Kimya Modül 3

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN.
VE TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru
ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, fotokopi ya da başka bir tek-
nikle çoğaltılamaz.
Yayın Sorumlusu : Ali DİNÇSÖNMEZ
Yazarlar : Ali DİNÇSÖNMEZ – İzzet ÖZKAL – Taha YILMAZ

Dizgi – Grafik Tasarım : Aydın Yayınları Dizgi Birimi
ISBN No : 978 - 605 - 7945 - 46 - 4
Yayıncı Sertifika No : 41263
Basım Yeri : Ertem Basım Yayın Ltd. Şti. • 0312 640 16 23
İletişim : AYDIN YAYINLARI
info@aydinyayinlari.com.tr
Tel: 0312 418 10 02 • 0850 577 00 71
Faks: 0312 418 10 09
0533 051 86 17
aydinyayinlari
aydinyayinlari
****
www.aydinyayinlari.com.tr 10. SINIF Bölüm Kapağı KARMA TEST - 2 KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR Karma Testler
ÜL
1. X2, Y2 ve gazlarının yer aldığı bir tepkimede 4. Bir miktar a 3
katısı ağzı açık bir kapta ısıtıla
madde miktarlarının zamanla değişimi aşağıda ve rak,
OD
rilmiştir. ›s ›
2NaHCO k
Na2CO k
+ CO g
+ H2O g
X2 mol mol mol
3. M
2
_______ _______ ______
Alt bölümlerin Modülün sonunda

denklemine göre tam olarak ayrıştırılmakta ve katı
Başlangıç ,
kütlesinde 6, gramlık bir azalma olmaktadır.
epkime sonunda ,4 ,6
Buna g re aşlangı taki NaHC 3
katısı ka
Buna g re gramdır , , 6, a
başlıklarını içerir. tüm alt bölümleri

. epkimenin denklemi 84 B ,6 6,8 D 8,4 4,
X + 2Y " şeklindedir.
KİMYASAL TEPKİME
g g g
. epkimede ,6 mol 2
gazı har anmıştır.
. maddesinin basit formülü 2
dir.
TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
içeren karma testler
yargılarından hangileri do rudur
alnız B ve ve
D ve , ve
yer alır.
➤ KİMYASAL TEPKİMELER • 2
➤ KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ • 3

2. N g
+O g
" 2NO g 5. . N g
+ 3H g
$ 2NH g
denklemine g re tam erimle ger ekleştirilen . Sk +O g $ SO g
➤ KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ • 5 te kimeye N2 e 2

gazları . C2H4 g + 3O g
$ 2CO g
+ 2H2O s
. şit kütlelerde da koşullarında ger ekleşen yukarıdaki te ki-

melerden hangilerinde hacimde azalma g zle-
➤ KİMYASAL TEPKİMELERDE HESAPLAMALAR • 17 . şit molekül sayılarında
nir
. şit sayıda atom içeren mol sayılarında
Yazılı Soruları
alnız B alnız ll ve
➤ KARMA TESTLER • 37
te kimeye girerse hangilerinin sonunda te ki-
Sınıf İçi İşleyiş

mede artan madde N2 gazı olur 4, 6 D ve , ve
alnız B ve ve
➤ YAZILI SORULARI • 46 D ve YAZILI
, ve SORULARI KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR
10. SINIF MODÜL 3 KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR www.aydinyayinlari.com.tr
1. Aşa ıda erilen c mlelerdeki oşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.

➤ YENİ NESİL SORULAR • 48KİMYASAL TE KİME T RLERİ
1. oksi enle
Bir maddenin .................................. verdiği tepkimeye yanma tepkimesi denir.
İlişkili Kazanımlar
• Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler 3. Bir miktar a 2. bir kapta
katısı ağzı açık entezısıtıldığın
6.
tepkimeleri genellikle şit haekzotermik
imde 2 ve Y2 gazları
.................................. alınarak
tepkimelerdir.
Okul yazılı sınavlarında

3
– Kimyasal tepkime denklemlerinin denkleştirilmesi sağlanır. edoks tepkimelerine girilmez. da, X g + 2Y g $ 2XY g
reaktifler
Bu bölümdeki örnek
3. Kimyasal tepkimeye giren maddelere .................................. denir.
– anma, sentez oluşum , analiz ayrışma , asit baz, çözünme çökelme tepkimeleri örneklerle açıklanır. CaCO k $ CaO k + CO g
tepkimesi tam verimle gerçekleştirilmektedir.
tepkimesi gerçekleşmektedir. 4. tuz
Asit-baz tepkimeleri sonu unda kesinlikle .................................... oluşur.
KİMYASAL TE KİMELER Bütün fiziksel ve kimyasal olaylar ısı alış verişi ile Te kime sonunda 20 L hacim azalması oldu u-
çıkabilecek soruları içerir.

gerçekleşir. sı alarak gerçekleşen tepkimelere endo- Te kime sonunda katı k tlesi 88 gram azaldı- z nme– aşlangıkelme
addenin kimyasal yapısının değişerek, özellikleri 5. Pamukkale travertenlerinin oluşumu
na g re ........................................................
aynı koşullarda ta alınan tepkimelerine
2
örnektir.
ına g re aşlangı taki CaC 3 katısı en az ka
farklı yeni maddeler oluşturmasına kimyasal de işim, termik, ısı vererek gerçekleşen tepkimelere ise ekzo- e Y2 gazları karışımı ka litredir
soruların çözümlerine
gramdır , 6, a 46. 4
mol 3H4 gazı yeterin e 2 gazı ile yakıldığında .................................. mol 2 elde edilir.
bu değişimi gösteren denkleme ise kimyasal te kime termik tepkime denir. epkime denklemlerinde ısı,
B 8 6 D 4
denklemi denir. ya da ner i şeklinde ifade edilebilir. 5 B 5 D 5
7. , molü yakıldığında ,8 mol 2 har anıp, ,6 mol 2 ve ,4 mol 2 oluşturan organik bileşiğin
Kimyasal tepkimelerde, kimyasal bağların kırılması ndotermik
3 CH
N g
+ O g
+ ısı $ N2O g ve homo en formülü .....................................
3 4 tür.
ve yeni kimyasal bağların oluşması söz konusudur. Bir 2
38
akıllı tahta uygulamasından

bir tepkime 1. E 2. A 3. D 4. C 5. C 6. B
1. ? tepkimede
2. ? başlangıçtaki maddelere
1 girenler veya reak-1. ? 2. ?
2. Aşa ıdaki c mlelerin aşına do ru ise D yanlış ise Y yazınız.
tifler, tepkime sonu unda oluşan maddelere ıkanlar ndotermik
3
veya r nler denir. KClO k
+ ner i $ KCl k + O g ve hetero en
2 Y
1. ....... naliz tepkimeleri birleşme tepkimeleri olarak da isimlendirilebilir.
N g + 3H g $ 2NH g
bir tepkime
1442443 1442443
ulaşabilirsiniz.
D
2. ....... ki farklı sulu çözelti karıştırıldığında oluşan katı maddeye çökelek denir.
Girenler rünler kzotermik
ar ananlar luşanlar C3H8 g +5O g
$ 3CO g
+ 4H2O g + ısı Y
ve homo en 3. ....... C3H8 bileşiği yakıldığında 2
ve SO2 gazları oluşur.
eaktifler
bir tepkime
epkime denkleminde yer alan maddelerin fiziksel Y
4. ....... Kömürün yanması yavaş yanma tepkimesine örnektir.
halleri, sembol ya da formüllerin sağ alt tarafında paran kzotermik
D
5. ....... Kimyasal tepkimelerde ilk tükenerek tepkimenin durmasına neden olan maddeye sınırlayı ı bile
tez içinde belirtilir. Ca k + H2SO4 suda $ CaSO4 suda + H + ve hetero en
g
k $ Katı bir tepkime şen denir.
s $ ıvı D
6. ....... eaktiflerden en az birinin bittiği tepkimelerde verim vardır.
g $ az D
7. ....... Bir bileşik formülünün en sade haline kaba formül denir.
Yeni Nesil Sorular

suda
uda çözünmüş
a 3. 2 mol ileşi i 6 mol 2 gazı ile artansız te kimeye girerek 4 mol C 2 gazı e 6 mol H2 ileşi i oluşturu-
yor.
Alt Bölüm Testleri

Kimyasal Tepkimeler
a Bu tepkimeye ait mol sayısı–zaman grafiğini çiziniz.
Tepkimedeki maddelerin ner i değişimine b luşan bileşiğin formülü nedir YENİ NESİL SORULAR KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR
fiziksel hallerine göre göre
ayatın kaynağı olan su bileşiğini tanımak
2 +6 için kullanılan ölçeklerden biri de sertliktir. uyun sertlik dere esinin in
omo en etero en TEST
ndotermik - 1
kzotermik
anardağ patlaması sırasında kimyasal olaylar gerçekleşir.
KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR
a ol sayısı
san Hsağlığına
2O
bilinen olumsuz bir etkisi
2
$
te olmamasına
4C 2 + 6H
kimenin r n rağmen
2
O
sanayideatomların
e girenlerindeki su kullanılan
eşitli iihazların bozulmasına sebep
Tepkime Tepkime Tepkime Tepkime olduğu için sertliğin belirlenmesi ve gerekirse
sa lanırsagiderilmesi önemlidir.
6
1. Kimyasal
Bir kimyasal tepkimede girenler te kimelerde
ve çıkanların tümü aşa ıda erilen nicelik- 4. Aşa ıda erilen te kimelerden hangisinde te -
Modülün genelinde yorum

2+ 2+
uyun sertliği denilin e suda çözünmüş
= C2a
H6 ve
dır. g iyonlarının toplamı anlaşılır. litre suyun içerdiği magnez
nün fiziksel halleri aynı ise homo lerden
en en hangisi de işe ilir
az bir madde kimeye giren e te kimeden ıkan maddelerin 4
yumCO karbonat
2 g 3 ve kalsiyum karbonat a 3
şeklinde belirtilir. uyun sertlik dere esi, sertlik ölçen ihaz
nin fiziksel hali farklı ise hetero en tepkimedir. kimyasal t rleri aynıdır
tomların çekirdek yapısı 2 larla ölçülür.
Her alt bölümün

1 X O2
CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g omo sayısı
en Li k + H2O s $ LiOH suda + H
B tomların 2 g eşitli sertlikZaman
birimleri vardır. şağıdaki tabloda sıklıkla kullanılan sertlik birimlerinden iki tanesi verilmiştir.
gk + Sk $ g k tepkimeler
B g k + Cl g l
yapma, analiz etme vb.

g
$ k
oplam yük
Su Hacmi Litre Ç z nen CaC 3 k tlesi gram Sertlik Derecesi
1 Ca k + S k $ CaS k
Na k + HCl suda $ NaCl suda + D H olekül
g sayısı
etero en
2
ngiliz sertliği ,
CaCO k $ CaO k + CO g tepkimeler D CO $Ck +O
sonunda o bölümle ilgili

oplam proton sayısı g g
1. 1. oksi enle 2. ekzotermik 3. reaktifler 4. tuz 2. 1. Y 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. D
Bitkilerin yaptığı fotosentez ve solunum N
olayları sırasında
+ 3H $kim
2NH Fransız sertliği 46 F
g g g 5. z nme kelme 6. 4 7. C3H4 3. C2H6O
becerileri ölçen kurgulu

yasal tepkimeler gerçekleşir.
ğretmeni, hmet’ten 5 litre saf suyun sertliğini Fransız sertlik dere esine göre 4 F e ayarlamasını ödev ola
2
testler yer alır.

rak veriyor. Bunun için gerekli olan a 3
katısını
CaO k + CO $ CaCO
sorulara yer verilmiştir.

g k
denklemine göre elde etmesini istiyor.

2. Bir kimyasal tepkime ile ilgili 5. CX H8O3 + yO2 $ 3CO2 + z O
2
Buna g re Ahmet in kullanması gereken Ca katısının mol sayısı
eaktifleri a katısı ve 2O sıvısıdır. te kimesi i in
nCa e elde etti i sert suyun İngiliz sertlik derecesi aşa ıdakiler-
rünleri a sulu çözeltisi ve gazıdır.
Ayrıca modül sonunda

2 . =3 den hangisinde do ru erilmiştir a 3
erçekleşirken ortam ısınır.
. z=8
Z+3
ngiliz Sertlik
bilgileri veriliyor. . y= nCaO
2 Dere esi
Buna g re u kimyasal te kimenin denkleşti-
eşitliklerinden hangileri yanlıştır , ,8
rilmiş denklemi aşa ıdakilerden hangisidir
tamamı yeni nesil sorulardan

alnız B alnız ve B , ,6
1
Na k + H2O s $ NaOH suda + H g + ısı ,4 ,8
2
D ve ve
1 D 4,
B Na k + H2O s + ısı $ NaOH suda + H g
2
,4 4,
oluşan testler bulunur.

1
NaOH suda + H g $ Na k + H2O s + ısı
2
1 Fransız sertli i i in İngiliz sertli i i in
D NaOH suda + H g + ısı $ Na k + H2O s
2
1 litre suda 1 gram CaC 3
1 F S ise 1 litre suda 14 gram CaC 3
arsa
1 14 F S 0 7 litre suda
Na s + H2O s $ NaOH suda + H g + ısı
2 ——————————————————— ———————————————————
6. X + CO2 $ CaCO3 = 14 gram CaC 3 = 9 8 gram CaC 3 ardır.
CaC2 + 2Y $ a 2 + C2H2 1 litre su i in 14 gram CaC gerekiyorsa 0 7 litre suda 1 gram CaC 1İ S
3 3
5 litre su i in 9 8 gram
Yukarıdaki denklemlerde yer alan e Y mad- ————————————
—————————————————
deleri aşa ıdakilerden hangisinde do ru eril- = 70 gram CaC 3 gerekiyor. = 9 8 İ S olur.
Ce a : A
miştir
m 70
n CaCO = = = 0, 7 mol
3. . CH4 g + 2O $ X Y 3 MA 100
g
1
. H g + O g $ Ca CH4 Denkleme g re 0 7 mol CaC 3
elde etmek i in 0 7 mol
2
Ca gereklidir.
. CaO k + CO g $
B CaO H2O
Yukarıda erilen te kimelerden hangileri so-
nunda su a ı a ıkar CaO H2
alnız B alnız ve D CO H2O

A
48
D ve ve CaC2 CO2
1. D 2. A 3. C 8 4. E 5. B 6. B
Kitaptaki örnek soruların PDF çözümlerine

www.aydinyayinları.com.tr adresinden
ulaşabilirsiniz.
www.aydinyayinlari.com.tr 10. SINIF
L
O DÜ
3. M
KİMYASAL TEPKİME
TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
➤ KİMYASAL TEPKİMELER • 2
➤ KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ • 3
➤ KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ • 5
➤ KİMYASAL TEPKİMELERDE HESAPLAMALAR • 17
➤ KARMA TESTLER • 37
➤ YAZILI SORULARI • 46
➤ YENİ NESİL SORULAR • 48
1. ? 2. ? 1 1. ? 2. ?
KİMYASAL TE KİME T RLERİ

• Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler
– Kimyasal tepkime denklemlerinin denkleştirilmesi sağlanır. edoks tepkimelerine girilmez.
– anma, sentez oluşum , analiz ayrışma , asit baz, çözünme çökelme tepkimeleri örneklerle açıklanır.
KİMYASAL TE KİMELER Bütün fiziksel ve kimyasal olaylar ısı alış verişi ile
addenin kimyasal yapısının değişerek, özellikleri gerçekleşir. sı alarak gerçekleşen tepkimelere endo-
farklı yeni maddeler oluşturmasına kimyasal de işim, termik, ısı vererek gerçekleşen tepkimelere ise ekzo-
bu değişimi gösteren denkleme ise kimyasal te kime termik tepkime denir. epkime denklemlerinde ısı,
denklemi denir. ya da ner i şeklinde ifade edilebilir.
Kimyasal tepkimelerde, kimyasal bağların kırılması ndotermik

3
N g + O g + ısı $ N2O g ve homo en
ve yeni kimyasal bağların oluşması söz konusudur. Bir 2
bir tepkime
tepkimede başlangıçtaki maddelere girenler veya reak-
tifler, tepkime sonu unda oluşan maddelere ıkanlar ndotermik
3
veya r nler denir. KClO k
+ ner i $ KCl k + O g ve hetero en
2
N g + 3H g $ 2NH g
bir tepkime
1442443 1442443
Girenler rünler kzotermik
ar ananlar luşanlar C3H8 g +5O g $ 3CO g + 4H2O g + ısı
ve homo en
eaktifler
bir tepkime
epkime denkleminde yer alan maddelerin fiziksel
halleri, sembol ya da formüllerin sağ alt tarafında paran kzotermik
tez içinde belirtilir. Ca k + H2SO4 suda $ CaSO4 suda + H + ve hetero en
g
bir tepkime
k $ Katı
s $ ıvı
g $ az
suda
uda çözünmüş
a
Kimyasal Tepkimeler
Tepkimedeki maddelerin ner i değişimine

fiziksel hallerine göre göre
anardağ patlaması sırasında kimyasal olaylar gerçekleşir.

omo en etero en ndotermik kzotermik
Tepkime Tepkime Tepkime Tepkime
Bir kimyasal tepkimede girenler ve çıkanların tümü

nün fiziksel halleri aynı ise homo en en az bir madde
nin fiziksel hali farklı ise hetero en tepkimedir.
CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g omo en

gk + Sk $ g tepkimeler
k
1
Na k + HCl suda $ NaCl suda + H g etero en
2
CaCO $ CaO k + CO tepkimeler
k g
Bitkilerin yaptığı fotosentez ve solunum olayları sırasında kim

yasal tepkimeler gerçekleşir.
2
www.aydinyayinlari.com.tr KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR MODÜL 3 10. SINIF
Aşa ıda denkleştirilmiş te kime denklemi rnekle-

ri erilmiştir.
Al4C3 + H2O $ 4 l 3
+ 3CH4
7
C2H6 + O2 $ 2CO2 + 3H2O
2
2Al + 3H2SO4 $ Al2 4 3 + 3H2
ÖRNEK 1
Bitkiler, kimyasal değişimlerde güneş ener isini kullanır.
Aşa ıdaki te kime denklemlerini en k k tam sayı-
Kimyasal Te kimelerde Kimyasal Te kimelerde larla denkleştiriniz.
Korunan Özellikler De işe ilen Özellikler
a C4H + O2 $ CO2 + H2O
tom türü ve sayısı ol sayısı
oplam kütle oplam ha im, toplam g3N2 + H2O $ g 2 + NH3
basınç
c HCl + a 2 $ CaCl2 + H2O
oplam proton, nötron sa ane ik çapı
yısı
d Fe3O4 + Al $ Fe + Al2O3
ane iklerin elektron sayı enk, koku, tat, iletkenlik
sı değişebilir, fakat toplam e Al + Br $ lBr3 + H2
elektron sayısı korunur.
f CS2 + O2 $ CO2 + SO2
oplam elektriksel yük olekül sayısı
ekirdek yapısı Fiziksel hal g C2H5OH + O2 $ CO2 + H2O
oplam ener i ane ik sayısı
h NaHCO3 $ Na2CO3 + CO2 + H2O
Te kime Denklemlerinin Denkleştirilmesi
n kalabalık grubun katsayısı genellikle alınır. ı CH4 + Cl2 $ CCl4 + HCl
oplam atom türü ve sayısı korunur.
epkimedeki atom sayıları denkleştirilirken ilk ön e a 2C4H10 + 13O2 $ 8C 10H2O
2
metaller, daha sonra ametaller ve en son hidro en
ve oksi en eşitlenir. Mg3N2 6H2O $ 3Mg H 2 2NH3
MAHO c 2HCl Ca H 2 $ CaCl2 2H2O
d 3Fe3O4 8Al $ 9Fe 4Al2O3

Metal Ametal idro en ksi en
e 2Al 6HBr $ 2AlBr3 3H2
Bileşiklerin ve atomik elementlerin kat sayısı kesirli
f CS2 + 3O2 $ C 2 2S 2
olamaz.
oleküler elementlerin g C2H5 H 3 $ 2C 3H2O
3, H2, Cl2 ... başına atom 2 2
sayısını tam sayı yapa ak şekilde kesirli kat sayılar h 2NaHC 3

$ Na2C 3
C 2
H2O
1 3
getirilebilir. O3, H2 ı CH4 4Cl2 $ CCl4 4 HCl
3 2
Formüllerin önündeki katsayılar değişebilir fakat bir
formülü oluşturan elementler farklı katsayılarla ge
nişletilemez.
Bileşikte parantez dışında alt indis olarak yazılan
sayılar parantez içindeki tüm atomlara aittir.
1. a 2 - 13 - 8 - 10 1 6 3 2 c 2 1 1 2 d 3 8 9 4
3
e 2 6 2 3 f 1 3 1 2 g 1 3 2 3 h 2 1 1 1ı 1 4 1 4
Te kimelerdeki katsayılar sırası ile erilmiştir.
ÖRNEK 2 U
Sn + 4HNO3 $ X + 4NO2 + 2H2O Bir kimyasal tepkimede atom türü ve sayısı ko
runduğu gibi elektriksel yükler toplamı da ko
Yukarıda erilen denkleştirilmiş te kime denklemin-
runmalıdır.
de ile g sterilen maddenin form l aşa ıdakiler-
den hangisidir
ÖRNEK 4
n B n 2 O3 n 2
Aşa ıda erilen denkleştirilmiş denklemdeki ile
D 3 g sterilen taneci in form l n ulunuz.
4OH– + 2X + 3ClO – $ 2CrO42– + 3Cl- + 5H2O
Te kimede giren e r nlerdeki atom t r e sayıları
eşitlendi inde r nlerde eksik olan atomlar in ya ı-
sında olmalı. Girenler r nler
Girenler r nler Krom Cr 2 in ya ısında 2 tane 2 tane
Cr atomu olmalı
Kalay Sn 1 tane in ya ısında olmalı
Klor Cl 3 tane 3 tane
Hidro en H 4 tane 4 tane
Hidro en H 4 tane 2 in ya ısında 6 10 tane
Azot N 4 tane 4 tane tane H atomu olmalı
ksi en 12 tane 10 tane 2 tane oksi en ksi en 7 tane 2 in ya ısında 6 13 tane

in ya ısında olmalı. tane atomu olmalı
Sn 2 2 in ya ısında 2 tane Cr atomu 6 tane atomu e 6 tane H ato-

Ce a : C mu arsa Cr H n3 olmalı. Bu ya ının iyon y k n ula ilmek
i in giren e r nlerin to lam y k eşitli i ya ılır.
4 H– 2Cr H 3n 3Cl – $ 2Cr 42– 3Cl– 5H2O
ÖRNEK 3 4 2n 3 4 3 0
u + 8HNO3 $ u 3 2
+ 2X + 4H2O 2n 7 7
2n 0
Yukarıda erilen denkleştirilmiş te kime denklemin- n 0
de ile g sterilen maddenin form l n ulunuz. Cr H 3
2
O5
ÖRNEK 5
B 2 O3
2O
ve B maddelerinin tepkimelerinden maddesi oluşu
muna ait mol sayısı-zaman grafiği aşağıda verilmiştir.
D
ol sayısı
2
2
Te kimede giren e r nlerdeki atom t r e sayıları B

eşitlendi inde eksik olan atomlar in ya ısında ol- 1
malıdır. A
0,5
C
Girenler r nler
Zaman
Bakır Cu 3 tane 3 tane
Hidro en H 8 tane 8 tane Buna g re te kimenin en k k tam sayılarla denk-
Azot N 8 tane 6 tane 2 tane eksik in leştirilmiş denklemi aşa ıdakilerden hangisidir
ya ısında olmalı.
+B$ B + B $ 2C
ksi en 24 tane 22 tane 2 tane eksik
in ya ısında olmalı + B$ D + B $ 2C
+ B$C
in kat sayısı 2 dir. To lam 2 tane N e 2 tane
atomu i ermesi i in form l N olmalıdır.
3 1
A B$ C
Ce a : D 2 2
3A 2B $ C
Ce a : C
2. C 3. D 4 4. Cr H 3
5. C
ÖRNEK 6 KİMYASAL TE KİME T RLERİ

şağıda 2 ve Y2 maddelerinin tepkimeye girerek A Yanma Te kimeleri
maddesi oluşturmalarına ait mol sayısı -zaman grafi Bir maddenin oksi enle gerçekleştirdiği tepkimeye
ği verilmiştir. yanma te kimesi denir. ksitlenme olarakda bilinir. e
ol sayısı
nellikle ekzotermiktir zotun 2
yanması hariç . an
ma tepkimeleri sonu unda elementlerin oksitleri oluşur.
3
X2
anma layı
2
Y2 avaş anma levsiz

1 Z ızlı anma levli
Zaman dunun yanması Demirin paslanması
Buna g re Kağıdın yanması ümüşün oksitlenmesi

a Te kimenin en k k tam sayılarla denkleştiril- Benzinin yanması Bakırın oksitlenmesi
miş denklemini yazınız.
Z nin e Y cinsinden form l n ulunuz. CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g + ısı
Ck +O $ CO + ısı ızlı yanma
g g
Grafikte miktarı azalanlar reaktifler miktarı artanlar ise Alevli yanma
1
r nlerdir. Giren e r nlerin harcanan e oluşan molleri H g + O g $ H2O g + ısı
2
denklemde katsayı olarak yazıla ilir.
• 2 nin mol sayısı 3 ten 2 ye d şm ş 1 mol harcanmış. 3
2Fe k + O g $ Fe2O k + ısı
• Y2 nin mol sayısı 3 imiş itmiş 3 mol harcanmış. 2
• Z ise hi yokken 2 mol oluşmuştur. Buna g re 1 avaş yanma
uk + O g $ u k + ısı
2 levsiz yanma
a 2 3Y2 $ 2Z
Z nin form l Y3 olur. 1
gk + O g $ g2O k + ısı
2
N g
+O g
+ ısı " 2NO g } zotun yanması endotermiktir.
ÖRNEK 7
3
2Fe k + O g
$ Fe2O k
2
ukarıda verilen tepkime kapalı sabit ha imli bir kapta
artansız gerçekleşmektedir.
Bu te kime ile ilgili

dunun yanması alevli yanmaya, metallerin oksitlenmesi
Toplam kütle Gaz kütlesi Katı Kütlesi alevsiz yanmaya örnektir.
Pratik Bilgi
Bir bileşik formülündeki merkez atom alabile eği
Zaman Zaman Zaman
I II III
maksimum yükseltgenme basamağına sahipse yan
maz. Bu maddelere yanmaya karşı asaldır denir.
yukarıda erilen grafiklerden hangileri yanlıştır
rup 4A 5A 6A 7A 8A
alnız B alnız ve
labile eği maksimum değer +4 +5 +6 +7 –
D ve , ve
+4
CO 2 " Bileşikte 6
atomu alabile eği maksimum
Ka alı ka olması nedeniyle dışarı madde ıkışı olmaz değerliği +4 aldığı için bileşik yanmaz.
e ka taki to lam k tle korunur. I. grafik do ru
+5
Girenlerde ir miktar 2 gazı ar ama r nlerde yok. 2 N 2 O 5 " Bileşikte 7
gazı zamanla harcanarak t kenmiştir. II. grafik do ru
değerliği +5 aldığı için bileşik yanmaz.
Başlangı ta ka ta ir miktar demir katısı ardır. Bu ne-
denle nc grafikteki izgi sıfırdan aşlamamalıdır. +6
SO 3 " Bileşikte 6
III. grafik yanlış
değerliği +6 aldığı için bileşik yanmaz.
Ce a : B
6. a 3Y2 $ 2Z Y3 7. B
2 5
apısında , veya , , elementleri içeren bi ÖRNEK 9

leşiklere organik ileşikler denir. rganik bileşikler
yandığında yapılarındaki atomu sayısı kadar C5H g + 7O g $ YCO g + 4H2O g
2
ve yapılarındaki atomu sayısının yarısı kadar 2O Yukarıda erilen denkleştirilmiş te kime denklemi
oluştururlar. ile ilgili
C3H8 g + 5O $ 3CO + 4H2O g + ısı
g g . omo en tepkimedir.
C2H5OH g + 3O g
$ 2CO g
+ 3H2O g + ısı . > ’dir.
. kzotermiktir.
SO3, CO2 ve N2O5 bileşikleri gibi soygazlar e, e,
r, Kr, e, n ve altında u yanmaya karşı asal yargılarından hangileri do rudur
dır, yani yanma tepkimesi vermezler.
alnız B alnız ve
SO3 + O2 $ epkime gerçekleşmez.
D ve , ve
CO2 + O2 $ epkime gerçekleşmez.
He + O2 $ epkime gerçekleşmez.
Ya ısında C e H atomu ulunduran ileşikler orga-
Yanma te kimesinin ger ekleşe ilmesi i in nik ileşiklerdir. rganik ileşikler yandı ında ya ıla-
rındaki C atomu sayısı kadar C 2 y 5 e H atomu
. anı ı madde, sayısının yarısı kadar da H2 oluştururlar 8 . Buna
. akı ı madde, g re y dir.
. utuşma sı aklığı gereklidir. Te kime denkleminde t m maddeler gaz fazında u-

lundu u i in te kime homo endir.
İyi ir yangın s nd r c
. anmamalı, ksi enle erilen te kimeler yanma te kimesidir e
azotun yanması hari di er yanma te kimeleri ekzo-
. avadan ağır yoğun olmalı, termiktir.
. anan yüzeyin hava ile temasını kesmeli. Ce a : E
ÖRNEK 8 ÖRNEK 10
rganik bileşikler yandığında ve H2 oluştururlar.
2 . Ck
X g + 5O g
$ 4CO g
+ 3H2O g . uk
Yukarıda erilen yanma denklemi denkleştirilmiş ol- . CH4 g
du una g re ileşi inin form l aşa ıdakilerden
. SO g
hangisidir
. N g
4
H6 B 3
H8 3
H6O
Yukarıda erilen maddelerden hangileri yakıt olarak
D 4
H6 4
H8O kullanıla ilir
ve B ve ve
Denklemin girenler e r nlerindeki atom sayıları eşit-
lenirse girenler kısmında D , ve , ve
14243
4 tane C
6 tane H atomu eksik olur. Bir maddenin yakıt olarak kullanıla ilmesi i in yanma-
1 tane sı e yanarken de ısı ermesi gerekir. Au e S 3 yan-
maya karşı asaldır. Bundan dolayı yakıt olamazlar. N2
Buna g re : C4H6 olmalı ise ısı alarak yandı ı i in yakıt olamaz Endotermik .
Geriye kalan C k e CH4 g yakıt ola ilir.
Ce a : D
Ce a : B
8. D 6 9. E 10. B
ÖRNEK 11 ÖRNEK 13
Yanma olayı ile ilgili aşa ıdakilerden hangisi yanlış- CS2 ileşi i yandı ında
tır
. N2O3
üm maddeler uygun koşullarda yanabilirler. . CO2
B enellikle ekzotermiktir. . SO2
ızlı ya da yavaş olabilir. . H2O
D ksi ensiz ortamda yanma gerçekleşmez. ileşiklerinden hangilerinin oluşması eklenmez
levli ya da alevsiz gerçekleşebilir. ve B ve ve

D ve ve
T m maddeler yanmaz
Bir madde yandı ında ya ısındaki elementlerin oksit-
S 3
C 2
He gi i maddeler yanmaya karşı asaldır. leri oluşur u nedenle CS2 yandı ında C C 2 S 2
oluşa ilir ama ileşik N ya da H atomu i ermedi i i in
Ce a : A N2O3 e H2 oluşmaz.
Ce a : C
ÖRNEK 12 ÖRNEK 14
. a k
$ CaO k + CO g
Yangın t nde kullanıla ilen maddelerle ilgili
3 . oğunluğu havadan büyük olmalıdır.

. k
+ O g
$ SO g
2
. ızlı tutuşabilmelidir.
. g + H2O g $ H2CO g
Yukarıda erilen te kimelerden hangileri yanma te - . ksi enle tepkimeye girmemelidir.

kimesidir ifadelerinden hangileri yanlıştır
alnız B alnız ve alnız B alnız ve

D ve , ve D ve , ve
Maddelerin 2 gazı ile erdi i te kimelere yanma te - Yangın s nd r c ler

kimesi denir. • Yanmamalı yani oksi enle te kimeye girmemelidir.
Ce a : B • Ha adan a ır olmalıdır.
Ce a : B
11. A 12. B 7 13. C 14. B

TEST - 1 KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR
1. Kimyasal te kimelerde aşa ıda erilen nicelik- 4. Aşa ıda erilen te kimelerden hangisinde te -
lerden hangisi de işe ilir kimeye giren e te kimeden ıkan maddelerin
kimyasal t rleri aynıdır
tomların çekirdek yapısı
1
Li k + H2O s $ LiOH suda + H g
B tomların sayısı 2
B g k + Cl g $ g l k
oplam yük
Ca k + S k $ CaS k
D olekül sayısı
D CO g $Ck +O g
oplam proton sayısı
N g + 3H g $ 2NH g
2. Bir kimyasal tepkime ile ilgili 5. CX H8O3 + yO2 $ 3CO2 + z 2O
eaktifleri a katısı ve 2O sıvısıdır. te kimesi i in

rünleri a sulu çözeltisi ve gazıdır.
2 . =3
erçekleşirken ortam ısınır.
. z=8
bilgileri veriliyor. Z+3
. y=
2
Buna g re u kimyasal te kimenin denkleşti-
eşitliklerinden hangileri yanlıştır
rilmiş denklemi aşa ıdakilerden hangisidir
1 alnız B alnız ve
Na k + H2O s $ NaOH suda + H g + ısı
2
D ve ve
1
B Na k + H2O s + ısı $ NaOH suda + H g
2
1
NaOH suda + H g
$ Na k + H2O s + ısı
2
1
D NaOH suda + H g + ısı $ Na k + H2O s
2
1
Na s + H2O s $ NaOH suda + H g + ısı
2
6. X + CO2 $ CaCO3
CaC2 + 2Y $ a 2 + C2H2
Yukarıdaki denklemlerde yer alan e Y mad-

deleri aşa ıdakilerden hangisinde do ru eril-
miştir
3. . CH4 g + 2O $ X Y
g
1
. H g + O g $ Ca CH4
2
. CaO k + CO g $
B CaO H2O
Yukarıda erilen te kimelerden hangileri so-
nunda su a ı a ıkar CaO H2
alnız B alnız ve D CO H2O
D ve ve CaC2 CO2
1. D 2. A 3. C 8 4. E 5. B 6. B
KİMYASAL TE KİME T RLERİ VE HESA LAMALAR TEST - 2
1. enel formülü nH2n olan organik bir bileşiğin yan 4. ve maddeleri yanma tepkimesi verebildiği hal
ma tepkimesi aşağıda verilmiştir. de maddesi yanmaya karşı asaldır.
3n
CnH2n + O2 $ nCO2 + nH2O Buna g re Y Z maddeleri aşa ıdakilerden
2
hangisi gi i ola ilir 6C, 7N, 6
Bu ileşi in ir molek l nde 6 tane atom u-
lundu una g re denklem en k k tam sayı- X Y
larla denkleştirildi inde katsayılar to lamı aşa- CO SO3 He
ıdakilerden hangisinde do ru erilmiştir
B CH4 C3H8 SO2
B 8 D
N2O5 CO SO3
D C C2H6 CO2
CH4 CO2 He
5. . CH4 + O2 $ CO2 + H2O

2. Bir kimyasal te kime denkleştirilirken . C3H8 + O2 $ CO2 + H2O
. Bileşiklerin katsayısı kesirli sayı olabilir. . C2H2 + O2 $ CO2 + H2O
. Bileşiğin başına yazılan katsayı bileşiğin içerdi Yukarıda erilen yanma te kimeleri en k k
ği tüm atomların sayıları ile çarpılır. tam sayılarla denkleştirildi inde r nlerinin kat
. oleküler elementlerin katsayısı kesirli sayı sayıları to lamları arasındaki ilişki aşa ıdaki-
olabilir. lerden hangisinde do ru erilmiştir
yargılarından hangileri do ru olur > = B > > > >

D > > = =
alnız B ve ve
D ve , ve
6. odyum metali çok aktif olduğu için açık havaya bı

rakıldığında a2 katısına dönüşmektedir.
3. Yanma te kimeleri i in
. addelerin ile verdiği tepkimelere denir. Buna g re te kime ile ilgili

2
1
. er zaman ekzotermiktir. . Denklemi ak + O g
$ Na2O k ’dir.
2
. omo en ya da hetero en tepkime olabilir. . kzotermiktir.
yargılarından hangileri yanlıştır . Katı kütlesi zamanla artar.
alnız B ve ve yargılarından hangileri do rudur

D ve , ve
alnız B ve ve
D ve , ve
1. B 2. D 3. A 9 4. D 5. C 6. E
B Sentez luşum Te kimeleri ÖRNEK 16

Birden fazla kimyasal türün tepkimeye girerek ye
. ıvı a l nin elektrolizi
ni madde veya maddeler oluşturduğu tepkimelere sen-
. agnezyum metalinin oksitlenmesi
tez oluşum te kimeleri denir. enellikle ekzotermik
tepkimelerdir. . 2 gazının elementlerine ayrışması
Yukarıda erilen olaylardan hangileri analiz te ki-
4Fe k + 3O g
$ 2Fe2O k
+ ısı melerine rnek erile ilir
N + 3H $ 2NH + ısı
g g g alnız B alnız ve
2SO g +O g $ 2SO g + ısı D ve , ve
lektroliz 1
I. NaCl s Na k + Cl2 g ..... Analiz te kimesi
2
C Analiz Ayrışma Te kimeleri 1
II. Mg k + O2 g $ MgO k ...... Sentez te kimesi
2
Bir molekülün ısı veya elektrik ener isi ile daha kü
III. C 2g $ C k + O2 g ...... Analiz te kimesi
çük kimyasal türlere ayrışmasına analiz ayrışma te -
Ce a : C
kimesi denir. enellikle endotermik tepkimelerdir.
g k
+ ısı $ g k
+ CO g
ÖRNEK 17
2KClO k
+ ısı $ 2KCl k + 3O g
Aşa ıdaki te kimelerden hangisi hem sentez hem
lektroliz
2H2O s 2H g +O g de endotermik ir te kimedir
g
+ 3H g
$ 2NH g
ÖRNEK 15 1
B g + O g $ CO g
2
Kapalı sabit ha imli bir kapta
g
+O g
$ 2NO g
2NaHCO k
+ ısı $ Na2CO k
+ CO g
+ H2O g
D 4g
+ 2O g
$ CO g
+ 2H2O s
tepkimesi gerçekleşmektedir.
a k + CO g $ CaCO k
Buna g re aşa ıda erilen ifadelerin do ru eya
yanlış oldu unu D e Y şeklinde elirtiniz.
Azotun yanması ile yeni ir r n oluştu u i in sentez
. entez tepkimesidir. te kimesidir e olay ısı alarak endotermik ger ekle-
şir.
. naliz tepkimesidir.
Ce a : C
. anma tepkimesidir.
4. amanla toplam kütle azalır.
5. amanla katı kütlesi azalır. ÖRNEK 18
6. etero en bir tepkimedir. Aşa ıda erilen te kimelerin te kime t rlerini kar-
şılarına yazınız.
. kzotermik bir tepkimedir.
. k +O g $ CO g ........................
. a k
+ CO g
$ CaCO k
........................
Te kimede NaHC 3 k ısı ener isi ile ar alanarak
Na2C 3 k C 2 g e H2O g maddelerine d n ş yor. . Ba $ Ba +O ........................
k k g
Te kime analiz te kimesidir.
luşan r n n ir kısmı gaz oldu u i in katı k tlesi
. a k
+O g
$ 2CaO k
........................
azalmaktadır.
I. Yanma e sentez te kimesidir. Hetero en e ekzo-
Fakat kimyasal te kimelerde to lam k tle her zaman termiktir.
korunur.
II. Sentez te kimesidir. Hetero en e ekzotermiktir.
Buna g re:
III. Analiz te kimesidir. Hetero en e endotermiktir.
1. Y 2. D 3. Y 4. Y
IV. Yanma e sentez te kimesidir. Hetero en e ekzo-
5. D 6. D 7. Y termiktir.
15. 1. Y 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. Y 16. C 17. C 18. I. Yanma Sentez II. Sentez III. Analiz
10 IV. Yanma Sentez
ÖRNEK 19 ÖRNEK 21
Elektroliz tepkimeleri Sk +O $ SO
g g
örnek verilebilir.
Yukarıda erilen denkleştirilmiş te kime denklemi
I ile ilgili
Genellikle V Analiz II Ayrışma . anma tepkimesidir.
ekzotermiktir. tepkimesi tepkimeleridir.
IV III . entez tepkimesidir.
Tersi sentez Tepkimeye giren . omo en tepkimedir.
tepkimesidir. madde bileşiktir.
. alıtılmış kapta gerçekleşirse kabın sı aklığı artar.
Yukarıdaki ka ram haritasında analiz te kimeleri ifadelerinden hangileri yanlıştır
i in erilen ifadelerden hangisi yanlıştır
alnız B ve ve
B D
D ve ve
Analiz te kimeleri genellikle endotermiktir.

K k rt katısı oksi en ile te kimeye girerek daha y k yeni
Ce a : E ir madde oluşturmuştur.
Te kime hem yanma hem de sentez te kimesidir.
Yanma te kimeleri ekzotermik oldu u i in ortamın sıcak-
lı ı artar.
Fakat katı e gaz olmak zere farklı fiziksel haller oldu u
i in te kime hetero endir.
Ce a : A
ÖRNEK 20 ÖRNEK 22
3
• 2Fe k + O g $ Fe2O k C2H g +H g $ C2H6 g
2
• 2H g +O g $ 2H2O g yukarıda erilen denkleştirilmemiş te kime denkle-
Yukarıda erilen te kimelerle ilgili mi ile ilgili
. omo en olma . entez tepkimesidir.
. kzotermik olma . omo en tepkimedir.
. ızlı gerçekleşme . epkime en küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde

niceliklerinden hangileri ortaktır H2’nin katsayısı olur.
alnız B alnız ve
D ve , ve alnız B alnız ve
D ve , ve
C2H2 g 2H2 g $ C2H6 g

I. Te kime demirin aslanmasıdır. Ya aş ger ekleşir
ekzotermik e denklemde maddeler farklı fiziksel – Yeni r n oluşmuş sentez
hallere sahi oldu u i in hetero endir. – T m maddelerin fiziksel hali gazdr. Homo en
II. Te kime H2 gazının yanmasını ifade eder. Hızlı ek- Ce a : E
zotermik e denklemde t m maddelerin fiziksel hal-
leri aynı oldu u i in homo endir.
Ce a : B
19. E 20. B 21. A 22. E

11
D Ç z nme - Ç kelme Te kimeleri şağıda iki farklı tepkimenin net iyon tepkimeleri ve se
yir i iyonları gösterilmiştir.
ki ya da daha fazla maddenin birbiri içinde homo en
olarak dağılmasına z nme, oluşan homo en karışı 1. Te kime
ma ise zelti denir. özeltide genellikle miktarı az olan g suda + KCl suda $ g l k + KNO suda
madde çözünen, miktarı çok olan madde ise çözü üdür. . .
öken eyir i
katı iyonlar
Farklı tür çözeltilerin karıştırılmasıyla bir araya ge
et iyon tepkimesi = g+suda + Cl-suda $ g l k
len anyon ve katyonların birleşerek suda çözünmeyen
iyonik bir katı oluşturmasına kelme, oluşan katıya - eyir i iyonlar = K+suda , NO- suda
kelek, bu tür tepkimelere de z nme- kelme te ki- 2. Te kime
mesi denir.
K2S suda + a suda $ CaS k + 2KOH suda
Pb 3 suda + 2Kl suda $ Pb k + 2KNO suda
et iyon tepkimesi = Ca2+suda + S2-suda $ CaS k
Pb2+suda 2NO- suda 2K+suda -
suda çökelek 2K+suda 2NO- suda eyir i iyonlar = K+suda , OH-suda
Pratik Bilgi
uda iyi çözünen bileşikler
lkali metallerin tuzları i, a, K ...
+
monyum iyonu tuzları 4
-
itrat iyonu tuzları 3
-
setat iyonu tuzları 3COO
Bazı halo en iyonu tuzları -
l , Br-, I-
Bu bilgiler müfredatta olmamasına rağmen soru çö
zümlerinde yardım ı ola ağı düşünüldüğü için ve
rilmiştir.
ki farklı çözelti karıştırıldığında oluşan sarı renkli çökelek.
özeltiler karıştırıldığında çökelme tepkimesine gi ÖRNEK 23

ren iyonlar ve oluşan çökeleğe göre net iyon tepkimesi lkali metal tuzları ve -
iyonu tuzları suda iyi çözü
3
yazılır. rünlerde oluşan katıya bakılarak yazılır. nen bileşiklerdir.
et iyon tepkimesi = Pb2+suda + -
suda $ Pb k . Na2CO suda + Fe 3 suda $
ökelme tepkimesine girmeyen ve suda çözünmüş . KF suda + u 3 suda $

halde bulunan iyonlara da seyirci iyonlar denir. rün Buna g re yukarıda erilen reaktiflerin karıştırılma-
lerde suda çözünen maddeye bakılarak belirlenir sıyla oluşa ilecek keleklerin form lleri aşa ıdaki-
lerin hangisinde do ru erilmiştir
K+suda ve NO- suda
Pamukkale travertenleri, mağaralardaki sarkıt ve di

a 3
KNO3
kitlerin oluşumu çözünme-çökelme tepkimelerine ör
B a 3
uF2
nektir.
Fe 3
KNO3
D Fe 3
uF2
Fe 2
u 2
• I. te kimede suda iyi z nen alkali metal iyonu olan

Na+ e N 3- iyonlarını ıkartırsak geriye kalan Fe2+ e
C 32- iyonlarının oluşturaca ı tuz ker FeC 3 .
• II. te kimede suda iyi z nen alkali metal iyonu olan
K+ e N 3- iyonlarını ıkartırsak geriye kalan Cu2+ e F–
iyonlarının oluşturaca ı tuz ker CuF2 .
ağaralarda oluşan sarkıt ve dikitler çözünme çökelme tepki Ce a : D
mesi sonu u oluşur.
12 23. D
ÖRNEK 24 ÖRNEK 26
Ç z nme- kelme te kimeleri i in KBr ve Pb 3 2 bileşiklerinin sulu çözeltileri karıştırıldı
ğında PbBr2 katısı çökmektedir.
. öken madde iyonik bileşiktir.
Buna g re te kime ile ilgili
. ağaralarda oluşan sarkıt ve dikitler örnek verilebilir.
. luşan çözelti elektrolittir.
. ulu ortamda gerçekleşir.
. eyir i iyonlar K+suda ve NO- suda dır.
. et iyon tepkimesi
alnız B alnız ve
Pb2+suda + Br-suda $ PbBr k şeklindedir.
D ve , ve yargılarından hangileri do rudur
Ç z nme- kelme te kimelerinde sulu zeltilerden gelen alnız B alnız ve

maddelerden irinin katyonu ile di erinin anyonu irleşe-
D ve , ve
rek suda z nmeyen iyonik ir ileşik oluşturur e u i-
leşik ker.
Sarkıt e dikitlerin yanı sıra amukkale tra ertenleri e 2KBr suda N 3 2 suda $ Br2 k + 2KNO3 suda
demliklerin di indeki kire de una rnektir. • Ç ken katıya akılarak net iyon te kimesi yazılır:
2+
Ce a : E suda 2Br—suda $ Br2 k
• r nlerde ulunan sulu zeltideki iyonlara seyirci iyon
denir. Bu iyonlar zeltiyi elektrolit ya arlar.
K+suda N –
3 suda
Ce a : E
ÖRNEK 25 ÖRNEK 27
Na2CO + a $ X k + 2NaOH suda
suda suda Te kime T r
Yukarıda erilen te kime denklemine g re
a özünme
. N g
+ 3H g
$ 2NH g
. özünme-çökelme tepkimesi gerçekleşmiştir. çökelme
. et iyon tepkimesi Pb 3 suda

+ Na2S suda $
. b anma
Pb k
+ 2NaNO suda
Na+suda + OH- suda $ NaOH suda dır.
. CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g entez
. k nın formülü a k dır.
yargılarından hangileri yanlıştır Yukarıda erilen te kime e t rlerinin eşleştirilmesi
aşa ıdakilerden hangisinde do ru erilmiştir
alnız B alnız ve
. B . .a
D ve ve
.a .b .
İki farklı sulu zelti karıştırıldı ında ir katının oluştu u .b .a .b

te kimelere z nme- kelme te kimeleri denir. Ç ken D .b .a
katıya g re net iyon te kimesi yazılır.
.a .b
Ç ken katı CaC 3 dır e net iyon te kimesi:
Ca2+suda C 2-
$ CaC dır.
. .
3 suda 3k
Ce a : B
I. Sentez te kimesi
II. Ç z nme- kelme te kimesi
III. Yanma te kimesidir.
Ce a : A
24. E 25. B 13 26. E 27. A

E Asit-Baz Te kimeleri Asit-baz tepkimelerinde oluşan tuz, asitten gelen

anyon ile bazdan gelen katyonun birleşmesi sonu u
Asitler su ortamında hidronyum 3
O+ iyonları
oluşur.
oluşturan bileşiklerdir. atları ekşidir ve aşındırı ı özel
lik gösterirler. NaOH suda + HCl suda $ NaCl suda + H2O s
HNO suda + H2O s $ H3O+suda + NO- suda

Br suda + H2O s $ H3O+suda + Br-suda Na+suda OH-suda H+suda Cl-suda
Bazı asitlerin formülleri

F, l, Br, 3
, H2SO4, CH3COOH, HCOOH uz u
Bazlar suya hidroksit iyonu -

veren ya da su NaCl suda H2O s
ile tepkimesinden hidroksit iyonu oluşturan bileşiklerdir.
N
atları a ıdır, sulu çözeltileri ele kayganlık hissi verir.
Kuvvetli asit–bazlarda nötralleşme tepkimeleri
LiOH k $ Li +suda + OH-suda +
nin net iyon tepkimesi asitten gelen iyonu ile
Ba k $ Ba2+suda + 2OH-suda bazdan gelen -
iyonu arasında gerçekleşir.
Bazı bazların formülleri ötralleşme tepkimelerinin net iyon tepkimesi
a ,K , i , g 2, a 2, NH3 H+suda + OH-suda $ H2O s şeklindedir.
sit ve bazlar birbirleriyle tepkimeye girerek genel

ÖRNEK 28
likle tuz ve su oluştururlar. Bu tepkimelerde asitten ge
2KOH suda + H2SO4 suda $ K2SO4 suda + 2H2O s
len H+ iyonu ile bazdan gelen -
iyonu birleşerek su
yu oluşturur. sit-baz tepkimeleri ekzotermik tepkime te kimesi ile ilgili
lerdir. Bu tepkimelere n tralleşme tepkimeleri de denir. . K bazdır.
. ötralleşme tepkimesidir.
Asit + Baz $ uz + u
. luşan çözelti elektrolittir.
ifadelerinden hangileri do rudur
HCl suda + NaOH suda $ NaCl suda + H2O s
H2SO4 suda + 2KOH suda $ K2SO4 suda + 2H2O s alnız B alnız ve
2HNO + Ba $ Ba + 2H2O s D ve , ve
suda suda 3 suda
K H ir az H2S 4 ise asittir. Asit az te kimesi sonucun-

da H2 oluşuyor ise u te kimelere n tralleşme te kimele-
ri de denir. Te kime sonunda oluşan K2S 4 ir tuzdur. Tuz-
ların sulu zeltileri elektrik akımını iletir.
Ce a : E
ÖRNEK 29
abun bazik özellik gösterirken, limon asidik özellik gösterir. Li H ileşi inin sulu zeltisine aşa ıdakilerden
hangisi eklenirse asit- az te kimesi ger ekleşir
U
g metali
er asit baz tepkimesi nötralleşme tepkimesi
B l metali
değildir. rneğin amonyak 3
ile hidroklorik
monyağın sulu çözeltisi
asidin l tepkimesi sulu ortamda gerçekleş
mediği için nötralleşme tepkimesi değil, sade D itrik asidin sulu çözeltisi
e asit-baz tepkimesidir. Kalsiyum hidroksitin sulu çözeltisi
NH g + HCl g $ NH4Cl k
Baz sit uz Li H ir azdır. Li H ın sulu zeltisine asit eklersek asit-
az te kimesi ger ekleşir. Se eneklerden uygun olan nitrik
Fakat bu tepkime sulu ortamda gerçekleşirse asitin sulu zeltisidir. HN 3 suda
nötralleşme tepkimesi olur. Ce a : D
NH suda + HCl suda $ NH4Cl suda
14 28. E 29. D
U ÖRNEK 31
özünme-çökelme ve nötralleşme tepkimele . odyum metali üzerine su eklendiğinde gazının
2
ri iyon değişimi ile gerçekleşir. Bu tepkimelere oluşumu
yer değiştirme tepkimeleri de denebilir.
. Kl çözeltisi ile Pb 3 2
çözeltisi karıştırıldığında
sarı renkli çökelek oluşması
ÖRNEK 30 . aftalin katısının ısı alarak süblimleşmesi
Yukarıda erilen olaylardan hangilerinde kimyasal
şağıda verilen düzeneğin . kabında l, . kabında
de işim ger ekleşmiştir
ise a sulu çözeltileri bulunmaktadır.
alnız B alnız ve
A D ve , ve
K(g) B
L(g)
M(g) I. Gaz ıkışı kimyasal te kime g stergesidir.
HCl(suda) NaOH(suda) II. Ç kelek oluşumu kimyasal te kime g stergesidir.
III. S limleşme ir hal de işimidir e fiziksel ir olaydır.
1. Kap 2. Kap
Ce a : C
Düzeneğin u undan K, ve gazları gönderiliyor. K
gazının asidik, gazının bazik, gazının ise nötr özel
lik gösterdiği biliniyor. ÖRNEK 32
Buna g re NH g + HCl g $ NH4Cl k
. . kapta çözünme-çökelme tepkimesi gerçekleşir. te kimesi ile ilgili
. . kapta gazı tepkimeye girer. . sit-baz tepkimesidir.
. B u undan sade e gazı çıkar. . ötralleşme tepkimesidir.
yargılarından hangileri yanlıştır . entez tepkimesidir.
alnız B alnız ve yargılarından hangisi yanlıştır
D ve , ve alnız B alnız ve
2. ka ta Na H azı ile K asidi arasında asit- az te kimesi D ve ve

ger ekleşir. I. nc l yanlış
H2 oluşturmayan asit- az te kimeleri sulu ortamda ger-
1. ka ta HCl asidi e M azı te kime erir. 2. nc l do ru
ekleşmiyorsa n tralleşme te kimesi de ildir.
B ucunda asit ya da azlarla te kime ermedi i i in sadece Ce a : A
n tr L gazı ıkar. 3. nc l do ru
Ce a : A
ÖRNEK 33
H3PO4 + K $ K3PO4 + yH2O
U Yukarıda erilen te kime denklemi en k k tam
sayılarla denkleştirilirse e y nin alaca ı de erler
ki farklı madde etkileştiğinde renk değişimi,
aşa ıdakilerden hangisinde do ru erilmiştir
çökelek oluşumu, gaz çıkışı gözleniyor ise olay
y
kimyasaldır denilebilir.
D
6
H3 4 3K H $ K3 4 3H2O
Ce a : D
az çıkışı ve renk değişiminin görüldüğü tepkimeler
30. A 15 31. C 32. A 33. D

1. . KClO $ KCl k +
3
O 4. şağıda verilen kaplarda bulunan çözeltiler karıştı
k 2 g
3 rılmıştır.
. N g + O g $ N2O g
2
1
. H g
+ O g
$ H2O g
2
. g l s $ g k + Cl g
Yukarıda erilen te kimelerin analiz e sentez AgNO3(suda) NaCl(suda)
te kimesi olarak ayrımı aşa ıdakilerden hangi-

sinde do ru erilmiştir I. Kap II. Kap
Karıştırma işlemi sonunda beyaz renkli bir bulanık

naliz entez
lık gözlenmiş ve bir süre sonra dipte beyaz bir katı
, , oluşmuştur.
B , ,
Buna g re
, ,
. Kimyasal bir değişim gerçekleşmiştir.
D , , . luşan karışım elektrik akımını iletir.
, ,
. naliz tepkimesi gerçekleşmiştir.
alnız B alnız ve
2. Bir kimyasal tepkime ile ilgili aşağıda bazı bilgiler D ve , ve
veriliyor
kzotermiktir.
onu unda tuz ve genellikle su oluşur.
5. Aşa ıda erilen te kime t rlerinden hangisi
ynı zamanda yer değiştirme tepkimesidir. kesinlikle ekzotermiktir
Buna g re u te kime t r aşa ıdakilerden
Yanma
hangisi ola ilir
B entez
entez B özünme-çökelme
özünme-çökelme
naliz D sit-baz
D Asit-baz
anma
naliz
6. asidi ile bazının tepkimesinden a 3 ve H2O

3. Kimyasal te kime t rleri ile ilgili aşa ıda eri- oluşmaktadır.
len yargılardan hangisi kesinlikle do rudur
Buna g re asidi ile Y azı aşa ıdakilerden
üm sentez tepkimeleri ekzotermiktir. hangisi ola ilir
B naliz tepkimeleri genellikle ekzotermiktir.
Y
Asit-baz tepkimeleri sonu unda tuz oluşur. CH4 CaO
D anma tepkimeleri sonu unda 2 ve H2 olu B H2CO3 CaCO3
şur.
CS2 a 2
özünme-çökelme tepkimeleri homo en tepki D a H2CO3
2
melerdir.
H2CO3 a 2
1. A 2. D 3. C
16 4. C 5. D 6. E
KİMYASAL TE KİMELERDE HESA LAMALAR

• Kütle, mol sayısı, molekül sayısı, atom sayısı ve gazlar için normal şartlarda ha im kavramlarını birbirleriyle ilişkilendirerek
hesaplamalar yapar.
– ınırlayı ı bileşen hesapları üzerinde durulur.
– epkime denklemleri temelinde yüzde verim hesapları öğretilir.
KİMYASAL TE KİMELERDE HESA LAMALAR

C3H8 g + 5O g $ 3CO g + 4H2O s
A Denklemli Miktar Ge iş Soruları
mol 5 mol mol 4 mol
Bu tür sorularda denkleşmiş denklemin katsayıları
mol 5 mol mol mol
kullanılarak miktarı verilen maddeden, miktarı istenilen
6 8 az halde olmadığı için
maddeye geçiş yapılır. Denklemde maddelerin önünde
ha im geçişi 2O da
yazan katsayılar maddelerin mol sayıları ve gaz fazın
kullanılamaz.
daki maddelerin aynı koşullardaki ha imleri arasındaki
mg 5m g mg 4m g Denklemdeki katsayılar
oranı verir. Fakat maddelerin kütleleri arasındaki oranı
ile kütle geçişi
vermez.
yapılamaz
Bu tür sorular çözülürken
1. Kütlesi ya da belirli koşullarda ha mi verilen NOT
maddenin mol sayısı bulunur. epkime denklemlerinde ha im hesabı yapılır
2. Denkleşmiş denklem kullanılarak istenilen ken sade e gaz fazında bulunan maddeler dik
maddenin mol sayısına geçilir. kate alınır. Denklemde 2 varsa atm basınç
3. olü bulunan maddenin soruda sorulan ni eliği altında nin üzerindeki sı aklıklarda gaz,
hesaplanır. nin altındaki sı aklıklarda ise katı ya da
şağıdaki denklemlerde bazı miktar geçişleri verilmiştir sıvı olduğu unutulmamalıdır.
N2 g + 3H2 g $ 2NH3 g , 4
mol + mol $ mol oplam mol sayısı

korunmamış
+ $ oplam gaz ha mi
korunmamış
2 tane 6 tane $ 8 tane oplam atom sayı

+
atom atom atom sı korunmuş
Doğada 2 katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir.
8 gram 6 gram $ 4 gram oplam kütle ko
+
N2 H2 NH3 runmuş ÖRNEK 34
tane 3 tane $ 2 tane oplam molekül 0 5 mol C2H6 gazının tamamının yeterli miktarda
+ 2
molekül molekül molekül sayısı korunmamış gazı ile te kimesinden
7
H2 g + Cl2 g $ 2HCl g , l 5 C2H6 g + O g $ 2CO g + 3H2O g
2
mol + mol $ mol oplam mol sayısı denklemine g re ka mol H2 gazı elde edilir
korunmuş
, 5 B ,5 D ,4 ,5
+ $ oplam ha im ko
runmuş
• Denkleme g re
2 tane 2 tane $ 4 tane oplam atom sayı 1 mol C2H6 nın te kimesinden 3 mol H2 gazı elde edilir.
+
atom atom atom sı korunmuş 0 5 mol
gram gram $ gram oplam kütle ko 1 5 mol H2 gazı oluşur.
+
H2 Cl2 HCl runmuş Ce a : E
tane tane $ 2 tane oplam molekül

+
molekül molekül molekül sayısı korunmuş
17 34. E
ÖRNEK 35 ÖRNEK 37
C3H4 gazının yanma tepkimesi aşağıda verilmiştir. 5 4 gram Al metali e yeterince HCl asidi ile ger ek-
C3H4 g + 4O $ 3CO + 2H2O s leştirilen
g g
3
denklemine g re normal koşullarda 13 44 litre C 2 Al k + 3HCl suda $ AlCl suda + H g
2
gazı oluştu una g re harcanan C3H4 gazı ka gram-
dır , te kimesi sonucu en fazla ka tane H2 molek l olu-
şur l , A vogadro sayısı
B 4 8 D 4 6
, B ,5 A
NA
• NK da 1 mol gaz 22 4 L hacim ka larsa D , A 2
13 44 L
= 0 6 mol C oluşur. • 1 mol Al 27 gram ise
2
5 4 gram
• Denkleme g re
= 0 2 mol Al te kimeye girmiştir.
1 mol C3H4 yandı ında 3 mol C 2 oluşuyorsa
• Denkleme g re
0 6 mol C 2 oluşması i in
3
——————————————————————— 1 mol Al dan mol H2 molek l oluşursa
2
0, 6 0 2 mol den
= = 0 2 mol C3H4 harcanır.
3
= 0 3 mol H2 molek l oluşmuştur.
• C3H4 n mol k tlesi 3 12 + 4 1 = 40 g mol
• 1 mol NA tane ise
1 mol C3H4 40 gram ise
0 3 mol
0 2 mol
= 8 gram = 0 3 NA tane H2 molek l oluşur.
Ce a : C Ce a : D
ÖRNEK 36 ÖRNEK 38
g k + 2HCl suda $ g l suda +H g N g + 3H g $ 2NH g
denklemine göre 4,4 gram l asidinin tamamı yete denkleminde oluşan 3 gazının K’daki ha mi bilin
rin e g katısı ile tepkime veriyor. mektedir.
Te kimeden elde edilen H2 gazı ka mold r Buna g re
, l 5 . ar anan 2 nin mol sayısı
, B , ,4 . ar anan 2
nin kütlesi
D ,6 ,8 . luşan ün içerdiği atom sayısı
3
niceliklerinden hangileri uluna ilir

• HCl nin mol k tlesi 1 + 35 = 36 g mol
, A vogadro sayısı
• 1 mol HCl 36 gram ise
alnız B alnız ve
14 4 gram
14, 4 D ve , ve
= =0 4 mol HCl harcanmış
36
• Denkleme g re
• NH3 n NK daki hacminden mol sayısına ge iş ya-
2 mol HCl nin te kimesinde 1 mol H2 gazı oluşuyor ise V
ıla ilir. n = ----
0 4 mol 22 4
= 0 2 mol H2 gazı oluşur. • Denklem kullanılarak NH3 n mol sayısından N2 e
Ce a : A H2 nin mol sayılarına ge iş ya ıla ilir. H2 nin mol

k tlesi ilindi i i in k tlesi hesa lana ilir.
• Mol sayısı ilinen N2 H2 e NH3 n atom sayıları
uluna ilir.
Ce a : E
35. C 36. A 18 37. D 38. E

ÖRNEK 39 B Artan Maddesi lan Te kimeler

Bu tür sorularda tepkimeye giren maddeler birbirle
katısı ve 2 gazı arasında
ri ile orantısız verilir. adde miktarları dikkate alındığın
Xk +O g
$ XO g
da hangi madde bitiyorsa soru bu madde dikkate alına
rak çözülür. ani problem, olması gerekenden daha az
Bu te kimede harcanan katısı e oluşan 2
ga- olan maddeye göre çözülür.
zı ile ilgili
Değişim, biten maddenin miktarı ve denklem katsa
. ol sayıları
yıları dikkate alınarak yapılır.
. K da ha imleri
epkimede ilk tükenerek tepkimenin durmasını sağ
. çerdikleri atom sayıları
layan maddeye sınırlayıcı madde denir.
niceliklerinden hangileri eşittir
Tam erimli te kime, reaktiflerden en az birinin bit
alnız B alnız ve
tiği tepkimedir. am verimli tepkimelerde reaktiflerin ta
D ve ve
mamı da tükenebilir.
• Denkleme g re 1 mol k harcanırken 1 mol 2g
oluşmaktadır. I. nc l do ru ÖRNEK 41
• Fakat NK da 1 mol katının hacmi 1 mol gazdan da- N2 ile H2 gazları uygun koşullarda tepkimeye girdiğinde
ha azdır. II. nc l yanlış
sade e 3 gazı oluşmaktadır.
• 1 mol molek l ndeki atom sayısı 1 mol ato-
2 ,6 şar mol 2 ve H2 gazları tam verimle tepkimeye gi
mununkinden daha fazladır. III. nc l yanlış
riyor.
Ce a : A Buna g re
. ınırlayı ı bileşen 2’dir.
. ,4 mol gazı oluşmuştur.
ÖRNEK 40 3
. luşan gazın mol sayısı, artan gazın mol sayısının
5 litre C4H6 gazının yeteri kadar 2 gazı ile katıdır.
11 yargılarından hangileri do rudur
C4H6 g + O g $ 4CO g + 3H2O g
2
alnız B alnız ve
denklemine g re te kimesinden aynı şartlarda en
fazla ka ar litre C 2 e H2 gazları elde edilir D ve , ve
CO 2 H2O
Te kimenin denkleşmiş denklemini yazarsak
4 3 N2 g 3H2 g $ 2NH3 g dir.
B 5 • Te kimeye g re 1 mol N2 ile 3 mol H2 te kimeye gi-
4 rer. Buna g re
D 1 mol N2 ile 3 mol H2 te kime eriyorsa
8 6 0 6 mol N2 ile
————————————————————
1 8 mol H2 gerekir
• Aynı koşullarda gazlar i in mol sayısı ile hacim
do ru orantılıdır. Denkleme g re Ancak elimizde ulunan H2 0 6 mold r. Gerekenden az
1 hacim C4H6 gazında 4 hacim C olan madde sınırlayıcı H2 dir. Te kime H2 itecek şe-
2 gazı oluşuyorsa
kilde d ş n lmelidir.
5 litre C4H6
————————————————————————— N2 g 3H2 g $ 2NH3 g
= 20 litre C 2 gazı oluşur. Başlangı 0 6 mol 0 6 mol -
Te kime –0 2 mol -0 6 mol +0 4 mol
1 hacim C4H6 gazından 3 hacim H2 gazı oluşuyorsa Sonu 0 4 mol 0 0 4 mol
5 litre C4H6
- Sınırlayıcı madde iten madde H2 dir.
————————————————————————
=15 litre H2 gazı oluşur. - 0 4 mol NH3 gazı oluşur.
Ce a : B - luşan NH3 gazının mol sayısı artan N2 gazının
mol sayısı eşittir.
Ce a : B
39. A 40. B 19 41. B

ÖRNEK 42 ÖRNEK 43
4 mol şit mollerde alınan 4 ve O2 gazları tam verimle tep
3H8 gazı ile mol 2 gazı,
kimeye girdiğinde mol 2 gazı oluşuyor.
C3H8 g + 5O g $ 3CO g + 4H2O g
Buna g re aşlangı ta alınan gaz karışımı ka mol-
denklemine göre tam verimle tepkimeye girmektedir. d r
Buna g re sınırlayıcı ileşen e oluşan C 2 gazının 6,4 B 8 D ,8

mol sayısı aşa ıdakilerden hangisinde do ru eril-
miştir • CH4 organik ir maddedir. rganik maddeler yandı-
ında C 2 e H2 oluştururlar.
ınırlayı ı bileşen nCO • Te kime denklemi:
2
CH4 g + 2O2 g $ C 2g + 2H2O g

3
H8 6
Başlangı = 2n 2n - -
B 2 3 Te kime = -n -2n +n +2n
—————————————————————————
3H8 3
Sonu = n 0 n 2n
D 2 6 denklemde 2 nin katsayısı daha y k oldu u i in her
iki reaktifinde mol sayısı 2 ile orantılı alındı.
3H8 5
- luşan C 2 nin mol sayısı nC = 3 mol ise
2
Başlangı ta alınan gaz karışımı
• Denkleme g re reaktiflerden hangisinin itece i
kontrol edilir. 2 nin itti i d ş n l rse. nCH = 2n
4
nO = 2n
2
1 mol C3H8 ile 5 mol te kime eriyor ——————

2
10 mol 2 4n = 4.3 = 12 mol olur.
——————————————————— Ce a : E
= 2 mol C3H8 ile te kime erir.
Demek ki 10 mol 2 iterken 4 mol C3H8 den 2 mol har-
canır 2 mol artar.
C3H8 g + 5O2 g $ 3C +4H2O g

ÖRNEK 44
2g
Başlangı = 4 mol 10 mol - - 3X + Y $
Te kime = -2mol -10 mol +6 mol +8 mol ukarıda verilen tepkimeye göre eşit mollerde ve
—————————————————————————
alınarak tam verimle tepkimeye girmektedir. epkime
Sonu = 2 mol 0 6 mol 8 mol
sonu unda ,4 mol madde artarken 6,8 gram oluş
- Sınırlayıcı iten madde 2 dir.
maktadır.
- luşan C 2 gazı ise 6 mol d r.
Ce a : D
Buna g re oluşan Z nin mol k tlesi aşa ıdakilerden
hangisinde do ru erilmiştir
B 4 68 D 8
• Denklemde kat sayısı y k olan tir. Her iki reak-

U
tifinde mol sayısı 3n gi i d ş n lerek aşlanır.
şit mol, eşit ha im ya da eşit kütleli sorularda 3 + Y $ 2Z
oluşan ürünlerden yola çıkarak har anan mad Başlangı = 3n 3n -
Te kime = -3n -n +2n
delerin mol sayıları ya da kütleleri bulunur. —————————————————————————
Sonu = 0 2n 2n
şit mol veya ha im diyorsa reaktiflerden
- Artan Y nin mol sayısı 2n = 0 4 mol
hangisinin mol sayısı ya da katsayısı daha n = 0 2 mol olarak ulunur.
fazla ise her iki reaktifinde o mol sayısına - luşan Z nin mol sayısı 2n = 0 4 mol d r e 6 8
gram oldu una g re
veya ha ime sahip olduğu düşünülür.
Z i in
şit kütlede diyorsa reaktiflerin har anan m 6, 8
n= 04= MA = 17 g mol
kütleleri bulunur. angi reaktif kütle e da MA MA
Ce a : A
ha fazla har anıyorsa her iki reaktiften o
kütle değerinde var olduğu düşünülür.
42. D 20 43. E 44. A

ÖRNEK 45 ÖRNEK 47
ynı koşullarda eşit ha imde alınan 2 ve H2 gazları, gram ile gram alınarak
N g + 3H g $ 2NH g
X + 3Y $
denklemine göre tam verimle tepkimeye girdiğinde 6 tepkimesi tam verimle gerçekleştiriliyor.
NH3 gazı oluşmaktadır.
Te kimede 25 gram Z oluştu una g re
Buna g re aynı koşullarda
. ’nin kütle e 5 ’si artar.
. 6 2 gazı artar. . ınırlayı ı reaktif tir.
. Başlangıç karışımı 8 ’dir. . in mol kütlesi, nin mol kütlesinin katıdır.
. epkime artansız gerçekleşir. yargılarından hangileri do rudur
alnız B alnız ve
alnız B ve ve D ve , ve
D ve , ve
30 gram Y nin tamamı t kenseydi oluşan Z k tlesi k t-
lenin korunumu yasasına g re ir miktarda ile 30 gra-
• Te kime denklemine g re her iki reaktifin hacmini mın zerinde olurdu. Biten madde olmalı. Buna g re
katsayısı y k olan reaktif hacmi kadar d ş nme- + 3Y $ Z
liyiz.
Başlangı = 10 gram 30 gram -
N2 g 3H2 g $ 2NH3 g
Te kime = -10 gram -15 gram +25 gram
Başlangı 3V 3V - ——————————————————————————
Te kime -V -3V +2V Sonu = 0 15 gram 25 gram
——————————————————————————
Sonu 2V 0 2V 60 L &V 30L dir.
- 30 gram Y nin 15 gramı artmış k tlece 50 si
- Biten madde tir. Yani sınırlayıcı madde dir.
- Artan N2 gazı 2V 60 L
- Denklemde harcananlara g re 1 mol = 10 gram
- Başlangı karışımı 3V N2 3V H2 6V
d ş n l rse
karışım 6V 6.30 180 L dir.
3 mol Y = 15 gram olur.
- Te kimede 2V 60 L N2 artmıştır.
1 mol Y = 5 gram
Ce a : B
Yani MA = 2MAY dir.
Ce a : E
ÖRNEK 48
H2 ve O2 gazlarının aynı koşullarda toplam ha mi 4 lit
ÖRNEK 46
redir.
ynı koşullarda 4 litre 2 gazı ile 5 litre 2 gazı tam Bu gazların tam erimle te kimesi sonucu
verimle tepkimeye girerek 3 gazını oluşturuyorlar. 2H g + O g $ 2H2O g
Buna g re te kime sonunda hangi gazdan ka lit- denklemine g re 2 gazının 7 litresi arttı ına g re
re artar oluşan H2 gazının hacmi ka litredir
5 litre 2 B litre 2 8 litre 2

B 8 D 4
D 5 litre 2
litre 2
Artan 7 L gaz arsa te kimeye 40 – 7 = 33 litre gaz
girer.
1 -
S 2g + O2 g $ S 3g 2H2 g + O2 g $ 2H2O g
2
Başlangı : 40 L 25L –2V –V +2V
Te kime: –40 L -20L +40 L
———————————————————— 3V = 33 L
Sonu : 0 5L 40 L V = 11 L & 2V = 22L
Ce a : A
Ce a : B
45. B 46. A 21 47. E 48. B

1. C3H4 g + 4O g
$ 3CO g
+ 2H2O g 4. 120 litre NH3 gazının
te kimesine g re aşa ıdaki ifadelerden hangisi N g + 3H g $ 2NH g

yanlıştır
denklemine g re oluşması i in aynı koşullarda
ynı koşullarda 5 litre 3H4 gazı ile litre 2
en az ka ar litre N2 e H2 gazları te kimeye gir-
gazı artansız tepkimeye girer. melidir
B ,8 mol har andığında ,4 mol oluşur. N2

H2
2 2 ——— ———
epkimeye girenlerin toplam mol sayısı, ürünle 6 8

rin toplam mol sayısına eşittir. B 6
D epkimeye giren 3H4 molekül sayısının iki katı
kadar CO2 molekülü elde edilir.
D
,6 mol 3H4 gazının yeterli 2 gazı ile tam ve
rimli tepkimesinden , mol elde edilir. 6
2
3
2. 20 litre C gazının yeterli miktarda 2 ile te ki- 5. Al k + Br suda $ lBr suda + H g
2
mesinden aynı koşullarda ka litre C 2 gazı el-
te kimesine g re 3 mol AlBr3 tuzunun oluşması
de edilir
i in ka gram HBr asidi te kimeye girmelidir
5 B 5 D 5 , Br 8
4 B 486
D 8
3. şit mollerde alınan 2H6 ve C3H6 gazları ayrı ayrı 6. , mol l yeterli miktarda l2O3 ile
yeterli miktarda O2 gazı ile tamamen yakılıyor.
Al2O k + 6HCl suda $ 2AlCl suda + 3H2O s
Buna g re
denklemine göre artansız tepkime vermektedir.
. luşan 2 miktarları eşittir.
Buna g re te kimeye ait
. luşan 2 miktarı 3H6 bileşiğinde daha faz
ladır. epkimede oluşan
Toplam kütle Al2O3 mol sayısı H2O kütlesi (gram)
. Kullanılan 2 miktarı 2H6 bileşiğinde daha faz
ladır. 0,2 10,8
yargılarından hangileri yanlıştır ,

Zaman Zaman Zaman
I II III
alnız B alnız ve
grafiklerinden hangileri do rudur , 6
D ve , ve
alnız B alnız ve
D ve , ve
1. D 2. D 3. B 22 4. A 5. C 6. E
1. , mol 2 gazı ile mol 2 gazı, 4. ynı koşullarda bulunan eşit ha imli ve 2 gaz
larının tam verimli tepkimelerinden en fazla 4 litre
X g + 3Y g $ 2XY g N2O5 gazı oluşuyor.
denklemine göre tam verimle tepkimeye girmekte Buna g re
dir.
. 2 gazından litre artar.
Buna g re hangi maddeden ka mol artar . Başlangıç karışımı 4 litredir.
, mol 2 B , mol 2 , mol 2
. ınırlayı ı bileşen 2
gazıdır.
D , mol ,5 mol yargılarından hangileri do rudur

2 2
alnız B alnız ve
D ve , ve
2. 2NH g
+ H2SO4 suda $ 4 2
SO4 suda
te kimesine g re 4 mol NH3 e H2S 4 karışı-

mından 1 mol NH4 2S 4 oluştu una g re
. mol madde artmıştır. 5. 5NA tane H2 molek l ile 128 gram 2 gazının
tam erimli te kimesinden ka mol H2 ileşi i
. ar anan 2
SO4 8 gramdır.
elde edilir 6, A vogadro ayısı
. epkimeye giren 3 gazı normal koşullarda
44,8 litre ha im kaplar. B D 4 5
, 6,
alnız B alnız ve
D ve , ve
6. ile B maddeleri arasında gerçekleşen tepkimenin

deney sonuçları aşağıda verilmiştir.
3. N2 ve O2 gazları arasında
N + 2O $ 2NO Başlangı Maddelerinin Artan Madde

g g g
Mol Sayısı Mol Sayısı
tepkimesi tam verimle gerçekleşiyor.
A B A B
Deney
luşan N 2 gazının 4 mol olması i in ,6 ,5 - ,
. 4 mol g ve 6 mol g Deney sonu larına g re te kime denklemi aşa-

. mol g ve mol g
ıdakilerden hangisi gi i ola ilir
. mol g ve 8 mol g A + B $ B2
gazları karışımlarından hangileri kullanıla ilir B 3A + B $ A3B
alnız B alnız ve 2A + B $ A2B2
D ve ve D 2A + B $ A2B
3A + B $ A3B2
1. C 2. E 3. B 23 4. A 5. E 6. D
C Katı K tlesinde Artmanın eya Azalmanın ÖRNEK 50

ldu u ro lemler
CaCO3 katısı ısıtıldığında
Bir soruda katı kütlesinde artma olması reaktifler
CaCO $ CaO k + CO
den gaz ya da sıvı fazında bulunan bazı maddelerin k g
ürünlerde katıya dönüştüğünü gösterir. denklemine göre ayrışıyor. ğzı açık bir kapta gerçek
leşen tepkime sonu unda kaptaki katı kütlesi gram
Örne in
azalıyor.
CaO k + CO $ CaCO , 6, a 4
g k Buna g re
56 gram 44 gram gram
. epkimeye giren a 3 katısı 5 gramdır.
Başlangıçta 56 gram olan katı kütlesi tepkime sonun
. luşan a katısı mol dür.
da gram olmuştur. Katı kütlesinde meydana gelen
- 56 = 44 gramlık artış reaktiflerde bulunan 44 . luşan 2 gazı K’da , litre ha im kaplar.
gram 2
gazının har anmasından kaynaklanır. yargılarından hangileri yanlıştır
Bir soruda katı kütlesinde azalma olması reaktifler , 6, a 4

de katı halde bulunan bir maddenin tamamının ya da alnız B alnız ve
içinde bulunan bazı elementlerin gaz ya da sıvı hale dö D ve , ve
nüştüğünü gösterir.
Örne in Bu soruda katı k tlesinde meydana gelen azalış oluşan

3 C 2 gazının k tlesi kadardır.
KClO k $ KCl k + O g 6, l 5, K
2 m 22
gram 4 gram 48 gram n CO = = = 0, 5 mol CO 2 oluşmuş
2 MA 44
CaC 3 k $ Ca k C
Başlangıçta gram olan toplam katı kütlesi ürün 2g
Başlangı mol - -
lerde 4 grama düşmüştür. Katı kütlesindeki - 74 Te kime -0 5 mol +0 5 mol +0 5 mol
= 48 gramlık azalış ürünlerde gaza dönüşen ——————————————————————————
2 gazın
Sonu -0 5 mol 0 5 mol 0 5 mol
dan kaynaklanmaktadır.
- Te kimeye giren CaC 3

0 5 mol d r e
ÖRNEK 49 m
n
MA
gram g katısı yeterin e 3
gazı ile tamamen m
05 &m 50 gram
tepkimeye girerek g 4 katısına dönüşüyor. 100
- luşan Ca katısı 0 5 mold r.
Buna g re katı k tlesindeki artış ka gramdır
- luşan C 2
0 5 mold r e
6, g 4, V
n
22, 4
6 B 5 4 V
05 &V 11 2 litre hacim ka lar.
D 22, 4
Ce a : B
Te kime denkleminde maddelerin k tlelerini yazalım
MgO k + S 3g $ MgS 4k 1 mol Mg = 40 g mol

40 gram 80 gram 120 gram 1 mol S 3 = 80 g mol
1 mol MgS 4 = 120 g mol

Te kime denklemine g re 40 gram Mg te kime erdi in-
de 120 gram MgS 4 katısı oluşuyor yani katı k tlesinde 80
gramlık artış oluyor.
40 gram Mg te kimeye girdi inde 80 gram katı k tlesi artıyorsa.
20 gram
———————————————————————————
20·80
= = 40 gram katı k tlesi artar.
40
Ce a : C
49. C 50. B
24
ÖRNEK 51 ÖRNEK 53
n
KCl 3 katısı ısıtıldı ında 2Fe k +
O g $ Fe2On k
2
3
KClO k $ KCl k + O g tepkimesine göre 56 gram Fe katısının artansız tepki
2
mesi sonu unda katı kütlesi 4 gram artmaktadır.
tepkimesi gerçekleşiyor. 44 gram K l 3 katısı ısıtıldı
ğında katı kütlesinde 48 gram azalma olduğu an için Buna g re n sayısı ka tır
. mol K l katısı oluşur. 6, Fe 56

. çığa çıkan gaz tane atom içerir. 3 5
A B D
1 2 2
. Başlangıçtaki K l 3 katısının ü tepkimeye gir
4
miştir. 56 gram Fe = 1 mol
yargılarından hangileri do rudur 1 mol Fe nin te kimesinden 24 gram katı k tlesi artar.
6, l 5, K , A vogadro sayısı 2 mol Fe den
———————————————————————
alnız B ve ve
= 48 gram katı k tlesi artar.
D ve , ve
Katı k tlesinde artış = O2 gazı k tlesi
m 244 m 48 3
KCl 3 i in n = = = 2 mol dür. & nO = = = mol
MA 122 2 MA 32 2
• Te kimede 48 gram katı k tlesinin azalması 48 3 n
= & n=3
gram 2 gazının oluşması anlamına gelir. luşan 2 2
O2 nin mol sayısı Ce a : E
m 48
n= = = 1, 5 mol dür.
MA 32
• Te kime denklemini yazarsak
KCl 3k $ KCl k + 3 2 O2 g
Başlangı = 2 mol 244 g - -
Te kime = -1 mol 122 g +1 mol 74 g + 1 5 mol 48 g
——————————————————————————
Sonu = 1 mol 122 g 1 mol 74 g 1 5 mol 48 g
ÖRNEK 54
şit kütlede alınan a katısı ve 2
gazının tam ve
- 1 mol KCl oluşur.
rimle gerçekleşen tepkime denklemi aşağıda verilmiştir.
- 1 5 mol 2 gazı oluşur.
15 2 = 3 mol atom i erir. CaO k + CO g
$ CaCO k
3 mol atom = 3NA tane atom
Te kimeye g re katı k tlesi 66 gram arttı ına g re
- Başlangı taki KCl n yarısı harcanır.
3 hangi reaktiften ka gram artar
Ce a : B
, 6, a 4
8 gram a B 84 gram a
ÖRNEK 52 44 gram D gram a
2
2Ca k + O g
$ 2CaO k 8 gram 2
Yukarıdaki te kimeye g re katı k tlesi 96 gram art-

tı ında ka mol Ca katısı oluşur 6, a 4 Ca k + C 2g $ CaC 3k
56 k 56 k
B 4 5 D 6 8 -56 k - 44 k +100 k
—————————————————————
0 12 k 100 k
2 mol Ca = 80 gram
Katı k tlesinde 32 gram artış ardır. Artan katı k tlesi & 100 k - 56k = 66 gram
2 mol Ca = 112 gram
= 44k = 66 gram
2 mol Ca oluştu unda 32 gram artış arsa k = 1 5 gram
96 gram artış i in Artan madde & 12 k &
————————————————————— & 12 1 5 = 18 gram C 2
= 6 mol Ca oluşur. Ce a : E
Ce a : D
51. B 52. D 53. E 54. E

25
D Y zde Verim e Safsızlık ro lemleri ÖRNEK 56

epkimede en az bir reaktifin bitmesi tepkimede
af olmayan 8 gram g evherinin tamamı derişik l
verim olduğu anlamına gelir. epkimede hiç sulu çözeltisine atıldığında,
bir reaktif tam bitmiyorsa verim yoktur ve tep
g k + 2HCl suda $ g l +H
kime verimini sınırlayı ı madde belirler. suda g
tepkimesi gerçekleşiyor.
Gerçekte harcanan s›n›rlay›c› madde
Tepkime verimi =
Teorikte harcanmas› gereken s›n›rlay›c› madde Te kimede en fazla 5 gram H2 gazı oluştu una g re
af olmayan maddelerin saflık yüzdesi kadarı tepki Mg ce herinin saflık y zdesi ka tır
meye girer ya da oluşan maddelerden tepkimeye gi , g 4
ren madde miktarı bulunur. epkimeye giren madde 5 B 6 5
miktarının, başlangıç miktarına oranının ile çar
D 45 5
pımı saflık yüzdesini verir.
Tepkimeye giren madde miktar› m 5
Safl›k%si = x100 • 5 gram H2 nin mol n = = = 2, 5 mol
MA 2
Bafllang›çtaki madde miktar›
• Te kime denklemine g re 2 5 mol H2 oluşması i in
2 5 mol saf Mg metali harcanması gerekir. Harca-
ÖRNEK 55 nan metalin k tlesi
m
C3H8 gazının yanma tepkimesi n=
MA
C3H8 g + 5O g
$ 3CO g
+ 4H2O s m
2, 5 =
24
şeklindedir. 5 mol 3H8 gazı yeterin e 2 gazı ile yakıl
m = 60 gram Mg tepkimeye girmifl
dığında K’da 6 , litre 2 gazı oluşmaktadır.
Tepkimeye Giren Madde Kütlesi
Buna g re Safl›k % si = x100
Bafllang›çtaki Madde Kütlesi
. epkime verimi ’dir. 60 gram
• = x100
. gram oluşur. 80 gram
2
= %75 olur.
. epkimede kullanılan 2 gazı 5 mol’dür.
yargılarından hangileri do rudur , 6 Ce a : A
alnız B alnız ve
D ve , ve ÖRNEK 57
3
2Al k + O g $ Al2O k
2
NK da 67 2 litre gaz
V ukarıda verilen tepkime denklemine göre saflık
n=
22, 4 taki l metali mol hava kullanılarak artansız yakılıyor.
67, 2
n= = 3 mol'dür. Buna g re aşlangı ta alınan Al rne i ka gramdır
22, 4
te kimede 3 mol C 2 oluştu unu denklemde g stere- 1
rek miktar ge işleri ya ılır. l , havanın i O2’dir.
5
C3H8 g + 5 O2 g $ 3C 2 g 4H2O s
,5 B 8
Başlangı 5 mol mol - -
Te kime -1 mol -5 mol +3 mol +4 mol
D 6 ,5 84
——————————————————————————
Sonu 4 mol 0 3 mol 4 mol
1
• 3 mol ha anın 3 = 0 6 mol oksi en gazıdır.
Harcanan madde miktar› 5
- erim 100
Bafllang›çtaki madde miktar› • Denkleme g re 0 6 mol 0 8 mol Al ile te kime erir.
2
1
100 20 dir. 0 8 mol Al = 27.0 8 = 21 6 gram
5
- 4 mol su oluşur.
Başlangı taki maddenin 20 si 21 6 gram ise
m m
n= & 4= 100
MA 18 ———————————
m 72 gram su oluşur.
= 108 gramdır.
- Te kimede harcanan 2 gazı 5 mol d r. Ce a : C
Ce a : E
55. E 26 56. A 57. C

ÖRNEK 58 ÖRNEK 60
af olmayan 5 gram a 3 örneği, 4 mol 4 gazı ile 6 mol 2 gazı,
CaCO k $ CaO k + CO g
CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g
tepkimesine göre tamamen ayrıştığında K’da , litre denklemine göre 4 verimle tepkimeye giriyor.
ha im kaplayan g
oluşuyor.
Buna g re aşa ıdaki yargılardan hangisi yanlıştır
Buna g re CaC 3 rne inin saflık y zdesi ka tır
, , 6
, 6, a 4
ar anan 2 gazının mol sayısı, oluşan 2 ’nun
8 B 5 5 mol sayısına eşittir.
D B ar anan gazı , moldür.
4
luşan 2 gazı 44 gramdır.

• NK da 11 2 litre hacim ka layan C 2
V 11, 2 D luşan 2 gazı ,4 moldür.
n= = = 0, 5 mol'dür.
22, 4 22, 4
4
gazının mol e i tepkimeye girmeden kalır.
• Denkleme g re 0 5 mol C 2 oluşması i in 0 5 mol
CaC 3 harcanmalıdır.
CaC $ Ca +C • Bu t r sorularda sınırlayıcı madde ulunur e sınır-

3k k 2g
layıcı maddenin 40 ı alınarak işlem ya ılır.
-0 5 mol +0 5 mol CH4 + 2 O2 $ C 2 H2O
2
• 0 5 mol CaC 3 n k tlesi Başlangı 4 mol 6 mol - -
m Te kime -3 mol -6 mol +3 mol +6 mol
n= ——————————————————————————
MA
m Sonu 1 mol 0 3 mol 6 mol
0, 5 = & m = 50 gramdır.
100
sınırlayıcı
Yani 250 gram CaC 3 rne inin 50 gramı harcanıyor.
ileşen
Tepkimeye giren madde miktar›
Safl›k %si = x100 • Sınırlayıcı ileşen 2 oldu u i in 2 nin 40 ı har-
Bafllang›ç madde miktar›
canarak işlem ya ılır.
50
= x100 = %20 40
250 6 mol · = 2, 4 mol O 2 tepkimeye girer.
100
Ce a : E CH4 + 2 O2 $ C 2 2 H2O
Başlangı 4 mol 6 mol - -
Te kime -1 2 mol -2 4 mol +1 2 mol +2 4 mol
ÖRNEK 59 ——————————————————————————
Sonu 2 8 mol 3 6 mol 1 2 mol 2 4 mol
2NH g $ N g + 3H g
gram 3 gazı 5 verimle yukarıda verilen denk

Oluflan CO 2
leme göre tepkimeye giriyor.
m
n=
Buna g re elde edilen H2 gazı ka gramdır 2, 8 MA
x100 = %70 artar.
4 m
, 4 1, 2 =
44
B 8 D m = 52, 8 gramd›r.
Ce a : C
51
200 · = 102 gram NH 3 te kimeye girer.
100
m 102
n= = = 6 mol NH 3 harcanıyor.
MA 17
Denkleme g re 2 mol NH3 ten 3 mol H2 oluşur.
6 mol NH3
—————————————————
= 9 mol H2 oluşur.
9 mol H2 = 9.2 = 18 gram H2 oluşur.
Ce a : B
58. E 59. B 27 60. C

ÖRNEK 61 E Te kime İ erisinde Atom e Molek l

K tlelerinin Hesa lanması
2NaOH suda + H2S suda $ Na2S suda + H2O s
Bu tür sorularda kütlesi ve mol kütlesi bilinen mad
denklemine g re 6 8 gram H2S nin tamamının te ki-
denin molü bulunur. Denklem yardımı ile mol kütlesi bi
meye girmesi i in k tlece 20 Na H i eren sulu -
linmeyen fakat kütlesi bilinen maddenin mol sayısına
zeltiden ka gram gerekir 2 nin su ile tepkime ver m
mediği düşünüle ek. , 6, a , geçilir ve gerekli hesaplamalar yapılarak n = mol
MA
B 4 6 D 8 kütlesi A bulunur.
ÖRNEK 63
m 6, 8
• 6 8 gram H2S n = = = 0, 2 mol dür. 5 gram saf katısının tamamı,
MA 34 3
• Denkleme g re 0 2 mol H2S 0 4 mol Na H ile te kime- XCO $ XO k + CO
k g
ye girer.
denklemine göre ayrıştığında 8 gram katısı oluş
2 Na H suda + H2S suda $ .........
maktadır.
-0 4 mol -0 2 mol
Buna g re in atom k tlesi ka g mol d r
m m
0, 4 mol NaOH için n = & 0, 4 = , 6
MA 40
m = 16 gram B 4 6 D 4 55
• Te kimeye giren Na H elimizdeki to lam zelti mikta-
rının k tlece 20 sini oluşturuyor. Buna g re
K tlenin korunumu yasasına g re 50 g C 3 katısının
Tepkimeye giren madde miktar›
Safl›k % si = x100 28 gramı katısına d n ş yorsa geriye kalan 22 gra-
Bafllang›çtaki madde miktar›
mı da C 2 gazına d n şm ş olmalıdır.
16
20 = ·100 & = 80 gram aşlangı ta olan karışım
x
miktarıdır. C 3
$ + C 2
m 22
50 gram 28 gram 22 gram n CO = = = 0, 5 mol
2 MA 44
Ce a : D . . .
0 5 mol 0 5 mol 0 5 mol
i in
ÖRNEK 62
m 28
n= & 0, 5 = & X + O = 56
MA MA
2S k + 3O g $ 2SO g
M A = 56 g/mol X + 16 = 56
epkimesi 4 verimle gerçekleştiğinde , mol 3
x = 40 g/mol
gazı oluşuyor.
Ce a : D
E er te kime tam erimle ger ekleşmiş olsaydı ka
mol 2 gazı harcanırdı ÖRNEK 64
,5 B , 5 3
X + 3NaOH suda $ Na3XO suda + H g
2
D ,5 , 5
Denklemine g re 5 4 gram metali yeterince
Na H ile artansız te kime erdi inde NK da 6 72 lit-
40 erimle 0 2 mol S 3 oluşuyorsa re H2 gazı oluştu una g re metalinin mol k tlesi
100
—————————————————— ka gramdır
= 0 5 mol S 3 oluşurdu. 8 B 4 56 D 4
Denkleme g re
2 mol S oluşması i in 3 mol harcanıyorsa 6, 72
3 2 • luşan H2 i in n = = 0, 3 mol
0 5 mol S 3 oluşması i in 22, 4
——————————————————————————
• Denkleme g re 0 3 mol H2 oluşması i in 0 2 mol har-
= 0 75 mol 2 harcanır.
canır.
Ce a : B
m 5, 4
• i in n = & 0, 2 =
MA MA
MA = 27 g mol
Ce a : E
61. D 62. B 28 63. D 64. E

ÖRNEK 65 ÖRNEK 67
XOH + HY $ XY + H2O YCO k $ YO k + CO g
tepkimesine göre gram ile 4, gram ’nin ar denklemine g re 42 gram YC 3 n tamamının te ki-
tansız tepkimesinden 5,4 gram 2 ve bir miktar bi mesinden 22 gram C 2 gazı oluştu una g re Y ele-
leşiği oluşuyor. mentinin mol k tlesi ka gramdır , 6
Buna g re e Y nin atom k tlelerini ulunuz. 4 B 6 4 D 6

, 6
m 22
C 2 i in n = = = 0, 5 mol
m 5, 4 MA 44
5 4 gram H2O n = = = 0, 3 mol dür.
MA 18
Denkleme g re Denklemine g re 0 5 mol C 2 oluşması i in 0 5 mol YC 3
harcanır.
H + HY $ Y + H2O
0 5 mol YC 3
42 gram
Te kime -0 3 mol -0 3 mol +0 3 mol +0 3 mol
1 mol
——————————————
12 gram 24 3 gram 30 9 gram 5 4 gram = 84 gram
& Y + C + 3.O = 84
36 3 gram 36 3 gram Y + 12 + 48 = 84 &
= 24 g mol
H i in
Ce a : C
m 12
n= & 0, 3 = & X + 16 + 1 = 40
MA MA
M A = 40 g/mol X = 23 g/mol
ÖRNEK 68
HY i in A ile B2 maddelerinin te kimesinden C maddesi
m 24, 3 & 1 + Y = 81
n= 0, 3 = oluşmaktadır. Te kimeye ait k tle-zaman de işimi
MA MA
Y = 80 g mol grafi i aşa ıda erilmiştir.
M A = 81 gram
Kütle (gram)
4,8
ÖRNEK 66
3,2 B2
,4 gram ile 6,4 gram 2 artansız tepkimeye girerek A
, mol 2 bileşiğini oluşturuyorlar. Zaman
Buna g re Y2 nin mol k tlesi ka gramdır 22
epkime sonunda oluşan maddesi 6, tane
4 B 8 44 D 5 6 dir.
Buna g re C nin mol k tlesi ka gramdır
K tlenin korunumundan oluşan ileşi in k tlesini u- 6 B 48 D 64 8
lalım.
A + B2 $ C
+ Y2 $ Y2 & XY2 bilefli€i için
8, 8 . . .
m
n= & 0, 2 = 3 2 gram 4 8 gram 8 gram k tlenin korunumu yasası
2 4g + 6 4 g = 8 8 g MA MA
M A = 44 g/mol
6 02.1022 tane C ileşi i 8 gram ise
Ce a : C
6 02.1023 tane C ileşi i 1 mol
—————————————————————
= 80 g mol dir.
Ce a : E
65. : 23 g mol Y: 80 g mol 66. C 29 67. C 68. E

1. Bir miktar saf l metali verimle 4. gram g katısı ile bir miktar 3 gazı,
3
Al (k) + 3HCl (suda) $ AICI 3 (suda) + H 2 (g) MgO (k) + SO 3 (g) $ MgSO 4 (k)
2
denklemine göre tepkimeye girdiğinde K’da 6 , denklemine göre tepkimeye giriyor.

litre H2 gazı oluşuyor.
Ka taki katı k tlesinin Mg + MgS 4 70 gram
Buna g re aşlangı ta alınan AI k tlesi ka oldu u anda te kimeye girmeyen Mg katısı
gramdır ka gramdır g 4 , 3 8 , g 4
5 B 5 D 5 5 B D 4
2. şağıda 2 ve Y2 gazlarının tepkimesine ait mol

sayısının zamanla değişimini gösteren grafik veril
miştir.
ol sayısı
5. af olmayan gram 4C3 filizi kapalı sabit ha
5 imli bir kapta
4 X2 AI 4 C 3 (k) + 12H 2 O (s) $ 4AI (OH) 3 (suda) + 3CH 4 (g)
2 Y2 denklemine göre tepkimeye girdiğinde ,6 mol 4

Bileşik gazı oluşuyor.
Zaman
Buna g re ka taki katı k tlesinde y zde ka lık
Buna g re aşa ıdaki yargılardan hangisi yan- ir azalma olur
lıştır A vogadro sayısı , , afsızlık suda çözünmemektedir.
Tepkime denklemi X 2 (g) + 3Y2 (g) $ 2XY3 (g) B ,5 4,4

şeklinde olabilir. D 8,8 4 ,
B epkime verimi 6 ’tır.
epkime sonunda oluşan bileşikte elementlerin

X 1
mol e birleşme oranı = tür.
Y 3
D luşan bileşiğin bir molekülü toplam 8 tane
atom içerir.
6. Bir miktar saf demir metalinin tamamı oksi enle tep
on durumda kapta 8 mol molekül vardır.
kimeye girerek 4 gram Fe2O3 katısının oluştur
maktadır.
Buna g re
. ar anan demir kütlesi

3. 20 saflıkta ulunan 200 gram C3H4 gazının 60 . Katı kütlesindeki artış miktarı
erimle yanması ile oluşan H2 ka gramdır . epkimeye giren gazının K’daki ha mi
2
rtamda sade e 3H4 gazı 2 ile tepkime veriyor. niceliklerinden hangileri hesa lana ilir
H2 8, 3H4 4 6, Fe 56
,6 B 6 alnız B alnız ve
D ,8 ,6 D ve , ve
1. D 2. D 3. A 30 4. B 5. C 6. E
1. ve B2 elementlerinin tepkimeleri sonu unda , 4. şağıda verilen tepkimede m gram ile n gram
mol 2B3 bileşiğinin oluşumuna ait kütle-zaman nin artansız tepkimesinden k gram ve 6
değişimi grafiği aşağıda verilmiştir. gram 2 bileşiği oluşmuştur.
Kütle (g)
XOH (suda) + HY(suda) $ XY(suda) + H 2 O (s)
m gram n gram k gram 36 gram
Buna g re
10,2 A2B3
. k değeri bilinirse bileşiğinin mol kütlesi bulu
5,4
4,8 nabilir.
A
. k ve n değerleri bilinirse elementinin mol küt
B2 lesi bulunabilir.
Zaman
. epkimede har anan bileşiği moldür.
Buna g re yargılarından hangileri do rudur , 6
. elementinin mol kütlesi gramdır.
alnız B alnız ve
. B2 molekülünün mol kütlesi 6 g mol’dür.
D ve , ve
. epkime artansız gerçekleşmiştir.
yargılarından hangileri yanlıştır
alnız B alnız alnız
D ve ve
2. 5 6 gram ileşi inde 3 2 gram oksi en u- 5. , gram bileşiğinin yeterin e 2

ile tepki
lundu una g re elementinin atom a ırlı ı ka mesinden aynı koşullarda gram 3
bileşiği
gramdır 6 elde edilmektedir.
B 6 8 D 56 Buna g re elementinin mol k tlesi ka gram-

dır , 6
B 4 D 6 4
6. X + 2HY $ XY2 + H 2
3. , mol 2 bileşiğinin tamamı ile yeterin e 2 ga
zının tepkimesinden 6 gram 4,8 gram ile ,4 gram ’nin artansız tepkime
3 bileşiği oluşmak
tadır. sinden NK’da 4,48 litre H2 gazı oluşmaktadır.
Buna g re Y elementinin mol k tlesi ka gram- Buna g re Y2 molek l n n mol k tlesi ka

dır 6 gramdır
B D 5,5 4 84 B 6 D 6 64
1. B 2. A 3. C 31 4. E 5. E 6. A
F Form l Bulma ro lemleri ÖRNEK 70

oleküler yapıdaki bir bileşikte atomların insini ve ve elementlerinden oluşan bir bileşiğin mol e 6 ’ı
sayısını gösteren formüle molek l form l , bu formü ’tir.
lün en sade haline de asit ka a form l denir. Buna g re u ileşi in asit form l aşa ıdakiler-
den hangisidir
Bu tür sorularda bileşiği oluşturan elementlerin
4
B 2
Y
3 2
sembolleri yan yana yazılır. tom sayılarının tam sayı
lı en sade hallerinde sembollerin sağ alt köşelerine ya D 2Y3
zılarak bileşiğin formülü oluşturulur. Kaba formülün uy

gun tam sayılarla n genişletilmesiyle de bileşik formü Bileşi in form l nde molce 60 arsa molce 40 Y ar-
dır. Elementlerin mol y zdelerini sa alt k şelerine yazı
lü elde edilir. sadeleştirelim.
60Y40 & 3Y2
n Kaba formül = Bileşik formülü Ce a : C
Denklem katsayıları bilinen bir kimyasal tepkimede

ürünlerde ve girenlerde bulunan atomların sayıları eşit
ÖRNEK 71
ol sayısı
lenerek istenilen maddenin formülüne ulaşılır.
U 0,8
X2
Bazı bileşiklerin basit kaba formülleri ile mo
0,4 Bileşik
lekül gerçek formülleri aynıdır.
0,2 Y2
ÖRNEK 69 Zaman
ade e ve atomlarından oluşan , gramlık bir bi ukarıda 2 ve Y2 gazlarının tepkimesine ait mol
leşik tamamen yakıldığında , mol 2 ve , mol 2O sayısı-zaman değişimi grafiği verilmiştir.
bileşikleri oluşuyor. Buna g re oluşan ileşi in form l aşa ıdakiler-
Buna g re yakılan ileşi in asit form l aşa ıda- den hangisidir
kilerden hangisidir , 2 B 2Y3 3
2 B 3 2 H3 D 3Y2 2Y6
D 3
H8 3
H4
• Grafikte miktarı azalan maddeler te kimeye girenleri
miktarı artan maddelerde te kimede oluşan maddeleri
Yakılan ileşi in ya ısındaki C atomları C 2 molek l ne g stermektedir. Harcanan e oluşan maddeler mol sa-
H atomları ise H2 molek l ne d n ş r. luşan C 2 e yıları ile yazılı en k k tam sayılı olacak şekilde ra-
H2 ileşiklerinin ya ısında ulunan C e H atomlarının kamlar genişletilir ya da sadeleştirilir daha sonra denk-
mol sayılarından ileşik form l uluna ilir. lemin sa e sol tarafında atom denkli i ya ılır.
C HY + O2 $ C + H2O 2
2
0 8 molden 0 4 mole d şm ş yani 0 4 mol harcanmıştır.
0 9 mol 1 2 mol Y2
0 8 molden 0 2 mole d şm ş yani 0 6 mol harcanmıştır.
0 9 mol C 2
de 0 9 mol C atomu ardır. Bileşik
1 2 mol H2 da 2 4 mol H atomu ulunur. 0 4 mol olmuştur.
0 4 2 + 0 6 Y2 $ 0 4 Bileşik
Buna g re C0 9H2 4 her iki sayıda 0 3 e l nerek form l
C3H8 olarak ulunur. 5 katı 5 katı 5 katı
Ce a : D
2 2 + 3Y2 $ 2 Bileşik
Sa daki e soldaki atomları eşitlersek Bileşik = 2Y3

olur.
Ce a : B
69. D 32 70. C 71. B

ÖRNEK 72 ÖRNEK 74
CXHY bileşiği yakıldığında K’da 4,48 litre 2 gazı ve enel formülü XHYO olan organik bir bileşiğin , mo
,6 gram 2 bileşiği oluşuyor. lü , mol 2 gazı ile artansız tepkimeye girdiğinde ,
Buna g re yakılan ileşi in asit form l aşa ıdaki- mol 2 ve , mol 2 bileşiği elde ediliyor.
lerden hangisidir Buna g re organik ileşi in form l aşa ıdakiler-
, , 6 den hangisinde do ru erilmiştir
B B H4 O H6O2
2 3 2H3 4 2 3
D D H H O
4 2H5 2 6 3 8
• CO 2 için H 2 O için rganik ileşi in yanma denklemi

V m 3, 6 C HYOZ + O2 $ C + H2 şeklindedir.
n= n= = 2
22, 4 MA 18 0 1 mol 0 3 mol 0 2 mol 0 3 mol
4, 48 = 0, 2 mol
= = 0, 2 mol mol sayıları 10 ile genişletili en k k tam sayılara ulaşı-
22, 4
• r nlerde ulunan atom sayıları girenlerde ulunan lır e denklemin sa e sol tarafındaki atomlar eşitlenerek
atom sayılarına eşittir. ileşik form l ulunur.
0 2 mol C ileşi inde 0 2 mol C atomu ulunur. C HYOZ + 3O2 $ 2C 2 + 3H2O &
2
0 2 mol H2 ileşi inde 0 4 mol H atomu ulunur.
2 tane C 6 tane 2 tane C 6 tane H
14243
C HY + O2 $ C + H2O i eriyor
2
6 tane H 4 tane 3 tane
. . olmalı
0 2 mol 0 2 mol 1 tane
Buna g re yakılan ileşi in ka a form l
Bileşik C2H6 dur.
C0 2 H0 4 & CH2 dir.
Ce a : A
Ce a : D
ÖRNEK 73 ÖRNEK 75
ade e ve ’den oluşan bir bileşiğin kütle e 5 ’si 5,6 gram Fe metali havada oksitlendiğinde oluşan bile
nin olduğu biliniyor. şiğin kütlesi 8 gram olmaktadır.
Buna g re Buna g re ileşi in ka a form l aşa ıdakilerden
. Bileşiğin basit formülü hangisidir
6, Fe 56
. Bileşiğin molekül formülü
Fe B Fe2O3 Fe3O4
. Bileşikteki atomların mol e bileşme oranı X
Y D Fe 2
Fe2O
niceliklerinden hangileri uluna ilir m, m
alnız B alnız ve 5 6 gram Fe den 8 gram ileşik oluştu una g re 2 4 gram
oksi en harcanmıştır. Kullanılan elementlerin mol sayıları-
D ve , ve nı ulu sem ollerinin sa alt k şelerine yazılır. Daha son-
ra u sayıları en k k tam sayı olacak şekilde genişletilir
ya da sadeleştirilir.
• Bileşikte 2m gram e 2m gram
Y oldu unu d ş nelim m 5, 6
n Fe = = = 0, 1 mol
MA 56
2m
nX = = 2 mol
2Y
m asit form ld r e molce m 2, 4
X 2 nO = = = 0, 15 mol
2m ileşme oranı = dir. MA 16
nY = = 1 mol Y 1
2m
Fakat molek l form l Fe0 1 O0 15
2Y nin herhangi ir tam sayı
20 ile genişletilirse
ile genişletilmiş hali ola ilir. 4Y2 6Y3 8Y4 ....
Fe2O3
Ce a : C Ce a : B
72. A 73. C 33 74. D 75. B

ÖRNEK 76 G Karışım ro lemleri

ol sayısı Karışım sorularında karışımı oluşturan maddelerin
tepkimeleri her zaman ayrı ayrı yazılmalıdır. şlemler her
6 madde için bağımsız gerçekleştirilmelidir.
5 H2O Bazen karışımdaki maddelerin tamamı değil bir kıs
4 CO2 mı tepkime verir. oruda tepkime veren ya da vermeyen
maddeler ayırt edilerek tepkime veren maddeler üzerin
den istenilen sonu a ulaşılır.
1 O2 Bazı sorularda ise tepkime olmaz. Bu tür karışım
X
Zaman larda maddelerin atom sayılarını, mollerini, kütlelerini ya
da ha imlerini kullanarak iki farklı denklem elde edilerek
ukarıda verilen grafikte ve 2 gazlarının tepkimeye sonu a ulaşılır.
girmesi ile oluşan 2
ve H2 gazlarının mol sayılarının
zamanla değişimi gösterilmiştir. ÖRNEK 77
Buna g re C3H8 ve C2H2 gazlarından oluşan bir karışım yakıldığın
da NK’da 26,88 litre CO2 gazı ve ,8 gram 2 oluş
. epkime artansız gerçekleşmiştir.
maktadır.
. epkimede har anan maddelerin mol sayıları top Buna g re
lamının, oluşan maddelerin mol sayıları toplamına Karışımdaki H8 gazının mol sayısı kaçtır
3
oranı dur. Karışımdaki H2 gazının kütlesi kaç gramdır
2
. ’in formülü 2H6 ’dur. Karışımı yakmak için kullanılan 2
gazının toplam
yargılarından hangileri yanlıştır mol sayısı kaçtır
alnız B ve ve Karışımda bulunan toplam atomu sayısı kaç tanedir
D ve , ve aşa ıdakilerden hangisi yukarıdaki sorulardan hi -
23
irinin ce a ı de ildir , , 6, A
6,
• Grafi e g re 1 mol e 6 mol 2
harcanırken 4 mol ,8 B , ,
A
C 2
e 5 mol H2 oluşmaktadır. Bunu denklemde g s- D , 5 6,
teri te kimenin giren e r nlerdeki atom sayılarını
eşitlersek in form l n uluruz. V 26, 88
• n CO = = = 1, 2 mol
+ 6 2 $ 4C 2 + 5H2O 2 22, 4 22, 4
m 19, 8
12 tane 4 tane C 10 tane H nH O
= = = 1, 1 mol
4 tane C
2 MA 18
i eriyor 8 tane 5 tane
14243
10 tane H olmalı • C3H8 a mol C2H2 mol alınarak maddelerin ayrı ayrı
1 tane C4H10O yanma te kimeleri yazılır.
C3H8 + 5O2 $ 3C 2 4H2O
• Grafi e g re te kimeye giren e 2 itti i i in te ki- a mol 5a 3a mol 4a mol
me artansızdır I. nc l do ru 5
C2H2 + O2 $ 2C 2 H2O
• Harcanan maddeler 1 mol e 6 mol to lam 7 mol 2
2
mol 5 2 2 mol mol
oluşan maddeler 4 mol C 2 e 5 mol H2 to lam 9 mol
oranı ise 7 9 dur II. nc l do ru To lam C 2 nin mol sayısı ...... 3a 2 12
To lam H2 nun mol sayısı ...... -2 4a 11
• in form l C4H10 dur III. nc l yanlış —————————
–5a –1
Ce a : A a 0 2 mol & 0 3 mol
• – Karışımdaki C3H8 0 2 mol d r.
– Karışımdaki C2H2 0 3 mol & 0 3 26 7 8 gramdır.
– Kullanılan to lam 2 nin mol sayısı:
5b
5a & 1 0 75 1 75 mol
2
– Karışımda ulunan to lam H atomu sayısı
0 2 mol C3H8 e 0 3 mol C2H2 To lam 2 2 NA
. .
1 6 NA 0 6 NA
Ce a : E
76. A
34 77. E
ÖRNEK 78 ÖRNEK 80
ol sayıları eşit olan e, 4 ve CO2 gazlarından olu ,5 mol 2 ve C3H4 gazları karışımının tamamı yakıldı
şan bir karışımı tamamen yakmak için mol hava kul ğında , gram 2 gazı oluşuyor.
lanılıyor. Buna g re aşlangı ta alınan karışımın molce y z-
Buna g re aşlangı karışımı to lam ka mold r de ka ı N2 gazıdır 2 44
1
avanın i oksi endir. B ,5 5 D 8
5
3 B 6 D 5
• N2 gazı yandı ında N N2O3 N2O5 gi i gazlar oluşa-
ilir fakat C 2 gazı oluşmaz. luşan C 2 nin tamamı
• Verilen karışımda He e C 2 gazları yanmaya karşı C3H4 gazının yanması sonucu oluşur. Buradan karı-
asaldır. Sadece CH4 gazı yanar. Kullanılan 2 nin ta- şımdaki C3H4 n mol sayısına ulaşıla ilir.
mamı CH4 gazını yakmak i in kullanılır.
m 13, 2
1 1 n CO = = = 0, 3 mol
• Ha anın i oksi en ise 10· = 2 mol O 2 kullanılmış- 2 MA 44
5 5
tır.
C3H4 + 4 2
$ 3C 2 + 2H2O
• CH4 + 2O2 $ C 2 + 2H2O 0 1 mol 0 3 mol
1 mol 2 mol
• Karışımın 0 1 mol C3H4 ise 0 4 mol N2 gazıdır. Buna
denkleme g re 2 mol 2 ile 1 mol CH4 yakıla ilir. Bu
g re
durumda aşlangı karışımında CH4 n mol sayısı
1 dir. Karışımdaki maddelerin mol sayıları eşit oldu u- 0 5 moll k karışımın 0 4 mol N2 ise
na g re
100
nHe = nCH = nC = 1 & to lam mol sayısı 3 t r.
4 3 = 80 i N2 dir.
Ce a : A
Ce a : D
ÖRNEK 79 ÖRNEK 81
N2 ve O2 gazlarından oluşan bir karışım toplam 5 CH4 ve C3H4 gazlarından oluşan 5 litrelik karışım ay
mol’dür. nı koşullarda litre 2 gazı ile artansız tepkime ver
Karışımla ilgili mektedir.
140 Buna g re aşlangı karışımındaki CH4 gazı aynı
. zkütlesi normal koşullarda g dir.
112 koşullarda tek aşına ka litre hacim ka lar
. Kütlesi 5 gram olabilir.
5 B 5 D 5 4
. epkimeye girdiklerinde en fazla mol 2
O3 oluşur.
yargılarından hangileri do rudur 4, 6
• Aynı koşullarda gaz fazında ger ekleşen te kimeler-
alnız B alnız ve de te kimede yer alan katsayılarla te kimeye giren e
oluşan gazların hacimleri orantılıdır. Buna g re CH4 e
D ve , ve C3H4 n yanma te kimelerini ayrı ayrı yazarsak
CH4 g + 2O2 g $ C 2g + 2H2O g

• Karışımın tamamı N2 den oluşsaydı k tlesi: litre 2 litre
28 5 = 140 gram olurdu.
• Karışımın tamamı den oluşsaydı k tlesi: C3H4 g + 4 2g
$ 3C 2g
+ 2H2O g
2
32·5 = 160 gram olurdu. Y litre 4Y litre
• Fakat karışım u iki gazdan oluştu u i in k tlesi 140 -2 + Y = 50
gram ile 160 gram arasında ir de er olur.
2 + 4Y = 170
• Karışımın 2 mol N2 3 mol 2 alındı ında maksimum ———————————
r n oluşur. 2Y = 70
3
N2 + O $ N2O3 Y = 35 L $ = 15 L
2 2
-2 mol -3 mol +2 mol VCH = 15 L
4
en fazla 2 mol N2O3 oluşa ilir.
Ce a : A
Karışım NK da 22 4 5 = 112 L hacim ka lar fakat k tle-
si 140 gramdan y kt r. Bundan dolayı karışımın yo-
unlu u 140 112 g L den y kt r.
Ce a : D
78. A 79. D 35 80. D 81. A

TEST - 8 KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
1. 0,2 mol NXOY gazı oluşurken 5,6 gram N2 ve 16 4. CS2 ve CO maddelerinden oluşan 0,4 mollük bir
gram O2 gazları artansız tepkimeye girmektedir. karışım yakıldığında sadece CO2 ve SO2 gazları
oluşmaktadır.
Buna göre;
Oluşan SO2 gazı 12,8 gram olduğuna göre, baş-
I. Tepkime denklemi 2N2 + 3O2 $ 2N2O3
(g) (g) (g) langıçtaki karışımın molce yüzde kaçı CO gazı-
şeklindedir.
dır? (SO2 : 64)
II. Bileşik formülü N2O5 tir.
A) 75 B) 60 C) 40 D) 25 E) 10
III. Oluşan bileşik 21,6 gramdır.
yargılarından hangileri yanlıştır? (N: 14, O: 16)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
2. NK’da 67,2 litre hacim kaplayan C3H4, C3H6 ve 5. 7 gram N2 ile 8 gram O2 nin artansız tepkimesinden
C3H8 gazları karışımı yakıldığında kaç mol CO2 oluşan bileşiğin formülü NO dur.
gazı oluşur?
Buna göre, 5,6 gram N2 ile 9,6 gram O2 nin ar-
A) 3 B) 4,5 C) 6 D) 7,5 E) 9 tansız tepkimelerinden oluşan bileşiğin formü-
lü nedir?
A)N2O B) N2O4 C)N2O5
D) N2O3 E) NO2
3. Au ve Zn den oluşan 50 gramlık bir karışım derişik 6. C3H8 ve C4H10 gazlarından oluşan karışımın tama-
NaOH çözeltisine atıldığında sadece; mı yakılıyor.
Zn (k) + 2NaOH (suda) $ Na 2 ZnO 2 (suda) + H 2 (g) Buna göre,
I. Karışımdaki toplam C atom sayısı kadar CO2

gazı oluşur.
Tepkime sonucunda 1 gram H2 gazı oluştuğuna II. Karışımdaki toplam H atomlarının yarısı kadar
göre; H2O molekülü oluşur.
I. Karışımın kütlece % 35’i Au’dur. III. Tepkimeler gerçekleşirken ortam soğur.
II. Karışımdaki katı kütlesi zamanla artar. yargılarından hangileri yanlıştır?

III. Oluşan çözelti elektrolittir.
yargılarından hangileri doğrudur? (Zn: 65)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
1. A 2. E 3. C 36 4. A 5. D 6. B
KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR KARMA TEST - 1
1. 3,2 gram CH4 gazını yakmak için NK’da kaç litre 4. 24,08·1022 tane SO2 molekülünün tamamen yan-
O2 gazı gerekir? ( H: 1, C: 12 ) masından kaç gram SO3 molekülü elde edilir?
(O: 16, S: 32, NA: 6,02·1023)
A) 8,96 B) 6,72 C) 4,48
A) 8 B) 16 C) 32 D) 48 E) 54
D) 2,24 E) 11,2
2. 15 cm3 C3H8 gazı tamamen yakılıyor. 5. N2 ve H2 gazları tepkimeye girerek NH3 gazı oluş-
turmaktadır.
Buna göre, tepkimede harcanan O2 gazının ve
oluşan CO2 gazının aynı koşullardaki hacimleri Buna göre;
kaçar cm3 tür? I. Tepkime denklemi N 2 (g) + 3H 2 (g) $ 2NH 3 (g) dir.
VO VCO II. 2,8 gram N2 ile 0,3 mol H2 gazı artansız tepki-
2 2
me verir.
A) 60 45
III. NK’da hacmi 67,2 litre olan H2 gazından, en
B) 75 60
çok 17 gram NH3 gazı oluşur.
C) 60 60
yargılarından hangileri doğrudur?( H: 1, N: 14 )
D) 100 45
E) 75 45 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
6. Mol sayısı
3. Mol sayısı X ve XY2 maddelerinin
6
Z
0,8 tepkimesinden Z mad- 5
Z
0,7 4
desi elde edilmektedir. 3
0,6 Y2
2
0,5 Tepkimedeki maddelerin 1
0,4 X2
0,3
mol sayısı - zaman 0 Zaman
0,2
XY2 değişimi grafiği yandaki
0,1
X
gibidir. X2 ve Y2 gazlarının bulunduğu kapta gerçekleştiri-
0 Zaman
len tepkimede Z gazı oluşmaktadır. Bu gazların mol
Bu tepkime için; sayılarının zamanla değişimi yukarıdaki grafikte ve-
I. Oluşan ürünün formülü XY’dir. rilmiştir.
II. Toplam mol sayısı değişmez.
Artan maddenin olmaması için tepkimeye, hangi
III. X biterken, XY2’den 0,1 mol artar. maddeden en az kaç mol daha ilave edilmelidir?
yargılarından hangileri doğrudur?
A) 3 mol X2 B) 6 mol X2 C) 4 mol Y2
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
D) 2 mol Y2 E) 3 mol Y2
1. A 2. E 3. E 37 4. C 5. C 6. B
KARMA TEST - 2 KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
1. X2, Y2 ve Z gazlarının yer aldığı bir tepkimede 4. Bir miktar NaHCO3 katısı ağzı açık bir kapta ısıtıla-
madde miktarlarının zamanla değişimi aşağıda ve- rak,
rilmiştir. ›s›
2NaHCO3 (k) Na2CO3 (k) + CO2 (g) + H2O(g)
X2 (mol) Y2 (mol) Z (mol)
_______ _______ ______
denklemine göre tam olarak ayrıştırılmakta ve katı
Başlangıç : 0,3 1 0
kütlesinde 6,2 gramlık bir azalma olmaktadır.
Tepkime sonunda : 0 0,4 0,6
Buna göre, başlangıçtaki NaHCO3 katısı kaç
Buna göre; gramdır? (H: 1, C: 12, O: 16, Na: 23)
I. Tepkimenin denklemi; A) 84 B) 33,6 C) 16,8 D) 8,4 E) 4,2

X2(g) + 2Y2(g) " 2Z(g) şeklindedir.
II. Tepkimede 0,6 mol Y2 gazı harcanmıştır.
III. Z maddesinin basit formülü XY2 dir.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
2. N2(g) + O2(g) " 2NO(g) 5. I. N2(g) + 3H2(g) $ 2NH3(g)
denklemine göre tam verimle gerçekleştirilen II. S(k) + O2(g) $ SO2(g)

tepkimeye N2 ve O2 gazları; III. C2H4(g) + 3O2(g) $ 2CO2(g) + 2H2O(s)
I. Eşit kütlelerde Oda koşullarında gerçekleşen yukarıdaki tepki-

melerden hangilerinde hacimde azalma gözle-
II. Eşit molekül sayılarında
nir?
III. Eşit sayıda atom içeren mol sayılarında
A) Yalnız I B) Yalnız ll C) I ve III
tepkimeye girerse, hangilerinin sonunda tepki-
mede artan madde N2 gazı olur? (N: 14 , O: 16) D) II ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
3. Bir miktar CaCO3 katısı ağzı açık bir kapta ısıtıldığın-

6. Eşit hacimde X2 ve Y2 gazları alınarak;
da, X2(g) + 2Y2(g) $ 2XY2(g)

CaCO3(k) $ CaO(k) + CO2(g)
tepkimesi tam verimle gerçekleştirilmektedir.
Tepkime sonunda 20 L hacim azalması olduğu-
Tepkime sonunda katı kütlesi 88 gram azaldı-
na göre, aynı koşullarda başlangıçta alınan X2
ğına göre başlangıçtaki CaCO3 katısı en az kaç
ve Y2 gazları karışımı kaç litredir?
gramdır? (C: 12, O: 16, Ca: 40)
A) 100 B) 80 C) 60 D) 40 E) 20
A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 E) 250
1. E 2. A 3. D 38 4. C 5. C 6. B
1
1. Belirli bir miktar X e azar azar Y eklenerek 4. K + H2O $ X +
2
H2
X + 2Y $ XY2 3
Al + 3NaOH $ Na3AlO3 + — Y
tepkimesi gerçekleştiriliyor. Bu olaya ait eklenen Y 2
kütlesine bağlı oluşan XY2 kütlesinin grafiği aşağı- Yukarıda verilen denkleştirilmiş reaksiyonlara
dadır. göre, X ve Y maddeleri aşağıdakilerden hangi-
Eklenen Y (gram) sinde doğru verilmiştir?
X Y
10 A) KOH H2
B) K2O H2
6
C) KOH O2
2 D) K2O H2O
E) KOH H2O
Oluşan XY2 (gram)
10 30
Grafiğe göre aşağıda verilen yargılardan hangi-

si yanlıştır?
A) Oluşan bileşik en fazla 30 gramdır.

B) Başlangıçta 24 gram X vardır.
C) 4 gram Y tepkimeye girmeden kalır.
X
D) XY2 bileşiğinde sabit oran = 4 tür.
Y
E) 10 gram XY2 bileşiği oluşması için 6 gram X
harcanır.
5. BaO2 katısı ısıtıldığında bozunarak BaO katısı ve
O2 gazına dönüşüyor.
2. C2H6 gazı yakıldığında CO2 ve H2O gazları elde
Ağzı açık bir kapta 676 gram BaO2 katısı ısıtıldı-
ediliyor. ğında kapta 16 gram kütle azalması gözlendiği-
ne göre, BaO2 katısının kütlece yüzde kaçı tep-
Eşit mollerde C2H6 ve O2 gazları tepkimeye girdi-
kimeye girmiştir? (O: 16, Ba: 137)
ğinde en fazla 4 mol CO2 gazı elde edildiğine gö-
re, tepkimede hangi maddeden kaç mol artar? A) 10 B) 25 C) 30 D) 45 E) 60
A) 1 mol C2H6 B) 2 mol O2
C) 5 mol C2H6 D) 1,5 mol O2
E) 2,5 mol C2H6
6. Ağzı açık bir kapta MgCO3 katısı yeterince ısıtıldı-

3. N2 + O2 $ 2NO (g)
(g) (g) ğında,
tepkimesi için;
MgCO3(k) $ MgO(k) + CO2(g)
I. Sentez tepkimesidir.
II. Endotermik tepkimedir. tepkimesi tam verimle gerçekleşmektedir.
III. Yanma tepkimesidir. Bu tepkimede katı kütlesi 132 gram azaldığı-
yargılarından hangileri doğrudur? na göre, başlangıçtaki MgCO3 katısı en az kaç
gramdır? ( C: 12, O: 16, Mg: 24 )
A) 84 B) 168 C) 252 D) 294 E) 336
1. E 2. C 3. E 39 4. A 5. B 6. C
1. Saf X katısı ısıtıldığında; 4. 8 mol X2 ve 6 mol Y2 gazları

X(k) $ Y(k) + K(g) 2X2(g) + 3Y2(g) $ 2X2Y3(g)
tepkimesine göre tamamen ayrışmaktadır. 42 gram
denklemine göre tepkimeye girmektedir.
X katısı ısıtıldığında 22,5 gram Y ve 1,806 · 1023 ta-
ne K molekülü oluşmaktadır. Tepkime sonunda 2,4 mol X2Y3 gazı oluştuğuna
göre, tepkime yüzde kaç verimle gerçekleşmiştir?
Buna göre K’nın mol kütlesi kaç gramdır?
A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
(Avogadro sayısı: 6,02 · 1023)
A) 19,5 B) 39 C) 40 D) 56 E) 65
2. SO2 ve CO2 gazları karışımı 0,8 moldür. Bu karışı- 5. 14,4 gram XO2 bileşiğinde 0,4 mol oksijen atomu
mı tamamen yakmak için NK’da 28 litre hava harcan- vardır.
maktadır.
Buna göre, X elementinin atom kütlesi kaç
Buna göre, karışımdaki CO2 gazının mol sayısı gramdır? (O: 16)
kaçtır? (Havanın hacimce % 20 si O2 gazıdır.)
A) 40 B) 56 C) 64 D) 24 E) 137
A) 0,5 B) 0,4 C) 0,3 D) 0,2 E) 0,1
6. Öğretici Bilgi: Zincir tepkime sorularında bir tepki-

3. Na2CO3 + 2HCl $ 2NaCl + CO2 + H2O
mede bulunan miktar, diğer tepkimelerde katsıya-
530 gram saf olmayan Na2CO3 katısı yeterince HCl sına bakılmaksızın aynen yazılır.
ile yukarıdaki tepkimeyi tam verimle gerçekleştir-
N2(g) + 3H2(g) $ 2NH3(g)
mektedir.
NH3(g) + HCl(g) $ NH4Cl(k)
Tepkime sonunda 36 gram H2O oluştuğuna gö-
re Na2CO3 katısının saflık yüzdesi kaçtır? 6 mol N2, 6 mol H2 ve yeterince HCl gazları ile yu-
(Na: 23, O: 16, C: 12, H: 1) karıdaki tepkimeler gerçekleştirilmektedir.
A) 20 B) 30 C) 40 D) 60 E) 80 Tepkime sonunda en fazla kaç mol NH4Cl katısı

oluşur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1. E 2. C 3. C 40 4. E 5. A 6. D
1. A $ B+C 4. O3 gazı,
Yukarıda verilen kimyasal tepkime denklemine 2O 3 (g) $ 3O 2 (g)

göre;
I. A bileşik B ve C elementtir. tepkimesine göre O2 gazına dönüşmektedir.
II. A element, B ve C bileşiktir. 100 litre O3 gazı aynı koşullarda O2 gazına dö-
III. A ve B bileşik, C elementtir. nüştürülüyor, gaz hacmi 110 litre olduğu anda
başlangıçta alınan O3 gazının hacimce yüzde
yargılarından hangileri doğru olabilir?
kaçı O2 gazına dönüşmüştür?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
A) 80 B) 70 C) 60 D) 40 E) 20
2. Bir kimyasal tepkime için;

5. X2 ve Y2 elementleri ile gerçekleştirilen bir tepkime-
• Madde sayısı zamanla azalmaktadır. de maddelerin kütlelerinin zamanla değişimi,
• Heterojen tepkimedir. Kütle (gram)
7
• Ekzotermiktir.
6
bilgileri veriliyor. 5
4
Buna göre, bu tepkimenin denklemi aşağıda ve- 3
2 Y2
rilenlerden hangisi olabilir? X2
1
0
A) CH 4 (g) + 2O 2 (g) $ CO 2 (g) + 2H 2 O (g) + ›s› Zaman
B) CaCO 3 (k) + ›s› $ CaO (k) + CO 2 (g) grafikteki gibidir.
C) 2H 2 (g) + O 2 (g) $ 2H 2 O (g) + ›s› Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakiler-
3 den hangisidir? (X: 14, Y: 16)
D) KCI (k) + O 2 (g) $ KCIO 3 (k) + ›s›
2 A) X2Y5 B) X2Y3 C) XY2
E) N 2 (g) + 2O 2 (g) + ›s› $ N 2 O 4 (g)
D) XY E) X2Y
3. 200 litre N2O4 gazının hacimce %80’i aynı koşullar-

6. Al ve Mg den oluşan bir karışımın 25 gramı derişik
NaOH çözeltisi ile etkileştirildiğinde sadece;
da NO2 gazına dönüştürülüyor.
3
Tepkime sonunda toplam gaz hacmi kaç litredir?
Al(k) + 3NaOH(suda) " Na3AlO3(suda) +
2
H2(g)
A) 360 B) 320 C) 300 D) 240 E) 200 tepkimesi gerçekleşmektedir.
Tepkime sonunda normal koşullarda 16,8 litre

H2 gazı elde edildiğine göre, karışımın kütlece
yüzde kaçı Mg metalidir? (Al: 27 , Mg: 24)
A) 11,5 B) 23 C) 40 D) 46 E) 754
1. C 2. D 3. A
41 4. E 5. E 6. D
1. Oluşan MgO nun

kütlesi (gram)
4. Mol sayısı
16 8
6
Eklenen O2 nin
0 0,2 0,5 mol sayısı B2
4
C
Belirli bir miktar Mg katısı üzerine azar azar O2 ga- 2
A2
zı eklenerek,
Zaman
1
Mg(k) + 2 O2 (g) " MgO(k) Yukarıda verilen grafiğe göre, A2 ve B2 molekülleri
tepkimesi oluşturuluyor. tepkimeye girerek C molekülünü oluşturmaktadır.
Eklenen O2 gazının mol sayısı – oluşan bileşiğin Buna göre;

kütlesi değişimi grafikteki gibi olduğuna göre; l. C nin formülü A2B4‘tür.
I. 9,6 gram Mg katısı harcanmıştır. ll. Tepkime sonundaki molekül sayısı başlangıç-
takinden azdır.
II. Tepkime için kaba eklenen O2 gazının 6,72 lit-
resi artar. lll. Tepkime tam verimle gerçekleşmiştir.
III. Harcanan oksijen gazı 3,2 gramdır. yargılarından hangileri doğrudur?
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız l B) l ve ll C) l ve lll

(Mg: 24 , O: 16)
D) Il ve lll E) l, ll ve lll
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
5. SiO2 + 4HF $ SiF4 + 2H2O
tepkimesine göre eşit kütlelerde SiO2 ve HF tam
verimle tepkimeye girdiğinde 40 gram madde art-
2. Otomobilde bulunan hava yastığı, maktadır.
2NaN3(k) $ 2Na(k) + 3N2(g) Buna göre;
tepkimesinin tam verimle gerçekleşmesi sonucu l. Artan maddenin mol sayısı

oluşan N2 gazı ile şişirilmektedir. ll. Oluşan SiF4 ün kütlesi
Hava yastığı NK’da 20,16 litre hacim kaplayan lll. Başlangıçtaki SiO2 nin mol sayısı
gaz ile tamamen şiştiğine göre, kaç gram NaN3 niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
katısı reaksiyona girmektedir? (N: 14, Na: 23) (H: 1, O: 16, F: 19, Si: 28)
A) 26,4 B) 33 C) 39 A) Yalnız ll B) l ve ll C) l ve lll

D) 42 E) 54,8 D) ll ve lll E) l, ll ve lll
3. Bir hidrokarbon bileşiğinin 14 gramı tam yandığın-

da NK’da 22,4 litre hacim kaplayan CO2 gazı oluş-
6. 80 gram CH4 gazı ile yeterli miktarda O2 gazı tepki-
meye giriyor.
maktadır.
Tepkime %60 verimle gerçekleştirildiğinde,
Buna göre, bu bileşiğin basit formülü nedir? NK’da kaç litre CO2 gazı elde edilir?
(H: 1 , C: 12 ,) (H: 1, C: 12, O: 16)
A) CH2 B) CH3 C) CH4 A) 2 x 22,4 B) 3 x 22,4 C) 4 x 22,4
D) C2H4 E) C2H6 D) 5 x 22,4 E) 6 x 22,4
1. A 2. C 3. A
42 4. E 5. E 6. B
1. Mg ve AI element atomlarından ikişer mol alınarak 4. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisinin türü
yeterli miktarda HCl çözeltisiyle; yanlış verilmiştir?
Mg + 2HCl $ MgCl2 + H2 Tepkime Tepkime Türü
3
Al + 3HCl $ AlCl3 + H2
2 A) KBr(k) $ K +(suda) + Br (-suda) Çözünme
denklemlerine göre tam verimle tepkimeye sokuluyor.
B) AI 2 S 3 (k) $ 2AI (k) + 3S (k) Analiz
Buna göre, tepkimelerin sonucunda açığa çı-
C) CH 3 COOH (suda) + NaOH (suda)
kan hidrojen gazının toplam mol sayısı kaçtır?
$ CH 3 COONa (suda) + H 2 O (s) Nötralleşme
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2,5 E) 2
D) NH 3 (g) + HCI (g) $ NH 4 CI (k) Sentez
1
E) Na (k) + HCI (suda) $ NaCI (suda) + H 2 (g) Yanma
2
2. 2Na + 2H2O $ 2NaOH + H2 5. 41,2 gram X(OH)3 ısıtılınca tam verimle bir miktar
H2O ve 30,4 gram X2O3 oluşmaktadır.
Yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkime denk-
lemine göre, 9 gram H2O nun yeterince Na ile Buna göre, X elementinin atom kütlesi kaç
tam olarak tepkimeye girmesi sonucunda kaç gramdır? (H: 1, O: 16)
mol NaOH oluşur? (H: 1, O: 16)
A) 127 B) 104 C) 52 D) 27 E) 24
A) 1,00 B) 0,50 C) 0,25
D) 0,15 E) 0,10
6.
NaOH(suda)
3. X ve Y metallerinden oluşan bir alaşımdan alınan
bir miktar örnek 0,1 mol X içermektedir. Bu örnek
kapalı bir kapta yeterli miktarda H2SO4 ile tepkime-
ye girdiğinde kapta 0,2 mol SO2 oluşmaktadır.
Al(k)
X ve Y nin H2SO4 ile tepkimelerinin denkleşti-
rilmiş denklemleri, Yukarıdaki kap içerisinde saf olmayan 5,4 gram
alüminyum örneği üzerine 24 gram NaOH içeren
2Y + 2H2SO4 $ Y2SO4 + 2H2O + SO2
çözeltinin tamamı eklendiğinde,
X + 2H2SO4 $ XSO4 + 2H2O + SO2 Al(k) + 3NaOH(suda) $ Na3AlO3(suda) +
3
H2(g)
2
olduğuna göre alınan örnekteki Y nin mol sayısı tepkimesine göre en fazla 0,3 gram hidrojen gazı
kaçtır? oluşmaktadır.
A) 0,05 B) 0,10 C) 0,20 Buna göre, başlangıçtaki alüminyum (Al) yüzde

kaç saflıktadır? (H: 1, O: 16, Na: 23, Al: 27)
D) 0,25 E) 0,50
A) 80 B) 75 C) 54 D) 50 E) 25
1. B 2. B 3. C 43 4. E 5. C 6. D
1. C2H4(g) + H2(g) $ C2H6(g) 5

4. 2NO + 3H2O $ 2NH3 + O2
2
C2H2(g) + 2H2(g) $ C2H6(g) 3NH3 + H3PO4 $ (NH4)3PO4
Normal koşullarda 112 litre C2H4 ve C2H2 gazla-
Yukarıda denklemleri verilen ve birbirini izleyen
rı karışımının tamamı 12 gram H2 gazı ile artansız
tepkimeler için 0,7 mol H2O, 0,4 mol NO gazları ve
tepkime vermektedir.
yeterince H3PO4 katısı alınmaktadır.
Buna göre, başlangıçta alınan gaz karışımında
Tam verimle gerçekleşen tepkimelerden kaç
bulunan C2H2 gazının molce yüzdesi kaçtır?
mol (NH4)3PO4 elde edilir?
(H: 1, C: 12)
3 6 1 2 1
A) B) C) D) E)
A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60 5 5 5 15 15
2. Organik bir bileşiğin 27 gramı yeterince O2 ile ta- 5. C, H ve O elementlerinden oluşan bir bileşiğin kütlece
mamen yakıldığında 1,2 mol CO2 gazı ve 27 gram 8 1
i C, u H dir.
H2O sıvısı oluşuyor. 15 9
Bileşiğin mol kütlesi 90 gram olduğuna göre
Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakiler- molekül formülü aşağıdakilerden hangisidir?
den hangisi olabilir? (H: 1, C: 12, O: 16)
(H: 1, C: 12, O: 16)
A) CH2O B) CH3O C) C2H5O A) CH2O B) C3H6O2 C) C3H6O3
D) C3H6O E) C4H10O
D) C4H6O2 E) C4H10O2
3. NK’da hacimleri eşit olan SO2 ve O2 gazları alına- 6. A2(g) + B2(g) $ 2AB(g)
rak tam verimle SO3 gazı oluşturulurken, tepkime
Yukarıda verilen tepkimedeki gazlardan A2 nin
sonunda kapta 3 mol gaz bulunmaktadır.
molekül kütlesi en küçük olduğuna göre;
Buna göre;
l. Eşit mol sayısında alındıklarında NK’da hacmi
l. Başlangıçta alınan karışım 4 moldür.
en fazla olan A2 gazıdır.
ll. Artan gaz 32 gramdır.
ll. Eşit kütlelerde alındığında mol sayısı en fazla
lll. Harcanan gazların mol sayısının toplamının, olan AB gazıdır.
başlangıçta alınan karışımın mol sayısına oranı lll. Molekül kütlesi en büyük olan B2 gazıdır.
3
dir.
2 yargılarından hangileri doğrudur?
yargılarından hangileri doğrudur? (O: 16, S: 32) A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll
A) Yalnız l B) l ve ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll
D) ll ve lll E) l, ll ve lll
1. A 2. C 3. B 44 4. D 5. E 6. B
1. Organik bileşiklerin bir molü yandığında yapıların- 4. Kapalı bir kapta t sıcaklığında bir miktar C2H5OH
daki karbon atomu sayısı kadar CO2 bileşiği ve ya- sıvısı ile O2 gazı,
pılarındaki hidrojen atomu sayısının yarısı kadar
C2H5OH(s) + 3O2(g) $ 2CO2(g) + 3H2O(s)
H2O bileşiği oluşur.
denklemine göre tepkimeye giriyor.
Buna göre;
Tepkime sonunda, aynı sıcaklıktaki bu sistemle
C n H 2n + 2 O + O 2 $ CO 2 + H 2 O
ilgili;
tepkimesinde organik bileşiğin (CnH2n+2O) kat- I. Atom sayısı değişmez.
sayısı bir alınarak denkleştirildiğinde O2 ve
II. Molekül cinsi değişmez.
H2O’nun katsayıları ne olur?
III. Molekül sayısı artar.
O2 nin katsayısı H2O nun katsayısı
3n + 1
A) 2n + 2 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2
B) 3n + 1 n+1 D) I ve III E) II ve III
3n
C) n+1
2
3n
D) 2n + 2
2 5. Saf olduğu bilinen bir madde yakıldığında CO2 ve
3n + 1 H2O maddeleri oluşmaktadır.
E) 2n + 2
2
Yakılan bu madde ile ilgili;
I. Bileşiktir.
2. 2KClO3(k) $ 2KCl(k) + 3O2(g) II. Bileşiminde oksijen vardır.
III. Formülü CH4’tür.
tepkimesine göre, 298 gram KCl katısı elde et-
mek için kaç gram KClO3 katısı % 40 verimle yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
ayrıştırılmalıdır? (KClO3: 122,5; KCl: 74,5)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) 1225 B) 980 C) 1735 D) 490 E) 245
D) I ve II E) I, II ve III
3. Aynı koşullarda gerçekleşen; 6. Kapalı bir kapta, sabit sıcaklıkta, C katısı ile O2 gazı
C(k) + O2(g) " CO2(g)
C 3 H 8 O 2 (s) + 4O 2 (g) $ 3CO 2 (g) + 4H 2 O (s) + ›s›
denklemine göre artansız tepkimeye girmektedir.
tepkimesi için aşağıdakilerden hangisi yanlış-
tır? (H: 1, C: 12, O: 16) Bu tepkime tamamlandığında başlangıçtaki du-
ruma göre, kaptaki maddelerle ilgili aşağıdaki
A) 8 litre O2’nin tepkimesinden, 8 litre H2O oluşur.
yargılardan hangisi yanlıştır?
B) 1,2 mol H2O oluştuğu an, 0,3 mol C3H8O2 har-
canmıştır. A) Gaz mol sayısı değişmez.
C) Toplam molekül sayısı zamanla artar. B) Gaz kütlesi artar.
D) 7,6 gram C3H8O2 harcandığında, 0,3 mol CO2 C) Toplam kütle azalır.
oluşur. D) Molekül sayısı korunur.
E) 1 mol O2 harcandığında 18 gram H2O oluşur. E) Atomların cinsi değişmez.
1. C 2. A 3. A
45 4. D 5. A 6. C
YAZILI SORULARI KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
1. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.
1. oksijenle
Bir maddenin .................................. verdiği tepkimeye yanma tepkimesi denir.
2. ekzotermik
Sentez tepkimeleri genellikle .................................. tepkimelerdir.
3. reaktifler
Kimyasal tepkimeye giren maddelere .................................. denir.
4. tuz
Asit-baz tepkimeleri sonucunda kesinlikle .................................... oluşur.
5. çözünme–çökelme
Pamukkale travertenlerinin oluşumu ........................................................ tepkimelerine örnektir.
6. 4
2 mol C3H4 gazı yeterince O2 gazı ile yakıldığında .................................. mol H2O elde edilir.
7. 0,2 molü yakıldığında 0,8 mol O2 harcanıp, 0,6 mol CO2 ve 0,4 mol H2O oluşturan organik bileşiğin
CH
formülü .....................................
3 4 tür.
2. Aşağıdaki cümlelerin başına, doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.
Y
1. (.......) Analiz tepkimeleri birleşme tepkimeleri olarak da isimlendirilebilir.
D
2. (.......) İki farklı sulu çözelti karıştırıldığında oluşan katı maddeye çökelek denir.
Y
3. (.......) C3H8 bileşiği yakıldığında CO2 ve SO2 gazları oluşur.
Y
4. (.......) Kömürün yanması yavaş yanma tepkimesine örnektir.
D
5. (.......) Kimyasal tepkimelerde ilk tükenerek tepkimenin durmasına neden olan maddeye sınırlayıcı bile-
şen denir.
D
6. (.......) Reaktiflerden en az birinin bittiği tepkimelerde %100 verim vardır.
D
7. (.......) Bir bileşik formülünün en sade haline kaba formül denir.
3. 2 mol X bileşiği, 6 mol O2 gazı ile artansız tepkimeye girerek 4 mol CO2 gazı ve 6 mol H2O bileşiği oluşturu-
yor.
a) Bu tepkimeye ait mol sayısı–zaman grafiğini çiziniz.
b) Oluşan bileşiğin formülü nedir?
a) Mol sayısı b) 2X +6O2 $ 4CO2 + 6H2O
H2O tepkimenin ürün ve girenlerindeki atomların eşitliği

6 sağlanırsa;
X = C2H6O’dır.
4
CO2
2
X O2
Zaman
1. 1. oksijenle 2. ekzotermik 3. reaktifler 4. tuz 2. 1. Y 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. D

5. çözünme–çökelme 6. 4 7. C3H4
46 3. X = C2H6O
KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR YAZILI SORULARI
4. C3H8(g) + 5O2(g) $ 3CO2(g) + 4H2O(g)
tepkimesi ile ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) Eşit mollerde alınan C3H8 ve O2 gazları tam verimle tepkimeye giriyor. 8 mol H2O oluştuğuna göre başlangıçta
alınan karışım kaç moldür?
b) Eşit kütlelerde alınan C3H8 ve O2 gazları tam verimle tepkimeye sokulduğunda 58 gram madde artmaktadır. Bu-
na göre, oluşan CO2 gazı NK’da kaç litre hacim kaplar? (H: 1, C: 12, O: 16)
a) C3H8 + 5O2 $ 3CO2 + 4H2O

Başlangıç = 5n 5n — —
Tepkime = - n 5n +3n +4n
——————————————————————
Sonuç = 4n 0 3n 4n
4n = 8 mol
n = 2 mol
Başlangıçta alınan gaz karışımı = 5n + 5n
= 10n
= 10·2 = 20 mol
b) Tepkimeye giren ve çıkan maddelerin kütleleri arasındaki oran en sade hali ile yazılırsa,
11 40 33 18
C3H8 + 5O2 $ 3CO2 +4H2O
Başlanıç = 40 k 40 k — —
Tepkime = –11 k –40 k +33 k +18 k
——————————————————————
Sonuç = 29k 0 33 k 18 k
29k = 58 & mCO = 33 k = 66 gram

2
k=2
m 66
nCO = = = 1, 5 mol
2 MA 44
1,5 x 22,4 = 33,6 L hacim kaplar.
5. Aşağıda verilen tepkime denklemlerinin türlerini karşılarına yazınız.
1. sentez
C2H2(g) + 2H2(g) $ C2H6(g) .................................
2. asit–baz
H2SO4(suda) + 2KOH(suda) $ K2SO4(suda) + 2H2O(s) .................................
3. yanma
CH4(g) + 2O2(g) $ CO2(g) + 2H2O(s) .................................
4. 3 analiz
KClO3(k) $ KCl(k) + O2(g) .................................
2
5. çözünme–çökelme
AgNO3(suda) + Kl(suda) $ Agl(k) + KNO3(suda) .................................
4. a. 20 mol b. 33,6 L 5. 1. sentez 2. asit–baz 3. yanma

47
4. analiz 5. çözünme–çökelme
YENİ NESİL SORULAR KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ VE HESAPLAMALAR
Hayatın kaynağı olan su bileşiğini tanımak için kullanılan ölçeklerden biri de sertliktir. Suyun sertlik derecesinin in-
san sağlığına bilinen olumsuz bir etkisi olmamasına rağmen sanayide su kullanılan cihazların bozulmasına sebep
olduğu için sertliğin belirlenmesi ve gerekirse giderilmesi önemlidir.
Suyun sertliği denilince suda çözünmüş Ca2+ ve Mg2+ iyonlarının toplamı anlaşılır. 1 litre suyun içerdiği magnez-
yum karbonat (MgCO3) ve kalsiyum karbonat (CaCO3) şeklinde belirtilir. Suyun sertlik derecesi, sertlik ölçen cihaz-
larla ölçülür.
Çeşitli sertlik birimleri vardır. Aşağıdaki tabloda sıklıkla kullanılan sertlik birimlerinden iki tanesi verilmiştir.
Su Hacmi (Litre) Çözünen CaCO3 kütlesi (gram) Sertlik Derecesi
İngiliz sertliği = 0,7 1 1(İ°S)
Fransız sertliği = 1 1 1(F°S)
Öğretmeni, Ahmet’ten 5 litre saf suyun sertliğini Fransız sertlik derecesine göre 14(F°S) e ayarlamasını ödev ola-
rak veriyor. Bunun için gerekli olan CaCO3 katısını;
CaO(k) + CO2(g) $ CaCO3(k)
denklemine göre elde etmesini istiyor.
Buna göre, Ahmet’in kullanması gereken CaO katısının mol sayısı

(nCaO) ve elde ettiği sert suyun İngiliz sertlik derecesi aşağıdakiler-
den hangisinde doğru verilmiştir? (CaCO3: 100)
İngiliz Sertlik
nCaO
Derecesi (İ°S)
A) 0,7 9,8
B) 0,7 19,6
C) 1,4 9,8
D) 1 4,9
E) 1,4 4,9
Fransız sertliği için İngiliz sertliği için

1 litre suda 1 gram CaCO3 1 F°S ise 1 litre suda 14 gram CaCO3 varsa
? 14 F°S 0,7 litre suda ?
——————————————————— ———————————————————
? = 14 gram CaCO3 ? = 9,8 gram CaCO3 vardır.
1 litre su için 14 gram CaCO3 gerekiyorsa 0,7 litre suda 1 gram CaCO3 1 İ°S
5 litre su için ? 9,8 gram ?
————————————————— ————————————
? = 70 gram CaCO3 gerekiyor. ? = 9,8 İ°S olur.
Cevap: A
m 70
n CaCO = = = 0, 7 mol
3 MA 100
Denkleme göre 0,7 mol CaCO3 elde etmek için 0,7 mol
CaO gereklidir.
A
48

Kimya Modül 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kimya Modül 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN.

Yayın Sorumlusu : Ali DİNÇSÖNMEZ

Yazarlar : Ali DİNÇSÖNMEZ – İzzet ÖZKAL – Taha YILMAZ

Alt bölümlerin Modülün sonunda

başlıklarını içerir. tüm alt bölümleri

➤ KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ • 3

denklemine g re tam erimle ger ekleştirilen . Sk +O g $ SO g

➤ KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ • 5 te kimeye N2 e 2

. şit kütlelerde da koşullarında ger ekleşen yukarıdaki te ki-

Sınıf İçi İşleyiş

1. Aşa ıda erilen c mlelerdeki oşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.

Okul yazılı sınavlarında

çıkabilecek soruları içerir.

akıllı tahta uygulamasından

Yeni Nesil Sorular

Alt Bölüm Testleri

Modülün genelinde yorum

Her alt bölümün

yapma, analiz etme vb.

sonunda o bölümle ilgili

becerileri ölçen kurgulu

testler yer alır.

sorulara yer verilmiştir.

denklemine göre elde etmesini istiyor.

Ayrıca modül sonunda

tamamı yeni nesil sorulardan

oluşan testler bulunur.

alnız B alnız ve D CO H2O

Kitaptaki örnek soruların PDF çözümlerine

➤ KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ • 3

➤ KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ • 5

➤ KİMYASAL TEPKİMELERDE HESAPLAMALAR • 17

➤ YENİ NESİL SORULAR • 48

KİMYASAL TE KİME T RLERİ

Kimyasal tepkimelerde, kimyasal bağların kırılması ndotermik

Tepkimedeki maddelerin ner i değişimine

anardağ patlaması sırasında kimyasal olaylar gerçekleşir.

Bir kimyasal tepkimede girenler ve çıkanların tümü

CH4 g + 2O g $ CO g + 2H2O g omo en

Bitkilerin yaptığı fotosentez ve solunum olayları sırasında kim

Aşa ıda denkleştirilmiş te kime denklemi rnekle-

2Al + 3H2SO4 $ Al2 4 3 + 3H2

MAHO c 2HCl Ca H 2 $ CaCl2 2H2O

d 3Fe3O4 8Al $ 9Fe 4Al2O3

sayısını tam sayı yapa ak şekilde kesirli kat sayılar h 2NaHC 3

ksi en 12 tane 10 tane 2 tane oksi en ksi en 7 tane 2 in ya ısında 6 13 tane

Sn 2 2 in ya ısında 2 tane Cr atomu 6 tane atomu e 6 tane H ato-

Te kimede giren e r nlerdeki atom t r e sayıları B

ÖRNEK 6 KİMYASAL TE KİME T RLERİ

Y2 avaş anma levsiz

Buna g re Kağıdın yanması ümüşün oksitlenmesi

Bu te kime ile ilgili

apısında , veya , , elementleri içeren bi ÖRNEK 9

. utuşma sı aklığı gereklidir. Te kime denkleminde t m maddeler gaz fazında u-

. anan yüzeyin hava ile temasını kesmeli. Ce a : E

D ksi ensiz ortamda yanma gerçekleşmez. ileşiklerinden hangilerinin oluşması eklenmez

levli ya da alevsiz gerçekleşebilir. ve B ve ve

3 . oğunluğu havadan büyük olmalıdır.

Yukarıda erilen te kimelerden hangileri yanma te - . ksi enle tepkimeye girmemelidir.

alnız B alnız ve alnız B alnız ve

Maddelerin 2 gazı ile erdi i te kimelere yanma te - Yangın s nd r c ler

11. A 12. B 7 13. C 14. B

2. Bir kimyasal tepkime ile ilgili 5. CX H8O3 + yO2 $ 3CO2 + z 2O

eaktifleri a katısı ve 2O sıvısıdır. te kimesi i in