Jakie mam schematy?

Opis według terapii

schematu
(O tym, czym są schematy przeczytasz w artykule Czym są schematy i jak je leczyć)

Odkryto osiemnaście schematów. Większość osób prezentuje przynajmniej dwa lub trzy
schematy, często więcej. Poniżej zamieszczono krótki opis każdego z nich.

Deprywacja emocjonalna
Ten schemat odnosi się do przekonania, że moje podstawowe potrzeby emocjonalne nie
zostaną zaspokojone przez inne osoby. Potrzeby te mogą być ujęte w trzech kategoriach:
opieka – potrzeba miłości, bliskości, przywiązania; empatia – potrzeba bycia wysłuchanym i
zrozumianym; ochrona – potrzeba otrzymania rady, wskazówki. Zazwyczaj rodzice są zimni
lub nieobecni i nie dbają w wystarczającym stopniu o dziecko oraz potrzeby wymienione
powyżej.

Opuszczenie / niestabilność więzi

Schemat ten dotyczy oczekiwania, że ktoś, z kim łączy nas przywiązanie emocjonalne
niedługo nas opuści. Osoba wierzy, że bliska relacja natychmiast się skończy. W dzieciństwie
osoby te mogły doświadczyć rozwodu lub śmierci rodziców. Schemat ten może się rozwinąć
również, gdy rodzice byli niekonsekwentni w zaspokajaniu potrzeb dziecka, na przykład
występowały dłuższe okresy, gdy dziecko było pozostawione samo, bez opieki.

Nieufność / skrzywdzenie
Schemat ten odnosi się do oczekiwania, że inni celowo nas wykorzystają. Osoby, u których
rozwinął się ten schemat sądzą, że inni ludzi ich skrzywdzą, zdradzą lub zawiodą. Często
myślą w kategoriach uprzedzenia ataku lub zemsty. W dzieciństwie osoby te mogły być
wykorzystywane lub traktowane niesprawiedliwie przez rodziców, rodzeństwo lub
rówieśników.

Izolacja społeczna /wyobcowanie

Ten schemat nawiązuje do przekonania, że dana osoba jest odizolowana od świata, różni się
od innych ludzi czy też nie jest częścią żadnej społeczności. To przekonanie jest zazwyczaj
wywoływane przez wczesne doświadczenia odmienności dziecka lub jego rodziny od innych
ludzi.

Wadliwość / wstyd
Schemat ten wiąże się z przekonaniem, że dana osoba jest wewnętrznie wadliwa i jeśli ktoś
się do niej zbliży szybko zda sobie z tego sprawę i wycofa się z relacji. To poczucie
nieadekwatności często prowadzi do silnego wstydu. Zazwyczaj rodzice byli bardzo krytyczni
wobec dzieci i sprawiali, że czuły się one niewarte miłości.
Porażka
Schemat ten dotyczy przekonania, że dana osoba nie jest uzdolniona w takim samym stopniu
jak jej rówieśnicy jeśli chodzi o karierę, szkołę czy sport. Osoby posiadające ten schemat
mogą czuć się głupie, nieudolne lub pozbawione talentu. Często nie próbują niczego osiągnąć,
ponieważ są przekonane, że poniosą porażkę. Schemat ten może się rozwinąć jeśli dzieci są
poniżane i traktowane jako niedolne do odniesienia sukcesu w szkole lub innych sferach
osiągnięć. Zazwyczaj rodzice nie dawali wystarczająco dużo wsparcia i zachęty aby dzieci
wytrwale dążyły do sukcesu.

Zależność / niekompetencja
Schemat odnosi się do przekonania, że dana osoba nie jest w stanie kompetentnie i
samodzielnie poradzić sobie z obowiązkami dnia codziennego. Osoby takie często polegają
na innych jeśli chodzi o podejmowanie decyzji czy rozpoczynanie zadania. Zazwyczaj
rodzice nie zachęcali takich dzieci do samodzielnych działań i rozwoju pewności siebie jeśli
chodzi o radzenie sobie.

Podatność na zranienie lub zachorowanie

Ten schemat wiąże się z wiarą, że dana osoba jest ciągle na granicy katastrofy (finansowej,
naturalnej, medycznej, prawnej itp.). Może to prowadzić do podejmowania nadmiernych
środków ostrożności. Rodzice takiego dziecka mogli być osobami bardzo lękliwymi, które
przekazały kolejnemu pokoleniu obraz świata jako miejsca niebezpiecznego.

Uwikłanie emocjonalne / nie w pełni rozwinięte ja

Schemat dotyczy wzorca doświadczania zbyt dużego zaangażowania emocjonalnego –
zazwyczaj w stosunku do rodziców lub partnera. Może również obejmować poczucie, że dana
osoba posiada niepewną tożsamość indywidualną lub wewnętrzne ukierunkowanie, co
powoduje uczucie pustki lub „poruszania się po omacku”. Schemat ten pojawia się
zazwyczaj, gdy rodzice są kontrolujący lub nadopiekuńczy, co zniechęca dzieci do
rozwinięcia oddzielnego poczucia ja.

Podporządkowanie się
Schemat ten łączy się z przekonaniem, że dana osoba musi poddać się kontroli innych ludzi,
aby uniknąć negatywnych konsekwencji. Osoby te często obawiają się, że bez tego wywołają
u innych złość lub zostaną odrzuceni. Co więcej, osoby, które się podporządkowują ignorują
własne pragnienia i uczucia. W dzieciństwie doświadczały zazwyczaj bardzo dużej kontroli
ze strony rodziców.

Samopoświęcenie
Ten schemat nawiązuje do nadmiernego poświęcania własnych potrzeb, aby pomóc innym.
Kiedy dane osoby koncentrują się na własnych potrzebach często odczuwają poczucie winy.
Aby tego uniknąć przedkładają potrzeby innych ludzi nad własne. Doświadczają przy tym
często wzrostu samooceny lub też czują się ważne. W dzieciństwie osoby te mogły czuć się
nadmiernie odpowiedzialne za dobrostan jednego lub obojga rodziców.

Zahamowanie emocjonalne
Schemat wiąże się z przekonaniem, że należy tłumić spontaniczne emocje i impulsy,
zwłaszcza gniew, ponieważ ich ekspresja skrzywdzi innych lub będzie prowadzić do
obniżenia samooceny, zażenowania, odwetu lub porzucenia. Osobom z tym schematem
brakuje spontaniczności lub mogą być postrzegany jako osoba sztywna. Ten schemat rozwija
się często, gdy rodzice zniechęcają dzieci do okazywania uczuć.

Bezwzględne standardy
Ten schemat odnosi się do przekonania, że niezależnie od tego co się robi, nie jest to
wystarczająco dobre i zawsze należy się mocnej starać. Motywacja tego przekonania wynika
z potrzeby sprostania wyjątkowo wysokim wewnętrznym standardom, zazwyczaj aby uniknąć
wewnętrznej krytyki. Osoby takie mają trudności w istotnych obszarach życia, takich jak
zdrowie, przyjemność, poczucie własnej wartości. Rodzice tych osób byli zazwyczaj
nieusatysfakcjonowani i okazywali miłość pod warunkiem znakomitych osiągnięć.

Roszczeniowość / wielkościowość
Schemat ten odnosi się do przekonania, że powinno się być w stanie natychmiast zrobić,
powiedzieć lub posiadać co tylko się chce, niezależnie od tego, czy krzywdzi to innych lub
wydaje się dla nich nieracjonalne. Osób z tym schematem nie interesuje to, czego potrzebują
inni, ani długotrwałe koszty zrażania do siebie ludzi. Rodzice, którzy rozpuszczają swoje
dzieci lub nie ustalają granic tego, co jest dopuszczalne społecznie mogą przyczynić się do
rozwoju tego schematu. Niektóre dzieci mogą wykształcić ten schemat kompensując uczucia
emocjonalnej deprywacji lub defektu.

Niedostateczna samokontrola i samodyscyplina

Schemat łączy się z brakiem tolerancji na frustrację, jak również niezdolnością hamowania
ekspresji impulsów lub uczuć. Kiedy brak samokontroli jest skrajny, życiem osób z tym
schematem rządzić mogą zachowania kryminalne lub uzależnienia. Rodzice, którzy nie
przekazywali modelu samokontroli lub nie wprowadzali adekwatnej dyscypliny, mogą
wpłynąć na pojawienie się u swoich dzieci tego schematu w dorosłości.

Poszukiwanie akceptacji i uznania

Ten schemat odnosi się do przykładania zbyt dużej wagi do uzyskania aprobaty ze strony
innych kosztem własnych potrzeb. Może obejmować także nadmierne podkreślanie statusu i
wyglądu jako środka w osiągnięciu uznania i aprobaty. Osoby z tym schematem są zazwyczaj
bardzo wyczulone na odrzucenie i usilnie starają się dopasować. Zazwyczaj ich rodzice nie
zaspokajali potrzeby bezwarunkowej miłości i akceptacji.

Negatywizm / pesymizm
Schemat dotyczy utrzymującego się wzorca koncentracji na negatywnych aspektach życia i
minimalizowania aspektów pozytywnych. Osoby z tym schematem nie są w stanie cieszyć się
tym, co dobre ponieważ skupiają się na negatywnych szczegółach lub potencjalnych
problemach. Martwią się potencjalnymi porażkami niezależnie od tego jak dobrze idzie mi w
tej chwili. Zazwyczaj ich rodzice przejawiali nadmierny niepokój.

Bezwzględna surowość
Ten schemat łączy się z przekonaniem, że ludzie zasługują na surową karę za popełnione
błędy. Osoby z tym schematem są nastawione krytycznie i nie przebaczają sobie ani innym.
Mają skłonność do złoszczenia się o zachowanie odbiegające od perfekcji. Zazwyczaj w
dzieciństwie przynajmniej jeden rodzic nadmiernie podkreślał znaczenie wyników i
prezentował karzący styl kontroli zachowania.

Tłumaczenie: Joanna Lichoń. Źródło: A Client’s Guide to Schema Therapy, David C. Bricker,
Ph.D. and Jeffrey E. Young, Ph.D. Schema Therapy Institute

Zaburzenia Osobowości i schematy Younga

Schemat to Sztywny Wzór Zachowania
Zaburzenia osobowości charakteryzują się sztywnymi, negatywnymi dla funkcjonowania
danej osoby wzorami zachowania (myślenia, czucia). Taki wzór zachowania nazywamy
schematem – nieadaptacyjnym, czy wręcz destrukcyjnym kiedy skutkuje dyskomfortem w
funkcjonowaniu lub cierpieniem. Jest jak okulary, przez które człowiek postrzega świat,
relacje z innymi i siebie samego.

Reagujemy na świat zgodnie z przyjętą perspektywą – mamy okulary, których nie możemy
zdjąć. Sztywność tych schematów oznacza brak elastyczności w zachowaniu, myśleniu.
Nawet gdy już wiemy, że są dla nas niekorzystne, szkodliwe dla funkcjonowania, mamy duże
trudności w zmianie. Można to porównać do umiejętności pisania. Skoro przez wiele lat
używaliśmy do tego prawej ręki (schematu), przerzucenie się na pisanie lewą ręką (wyjście ze
schematu) jest strasznie trudne, wydaje się nienaturalne i wymaga czasu, praktyki.

Toksyczne dzieciństwo
Korzenie dysfunkcjonalnych schematów sięgają dzieciństwa (stąd też nazywane są przez
Younga wczesnymi, nieadaptacyjnymi schematami), kształtują się wskutek wczesnych
doświadczeń i są utrwalane, wzmacniane z biegiem czasu. Istotną rolę w ich powstawaniu
odgrywa zatem środowisko w jakim wychowuje się i dorasta dziecko, zwłaszcza relacje z
ważnymi osobami, które służą za model relacji w dorosłym życiu.

Środowisko narażające na wytworzenie się nieadaptacyjnych schematów to środowisko

zaniedbujące podstawowe potrzeby dziecka np.: bezpieczeństwo, więź z innymi, poczucie
własnej wartości, autonomia. Niespełnione potrzeby prowadzą do powstania związanych z
nimi przekonań o sobie, świecie, relacjach z innymi (np. „nie można ufać ludziom”). Dziecku
towarzyszą też negatywne, trudne emocje: złość, smutek, z którymi próbuje sobie poradzić.
Radzi sobie tworząc pewną strategię kompensacyjną (wyrównującą braki).

Schematy są sposobem na dostosowanie się do

trudnych warunków
Tak powstaje wzór zachowania mający na celu zaspokojenie potrzeby, która została
zaniedbana. Na przykład, jeśli rodzice dziecka byli impulsywni, surowi, wymagający, dziecko
może ukrywać swoje emocje, opinie, być uległe, starać się mieć jak najlepsze osiągnięcia
szkolne – robić wszystko, by „nie sprowokować” niczym rodziców, starając się przewidzieć
ich oczekiwania, potrzeby. Jeśli poprzez taką strategię dziecko nauczy się, iż jest ona
skuteczna, pozwala uniknąć wybuchów złości, odrzucenia, będzie odtwarzało, utrwalało te
zachowania, tworząc sztywny wzór postępowania. W przypadku podanego przykładu mogą
zrodzić się np. schemat porzucenia, nieufności, zależności, tłumienia emocji, bezlitosnych
norm. Wskutek doświadczeń z dzieciństwa powstają związane z nimi skojarzenia
emocjonalne, które aktywują schematy. Do uruchomienia powstałego wzoru zachowania w
życiu dorosłym dochodzi zatem, gdy obecna sytuacja zostanie skojarzona z doświadczeniami
w dzieciństwie, przy czym działa to jak automat – bez zastanowienia, bez świadomości
skojarzenia. Aktywizacji schematu może dokonać nawet mały, niepozorny bodziec, który
wzbudzi skojarzenie – np. drobna zmiana w tonie głosu rozmówcy, jego spojrzenie, mimika,
pozycja ciała, jedno słowo, choć często są mylną interpretacją wywołaną przez przekonania
związane ze schematem.

Paradoks tych schematów polega na tym, iż powstają jako próba adaptacji do

warunków otoczenia, mają na celu kompensacyjne zaspokojenie zaniedbanych potrzeb,
jednak odtwarzanie ich jest znaczącą przeszkodą w prawdziwym spełnieniu tych i/lub
innych potrzeb.

Schemat opuszczenia, odpychanie i

przyciąganie
Poniżej przykład, który przedstawia to w dużym uproszczeniu. Wyobraźmy sobie, że osoba z
borderline ma schemat opuszczenie/niestabilność więzi. Z tego powodu może dążyć do
zaspokojenia potrzeby bliskości „nadmiernie lgnąc” do drugiej osoby. Jednocześnie (przez
swoje przekonanie, że każdy w końcu ją porzuci) każdy drobny gest oddalenia
zaobserwowany u partnera spowoduje, że odczuje silny lęk przed odrzuceniem. Chcąc
uniknąć związanego z tym cierpienia może mocno zdystansować się od partnera. W tej
sytuacji druga osoba również może się odsunąć. Wtedy osoba z BPD,  zacznie (z panicznego
lęku przed utratą relacji) – ponownie dążyć do bliskości. Tym samym przez błędne koło
przyciągania i odpychania osoba z zaburzeniem osobowości borderline uniemożliwia sobie
zbudowanie stabilnej relacji, a jej potrzeba bliskości, miłości pozostaje niezaspokojona.
Dodatkowo komplikuje sytuację fakt, że osoby rzadko mówią o przeżywanych emocjach,
obawach – dlatego ich skrajne zachowania wydają się zupełnie irracjonalne, często też same
nie wiedzą dlaczego tak się zachowują.
Zaniedbania w dzieciństwie i Zaburzenia
Osobowości
Zaniedbania, nadużycia czy trudne doświadczenia we wczesnym wieku, które mogą
przyczynić się do rozwoju dysfunkcjonalnych schematów i zaburzeń osobowości (lub ich
rysów), to np. strata bliskiej osoby, różnego rodzaju przemoc, rozwód rodziców, opiekun
nieobecny (fizycznie lub „duchem”), nie poświęcający dziecku uwagi, chłodny emocjonalnie,
nieprzewidywalny, niekonsekwentny. Mogą to być również: warunkowa miłość, brak kontroli
lub jej nadmiar, nadopiekuńczość, częste kłótnie w domu, surowe, wysokie wymagania lub
zupełny brak oczekiwań, zasad, granic. Im więcej doświadczonych zaniedbań, nadużyć, tym
więcej może powstać schematów i tym silniejszy mogą mieć obraz. Z kolei im schematy są
silniejsze, liczniejsze, tym większe podłoże do nieprawidłowego rozwoju osobowości, czyli
tym większe ryzyko powstania zaburzenia osobowości, bądź też – w wersji łagodniejszej –
rysu któregoś z poszczególnych zaburzeń osobowości, czyli obecności pewnych
charakterystycznych objawów, jednak nie na tyle intensywnych/licznych, by można było
mówić o pełnym zaburzeniu.

18 Nieadaptacyjnych schematów
Krótka charakterystyka 18 nieadaptacyjnych schematów wyszczególnionych przez Younga, z
podziałem na grupy, do jakich przynależą:

Niestabilność i rozłączenie
 Schematy z grupy „niestabilność i rozłączenie” – charakteryzują się niespełnioną potrzebą
bliskości, bezpieczeństwa, empatii. Środowisko wychowania mogło być chłodne
emocjonalnie, impulsywne, wybuchowe, nieprzewidywalne, dokonujące nadużyć, dziecko
mogło być odrzucane, dystansowane lub pochodzić z rozbitej rodziny.
→ Deprywacja emocjonalna – przekonanie, iż inni nie zadbają o potrzeby emocjonalne takie
jak troska (uczucie, ciepło, uwaga, kontakt), ochrona (wsparcie), empatia, zrozumienie.
→ Porzucenie – przekonanie i lęk, że zostanie się porzuconym, a ważne osoby są obecne
chwilowo lub nie będą w stanie zapewnić wsparcia, poczucia bezpieczeństwa.
→ Izolacja społeczna – przekonanie o byciu odmiennym, mniej wartościowym, rodzące
poczucie izolacji, odcinanie się od innych.
→Nieufność/nadużycie – przekonanie, że zostanie się zranionym, upokorzonym,
zmanipulowanym, oszukanym, brak zaufania, podejrzliwość.
→ Poczucie wstydu/defektu – przekonanie o byciu złym, gorszym, lęk (i przypuszczenie), że
zostanie się odrzuconym, gdy inni odkryją owe defekty (wewnętrzne/zewnętrzne). Wstyd,
samokrytyka, porównywanie się z innymi, wycofanie, nadwrażliwość na krytykę.

Uszkodzenie granic
 Schematy z grupy „uszkodzenie granic” – charakteryzują się brakiem odpowiedzialności
(wobec innych lub wobec własnych celów, obowiązków), wewnętrznych granic,
poszanowania cudzych praw. Typowe środowisko wychowania charakteryzuje się brakiem
nadzoru, wymagań, niewyciąganiem konsekwencji z działań, może być nadmiernie
pobłażliwe lub prezentować poczucie wyższości nad innymi. Często brakuje roli przewodnika,
 prób ukierunkowania dziecka.
→ Roszczeniowość – przeświadczenie o byciu lepszym, zasługującym na większe przywileje,
skupienie na dobru własnym, niezależnie od praw czy uczuć innych, lekceważąc ich potrzeby.
Często towarzyszy temu narzucanie swoich poglądów, brak akceptacji odmienności, dążenie
do dominacji, kontroli.
→ Niedostateczna samokontrola i samodyscyplina – brak kontroli emocji, impulsów, częsta
niecierpliwość i frustracja przy realizacji celów (zwłaszcza długoterminowych,
nieprzynoszących szybkich, wyraźnych efektów). Możliwą formą jest też unikanie
podejmowania wysiłku, odpowiedzialności, konfrontacji, uciekając w ten sposób od
możliwego dyskomfortu, frustracji.

Nieufność i zahamowanie
 Schematy z grupy „nieufność i zahamowanie” – obowiązki, zasady dominują nad
przyjemnościami, tłumienie spontaniczności, trzymanie się sztywnych wymagań, norm,
oczekiwań, często odbijających się na zdrowiu, relacjach, niemożności zrelaksowania się,
odczuwania radości. Typowe środowisko: surowe, wymagające i/lub karzące.
→ Negatywizm/pesymizm – selektywność percepcji, która przewiduje i skupia się na
negatywnych, pesymistycznych aspektach, umniejszając/lekceważąc aspekty pozytywne.
→ Tłumienie emocji – trudność w wyrażaniu uczuć, wrażliwości, potrzeb, tłumienie gniewu,
„blokowanie” pozytywnych impulsów.
→ Wysokie standardy/bezlitosne normy – bardzo wysokie, często niemożliwe do spełnienia
wymagania (własne/innych) względem siebie, perfekcjonizm, prowadzące do
hiperkrytycyzmu, rozczarowania. Słowa-klucze w przekonaniach to „muszę”, „powinienem”.
→ Nastawienie na karanie – przekonanie, że każdy powinien być karany za popełnione błędy,
tendencja do braku empatii, tolerancji, wyrozumiałości, trudność w wybaczaniu (innym,
sobie) błędów, możliwa wrogość, gdy standardy są niespełnione.

Skoncentrowanie na innych
 Schematy z grupy „skoncentrowanie na innych”– skupienie na innych, zaniedbywanie
własnych potrzeb. W typowym środowisku doświadczona warunkowa akceptacja, potrzeby
rodziców/opiekunów traktowane jako ważniejsze niż potrzeby i uczucia dziecka.
→  Samopoświęcenie – stawianie cudzych potrzeb nad własne, kosztem siebie np. z lęku
przed utratą bliskiej osoby. Może rodzić żal do innych, poczucie niesprawiedliwości, bycia
zaniedbanym przez innych.
→ Poszukiwanie aprobaty – nadmierne dążenie do akceptacji, poparcia, uwagi czy podziwu
innych. Duża podatność samooceny na wpływ ocen, reakcji otoczenia.
→ Podporządkowanie – uległość, dostosowywanie się do cudzych opinii, oczekiwań,
preferencji, potrzeb w celu uniknięcia odrzucenia i złości. Mogą temu towarzyszyć objawy
psychosomatyczne i narastający gniew.

Uszkodzenie autonomii i niezależności

 Schematy z grupy: „uszkodzenie autonomii i niezależności” – brak wiary w możliwość
zachowania autonomii, odrębności, poczucie, że nie jest się w stanie samodzielnie i dobrze
funkcjonować. Środowisko wychowania mogło obniżać pewność siebie, negować lub
kwestionować opinie i uczucia dziecka, możliwa nadopiekuńczość, brak zachęcania do
pozarodzinnych aktywności.
→ Podatność na zranienie i/lub chorobę – stały, duży lęk przed katastrofą medyczną
 (choroba, śmierć), emocjonalną lub zewnętrzną (np. wypadek, bankructwo).
→ Zależność – poczucie niekompetencji do podołania w pojedynkę trudom codziennych
obowiązków, wyzwań, odczuwanie dużej potrzeby wsparcia innych w wyznaczaniu i realizacji
celów, podejmowaniu ważnych decyzji, często prowadzące do okazywania bezradności w
celu uzyskania pomocy.
→ Porażka – przekonanie o byciu skazanym na porażkę, niekompetentnym, niezdolnym do
osiągnięcia sukcesu, silna samokrytyka, możliwe zachowania unikające, rezygnacyjne, w
zgodzie z przeświadczeniem, że „i tak mi się nie uda”.
→Usidlenie/uwikłanie – niedorozwinięte „ja”, zachwiane poczucie odrębnej tożsamości,
zaniedbywanie własnego, osobistego rozwoju, będąc przesadnie zaangażowanym w relacje z
inną osobą/osobami, mając poczucie „zlewania się” z nimi, przekonanie o potrzebie
obecności i wsparcia innych do przetrwania. Często towarzyszy mu uczucie pustki i braku
celów wyznaczających kierunek w życiu.

Schemat szkodliwie wpływa na życie

Każdy schemat, niezależnie od rodzaju występującego rysu lub zaburzenia osobowości czy
też jego braku, ma znaczący, szkodliwy wpływ na funkcjonowanie, dlatego też warto
popracować nad nimi w toku terapii, aby przejąć nad nimi kontrolę, osiągając tym samym
większą satysfakcję z życia, relacji interpersonalnych i lepszy obraz siebie.

Schematy a Zaburzenia Osobowości

cytat z książki Terapia Schematów w Zaburzeniu Osobowości Typu Borderline (s. 31)

“Schematy, choć nie są tożsame z zaburzeniami osobowości (…), to jednak łatwo można je
do nich porównywać:

 Paranoiczna: Nieufnośc/Skrzywdzenie – Deprywacja Emocjonalna – Izolacja

Społeczna/Wyobcowanie
 Schizoidalna: Izolacja Społeczna/Wyobcowanie
 Schizotypowa: Nieufnośc/Skrzywdzenie – Izolacja Społeczna/Wyobcowanie – Podatność na
Zranienie lub Zachorowanie
 Antyspołeczna: Opuszczenie/Niestabilność Więzi – Nieufność/Skrzywdzenie – Deprywacja
Emocjonalna – Roszczeniowość – Niedostateczna Samokontrola i Samodyscyplina
 Borderline: Opuszczenie/Niestabilność Więzi – Nieufność/Skrzywdzenie – Deprywacja
Emocjonalna – Wadliwość/ Wstyd – Zależność/Niekompetencja – Podatność na Zranienie lub
Zachorowanie – Niedostateczna Samokontrola i Samodyscyplina – Podporządkowanie się –
Zahamowanie Emocjonalne – Bezwzględna Surowość
 Histrioniczna: Opuszczenie/Niestabilność Więzi – Deprywacja Emocjonalna – Roszczeniowość
– Niedostateczna Samokontrola i Samodyscyplina
 Unikająca: Izolacja społeczna/Wyobcowanie – Nieatrakcyjność Społeczna – Wadliwość/
Wstyd – Porażka – Podporządkowanie się
 Zależna: Zależność/Niekompetencja – Opuszczenie/Niestabilność Więzi – Wadliwość/ Wstyd
– Podporządkowanie się
 Obsesyjno-kompulsywna: Nadmierne Wymagania/Nadmierny Krytycyzm – Zahamowanie
Emocjonalne
 Bierno-agresywna: Porażka – Nieufność/Skrzywdzenie
  Depresyjna: Nieufność/Skrzywdzenie – Wadliwość/ Wstyd – Izolacja
społeczna/Wyobcowanie – Nieatrakcyjność Społeczna – Podatność na Zranienie lub
Zachorowanie – Porażka – Podporządkowanie się”

Ciekawe książki o Schematach i Borderline

Terapia schematów to nie nasza działka, ale polecamy fantastyczne książki z
zaprzyjaźnionego wydawnictwa GWP. Myślę, że każdy terapeuta, który pracuje z osobami z
zaburzoną osobowością, skorzysta bardzo z tej wiedzy. Wydaje mi się również że osoby które
po prostu interesują się zaburzeniami osobowości również znajdą coś dla siebie- ale tutaj nie
jestem pewna na ile prostym językiem to jest napisane- może napiszecie w komentarzach?

Terapia Schematów Przewodnik Praktyka

Terapia Schematów w Zaburzeniu Osobowości Typu Borderline
Terapia Schematów w Praktyce Praca z Trybami Schematów

źródła

Oettingen J., Chodkiewicz J., Mącik D., Gruszczyńska E. (2017 ). Polska adaptacja i walidacja krótkiej wersji
Kwestionariusza Schematów Younga (YSQ-S3-PL). Psychiatria Pol, 82, 1–12 Young, Jeffrey E; Lindemann,
Michael D. (1992).
An integrative Schema-focused Model for personality disorders. [W:] Robert L.Leahy (red.), E.Thomas Dowd
(red.). Clinical Advances in Cognitive Psychotherapy. Theory and applications. New York, NY, Springer
Publishing Company, Inc.
Mącik, D. (2016). Wczesne nieadaptacyjne schematy Younga i ich związki z rysami zaburzeń osobowości w
populacji nieklinicznej – badania wstępne. Psychiatria i Psychoterapia, 12 (1), 3-24.