DENETLEME VE DÜZENLEME

ENDOKRİN SİSTEM
 BEZ EPİTELİ
•Bez epiteli özel kimyasal maddeler üreten hücrelerden oluşur.
•Bez epitelinin ürettiği salgılar hücre dışına salgılanır.
•Bez epiteli
Øtek hücreli ve
Øçok hücreli olarak iki şekilde incelenir.
Bir Hücreli Bezler
•Genellikle silindirik epitel
hücrelerden oluşurlar.
•
•Bir hücreli bezler salgılarını kana
değil, vücut boşluklarına verirler.
•
•Omurgalıların sindirim kanalı ve
solunum organlarında bulunan
goblet hücreleri bir hücreli bez
yapısındadır.
• Goblet hücreleri kaygan yapıda
olan mukus sıvısını salgılar.
Bir Hücreli Bezler
•Mukus, soluk borusunda toz
parçacıklarının tutulmasını
sağlarken mide duvarının HCl ve
sindirim enzimlerinden zarar
görmesini engeller.

•Mukus, ayrıca toprak solucanı

ve kurbağa derisine nemlilik,
kayganlık gibi özellikler sağlar.
Çok Hücreli Bezler
•Ekzokrin Bezler (Dış salgı bezleri=Açık salgı
bezleri) :

•Salgılarını bir kanal ile vücut dışına veya

vücut içi boşluklara salgılayan bezlerdir.
•Tükürük, göz yaşı, ter, süt, mide ve
bağırsakta enzim üreten bezler açık salgı
bezleridir.
•Genellikle deride bulunan ter bezleri basit
tüp, mide ve uterustaki bezler bileşik tüp,
tükürük ve süt bezleri bileşik ampul
şeklindedir.
Çok Hücreli Bezler

•Endokrin Bezler (İç salgı bezleri=Kapalı bezler)

•Salgılarını doğrudan kana verirler.
•Hormon adı verilen kimyasal maddeleri salgılayan bezlerdir.
Hipofiz, troid ve böbrek üstü bezleri endokrin bezlere örnektir
Çok Hücreli Bezler
•Karma Bezler :
•Bazı bölümlerinden dış salgı, bazı bölümlerinden iç salgı üreten bezlerdir.
•Örneğin; pankreasın bir bölümünden kanal ile sindirim boşluğuna sindirim
enzimleri salgılanır.
•Diğer bölümünden ise kan şekerini ayarlayan ve doğrudan kana verilen
hormonlar (insülin ve glukagon) salgılar.
•Eşeysel bezler de (testis ve ovaryum) karma bezledir.
•NOT :
•Hormonlar iç salgı bezlerinin dışında ;
•Bazı sinir hücrelerinden (vagus siniri ____ asetil kolin)

•Bez olmayan dokulardan (mide _____gastrin,

ince bağırsak _____ sekretin, enterogastrin, kolesistokinin)
Hormonların Genel Özellikleri
•Hormonlar tarafından uyarılan yapılara hedef organ adı verilir.
•Bazı hormonlar bir dokuyu bazı hormonlar ise birden fazla doku ve organı
etkiler.
•Örn; Tiroit uyarıcı hormon (TSH) sadece troit bezini etkilerken, oksitosin
hormonu doğum sırasında döl yatağı kaslarının kasılmasını ve meme
bezlerini etkiler.
•Hormonların çoğu protein yapıdadır. (Hipofiz,pankreas,troit ve paratiroit hormonları)
(suda çözünür)
•Bazıları ise yağ yapısında steroit yapılı hormonlardır.(Adrenal korteks, erkek ve
dişi üreme hormonları)
•Aminoasit türevlerinden yapılı hormonlar da mevcuttur.(Tiroksin,adrenalin ve
noradrenalin) (suda çözünür)
•Hormonlar endokrin bezler
tarafından kana verilen
kimyasal maddelerdir ve hedef
organ hücrelerine kan
damarları vasıtasıyla ulaşırlar.
Hormonların Genel Özellikleri
•Hedef organlara kan ile ulaşan hormon, dokunun aktivitesini düzenler.
•Hormonlar kanda çok az miktarlarda bulunmalarına rağmen etkileri oldukça
yüksektir.
•Sinirlerin etkisi hızlı ve kısa süreli iken hormonların etkisi yavaş ancak uzun
sürelidir.
•Çünkü hormonların bezlerden salgılandıktan sonra hedef organı uyarabilmesi
için kanda belirli bir yoğunluğa ulaşması zaman alır.
•Sinir sistemi ve endokrin sistemin ortak özelliği düzenleyici görevlerini,
salgıladıkları kimyasal aracılar ile yapmalarıdır.
•Bu kimyasallar endokrin sistemde hormonlar, sinir sisteminde ise
nörotransmitter maddelerdir.
Hormonların Genel Özellikleri
•Hormonların etkisi kandan parçalanıp uzaklaştırılıncaya kadar devam eder.
•Görevi biten hormonların bazıları karaciğerde parçalanırken, bazıları da
parçalanmadan vücuttan uzaklaştırılır.
•Hormonlar sinir sisteminin kontrolünde salgılanırlar ancak sinir sistemini de
etkilerler.
•Bu nedenle ikisine birden düzenleyici ve denetleyici sistemler adı verilir.
•Sinirsel ve hormonal sistemin birlikte çalışmasına annenin süt salgılaması
örnek olarak verilebilir.
•Bebeğin süt emmesi annedeki sinirsel uyarıları başlatır ve hipofiz bezinden
salgılanan oksitosin hormonu süt bezlerinin çalışmasını sağlar.
Hormonların Görevleri

ØSinir sistemi ile birlikte çalışarak denetleyici ve düzenleyici olarak

görev yaparlar.
ØVücudun büyüme ve gelişmesini denetlerler.
ØÜreme olayları ve cinsiyet karakterlerinin oluşmasını sağlarlar.
Øİç dengenin (Homeostasi) sağlanmasında etkilidirler.
 Hormonların Çalışma Mekanizması
•Hedef dokunun hormonu tanıması
dokuyu oluşturan hücrelerin dış
yüzeyinde ya da hücre içinde bu
hormonun bağlandığı özel reseptör
proteinler aracılığı ile gerçekleşir.
•Hormonlar kan yolu ile bütün vücudu
dolaştığı halde yalnız belli hücrelerde
etki meydana getirirler.
• Bu hormonların bağlandıkları
reseptörler ile anahtar kilit uyumundan
kaynaklanır.
•Hedef olmayan bir hücreye
ulaştıklarında bağlanacakları uygun
reseptör olmadığından etki
göstermezler.
Hormonların Çalışma Mekanizması

•Protein yapılı hormonlar hücre zarının

lipit tabakasında çözünemediklerinden
hücre içine doğrudan giremez.
•Hücre zarında bulunan reseptörlere
bağlanarak aracı molekülü aktive eder.
•Aracı molekül ise hücresel cevabı
tetikleyerek metabolik cevap verilmesini
sağlar.
Hormonların Çalışma Mekanizması

•Steroit yapılı hormonlar hücre

zarında çözünebildiklerinden aracı
kullanmadan hücre zarından kolayca
geçerek hücre içi reseptörlere
bağlanarak aktivitelerini
gerçekleştirirler.
•Bir kimyasal maddenin farklı etkileri vardır.Örneğin epinefrin(Adrenalin) bağırsak kılcallarında damar
kasılmalarına neden olurken ,iskelet kas kılcallarında farklı reseptörlerden dolayı gevşemeye neden olur.
Aynı reseptörler bulunmasına karşın epinefrin karaciğer hücrelerinde farklı hücre içi sinyaller
oluşturduğundan hücrede değişik etkiler oluşturur.
Hormon Salgısının Düzenlenmesi
•Hormonların salgılanmasında üç faktör etkili olmaktadır.
•
1.Sinir sisteminin Etkisi ile Salgılama :
•Örneğin; adrenalin ve noradrenalin hormonları sempatik sinirlerin etkisi ile
salgılanır.
•Vücut sıcaklığı arttığında sinirsel etki ile derideki damarların genişlemesi.
●
2.Hormonun kontrol ettiği Madde Miktarının Değişmesi ile :
•
•Örneğin ; kandaki glikoz oranı arttığında pankreastaki ilgili hücrelerin
insülin salgılamaya başlaması.
Hormon Salgısının Düzenlenmesi
3.Geri Bildirim (Feedback) ile :
•
•Hormonal sistemin en önemli özelliklerinden biri de salgıladıkları
hormonlar ile birbirlerini kontrol etmeleridir.
•Bu olaya geri bildirim adı verilir.
•Geri bildirim homeostasinin sağlanmasında ve devamlılığında önemlidir.
•Bu olay pozitif geri bildirim veya negatif geri bildirim şeklinde
gerçekleşir.
Pozitif Geri Bildirim (Feedback) ile :
•Pozitif geri bildirim sürekli hormon üretimini sağlar.
Negatif Geri Bildirim (Feedback) ile :
•Bu mekanizmada hormonun kandaki miktarının artışı o hormonu üreten bezin
çalışmasını yavaşlatır veya durdurur.
•Örneğin; Hipofizden salgılanan TSH ın tiroit bezini uyarması sonucu tiroksin
salgılanır.
•Kandaki tiroksinin artması ise hipofizi uyararak TSH salgısını durdurur.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
•A- Hipofiz Bezi:
•Beyin tabanında, ince bir sapla hipotalamusa bağlı nohut büyüklüğünde
bir bezdir.
•Salgıları ile bazı endokrin bezlerin çalışmasını düzenler.
•Hipofizin hormon salgılamasını hipotalamus yönetir ve denetler.
•Hipotalamusa gelen sinirsel uyartılar değerlendirilir ve ilgili bezlerin
faaliyete geçmesi sağlanır.
•Hipotalamus tarafından üretilen salgılatıcı faktör RF (Releasing Faktör)
salgısı kan yolu ile hipofizin ön lobuna taşınır, RF salgısının çeşidine göre
hipofizden hormon salgılanır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
•A- Hipofiz Bezi:
•Hipofiz bezi ön lob, ara lob ve arka lob olmak üzere üç lobdan meydana
gelir.
I.Hipofizin Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar :

•Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH) :

•Troit bezinin gelişimini ve çalışmasını düzenler.
•Troit bezinin hormon salgılaması için uyarır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I.Hipofizin Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar :
•Adrenokortikotropik Hormon (ACTH) :
•Böbrek üstü bezlerini bezinin kabuk (korteks) bölgesini uyararak, buradan kortizol
ve aldesteron hormonlarının salgılanmasını sağlar.

•Büyüme Hormonu (STH) :

•Büyüme hormonu başta uzun kemikler ve çizgili kaslar olmak üzere bütün vücut
hücrelerini uyararak vücudun büyümesini sağlar.
•Hücrede protein sentezini hızlandırır.
•STH, büyüme çağında az salgılanırsa cücelik, çok salgılanırsa devlik meydana
gelir.
•Büyüme evresinden sonra STH fazla salgılanırsa akromegali denilen hastalık
ortaya çıkar.
•El, ayak ve kafatası kemiklerinde orantısız büyümeye neden olur.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I.Hipofizin Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar :
●
•Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) :
•Yumurtalık ve testislerin uyararak çalışmasını düzenler.
•Dişide yumurta oluşumunu ve östrojen üretilmesini sağlar.
•Östrojen miktarının artması FSH salgısını durdurur.(negatif geri bildirim)
•Erkeklerde ise testesteron hormonu salgılamasını ve sperm üretimini
sağlar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I.Hipofizin Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar :
•Lüteinleştirici Hormon (LH) :
•Kadınlarda ovulasyona neden olur.
•Yani yumurtanın serbest bırakılmasını sağlar.
•Yumurtanın serbest kalmasından sonra yumurtanın içinde geliştiği keseciğin
Sarı Cisim (korpus luteum) adı verilen yapıya dönüşmesinden sorumludur.
•LH, sarı cisimden östrojen ve progesteron hormonu salgılamasını da sağlar.
•LH, erkeklerde testisleri testesteron salgılaması için uyarır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I.Hipofizin Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar :
•Prolaktin :
•Sadece dişilerde bulunur.
•Doğum sonrası süt salgılanmasını uyarır.
•Annelik duygusunun oluşmasına neden olur.
•Aynı zamanda emziren kadınlarda belirli bir süre yeni yumurta oluşumunu
engeller.
•
•NOT :
•Eşey bezlerini etkileyen FSH, LH ve Prolaktin hormonları gonadotropikler
olarak da adlandırılır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar

II.Hipofizin Ara Lobundan Salgılanan Hormonlar :

•Melanosit Uyarıcı Hormon (MSH) :
•İnsan derisinin rengini oluşturmada görevli melanosit hücrelerini uyarır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
III. Hipofizin Arka Lobundan Salgılanan Hormonlar :

ØHipofizin arka lobu hipotalamus ile

doğrudan bağlantılıdır.
Ø
ØBu sayede hipotalamusta üretilen
oksitosin ve Antidiüretik hormon (ADH)
aksonla aracılığı ile hipofizin arka lobuna
taşınarak burada depo edilir.
Ø
ØGerektiğinde kana salgılanır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
III. Hipofizin Arka Lobundan Salgılanan Hormonlar :
•Oksitosin :

•Doğum sırasında salgılanan bu hormon döl yatağındaki düz kasları uyarır

ve kasılmalarını artırarak doğumu kolaylaştırır.
•Süt bezlerini de LTH ile birlikte uyararak memelerden süt boşalmasını
sağlar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
III. Hipofizin Arka Lobundan Salgılanan Hormonlar :
•Antidiüretik Hormon (ADH) (vazopressin):
•Böbreklerdeki idrar toplama kanallarında suyun kana geri emilimini artırır.
•Vücudun su kaybını engelleyerek su dengesinin sağlanmasında rol oynar.
•Eksikliğinde idrarla atılan su miktarı artar. Bu duruma şekersiz şeker
hastalığı denir.
•Şeker hastalarında olduğu gibi bol miktarda idrar oluşturulur.
•Ancak şeker hastalarındakinden farklı olarak idrarda glikoz bulunmaz.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
B- Tiroit Bezi:
•Gırtlağın hemen altında, soluk borusunun sağ ve solunda yer
alan iki parçalı bir bezdir.
•Tiroksin ve kalsitonin hormonlarını salgılar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
B- Tiroit Bezi:
•Tiroksin :
•İyot içerikli protein yapılı bir hormondur.
•Hücrelerin enerji üretimi (oksijen kullanma miktarı)
ve metabolizma hızının düzenlenmesini
sağlar.
•Tiroksinin kandaki miktarının artması TSH
hormonunun salgısını azaltırken, miktarın
azalması TSH üretimini artırır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
B- Tiroit Bezi:
•Tiroksin :
•Gelişme döneminde tiroksin hormonu az
salgılanırsa cücelik ve zeka geriliğine neden
olan kretinizm hastalığı oluşur.
•Yetişkinlerde tiroksin eksikliği basit guatr
hastalığını ortaya çıkarır.
•Guatr iyot eksikliğine bağlı olarak tiroksin
üretimi azaltılması sonucu, TSH üretiminin
artmasından kaynaklı tiroit bezinin büyümesi
sonucu oluşur.
•Tiroksinin fazla salgılanması durumunda ise
eksoftalmik guatr (iç guatr) ortaya çıkar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
B- Tiroit Bezi:
•
•Kalsitonin :
•Kalsiyum ve fosfatın kemiklerde birikmesini sağlayarak kandaki kalsiyum
ve fosfatın seviyesini düşürücü etki yapar.
•Ayrıca böbreklerde kalsiyumun geri emilimini azaltarak kandaki Ca++
oranını azaltır.
•Eksikliğinde kemik doku zayıflar.
•Paratiroit bezinden salgılanan parathormonla zıt çalışır.
•Her iki hormon birlikte çalışarak kandaki kalsiyumun dengede kalmasını
sağlar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
C- Paratiroit Bezi:
•Troit bezinin arka yüzünde mercimek
büyüklüğünde kahverengi renkli dört bezdir.
•
•Parathormon :
•Kalsiyum iyonları Kemik oluşumu, kas ve sinir
sisteminin normal işleyişi için gereklidir.
ØKasların kasılmasında,
Øsinir hücrelerinde uyartıların taşınmasında ve
Øçeşitli aktif taşıma olayları ile
Økanın pıhtılaşmasında kalsiyum iyonları
kullanılır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
C- Paratiroit Bezi:
•
•Parathormon :
•Kalsitonin kanda kalsiyum miktarı azaldığında
salgılanır.
•Kemiklerden kana kalsiyum geçişini sağlar.
•Böbreklerden ve bağırsaklardan kalsiyum
emilimini artırır.
•Az salgılandığında kanda kalsiyum miktarı
azalır ve kaslarda ağrılı kramplar oluşturan
tetani hastalığı oluşur.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
D- Böbrek Üstü Bezleri:
•Her bir böbreğin üzerinde bulunan bu bezler adrenal bezler
olarak adlandırılır.
•Bezlerin böbrekler ile doğrudan bir ilişkileri yoktur.
•Böbreklerden bağımsız olarak çalışırlar.
•Hormon salgısı yapan iki bölümden oluşurlar:
1.Dışta kabuk (korteks) bölgesi
2.İçte öz (medulla) bölgesi
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I. Kabuk Bölgesinden Salgılanan Hormonlar:
ØSteroit yapıda hormonlardır.
ØHipofizden salgılanan ACTH ile düzenlenir.
ØKortizol :
•Protein ve yağların glikoza dönüşümünü hızlandırarak kan şekerini artırır.
•Tedavi amaçlı olarak ateşli romatizmalarda ve iltihaplanmalarda kullanılır.
(koruyucu etkisi)
•Stres hallerinde salgısı artar.
•Zor durumlarda hücreler için enerji kaynağı yaratır.
ØEşey Hormonları :
•Az miktarda eşey hormonu salgılanır.
•Bunlar testesteron, östrojen ve progesterondur.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
I. Kabuk Bölgesinden Salgılanan Hormonlar:
ØAldesteron :
•Böbreklerden sodyum ve klorun emilimini artırır.
•Böbreklerden potasyum emilimini azaltır.
•Dolayısı ile hücre içi ve hücre dışı sıvılarda iyon değişimini düzenler.
•Normalden az salgılanması durumunda :
üKan basıncı düşer.
üHalsizlik ve iştahsızlık artar.
üEnfeksiyonlara karşı direnç azalır.
üDeri bronz rengini alır. (addison hastalığı)
Endokrin Bezler ve Hormonlar
II. Öz Bölgesinden Salgılanan Hormonlar:
ØÖz bölgesi hormonları sempatik sinirlerin etkisi ile salgılanır.
ØStres gibi zor durumlara karşı organizmayı hazırlar.
ØAdrenalin (Epinefrin) :
•Heyecan, korku sinirlenme gibi durumlarda kandaki miktarı artar.
•Kalp atışını hızlandırır, kan basıncını yükseltir.
•Kandaki glikoz miktarını artırır.
•Göz bebeklerinin büyümesini ve tüylerin dikleşmesini sağlar.
•Damarlarda daralma ve genişlemeler yaratarak kanın kalp, beyin gibi
organlara ve iskelet kaslarına yönlendirilmesini sağlar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar

ØNoradrenalin (Norepinefrin) :
•
•Kılcalları daraltır ve kan basıncının artmasına neden olur.
•Metabolizmayı hızlandırır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
E- Pankreas:
•İç ve dış salgı yapan karma bezdir.
•İç salgı oluşturan kısmı sinirsel orijinli,
olup denetimi sinirsel gerçekleşir.
•Dış salgıları ince barsak tarafından
salgılanan sekretin ve kolesistokinin
adlı iki hormonla kontrol edilir.
•İç salgıları kan şeker düzeyinin
kontrolünde rol oynayan insülin ve
glukagon dur.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
E- Pankreas:
•Pankreasta hormon üretimi yapan
hücreler Langerhans adacıkları adı
verilen bölgede kümelenmişlerdir.
•Bu adacıklarda alfa ve beta hücreleri
yer alır.
•Alfa hücreleri glukagon, beta
hücreleri ise insülin hormonu salgılar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
E- Pankreas:
•İnsülin ve glukagon kandaki şekeri ayarlayan ve birbirine zıt etkide bulunan
hormonlardır.

•İnsülin;
ØKandaki glikozun hücrelere geçişini uyarır. (Beyin hariç)
ØKan şeker düzeyini düşürür.
ØGlikozun fazlasının karaciğer ve kaslarda glikojen olarak depo edilmesini
sağlar.
ØAyrıca protein sentezi ve yağ depolanmasını sağlar.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
E- Pankreas:
•Glukagon;
Ø Salgılanmasının uyarımı:Pankreastaki alfa hücrelerindeki şeker
konsantrasyonunun etkili olduğu düşünülmektedir.
Ø Görevleri:
ØKaraciğerdeki glikojenin hidrolizle glikoz haline geçmesini sağlar.
ØKaraciğerde amino asitlerden glikoz sentezlenmesini uyarır.
ØKaraciğerde depolanan glikozun kana geçişini uyarır .
Endokrin Bezler ve Hormonlar
E- Pankreas:
ØAz salgılanması şeker hastalığına neden olur.
Ø
ØŞeker hastası olan kişilerde
üKaraciğerden kana glikoz geçişi artar.
üKan şeker düzeyi artar.
üKan yoğunluğu artar.
üKanın osmotik basıncı artar.
üDokulardan kana su geçişi artar
üSusuzluk hissi oluşur.
üİdrarla fazla su kaybı gerçekleşir.
üHücreler enerji ihtiyacı için yağ ve proteinleri kullanır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
F- Eşey Bezleri Hormonları:
ØYumurtalık Hormonları :
üÖstrojen :
•Hipofiz salgısı FSH hormonu etkisi ile yumurtanın geliştiği keseciklerden
ve
•LH etkisi ile folikül hücreleri tarafından salgılanır.
•Dişide mitoz bölünme hızlanması ile döl yatağı (uterus) duvarının
kalınlaşmasını sağlar.
•Vücut ve ses yapısının kadınsı özellikler kazanması gibi ikincil eşeysel
özelliklerin oluşmasını sağlar.
•Kandaki östrojen miktarındaki artış FSH salgılanmasını engeller.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
F- Eşey Bezleri Hormonları:
ØYumurtalık Hormonları :
üProgesteron :
•Folikülden yumurtanın atılması ile oluşan sarı cisim (korpus luteum) tarafından
salgılanır.
•Gebelik süresince ise plasentadan salgılanır.
•Embriyonun tutunması için döl yatağının hazırlanmasını sağlar.
•Döllenen yumurtanın uterusa (rahim) tutunmasını sağlar.
•Süt bezlerinin gelişmesinde de etkilidir.
•Uterus kaslarının faaliyetini azaltarak hamileliğin devamını sağlar.
•Hamilelik süresince LTH etkisini önleyerek süt salgılanmasını önler.
•Vücudun ısısını artırır.
Endokrin Bezler ve Hormonlar
F- Eşey Bezleri Hormonları:
ØTestis Hormonu :
üTestesteron (Androjen) :
•FSH ve LH etkisi ile testislerden salgılanır.
•Spermlerin olgunlaşması
•Eşeysel organların gelişmesi ve işlerliğinin sürdürülmesinde görevlidir.
•Ayrıca erkeklerde sakal, bıyık çıkması ve ses kalınlaşması, kemik ve kas
gelişimin sağlanması gibi ikincil eşeysel özelliklerin oluşmasını sağlar.
Sinir Sistemi Hastalıkları
Sinir sisteminde oluşan bazı olumsuzluklar doku ve organlarda fonksiyon
bozukluklarına neden olarak çeşitli hastalıkları ortaya çıkarır.
Bu hastalıklara örnek olarak felç, multiple skleroz, epilepsi, parkinson ve alzheimer
dır.
Felç: Beyni besleyen kan damarlarında kan akımının durması sonucu oluşan
beyin hasarları felce neden olabilir. Tıkanan damarların beslediği beyin bölgesi,
kan akımı durduğundan oksijen alamaz,beslenemez ve canlılığını yitirir.

Hasar gören beyin bölgesine bağlı olarak konuşamama, yüz şeklinin değişmesi,
idrar kaçırma, yutkunamama, kol ya da bacağın hareket edememesi gibi
olumsuzluklar ortaya çıkar.

Felç riskini tetikleyen etmenler, yüksek tansiyon, kan glikoz değerinin yüksek
olması, kolesterol ve strestir. Kişi sigara kullanıyorsa, yüksek tansiyonu varsa ve
egzersiz yapmıyorsa risk faktörü artar.
Multiple Skleroz (MS): Beyin ve omurilik sinirlerinin koruyucu kılıfı olan
miyelin kılıfın iltihaplanması veya zarar görmesi durumunda oluşan bir
hastalıktır.
Miyelin kılıfın zarar gören kısımlarında oluşan ve plak olarak
adlandırılan sertleşmeler uyartıların iletimini engeller.
Hâlsizlik, uyuşma, duyu eksikliği, dengebozukluğu, titreme gibi
olumsuzluklar görülür.
Ağır seyreden solunum yolu, idrar yolu gibi enfeksiyonların etkili ve en
kısa sürede uygun ilaçlarla tedavi edilmesi önemlidir.

Hızlı kilo verme, dengesiz yapılan diyetler, sık tekrarlayan enfeksiyonlar,

bağışıklık sisteminin zayıf olması beyin omurilik sinirlerinin hassasiyetini
artırmaktadır.
Epilepsi: Nöronların aşırı uyarılması sonucu ortaya çıkan yüksek elektriksel
akıma bağlı olarak beyin hücrelerinin normal işlevlerini yapamaması
durumudur.
Uyarıların beyin bölgesindeki yerine göre görme korteksinde ışık
çakmaları, görsel ya da koku hâlüsinasyonları, titreme görülebilir.
Epileptik nöbetler birkaç saniye sürer ve her nöbette bilinç kaybı oluşmaz.
Beyin damarlarının tıkanıklığı, menenjit gibi beyin enfeksiyonları, beyin
tümörleri, kafa yaralanmaları, alzheimer hastalığı beyin metabolizmasını
bozduğundan epilepsi hastalığı oluşmaktadır.
Beyin ve omurilik hastalıklarında MR, EEG incelemesi teşhisin
konulmasında önemli olduğundan önerilmektedir
Parkinson: Beyindeki hücrelerin işlev kaybı ve ölümü ile ortaya çıkan bir sinir sistemi
hastalığıdır.
Beyindeki bazı sinir hücrelerinden üretilen dopamin hormonu, bu hücrelerin
dejenerasyonu ve ölümü ile yeterli oranda üretilemez. Dopamin, sinir hücreleri arasında
mesaj iletimini ve vücut dengesini sağlar.
Yeterli üretilememesi ile sinir hücreleri arasında iletişim bozukluğu oluşur. Buna bağlı
olarak motor sinirler düzenli çalışamaz ve titreme, hareketlerin yavaşlaması, denge
bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkar.

Alzheimer: Genellikle yaşlılıkta ortaya çıkan ve tüm bilinçli davranışların bozulmasına

neden olan bir sinir sistemi hastalığıdır.
En erken belirtisi hafıza kaybıdır. Beyin hücrelerinde anormal protein birikimi, beyin
hücrelerinin ölümü ve sinirler arası iletişimin bozulması hastalığın ortaya çıkış nedenleri
arasındadır.
Hastalık unutkanlık, gündelik işleri yapamamak (yemek yapmak, alış veriş yapmak gibi),
kelimeleri hatırlamakta zorlanmak, eşyaların yerini karıştırmak, tarihleri hatırlayamamak
gibi belirtilerle kendini gösterir.