OBRAZ CZŁOWIEKA I RELACJI SPOŁECZNYCH ZAWARTY W BAJKACH IGNACEGO

KRASICKIEGO
1. BAJKA

a) cechy
- gatunek dydaktyczny (ma uczyć i bawić)
- wywodzi się ze starożytności
- bohaterami są zwierzęta, które reprezentowały różne charaktery i cechy ludzi
np. lis przebiegłość, mrówka pracowitość, sowa mądrość, pies wierność, lew męstwo i siła
- charakter epigramatyczny - krótka, żartobliwa forma zakończona puentą
- pisane wierszem lub prozą
- prosta historia z morałem

b) jakie sprawy mogą poruszać bajki?

- sprawy moralne
- sprawy polityczne
- sprawy społeczne
- problematyka psychologiczna, filozoficzna

JAGNIĘ I WILCY Ignacy Krasicki

Utwór zaczyna się brutalnym stwierdzeniem, że jeśli ktoś czegoś chce, zawsze znajdzie powód, żeby
to zrobić. Usprawiedliwić można nawet najgorsze postępowanie. Tę prawdę życiową obrazuje
opisana w wierszu sytuacja. W utworze podkreślona jest ogromna różnica między wilkami a
jagnięciem. Jagnię nie ma szans z silniejszymi wilkami. Jednak zebrało się na odwagę by zapytać
“jakim prawem”. Na to bezkarne wilki, które nie potrzebują większego powodu aby zjeść słabe
samotne zwierzę odpowiadają “smacznyś, słaby i w lesie”.

Bajka jest krytyką naiwność i porusza sprawy społeczne. Ludzie powstrzymują się przed złem i
krzywdzeniem drugiego, ponieważ obawiają się kary.

Sytuacja polityczna: - zapytać o to

XVIII wiek był okresem burzliwym, trwało wiele wojen, a w końcu doszło do rozbiorów. Sprawiedliwym
idealistom trudno było uwierzyć w zaistniałe wydarzenia. Zdrady, łamanie traktatów i korzystanie ze
słabości innych państw nie było zachowaniem moralnym. Nie miało to jednak znaczenia, przywódcy
silniejszych armii łatwo mogli znaleźć pretekst do wykorzystania swojej potęgi. Bycie sprawiedliwym
nie oznacza, że uzyska się poparcie innych, ponieważ niektórzy nie kierują się w życiu tymi warto-
ściami. Poeta nie nakłania do bycia bezwzględnym wilkiem, ale wzmocnienia, zapewnienia potęgi,
która pozwala na obronę swoich racji.

WILK I OWCE Ignacy Krasicki

Owce jako symbol łatwowierności i słabości uwierzyły wilkowi, zapominając o prawach naturalnych, i
tym samym stały się dla wilka łatwym łupem. Owca jako zwierze słabe nie miało szansy z wilkiem.
Przez ich głupotę i uwierzyły manipulacji wilka i zostały przez niego zjedzone. Morał w bajce jest taki,
że ludzka głupota nie zna granic.
Bajka ma charakter psychologiczny, moralny.

LEW POKORNY Ignacy Krasicki

Lew jako władca kazał swym poddanym mówić o nim tylko prawdę. Chytry lis użył persyflażu
(szyderstwo zamaskowane pozorami uprzejmości), by powiedzieć prawdę za fałszywymi
komplementami. Owca jednak dała się złapać w pułapkę i widząc zadowolonego króla z fałszywych
pochwał powiedziała mu prawdę o tym, że jest złym władcą. Za karę lew ją zjadł. Kolejny raz mamy
przedstawienie owcy jako symbol łatwowierności.
Morał: Zanim powiesz prawdę, zastanów się czy osoba, której powierzasz te słowa jest warta
zaufania. Czasem zwierzenie się nieodpowiedniej osobie nie wyjdzie nam na korzyść, może nas
jedynie pognębić. Wymuszone kłamstwo czasem jest dobrym rozwiązaniem.
Bajka porusza sprawy moralne.
PODRÓŻNY Ignacy Krasicki

Sytuacja podróżującego tytułowego Araba była daleka od wygód. Podczas jego wędrówki skończyły
mu się zapasy, przemieszczał się po bardzo wymagających terenach tzn. po stepie gdzie opady
deszczu niemal nie występują, a temperatury wahają się od bardzo zimnych po gorące. W trakcie
wędrówki Arab natknął się na worek wypełniony diamenty. Paradoksalnie szczęśliwa zdobycz wcale
go nie uszczęśliwiła, ponieważ w obecnej sytuacji miał nadzieje, że znajdzie jedzenie, które pozwoli
mu przetrwać najbliższe kilka dni.

Puenta pokazuje człowiekowi że bogactwo nie rozwiązuje wszystkich problemów. Ignacy Krasicki
odbiorcy, że gromadzenie kosztowności nie zastąpi podstawowych potrzeb.

Bajka porusza tematykę moralną, filozoficzną.

 ŚWIAT POPRAWIAĆ - ZUCHWAŁE RZEMIOSŁO
1. SATYRA
- utwór ośmiesza postawy, obyczaje, osoby, grupy i stosunki społeczne
- krytykuję zjawiska czy sytuację, uznawane za niestosowne, szkodliwe lub absurdalne, jednak nie
proponuje w zamian rozwiązań pozytywnych
- gatunek o rodowodzie antycznym
- kształtuje nasze zachowanie poprzez piętnowanie wad
- pełni funkcję zabawy
- wykorzystuje: karykaturę, deformację, brzydotę, absurd i groteskę (kategoria estetyczna, czyli określa
sposób ukazania świata)
- łączy sprzeczne elementy np. tragizm i komizm, powagę i żart, wzniosłość i wulgarność

PAMFLET
- mocniejsze niż satyra, ale mieści się w granicach dobrego smaku
- w otwarty, a czasem złośliwy sposób krytykuję grupę

PASZKWIL
- utwór literacki, publicystyczny lub wypowiedź publiczna, która ma na celu zniesławienie bądź
skompromitowanie danej osoby, środowiska lub instytucji
- często sformułowany w obelżywy sposób
- zwykle anonimowy

2. ŻONA MODNA Ignacy Krasicki

W oświeceniowej Polsce moda na cudzoziemski styl życie i obyczaje przejawiała się m.in. w
upodobaniu do zagranicznych lektur (zwłaszcza francuskich), z których czerpano modele
zachowania. Zgodnie z panującymi trendami wypadało spędzać lato na wsi, a zimę - w mieście.
Prowadzono kosztowny styl życia - obszerne domy wraz z ogrodem, każda rodzina miała posiadać
parę wozów oraz organizowano wystawne przyjęcia i zapraszano na nie licznych gości.
Tytułowa “Żona Modna” inspirowała się francuską modą i obyczajami.
Ignacy Krasicki pokazuje, że mąż tytułowej bohaterki utworu cechował się zachłannością, chciwością.
Powodem dla którego zawarł małżeństwo, były cztery wioski zapisane w posagu. Mężczyźnie
brakowało również stanowczości - nie potrafił sprzeciwić się decyzjom swojej małżonki i tym samym
zapobiec roztrwonieniu majątku.
Utwór kończy tym podpaleniem stodoły przez puszczenie fajerwerek podczas kosztownego przyjęcia.

3. BAJKA A SATYRA
Porównywane elementy Bajka Satyra

forma krótki utwór pisany wierszem ,lub utwór poetycki dłuższych

prozą rozmiarów

przesłanie krytykuje określone postawy, ośmiesza konkretne zachowania

zwykle zawiera morał lub poglądy

bohater bohaterowie to najczęściej bohaterami mogą być konkretne

zwierzęta posiadające ludzkie osoby
wady i zalety

funkcja bawi i uczy bawi i uczy

poszukać jakiegoś felietonu
monachomachia - 170 i str 200