KAPLICA TEDAVİSİ

Kaplıca Tedavisi-
BALNEOTERAPİ

◼ Balneoloji’nin sözcük anlamı “banyo

bilimi”dir.
◼ Balneoterapi yer altı kaynaklı doğal “şifalı”
sular, çamurlar ve iklimsel faktörlerle
yapılan banyo, içme ve inhalasyon kürleri
şeklinde uygulanan bir uyarı-adaptasyon
tedavisi yöntemidir.
TERMOMİNERAL SULAR-1
◼ Termal Sular: Doğal sıcaklıkları 20oC’nin üzerinde olan,
◼ Mineralli Sular: Litrelerinde 1g’ın üzerinde çözünmüş mineral içeren,
◼ Termomineral Sular: Hem doğal sıcaklıkları 20oC’nin üzerinde olan hem
de litrelerinde 1g’ın üzerinde çözünmüş mineral içeren sular olarak
sınıflanırlar.
◼ Akratotermal sular: Toplam mineralizasyonları 1 gr/L’nin
altında,ancak doğal sıcaklıkları 20⁰C’nın üzerinde olan balneolojik
sulardır.
◼ Akratopegal sular: Toplam mineralizasyonu 1 gr/L’nin altında ve
doğal sıcaklıkları 20⁰C’nin altında olan balneolojik sulardır.

◼ Ayrıca, bazı özel mineralleri belirli en az (eşik) değerlerin üzerinde

içeren Özel Balneolojik Sular
 TERMOMİNERAL SULAR-2
◼ Karbondioksitli Sular > 1 g/L çözünmüş serbest CO2
◼ Kükürtlü Sular: > 1 mg/L –2 değerli kükürt
◼ Radonlu Sular: > 18 nanocurie/L radon
◼ Tuzlalar: > 14 g/L tuz (NaCl)
◼ Tuzlu sular: > 1 g/L tuz (NaCl),
◼ İyotlu Sular: > 1 mg/L iyot
◼ Florürlü Sular: > 1 mg/L florür
◼ Demirli sular: > 20 mg/L +2 değerlikli demir
TERMOMİNERAL SULAR-3
◼ Yukarıdaki sınıflandırmada herhangi bir özel su grubuna
girmeyen termomineral sular miks sular diye sınıflandırılırlar.
◼ En sık bulunan anyonlar, klorür (Cl-), sülfat (SO4--) ve
bikarbonat (HCO3--), katyonlar ise sodyum (Na+), kalsiyum
(Ca++) ve magnezyum (Mg++) dur.
◼ Miks balneolojik sular içerdikleri iyonlardan baskın olanlarına
göre isimlendirilir. Yani, %20 milivalin üzerindeki düzeylerde
taşıdığı anyon ve katyonlar, o suya adını verir.
◼ Katyonlarına göre sodyumlu, kalsiyumlu veya magnezyumlu
◼ Anyonlarına göre ise, sülfatlı, bikarbonatlı ve klorürlü
 TERMOMİNERAL SULARLA
UYGULAMALAR

◼ Banyo kürleri
◼ Mineralli sularla içme kürleri
◼ İnhalasyon uygulamaları
◼ Duşlar, lavajlar ve irrigasyonlar
 ÖZEL TERMOMİNERAL SULAR
(Kükürtlü, Karbondioksitli ve Radonlu sular)

◼ Sadece küvette kullanılabilirler

◼ Kükürt ve karbondioksitin yüksek konsantrasyonlarda
solunması TOKSİKTİR!
 KÜKÜRTLÜ SULAR
◼ Tanım
◼ Litresinde en az 1 mg -2 değerlikli kükürt bulunan
sulardır(H2S=hidrojen sülfid)
◼ Özellikleri
◼ Kolaylıkla okside olurlar
◼ Metallerle reaksiyona girerler.
◼ Önlemler
◼ Kaynaktan uygulama yerine hava ile teması
önleyen kapalı plastik sistemlerle taşınmalı
◼ Sadece küvette kullanılmalı, havuzda bir süre
bekletildiğinde H2S gazı buharlaşır
◼ Ciltten emilen kükürt epidermis ve saçlarda
depolanır.
◼ Vazoaktif madde salınımına neden olur,
vazodilatasyon ve eritem meydana gelir.
◼ Analjezik etki yaratır
◼ Ağrı eşiğini yükseltici yönde etkir.
◼ Uygulama: 35-37oC, 10-25 dk
◼ İçme ve inhalasyon kürleri, gargara şeklinde
Endikasyonlar Kontraendikasyonlar
◼ Dejeneratif eklem hast ◼ Ateşli hast

◼ Eklem dışı romatizmalar ◼ İltihaplı romatizmal

◼ Kronik poliartritler hastalıkların alevlenme

◼ Posttravmatik durumlar
dönemleri
◼ Ağır kardiovasküler hast
◼ Postoperatif dönem
◼ Ağır HT

◼ Malignite
◼ DİKKAT EDİLMELİ!!
◼ Postoperatif erken dönem
◼ Gözler ve mukoza
membranlarında yanma
 KARBONDİOKSİTLİ SULAR
◼ Tanım
◼ Litresinde en az 250-500mg serbest çözünmüş
karbondioksit bulunan sular,içme kürlerinde 1000mg
◼ Özellikleri
◼ Kolaylıkla sudan ayrışırlar
◼ Toksiktir
◼ Önlemler
◼ Kaynaktan uygulama yerine hava ile teması önleyen
kapalı sistem ile taşınmalı
◼ Uygulama yerinde havalandırma yapılmalıdır
◼ Uygulama küvette yapılmalı
◼ Ciltten emilen CO2 solunum yoluyla atılır.
◼ Vazodilatasyon sonucu hızlı eritem
(birkaç dk içinde)
◼ Kan akımında artış yaratır, dolaşım
problemlerinde kullanılır.
◼ İçme küründe tükürük salgısı artışı
meydana gelir, mide motilitesi artar.
◼ Tad reseptörlerinin duyarlılığını azaltır,
içeceklerin içimi kolaylaşır.
Endikasyonlar Kontraendikasyonlar
◼ Venöz yetmezlik ◼ Akut ateşli hast
◼ Dolanım bozuklukları ◼ Tümörler
(arteriopati) ◼ Kalp-dolaşım dekompasyonu
◼ Polinöropati
 RADONLU SULAR
◼ Tanım
◼ Litresinde en az 18 nanocurie(=666 Bequerel)

◼ Kimyasal reaktivitesi düşük, renksiz, kokusuz, tatsız havadan

ağır bir asal gazdır.

◼ Özellikleri
◼ Radon gazının kaynağı olan Radyum’un y.ö. (1600yıl) uzun

olmasına rağmen Radon’un yarılanma ömrü 3.82 gündür.

Kolaylıkla sudan ayrışır. Yağda iyi çözünür. Vücuttan 5 saat
sonra akciğer ve böbrekler tarafından atılır.
◼ Önlemler
◼ Kaynaktan uygulama yerine hava ile teması önleyen kapalı

sistem ile taşınmalı

◼ Sadece küvette kullanılmalı
◼ Analjezik etki
◼ Romatizmal hastalıklarda ağrı şiddeti,
sabah tutukluğunda azalma, fonksiyonel
kapasitede artış
◼ İmmun sistemi olumlu etkiler
 UYGULAMA ÖZELLİKLERİ
◼ Uygulama yerinde yeterli konsantrasyon
sağlanmalıdır (havuzda uygulama yapılmaz)
◼ Uygulama sıcaklığı 2-3oC daha düşüktür
◼ Uygulama yerinde iyi havalandırma yapılmalıdır
 TAM BANYOLAR LOKAL BANYOLAR

◼ Birçok bölge aynı ◼ Bir tek bölgeye

anda etkilenebilir uygulanır
◼ Hipertermi gelişir ◼ Hipertermi
◼ Kontrendikasyonlar gelişmez
daha fazladır ◼ Kontrendikasyonlar
◼ Kimyasal etki daha azdır
belirgin ◼ Kimyasal etki daha
azdır
Banyonun Banyo Banyoda Haftada Kürde
Kimyasal suyunun kalma banyo banyo
bileşimi sıcaklığı oC süresi (dk) sayısı sayısı

Tuzlu sular, 36 - 40 20 - 30 3-5 15 - 20

tuzlalar

Kükürtlü 33 - 38 15 - 20 3-5 15 - 20
sular

Radonlu 35 - 38 20 - 40 3-6 15 - 20
sular

Karbondioksi 32 - 35 15 - 20 3-5 10 - 15
tli sular

Akratotermal 36 - 38 15 - 20 3-5 15 - 20
sular
KAPLICALARIN ETKİLERİ
◼ Sıcağın etkisi
◼ Suyun kaldırma kuvveti
◼ Kas tonusunda azalma
◼ Kapı kontrol teorisi
◼ Periferal vasodilatasyon
◼ ß-endorphin seviyesinde artış
◼ İş ya da günlük yaşamdaki rekabetin olmadığı
bir ortam
◼ İstirahat
 TERMOMİNERAL SULARLA
BANYOLARIN ETKİ MEKANİZMALARI

ÖZEL ETKİLER
1- Mekanik etkiler
a) Kaldırma kuvveti
b) Hidrostatik basınç
c) Viskozite
2-Termik Etkiler
3-Kimyasal Etkiler
a)Penetrasyon
b)Adsorbsiyon ve depolanma
c)Elüsyon
GENEL ETKİLER
Kaldırma Kuvveti
➢ Dokunma reseptörlerinin uyarılması ile kaslarda
relaksasyon
➢ Ağrı inhibisyonu
➢ Yerçekiminin azalmasıyla dolaşım merkeze yönelir
➢ Ekstrasellüler sıvı vasküler alana kayar
➢ % 13 gibi bir hemodilüsyon meydana gelir, plazma
viskozitesi hafif düşer
Hidrostatik basınç
➢ Suyun vücut yüzeyine yaptığı basınçtır
➢ İmmersiyon sırasında:
Transdiafragmatik basınç yükselir (+16cm
H2O)
➢ Kardiovasküler
➢ Renal
➢ Pulmoner
➢ Endokrin
➢ Gastrointestinal etkileri vardır
 Viskozite

➢ Su hareketli hale getirildiğinde

masaj aracı olarak
➢ Egzersizlerde hem asistif hem de
rezistif amaçlı kullanılabilir
 Termik Etkiler
➢ Sıcak suda immersiyon sırasında
insan ısı kayıp yollarını etkili
kullanamaz
➢ Ortalama bir insanın vücut
sıcaklığı:
➢ 40oC suda 15-25 dk,
➢ 42oC suda yaklaşık 10 dk’da
39oC’ye ulaşır
 Termik Etkiler
➢ Termik etkiler 38oC ↑ başlar

➢ 40oC ↑ sıcaklıklarda daha belirgin

➢ Nabız dk sayısı ve kardiak output ↑

➢ Periferik vasküler dilatasyon olur

➢ Periferik kan volüm ve akım hızı artar

➢ Vasküler direnç ↓
 Termik Etkiler
➢Yüksek sıcaklıklarda banyo
ertesi miyokardial ve serebral
infarkt riski artar
➢ Trombotik hastalığı olanlarda
ve yaşlılarda hipertermal suların
kullanımı konusunda dikkatli
olunmalı
Termik Etkiler
➢ Hiperterminin immun sisteme
etkileri:
➢ Hafif hipertermi (38-38.5oC)
immunstimulan
➢ Şiddetli hipertermi immunsupressif
 Kimyasal etkiler

1-Penetrasyon: Deriden rezorbe olarak sistemik

ve lenfatik dolaşıma katılma
(Emilen maddeler substitüsyon yapacak düzeylere ulaşamazlar)

2-Adsorbsiyon ve depolanma: Bazı maddelerin

deriye yapışma ve deride depolanmaları
(Tuzlu sularda NaCl deri yüzeyinde yağ ve proteinlerle birleşir
bir film tabaka oluşturur)

3-Elüsyon: Banyo sırasında deriden banyo

ortamına bazı maddelerin geçmesi
GENEL (Uzun Süreli) ETKİLER

➢ Bir tür egzersiz (Stres- Adaptasyon)

tedavisidir
➢ Her gün uygulanan sıcak ve diğer
uyaranlar vücut fonksiyonlarında
regülasyona yol açar
➢ Kür sonunda altı ay-bir yıl süren genel
bir iyilik hali, ağrılarda azalma vb
gözlenir
PELOİDLER
pelos : çamur

Jeolojik ve/veya biyolojik olaylar sonucu oluşan,

çamur banyoları veya çamur paketleri
şeklinde kullanılan, doğal olarak su içeren
veya kuru olabilen organik veya inorganik
maddelerdir
PELOİD ÇEŞİTLERİ
◼ Turbalar (Badetorfe)
◼ Bataklar (Schlamme)
◼ Deniz ve Delta Balçıkları (Schlicke)
◼ Topraklar (Fango, Ton, Volkanik Tüf)
Peloid etki mekanizması
1. Mekanik
2. Termik
3. Kimyasal
4. Taktil (dokunma) uyarım
◼ Isı iletimi kondüksiyonla
◼ Peloidler ısı muhafaza edebildiği için ısı
kaybı yavaştır.
◼ viskozitesi yüksek, kişiyi hareketsiz
pozisyonlara yönlendirir.
Peloidoterapi banyo
uygulaması
PELOİDOTERAPİ YÖNTEMLERİ

◼ Peloid paket uygulamaları

◼ Tam paket
◼ Lokal paket uygulamaları
Endikasyonlar Kontraendikasyonlar
◼ Romatizmal hastalıklar ◼ Akut enfeksiyonlar

◼ Osteoartrit ◼ Endometriozis

◼ Romatoid artrit ◼ Gebelik

◼ Fibromyalji ◼ Malignite

◼ Spondiloartritler ◼ Ciddi varis-tromboz

◼ Jinekolojik hastalıklar ◼ Dekompanse kalp hast

◼ Dismenore

◼ Akne

◼ Bazı cilt hast

Uygulama Uygulama Uygulama Haftada Kürde
Biçimi Sıcaklığı Süresi Uygulama Uygulama
( oC ) (Dakika) Sayısı Sayısı
Tam Banyo 39 – 42 15 – 20 2–3 8 –10

Yarım Banyo 38 – 42 10 – 25 2–3 10 –12

Oturma veya
Ekstremite 39 – 44 15 – 30 3–4 12 –16
Banyosu

Tam Paket 38 – 45 15 – 25 2–3 8 –10

Yarım Paket 40 – 50 15 – 30 3–4 12 –16

Lokal veya
Ekstremite 40 – 52 15 - 30 3–6 12 –16
Paketi
TERMOMİNERAL SULARLA
İÇME KÜRLERİ

Doğal mineralli suların belirli bir sürede

gün boyu bölünmüş dozlarda ve belirli
miktarlarda içilmesi şeklinde yapılan
uygulamalardır.
 İÇME KÜRLERİNDE KULLANILAN
ÖZEL SULAR

◼ Sülfatlı sular 1200mg/L

◼ Bikarbonatlı sular 1300mg/L
◼ Kalsiyumlu sular 500mg/L
◼ Magnezyumlu sular 150mg/L
◼ Sodyumlu sular 500mg/L
İNHALASYON
KAPLICA KÜRLERİ
◼ Açık
◼ Kapalı
◼ Kompakt
KAPLICALARDA TEDAVİ
YÖNTEMLERİ

◼ Balneoterapi
◼ Egzersiz
◼ Fizik tedavi
◼ Diyet
◼ Psikoterapi
◼ Hasta eğitimi
 Kaplıca Anket Sonuçları

➢ Ülkemizde insanların çoğu kaplıcalara

tedavi amacıyla giderler
➢ (%90↑ romatizmal hastalıklarının)
➢ ~ 3/4 osteoartritler
➢ %75’i kürleri tekrarlar
➢ %50 ↑ on gün ve daha kısa süre
kaplıcada kalır
➢ %80 kaplıca giderlerini kişisel karşılar
➢ %80 tedaviden yararlanır
➢ Etki altı ay ve üzerinde sürer
 Kaplıcaların Romatizmal
Hastalıkların Tedavisindeki Yeri

➢ Kür şeklinde uygulanmaları sonucu uzun

süreli etkiler sağlarlar
➢ Termomineral su banyolarının ve
peloidlerin kas iskelet sisteminde ağrı
kontrolü, kas, eklem ve
ekstremitelerin fonksiyonlarının
düzenlenmesine yönelik etkileri var
Kaplıca tedavisinin genel
kuralları
➢ Uygulama süresi:
➢ Tedavi yöntemine (lokal, genel)
➢ Sıcaklığa
➢ Kimyasal kompozisyona
➢ Hastanın özelliklerine göre düzenlenir
➢ Genç erişkinde 20 dakikadan az olmamalı (40
dakikaya kadar uzatılabilir)
Kaplıca tedavisinin genel
kuralları
➢ Sıcaklık:
➢ İnflamatuvar aktiviteye
➢ Uygulamanın türüne(lokal-genel)
➢ Suyun kimyasal yapısına göre düzenlenir
➢ İnflamatuar romatizmal hastalıklarda 38-
400C, osteoartritlerde 39-42oC olabilir
➢ Peloid uygulamalarında daha yüksek tutulabilir
Kaplıca tedavisinin genel
kuralları
➢ Banyo sıklığı:
➢ Hastanın yaşına
➢ Hastalık türü ve aktivitesine
➢ Kullanılan yöntemlere bağlı
➢ Genç erişkinlerde haftada bir gün ara vermek
üzere her gün
➢ Yaşlı ve multimorbit hastalarda günaşırı veya
haftada 3 gün
Kaplıca tedavisinin genel
kuralları

➢ Bir kürde ortalama uygulama sayısı 15-

20
➢ Kür süresi en az iki mümkünse üç hafta
➢ Hastada varolan diğer hastalıklar dikkate
alınmalı (uygulamaların yaratacağı komplikasyonlar ve
kaplıca seçimi açısından önemli)
➢ Hastada balneoterapinin genel
kontrendikasyonlarından hiçbirisi
olmamalıdır
 Jordan K M, Arden N K, Doherty M et al. EULAR Recommendations 2003:
an evidence based approach to the management of knee
osteoarthritis: Report of a Task Force of the Standing Committee for
International Clinical Studies Including Therapeutic Trials (ESCISIT) Ann
Rheum Dis 2003;62:1145–1155.

Non-pharmacological Pharmacological Intra- Surgical

articular
Education Paracetamol Corticosteroid Arthroscopy
Exercise NSAIDs Hyaluronic acid
Insoles Opioid analgesics Tidal irrigation Osteotomy
Orthotic devices Sex hormones
Weight loss SYSADOA Uni-compartmental
Laser Psychotropic drugs knee replacement
Spa Topical NSAID
Telephone Topical capsaicin Total knee
replacement.
Vitamins/minerals
Pulsed EMF
Ultrasound
TENS
Acupuncture
Nutrients
Herbal remedies
Fibromiyaljide İlaç Dışı Tedaviler
Strong Evidence for Efficacy
◼ Cardiovascular exercise
◼ Cognitive behavioral therapy (CBT)
◼ Multidisciplinary therapy, such as exercise and CBT or
education and exercise.
Moderate Evidence for Efficacy
◼ Strength training, acupuncture, hypnotherapy, biofeedback,
balneotherapy
Weak Evidence for Efficacy
◼ Chiropractic, manual, and massage therapy; electrotherapy,
ultrasound,
No Evidence for Efficacy
◼ Tender (trigger) point injections, flexibility exercise.

Goldenberg DL,Burckhardt C,Crofford L: Management of

Fibromyalgia Syndrome. JAMA. 2004;292:2388-2395
Ankilozan Spondilitte kaplıca
tedavisi
➢ Tedavinin amacı:
➢ Omurga hareket açıklığını
➢ Düzgün postürü korumak
➢ Ağrıyı azaltmak

➢ Aktivasyonlarının sıklığı, şiddeti düşük

➢ Balneoterapiye en uygun olan ve en fazla
yararlanan inflamatuvar romatizmal
hastalık
Ankilozan spondilitte kaplıca
tedavisi
➢ Radyoaktif, kükürtlü, akratotermal sular
ve peloid uygulamaları,
➢ Su içi egzersizleri ile kombine bir tedavi
programı
➢ Radyoaktif sular ve radon inhalasyonu
uygulaması ile daha etkin ve uzun süreli
sonuçlar var
➢ Balneoterapi süresinin diğer hastalıklara
göre daha uzun tutulmalı (4-6 hafta)
Romatoid Artritte Kaplıca
Tedavisi
➢ Klinik iyileşmeler CRP, ESR ve RF gibi
laboratuar parametrelerdeki iyileşmelerle
paralellik göstermemekte

➢ Kaplıca tedavisi varolan ilaç tedavisine

seçenek değil
➢ Ek ve destek bir tedavi
Romatoid Artritte Kaplıca
Tedavisi
1-Başarılı bir ilaç tedavisi kesilmemeli
2-Banyo sıcaklığı inflamatuar
aktiviteye göre ayarlanmalı
3-ESR 30-40 mm/saat üzerinde
sabah tutukluğunun süresi iki saati
aşıyorsa dikkatli olunmalı
Romatoid Artritte Kaplıca
Tedavisi

4-Aggrevasyon olduğunda tedavi kesilmeli

5-İnflamatuar romatizmal hastalıklar kür
sırasında kolay aktive olurlar
(romatoid artrit, ankilozan spondilitten
daha kolay) bu yönleri dikkate
alınmalıdır.
6-Romatoid artritte açık kür
uygulanmamalıdır
 Romatoid Artritte Kaplıca
Tedavisi
7-Doğal uygulamalar haftada 3 kez
yapılmalı, gerekirse günlük doz
uygulanmalı
8-Kürler tekrarlanmalı
9-İntervaller kesin olmamalı, hastaya
göre ayarlanmalı
Kontrendikasyonları

➢ İç organ tutulumu olan hastalar

➢ Kalp yetmezliği olanlar
➢ Kontrol edilemeyen inflamatuar
aktivite
➢ Derin anemi, genel durum bozukluğu
➢ Yetmiş yaş üstü hastalar
➢ Ateş ve vaskülit durumları