Modyul I A 1

1
UNANG YUNIT
FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

Modyul I Modyul I
2
MODYUL I
WIKANG FILIPINO SA PRODUKSIYON

NG KAALAMAN BATAY
SA IBA’T IBANG LARANG
Aralin 1 Pagtuklas at Paglinang ng mga

Kaalaman Batay sa Lokal na Kaalaman
at Katutubong Kaalaman
Aralin 2 Intelektwalisasyon ng Wika
Aralin 3 Wikang Filipino sa Iba’t Ibang Larang

Aralin 4 Pagsasakatutubo at Pag-aangkop
INTRODUKSIYON

Modyul I Modyul I
3
May kapangyarihan ang wika at may wika ang kapngyarihan ( de Quiros, 2003). Ang
wika ay hindi lamang isang paraan ng komunikasyon; ito ay isa ring paraan upang
makapaghari. Hindi lamang ito susi sa impormasyon; susi rin ito sa kapangyarihan. Ang
wika ay makapangyarihan sapagkat ito ang kaluluwa ng bayan. Wika ang tagapamansag ng
lipunan at kultura. Ito ang tagapamahayag ng mithiin, pangarap at adhikain ng bawat
mamamayan. Ang pagkakaroon ng wikang pambansang wika ay magbibigkis sa mga
mamamayang may iba-ibang kultura, iba-ibang wika at katayuan sa buhay.
Walang wikang nagtataglay ng kanyang sariling galing. Ang pag-unlad ng isang wika
ay likas at natural. Lahat ng wika ay may sariling kakayahan. Kung sapat na nagagamit ng
bawat pangkat ang kanilang wika ay hindi maaaring sabihing primitive o mababang
grammar ang wikang ginagamit. Kaya’t mahalagang alamin ang simula ng pag-usbong ng
wika upang magkaroon ng kamalayan kung papaano ito lilinangin pa lalo.
MGA LAYUNIN
Pagkatapos na pag-aralan at talakayin ang modyul, ang mga mag-aaral ay

inaasagang matamo ang mga sumusunod na kasanayan:
1. Natutukoy at napapahalagahan ang konsepto at kasaysayan ng Wikang Filipino.

2. Nagagamit sa iba’t ibang sitwasyon ang tungkulin ng Wikang Filipino.
3. Nakakasulat ng papel –pananaliksik hinggil sa varyasyon ng mga wika sa bansa.
4. Nakabubuo ng mahusay na konsepto kung paano malulutas ang kasalukuyang estado
ng wikang Filipino dahil sa umiiral na paggamit ng social media.
Aralin 1

Modyul I Modyul I
4
MGA BATAYANG KONSEPTO SA

KASAYSAYAN NG WIKANG FILIPINO
Mga Layunin:
1. Naipapaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa
mga komunidad at sa buong bansa.
2. Nababanggit ang mahahalagang araw na may kaugnayan sa pag-unlad ng
wikang Pambansa.
3. Naipapahayag ang kaisipan at kahalagahan ng pagkakaroon ng wika sa
lipunan.
4. Napapahalagahan ang wika sa pamamagitan ng paggamit nito sa lahat ng
pagkakataon.
Masasalamin ang uri ng kultura at lipunang ginagalawan o kinabibilangan ng isang

lahi o lipi dahil sa wika. Wika at kultura ang palagiang magkaakibat o kabilaan.
Samakatuwid, laging magkasama ang dalawa at hindi pwedeng paghiwalayin
Ang isang makulay at masidhing damdamin ay maipapahayag ng dahil sa wika,

anumang hangarin ng isang indibidwal, ito man ay kabutihan o kasamaan maipahahayag
saanman, kaninuman ng dahil sa wika.
Simula nang lalangin ng Diyos ang tao ay biniyayaan niya ito ng isang wikang
magagamit niya sa pakikipag-ugnayan sa kanya, sa kalikasan at sa kanyang kapwa. Ito ang
wikang nagsilbing instrumento upang maipahayag niya ang kanyang nararamdaman at
adhikain sa buhay. Ang wika din na ito ang ginamit ng tao upang mabuhay sa kapaligirang
ipinagkaloob ng Poong Maykapal.
Sa paglipas ng panahon , ang nasabing wika ay patuloy na umunlad nang umunlad

hanggang sa ito ay naging masalimuot tulad ng pakikihamok ng tao sa kanyang kapaligiran.
Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas
Ang Pilipinas ay itinututuring na mutilinggwal na bansa o maraming wikang

umiiral. Nagdudulot ito ng kahirapan sa pakikipag-ugnayan sa iba. Kaya pinagsumikapan ng
ating mga ninuno na magkaroon ng isang wika na aakay sa buong sambayanan tungo sa
pambansang kaisahan.
Ang Pilipinas ay katulad ng karamihan sa mga bansa ngayon sa mundo na binubuo

ng mga mamamayang may iba-ibang nasyonalidad at iba-ibang wikang katutubo.
Itinuturing ang wika na isang mabisang bigkis sa pagkakaisa at pagkakaunawaan. Ang
pagkakaroon ng isang wikang pambansa, sa gayon, ay para sa pambansang
pagkakaunawaan. Sa wikang ito sumisibol ang damdamin ng pagkakaisa ng mga
mamamayang may iba-ibang wikang katutubo. Katulong ito ng pambansang watawat,
pambansang awit, at iba pang pambansang sagisag sa pagtatag ng isang pambansang
pamahalaan (Almario, 2014).
Dagdag pa ni G. Virgilio S. Almario, Alagad ng Sining sa Literatura at Tagapangulo

ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), malimit na hinihirang na wikang pambansa ang
sinasalita ng dominante at/o pinakamaraming pangkat. Maaaring maging dominante ang
wika ng isang pangkat na gumanap ng pangunahing tungkulin sa kasaysayan ng paglaya ng
bansa. Maaari ding maging dominante ang wika sa pook na sentro ng komersyo,
edukasyon, kultura, at gawaing pampolitika. Sa ganitong paraan lumitaw na wikang
pambansa ng Pransya ang wika ng Paris, ng Great Britain ang wika ng London, ng Tsina ang

Modyul I Modyul I
5
wika ng Beijing, ng Espanya ang wika ng Kastila, ng Rusya ang wika ng Moskba, at ng
marami pang bansa.
Maraming bansa sa Aprika at Timog Amerika ang nagpanitili sa wika ng kanilang

mananakop bilang wikang pambansa. Espanyol ang wikang pambansa ng Mexico, Cuba,
Bolivia, Argentina, Chile, at iba pang bansa kahit nagrebolusyon ang mga ito laban sa
sumakop na Espanya. Portuges ang wikang pambansa ng Brazil pagkatapos palayain ng
Portugal. Pranses naman ang wikang pambansa sa Algeria. Ingles ang wikang pambansa ng
Timog Aprika. Portuges ang wika ng Angola. Sa kabilang dako, hindi pinanatili ng Indonesia
ang Dutch katulad ng hindi pagpapanatili ng Malaysia sa Ingles, at tulad ng Pilipinas na
pinili ang pagbuo ng katutubong wikang pambansa (Almario, 2014).
Ang Wikang Pambansang Filipino ay dumaan sa hindi mabilang na kontrobersya at

nagpapatuloy na naging usapin pa rin ito hanggang sa kasalukuyan. Hindi na ito bago sa
atin, alam na natin ito. Dapat nating maintindindihan na habang nagdaraan ang Filipino sa
samu’t saring mga pagsubok ay lalong tumatatag ang pundasyon para lalo pa itong
malinang at magamit sa mahusay at malawakang pamamaraan. Sa ganitong paraan,
matututugunan natin ang nakasaad sa Saligang Batas na ito ay higit pang paunlarin,
pagyamanin at gamitin para maging mas intelektwalisado ito.
Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Filipino
• 1935 - Sa Saligang Batas ng Pilipinas, nagtatadhana ng tungkol sa wikang pambansa: “…

ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng
isang wikang bambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika.”(Seksyong 3,
Artikulo XIV)
• 1936 (Oktubre 27) – Itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon sa kanyang mensahe sa

Asembleya Nasyonal ang paglikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa na gagawa ng
isang pag-aaral ng mga wikang katutubo sa Pilipinas, sa layuning makapagpaunlad at
makapagpatibay ng isang wikang panlahat na batay sa isang wikang umiiral.
• 1936 (Nobyembre 13) – Pinagtibay ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelt Blg.
184 na lumikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa at itinatakda ang mga
kapangyarihan at tungkulin niyon. Ang mga naging tungkulin at gawain ng Surian ng
Wikang Pambansa ay ang sumusunod; Pag-aaral ng mga pangunahing wika na ginagamit
ng may kalahating milyong Pilipino man lamang; Paggawa ng paghahambing at pag-aaral
ng talasalitaan ng mga pangunahing dayalekto; Pagsusuri at pagtiyak sa ponetika at
ortograpiyang Pilipino; Pagpili ng katutubong wika na siyang magiging batayan ng wikang
pambansa na dapat umaayon sa (a) ang pinakamaunlad at mayaman sa panitikan (b) ang
wikang tinatanggap at ginagamit ng pinakamaraming Pilipino.
 1937 (Enero 12) – Hinirang ni Pangulong Manuel L. Quezon ang mga kagawad na bubuo
ng Surian ng Wikang Pambansa alinsunod sa tadhana ng Seksyon 1, Batas Komonwelt
Blg. 184, sa pagkakasusog ng Batas Komonwelt Blg. 333. Ang mga nahirang na kagawad
ay ang mga sumusunod: Jaime C. Veyra (Visayang Samar), Tagapangulo Cecilio Lopez
(Tagalog), Kalihim at Punong Tagapagpaganap Santiago A. Fonacier (Ilokano), Kagawad
Filemon Sotto (Visayang Cebu), Kagawad Felix Salas-Rodriguez (Visayang Hiligaynon),
Kagawad Casimiro F. Perfecto (Bikol), Kagawad Hadji Batu (Muslim), Kagawad Lope K.
Santos (Tagalog) Jose I. Zulueta (Pangasinan) Zoilo Hilario (Kapampangan) Isidro Abad
(Visayang Cebu) .
 1937 (Hunyo 18) – Pinagtibay and Batas ng Komonwelt Blg. 333, na nagsususog sa ilang
seksyon ng batas ng Komonwelth Blg. 184.
 1937 (Nobyembre 9) – Bunga ng ginagawang pag-aaral at alinsunod sa tadhana ng Batas

Komonwelt Blg. 184 ang Surian ng Wikang Pambansa ay nagpatibay ng isang resolusyon
na roo’y ipinahahayag na ang Tagalog ay siyang halos lubos na nakakatugon sa mga

Modyul I Modyul I
6
hinihingi ng Batas Komonwelt Blg. 184, kayat itinagubilin niyon sa Pangulo ng Pilipinas
na iyon ang pagtibayin o bilang saligan ng Wikang Pambansa.
 1937 (Disyembre 30) – Bilang pag-alinsunod sa tadhana ng batas Komonwelt Blg. 184,
sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ay ipinahayag ng Pangulong
Quezon ang Wikang Pambansa na batay sa Tagalog.
• 1940 (Abril 1) – Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 ay

binigyangpahintulot and pagpapalimbag ng isang Disyunaryo at Gramatika ang Wikang
Pambansa, at itinakddang mula Hunyo 19, 1940 ay pasisimulan nang ituro and Wikang
Pambansa ng Pilipinas sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa buong bansa. Inatasan
din ang Kalihim ng Pagtuturong Pambayan na maglagda, kalakip amg pagpapatibay ng
Pangulo ng Pilipinas, ng mga kinakailangang tuntunin at patakaran sa pagpapaunlad ng
kautusang ito.
 1940 (Abril 12) – Pinalabas ng Kalihim Jorge Bocobo ng Pagtuturong Pambayan ang
isang Kautusang Pangkagawaran: ito’y sinundan ng isang sirkular (Blg. 26, serye 1940)
ng Panutgot ng Edukasyon Celedonio Salvador. Ang pagtuturo ng wikang pambansa ay
sinumulan muna sa mataas at paaralang normal.
 1940 (Hunyo 7) – Pinagtibay ang Batas ng Komonwelt Blg. 570, na nagtatadhana, bukod
sa iba pa, na ang Pambansang Wika ay magiging isa na sa mga wikang opisyal ng
Pilipinas simula sa Hulyo 4, 1940.
 1954 (Marso 26) – Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama Blg. 186 na
nagsusog sa Proklama Blg. 12, serye ng 1954, na sa pamamagitan nito’y inililipat ang
panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taun-taon simula ika-13
hanggang ika-19 ng Agosto. Nakapaloob sa panahong saklaw ang pagdiriwang ng
kaarawan ng Pangulong Quezon (Agosto 19).
 1955 (Septembre 23) – nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklamasyon

Blg. 186 na nagsususog sa Prok. Blg. 12 serye 1954, na sa pamamagitan nito’y inililipat
ang panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taun-taon simula ika-13 ng
Agosto hanggang ika-19 ng Agosto.
 1959 (Agosto 13) – Pinalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon

ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, na nagsasaad na kalian ma’y tutukuyin ang
Wikang Pambansa, ang salitang PILIPINO ay siyang gagamitin.
 1967 (Oktubre 24) – naglagda ang pangulong Marcos ng isang Kautusang Tagapangulo
(Blg. 96), na nagtatadhana sa lahat ng gusali, edipisyo at tanggapan ng pamahalaan ay
pangangalanan sa Pilipino.
 1987 (Agosto 6) – kautusang pinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports

Blg. 81 na nagsasaad ng reporma sa alpabeto at sa mga tuntuning ortograpiyang
Filipino. Ang alpabetong Filipino at binubuo ng 28 letra na ang ayos ay A B C D E F G H I
J K L M N Ñ NG O P Q R S T U V W X Y Z. ang ganitong pagbabago ay hinggil sa patuloy
na pagpapayabong at pagpapayaman ng Filipino bilang pambansa at pampamahalaang
wika at pag-ayon pa rin sa Patakaran ng Edukasyong Bilingwal ng 1987.
Paglingon sa Ugat ng Komisyon sa Wikang Filipino

ni Dir. Hen. Roberto T. Añonuevo
Nauungkat lamang muli ang usapin sa wikang Filipino kapag pinagmasdan ang
pinakabagong dalawampung pisong papel na inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas.
Nakasaad doon ang “Filipino as the National Language 1935” ngunit itinatanong ng ilan ang
katumpakan ng gayong pahayag.
Hindi totoong noong 1935 nilagdaan ang batas at umiral ang Filipino bilang wikang
pambansa. Sa bisa ng Saligang Batas ng 1935, ang Kongreso “ay inaatasang magpaunlad at
Modyul I Modyul I
7
magpatibay ng pangkalahatang Pambansang Wika na batay sa isa sa mga umiiral na

katutubong wika” (akin ang diin). Ibig sabihin, wala pa noong ahensiya ng pamahalaan na
mangangasiwa o magpapalaganap ng mga patakaran hinggil sa pambansang wika. At wala
pa ring napipili noong 1935 kung aling katutubong wika ang magiging batayan ng
pambansang wika.
Mababatid lamang ang halaga ng pambansang wika kapag isinaalang-alang na ang

Espanyol at Ingles noon ay umiiral bilang mga opisyal na wika sa buong kapuluan. Ang
siniping probisyon sa Saligang Batas ng 1935 ay ipinaglaban ng mga delegado sa
Kumbensiyong Konstitusyonal na hindi Tagalog. Kabilang sa pangkat sina Felipe R. Jose
(Mountain Province), Wenceslao Q. Vinzons (Camarines Norte), Tomas Confesor (Iloilo),
Hermenegildo Villanueva (Negros Oriental), at Norberto Romualdez (Leyte). Si Romualdez
na dating batikang mahistrado ang sumulat ng Batas Komonwelt Blg. 184 na nagtatatag ng
Surian ng Wikang Pambansa.
Sa mensahe ni Pang. Manuel L. Quezon sa Unang Pambansang Asamblea noong 27

Oktubre 1936, sinabi niyang hindi na dapat ipaliwanag pa, na ang mga mamamayang may
isang nasyonalidad at isang estado ay “dapat magtaglay ng wikang sinasalita at
nauunawaan ng lahat.”
Alinsunod sa Batas Komonwelt Blg. 184, itinatag ang Surian ng Wikang Pambansa
“na mag-aaral ng mga diyalekto sa pangkalahatan para sa layuning magpaunlad at
magpatibay ng isang pambansang wikang batay sa isa sa mga umiiral na wika.” Ang pagpili
ng isang pambansang wika ay ibinatay sa “pagkaunlad ng estruktura, mekanismo, at
panitikan na pawang tinatanggap at ginagamit ng malaking bilang ng mga Filipino.” Sa
madali’t salita, Tagalog ang napili. At pinili ang Tagalog sa ilalim ng pamumuno ni Jaime
C. de Veyra (Samar-Leyte), at kinabibilangan ng mga kasaping sina Santiago A. Fonacier
(Ilokano), Filemon Sotto (Sebwano), Casimiro F. Perfecto (Bikol), Felix S. Salas Rodriguez
(Panay), Hadji Butu (Moro), at Cecilio Lopez (Tagalog). Tampok sa pagpili ng Tagalog ang
pagkilala rito “na ginagamit ito ng nakararaming bilang ng mga mamamayan, bukod pa ang
mga kategorikong pananaw ng mga lokal na pahayagan, publikasyon, at manunulat.” Hindi
nakaganap ng tungkulin si Sotto dahil sa kapansanan; samantalang si Butu ay namatay
nang di-inaasahan.
Noong 13 Disyembre 1937, sinang-ayunan batay sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.

134 na pagtibayin ang Tagalog “bilang batayan ng wikang pambansa ng Filipinas.” Ngunit
magkakabisa lamang ang nasabing kautusan pagkaraan ng dalawang taon, at ganap
masisilayan noong 1940. Dalawang mahalagang tungkuling naisagawa ng SWP ang
pagbubuo at pagpapalathala ng A TagalogEnglish Vocabulary at Balarila ng Wikang
Pambansa. Pinagtibay ng Pambansang Asamblea ang Batas Komonwelt Blg. 570 noong 7
Hunyo 1940 na kumikilala sa Pambansang Wikang Filipino [Filipino National Language]
bilang isa sa mga opisyal na wika ng Filipinas pagsapit ng 4 Hulyo 1946. Gayunman, noong
1942 ay inihayag ng Komisyong Tagapagpaganap ng Filipinas [Philippine Executive
Commission] ang Ordinansa Militar Blg. 13 na nagtatakda na ang kapuwa Nihonggo at
Tagalog ang magiging mga opisyal na wika sa buong kapuluan. Nagwakas ang gayong
ordinansa nang lumaya ang Filipinas sa pananakop ng Hapon. At muling ipinalaganap ang
paggamit ng Ingles sa mga transaksiyon sa pamahalaan, akademya, at negosyo. At upang
matupad ang mithing Pambansang Wikang Filipino, sari-saring seminar ang idinaos noong
panahon ng panunungkulan ni Lope K. Santos sa SWP (1941–1946). Halimbawa, iminungkahi
ang paglalaan ng pitak o seksiyon para sa wikang pambansa sa mga pahayagang
pampaaralan nang masanay magsulat ang mga estudyante. Pinasimulan noong
panunungkulan ni Julian Cruz Balmaseda ang Diksiyonaryong Tagalog. Lumikha ng mga
talasalitaan sa mga espesyalisadong larang ang termino ni Cirio H. Panganiban, halimbawa
sa batas, aritmetika, at heometriya. Isinalin sa wikang Filipino ang pambansang awit nang
ilang beses bago naging opisyal noong 1956, at binuo ang Panatang Makabayan noong
1950. Ipinatupad ang Linggo ng Wika, at inilipat ang petsa ng pagdiriwang mulang Marso
tungong Agosto. Itinampok ang lingguwistikang pag-aaral sa wikang pambansa at mga
katutubong wika sa Filipinas noong panahon ni Cecilio Lopez. Pagsapit sa termino ni Jose
Villa Panganiban ay isinagawa ang mga palihan sa korespondensiya opisyal sa wikang
pambansa. Nailathala ang English-Tagalog Dictionary; at pagkaraan ay tesawro-

Modyul I Modyul I
8
diksiyonaryo. Nagpalabas ng kautusan ang kalihim ng Tanggapan ng Edukasyon noong 13

Agosto 1959, na tawaging “Pilipino” ang “Wikang Pambansa.” Ang “Pilipino” na ibinatay
nang malaki sa Tagalog ay maghuhunos na “Filipino” alinsunod sa atas ng Saligang Batas
1973 “na linangin, paunlarin, at pagtibayin ang Filipino alinsunod sa umiiral na mga
katutubong wika at diyalekto nang di-alintana ang pagtanggap ng mga salita mula sa mga
dayuhang wika.” Sa panahon ni Ponciano B.P. Pineda, ang SWP ay nagbunsod ng mga
pananaliksik na may kaugnayan sa sosyo-lingguwistika, bukod sa pagpapalakas ng
patakarang bilingguwal sa edukasyon. Naipalathala ang mga panitikan at salin para
kapuwa mapalakas ang Pilipino at iba pang katutubong wika.
Noong 1986, pumapel ang SWP sa paghahanda ng salin ng Saligang Batas ng 1986,
at sa naturang batas din kinilalang ang pambansang wika ng Filipinas ay “Filipino.” Kung
paniniwalaan ang nasabing batas, “habang nililinang ang Filipino ay dapat itong
payabungin at pagyamanin nang nakasalig sa mga katutubong salitang umiiral sa wikang
Filipino at iba pang wika.”
Ano ang maaaring ipakahulugan nito? Na ang “Filipino” ay nangangailangan ng isang

ahensiyang pangwika na magtataguyod sa naturang simulain. Ang “Filipino” ay hindi na
ang “Pambansang Wika” na nakabatay lamang nang malaki sa Tagalog, bagkus idiniin ang
pangangailangang payabungin ito sa tulong ng mga panrehiyong wika sa Filipinas, bukod pa
ang tinatanggap na mga salita sa ibang internasyonal na wika. At upang “mapayabong”
ang pambansang wika ay kinakailangan ang isang institusyong pampananaliksik, na may
mandatong higit sa itinatakda ng “pagsusuri” ng mga wika.
Kaya naman sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 na nilagdaan ni Pang.

Corazon Aquino nalikha ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP) na sa pumalit sa
SWP. Malulusaw pagkaraan ang LWP nang pagtibayin at pairalin ang Saligang Batas ng 1987
dahil iniaatas nito ang pagtatatag ng isang komisyon ng pambansang wika. Naisakatuparan
ito nang maipasa ang Batas Republika 7104 noong 14 Agosto 1991, na nagtatag sa
Komisyon sa Wikang Filipino.
Kailangan ang KWF dahil ito ang ahensiyang makapagmumungkahi ng mga hakbang,
plano, patakaran, at gawain hinggil sa mga wika, lalo na sa paggamit ng Filipino bilang
pambansang wika. Maihahalimbawa ang kasong isinampa ni Inocencio V. Ferrer noong 1965
laban kay Direktor J.V. Panganiban at mga kagawad ng SWP; o kaya’y ang kasong isinakdal
ng Madyaas Pro-Hiligaynon Society laban sa SWP upang pigilin itong isakatuparan ang
gawaing bumuo ng pasiyang pangwika na labag umano sa Saligang Batas. Nagwagi ang
panig ng SWP na kinatigan ng korte, at sinabing may batayang legal ang pag-iral ng
nasabing tanggapan, bukod sa kinilalang ang “pagdalisay” at “pagpapayaman” ng
katutubong wika [i.e., pagpapakahulugan at talasalitaan] ay kaugnay ng proseso ng
“pagtanggap” o “pag-angkin” ng mga salita o impluwensiya mula sa banyagang wika na
siyang magpapatunay na ang Filipino ay buháy na wika.
Higit pa rito, inilantad ng nasabing mga usapin ang pangangailangang paghusayin

ang paglinang at pagpapaunlad ng wika, sagutin punto por punto ang mga argumento ng
gaya ni Geruncio Lacuesta laban sa tinawag niyang “Manila Lingua Franca,” alinsunod sa
matalinong paraang nakasandig sa masusing pag-aaral at pananaliksik. Dapat lamang
linawin dito na ang pagiging pambansang wika ay hindi lamang nakatuon sa rehiyon ng
Katagalugan, kahit pa sabihing ginawang batayan ang Tagalog sa pagbuo ng pambansang
wika. Ang Filipino, na patuloy na nilalahukan ng mga salita mula sa iba’t ibang wikang
panrehiyon at pandaigdigan, ay sumasailalim sa ebolusyong hindi lamang limitado sa
gramatika at palaugnayan kundi maging sa mga pahiwatig at pakahulugan. Ginagamit na
ang Filipino hindi lamang sa panitikan o sa Araling Panlipunan, bagkus maging sa
pagpapaliwanag ng agham at teknolohiya, inhinyeriya at medisina, batas at matematika,
at iba pang larang. Bagaman ang Departamento ng Edukasyon (DepEd) ay nagpalabas ng
bagong kautusan hinggil sa pagsasakatuparan ng Edukasyong Multilingguwal, ang nasabing
patakaran ay hindi basta-basta maipatutupad hangga’t hindi nababago ang Saligang Batas.
Kinakailangang baguhin muna ang probisyon ng Saligang Batas hinggil sa bilingguwalismo
na nagsasaad na tanging Filipino at Ingles ang “mga opisyal na wika sa komunikasyon at

Modyul I Modyul I
9
pagtuturo,” at ang KWF ay malaki ang tungkulin sa pagpili kung aling hakbang ang
makabubuti sa pagsusulong ng anumang panukalang polisiya hinggil sa wika.
Maselang bagay ang pagbabago ng mga polisiya, kaya naman dapat ding maging
maingat ang Pangulo kung sino-sino ang itatalaga sa Lupon ng mga Komisyoner ng KWF.
Anumang mungkahing patakaran o programang pangwika ang imungkahi ng lupon, at
siyang sang-ayunan ng Pangulo alinsunod sa itinatakda ng Saligang Batas, ang iiral at dapat
ipatupad sa buong kapuluan.
Ang kasaysayan ng KWF ay kasaysayan din ng pagpupundar ng pambansang wikang

Filipino. Tuwing babalikan ang pinag-ugatan ng KWF, matutuklasan ang salimuot ng
politika at pakikibaka laban o pabor sa Filipino. Gayunman, napatunayan ng Filipino na
kaya itong tanggapin sa iba’t ibang rehiyon at gawing katuwang ng wika ng rehiyon, dahil
ang komposisyon ng Filipino ay hindi nalalayo sa naturang wika, kompara sa Ingles na sa
kabilang polo nagmumula.
Mga Probisyong Pangwika Saligang Batas
1. Saligang Batas ng Biyak-na-Bato (1896) Ang Wikang Tagalog ang magiging opisyal na
wika ng Pilipinas.
2. Saligang Batas ng 1935 Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa

pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga
umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi nagtatadhana ng iba ang batas, ang
Ingles at Kastila ay patuloy ng gagamiting mga wikang opisyal.
3. Saligang Batas ng 1973 Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng mga hakbang
tungo sa paglinang at pormal na adopsiyon ng isang panlahat na wikang pambansa
na tatawagingFilipino.
Artikulo XIV ng Saligang Batas 1987: WIKA
SEK.6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay

dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba
pang mga wika. Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring
ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod
at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon
at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
SEK.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal
ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wika ng
rehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing opisyal na
pantulong na midyum ng pagtuturo.
Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.
SEK.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin
sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila.
SEK.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na

binubuo ng mga kinatawan ng iba’t-ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap
at pagpapanatili sa Filipino at iba pang mga wika.
Ebolusyon ng Wikang Pambansa
1. Disyembre 30, 1937 – iprinoklamang ang wikang Tagalog ang magiging batayan ng
Wikang Pambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito dalawang taon matapos
itong mapagtibay.

Modyul I Modyul I
10
2. 1940 – ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat

ng pampubliko at pribadong paaralan at sa mga pribadong institusyong pasanayang
pangguro sa buong bansa.
3. Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na pinagtibay ng

Pambansang Asambleya noong Hunyo 7, 1940 na nagproklama na ang Wikang
Pambansa na tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal.
4. 1959 – ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang Kautusang

Pangkagawaran Blg. 7 nanagsasaad na ang Wikang Pambansa ay tatawaging Pilipino
upang mailagan na ang mahabang katawagang “Wikang Pambansang Pilipino” o
“Wikang Pambansa Batay sa Tagalog”.
5. 1987 – Filipino na ang ngalan ng wikang pambansa, alinsunod sa Konstitusyon na

nagtatadhanang “ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.” Ito ay hindi
pinaghalu-halong sangkap mula sa iba’t ibang katutubong wika; bagkus, ito’y may
nucleus, ang Pilipino o Tagalog.
Ebolusyon ng Alpabetong Filipino

1. Nang dumating ang mga Kastila, may sarili nang palatitikan ang ating mga ninuno,
ang Alibata o Baybayin, na binubuo ng 14 katinig at 3 patinig. Pinalitan ito ng mga
Kastila ng alpabetong Romano.
2. 1940 – binuo ni Lope K. Santos ang Abakada, na may 20 titik: a, b, k, d, e, g, h, i, I,
m, n, ng, o, p, r, s, t, u, w, y.
3. Oktubre 4,1971 – pinagtibay ng Sanggunian ng SWP ang pinayamang alpabeto, na
binubuo ng 31 letra: a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i, j, k, l, ll, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, rr,
s, t, u, v, w, x, y, z
4. Matapos ang Repormang Ortograpiko, nabuo ang sumusunod na Alpabetong Filipino,
na may 28 letra: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, I, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, s, t, u, v, w,
x, y, z
5. 2001 – muling nagkaroon ng rebisyon sa alpabetong Filipino. Itinaguyod nito ang
leksikal na pagpapayaman ng Filipino sa pamamagitan ng pagluluwag sa
panghihiram ng salita at pagsasalin, karamihan mula sa Ingles at Kastila, gamit ang
walong karagdagang letra ng alpabeto, ang mga letrang c, f, j, ñ, q, v, x, z.
Oktubre 9, 2006 – sa kahilingan ng KWF, ang DepEd ay nagpalabas ng isang
memorandum na pansamantalang nagpapatigil sa implementasyon ng “2001
Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino”.
6. Agosto, 2007 – inilabas ng KWF ang borador ng Ortograpiya ng Wikang Pambansa.
7. Mayo 20, 2008 – inilabas ng KWF ang Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Pambansa.
I
GAWAIN 1
I Pangalan __________________________________ Iskor ________

I
I Modyul I Modyul I
I
11
Kurso/Taon/Seksyon _________________________ Petsa ________

PANUTO: Talakayin ang mga sumusunod na paksa sa tulong ng mga sumusunod na Flow-
Charts at Graphic Organizer.
A. Ang Wikang Pambansa sa Saligang- Batas
1935 (Art. XIV, Sek.3)
1973 (Art. XV, Sek.3)
1987 ( Art. XIV, Sek. 6-9)
B. Ebolusyon ng Wikang Pambansa
C. Ebolusyon ng Alpabetong Filipino
I
GAWAIN 2
I
Pangalan _______________________________________________ Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon _______________________________________ Petsa ________
I PANUTO: Sagutin ang mga inihandang gawain.
I FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

Modyul I Modyul I
I
I
12
A. Bilugan ang titik ng salita o pariralang makabubuo sa diwa ng mga sumusunod na pahayag.
1. Nagkaroon ng unang hakbangin upang ang Pilipinas ay magkaroon ng Wikang Pambansa.
a.1935 b. 1945 c. 1955 d. 1987
2. Ang kahulugan ng akronim na SWP ay
a. Sambayanan ng Wikang Pambansa c. Sanggunian ng Wikang Pambansa
b. Samahan ng Wikang Pambansa d. Surian ng Wikang Pambansa
3. Noong 1987, iminungkahi ng SWP sa kanilang resolusyon na ang Wikang Pambansa ay
ibatay sa a. Iloco b. Tagalog c. Cebuano d. Waray
4. Ang mga ofisyal na wika ng Pilipinas noong 1940 ay
a. Ingles, Kastila at WikangPambansa c. Ingles, Kastila at Nihonggo
b. Ingles, Kastila at Tagalog d. Ingles, Tagalog at iloco
5. Simulang ituro ang Wikang Pambansa sa mga paaralan noong
a. 1935 b. 1937 c. 1940 d. 1941
6. Noong 1959, nilinaw ng Kagawaran ng Edukasyon na kalian ma’t tukuyin ang Wikang
Pambansa, ito ay tatawaging
a. Tagalog b. Filipino c. Pilipino d. Pilifino
7. Ayon sa Bagong Saligang batas (1987), ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay tatawaging
a. Pilipino b. Pilifino c. Filipino d. Filifino
8. Samantalang nililinang, ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay dapat payabungin at
pagyamanin pa sa salig sa
a. Umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika
b. Mga wikang katutubo sa mga lalawigan
c. Mga pangunahing wikang dayuhan
d. Ingles at Tagalog
9. Ang patakarang sinimulang ipatupad sa mga paarala noong 1974 ay tinatawag na
a. edukasyong multilinggwal c. edukasyong monolinggwal
b. edukasyong trilinggwal d. edukasyong bilinggwal
10. Ang alfabeto ng ating ninuno noong panahong pre-kolonyal ay tinawag na
a. alibata b. talibata c. alibaba d. alibangbang
11. Tinuruan ng mga Kastila ang mga Pilipino ng pagsulat sa Alfabetong
a. Espanyol b. Romano c. Griyego d. Arabik
12. Nakilala ang Alfabeto noong panahon ng Kastila sa tawag na
a. Abecede b. Ortografia c. Abecedario d. Letradario
13. Ang alfabetong binalangkas noong 1940 ay nakilala sa tawag na
a. Ey Bi Si b. Abakada c. Alpabeto d. Alfabeto
14. Ang Alfabetong binalangkas ay binubuo ng
a. 20 titik b. 25 titik c. 28 titik d. 31 titik
15. Ang Bagong Alfabetong Filipino ay binubuo ng
a. 25 titik b. 26 titik c. 28 titik d. 31 titik
I
16. Noong 1971, iminungkahing dagdagan ang affabeto ng
I a. 5 titik b. 7 titik c. 8 titik d. 11 titik
17. Ang mga titik sa Bagong Alfabetong Filipino ay tinatawag nang pa- Ingles maliban sa
I a. n b. ng c. q d. z
18. Ang ch,ll, ng at rr ay tinatawag na
I
a. digrafo b. diagrafo c. bigrafo d. bigrafi
I 19. Sa kasalukuyan, ang mga wikang ofisyal ng Pilipinas ay
a. Ingles at Pilipino c. Ingles at Filipino
I b. Filipino at Tagalog d. Ingles, Kastila at Filipino
20. Tuwing Agosto, ipinagdiriwang ang
I a. Araw ni Balagtas c. Buwan ni Quezon
I b. Linggo ng Wika d. Buwan ng Wikang Filipino
I B. Isulat ang kahulugan ng mga sumusunod na salita.
I 1. Wikang Filipino
I 2. Wika
I 3. Manuel L. Quezon

Modyul I Modyul I
I
I
13
4. Tagalog
5. Katutubong Wika
6. Wikang Pambansa
7. Pilipino
8. Alpabeto
9. KWF
10. Lingua Franca
I
GAWAIN 3
I
Pangalan ___________________________________________Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon __________________________________Petsa ________
I PANUTO: Gumawa ng islogan na tumutukoy sa wika at pagkakaisa ng mga Pilipino sa
kasalukuyang kinakaharap na sitwasyon ng bansa. Isulat sa loob ng kahon.
I
I
RUBRIK PARA SA MALIKHAING GAWAIN
I
KRITERIA DESKRIPSIYON
I Sapat ang mga pahayagat sumasang-ayon ang mga ito
Nilalaman – 30% sa nais na sitwasyong ipinapakita.
I
Maayos at mabisa ang pagkakalahad. Naipakita ang nais
I iparating na mensahe sa bawat kaisipan.
Kaayusan – 25%
I Malinaw a at angkop ang pahayag upang maunawaan
Kalinawan
FLMA – 20%
102 -Wika, Lipinan at Kultura ang kaisipang nais ipahiwatig. RHODORA B. IBABAO
I Naipapakita
Modyul I Modyul I ang pagiging mapamaraan at malikhain sa
Pormat/ paggawa/pagbuo ng kaisipan.
I Pagkamalikhain – 25%
I
14
Aralin 2
PANLAHAT NA GAMIT
AT ANTAS NG WIKANG FILIPINO
Mga Layunin:
1. Naibibigay ang sariling konsepto sa gamit at antas ng wika.

2. Nakikilala at nakapagbibigay ng halimbawa sa bawat gamit ng wika.
3. Natutukoy ang pananaw ng iba’t ibang manunulat hinggil sa gamit ng wika sa lipunan at
kultura.
4. Nagagamit sa angkop na sitwasyon ang mga salitang ginagamit.
5. Naisasagawa ang mga inihandang gawain na lilinang sa kakayahan ng bawat indibidwal.
Sa anumang bagay o gawain, saan mang lugar, o pagkakataon ang wika ay lagi na nating
ginagamit. Ito ang nagbibigay katuparan sa lahat ng ating pagkilos, kinokontrol nito ang ating pag-
iisip maging ang ating pag- uugali. Naglahad ang maraming mga paham o manunulat ng kanilang
pangkalahatang gamit ng wika upang mapag-aralan natin kung papaano napapakilos o napagagalaw
ng wika ang lahat ng bagay sa mundo.
Mga Gamit ng Wika sa Lipunan
Napag-aralan natin na ang wika ay ginagamit na instrumento sa pakikipagkomunikasyon.

Sa pamamagitan ng wika, naipahahayag natin an gating kaisipan o ideya, nararamdaman at
saloobin. Ang bawat pahayag na ating nasasabi ay may tungkuling ginagampanan na naayon sa
sitwasyon. May pagkakataon na nagagamit ang dalawa o higit pang tungkuling pangwika sa isang
sitwasyon.
1.Bilang Instrumento
Ang wika ay may iba’t ibang gamit sa lipunan na nakatutulong sa tao upang makipag-
ugnayan sa kapwa. Itinuturing itong instrumental dahil kaya nitong tugunan ang mga
pangangailangan ng tao tulad ng mga sumusunod:
1. Pagpapahayag ng damdamin
2. Naghihikayat
3. Direktang nag-uutos
4. Pagtuturo/pagkatuto ng maraming kaalaman
Halimbawa:
“Ang katawan ng tao ay parang isang banga. Ang banga ay may labas, loob, at ilalim.
Gayundin naman ang kaluluwa ng tao. Sisidlan na banga. Ang laman nito ay kaluluwa sa ilalim
tumatahan ang kaluluwa, kaniig ng budhi” (Covar, 1998)
Ang teorya ni John L. Austin, ang bigkas-pagganap ay may tatlong kategorya:

1. Literal na pahayag/Lokusyonaryo – literal na kahulugan ng pahayag.

Modyul I Modyul I
15
2. Pahuwatig sa konstekto ng kultura’t lipunan/ilokusyonaryo – kahulugan ng mensahe batay

sa konteksto.
3. Pagganap na mensahe/perkolusyonaryo – reaksiyon sa natanggap na mensahe.
2. Regulatoryo
Ang regulatoryong bisa ng wika ay nagtatakda, nag uutos, nagbibigay – direksiyon sa atin
bilang kasapi ng lahat ng institusyon.
Mga elemento ng wika upang matawag na regulatoryo:

1. Batas o kasulatan na nakasulat, nakikita o inuutos nang pasalita.
2. Taong may pusisyon na magpatupad ng batas
3. Taong nasasaklawan ng batas
4. Konstekto na nagbibigay – bisa sa batas
Tatlong klasipikasyon ng wika ayon sa regulatoryong bisa:

1. Berbal – batas, kauutusan o tuntunin na binabanggit lamang ng pasalita ng pinuno.
2. Nasusulat/biswal – batas, kautusan o tuntunin na nababasa, napapanood o nakikita na
ipinapatupad ng nasa kapangyarihan.
3. Di nasusulat na tradisyon – pasalin – saling bukambibig na batas, kautusan, tuntunun na
sinusunod ng lahat.
Gamit ng wika ayon sa regulatoryong bisa

1. Nagpapatupad ng batas.
2. Nagpapataw ng parusa sa sino mang sasaway sa mga batas.
3. Partisipasyon ng mamamayan sa paggawa ng batas.
4. Pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan
5. Pagtatakda ng polisiya para sa kaunlaran ng lahat, pantay na opurtunidad at paglulala ng
karapatan ng mamamayan.
Halimbawa ng regulasyon:
1. Saligang batas/konstitusyon – pundamental na batas ng bansa.
2. Batas ng republika – batas na itinakda ng kongreso
3. Ordinansa – batas sa probinsya, lungsod at munisipyo
4. Polisiya – kautusan sa organisasyon, ahensiya, at kompaniya.
5. Patakaran – alituntunin sa paaralan at iba pang samahan.
3. Interaksiyonal
Ang pakikipag-usap sa isa o higit pang tao ay interpersonal na komunikasyon. Ito ay
pagpapalitan ng impormasyon ng dalawa o higit pang mga tao. Bunga nito, umuunlad pa ang
kakayahan at nadaragdagan ang ating kaalaman sa pakikipag-komunikasyon.
Mga halimbawa ng interaksiyon sa cyberspace/internet

 Dalawahan
 E-mail
 Instant
 Grupo
 Group chat
 Forum
 Maramihan
 Sociosite
 Online store
4. Personal
Ang personal ay nagmula sa saliang personalidad. Nabubuo ang personalidad ng tao habang
siya’y nagkakaisip at nagiging bahagi ng lipunan.
Apat na dimensyon ng personalidad ayon kina Katherine Briggs at Isabel Myers (1950) bata sa
perosonality theory ni Carl Jung (1920)
1. Panlabas laban sa Panloob (Extraversion vs. Introversion)

 Inilalarawan kung paano nagkakaroon ng enerhiya

Modyul I Modyul I
16
2. Pandama laban sa Sapantaha (Sensing vs. Instuition)

 Inilalarawan kung paano lumuluha ng impormasyon ang tao
3. Pag-iisip laban sa Damdamin (Thingking vs. Feeling)
 Inilalarawan kung paano ginagamit ang pagdedesisyon
4. Paghuhusga laban sa Pag-unawa (Judging vs. Perceiving)
 Inilalarawan ang bilis ng pagbuo ng desisyon ng tao
Malikhaing Sanaysay
Ayon kay Alejandro G Abadilla “Ang sanaysay ay nakasulat nq karanasan ng isang sanay
sa pagsasalaysay”. Ito ay nagkalaman ng sariling pananaw ng may-akda.
Halimbawa:
 Biograpiya – talambuhay ng tao tungkol sa tunay na pangyayari
 Awtograpiya – talambuhay ng tao na siya mismo ang nag-sulat
 Alaala (Memoir) – kwento ng buhay na pinagdaanan
 Sanaysay – paglalarawan ng mga lugar na napuntahan
 Personal na sanaysay – pagsasalaysay sa personal na pangyayari sa buhay
 Blog – webpage na dyornal na pwedeng makita ng iba
Bahagi ng sanaysay
1. Panimula – pinakamahalagang bahagi dahil ito ang naghihikayat sa mga babasa.
2. Katawan – inilatag ang mahahalagang ideya ng paksa.
3. Wakas – pagbibigay konklusyo sa paksa.
Paalala sa paggawa ng masining na sanaysay

1. Pumili ng paksang may dating sa babasa.
2. Gumawa ng balangkas.
3. Gumamut ng salitang akma sa paksa at babasa.
4. Tiyaking tama ang gramatika.
5. Gamitin ang sariling materyal.
6. Magbigay ng kakaibang pananaw at malikhaing bisyon.
5. Imahinatibo
Ayon kay Halliday (1973), qng imahinatibong wika ay ginagamit sa paglikha,
pagtiuklas at pag-aliw.
Gamit ng Wika sa Imahinatibong Panitikan

1. Pantasya
2. Mito
3. Alamat
4. Kuwentong-bayan
5. Siyensiyang Piksiyon
Siyensiyang Piksiyon sa Wikang Pilipino

Ito ay ang panitikan ng tao na dumaranas na pagbabago, maaaring ito’y sa
pamamagitan ng siyentipikong pagtuklas, pagbabago sa teknolohiya, o natural na
pangyayari, maging ang pagbabago sa lipunan.
6. Heuristiko at Representibo
Heuristiko ang bisa sa tanong at sagot, pag-iimbestiga qt pag-eeksperimento ng tama at
mali. Representibo kung nais ipaliwanag ang datos, impormasyon at kaalamang natutuhan.
Apat na yugto tungo sa Maugnaying Pag-iisip

1. Paggamit ng sintido-kumon
Pinaka karaniwang paraan ng pag-iisip at pangangatwiran
 Lohikal na Pag-iisip
 Lohikal ayon sa Pangangatwiran
Umiikot sa ugnayan ng mga pahayag at ng konklusyon
2. Lohikal ayon sa pagkakasunod-sunod
 Pagtuloy ng pagkakasunod-sunod ng pangyayari at proseso
 Lohikal ayon sa Analisis
3. Hinuhang Pangkalahatan – Tesis na kailangang patunayan
4. Hinuhang Pambatayan – batayan muna bago sa konklusyon
1. Kritikal na Pag-iisip
2. Masusing pagtuloy sa kaligiran ng suliranin
3. Pagsusuri, pag-uuri at pagpuna
Modyul I Modyul I
17
4. Paglalatag ng alternatibo
5. Maugnaying pag-iiisip – pagbabalanse ng iba’t ibang pananaw
Halimbawa:
 Repleksiyon
 Kritika
 Interpretasyon
 Pananaliksik sa multidisiplinado
 Pananaliksik sa interdisiplinaryo
Pananda para sa kohesyong gramatikal

 Ginagamit upang hindi paulit-ulit ang mga salita at maging maayos ang daloy nito.
1. Anapora – ang panghalip na tumutkoy sa naunang nabanggit na pangngalan o paksa.
2. Katapora – ang panghalip ay unang ginamit sa pangungusap bago ang pangngalan o paksang
tinutukoy.
3. Pangatnig – ginagamit para maging magkakaugnay ang mga ideya.
4. Panandang salita – pagbibigay-diin, naglilinaw, at pumupunlaw ng atensiyon ng tagapakinig.
Halibawa :
 Pagkakasunod-sunod
 Paghahambing
 Pagkakaiba
 Pagdidiin
 Daloy ng panahon
 Pagwawakas
Ayon kay Roman Jakobson
1. Kognitibo/reperensyal/pangkaisipan – Pagpaparating ng mensahe at impormasyon.

2. Conative – Paghimok at pag-impluwensiya sa iba sa pamamagitan ng mga pag-uutos at
pakiusap.
3. Emotive – pandamdamin, pagpapahayag ng mga saloobin, damdamin at emosyon
4. Phatic – pakikipagkapwa-tao
5. Metalingguwal – paglinaw sa mga suliranin tungkol sa mga layunin(intensyon) ng mga
salita at kahulugan
6. Poetic – patula, paggamit ng wika para sa sariling kapakanan.
Ayon kay W.P. Robinson
1. Estetiko – paggamit ng wika sa paglikha ng panitikan

2. Ludic – pagtutugma, paggawa ng mga salitang walang katuturan o kawawaan, pagsubok
sa mga posibilidad ng wika habang natututuhan ito, pagbibiro.
3. Pag-alalay sa pakikipagsalamuha at pakikipagkapwa-tao – paggamit ng wika upang
simulan, alalayan at tapusin ang pagkikita ( nangyayari kapag ang dalawa o higit pang
tao ang nagkikita), mga ritwal sa wika ( kamusta/pagbati), wika bilang kagandahang-
asal (kumusta ka?); pagbati, pasasalamat,pagpapahayag ng kalungkutan o pakikiramay.
4. Pag-alalay sa iba – paggamit ng wika upang alalayan o impluwensiyahin ang kilos o
damdamin ng iba – paggamit ng mga tuntunin at ekspresyon ng tungkulin/obligasyon
-Pag-uutos , pakiusap,pagbababa,pagpuna,pagpapalakas ng loob, panghihikayat,pag-
aanyaya,pagpapahintulot,panghihiram, pagtawad.
5. Pag-alalay sa sarili – kaugnay ang ugali at damdamin “Pagkausap sa Sarili” nang tahimik
o mag-isa, pagpaparating sa iba ng ating iniisip, pagbibigay nang tahimik o mag-isa,
pagpaparating sa iba ng ating iniisip, pagbibigay ng opinyon, pangangatwiran,
pagpapaliwanag.
6. Pagpapahayag ng Sarili – pagpapahayag ng sarili, katauhan at damdamin – tuwiran sa
pamamagitan ng pandamdam, paggamit ng mga salita tungkol sa damdamin; di-tuwiran
sa pamamagitan ng bilis, taas ng tinig, tunog ng tinig (voice quality).
7. Pagtatakda sa tungkulin o papel sa lipunan – paggamit ng wika upang itakda o ipahayag
ang kaugnayang pansosyal ng mga tao – mga ginagamit kapag nakikipag-usap sa isang
tao at mga ginagamit kapag nagsasalita tungkol sa iba ( G. Bb. Gng.)
8.Pagtukoy sa daigdig na di- panglingguwistika – a) pagkilala(discrimination) – pagkilala

at pagpapahayag ng kaibhan at pagkakatulad ng mga bagay; b) pagbuo (organization) –
pag-uuri-uri at pagbibigay – katuturan sa mga kaugnayan ng mga bagay sa ibang bagay.
9.Pagtuturo – paggamit ng wika sa pagpaparating (imparting) ng bagong impormasyon at
kasanayan.
Modyul I Modyul I
18
10. Pagtatanong at Panghuhula – pagtataka, paghahanap, paghingi ng impormasyon at

panuto, pagbuo ng haraya(imagining) pagpapasubali
( suppoising ).
11. Metalanguage – paggamit ng wika sa pagtalakay
Kaantasan ng Wika
Ang pagkakaroon ng antas ng wika ay isa pang mahalagang katangian nito. Tulad ng
tao, ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya ayon sa kaantasan nito. Kung tutuusin, ang
antas ng wika madalas ginagamit ng isang tao ay isang mabisang palatandaan kung anong uri ng
tao siya at kung sa aling antas-panlipunan siya nabibilang.
Mahalagang maunawaan ng lahat ng tao ang mga antas ng wikang ito nang sa gayo’y
maibabagay niya ito sa kanyang katayuan, sa hinihingi ng panahon at pook at maging sa
okasyong dinadaluhan.
Mahahati ang antas ng wika sa kategoryang Formal at Informal. Sa bawat kategorya,
napapaloob ang mga antas ng wika.
1. Formal. Ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng
higit na nakararami lalo na ng mga nakapag-aral ng wika.
a. Pambansa. Ito ang mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/
pambalarila sa lahat ng mga paaralan. Ito rin ang wikang kadalasang ginagamit ng
pamahalaan at itinuturo sa mga paaralan.
b. Pampanitikan o Panretorika. Ito naman ang mga salitang gamitin ng mga
manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan. Ito ang mga salitang karaniwang
matatayog, malalalim, makulay at masining.
2. Informal. Ito ang mga salitang karaniwan, palasak at pang-araw-araw na madalas
nating gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.
a. Lalawiganin. Ito ang mga vokabularyong dayalektal. Gamitin ang mga ito sa mga
particular na pook o lalawigan lamang, maliban kung ang mga taal na gumagamit
nito ay magkikita-kita sa ibang lugar dahil antural na nila itong naibubulalas.
b. Kolokyal. Ito’y mga pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga pagkakataong
informal. Maaaring may kagaspangan nang kaunti ang mga salitang ito ngunit
maaari rin tiong maging refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita.
c. Balbal. Ito ang tinatawag sa Ingles na slang. Sa mga pangkat-pangkat nagmumula
ang mga ito upang ang mga pangkat ay magkakaroon ng sariling codes. Mababang
antas ng wika ito, bagamat may mga dalubwikang nagmumungkahi ng higit pang
mababang antas, ang antas vulgar ( halimabawa nito ay mga mura at mga salitang
may kabastusan).

Modyul I Modyul I
19
I
GAWAIN 1
I
Pangalan ___________________________________________Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon __________________________________Petsa ________
I
PANUTO: Sagutin ang nais ipahiwatig ng mga inihandang gawain.
I
A. Kilalanin ang bawat gamit o tungkulin ng wika ayon sa katangian at mga halimbawa nito ayon
I sa pagkakaunawa sa binasang paksa.
GAMIT/ KATANGIAN HALIMBAWA
I TUNGKULIN NG
PASALITA PASULAT
WIKA
I 1.
I
2.
I
3.
I
4.
I
I 5.
I 6.
I B. Kilalanin ang pagkakaiba ng antas ng wika.
I
Kategorya Halimbawa
I 1. a.
I b
2. a.
I
I b.
I c.
I
Il
Il
GAWAIN 2
Il
Il Pangalan ___________________________________________________Iskor ________

Kurso/Taon/Seksyon ___________________________________________Petsa ________
I
I
I Modyul I Modyul I
I
20
PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

A. Tukuyin ang tungkulin ng wika sa mga sumusunod na pahayag. Piliin ang titik ng kasagutan.
a. Interaksyonal c. Instrumental e. Imajinativ
b. Regulatori d. Personal f. Heuristik
______1. Binati ng mga mag-aaral ang kanilang guro.
______2. Nakikinig ang mga mag-aaral habang ipinapaliwanag ng propesor ang aralin.
______3. “Wala raw klase bukas dahil may programa sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika”.
______4. “Kumusta ang bakasyon ninyo?”
______5. Inutusan ng nanay na bumili ng gulay sa palengke ang anak.
______6. Ipinahayag ni Ricardo kay Lita ang kanyang niloloob sa kanya.
______7. Si Athena ay nag-ulat sa klase tungkol sa komunikasyon.
______8. Ipinaghanda ni Marian ng pagkain ang mga bisita ng kanyang kapatid.
______9. Sumulat si Fery sa PNU upang pumasok bilang isang propesor.
______10. Gumawa siya ng tula tungkol sa kabaitan ng kanyang mga magulang.
B. Punan ang talahanayan ng iba pang salitang mababanghay sa iba’t ibang antas ng wika. Pansinin
at tularan ang mga kasunod sa halimbawa.
FORMAL INFORMAL
Pambansa Pampanitikan/ Lalawiganin Kolokyal Balbal
Panretorika
Hal. Ina ilaw ng tahanan Inang nanay ermat
1. Pulis
2. Baliw
3. Guro
4. Sigarilyo
5. Kaibigan
6. Asawa
7. Ama
8. Pera
9. Alak
10. Aklat
I GAWAIN 3
I
Pangalan ________________________________________Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon _______________________________Petsa ________
PANUTO: Basahin at unawaing mabuti ang tanong.

I
Tignan at bsahin ang mga post ng iyong mga kaibigan sa newsfeed ng inyong Facebook
I account. Pansinin kung anong gamit ng wika ang iyong nakikita sa iba’t ibang post. Base sa iyong
oberbasyon, paano ginamit ng iyong kaibigan ang social media? Magbigay ng limang halibawa (post
I
ng inyong kaibigan) bilang suporta sa iyong sagot.
I Post na Larawan Gamit na Wika Gamit ng Social Media
I 1.
I
I
Modyul I Modyul I
I
I
I
21
2.
3.
Aralin 3
VARSASYONG PANLIPUNAN
Mga Layunin:
1. Naipaliliwanag ang kadahilanan kung paano ang bansang Pilipinas ay mayaman sa wika.
2. Naibibigay ang pagkakaiba ng baryasyon at barayti ng wika.
3. Nakapagbibigay ng mga halimbawang sitwasyon o dayalogo sa bawat barayti ng wika.
4. Naipapakita ang pagpapahalaga sa mga wika ng Pilipinas sa pamamagitan ng paggawa
ng pananaliksik.
5. Napapahalagahan ang estado ng wikang Filipino laban sa umiiral na globalisasyon sa
pamamagitan ng paggamit sa tama.
Sinasabing ang heograpiya ay ang pinakamalaking hangganan ng diyalekto. Dito

nagsisimula ang rehiyunal na diyalekto sa ating bansa. Halimbawa ang Kapampangan, Ilokano,
Ibanag at iba pa. Isang delimitasyon din ng diyalekto ang paraan ng pagbigkas na maririnig sa bawat
lugar. Kaya madalas sabihing may punto ang bawat lugar na kinabibilangan. Suriin at unawain kung
papaano nagkakaiba-iba ang mga salita gayong ang Pilipinas ay mayroong mahigit isangdaang wika
ito.

Modyul I Modyul I
22
ANG MGA BARYASYON/BARAYTI NG WIKA
Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysasayan ng bawat lugar. Ito rin ay isang simbolismo
tungo sa pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng wika, nailalabas o naipahahayag
natin ang ating mg emosyon at saloobin, masaya man o malungkot. Gingawa natin ito sa
pamamaraan ng pagsusulat, pakikipagtalastasan at iba pa.
Ang ating wika ay mat iba’t ibang barayti. Ito ay sanhi ng magkakaiba ng lipunan na ating
ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat etniko
na ating kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ng heterogenous na wika, tayo ay nagkaroon ng iba’t
ibang baryasyon nito, at dito nag-ugat ang mga barayti ng wika, ayon sa pagkakaiba ng mga
indibidwal.
Walang ganda ang mundo kung walang pagkakaiba-iba o barayti. Paano mapapahalagahan
ang kagandahan kung panay lamang mestisa? Paano na ang salitang “makulay” kung wala ang
barayti ng pula, asul, dilaw at iba pa? at masarap kayang mabuhay kung panay na lamang lungkot o
takot o kasiyahan? Pagkat likas ang wika, ganyan din dapat asahan. Walang dudang iba ang Filipino
sa Ingles, Espanyol, o maging sa Niponggo o Pranses.
Kahalagahan ng Barayti ng Wika

1. Nakatutulong saa pagpapaunlad ng isang wika dala ng paggamit at karagdagang salitang
ginagamit sa lipunan.
2. Napauunlad nito ang mga katawagang ipinapalit sa mga salita.
3. Nagkakaroon ng mga pamimilian sa bawat talakay.
4. Nakatutulong ito sa bawat pananaliksik na isasagawa
Kahulugan at Uri ng Barayti ng Wika

1. Ang barayti ng wika ay ang pagkakaroon ng natatanging katangian na nauugnay sa
partikular na uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal na makatutulong sa pagkilala sa
isang partikular na baryasyon o barayti ng wika.
2. Ito rin ang pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa bansa. Maaaring
ang pagkakaiba ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng salita. Nagbigay si Cafford
(1965) ng dalawang uri ng varayti ng wika:
a. Una ay permanente para sa mga tagapagsalita / tagabasa
Kabilang sa mga barayting permanente ay diyalekto at idyolek. Ang

diyalekto ay batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita ito
kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng
tagapagsalita sa isa sa tatlong dimension: espasyo, panahon at katayuang
sosyal. Maihahalimbawa rito ang mga diyalekto ng Tagalog na ayon sa iba't
ibang lugar ng tagapagsalita tulad ng Tagalog-Bulacan, Tagalog-Batangas,
Tagalog-Laguna, Tagalog-Cavite, Tagalog-Mindoro, Tagalog-Rizal at
Tagalog-Palawan. Samantala ang idyolek ay isang varayti na kaugnay ng
personal na kakanyahan ng tagapagsalita o wikang ginagamit ng partikular
na indibidwal. Ang mga tanda ng idyolek ay maaaring idyosinkratiko tulad
ng paggamit ng partikular na bokabularyo nang madalas. Ayon pa rin kay
Catford, permanente nang matatawag ang idyolek ng isang taong may sapat
na gulang.
b. Ikalawa ay ang pansamantala dahil nagbabago kung may pagbabago sa

sitwasyon ng pahayag
Ang pansamantalang barayti ng wika ay kaugnay sa sitwasyon na

ginagamit ang wika. Kasama rito ang register, mode at estilo. Ang register
ay barayting kaugnay ng panlipunang papel na ginagampanan ng
tagapagsalita sa oras ng pagpapahayag. Halimbawa nito ay: siyentipikong
register, panrelihiyong register, akademikong register at iba pa. Ang estilo
ay ang barayti na kaugnay ng relasyon ng nagsasalita sa kausap. Ang estilo
ay maaaring pormal, kolokyal at intemeyt o personal. Ang mode ay ang
barayting kaugnay sa midyum na ginagamit sa pagpapahayag tulad ng
pasalita o pasulat. Sa isang pangkat-wika o speech community makikita ang
varyasyon ng wika sa pamamagitan ng:
Modyul I Modyul I
23
 mga taong bumubuo rito;

 pakikipagkomunikasyon ng tao;
 interaksyon ng mga tao;
 sa mga katangian g pananalita ng mga tao; at
 sa sosyal na katangian ng mga tao.
Mga Teorya at Pananaw sa Barayti ng Wika
Nasa kamalayan na ng mga pilosopo sa ika-18 siglo (Williams, 1992) ang pagkakaroon ng
mga uri o varayti ng wika na nakikita sa katayuang panlipunan ng isang indibidwal. Dito nagsimula
ang mga pag-aaral sa varayti ng wika na naging bahagi ng larangan ng sosyolinggwistika. At sa
pagdaan ng panahon, nagbunga ito ng mga teorya at konsepto kaugnay ng pagtuturo at pagkatuto
ng wika.
1. Sosyolinggwistikong Teorya
Batay sa palagay na ang wika ay panlipunan at ang speech (language) ay pang-

indibidwal. Ayon kay Sapir (1949), ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon, na ang
mga relasyong sosyal ay hindi matutupad kung wala ito. Para naman kay Saussure (1915),
ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang indibidwal o nagsasalita, nagagawa lamang ito sa
loob ng isang kolektibo o pangkat. Gayundin, makikita ang paghahalo ng mga barayti ng
wika, diyalekto at register sa dalawang paraan:
Palit-koda (Code Switching)
Pagsasama-sama ng dalawa o mahigit pang kahulugang pahayag na nabibilang sa

dalawang sistema ng wika.
May iba’t ibang pananaw ang mga linggwista tungkol sa pagpapalit-wika na

itinuturing nang isang karaniwang phenomenon sa mga bilinggwal. Ayon kay Crystal (1987),
nagaganap ang pagpapalit-wika kapag ang isang bilinggwal ay halinhinang gumagamit ng
dalawang wika habang siya ay nakikipag-usap sa ibang bilinggwal. Sapagkat siya ay
bilinggwal, nagagawa niyang makipagtalastasan sa pangalawang wika. Ang pananaw na ito
ni Crystal ay sinasang- ayunan ni Wei (2000). Aniya: “It has been demonstrated that code-
switching involve skilled manipulation of overlapping sections of two (or more) grammars,
and that there is virtually no instance of ungrammatical combination of two languages in
code-switching, regardless of the speaker.”
Si Wei (2000) ay nagsabing ang pagpapalit-wika ay isang karaniwang phenomenon

sa mga bilnggwal at ito’y nagaganap sa iba’t ibang anyo. Ang isang mahabang pangungusap
halimbawa, ay maaaring mahati-hati sa iba’t ibang bahagi at ipinahahayag sa iba’t ibang
wika. Ang isang pangungusap ay maaaring magsimula sa isang wika at magtatapos sa ibang
wika. Ang mga salita o parirala sa isang wika ay maaaring sundan ng salita o parirala sa
ibang wika.
Sinabi ni Poplack (1978) na ang pagpapalit-wika ay paghahalinhinan ng dalawang

wika sa loob ng isang diskurso, pangungusap o mga bahagi. Sa kanyang ulat tungkol sa
balanseng bilinggwal, sinabi niyang ang pagpapalit-wika ay mauuri ayon sa
1. antas ng paglalakip ng mga aytem mula sa isang wika (W1)

2. patern ng ponolohikal, morpolohikal
3. sintaktikal ng ibang wika (W2).
May iba’t ibang uri ng pagpapalit-wika ayon pa rin kay Poplack na kanyang
naobserbahan sa iba’t ibang pagkakataon. Ayon sa kanya, ang pagpapalit-wika ay maaaring
tag-switching, intersentential, at intrasentential.
a. Ang tag-switching ay tumutukoy sa pagsisingit ng tag ng isang wika sa pahayag na

nasa ibang wika.
(Ang halimbawa ng tag sa Ingles ay you know, I mean, well, at iba pa). Ang mga
ito ay madaling isingit sa mga bahagi ng pahayag na monolinggwal nang hindi nila
nilalabag ang mga tuntuning sintaktik.

Modyul I Modyul I
24
b. Sa kabilang dako, ang intersentential switching ay tumutukoy naman ng

pagpapalit-wika sa hangganan ng sugnay o pangungusap kung saan ang sugnay o
pangungusap ay nasa ibang wika. Nangyayari rin ito sa pagitan ng turno ng mga
nagsasalita.
Bilang halimbawa, tinukoy niya ang mga sumusunod na mga pahayag ng diskursong
Espanyol/Ingles: “Sometimes I’ll start a sentence in English y termino en
Espanyol.”
c. Ang intrasentential switching ay tumutukoy naman sa iba’t ibang anyo ng

pagpapalit-wika na nagaganap sa loob ng hangganan ng sugnay o pangungusap,
tulad ng “ Come be good. Otherwise you bai go longkot” o paghahalo sa loob ng
salita kung saan ang isang salita ng isang wika ay nagkakaroon ng impleksyon sa
ibang wika, tulad ng English/Panjabi na salitang shoppa.
Ang pagpapalit wika ay hindi basta na lamang lumilitaw sa mga pahayag ng mga
salita kundi may sadyang gampanin. Si Gumperz (1982) ang nagsasabing ang pagpapalit
wika ay maaaring matagpuan sa halos lahat ng sulok ng pag-uusap at maaaring gumanap ng
alinman sa mga sumusunod:
a. pagpapakilala sa tahasang sinasabi (quotation) o inulat sa pahayag (reported

speech) ng iba
b. pagtiyak sa tao/kausap na pinatutungkulan ng mensahe
c. pagpapakilala ng interjection o bilang pamuno sa pahayag
d. pag-uulit ng mensahe upang ito’y linawin o bigyang-diin
e. paglinaw sa anumang pahayag ng personal na opinyon o kaalaman bersus pagtukoy
sa sa isang katotohanan.
Bukod sa mga nabanggit ni Gumperz na gampanin ng pagpapalit-wika, naidaragdag

ang mga gampaning:
a. Pagtatanong bersus pagbibigay ng impormasyon

b. Pagpapakita ng paggalang (Pascasio, 1978)
c. Pagbibigay ng komentaryo tungkol sa nabasang naratib (McClure, 1977)
d. Pag-iwas sa suliranin ng pagasasalin (Fantini, 1985).
Ayon kina Bloom at Gumperz (1972) ay may dalawang uri ng code-switching.
a. Ang una ay “situational code-switching”
Ito ay pagbibigay ng pahayag na siyang nagpapa-iba sa isang naturang

sitwasyon. Ang isang halimbawa nito ay kapag iniba ng isang tao ang pinag-uusapan.
b. Ang ikalawa ay ang “metaphorical code-switching”.
Ito raw ang nagbibigay ng signal sa pagpapalit ng tono mula seryoso tungo sa
sitwasyong komiks.
Hal. Can I ask you a question?

Mahal mo ba talaga ako?
Do you really love me or not?
Kakayanin ko na mahalin kita kahit labag sa aking kalooban.
Halong-koda (Code Mixing)
Dito, may nahahalo o nasisingit na salita mula sa ibang wika.
Isang partikular na “mode” na code-switching ay ang pagpapalitan ng mga wika sa

isang pangungusap na tinatawag na code mixing. Ang deskripsyon sa pagitan ng code-
switching at code mixing ay importante sapagkat ang code mixing ay kinapapalooban ng
ilang mga isyu tungkol sa gramar.
Hal. I know na mahal mo rin ako, right?

Hindi kita like noh!
Weeh, ‘yong true kasi?
Can’t Understand kasi ‘yang sinasabi mo. You’re so mabilis

Modyul I Modyul I
25
Kaugnay pa rin ng sosyolinggwistikong teorya ang ideya ng pagiging heterogeneous

ng wika o ang pagkakaroon ng ibat ibang anyo, mapalinggwistika, mapa-okupasyunal o
mapasosyal man ang anyong ito. Maidadagdag din sa pagkakaiba-iba ng anyo ng wika ang
lokasyong heograpiko, pandarayuhan, sosyo-ekonomiko, politikal at edukasyonal na
katangian ng isang partikular na lugar o komunidad na gumagamit ng naturang wika. Ito ang
nagbubunsod sa pagkakaroon ng mga varayti ng wika tulad ng pagkakaroon ng Tagalog
Filipino, Ilokano Filipino, Ilonggo Filipino, Singapore English, Filipino English at iba pa.
Tinatawag itong linggwistikong varayti ng wika.
Mayroon ding varayti na ayon sa register o sosyal na kalagayan tulad ng Filipino ng

mga nabibilang sa third sex, Filipino ng mga taong may iba't ibang trabaho tulad ng
mangingisda, magsasaka, mga taong-pabrika, maging ang mga taong may iba't ibang
dibersyon tulad ng mga sugarol, sabungero, mga namamahala ng huweteng at karera.
Gayundin may Filipino ng mga kolehiyala, Filipino ng sosyal sayans, matematika, kemistri,
at siyensiya na mga varayting pang-akademiko.
2. Teoryang Akomodasyon (Accomadation Theory) ni Howard Giles (1982)
Kaugnay ito ng mga teorya sa pag-aaral / pagkatuto ng pangalawang wika sa

linguistic convergence at linguistic divergence. Nakapokus ito sa mga taong kasangkot sa
sitwasyong pangwika. Sa linguistic convergence, ipinapakita na sa interaksyon ng mga tao,
nagkakaroon ng tendensiya na gumaya o bumagay sa pagsasalita ng kausap para bigyang-
halaga ang pakikiisa, pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o kaya'y pagmamalaki sa
pagiging kabilang sa grupo. Sa kabilang dako naman, linguistic divergence naman kung
pilit na iniiba ang pagsasalita sa kausap para ipakita o ipahayag ang pagiging iba at di-
pakikiisa at pagkakaroon ng sariling identidad. Mahalaga ang pananaw na ito sa pag-aaral
ng varayti ng wikang Filipino lalo na kaugnay ng atityud sa paggamit ng inaakalang mas
superior na varayti kompara sa mas mababang varayti depende sa katayuan ng kanilang
unang wika sa lipunan.
Bahagi rin ng Teoryang Akomodasyon ang tinatawag na interference phenomenon

at interlanguage na nakapokus sa mga wikang kasangkot. lpinapakita ang pagkakaroon ng
interference sa pagbuo ng mga barayti ng Filipino. Makikita ang impluwensya ng unang wika
sa pagsasalita ng Filipino ng mga kababayan natin sa iba't ibang rehiyon. Tulad halimbawa
ng Cebuano Filipino na mapapansin ang di-paggamit ng reduplikasyon o pag-uulit ng pantig
sa salita. (Halimbawa: Magaling ako sa pagturo ng Filipino.) Maibibigay ring halimbawa ang
paggamit ng panlaping mag- kahit na dapat gamitin ng um- sa dahilang walang um- na
panlapi sa Sebwano. Halimbawa: Magkain na tayo sa halip na Kumain na tayo. Ang
interlanguage naman ang tinatawag na gramar o estruktura (mental grammar) ng wika na
nabubuo o nakikintal sa isip ng tao sa proseso ng pagkatuto niya ng pangalawang wika. Sa
kalagayang ito nagkakaroon ng pagbabago sa gramar sa pamamagitan ng pagdaragdag,
pagbabawas o pagbabago ng mga tuntunin sa wika. Halimbawa nito ang paglalagay natin ng
mga panlapi sa mga salitang Ingles kahit na ito ay wala sa diksyunaryong Ingles sa ating
pang-araw-araw na interaksyon tulad ng presidentiable, boarder, bed spacer, mailing.
Gayundin, naririnig na ng mga salitang Turung-turo na ako, Sayaw na sayaw na ako na dati
ay hindi tinatanggap bilang pang-uri.
Sa larangan naman ng pagtuturo, mahalaga ang pagkakaroon ng mga mag-aaral at

guro ng malinaw na pananaw tungkol sa konsepto ng barayti at baryasyon ng wika. Sa
gayon, makikita ng mga mag-aaral na bawat grupo, komunidad at rehiyon na gumagamit ng
wika ay hindi iba o naiiba kundi kasali at kabahagi ng pambansang wika at kultura.
Mawawala ang mababang pagtingin sa mga wika ng mga taong hindi kapangkat o karehiyon.
Makikita rin ang kontribusyon ng ibat ibang wika sa bansa sa pagpapaunlad ng Filipino.
Mayamang balon na mapagkukunan ang mga rehiyonal na wika ng mga kaalaman at datos
mula sa kanilang etnolinggwistiko, sosyal at komunidad na kinabibilangan. Dala-dala ito ng
mga mag-aaral sa kanilang pagpasok sa klase. At ibinabahagi nila ito sa mga interaksyon na
nagaganap sa klase. Nabibigyang halaga rin nila ang kanilang sari-sariling wika at kultura
bilang bahagi ng pambansang wika at kultura.
Mga Uri ng Barayti ng Wika
Bahagi ng pag-aaral ng wika ang pagkilala sa mga barayti nito. Ang pagkakaroon ng barayti
ng wika ay ipinapaliwanag ng teoryang sosyolingguwistiko na pinagbatayan ng pagkakaiba-iba ng
wika.
Ang Dayalek

Modyul I Modyul I
26
Ito ay barayti ng wika na nalilikha ng dimensyong heograpiko. Ito ang salitang gamit ng mga
tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t ibang
uri ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay wikain. Mayroon tayong tatlong uri ng dayalek:
1. Dayalek na Heograpiko (batay sa espasyo)

2. Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
3. Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
Mga Halimabawa ng dayalek:

 Tagalog – Bakit?
 Batangas – Bakit ga?
 Bataan – Bakit ah?
 Ilocos – Bakit ngay?
 Pangasinan – Bakit ei?
 Tagalog – Nalilito ako.
 Bisaya – Nalilibog ako.
Ang mga wika ay nagakakaroon gn pagakakaiba-iba o varayti. Dayalek ang tawag sa

pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika. Ayon kay Moran (2002) may dalawang pangunahin at
mahalagang dahilan kung bakit nagkakaroon ng varayti ang wika:
1. Heograpikong kadahilanan
Kung saan ang grupo ng mga tao na nagsasalita at gumagamit ng isang wika ay
napaghihiwalay at napagwawatak-watak ng mga pulo, maging ng kabundukan at tubigan.
2. Language boundary
Ito ay dulot ng migrasyon o paglilipat ng komunidad. Isang halimbawa ng wika na

may barayti ay ang Tagalog. Ang mga dayalek nito ay ang Tagalog-Nueva Ecija, Tagalog-
Batangas, Tagalog-Bulacan, at iba pa. Sa ilang bayan sa Nueva Ecija ay may salitang
hinuhulapian ng ye. Idinudugtong ang salitang ito sa ibang salita gaya ng:
a. Kumain na akoye.
b. Ikaw baye ay hindi sasama?
c. Paano baga pumunta sa Subic?
d. Ano baga itong nangyayari sa akin?
e. Kailan baga ang alis natin?
Iba pang halimbawa:
Tagalog-Nueva Ecija:
a. Huwag ka munang umalis at umuulan pa.

b. Ewan ko ba naman sa taong iyan.
c. Aalis na kami.
Tagalog-Batangas:
a. Huwag ka munang umalis at naulan pa.

b. Aywan ko nga baga sa taong iyan.
c. Payao na kami.
ANG IDYOLEK
Idyolek ang tawag sa kabuuan ng mga katangian sa pagsasalita ng tao. May iba’t ibang salik
na nakapaloob dito kung bakit ito nagaganap. Ang mga salik na ito ay ang gulang, kasarian, hilig, o
interes at istatus sa lipunan.
Halimbawa:
 Maaari po bang pakiabot ang bayad?
 Pwede ho bang pakiabot ninyo ang bayad?
 Pakiabot nga po ang bayad.
 Pakiabot nga ang bayad.
 Iabot mo ang bayad.

Modyul I Modyul I
27
Bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita na niiba sa bawat

isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na nagsilbing simbolismo o tatak ng
kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang namumukod tangi at yunik.
Halimbawa:
 “Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro

 “Hindi kita tatantanan” ni Mike Enriquez
 “Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
 “Hoy Gising!” ni Ted Failon
 “Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza
 “I shall return” ni Douglas Mc Arthur
 “%P@#! ni Rodrigo Duterte
ANG EKOLEK
Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng tahanan. Ito ang mga salitang madalas
na namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang-araw-
araw na pakikipagtalastasan.
Halimbawa:
 Palikuran – banyo o kubeta

 Slid-tulugan o pahingahan – kuwarto
 Pamingganan – lalagyan ng plato
 Pappy – ama/tatay
 Mumsy – nanay/ina
ETNOLEK
Isang uri ng barayti ng wika na nadedebelop mula sa salita ng mga etnolinggwistikong

pangkat ng mga tao. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang iba’t ibang uri
ng Etnoilek. Taglay nito ang mga wikang naging bahagi ng pagkakakilanlan ng bawat pangkat
etniko.
Halimbawa:
 Vakul – tumutukoy sa mga gamit ng Ivatan na pantakip sa kanilang ulo tuwing
panahon ng tag-init at tag-ulan
 Bulalim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan
 Laylaydek Sika – salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng Mountain
Province.
 Palangga – iniiro, sinisinta, minamahal
 Kalipay – tuwa, ligaya, saya
ANG SOSYOLEK
Ang barayting ito ay sinasalita ng mga tao sa isang lipunan. Sinasabing may barayti ng
wikang gamit ng grupo ng iba’t ibang uri o klasipikasyon ng mga mamamayan. May barayti ng wika
ang mga dukha, gayundin ang mga nasa matataas na antas ng lipunan.
Napatunayan ng mga sosyolinggwist na malaki ang nagagawa ng social status o katayuang

panlipunan ng tao sa kung paano siya magsalita at gumamit ng wika. Ilan sa mga maiuugnay na salik
o katayuan ay ang pagiging mahirap o mayaman, may pinag-aralan o walang pinag-aralan, ang
kasarian-lalaki babae o kaya ay bakla, ang edad-matanda o bata at iba pang mga salik na
isinasaalang-alang ng lipunan.
Ang sabi nga, kung hindi gaanong nagda-diverge at mayroon pang mutual na
pagkakaunawaan, masasabing ito’y varayti o mga dayalek ng isang wika na ginagamit sa mga
relasyong sosyal, ang tawag sa mga salitang pangrelasyong sosyal ay sosyolek o sosyal-dayalek.
Ito rin ang wika na ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay may
kinalaman sa sossyo ekonomiko at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng naturang salita
Mga halimbawa:

Modyul I Modyul I
28
 Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)

 Oh my God, It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito)
 Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o kaya ay panget
ang gelpren mo)
 Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
 May amats na ako ‘tol (may tama na ako kaibigan/kapatid o kaya ay lasing na ako
kaibigan/kapatid
Mga Uri:
a. Ang Jejemon
Lumitaw at namayani sa mga talakayang pangkabataan ang pag-iral ng isang uri ng

barayti ng wika na palasak at kinatutuwaang gamitin sa mga text messages – ang
“JEJEMON.” Paunay sa kasikatan nito ang pagtalakay sa hindi iilang programa sa radyo at
telebisyon. Narito ang halimbawa ng mga sumusunod na istilo.
1. Banayad (Mild) – “e0w pU. mxtTAh p0eh?” (Hello po. Kumusta po?)
2. Katamtaman (Moderate) – “e0w pf0w. Nham1sZ pfoh qtAh. MwAhxx!” (Hello po. Na-
miss po kita).
3. Matindi (Severe) – “3ow Po3h! an0h gWa U? TxT na LherN p036h zA giZing pFa!”
(Hello po! Ano po ang gawa ninyo? Text na rin pos a mga gising pa!)
4. Malubha (Terminal) – “30w p03h. M3N4 p!p0L nUa m1Xz k0 pHu0 k3o!” (Hello po.
Morning pipol! Na-miss kop o kayo!)
Kapansin-pansin ang pagpapalit ng mga letra at numero. Gayundin ang malayang

paggamit ng malalaki at malliliit na letra. Wala ring tiyak na patern kung kalian
gagamitin ang bawat isa lalo na ang mga letrang H at numerong 3, 1 at 4. Iyan ang
dahilan kung bakit napakahirap nang intindihin ang ikaapat na uri. Sa katunayan, ayon sa
ilang impormante, sila mismong mga “jejemon” ay hindi magkaisa sa salitang M3N4na
ayon sa ibang intindi ay “mamaya na.” anuman ang kahihinatnan nito, makabubuti
sigurong ituring na lamang na isa itong pinauusong estilo na lilipas din.
b. Ang Bekimon
cheap : chepay, chipagis, chipipay

none : nada, zerowena, witchelles
rich : rika, ritcheles
just kidding : chos, charot, charing
correct / exactly : korak, kaplang
big : bigalou
ugly : chaka, chuckie, shonget, jupang-pang
boyfriend : bufra
security guard : gardini
hungry : gu-Tom Jones
antibiotic: antipatika
anaconda: traydor, ahas
crayola: iyak
classmate: clasmarurut, klasmarurut
wala akong pakialam : kebs, kiber
malay ko at paki ko : Malaysia at Pakistan
Ang Swardspeak (kilala rin bilang "Bekimon" at "gay lingo") ay isang patagong wika
o salitang balbal na nagmula sa Englog (pagpapalit wika ng Tagalog-Ingles ) na ginagamit
ng ilang mga homoseksuwal sa Pilipinas
Pinagmulan
Ang salitang "Swardspeak", ayon kay Jose Javier Reyes, ay ginamit ng kolumnista at
kritikong pampelikula na si Nestor Torre noong 1970s. Sumulat mismo si Reyes ng aklat
patungkol sa paksa na pinamagatang "Swardspeak: A Preliminary Study" (Swardspeak: Isang
Paunang Pag-aaral). "Sward" ay isang salitang balbal para sa 'gay male' (baklang lalaki) sa
Pilipinas. Ang pinagmulan ng mga salita at parirala, gayumpaman, ay umiiral na at
nanggaling mula sa iba’t ibang mga mapagkukunan.

Modyul I Modyul I
29
Balarila
Ang Swardspeak ay isang anyo ng pabalbal na salita (samakatuwid ay lubos na

pabago-bago), di tulad ng mga kolokyal na binuo sa mga nauna nang mga wika. Ito ay
sadyang nagbabago o lumilikha ng mga salitang kahawig ng mga salitang galing sa ibang
wika, lalo na ang Ingles, Hapon, Intsik, Espanyol, Pranses, at Aleman. Ito ay kaakit-akit,
matalino, at nakakatawa na may mga bokabularyong nagmula sa popular na kultura at
rehiyonal na pagkakaiba-iba. Ito ay hindi maintindihan ng mga taong hindi pamilyar sa
kultura ng mga Pilipinong homoseksuwal o hindi alam ang mga patakaran sa pagggamit.
Walang pormal na mga patakaran sa paggamit nito, ngunit ang ilan sa mga mas karaniwang
barirala ay ipinapakita sa sa ibaba:
a. Pinapalitan ang unang titik/pantig ng mga salita gamit ang titik "J"/"Sh" o mga
pantig "Jo-"/"Sho-" o "Ju-"/"Shu-".
b. Pinapalitan ang unang titik/pantig ng mga salita gamit ang diptonggong "Ky-" o "Ny-".
c. Pinapalitan ang dulong pantig ng mga salitang "-ash", "-is", "-iz", "-ish", "-itch", "-ech",
"-ush", o "-oosh" bilang mga hulaping nagmumunti o nagpapalaki.
d. Pagpapalit ng mga tunog "a", "o", or "u" ng "or", "er", or "ur", lalo na bago o
pagkatapos ng katinig na "l".
e. Pagpapalit ng pagkakasunod ng mga titik sa salita, katulad ng pagpapalit ng mga

pantig sa Tagalog na balbal. Ito ay kapansin pansin sa Cebuano swardspeak.
f. Paglalaro ng mga salita, ‘puns’, malapropismo, pagpapalit salita, onomatopoeic na

mga salita na nahahalintulad sa mga ginagamit na na mga salita, at pasadyang
maling ‘Anglicization’ ng mga salita.
g. Mga sanggunian sa popular na kultura, karaniwang mga kilalang tao o mga palabas sa
telebisyon. Ito ay pinipili upang halilihan ang salita na tumutukoy sa mga bagay na
nagpasikat sa kanila, maaaring dahil ang mga salita ay nagkakaroon ng tugmaan, o
pareho.
h. Hiram na mga salita mula sa ibang mga wika, lalo na ang mga matagal nang di
nagagamit na mga salitang Kastila sa PIlipinas (kung saan pambabaeng anyo ng mga
salita na ginagamit sa Swardspeak na wala sa karamihan ng wikang Filipino), Ingles,
at Hapon.
Halimbawa:
 Pagsasalin ng tradisyunal na tulang pambata na 'Ako ay may lobo' (I have a balloon) sa

Swardspeak.
Orihinal na Salin Salin sa Swardspeak Tinantyang Salin sa Ingles
Ako ay may lobo Aketch ai may lobing I had a balloon

Lumipad sa langit Flylalou sa heaven It flew up in the sky
Di ko na nakita Witchels ko na nasightness I can't see it anymore
Pumutok na pala Jumutok lang pala [I didn't know] it had popped
Sayang lang ang pera, Sayang lang ang anda Wasted my money
Pinambili ng lobo Pinang buysung ng lobing Buying the balloon
Sa pagkain sana, Kung lafangertz sana If I had bought food instead
Nabusog pa ako. Nabusog pa aketch At least I would have been
satisfied
 Pagsasalin ng tradisyunal na tulang 'Bahay Kubo' (Nipa hut) sa Swardspeak.
Orihinal na Salin Salin sa Swardspeak Tinantyang Salin sa Ingles]

Bahay kubo, kahit munti Valer kuberch, kahit jutay Nipa hut, even though it is small
Ang halaman duon, Ang julamantrax denchi, The plants it houses
Ay sari-sari Ay anek-anek. Are varied

Modyul I Modyul I
30
Turnip and eggplant,

Singkamas, at talong, Nyongkamas at nutring, Winged bean and peanut
Sigarilyas at mani Nyogarilyas at kipay. String bean, hyacinth bean, lima
Sitaw, bataw, patani Nyipay, nyotaw, jutani. bean.
Kundol, patola, upo’t kalabasa Kundol, jotola, jupot jolabastrax Wax gourd, luffa,
At saka meron pa At mega join-join pa white squash and pumpkin,
Labanos, mustasa Jobanos, nyustasa, And there is also radish,
Sibuyas, kamatis, bawang at Nyubuyak, nyomatis, nyowang at mustard,
luya luyax Onion, tomato,
Sa paligid-ligid And around the keme Garlic, and ginger
Ay puno ng linga Ay fulnes ng linga. And all around
Are sesame seeds.
Ang Pidgin
Sinasabing walang pormal na ayos ang istruktura. Nagkakaroon ng pagpapalitan ng gamit sa

wikang sinasalita at wikang nahahalo sa isang lipunan. Ito ay binansagang “nobody’s native language”
ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng dalawang indibidwal na nag-uusap na may dalawa ring
magkaibang iba. Sila ay walang komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift”
na salita o mga pansamantalang wika lamang.
Halimbawa:
 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
 Kayo bili alak akin. (Kayo ay bumili ng alak para sa akin.)
 Ako tinda damit maganda. (Ako ay may panindang damit na maganda.)
 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka nan g paninda ko. Bibigyan kita ng
diskawnt.)
 Ikaw aral mabuti para ika kuha taas grado. (Mag-aral kang mabuti upang mataas ang iyong
grado.)
Ang Creole
Nagmula sa Pidgin ang pagkakanuo nito at nagkakaroon ng tiyak na istruktura ng wika

(Halimbawa: Chavacano).
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? – Tagasaan ka?
 Buenas dias – Magandang umaga
 Buenas tardes – Magandang hapon
 Buenas Noches – Magandang gabi
Mga Baryasyon ng Wika
1. Heograpikal
Ang Pilipinas ay isang bansang binubuo ng magkakahiwalay na pulo dahilan upang

lumitaw ang iba’t ibang mga wika at mga dayalekto nito. Dahil dito ay hindi maiiwasang
magkaroon ng kamalian sa ating pagsasalita, maging ito man ay sa tono, pagbigkas ng tunog o
kaya ay kabuuang gramatika ng wika. Halimbawa na lamang ay ang isang Bisaya o isang Ilokano
na nagsasalita ng Tagalog, hindi ba’t kapuna-puna ang kaibhan ng kanilang pagsasalita
kumpara sa isang taal na tagapagsalita ng Tagalog? Ang /e/ ay nagiging /i/ sa kanila at ang /o/
ay nagiging /u/. May pagkakataon din na ang isang salita ay nagkakaroon ng iba’t ibang
kahulugan tulad na lamang ng “langgam” at “bukid”. Para sa mga Bisaya ito ay
nagangahulugang “ibon” at “bundok”. Samantala sa Tagalog naman ay nangangahulugang
“ant” at “farm”. Sa Kapampangan, ang kanilang “sisiw” ay “itlog” sa Tagalog at “Iklog”
naman sa Iloko.
2. Sosyal
Ito ay tumutukoy sa panlipunang baryasyon sa gamit ng wika. Sa pamamagitan

ng iba’tibang larangan sa lipunan ay nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ng wika:
a. Wika at Relihiyon
Ayon kay Joey M. Peregrino (2002) na ang wika ng relihiyon ay isang simbolikong
wika sapagkat ito ay kinapapalooban ng mga talinghaga at mga bagay na hindi basta
makikita, mararanasan o mararamdaman.

Modyul I Modyul I
31
b. Wika at Showbiz
Pinatunayan sa isinagawang pag-aaral ni Larcy C. Abello (2002) na ang varayti ng

wika sa showbiz ay sanhi ng artificial coinage pati na rin ang shortening at acronyms.
Halimbawa ang buko+ing=buking, praning mula sa paranoid at iba pa. Karamihan din
sa mga salitang ginagamit dito ay galing sa mga salitang bakla. Ang ganitong pangyayari
ayon sa kanya ay hindi na nakapagtataka sapagkat napakaraming manunulat at
manedyer ng mga artista ay pawang mga bakla. Idinagdag din niya na nagsisilbing susi
ang wikang showbiz para magkaroon ng social identity ang grupo.
c. Okupasyunal
Nagkakaroon ng okupasyunal na baryasyon ang wika batay sa relasyon ng wika sa

sitwasyon kung saan ito ginagamit. Iba ang wikang ginagamit ng mga doktor sa abogado
at iba pa. Ayon kay Otero (2002) ito ay may kinalaman sa communicative competence
na kung saan ay ginagamit ng tao ang nararapat na anyo at tungkulin ng wika batay sa
kanyang pangangailangan.
Ang Register ng Wika (Disiplinal na Kalikasan, Gamit at Istruktura)
Ang register ay ang pagkakaroon ng iba’t ibang anyo ng wika batay sa uri at paksa ng
talakayan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa okasyon at iba pang salik.
Tinatawag ding istilo sa pananalita o maging pasulat upang maipahayag ang nadarama
Dalawang Uri:
1. Pormal
Madalas kapag ang ating kausap ay mas matanda o kaya naman ay may mataas na
tungkulin o kaya’y hindi gaanong kakilala, ay formal ang ating pagsasalita. Formal pa rin
ang paggamit ng wika sa mga sermon at sermonya ng pari at ministro, loob ng korte, sa
akademya at sa iba’t ibang larangan.
2. Impormal
Kapag ang ating kausap ay kaedad lamang natin gaya ng ating mga kaibigan. Maging
sa pagsulat ng liham sa isang mahal sa buhay.
Ayon kay Michael Halliday (1979), may tatlong (3) dimension ang
pakikipagkomunikasyon batay sa register:
a. Field – Ayon sa layunin ng diskurso

b. Mode – paano maihahatid ang mensahe
c. Tenor – batay sa relasyon ng mga kalahok ng komunikasyon
Mula sa sermon sa simbahan, pormal ang register ng wikang ginamit.
Kaya ang sosyolinggwistika (Sociolinguistic) ang nag-uugnay, kausap at kapaligirang

kanyang kinamulatan. Dahil bawat lugar ay may sariling dayalektong kumakatawan sa grupo
o pangkat ng taong gumagamit nito.
Halimbawa ng mga Register na Wika ay:
 Wika sa Print Media

 Wika sa Broadcast Media
 Wika sa Electronic Media
 Wika sa Pangisdaan Jargon na wika sa bawat disiplina
 Wika sa Paghahabi ng Tela
 Wika sa Sex Education
 Wika sa mga Pagkaing Kalye

Modyul I Modyul I
32
I
GAWAIN 1
I
Pangalan ________________________________________________ Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon ________________________________________ Petsa ________
I
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
I
A. Magbigay ng mga halimbawa ng pahayag na nagpapakilala ng mga barayti ng wika.
I Dayalekto
Halimbawa: Mabalin ba agdamag kadi? (La Union)
I 1.
2.
I 3.
Idyolek
I Halimbawa: Sana oll, napapatik-tok mga to’l.
1.
I 2.
3.
I Sosyolek
Halimbawa: Tawaging mo ang teacher natin para makapagsimula na tayo sa ating
I discussion.
1.
I 2.
3.
I B. Bumuo ng mga pahayag at tukuyin kung kaninong register ng wika ang mga ito.
Pahayag Kaninong Register
I 1.
2.
I 3.
I
I C. Isulat sa patlang kung Code Switching o Code Mixing ang mga sumusunod na pahayag.
I _____________ 1. Nakakaenganyong panoorin ang mga mag-aral na nag-eexam sa subject na

Filipino.
I _____________ 2. You are now learning from the situation, aren’t you? Tama ba ako?
_____________ 3. Sa lahat ng ayaw ko ay nagongopya kayo ng sagot sa katabi ninyo, pag
I nagalit ako, I’l give you all zero scores.
_____________ 4. Would you mind kung pakokopyahin mo ako ng answer mo?
I _____________ 5. Maipasa ko kaya ang asignaturang Filipino. I’m afraid to fail
l FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO
l Modyul I Modyul I
l
I
33
I
I
GAWAIN 2
I
I Pangalan ______________________________________________________Iskor ________

Kurso/Taon/Seksyon ______________________________________________Petsa ________
I
PANUTO: Bumuo ng dayalogo. Ang mga mga-aaral ayon sa mga sumusunod na sitwasyon.
I
1. Sa palengki, nakita at nakausap mo ang iyong kaibigan na bakla na nais magpaturo kung
I papaano mag-online selling ng mga damit.
Macky: _______________________________________________________
I Jazz: _________________________________________________________
Macky: _______________________________________________________
I Jazz: _________________________________________________________
I 2. Sa isang resort na maraming tao, may nakilalang taong lasing na nagtatanong.
CK: _____________________________________________________
I JM: ____________________________________________________
Agot: _______________________________________________________
I Niko: ______________________________________________________
Rey: ________________________________________________________
I Jack: _______________________________________________________
I 3. Sa unibersidad, kausap ng guro ang mag-aaral hinggil sa proyektong ipinagagawa ng
guro upnag makahabol sa klase ang bata.
I
Bb. Marikit:____________________________________________________
Marian: _______________________________________________________
I
Bb. Marikit: ____________________________________________________
I Marian: _______________________________________________________
I 4. Nagkita kayo ng mga kaibigan mo sa terminal airport.

Apple: _________________________________________________________
I Berry: _________________________________________________________
Grapes: _______________________________________________________
I Lemon: ________________________________________________________
I 5. Sa loob ng sasakyan, may matandang lalaki na nakilala sa di inaasahan, tatay pala ng

I dating crush mo.
I Rhea: _________________________________________________________
I Mang Fred: _____________________________________________________
I Rhea: _________________________________________________________
I Mang Fred: _____________________________________________________
I Rhea: _________________________________________________________
I Mang Fred: _____________________________________________________
I
I
I
I
I
I
I
I
l
I
l GAWAIN 3
I
l
I Pangalan ______________________________________________________ Iskor ________
l Kurso/Taon/Seksyon ______________________________________________ Petsa ________
I
PANUTO: Saliksikin ang mga sumusunod.
I
1. Mga iba’t ibang wika at dayalektong sinasalita sa iba’t ibang rehiyon sa ating bansa.
I
2. Ang pinagmulan ng mga wika at wikain sa Pilipinas.
I
I
Modyul I Modyul I
I
I
34
3. Mga batas na nagpapatunay at nagpapatibay sa wikang pambansang Filipino.
RUBRIK PARA SA GAWAING PAMPANANALIKSIK
Sapat ang impormasyon na nasaliksik at nasusuri nang
Nilalaman – 30% maayos ang konteksto at teksto ng mga sipi.
Maayos ang pagkakalahad ng mga impormasyon batay sa
pagkakaunawa. Nailalahad mabuti ang mga pahayag ayon sa
Kaayusan – 25% kaangkupan ng istruktura.
Malinaw ang mga impormasyon na ibinahagi. Hindi nakalilito
Kalinawan – 20% at may mga pagpapatunay ang mga nakuhang datos.
Nasunod nang maayos ang pormat ayon sa napag-usapan.
Gumamit ng maikling kupon, in-encode, single spacing at may
Pormat – 15% margin o palugit na isang pulgada sa bahaging kanan, itaas,
kaliwa at ibaba, gumamit ng font size na 11 at font style na
Arial.
Maingat na nailagay ang pinagkuhanan ng mga datos ayon sa
pamamaraang American Psychological Association (APA).
Talasanggunian – 10% Ang mga impormasyon ay maaaring kinuha sa mga aklat,
mga babasahin on internet.
Aralin 4
ESTADO NG WIKANG FILIPINO

SA KASALUKUYAN
Mga Layunin:
1. Natutukoy at nakikilala ang mga wika ng Pilipinas.

2. Nakabubuo ng balangkas mula sa estado ng wika sa ginawang pag-aaral ng KWF.
3. Nailalarawan ang wika sa makabagong panahon.
4. Nailalahad ang suliraning kinakaharap ng wika sa mga social media.
5. Nasasagot nang mahusay ang mga inihandang pagsasanay.
Ayon sa Konstitusyon ng Pilipinas:

Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

Modyul I Modyul I
35
Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat

magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit
ng Filipino bilang medium ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang
pang-edukasyon.
Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino
at, hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong
na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na pantulong na mga wikang panturo roon.
Dapat itaguyod ng kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.
Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles, at dapat isalin sa mga
pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila. Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon
ng wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, maguugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika
para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili.
Mga Wika sa Pilipinas
Isa ang Pilipinas sa mga bansang may pinakamaraming wika sa buong daigdig. Maliban sa

pambansang wikang Filipino, kasama nang mahigit sa sandaang katutubong wika. Sinasalita rin ang
mga wikang banyaga tulad ng Ingles, Mandarin, Fookien, Cantonese, Kastila, at Arabe.
Ang mga katutubong wika sa Pilipinas ay napapaloob sa pamilya ng mga wika na kung
tawagin ay mga wikang Austronesyo. Ang mga ito ay ang pangkat ng mga wika na ginagamit ng mga
tao mula sa Tangway ng Malay hanggang sa mga watak-watak na pulo ng
teritoryong Polynesia sa Karagatang Pasipiko. Tinatayang ito ang may pinakamalaking pamilya ng
mga wika sa buong daigdig. Datapwat mas maraming wika ang kasapi ng pamilyang ito kumpara sa
ibang pamilya ng mga wika, maliliit lamang ang bilang na pangkalahatan ng mga taong gumagamit
nito.
Sa mga katutubong wika sa kapuluang Pilipinas, ang mga sumusunod ang pinakamalaki at
malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:
 Tagalog: Wikang batayan ng Filipino. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa katimugang

bahagi ng Luzon. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan.
Taal na gamit sa mga lalawigan ng Cavite, Laguna, Bataan, Batangas, Rizal, Quezon (kilala rin
sa tawag na CALABARZON). Ginagamit rin ito sa mga lalawigan
ng Mindoro, Marinduque, Romblon, at Palawan (kilala rin sa tawag na MIMAROPA). Ito rin ang
pangunahing wika ng Pambansang Punong Rehiyon na siyang kabisera ng bansa.
 Ilokano: Kilala rin sa tawag na "Iloko." Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Hilagang Luzon
lalo na sa kabuuan ng Rehiyon I at Rehiyon II, at ilang bahagi ng Rehiyon III.
 Cebuano: Ang pinakakilala at pinakamalawig na wikang "Bisaya." Pangunahing wika ng
lalawigan ng Cebu, Silangang Negros, Bohol, Leyte, Timog Leyte, at malaking bahagi
ng Mindanao. Tinatayang sinasalita ng 27% ng kabuuang populasyon ng bansa.
 Hiligaynon: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Ilonggo batay sa pinakakilalang diyalekto nito
mula sa Lungsod ng Iloilo. Pangunahing wika ng Kanlurang Visayas lalo na
sa Iloilo, Capiz, Guimaras, kabuuan ng Negros Occidental, at sa timog-silangang Mindanao tulad
ng Lungsod ng Koronadal.
 Waray: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Waray-Waray. Pangunahing wika ng Silangang
Visayas partikular sa buong pulo ng Samar, hilagang-silangang Leyte, at ilang bahagi ng Biliran.
Sinasalita sa Lungsod ng Tacloban.
 Kapampangan: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Gitnang Luzon partikular na
sa Pampanga, timog Tarlac, at iilang bahagi ng Bulacan at Bataan.
 Bikol: Pangunahing wika (lingua franca) ng mga naninirahan sa Tangway ng Bicol sa timog-
silangang Luzon. Sinasalita sa mga lungsod ng Naga at Legazpi.
 Pangasinan: Malimit ding tawagin sa maling pangalan na Panggalatok. Isa sa mga pangunahing
wika ng Lalawigan ng Pangasinan.
 Meranao: Isa sa mga pinakamalaking wika ng mga Moro. Pangunahing sinasalita sa Lungsod ng
Marawi at buong Lanao del Sur, at ilang bahagi ng Lanao del Norte.
 Maguindanao: Isang pangunahing wika ng mga Moro at ng Autonomous Region of Muslim
Mindanao. Sinasalita sa Lungsod ng Cotabato.
 Kinaray-a: Isang wikang Bisaya. Pangunahing sinasalita sa pulo ng Panay partikular
sa Antique at ilang bahagi ng Lalawigan ng Capiz at Iloilo tulad ng Lungsod ng Passi.
Mayroong 175 wika sa Pilipinas, 171 dito ay nanatiling gamit pa at 4 ay tuluyang lumipas na.

Modyul I Modyul I
36
Ulat sa Estado ng Wika 2019 [SOLA 2019] Ang Katutubo at Banyaga sa Filipino
2019 Ulat sa Estado ng Wika/

2019 State of the Language Address (SOLA)
ni Virgilio S. Almario
SA MANIWALA KAYÓ o hindi, hindi lámang buháy ang ating wikang Filipino. Ito ay malusog at
masiglang wikang pambansa.
Malusog at masigla ang wikang Filipino sa kabilâ ng patuloy ding paglikha ng hadlang ng mga
rehiyonalista na nagkukunwang tagapagtanggol ng ibáng katutubong wika ng Filipinas. Malusog at
masigla ang wikang Filipino sa kabilâ ng malakíng krisis na idinulot ng CHED Memo No. 20.
Nahihirapan ang mga rehiyonalistang igiit ang kaniláng makitid na pananaw dahil sa matatag
na kampanya at programang pangwika ng Komisyon sa Wikang Filipino na napapatnubayan ng isang
organisado’t sistematikong Medyo Matagalang Planong Pangwika. Higit na nabubulgar ang
mapanghati kundi man konserbatibong pananaw pangwika ng mga rehiyonalista dahil nakabatay sa
mga pambansa at makabansang adhika ang bawat pagkilos ng KWF.
Sa kabilâng dako, totoong isang masaklap na pangyayari ang CHED Memo No. 20, seryeng
2013, (CMO 20) kasáma na ang naging pangwakas na hatol ng Korte Suprema nitóng 5 Marso 2019,
lalo na para sa mga guro sa kolehiyo na sapilitang inilipat sa senior high school o nawalan ng tiyak
na trabaho. Subalit may mga itinuro itong leksiyon para sa mga guro ng Filipino at sa KWF mismo.
Naorganisa ang maraming guro para manghingi ng TRO laban sa CMO 20 at muling nagisíng sa halaga
ng sáma-sámang pagkilos para maipagtanggol ang wikang Filipino at ang kanilang sariling
kapakanan. Nalantad ang bangkarote at kontra-Filipinong oryentasyon ng mga lider at
administrador sa pambansang edukasyon (pati na ng mayorya sa Korte Suprema). Naituro sa KWF
ang malakíng limitasyon ng R.A. No. 7104 at ang katotohanan na ang tadhanang pangwika sa 1987
Konstitusyon ay non-self executory.
Ang hulíng nabanggit na aral mula sa CMO 20 ay nagbigay ng bagong uri ng adhika para sa
KWF para isagawa agad sa loob ng 2019. Subalit mainam na talakayin ang mga kasalukuyang
pambansa at makabansang adhika sa Medyo Matagalang Plano ng KWF, at kung paanong
nakapagdulot ng sigla’t kalusugan sa wikang Filipino ang mga binuo at isinagawang aktibidad ng
KWF sa nakaraang panahon alinsunod sa mga naturang adhika.
Sa pangkalahatan, may dalawang antas at sanga ang naging kampanyang pangwika ng KWF sa
loob ng nakaraang panahon: una, ang estandardisasyon ng Filipino simula 2013, at idinugtong ang
intelektuwalisasyon o kultibasyon ng Filipino simula 2016. Mahigpit na magkaugnay ang dalawang
kampanya, at kailangan para sa dalawang malakíng tungkulin ng KWF: (1) upang makalayà ang
wikang Filipino sa mga kasalukuyang problema sa loob at labas ng edukasyong pangwika, at (2)
upang maitulak ang pagtupad sa atas ng 1987 Konstitusyon na paunlarin at palaganapin ang wikang
Filipino bílang opisyal na wika ng pamahalaan at ng buong sistema ng edukasyong pambansa.
Naging pangunahing diin naman sa buong kampanya ang oryentasyong “katutubò.” Nakaangkla
ito sa dalawang batayang katotohanang itinataguyod ng KWF. Una, na ang Filipino ay isang wikang
katutubo dahil nakabatay sa isang wikang katutubo ng Filipinas. Ikalawa, na nakasaad sa 1987
Konstitusyon na kailangang payabungin ang Filipino at pangunahing pampayabong ang mga wikang
katutubo ng Filipinas. Pansalungat ang unang batayang katotohanan sa mahihiwatigang turing ng
mga rehiyonalista sa Filipino bílang isang wikang kaaway ng mga katutubong wika ng bansa. Adhika
namang salungatin ng ikalawang batayang katotohanan ang umiiral sa kasalukuyang lansakan at
walang-patumanggang panghihiram ng salitâ mula sa Ingles at ibáng wikang banyaga’t pandaigdig.
Ang buong oryentasyong katutubo ng kampanya ng KWF ay nakapaloob mismo sa pamagat ng

programang Uswag: Dangal ng Filipino na inumpisahan noong 2013. Pinalalaganap nitó ang isang
Ortograpiyang Pambansa (OP) na produkto ng isang serye ng konsultasyon upang mabigyan ng
nagkakaisang tuntunin ang ilang masigalot na punto sa pagbaybay dahil sa nagbagong alpabeto ng
Wikang Pambansa hábang sinisinop ang mga dáti nang lumaganap na tuntunin sa abakada. Ngunit
ang higit na mahalaga, ibinukás ng OP ang Filipino sa paglalahok ng mga katangiang ortograpiko na
wala sa Tagalog ngunit taglay ng karamihan sa mga wikang katutubo. Kaugnay nitó ang pagtawag ng
KWF ng mga forum at seminar upang baguhin ang balarila tungo sa pagsasanib ng mga katangiang
panggramatika ng ibáng mga katutubong wika sa bagong Gramatikang Pambansa (GP). Naging

Modyul I Modyul I
37
bahagi din nitó ang tungkulin para sa armonisasyon ng mga ortograpiya ng mga wikang katutubo na
ginagámit panturo alinsunod sa programang MTB-MLE at ang pagsuri at pagtuklas ng higit na
mabisàng pamamaraan ng pagtuturo ng Filipino sa mga pook na di-Tagalog. Sa unang pagkakataon
din, noong 2015, pinagtuonan ng saliksik at fildwork ng KWF ang mga wika ng maliliit na pangkating
etniko, upang matanto ang halaga ng pagbuo ng isang programa para sa pagsagip ng mga
nanganganib maglahòng wika.
Anupa’t mula sa Uswag: Dangal ng Filipino ay hindi kataká-takáng ipagdiwang ng KWF ang
Buwan ng Wika ngayong 2019 sa pamamagitan ng temang Wikang Katutubo: Tungo sa Isang Bansang
Filipino. Bukod sa nakatiyap nitó ang proklamasyon ng UNESCO na International Year of Indigenious
Languages ang 2019, sinasagisag ng tema ng KWF ang naging sigasig ng ahensiya upang palaganapin
ang pagmamahal at pangangalaga sa “katutubo,” maitampok ang makulay at makabuluhang
katangian ng mga “katutubo,” at mailahok ang mga ito sa pagkatha ng isang matatag, nagkakaisa,
at malikhaing bansang Filipino. Nakasalig din sa adhikang ito ang oryentasyon na ang wika ay isang
pangunahing salik sa tinatawag na intangible cultural heritage (ICH), at kayâ napakamakabuluhang
pinto upang higit na matuklasan ang sariling identidad ng mga Filipino.
Wika ng Katutubong Karunungan
Tatlong malakíng gawain ang tinupad ng KWF nitóng 2018 upang lingapin ang “katutubo.” Sa
tulong ng opisina ni Senador Loren Legarda, inilunsad ang Lingguwistikong Etnograpiya ng
Filipinas(LEF) at ang Bantayog-Wika. Sa bisà naman ng matiyagang networking sa Bataan, lalo na sa
opisina ni Gobernador Albert Garcia, naibukás ang Bahay-Wikapara sa Ayta Magbukun ng barangay
Bangkal, Abucay, Bataan.
Ang LEF ang pinakaambisyoso ngunit lubhang kailangang programa sa saliksik ng KWF.
Hanggang ngayon nakakálat at walang komprehensibong saliksik sa alinmang katutubong wika at sa
mga dominyo ng ICH ng alinmang pangkating etniko. Kayâ walang pambansang programa upang
maprotektahan ang buong ICH ng bansa. Puta-putaki at kani-kaniyang tuon ang mga programa para
sa indigenious people (IP) ng mga ahensiya ng gobyerno at kahit ang mga pribadong institusyon.
Bagaman pangunahing layunin ng LEF ang higit na matalik at masinop na kaalaman hinggil sa
umaabot sa 130 katutubong wika ng bansa, kinikilála nitó ang kabuluhan ng komprehensibong
dokumentasyon hinggil sa mga pangkating etnikong nag-aari ng naturang mga wika at ang kaugnay
na mga katutubong karunungan at karanasang pinagmumulan ng bawat wika. Inaasahan ang
kooperasyon ng lahat ng pribadong institusyon at ahensiya ng gobyerno para matupad ang
programa, gayundin ang patuloy na konsultasyon at pakikipag-ugnayan sa mga pangkating etniko
mismo. Sapagkat hindi rin magaganap ang naturang programa sa saliksik sa loob ng maikling
panahon at sapagkat kailangang subaybayan ang anumang pagbabago sa wika at búhay ng mga
pangkating etniko, bahagi ng programa ang pagdevelop sa isang artsibo ng impormasyon upang
ganap na mapangalagaan ang kasaysayan, karanasan, karunungan, at malikhaing anyo ng mga
pangkating etniko at katutubong wika na masasaklaw ng LEF.
Sa pamamagitan ng pondong kaloob ni Senador Legarda ay nagpalabas ng panawagan para sa

mga panukalang saliksik wika ang KWF noong 2017. Sa mga panukalang dumatíng, 32 (na sasaliksik
sa 24 wika sa Luzon, 2 sa Visayas, at 6 sa Mindanao) ang pinilìng bigyan ng indibidwal at
institusyonal na pondo para sa taóng 2018. Pagkatapos ng isang taón, 19 sa nabigyan ng grant ang
nakapagsumite ng kailangang impormasyon. Nangangahulugang 19 wika ang magiging simula ng
artsibo sa 2019 hábang patuloy ang saliksik sa ibá pang wikang katutubo at samantalang gumagawa
ng mga hakbang upang madagdagan ang dokumentasyon sa 19 wika. Pagkatapos din ng isang taón
ay nakalikom ng karanasan ang KWF upang makabuo ng higit na mabisàng sistema upang isagawa
ang LEF.
Samantala, ang pondong kaloob ni Senador Legarda ay iniukol pa sa ibáng proyekto nitóng
2018. Katulong ang National Commission for Culture and the Arts (NCCA), nagdaos ang KWF ng isang
kumperensiya sa ICH na may diin sa epikong-bayan nitóng 30-31 Agosto 19018. Nais ng
kumperensiya na matipon ang mga guro at iskolar at maipamálay sa lahat ang matinding
pangangailangan para sa sistematiko’t pambansang saliksik sa ICH. Sinundan ito ng International
Conference on Language Endangerment nitóng 10-12 Oktubre 2018 at ng Digital Archiving Workshop
nitóng 26-28 Nobyembre 2018. Nag-imbita ng mga eksperto mula sa ibáng bansa sa kumperensiya
ng Oktubre upang maitanghal ang salimuot at hirap ng pagpapasigla sa naglalahòng wika. Tatlong
resource persons naman mula sa School for Oriental and African Studies (SOAS), University of
London, ang nagbigay ng palihan upang ituro ang wastong pag-iimbak ng impormasyon sa tulong ng
makabagong kasangkapan. Bukod sa mga pilìng kawani ng KWF ay inanyayahan sa workshop ang
ilang kawani ng mga ahensiyang pangkultura.

Modyul I Modyul I
38
Isa pang kaugnay na proyekto ang Bahay-Wika. Sinimulan itong idevelop bílang proyekto ng
KWF noong 2015, nabuo ang konsepto noong 2017, at ganap na ipinatupad nitóng 2018. Ito ang
unang eksperimento sa Filipinas hinggil sa pagpapasigla ng wikang nanganganib maglahò. Ang
gusaling Bahay-Wika para sa mga Ayta Magbukun ng Bangkal, Abucay, Bataan ay pormal na binuksan
nitóng 27 Setyembre 2018. Gayunman, nauna nang isinagawa ang pinagsanib na mga modelo ng
language nest at ng master-apprentice, na naglahok sa 24 batàng nása edad 2-4 taón at sa anim na
magulang bílang aprentis. Naging kaisa ng KWF sa proyekto ang panlalawigang sangay ng DSWD,
DepEd-Iped, NCIP, at LGU ng Abucay. Inaasahan na ang mga batàng nagdaan sa Bahay-Wika ay
sasaluhin sa Day Care ng DSWD, at pagkatapos, sa kinder ng DepEd, bukod sa itutuloy ng mga
magulang na nag-aprentis ang pagsasalità sa wikang Ayta Magbukun sa kani-kanilang tahanan.
Nagkaroon din ng mahalagang tungkulin ang mga Sentro ng Wika at Kultura (SWK) ng KWF sa
oryentasyong katutubo. May 41 SWK na sa mga state universities and colleges (SUC) sa buong
bansa. Nagdaraos ang mga ito ng tertulya, lalo na kapag Buwan ng Wikaat Buwan ng Panitikan, at
nakaukol ang bawat ganitong pagtitipon sa pagsusuri o pagtatanghal ng wika at kulturang katutubo
sa lalawigan o rehiyon ng SWK.
Isa pang pinondohan ni Senador Legarda ay ang proyektong Bantayog-Wika, na isang paraan
ng pagpaparangal sa mga wikang katutubo. Isang bantayog na idinisenyo ng eskultor na si Luis E.
Yee Jr. ang panukalang itayô sa mga tanyag na pook pangmadla upang maging simbolo ng paggálang
at pagmamahal sa wikang katutubo sa isang probinsiya o lungsod. Inaasahang aakit ito ng pansin ng
mga turista, bukod sa magagámit na lunan para sa mga pagtatanghal pangkultura na maglalahok sa
mga kabataang estudyante at mga mamamayan. Sa loob ng 2018, umaabot sa 12 bantayog-wika na
ang naipatayô, na bunga rin ng pakikipagtulungan ng mga LGU at SUC sa naturang 12 pook.
Inaasahang higit pang maraming bantayog-wika ang maitatayô kapag nahimok ang ganap na taguyod
ng mga lokal na lider politiko, at maging ng mga negosyanteng makawika, sa buong bansa.
Matalik na bahagi ng mga proyektong ito ang pambansa at makabansang adhika ng KWF. Sa
pamamagitan ng tuon sa mga wikang katutubo ay nalalantad mismo ang wikang Filipino sa mga
salitâ at konsepto na nagpapalawak sa batayang pangkultura nitó. Naaakit din ang partisipasyon ng
mga pangkating etniko tungo sa mga gawaing pambansa. Samantala, naididiin ang kabuluhan ng
malawakan at sistematikong saliksik wika, bílang makabuluhang bahagi ng pambansang adyenda sa
saliksik pangkultura, at dahil hindi ito nabibigyan ng kaukulan at nararapat na pansin kahit sa
pagkakaloob ng research grants sa mga kolehiyo at unibersidad. Kaugnay ng hulíng nabanggit na
puna, lumilitaw na walang puwang ang saliksik wika sa adyendang pampananaliksik kahit ng mga
SUC. Dahil sa kasalukuyang diin sa globalisasyon ay higit na nakatuon ang buong adyendang
pampananaliksik ng mga SUC sa agham at teknolohiya.
Na kailangang iwasto.
Kailangan ang malusog na lupain upang pag-ugatan ng anumang malikhaing gawain sa agham
at teknolohiya. Kung umaasa lámang ang saliksik sa kaalamang banyaga, natural lámang na lumikha
ito ng agham at teknolohiyang naglilingkod sa banyagang pangangailangan. Samantala, ang agham
at teknolohiyang sumibol mula sa isang katutubong kultura ay higit na maaasahang may
oryentasyong sumagot sa pangangailangan ng sariling lupain at magdulot ng pagbabagong batay sa
nasaliksik na pangangailangan ng sariling bansa.
Sa pamamagitan ng kasalukuyang mga gawaing “katutubo” ng KWF ay inihaharap nitó ang

Filipino sa mga gampanin at tungkuling magdudulot ng higit na katatagan sa pambansang dangal ng
Filipinas. Ang Filipino bílang wikang “katutubo” ay inaasahang magtaglay ng karunungang bumukal
mula sa sariling kasaysayan at karanasan ng mga Filipino at higit na awtentiko kung hinango mula sa
karanasang bago dumatíng ang mga pananakop na Kanluranin. Ang ibig sabihin, nása wikang
“katutubo” ang sinaunang karunungang pinanday sa pakikipagtunggali ng mga ninuno natin sa
bawat hámon ng kalikásan—maging iyon ay lindol, bagyo, daluyong, buhawi, bahâ, tagtuyot, atbp—
kayâ may ganap na pag-unawa at paggálang sa sungit ng panahon at sa biyaya ng dagat, ilog,
danaw, bundok, bulkan, at kagubatan. Ang kanilang mga salawikain, panitikang-bayan, at
paniniwala ay bunga ng matalas at matagal na pag-aaral sa kilos ng langit, lupa, at tubigan. Sa
wikang katutubo nagsasalitâ ang ating mga yumao, naghahabilin, nangangaral, nagtatanghal ng mga
halimbawang dapat lingunin, mga halimbawang matapat, marangal, at orihinal. May sapat na
karunungan ang wikang katutubo upang mabúhay ang tao sa gitna ng anumang panganib at
matamasa ang mga malikhaing damdamin at karapatan ng táong malayà, nagsasarili, at umuunlad
alinsunod sa kaniyang pangangailangan.

Modyul I Modyul I
39
Sinasáyang natin ang napakayamang katutubong karunungang ipinamana sa atin ng ating mga
ninuno kapag hindi natin ganap na inadhika ang tungkuling alagaan at pangalagaan ang ating mga
wikang katutubo, at hindi nailahok ang mga katutubong karunungang ito sa wikang Filipino.
Ang Banyaga sa Ating Sarili
Sa kabilâng dako, hindi dapat itakwil lámang ang mahabàng panahon ng pananakop sa ating
kasaysayan. Dapat itong makilála bílang makabuluhang bahagi ng kasalukuyang katauhan at
kamalayang Filipino. Kayâ makabuluhan ding bahagi ng makabagong wikang Filipino. Lahat yata ng
wikang katutubo ay nabahiran ng impluwensiyang Español o Americano mula noong 1521 at patuloy
na naiimpluwensiyahan ng kulturang banyaga at Kanluranin sa kasalukuyan. Ang buong sistema ng
karunungan sa pambansang edukasyon ay nakabatay sa makabagong kaalamang banyaga at
Kanluranin. Ang totoo, sa maraming aspekto, kapag sinabi nating banyaga ay Kanluranin ito; at
kapag Kanluranin ay inumpisahang idulot ito ng kolonyalismong Español at patuloy na pinalalaganap
ng modernong kultura, agham, at teknolohiyang Americano.
Sa ganoong pagtingin, malakíng bahagi ng ating sarili ang banyaga. Nanuot na ito sa
katauhang Filipino at sa wikang Filipino. Sa gayong pagtingin, hindi maaaring manatiling “katutubo”
lámang ang wikang Filipino. Sa katunayan, malakíng bahagi ng mga problema sa estandardisasyon
ang bunga ng Hispanisadong paraan ng pagsúlat gámit ang alpabetong romano na pinalaganap
noong tatlong siglo ng kolonyalismong Español at ng mga anomalyang dulot ngayon ng biswal at
binibigkas na Ingles. Hindi naman maiiwasan ang banyaga sa kultibasyon o intelektuwalisasyon ng
wikang Filipino. Dahil sa Amerikanisadong oryentasyon ng pambansang edukasyon, ang adhikang
maging wika ang Filipino ng pagtuturo at pagkatuto sa antas tersiyarya ay nakaangkla sa kapasidad
nitóng tumanggap ng mga salitâ at konseptong banyaga sa alinmang larang o disiplina ng
makabagong karunungan.
Bahagi ng kasalukuyang OP ang naturang pleksibilidad. Binago ang dáting puristang tuntunin
sa pagsasalin upang maging liberal sa paggámit ng mga terminong siyentipiko at teknikal sa orihinal
na mga anyo nitó sa Ingles, Español, Latin, German, French, o maski Greek. Hindi rin kailangang
reispel ang mga ito, lalo na kung higit pang mahirap basáhin ang anyong nireispel kaysa anyong
orihinal na banyaga, o may nagiging kakatwa itong anyo, o may nakakahawig na anyo sa katutubong
bokabularyo. Sa isang bandá, isang paghahanda din itong oryentasyon upang higit na maganyak ang
mga guro, lalo na ang mga guro sa agham at matematika, na gumámit ng Filipino sa pagtuturo. Sa
kabilâng bandá, isang paalala ito sa mga alagad ng wika na hindi kailangang ubusin nilá ang talino’t
panahon sa paghahanap ng mga pantumbas sa mga konseptong banyaga, gaya ng naganap noong
panahon ng Americano at hanggang noong dekada 70.
May mga leksiyon ang idinulot na krisis ng CMO 20 na magandang iugnay sa kampanya tungo
sa intelektuwalisasyon ng Filipino. Una, napagtuonan ng puna ang nilalaman ng karaniwang anim na
yunit sa Filipino para sa mga estudyante sa kolehiyo. May pumuna na ang nilalamang panitikan at
gramatika sa mga naturang sabjek ay maaari nang ituro sa senior high (at siyáng nangyari), at kung
gayon ay hindi kailangang ulitin sa kolehiyo. Ngunit ikinatwiran ng mga nagtatanggol sa naturang
mga sabjek na napakalawak ng panitikan at kung tutuusin ay kulang ang isang semetre upang
masaklaw ang kabuoan nitó. Iminungkahi din na panatilihin ang anim na yunit ngunit lagyan ng
ibáng nilalaman. Iminungkahi naman ng KWF na ituro ang mga panukalang bagong GEC ng CHED
gámit ang Filipino upang hindi mawalan ng trabaho ang mga guro. Ngunit nakahanda ba ang mga
kasalukuyang guro sa Filipino para ituro ang alinman sa mga bagong GEC, dili kayâ ang anumang
bagong kurso na ipalit sa dáting nilalaman ng anim na yunit?
Kung lumitaw na hindi handa ang mga guro, ikalawang dapat suriin ay ang edukasyong
normal. Kailangang bigyan ng mga bago’t dagdag na nilalaman ang programang BS at AB para sa
mga magiging guro sa Filipino. Hindi dapat maging limitado sa gramatika at lingguwistika ang
kaalaman ng isang guro sa Filipino. Kailangan ding palawakin at palalimin ang oryentasyong
pampanitikan niya. Higit pa, kailangan niyang magkaroon ng malakas na oryentasyon sa saliksik at
sa pagtuklas ng ibáng kaalaman sa ibáng disiplina upang mapalusog niya ang pagtuturo sa Filipino.
Ang intelektuwalisasyon ng wikang Filipino ay kailangang maisúlong sa silid-aralan at sa

pamamagitan ng mga intelektuwalisadong guro sa Filipino. Kung ang pagkakaroon ng modernisado
at siyentipikong pag-iisip ang pangunahing kasangkapan sa intelektuwalisasyon ng wika, higit na
magaganap ito sa ngayon sa pamamagitan ng pagsagap ng karunungang banyaga. Kailangan sa
gayon ang kaukulang reoryentasyon at muling-pagsasanay sa mga guro sa kasalukuyan upang
magampanan ang tungkuling nabanggit, bukod sa kailangan namang suriin at ireporma ang
edukasyong normal upang higit na maging handa sa nabanggit na tungkulin ang daratíng na
henerasyon ng guro sa Filipino.

Modyul I Modyul I
40
Mahihiwatigan namang napakalakí ng tungkulin ng pagsasalin sa intelektuwalisasyon ng

wikang Filipino. Kayâ naglalaan ng puwang ang Aklatang Bayan ng KWF para sa mga akdang salin
para sa pangarap na Aklatan ng Karunungan. Doble-kara ang naturang proyekto. Ginaganyak ang
mga salin ng akda mula sa mga wikang katutubo. Subalit higit na nakararami ang mga
nailalathalang akdang salin mula sa wikang banyaga. Halimbawa, sa 2018, umaabot lámang sa
dalawa (2) ang nalathalang akdang salin mula sa wikang katutubo, ngunit anim (6) ang akdang salin
mula sa wikang banyaga. Samantala, patuloy ang pagdaraos ng mga seminar-palihan sa pagsasalin,
gayundin ng mga lektura at talakayan hinggil sa pagsasalin upang pasiglahin ang interes sa
pagsasalin ng mga guro at kabataan at upang maitaas ang kakayahan ng iilang mga tagasalin.
Bukod pa, hindi káyang gampanang mag-isa ng KWF ang lahat ng mga tungkulin sa pagsasalin.
Nitóng 2 Agosto 2018, sa himok ng KWF ay itinatag sa Unibersidad ng Santo Tomas (UST) ang isang
Sentro ng Salin sa ilalim ng Kagawaran ng Filipino sa naturang institusyon. May opisyal na pangalang
“Sentro sa Salin at Araling Salin,” ang sentro sa UST ang isang paraan upang maisangkot sa mga
gampaning pagsasalin ang ibáng institusyon at sa gayo’y mapabilis din ang pagsasanay para sa
kailangang hukbo ng mga tagasalin sa ibá-ibáng wikang katutubo at banyaga. Dagdag pa, ang
paghahandog ng mga pormal na kurso sa pagsasalin sa UST ay magiging isang malakíng hakbang
tungo sa propesyonalisasyon ng pagsasalin. Isang magandang pangyayari na may maka-Filipino nang
direksiyon ang saliksik sa agham sa UST, kayâ inaasahan ding higit na mag-uukol ng hasaan ang
sentro sa UST para sa pagsasaling teknikal.
Nakapagdaos na ang UST ng isang malakíng kumperensiya sa pagsasalin upang ipagdiwang ang
Pandaigdigang Araw ng Pagsasalin nitóng Setyembre 2018. Samantala, may mga plano nang buksang
sentro ng salin sa Cebu at sa Zamboanga upang higit na mapaglingkuran ang mga wika sa Visayas at
Mindanao.
Isang katotohanan na hindi kailanman nilinang ang kamulatang siyentipiko sa hanay ng

sambayanang Filipino. Ang kabaligtaran ang pinalaganap ng edukasyong kolonyal, alinsunod sa mga
isinakdal sa Noli at Fili ni Rizal. Ngunit lumilitaw din na hindi ninais kahit ng pambansang edukasyon
nitóng ika-20 siglo na pasiglahin ang pag-iisip na siyentipiko kahit sa hanay ng mga edukado. Kayâ
itinakda sa patakaran ng edukasyong bilingguwal na manatiling itinuturo ang agham at matematika
sa Ingles, upang manatili itong banyaga sa pang-araw-araw na wika at búhay ng mga Filipino.
Nanatiling reserbado ang edukasyon sa agham para sa pinilì at maliit na sektor na
nagpakadalubhasa sa Ingles at wikang banyaga, at sa gayunding pangyayari ay hindi lubusang
nakapaglilingkod, kung nais mang maglingkod, sa sambayanang Filipino. Ang agham ng ating mga
kasalukuyang siyentista at teknisyan ay karaniwang nagsasalitâ sa mga banyagang pormula at
komposisyon na kung hindi man maintindihan ay hindi maisaloob ng ordinaryong tao; nagdudulot ng
layaw na hindi naman tunay na kailangan; tumutuklas ng mga tulay sa pangarap na magsilbi sa
banyagang lupain.
Panahon nang maging demokratisado ang karunungang siyentipiko at upang pakinabangan ito
ng nakararaming mamamayan. Magaganap ito sa pamamagitan ng Filipino—ng isang
intelektuwalisadong Wikang Pambansa—at may bokabularyong nagtitipon sa karunungang banyaga
at Kanluranin at makagaganap na wikang panturo sa lahat ng disiplina at kurso sa antas tersiyarya.
Anupa’t ang Filipino bílang Wikang Pambansa ay kailangang magparangalan sa lahat ng
maipagmamalakíng sariling karunungan samantalang nag-aangkin ng mataas na kakayahang ibukás
ang pinto ng makabago’t progresibong karunungan para sa lahat ng nais gumámit.
Ferndale Home
21 Hulyo 2019
Wikang Filipino Sa Makabagong Panahon

Posted on November 20, 2016 by PatriciaManibo
Makulay at makapangyarihan ang wikang Filipino kung ikukumpara sa ibang wika. Sadyang
napakasarap pakinggan ng ating pambansang wika kung gagamitin lamang sa tama ng nagsasalita.
Batid sa ating lahat na may suliranin pagdating sa usapin ng wika dito sa ating bansa sapagkat mas
tinatangkilik ang wikang banyaga. Kahit saan ka magawi ay maririnig mo ang hindi wastong
paggamit ng ating wika kahit sa mga paaralan at mga establisyementong propesyunal. Mababasa
ang kamaliang ito maging sa mga tabloid at mga post sa social media at sa pagsusulat sa mga
artikulong ipinapahayag sa mamamayan. Ngunit mayroon pang pag-asa sa kabila nang lahat ng ito.
Ang mga kabataan ang may malaking responsibilidad sa pagpapaahon ng ating wikang pambansa
mula sa kinasasadlakan nito sa kasalukuyan. Ang mga kabataan ang may kapangyarihan na iangat
ang antas ng wikang Filipino kung may matinding pagnanais sila at masidhing pag-ibig sa bayan. May

Modyul I Modyul I
41
pag-asa pa at hindi mawawalan ng pag-asa hangga’t buhay sa bawat Pilipino ang kanyang
pagmamahal sa wikang pambansa.
Bilang isang Pilipino, ang mass media ay may malaking impluwensya sa atin. Kahit saan ka
tumingin, nariyan ang mass media na nagbibigay impormasyon at nagpapalabas ng mga nakakaaliw
na panoorin. Ang mass media and nagsisilbing tinig ng taumbayan sa pagpapahayag ng kanilang
saloobin at ito rin ang rason kung bakit may alam sa mga isyu ang bawat Pilipino. Napakalaki ng
naitutulong ng mass media sa tao ngunit may mga pagkakataon din na hindi maganda ang nagiging
epekto nito. May mga palabas na hindi angkop para sa lahat ng manonood at ito ay maaaring
makapagturo sa mga kabataan ng karahasan at masasamang salita. Malaki ang nagiging epekto ng
gawit ng wika sa mass media sa totoong buhay ng bawat Pilipino. Masasabing ang kalagayan ng wika
sa mass media ay hindi na masyadong maganda dahil minsan ginagawa nang Taglish ang pag-uusap
at maging pagsusulat sa mga artikulong nababasa lalong-lalo na sa telebisyon. Kadalasan ay
pinapaikli ang mga salita hanggang dumadating na sa punto na hindi na ito nagiging wasto.
Mapapansin din sa mga tagalog na pelikula, teleserye, at iba pa na marami pa din and salitang
Ingles na kung tutuusin ay wala dapat dahil ito ay mga pelikulang dapat ay Wikang Filipino ang
ginagamit. Ang mga maliliit na bata ay natututo ng kung ano-anong bagay na hindi pa naman dapat
nila nalalaman dahil napapanood at naririnig nila sa mass media. Alam ng isang tipikal na bata kung
ano ang ibig sabihin ng mga nauusong salita na hindi alam ng mga matatanda. Ang mass media
dapat ang mangunang magpatibay ng pundasyon ng Wikang Filipino dahil napakaraming Pilipino ang
naniniwala sa sinasabi ng mass media. Mas magiging mabunga ang ating sariling wika kung
nagagamit ng wasto at makabuluhan.
Sa estado ng lipunan ngayon ay mahahalata ang napakabilis na pagbabago at pag-unlad.

Tunay na mararamdaman ang kaibahan ng pamayanan ngayon kung ikukumpara sa pamayanan
noon, ang panahon kung saan ang pamumuhay sa isang pamayanan ay payak. Malaking impluwensya
ang pamayanan sa paghubog sa katauhan ng isang indibidwal dahil sa isang pamayanan unang
natututo ang bata sa pakikipag-ugnayan sa iba. Ngunit kasabay ng pagbabago sa lipunan ay
naapektuhan din ang wikang Filipino. Masasabi na hindi wasto ang paggamit ng wikang Filipino sa
isang tipikal na pamayanan dahil unang una ay mali ang gramatika at pangalawa ay hindi angkop
ang paggamit ng wika kahit sa mga pormal na pagpupulong dahil hindi maiiwasan na napapaikli ang
mga salita. Kung ikaw ay magagawi sa isang barangay, maririnig mo sa mga kalye ang mga
makabagong salita na ginagamit ng mga kabataan dahil ito ay pinauso ng isang sikat na
personalidad. Dahil malaki ang porsyento ng bilang ng mga kabataan sa pamayanan ay ang mga
salitang “trending” ang karaniwang ginagamit sa pakikipagtalastasan. Naiimpluwensiyahan din ang
maliliit na bata na gayahin ang mga salitang nauuso sa telebisyon dahil naririnig nila ito sa mga
nakatatanda. Hindi lamang sa mga kabataan makaririnig ng mga salitang ito kundi maging sa mga
matatanda din sapagkat hindi umano sila magpapahuli sa napapanahon. Dahil sa hindi matatag na
kalagayan ng wikang Filipino sa isang pamayanan, nararapat lamang na lapatan ito ng solusyon
dahil hindi maiiwasan na baka dumating ang araw ay tuluyan nang masira ang wastong konsepto ng
ating wikang pambansa sa ating lipunan.
Sa sitwasyon na kinasasadlakan ng mundo ngayon, makikita ang sari-saring pagbabago at

pag-unlad ng iba’t ibang bagay mula sa pananamit, pagkain, mga pelikula hanggang sa wika at mga
salitang ginagamit sa araw-araw. Ilan sa mga sanhi nito ay ang mabilis na pagbabago lalong lalo na
sa teknolohiya, ang pakikisabay sa uso ng karamihan at ang pag-abuso sa karapatang kalayaan sa
pagpapahayag. Dahil sa impluwensya ng social media, hindi na bago sa tenga ang mga
salitang Selfie, Hashtag at Emoji dahil ang mga ito ang karaniwang ginagamit ng mga Pilipino sa
panahon ngayon. Dahil maraming Pilipino ang nakagagamit ng internet, nagkaroon ng malawakang
kalayaan sa pagpapahayag ng damdamin at kaisipan, kasabay nito ay umusbong na rin ang mga
salitang bago sa ilan at tanging naiintindihan lamang ng mga aktibo sa social media. Ang mga
kabataan ng modernong panahon ay saksi sa mga pangyayari kung saan unti-unting naibaon ang
wika na ginagamit noong nakalipas na mga dekada. Ang mga kabataan ang may pinakamalaking
parte sa pagbabago ng iba’t ibang bagay katulad ng wika dahil sila ay nabibilang sa henerasyon na
may malawak na kapasidad sa pagtuklas. Dahil dito, malinaw nilang nasusubaybayan ang mga
pagbabagong nagaganap sa paligid- partikular na ang wika sa social media. Ang mga kabataan din
ang nagpapauso ng mga salitang hindi na angkop sa wikang Filipino pero ang mga kabataan din ang
may kapasidad na pausbungin muli ang ating wikang pambansa kung gagamitin sa tama ang social
media.
Ang wika ang ginagamit ng mga tao sa pang-araw-araw na pamumuhay upang magkaunawaan
ang bawat isa. Isa na rito ang paaralan kung saan ay dito nahuhubog ang kaalaman at pag-uugali ng
mga mag-aaral at ito ang itinuturing na pangalawang tahanan. Sa pormal na diskusyon ng mga
aralin gumagamit ang mga guro ng pormal na wika. Gumagamit din ang mga guro ng di-pormal

Modyul I Modyul I
42
upang higit na maipaliwanag ang aralin at higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang aralin. Ang
mga mag-aaral ay gumagamit ng pormal ng wika sa paggawa ng mga takdang-aralin at mga
proyekto. Nagkakaroon din ng di-pormal na paggamit ng wika ang mag-aaral kung sila ay nasa labas
ng silid-aralan at tapos na ang klase at nakikipagkwentuhan sa kapwa mag-aaral. Sa panahon
ngayon marami nang bagong salita ang lumalabas at nadadala ng mga mag-aaral sa paaralan tulad
ng “pak ganern”,”boom panes” at marami pang iba na maaring makaapekto at magamit sa paggawa
ng mga takdang-aralin o mga proyekto. Isa rin sa nakakaapekto sa paggamit ng wika ay ang
pagtetext kung saan nagkakaroon ng pagdadaglat ng mga letra ng salita dahil maaring ang
nakasanayan sa pagtetext ang maisagawa sa mga akademikong sulatin. Mahalagang mapangalagaan
ang wastong estado ng wikang Filipino sa mga paaralan dahil ang itinuturo sa paaralan ay maaaring
dalhin ng mag-aaral sa kanyang pagtanda.
I
GAWAIN 1
I
Pangalan _________________________________________________ Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon _________________________________________ Petsa ________
I
PANUTO: Itala ang kaisipang napapaloob sa mga sumsunod na salita. Isulat sa loob ng kahon ang
I sagot.
I
Salita Kaisipan
I 1. Virgilio Almario

I Modyul I Modyul I
I
43
2. KWF
3. CHED Meno No. 20
4. Wikang Pambansa
5. Intelektwalisasyon
6. Estandardisado
7. MTB-MLE
8. Social Media
9. Mass Media
10. Teknolohiya
I
GAWAIN 2
I
Pangalan ___________________________________________________Iskor ________
I
Kurso/Taon/Seksyon ___________________________________________Petsa ________
I
Panuto: Panoorin ang dokumentaryong may pamagat na “Sulong Wikang Filipino: Edukasyong
I Pilipino, Para Kanino?” ni Det Neri. Sagutin ang mga sumusunod na katanungan:
I 1. Ano ang damdaming ipinapahiwatig ng dokumentaryong napanood? Ipaliwanag ang

kasagutan.
I
I
I Modyul I Modyul I
I
44
2. Isa-isahin ang kahalagahan ng wikang pambansa bilang mabisang wika sa

kontekstwalisadong komunikasyon sa mga komunidad at buong bansa, batay sa
napanood na dokumentaryo.
3. Saliksikin kung sino si Dr. Patricia Licuanan.
4. Anong CHED-Memorandum ang itinuturing na Anti-Filipino? Bakit?
5. Ano ang iyong damdamin sa “Pahayag para sa Pagpapatibay ng Wikang Filipino Bilang
mga Sabjek sa Kolehiyo?”
I GAWAIN 3
I Pangalan ______________________________________________________ Iskor ________

Kurso/Taon/Seksyon ______________________________________________ Petsa ________
I
I PANUTO. Pumili ng isa at saliksikin. Magbigay ng opinyon higgil dito. Ilahad ang pagsang-ayon o
pagtanggi sa mga usapin.
I
a. Resolusyon ng National Committee on Language and Translation Kaugnay ng Filipino sa
I Kolehiyo.
I b. “Speak in English Zone” ni J. C. Malabanan

Modyul I Modyul I
I
I
45
c. “Filipino, ang pambansang wikang dapat pang ipaglaban” ni A. Contreras
d. “Madalas Itanong sa Wikang Pambansa” ni Virgilio Almario
e. Mga Isyung Pangwika sa Pilipinas
RUBRIK PARA SA GAWAING PAMPANANALIKSIK
Sapat ang impormasyon na nasaliksik at sumasang-ayon ang mga
Nilalaman – 30% kasagutan sa katanungan.
Maayos ang pagkakalahad ng mga impormasyong nasaliksik.
Nasagot nang maayos ang mga katanungan. Hindi isinama ang
Kaayusan – 25% mga kulay o guhit ng salita ayon sa paraan ng pagkakakuha sa
internet. Malinis at walang mga braket sa mga piling salita.
Malinaw ang mga impormasyong nasaliksik. Hindi nakalilito at
Kalinawan – 20% may mga pagpapatunay ang mga nakuhang datos.
Nasunod nang maayos ang pormat ayon sa napag-usapan.
Gumamit ng maikling kupon, in-encode (portrait), single
Pormat – 15% spacing at may margin o palugit na isang pulgada sa bahaging
kanan, itaas, kaliwa at ibaba, gumamit ng font size na 12 at
font style na Arial.
Maingat na nailagay sa talasanggunian ang pinagkuhanan ng mga
datos ayon sa pamamaraang American Psychological Association
Talasanggunian – 10% (APA). Ang mga impormasyon ay maaaring kinuha sa mga aklat,
mga babasahin on internet.
BUOD NG MODYUL:
Tinalakay sa unang aralin kasaysayan ng wikang Filipino sa Pilipinas kung

saan itinuturing na multilinggwal na bansa o maraming wikang umiiral. Nagdudulot man
ito ng kahirapan sa pakikipag-ugnayan sa ibang lugar sa kabila ng suliraning ito ay
nakabuo ng mga saligang batas na mangangalaga sa ating wika.
Sa aralin pangalawa, ang gamit ng mga wika sa iba’t ibang sitwasyon na sa bawat
pahayag na nasasabi ay mayroong tungkuling ginagampanan. May pagkakataong
nagagamit ang dalawa o higit pang tungkulin ng wika sa sitwasyon.

Modyul I Modyul I
46
Sa ikatlong aralin, Baryasyon ng Wika. Dito malalaman ang iba’t ibang barayti na
sanhi ng pagkakaiba-iba ng mga tao na nananahan sa isang lipunan. Dahil sa
pagkakaroon ng heterogenous na wika, tayo ay nagkakaroon ng iba’t ibang baryasyon
nito.
Sa huling aralin, ang estado ng kasalukuyang wika ay nasa pangangalaga ng
Komisyon ng Wikang Filipino na pinapangunahan ni Virgilio Almario. Malaki ang hamong
ng makabagong panahon sa pagbabagong nagaganap sa wika sa kabila nito
nagagampanan pa rin ng wikang Filipino ang kanyang gamapanin na magkaunawaan ang
mga tao sa lahat ng bagay.
I LAGUMANG PAGSUSULIT
I
Pangalan _________________________________________________ Iskor ________
I Kurso/Taon/Seksyon _________________________________________ Petsa ________
I PANUTO: Basahin at unawaing mabuti ang tanong.
I I. PAGPILI: Piliin at bilugan ang tamang sagot mula sa mga pahayag

1. Ang tawag sa pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika
I a. Dayalek b. Idyolek c. Sosyolek d. Pidgin
2. Ito ay dulot ng migrasyon o paglilipat ng omunidad
I
I
Modyul I Modyul I
I
I
47
a. Language Bundary c. Heograpikong kadahilanan

b. Migration d. Etnolek
3. Ang tawag sa kabuuan ng mga katangian sa pagsasalita ng tao
a. Idyolek b. Ekolek c . Etnolek d. Dayalek
4. Wikang ginagamit sa loob ng tahanan at pamilya
a. Ekolek b. Sosyolek c. Dayalek d. Etnolek
5. Ang barayting ito ay sinasalita ng mga tao sa isang lipunan.
a. Sosyolek b. Idyolek c. Dayalek d. Ekolek
6. Isang uri ng barayti ng wika na palasak at kinatutuwaang gamitin sa mga text messages.
a. Jejemon b. Bekimon c. Pokemon d. Pidgin
a. Ito ay isang patungong wika o salitang balbal na ginagamit ng ilang mga Register b.
Okupasyunal c. Sosyal na Barayti d. Wika at Showbiz
7. Ito ay may kinalaman sa communicative competence kung saan ay ginagamit ng tao ang
nararapat na anyo at tungkulin ng wika batay sa kanyang pangangailangan.
a. Register b. Okupasyunal c. Sosyal na Barayti d. Wika at Showbiz
8. Sinasabing walang pormal na anyo ang istruktura. Nagkakaroon ng pagpapalitan ng gamit sa
wikang sinasalita at wikang nahahalo sa isang lipunan.
a. Creole b. Pidgin c. Ekolek d. Itnolek
9. homosekswal.
a. Bekimon b. Jejemon c. Pokemon d. Pidgin
10. Ang pagkakaroon ng iba’t ibang anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan, sa mga
tagapakinig o kinakausap.
II. PAGBUBUO: Buuin ang pahayag hinggil sa ebolusyon at kasaysayan ng wikang pambansa.Isulat sa
patlang ang sagot.
1. Taong ________ sa saligang batas ng Pilipinas nagtadhana ng tungkol sa wikang pambansa.
2. Itinagubilin ng Pangulong manuel L. Quezon sa kanyang mensahe sa Assemblea Nasyonal ang
paglikha ng isang _________ na gagawa ng isang pag-aaral ng wikang katutubo sa Pilipinas.
3. Taong 1937 (Disyembre 30) bilang alinsunod sa tadhana ng batas komonwelt blg. 184 sa
pamamagitan ng kautusang tagapagpaganap blg. 134 ay ipinapahayag ng pangulong Quezon
na ang wikang Pambansa ay batay sa ________.
4. Taong _______. Ang pagtuturo ng wikang pambansa ay sinimulan muna sa mataas at
paaralang normal.
5. Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama blg. 186 na nagsusug sa Proklama
blg. 12 serye ng 1954 na sa pamamagitan nito’y inililipat ang panahon ng pagdiriwang ng
Lnggo ng Wikang Pambansa taon-taon simula _________.
6. Ang kautusang pangkagawaran blg. 7 na nagsasaad na kalian may tutukuyin ang wikang
pambansa, ang salitang ________ ay siyang gagamitin.
7. Ang walong dagdag na alpabeto ay ang mga _______.
8. Ang Alpabetong Filipino ay binubuo ng _______,
9. Na ang ayos ay _________.
10-15. Ang Artikulo XIV, seksyon 6 ay ________.
III. PAGKILALA: Isulat sa patlang kung Code Switching o Code Mixing ang mga sumusunod na
pahayag.
_____________ 1. Magsasaliksik ako sa library, you want to join with me?

_____________ 2. Take care my dear, tatawag ako mamaya sayo.
_____________ 3. Kain tayo kapag nag break time na para di tayo mahuli.
_____________ 4. Would you mind kung makikisakay ako sa car mo?
_____________ 5. Maipasa ko kaya ang asignaturang Filipino. I’m afraid to fail.
_____________ 6. Time is up! Pakipasa na ang mga papel.
_____________ 7. I’m scared of your face. Di ako nakasagot nang tama.
_____________ 8. Ipasa na raw ung paper natin.
_____________ 9. Talaga lang ha! Don’t mind the command of sir.
I _____________ 10.Yah sure para mabatukan tayo
IV. PAG-IISA-ISA:Isa-isahin o ibigay ang tinutukoy ng mga sumusunod na pahayag.
I A. Mga Probisyong Pangwika Saligang Batas
1. 3. 5.
I 2. 4.
B. Gamit ng Wika
I 6. 8. 10.
7. 9. 11.
I
C. Kaantasan ng Wika
13. 15.
I
12. 14. 16.
I

Modyul I Modyul I
I
I
48
D. Varayti ng Wika
17. 19. 21.
18. 20. 22.
E. Pangunahing Wika ng Pilipinas
23-30
V. PAGPAPALIWANAG: Basahin at unawaing mabuti ang sitwasyon at ipaliwanag sa di-kukulangin sa

limang pangungusap.
1. Magbigay ng isang sitwasyong nagpapakita kung paano naiingatan at naipapalaganap ng
wika ang isang kaalaman.
2. Magbigay ng isang pangyayari sa ating kasaysayan na nagpapatunay na ang wik ay
nagbubuklod ng bansa.
3. Magbigay ng isang sitwasyon kung paano naalilinang ng wika an gating malikhaing pag-iisip.
4. Paano nagiging makabuluhan ang wika sa social media sa kasalukuyang hinaharap ng bansa?
Bakit?
Pamantayan:
8-10 Nakapagbigay ng sitwasyon,
naipaliwanag nang mahusay at
nakagamit ng wasto at malinaw na
gramatika.
naipaliwanag ngunit hindi gaano
maayos at malinaw ang gramatika.
hindi gaanong naipaliwanag at hindi
rin gaano malinaw at maayos ang
gramatika
0- Walang sagot.

Modyul I Modyul I

Modyul I A 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul I A 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

WIKANG FILIPINO SA PRODUKSIYON

Aralin 1 Pagtuklas at Paglinang ng mga

Aralin 2 Intelektwalisasyon ng Wika

Aralin 3 Wikang Filipino sa Iba’t Ibang Larang

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

Pagkatapos na pag-aralan at talakayin ang modyul, ang mga mag-aaral ay

1. Natutukoy at napapahalagahan ang konsepto at kasaysayan ng Wikang Filipino.

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

MGA BATAYANG KONSEPTO SA

Masasalamin ang uri ng kultura at lipunang ginagalawan o kinabibilangan ng isang

Ang isang makulay at masidhing damdamin ay maipapahayag ng dahil sa wika,

Sa paglipas ng panahon , ang nasabing wika ay patuloy na umunlad nang umunlad

Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas

Ang Pilipinas ay itinututuring na mutilinggwal na bansa o maraming wikang

Ang Pilipinas ay katulad ng karamihan sa mga bansa ngayon sa mundo na binubuo

Dagdag pa ni G. Virgilio S. Almario, Alagad ng Sining sa Literatura at Tagapangulo

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

Maraming bansa sa Aprika at Timog Amerika ang nagpanitili sa wika ng kanilang

Ang Wikang Pambansang Filipino ay dumaan sa hindi mabilang na kontrobersya at

Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Filipino

• 1935 - Sa Saligang Batas ng Pilipinas, nagtatadhana ng tungkol sa wikang pambansa: “…

• 1936 (Oktubre 27) – Itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon sa kanyang mensahe sa

 1937 (Nobyembre 9) – Bunga ng ginagawang pag-aaral at alinsunod sa tadhana ng Batas

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

• 1940 (Abril 1) – Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 ay

 1955 (Septembre 23) – nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklamasyon

 1959 (Agosto 13) – Pinalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon

 1987 (Agosto 6) – kautusang pinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports

Paglingon sa Ugat ng Komisyon sa Wikang Filipino

magpatibay ng pangkalahatang Pambansang Wika na batay sa isa sa mga umiiral na

Mababatid lamang ang halaga ng pambansang wika kapag isinaalang-alang na ang

Sa mensahe ni Pang. Manuel L. Quezon sa Unang Pambansang Asamblea noong 27

Noong 13 Disyembre 1937, sinang-ayunan batay sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

diksiyonaryo. Nagpalabas ng kautusan ang kalihim ng Tanggapan ng Edukasyon noong 13

Ano ang maaaring ipakahulugan nito? Na ang “Filipino” ay nangangailangan ng isang

Kaya naman sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 na nilagdaan ni Pang.

Higit pa rito, inilantad ng nasabing mga usapin ang pangangailangang paghusayin

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

Ang kasaysayan ng KWF ay kasaysayan din ng pagpupundar ng pambansang wikang

Mga Probisyong Pangwika Saligang Batas

2. Saligang Batas ng 1935 Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa

Artikulo XIV ng Saligang Batas 1987: WIKA

SEK.6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay

SEK.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na

Ebolusyon ng Wikang Pambansa

FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

2. 1940 – ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat

3. Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na pinagtibay ng

4. 1959 – ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang Kautusang

5. 1987 – Filipino na ang ngalan ng wikang pambansa, alinsunod sa Konstitusyon na

Ebolusyon ng Alpabetong Filipino

I Pangalan __________________________________ Iskor ________

Kurso/Taon/Seksyon _________________________ Petsa ________

1935 (Art. XIV, Sek.3)

1973 (Art. XV, Sek.3)

1987 ( Art. XIV, Sek. 6-9)

B. Ebolusyon ng Wikang Pambansa

C. Ebolusyon ng Alpabetong Filipino

I FLMA 102 -Wika, Lipinan at Kultura RHODORA B. IBABAO

I B. Isulat ang kahulugan ng mga sumusunod na salita.

I Pangalan __________________________ Iskor

Kurso/Taon/Seksyon _________________ Petsa

Il Pangalan ___________________________________________Iskor