Professional Documents
Culture Documents
დედაპლატას ზედაპირი PDF
დედაპლატას ზედაპირი PDF
ზედაპირი
1
2
ამ თავში თქვენ ისწავლით:
• როგორ ამოვიცნოთ დედაპლატის მნიშვნელოვანი ნაწილები
• პროცესორის მუშაობის საფუძვლები
• ყურადღებამისაქცევი საკითხები დედაპლატის ან პროცესორის
განახლების ან შეცვლისას
• ინფორმაცია GPU-ს (გრაფიკული პროცესორი) შესახებ
• როგორ ხდება კომპიუტერებისთვის მეხსიერების ბარათების
დამატება
• განსხვავება PCI, AGP, და PCIe ადაპტერებსა და ბუდეებს
შშორის
• დედაპლატის ტექნოლოგიები, როგორიცაა HyperTransport,
• Hyperthreading, და მაგნიტური გულარი
• დედაპლატის სიმპტომები და CPU-ს (ცენტრალური
პროცესორის) პრობლემები
• აქტიური მოსმენის უპირატესობები
3
დედაპლატის შესავალი
თავი 1, “შესავალი IT სამყაროში,” წარმოგიდგენთ დედაპლატას, რომელსაც
კომპიუტერის ელეწტრონიკების ძირითადი ნაწილი უკავია. თავი 2,
“დაკავშირებადობა,” ფოკუსირდება მოწყობილობების დაკავშირებაზე
დედაპლატის პორტთან ან ადაპტერის პორტის მეშვეობით. დედაპლატის
ზოგიერთი ნაწილი—მათ შორის პროცესორი და პროცესორის როზეტა,
მეხსიერება და ოპერატიული მეხსიერების ბუდეები, და გაფართოების
ბუდეების მრავალი ტიპი— IT პერსონალისთვის განსაკუთრებული
ინტერესის საგნებს წარმოადგენენ, და ეს თავი ამ საკითხებს ჩაუღრმავდება.
გამოსახულება 3.1 უჩვენებს ამ დედაპლატის ძირითად კომპონენტებს.
4
გარე დაკავშირებადობა
პროცესორის მიმოხილვა
ყოველი კომპიუტერის შუაგულში არის სპეციალური დედაპლატის
ჩიპი, რომელსაც ეწოდება პროცესორი, და რომელიც დიდწილად
განსაზღვრავს კომპიუტერის სიმძლავრეს. პროცესორს ასევე ეწოდება
ცენტრალური პროცესორი (CPU), ან მიკროპროცესორი. პროცესორი
ასრულებს მითითებებს, ასრულებს გამოთვლებს და კოორდინაციას
უკეთებს შეყვანის/გამოყვანის ოპერაციებს. თითოეულ დედაპლატას აქვს
ელექტრონული ჩიპები, რომლებიც მუშაობენ CPU-სთან და შექმნილია
ზუსტი სპეციფიკაციები დასადგენად. აუწყობენ თუ არა ფეხს პროცესორს
სხვა ელექტრონული მომპონენტები, დამოკიდებულია ინდივიდუალური
კომპონენტის სპეციფიკაციაზე. პროცესორის მნიშვნელოვანი მწარმოებლები
დღესდღეობით არიან Intel, Motorola, VIA, Samsung, NVIDIA, Apple Inc., Qual-
comm, და AMD (Advanced Micro Devices, Inc.). Intel და AMD დესკტოპისა და
ლეპტოპის პროცესორების დომინანტი მწარმოებლები არიან, და სხვა
მწარმოებლები მობილურის/სმარტფონების ბაზრებზე ორიენტირდებიან.
დედაპლატა იღებს ერთი ან მეთი სპეციფიური მწარმოებლის პროცესორებს;
დედაპლატა, რომელიც Intel-ის პროცესორს იღებს, მხარს არ დაუჭერს AMD
პროცესორებს. გამოსახულება 3.2 უჩვენებს პროცესორს.
5
პროცესორის საფუძვლები
არსებობს სხვადასხვა სიჩქარის პროცესორები, და სიჩქარეები იზომება
გიგაჰერცებში (გჰც). ჰერცი არის წამში ერთი ციკლის საზომი ერთეული.
ერთი ჰერცი, რომელიც იწერება 1 ჰც, უდრის 1 ციკს წამში. ერთი გიგაჰერცი,
ანუ 1 გჰც არის 1 მილიარდი ციკლი წამში. ორიგინალი IBM PC CPU, 8088
პროცესორი, 4.77 მჰც სიჩქარით მუშაობს. დღევანდელ პროცესორებს
შეუძლიათ 5 გჰც სიჩქარით მუშაობა.
პროცესორის რეგისტრის ზომა (ან სიტყვის ზომა) არის ბიტების რიცხვი,
რომლის დამუშავეაბაც პროცესორს შეუძლია ერთ ჯერზე. Intel 8088-ის
პროცესორის რეგისტრის ზომა იყო 16 ბიტი, ანუ 2 ბაიტი. დღევანდელ CPU-
ების რეგისტრის ზომა არის 64 ან 128 ბიტი.
კომპიუტერის სალტეები
პროცესორი მუშაობს 1-ებზე შიდა მონაცემთა სალტე მოიცავს
და 0-ებზე. 1-ები და 0-ები 16 განცალკევებულ თანრიგს,
უნდა გადაადგილდებოდნენ რომელთაგან თითოეული
ერთი ადგილიდან მეორეში თანრიგი ატარებს თითო 1-იანს
პროცესორის შიგნით, ისევე ან თითო 0-იანს. შიდა მონაცემთა
როგორც სხვა ჩიპების გარეთ. სალტისთვის, სიტყვის ზომა
1-ების და 0-ების გადასატანად და თანრიგების რაოდენობა
გამოიყენება ელექტრონული ერთმანეთის ტოლია. 8086-
თანრიგები, რომლებსაც ს, მაგალითად, აქვს 16-ბიტი
კომპიუტერის სალტე ეწოდება. სიტყვის ზომა, და 16 თანრიგი,
ელექტრონული თანრიგები CPU-ს რომელიც 16 ბიტს ატარებს შიდა
შიგნით ცნობილია, როგორც მონაცემთა სალტეზე. თანამედროვე
შიდა მონაცემთა სალტე, ან პროცესორებში, 64 ან 128 შიდა
სისტემური სალტე. Intel 8086 მონაცემთა სალტეს თანრიგები
პროცესორში (საიდანაც ტერმინი ერთდრიულად მუშაობს.
x86 არქიტექტურა წარმოიშვა),
6
პროცესორის საფუძვლები
7
პროცესორის საფუძვლები
მონაცემთა დამუშავება
იმის გასაგებად, თუ როგორ ამუშავებს კომპიუტერი მონაცემებს,
წარმოიდგინეთ კომპიუტერში აკრეფილ წერილი, რომელიც იწყება
შემდეგნაირად - DEAR MOM (ძვირფასო დედა). კომპიუტერისთვის, ანბანის
თითოეული ასო არის რვა 1-ანის და 0-ანის სხვადასხვა კომბინაცია.
მაგალითად, ასო D არის 01000100, ხოლო ასო E არის 01000101.
გამოსახულება 3.4 უჩვენებს, რომ სალტეს ზომა დიდად ზრდის შესრულებას
კომპიუტერზე, იზრდება გზის ზოლების რაოდენობა, მცირდება გზის სიგრძე.
8
პროცესორის საფუძვლები
არხები
პროცესორებს აქვთ მრავალი გაითვალისწინეთ, რომ ადამიანს,
არხი (ცალკეული შიდა სალტეები) რომელმაც კლიენტის შეკვეთა
რომლებიც ერთდროულად მიიღო და გააფორმა, შეუძლია
მოქმედებენ. არხების გააზრების სხვა კლიენტს მოემსახუროს,
მიზნით, აიღეთ სწრაფი კვების ვინაიდან იგი უკვე მოემსახურა
ობიექტის მაგალითი. ივარაუდეთ, პირველს. იგივე ვრცელდება
რომ ბურგერის გაკეთებისა თითოეულ თანამშრომელზე რიგში.
(თითო თანამშრომელი ბურგერის მომზადების პროცესის
თითო ნაბიჯისთვის) და მისი დაჩქარებისთვის, შეგიძლიათ
კლინეტისთვის გადაცემამდე გააკეთოთ გამოსახულებაზე 3.:
ხუთი ნაბიჯი არსებობს. პირველი, ნაჩვენები რამ: (1) ამუშავეთ თქვენი
(1) შეკვეთის მიღება და მისი თანამშრომლები უფრო სწრაფად;
კომპიუტერის სისტემაში შეყვანა; (2) დაყავით დავალება მცირე
(2) პურების გახუხვა და ბურგერის ნაწილებად (როგორიცაა 7 ნაბიჯი
მომზადება; (3) საკაზმის დამატება 5-ის ნაცვლად, ჩართეთ პროცესში
ბურგერისათვის; (4) ბურგერის 7 ადამიანი); ან (3) თითოეულ ხაზში
შეფუთვა, კარტოფილის დამატება ჩასვით მეტი ადამიანი, იგივე
და მისი ჩანთაში ჩადება; (5) შემდეგ დავალების საკეთებლად.
კლიენტისთვის თანხის გამორთმევა
და ბურგერის ჩანთის მიწოდება.
9
პროცესორის საფუძვლები
10
პროცესორის სიჩქარის გაზრდის
ოპერაციების მიმოხილვა
თქვენ შეგიძლიათ განსაზღვროთ გამოყენებით მრავალი
პროცესორის სიჩქარე ჩიპზე მიზეზის გამო და მათ შორისაა
მოდელის ნომრის დათვალიერებით, აპლიკაციაში არსებული კოდირება,
მაგრამ პროცესორებს ხშირად აქვთ მომხმარებლის მიერ აპლიკაციიდან
მოწყობილობები მიერთებული აპლიკაციაზე გადასვლა, სალტეს
გაგრილების მიზნით, რაც არაადეკვატური სიგანე, ან
ართულებს ჩიპზე ნაწერის დანახვას. ინსტალირებული ოპერატიული
ჩვეულებრივ, პროცესორი მეხსიერების რაოდენობა.
ყოველთვის არ იყენებს მის პროცესორს შეუძლია ნომინალური
მაქსიმალურ სიჩქარეს, ენერგიის სპეციფიკაციების მიღმა იმუშაოს. In-
დაზოგვის ან გადახურებისგან tel Turbo Boost პროცესორი მუშაობს
დაცვის მიზნით. ასევე, პროცესორი ნომინალური ენერგიის მიღმა, რათა
ყოველთვის არ ფუნქციონირებს გაუმკლავდეს სამუშაოს გაზრდილ
მისი მაქსიმალური პოტენციალის მოცულობას.
11
პროცესორის სიჩქარის გაზრდის ოპერაციების მიმოხილვა
ტერმინი განმარტება
12
პროცესორის სიჩქარის გაზრდის ოპერაციების მიმოხილვა
ტერმინი განმარტება
13
ქეში (Cache)
პროცესორის სიჩქარესთან დამახსოვრების ძალიან სწრაფი
დაკავშირებული მნიშვნელოვანი ტიპი, რომელიც შექმნილია
კონცეფციაა მონაცემების პროცესორის სიჩქარის გაზრდის
პროცესორში მოძრაობის მიზნით. პროცესორის ეფექტურობა
შენარჩუნება. რეგისტრები იზრდება იმ შემთხვევაში, როდესაც
წარმოადგენს პროცესორის შიგნით მონაცემები მუდმივად მიედინება
დამახსოვრების მაღალსიჩქარიან ცენტრალურ პროცესორში. ქეში
ტიპს. ისინი გამოიყენება უზრუნველყოფს სწრაფ წვდომას.
გამოთვლების, მონაცემების ან თუ ინფორმაცია არ არის ქეშ-
მითითებების დროებით შესანახად. მეხსიერებაში, პროცესორი
მონაცემები ან ინსტრუქცია, ეძებს მონაცემებს დედაპლატის
რომელზეც ცენტრალური ოპერატიულ მეხსიერებაში. თუ
პროცესორი უნდა მუშაობდეს, ინფორმაცია აქაც არ აღმოჩნდა,
ჩვეულებრივ გვხვდება ამ სამიდან ხდება მისი გამოთხოვა მყარი
ერთ-ერთ ადგილზე: ქეშ-მეხსიერება, დისკიდან და განთავსება
დედაპლატას მეხსიერება დედაპლატის მეხსიერებაში ან
(ძირითადი მეხსიერება), ან მყარი ქეშში. მყარ დისკზე წვდომა ამ
დისკი. სამიდან ყველაზე ნელია. ცხრილში
ქეშ-მეხსიერება არის 3.2 ჩამოთვლილია ქეშის ტიპები.
ტიპი განმარტება
14
ქეში (Cache)
15
ქეში (Cache)
16
საათის ციკლი
დედაპლატა წარმოქმნის საათის სიგნალს, რომელიც გამოიყენება
1-ების და 0-ების გადაცემის გასაკონტროლებლად პროცესორისკენ და
პროცესორიდან. საათის სიგნალი ილუსტრირდება, როგორც სინუსის
ტალღა. ერთი საათის ციკლი არის სინუსურ ტალღაზე ერთი წერტილიდან
მეორე წერტილამდე, რომელიც სინუსის ტალღაზე იმავე წერტილში იქნება
მოგვიანებით, როგორც ეს მოცემულია გამოსახულებაზე 3.8.
17
მწკრივული ტექნოლოგია
(Threading Technology)
პროცესორის ეფექტურობის მწკრივი შესაძლოა დაყოვნდეს,
დასაჩქარებლად გამოიყენება გამოთხოვილი მონაცემების
რამდენიმე მწკრივული ტექნიკა: ლოდინის გამო, ან პორტთან ან
მრავალ მწკრივიანი და HT (ჰიპერ აპარატურის სხვა კომპონენტებთან
მწკრივიანი ტექნოლოგია). მწკრივი წვდომის ლოდინის გამო.
არის სააპლიკაციო პროცესის მრავალმწკრივიანობა
მცირე ნაწილი, რომლის მართვაც უზრუნველყოფს რიგის უწყვეტ
შესაძლებელია ოპერაციული მოძრაობას, სხვა მწკრივისთვის
სისტემის საშუალებით. ოპერაციული რაიმე კოდის მინიჭების გზით.
სისტემა, როგორიცაა Win- მაგალითად, როგორც სურსათის
dows, ანგარიშობს და ანიჭებს მაღაზიაში, მოლარე ატარებს
რესურსებს მწკრივს. თითოეულ სხვა მყიდველს, სანამ პირველი
მწკრივს შეუძლია სხვა რესურსების მყიდველი დავიწყებული პურის
(მაგ. პროცესორის ან ქეშ- ასაღებად წავა. გამოსახულება 3.10
მეხსიერების) გაზიარება სხვა უჩვენებს ამ კონცეფციას.
მწკრივებთან. არხში არსებული
18
პროცესორთან დაკავშირება
ჩვენ განვიხილეთ პროცესორის DIB-ის არქიტექტურა იყენებს ორ
ოპერაციების დაჩქარების სალტეს: უკანა მხარის სალტეს და
სხვადასხვა გზა, მათ შორის წინა მხარის სალტეს. უკანა მხარის
პროცესორზე უფრო მეტი ეტაპის სალტე ცენტრალურ პროცესორს
დამატება, საათის სიჩქარის გაზრდა უკავშირებს L2 ქეშს. წინა მხარის
და მეტი რაოდენობის მონაცემების სალტე ცენტრალურ პროცესორს
გაგზავნა იმავე დროში. L2 ქეშისა უკავშირებს დედაპლატის
და დედაპლატის კომპონენტებზე კომპონენტებს. წინა მხარის სალტე
წვდომა პრობლემური იყო ძველ დედაპლატის სიჩქარედ მიიჩნევა.
სისტემებში, რადგან ცენტრალური გამოსახულება 3.11 უჩვენებს წინა
პროცესორი იყენებდა იგივე სალტეს მხარის სალტეს კონცეფციას.
ოპერატიულ მეხსიერებასა და (გაითვალისწინეთ, რომ წინა მხარის
დედაპლატის სხვა კომპონენტებთან სალტე უფრო დეტალურია, ვიდრე
კომუნიკაციისთვის, რასაც ეს ამას გამოსახულება გვიჩვენებს;
L2 და დედაპლატის ქეშთან. ამ გამოსახულება უბრალოდ ასახავს
პრობლემის მოგვარება არის DIB განსხვავებას უკანა მხარის სალტესა
(ორმაგი დამოუკიდებელი სალტე). და წინა მხარის სალტეს შორის).
19
პროცესორთან დაკავშირება
20
მრავალბირთვიანი პროცესორები
წარსულში, ორი პროცესორის ერთბირთვიანი პროცესორები
ინსტალირებისას, პროგრამა და ორბირთვიანი პროცესორები
უნდა დაწერილიყო ისე, რომ მეხსიერებაზე წვდომას
მხარი დაეჭირა რამდენიმე ახორციელებენ მეხსიერების
პროცესორისთის. ახლა ასე აღარ კონტროლერის საშუალებით,
ხდება. ერთბირთვიანი პროცესორი როგორც ეს ნაჩვენებია
არის უბრალოდ ერთი ცენტრალური გამოსახულებაზე 3.12. დღეს,
პროცესორი. ორბირთვიანი პროცესორის ბირთვებს
პროცესორი აერთიანებს ორ ჩაშენებული აქვთ საკუთარო
ცენტრალურ პროცესორს ერთ მეხსიერების კონტროლერი.
ბლოკში. სამბირთვიან პროცესორს გამოსახულება 3.13 უჩვენებს,
აქვს სამი პროცესორი ერთ ბლოკში. რომ AMD-ის ოთხბირთვიან
Intel-საც და AMD-საც ოთხბირთვიანი პროცესორს ინტეგრირებული
ცენტრალური პროცესორის აქვს კონტროლიორი და
ტექნოლოგიები აქვთ, რაც ნიშნავს ურთიერთქმედებს დედაპლატის
ორი ორბირთვიანი ცენტრალური დანარჩენ ნაწილთან
პროცესორის ინსტალირებას ერთსა მაღალსიჩქარიანი სალტეს
და იმავე დედაპლატზე, ან ორი გამოყენებით, სახელად - Hyper-
ორი ორბირთვიანი ცენტრალური Transport. HyperTransport AMD-
პროცესორის ინსტალირებას ის პირდაპირის დაკავშირების
თითო ბუდეში, ანუ ოთხივე არქიტექტურის ფუნქციაა.
ბირთვი ყენდება ერთ ბლოკში პირდაპირი დაკავშირებისას, არ
(რაც დღეს გავრცელებულია). არსებობს წინა მხარის სალტეები.
არსებობს ასევე ექვსბირთვიანი და ამის ნაცვლად, მეხსიერების
რვაბირთვიანი პროცესორები. IT კონტროლერი და შეყვანა/
პროფესიონალებისთვის მარტივია გამოყვანის ფუნქციები პირდაპირ
სიტყვა მრავალბირთვიანის ცენტრალური პროცესორ
გამოყენება პროცესორის ბიდეში უკავშირდება.
რამდენიმე ბირთვის არსებობისას.
21
მრავალბირთვიანი პროცესორები
22
გრაფიკული პროცესორი (GPU)
კომპიუტერის მუშაობის კიდევ ერთი სუსტი მხარე არის ვიდეო. კომპიუტერის
მომხმარებლები, რომელთაც სურთ უკეთესი ხარისხი, ყიდულობენ
დამატებით ვიდეო ადაპტერს, რომელიც შეიცავს გრაფიკულ პროცესორს.
როგორც Intel-ს ასევე AMD-ს აქვს გრაფიკული პროცესორი (GPU) ცენტრალურ
პროცესორთან ერთად, პროცესორის ზოგიერთ მოდელში. ინტეგრირებული
GPU-ს (iGPU) შემთხვევაში, რომელსაც ხანდახან ინტეგრირებულ გრაფიკულ
პროცესორს (IGP) უწოდებენ, გარე ვიდეო ბარათი GPU-სთან ერთად არ არის
საჭირო, და გრაფიკული მონაცემები მუშავდება სწრაფად, შემცირებული
ენერგიის მოხმარებით. დღევანდელი ცენტრალური პროცესორები შეიცავს
მრავალბირთვიან პროცესორებს, და გრაფიკული პროცესორები შეიცავს
ასობით მცირე ზომის ბირთვიან პროცესორებს. გრაფიკული პროცესორების
გამოყენება შესაძლებელია იმ მიზნებოსთვისაც, რომლებიც აუცულებლად
არ არის გრაფიკასთან პირდაპირ კავშირში, თუმცა არის იმასთან, რაც ზრის
სისტემის მუშაობას. ამ გრაფიკულ პროცესორებს ხანდახან უნივერსალურ
გრაფიკულ პროცესორებს უწოდებენ (GPGPUs).
კომპიუტერულ სისტემას ასევე შესაძლოა ქონდეს გრაფიკული
პროცესორები. AMD გვაწვდის ინფორმაციას „გამომთვლელი ბირთვების“
რაოდენობის შესახებ. მაგალითად, AMD სისტემას, რომელსაც ოთხი
ცენტრალური პროცესორი და ორი გრაფიკული პროცესორი აქვს, ექნება
ექვსი გამომთვლელი ბირთვი. გამოსახულება 3.14 უჩვენებს, თუ როგორ არის
IGP იგივე ნაწილში, როგორც ცენტრალური პროცესორის ბირთვები.
23
გრაფიკული პროცესორი (GPU)
24
ვიდეო პორტები
შესავალი ვირტუალიზაციაში
პროცესორის რამდენიმე ბირთვის და 10-ს აქვთ Hyper-V, რომელიც
ერთ-ერთი უპირატესობა ის არის, საშუალებას აძლევს პროგრამას,
რომ ისინი საშუალებას აძლევენ იმუშაოს ვირტუალურ გარემოში
როგორც სახლის, ისე ბიზნეს ისე, თითქოს დაინსტალირებულია
კომპიუტერებს ისარგებლონ ძველი ოპერაციული სისტემა.
ვირტუალური ტექნოლოგიით. ბიზნესები ხშირად იყენებენ
ვირტუალური ტექნოლოგია ვიზუალიზაციას, რათა შეძლონ
(ასევე ცნობილი, როგორც მოძველებული პროგრამების
ვირტუალიზაცია) საშუალებას გამოყენება ახალ აპარატებზე,
გაძლევთ გქონდეთ ერთი ან თუმცა განაცალკევონ ძირითადი
მეტი ვირტუალური აპარატი ოპერაციული სისტემისგან
ერთსა და იმავე კომპიუტერზე. ან სხვა ვირტუალიზირებული
ვირტუალიზაციის პროგრამა, მექანიზმებისგან იგივე
როგორიცაა VMware Workstation, კომპიუტერში. ვირტუალიზაციის
Oracle VM VirtualBox, ან Microsoft უპირატესობები შემცირებული
Hyper-V, საშუალებას აძლევს ერთ ხარჯები და ფიზიკური
კომპიუტერს იმოქმედოს ისე, ადგილია. სახლის კომპიუტერის
თითქოს მოქმედებდეს ორი ან მომხმარებლებს შეუძლიათ
მეტი კომპიუტერი. კომპიუტერზე დააყენონ მრავალი ოპერაციული
შესაძლებელია ორი ან მეტი სისტემა ცალკეულ VM-ში
ოპერაციული სისტემის დაყენება (ვირტუალურ აპარატებში) იმავე
ვირტუალიზაციის პროგრამის ფიზიკურ ყუთში, სადაც თითოეული
გამოყენებით. თითოეულ VM განიხილება, როგორც ცალკე
ოპერაციულ სისტემას არ აქვს კომპიუტერი. CompTIA A +– ის
კომპიუტერში სხვა ოპერაციულ სასერთიფიკატო გამოცდისთვის
სისტემაზე (სისტემებზე) მოსამზადებლად შეგიძლიათ
ინფორმაცია. დააინსტალიროთ Windows 7, Win-
Windows 7-ს აქვს ვირტუალური dows 8, Windows 10 და Linux, რათა
კომპიუტერი, ხოლო Windows 8-სა უკეთ მოემზადოთ საკუთარი თავი.
25
შესავალი ვირტუალიზაციაში
26
Intel-ის პროცესორები
ტრადიციულად, Intel-მა შეაფასა თავისი პროცესორები გჰც-ით, და
ადამიანეფი აფასებენ პროცესორებს მხოლოდ სიჩქარის საფუძველზე.
ახლა, Intel აწარმოებს თავის პროდუქტებს ოჯახის ნომრების მიხედვით.
პროცესორების ოჯახში შეგიძლიათ შეადაროთ ისეთი ატრიბუტები,
როგორიცაა სიჩქარე და ქეშ-მეხსიერების რაოდენობა და სხვა
ტექნოლოგიები. ცხრილი 3.3 უცვენებს Intel-ის პროცესორის ოჯახებს.
გამოსახულება 3.16 უჩვენებს დედაპლატზე ინსტალირებულ პროცესორს
ახლოდან.
პროცესორის
კომენტარები
ოჯახი*
27
Intel-ის პროცესორები
პროცესორის
კომენტარები
ოჯახი*
28
AMD-ის პროცესორები
AMD არის Intel-ის უდიდესი კონკურენტი კომპიუტერულ პროცესორებში.
მათ, ვინც ყიდულობს პროცესორს, უნდა შეისწავლონ ყველა მოდელი და
გამყიდველი. ცხრილში 3.4 ჩამოთვლილია AMD პროცესორის ოჯახები.
პროცესორის
კომენტარები
ოჯახი
29
ცენტრალური პროცესორის ბუდეები
პროცესორი ჯდება ბუდეში ან აქვს მეტი წკირების ჩასასმელად;
ჩაღრმავებაში, ეს დამოკიდებულია პლასტიკური საკონტაქტო
მოდელზე. დღეს უმეტეს წკირების მატრიცა (PPGA); მიკრო
შემთხვევაში, პროცესორი ბუდეშია საკონტაქტო წკირების მატრიცა
ჩასმულია. არსებობს სხვადასხვა (μPGA); ფლიპური ბურთულიანი
ტიპის ბუდეები: საკონტაქტო საკონტაქტო მატრიცა (FCBGA); და
წკირების მატრიცა, რომელსაც ზედაპირის საკონტაქტო მატრიცა
ასევე ხვრელების რიგები აქვს (LGA) – ყველა გამოიყენება AMD-
კვადრატული ბუდეს გარშემო; სთან და/ან Intel-ის პროცესორებთან.
ზიგზაგოვანი საკონტაქტო გამოსახულება 3.17 უჩვენებს
წკირების მატრიცა (SPGA), ცენტრალური პროცესორის ბუდეს.
რომელსაც ზიგზაგური ხვრელები
30
ცენტრალური პროცესორის ბუდეები
ბუდე აღწერა
31
პროცესორის გაგრილება
ცენტრალური პროცესორის გაგრილება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია.
Intel-ს და AMD-ს გააჩნიათ ტექნოლოგიები, რომლებიც ამცირებენ
პროცესორის ენერგიის მოხმარებას (და სითბოს) პროცესორის
გამოუყენებელი ნაწილების გამორთვით ან პროცესორის შენელებით,
როდესაც ის დაიწყებს გადახურებას. მაგრამ მხოლოდ ეს ზომები საკმარისი
არ არის. დღევანდელი სისტემები იყენებენ ქვემოთ ჩამოთვლილ ერთ ან მეტ
მეთოდს. ცხრილი 3.18 უჩვენებს სითბოს ამრთმევს და ვენტილატორს.
მეთოდი აღწერა
32
პროცსორის გაგრილება
მეთოდი აღწერა
33
პროცესორის გაგრილება
34
პროცესორის გაგრილება
35
პროცესორის ინსტალაცია
პროცესორები იყიდება ინსტალაციის ინსტრუქციით. გარდა ამისა,
დედაპლატის სახელმძღვანელოები (ან სხვა დოკუმენტაცია) მოიცავს
ცენტრალური პროცესორის განახლების ან ინსტალაციის ნაბიჯებს. ქვემოთ
მოცემულია პროცესორის ინსტალაციის ნაწილები და ზოგადი ნაბიჯები:
ნაწილები: დედაპლატის სათანადო პროცესორი (იხილეთ დედაპლატის
დოკუმენტაცია) ანტისტატიკური მასალები
• დარწმუნდით, რომ კომპიუტერი გამორთულია და დენის კაბელი
გამოერთებული.
• გაიკეთეთ ანტისტატიკური მუხტის სამაჯური მაჯაზე და მეორე ბოლო
დაამაგრეთ მიწას ან კომპიუტერის შეუღებავი ლითონის ნაწილს.
ალტერნატივა იქნება ანტისტატიკური ხელთათმანის გამოყენება.
• დააჭირეთ საყრდენის ბერკეტს ქვევით და გარედან, რათა
გაათავისუფლოთ ცენტრალური პროცესორის საყრდენი ფირფიტა.
გასწიეთ სახელური უკან, სანამ ფირფიტა სრულად არ გაიხსნება. არ
შეეხოთ პროცესორის ბუდეს.
• ამოიღეთ პროცესორი შეფუთვიდან, დაიკავეთ კიდეებით და არასდროს
შეეხოთ პროცესორის ქვედა ლითონის ნაწილს. გახსოვდეთ, რომ
პროცესორის ბუდეში ჩასმის მხოლოდ ერთ გზა არსებობს. ჩიპის
ჩასმამდე გადახედეთ პროცესორს და ბუდეს, რატა უზრუნველყოთ
სწორი თანხვედრა. ბუდეს და პროცესორს, ჩვეულებრივ, აქვთ სამკუთხა
აღნიშვნა ან წერტილი, რომელიც მიუთითებს წკირს 1, როგორც
ნაჩვენებია გამოსახულებაზე 3.21. პროცესორს ასევე აქვს კრიჭები
თითოეულ მხარეს, რომლებიც ბუდეში ჯდება. ჩასვით პროცესორი
ბუდეში, მისი ბუდესთან თანხვედრით, როგორც ეს ნაჩვენებია
გამოსახულებაზე 3.22. (ძალას ნუ გამოიყენებთ!)
36
პროცესორის ინსტალაცია
პროცესორის გაგრილება
37
პროცესორების განახლება
ტექნიკოსებისთვის ხშირად და პროგრამებს იყენებთ?” რაც
დასმული ორი შეკითხვა უფრო ახალია ოპერაციული
- “შესაძლებელია, თუ არა სისტემა, უფრო მოწინავე უნდა
პროცესორის განახლება უფრო იყოს პროცესორი. ზოგიერთ
კარგი და სწრაფი შესრულების თამაში და პროგრამა, რომლებმაც
პროცესორად?” და “უნდა უნდა შეასრულონ გამოთვლები,
განახლდეს თუ არა პროცესორი ასევე გრაფიკზე ორიენტირებული
უფრო კარგი და სწრაფი პროგრამები, საჭიროებენ
შესრულების პროცესორად?” უფრო სწრაფ, უფრო მოწინავე
შესაძლებელია, თუ არა ამის პროცესორს. დედაპლატის
გაკეთება, დამოკიდებულია დოკუმენტაცია ძალიან
დედაპლატის შესაძლებლობაზე. მნიშვნელოვანია პროცესორის
როდესაც მომხმარებელი განახლების განხილვისას.
იკითხავს, შესაძლებელია, თუ წაიკითხეთ ეს დოკუმენტაცია იმის
არა პროცესორის განახლება, დასადგენად, შეძლებს თუ არა
ტექნიკოსმა მას უნდა ჰკითხოს, დედაპლატა მიიღოს უფრო სწრაფი
“რომელ ოპერაციულ სისტემას პროცესორი.
38
პროცსორების განახლება
39
პროცესორების სიჩქარის გაზრდა
სიჩქარის გაზრდა მოიცავს წინამხარის სალტეს სიჩქარის და/ან
მულტიპლიკატორის შეცვლას ცენტრალური პროცესორის და სისტემის
სიჩქარის დაბუსტვის მიზნით. სიჩქარის გაზრდა რამდენიმე პრობლემასთან
ასოცირდება:
• პროცესორის სიჩქარის სიხშირეები კონსერვატიულია.
• პროცესორი, დედაპლატა, მეხსიერება და სხვა კომპონენტები შეიძლება
დაზიანდეს სიჩქარის გაზრდით.
• აპლიკაციებმა შესაძლოა ავარიულად იმუშაოს, ოპერაციული სისტემა
არ შეიძლება ჩატვირთოს, ან/და სისტემამ შეიძლება რეაგირება არ
მოახდინოს ბრძანებებზე (გაიჭედოს) სიჩქარის გაზრდით.
• თქვენ შესაძლოა გაგიბათილდეთ გარანტია ზოგიერთ ცენტრალურ
პროცესორზე სიჩქარის გაზრდის შემთხვევაში.
• პროცესორის სიჩქარის გაზრდისას, პროცესორის სიმხურვალე იზრდება.
დამატებითი გაგრილება, ვენტილატორების და უფრო დიდი სითბოს
ამრთმევების გამოყენება აუცილებელია.
• შეყვანის/გამოყვანის მოწყობილობებმა შესაძლოა კარგად არ იმუშაონ
სიჩქარის გაზრდისას.
• შესაძლოა მეხსიერების ჩიპების განახლება დასჭირდეთ, რათა შეძლონ,
ფეხი აუწყონ უფრო სწრაფ პროცესებს.
• თქვენ უნდა იცოდეთ, თუ როგორ გადატვირთოთ BIOS/UEFI სისტემა იმ
შემთხვევაში, თუ კომპიუტერი სათანადოდ არ ჩაირთვება ცვლილებების
შემდეგ.
40
პროცესორების სიჩქარის გაზრდა
41
პროცესორზე თერმული
გადაწვეტების დამაგრება
ცენტრალურ პროცესორს შესაძლოა მცირე ზომის სახრახნისების
მოყვეს თერმული გადაწყვეტა, გამოყენებით შესაძლებელია
როგორიცაა სითბოს ამრთმევი მომჭერების მოშვება, რომლებიც
და/ან ვენტილატორი. თერმულს მიერთებულია ჩამკეტ ჭრილებზე.
გადაწყვეტას ჩვეულებრივ აქვს მომჭერების დამაგრება სითბოს
წინასწარ წასმული თერმული პასტა ამრთმევსა და ვენტილატორზე
ან მიმაგრებული აქვს თერმული შესაძლებელია რთული იყოს.
ბალიში. სითბოს ამრთმევები და დაყენებული სითბოს ამრთმევის
ვენტილატორები პროცესორს და ვენტილატორის ტიპები უნდა
უმაგრდება სხვადასხვა მეთოდის შეესაბამებოდეს პროცესორს
გამოყენებით, როგორიცაა და ქეისს. შესაძლოა, საჭირო
ჭანჭიკები, თერმული ნაერთი, გახდეს დამატებითი აპარატურის
და მომჭერი. მომჭერები დამაგრება დედაპლატზე, რათა
შესაძლოა ჩართული იყვნენ შესაძლებელი იყოს პროცესორზე
ჭანჭიკების შეკავებაში, წნევის თერმული გადაწყვეტის მიმაგრება.
გამოშვებაში (როდესაც მათ გამოსახულება 3.23 უჩვენებს
დააწვებით, ისინი გამოყოფენ), პროცესორზე გაგრილების
ან ჭრილების ჩაკეტვაში. დაყენებას.
42
პროცესორზე თერმული გადაწვეტების დამაგრება
43
პროცესორზე თერმული გადაწვეტების დამაგრება
44
პროცესორის ხარვეზების აღმოჩენა
და აღმოფხვრა
პროცესორთან დაკავშირებული პრობლემები შესაძლოა გამოვლინდეს
ნებისმიერი გზით, როგორც ეს ნაჩვენებია გამოსახულებაზე 3.25.
45
ᲞᲠᲝᲤᲔᲡᲝᲠᲘᲡ ᲮᲐᲠᲕᲔᲖᲘᲡ ᲐᲠᲦᲛᲝᲩᲔᲜᲐ ᲓᲐ ᲐᲦᲛᲝᲮᲕᲠᲐ
46
გაფართოების ბუდეები
კომპიუტერი გამოსადეგი რომ იყოს, რომლებიც აკონტროლებენ,
ცენტრალურ პროცესორს კონტაქტი რამდენი ბიტი გადადის
უნდა ჰქონდეს გარე სამყაროსთან, ადაპტერში ერთდროულად, რა
მათ შორის დედაპლატას სხვა სიგნალები იგზავნება ადაპტერის
კომპონენტებთან და დედაპლატზე ოქროსფერი მაერთებლებით
მიერთებულ ადაპტერებთან. და როგორ ხდება ადაპტერის
გაფართოების ბუდე გამოიყენება კონფიგურაცია. გამოსახულება 3.26
ადაპტერის დედაპლატზე უჩვენებს გაფართოების ბუდეებს
დასამატებლად. მას აქვს წესები, დედაპლატზე.
47
ᲒᲐᲤᲐᲠᲗᲝᲔᲑᲘᲡ ᲓᲘᲞᲚᲝᲛᲔᲑᲘ
48
პორტების გაცნობა
49
AGP (დაჩქარებული გრაფიკული
პორტი)
AGP (დაჩქარებული გრაფიკული პორტი) არის სალტური ინტერფეისი
იმ გრაფიკული ადაპტერებისთვის, რომლებიც შექმნილია PCI-ს
სალტესთვის. AGP-ის უმრავლესობა Intel-ის შექმნილია, და სპეციფიკაციები
თავდაპირველად შექიმნა Pentium II პროცესორისთვის. AGP აჩქარებს
3D გრაფიკას, 3D აქსელერატორს და სრულ მოძრაობას. ადრე, ვიდეო
ადაპტერების პრობლემა იყოს ადაპტერების და სალტეების გავლით
მუშაობა, რომლებსაც სხვა მოწყობილობებთან იზიარებდნენ. AGP-სთან
ერთად, ვიდეოს ქვესისტემა იზოლირებულია დანარჩენი კომპიუტერისგან.
გამოსახულება 3.29 უჩვენებს AGP-ის ბუდეს შედარებას PCI-ის გაფართოების
ბუდესთან. ეს ორივე გაფართოების ბუდე ჩაანაცვლა PCIe-მ (განხილულია
შემდგომში).
50
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების
დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე
ექსპრესი)
PCI და AGP ჩაანაცვლა PCIe-მ (PCI Express), რომელიც ხანდახან იწერება,
როგორც PCIE. PCIe უკეთ ამუშავებს PCI გაფართოების ბუდეების სხვა ყველა
ტიპს. გამოსახულება 3.30 უჩვენებს PCI გაფართოების ბიდეებს და ცხრილში
3.7 ჩამოთვლილია PCIe-ს სხვადასხვა ვერსიები.
51
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე ექსპრესი)
52
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე ექსპრესი)
შემდეგი განსხვავება PCI-სა და PCIe-ს შორის არის ის, რომ PCIe სლოტები
არსებობს სხვადასხვა ვერსიის, რაც დამოკიდებულია ზოლების მაქსიმალურ
რაოდენობაზე, რომელთა მინიჭებაც შეიძლება ბუდეში ჩასმულ ბარათზე.
მაგალითად, x1 ბუდეს შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ ერთი გადაცემის ზოლი,
რომელიც გამოიყენება ბუდეში ჩასმული x1 ბარათის მიერ; არსებობს ასევე
x2, x4, x8, და x16 ბუდეები. სტანდარტული მხარს უჭერს x32 ბუდეს, თუმცა
ეს ბუდეები იშვიათობაა მისი სიგრძიდან გამომდინარე. x16 ბუდე იღებს
დაახლოებით 16-მდე ზოლს, თუმცა მხოლოდ რამდენიმე ზოლის მიბმაა
შესაძლებელი. გამოსახულება 3.32 უჩვენებს PCIe-ს ზოლების კონცეფციას.
დაუკვირდით, რომ ერთ ზოლს აქვს ორი ერთმიმართული საკომუნიკაციო
არხი. ასევე დაუკვირდით, რომ გამოიყენება მხოლოდ 7 ზოლი PCIe-ს აქვს
უნარი, გამოიყენოს ზოლები შემცირებული რაოდენობით, თუ ერთ ზოლს აქვს
რაიმე პრობლემა ან ხარვეზი შესრულებაში.
53
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე ექსპრესი)
54
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე ექსპრესი)
55
PCIe (პერიფერიული მოწყობილობების დედაფასთან შემაერთებელი ბუდე ექსპრესი)
56
ჩიპსეტები (Chipsets)
დედაპლატზე არსებული ის უახლეს ვერსიას. ჩიპსეტების
ძირითად ჩიპებს, რომლებიც ცნობილი წარმომადგენლები არიან
მუშაობენ პროცესორთან ერთად, Intel, VIA Technologies, ATI technologies
კოლექტიურად ეწოდებათ (რომელსაც ახლა ფლობს AMD),
ჩიპსეტები. ჩიპსეტები კომპიუტერში Silicon Integrated Systems (SiS), AMD,
გარკვეულ ფუნქციების შესრულებას და NVIDIA Corporation.
უზრუნველყოფს. მაგალითად, ჩიპსეტი არის კვადრატული
ჩიპსეტები აკონტროლებენ ინტეგრირებული წრედი და იგი
დედაპლატის მეხსიერების ჰგავს პროცესორ. თქვენ მას
მაქსიმალურ რაოდენობას, ჩვეულებრივ ვერ ხედავთ, რადგან
ოპერატიული მეხსიერების ჩიპების ჩიპსეტი დედაპლატში არის
ტიპს, USB პორების რაოდენობას ჩამალული და ფარავს სითბოს
და ტიპს, დედაპლატის ტევადობას ამრთმევი. მოძებნეთ ჩიპსეტი
ორი ან მეტი CPU- სთვის, და უჭერს პროცესორის სიახლოვეს, როგორც
თუ არა მხარს დედაპლატა PCIe- ნაჩვენებია გამოსახულებაზე 3.36.
57
დედაპლატას ტიპები
დედაპლატები არსებობს სხვადასხვა ზომის, და ცნობილია, ფორმ-ფაქტორი.
დედაპლატას ყველაზე გავრცელებული ფორმ-ფაქტორი არის Advanced Tech-
nology Extended (ATX). სხვა ATX ფორმ-ფაქტორები მოიცავს micro-ATX-ს
(ხანდახან იწერება, როგორც μATX ან mATX), mini-ATX, FlexATX, EATX,
WATX, nano-ATX, pico-ATX and mobileATX. შედარებით პატარა ფორმ-ფაქტორი
არის ITX, რომელსაც აქვს mini-ITX (ანუ mITX), nano-ITX, და pico-ITX ზომები.
ზოგიერთ დედაპლატს, როგორიცაა NLX და LPX ფორმ-ფაქტორები,
ჰქონდათ ვერტიკალური დაფები, რომლებიც უფრო მატარა დედაპლატებზე
მაგრდებოდა. ადაპტერები ჯდება ვერტიკალური დაფის ბუდეებში,
დედაპლატის ბუდეების ნაცვლად. გამოსახულება 3.37 უცვენებს ზოგიერთი
დედაპლატის ფორმ-ფაქტორს და ცხრილი 3.9 გვაქვდის მეტ დეტალს.
58
დედაპლატის ტიპები
59
დედაპლატის ტიპები
60
დედაპლატების განახლება და
ჩანაცვლება
დედაპლატის ან პროცესორის განახლებისას, თქვენ უნდა გაითვალისწინოთ
რამდენიმე საკითხი. მოცემული სია დაგეხმარებათ გადაწყვეტილების
მიღებაში (ან მომხმარებელს დაეხმარება გადაწყვეტილების მიღებაში)
დედაპლატის განახლებისას შემთხვევაში:
• რატომ ხდება კომპიუტერის განახლება? მაგალითად, სჭირდება
კომპიუტერს მეტი მეხსიერება? საჭიროა უფრო მეტი გაფართოების
ბუდეები? საჭიროა, კომპიუტერს ჰქონდეს უფრო დიდი/სწრაფი
ცენტრალური პროცესორი, გარკვეული ოპერაციული სისტემების
ან პროგრამების ასამუშავებლად? კომპიუტერის არეალში მეტი
სივრცეა საჭირო? ზოგჯერ დედაპლატის განახლება არ დაგვეხმარება,
თუ კომპიუტერის სხვა კომპონენტები არ განახლდება. ყველაზე
ძვირადღირებული და სწრაფი დედაპლატაც/პროცესორიც არ
ჩატვირთავს პროგრამებს, თუ მას არ აქვს მეხსიერების სათანადო
რაოდენობა. მყარი დისკწამყვანი კიდევ ერთი საკითხია. თუ
პროგრამულ უზრუნველყოფასთან წვდომა ნელია, მაშინ გამოსავალი
შეიძლება არ იყოს ახალი დედაპლატა, არამედ უფრო სწრაფი და დიდი
მყარი დისკწამყვანი ან მეტი ოპერატიული მეხსიერება.
• რომელი ტიპის გაფართოების ბუდეები (PCI, AGP, ან PCIe) და თითოეული
ტიპის რამდენი ადაპტერია საჭირო ძველი დედაპლატისგან? აქვს ახალ
დედაპლატას საჭირო გაფართოების ბუდეები?
• რა ტიპის ჩიპსეტს უჭერს მხარს ახალი დედაპლატა? რომელ ახალ
ფუნქციებს შემატებს (თუ შემატებს) ეს ახალ დედაპლატას?
• ჩაეტევა ახალი დედაპლატა არსებული კომპიუტერის ქეისში, თუ საჭირო
იქნება ახალი ქეისი?
• პროცესორის განახლების შემთხვევაში, დაუჭერს მხარს დედაპლატს
ახალი ტიპის პროცესორს?
• იძლევა დედაპლატა პროცესორის სამომავლო განახლებების
უფლებას?
• ოპერატიული მეხსიერების რა მოცულობას დაუშვებს დედაპლატა?
რომელი მეხსიერების ჩიპები საჭიროა ახალ დედაპლატზე? იმუშავებს
თუ არა ძველი მეხსიერების ჩიპები ახალ დედაპლატზე, ან ახალ
პროცესორზე?
61
დედაპლატების განახლება და ჩანაცვლება
62
დედაპლატას ხარვეზების აღმოჩენა
და გადაწყვეტა
დედაპლატას ხარვეზის მოდულები. გახსოვდეთ, რომ
სიმპტომები ცენტრალური მოულოდნელი გათიშვა, სისტემის
პროცესორის სიმპტომების ბლოკირება და რამდენჯერმე
მსგავსია: სისტემა უჩვენებს ცარიელ ხელახალი ჩატვირთვა შეიძლება
ეკრანს ჩართვისას (რაც შეიძლევა იყოს ცენტრალური პროცესორის
მიშნავდეს, რომ ვიდოე კაბელი ან კვების ბლოკის პრობლემების
კარგად არ არის მიერთებული); სიმპტომებიც.
ეკრანზე ჩნდება შეცდომის კოდი; დედაპლატის და კვების
იმის ერთზე მეტი მოკლე ხმოვანი პრობლემები, ალბათ, ყველაზე
სიგნალი; სისტემა მოულოდნელად რთული დასადგენია. იმის გამო,
ითიშება; სისტემა იბლოკება; რომ დედაპლატზე განთავსებულია
სისტემა რამდენჯერმე იტვირთება სხვადასხვა კომპონენტები, ამიტომ
ხელახლა; ჩნდება Windows BSOD ბევრი რამ შეიძლება იწვევდეს
(„სიკვდილის ლურჯი ეკრანი“); ან ხარვეზებს. POST (თვითტესტირება
არ მუშაობს რომელიმე პორტი, დენში ჩართვისას)
გაფართოების ბუდე ან მეხსიერების
63
დედაპლატას ხარვეზების აღმოჩენა და გადაწყვეტა
64
დედაპლატას ხარვეზების აღმოჩენა და გადაწყვეტა
65
დედაპლატას ხარვეზების აღმოჩენა და გადაწყვეტა
66
დედაპლატას ხარვეზების აღმოჩენა და გადაწყვეტა
67