Professional Documents
Culture Documents
Kinh teá hoïc laø boä moân khoa hoïc xaõ hoäi,
nghieân cöùu vieäc löïa choïn caùch söû duïng
hôïp lyù nguoàn löïc khan hieám ñeå saûn xuaát ra
nhöõng haøng hoùa vaø dòch vuï, nhaèm thoûa
maõn cao nhaát nhu caàu cho moïi thaønh vieân
trong xaõ hoäi.
I. Caùc khaùi nieäm cô baûn
2. Kinh teá hoïc vó moâ vaø vi moâ
Kinh teá hoïc vó moâ: Nghieân cöùu toaøn boä neàn kinh teá:
saûn löôïng, taêng tröôûng, laïm phaùt, thaát nghieäp…
Kinh teá hoïc vi moâ: Kinh teá vi moâ nghieân cöùu haønh vi
cuûa töøng thaønh phaàn, töøng ñôn vò rieâng leû trong neàn
kinh teá.
* Ngöôøi tieâu duøng
* Coâng nhaân
* Doanh nghieäp
* Chính phuû
Moái quan heä giöõa kinh teá hoïc vi moâ vaø vó moâ.
I. Caùc khaùi nieäm cô baûn
3. Kinh teá hoïc thöïc chöùng vaø kinh teá hoïc chuaån taéc
* Kinh teá hoïc thöïc chöùng
Moâ taû, lyù giaûi vaø döï baùo caùc vaán ñeà kinh teá ñaõ, ñang vaø seõ
xaûy ra treân thöïc teá - voán laø keát quaû cuûa söï löïa choïn cuûa
caùc taùc nhaân kinh teá.
* Kinh teá hoïc chuaån taéc: ñöa ra nhöõng chæ daãn, nhöõng quan
ñieåm caù nhaân veà caùch giaûi quyeát caùc vaán ñeà kinh teá.
- Lieân quan ñeán caùc giaù trò ñaïo ñöùc, xaõ hoäi, vaên hoùa.
- Thöôøng mang tính chuû quan cuûa ngöôøi phaùt bieåu.
- Laø nguoàn goác baát ñoàng quan ñieåm giöõa caùc nhaø kinh teá
hoïc.
II. Caùc vaán ñeà cô baûn trong kinh teá hoïc
1.000 A
Ñöôøng PPF
B
900
C
750 U Khoâng theå ñaït ñöôïc
550 D
500 I Saûn xuaát coù hieäu quaû
Saûn xuaát keùm hieäu quaû
300 E
F
0 10 15 20 30 40
50
Xe hôi
Töø sô ñoà cho thaáy:
* Ñieåm I töôïng tröng cho phoái hôïp khoâng hieäu quaû.
* Ñieåm U laø khoâng theå ñaït ñöôïc vì neàn kinh teá khoâng coù ñuû
taøi nguyeân ñeå ñaûm baûo möùc saûn xuaát ñoù.
* Nhöõng ñieåm naèm treân ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát
(ñieåm A, B, C, D, E, F) töôïng tröng nhöõng möùc ñoä hieäu
quaû cuûa neàn saûn xuaát.
Hieäu quaû saûn xuaát laø söû duïng nguoàn taøi nguyeân khan
hieám sao cho thoûa maõn nhu caàu cuûa xaõ hoäi baèng caùch taïo
ra soá löôïng saûn phaåm toái ña. Hay noùi caùch khaùc laø naèm
treân ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát.
Hieäu quaû saûn xuaát coøn ñònh nghóa laø khi xaõ hoäi gia taêng
soá löôïng saûn phaåm naøy thì baét buoäc phaûi giaûm bôùt soá
löôïng saûn phaåm khaùc.
II. Caùc vaán ñeà cô baûn trong kinh teá hoïc
Cung SLÑ,
voán, ñaát… Caàu
THÒ TRÖÔØNG CAÙC
YEÁU TOÁ SAÛN XUAÁT
Thu nhaäp: tieàn löông, tieàn Chi phí caùc yeáu toá SX
laõi, tieàn thueâ, lôïi nhuaän
Moät soá ví duï veà Kinh teá hoïc vi moâ vaø vó moâ quan taâm
Saûn xuaát Giaù caû Thu nhaäp Vieäc laøm
Vi moâ Saûn xuaát / Saûn Nhöõng möùc giaù Phaân phoái thu Vieäc laøm trong
löôïng trong töøng rieâng leû cuûa nhaäp vaø cuûa caûi. töøng ngaønh hoaëc
ngaønh hoaëc töøng töøng saûn phaåm. doanh nghieäp.
doanh nghieäp.
Bao nhieâu saét? Giaù saét. Tieàn löông trong Vieäc laøm trong
Bao nhieâu gaïo? Giaù gaïo. ngaønh saét. ngaønh saét .
Bao nhieâu vaûi? Giaù vaûi. Tieàn löông toái Soá lao ñoäng trong
thieåu. moät xí nghieäp.
Vó moâ Saûn xuaát / Saûn Möùc giaù toång Thu nhaäp quoác Vieäc laøm vaø thaát
löôïng quoác gia. quaùt trong neàn gia. nghieäp trong toaøn
Toång saûn löôïng kinh teá. boä neàn kinh teá.
quoác gia.
Taêng tröôûng. Giaù tieâu duøng. Toång soá lao ñoäng
Giaù saûn xuaát. Toång möùc lôïi coù vieäc laøm.
Tyû leä laïm phaùt. nhuaän cuûa caùc Tyû leä thaát nghieäp
doanh nghieäp.
Phaân bieät caùc phaùt bieåu vi moâ vaø vó moâ
1. Möùc chi tieâu tieâu duøng taêng cao moät thôøi gian daøi
ñaõ keùo söï taêng tröôûng kinh teá maïnh meõ.
2. Gaàn ñaây do suy thoaùi cuûa neàn kinh teá toaøn caàu laøm
cho ngaønh coâng nghieäp du lòch suït giaûm roõ reät.
3. Xuaát khaåu taêng tröôûng chaäm laïi do coù söï suy thoaùi
cuûa caùc nöôùc baïn haøng chuû yeáu.
4. Ngaân haøng trung öông quyeát ñònh taêng laõi suaát
nhaèm kieàm cheá aùp löïc laïm phaùt.
5. Suy thoaùi cuûa ngaønh coâng nghieäp deät do caïnh tranh
vaø coâng ngheä thay ñoåi nhanh choùng.
Phaân bieät caùc phaùt bieåu vi moâ vaø vó moâ
6. Laïm phaùt cuûa Vieät Nam naêm 2008 cao.
7. Lôïi nhuaän kinh teá laø ñoäng löïc thu huùt caùc doanh
nghieäp môùi gia nhaäp vaøo ngaønh kinh doanh ñòa oác.
8. Chính saùch taøi chính, tieàn teä laø nhöõng coâng cuï ñieàu
tieát neàn kinh teá cuûa chính phuû.
9. Tyû leä thaát nghieäp cuûa Vieät Nam coøn khaù cao.
10.Taêng chi tieâu cho hoaït ñoäng dòch vuï chaêm soùc y
teá ôû vuøng saâu vaø vuøng daân toäc ít ngöôøi.
Phaân bieät nhaän ñònh thöïc chöùng vaø
nhaän ñònh chuaån taéc
1. Nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc nöôùc ngheøo cuûa theá giôùi nhaän
ñöôïc thu nhaäp ít hôn trong toång thu nhaäp cuûa theá giôùi.
2. AÙp ñaët thueá cao ñoái vôùi thuoác laù seõ laøm giaûm vieäc huùt
thuoác.
3. Giaù daàu theá giôùi hieän nay ñang taêng cao.
4. Chính phuû Vieät Nam neân ñöa ra nhöõng bieän phaùp nhaèm
keàm cheá laïm phaùt hieän nay.
5. Ngaønh deät Vieät Nam neân taêng löông cho ngöôøi lao ñoäng
ñeå traùnh tình traïng thieáu ngöôøi laøm vieäc.
6. Vöùt raùc nôi coâng coäng laø haønh vi phaù hoaïi moâi tröôøng
soáng neân caàn phaûi xöû lyù nghieâm.
Chöông 2
Caàu, cung vaø giaù thò tröôøng
Phaûi coù thoâng tin hoaøn haûo ñoái vôùi caùc ñieàu kieän
mua baùn treân thò tröôøng.
Khoâng coù raøo caûn gia nhaäp hay rôøi khoûi thò tröôøng.
I. Caàu, cung vaø giaù caû thò tröôøng
1. Caàu
Khaùi nieäm
Caàu cuûa moät haøng hoùa, dòch vuï laø soá löôïng
cuûa haøng hoùa, dòch vuï ñoù maø nhöõng ngöôøi
tieâu duøng saün loøng mua töông öùng vôùi caùc
möùc giaù khaùc nhau trong moät khoaûng thôøi
gian xaùc ñònh.
1. Caàu
Bieåu caàu
P QD
(ngaøn ñoàng/ñôn vò) (ngaøn caùi)
50 7
40 14
30 21
20 28
10 35
1. Caàu
Ñöôøng caàu
P (ngaøn ñoàng)
30
20
10 (D)
0 7 14 21 28 35
Q (ngaøn caùi)
1. Caàu
Haøm soá caàu
QD = f(P)
Neáu laø haøm tuyeán tính: QD = a.P + b (a<0)
Quy luaät caàu
Vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi,
moái quan heä giöõa giaù vaø löôïng caàu coù tính
quy luaät sau:
P QD
P QD
Ví duï
Haøm caàu ñóa compact coù daïng QD = aP + b
a = ΔQ/ΔP
= 35 -7/10 -50 = -28/40 = - 0,7
Theá QD = 7 P = 50
7 = - 0,7.50 + b
b = 42
Haøm caàu QD = -7/10P + 42
Hay P = -10/7QD + 60
1. Caàu
Söï döï ñoaùn cuûa ngöôøi tieâu duøng veà giaù caû, thu
nhaäp vaø chính saùch cuûa chính phuû trong töông lai.
1.Caàu
Thay ñoåi caàu (Ñöôøng caàu dòch chuyeån)
Thu nhaäp P D D’
Q1 Q2 Q’1 Q’2 Q
1.Caàu
Thu nhaäp bình quaân cuûa daân cö taêng
P
D’ D
Q’2 Q’1Q2 Q1 Q
1. Caàu
Giaù caû haøng hoùa coù lieân quan
Haøng thay theá
P
Pepsi Coca
P2
P1
Q2 Q1 Q
1. Caàu
Giaù caû haøng hoùa coù lieân quan
Haøng boå sung
P
P2
P1
Q2 Q1 Q
2. Cung
Khaùi nieäm
P QS
(ngaøn ñoàng/ñôn vò) (ngaøn caùi)
50 39
40 30
30 21
20 12
10 3
2. Cung
Ñöôøng cung
P (ngaøn ñoàng)
(S)
50
Ñöôøng cung doác
leân cho bieát giaù
40
caøng cao doanh
30 nghieäp saün loøng
20 baùn caøng nhieàu.
10
0 3 12 21 30 39
Q (ngaøn caùi)
2. Cung
Haøm soá cung
QS = f(P)
Neáu laø haøm tuyeán tính: QS = c.P + d (c>0)
Quy luaät cung
Vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi,
moái quan heä giöõa giaù vaø löôïng cung coù tính
quy luaät sau:
P QS
P QS
Ví duï
Haøm cung ñóa compact coù daïng QS = cP + d (c>0)
c = ΔQ/ΔP
= 12 -30/20 -40 = 0,9
Theá QS = 3 P = 10
3 = 0,9.10 + d
d = -6
Haøm cung QS = 9/10P – 6
Hay P = 10/9QS + 20/3
2. Cung
Tiến bộ kỹ thuật
P1
laøm cho ñöôøng •
cung dòch P2 •
chuyeån sang
phải, cung tăng
Q2 Q1 Q’2 Q’1 Q
Q
2. Cung
Giaù yeáu toá ñaàu vaøo
Giaù S’
Giaù yeáu toá S
ñaàu vaøo taêng
laøm cho
P1 •
ñöôøng cung
dòch chuyeån
sang traùi, P2
•
cung giaûm
Q’2 Q’1 Q2 Q1 Q
3.Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
P QD QS Dö thöøa (+)
(ñoàng/taán) (taán/thaùng) (taán/thaùng) Thieáu huït (-)
50 7.000 39.000 + 32.000
40 14.000 30.000 + 16.000
30 21.000 21.000 0
20 28.000 12.000 - 16.000
10 35.000 3.000 - 32.000
3.Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
P (ngaøn ñoàng)
(S)
50 Giaù vaø soá löôïng caân
40 baèng ñöôïc xaùc ñònh
E taïi giao ñieåm cuûa hai
30 ° ñöôøng caàu vaø cung
20
10 (D)
0 7 14 21 28 35
Q (ngaøn caùi)
3.Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
Toùm taét cô cheá thò tröôøng
1. Cung vaø caàu töông taùc quyeát ñònh giaù caân baèng thò
tröôøng.
2. Khi chöa caân baèng, thò tröôøng seõ ñieàu chænh söï
thieáu huït hoaëc dö thöøa haøng hoùa cho ñeán khi ñaït
ñöôïc traïng thaùi caân baèng.
3. Thò tröôøng laø caïnh tranh hoaøn haûo thì cô cheá hoaït
ñoäng treân môùi coù hieäu quaû.
3. Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
cung giaûm.
Q0 Q1 QS Q
Söï thay ñoåi traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
D D’ S
P
Q0 Q1 QD Q
Söï thay ñoåi traïng thaùi caân baèng thò tröôøng
ª Caàu thay ñoåi vaø cung khoâng ñoåi
* D vaø S= PE vaøQE
* D vaø S= PE vaø QE
ª Caàu khoâng ñoåi vaø cung thay ñoåi
* D= vaø S PE vaø QE
* D= vaø S PE vaø QE
ª Cung vaø caàu ñeàu thay ñoåi
* D vaø S PE= vaø QE
* D vaø S PE= vaø QE
* D vaø S PE vaø QE=
* D vaø S PE vaø QE=
II. Ñoä co giaõn cuûa caàu, cung
* Khaùi nieäm
ED = (%ΔQ) / (%ΔP)
ΔQ / Q ΔQ P
ED = = x
ΔP / P ΔP Q
Thí duï : soá löôïng caàu giaûm 20% khi giaù taêng
10% ta tính ñöôïc : ED = - 2
Ví dụ
4 ED = -∞
ED < -1
ED = -1
2 °
ED > -1
ED = 0
0
20 40 Q
b. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù
P
Caàu co giaõn hoaøn toaøn
ED = - ∞
P* D
Q
b. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù
D
P
Q* Q
Neáu ΔQ vaø ΔP nhoû thì aùp duïng coâng thöùc
ED = ΔQ / Q
ΔP / P
Thí duï : A : P = 40 Q = 400
B : P = 50 Q = 350
Choïn goác taïi A - 50 / 400
ED = = - 0,5
10 / 40
Ví duï A : P1 = 6 Q1 = 0
B : P2 = 4 Q2 = 10
C : P3 = 2 Q3 = 20
D : P4 = 0 Q4 = 30
Ñoaïn AB ED = -5
Ñoaïn BC ED = -1
Ñoaïn CD ED = -0,2
Nhöõng nhaân toá chính aûnh höôûng ñeán E D
Thôøi gian
Tyû phaàn chi tieâu cuûa haøng hoùa trong thu nhaäp
Ñoä co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp laø % thay ñoåi
cuûa löôïng caàu khi thu nhaäp thay ñoåi 1 % ( caùc yeáu
toá khaùc khoâng ñoåi)
EI = %ΔQ/%ΔI
EI = ΔQ/ ΔI x I/Q
c. Ñoä co giaõn cuûa caàu ñoái vôùi thu nhaäp
Tính chaát cuûa EI
ES = P / Q x (ΔQ / ΔP)
ES > 1 : cung co giaõn nhieàu.
ES < 1 : cung co giaõn ít.
ES = 1 : cung co giaõn moät ñôn vò.
ES = 0 : cung hoaøn toaøn khoâng co giaõn.
ES = ∞ : cung co giaõn hoaøn toaøn.
Ñoä co giaõn ngaén haïn khaùc vôùi ñoä co giaõn daøi haïn
Caàu
Phaàn lôùn caùc haøng hoùa vaø dòch vuï ñoä co giaõn trong
ngaén haïn nhoû hôn ñoä co giaõn trong daøi haïn.
Ñoái vôùi caùc haøng hoùa laâu beàn ñoä co giaõn trong ngaén
haïn lôùn hôn ñoä co giaõn trong daøi haïn.
Cung
Phaàn lôùn caùc haøng hoùa vaø dòch vuï ñoä co giaõn theo giaù
cuûa cung trong daøi haïn lôùn hôn trong ngaén haïn.
Caùc haøng hoùa khaùc (haøng laâu beàn, taùi cheá) ñoä co giaõn
theo giaù cuûa cung trong daøi haïn nhoû hôn trong ngaén
haïn.
III. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa cung, caàu
1.ÖÙng duïng tính chaát co giaõn cuûa caàu trong
kinh doanh
2.Söï can thieäp tröïc tieáp cuûa Chính phuû
Giaù traàn.
Giaù saøn.
3. Söï can thieäp giaùn tieáp cuûa Chính phuû
Ñaùnh thueá.
Trôï caáp.
1. ÖÙng duïng tính chaát co giaõn cuûa caàu trong kinh doanh
P1 = 50 Q1 = 500 TR1 = 25.000
ED < -1
P2 = 55 Q2 = 400 TR2 = 22.000
P vaø TR thay ñoåi ngöôïc chieàu
P1 = 50 Q1 = 500 TR1 = 25.000
ED > -1
P2 = 55 Q2 = 475 TR2 = 26.125
P vaø TR thay ñoåi cuøng chieàu
Thieáu huït
E
P0 haøng hoùa
A B
Pmax
QS Q0 QD Q
2. Söï can thieäp tröïc tieáp
b. Giaù saøn (hay giaù toái thieåu - Pmin )
Cao hôn giaù caân baèng.
QS > QD : Dö thöøa haøng hoùa.
Chính phuû caàn mua heát löôïng haøng hoùa dö thöøa
neáu muoán Pmin coù hieäu löïc.
Neáu Chính phuû khoâng mua heát löôïng haøng hoùa
thöøa, Pmin bò voâ hieäu hoùa.
b. Giaù saøn
Dö thöøa
P haøng hoùa
S
Pmin A B
P0 E
QD Q0 QS Q
3. Söï can thieäâp giaùn tieáp
a. Ñaùnh thueá
Trong thöïc teá ñoâi khi chính phuû xem
vieäc ñaùnh thueá laø hình thöùc phaân phoái
laïi thu nhaäp hay haïn cheá vieäc saûn xuaát
hay tieâu duøng saûn phaåm naøo ñoù.
a. Ñaùnh thueá
P
S1
tD= P1- P0
tS= P0- PS
P’ S
= P0 – (P1-t) E1
P1 t
P0
t
E
PS
F
Q1 Q0 Q
a. Ñaùnh thueá
Q1 Q0 Q
a. Ñaùnh thueá
Ñöôøng cung
hoaøn toaøn co
giaõn theo giaù, E1
giaù thò tröôøng P1 S1
taêng ñuùng baèng
t
möùc thueá. P0 S
E
Keát quaû: Ngöôøi
tieâu duøng chòu
toaøn boä thueá D
Q1 Q0 Q
a. Ñaùnh thueá
P D
Ñöôøng caàu hoaøn
toaøn khoâng co S1
giaõn theo giaù, E1
giaù thò tröôøng P1 S
taêng ñuùng baèng t
möùc thueá.
E
P0
Keát quaû: Ngöôøi
tieâu duøng chòu
toaøn boä thueá
Q
Q1=Q0
a. Ñaùnh thueá
P S
Ñöôøng cung hoaøn
toaøn khoâng co
giaõn theo giaù,
thueá khoâng laøm
taêng giaù thò
t
tröôøng.
Kết quả E
P1=P0
Nhaø saûn xuaát
chòu toaøn boä thueá
D
Q
Q1=Q0
a. Ñaùnh thueá
P
S
S1
B
PS
E0
P0
S
P1 E1
P’
A
Q0 Q1 Q
b. Trôï caáp
Q0 Q1 Q
b. Trôï caáp
P D
S
Ñöôøng caàu hoaøn
toaøn khoâng co P0 E S1
giaõn theo giaù,
s
giaù thò tröôøng
giaûm ñuùng baèng P1 E1
möùc trôï caáp
Q
Q1=Q0
Caâu hoûi chöông II
1. Vôùi caùc ñieàu ñieän khaùc khoâng ñoåi, neáu PX taêng leân
thì :
a. Löôïng caàu cuûa X giaûm xuoáng.
b. Phaàn chi tieâu cho X taêng leân.
c. Löôïng caàu cuûa X taêng leân.
d. Ñöôøng caàu cuûa X dòch chuyeån sang phaûi.
2. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù ED = -2. Khi giaù cuûa
saûn phaåm naøy taêng 5% thì löôïng caàu veà saûn phaåm
seõ:
a. Giaûm 5% b. Taêng 5% c. Giaûm 10% d.Taêng 10%
3. Yeáu toá naøo sau ñaây laøm dòch chuyeån ñöôøng cung cuûa
moät maët haøng sang phaûi :
a. Chi phí saûn xuaát giaûm
b. Soá ngöôøi baùn nhieàu hôn
c. Thueá ñaùnh vaøo maët haøng naøy thaáp
d. Caû 3 caâu ñeàu ñuùng
4. Neáu ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù coù trò tuyeät ñoái lôùn
hôn 1, ñeå gia taêng toång doanh thu neân :
a. Gia taêng giaù cuûa saûn phaåm
b. Giaûm giaù cuûa saûn phaåm
c. Giöõ cho giaù saûn phaåm khoâng ñoåi
d. Giaûm caàu saûn phaåm
5. Tröôøng hôïp naøo sau ñaây laøm dòch chuyeån ñöôøng caàu ti
vi Sony sang traùi
a. Giaù ti vi Sony taêng
b. Thu nhaäp cuûa ngöôøi daân taêng
c. Giaù ti vi Samsung taêng
d. Khoâng caâu naøo ñuùng
6. Phaùt bieåu naøo sau ñaây khoâng ñuùng
a. Heä soá co giaõn cuûa cung luoân lôùn hôn 0
b. Söï taêng giaù moät maët haøng thöôøng laøm taêng caàu ñoái
vôùi maët haøng thay theá noù.
c. Treân ñöôøng caàu tuyeán tính caùc möùc giaù coù cuøng heä
soá co giaõn
d. Chi phí saûn xuaát taêng laøm ñöôøng cung dòch chuyeån
sang traùi
7. Khi caû caàu vaø cung cuûa moät maët haøng ñeàu taêng leân, giaù
caû vaø saûn löôïng caân baèng seõ :
a. Giaù vaø löôïng ñeàu taêng
b. Giaù giaûm, löôïng taêng
c. Löôïng taêng, giaù khoâng xaùc ñònh
d. Caû giaù vaø löôïng ñeàu khoâng xaùc ñònh ñöôïc
8. Haøm soá caàu vaø cung veà moät saûn phaåm laø Q = 180 –
3P vaø Q = 30 + 2P. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù taïi
ñieåm caân baèng thò tröôøng laø :
a. ED =-1 b. ED =-1/3 c. ED =-3 d. a,b,c ñeàu sai
Roå haøng treân thò tröôøng laø moät taäp hôïp cuûa
moät hay nhieàu loaïi haøng hoùa vôùi soá löôïng
cuï theå.
Moät roå haøng naøy coù theå ñöôïc thích hôn moät
roå haøng khaùc do coù söï keát hôïp giöõa caùc loaïi
haøng hoùa khaùc nhau vaø soá löôïng keát hôïp
khaùc nhau.
1.Caùc giaû thieát cô baûn veà sôû thích cuûa
ngöôøi tieâu duøng
Sôû thích laø hoaøn chænh.
Sôû thích coù tính baéc caàu.
Ngöôøi tieâu duøng luoân thích nhieàu hôn ít.
Caùc loaïi haøng xaáu caøng ít caøng toát.
2. Khaùi nieäm
a. Ñoä höõu duïng (U)
Ñoä höõu duïng laø möùc ñoä thoûa maõn cuûa ngöôøi
tieâu duøng caûm nhaän ñöôïc khi tieâu duøng moät
loaïi saûn phaåm hoaëc dòch vuï naøo ñoù.
Ví duï: xem moät boä phim laøm cho baïn haøi loøng
hôn ñoïc moät quyeån saùch , ñieàu ñoù coù nghóa laø
boä phim ñaõ cho baïn ñoä höõu duïng cao hôn.
2. Khaùi nieäm
b. Tổng höõu duïng (TU)
Toång höõu duïng laø toång möùc thoûa maõn ngöôøi
tieâu duøng ñaït ñöôïc khi tieâu thuï moät soá löôïng
saûn phaåm nhaát ñònh trong moãi ñôn vò thôøi gian.
Ñaëc ñieåm: ban ñaàu khi taêng soá löôïng saûn phaåm
tieâu thuï thì toång höõu duïng taêng leân, ñeán soá
löôïng saûn phaåm naøo ñoù toång höõu duïng seõ ñaït
cöïc ñaïi; neáu tieáp tuïc gia taêng soá löôïng saûn
phaåm söû duïng, thì toång möùc thoûa maõn coù theå
khoâng ñoåi hoaëc seõ suït giaûm.
Ñöôøng toång höõu duïng
TUmax
TU
q* SL
2. Khaùi nieäm
c. Höõu duïng bieân (MU)
Höõu duïng bieân laø söï thay ñoåi trong toång höõu duïng
khi thay ñoåi moät ñôn vò saûn phaåm tieâu duøng trong
moãi ñôn vò thôøi gian (vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá
khaùc khoâng ñoåi).
MUx = TU / Qx
Neáu haøm toång höõu duïng laø lieân tuïc, thì MU chính
laø ñaïo haøm baäc nhaát cuûa TU.
MUx = dTU / dQx
Treân ñoà thò, MU chính laø ñoä doác cuûa ñöôøng TU.
Bieåu TU vaø MU cuûa moät ngöôøi tieâu duøng
khi söû duïng saûn phaåm x
TUmax
MU
TU
TUq+1
MU
TUq
Uq+1 °
°
q q+1 q* Q q+1 q* Q
2. Khaùi nieäm
c. Höõu duïng bieân (MU)
Quy luaät höõu duïng bieân giaûm daàn
Khi söû duïng ngaøy caøng nhieàu saûn phaåm X, trong khi soá
löôïng caùc saûn phaåm khaùc ñöôïc giöõ nguyeân trong moãi
ñôn vò thôøi gian, thì höõu duïng bieân cuûa saûn phaåm X seõ
giaûm daàn.
Moái quan heä giöõa MU vaø TU
Khi MU > 0 thì TU taêng
Khi MU < 0 thì TU giaûm
Khi MU = 0 thì TU ñaït cöïc ñaïi (TUmax)
2. Khaùi nieäm
d. Ñöôøng ñaúng ích (ñöôøng ñaúng duïng, ñöôøng
cong baøng quang)
Ñöôøng ñaúng ích (IC) laø taäp hôïp caùc phoái hôïp
khaùc nhau giöõa hai hay nhieàu saûn phaåm cuøng
taïo neân möùc thoûa maõn nhö nhau cho ngöôøi
tieâu duøng.
d. Ñöôøng ñaúng ích
Y
Phối X Y
hợp (đơn vị) (đơn vị)
A 3 7
7 A
B 4 4
C 5 2
D 6 1
4 B E F
2 C U3
D
1 U2
U1
3 4 5 6
X
C
0 X
d. Ñöôøng ñaúng ích
Tyû leä thay theá bieân
Tyû leä thay theá bieân (MRS) laø soá löôïng moät haøng
hoùa maø ngöôøi tieâu duøng coù theå töø boû ñeå tieâu duøng
theâm moät ñôn vò haøng hoùa khaùc maø lôïi ích khoâng
ñoåi.
MRS ñöôïc xaùc ñònh baèng ñoä doác cuûa ñöôøng IC.
MRS coù qui luaät giaûm daàn (IC coù maët loài höôùng veà
goác ñoà thò)
d. Ñöôøng ñaúng ích
14 MRS = 6
MRS XY = -Y/ X
12 -6
10 B
1 MRS = 4
8 -4
C MRS = 2
6 1
-2 D MRS = 1
4 1 -1
E
2 1
X
0 1 2 3 4 5
d. Ñöôøng ñaúng ích
4
IC cuûa haøng thay theá hoaøn
toaøn MRS khoâng ñoåi.
3
0 1 2 3 4
d. Ñöôøng ñaúng ích
0 1 2 3 4
e. Ñöôøng ngaân saùch
I Px
Hay Y = - X
Py Py
M
I/Py
N
0 I/Px X
e. Ñöôøng ngaân saùch
Ñaëc ñieåm
Ñöôøng ngaân saùch laø ñöôøng thaúng doác xuoáng veà
beân phaûi.
Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch laø soá aâm cuûa tyû
giaù hai loaïi haøng hoùa = PX / PY : tyû leä ñaùnh ñoåi
giöõa hai saûn phaåm treân thò tröôøng. Coù nghóa laø
muoán taêng mua moät saûn phaåm naøy phaûi giaûm
töông öùng bao nhieâu saûn phaåm kia khi thu nhaäp
khoâng ñoåi.
e. Ñöôøng ngaân saùch
Söï dòch chuyeån ñöôøng ngaân saùch
Thu nhaäp thay ñoåi
Moät söï gia taêng (giaûm suùt) veà thu nhaäp laøm cho ñöôøng
ngaân saùch dòch chuyeån ra phía ngoaøi (vaøo beân trong) vaø
song song vôùi ñöôøng ngaân saùch ban ñaàu.
Giaù saûn phaåm thay ñoåi
Neáu giaù cuûa moät loaïi haøng hoùa taêng (giaûm), ñöôøng ngaân
saùch dòch chuyeån vaøo trong (ra ngoaøi) vaø xoay quanh ñieåm
chaën cuûa haøng hoùa kia.
Söï thay ñoåi cuûa ñöôøng ngaân saùch
Y
Y
I /PY
I /PY
X
I /PX X I /PX
30
U2
Ñöôøng ngaân saùch
0 20 40 80 X
II. Nguyeân taéc toái ña hoùa höõu duïng
A
Y1 B
U3
U2
C
U1
X1 X
II. Nguyeân taéc toái ña hoùa höõu duïng
* MU vaø IC
• Neáu tieâu duøng doïc theo ñöôøng IC, MU taêng
theâm do taêng tieâu duøng haøng hoùa naøy phaûi baèng
vôùi MU maát ñi do giaûm tieâu duøng haøng hoùa kia.
• Ví duï, coù 2 haøng hoùa laø X vaø Y thì
MUX.ΔX + MUY .ΔY = 0 hay:
• - ΔY/ΔX = MUX/MUY (maø -ΔY/ΔX = MRS)
• Do vaäy: MRS = MUX/MUY
MU vaø söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng
•Ngöôøi tieâu duøng toái ña hoùa thoûa duïng khi:
MRS = PX/PY
Maø MRS = MUX/MUY hay
MUX/MUY = PX/PY
MUX/PX = MUY/PY
•Nhö vaäy, ñeå ñaït ñöôïc thoûa duïng toái ña ngöôøi tieâu duøng
phaûi phaân boå ngaân saùch coù haïn cuûa mình ñeå mua haøng
hoùa vaø dòch vuï vôùi soá löôïng moãi thöù sao cho höõu duïng
bieân moãi ñoàng chi tieâu cho haøng hoùa vaø dòch vuï khaùc
nhau phaûi baèng nhau.Ñaây goïi laø nguyeân taéc caân baèng
bieân.
III. Söï hình thaønh ñöôøng caàu thò tröôøng
1. Ñöôøng caàu caù nhaân veà saûn phaåm
Xaùc ñònh ñöôøng caàu caù nhaân cuûa moät saûn
phaåm laø chæ ra nhöõng soá löôïng khaùc nhau cuûa
saûn phaåm naøy maø moät caù nhaân seõ mua öùng
vôùi nhöõng möùc giaù khaùc nhau (trong khi caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi giaù
Y
Giaû ñònh:
I = 30
PY = $2
PX = $2; $1.5; $1
10 A
U1
6 B
5 C
U2
U3
5 12 20 X
Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi giaù
Y
•Ñöôøng tieâu
Ñöôøng tieâu duøng theo giaù
duøng theo giaù
(Hay coøn goïi laø ñöôøng giaù caû -tieâu duøng)
laø taäp hôïp
nhöõng phoái 10 A
hôïp toái öu cuûa
ngöôøi tieâu
U1
duøng khi giaù
moät haøng hoùa 6 B
thay ñoåi (caùc
5 C
U2
yeáu toá khaùc U3
vaãn giöõ
nguyeân)
5 12 20 X
Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi giaù
PX
$1.5 E
5 12 20 X
Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi giaù
Y
X1 X2 X
•Ñöôøng tieâu duøng theo giaù laø taäp hôïp nhöõng phoái hôïp toái
öu cuûa ngöôøi tieâu duøng khi giaù moät haøng hoùa thay ñoåi
(caùc yeáu toá khaùc vaãn giöõ nguyeân)
Y
Suy ra ñöôøng
caàu caù nhaân töø
ñoà thò caân baèng Ñöôøng tieâu
tieâu duøng Y1
E1 duøng theo giaù
E2
Y2
X
X1 X2 X
Giaù
P1
P2
X
X1 X2
Haøng hoùa thay theá vaø haøng hoùa boå sung
Haøng hoùa thay theá
* Haøng hoùa thay theá cho nhau neáu giaù cuûa moät haøng hoùa
taêng (giaûm) thì seõ laøm cho löôïng caàu cuûa haøng hoùa kia
taêng (giaûm).
* Neáu ñöôøng tieâu duøng theo giaù doác xuoáng: hai haøng hoùa
naøy laø hai haøng hoùa thay theá cho nhau.
Haøng hoùa boå sung
* Haøng hoùa boå sung cho nhau neáu giaù cuûa moät haøng hoùa
taêng (giaûm) seõ laøm giaûm (taêng) löôïng caàu cuûa haøng
hoùa kia.
* Neáu ñöôøng tieâu duøng theo giaù doác leân: hai haøng hoùa
naøy ñöôïc xem laø boå sung cho nhau.
2. Ñöôøng caàu thò tröôøng veà saûn phaåm
Ñöôøng caàu thò tröôøng laø ñöôøng theå hieän moái
quan heä giöõa soá löôïng cuûa moät haøng hoùa maø
taát caû nhöõng ngöôøi tieâu duøng treân thò tröôøng
seõ mua töông öùng vôùi caùc möùc giaù khaùc nhau
cuûa haøng hoùa ñoù.
Laø toång caùc ñöôøng caàu caù nhaân.
Ví duï
3
Toång: caàu thò tröôøng
2
1
DA DB DC
0 5 10 15 20 25 30 Löôïng
2. Đường cầu thị trường của sản phẩm
P0
P1
P2
Q1B Q2B Q1 Q2
Q1A Q2A
Ñöôøng caàu cuûa A Ñöôøng caàu cuûa B Ñöôøng caàu thò tröôøng
Hai ñaëc ñieåm quan troïng cuûa caàu thò tröôøng
Ñöôøng caàu seõ dòch chuyeån sang phaûi
khi coù nhieàu ngöôøi tieâu duøng tham gia
thò tröôøng.
Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ñöôøng caàu
caù nhaân cuõng seõ taùc ñoäng ñeán ñöôøng
caàu thò tröôøng.
Hai ñaëc tính quan troïng
cuûa ñöôøng caàu khi giaù caû thay ñoåi
Ñoä höõu duïng coù theå thay ñoåi khi di chuyeån
doïc theo ñöôøng caàu.
2 1 10 4 3
7 C U 2 1 20 10 5
3
5 U2
B
3 U1 2 1 30 16 7
A
4 10 16 X
• Taäp hôïp nhöõng phoái hôïp tieâu duøng toái öu khi thu
nhaäp thay ñoåi goïi laø ñöôøng tieâu duøng theo thu nhaäp.
Ñöôøng thaúng noái A, B vaø C beân treân laø ñöôøng tieâu
duøng theo thu nhaäp cuûa haøng hoùa X vaø Y.
Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi thu nhaäp
PX
•Khi thu nhaäp taêng
(chaúng haïn nhö ôû
ví duï treân, taêng töø
$1.00
E G H $10, $20 leân $30)
vaø giaù caû khoâng
ñoåi thì ñöôøng caàu
D3 cuûa ngöôøi tieâu
D2
duøng seõ dòch
D1
chuyeån sang phaûi.
X
4 10 16
Hai ñaëc tính quan troïng khi thu nhaäp thay ñoåi
Khi thu nhaäp gia taêng seõ dòch chuyeån ñöôøng
ngaân saùch sang phaûi vaø tieâu duøng gia taêng
doïc theo ñöôøng tieâu duøng theo thu nhaäp.
X1 X2 X
I
Ñöôøng Engel
I2
X laø haøng thieát yeáu
I1
X1 X2 X
I X Y
E I1 X1 Y1
F I2 X2 Y2
VI. Caùc vaán ñeà khaùc
1. Ñöôøng cong Engel
Neáu laø haøng hoùa caáp thaáp, ñöôøng Engel coù ñoä
doác aâm (doác xuoáng).
Ñöôøng cong Engle
Thu nhaäp
($/thaùng)
30
20
10
Haøng hoùa
0 4 8 12 16 (ñôn vò/thaùng)
Ñöôøng Engel ñoái
vôùi saûn phaåm X
I
X1 X2 X
Ñöôøng Engel ñoái
I vôùi saûn phaåm Y
I2 F
Y laø saûn phaåm cao caáp: tyû
leä taêng löôïng caàu I1 E
> tyû leä taêng I
Y1 Y2 Y
Ñöôøng Engel ñoái
I vôùi saûn phaåm Z
F
Z laø saûn phaåm caáp thaáp I2
I1 E
Z2 Z1 Z
2. Taùc ñoäng thay theá vaø taùc ñoäng thu nhaäp
a.Taùc ñoäng thay theá: laø löôïng saûn phaåm X giaûm xuoáng (taêng
leân) khi giaù saûn phaåm X taêng leân (hay giaûm xuoáng) trong
ñieàu kieän möùc thoûa maõn khoâng ñoåi (hay thu nhaäp thöïc teá
khoâng ñoåi). Do ñoù, taùc duïng thay theá luoân mang daáu aâm.
b.Taùc ñoäng thu nhaäp: khi giaù saûn phaåm X taêng leân laøm thay
ñoåi löôïng caàu saûn phaåm X do söùc mua giaûm xuoáng (thu
nhaäp thöïc teá giaûm) vaø laøm thay ñoåi möùc thoûa maõn.
Neáu X laø saûn phaåm thoâng thöôøng thì taùc ñoäng thu nhaäp
mang daáu aâm, khi Px taêng thu nhaäp thöïc teá giaûm seõ laøm Qx
giaûm.
Neáu X laø saûn phaåm caáp thaáp taùc ñoäng thu nhaäp mang daáu
döông, khi Px taêng thu nhaäp thöïc teá giaûm seõ laøm Qx taêng
leân vaø ngöôïc laïi.
Taùc ñoäng cuûa vieäc giaûm giaù haøng hoùa
Taùc ñoäng thay theá
* Ngöôøi tieâu duøng coù khuynh höôùng mua nhieàu haøng hoùa coù
giaù reû hôn (vaø ngöôïc laïi).
* Taùc ñoäng thay theá laø söï thay ñoåi soá löôïng tieâu duøng cuûa
moät haøng hoùa do söï thay ñoåi giaù cuûa noù nhöng vôùi möùc
thoûa duïng khoâng ñoåi.
Taùc ñoäng thu nhaäp
* Söùc mua thöïc cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng leân khi giaù cuûa
haøng hoùa giaûm.
* Taùc ñoäng thu nhaäp laø söï thay ñoåi soá löôïng tieâu duøng cuûa
moät haøng hoùa do söùc mua thay ñoåi vôùi möùc giaù caû khoâng
ñoåi. 162
Taùc ñoäng cuûa vieäc giaûm giaù haøng hoùa
Taùc ñoäng thay theá
Khi giaù caû haøng hoùa giaûm, taùc ñoäng thay theá luoân laøm
taêng löôïng caàu cuûa haøng hoùa ñoù.
Toång taùc ñoäng = Taùc ñoäng thay theá + taùc ñoäng thu nhaäp
Taùc ñoäng thay theá vaø taùc ñoäng thu nhaäp
Y
Y1 A
D B
Y2
Taùc ñoäng
thay theá U1 U2
X
O X1 Toång taùc ñoäng E N X2 N’
Taùc ñoäng thu nhaäp
Phaân tích ñoà thò treân
Traïng thaùi ban ñaàu laø ngöôøi tieâu duøng ñang tieâu duøng
taïi ñieåm A vôùi löôïng tieâu duøng töông öùng laø (X1;Y1).
Baây giôø giaû söû giaù cuûa X giaûm xuoáng, ñieàu naøy laøm cho
ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi thaønh MN’ (ban ñaàu laø MN).
Khi ñoù tieâu duøng chuyeån sang ñieåm B (X2;Y2).
Nhö vaäy löôïng tieâu duøng X taêng leân laø X1X2. Trong ñoù:
* Löôïng taêng X1E laø do taùc ñoäng thay theá; vaø
* Löôïng taêng EX2 laø do taùc ñoäng thu nhaäp.
Taùc ñoäng thu nhaäp vaø taùc ñoäng thay theá
Y
cuûa haøng hoùa caáp thaáp
A
B
U2
D
Q0 Q
4. Thaëng dö tieâu duøng
Giaù
6
5
4
3
P=2
1 2 3 4 5 6 Soá löôïng
4. Thaëng dö tieâu duøng
Thaëng dö tieâu duøng caù nhaân cho q1 saûn phaåm
P1 = 50 A
(D)
0 1 Q1 =10 Soá löôïng
4. Thaëng dö tieâu duøng
Thaëng dö tieâu duøng treân thò tröôøng
E1
P1
N (D)
0 Q1 Soá löôïng
Caâu hoûi Chöông 3
1. Moät ngöôøi tieâu duøng coù thu nhaäp laø 250 ñvtt ñeå mua 2
saûn phaåm X vaø Y. Haøm höõu duïng cuûa ngöôøi tieâu duøng
naøy ñöôïc xaùc ñònh bôûi bieåu thöùc TU = X(Y-1). Giaù cuûa
X laø PX = 5 vaø giaù cuûa Y laø PY = 10. Phöông aùn tieâu
duøng toái öu laø
a. X = 24 ; Y = 13
b. X = 13 ; Y = 24
c. X = 30 ; Y = 10
d. a, b, c ñeàu khoâng ñuùng.
2. Ñoä doác cuûa ñöôøng baøng quan phaûn aùnh
a. tyû giaù giöõa hai maët haøng.
b. sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng coù tính baéc caàu.
c. tyû leä thay theá bieân giöõa hai maët haøng.
d. Caùc caâu treân ñeàu sai.
3. Thu nhaäp taêng trong khi giaù caùc saûn phaåm khoâng ñoåi,
thì ñöôøng ngaân saùch seõ:
a. dòch chuyeån song song sang phaûi.
b. khoâng dòch chuyeån.
c. dòch chuyeån song song sang traùi.
d. ñoä doác ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi.
4. Neáu söï phoái hôïp caùc haøng hoùa maø ngöôøi tieâu duøng
choïn naèm ngoaøi ñöôøng ngaân saùch, ngöôøi tieâu duøng seõ:
a. khoâng ñuû tieàn ñeå thöïc hieän söï choïn löïa cuûa mình.
b. ñoái dieän vôùi söï ñaùnh ñoåi giöõa hai haøng hoùa.
c. coù theå mua theâm haøng hoùa ñeå taêng möùc thoûa maõn.
d. Caùc caâu treân ñeàu sai.
5. Ñieåm tieâu duøng toái öu laø ñieåm:
a. naèm treân ñöôøng ngaân saùch.
b. mang laïi cho ngöôøi tieâu duøng ñoä thoûa maõn cao nhaát coù
theå.
c. tyû giaù cuûa hai maët haøng baèng tyû leä thay theá bieân.
d. a,b,c ñeàu ñuùng.
6. Haøm höõu ích cuûa ngöôøi tieâu duøng coù daïng TU = X.Y.
Luùc ñaàu ngöôøi tieâu duøng naøy coù 12 ñôn vò X vaø 10
ñôn vò Y. Giaû söû löôïng tieâu duøng haøng X giaûm xuoáng
coøn 8 ñôn vò thì ñeå möùc thoûa maõn vaãn nhö luùc ñaàu
löôïng haøng Y phaûi laø:
a. 15
b. 10
c. 12
d. a, b, c ñeàu khoâng ñuùng
7. Moät ngöôøi tieâu duøng toái ña hoùa höõu duïng baèng caùch
a. Phaân boå chi tieâu cuûa hoï sao cho ñoä höõu duïng bieân
cuûa moät ñôn vò tieàn (MU/P) ñoái vôùi caùc haøng hoùa laø
baèng nhau.
b. Chi tieâu soá thu nhaäp cuûa hoï ñoái vôùi moät haøng hoùa cho
ñeán khi naøo (MU/P) ñaït ñeán 0.
c. Phaân boå soá chi tieâu cho taát caû caùc loaïi haøng hoùa maø
hoï mua baèng nhau.
d. Tieâu duøng saûn phaåm cho ñeán khi naøo ñoä höõu duïng
bieân (MU) baèng 0.
8. Moät ngöôøi tieâu duøng daønh 100 ngaøn ñoàng ñeå chi tieâu
cho 2 saûn phaåm X vaø Y. Giaù cuûa X laø PX = 4 ngaøn
ñoàng, giaù cuûa Y laø PY = 6 ngaøn ñoàng. Phöông trình
ñöôøng ngaân saùch cuûa ngöôøi tieâu duøng naøy laø:
a. 4X + 6Y = 100
b. X + 3/2 Y = 25
c. 2X + 3Y = 50
d. a, b, c ñeàu ñuùng.
9. Nhöõng giaû thieát naøo sau ñaây ñöôïc söû duïng khi xaây
döïng lyù thuyeát löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng:
a. Thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø giaù thò tröôøng ñöôïc
cho tröôùc.
b. Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng ñöôïc cho tröôùc.
c. Ngöôøi tieâu duøng luoân ra quyeát ñònh hôïp lyù nhaèm toái
ña hoùa höõu duïng cuûa hoï.
d. Bao goàm taát caû caùc noäi dung treân.
10. Giaû söû giaù cuûa saûn phaåm A vaø B laø 3.000 ñoàng vaø
4.000 ñoàng. Ngöôøi tieâu duøng söû duïng toaøn boä thu
nhaäp ñeå mua 4 ñôn vò A vaø 6 ñôn vò B. Ñoä höõu duïng
bieân cuûa ñôn vò thöù 4 saûn phaåm A vaø ñoä höõu duïng
bieân cuûa ñôn vò thöù 6 saûn phaåm B ñeàu baèng 6. Chuùng
ta coù theå keát luaän raèng
a. Ngöôøi tieâu duøng ñaït ñöôïc möùc höõu duïng toái ña.
b. Ngöôøi tieâu duøng neân mua nhieàu A hôn.
c. Ngöôøi tieâu duøng neân mua nhieàu B hôn.
d. Ngöôøi tieâu duøng chæ neân mua caû A vaø B ít hôn.
11. Moät ngöôøi tieâu duøng coù thu nhaäp haøng thaùng I = 300
ñöôïc duøng ñeå mua 2 saûn phaåm X vaø Y vôùi PX =10, PY =
10. Toång lôïi ích cuûa ngöôøi tieâu duøng naøy qua vieäc tieâu
thuï 2 saûn phaåm X vaø Y theå hieän qua hai haøm soá toång lôïi
ích nhö sau:
TUX = -1/2X2 + 80X
TUY = -3/2Y2 + 170Y
Tìm phöông aùn tieâu duøng toái öu vaø tính toång lôïi ích ñaït
ñöôïc.
12. Thaëng dö cuûa ngöôøi tieâu duøng ñöôïc ñònh nghóa laø:
a. Soá tieàn maø ngöôøi tieâu duøng chuaån bò ñeå mua haøng
hoùa.
b. Löôïng haøng hoùa maø ngöôøi tieâu duøng söû duïng coøn
thöøa.
c. Cheânh leäch giöõa möùc giaù saün saøng chi traû vaø giaù thöïc
söï maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû.
d. Möùc höõu duïng maø ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc khi hoï
tieâu duøng moät soá löôïng haøng hoùa naøo ñoù.
13. Thò tröôøng saûn phaåm A coù 1.000 ngöôøi tieâu duøng,
moãi ngöôøi coù haøm soá caàu gioáng heät nhau vaø coù daïng
q = 16 – P. Haøm soá caàu thò tröôøng laø:
a. QD = 16.000 – 1.000P
b. P = 16 – QD / 1.000
c. a vaø b ñeàu ñuùng
d. a vaø b ñeàu sai
14. Theo oâng A thì X vaø Y laø hai saûn phaåm thay theá
hoaøn toaøn cho nhau vôùi tyû leä MRS luoân luoân baèng 1.
Neáu oâng A coù 1 trieäu ñoàng duøng ñeå mua hai saûn
phaåm naøy vôùi PX = 20.000 ñoàng/saûn phaåm, PY =
25.000 ñoàng/ saûn phaåm thì phöông aùn tieâu duøng toái öu
laø:
a. X = 25 ; Y = 20
b. X = 20 ; Y = 25
c. X = 50 ; Y = 0
d. Khoâng coù caâu naøo ñuùng
15. Giaû söû thò tröôøng cuûa saûn phaåm X coù hai ngöôøi tieâu
duøng A vaø B coù caùc haøm soá caàu qA = 13.000 - 10p vaø
qB = 26.000 - 20p. Neáu giaù thò tröôøng cuûa saûn phaåm laø
1.000 ñoàng thì thaëng dö tieâu duøng:
a. 2,7 trieäu
b. 1,35 trieäu
c. 0,675 trieäu
d. Khoâng coù caâu naøo ñuùng
16. Möùc saün saøng chi traû toái ña cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái
vôùi moät ñôn vò haøng hoùa trong lyù thuyeát kinh teá ñöôïc
quyeát ñònh bôûi:
a. Thu nhaäp maø ngöôøi tieâu duøng coù ñöôïc.
b. Söï caàn thieát cuûa haøng hoùa ñoù ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa
con ngöôøi.
c. Höõu duïng taêng theâm maø ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc
khi tieâu duøng ñôn vò haøng hoùa ñoù.
d. Giaù baùn haøng hoùa ñoù treân thò tröôøng.
17. Nhöõng ñieåm caân baèng tieâu duøng öùng vôùi caùc möùc
giaù khaùc nhau cuûa saûn phaåm X naèm treân:
a. Ñöôøng tieâu duøng theo thu nhaäp.
b. Ñöôøng tieâu duøng theo giaù.
c. Ñöôøng Engel.
d. Ñöôøng ngaân saùch.
18. Haøng hoùa X coù ED = -2 vaø ES = 4. Chính phuû
ñaùnh thueá 9 (ñvt/ñvq) vaøo haøng hoùa naøy. Vaäy sau
khi coù thueá giaù thò tröôøng seõ taêng theâm laø:
a. 3
b. 9
c. 6
d. Khoâng bieát ñöôïc
Chöông III Chöông IV
Ñoái töôïng - Caù nhaân ngöôøi tieâu duøng - Xí nghieäp
Muïc ñích - Toái ña hoùa höõu duïng - Toái ña hoùa saûn löôïng
Giôùi haïn - Thu nhaäp - Chi phí
X.PX + Y.PY = I K.PK +L.PL = TC
Chöông 4
Lyù thuyeát veà saûn xuaát vaø chi phí saûn xuaát
A. Lyù thuyeát veà saûn xuaát
I. Moät soá khaùi nieäm
II. Nguyeân taéc saûn xuaát
Saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán ñoåi ñöôïc coi laø
saûn xuaát trong ngaén haïn.
Neáu chæ xem xeùt moät yeáu toá ñaàu vaøo coù theå
bieán ñoåi ñoù laø lao ñoäng (L) caùc yeáu toá khaùc
nhö voán (K) vaø coâng ngheä xem nhö laø khoâng
ñoåi. Vì theá
Q = F(L)
a. Haøm saûn xuaát ngaén haïn
Trong ngaén haïn, quan saùt moät yeáu toá saûn xuaát bieán
ñoåi trong khi caùc yeáu toá khaùc coá ñònh thì saûn löôïng
(Q), naêng suaát trung bình (AP), naêng suaát bieân (MP)
cuûa yeáu toá saûn xuaát bieán ñoåi seõ thay ñoåi theo caùc
yeáu toá naøy.
Saûn löôïng saûn xuaát (Q)
Q trong ngaén haïn coù ñaëc ñieåm:
- Ban ñaàu L Q nhanh
- Sau ñoù L Q chaäm daàn Qmax
- Tieáp tuïc L Q
Ñöôøng toång saûn löôïng
Q2
Q1 Q
Q2
MPL
Q1
Q1
L L2 L*
Soá löôïng L
APL
MPL Soá löôïng L
Ví duï
K L Q APL APK MPL Giai ñoaïn saûn xuaát
10 0 0 -- -- --
10 1 10 10,00 1 10
10 2 30 15,00 3 20 Giai ñoaïn 1
10 3 60 20,00 6 30
10 4 80 20,00 8 20
10 5 95 19,00 9,5 15 Giai ñoaïn 2
10 6 105 17,50 10,5 10
10 7 110 15,70 11 5
10 8 110 13,75 11 0
10 9 107 11,88 10,7 -3
Giai ñoaïn 3
10 10 100 10,00 10 -7
Coù theå chia quaù trình saûn xuaát ra thaønh ba giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: taêng soá löôïng lao ñoäng (L = 1 - 3) Q
APK APL : chöùng toû hieäu quaû söû duïng voán taêng,
hieäu quaû söû duïng lao ñoäng taêng. APL ñaït cöïc ñaïi vaøo cuoái
giai ñoaïn 1 vaø ñaàu giai ñoaïn 2. Vì vaäy, hieäu quaû söû duïng
lao ñoäng cao nhaát ôû cuoái giai ñoaïn 1 vaø ñaàu giai ñoaïn 2.
Giai ñoaïn 2: taêng soá löôïng lao ñoäng (L = 4 - 7) Q
APK, MPL, APL: hieäu quaû söû duïng voán tieáp tuïc taêng
ñaït cöïc ñaïi cuoái giai ñoaïn 2 vaø ñaàu giai ñoaïn 3. Hieäu quaû
söû duïng lao ñoäng giaûm.
Giai ñoaïn 3: taêng soá löôïng lao ñoäng (L = 8 -10) Q
APK, APL: hieäu quaû söû duïng voán vaø lao ñoäng ñeàu giaûm.
Naêng suaát bieân giaûm daàn
Ban ñaàu naêng suaát bieân gia taêng laø do quaù trình chuyeân
moân hoùa vaø phaân coâng lao ñoäng maø noù laøm taêng naêng
suaát lao ñoäng.
Sau ñoù naêng suaát bieân giaûm daàn laø do khi lao ñoäng taêng
leân ñeán moät möùc naøo ñoù, moãi lao ñoäng tieáp caän vôùi voán
(tö baûn) ít hôn, ít khoâng gian hôn ñeå laøm vieäc.
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn moâ taû khi moät xí
nghieäp gia taêng söû duïng moät yeáu toá saûn xuaát bieán ñoåi
trong khi caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc khoâng ñoåi, thì naêng
suaát bieân của yeáu toá saûn xuaát biến ñổi ñoù ngaøy caøng
giảm xuoáng.
Moái quan heä giöõa APL vaø MPL
K 1 2 3 4 5
L
1 20 40 55 65 75
2 40 60 75 85 90
3 55 75 90 100 105
1 2 3 4 5
L
K
Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân MRTS
MRTS LK = - K/ L
A
5
MRTS=2
-2
B MRTS=1
3
1
-1 C MRTS=0,5
2
1 D
1 -1
2 Q1=75
1 2 3 5
L
2. Ñöôøng ñaúng phí
Ñöôøng ñaúng phí laø taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau
giöõa hai yeáu toá saûn xuaát maø xí nghieäp coù khaû naêng
thöïc hieän vôùi cuøng moät möùc chi phí vaø giaù yeáu toá saûn
xuaát ñaõ cho.
Phöông trình ñöôøng ñaúng phí
TC = K.PK+L.PL
Hay K = -PL / PK.L + TC/PK
L = -PK / PL. K+ TC/PL
Ñöôøng ñaúng phí
K TC = 1.200 ñvt ,
PL = 10 ñvt, PK = 30 ñvt
40 A
L K
30 B
A 0 40
Ñöôøng ñaúng phí
20 C B 30 30
C 60 20
10 D
D 90 10
E E 120 0
0 30 60 90 120 L
2. Ñöôøng ñaúng phí
K/năm
Q1
K3
C2
B B’
C1
A Q2 A’
Q1
C1 C2 L Q1 Q2
• Doanh nghieäp ñaït ñöôïc hieäu quaû, nghóa laø khoâng coù
laõng phí nguoàn löïc saûn xuaát, taïi moïi ñieåm treân
ñöôøng chi phí.
Khi giaù cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát (PL,PK) bieán ñoäng
K/naêm
TC2/PK M’
Ñöôøng môû roäng saûn
TC1/PK M xuaát
F
K2 °
E Q2
K1 °
Q1
N N’
0
L1 L2 TC1/PL TC2/PL L
3. Naêng suaát (hieäu suaát) thay ñoåi theo qui moâ
Theå hieän moái quan heä giöõa qui moâ saûn xuaát vaø saûn
löôïng cuûa doanh nghieäp
Giaû söû haøm saûn xuaát ban ñaàu Q = f(K,L). Khi gia
taêng caùc yeáu toá saûn xuaát K vaø L theo cuøng moät tyû leä
γ, keát quaû saûn löôïng seõ gia taêng vôùi tyû leä .
* Naêng suaát taêng daàn theo qui moâ: tyû leä taêng cuûa saûn
löôïng cao hôn tyû leä taêng caùc yeáu toá ñaàu vaøo.
* Naêng suaát giaûm daàn theo qui moâ: tyû leä taêng cuûa saûn
löôïng thaáp hôn tyû leä taêng caùc yeáu toá ñaàu vaøo.
* Naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ: tyû leä taêng cuûa saûn
löôïng baèng tyû leä taêng caùc yeáu toá ñaàu vaøo.
Haøm saûn xuaát COBB - DOUGLAS
Q = aL K
Vôùi 0 < ; < 1
laø heä soá co giaõn cuûa saûn löôïng theo voán, theå hieän khi
löôïng voán taêng theâm 1%, trong khi soá lao ñoäng ñöôïc giöõ
nguyeân , thì saûn löôïng taêng theâm %.
laø heä soá co giaõn cuûa saûn löôïng theo lao ñoäng, theå hieän
khi löôïng lao ñoäng taêng theâm 1%, trong khi soá voán ñöôïc
giöõ nguyeân , thì saûn löôïng taêng theâm %.
* + > 1 : Naêng suaát taêng theo qui moâ
* + < 1 : Naêng suaát giaûm theo qui moâ
* + = 1 : Naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ
3. Naêng suaát (hieäu suaát) thay ñoåi theo qui moâ
K
Năng suất tăng
dần theo qui moâ
khi chuyeån töø O
ñeán B doïc theo
tia OP.
D Naêng suaát khoâng
30
Q4=600 ñoåi theo qui moâ
khi chuyeån töø B
ñeán C.
C
15 Naêng suaát giaûm
B Q3=375
10 daàn theo qui moâ
A Q2=250 khi chuyeån töø C
5
Q 1=100 ñeán D.
0 10 20 30 60 L
B. Lyù thuyeát veà chi phí saûn xuaát
Chi phí kinh teá = Chi phí keá toaùn + Chi phí cô hoäi
Chi phí kinh teá > Chi phí keá toaùn
Chi phí cô hoäi = Chi phí kinh teá - Chi phí keá toaùn
2. Lôïi nhuaän kinh teá vaø lôïi nhuaän keá toaùn
a. Lôïi nhuaän keá toaùn
Pr keá toaùn = TR –TC keá toaùn
b. Lôïi nhuaän kinh teá
Pr kinh teá = TR –TC kinh teá
Pr kinh teá = TR – (TC keá toaùn + CP cô hoäi)
Pr kinh teá = Pr keá toaùn – CP cô hoäi
Quan ñieåm keá toaùn Quan ñieåm kinh teá
TR = 1 trieäu ñ TR = 1 trieäu ñ
TC keá toaùn = 850.000 ñ TC keá toaùn = 850.000 ñ
* Chi phí nvl = 600.000 ñ Chi phí cô hoäi = 150.000 ñ
* Tieàn löông = 150.000 ñ * Tieàn löông = 50.000 ñ
* Chi phí khaùc = 100.000ñ * Tieàn laõi ñaàu tö =100.000 ñ
Pr keá toaùn = 150.000 ñ TC kinh teá = 1trieäu ñ
Pr kinh teá =0ñ
II. Chi phí saûn xuaát trong ngaén haïn
Chi
phí
TFC
TFC
Saûn löôïng
1. Caùc loaïi chi phí toång
b. Toång chi phí bieán ñoåi (TVC)
TVC laø toaøn boä chi phí maø doanh nghieäp phaûi chi ra
trong moãi ñôn vò thôøi gian cho caùc yeáu toá saûn xuaát
bieán ñoåi, bao goàm : chi phí mua nguyeân vaät lieäu,
tieàn löông cho coâng nhaân…
TVC phuï thuoäc ñoàng bieán vôùi Q vaø coù ñaëc ñieåm
* Ban ñaàu, TVC% < Q% (toác ñoä gia taêng TVC
chaäm).
* Sau ñoù, TVC% > Q% (toác ñoä gia taêng TVC
taêng daàn).
* Ñöôøng TVC ban ñaàu coù maët loài höôùng leân sau ñoù
höôùng xuoáng truïc saûn löôïng (truïc ngang).
TVC : thay ñoåi theo saûn löôïng
Chi phí
TVC
Saûn löôïng
1. Caùc loaïi chi phí toång
c. Toång chi phí (TC)
TC laø toaøn boä chi phí maø doanh nghieäp chi ra trong
moãi ñôn vò thôøi gian cho taát caû caùc yeáu toá saûn xuaát
coá ñònh vaø yeáu toá saûn xuaát bieán ñoåi.
TC = TFC + TVC
TC phuï thuoäc ñoàng bieán vôùi Q.
Ñöôøng bieåu dieãn TC ñoàng daïng vôùi TVC vaø naèm
treân TVC moät ñoaïn coá ñònh TFC.
Toång phí (TC) : cuøng daïng vôùi ñöôøng TVC
Chi phí TC
TVC
TFC
Saûn löôïng
2. Caùc loaïi chi phí ñôn vò
a. Chi phí coá ñònh trung bình (AFC): laø chi phí coá ñònh
tính trung bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm.
TFC
AFC =
Q
Chi phí
AFC
Saûn löôïng
2. Caùc loaïi chi phí ñôn vò
b. Chi phí bieán ñoåi trung bình (AVC): laø chi phí bieán ñoåi
tính trung bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm töông öùng ôû
moãi möùc saûn löôïng.
AVC = TVC
Q
Ñöôøng AVC thöôøng coù daïng chöõ U
Chi phí
Ban ñaàu Q AVC vaø ñaït AVC min
Sau ñoù Q AVC
AVC
AVC min °
Saûn löôïng
2. Caùc loaïi chi phí ñôn vò
c. Chi phí trung bình (AC): laø toång chi phí tính trung
bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm töông öùng ôû moãi möùc saûn
löôïng. TC
AC = hay AC = AVC + AFC
Q
AC min
Saûn löôïng
Ñöôøng AVC vaø AC
Chi phí
AC
AVC
AC min
AVC min
Saûn löôïng
2. Caùc loaïi chi phí ñôn vò
d. Chi phí bieân (MC): laø söï thay ñoåi trong TC hay trong
TVC khi thay ñoåi 1 ñôn vò saûn löôïng
MCq = TCq - TCq-1 = TVCq - TVCq-1
Hay
TC TVC
MC = =
Q Q
MC laø phaàn chi phí taêng theâm trong TC hay trong TVC
khi saûn xuaát theâm 1 ñôn vò saûn löôïng.
MC laø ñoä doác cuûa ñöôøng TC hay ñöôøng TVC.
Khi TC vaø TVC laø haøm soá, MC coù theå tính baèng caùch
laáy ñaïo haøm baäc nhaát cuûa haøm TC hay cuûa haøm TVC.
Ñöôøng chi phí bieân ngaén haïn
Chi Chi
phí phí
MC
MC
Ban ñaàu, naêng suaát bieân (MPL) vöôït quaù naêng suaát
trung bình (APL), maø noù laøm naêng suaát trung bình
taêng vaø chi phí bieán ñoåi trung bình (AVC) giaûm.
Sau ñoù, naêng suaát bieân giaûm döôùi naêng suaát trung
bình keùo naêng suaát trung bình giaûm vaø laøm gia taêng
chi phí bieán ñoåi trung bình (AVC).
( Ñöôøng TC coù daïng hình chöõ U cuøng vôùi caùch giaûi
thích nhö treân).
Quan heä giöõa APL, MPL vaø MC, AVC
MC seõ ñaït giaù trò thaáp nhaát taïi möùc saûn löôïng maø
naêng suaát bieân cuûa lao ñoäng (MPL) ñaït giaù trò cöïc
ñaïi.
Khi naêng suaát bieân (APL) taêng thì chi phí bieân
(MC) giaûm.
AVC seõ ñaït gi aù trò thaáp nhaát taïi möùc saûn löôïng
maø naêng suaát trung bình cuûa lao ñoäng (APL) ñaït
giaù trò cöïc ñaïi.
Khi naêng suaát trung bình cuûa lao ñoäng (APL)
taêng, chi phí bieán ñoåi trung bình (AVC) giaûm.
4. Saûn löôïng toái öu
Saûn löôïng toái öu laø saûn löôïng coù AC min, hieäu quaû
söû duïng caùc yeáu toá saûn xuaát cao nhaát.
Saûn löôïng toái öu vôùi quy moâ saûn xuaát cho tröôùc
khoâng nhaát thieát laø saûn löôïng ñaït lôïi nhuaän toái ña
cuûa doanh nghieäp, vì lôïi nhuaän phuï thuoäc vaøo chi
phí saûn xuaát laãn giaù caû. Do ñoù, ñeå ñaït lôïi nhuaän toái
ña, khoâng nhaát thieát phaûi saûn xuaát ôû möùc saûn löôïng
toái öu.
Keát luaän: saûn löôïng toái öu khoâng nhaát thieát laø saûn
löôïng ñöôïc doanh nghieäp choïn ñeå saûn xuaát maø
muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø toång lôïi nhuaän.
III. Chi phí saûn xuaát trong daøi haïn
K TC
TC2/PK M’
Ñöôøng môû roäng saûn xuaát LTC
TC1/PK M TC3 G
K2 °F F
TC2
K1 °E Q2
TC1 E
Q1
0 N N’
L1 L2 TC1/PL TC2/PL L 0 Q1 Q2 Q3 Q
Q
1
2. Chi phí trung bình daøi haïn (LAC)
LTC
LAC =
Q
AC
C' D
B
C1
A
E
C
0 Q1 Q' Q2 Q" Q3 Q
2. Chi phí trung bình daøi haïn (LAC)
Nguyeân taéc saûn xuaát cuûa xí nghieäp laø luoân muoán saûn
xuaát vôùi chi phí toái thieåu ôû baát kyø saûn löôïng naøo. Do ñoù:
Trong saûn löôïng töø 0 ñeán Q', xí nghieäp seõ choïn qui moâ
SAC1.
Trong saûn löôïng töø Q' ñeán Q", xí nghieäp seõ choïn qui moâ
SAC2.
Saûn löôïng lôùn hôn hay baèng Q", xí nghieäp seõ choïn qui
moâ SAC3.
Ñöôøng LAC ñöôïc hình thaønh töø caùc phaàn thaáp nhaát cuûa
caùc ñöôøng chi phí trung bình ngaén haïn coù theå coù töông
öùng ôû caùc möùc saûn löôïng.
Ñöôøng LAC laø ñöôøng bao cuûa taát caû caùc ñöôøng SAC.
2. Chi phí trung bình daøi haïn (LAC)
AC
Chi phí
LAC
LACmin
Q* Q
Saûn löôïng
Ñöôøng LAC laø ñöôøng coù chi phí trung bình thaáp nhaát coù theå coù
töông öùng ôû moãi saûn löôïng, khi xí nghieäp töï do thay ñoåi quy
moâ saûn xuaát theo yù muoán.
Chi phí trung bình daøi haïn
vôùi hieäu suaát khoâng ñoåi theo qui moâ
LAC=LMC
0 Q1 Q2 Q3 Saûn
löôïng
3. Chi phí bieân daøi haïn (LMC)
Chi phí bieân daøi haïn laø söï thay ñoåi trong toång chi phí
daøi haïn khi thay ñoåi moät ñôn vò saûn phaåm ñöôïc saûn
xuaát trong daøi haïn.
ΔLTC
LMC =
ΔQ
Moái quan heä cuûa LMC vaø LAC
LAC min
= SAC min
0 Q* Q
4. Qui moâ saûn xuaát toái öu
0 Q
Q0
1.Toå hôïp toái öu hai ñaàu vaøo voán vaø lao ñoäng laø phoái hôïp
mang laïi:
a. Saûn löôïng cao nhaát vôùi chi phí cho tröôùc.
b. Chi phí thaáp nhaát vôùi saûn löôïng cho tröôùc.
c. a vaø b ñeàu ñuùng.
d. a vaø b ñeàu sai.
2. Ñoä doác cuûa ñöôøng toång chi phí (TC) = -5, coù nghóa laø:
a. MPK = 5MPL
b. MPL = 5MPK
c. PL = 5PK
d. PK = 5PL
3. Anh A coù vieäc laøm vôùi thu nhaäp oån ñònh 3 trieäu ñoàng/
thaùng, ñoàng thôøi coù moät soá tieàn nhaøn roãi 100 trieäu ñoàng
gôûi ngaân haøng ñeå höôûng laõi suaát tieát kieäm 1%/thaùng.
Neáu duøng soá tieàn nhaøn roãi treân ñeå mua baùn chöùng
khoaùn, döï kieán laõi roøng toái thieåu laø 50 trieäu ñoàng/naêm.
Neáu anh A quyeát ñònh nghæ vieäc, baùm saøn chöùng khoaùn
thì lôïi nhuaän kinh teá toái thieåu cuûa anh A laø:
a. 36 trieäu ñoàng b. 50 trieäu ñoàng
c. 12 trieäu ñoàng d. a,b,c ñeàu sai
4. Moät doanh nghieäp söû duïng hai yeáu toá L vaø K. Cho caùc
thoâng tin sau ñaây: MPK = 1.000, MPL = 100, PK =
2.500, PL = 120. Doanh nghieäp naøy neân laøm gì ñeå ñaït
ñöôïc keát hôïp toái öu giöõa K vaø L ñeå saûn xuaát moät möùc
saûn löôïng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc vôùi chi phí thaáp
nhaát?
a.Taêng K giaûm L b. Taêng K taêng L
c. Giaûm K taêng L d. Giaûm K giaûm L
5. Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng phaûn aùnh:
a. Tyû leä thay theá bieân giöõa hai haøng hoùa
b. Lôïi töùc taêng theo qui moâ
c. Nguyeân taéc naêng suaát bieân giaûm daàn
d. Tyû leä naêng suaát bieân giöõa hai yeáu toá saûn xuaát
6. Neáu ñöôøng ñaúng löôïng laø moät ñöôøng thaúng thì:
a. Chæ coù moät caùch keát hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo
b. Naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ
c. Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân cuûa hai yeáu toá khoâng ñoåi
d. Tyû soá giaù caû cuûa hai yeáu toá saûn xuaát khoâng ñoåi
7. Moät nhaø saûn xuaát boû ra khoaûn tieàn laø 15.000 mua 2
yeáu toá saûn xuaát K, L ñeå saûn xuaát saûn phaåm X vôùi
giaù töông öùng PK = 600, PL = 300. Vôùi haøm saûn xuaát
Q = 2K(L-2), saûn löôïng toái ña ñaït ñöôïc:
a. 576
b. 560
c. 480
d. Khoâng caâu naøo ñuùng
8. Vôùi cuøng soá voán ñaàu tö nhö nhau, nhaø ñaàu tö döï kieán
lôïi nhuaän keá toaùn cuûa 3 phöông aùn A, B, C laàn löôït
laø 50 trieäu, 35 trieäu, 30 trieäu. Neáu phöông aùn A ñöôïc
löïa choïn thì lôïi nhuaän kinh teá ñaït ñöôïc laø:
a. 20 trieäu
b. 5 trieäu
c. 15 trieäu
d. Khoâng caâu naøo ñuùng
9. Nhöõng khoaûn chi phí naøo sau ñaây ñöôïc xem laø chi
phí kinh teá nhöng khoâng phaûi laø chi phí keá toaùn
a. Chi khaûo saùt thieát keá 100 trieäu ñoàng ñeå laäp döï aùn
kinh doanh.
b. Chi traû löông cho coâng nhaân 100 trieäu/ thaùng
c. Ngöôøi chuû laáy laïi nhaø cho thueâ vôùi giaù 10 trieäu
ñoàng/thaùng tröôùc ñaây ñeå laøm vaên phoøng coâng ty cuûa
mình.
d. Chi tieâu cho hoaït ñoäng nghieân cöùu thò tröôøng 100
trieäu ñoàng
10. Khi moät doanh nghieäp coù lôïi nhuaän kinh teá aâm vaø
lôïi nhuaän keá toaùn döông, chuùng ta coù theå keát luaän
a. Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp
khoâng toát
b. Kyõ thuaät saûn xuaát quaù laïc haäu
c. Naêng löïc quaûn lyù saûn xuaát yeáu keùm
d. Ñaây khoâng phaûi laø moät cô hoäi ñaàu tö toát
11. Moät quan saùt cho thaáy chi phí trung bình giaûm khi
saûn löôïng taêng, ta coù theå suy luaän
a. Chi phí bieân thaáp hôn chi phí trung bình
b. Chi phí bieân cao hôn chi phí trung bình
c. Chi phí bieân baèng chi phí trung bình
d. Chöa ñuû thoâng tin ñeå suy luaän veà söï thay ñoåi chi phí
bieân
12. Ñöôøng chi phí bieân (MC) cuûa moät doanh nghieäp laø:
a. Ñöôøng coù daïng hình chöõ U vaø caét ñöôøng AC taïi
ñieåm thaáp nhaát cuûa noù
b. Ñöôøng coù daïng hình chöõ U vaø caét ñöôøng AVC taïi
ñieåm thaáp nhaát cuûa noù
c. Ñöôøng coù daïng hình chöõ U vaø caét ñöôøng AFC taïi
ñieåm thaáp nhaát cuûa noù
d. Hai caâu a vaø b ñeàu ñuùng
13. Moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn coù soá lieäu
veà TC
Q 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A B AR = MR = d
P P
q1 q2 q Q Q
Doanh nghieäp phaûi baùn ôû möùc giaù thò tröôøng laø P ôû caùc möùc
saûn löôïng q cuûa mình.
Ñöôøng caàu maø doanh nghieäp phaûn öùng laø d chöù khoâng phaûi laø
D.
b. Toång doanh thu
TR
• TR = P.Q
TR
P khoâng ñoåi B
TR2
TR laø ñöôøng thaúng ñi A TR
TR1
qua goác 0 Q
2P
1P
0 1 2 3 Q
d. Doanh thu trung bình (AR)
AR laø möùc doanh thu maø xí nghieäp nhaän ñöôïc tính trung
bình cho moät ñôn vò saûn phaåm baùn ñöôïc.
AR = TR/Q = P.Q/Q = P
Nhö vaäy: P, AR vaø MR truøng nhau.
e. Toång lôïi nhuaän (П)
Pr (П) cuûa xí nghieäp laø phaàn cheânh leäch giöõa toång doanh
thu (TR) vaø toång chi phí saûn xuaát (TC)
П (Q) = TR (Q) – TC (Q)
II. Phaân tích trong nhaát thôøi
Nhaát thôøi laø khoaûng thôøi gian raát ngaén neân löôïng cung
öùng saûn phaåm khoâng theå thay ñoåi. Phaân tích trong nhaát
thôøi nhaèm giaûi thích vieäc ñònh giaù vaø soá löôïng trong
nhöõng tröôøng hôïp theo ñoù nhöõng soá löôïng saûn phaåm
ñaõ coù saün. Hai vaán ñeà cô baûn trong nhaát thôøi caàn giaûi
quyeát laø:
Nhöõng löôïng cung saün coù cuûa caùc haøng hoùa ñöôïc phaân
phoái nhö theá naøo cho nhöõng ngöôøi tieâu thuï.
Nhöõng löôïng cung saün coù ñöôïc tung ra theo nhöõng tyû
leä naøo qua caùc giai ñoaïn trong nhaát thôøi.
II. Phaân tích trong nhaát thôøi
1. Phaân phoái löôïng cung trong nhaát thôøi cho ngöôøi tieâu duøng
P S
P0
D
0
Q0 Q
II. Phaân tích trong nhaát thôøi
2. Phaân phoái löôïng cung nhaát ñònh qua caùc giai ñoaïn
P S3
S2
P3 E3
P2 E2
E S1
P1 1
D
0
Q3 Q2 Q1 Q
III. Phaân tích trong ngaén haïn
1. Xí nghieäp
Lôïi nhuaän coù hai caùch tính
Caùch 1 П = TR – TC
П = P.Q – AC.Q
Caùch 2 П = (P – AC).Q
Coù 3 tröôøng hôïp
P > AC П > 0 : Laõi
P = AC П = 0 : Hoøa voán
P < AC П < 0 : Loã
a. Toái ña hoùa lôïi nhuaän (P>AC)
Q P TR TC П MC MR
0 5 0 15 -15 -- 5
1 5 5 17 -12 2 5
2 5 10 18,5 - 8,5 1,5 5
3 5 15 19,5 - 4,5 1 5
4 5 20 20,75 - 0,75 1,25 5
5 5 25 22,25 + 2,25 1,5 5
6 5 30 24,25 + 5,75 2 5
7 5 35 27,5 + 7,5 3,25 5
8 5 40 32,3 + 7,70 4,8 5
9 5 45 40,5 + 4,5 8,2 5
10 5 50 52,5 - 2,5 12 5
a. Toái ña hoùa lôïi nhuaän (P>AC)
Doanh thu
TC TR
Chi phí
Lôïi nhuaän A
0 Q0 Q Q1 Saûn löôïng
Q1 : MR > MC
Q1 Q* : TR taêng nhieàu hôn TC taêng Pr taêng
Phaàn lôïi nhuaän
P,C giaûm khi Q*Q2
A d
P
MR
C B
0 Q1 Q*
Q2 Q
b. Toái thieåu hoùa loã (P<AC)
Tieáp tuïc saûn xuaát
* TR < TC
* P > AVCMin
* Saûn xuaát taïi Q* : MC = MR
* Loã P – AC
* Löu yù: khoaûn loã naøy vaãn nhoû hôn toång chi phí coá
ñònh TFC.
Ñoùng cöûa
* TR < TC
* P = AVCMin
* Loã = TFC
b. Toái thieåu hoùa loã (P<AC)
Neáu P0 = ACmin Saûn xuaát taïi Q0: MC = MR = P0
AC = P0
Giaù Pr = 0 : hoøa
Chi phí voán
MC
AC
Ñieåm hoøa voán
M
P0=ACmin d, MR
0 Q0 Q Saûn löôïng
b. Toái thieåu hoùa loã (P<AC)
AVC < P1 < AC Saûn xuaát taïi Q1: MC = MR = P1
AC = GQ1 = C1
Giaù Loã/sp = - GE= - C1P1
Chi phí MC
Lmin = - C1P1EG
AC
P1V1FE laø phaàn
buø ñaép AFC AVC
C1 G
P1 E d, MR
V1
F
0 Q0 Q1 Saûn löôïng
Quyeát ñònh trong ñieàu kieän thua loã
MC
Giaù AC
chi phí
AVC
P0 = AVCmin MRo
Q0 Saûn löôïng
MC (S)
Giaù
chi phí AC
MR = MC = P
P3
AVC
P2 MR2
P1 MR1
P0 MRo
qo q1 q2 q3 Saûn löôïng
Toùm taét caùc quyeát ñònh saûn xuaát
Ñieàu kieän Neáu Thì Quyeát ñònh
ñaàu tieân
MC (S)
Giaù
chi phí AC
P3 Laø phaàn ñöôøng
AVC MC keå töø ñieåm
P2 MR2 cöïc tieåu cuûa
ñöôøng AVC trôû
P1 MR1 leân
P0 MRo
qo q1 q2 q3 Saûn löôïng
d. Phaûn öùng cuûa xí nghieäp khi giaù yeáu toá ñaàu vaøo
thay ñoåi
MC2
P
MC1
P MR
0 Q2 Q1 Q
2. Ngaønh
Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa ngaønh
Xí nghieäp Ngaønh
P P D1
S
C D
MC (S)
AVC
P1 E1
Po Eo
qo q1 Qo Q1
Ví duï:
TFC = 10.000
TVC = Q2 + 50Q
TC = Q2 + 50Q + 10.000
AFC = 10.000/Q
AVC = Q + 50
AC = Q + 50 + 10.000/Q
MC = 2Q + 50
Haøm cung ngaén haïn: P = 2Q + 50 (P>50)
Ví duï:
Coù N = 1.000 doanh nghieäp gioáng nhau, coù haøm TC
gioáng nhau : TC = q2 + 50q + 10.000
Haøm cung ngaén haïn cuûa moãi doanh nghieäp:
P = 2q + 50 q = ½ P – 25
Haøm cung ngaén haïn cuûa ngaønh
QS = N.q = 1.000 (1/2P – 25)
QS = 500 P – 25.000
Hay: P = 1/500.Q + 50
3. Thaëng dö saûn xuaát (PS)
Caùc nhaø kinh teá goïi cheânh leäch giöõa TR vaø TVC laø
thaëng dö cuûa nhaø saûn xuaát (PS) trong ngaén haïn. Bôûi
vì:
Doanh nghieäp coù theå thu ñöôïc thaëng dö ñoái vôùi taát caû
caùc saûn phaåm ngoaïi tröø saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát cuoái
cuøng (nghóa laø taïi saûn phaåm coù TR = TVC).
Thaëng dö nhaø saûn xuaát laø toång cheânh leäch giöõa giaù
baùn treân thò tröôøng vaø chi phí bieân ñoái vôùi caùc saûn
phaåm ñöôïc saûn xuaát.
3. Thaëng dö saûn xuaát
a. Thaëng dö saûn xuaát cuûa moät xí nghieäp
PS = TR - MC
Giaù = TR - TVC
MC
AVC
A
P MR
C
B
0 Q
Soá löôïng
3. Thaëng dö saûn xuaát (PS)
b. Thaëng dö saûn xuaát ñoái vôùi moät ngaønh
P
D
N
0 Q
Q
3. Thaëng dö saûn xuaát (PS)
PS = TR – TVC
П = TR – TVC – TFC
PS > П
IV. Phaân tích trong daøi haïn
Coù hai ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa daøi haïn vaø ngaén
haïn:
* Trong daøi haïn, chæ coù moät chi phí, ñoù laø chi phí
bieán ñoåi (khoâng coù chi phí naøo laø coá ñònh).
* Trong daøi haïn, laø töï do gia nhaäp vaø rôøi khoûi ngaønh
(do vaäy soá doanh nghieäp trong ngaønh seõ thay ñoåi)
Caân baèng trong daøi haïn seõ ñaït ñöôïc khi söï gia nhaäp
vaø ruùt ra khoûi ngaønh khoâng coøn. Söï caân baèng naøy chæ
thay ñoåi khi coù söï cheânh leäch giöõa lôïi nhuaän giöõa caùc
ngaønh.
1. Tröôøng hôïp soá xí nghieäp trong ngaønh chöa thay ñoåi
Q* : LMC = SMC = MR = P
P
C
SAC
SMC LMC LAC
0 Q
Q*
2. Phaân tích lôïi nhuaän
Pr keá toaùn = TR –TC keá toaùn
Pr kinh teá = TR –TC kinh teá
Pr kinh teá = TR – (TC keá toaùn + CP cô hoäi)
Pr kinh teá = Pr keá toaùn – CP cô hoäi
(Chi phí cô hoäi coøn goïi laø lôïi nhuaän thoâng thöôøng)
Keát luaän
Lôïi nhuaän kinh teá < 0 : xí nghieäp neân rôøi khoûi ngaønh.
Lôïi nhuaän kinh teá = 0 : xí nghieäp khoâng caàn rôøi khoûi ngaønh.
Lôïi nhuaän kinh teá > 0 : keát quaû kinh doanh maø xí nghieäp
mong muoán.
3. Caân baèng daøi haïn cuûa ngaønh
P
C
LMC
SMC SAC
LAC
P1
0 Q
Q1
Nguyeân taéc
Giaù baèng vôùi chi phí bieân trong daøi haïn.
Hay:
P = LMC maø P = MR (bôûi vì doanh nghieäp
vaãn ñoái dieän vôùi ñöôøng caàu co giaõn hoaøn
toaøn). Hay:
P = MR = LMC
Doanh nghieäp seõ ra khoûi ngaønh khi
P = LAVCMin.
4. Ñöôøng cung daøi haïn cuûa ngaønh
a. Ngaønh coù chi phí taêng daàn
q : LMC = SMC = MR = P
P P S S1
D1
SMC
D LS
d’ MR’
P’ SAC1
LAC1 SMC
P1 d1
MR1
SAC LAC E1
E
d MR
P
0 q1 q q’ q 0 Q Q’ Q1 Q
Xí nghieäp Ngaønh
4. Ñöôøng cung daøi haïn cuûa ngaønh
b. Ngaønh coù chi phí khoâng ñoåi
P P S
D1
SMC D S1
P’
d’ MR’
SAC LAC
E E1
d MR
P LS
0 q q’ q 0 Q Q’ Q1 Q
Xí nghieäp Ngaønh
4. Ñöôøng cung daøi haïn cuûa ngaønh
a. Ngaønh coù chi phí giảm daàn
P P D1
S
SMC D
SAC
LAC SMC1 S1
E
SAC1 LAC1
E1
LS
0 q q’ q1 q 0 Q Q’ Q1 Q
Xí nghieäp Ngaønh
V. TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT TRONG
THÒ TRÖÔØNG CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN
1. Ñieàu chænh trong ngaén haïn
Trong phaïm vi ngaén haïn, nhöõng ñieàu chænh chuû yeáu
nhaém vaøo giaù caû hôn laø saûn löôïng.
ÔÛ möùc giaù cao ñoái vôùi X, nhöõng xí nghieäp trong
ngaønh saûn xuaát vôùi möùc saûn löôïng taïi ñoù SMC = MR
= P. Möùc saûn löôïng naøy lôùn hôn saûn löôïng toái öu.
ÔÛ möùc giaù thaáp ñoái vôùi Y, nhöõng xí nghieäp trong
ngaønh saûn xuaát vôùi möùc saûn löôïng taïi ñoù SMC = MR
= P. Möùc saûn löôïng naøy nhoû hôn saûn löôïng toái öu.
V. TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT TRONG
THÒ TRÖÔØNG CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN
2. Ñieàu chænh trong daøi haïn
Trong phaïm vi daøi haïn, nhöõng ñieàu chænh chuû yeáu vaøo
saûn löôïng. Vôùi söï taùi laäp caân baèng trong daøi haïn caùc
ngaønh ñaït hieäu quaû kinh teá cao nhaát coù theå coù.
Nhöõng xí nghieäp trong moãi ngaønh tieán haønh saûn xuaát
vôùi quy moâ toái öu vaø saûn löôïng toái öu.
Ngöôøi tieâu duøng tieâu thuï saûn phaåm vôùi giaù baèng chi
phí toái thieåu coù theå ñaït ñöôïc.
Toaøn boä naêng löïc saûn xuaát cuõng nhö yeáu toá saûn xuaát
trong neàn kinh teá ñöôïc ñieàu chænh kòp thôøi phuø hôïp
vôùi nhöõng thay ñoåi trong sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng.
VI. HIEÄU QUAÛ CUÛA THÒ TRÖÔØNG CAÏNH TRANH
HOAØN TOAØN VAØ SÖÏ CAN THIEÄP CUÛA CHÍNH PHUÛ
1. Hieäu quaû cuûa thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn
a. Veà giaù caû vaø chi phí trung bình
Do söï deã daøng trong söï gia nhaäp vaø rôøi boû ngaønh trong
thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, baûo ñaûm cho giaù saûn
phaåm ngang baèng vôùi chi phí trung bình toái thieåu P=
ACmin. Ñaây laø keát quaû lyù töôûng.
b. Veà hieäu quaû kinh teá
Caïnh tranh hoaøn toaøn giuùp cho caùc ngaønh saûn xuaát ñaït
ñöôïc hieäu quaû kinh teá cao nhaát, nhôø ñoù saûn phaåm ñöôïc
saûn xuaát vôùi chi phí trung bình thaáp nhaát.
2. Hieäu quaû phuùc lôïi töø caùc chính saùch cuûa chính phuû
a. Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù toái ña (Pmax)
P
(A-B) + (-A-C) = -B-C
S
E
P
A B
C
Pmax
0 Q1 Q Q2 Q
4 . Hieäu quaû phuùc lôïi töø caùc chính saùch cuûa chính phuû
b. Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù toái thieåu (Pmin)
P
CS = – A – B
PS = A – C – D S
Pmin
A B E
P
C
0 Q1 Q Q2 Q
3. Thaëng dö saûn xuaát
a.Thaëng dö saûn xuaát cuûa doanh nghieäp
Trong tröôøng hôïp MC ñang taêng, P > MC ôû moïi ñôn
vò saûn phaåm tröø ñôn vò saûn phaåm cuoái cuøng.
MC chính laø P min maø doanh nghieäp muoán baùn.
PSi = P – Pi min = P – MCi
Thaëng dö saûn xuaát cuûa 1 saûn phaåm laø cheânh leäch
giöõa giaù baùn vaø MC cuûa saûn phaåm.
3. Thaëng dö saûn xuaát
a. Thaëng dö saûn xuaát cuûa doanh nghieäp
P MC
AVC
P A C d, MR
V B
I
N
0 q Q
3. Thaëng dö saûn xuaát
TDSX (PS) = TR – TVC
P MC
AVC
P = 16 A C
d, MR
V = 12
10 B
N=8
0 Q
Q=4
3. Thaëng dö saûn xuaát
b. Thaëng dö saûn xuaát cuûa ngaønh
P
S
CS
P
PS
N D
0 Q
III. Hieäu quaû cuûa moät thò tröôøng caïnh tranh vaø söï
can thieäp cuûa chính phuû
1. Hieäu quaû cuûa thò tröôøng caïnh tranh
a. Veà giaù caû vaø chi phí trung bình
b. Veà hieäu quaû kinh teá
2. Hieäu quaû phuùc lôïi töø caùc chính saùch cuûa chính phuû
a. Chính phuû quy ñònh giaù toái ña.
b. Chính phuû quy ñònh giaù toái thieåu.
1. Hieäu quaû cuûa thò tröôøng caïnh tranh
a. Veà giaù caû vaø chi phí trung bình
Do deã daøng trong söï gia nhaäp vaø rôøi boû ngaønh baûo ñaûm
cho P = AC min. Ñaây laø keát quaû lyù töôûng, vì muïc ñích
cuûa hoaït ñoäng kinh teá laø thoûa maõn toái ña cho ngöôøi tieâu
thuï ñöôïc lôïi treân 2 maët: mua ñöôïc khoái löôïng saûn phaåm
lôùn vôùi möùc giaù thaáp.
b. Veà hieäu quaû kinh teá
Caïnh tranh hoaøn toaøn giuùp cho caùc ngaønh saûn xuaát ñaït
ñöôïc hieäu quaû kinh teá cao nhaát. Tuy nhieân, ñieàu kieän caàn
thieát ñeå toàn taïi caïnh tranh hoaøn toaøn laø moät thò tröôøng
saûn phaåm töông ñoái lôùn, cuõng nhö phaïm vi hoaït ñoäng cuûa
xí nghieäp phaûi ñuû lôùn ñeå noù coù theå tieán haønh saûn xuaát
vôùi quy moâ toái öu. Nhôø ñoù saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát vôùi
chi phí trung bình thaáp nhaát.
Thò tröôøng caïnh tranh
Giaù
Thaëng dö ngöôøi
tieâu duøng (CS) S
CS =A
A
PS =B
P NW = A + B
B
Thaëng dö nhaø
saûn xuaát (PS) D
0 Saûn löôïng
Q
2. Hieäu quaû phuùc lôïi töø caùc chính saùch cuûa chính phuû
a. Giaù toái ña
P
DWL S
B
P0
A C
Pmax
Thiếu hụt D
Q1 Q0 Q2 Q
Giá tối đa khi cầu ít co dãn
D
P • Khi D ít
CS = C - B S
co dãn,
A tam giác
B
B có thể
P0
C
D lớn hơn
Pma
x C. Vì thế
người
tiêu dùng
có thể bị
Q
thiệt
Q0
Hoai Bao 319
2. Hieäu quaû phuùc lôïi töø caùc chính saùch cuûa chính phuû
b. Giaù toái thieåu
P
S
Pmin
A Khi giaù qui
B
ñònh khoâng
P0 ñöôïc thaáp hôn
C
Pmin löôïng caàu
laø Q2, DWL laø
dieän tích tam
D
giaùc B vaø C
Q2 Q0 Q3 Q
320
b. Giaù toái thieåu
Neáu nhaø saûn xuaát saûn xuaát ôû Q 2 , löôïng
saûn phaåm Q2 – Q1 seõ khoâng baùn ñöôïc.
P
S
Thay ñoåi trong
Pmin thaëng dö saûn
A E xuaát laø
B
P0 (A – C – D).
C
Phuùc lôïi cuûa
D nhaø saûn xuaát bò
giaûm.
DWL = B,C vaøD
D
Q1 Q0 Q2 Q
321
Trợ giá và hạn ngạch sản xuất
• Phần lớn các chính sách về nông nghiệp
thường được thực hiện trên cơ sở trợ giá.
– Chính sách trợ giá là quy định giá cả cao hơn
giá cân bằng thị trường và chính phủ sẽ mua
hết sản lượng thừa.
• Chính sách này đôi khi còn kết hợp với
chính sách khuyến khích giảm sản lượng
hoặc giới hạn hạn ngạch sản xuất.
Ps
D
A
B
P0
D + Qg
Q1 Q0 Q2 Q
Hoai Bao 323
Trợ giá
P S
Qg
Chi phí của chính phủ là hình chữ
Ps nhật = PS (Q2 - Q1)
D
A
B
P0
DWL
D + Qg
Q1 Q0 Q2 Q
Hoai Bao 324
Hạn ngạch sản xuất
S’
• Cung giới hạn ở mức Q1
• Đường cung chuyển sang S’ = Q1
P
S
PS
D
A
B • CS = - A - B
• PS = A - C
P0 • DWL = - B - C
C
Q1 Q0 Q
Hoai Bao 325
Thuế và trợ cấp
• Gánh nặng thuế (hay lợi ích do trợ cấp)
một phần do người tiêu dùng chịu, một
phần do nhà sản xuất gánh.
• Chúng ta sẽ xem xét một loại thuế đặc thù
là loại thuế tính bằng một số tiền trên mỗi
đơn vị sản phẩm.
PD1
S
t PD1
P0 P0
PS1
t
D
PS1
Q1 Q0 Q Q1 Q0 Q
DWL = -E
(Tieàn trôï caáp cuûa chính phuû D
theå hieän baèng daáu -)
Q
Q0 Q1
329
Lợi ích của chính sách tự do hoá nhập khẩu
Löôïng haøng vaø ngoaïi Bieát chính xaùc Khoù bieát chính xaùc
teä ñeå nhaäp khaåu
Ñoái töôïng höôûng lôïi Ngöôøi coù quota Ngaân saùch chính phuû
ngoaøi nhaø saûn xuaát
Khi caàu trong nöôùc Giaù trong nöôùc taêng, nhaø saûn Giaù trong nöôùc khoâng taêng,
taêng xuaát trong nöôùc ñöôïc lôïi nhaø saûn xuaát trong nöôùc
khoâng ñöôïc lôïi
Khi giaù theá giôùi thay Giaù trong nöôùc khoâng thay ñoåi Giaù trong nöôùc thay ñoåi
ñoåi
Neáu coù ñoäc quyeàn baùn Coøn söùc maïnh ñoäc quyeàn Heát söùc maïnh ñoäc quyeàn
trong nöôùc
Hoai Bao 334
Thuế xuất khẩu và hạn ngạch xuất khẩu
Caùc moâ hình ñôn giaûn cuûa cung vaø caàu coù theå
ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích caùc chính saùch
khaùc nhau cuûa chính phuû.
ÔÛ moãi tröôøng hôïp, thaëng dö cuûa ngöôøi tieâu
duøng vaø nhaø saûn xuaát ñöôïc söû duïng ñeå xaùc
ñònh ñöôïc vaø maát cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø nhaø
saûn xuaát.
336
Toùm taét
Khi chính phuû thöïc hieän vieäc ñaùnh thueá hay
trôï caáp, giaù caû seõ khoâng taêng leân hay giaûm
xuoáng baèng vôùi löôïng thueá hay trôï caáp.
Caùc chính saùch can thieäp cuûa chính phuû
thöôøng daãn ñeán maát maùt xaõ hoäi (DWL).
Can thieäp cuûa chính phuû vaøo thò tröôøng caïnh
tranh khoâng phaûi luùc naøo cuõng laø ñieàu xaáu.
337
Caâu hoûi Chöông 5
1. Ñoái vôùi moät doanh nghieäp khi taêng saûn löôïng maø toång
lôïi nhuaän khoâng thay ñoåi cho bieát:
a. Doanh thu bieân lôùn hôn chi phí bieân
b. Doanh thu bieân baèng chi phí bieân
c. Doanh thu bieân nhoû hôn chi phí bieân
d. Caùc caâu treân ñeàu sai
2. Ñöôøng caàu naèm ngang cuûa moät doanh nghieäp caïnh
tranh hoaøn toaøn coù nghóa laø:
a. Doanh nghieäp coù theå baùn heát saûn löôïng cuûa mình theo
giaù thò tröôøng.
b. Doanh nghieäp coù theå taêng saûn löôïng baùn ra baèng caùch
haï giaù baùn.
c. Doanh nghieäp coù theå ñònh giaù baùn saûn phaåm cuûa mình
moät möùc khoâng ñoåi.
d. Doanh nghieäp coù theå baùn moät löôïng khaù lôùn saûn phaåm
cuûa mình vôùi moät giaù khoâng ñoåi.
3. Trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn coù 200 xí
nghieäp, caùc xí nghieäp coù haøm chi phí ngaén haïn TC =
10q2 + 10q + 4500. Vaäy haøm cung ngaén haïn cuûa thò
tröôøng seõ laø:
a. P = q/10 +10
b. q = 100P – 10
c. P = 2.000 + 4.000q
d. Khoâng coù caâu naøo ñuùng
4. Khi P < AC, xí nghieäp neân :
a. Ngöøng saûn xuaát
b. Saûn xuaát ôû saûn löôïng coù P = MC
c. Saûn löôïng coù MC = MR
d. Caùc caâu treân coù theå ñuùng
5. Moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn saûn xuaát saûn
phaåm X coù haøm toång chi phí TC = q2 + 50q + 10.000.
Neáu giaù thò tröôøng laø P = 350 thì ñeå ñaït lôïi nhuaän toái
ña doanh nghieäp seõ saûn xuaát:
a. q = 150 b. q = 200 c. q = 100 d. a,b,c ñeàu sai
6. Trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, doanh nghieäp
seõ taêng saûn löôïng neáu:
a.Giaù vöôït quaù doanh thu bieân.
b.Chi phí bieân vöôït quaù doanh thu bieân.
c.Giaù baèng vôùi chi phí bieân.
d.Doanh thu bieân vöôït quaù chi phí bieân.
7.Trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, ñöôøng cung
ngaén haïn cuûa doanh nghieäp laø moät phaàn ñöôøng chi
phí bieân (MC) töø phía treân:
a. ñieåm cöïc tieåu cuûa ñöôøng AC
b. ñieåm cöïc tieåu cuûa ñöôøng MC
c. ñieåm cöïc tieåu cuûa ñöôøng AVC
d. laø toaøn boä ñöôøng MC
8. Cho bieát soá lieäu veà chi phí saûn xuaát cuûa moät doanh
nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn nhö sau:
q 0 10 12 14 16 18 20
TC 80 115 130 146 168 200 250
Ñieåm hoøa voán vaø ñieåm ñoùng cöûa saûn xuaát cuûa doanh
nghieäp laø nhöõng ñieåm töông öùng vôùi caùc möùc saûn löôïng
a. q = 12 vaø q = 10
b. q = 14 vaø q = 10
c. q = 14 vaø q = 12
d. Khoâng coù caâu naøo ñuùng
9. Trong ngaén haïn moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn
duø coù saûn xuaát hay taïm thôøi ñoùng cöûa cuõng ñeàu loã moät
khoaûn tieàn nhö nhau. Möùc giaù thò tröôøng luùc naøy:
a. baèng chi phí bieán ñoåi trung bình toái thieåu cuûa doanh
nghieäp
b. baèng toång chi phí bieán ñoåi cuûa doanh nghieäp
c. baèng chi phí trung bình toái thieåu cuûa doanh nghieäp
d. baèng chi phí coá ñònh trung bình cuûa doanh nghieäp
10. Moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn coù ñöôøng
cung saûn phaåm trong ngaén haïn laø q = 0,5(P-1) vaø toång
chi phí coá ñònh TFC = 100. Haøm toång chi phí cuûa haõng
laø:
a. TC = q2 + q + 100
b. TC = q2 + 2q + 100
c. TC = q2 + 0,5q + 100
d. a, b, c ñeàu sai
11. Moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn thì khoâng
theå quyeát ñònh ñöôïc:
a. Soá löôïng caùc yeáu toá saûn xuaát söû duïng
b. Giaù baùn saûn phaåm
c. Soá löôïng saûn phaåm
d. Kyõ thuaät saûn xuaát
12. Cho bieát haøm toång chi phí cuûa moät doanh nghieäp
caïnh tranh hoaøn toaøn nhö sau:
q 0 10 12 14 16 18 20
TC 800 1.150 1.300 1.460 1.680 2.000 2.500
ÔÛ möùc saûn löôïng q = 10, chi phí coá ñònh trung bình cuûa
doanh nghieäp laø:
a. 120 b. 80
c. 800 d. a, b, c ñeàu sai
14. Cho bieát haøm toång chi phí cuûa moät doanh nghieäp
caïnh tranh hoaøn toaøn nhö sau:
q 0 10 12 14 16 18 20
TC 800 1.150 1.300 1.460 1.680 2.000 2.500
Chi phí bieán ñoåi trung bình cuûa doanh nghieäp khi saûn
xuaát q = 10 laø:
a. 115 b. 35
c. 350 d. a, b, c ñeàu sai
15. Cho bieát haøm toång chi phí cuûa moät doanh nghieäp
caïnh tranh hoaøn toaøn nhö sau:
q 0 10 12 14 16 18 20
TC 800 1.150 1.300 1.460 1.680 2.000 2.500
Neáu giaù baùn saûn phaåm laø 250 thì doanh nghieäp neân saûn
xuaát vaø baùn ra saûn löôïng laø:
a. 13 b. 19
c. 17 d. a, b, c ñeàu sai
Chöông 6
Thò tröôøng ñoäc quyeàn hoaøn toaøn
351
I. Moät soá vaán ñeà cô baûn
1. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng ñoäc quyeàn hoaøn toaøn
Chæ coù moät ngöôøi baùn.
Saûn phaåm rieâng bieät, khoù coù saûn phaåm thay theá.
Khoâng coù ñöôøng cung.
Loái gia nhaäp ngaønh hoaøn toaøn bò phong toûa.
Vì vaäy, ngöôøi baùn laø ngöôøi ñònh giaù:
* Muoán baùn giaù cao thì giaûm saûn löôïng.
* Muoán taêng soá löôïng baùn, phaûi giaûm giaù.
352
2. Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp ñoäc quyeàn hoaøn toaøn
a.Ñöôøng caàu ñoái vôùi doanh nghieäp ñoäc quyeàn hoaøn toaøn
Ñöôøng caàu ñöùng tröôùc xí nghieäp ñoäc quyeàn cuõng chính
laø ñöôøng caàu thò tröôøng (D), vì laø ñôn vò duy nhaát cung
öùng saûn phaåm cho thò tröôøng. Do ñoù, xí nghieäp ñoäc quyeàn
caøng baùn nhieàu saûn phaåm giaù baùn caøng haï vaø ngöôïc laïi
xí nghieäp cuõng coù theå haïn cheá löôïng cung ñeå naâng giaù
baùn.
353
b. Ñöôøng doanh thu trung bình (AR) cuõng chính laø
ñöôøng caàu ñöùng tröôùc xí nghieäp, vì doanh thu trung
bình baèng toång doanh thu chia cho möùc saûn löôïng
töông öùng:
AR = TR / Q = P.Q / Q = P
TRmax
TRq+1 TR
TR
TRq
Q
D
q q+1 q* SL q*
MR
Quy taéc veà daáu hieäu ñònh giaù
Chuùng ta caàn chuyeån ñieàu kieän doanh thu bieân baèng
chi phí bieân sang quy taéc veà daáu hieäu ñònh giaù ñeå coù
theå deã daøng aùp duïng trong thöïc teá.
ΔTR Δ(PQ) ΔP
MR = = =P+Q
ΔQ ΔQ ΔQ
= P + P( Q/P) (ΔP/ΔQ)
Ep = (P/Q)(ΔQ/ΔP)
MR = P + P (1/Ep)
MR MC
P= =
1 + (1/Ep) 1 + (1/Ep)
1
- = (P-MC)/P
Ep
Phaàn coäng theâm vaøo chi phí bieân ñeå coù ñöôïc giaù
baùn laø nghòch ñaûo cuûa ñoä co giaõn cuûa caàu.
Neáu Ep laø soá aâm coù trò tuyeät ñoái lôùn, giaù caû caøng
gaàn baèng vôùi chi phí bieân vaø ngöôïc laïi.
e. Moái quan heä giöõa P vaø MR: theå hieän qua coâng thöùc
P
MR = P - hay MR = P(1-1/ Ed )
Ed
Neáu Ed = ∞ MR = P
Neáu Ed > 1 MR > 0 TR taêng
Neáu Ed < 1 MR < 0 TR giaûm
Neáu Ed = 1 MR = 0 TR max
Do ñoù, xí nghieäp ñoäc quyeàn luoân hoaït ñoäng trong
khoaûng giaù coù caàu co giaõn nhieàu.
II. Phaân tích trong ngaén haïn
1. Muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän
$/q
Vaãn nguyeân taéc cô
baûn: MR = MC
Song:
– Ñöôøng caàu ñoái dieän
vôùi doanh nghieäp
chính laø ñöôøng caàu
cuûa toaøn ngaønh.
D (AR)
0
Q
MR 361
1. Muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän
Ñieàu kieän Q : MR = MC
Doanh thu TC
Chi phí
D TR
A
B
C
0 QC Q* QD Saûn löôïng
1. Toái ña hoùa lôïi nhuaän khi MR = MC
$/Q
P1
P*
P2
Lôïi nhuaän tăng
D = AR
Q1 Q* Q2 Q
363
MR # MC ?
Neáu Q < Q* khi ñoù MC < MR vaø neáu Q taêng thì lôïi
nhuaän seõ taêng theâm.
Neáu Q > Q* khi ñoù MC > MR vaø neáu Q taêng thì lôïi
nhuaän seõ giaûm ñi.
Khi Q = Q* khi ñoù MC = MR thì lôïi nhuaän cuûa
doanh nghieäp ñoäc quyeàn ñaït toái ña.
364
Ví duï:
Haøm caàu thò tröôøng cuûa saûn phaåm X: P = (-1/4)Q + 280
vaø chæ coù Coâng ty A ñoäc quyeàn saûn xuaát saûn phaåm naøy
vôùi haøm TC = (1/6)Q2 + 30Q + 15.000. Vôùi ñôn vò tính
cuûa giaù laø ngaøn ñoàng/saûn phaåm, chi phí laø ngaøn ñoàng vaø
saûn löôïng laø saûn phaåm.
Giaûi MC = (2/6)Q + 30
MR = (-1/2)Q + 280
2/6Q + 30 = - 1/2Q + 280
Q = 300
P = 205
Pr = TR –TC = 22.000
2. Muïc tieâu toái ña hoùa saûn löôïng (Q max)
AC
D
Q1 Q2 = Qmax
3. Muïc tieâu toái ña hoùa doanh thu (TR max)
P1 A
D
Q1
MR
4. Muïc tieâu ñaït lôïi nhuaän ñònh möùc theo chi phí
Nguyeân taéc :
P = (1+ m).AC hay TR = (1+ m) TC
P
A AC(1 + m)
P4
C4 AC
D
Q’4 Q4
Caâu hoûi chöông 6
1. Moät doanh nghieäp coù haøm soá caàu saûn phaåm laø P =
20 - Q vaø haøm toång chi phí TC = Q2 + 8Q + 2
Haøm doanh thu bieân (MR) vaø haøm chi phí bieân (MC)
laø:
a. MR = 2Q + 20 vaø MC = 2Q + 8
b. MR = -2Q + 20 vaø MC = 2Q + 8
c. MR = 20Q – Q2 vaø MC = 2Q + 8
d. Caùc caâu a, b, c ñeàu sai
2. Moät doanh nghieäp coù haøm soá caàu saûn phaåm laø P =
20 - Q vaø haøm toång chi phí TC = Q2 + 8Q + 2
Möùc saûn löôïng (Q) vaø giaù baùn (P) đñeå xí nghieäp
ñaït lôïi nhuaän toái ña laø:
a. Q = 3 vaø P = 17
b. Q = 10 vaø P = 10
c. Q = 3 vaø P = 20
d. Q = 17 vaø P = 3
3. Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa doanh nghieäp ñoäc quyeàn
hoaøn toaøn laø:
a. Phaàn doác leân cuûa ñöôøng chi phí bieân
b. Phaàn ñöôøng MC naèm treân ñöôøng AVC
c. Haõng ñoäc quyeàn khoâng coù ñöôøng cung
d. Caùc caâu treân ñeàu sai
4. Haøm caàu thò tröôøng cuûa saûn phaåm X: P = - Q/4 + 280,
chæ coù duy nhaát moät coâng ty coù haøm toång chi phí TC =
1/6 Q2 + 30Q + 15.000 cung öùng saûn phaåm naøy. Ñeå
ñaït toång lôïi nhuaän toái ña coâng ty seõ ñònh giaù vaø saûn
xuaát saûn löôïng:
a. P = 140, Q = 560
b. P = 205, Q = 300
c. P = 215, Q = 260
d. Khoâng caâu naøo ñuùng
5. Moät doanh nghieäp coù haøm soá caàu saûn phaåm laø P = 55 -
2Q vaø haøm toång chi phí TC = Q2 - 5Q + 100.
Möùc saûn löôïng (Q) vaø giaù baùn (P) ñeå xí nghieäp ñaït lôïi
nhuaän toái ña laø:
a. Q = 17 vaø P = 20
b. Q = 20 vaø P = 15
c. Q = 10 vaø P = 35
d. Caùc caâu kia ñeàu sai
6. Moät doanh nghieäp coù haøm soá caàu saûn phaåm laø P = 55 -
2Q vaø haøm toång chi phí TC = Q2 - 5Q + 100.
Neáu baây giôø Chính phuû ñaùnh thueá 3$/sp. Möùc saûn
löôïng caân baèng (Q) vaø giaù baùn (P) cuûa xí nghieäp laø:
a. Q = 9 vaø P = 37
b. Q = 9,5 vaø P = 36
c. Q = 10 vaø P = 35
d. Caùc caâu kia ñeàu sai
7. Moät doanh nghieäp coù haøm soá caàu saûn phaåm laø P =
55 - 2Q vaø haøm toång chi phí TC = Q2 - 5Q + 100.
Möùc saûn löôïng (Q) vaø giaù baùn (P) ñeå toång doanh thu
(TR) toái ña laø:
a. Q = 11,5 vaø P = 23
b. Q = 10 vaø P = 35
c. Q = 13,75 vaø P = 27,5
d. Caùc caâu kia ñeàu sai
8. Ñeå ñaït muïc tieâu môû roäng thò tröôøng maø khoâng bò loã,
doanh nghieäp ñoäc quyeàn seõ saûn xuaát vaø ñònh giaù theo
nguyeân taéc:
a. P = MC b. MC = MR
c. MR = 0 d. P = AC
9. Ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän xí nghieäp ñoäc quyeàn seõ hoaït
ñoäng trong phaàn ñöôøng caàu:
a. Co giaõn ít
b. Co giaõn nhieàu
c. Co giaõn ñôn vò
d. Caùc caâu treân ñeàu sai
10. Ñoái vôùi doanh nghieäp ñoäc quyeàn thì caâu naøo döôùi ñaây
khoâng ñuùng
a. Taïi möùc saûn löôïng coù lôïi nhuaän toái ña thì MC = P = MR
b. Ñöôøng caàu veà saûn phaåm cuûa doanh nghieäp chính laø
ñöôøng caàu thò tröôøng
c. Taïi möùc saûn löôïng coù lôïi nhuaän toái ña thì MC = MR
d. Taïi möùc saûn löôïng coù lôïi nhuaän toái ña thì cheânh leäch
giöõa toång doanh thu vaø toång chi phí laø lôùn nhaát