Επιεδαφική Πανίδα Ασπονδύλων – Παρμακέλης

Μπαλωμένος Θάνος 1000050, Λεοντίδης Νίκος 1000141, Βαϊου Αναστάσης 1000006, Πυρούσης
Γιάννης 1000077

Ομάδα 8

Ακαδημαϊκό Έτος : 2013-2014

Εισαγωγή

Ο πιο επιβεβαιωμένος κανόνας αναφορικά με την ποικιλότητα των ειδών είναι η αναλογία της με
την έκταση. Καθώς αυξάνεται η έκταση αυξάνεται και ο αριθμός των ειδών. Αν και το πρώτο
εμπειρικό παράδειγμα για αυτό προέρχεται από το 1859 (Watson), η πρώτη μαθηματική
μοντελοποίηση αυτής της σχέσης έγινε από τον Arrhenius το 1921 μέσω της εξίσωσης:
S1/S2=(A1/A2)z ή S=c Az. Όπου Α είναι η έκταση της περιοχής, S ο αριθμός των ειδών και z, c
σταθερές.
Η συνηθέστερη μορφή αυτής της σχέσης είναι η log(S)=log(c) + z log(A) έτσι ώστε να είναι
γραμμική.
Οι δύο βασικοί μηχανισμοί που εξηγούν αυτή την σχέση μεταξύ έκτασης και αριθμού ειδών είναι η
υπόθεση της “έκτασης αυτής καθ' αυτής” (area per se) και η “υπόθεση των ενδιαιτημάτων” (habitat
hypothesis). Η πρώτη εκφράζει την αύξηση της έκτασης ενώ η δεύτερη την ετερογένεια των
ενδιαιτημάτων.
Σε πρόσφατη μελέτη έγινε πρόταση μίας εξίσωσης που ενοποιεί τις δύο αυτές υποθέσεις με την
εισαγωγή της έννοιας του χώρου (Κ, choros) η οποία εκφράζει την ικανότητα διατήρησης ενός
συγκεκριμένου αριθμού ειδών μίας ταξινομικής μονάδας. Ο χώρος Κ προκύπτει από το γινόμενο
της έκτασης και του αριθμού ενδιαιτημάτων της υπό μελέτη περιοχής. Έτσι, η νέα σχέση γίνεται με
την αντικατάσταση της έκτασης (Α) από τον χώρο (Κ): S=c Κz ή log(S)=log(c) + z log(Κ).

Υλικά και μέθοδοι

Στη συγκεκριμένη άσκηση συλλέχθηκαν δεδομένα πεδίου επιεδαφικής πανίδας από δάσος μαύρης
πεύκης (Pinus nigra). Χρησιμοποιήθηκαν λαβίδες για την συλλογή και έγινε καταγραφή του
αριθμού ειδών από συγκεκριμένες ταξινομικές ομάδες σε επικαλυπτόμενες δειγματοληπτικές
επιφάνειες. Οι δειγματοληπτικές επιφάνειες θα είναι της τάξης των 2x2, 4x4, 8x8, 16x16, και 32x32
m. Επίσης, θα καταγραφούν και τα διαφορετικά ενδιαιτήματα κάθε επιφάνειας έτσι ώστε να γίνει
σύγκριση των δύο εξισώσεων (του Arrhenius και των Triantis et al 2003).
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: μετροταινία για τον καθορισμό των επιφανειών, λαβίδα για
τη συλλογή των ειδών, και ειδικό δοχείο για την τοποθέτηση μορφοειδών για αναγνώριση.

Αποτελέσματα

Περιοχή δειγματολειψίας: Δάσος μαύρης πεύκης (Pinus nigra)

Μέγεθος επιφάνειας (m) Ενδιαιτήματα Taxa/επιφάνεια

22 Πέτρες, στρωμνή 4 είδη αραχνών (Aranae)
2 είδη μυρμηγκιών
(Hymenoptera Formicidae)
2 είδη σαλιγκαριών
(Gastropoda)
2 είδη χειλόποδων (Chilopoda)
 2 είδη διπλόποδων (Diplopoda)
- - 12 είδη
4x4 Πέτρες, θάμνοι, στρωμνή, 8 είδη αραχνών (Aranae)
γυμνό έδαφος, κορμοί δένδρων 3 είδη μυρμηγκιών
(Hymenoptera Formicidae)
4 είδη σαλιγκαριών
(Gastropoda)
2 είδη χειλόποδων (Chilopoda)
4 είδη διπλόποδων (Diplopoda)
1 είδος ισόποδου (Isopoda)
- - 22 είδη
8x8 Πέτρες, θάμνοι, στρωμνή, 9 είδη αραχνών (Aranae)
γυμνό έδαφος, κορμοί δένδρων 5 είδη μυρμηγκιών
(Hymenoptera Formicidae)
5 είδη σαλιγκαριών
(Gastropoda)
2 είδη χειλόποδων (Chilopoda)
4 είδη διπλόποδων (Diplopoda)
2 είδη ισόποδου (Isopoda)
1 είδος δακτυλιοσκώλυκα
(Annelida)
- - 28 είδη
16x16 Πέτρες, θάμνοι, στρωμνή, 11 είδη αραχνών (Aranae)
γυμνό έδαφος, κορμοί δένδρων, 5 είδη μυρμηγκιών
βράχος (Hymenoptera Formicidae)
5 είδη σαλιγκαριών
(Gastropoda)
4 είδη χειλόποδων (Chilopoda)
4 είδη διπλόποδων (Diplopoda)
2 είδη ισόποδου (Isopoda)
1 είδος δακτυλιοσκώλυκα
(Annelida)
- - 32 είδη
32x32 Πέτρες, θάμνοι, στρωμνή, 14 είδη αραχνών (Aranae)
γυμνό έδαφος, κορμοί δένδρων, 5 είδη μυρμηγκιών
βράχος (Hymenoptera Formicidae)
5 είδη σαλιγκαριών
(Gastropoda)
4 είδη χειλόποδων (Chilopoda)
4 είδη διπλόποδων (Diplopoda)
2 είδη ισόποδου (Isopoda)
1 είδος δακτυλιοσκώλυκα
(Annelida)
1 είδος Ισόπτερου (Isoptera)
- - 36 είδη
Επεξεργασία αποτελεσμάτων – Απαντήσεις

Για τις γραφικές παραστάσεις θα χρησιμοποιήσουμε συγκεκριμένα taxa.

Οι ταξινομικές ομάδες που επιλέγονται για την σύγκριση της ισχύς των δύο εξισώσεων είναι αυτά
που έχουν παρουσία σε όλες τις επιφάνειες.

Οι δύο εξισώσεις χρησιμοποιούνται στη λογαριθμική τους μορφή: log(S)=log(c) + z log(A) κατά
Arrhenius και log(S)=log(c) + z log(Κ) κατά Triantis et al. 2003.

Έκταση(A) Ενδιαιτήματα Αριθμός ειδών Χώρος (Κ)

2
4m 2 12 8 m2
16 m2 5 22 80 m2
64 m2 5 28 320 m2
256 m2 6 32 1536 m2
1024 m2 6 36 6144 m2

Ομάδα Aranae
Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 4 8 9 11 14
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024

Arrhenius Aranae

1.4

1.2
f(x) = 0.2049643323x + 0.5606283638
1 R² = 0.8961641181
Log # species

0.8

0.6

0.4

0.2

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)
 Triantis et al Aranae

1.4

1.2
f(x) = 0.1779194246x + 0.4921928977
1 R² = 0.9476464293
Log # species

0.8

0.6

0.4

0.2

0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)

Ομάδα Hymenoptera Formicidae

Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 2 3 5 5 5
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024
 Arrhenius Formicidae

0.8
f(x) = 0.1697786664x + 0.2695610123
0.7
R² = 0.7899746797
0.6
0.5
Log # species

0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)

Triantis et al Formicidae

0.8
0.7 f(x) = 0.1474368005x + 0.2127254636
R² = 0.8360405925
0.6
0.5
Log # species

0.4
0.3
0.2
0.1
0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)

Ομάδα Gastropoda
Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 2 4 5 5 5
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024
 Arrhenius Gastropoda

0.8
f(x) = 0.1490325738x + 0.3318733531
0.7
R² = 0.6700700564
0.6
0.5
Log # species

0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)

Triantis et al Gastropoda

0.8
f(x) = 0.1336685799x + 0.2715449574
0.7
R² = 0.756458501
0.6
0.5
Log # species

0.4
0.3
0.2
0.1
0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)

Ομάδα Chilopoda
Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 2 2 2 4 4
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024
 Arrhenius Chilopoda

0.7

0.6
f(x) = 0.149958203x + 0.1516500342
0.5 R² = 0.7409916965
Log # species

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)

Triantis et al Chilopoda

0.7

0.6
f(x) = 0.123342689x + 0.1183600863
0.5 R² = 0.7035068713
Log # species

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)

Ομάδα Diplopoda
Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 2 4 4 4 4
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024
 Arrhenius Diplopoda

0.7

0.6 f(x) = 0.1005657228x + 0.3609247541

R² = 0.4998780922
0.5
Log # species

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)

Triantis et al Diplopoda

0.7
f(x) = 0.0930376763x + 0.3132386065
0.6
R² = 0.6004135548
0.5
Log # species

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)

Ομάδα Isopoda
Χώρος (m2) 8 80 320 1536 6144
Αριθμός ειδών 0 1 2 2 2
Έκταση (m2) 4 16 64 236 1024
 Arrhenius Isopoda

0.35
f(x) = 0.1502183712x - 0.0894424253
0.3 R² = 0.5949970946

0.25
Log # species

0.2

0.15

0.1

0.05

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Log area (m2)

Triantis et al Isopoda

0.35
f(x) = 0.1412281562x - 0.1761304375
0.3 R² = 0.5896778674

0.25
Log # species

0.2

0.15

0.1

0.05

0
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Log choros (m2)
 Arrhenius z c R2
Aranae 0.205 3.6358 0.8962
Hymenoptera 0.1698 1.860373 0.79
Formicidae
Gastropoda 0.149 2.147336 0.6701
Chilopoda 0.15 1.418078 0.741
Diplopoda 0.1006 2.29562 0.4999
Isopoda 0.1502 1.22857 0.595

Triantis et al z c R2
Aranae 0.18 3.09 0.95
Hymenoptera 0.14 1.62 0.83
Formicidae
Gastropoda 0.13 1.86 0.76
Chilopoda 0.12 1.31 0.70
Diplopoda 0.09 2.04 0.60
Isopoda 0.14 0.67 0.58

Από τα παραπάνω διαγράμματα είναι εμφανές ότι ο συντελεστής συσχέτισης είναι μεγαλύτερος
στις σχέσεις Log(# species) - Log(choros) από ότι στις σχέσεις Log(# species) – Log(area). Αν και
τα παραπάνω δεδομένα εμπεριέχουν υψηλό ποσοστό σφάλματος λόγω του μικρού αριθμού των
δεδομένων και της μεγάλης έκτασης των επιφανειών δειγματολειψίας, καταδεικνύεται η
μεγαλύτερη αξιοπιστία του μοντέλου Triantis et al. Η έννοια του χώρου κατά πως φαίνεται έχει
μεγαλύτερη συσχέτιση με τον αριθμό ειδών παρά η έκταση.

Γενικά έχουμε μικρούς συντελεστές συσχέτισης καθώς ο αριθμός των ειδών που συλλέχθηκαν ήταν
λίγος αλλά στις περιπτώσεις όπου έχουμε σχετικά πολλά είδη (αράχνες), το R2 είναι πάνω από 90%.

Βέβαια, σε δεδομένα με πολύ μικρή στατιστική σημαντικότητα βλέπουμε ότι ο συντελεστής

συσχέτισης είναι λίγο μεγαλύτερος στο μοντέλο του Arrhenius.

Οι σταθερές (παράμετροι) c, z των δύο μοντέλων έχουν οικολογική σημασία. Η παράμετρος z

συνδέεται με την απομόνωση ενός οικοσυστήματος και σύμφωνα με τον Rosenzweig είναι και ένας
μακροσκοπικός δείκτης των διαδικασιών που καθορίζουν τον αριθμό των ειδών. Οι τιμές του z στις
παραπάνω περιπτώσεις κυμαίνονται στην κατηγορία μέσα σε μία βιογεωγραφική περιφέρεια (intra-
provincial, 0.1-0.2). Η σταθερά c είναι δείκτης χωρητικότητας και εξαρτάται από τη μελετώμενη
ταξινομική ομάδα , την α-ποικιλότητα και τους περιβαλλοντικές παράγοντες της υπό μελέτης
περιοχής.
Μία ακόμη παρατήρηση είναι ότι σε μικρές τιμές του c ο συντελεστής συσχέτισης του Triantis et al
είναι μικρότερος από του Arrhenius.

Βιβλιογραφία

Χερσαία οικοσυστήματα της Ελλάδας Βιβλίο Ασκήσεων (2014)

K. A. Triantis, M. Mylonas, K. Lika and K. Vardinoyannis. (2003). Journal of Biogeography. A

model for the species–area–habitat relationship