Malzeme ve Donanım I

Malzeme Bilgisi (Part 66 – 6)

Samsun Üniversitesi
Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Uçak Bakım ve Onarım Bölümü
Malzeme ve Donanım I
• 6.3
Aircraft Materials – Composite and
Non-Metallic

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

2
 Wooden Structures
Havacılığın en başından beri, uçak yapımında ahşap
kullanılmıştır. İlk uçak tasarımcıları genellikle dişbudak
veya ceviz kullandılar. Nispeten hafif ama aynı zamanda
çok güçlü bir ağaç türü arıyorlardı.
Birinci Dünya Savaşı'ndan hemen önce, Sitka Ladin
uçak üreticileri tarafından keşfedildi ve onların

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

ihtiyaçlarına çok uygun olduğu görüldü. Mukavemet /
ağırlık oranı uçak kullanımı için çok elverişliydi. O
zamanlar ladin, yalnızca fiziksel özelliklerinden dolayı
değil, aynı zamanda kolayca elde edilebilir olması ve yapı
malzemesi olarak kullanımının kolay olması nedeniyle en
iyi seçim olduğunu kanıtladı.
3
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
4
 Bugün birçok tasarımcı akrobatik uçaklarda tahta
direk kullanmayı tercih ediyor çünkü ahşap, akrobasi
sırasında uygulanan bükülme yüklerine daha iyi
dayanacaktır. Metalin aksine ahşap yorgunluktan

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

zayıflamaz.

5
 Sitka Ladin
Sitka Ladin hafiftir ve diğer ağaçlarda bulunandan
daha büyük bir mukavemet ve sertliğe sahiptir. Kolay
işlenir, sert, çürümeye dayanıklıdır ve kokusu yoktur. Çok
az kusuru olan, berrak, düz taneli parçalar halinde de elde
edilebilir.
Sitka adı, Juneau, Alaska'dan çok uzak olmayan bir

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

kasabadan türetilmiştir ve Sitka Ladin, özellikle Alaska
sahili boyunca, esas olarak Amerikan Pasifik Kuzeybatı
boyunca bulunur. (Ladin ormanlarının çoğu Amerika
Birleşik Devletleri ve Kanada kıyılarında tükenmiştir.)

6
 Bir ladin ağacı 200 fit ve daha fazla yükseliğe (taban
çapı 8 feet) kadar büyüyecektir. Bu büyüklükteki bir ağacın
bu boyuta ulaşması 400 yıl veya daha uzun sürecektir. Bir
ladin ağacının kullanılabilmesi için taban çapının en az 5
feet olması gerekir. Bu büyüklükteki bir ağaçla bile, elde
edilen ahşabın yalnızca % 5'i ya da daha azı, uçak yapımı

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

için gerekli kalitede olacaktır.

7
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
8
 Sitka Ladin kullanımı kesinlikle uçak yapımı ile
sınırlı değildir, uçak endüstrisi üretilen toplam ladinin çok
küçük bir yüzdesini kullanır. Hasat edilen ladinlerin çoğu
merdivenler, ev yapımı, yelkenli direkleri, fıçılar, dolaplar
ve piyanolar için kullanılır. Akrobasi uçaklarının yapımı ve
restorasyonu, kereste endüstrisi için çok önemsiz bir
pazardır.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

9
 Timber Conversion
Bir ağacı uçak bileşenine dönüştürme süreci genellikle
Kereste Dönüştürme (Timber Conversion) olarak
adlandırılır. Ağaçlar, oduncular tarafından hasat edilip
yerel bir kereste fabrikasına gönderiliyor. Değirmen sırayla
ağaçları "cants" olarak bilinen daha küçük parçalara
ayırıyor. Bu çubuklar genellikle 6-8 inch kare ve 10 ila 20 fit
uzunluğundadır.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Ahşabın kalite derecesi, nem içeriği, yoğunluk,
kırılganlık, yarılma ve büyüme hızı testlerinin sonuçlarına
bağlı olacaktır.

10
 Nem İçeriği, bir Nem Ölçer ile veya ağırlık tartımı ile
ölçülebilir. Her iki durumda da kalasın ilk altı inçlik kısmı
diğerlerinden daha kuru olabileceği için atılacaktır.
Ağırlıkla test edilirken, bir numune kesilir ve tartılır (W1),
ardından 100-105 ° C'de bir fırında iki ardışık tartım aynı
sonucu (W2) verene kadar kurutulur. Aşağıdaki formül
daha sonra nem içeriğini yüzde olarak belirlemek için

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

kullanılabilir;
W1−W2
x 100
W2
% 15 +/-% 2 nem içeriği normalde kabul edilebilir.

11
 Kereste Yoğunluğu, kütlesinin hacmine
bölünmesiyle bulunur. Ladin genellikle, 320kg -
577kg/m3 (20-36 lb/ft 3 ). A grade ladin için yoğunluk,% 15
nemde 24 lb/ft 3 fazla olmalıdır.
Kırılganlık, bir darbe test cihazı kullanılarak
belirlenir. Çentikli bir test parçası makineye yerleştirilir ve

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

darbe teğet olarak uygulanır. Test parçası en az 5 foot-
pound (0,69 metre-kilogram) yüke dayanıklı olmalıdır.

12
 Bir Split Testi, kereste numunesinin gerçek ağaç
damar yönünü ve gidişatını doğrulamak için kullanılır.
Keskin olmayan bir keski, ahşabın kesilmesi yerine
bölünmesi için kullanılır. Daha yüksek doğruluk için
bölmenin kenardan uzakta yapılması gerekir. Kabul
edilebilir maksimum ağaç damar eğimi 1:15'tir.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

13
 Büyüme Hızı, kerestede inch başına düşen yıllık
büyüme halkalarının sayısı ile gösterilir ve bir dereceye
kadar değişir. İnch başına 6 halkadan (25 mm) daha az
halka sergileyen ahşap kabul edilmez.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

14
 Ladine Alternatif
Sitka ladin artık pahalı ve elde edilmesi zor
olduğundan, bir dizi alternatif yoluna gidilmiştir. Kuzey
Amerika'da yetiştirilenlerden bazıları Douglas Fir, Noble
Fir, Western Hemlock, White Pine, White Cedar ve Yellow
Poplar'dır. En kolay bulunabilenler Douglas Fir, White Pine
ve Western Hemlock'tur.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Karşılaştırma tablosunda belirtildiği gibi, Douglas Fir
ladin için çok kabul edilebilir bir alternatiftir. Mukavemeti,
ladinden kabaca % 23 fazladır.

15
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
16
 Inspection of Wood
Kereste kesildikten sonra kusurlar açısından
incelenmelidir.
Dote Disease: Bu, tüm kusurların en kötüsüdür ve ahşaba
çok fazla zarar verir. Sadece canlı ağacın dibinde ortaya
çıkan doğal bir hastalıktır. Ağaç kesildiğinde, düşme
olasılığına karşı bir önlem olarak yerden on fit veya daha

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

yüksek bir noktadan kesilir. Kesilen kereste parçaları
sadece yanlarda değil, uçlarda da incelenmelidir; ince
mineral yağı lekelerine benzer şekilde kahverengimsi-sarı
lekelerin varlığıyla tanınır. Dote bulaşıcıdır ve enfekte olan
odun yakılmalıdır.

17
Decay or Rot: Kereste aşırı ıslanma ve kısmi kurumaya
maruz kalırsa, ağaç kesildikten sonra çürüme benzeri bir
kusur gelişebilir. Dry-rot mantarı, ahşaba yerleşmek için
belirli bir miktar neme ihtiyaç duyar, ancak hastalık bir kez
ortaya çıktığında, zaten ahşapta bulunan nemle büyür.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

18
Incorrect Grain Inclination: Ladin damar eğimi, A sınıfı
için 15'te 1 ve B sınıfı için 12'de 1'dir. Yukarıdaki sınırların
aşılmadığından emin olmak için eğim kontrol edilmelidir.
Damar eğimini belirlemenin en yaygın yöntemi, reçine
kanallarını bulmak için ahşabın çiçek yüzünü incelemektir.
Düz veya eğimli olup olmadıkları hemen görülecektir. Eğim
belirtilen sınırları aşarsa, kereste daha düşük bir sınıfta
sınıflandırılmalıdır.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Heart-Shake: Bu kusur genellikle uzunlamasına bir özsu
kanalının seyrini takip eder ve genellikle teğetsel olarak
yüzeyde görülür. Küçük boyutlu bir sentil kullanmak,
sarsıntının derinliğini bulmaya yardımcı olacaktır. Kusur
keresteden kesilmelidir.

19
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
20
Ring-Shake: Bu kusur, halkaların birbirinden ayrılması
şeklinde görülür. Ring-shake genellikle dondan
kaynaklanır, özellikle şiddetli yağışlardan sonra oluşan don
çok etkilidir. Bu kusur da keresteden kesilmelidir.
Knot: Kesilmiş keresteyi incelerken karşılaşılabilecek
birkaç budak türü vardır. Bu düğümlerden herhangi birinin
varlığı, zararlı bir etkiye sahip olabilir.
Blue Satin: Bu kusur yalnızca, uçak parçalarında

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

kullanılmaması gereken diri odunda oluşur.

21
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
22
 Plywood
Uçak sınıfı kontrplak, normalde birbirine yapıştırılmış
birkaç huş ağacı kaplamalarından meydana gelir. Hasat
edilen huş ağacı kütüğü boyuna kesilir, dairesel bir kesite
dönüştürülür ve yumuşatmak için buharda tutulur veya
sıcak suya batırılır.
Daha sonrasında kurutulup katmanlı bir şekilde sıcak

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

presse sokulup süreç sonuçlandırılır.

23
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
24
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
25
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
26
 Fabrication
Yapılışı
Uçak yapımı veya onarımı için yapılan tüm parçalar,
onaylanmış bir çizime göre imal edilmelidir. Ahşabın cinsi,
boyutu ve damar yönü açıkça belirtilmelidir. Kullanılan
malzemelerin herhangi bir tanımı, açıkça anlaşılan
özelliklerle yapılmalıdır. Taşıma ve saklama sırasında

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

herhangi bir bozulma olmadığından emin olmak için tüm
malzemeler kullanımdan önce dikkatlice incelenmelidir.

27
 Basit düz parçalar tahta, şerit veya daha ince
malzemeden yapılabilir ve ince dişli bir testere ile
kesilebilir. Daha önemli parçalar için bir tezgah testeresi
kullanılabilirken, şerit testere karmaşık şekiller için
kullanışlıdır, ancak kaliteli bir kenar cilası gereklidir.
Kanat destekleri birkaç şekilde üretilebilir. Masif
ahşap direkler yüksek derecede mukavemete sahiptir,

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

ancak boyutları sınırlıdır. Ladin yerine Douglas Fir gibi
daha güçlü bir ahşabın ikame edildiği durumlarda, kereste
bir kiriş oluşturmak için her iki taraftan da desteklenebilir.
Birkaç ince parçanın yapıştırıcıyla lamine edilmesiyle de bir
'sağlam' direk üretilebilir.

28
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
29
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
30
 Ahşap pervaneler normalde laminasyonla imal edilir.
Kullanılabilecek ağaç türleri arasında çam, kayın, ladin,
ceviz ve maun sayılabilir. Serviste maruz kalınan aşırı
yükler nedeniyle kullanılacak kereste dikkatlice
seçilmelidir.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

31
 Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
32
 Tamamlandığında, monte edilen pervane pürüzsüz bir
şekilde zımparalanmalıdır. Daha sonra verniklenebilir,
ancak bunun yerine daha fazla dayanıklılık için cam elyafı,
karbon elyafı veya bazen alüminyum ile kaplanabilir.

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

33