Pearson

https://www.p4c.com.tr/p4c/okullar-icin-felsefe/anaokullarinda-p4c/

https://www.philosophy-foundation.org/training-for-schools

Önerilen “Öğretmenlere Yönelik P4C” programının temel amacı, ister felsefe branşından
isterse diğer branşlardan olsun, okul öncesinden 12.sınıfa kadar her branştan öğretmene
çocuklarla felsefe açısından zenginleştirilmiş bir içeriğe yaslanarak sınıf etkinlikleri
geliştirme ve uygulamayı öğretmektir. Program kapsamında, eğitimden geçen bir
öğretmenin hem müfredat kapsamındaki derslerine uygulamak hem de tümüyle bağımsız
müfredat dışı etkinlikler geliştirmek için gereken P4C yöntem, kavram ve yaklaşımlarına
hakim olması amaçlanmaktadır.
P4C öğrenen bir öğretmen yeni bir söz dağarı, kavram kümesi ve yeni bir pedagojik etkinlik
için ‘kendi başına uygulama geliştirmeye’ hazır hale gelecektir. Bir başka deyişle, önerilen
programın en önemli özelliklerinden biri, eğitimi alan öğretmenin kendi okulunda ve kendi
öğrencileriyle başkaca bir asistanlık ya da kaynağa gereksinim duymaksızın P4C etkinliği
başlatabilecek donanımı öğretmene kazandırma motivasyonudur.
P4C uygulamaları, çocuğun eve ve ailesine okul yaşantısıyla ilgili taşımaya en istekli
olduğu türden “anekdotlar” üreten uygulamalardır. Her yaşa yönelik olarak geliştirilmiş tüm
P4C uygulamalarının ortak önemi, dayandıkları felsefe temeli nedeniyle sınıfta
tüketilemeyecek türde kimi yaşantılar, sorunsallar, açmazlar, akıl yürütme örnekleri,
çözümleme ve birleştirme yöntemleri üretebilir olmasıdır. Bu etkinliklerde etkileşimli olarak
gerçekleştirilecek “düşünme egzersizleri” okulda çocukları olduğu kadar, çocuk aracılığıyla
evde ve ailede de olumlu düşünme, irdeleme, tartışma ve çocuk-ebeveyn arası iletişimi
çoğaltma gücüne sahip yaşanatıları çoğaltacak niteliktedir.
P4C için dünyada en sık kullanılan tanıtım ifadesi “kendi kendini yayıp tanıtan uygulamalar”
ifadesidir. Buna göre, bir okul ya P4C okur-yazarıdır ya da değildir; eğer P4C okur-yazarı
olmayı bir kez seçmişse bu özelliği kısa sürede öğrenciler ve aileleri ölçeğinde “ölçülebilir
olmayan eğitim niteliği” olarak olumlu alımlanmaktadır.

 P4C’nin 4C si şudur:

Critical (Eleştirel),

Creative (Yaratıcı),

Caring (Özenli) ve

Collaborative (Dayanışmacı).
UNESCO 2007 yılında eğitimi ileriye götüren bir pedagoji olarak
kabul ettiği P4C’nin amaçlarını şu şekilde tanımlamıştır:
– Bağımsız düşünebilme
– Özenli vatandaş olabilme
– Kişisel gelişimi destekleme
– Dil, konuşma ve tartışma becerilerini geliştirme
– Felsefeyi kavramsallaştırma

Durham Üniversitesinde yapılan bir araştırmada okulda

zorbalığın azaldığı ve empati becerilerinin geliştiği rapor
edilmiştir. En önemli araştırmalardan biri de 2002–2004 yılları
arasında 4 farklı okulda, 10–12 yaş aralığında 105 öğrenci ile
haftada 1 saat toplam 64 hafta yürütülen Clackmannanshire
Study ile bu çocuklara yapılan bilişsel yetenek testinde (CAT-
cognitive abilities test) öğrencilerin bilişsel yetkinliklerinde 6
puanlık artış gözlemlenmiştir.

Yapay Zeka’ya karşı çocuklarımızı güçlendirmek için bir araçla

daha tanışmış olduk. P4C bu iş için biçilmiş kaftan diyorum.

ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFE NEDİR?

Çocuklar İçin Felsefe (Philosophy for Children), Amerikalı filozof Matthew
Lipman’ın çalışmaları çerçevesinde ortaya çıkmış bir pedagojidir. Lipman
Soruşturma Topluluğu Modeli’ni (Community of Inquiry Model) eğitim ortamına
uyarlaması ve felsefe eğitimini bu modele dayanarak şekillendirmesi ile ortaya
çıkmıştır. Soruşturma Topluluğu Modeli’ne göre sınıf ortamı, katılımcılarının
bilgiyi biçimlendirdiği, soruşturduğu, süzgeçten geçirdiği bir topluluk olarak
düşünülür. Bu yüzden, Çocuklar İçin Felsefe oturumunu yöneten kolaylaştırıcı,
bilgiyi aktaran kişi değil, çocukları düşünmeye, konuşmaya ve soruşturmaya
teşvik eden kişidir. Oturum sonunda ortaya çıkan bilgi ve kavrayış eğitmenin değil
çocukların aktif katılımının ürünüdür.

Çocuklar İçin Felsefe oturumlarında çocuklar felsefe tarihinden filozofların

düşüncelerini öğrenmezler. Çocuklar felsefi bir problemi tetikleyen bir uyaran
(hikaye, fotoğraf, düşünce deneyi, video, nesne, vb.) etrafında bir araya toplanır.
Topluluğun ortaya çıkardığı sorular etrafında topluluk cevaplar aramaya,
soruşturmaya, düşünmeye ve felsefe yapmaya yönlendirilir.

Çocuklar İçin Felsefe’nin doğrudan kazanımları üç noktadadır. Öncelikle,

çocukların düşünme becerilerinin gelişmesine katkı sunar. Çocukların akıl
yürütme, kavram oluşturma, bağıntı kurma, varsayımsal düşünme, soyutlama
becerileri gelişir. İkinci olarak, çocukların iletişim becerilerini geliştirir. Başkalarını
dinleme ve kendilerini ifade etmelerine yardımcı olur. Aynı zamanda çocukların
duygu gelişimlerine etki eder. Çocuklar fikirlerini kişiselleştirmemeyi, cesurca
fikirlerini ifade etmeyi öğrenir. Durham Üniversitesi’nin yürüttüğü bir
araştırmada P4C’yi sürekli uygulayan sınıflarda çocukların sabır, kendine güven
ve öz saygılarının geliştiği gözlemlenmiştir.

Çocuklar İçin Felsefe bugün dünyada bir sosyal hareket haline gelmiş
durumdadır. Bir çok eğitmen, Soruşturan Topluluk Modeli’nin eğitimin her
alanına taşınması ve felsefe eğitiminin daha erken sınıflarda müfredatta yer
alması için çalışmaktadır. Bugün dünyada 50 farklı ülkede P4C pedagojisi
uygulanmaktadır. UNESCO, Education Endowment Foundation gibi köklü
kurumlar P4C konusunda araştırmalar ve raporlar yayınlamaktadır.

P4C süreç odaklı bir pedagojidir;

P4C tasarımlarında kazanımlar süreç odaklıdır. Öğrenme ortamının süreç içinde

sürekli olarak geliştirilmesi hedeflenir. Varılan hedeflere, yargılara ve bilgiye nasıl
ulaşıldığı önemsenir.

P4C düşünme becerilerini geliştirmeyi hedefler;

P4C, bilgi odaklı değil beceri odaklı kazanımlar hedefler. 21. yüzyıl becerileri
olarak da anılan problem çözme, duygusal esneklik, iletişim, yaratıcı, kavramsal,
eleştirel ve bir arada düşünme becerileri P4C pedagojisinin temel
kazanımlarındandır.

Çocuklar P4C oturumlarında felsefe tarihini öğrenmezler, felsefe yaparlar;

P4C, Plato, Kant, Hegel gibi filozofların öğretilerinin aktarıldığı bir ders değil,
çocukların insanların tarih boyunca boğuştuğu kavramsal sorunlarla topluluk
içinde düşündükleri, sorguladıkları, tartıştıkları, paylaştıkları ve felsefe yaptıkları
bir etkinliktir.

P4C öğretmenin sınıf içindeki rolünü dönüştürür;

P4C öğretmenleri sınıfın merkezi ve bilginin kaynağı olmaktan çıkarır. Bilgi

sınıftan oluşturulan çemberin ürünüdür. Öğretmen bir arada düşünmeyi tesis
eden bir kolaylaştırıcı olarak iş görür.

P4C sadece felsefe için değil diğer alanlarda da kullanılır;

Türkçe, Demokrasi ve İnsan Hakları, Matematik, Fen Bilgisi, Din Kültürü gibi
dersler P4C pedagojisine uygun olarak kavramsal kazanımlar doğrultusunda
tasarlanabilir.

Neden Çocuklarla Felsefe?

20. yüzyılın filozoflarından olan Ortega ’nın “İnsan ve Herkes” adlı eserinde belirttiklerine
göre, okullarda bilim öğretmek adına yapılan yanlışlardan birisi, hazır bilimsel öğretileri ya da
bilgileri getirip, öğrencinin zihnine yükleme çabalarıdır. Bu kolay olan ama yanlış bir
uygulamadır. Çünkü bu şekilde bir çaba sonucu, “Bilimin öz varlığı” sepete dökülen su gibi
akar, gider. Öğrencinin ruhunda kalan ise bilimin tam tersidir: dogmacılık. Çünkü bilimin
gerçek ve somut yanı, anlığın sorunlarla cesaretle, yiğitçe pençeleşmesi, çözüm bulmak için
boğuşma eylemidir
Bilimde sonuçlanmış durumların yeniden ele alınması gerektiğini düşünen Ortega’ya göre,
çözüm olarak görülen şeyler tekrar bir sorun olabilir. Çünkü gerçek bilim sonuçlarda
oluşmaz, o her an kendi kendini aşma durumunda olan zihinsel çabadır.
Okullarda öğretilen kitaplarla sınırlandırılmış bilim, dondurulmuş ve dogmalaşmıştır. Bu
nedenle öğrencilerde, toplumsal düzeyde varolan durumu farketme, değerlendirme, şimdi
ve geleceğe ilişkin sorunları, çözüm üretimlerini akılsal normlar çerçevesinde ifade edebilme,
insan-dünya-bilgi çerçevesini derinlemesine bilmenin, sorgulamanın önemini kavrama,
sorunlara, olgu ve olaylara çok yönlü olarak bakabilme yetisinin gerekliliğini anlama, insanlığı
tümel olarak kavrayabilmenin yaşamsal düzlemde önemini farkettirme hedeflerini
uygulamaya geçirebilmek amacıyla P4C Pedagojisini hayata geçirmek çok önemli bir
kazanımdır.

P4C Kazanımları Nelerdir?

Çocuklar için Felsefe (P4C) niçin gereklidir sorusuna bir cevap olarak aşağıdaki kazanımları
sıralayabiliriz:
- Eleştirel Düşünme becerisini geliştirir.
- Yaratıcı Düşünme becerisini geliştirir.
- Birlikte Düşünme, işbirliğine dayalı düşünme becerisini geliştirir.
- Özenli Düşünme becerilerini geliştirir.
- Neden – sonuç ilişkisi kurabilmeyi sağlar.
- Dili etkili kullanma becerisini geliştirir.
- Bağlantılı Düşünme becerisini geliştirir.
- Özgüven gelişimini destekler.
- Farkındalığı artırır.
- Farklı açılardan bakabilme becerisini geliştirir.
- Kendini ifade edebilme becerisini geliştirir.
- Kavramlar hakkında akıl yürütmeyi geliştirir.
- Kavramları tanımlama, sınıflama, ayırt etme becerilerini geliştirir.
- Genellemelerden kaçınıp, kavramsal ifadelerde tutarlılık sağlama becerisini kazandırır.
- Mantıklı düşünmeyi geliştirirken, akılcı tartışmalar çerçevesinde kendi fikirlerini özgürce
ifade edebilme becerisini kazandırır.
- Farklı görüşlere eşit mesafede yaklaşabilmeyi kazandırır.
- Düşüncelerini ifade edebilmeyi ve düşüncelerine yöneltilen karşı düşünceleri kişisel
algılamama becerisini kazandırır.
- Başkalarının düşüncelerini duyup değerlendirmeyi, o düşüncelere tarafsız olarak
yaklaşmayı ve birlikte işbirliği içerisinde, farklılıklara hoşgörüyle yaklaşmayı sağlar.
- Sorgulamayı ve argüman geliştirme becerisini geliştirir.
- Mantık hatalarını tanıyabilme ve itiraz geliştirebilme becerilerini kazandırır.
- Varsayımları belirleyebilme gibi üstün kabiliyetlerin kazanımını sağlar.
- Değerlerin anlamını fark etmelerini ve gelişmelerini sağlar.
- Felsefenin yaşamla ilişkisini kurmalarını amaçlar.
- Soru sorma zekasının gelişimini destekler.
- Merak ve soru sorma gibi çocukların potansiyellerinde var olan yetileri geliştirir ve
kaybolmasına engel olur.
- Çocukların doğal yetilerinin, hallerinin bozulmamasına özen gösterir.
- Çocuklarla Felsefe programları, öğrencilerin diğer derslerdeki başarılarını artırır. Bu bilimsel
olarak kanıtlanmıştır.
- Kendini, evreni anlama, ahlak, toplumsal yaşam ve mantık konularında sorgulama yapma
olanağını bulur.
- Çocukların bilgi alıcısı, yüklenicisi konumundan çıkıp, bilgi üreticisi olmasını destekler.
- Dikkat eksikliği problemi yaşayan çocuklarda destekleyici etkisi vardır.
Kaynak:P4C Türkiye

P4C gibi bir düşünme becerileri programının amacı, çocukları filozoflara veya karar alıcılara
dönüştürmek değil, onların daha düşünceli, daha yansıtıcı ve daha akılcı bireyler olmalarına
yardımcı olmaktır.” -Matthew Lipman

Çocuklar için Felsefe Nedir?

Çocuklar için felsefe (P4C), öğrencilerin önderlik yaptığı ve öğretim stilinin kolayla ştırıcı oldu ğu,
araştırmaya dayalı bir pedagojidir. Amacı, sorgulama, akıl yürütme ve bağımsız öğrenme
becerilerini geliştirmektir.

Çocuklar için felsefe, Prof. Matthew Lipman tarafından, çocukların daha akılcı, merak
uyandırıcı, eleştirel, yaratıcı bireyler haline gelmelerine yardımcı olmak içinortaya çıkarılmı ş bir
disiplindir. Çocuklara, kendileriyle alaka düzeyi ve önemi olan soruları sorma, açık bir şekilde
tartışma fırsatı verilmesi ilkesine dayanmaktadır.
 Çocukların felsefe ile öğrendikleri beceriler, hem kişisel hem de sosyal olarak müfredatın tüm
alanlarında olumlu bir etkiye sahip yaşam becerileridir. P4C ile birlikte, çocuklar kendi cevapları
için sebep ve açıklama vermeye teşvik edilir.

Felsefi bir sorgulamada farklı görüşlerin ifade edilmesinin hem hoş kar şılanması hem de gerekli
olmasına rağmen; amaç, toplumu bir araya getirmek, bir soru olarak ortaya çıkan sorunların bir
araya getirilmesi ve denenmesi için destekleyici, çatışmacı olmayan bir şekilde yapılmasıdır. Bu
şekilde P4C, çocukların diğer bakış açılarını dinlemelerine, dikkate almalarına ve saygılı bir
şekilde eleştirmelerine yardımcı olur. Gerekçeli argümanları formüle etmeyi ve fikirlerini
başkalarına açıklamayı öğrenirler.

Felsefe, hayal gücü ve akıl yürütmeyi gerektirir. Bu beceriler ile adalet, hakikat, bilgi gibi
değerleri, varsayımları ve hayati kavramları keşfetmeye çalı şırlar.

Çocuklar için felsefe, katılımcıların bilgi alışverişinde bulunmadıkları, bilgi bitmiş gibi
düşünmedikleri açık diyalog için elverişli bir ortamı sağlar. Çocuklar, sorular sorarlar, tartı şmaları
ele alırlar ve alternatifleri araştırırlar. Her şeyden önce, birbirlerini anlamaya çalı şırlar.

Neden Çocuklar için Felsefe?

 Bilişsel becerileri arttır (özellikle yetenek aralığının alt ucundaki öğrenciler için).

 Mental sağlığı ve refahı arttırır (güven, öz saygı, derin düşünce, başkalarına saygı ve dahil etme
duyguları).
 Sosyal becerileri (dinleme ve konuşma becerileri, saygılı bir biçimde aynı fikirde olmadı ğını
belirtebilmek, güçlü ilişkiler) geliştirir.
 Eleştirel düşünme becerilerini geliştirir (öğrenciler, artan sorgulama ve tartı şma yoluyla farklı
bakış açılarını ifade ederler).
 Aşırılığa karşı direnç oluşturmaya yardımcı olur (öğrencilerin başkalarının fikirlerini nasıl
dinleyebileceklerini öğrenmeleri ve bunların kendilerine göre farklılık göstermesi durumunda
saygılı ve alçakgönüllü cevap vermelerini sağlar. Çocuklar için felsefe ayrıca ö ğrencilere zorlu
konuları tartışmak için güvenli bir ortam sağlar).
Psk. Öykü Eltekin

Kaynakça:

Lipman, M. (1981). Developing Minds: Programs for teaching thinking.