1

~~
~~

~[kg_ıı
~~
~~~

~~
OO~ [J[b ~
~w
_.......,,._._,~
 • •
lçındekiler

GiRiŞ 1

Bölüm 1: Biyoçeşitlilik ile Neden ilgilenelim ? 7

1.1 BiyoçeşitlilikTerimi Neyi Kapsar? 8

1.2 Biyoçeşitliliğin Birçok Yüzü 9

1.2. 1 Evrimin Ürünü Olarak Biyoçeşitlilik 9
1.2.2 Besin Kaynağı Olarak Biyoçeşitlilik 11
1.2.3 Ticari Biyoçeşitlilik 11
1.2.4 Biyoteknoloji 12
1.2.5 Korunması Gereken Biyoçeşitlilik 13
1.2.6 İstenmeyen Biyoçeşitlilik 13
1.2. 7 Biyoçeşitlilik ve Toplum 14

Bölüm 2 • Biyolojik Çeşitlilik: Genel Bir Bakış 17

2.1 Canlıların Sınıflandırılması ve Temel ilkeler 17

2.1.I Canlılar Dünyasında Örgütlenme Basamakları 18
2.1.2 Taksonomik Hiyerarşiler: Tür Çeşitliliğinde
Evrimsel ve İşlevsel Düzen Arayışı 19
2.IJ Tür Kavramları 23
2.1.4 Ekosistemler 25
2·2 Tür Dökümü 26
2.3 29
Si stematik, Bilgisayar Teknolojisi ve lnternet
rı
1t:

VI

2.4 Biyolo jik Çeşitliliği Ölçme k

----
İÇindekiJer

3J
25 Biyolo jik Çeşitliliğin Coğrafik Dağılımı
32
2.5.1 Sucul Ortamların Taksonomik Çeşitliliği
34
2.5.2 Mekan sal Dağtlımda Derece lenmel er
36
2.5.3 Yüz.ey Alanı ve Tür Sayısı Arasındaki İlişki 39
2.5.4 Ekoloj ik ÖI'gütlenmeler Olarak Biyom lar 40
2.5.5 Takson omik örgütl enmel er Olarak
Biyocoğrafik Bölge ler 41
2.5.6 "Yüks ek Çeşitlilik Alanla n" veya Sıcak-Noktalar 43

Bölüm 3 • Canlı Dünyanın Çeşitlenmesinde

iş Başında Olan Meka nizm alar 47

3.1 Yaşam Nasıl Tanımlamalı? 48

3.1.1 Yaşamın Köken indeki Kimya 49

3.1.2 Genom 50
3.1.3 Yaşam Dünya Üzerin de Nasıl Ortaya Çıktı? 51

Türler Nasıl Doğar? 54

3.2
3.2.1 Türleşme Mekanizmaları
55
Türleşme Model leri 55
3.2.2
Kademeli Değişim ve/vey a Sonlu Denge 56
3.2.3
51
3.3 Yokoluşlar

60
3.4 Uyum: Canlı Organ izmala nn Temel Bir Özelliği
3.4.1 Geneti k Çeşitlilik ve Ökary otlann Çevresel
60
Değişimlere Uyum u
63
3.4.2 Prokar yotlan n Olağanüstü Uyum Kapasitesi
65
3.5 Canlı Dünyanın Çeşitlenmesinde Bazı Önem li Evreler
65
3.5.l Evrim in Ana Soyhatları ve Akrabalık İlişkileri
67
3.5.2 Tekhücrelilerden Çokhü crelile re
67
3.5.3 Kamb riyen' de Biyolo jik Çeşitliliğin Patlaması
68
3.5.4 Denizd en Karala ra: Başarılı Bir Geçiş
71
3.5.5 Omurgalıların Uzun Tarihi
72
3.5.6 İnsanoğlu: Başarılı Bir Primat mı?
74
3.6 Yaşamın Evrimi Önced en Belirle ndi mi?
ııı

vıı
içindeki/er

vin im i ve ins an
.80ıom 4. Biyolojik Çeşitliliğin De
arı
Et kin lik ler ini n Sonuçl 79
ilik
Paleo-Çevreler ve Biyolojik Çeşitl 81
4.1
a Karasal Sistemleri 81
4.1.l Kuzey Avrup
ğmur Ormanları 87
4.1.2 Tropikal Ya
cul Sistemler 89
4.1.3 Kıtasal Su
nım ı 90
4.2 insan ve Biyolojik Çeşitliliğin Aşı
91
4.2.l İyi İlkel Efs
anesi
Büyük Memelilerin Ortadan
4.2.2 Geç Pleistosen' de
? 91
Kalkması : Suçlu İnsanlar mı
ğin Günümüzdeki Aşınımı
93
4.2.3 Biyolojik Çeşitlili
Etkisi 96
itliliğin Devinimi ve insan
4.3 Biyolojik Çeş 97
4.3.l Nüfus Baskısı 97
mü
Doğal-Çevrenin Dönüşü
4.3.2 Toprak Kullanımı ve 100
ar
ırılması ve Biyolojik İstilal
4.3.3 Yeni Türlerin Tanışt 105
4.3.4 Aşırı Kullanım
te Etkileri:
İnsan Etkinliklerinin Birlik
4.3.5 106
Gölü Ciklet Balıklarının Yokoluşu
Vıktorya
107
4.3.6 Söylenmeyenler
108
4.4 Değişen iklim

k ve Ekolojik
Bölüm 5 • Biyolojik Çeşitlili 113
Sistemlerin işleyişi
114
Sistem
5.1 Biyolojik Çeşitlilik: Devinimsel Bir
115
5.2 Ekosistemlerde Türlerin işlevi 115
5.2.1 Anahtar Türler 116
5.2.2 Mühendis Organizmalar 117
ık ve Fazlalık
2"c; 5.2.3 İşlevsel Gruplar: Tamamlayıcıl 117
.,
:ı

.. 5.2.4 Nadir Türler Olgusu

:c
117
Rolü üzerine Varsayımlar
~

]Qj
5.3 Ekosistemin işleyişinde Türklerin
6: 119
Türler Arasında Komşuluk ilişkileri
.e 5.4
-.,~ 120
ı:

J:! 5.4.1 Rekabet 120

"O' 5.4.2 Yardımlaşma İlişkileri : Komm
ensalizm ve Simbiyoz
0
§ 121
C) 5.4.3 Parazitlik
Q
■ ~
VIII lçindek'f
~
5.5 Besin Ağları ve Zincirleri
123
5.5.l Üreticiler-Tüketiciler-Aynştıncılar:

Madde ve Enerji Akışı

124
5.5.2 "Tavan-Taban" ve "Taban-Tavan" Teorileri
126
5.5.3 Trofik Basamaklar Teorisi
127
5.6 Tür Çeşitliliği ve Biyolojik Üretim 128

5.7 Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistemlerin #Kararlılığı" 130

5.8 Biyolojik Çeşitliliğin Biyokimyasal Döngülerdeki Rolü 132

5.8.1 Azotun Biyolojik Olarak Bağlanması 132
5.8.2 Organik Maddenin Mineralizasyonu 133
5.8.3 Mineral Elementlerin Uzun Süreli Depolanması 134
5.8.4 Besin Elementlerinin Tüketiciler Tarafından
Taşınımı ve Dönüşümü 134

5.9 Biyolojik Kommünitelerin Rolü 135

5.9.1 Sucul Ortamlardaki Besin Ağlarının
İşleyiş ve Yapısında Mikroorganizmaların Önemi 135
5.9.2 Nehir Kıyılan ve Akarsuların İşlevselliği 137
5.9.3 Toprak Kommünitelerinin rolü 139

5.1 O Biyolojik Çeşitlilik ve Biyosferin Devinimi 140

5.10.l Atmosferin Bileşimi 140
5.10.2 Toprak-Bitki-Atmosfer Sisteminde
Buharlaşma- Terleme Kontrolü
141
142
5.11 Ekosistemlerin Sibernetik Birlikteliği: iletişim Ağlarının Rolü

Bölüm 6 • Biyolojik Çeşitliliğin Devi niml eri ve

145
Sağlık Üzerine Etkileri
146
6.1 Konak-Parazit ilişkisinin Karmaşıklığı
146
6.1.1 İnsan Onkoserkiyaz vakası
Sıtma
147
6.1.2
148
6.2 Yeni Ortaya Çıkan Hastalıklar

insan Etkinlikleri, Biyolojik Çeşitlilik ve insan Sağlığı

6.3 154
155
6.3.1 Kıtalararası Değişimler
156
6.3 .2 Yaşam Tarzıyla İlişkili Yeni Teknolojiler
~
içindeki/er ıx
-:----
Suyun Ötrofikasyonu ve Toksilc Alglerin Artışı 157
6.3.3
Alerjiler 158
6.3.4
patojen Etkenlerin ve Vektörlerinin Savaş Araçlarına
6.4 159
uyum Fenomenleri
6.4.1 Antibiyotiklere Direnç 159
6.4.2 Pestisitlere Direnç 160

Tıbbi Amaçlı Maddeler ve Biyolojik Çeşitlilik 162

65
' 6 .5.ı Geleneksel Fannakoloji 162
6.5.2 Biyolojilc Çeşitlililc ve Fannasötilc Endüstri 162
6.5.3 Biyoteknoloji 164
_ Hastalıklar ve iklimsel Değişimler 165
66

Bölüm 7• Genetik Kaynaklar ve Biyoteknoloji 167

7.1 Doğanın Evcilleştirmesi: Uzun Bir Hikaye 168

7.2 "Faydalı" Türler Yaratma ve Seçme 169

7.3 Genetik Kaynakların Çeşitliliği ve Yönetimi 170
7.4 Biyoteknolojik Devrim ve Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar 176
7.4.1 Transgenez 176
7.4.2 Tarımsal Uygulamalar 178
7.4.3 GDO'lar ile İlgili Riskler Nasıl Önlenir? 179

7.5 Genetik Kaynaklar Üzerinde Mülkiyet Hakları 182

7.5.1 FAO'nun Uluslararası Yükümlülüğü 183
7.5.2 Biyolojilc Çeşitlililc Sözleşmesi 184
7.5.3 Kataloglar 185
7.5.4 Bitki Varyeteleri Sertifikası (BVS) 186
7.6 Canlı Üzerindeki Patentler: Açık Bir Tartışma 187

, Bölüm 8 • "Faydalı" Doğa: Biyolojik Çeşitliliğin

.2
aı.
Değeri ve Kullanımı 189
~la Ekosistem Tarafından Sağlanan Mal ve Hizmet Kavramları
81
- 190
Biyolojik Çeşitliliğin Ekonomik Değerini Ölçmede
82
1o ·
-~~ Teorik Temeller 193
....·ij 8.2.1
Kullanım ve Kullanım Dışı Değer 193
' 8.2.2
]
§ Bedelli Mal ve Bedelsiz Mal 194
8.2,3
Biyolojik Çeşitliliğe Sahip Olmak ve/veya
cı
Q

Bedelsiz Erişim 195

 8.3 ~
Biyolojik Çeşitliliğin Fiyat Nedir?
8.3. l Ekosisteınıenn Toplaın Değen Nedir? lç,,ıdek;1'r
8.3.2 'Doğal Altyapılar'
8.4
Biyolojik Çeşitliliğin Kullanım, 1%
8.4. l Canlı Kaynakların Besinsel Kullanıın, ll}J
198
8.4.2 Özütleme Ürünleri
8.4.3 Kereste 199
199
8.4.4 Biyotekııolojinin Endüstriyel Biçimleri 2%
8.4.5 Süs Hayvanları ve Bitkileri 201
8.4.6 Ekoturizın 202
ıos
206
Bölüm 9 • Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
9.1 Biyolojik Çeşitlilik Niçin Korunsun? 207
9.2 Koruma Yaklaşımları 209
9.2.1 in Situ ve Ex Situ Koruma 211
211
9·2·2 Korunması Gereken T"ur1er mı· Yoksa
Ekosistemler midir? 212
9·23 Koruma Konusunda öncelikler Nelerdir? 212
9 .2.4 Biraz da Para Konuşsak mı? 214

9.3 Koruma Alanları 214

9.3 .1 insanın Verdiği Zarara Karşı Milli Parklar 214
9.3 .2 Doğayı insanlarla Birlikte Korumak 216
9.3.3 İyileştirme Ekolojisi veya Gezegen Bahçeleri 218
219
9.3.4 Avrupa ve Biyoçeşitlilik: Natura 2000 220
9 .3 .5 Denizel Kaynak Koruma Alanları 221
9.3 .6 iklim Değişiminin Bilinmeyeni 222
Biyolojik Çeşitliliğin Sürdürülebilir Kullanımı 222
9.4 223
9.4.l Sürdürülebilir Kalkınma
225
9.4.2 Geleneksel Bilgiler
225
9.4.3 Alanın oozenlenınesi 226
Ex Situ Koruma 227
9.5
9.5. 1 Botanik Bahçeleri 228
9.5.2 Zooloji Parkları 229
230
Koruma Biyolojisi
9.6 231
9.6. 1 Habitat parçalanması
9.6.2 rıırlerin Doğaya SalJ11Jllası
9.6.3 onarım Ekolojisi
......---
~-
:.----=
önleyici Yaklaşım: Ekosistemin Sağlık Bilançosu
~
233
9·7 .7.1 Ekosistem Sağlığı ve/veya Bütünlüğü 234
9
.7.2 Biyotik indikatörler 235
9
Bozulmalar, Korumanın Paydaşları mıdır? 236
9,8 237
9.8.l Yangın
9.8.2 Siklonlar ve Fırtınalar 238

Uluslararası Sözleşmeler 239

9.9
Fransa'da Doğal Ortam ve Türklerin Korunmasına
9.10 241
ilişkin Birkaç önlem
241
9.10.l Ortak Miras Dökümü
9.10.2 Doğal Alanların Düzenleyici Korunması 241
242
9.10.3 Doğal-Çevre Yasası
242
9.10.4 Arazi Yönetimi
243
9.10.5 Yasa Fazlalığı mı?

245
sonuç Yerine

249
Seçilmiş Kaynakça

255
Dizin

ı.:
,=
(),
:ı
"'.
:.o
Ol
§
~
~
.:.:
-~"'
...,·ij
'lJ
o
§
Cı
Q
111

GiRiŞ

Yüzyıldan daha kısa bir zamanda insanoğlunun doğa algısı derin bir de-
ğişime uğramıştır. Bu duruma tanıklık eden çok sayıda toplumsal davra-
nışın yanı sıra bunu yazılı eserlerde de görmek olasıdır.
Yirminci yüzyılın başlarındaki kırsal ağırlıklı insan dünyasında, önemli
olan şey hayatta kalmaktır. Ekili alanlarında zararlı ve yok ediciler sayıca
hala kalabalık olup tarımda yıllık ürün belirsizdir. Avrupa'da ya da tropik
· bölgelerde yaşayan insanın (büyük sömürge dönemi) hala şüpheli avcıları
vardır. Doğa ve hayvanlar sıklıkla düşman olarak algılanır. Fransız okul
kitaplarında 20. yüzyılın ortalarına dek hayvanlar "yararlı" ve "zararlı"
olarak sınıflandırılmıştır. Zararlıların yok edilmesi ekonomik gelişmeyi
teşvik etmek yolunda önemli bir ulusal konudur. Çocukları gündelik ha-
yata hazırlayan okul kitaplarının birinde "neredeyse tüm böcekler zararlı-
İ dır, gece gündüz savaşmak gerekir" şeklinde bir ifade bulunmaktaydı.
] Bu düşünce oldukça yerindeydi. Çünkü insanoğlu gündelik hayatında
j ~~llikle de tarımsal alanda (ekin zararlıları) veya sağlık alanında (öme-
~ gın sıtma) dayanılmaz zararlılarla karşı karşıyaydı. Bu psikolojik bağ-
~ lamda işin biraz abartılması pekte şaşırtıcı değildir. Örneğin yırtıcılar
~ karşısındaki sosyal ilişkiler hem doğa ve işleyişi hakkındaki bilgisizliğe,
] v~hşi türler karşısındaki bir çeşit psikozu ve insanın doğaya üstünlüğü­
~ nun yüceltilmesini göstermektedir. "Yırtıcı kuşlar sizi haydutlar! Tüm bu
 ~
2

haydutturlar. Onları ortadan kaldırma . ~irıu;k

kuşlar.d. ,, m ıçin Çok
yete rl ı ır. (Bu ifadeler Fransız Avcı, I 924 adi
az
zararlı Oı
.. 1 k' n ınaıarı
B u d onem .
boyunca akla bilim ınsanlarının n ıtapta al
.. .. . . ~ ıntıdır)
.. e Yaptıgı soru .·
bılımler bolumlennın izledig-i yoldan gıder .
ek fi k su geJır D
hayv an türle rini topluyor' dökümu··nu.. yapıyor varr lı bölge lerd ki ·. oğaı
.. . . e bıtki
Bılım ınsanlar aynı zamanda ekin zarar arına k l e ıstele rıni Çıkan ve
Yorlarct
çalışmalara katılıyorlardı. İkinci Dünya Savaşından arşı savaşta ülke ça ı.
. sonr Pında
_. Yaklaş ım
yavaş degışecektır: Kentleşme ve sanay ileşm . . a Yava
.. e ı1er1edı ç0 k vıırtt~n
ş
kırsal bolg elerd en ayrıldı. Böce k öldur ....
u·· . · sayıda
cu1erın ortaya çıkın --·~
uzun döne mde çekirge, patates böceği' kınkanatl ı1ar ve sıvrısmek 'b• . .a~ı kısa ya da
gı I za.
rarlıların kont rol altına alınabileceg-ini düşunm" emıze .
olanak verdi D
.. . .. . . ~ · aha
kont rollu hır tarımsal uret ımın yolu nu açara k insan a ~ 1unu dogaya köle
. - . d b. . g
l ıgın en ır mikt ar özgürleştirecek olan ve ekolo~iik 2arar1arı sonradan•
.
anlaşılan DDT o günlerde mucize bir üründü · Bu dönem yüks' ek venınli
tohu mlar a dayalı fakat gübre ve böcek öldürücüler bakımından önemli
sonu çlar doğuran yoğun tarımla "yeşil devrim"in de geliştiği dönem
dir.
1970 'li yılların başında hayvanlar için kullanılan "yararlı-zararlı"
ni-

telem eleri okul kitaplarından çıkarılır. Hatta bu sınıflandırma artık

büs-

bütü n bir tartışma konusudur. Bilgilerimizi türler üzerinden değil,

fakat
farklı bitki ve hayvan
doğal siste mler in işleyişi ve ekosistemleri oluşturan
de
türleri arasında mev cut iç ilişkiler üzerinden oluşturan ekoloji bilimi
yine 1960 'lı yıllardan itibaren gelişir.
1980 'li yıllarda predatörlere (sözüm ona perdatörlerin çoğuna) artık
ha-
kim olmuş ve yoğun ve kontrollü bir tarımsal üretimle uyumlu teknol
oji-
düşünce~e
lere sahi p olan batı insanı yüzyılın başında o çok değerli olan
_ d kurtulmak üzeredır.
göre artık amac ına ulaşm ıştır : Doga nın baskı 1arın an
degı
- ·1d·ır. Çünkü batı toplumların· ..
Anc ak duru m öyle çok fazla iç açıcı da a
1 .ik h eketle rin destegıy-
. 1Ilık
O,

da yeni bir doğa algısı ortaya çıkmaktadı r. EkOOJ ar ::ı

"'
.. _. .. · dir) öncek i on Y ·=
1oJızı m
.Q

le (söz konu su olan bilimsel ekolo Jı degıl eko . . k nusunda oı

. edıl . mış . o1an rur·1erin yok edılın..esı o• sTJ(lar j

mler boyu nca teşv ik ~
döne . . ~ k ma amaçlı oneın1ı ~
a onı . lın konusunda
bir çeşit suçl uluk duygusu gelışır. Dog nn yok o as1 ak
-~
"'
. .. d türle ynaın
.5
özel likle mem elile r ve kuşl arda kı goz e .
11 ır
b' rol 0 · .!::j
'
da önem ıune eğlenıne ]
kam uoyu nun bu duyarlılaştırma ça1ışmasınb · şıt. d'nl ı e ' ·1 ~
yı ır ınand a
tadırlar. Diğer yand an da vatandaş doğa Vatandaş aynı za çe çekic Q
. .. d·
ve yenılenme ortamı olarak gornıekte ır.
il

3
~
.. doğal-çevreler), konuksever (sivrisineksiz) ve canlı (seyirlik bit-
1
(~ h yvan) bir "Doğa" talep etmektedir. Gübre ve pestisidlerin aşın
k1 ve a ının ekoloJ'ik· etkileny
· 1e ya da guze
·· 1doga
.. 1-görünümlerin ortadan
ıaıllan:yla, tarımdaki yoğunlaşma tartışma konusu olmuştur. Yetmişli
~ başında çevreden söz edilmeye başlanır. Bir zamanların ulusal
yıll~ .
.... inin ana daman ve doğal ortamın bakıcısı olan çıftçi önemini kay-
eko0OJ.UUA .. fi .
er ve bazen de dogal-çevre, ora ve faunayı tahrıp etmekle suçlanır.
ı,ed aralel olarak tropikal dünyada canlı dünyanın önemli alanlan ola-
go ~rülen geniş ormanlık alanla
Brakuna·
. rın yok edilmesi bilimsel ve korumacı
evrelerce tepki ile karşılanır. insanoğlu suçlu sandalyesindedir: suçu ise
~ontrolsüı etkinlikleridir. Dünya üzerindeki biyolojik çeşitliliğin aşını­
ınından sorumludur. İnsan etkinliklerinin doğal ortamlar ve bu ortamların
barındırdığı türler üzerindeki etkisini nitelemek için, biyoçeşitlil
ik teri-
mi bulunmuştur. Bu 1992 yılındaki sürdürülebilir kalkınma konulu Rio
Konferansının ana konusudur. Tartışma artık bilimsel düzeyden
siyasal
düzeye taşınmıştır.
Arkasından olaylar bir birini izler. Yeni bir kitlesel yokoluşun
aktörleri
ve tanıkları olmak istemiyorsak biyolojik çeşitliliği korumak adına aci-
len harekete geçilmelidir. Gerekli önlemleri almak için ise hem bilimsel
bilgilere, hem de siyasal iradeye ihtiyaç vardır. Sözleşmeler imzalıyoruz,
rezervler oluşturuyoruz, sürdürülebilir kalkınma ilkesini biraz basitleş­
tirerek hayata geçirmeye çalışıyoruz. Bazılarımız için etik önemli bir
destektir: miras olarak devralmış olduğumuz dünyayı çocuklarımız için
korumak zorundayız. Bazıları için ise önemli olan daha pragmatik söy-
lemler bulmaktır: biyolojik çeşitlilik tarımsal, farmasötik ve endüstriyel
amaçlı molekül ve gen rezervuarı olarak birincil önemde bir ekonomik
kaynak olarak sunulmuştur. Canlının ticarileşmesi biyoteknolojiler
ve
a canlı patentleri yoluyla ekonomik bakış açılarının önünü açmaktadır. Bu
t), •

_; çeşıt durumların kısmen daha da değerlenmiş bir zenginliğin korunmasın-

i da_?nlem alınmasına götürmesi şu durumda mantıklı görünmektedir.
.ı~ Ote yandan b'l•
ı un dünyasında araştırma ve çalışma konuları çeşıt. l'lik
ı
t ~~dır. Gen dizileme ve moleküler biyoloji canlı dünyasında daha
·5 da derinlikli b'l1 ·1
~ bu gı ere ulaşmamızı sağlamakta, hayatın kökenı. konusunda
1 Bi kez somu~- cevaplar sağlayan araçlar ve bilgilerle ortaya koymaktadır.
~ YoteknoloJı canlı dünyasını kullanmada organizmaların genetik mühen-
~
~
Biyoçeşit/i/ik
4

maktadır. Olayın ekonomik b

-
disliği yoluyla yeni per spe ktif ler sun
dan GD O'l u ürünlerin kul~Ytltu
dikkate değer düzeydedir; fakat öte yan
ok bilimsel ve etik anı~
koşullan ve sınırlan söz kon usu olduğunda birç
dek i g~liş_meler ve paleont!ı:~:
sorun orta ya çıkm~dır. ?en ~ti k bili m~
biliminden elde edılen yen ven ler sayesı
nde, evnmın büyük serüv . ~
·1 . d ğı h a1·ıne ge1m·ıştır· . enı ge-
· l l . d kr ar ı gı o a
niş hal k kit e erın e te
laşım ve araçlarla (ekoloji, fiz-
Türlerin dökümü_kon~~und~ ise yen i yak
vb. ) çalışılmaya devam edilmek-
yoloji, moleküler bıyoloJı, ven tabanları
al çev res inc e yürütülen baskı­
tedir. Önceleri, hayatın ken di fiziko-kimyas
i düşünülürken, bug ün artık ekoloji
ve
ların dar çerçevesinde gerçekleştiğ
tolo ji say esin de, hay atı n söz kon usu çev rey i değiştirme ve biçim-
pal eon
bilinmektedir. Canlı dünyası
lendirmeye geniş ölç üde katkıda bulunduğu
e akt if bir rol oynamaktadır. Bu
büy ük biyokimyasal dön gül er dev inim ind
umludur.
döngülerin bazıları ikli m den gel erin den sor
düz lem ind e tek nik ve sos-
Biy olo jik çeşitliliğin korunması uyg ula ma
kalkınma ilke leri nin hayata ge-
yal sorunlar ortaya koyar. Sür dür üle bili r
özü nü oluşturmakta ve türlerin
çirilmesi, her çeşit kor um a politikasının
uzlaşıların bulunmasını gerektirm
ekte-
korunması ile kalkınma arasında
batılı toplumların doğa kar-
dir. Yüzyıldan dah a kısa bir sür e içerisinde
a'yı bo-
değişmiştir.,Başta düşman Doğ
şısındaki davranışları, tem eld en
ranış, insanın gereksinimlerinin
yunduruk altın alm a isteği taşıyan bu dav
arasında
n çeşitliliğini boz ma ma olg usu
karşılanması ile canlı dünyasını
ılı bir yaklaşıma doğru adını
bir denge arayışı yol uyl a hay ata dah a sayg
adım yönelmiştir., Doğanın her zam
an yararlı bir rol ü olmuştur. Ancak
mamış olduğu kaynaklarının,
bugün için söz kon usu olan, biz e hen üz sun
onu korumaktır. Bu davranış
daha doğru kullanımını olanaklı kılmak için
değişikliği birbiriyle etkileşimli ola
rak har eke t ede n etik, estetik, ekolo-
. Bu ger ekç ele rde n hangisinin en
jik ve eko nom ik gerekçelerin son ucu dur
ay değildir.
büy ük pay a sah ip olduğunu söy lem ek kol
Eş zamanlı olarak, bili mse l düz lem de
öze llik le öne mli bir dönemden
iler dek i artış hiç bu kadar hızlı
geçmekteyiz. Canlı dünyası üze rin e bilg
rmamızı, gez ege nin kendi bü-
olmamıştı. Evr end e hayatın izle rini araştı
ara çla r geliştirerek, sonsuz ı:u­
tünü içinde keşfetmeye ola nak sağlayan
eyiz. Biy olo jik çeşitlilik prı~­
çükl üğün sınırlarını dah a da genişletmekt
ri tartışmasını insanın ko-
ması öte yan dan biz e insanın doğa ile ilişkile
_...---
5

~
asını da içine alacak şekilde, yeniden başlatmamıza olanak
keni tartış:. Bu aynı zamanda akademik disiplinlerin sınırlarını aşmak,
ıanıınaıctad n birinin insan olduğu biyolojik çeşitliliğin geleceği üzerine
b~e.!enl~ ;ayışunızda, sosyal bilimler ile doğa bilimlerini buluşturmak
ço.züınled rece elverişli bir durumdur. Zira biyoçeşitliliğin geleceği tek-
i~in s;nso~a indirgenemez; önümüzdeki on yıllarda toplumların karşı
nik b kalacakları siyasal ve ekonomik tercihlerine bağlıdır. Biyolojik
karşıya . ..
. Iilik bu anlamada bır bakınma her vatandaşın davranışına baglıdır.
çeşıt
Bu kitabın amacı can1ı d..unyasının çeşıt. 1·1·... . b d
ı ıgı ve u ünyanın korunması
.. d"..:debilir kullanımının yarattığı sorunlar üzerine mevcut bilgilerin
ve sor uıuı
bir değerlendirmesini okuyucuya sunarak birkaç yeni bakış açısı öner-
mektir,

ı.;

i:<.>
~

"'
~

:o
o;

!t
]
-~
.s"'
~
1

~
§
C
o