KABANATA I

MGA BATAYANG KAALAMAN SA WIKA

Sa lahat ng nilalang ng Diyos, tao lamang ang binigyan ng kapangyarihang

makapagsalita kaya’t bawat pangkat ng mga tao sa daigdig ay may kanya-kanyang
wikang nagsisilbing pagkakakilanlan. Sa pagsasalita ng mga tao, anumang pangkat ang
kinabibilangan ay may mga komong gamit, katangian at kahalagahan.

Maliban sa pagsasalita, ginagamit din ang wika sa pagsusulat, ito man ay sa

paraang makaluma o makabago. Sa kahit anumang transaksiyong personal, akademiko
at panlipunan ay kaagapay natin ang wika sa pagsasakatuparan ng mga ito. Kung
kaya’t masasabing hindi matatawaran ang kahalagahan ng wika saan mang panig ng
mundo.

Sa Pilipinas, ang mga mamamayang Pilipino ay nagkakabuklod-buklod sa kabila

ng pagkakaiba-iba ng mga wikain. Ito ay dahil sa pagkakaroon ng mga pambansang
wikang Filipino na pinagsikapang itaguyod ng mga naunang batikang lider na may
malasakit para sa pambansang pagkakaunawaan at pagkakaisa. Ang nasabing
hakbangin ay isang malaking bahagi ng ating kasaysayan.

Ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon, ang wika ay humaharap din sa mga

pagsubok tulad ng tao. Isa sa mga halimbawa nito ay ang kinaharap ng wikang Filipino
sa nakalipas na mga taon – ang muntik nang pagpaslang sa wikang tagapagbuklod ng
mga Pilipino. Ngunit dahil sa kahalagahan ng wikang Filipino, ipinaglaban ito ng mga
grupong may malasakit sa pambansang pagkakakilanlan.

Kaya, bilang isang kabataang Pilipino, isang kaaya-ayang katangian ang

pagkakaroon ng malawak at sapat na kaalaman tungkol sa wika. Kung kaya’t inihanda
sa kabanatang ito ang mga mahahalagang kaalaman at impormasyon na magsisilbing
inspirasyon ng mga mag-aaral (sa Filipino) na pahalagahan ang wikang kaloob ng
Maykapal.
Pangkalahatang Layunin:
1. Matalakay ang mga batayang kaalaman tungkol sa wika tulad ng mga
kahulugan, at kahalagahan ng wika, at
2. Magbalik-tanaw tungkol sa kasaysayan ng wikang Pambansa at sa magiging
kinabukasan nito sa mas mataas na antas ng edukasyon at lagpas pa.
Aralin 1- Mga Kahulugan at Kahalagahan ng Wika
Ang wika ay ang ginagamit sa komunikasyon. Isa ito sa iniingatang yaman ng isang
kultura at lahi upang mapahusay at mapadali mga pangangailangan sa lipunan
gayundin sa pagpapaunlad ng kanilang kalinangan.
Sa araling ito, ating alamin ang mga kahulugan at kahalagahan ng wika upang
ating mabatid ang natatagong kapangyarihan nito.

Mga Tiyak na Layunin:

Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang
sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang alinman sa mga kahulugan ng wika, at
2. Napahahalagahan ang wika ng kinabibilangang pangkat-etniko.

Pagtalakay sa Paksa
Ano ba ang wika?

"Wika ang daan

sa pag-unlad!''

“Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at

isinasaayos sa paraang arbitraryo na ginagamit sa isang kultura,” ayon kay Henry
Gleason. Lahat ng wika sa mundo ay magkatulad ng patern ng balangkas. Nagsimula
ang wika sa mga set ng ponema. Ang mga ponemang ito at pinagdugtong upang
makabuo ng morpema. Ang mga morpema naman ang ginagamit upang makabuo ng
pangungusap upang magamit sa diskurso. Nagiging arbitraryo naman ito sapagkat
pinagkasunduan ng mga kasapi ng kultura ang katawagan at kahulugan sa mga
konsepto. Higit sa lahat, ginagamit ito ng isang kultura dahil nag-ugat ang wika rito.
Nakabatay sa kultura ang lahat ng mga salita at pahayag na matatagpuan sa isang
wika. Kapapansinan na mahirap isalin sa ibang wika ang katawagan ng isang kultura.
Halimbawa na rito ang pinakbbet ng mga Ilocano na kapag isasalin sa ibang wika sa
Pilipinas ay walang maaaring itumbas.
“Ang pagkatuto ng ibang wika ay pagkakaroon ng pangalawang kaluluwa,” pahayag
ni Charlemagne. Kapag nakapagbasa, nakapagsalita at nakauunawa ng ibang wika ang
tao maliban sa kaniyang unang wika, natututo siya ng bagong mga kaisipan, ideya,
kultura at mga bagong sistema na makatutulong upang mapagaan at mapahusay ang
kaniyang buhay.
Saad naman nina Sampson et.al., “ang wika ay isang obra maestra ni Picasso,
isang komposisyon ni Beethoven o di kaya’y ang kahanga-hangang pagtatanghal ng
mga gymast sa Olympic. Ito ay isang sining. Lumilikha ito ng kagandahan, pasalita man
o pasulat”. Makulay, malikhain at malalim ang katangian ng wika dahil likha ito ng talino
at aking talento ng tao. Bawat wika ay tumatatak ang gamit nito at nangingibabaw ang
angking kakanyahan nito.
Wika naman ni Prof. Virgilio S. Almario, “ang wika mismo ang patunay na tayo’y may
katutubong kultura. Isang wika itong patuloy na nabuhay sa kabila ng mahanang
pananakop na nagbigay kaalaman at karunungan tungkol sa ating lahi.” Buhay na
buhay ang wikang Filipino na nagpapakita ng karanasan, mithiin, karanasan at
kagalingan ng mga Pilipino.
Sa mga ibinigay na pagpapakahulugan sa wika, mapapansinan na ang wika ay
sining ng isang kulturang lumikha nito na nagiging tulay upang magkaunawaan,
magkaroon ng karunungan at makamit ang mga mithiin at mga gumagamit nito kung
kaya, tala rin ito ng kaalaman, paniniwala, lunggati, karanasan, pangarap at kalinangan.

Samantala, hindi mapasusubalian ang papel ng wika sa sarili, lipunan, kultura,

kapayapaan, pagkakaisa at iba pa. Narito ang sumusunod na mga tiyak na
kahalagahan ng wika:
 a. Pinakapangunahing kailangan ito upang maipahayag natin ang
damdamin, saloobin kaisipan at iba pa.
b.  Nagbubuklod ito ng bansa.
c. Nag-iingat at nagpapalaganap ito ng kaalaman.
d. Lumilinang ito ng malikhaing pag-iisip.
e. Nagpapalaganap ng kaalaman paglalakbay, pagsasalin, pagtatala ng
midyum ng karunungan.

Buod ng Aralin
Sa tinalakay na mga kahulugan ng wika ayon sa iba’t ibang dalubhasa,
kapapansinan ito ng mga komong pananaw. Sa pangkalahatan, ang wika ay ang
ginagamit sa komunikasyon. Isa ito sa iniingatang yaman ng isang kultura at lahi upang
mapahusay at mapadali mga pangangailangan sa lipunan gayundin sa pagpapaunlad
ng kanilang kalinangan. Nabatid din na talagang hindi matatawaran ang kahalagahan
ng wika na nabuhay sa kabila ng mahabang pananakop na nagbigay kaalaman at
karunungan tungkol sa ating lahi.”

Aralin 2- Kasaysayan ng Wikang Pambansa

Alam mo ba ang pinagdaanan ng wikang pambansa ng Pilipinas? Marami sa
ating mga Pilipino ang may kakapusan sa kaalaman pagdating sa ating wikang
pambansa sapagkat mas lantad tayo sa paggamit ng wikang Ingles. Nakababahala ang
ganitong pag-iisip nating mga Pilipino sapagkat hindi uunlad ang wikang Filipino kung
salat tayo sa kaniyang pinagdaanan, tagumpay maging ng kanilang adhika.
Sa araling ito, maglalakbay tayo sa kasaysayan ng ating wikang pambansa.
Mga Tiyak na Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang
sumusunod:
1. Nakikilala ang mga mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng wikang
pambansa, at
2. Napatutunayan ang katangian ng mga naging wikang pambansa ng Pilipinas.
3. Napahahalagahan ang wikang pambansa sa pamamagitan ng pagsusulat.
Pagtalakay sa Paksa
Idineklara sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897 na ang Wikang
Opisyal ng Pilipinas ay wikang Tagalog. Ginamit ang wikang ito sa mga opisyal na
komunikasyon sa pamahalaang itinatag ng mga Pilipino. Ito rin ang naging simbolismo
na nakawala na ang Pilipinas sa pananakop ng mga Espanyol.
Nang masakop naman ng Amerikano noong 1901 ang Pilipinas, ginamit na
panturo sa paaralan ang wikang Ingles ayon sa nakasaad sa Batas 74 ng Phil.
Commission. Bunsod nito, nagkaroon ng kabatiran sa wikang Ingles ang mga Pilipino
kung kaya marami na rin ang gumamit nito maging sa pagsulat ng mga panitikan.
Sa panahon naman ng Komonwelt, naglibot sa buong Pilipinas si Pangulong
Manuel L. Quezon upang malaman ang sitwasyon ng bansa. Walang isang wika na
komon sa lahat ng mga Pilipino kung kaya hindi siya naunawaan ng kaniyang
mamamayan. Kaya naman, isinaad sa Art. 9 Sek. 3 ng 1935 na Konstitusyon na
magkakaroon ng pagpapatibay at pagpapaunlad ng isang wikang pambansa. Upang
maisakatuparan ito, itinatag sa ilalim ng Batas Komonwelt Blg. 184 noong Nobyembre
13, 1936 ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) na siyang mamamahala sa pagpili
ng isang wikang pambansa. Humirang si Pang. Quezon ng kapulungan na
pinangunahan ni Jaime C. De Veyra na taga-Samar bilang Direktor, Cecilio Lopez
(Tagalog) bilang Kalihim at Punong Tagapagpaganap, Santiago A. Fonacier (Ilokano)
bilang Kagawad at mga kasamahang sina Filemon Sotto (Cebuano), Felix R. Salas
Rodriguez (Hiligaynon), Casimiro F. Perfecto (Bikolano) at Hadji Butu (Muslim).
Nagkaroon pa ng karagdagang kagawad na sina Lope K. Santos (Tagalog), Jose I.
Zulueta (Pangasinense), Zoilo Hilario (Kapampangan) at Isidro Abad (Cebuano) dahil
sa sumakabilang buhay si Hadji Butu at may kapansanan naman si Felimon Sotto.
Nagkaroon ng pamantayan sa pagpili ng wikang pambansa ang SWP (Austero,
C. et al, 2014). Nararapat na ginagamit ito sa sentro ng kalakalan, industriya at politika
ng mayorya ng mamamayang Pilipino. Isa ring pamantayan ang paggamit ng wika sa
pagsulat ng pinakadakilang panitikan. Higit sa lahat, ang wika ay may pinakamaunlad
na gramatika at mekanismo.
 Batay sa naging pamantayan, nakasaad sa ginawang resolusyon ng SWP
noong Nobyembre 9, 1937 na ang Tagalog ang napiling wikang pambansa. Sinimulan
ito sa pagtuturo sa paaralang pampubliko at pribado noong 1940. Dahil dito, bumuo si
Lope K. Santos ng alpabeto na kaniyang tinawag na ABAKADA. Ang ABAKADA ay
binubuo ng 20 titik na ibinatay sa Baybayin. Ang pagbigkas ng mga titik ay may
kasamang patinig na “a”.
Kalaunan, ang Wikang Pambansa ay naging Opisyal na Wika na rin ng bansa
noong Hulyo 4, 1946. Nagkaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso 29
hanggang Abril 4 bilang pagbibigay ng pagpapahalaga kay Francisco Baltazar na
tinaguriang “Ama ng Panitikang Pilipino”. Kalaunan, inilipat ang pagdiriwang ng wikang
pambansa sa Agosto bilang pagkilala kay Manuel L. Quezon na “Ama ng Wikang
Pambansa”.
Tinawag naman na Pilipino ang Wikang Pambansa noong Agosto 13, 1959 sa
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7. Pinalitan ang katawagan sa Wikang Pambansa
upang tuluyang kumatawan ito sa mga Pilipino at hindi lamang sa isang pangkat-etniko.
Nagsagawa ng pag-usig si Kongresista Inocencio Ferrer sa SWP sapagkat ang
Pilipino ay isang purista. Sinasabing Tagalog pa rin ang wikang pambansa dahil lahat
ng katangian ng wikang Pilipino ay katulad na katulad sa Tagalog. Bunsod nito,
nagpetisyon sa hukuman ang Pro-Hiligaynon Society na isang pangkating pangwika na
pigilin ang pagpapatupad ng Pilipino. Hindi man nagtagumpay ang petisyon subalit
naging simula ito upang muling suriin ang wikang pambansa.
Tinawag naman na Filipino ang wikang pambansa sa Konstitusyong 1973. Ang
letrang “F” ay kumakatawan sa mga iba pang wika sa Pilipinas maliban sa Tagalog.
Nakabatay kung gayon ang Filipino sa mga wika sa Pilipinas kung kaya, nagkaroon ng
pagpapapasok ng mga salita at pagkilala sa katangian ng mga wika sa bansa.
Nagkaroon din ng pagpasok ng mga talasalitaan mula sa banyagang wika bunsod sa
pagpasok ng teknolohiya at siyensiya. Ito ang naging sanhi ng pagrerebisa ng alpabeto.
Dinagdagan ng 11 titik na C, CH, F, J, LL, N, Q, RR, V, X, Z upang mahiram ang mga
salitang banyaga. Tinawag itong Pinagyamang Alfabeto na binubuo ng 31 titik.
 Nagkaroon naman ng pagbabago sa SWP. Tinawag itong Komisyon sa Wikang
Filipino (KWF) na may layuning pangalagaan, paunlarin, pag-aralan pa ang wikang
Filipino upang tuluyan itong maging intelektuwalisado.
Isinaad sa Artikulo XIV seksiyon 6 ng Saligang Batas ng 1987 na ang wikang
pambansa ng Pilipinas ay Fiipino. Ito ay lilinangin at payayabungin batay sa umiiral na
mga wika sa Pilipinas. Nagkaroon naman ng pagbabago sa alpabeto upang mas
mapahusay ito. Tinawag itong Alpabetong Filipino na binubuo ng 28 letra. Binibigkas
ang mga titik nito nang pa-Ingles maliban sa isang titik na binibigkas nang pa-Espanyol.

Buod ng Aralin
Bago naabot ang adhikaing magkaroon ng pambansang wikang walang bahid ng
rehiyunalismo, dumaan pa ito sa mahabang proseso. Tumatak sa kasaysayan ang
naging ebolusyon ng wikang Filipino. Patunay lamang ito ng pagsisikap ni Pangulong
Quezon para sa pagkakaroon ng wikang pambansa na tagapagbuklod ng buong
sambayanang Pilipino.

Aralin 3 - PagtaTAguyod ng Filipino sa Mataas na Antas ng

Edukasyon at Lagpas pa

Nagkaroon ng mga hakbang ang pamahalaan na paslangin ang mga asignaturang

Filipino at panitikan sa kolehiyo bilang pagbabawas ng mga kukuning asignatura ng
mga mag-aaral. Ang hakbanging ito ay nakapagbigay ng pangamba sa mga guro sa
Filipino at sa estado ng wikang Filipino lalo na ang paggamit nito sa akademya at sa
pampropesyonal na larangan.
Tatalakayin sa araling ito ang mga binuong konseptong papel at petisyon ng
Tanggol Wika at mga unibersidad na nanguna upang manatiling pag-aralan ang
asignaturang Filipino at panitikan sa kolehiyo upang magamit pa sa mas mataas na
antas ng edukayon.

Mga Tiyka na Layunin:

 Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang
sumusunod:
1. Nabubuod ang mga petisyon na ginamit sa pagtataguyod ng wikang Filipino,
2. Nabibigyan ng patunay ang mga siniping pahayag mula sa mga ginamit na
posisyong papel sa pagtatanggol ng asignaturang Filipino at Panitikan sa
kolehiyo, at
3. Nakasusulat ng teksto sa Matematika/Agham/Teknolohiya gamit ang wikang
Filipino.

Pagtalakay sa Paksa
Sa simula ng pagpapatupad ng K-12 na kurikulum sa bansa, kumalat na ang
balita tungkol sa plano ng pamahalaan na magkaroon ng pag-aalis ng mga aralin sa
Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Kung kaya, may posibilidad na magkakaroon ng
pagbubura ng Departamento ng Filipino sa kolehiyo.
Bilang tugon sa nakaaalarmang balak, itinatag ang Tanggol Wika noong
Oktubre 2, 2012. Ang unang hakbang na ginawa ng Tanggol Wika ay nagpalaganap ng
petisyon na humihiling sa CHED at sa Department of Education (DepEd) na ipahinto
ang implementasyon ng Senior High School, Junior High School at ng Revised General
Education (RGEC) ng K-12 (San Juan, D.M., et al, 2018).
Dumating nga ang kinatatakutan ng Tanggol Wika sapagkat lumabas ang
CHED Memorandum Order (CMO) No. 20, Series of 2013 noong Hunyo 28, 2013 na
naglalaman ng pagtatanggal ng mga asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo para
mapagaan ang kurikulum dahil mababawasan ang kukuning asignatura ng mga mag-
aaral sa kolehiyo.
Sa panawagan ng Tanggol Wika na agapan ang pagtatanggal ng Filipino at
Panitikan sa kolehiyo, nagpalabas ng mga posisyong papel ang mga unibersidad at
kolehiyo sa bansa na kaisa ng Tanggol Wika sa pangangalaga sa kapakanan ng
wikang Filipino. Nagbigay naman ng pahayag ang UP Diliman University Council
tungkol sa pagpapanatili ng Filipino sa Kolehiyo. Ipinahayag nila ito sa isinagawang
Midya Forum ng Tanggol Wika noong Hulyo 2014. Makikita sa ibaba ang buong hinalaw
na pahayag mula sa https://upd.edu.ph/panatilihin-at-pagyamanin-ang-wikang-filipino-
at-panitikan-sa-kolehiyo-pahayag-ng-up-diliman-university-council/.
“…Nagkakaisa kaming tumitindig at nagpapahayag na dapat manatili – at
patuloy na paunlarin – ang Wikang Filipino at Panitikan bilang mga batayang kurso sa
General Education Curriculum sa kolehiyo.
Naniniwala kami na napakahalaga ng wikang Filipino at panitikan sa pagpapalalim ng
mapanuri, malikhain, malaya, at mapagpalayang kakayahan ng mga mag-aaral at
mamamayan, anuman ang kanilang kurso, disiplina at larangan ng
pagpapakadalubhasa. Hindi pag-uulit ang pag-aaral ng wika at panitikan sa kolehiyo,
bagkus ay pagpapalawig sa teorya, praktika, at silbi nito sa pamantasan, bansa, at
buhay.
Mataas ang pagpapahalaga ng Unibersidad ng Pilipinas (UP) – Diliman sa
wikang Filipino at panitikan bilang kapwa mga asignatura at disiplina na humuhubog sa
makabayan, makatao, at demokratikong aspirasyon ng pamantasan at bansa. Bahagi
ang pagsusulong ng wikang Filipino at panitikan sa mandato ng 1989 Patakarang
Pangwika ng UP – ang pagtataguyod at pagsusulong ng wikang Filipino bilang wika ng
pagtuturo, pagsasaliksik, at talastasang-bayan.
Naninindigan kami na ang wikang Filipino ay buháy na teorya at praktikang
mahalaga sa pagbubuo ng bansa. Naninindigan kaming higit na mapaglilingkuran
namin ang mas malawak na mamamayan gamit ang wikang Filipino. Mandato ng UP,
bilang pambansang pamantasan, ang paglingkuran ang sambayanan, tulad ng
nakasaad sa UP Charter (2008) o Republic Act 9500.
Sa sarili naming bakuran, ang mga sentro at dalubhasaan tulad ng Departamento ng
Filipino at Panitikan ng Pilipinas at ng Sentro ng Wikang Filipino, ay may mahaba at
mayamang tradisyon ng pagsusulong ng wikang Filipino at panitikan bilang mga
larangan at disiplina ng pagtuturo, pag-aaral, pananaliksik, at pakikipagtalastasang-
bayan. Gamit ang wikang Filipino, patuloy na nakikipag-ugnayan ang UP sa iba’t ibang
mga akademikong yunit, opisina, institusyon, at ahensiya sa loob at labas ng
pamantasan. Nagluluwal ang mga ugnayang ito ng mapanuri, malikhain,
makamamamayan, at makabayang programa at proyekto gamit ang wikang Filipino…”
 Dagdag pa rito, nagpalabas din ng apila ang Departamento ng Filipino ng DLSU,
Manila na suriin at rebisahin ang desisyong pagtatanggal ng mga mandatoring
asignaturang Filipino at Panitikan sapagkat may mga nalabag at nakaligtaan ito.
Ginamit ng Tanggol Wika sa pag-apila ang posisyong papel ng DLSU. Makikita sa
ibaba ang hinalaw na mga bahagi ng posisyong papel mula sa Tanggol Wika.
Una, hindi nagpatawag ng publikong pagdinig o oral arguments ang Korte
Suprema hinggil sa kasong ito, kaya’t ang desisyon ay hindi nakasalig sa
komprehensibong pagpipingkian ng mga argumento na maaari sanang naisabalikat sa
pamamagitan ng publikong pagdinig.
Ikalawa, ang desisyon ng Korte Suprema ay tuwirang pagbalewala sa mandato
ng Konstitusyong 1987 na nagbibigay-diin sa gampanin ng buong gobyerno sa
pagtataguyod ng wikang pambansa, sariling kultura, kasaysayan, at nasyonalismo –
mga paksang ubod at puso ng mga asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo.
Ikatlo, naniniwala kami na ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino ay
nakapag-aambag sa pagiging mabisa ng community engagement o pakikibahagi sa
mga pamayanan ng iba’t ibang mga kolehiyo at unibersidad sapagkat ang wikang
Filipino ang wika ng mga ordinaryong mamamayan sa mga komunidad na dapat
pinaglilingkuran ng mga institusyong pang-edukasyon sa bansa. Ang pagpapalakas sa
ugnayan ng ating pamantasan at ng mga ordinaryong mamamayan ay alinsunod sa
bokasyon ni San Juan Bautista De La Salle na nagsikhay sa paggamit ng wika ng mga
ordinaryong mamamayan sa edukasyon. Dapat bigyang-diin na ang Filipinisasyon ng
mga pananaliksik ng iba’t ibang departamento sa mga pamantasan ay makatutulong
din nang malaki sa pagtitiyak na ang ating mga pananaliksik ay higit na magiging
kapaki-pakinabang sa ating mga kababayan.
Ikaapat, sa konteksto ng Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
Integration, ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino na may inter/multidisiplinaring
disenyo ay isa sa ating mga potensyal na ambag sa proyekto ng globalisasyong
pedagohikal at sosyo-kultural. Ano nga ba ang iaambag natin sa daigdig kung hindi
natin pag-aaralan ang sarili nating wika at kultura? Paano haharapin ang mundo kung
hindi kilala ang sarili?
Ikalima, ang wikang Filipino ay wikang global na itinuturo bilang asignatura o kaya’y
komponent ng Philippine Studies sa mahigit 45 unibersidad at mahigit 100 hayskul sa
buong mundo. Ang pagbura sa espasyo ng wikang Filipino sa mga kolehiyo sa Pilipinas
ay tiyak na may negatibong epekto sa espasyo nito sa ibang bansa.
Ikaanim, ginagarantiyahan ng pagkakaroon ng Filipino sa mga unibersidad ang
aktibong pakikisangkot ng mga guro ng Departamento at bawat mag-aaral sa mga
kolaboratibong pananaliksik na isinusulong ng ibang mga departamento gaya ng
Natural Language Processing Department (CCS) kaugnay ng paglinang ng Machine
Translation Software sa Filipino, pagsasalin ng iba’t ibang materyal tulad ng survey
instruments mula sa iba’t ibang disiplina at larangan gaya ng Inhenyeriya, Sikolohiya,
Batas, Komersyo, at Ekonomiks, at iba pang gawaing pananaliksik.
Ikapito, sa pamamagitan ng asignaturang Filipino sa unibersidad, inaasahang
may sapat na katatasan sa wikang pambansa ang sinumang gradweyt ng unibersidad
sa bansa, sa mataas na antas ng pakikipagtalastasan sa iba’t ibang pangangailangan o
kontekstong pangkomunikasyon pang-akademiko man o pangkultura.
Ikawalo, ang pagbura sa asignaturang Filipino sa kolehiyo ay nangangahulugan
ding pagbura at paglusaw sa mga Departamento ng Filipino sa buong bansa – na mga
balwarte ng intelektwalisasyon ng Filipino, ng pananaliksik sa sariling wika sa iba’t
ibang larangan.

Ikasiyam, sa diwa ng international benchmarking, dapat bigyang-diin na ang

pag-aaral ng wikang sarili at/o panitikan ay pawang bahagi rin ng mga required na
asignatura sa mga unibersidad sa mga bansang gaya ng Estados Unidos, Germany,
Sweden, Norway, Thailand, at Indonesia.
Ikasampu, ang wikang English, Matematika, Siyensya, at Physical Education ay
pawang itinuturo rin sa basic education, ngunit ngayo’y bahagi rin ng kurikulum sa
kolehiyo sa ilalim ng K to 12, sa porma ng asignaturang Purposive Communication na
sa esensya ay English for Specific Purposes; Mathematics in the Modern World;
Science and Technology for Society; at Physical Education. Samakatwid, nararapat
lamang na may Filipino at Panitikan din sa kolehiyo, sa diwa ng pagiging patas,
balanse, at holistikong paghubog na siyang dapat ikintal sa General Education.
 Malinaw na hindi simpleng usapin lamang ng pagsasalba sa trabaho ng mga
guro ang adbokasing ito. Sa konteksto ng daan-daang taon ang pagsagpang sa
Pilipinas ng kolonisasyong kanluranin, ang adbokasing ito'y pagsasalba na rin sa sa
kolektibong identidad ng mga Pilipino, sa salamin ng ating kultura, sa daluyan ng
diskursong pambansa, at pagtataguyod ng nasyonalistang edukasyon na huhubog ng
mga estudyanteng magiging mga kapaki-pakinabang na mamamayan ng ating bansa.
Nagsampa ng kaso ang Tanggol Wika sa Korte Suprema sa pangunguna ni Dr.
Bienvenido Lumbera at kaniyang mga kasamahan laban kina Pangulong Benigno
Simeon Aquino III at Punong Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon Dr. Patricia
Licuanan. Binigyan ng pansin ng apila ang mga nalabag na probisyon ng Konstitusyon
tulad ng Artikulo XiV, Seksiyon 6; Artikulo XIV, Seksiyon 14, 15 at 18; Artikulo XIV,
Seksiyon 3; Artikulo II, Seksiyon 17; at Artikulo XIV, Seksiyon 2 at 3; Artikulo II,
Seksiyon 18; at Artikulo XIII, Seksiyon 3 ng Konstitusyon 1987 at sa mga Batas
Republika 7104 o “Commission on the Filipino Language Act” (An Act Creating the
Commission on the Filipino Language, Prescribing Its Powers, Duties and Functions,
and For Other Purposes”), Batas Pambansa Bilang 232 o “Education Act of 1982,” at
Batas Republika 7356 o “An Act Creating the National Commission for Culture and Arts,
Establishing National Endowment Fund for Culture and the Arts, and for Other
Purposes.” Ang nasabing 45-pahinang petisyon ay nakasulat sa Filipino kaya ito ang
itinuturing na kauna-unahang petisyon na nakasulat sa wikang pambansa at opisyal na
nakasulat sa G.R. No. 217451(San Juan, D.M., et. al, 2018). Kinatigan naman ng Korte
Suprema ang apila ng Tanggol Wika kaya nagpalabas ito ng temporary restraining
order (TRO) na pinalabas noong Abril 21, 2015.
May mga pangkat na gustong kitlin ang bisa ng TRO. Subalit, hindi ito hinayaan
ng mga tagapagtaguyod ng wikang Filipino lalo na ng Tanggol Wika at Komisyon sa
Wikang Filipino (KWF). Ang KWF ay nagpalabas ng pahayag na pinamagatang
“Pahayag Hinggil sa Pagtatanggal ng Temporary Restraining Order (TRO) sa CHED
Memorandum Order Blg. 20 S. 2013 Kaugnay ng Desisyon ng Korte Suprema sa G.R.
Blg. 216930, 217451, 217752, 218045, 218098, 218123 at 218465”. Nilagdaan ito ng
mga guro sa unibersidad at kolehiyo sa buong bansa noong Nobyembre 2018 sa
ipinatawag na forum ng KWF. Makikita sa ibaba ang mga buong hinalaw na pahayag
mula sa www.kwf.gov.ph.
SAPAGKAT, minamahalaga na noon pang panahon ni Rizal ang pagbuo at
pagpapatatag ng isang nasyon sa pamamagitan ng pagkakaroon ng isang wikang
magbibigkis at magpapahigpit ng pagkakaisa ng mga mamamayan nito.
SAPAGKAT, itinakda na noon pa man sa 1935 Konstitusyon na dapat bumuo ng
wikang pambansang batay sa mga wikang katutubo upang maging tulay na wika ng
lahat Filipino.
SAPAGKAT, itinatakda at kinikilala noon pa man sa 1973 at 1987 Konstitusyon
ang gampanin ng wikangFilipino bilang wikang pambansa at wika ng edukasyon ng
gamiting wikang panturo ang wikang Filipino at opsiyonal ang paggamit ng wikang
Ingles sa pagtuturo.
SAPAGKAT, magkakapamilya ang mga katutubong wika ng Pilipinas, higit na epektibo
ang wikang Filipino bilang tulay na wika ng bansa kaysa anumang banyagang wika.
SAPAGKAT, napakahalaga na patuloy na isulong at palaganapin ang paggamit,
pag-aaral, at pagkatuto ng Filipino mulang batayan, lalong mataas na edukayson
hanggang sa patuluyang paggamit, pag-aaral at pagkatuto nito sa iba’t ibang larang
tungo sa paglinang at sa pagpapaigting ng pambansang kamalayan at identidad.
SAPAGKAT,humihirang ang Commission on Higher Education (CHED) ng mga
sentro ng pagpapaunlad (center of development) at sentro ng kahusayan (center of
excellence) sa programang Filipino na lunsaran ng guro sa Filipino, mahalaga na
bumalik sa sistema ng edukasyon ang mga natutuhan ng mga guro ang maging angkop
ang kasanayan nila sa antas ng kanilang pinaglingkuran para sa patuluyang
pagpapakadalubahsa sa pag-aaral sa wika, panitikan, pagsasalin at malikhaing
pagsusulit.
SAPAGKAT, mahalaga ang mga gampanin ng mga gurong Filipino sa paglinang
at pagpapalaganap ng pambansang kamalayan at identidad at isang banta sa kanilang
kabuhayan at propesyon ang pagtatanggal ng asignaturang Filipino at panitikan sa
antas tersyarya.
 SAPAGKAT, kinakailangang magkaroon ng pagpapalakas sa paggamit at
katatasan sa wikang Filipino sa pananaliksik at pagsasalin upang mapaunlad ang
paggamit nito sa pandalubhasang larang.
SAPAGKAT, isang realidad pa rin na Ingles ang nananatiling dominanteng wika
sa lalong mataas na edukasyon at kaunti o hindi nabibigyan ng pagkakataon ang
paggamit at paglinang ng Filipino at alinsunod sa mandating 1987 Konstitusyon, at
upang higit na matutuhan at maisaloob ng mga mag-aaral ang wika at panitikang
Filipino sa kanilang buhay at mas maunawaan ang mga serbisyong propesyonal gaya
ng batas, medisina na inihahandog sa karaniwang Filipino.
SAPAGKAT, sa pandaigdigang pananaw ang wikang Filipino ay isa ng wikang
global at isang mahalagang kasangkapang pangkultura para sa mga gawaing
diplomatiko at sangkap sa pagkakatatag ng Philippine Studies sa iba’t ibang
unibersidad sa mundo.
SAPAGKAT, bagaman kinikilala ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang diwa at
mithiing reporma sa lalong mataas na edukasyon ng CHED Memorandum Order Blg.
20, s. 2013, minabuti ng KWF na magpatibay ng mga kapasiyahan at hakbanging higit
na magtataguyod sa wika at panitikang Filipino sa pamamagitan ng:
(a) Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 14-26, s. 2014 na naglilinaw sa Tindig ng
Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) hinggil sa Commission on Higher Education
Blg. 20, s. 2013 at may petsang 20 Hunyo 2014
(b) Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 14-45 s. 2014, na nagpapatupad ng proyektong
Paghahanda ng mga Pangunahing Sanggunian para sa General Education
Course sa Tersyarya na nasa wikang Filipino at may petsang 12 Disyembre
2014.
(c) Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 15-28, s. 2015, na nagpapatibay sa
Pambansang Progmara sa Intelektuwalisasyon ng Filipino (PPIF) at may
petsang 1 Disyembre 2015.
(d) Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 15-37, s. 2015, na nagpapatibay sa Filipino
bilang wika ng Lalong Mataas na Edukasyon at may petsang 2 Disyembre 2015
– na hindi binigyang pansin ng CHED.
 SAPAGKAT, ang CHED ay nagpatibay ng mga kautusan at pahayag na
nagtataguyod sa mga kahilingan ng sambayanan kaugnay ng pagtuturo ng wika at
panitikang Filipino sa lalong mataas na edukasyon sa pamamagitan ng:
(a) Statement of the Commission on Higher Education on Filipino at the Revised
General Education Curriculum (CMO No. 13. Seies of 2013) at may petsang 27
Nobyembre 2014.
(b) CHED Memorandum Order Blg. 57, s. 2017 re: Policy on the offering of the
Filipino subjects in all Higher Education Programs as part of the new General
Education Curriculum per CHED Memorandum
(c) CHED Memorandum para sa mga pangulo at puno ng lahat ng publko at
pribadong higher education institution at sentral at rehiyonal na direktor re
Classification on the offering of Filipino and Panitikan courses in all Higher
Education programs at may petsang 11 Hulyo 2017 at
(d) CHED Memorandum Order Blg.4, s. 2018 re Policy on the offering of Filipino and
Panitikan subjects in all hiher institution programs as part of the new General
Education Curriculum at may petsang Abril 2018.
SAPAGKAT, nagpasya ang Korte Suprema hinggil sa konstitusyonal ng CHED
Memorandum Order Blg. 13, s. 2013, na nakapaloo bilang ng konsolidadong
pagpapasiya sa G.R. Blg. 216930, 217451, 217752, 218045, 218098, 218123, at
21846, at may petsang 9 Oktubre 2018.
SAPAGKAT, sinusuportahan ng KWF ang tungkuling moral sa rekonsiderasyon
ng mga petisyoner gaya ng Tanggol Wika at iba pa.
IPINAPASIYA, gaya ng ginagawang pagpapasiya ngayon, na bilang tugon sa
pasiya ng Korte Suprema ay mariing ipinaalala ng KWF ang tungkuling moral at legal
ng pamahalaan na pangalagaan at pagyamanin ang mga karunungan ng bayan sa
pamamagitan ng pagtuturo at pagpapaunlad ng wika at panitikang pambansa, mariing
isinigiit na magaganap lamang ang holistiko at makabayang edukasyon ng kabtaang
Filipino kung ganap na babalikatin at isasaloob ng mga institusyon ng pamahalaan ang
mga probisyong pangwikana inilatag sa 1987 Konstitusyon, at mariing ipinagugunita
ang mga pagpapakahulugan sa Konstitusyon ay hindi nahahanggahan ng mga
teknikalidad at bagkus dapat itong maging pagpupunyagi para sa pagtatanggol sa
tunay na kalooban ng sambayanang Filipino.
IPINAPASIYA din, na pinaaalalahanan ng mga administradorng Higher
Education Institutions (HEIs) na nasa sugnay ng CHED Memorandum Order Blg. 13, s.
2013 ang pagtuturo ng mga kurso sa general education at electives gamit ang wikang
Filipino.
IPINAPASIYA pa, na matinding hinihimok ng KWF ang CHED na ituloy ang
pagpapatupad ng nilalaman ng CMO Blg. 4, s. 2018 na nagpapanatili ng anim
hanggang siyam na yunit ng Filipino at anim na yunit ng Panitikan at pagpapataas ng
antas ng pagtuturo ng mga kursong ito.
IPINAPASIYA din, na nararapat panatilihin ng HEIs ang mga guro sa Filipino at tiyaking
hindi mababawasan ang kanilang karapatan bilang mga manggagawang pangkultura
ng bansa at maging tagapanguna ang mga HEI sa pagpapalakas ng paggamit ng
wikang Filipinosa pagtuturo ng mga kursong GEC.
IPINAPASIYA sa wakas, na nararapat na ang mga administrador ng HEI ay
pahintulutan at paglaanan ng higit na tangkilik ang mga guro sa Filipino upang
makalahok sa mga pagsasanay para sa GEC, gaya ng isinasagawa ng Komisyon sa
Wikang Filipino, upang maging handa sa pagtuturo ng mga bagong kurso sa general
education.
Pinagtibay ng mga delegdo ng Pambansang Konstitusyon hinggil sa Wika at Panitikang
Filipino sa Antas Tersyarya na ginanap noong 16 Nobyembre 2018 sa Bulwagang
Romualdez, Gusaling Watson, Klaye JP Laurel, San Miguel, Maynila.

Buod ng Aralin
Tulad ng tao, ang wika ay dumaranas din ng mga pagsubok. Ang tangkang
pagpaslang sa mga asignaturang Filipino at Panitikan sa antas tersyarya ay isang
matinding pagsubok sa tanang buhay ng Pambansang Wikang Filipino. Subalit gaano
man katindi ang pagsubok ay hindi nito magagapi ang isang wikang matatag –
pinatatag ng mga tao o pangkat ng mga taong may tunay na malasakit sa ating
pambansang wika.
 Ang pakikipaglaban ng Tanggol Wika sa ating Pambansang Wikang Filipino na
sinuportahan ng mga kolehiyo at unibersidad sa ating bansa ay isang patunay na gaano
man kalakas ang bagyo ay hindi nito kayang patumbahin ang ano mang bagay na
sagad sa katatagan.