12

FILIPINO SA PILING
LARANG - Akademik
Ikalawang Markahan –PISARA 1
(Pinagyamang-Gawain Sa mga Aralin)

Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon ng CARAGA

an
ala
LI
a h
FOR TANDAG CITY DIVISION USE ONLY P am
BI
-a ari
ng
GBI
INA
P ag

I IP
D
HIN
Para sa mga mag-aaral:

Ang PISARA na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong mga inihandang pagkatuto ng mga mag-aaral
upang manumbalik ang galing at liksi pagdating sa mga gawaing humuhubog
sa mentalidad at pisikal na kakayahan ng mga mag-aaral at maging
makabuluhan sa kanila ang mga aralin sa Filipino na ayon sa nais na
lilinanging kasanayan. Hangad nitong ipanumbalik ang kakayahang matuto
na walang takot at pag-aalinlangan.
Ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Icon Elemento Nilalaman

Deskripyson sa Makikita sa bahaging ito ang

Pinagyamang Gawain maikling impormasyon tungkol sa
sa mga Aralin mag-aaral
Sa bahaging ito, makikita ang
panimulang gawain na maaaring may
Tuklasin
kaugnayan sa nakaraang leksyon o
panibagong paksang patutunguhan.
Makikita sa bahaging ito ang Paksa
Alamin at diskusyon nito.

Sa bahaging ito, makikita ang

Suriin ikalawang gawain na angkop sa
paksa matapos talakayin ito.
Ikatlong gawain na huhubog sa
kagalingan ng mga mag-aaral.
Pagyamanin
Maaaring indibidwal o pangkat na
gawain
Kasiya-siyang gawain na
magpapagiliw sa emosyon at
Karagdagang gawain
kakayahan ng mga mag-aaral.

Kabuuang pagsusulit ng mga mag-

Tasahin aaral na may kaugnayan sa paksa

Ang pinagkunan na impormasyon

tungkol sa paksa.
Sanggunian

Magagamit sa pagwawasto ng mga

gawain
Susi ng Pagwawasto
 Baitang 12 Senior High School

PAGKAKAKILANLAN SA IMPORMASYON

Pangalan:______________________Baitang sat Seksyon:______________________

Paaralan:______________________ Petsa:____________________________________
Markahan:_____________________Lingo:____________________________________

DESKRIPYON SA PINAGYAMANG GAWAIN SA MGA ARALIN

Pamantayang Pangnilalaman

Nauunawaan ang kalikasan, layunin at paraan ng pagsulat ng iba’t

ibang anyo ng sulating ginagamit sa pag-aaral sa iba’t ibang larangan.

Pamantaya sa Pagganap

Nasusuri ang kahulugan at kalikasan ng pagsulat ng iba’t ibang anyo ng

sulatin

Pinakamahalagang Pangkasanayang Pampagkatuto o MELC at Koda:

Natitiyak ang mga elemento ng pinanood na programang pampaglalakbay

CS_FA11/12PB-0a-c- 101

Layunin:

1. Nakapagbibigay ng mga salita na may kaugnayan sa paksa;

2. nasasagot ang mga gawain sa pamamagitan ng grapikong
presentasyon;
3. nakapaglalahad ng sabayang pagbigkas na nagpapahayag ng isip,
puso at damdamin ng mga mag-aaral na may kaugnayan sa paksa; at
4. natutukoy ang mga magagandang pook o lugar sa pilipinas; at
5. nakabubuo ng repleksyon batay sa bidyung napanood.

Paksa:

Kahulugan, Mga Dahilan at Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng

Lakbay-Sanaysay

Kagamitan :

Ballpen, papel at PISARA

 TUKLASIN

GAWAIN 1: SALITA KO! IKAKANTA KO

Panuto: Ito ay pangkatang gawain, gamit ang Puzzle, punan ng letra ang mga
blangkong kahon upang mabuo ang salita. Matapos mabuo ang letra, gamitin
ang salita sa isang sikat na kantang OPM. Ang pangkat na mabilis at may
pinakamahusay na pagtatanghal ng kanilang gawain ang syang
makakatanggap ng 20 puntos.

PANGKAT 1 PANGKAT 2 PANGKAT 3

L P S

K N
B K A

Y
A
Y
Panukatan sa Gawain:

Tamang salitang nabuo………………………………………...5 puntos

Maayos at malinaw na presentasyon………………………..5 puntos
Angkop at maayos na pagkakagamit ng salita
sa awiting napili…………………………………………..10 puntos

Kabuoan…………………………………………………………….20 puntos

MGA TANONG KAUGNAY SA GAWAIN:

1. Nakaranas na ba kayong maglakbay? Sino na ang mga nakaranas

maglakbay sa mga malalayong lugar?
2. Ano ang inyong nararamdaman habang kayo ay naglalakbay?
3. Base sa inyong mga paglalakbay, ano ang napagtanto nyo sa inyong
buhay? Mga tumatak sa inyong isipan na nagpabago ng inyong
buhay.
Karagdagang Tanong tungkol sa gawain:

1. Paano nakatulong at humubog sa iyong nararamdaman sa kasalukuyan ang

Gawain 1? Nasiyahan ka ba? Oo o hindi? Ipaliwanag

ALAMIN

PAGTATALAKAY NG PAKSA

Panuto: Basahin ng mabuti at malinaw ang paksa, maaaring magtanong sa

guro kung may bahaging hindi maintindihan sa paksang binabasa at inuunawa.

Kahulugan, Mga Dahilan at Mga Dapat Tandaan sa

Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay

Kahulugan

Ang Paglalakbay ay laging kinapapalooban ng mga mayayamang

karanasan. Ito ay kadalasang punompuno ng masasayang pangyayari,
pagkamangha, o paghanga sa magagandang lugar na unang napuntahan,
mga alaalang magiging bahagi ng buhay ng isang tao. Ang kilalang lugar na
sa mga aklat mo lamang nababasa o nakikita ay nagiging totoo at buhay na
buhay sa iyong paningin at pandama. Ngunit ang mga alaalang ito ay agad
ding naglalaho kasabay ng pagpanaw ng isang taong nakaranas nito. Kaya
mahalagang matutuhan ng taong nagsasagawa ng paglalakbay, lalo na kung
ito ay nagtataglay ng mayamang kaalaman at karanasan, na maitala o
maisulat ang karanasan upang ito ay manatili at mapakinabangan ng mga
taong makababasa.

Ang Lakbay-sanaysay ay tinatawag ding travel essay o travelogue.

Ito ay isang uri ng lathalaing ang pangunahing layunin ay maitala ang mga
naging karanasan sa paglalakbay. Ayon kay Nonon Carandang, ito ay
tinatawag nyang sanaylakbay kung saan ang terminolohiyang ito, ayon sa
kanya, ay binubuo ng tatlong konsepto: sanaysay, sanay at lakbay.
Naniniwala syang ang sanaysay ang pinakaepektibong pormat ng sulatin
upang maitala ang mga naranasan sa paglalakbay.

Mga Dahilan ng Pagsulat ng Laklbay-Sanaysay

Ayon kay Dr. Lilia Antonio, et al. sa kanilang aklat na Malikhaing

Sanaysay (2013), may apat na pangunahing dahilan ng pagsusulat ng
lakbay-sanaysay. Una, upang itaguyod ang isang lugar at kumite sa
pagsulat. Isang halimbawa nito ay paggawa ng travel blog kung saan ito ay
maituturing na isang libangan at gayundin naman ay maaring pagkakitaan.
Sabi ni Jose Rizal sa kanyang nobelang Noli Me Tangere, kung nais mong
higit na makilala ang katangian at kultura ng bansang iyong pupuntahan,
mahalagang alamin mo muna ang taglay nitong kasaysayan.

May iba’t ibang dahilan ang tao sa pagsusulat. Para sa iba ,ito ay nagsisilbi
pamamagitan nito ay naibabahagi nila sa iba ang kanilang mga ideya at
Ikalawa, upang maidokumento ang kasaysayan ng isang pook o lugar na
syang magiging bahagi sa hinaharap. Pangatlo, sa lakbay-sanaysay, maaari
ding itala ang pansariling kasaysayan sa paglalakbay tulad ng
espiritwalidad, pagpapahilom, o kaya’y pagtuklas sa sarili. Kadalasang
ginagawa ito sa pamamagitan ng paggamit ng daily journal o diary. Ginawa
ito upang maitala ang mga bagong bagay na kanyang nakita, narinig
naranasan, at iba pa sa kanyang ginawang paglalakbay. Pang-apat ay
upang maidokumento ang kasaysayan, kultura at heograpiya ng lugar sa
malikhaing pamamaraan.

Anuman ang dahilan ng paglalakbay, ang lakbay-sanaysay ay

kadalasang naglalaman ng mga tala ng karanasan ng awtor o sumulat sa
paglalakbay. Ang pagtatalang ito ay isang paraan ng manunulat na
maibahagi ang karanasan at kasiyahan sa paglalakbay.

Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay

1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip na isang turista.

Upang makagawa ng isang masining at makabuluhang lakbay-

sanaysay, dapat na isaisip ng taong naglalakbay na siya ay tutungo
sa isang lugar hindi bilang isang turista kundi isang manlalakbay.
Mahalagang malinaw sa kanyang isip ang kanyang pakay o layunin.
Karaniwang may itinakda nang itinerary o talaan ng magagandang
lugar na pupuntahan. Kasabay ang kanyang paglalakbay sa iba’t
ibang lugar ay sinisikap niyang maunawaan ang kultura, kasaysayan,
heograpiya, hanapbuhay, pagkain at maging uri ng pang-araw-araw
na pamumuhay ng mga tao.

2. Sumulat sa unang panauhang punto de-bista.

Ang karamihan sa nilalaman ng sanaysay ay mula sa mga nakikita,

narinig, naunawaan, at naranasan ng manunulat. Kadalasang
nakapersonal ng tinig ng lakbay-sanaysay. Ayon kay Antonio (2013),
ang susi sa mainam na pagsulat nito ay erudisyon o pagtataglay ng
sapat na kaalaman at pagkatuto sa isang paglalakbay. Sikaping
maisali ang sarili sa mga gawain bilang bahagi na rin ng imersiyon sa
mga pangyayari.

3. Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay-sanaysay

Mahalaga ring matukoy kung ano ang magiging pokus ng susulating

lakbay-sanaysay batay sa human interest. Tandaang iba-iba ang
kinahihiligan o kinawiwilihang paksang maaaring itampok sa
paglalakbay at maging sa pagsulat ng lakbay-sanaysay. Ito ay
maaaring pagtatampok naman ng magagandang pook, kilalang
landmark, liwasan, simbahan, at mga gusali at establisimiyento. Ang
pagtukoy sa tiyak na paksa ay makakatulong upang matiyak ang
sakop ng nilalaman ng lakbay-sanaysay. Tinatawag itong
delimitasyon sa pagsulat ng isang akda.
 4. Magtala ng mahahalagang detalye at kumuha ng mga larawan para sa
dokumentasyon habang naglalakbay.

Ang pangunahing gamit na dapat dala ng taong susulat ng lakbay-sanaysay ay

ang panulat, kuwaderno, o dyornal at kamera. Mahalagang maitala ang
pangalan ng mahahalagang lugar, kalye, restoran, gusali at iba pa. makatutulong
din nang malaki kung makukuhanan ng litrato o larawan ang mga lugar, tao, o
pangyayari. Mahalaga ito para sa wastong dokumentasyon ng sanaysay. Iwasang
maglagay ng napakadetalyadong deskripsyon upang ito ay kawilihang basahin ng
mga mambabasa.

5. Ilahad ang mga realisasyon o mga natutuhan sa ginawang paglalakbay.

Mahalagang isama sa nilalaman ng sanaysay ang mga bagay na natutuhan

habang isinasagawa ang paglalakbay. Ito ang magsisilbing pinakapuso ng
sanaysay kung saan dito ibabahagi sa mga mambabasa ang mga gintong aral na
nakuha bunga ng epekto ng ginawang paglalakbay. Maaaring talakayin kung
paano, nabago ang buhay o pananaw ng may-akda, kung paano umunlad ang
kanyang pagkatao mula sa kanyang mga nagging karanasan, at mga
karagdagang kaalamang natuklasan mula sa ginawang paglalakbay.

6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay

Mahalagang taglayin ng may-akda ang sapat na kasanayan sa paggamit ng wika.

Sikaping ang sulating sanaysay ay maging malinaw, organisado, lohikal, at
malaman. Gumamit ng akmang salita batay sa himig ng lakbay-sanaysay na iyong
bubuoin. Maaari ding gumamit ng tayutay, idyoma o matatalinghagang salita
upang higit na maging masining ang pagkakasulat nito. Tiyaking makakakuha ng
atensyon ng mambabasa ang iyong susulating akda.

Sa pangkalahatan, sa pagsulat ng lakbay-sanaysay, maging obhetibo sa

paglatag ng mga impormasyon. Sikaping mailahad ang katotohanan sa
pamamagitan ng paglalahad ng mga positibo at negatibong karanasan at maging
ng kondisyon ng lugar na pinuntahan. Maaari ipakita ang mga ito sa tulong ng
photo essay. Sikaping hindi nakatuon sa sarili ang mga larawan sa photo essay
kundi ang mahahalagang larawanng kailangan para mapagtibay ang sanaysay.

SURIIN

Gawain 2: GAWAIN MO! IBIDA MO!

Panuto: Gamit ang grapikong inihanda, punan ng sagot ang mga ito. Ang
bawat pangkat ay may kanya-kanyang gawain kung saan ilalahad at
ipepresenta ito ng pangkat matapos nilang gawin ang kanilang gawain.
Unang Pangkat:

Panuto: Gumuhit ng isang pook o lugar na nais nyong

puntahan, gamitin ang inyong malikhaing imahinasyon sa
pagguhit nito. Matapos gumuhit, sagutin ang tanong na:

Bakit ito ang napili mong iguhit, anong katangian ng pook

ang ninanais at makikita mo dito? Ipaliwanag ito sa harap
ng klase.

Ikalawang Pangkat:

Anong mga katangian ang

dapat taglayin ng isang pook
o lugar nan ais mong Kahalagahan sa buhay ng
puntahan o paglakbayan? tao ng lakbay-sanaysay sa
Magtala ng mga katangian at mga mag-aaral o mga tao.
ipaliwanag ang mga ito sa
harap ng klase.

Ikatlong Pangkat:

SUMULAT O BUMUO NG TAGLINE TUNGKOL SA POOK NA

GUSTO MONG MAGING SIKAT O KILALA NG MARAMING TAO
(Lalapatan ng himig o Tono ang binuong Tagline)

PAGYAMANIN

Gawain 3: TULA NATIN TO! (SABAYANG PAGBIGKAS)

Panuto: Bumuo ng sariling tula na may 2 saknong at gamitin ito sa

pamamagitan ng sabayang pagbigkas para sa presentasyon ng gawain.
Hahatiin ang klase sa 3 pangkat at bibigyan lamang ng 5 minuto upang gawin
ang gawaing ito.
 “TULA NATIN TO”
SABAYANG PAGBIGKAS
PAKSA: POOK KO, BILIB
TAYO DITO PAMAGAT

Mga lugar na ________________________________

nagpaantig sa inyong
isip, puso at
damdamin na
nagpapatatag sa
positibong buhay ang
nilalaman ng tula
para sa gagawing
sabayang pagbigkas
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________

Panukatan ng Gawain:

Kaangkupan ng nilalaman sa Paksa 15 puntos

Interpretasyon (Orkestrasyon ng Tinig) 10 puntos
Koryograpi 5 puntos
Panghihikayat sa madal 5 puntos
Malinaw at maayos na Presentasyon 5 puntos
kabuoan 40 puntos

KARAGDAGANG GAWAIN

Gawain 4: PINOY HENYO

Panuto: Ang guro ay may inihandang mga salita na may kaugnayan sa paksa
kung saan gagamitin ito sa pamamagitan ng larong PINOY HENYO o mas
kilala sa larong hulaan. Pahuhulaan ng mga representate ng bawat pangkat
ang mga salita at tutukuyin ito. Matapos tukuyin ng tama ng mag-aaral ang
mga salita, isusulat ito ng ibang kasamahan sa isang manila paper/kartolina
at bibigyan ito ng sariling paglalarawan tungkol sa lugar na nahulaan.
Matapos ang gawain pipili ang pangkat na maglalahad ng kanilang sariling
mga pagkakaunawa batay sa isinulat nila sa kanilang gawain. Ang mabilis at
may tamang pagbibigay ng sariling kaalaman tungkol sa mga salita ay
makakakuha ng 20 puntos.

Mga Salita
Luneta Park Mall of Asia (MOA)
Ma. Christina Falls Siargao
Mt. Mayon Enchanted River
Batanes Boracay
Baguio City Quiapo Church

TASAHIN

GAWAIN 5: DAMDAMIN KO, REPLEKSYON KO!

Panuto: Magpapakita ang guro ng isang video clip tungkol sa

magagandang pook o pasyalan mula sa iba’t ibang pook. Matapos panoorin,
batay sa videong napanood ano-ano ang damdaming nangingibabaw sa
kanilang mga sarili, maaaring pumili ng isang pook mula sa video na
rumirepleka sa kanilang buhay. Pipili ang guro sa mga mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang sagot sa harap ng klase. Pero ang bawat isa ay
isusulat parin ng kanilang sagot sa isang malinis na papel at isusumite
matapos ang gawain.

https://www.youtube.com/watch?v=GZt-DXgbsZM

Napiling Pook/Pasyalan:_______________________________________
Paliwanag:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Pamantayan sa Gawain:
Malinaw at maayos na guhit ng 10 puntos
larawan
Kaangkupan ng nilalaman ng 10 puntos
paliwanag sa iginuhit
Pagkamasining sa pagsulat ng 10 puntos
paliwanag
Kabuoan 30 puntos
 SANGGUNIAN

Ailene Baisa-Julian et.al Pinagyamang Pluma Filipino sa Piling Larangan

(Akademik )Phoenix Publishing 2016

https://www.youtube.com/watch?v=GZt-DXgbsZM
 SUSI SA PAGWAWASTO

Gabay ng Guro sa Pagbibigay ng Puntos (nasa guro ang pagpapasya batay

sa mga panukatan ng bawat gawain.)
 Bumuo sa Pagsulat ng PISARA
Manunulat: Rodolfo P. Yabut
Editor ng Wika: Rissa E. Lureñana
Tagasuri: Ma. Rossana C. Meniano,EdD, Rissa E. Lureñana, Ethyl G. Mozar, Ann M.
Marapao
Tagalapat / Tagaguhit: Rodolfo P. Yabut
Mga Tagapamahala: Gemma A. De Paz
Roel T. Diamante, PhD
Jeanette R. Isidro, EdD
Gemma B. Espadero, EdD