Temat lekcji: Ruch po okręgu.

1. Przypomnij sobie ze szkoły podstawowej następujące wiadomości:

określenie: okręgu, kąta, miary kąta ( w jakich jednostkach mierzymy kąty.
2. Zapoznaj się z materiałem zamieszczonym w podręczniku – rozdział 10.
3. https://www.youtube.com/watch?v=FrV0mKOF3lU
4. https://www.youtube.com/watch?v=rzXu8vG7NFU
5. Zapoznaj się z przykładem, z rozwiązaniem ( poniżej).

Przykład z rozwiązaniem

Na brzegu talerza gramofonowego o promieniu r= 14 cm i obracającego się z prędkością n=33 obr. /min. znajduje
się pionek szachowy o masie m= 20g.

Oblicz:

a) prędkość kątową pionka,

b) prędkość liniową pionka, gdy pionek umieszczony jest na brzegu tarczy i w połowie promienia.
c) wartość siły dośrodkowej działającej na pionek znajdujący się na brzegu tarczy i w połowie promienia..

Dane:

r=14 cm = 0,14 m; r1/2=0,07 m

33 1 1
n=33 obr. / min. = 60
[𝑠 ] = 0,55[𝑠 ]; w ukł. SI
m= 20 g = 0,02kg

Rozwiązanie:

Z warunków zadania wynika, iż pionek porusza się jednostajnym ruchem po okręgu

Ad. a
Prędkość kątowa ciała poruszającego się ruchem jednostajnym po okręgu zadana jest wzorem:

2𝜋
𝜔= 𝑇
; gdzie T jest okresem obiegu – czasem zakreślenia kąta pełnego 2𝜋[𝑟𝑎𝑑].

W naszym przypadku pionek wykonuje jeden pełny obieg w czasie T=1/n [s]=1,82 [s]
Zatem prędkość kątowa pionka zadana jest ostatecznym wzorem:

2𝜋 2𝜋 𝑛2𝜋 𝑟𝑎𝑑
𝜔= = = = 𝑛2𝜋[ ]
𝑇 1 1 𝑠
𝑛

Po podstawieniu danych, mamy:

1 𝑟𝑎𝑑
𝜔 = 0,55 ∗ 2𝜋 = 1,1𝜋[ ∗ 𝑟𝑎𝑑 = ]
𝑠 𝑠
𝑟𝑎𝑑
Odpowiedź: prędkość kątowa pionka wynosi 𝜔 = 1,1𝜋[ 𝑠
]
Ad. b.

Prędkość liniowa ciała poruszającego się ruchem jednostajnym po okręgu zdefiniowana jest znanym wzorem:

∆𝑠 𝑑ł𝑢𝑔𝑜ść 𝑜𝑘𝑟ę𝑔𝑢 2𝜋𝑟 𝑚

v= ∆𝑡 = 𝑜𝑘𝑟𝑒𝑠 𝑜𝑏𝑖𝑒𝑔𝑢
= 𝑇
= 𝜔𝑟[ 𝑠 ]

Podstawiając dane otrzymujemy:

1 𝑚
v= 1.1𝜋 ∗ 0,14 ≈ 1,1 ∗ 3,14 ∗ 0,14 = 0,48[𝑠 ∗ 𝑚 = 𝑠 ]

Odp: prędkość liniowa pionka znajdującego się na brzegu tarczy wynosi v=0,48 [m/s]

W połowie promienia:
1 𝑚
v= 1.1𝜋 ∗ 0,07 ≈ 1,1 ∗ 3,14 ∗ 0,07 = 0,24[𝑠 ∗ 𝑚 = 𝑠 ]

Ad c. Wartość siły dośrodkowej, działającej na poruszające się ruchem jednostajnym po okręgu i skierowanej do
środka okręgu zadana jest wzorem:

𝑚∗𝑣 2
𝐹𝑑𝑜ś𝑟. = [N]
𝑟

Zatem po podstawieniu danych:

𝑚∗𝑣 2 0,02∗0,482
𝐹𝑑𝑜ś𝑟. = 𝑟
= 0,14
= 0,033[𝑁];

w połowie promienia:

𝑚∗𝑣1/2 2 0,02∗0,242
𝐹𝑑𝑜ś𝑟.1/2𝑟 = = = 0,0165[𝑁].
𝑟1/2 0,07

Odp.: Wartość siły dośrodkowej działającej na pionek, na brzegu tarczy wynosi 0,033[N], natomiast w połowie
promienia 0,0135[N].

Zauważ jednocześnie, iż wartości tych sił są równe minimalnej sile tarcia jaka musi działać między pionkiem a
talerzem, aby pionek nie spadł z talerza.

6. Oblicz, prędkość kątową, liniową i siłę dośrodkową działającą na człowieka o masie m= 50 kg

znajdującego się na równiku Ziemi o promieniu R = 6378 km.