TS en Iso 8501-1-1999 PDF

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN ISO 8501-1
(Eski no: TS ISO 8501-1)
Nisan 1999
ICS 25.220.10
ÇELİK YÜZEYLERİN HAZIRLANMASI - BOYA VE İLGİLİ

MALZEMELERİN UYGULANMASINDAN ÖNCE-YÜZEY
TEMİZLİĞİNİN GÖZLE MUAYENESİ BÖLÜM 1:
KAPLANMAMIŞ ÇELİK ALT YÜZEYLERİN ÖNCEKİ
KAPLAMANIN TAMAMEN KALDIRILMASINDAN SONRAKİ
PAS VE HAZIRLANMA DERECELERİ
Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints

and Related Products-Visual Assessment of Surface
Cleanliness Part 1: Rust Grades and Preparation Grades of
Uncoated Steel Substrates After Overall Removal of Previous
Coatings
TS ISO 8501-1:1999 standardının numarası 07 Nisan 2005 tarihli Teknik Kurul

toplantısında EN ISO 8501-1:2001 esas alınarak TS EN ISO 8501-1 olarak
değiştirilmiş ve Ek ZA ilave edilmiştir.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 25.220.10 TÜRK STANDARDI TS ISO 8501-1/Nisan 1999
ÖN SÖZ
− Bu standart, ISO tarafından kabul edilen ISO 8501-1-1994 standardı esas alınarak, TSE Metalürji
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulunun 08 Nisan 1999 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
İÇİNDEKİLER
0 - GİRİŞ..................................................................................................................... 1
1 - KAPSAM ve UYGULAMA ALANI ........................................................................ 2
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... 3
3 - PAS DERECELERİ ............................................................................................... 3
4 - HAZIRLIK DERECELERİ...................................................................................... 4
4.1 - GENEL .........................................................................................................................4
4.2 - BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK YÜZEY TEMİZLEME, Sa......................4
4.3 - ELLE VE MOTOR TAHRİKLİ ALETLE TEMİZLEME, St..............................................5
4.4 - ALEVLE TEMİZLEME, Fl .............................................................................................5
5 - ÇELİK ALT YÜZEYLERİN GÖZLE MUAYENESİ ................................................ 5
6 - FOTOĞRAFLAR ................................................................................................... 6
EK A ........................................................................................................................... 8
ÇELİK YÜZEYLERİN HAZIRLANMASI - BOYA VE İLGİLİ

MALZEMELERİN UYGULANMASINDAN ÖNCE - YÜZEY
TEMİZLİĞİNİN GÖZLE MUAYENESİ BÖLÜM 1: KAPLANMAMIŞ
ÇELİK ALT YÜZEYLERİN ÖNCEKİ KAPLAMANIN TAMAMEN
KALDIRILMASINDAN SONRAKİ PAS VE HAZIRLANMA
DERECELERİ
0 - GİRİŞ
Çelik malzemeye uygulanan boya ve ilgili malzemelerin koruyucu kaplama olarak performansı, çelik
malzeme boyamadan hemen önceki durumundan önemli ölçüde etkilenir. Performansı etkilediği
bilinen başlıca faktörler şunlardır:
a) Pas ve hadde curufunun bulunması,

b) Tuz, toz, gres ve yağ gibi yüzeyde kir bulunması,
c) Yüzey profili.
ISO 8504 çelik alt yüzeyleri temizlemek için, her biri belirli seviyede ulaşılan temizliği gösteren mevcut
hazırlama metotlarına kılavuzluk sağlarken, ISO 8501, ISO 8502, ISO 8503 bu faktörleri değerlendiren
metotları sağlamak için hazırlanmışlardır.
Bu standart, çelik malzeme yüzeylerine uygulanan koruyucu kaplama sistemleri ile ilgili öneriler
içermez. Yüzey kalitesi uygulanan koruyucu kaplamanın seçiminden ve kaplamanın performansından
doğrudan doğruya etkilenmesine rağmen özel durumlarda yüzey kalite şartları için tavsiyeler içermez.
Bu tür tavsiyeler, ulusal standartlar ve uygulama mevzuatları gibi diğer dokümanlarda bulunur.
Belirlenen kaliteyi sağlamak için bu standartları kullananlara gerekli olabilecekler hususlar;

− Çelik malzeme ve kullanılan koruyucu kaplama sisteminin, birlikte maruz kalacakları çevre
şartlarına uygun olması,
− Belirtilen temizleme işleminin yeteneği dahilinde olması,
dır.
Bu dört standart, çelik alt yüzeylerin hazırlanması ile ilgili takip edilecek yollar hakkında yukarıdaki
hususları belirtir.
Bu dört standart,
ISO 8501 - Yüzey Temizliğinin Gözle Muayenesi,
ISO 8502 - Yüzey Temizliğinin Değerlendirilmesi İçin Deneyler,
ISO 8503 -1 - Basınçlı Hava İle Kum Püskürterek Temizlenmiş Çelik Alt Yüzeylerin Yüzey Pürüzlülük
karakteristikleri,
ISO 8504 - Yüzey Hazırlama Metotları,
ile ilgilidir.
Bu standartların herbirisi sıra ile ayrı bölümlere ayrılmıştır. Bu standart, kaplanmamış düşey konumlu
çelik malzeme yüzeyleri ve stokta tutulan çelik malzeme yüzeylerinde yaygın olarak bulunan pas ve
hadde curuflarını 4 sınıfta tanımlar. Ayrıca, kaplanmamış çelik malzeme yüzeylerin yüzey
hazırlıklarının yapılmasında ve herhangi bir kaplamanın çelik yüzeylerden tamamen kaldırılmasından
sonra gözle yapılan temizlik derecelendirmelerini (hazırlama derecesi olarak) tanımlar.
Bu gözle yapılan temizleme derecelendirmeleri, boyamadan önce kullanılan ortak yüzey temizleme
metotlarıyla ilişkilidir.
1
Bu standart, pas derecelerinin ve hazırlama derecelerinin gözle değerlendirilmesi için bir araç olma
amacındadır. Bu standart, 28 temsili fotoğraf örneği içermektedir.
NOTLAR 1 - Bu standarda yer alan, boyalı çelik malzeme yüzeyleri için resimli yüzey hazırlama
standartları İsveç standardı SIS 05 59 OO-1967 den alınmış 24 fotoğraftır. Diğer 4
fotoğraf Alman DIN 55928 bölüm 4, Ek 1 (Ağustos 1978), Çelik malzeme yüzeylerin
korozyondan organik veya metalik kaplama ile korunması, yüzeylerin hazırlanması ve
deneye tâbi tutulması, fotoğrafik standartlarından alınmıştır.
SIS 05 59 00 esas olarak, İsveç Korozyon Enstitüsü Ile Amerikan Deney ve Malzeme Topluluğu
(ASTM) ve Çelik Yapılar Boyama Konseyi (SSPC) işbirliği ile geliştirilmiştir. SIS 05 59 00’a dayalı
olarak birçok standart vardır. Örneğin, DIN 55928, bölüm 4(1977), TOL 18730/02 (1977), DS 2019
(1960), AS 1627, bölüm 9 - 1974 ASTMD 2200-07 (1980) ve SSDC-VIS 1-82 T. Ayrıca, benzer
özelliklere sahip diğer standartlar bulunmaktadır. Örneğin, JSRA SPSS-1975, ancak bu standart çok
geniş kullanımı olmadığından gözönüne alınmamıştır.
SIS 05 59 00’ın temel unsurlarının ve biçiminin kabul edilme nedenleri şunlardır:
a) SIS 05 59 00’ hâlen dünya çapında kullanılmaktadır.

b) Tamamen yeni bir fotoğraf seti meydana getirmek çok maliyetli olup yeni gelişmeleri göstermek için
gerekli değildir.
c) Mevcut pas dereceleri ve hazırlama dereceleri ile ilgili önceki ve şimdiki dokümanlar gelecekte ilâve
yapılmaksızın ve karışıklık yaratmaksızın kullanılmaya devam edecektir.
d) A5 (Cep) boy taşımaya ve yerinde karşılaştırmaya uygundur.
Bu standart, SIS 05 59 00’ün ilk baskısının biraz genişletilmişidir. Bu standart aynı zamanda, yapışkan
boya artıkları ve diğer yabancı maddelere ve ayrıca, imalat kusurları ve pas bulunan yüzeylerede
uygulanabilir.
2 - Bu standart, ISO’nun resmî üç dili olan İngilizce, Fransızca ve Rusca, olarak hazırlanmıştır. Ayrıca,
bu standart yetkili kuruluşların sorumluluğunda aşağıda gösterilen lisanlarda, asıl metne denk olarak
yayımlanmıştır.
EK A - Isveç (SIS: İsveç standardı SS 0559 00’ın 1988 basımıdır.)
EK B - Almanca (DIN)
EK C - Hollandaca (NNI)
EK D - İtalyanca (UNI)
EK E - Ispanyolca (AENOR)
EK F - Portekizce (IPQ)
EK G - Arapca (ASMO)
EK H - Japonca (ISC)
EK J - Çince (CSBS)
1 - KAPSAM ve UYGULAMA ALANI

Bu standart, çelik malzemede yüzeylerin pas dereceleri ve hazırlanma derecelerinin bir serisini
tanımlar (Madde 3 ve Madde 4). Çeşitli dereceler, yazılı olarak açıklanmış olan her bir derece için
toleranslar içinde temsili fotoğraf örnekleriyle birlikte yazılı açıklamalar verilmiştir.
Bu metot, basınçlı hava ile kullanılan kumla, elle ve motor tahrikli aletle ve alevle temizleme gibi
metotlarla boyamak için hazırlanan sıcak haddelenmiş yüzeylere uygulanabilir. Bu metotlar her ne
kadar ender olarak karşılaştırmalı sonuçlara yol açarsa da esas olarak, bu metotlar sıcak haddelenmiş
çelik yüzeyler içindir. Ancak, kumla temizleme metotları, özellikle, aşındırıcı veya motor tahrikli
2
temizleme aletlerinin uygulanmasının sebep olduğu herhangi bir deformasyona dayanacak yeterli
kalınlıktaki soğuk haddelenmiş çelik malzemeye de uygulanabilir.
Bu standart, kuvvetli şekilde yapışmış boya ve diğer yabancı madde (Bakınız NOT 1 ilâ Madde 4.1)
artıkları ilâ, hadde curufu artıkları görünen çelik alt yüzeylerde uygulanabilir.
NOT - Yalnızca boya kaplamaların kısmen kaldırılmasından sonra önceden boyanmış çelik yüzeylerin
hazırlanması ISO 8501-2’nin konusudur.
Bu standart, yüzey temizliğinin gözle muayenesi ile ilgilidir. Genellikle, bu standart amaç için yeterlidir.
Ancak, kaplamaların, suya daldırma ve sürekli yoğunlaşma gibi sert çevre şartlarına maruz kalması
halinde, ISO 8502’nin çeşitli bölümlerinin konusu olan fiziksel ve kimyasal metodlarla, temiz yüzey
üzerindeki çözünür tuzlar ve diğer görünmeyen bulaşıklar için gözle muayene edilmesine dikkat
edilmelidir.
Yüzeyin pürüzlülük karakteristiklerinin TS ISO 8503-1’e göre yapılması göz önünde bulundurulmalıdır.
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standarda atıf yapılan standartların atıf yapılan madde hükümleri, bu standardın hükümleri sayılır.
Atıf yapılan standardın yayımı tarihinde yürürlükteki baskısı geçerlidir. Ancak bütün standartların
zamanla tadil veya revizyona tabi tutulması söz konusu olduğundan, ilgililer aşağıda verilen
standartların en yeni baskılarını kullanma olanaklarını araştırmaya özen göstermelidir. Bütün
standartların en yeni baskıları TSE’den temin edilebilir.
EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
ISO 8501-2 Preparation of steel substrates before TS ISO Çelik Yüzeylerin Hazırlanması -
application of paints and related products 8501-2 Boya ve İlgili Malzemelerin
- Visual assessment of surfacecleanliness Uygulanmasından Önce - Yüzey
- Part 2: Preparation grades of previously Temizliğinin Gözle Muayenesi
coated steel substrates after localized Bölüm 2: Kaplanmış Çelik Alt
removal of previous coatings1) Yüzeylerin Önceki Kaplamanın
Kısmen Kaldırılmasından Sonra
Yüzeylerin Hazırlanma Dereceleri
ISO 8502 Preparation of steel substrates before
application of paints and related products
- Tests for the assessment of surface
cleanliness1)
ISO 8503-1 Preparation of steel substrates before

application of points and related products
- Part 1: Specifications and definitions for
ISO surface profile camparators for the
assessment of abrasive blast - Cleaned
surfaces.
ISO 8504 Preparation of steel substrates before

application of pâints and related products
- Surface preperation methods.
Part 2: Abresive blast cleaning1)
Part 3: Hand and power tool cleaning1)
3 - PAS DERECELERİ
Bu konuda sırasıyla A,B,C ve D olarak gösterilen dört pas derecesi tayin edilmiştir.
A - Geniş ölçüde yapışkan hadde cürufu ile kaplı çelik yüzey ve varsa çok az paslı yüzeyler.
B - Paslanmaya başlayan ve hadde cüruflarının dökülmeye başladığı çelik malzeme yüzeyleri.
3
C - Çelik malzeme yüzey üzerindeki hadde cüruflarının paslanarak gittiği veya döküldüğü; ancak,
incelendiğinde bakıldığında küçük çukurlar olarak görülebilen çelik malzeme yüzeyleri
D - Çelik malzeme yüzey üzerindeki hadde cüruflarının paslanarak döküldüğü ve genel olarak
bakıldığında çukurlarının görülebildiği yüzeyler.
4 - HAZIRLIK DERECELERİ
4.1 - GENEL
Hazırlama derecelerinin birkaçı, yüzey hazırlama metotlarını ve temizleme derecelerini göstererek
tanımlanmıştır. Hazırlama dereceleri temizleme işleminden sonra temsili fotoğraf örnekleri (Madde: 6)
ile birlikte yüzey görünümünün yazılı açıklamaları ile belirtilmiştir (Bakınız Madde 4.2 Madde 4.3 ve
Madde 4.4).
Her bir hazırlama derecesi, kullanılan temizleme metotlarının tipini belirtmek için uygun büyük harflerle
“Sa”, “St” veya “Fl” gösterilmiştir. Harflerden sonra rakam varsa, temizleme derecesinin, hadde cürufu
pas veya önceki kaplamadan mı olduğunu gösterir.
Fotoğraf, temizleme ve hazırlama derecesinin kısa gösterilişinden önce orijinal pas dereceleriyle
gösterilmiştir. Örneğin B Sa 2 ½
NOTLAR
1 - Madde 4.2, Madde 4.3 ve Madde 4.4’de kullanılan ”yabancı madde” terimi, suda çözünen tuzlar ve
kaynak artıklarını kapsayabilir.
Bu kirlilikler, yüzeyden, basınçlı hava ile kuru kum püskürterek temizleme, elle ve motor tahrikli
aletle temizleme veya alevle temizleme ile tamamen uzaklaştırılamaz. Basınçlı hava ile ıslak kum
püskürtürek temizleme uygulanmalıdır.
2 - Hadde cürufu, pas veya boya kaplamanın, bir spatül ile kaldırılıp uzaklaştırılabildiği takdirde çok az
yapışmış oldukları kabul edilmelidir.
4.2 - BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK YÜZEY TEMİZLEME, Sa

Kumla temizlenerek yüzey hazırlama “Sa” ile gösterilir.
Kumla temizlemeden önce, kalın pas tabakaları yontarak kaldırılmalı ve daha sonra, yüzey, döküntü
ve çöken tozlardan temizlenmelidir.
NOT - Kumla temizleyerek yüzey hazırlama talimâtları için önceki ve sonraki işlemlerde dahil, ISO
8504- 2’deki kumla temizleme işlemi uygulanmalıdır.
Sa 1 Basınçlı Hava İle Kum Püskürterek Hafif Temizleme

Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey, görünen gres, yağ, kir ve kötü şekilde yapışmış hadde curufu, pas,
boya kaplamalar, ve yabancı maddelerden arındırılmış olmalıdır (Not 1 ilâ Madde 4.1). Bakınız
fotoğraflar B Sa 1, C Sa 1 ve D Sa 1.
Sa 2 Basınçlı Hava ile Kum Püskürterek Tam Temizleme

Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey görünen gres yağ, kir ve hadde curufunun çoğundan, pas, boya
kaplamalar ve yabancı maddelerin çoğundan arındırılmış olmalıdır. Herhangi artık bulaşıklığı kuvvetle
yapışmış olmalıdır (Bakınız Not 2 ilâ Madde 4.1). Bakınız fotoğraflar B Sa 2, C Sa 2 ve D Sa 2.
Sa 2 ½ Basınçla Hava ile Kum Püskürterek Çok İyi Temizleme

Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey görünen gres yağ ve kir ve haddehane curufu, pas, boya
kaplamalar ve yabancı maddelerden temiz olmalıdır. Herhangi bir kirlilik, benek veya bere şeklinde
önemsiz bir leke olarak görülmelidir.
4
Bakınız fotoğraflar A Sa 2 ½, B Sa 2 ½ , C Sa2 ½ ve D Sa 2 ½.
Sa 3 Basınçlı Hava ile Kum Püskürterek Görsel Temiz Çelik İçin Temizleme
Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey görünen petrol, gres ve kir ve haddehane cürufu, pas, kaplama
boya ve yabancı malzemelerden temizlenmiş olmalıdır.
Yüzey üniform bir metalik renge sahip olmalıdır. Fotoğraflar A Sa 3, B Sa 3, C Sa 3 ve D Sa 3 ‘e

bakınız.
4.3 - ELLE VE MOTOR TAHRİKLİ ALETLE TEMİZLEME, St

Kazıyarak, telle fırçalayarak, makine ile fırçalayarak ve rendeleme gibi elle ve motor tahrikli aletle
temizleyerek yapılmış yüzey temizleme “St” harfleriyle gösterilmektedir.
Elle ve motor tahrikli aletle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak kaldırılmalı, görünür
yağ gres ve kir uzaklaştırıldıktan sonra, yüzey, döküntü ve çöken tozlardan temizlenmelidir.
NOTLAR
1 - El ve motor tahrikli aletle, önceki ve sonraki işlemlerde dahil yüzey temizleme metotlarının
talimâtları için ISO 8504-3’e bakınız.
2 - Hazırlama derecesi St1, boyamaya uygun olmayan yüzeylerle ilgili olduğu için bu işleme dahil
değildir.
St 2 Elle ve Motor Tahrikli Aletle Tam Olarak Temizleme

Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey görünen gres, yağ, kir ve hadde cürufu, pas, kaplama boya ve
yabancı malzemelerden arınmış olmalıdır (Not 2 ilâ Madde 4.1) Bakınız fotoğraflar B St 2, C St 2 ve D
St 2.
St 3 Elle ve Motor Tahrikli Aletle Daha İyi Temizleme

St 2 gibidir. Ancak, yüzey, metalik malzeme, bir metal parlaklığı verene kadar çok iyi temizlenmelidir.
fotoğraflar B St 3, C St 3 ve D St 3’e bakınız.
4.4 - ALEVLE TEMİZLEME, Fl

Alevle temizleyerek yüzey hazırlama işleme “Fl” harfleriyle gösterilmektedir.
NOT - Alevle temizleme deyimi işlem sonunda oluşan atıkları uzaklaştırmak için motor tahrikli tel fırça
ile fırçalamayı da içerir. Elle tel fırça kullanılarak yapılan fırçalama, boyama için tatmin edici bir
yüzey elde edilmesine yeterli değildir.
Alevle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak uzaklaştırılmalı daha sonra, yüzey motor
tahrikli tel fırça ile temizlenmelidir.
Fl Alevle Temizleme
Büyütmeksizin bakıldığında, yüzey hadde cüruflarından pas, boya kaplama ve yabancı maddelerden
arındırılmış olmalıdır. Herhangi bir artık kalıntısı sadece yüzeyde renk değişikliği olarak görülmelidir
(farklı renklerin tonları). Fotoğraflar A Fl, B Fl, C Fl ve D Fl’ye bakınız.
5 - ÇELİK ALT YÜZEYLERİN GÖZLE MUAYENESİ

Çelik malzeme yüzeyi, iyi gelen bir gün ışığı altında veya buna denk bir yapay aydınlatma ile
incelenir ve normal görünüşleri kullanılarak her birisi fotoğraflarla karşılaştırılır (Madde 6). Uygun
fotoğraflarla düz bir yerde tayin edilecek çelik yüzeyle yanyana konulur.
Pas dereceleri için, tayin edilen en kötü derece için değerler kaydedilir. Hazırlama işlemleri için, çelik
yüzeyinin görünümüne en yakın derece için değerler tayin edilir.
5
NOTLAR
1 - Kullanılan temizleme Metodunun tipine ilâve olarak örneğin özel bir aşındırıcı tipi kullanılarak kuru
kum püskürterek temizlemede aşağıdaki faktörler, gözle muayene sonuçlarını etkiler:
a) Standart pas dereceleri A, B, C ve D’den herhangi birinden çelik malzeme yüzeyinin ilk durumu,
b) Çelik malzemenin kendi rengi,
c) Farklı sertlik bölgeleri, farlı korozyon oluşumlarından oluşan veya malzemenin düzensiz
kaldırılması,
d) Çukur gibi yüzey düzensizlikleri,
e) Aletlerden çizikler (işaretler),
f) Düzensiz ışıklandırma,
g) Yapışkanın köşelerde olması nedeniyle yüzey profilinin lekelenmesi,
h) Görülmüş yapışkanlar.
2) Önceden boyanmış yüzeylerin boyalarını yenilemek için yalnızca D veya C ile gösterilen pas
derecelerinin fotoğrafları (Örneğin: D Sa 2 ½ veya C Sa ½) gözle muayene için kullanılabilir. Seçim
yapma (örneğin D Sa 2 ½ ve C Sa 2 ½ arasında) çukur derecesine bağlıdır.
6 - FOTOĞRAFLAR
Çelik alt yüzeylerin mukayesesi için yirmi sekiz temsili fotoğraf örneği ilişikte verilmiştir.
Bu fotoğraflar, plâstik yaprağın arkasına uygulanan renkli baskı vasıtasıyla özel bir teknikle üretilen
büyütülmemiş kopyalardır. Numuneleri yırtılmaktan korumak için, plastik yapraklar arasındaki kâğıt
yapraklara sayfa numarası verilmemiştir. Kullanımda kolaylık sağlamak için, fotoğraflar şekilde görülen
sıra içerisinde gösterilmiştir.
Dört fotoğraf, özellikle pas dereceleri, A, B, C ve D ile ilgilidir. (Madde 3) Yirmi dört fotoğraf A Sa ½ ilâ
D Fl, özellikle basınçlı hava ile kuru kum püskürterek temizleme, elle ve motor tahrikli aletle temizleme
ve alevle temizleme ile elde edilen hazırlama dereceleriyle ilgilidir (Bakınız Madde 4). Basınçlı hava ile
yaş kum püskürterek temizleme gibi diğer metodlar görünüm, renk v.s. gibi farklar yapabilir ancak,
fotoğraflar yinede, hazırlama derecelerinin göstergesi olarak kullanılabilir.
On dört fotoğraf, A Sa 2 ½ ilâ D Sa 3, kuvarts kum ihtivâ eden aşındırıcılı kuru kumla temizlemeye
konu olan çelik malzeme yüzeylerini gösterir. Kapalı alanlarda bu tür aşındırıcıların kullanımı birçok
ülkede kesin kontrol edilen şartlar hariç yasaklanmıştır. Bu nedenle, diğer tür aşındırıcılar (ve böylece
renkler) sık sık kuru kum püskürterek, temizleme için kullanılır. Bu aşındırıcılar, basınçlı hava ile kum
püskürterek iyi temizlenmiş yüzeylerde bile farklı yüzey görünümleri meydana getirir.
Bu hazırlama derecelerine ulaşılamamış ve mevcut fotoğraflar yeterince belirtmekte olduğundan A Sa

1, A Sa 2, A St 2, veya A St 3’ü temsil eden fotoğraflar bulunmamaktadır.
6
7
EK A
(Bilgi İçin)
ÇELİK YÜZEYLERİN HAZIRLANMASI - YÜZEY TEMİZLİĞİNİN GÖZLE
MUAYENESİ BÖLÜM 1: KAPLANMAMIŞ ÇELİK ALT YÜZEYLERDE ÖNCEKİ
KAPLAMANIN TAMAMEN KALDIRILMASINDAN SONRAKİ PAS VE HAZIRLANMA
DERECELERİ BÖLÜM 1 İÇİN TAMAMLAYICI BİLGİ: FARKLI AŞINDIRICIM
KUMLA TEMİZLEME YAPILDIĞINDA ORTAYA ÇIKAN DEĞİŞİKLİKLERİN
TEMSİLİ FOTOĞRAF ÖRNEKLERİ
0 - GİRİŞ
Çelik malzemeye uygulanan boya ve ilgili malzemelerin koruyucu kaplama olarak performansı, çelik
malzeme yüzeyinin boyamadan hemen önceki durumundan önemli ölçüde etkilenir. Performansı
etkilediği bilinen başlıca faktörler şunlardır:
a) Pas ve hadde cürufu bulunması,

b) Tuz, toz, gres ve yağ gibi yüzey kirlerinin bulunması,
c) Yüzey profili
ISO 8504 çelik malzemeleri temizlemek için her biri belirli seviyede ulaşılan temizliği gösteren mevcut
hazırlama metotlarına kılavuzluk sağlarken, ISO 8501, ISO 8502, ISO 8503 bu faktörleri tayin eden
metotları sağlamak için hazırlanmışlardır.
Bu standard, çelik malzeme yüzeylerine uygulanan koruyucu kaplama sistemleri ile ilgili öneriler
içermez. Yüzey kalitesi uygulanan koruyucu kaplamanın seçiminden ve onun performansından
doğrudan doğruya etkilenmesine rağmen özel durumlarda yüzey kalite gerekleri için tavsiyeler
içermez.
Bu tür tavsiyeler, ulusal standardlar ve uygulama mevzuatları gibi diğer dokümanlarda bulunur.
Belirlenen kaliteyi sağlamak için bu standardları kullananlara gerekli olabilecekler:

- Çelik malzemenin ve kullanılan koruyucu kaplama sistemin, her ikisininde maruz kalacakları çevre
şartlarına uygun olması,
- Tanımlanan temizleme işleminin yeteneği içinde bulunması,
dır.
Bu dört standard, çelik alt yüzeylerin hazırlanması ile ilgili takip edilecek yollarla ilgili yukarıdakileri
belirtir.
ISO 8501 - Yüzey temizliğinin gözle tayini
ISO 8502 - Yüzey temizliği tayini için deneyler
ISO 8503 -2 - Kumla temizlenmiş çelik alt malzemelerin yüzey pürüzlülük karakteristikleri
ISO 8504 - Yüzey hazırlama metotları
Bu standardların her birisi sıra ile ayrı bölümlere ayrılmıştır.
ISO 8501-1: 1998 Boya ve ilgili ürünlerin uygulanmasından önce çelik alt yüzeylerin hazırlanması -
Yüzey temizliğinin gözle muayenesi Bölüm 1: Kaplanmamış çelik malzemelerin ve önceki kaplamanın
tamamen kaldırılmasından sonra pas ve hazırlanma dereceleri. Pas ve hazırlama derecelerinin yazılı
kılavuzları ve temsili fotoğraf örneklerinden elde edilen bu fotoğraf örneklerinin on dört tanesi A Sa
2 1/2 ilâ D Sa 3, kuvars kum aşındırıcı bulunan kuru kum püskürterek temizlemeye tâbi tutulmuş çelik
malzeme yüzeylerini göstermektedir.
8
Bu tamamlayıcı bilgilerin konusu, kum püskürterek temizlemede kullanılan birçok farklı aşındırıcılardır.
Bazı aşındırıcıların kumla temizlenen yüzey üzerinde etkileri kalacağından, aşındırıcının rengi yüzeyin
görünümünü etkiler. Genel olarak rafinasyon veya kömür fırını cürufu gibi koyu renkli aşındırıcılar
kullanımı, kum kullanımından daha donuk ve her tarafı koyu bir sonuç verir. Bazı sert metalik
aşındırıcılar, kendi renkleri siyah olmamalarına rağmen, kumla temizlenen yüzeyler üzerinde derin
kenarlı çukurların oluşturduğu gölgeler nedeniyle de daha koyu görünüm oluştururlar.
Bir çok ülkede aşındırıcı olarak kuvars kum kullanımı için yasaklayıcı düzenlemeler söz konusudur TS
ISO 8501-1: 1988'deki temsili fotoğraflarım kullanılması kuvars kum kullanımının genel olarak uygun
görüldüğü şeklinde alınmamalıdır.
Bu tamamlayıcı bilgi, pas derecesi C olan, hazırlanma derecesi Sa 3 olan, yaygın olarak kullanılan altı
farklı (metalik ve metalik olmayan) aşındırıcı kullanılan, yumuşak çeliğin temsili fotoğraf örneklerini
vermektedir. Mukayese etmek için, orijinal çelik yüzeyinin temsili biri fotoğrafı, hazırlamadan önceki
yüzey için verilmelidir.
TS, ISO 8501'le ilgili tamamlayıcı bilgiler, ISO'nun resmi üç dili olan ingilizce, Fransızca ve Rusça,
nüshaların da verilmiştir. Bu Standard ayrıca, yetkili kuruluşların sorumluluğunda aşağıda gösterilen
lisanlarda, asıl metne denk olarak yayımlanmıştır.
- EK A-isveççe (SIS),
- EK B - Almanca (DIN),
- EK C - Hollandaca (NNI),
- EK D - İtalyanca (UNI),
- EK E - ispanyolca (AENOR),
- EK F - Portekizce (IPQ),
- EK G - Arapça (SASO),
- EK H - Japonca (JISC),
- EKJ-Çince(CSBTS),
1 - KAPSAM
TS ISO 8501 ile ilgili tamamlayıcı bilgiler, bu standarddaki kuru kum püskürterek temizlenen çelik
yüzeylerde tespit edilen renk değişikliklerinin temsili fotoğraf örneklerini verir. Metalik ve metalik
olmayan farklı aşındırıcılarla hazırlama derecesi Sa 3.
Bu ek bu Standard ile birlikte okunmalıdır.
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standardda atıf yapılan standartların atıf yapılan madde hükümleri, bu standardın hükümleri sayılır.
Atıf yapılan standardın yayımı tarihinde yürürlükteki baskısı geçerlidir. Ancak bütün standardların
zamanla tadil veya revizyona tabi tutulması söz konusu olduğundan, ilgililer aşağıda verilen
standardların en yeni baskılarını kullanma olanaklarını araştırmaya özen göstermelidir. Bütün
standartların en yeni baskıları TSE'den temin edilebilir
9
.
EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı
No (İngilizce) (Türkçe)
- Visual assessment of surface
cleanliness - Part 1: Rüşt grades and
preparation grades of uncoated steel
substrates after removal of previous
coatings,
- Surface roughness characteristics of
blast cleaned substrates - Part 2: Method
for grading of surface profile of abrasively
blast cleaned steel using a comparator
EN ISO 11124-2 Preparation of steel substrates before
application of paints and reiated products
- Specifications for metallic blast cleaning
abrasives - P art 2: Chilled - İron grit.
- Specifications for metallic blast cleaning
abrasives - Part 3: High - carbon cast -
steel shot and grit.
application of poaints and reiated
products - Specifications for metalic of
blast cleaning abrasives - Part 3:
Determination of hardness.
- Specifications for metalic of blast
cleaning abrasives - Part 3: Copper
refinery slag.
- Specifications for metalic of blast
cleaning abrosives - Part 4: Coal furnace
slag.
3 - ÇELİK ALT MALZEMELERİN GÖZLE MUAYENESİ

Muayene edilecek çelik yüzeyi, düz bir yerde bu standardda verilen uygun bir fotoğrafla yan yana
konulur.
Çelik malzeme yüzeyinin en yakın olduğu derece kaydedilir. Muayene edilecek yüzeyin görünümü bu
standardda gösterilenden farklı ise, yüzey hazırlamada kullanılan aşındırıcı nedeniyle renk koyuluğu
ve ton değişikliği için bir kılavuz olarak bu tamamlayıcı kılavuz da verilen örnekler kullanılır.
Bu tamamlayıcı bilgide gösterilen örnekler, bu standarddaki hazırlama derecesi Sa 3 de yazılı olarak

tanımlananlara karşılık gelmektedir.
Her durumda, uygunluk bu standardda verilen hazırlama dereceleri için yazılı açıklamalara karşılık
olarak değerlendirilmelidir.
NOT 2 - Bu Standard yüzey temizleme işleminden sonraki yüzey görünümünü temsili fotoğraf
örnekleriyle birlikte yazılı olarak açıklamak suretiyle vermektedir.
10
4 - FOTOĞRAFLAR
Bu ekteki bilgide verilen temsili fotoğraf örnekleri, yaygın olarak kullanılan altı farklı aşındırıcıyla bu
standardda tanımlandığı gibi, pas derecesi C ile hazırlama derecesi Sa 3 olan yumuşak çeliğin kum
püskürterek temizlenmesi ile hazırlanmıştır. Orijinal çelik yüzeyin bir fotoğrafı, gözle mukayese
amacıyla konulmuştur. Aşındırıcılar ISO 8503-2'de açıklandığı şekilde "orta" yüzey profili sağlayacak
şekilde seçilmiştir. Fotoğraflar, pas derecesi C olan tek bir yumuşak çelik levhadan ardı ardına şeritler
alınarak ve her bir şerit Sa 3 hazırlama derecesi için farklı bir aşındırıcı kullanılan kum püskürterek
temizleme ile elde edilmiştir. Diğer şeritler kum püskürterek temizlenirken önceden hazırlanmış
şeritlerin korunmasına dikkat edilmiştir. Plâkaların, yeni hazırlanmış yüzeylerinin bozulmasından
kaçmak için kum püskürtülerek temizlemenin tamamlanmasından hemen sonra fotoğrafları alınmıştır.
Fotoğraflar, aynı ait yüzeyin aynı hazırlama derecesi için farklı aşındırıcı malzeme kullanarak
hazırlanmasında renk dahil yüzey görünümünde farklılıklar gösterir. Fotoğraflar, yukarıda açıklanan
şartlarda, kullanılan her aşındırıcı ile kendine has elde edilen yüzey görünümünü gösterirler. Ancak,
uygulamada, farklılıkların olabileceğine dikkat edilmelidir.
EN ISO 11124-3'de tanımlandığı gibi S 100 derecesinde yüksek karbonlu dökme çelik bilye aşındırıcı
kullanılmıştır. Çil (Chilled) döküm grit EN ISO 11124-2' de verilen G 070 derecesine uygundur. İki çelik
grit aşındırıcı EN ISO 11124-3'ün G 070 derecesine uygundur. EN ISO 11125-3'de belirtilen metotla
tayin edilen sertlikler, fotoğrafın ilgili bölümünün başlığında açıklanmışıtr. Bakır rafinasyon cürufu ve
kömür fırını cürufu aşındırıcılar sırasıyla EN ISO 11126-3 ve EN ISO 11126-4'de tanımlanmıştır.
11
Orjinal Yumuşak Çelik Levha

Pas Derecesi C
Yüksek Karbonlu Dökme Çelik Bilye

S 100 Kalite
Vickers Sertliği 390 HV ilâ 530 HV
Çelik Grit
G070 Kalite
Çelik Grit
G070 Kalite
Kokil Döküm Grit

G070 Kalite
Bakır Rafinasyon Cürufu
Kömür fırını Cürufu
ŞEKİL 1 - Ekteki Temsili Fotoğraf Örneklerinin Diziliş Sırası
12
13
14
A Sa 2 ½
A Sa 3
15
B Sa 1
B Sa 2
16
B Sa 2 ½
B Sa 3
17
C Sa 1
C Sa 2
18
C Sa 2 ½
C Sa 3
19
D Sa 1
D Sa 2
20
D Sa 2 ½
D Sa 3
21
B St 2
B St 3
22
C St 2
C St 3
23
D St 2
D St 3
24
A Fl
B Fl
25
C Fl
D Fl
26
27

TS en Iso 8501-1-1999 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en Iso 8501-1-1999 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

ÇELİK YÜZEYLERİN HAZIRLANMASI - BOYA VE İLGİLİ

Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints

TS ISO 8501-1:1999 standardının numarası 07 Nisan 2005 tarihli Teknik Kurul

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Kalite Sistem Belgesi

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ÇELİK YÜZEYLERİN HAZIRLANMASI - BOYA VE İLGİLİ

a) Pas ve hadde curufunun bulunması,

Belirlenen kaliteyi sağlamak için bu standartları kullananlara gerekli olabilecekler hususlar;

ISO 8502 - Yüzey Temizliğinin Değerlendirilmesi İçin Deneyler,

ISO 8504 - Yüzey Hazırlama Metotları,

SIS 05 59 00’ın temel unsurlarının ve biçiminin kabul edilme nedenleri şunlardır:

a) SIS 05 59 00’ hâlen dünya çapında kullanılmaktadır.

EK A - Isveç (SIS: İsveç standardı SS 0559 00’ın 1988 basımıdır.)

1 - KAPSAM ve UYGULAMA ALANI

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No Adı

ISO 8503-1 Preparation of steel substrates before

ISO 8504 Preparation of steel substrates before

B - Paslanmaya başlayan ve hadde cüruflarının dökülmeye başladığı çelik malzeme yüzeyleri.

4.2 - BASINÇLI HAVA İLE KUM PÜSKÜRTEREK YÜZEY TEMİZLEME, Sa

Sa 1 Basınçlı Hava İle Kum Püskürterek Hafif Temizleme

Sa 2 Basınçlı Hava ile Kum Püskürterek Tam Temizleme

Sa 2 ½ Basınçla Hava ile Kum Püskürterek Çok İyi Temizleme

Bakınız fotoğraflar A Sa 2 ½, B Sa 2 ½ , C Sa2 ½ ve D Sa 2 ½.

Yüzey üniform bir metalik renge sahip olmalıdır. Fotoğraflar A Sa 3, B Sa 3, C Sa 3 ve D Sa 3 ‘e

4.3 - ELLE VE MOTOR TAHRİKLİ ALETLE TEMİZLEME, St

St 2 Elle ve Motor Tahrikli Aletle Tam Olarak Temizleme

St 3 Elle ve Motor Tahrikli Aletle Daha İyi Temizleme

4.4 - ALEVLE TEMİZLEME, Fl

5 - ÇELİK ALT YÜZEYLERİN GÖZLE MUAYENESİ

Bu hazırlama derecelerine ulaşılamamış ve mevcut fotoğraflar yeterince belirtmekte olduğundan A Sa

a) Pas ve hadde cürufu bulunması,

Belirlenen kaliteyi sağlamak için bu standardları kullananlara gerekli olabilecekler:

ISO 8501 - Yüzey temizliğinin gözle tayini

ISO 8502 - Yüzey temizliği tayini için deneyler

ISO 8504 - Yüzey hazırlama metotları

Bu standardların her birisi sıra ile ayrı bölümlere ayrılmıştır.

Bu ek bu Standard ile birlikte okunmalıdır.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

3 - ÇELİK ALT MALZEMELERİN GÖZLE MUAYENESİ

Bu tamamlayıcı bilgide gösterilen örnekler, bu standarddaki hazırlama derecesi Sa 3 de yazılı olarak

Orjinal Yumuşak Çelik Levha

Yüksek Karbonlu Dökme Çelik Bilye

Kokil Döküm Grit

Bakır Rafinasyon Cürufu

Kömür fırını Cürufu

ŞEKİL 1 - Ekteki Temsili Fotoğraf Örneklerinin Diziliş Sırası

You might also like