ARALIN 3: KARTILYA NG KATIPUNAN NI EMILIO JACINTO

Kontekstong Historikal

Matapos madakip ang pinuno ng La Liga Filipina na si Jose Rizal, itinatag sa

pangunguna ni Andres Bonifacio ang Kataastaasan Kagalanggalangang na Katipunan
ng mga Anak ng Bayan sa 72 Kalye Azcarraga, Maynila noong Hulyo 7, 1892. Naglalayon
itong ang bayan ay lubusang makalaya na sa pamahalaang Kastila. Naniniwala sila na di
na pakikinggan ng pamahalaang Kastila ang mga hinaing at reporma na ninanais ng mga
Pilipino ka a ala nang tanging paraan kundi ang maghimagsik sa mga ito. Sa
pagtanggap ng mga kasapi ay mayroon silang mga katangiang kailangang taglayin upang
maging ganap na kasapi nito. Si Emilio Jacinto ang gumawa ng listahan ng mga
panuntunan ng ugali na dapat taglayin ng isang katipunero na kilala bilang Kartilya ng
Katipunan.

Tungkol sa May-Akda: Emilio Jacinto

Si Emilio Jacinto o higit nating kilala bilang

U ak ng Ka ip nan a ipinanganak a Tondo,
Maynila noong ika-15 ng Disyembre 1875. Sa
maagang pagkaulila sa ama, siya ay pinag-aral ng
kanyang ina sa pamamagitan ng kanyang tiyuhin sa
Colegio de San Juan de Letran at kalaunan ay sa
Unibersidad ng Santo Tomas ng abogasya. Sa edad
na 18, siya ay sumapi sa KKK at humanga sa
kanyang talino ang Ama ng Katipunan na si Andres
Bonifacio. Siya ay nagsilbing sekretaryo, piskal,
patnugot at heneral sa nasabing samahan. Maaring
ang Ka il a ang pinaka an ag ni ang akda a
samahan subalit siya rin ang nagsilbing patnugot ng
opi al na paha agan ng Ka ip nan na Kala aan
kung saan nakasulat ang mga artikulo na
maghihimok sa karaniwang mamamayan na kumilos
at sumapi sa samahan. Siya rin ay may sagisag Sanggunian: https://xiaochua.net/2012/12/15/xiaotime-13-december-
panulat na Pingkian at Dimas-Ilaw. Siya ay namatay 2012-emilio-jacinto-ang-tunay-na-utak-ng-himagsikan/
sa murang edad na 24 sa Laguna dahil sa sakit na malaria.

Mga Aral ng Katipunan ng mga Anak ng Bayan

1. Ang kabuhayang hindi ginugugol sa isang malaki at banal na kadahilanan ay kahoy na

walang lilim, kundi damong makamandag

2. Ang gawang magaling na nagbubuhat sa pagpipita sa sarili, at hindi sa talagang nasang

gumawa ng kagalingan, ay di kabaitan.

3. Ang tunay na kabanalan ay ang pagkakawang gawa, ang pagibig sa kapua at ang
a a g ba a , ga a a g g a a a aga g Ka a .

4. Maitim man at maputi ang kulay ng ba a , a a g a ag a a a a ; a g a a g

a g a ga ad g, a a a , a ga da ; g d ahihigtan sa pagkatao.

5. Ang may mataas na kalooban inuuna ang puri sa pagpipita sa sarili; ang may hamak
na kalooban inuuna ang pagpipita sa sarili sa puri.

6. Sa a g a a, a a a a.
29
7. H ag g a a a g a g a a ; a g a a g a aa agyayaring magbalik;
g a a g agdaa a d a a g agdadaa .

8. Ipagtanggol mo ang inaapi, at kabakahin ang umaapi.

9. Ang taong mata a g a ag ga a ba a a ab ,a a g ag a g

dapat ipaglihim.

10. Sa daang matinik ng kabuhayan, a a a a g a g ga a a ga a a ; g

ang umaakay ay tungo sa sama, ang patutunguhan ng iaakay ay kasamaan din.

11. Ang babai ay huag mong tignang isang bagay na libangan lamang, kundi isang katuang
at karamay sa mga kahirapan nitong kabuhayan; gamitan mo ng buong pagpipitagan ang
a a g a aa , a a a a a a g a g agb a a ag a ng kasangulan.

12. Ang di mo ibig na gawin sa asawa mo, anak at kapatid, ay huag mong gagawin sa asawa,
anak, at kapatid ng iba.

13. Ang kamaha a g a a a a ag a a , a a a a g g ga g a,

wala sa pagkaparing kahalili ng Dios wala sa mataas na kalagayan sa balat ng lupa; wagas
at tunay na mahal na tao, kahit laking gubat at walang nababatid kundi ang sariling wika,
yaong may magandang asal, may isang pangungusap, may dangal at puri; yaong di
a aaa d a a ; a g a ng magdamdam at marunong lumingap sa bayang
tinubuan.

14. Paglaganap ng mga aral na ito at maningning na sumikat ang araw ng mahal na Kalayaan
dito sa kaabaabang Sangkalupuan, at sabugan ng matamis niyang liwanag ang
a gag a a g ag a a ag a a a d ng ligaya ng walang katapusan, ang mga ginugol
a b a , ag d, a ga a a a a ab a g a ba a . K g a a g
mataruk na ng nagiibig pumasuk at inaakala niyang matutupad ang mga tutungkulin,
Kahalagahang Pangkasaysayan
maitatala ang kaniyang ng Dokumento
ninanasa sa kasunod nito.
Mapapansin sa akda ang tuntuning moral at etiko na nais pairalin sa Katipunan
bilang tunay na kapatirang Filipino. Idinidiin nito ang pag-ibig sa kapwa at pagtutulungan,
ang paniniwala sa katuwiran, at ang pag-iingat sa dangal at puri bilang tao. Gayunman,
taglay rin nito ang pangunahing mga simulaing demokratiko, gaya ng pagkakapantay ng
tao anuman ang kulay ng balat, antas ng kabuhayan, at pinag-aralan. Ipinangangaral din
nito ang mataas na pagtingin sa kababaihan at ang mabigat na tungkulin ng lalaki na
alagaan ang asawa at anak. Sa dulo, iginiit ang pag-ibig sa kalayaan at ang kahandaan
ng ka api na ihandog ang a ili pa a a ba an. Wika nga ni Jacin o, ang kamahalan ng
ao a ini imbang alin nod a magandang a al, may isang pangungusap, may dangal
a p i a lalo na di napaaapi di nakikiapi, a marunong magdamdam at marunong
l mingap a ba ang in b an.

A. Pagnilayan ang Kartilya ng Katipunan ni Emilio Jacinto. Sagutan ang sumusunod na

tanong sa isang hiwalay na papel.
1. Ano ang halaga ng mga tuntuning ito sa Katipunan at sa mga katipunerong
nagnanais na sumapi rito?
2. Ano ang labis na tumatak sa iyo mula sa labing-apat na aral na ito?
3. Akma pa ba itong talakayin sa ating panahon? Suportahan ang iyong sagot.

B. Lumikha/gumawa ng sarili mong kasabihan na sa iyong palagay ay makatutulong at

magsisilbing gabay upang makamit ang iyong mga pangarap sa buhay.

30