POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI CZ.

IV

Opowiadanie „Artysta” znalazło się na liście lektur obowiązkowych. Nie zdążyliśmy go

omówić, więc musimy mu poświecić teraz trochę uwagi.

Sławomir Mrożek (1930-2013) jest autorem dramatów, satyrycznych opowiadań, felietonów,

powieści i innych tekstów prozatorskich. Zadebiutował jako rysownik. Utwory Mrożka
dotyczą tematyki filozoficznej, obyczajowej, psychologicznej i politycznej.

O czym jest „Artysta”?

Opowiadanie dotyczy zbyt wygórowanej ambicji pewnego Koguta, który marzył, by zostać
artystą. Z ogłoszenia prasowego dowiedział się, że pewien Cyrk poszukuje zwierząt.
Postanowił się zgłosić. Marzył o sławie i pieniądzach, a może nawet o wyjeździe za granicę.
W drodze do Cyrku towarzyszył mu Lis oraz narrator. Gdy dotarli na miejsce, dyrektor
przyjął ich na świeżym powietrzu i zapytał o godność Koguta. Ten bez wahania skłamał, że
jest lwem. Zapytany czy jest tego pewien, stwierdził, że może być ewentualnie tygrysem.
Dyrektor niezbity z tropu poprosił, by Kogut zaryczał, co ten oczywiście zrobił. Tak jak
umiał. Dyrektor Cyrku, owszem, pochwalił kandydata, ale stwierdził również, że są lepsze
lwy i może go zatrudnić, ale jako koguta. Niedoszły artysta obraził się i parsknął, że nie
będzie udawał ptaka dla przyjemności dyrektora. W drodze powrotnej narrator i świadek całej
sytuacji zapytał o powód udawania lwa. Kogut milczał, ale Lis odpowiedział narratorowi
pytaniem retorycznym, czy widział kiedy artystę bez ambicji.

Czas wydarzeń: nieokreślony (co może sugerować, że opisane wydarzenia mają charakter
ponadczasowy!)

Miejsce wydarzeń : w pobliżu rozwijanego namiotu cyrkowego

Bohaterowie: główny – Kogut, pozostali – narrator, Lis, dyrektor cyrku

Typ narracji: Narrator wypowiada się w 1. l .poj., ujawnia się poprzez formy czasownika,
jest uczestnikiem wydarzeń, przekazuje zarówno obiektywne informacje o sytuacji, jak i
własne, subiektywne oceny zachowań bohaterów.
CO MUSICIE ZAPAMIĘTAĆ?

Mrożek zastosował w tym utworze dobrze Wam znany środek artystyczny, jakim jest
personifikacja. Bohaterami oprócz narratora są Kogut i Lew. Jednak prezentowane postawy i
zachowania nie występują w świecie zwierząt, lecz ludzi. Kogut pragnie być sławny i bogaty.
Chce też wolności i zagranicznych wojaży. To postawa typowa dla celebryty, nie dla
prawdziwego artysty. Dla niego ani sztuka, ani prawda nie są ważne. Nie jest utalentowany,
niczym specjalnym się nie wyróżnia. Pewnie byłby atrakcją, gdyby umiał ryczeć jak lew, co
można sobie wyobrazić, ale on tego nie potrafi. Koguta cechuje za to pewność siebie i wysoka
choć nieadekwatna ocena własnych możliwości. Jest dumny, zarozumiały i obrażalski jak
stereotypowa gwiazda. Lis jest postacią, która towarzyszy Kogutowi, ale nie uświadamia mu
jego wad i śmieszności w sposób bezpośredni. Szydzi z marzeń Koguta:

Czy „Artysta” ma coś wspólnego z oświeceniową bajką?

Warto przypomnieć sobie w tym miejscu bajki Ignacego Krasickiego, który często poprzez
zwierzęcych bohaterów pokazywał ludzkie wady i śmieszności. Zarówno w przypadku bajek
jak i w przypadku „Artysty” można mówić o ponadczasowej, stale aktualnej i uniwersalnej
wymowie tych utworów (cecha wspólna!) Jednak u Mrożka zwierzęta nie są przedstawione
w sposób alegoryczny. Lis nie jest alegorią sprytu i przebiegłości. Również Kogut nie jest
tym, który pianiem obwieszcza poranek. Nie ma też w „Artyście” wyraźnego morału, a
wymowa utworu jest przewrotna (różnice!). I bajka, i opowiadanie to utwory narracyjne,
należące do epiki. Bajka jednak pisana jest wierszem, a opowiadanie prozą (ważne!)

Elementy świata przedstawionego ukazane są tu niczym w krzywym zwierciadle. Mrożek

wyolbrzymia je i deformuje. Posługuje się absurdem i sprzecznością. W „Artyście” chore
ambicje cechują Koguta, który nie ma ani talentu, ani nawet uroku osobistego. Jest zadufany
w sobie, śmieszny, ale nie uświadamia sobie tego.

Przesłanie lektury!

-Artysta to każda osoba, która w życiu próbuje grać się rolę kogoś innego, nieautentyczna.

-Udawanie kogoś, kim się nie jest prowadzi do ośmieszenia.

-Warto walczyć o swoje marzenia. Ambicja jest bardzo pozytywną cechą. Musimy o tym
pamiętać. Trzeba jednak nauczyć się realnie oceniać własne możliwości. Należy wkładać
w realizację swoich marzeń sporo wysiłku i trochę pokory.

- Nie warto poprzestawać wyłącznie na oczekiwaniach i pretensjach, jak niedoszły artysta z

opowiadania Mrożka.

TEKST OPOWIADANIA W CAŁOŚCI ZNAJDUJE SIĘ W NASZYM PODRĘCZNIKU

LITERACKIM. DOŁĄCZONO DO NIEGO CIEKAWE ĆWICZENIA, NAD KTÓRYMI
WARTO POPRACOWAĆ.

oprac. Małgorzata Ufniarz