TOÀN CẦU HÓA TÀI CHÍNH: CƠ HỘI VÀ KHỦNG HOẢNG

THỊ TRƯỜNG VỐN QUỐC TẾ VÀ LỢI NHUẬN TỪ THƯƠNG MẠI

Thị trường vốn quốc tế mang người vay và người cho vay ở các quốc gia
khác nhau lại với nhau để tài trợ cho mô hình mất cân bằng tài khoản vãng lai
toàn cầu.
“Cán cân vãng lai phản ánh tình hình của khu vực kinh tế đối ngoại và lãi suất
phản ánh thực tế của khu vực tài chính - tiền tệ. Sự liên thông giữa hai khu vực kinh tế
này hình thành mối quan hệ giữa cán cân vãng lai và lãi suất trong nước. Với một
nước có tình trạng cán cân vãng lai thâm hụt lớn và kéo dài, những biến động của khu
vực kinh tế đối ngoại sẽ tạo ra những tác động nhất định đối với khu vực tài chính tiền
tệ nói chung và lãi suất nói riêng.”
Hầu hết các giao dịch diễn ra trên thị trường vốn quốc tế là trao đổi tài sản giữa các cư
dân của các quốc gia khác nhau.
Ví dụ: trao đổi một phần cổ phiếu IBM lấy một số trái phiếu chính phủ Anh.

Ba loại lợi nhuận từ thương mại

Tất cả các giao dịch giữa cư dân của các quốc gia khác nhau thuộc một trong ba
loại: giao dịch hàng hóa hoặc dịch vụ lấy hàng hóa hoặc dịch vụ, giao dịch hàng hóa
hoặc dịch vụ lấy tài sản và giao dịch tài sản lấy tài sản.
- Nhóm lợi nhuận thứ nhất :liên quan đến việc trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ
lấy hàng hóa hoặc dịch vụ khác. Các quốc gia có thể đạt được lợi ích bằng cách tập
trung vào các hoạt động sản xuất mà họ có hiệu quả nhất và bằng cách sử dụng một
phần sản lượng của họ để thanh toán cho việc nhập khẩu các sản phẩm khác từ nước
ngoài.
- Nhóm lợi nhuận thương mại thứ hai là kết quả của thương mại liên thời gian,
đó là việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ để lấy hàng hóa và dịch vụ trong tương lai, tức
là để lấy tài sản.
- Nhóm lợi nhuận thứ ba: Khối lượng giao dịch tài sản giữa các quốc gia lớn xảy
ra một phần là do giao dịch tài sản quốc tế, giống như giao dịch liên quan đến hàng
hóa và dịch vụ, có thể mang lại lợi ích cho tất cả các quốc gia liên quan.

Lo ngại rủi ro
Khi các cá nhân lựa chọn tài sản, một yếu tố quan trọng trong quyết định của họ
là mức độ rủi ro của mỗi tài sản.
Các nhà đầu tư e ngại rủi ro đối với các tài sản ngoại tệ dựa trên nhu cầu của họ
đối với một tài sản cụ thể dựa trên mức độ rủi ro của nó (được đo bằng phần bù rủi ro)
bên cạnh lợi nhuận kỳ vọng của nó.
 Nếu mọi người không thích rủi ro, họ đánh giá một tập hợp (hoặc danh mục đầu
tư) tài sản không chỉ dựa trên lợi nhuận kỳ vọng mà còn trên cơ sở rủi ro của lợi
nhuận đó.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư như một động lực cho giao dịch tài sản quốc
tế
Thương mại quốc tế về tài sản có thể làm cho cả hai bên tham gia thương mại có
lợi hơn bằng cách cho phép họ giảm thiểu rủi ro về lợi nhuận trên tài sản của họ.
Thương mại hoàn thành việc giảm thiểu rủi ro này bằng cách cho phép cả hai bên đa
dạng hóa danh mục đầu tư của họ - phân chia tài sản của họ cho nhiều loại tài sản và
do đó giảm số tiền họ có trên mỗi tài sản riêng lẻ.
Ví dụ: đừng bỏ tất cả trứng vào một giỏ.
Các quốc gia dù sao cũng có thể giảm rủi ro tài sản của họ bằng cách đa dạng
hóa danh mục đầu tư tài sản của họ trên phạm vi quốc tế. Một chức năng chính của thị
trường vốn quốc tế là làm cho sự đa dạng hóa này trở nên khả thi.

Menu Tài sản Quốc tế: Nợ so với Vốn chủ sở hữu

Giao dịch tài sản quốc tế có thể là trao đổi nhiều loại tài sản khác nhau:có trái
phiếu và tiền gửi bằng các loại tiền tệ khác nhau, cổ phiếu và các công cụ tài chính
phức tạp hơn như quyền chọn cổ phiếu hoặc tiền tệ.
Những cách đa dạng hóa tài sản ở nước ngoài:Mua bất động sản nước ngoài và trực
tiếp mua lại nhà máy ở nước khác.
Phân biệt giữa công cụ nợ và công cụ vốn chủ sở hữu:
- Trái phiếu và tiền gửi ngân hàng là các công cụ nợ, vì chúng quy định rằng
người phát hành công cụ phải hoàn trả một giá trị cố định (tổng số tiền gốc cộng với
tiền lãi) bất kể hoàn cảnh kinh tế.
- Một phần cổ phiếu là một công cụ vốn chủ sở hữu: Đó là một yêu cầu đối với
lợi nhuận của một công ty, chứ không phải là một khoản thanh toán cố định, và khoản
thanh toán của nó sẽ thay đổi tùy theo hoàn cảnh.

NGÂN HÀNG QUỐC TẾ VÀ THỊ TRƯỜNG VỐN QUỐC TẾ

CẤU TRÚC CỦA THỊ TRƯỜNG VỐN QUỐC TẾ

1. Ngân hàng thương mại
- Là trung tâm giao dịch của thị trường vốn quốc tế, không những vì họ điều
hành trên cơ chế thanh toán quốc tế, mà còn bởi vì phạm vi rộng lớn các hoạt
động tài chính mà họ thực hiện.
- Nợ ngân hàng chủ yếu bao gồm tiền gửi có kỳ hạn khác nhau, cũng như các
khoản nợ hoặc khoản vay ngắn hạn từ các tổ chức tài chính khác. Trong khi tài
sản của họ bao gồm phần lớn các khoản vay (cho các tập đoàn và chính phủ),
tiền gửi từ các ngân hàng khác (tiền gửi liên ngân hàng) và các loại chứng
khoán khác nhau kể cả trái phiếu.
 - Các ngân hàng đa quốc gia cũng tham gia nhiều vào các loại giao dịch tài sản
khác.
Ví dụ: các ngân hàng có thể bảo lãnh phát hành cổ phiếu và trái phiếu doanh
nghiệp bằng cách thỏa thuận, với một khoản phí, để tìm người mua những
chứng khoán đó với mức giá đảm bảo.
- Một trong những sự thật quan trọng về ngân hàng quốc tế là các ngân hàng
thường được tự do theo đuổi các hoạt động ở nước ngoài mà họ không được
phép theo đuổi ở nước họ. Loại quy định bất đối xứng này đã thúc đẩy sự phát
triển của ngân hàng quốc tế trong hơn 50 năm qua.
2. Doanh nghiệp/Công ty
- Đối với các tập đoàn, đặc biệt là những tập đoàn có hoạt động đa quốc gia
thường tài trợ cho các khoản đầu tư của họ bằng cách sử dụng các nguồn vốn
nước ngoài. Để có được những khoản tiền này, các công ty có thể bán cổ phần
của cổ phiếu, mang lại cho chủ sở hữu quyền sở hữu đối với tài sản của công ty
hoặc họ có thể sử dụng tài trợ bằng nợ.
- Tài trợ bằng nợ thường ở dạng vay thông qua các ngân hàng quốc tế hoặc các
tổ chức cho vay khác; các công ty cũng bán thương phiếu ngắn hạn và các công
cụ nợ doanh nghiệp trên thị trường vốn quốc tế. Các tập đoàn thường định giá
trái phiếu của họ bằng đồng tiền của trung tâm tài chính nơi trái phiếu được
chào bán.
3. Tổ chức tài chính phi ngân hàng
- Các tổ chức như: công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí, quỹ tương hỗ và quỹ phòng hộ
là những tổ chức quan trọng trên thị trường vốn quốc tế khi họ chuyển sang tài
sản nước ngoài để đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.
- Các ngân hàng đầu tư có thể đứng tự do nhưng trong hầu hết các trường hợp
đều thuộc về các tập đoàn tài chính lớn bao gồm cả các ngân hàng thương mại.
Ví dụ: Goldman Sachs, Deutsche Bank, Citigroup và Barclays Capital.
4. Ngân hàng trung ương và các cơ quan chính phủ khác
- Các ngân hàng trung ương thường xuyên tham gia vào thị trường tài chính
quốc tế thông qua can thiệp ngoại hối. Ngoài ra, các cơ quan chính phủ khác
thường vay nước ngoài.
- Một lý do quan trọng cho sự phát triển đó có liên quan đến các hệ thống tỷ giá
hối đoái. Việc áp dụng rộng rãi tỷ giá hối đoái linh hoạt đã cho phép các quốc
gia dung hòa thị trường vốn mở với quyền tự chủ tiền tệ trong nước.
Dịch vụ ngân hàng nước ngoài và giao dịch tiền tệ nước ngoài
- Thuật ngữ Nghiệp vụ ngân hàng nước ngoài được sử dụng để mô tả hoạt
động kinh doanh mà các văn phòng nước ngoài của ngân hàng thực hiện bên
ngoài quốc gia đó. Các ngân hàng có thể tiến hành kinh doanh ra nước ngoài
thông qua một trong ba loại tổ chức sau:
 - Văn phòng đại diện (An agency office) ở nước ngoài: thực hiện việc cho vay và
chuyển tiền nhưng không nhận tiền gửi.
- Ngân hàng con (A subsidiary bank) ở nước ngoài. Khác với ngân hàng trong
nước, công ty con của ngân hàng ở nước ngoài có ngân hàng nước ngoài là chủ
sở hữu kiểm soát. Các công ty con phải tuân theo các quy định giống như
những ngân hàng địa phương nhưng không phải tuân theo các quy định của
ngân hàng trung ương tại quốc gia đó.
- Chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Foreign bank branch) là văn phòng của ngân
hàng gốc ở một quốc gia khác. Các chi nhánh thực hiện hoạt động kinh doanh
giống như các ngân hàng địa phương, thường tuân theo các quy định của ngân
hàng địa phương và ngân hàng gốc.
Tiền gửi ở nước ngoài (An offshore deposit) - là tiền gửi ngân hàng bằng đồng tiền
khác so với đồng tiền đang lưu hành tại quốc gia đó
Ví dụ: tiền gửi bằng đồng yên tại ngân hàng Luân Đôn hoặc tiền gửi bằng đô la
ở Zurich.
- Nhiều khoản tiền gửi được giao dịch trên thị trường ngoại hối là tiền gửi ở
nước ngoài.
- Hai yếu tố mà các ngân hàng luôn mong muốn thoát khỏi là: Các quy định của
chính phủ trong nước về hoạt động tài chính (và đôi khi là thuế); Yếu tố thứ hai
một phần là chính trị.
 TÍNH MONG MANH CỦA NGÂN HÀNG VÀ TÀI CHÍNH
Trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu (GFC) gần đây, sự mong manh của hệ
thống tài chính và hành vi chấp nhận rủi ro của các ngân hàng ngày càng trở nên rõ rệt
hơn, đặc biệt là đối với các ngân hàng ở các nền kinh tế tài chính mở và hội nhập toàn
cầu cao. Nhiều quan sát tin rằng bản chất tự do của hoạt động ngân hàng toàn cầu cho
đến giờ đây đã khiến hệ thống tài chính thế giới dễ bị tổn thương trước sự đổ vỡ ngân
hàng trên quy mô lớn.
Tự do hóa tài chính:
Tự do hoá tài chính (Financial Liberalization) là việc giảm thiểu sự can thiệp của Nhà
nước đối với hoạt động của hệ thống tài chính quốc gia. Thay vào đó, các hoạt động
tài chính sẽ diễn ra theo các nguyên tắc thị trường. Điều này được hiểu là việc tự do
hóa về lãi suất, nới lỏng kiểm soát tín dụng.
Có hai quan điểm về sự mong manh tài chính tương ứng với hai quan điểm
về nguồn gốc của các cuộc khủng hoảng tài chính.
- Theo quan điểm cân bằng cơ bản hoặc chu kỳ kinh doanh, các cuộc khủng
hoảng tài chính phát sinh từ các nguyên tắc cơ bản kém của nền kinh tế, khiến
nó dễ bị tổn thương trong thời kỳ khó khăn như suy thoái.
- Theo quan điểm cân bằng tự hoàn thành, nền kinh tế có thể luôn dễ bị tổn
thương trước một cuộc khủng hoảng tài chính mà sự khởi đầu của nó có thể
được kích hoạt bởi một số sự kiện ngẫu nhiên bên ngoài, hoặc đơn giản là kết
quả của tâm lý bầy đàn.
Tự do hóa tài chính làm tăng sự mong manh tài chính tại những quốc gia
đang phát triển, chậm phát triển bởi tác động
- Thay đổi điều kiện mậu dịch(thay đổi giá cả nhiên liệu quốc tế, tỷ giá hối
đoái,...).
- Môi trường thể chế yếu kém. Môi trường pháp lý chưa hoàn thiện đã buộc
các doanh nghiệp phải “lách luật” và điều này làm phát sinh tiêu cực( tham
nhũng, quan liêu,...) dẫn đến hoạt động quản lí nhà nước kém hiệu quả và cơ
chế cưỡng chế thi hành.
=> Bất ổn trong dòng vốn, giá cả tài sản, TSSL/TS => sự mong manh về tài
chính.

VẤN ĐỀ PHÁ SẢN CỦA NGÂN HÀNG

Một ngân hàng phá sản khi nó không thể đáp ứng các nghĩa vụ của mình đối với
người gửi tiền và các chủ nợ khác. Các ngân hàng sử dụng vốn vay để cho vay và mua
các tài sản khác. Khi tại một số của một ngân hàng, những người đi vay có thể thấy
mình không thể trả được các khoản vay của họ, hoặc tài sản ngân hàng có thể giảm giá
trị vì một số lý do khác. Khi điều này xảy ra, ngân hàng có thể không thể thanh toán
các khoản nợ ngắn hạn, bao gồm cả tiền gửi không kỳ hạn, phần lớn được hoàn trả
ngay lập tức mà không cần báo trước. Một đặc điểm đặc biệt của hoạt động ngân hàng
là sức khỏe tài chính của ngân hàng phụ thuộc vào người gửi tiền (và các chủ nợ khác)
 tin tưởng vào giá trị tài sản của mình. Ví dụ, nếu người gửi tiền, tin rằng nhiều tài sản
của ngân hàng đã giảm giá trị, người gửi tiền có xu hướng rút tiền của mình và đặt
chúng vào một ngân hàng khác. Một ngân hàng phải đối mặt với một khoản tiền gửi
lớn và đột ngột bị mất - ngân hàng rút tiền - có khả năng đóng cửa, thậm chí có thể
xảy ra khi tài sản trong bảng cân đối kế toán của nó về cơ bản là mạnh. Lý do là nhiều
tài sản của ngân hàng kém thanh khoản và không thể bán nhanh chóng để đáp ứng các
nghĩa vụ tiền gửi mà không có thiệt hại lớn cho ngân hàng. Do đó, nếu một bầu không
khí hoảng loạn tài chính phát triển, sự thất bại của ngân hàng có thể không chỉ giới
hạn ở những ngân hàng đã quản lý sai tài sản của họ. Thật không may, một khi một
ngân hàng gặp rắc rối, sự nghi ngờ có thể rơi vào các ngân hàng khác. Khi các ngân
hàng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau thông qua các khoản vay và hợp đồng phái
sinh, do đó hoạt động rút tiền của ngân hàng có thể rất dễ lây lan. Trừ khi các nhà
hoạch định chính sách có thể nhanh chóng ngăn chặn sự hoảng loạn, hiệu ứng domino
của một ngân hàng.
Sự bảo vệ của chính phủ sẽ ngăn cản sự bất ổn tài chính
Bởi vì những hậu quả tiềm ẩn của sự sụp đổ ngân hàng là rất có hại, các chính phủ
cố gắng ngăn chặn sự sụp đổ của ngân hàng thông qua quy định rộng rãi của hệ thống
ngân hàng trong nước của họ. Các ngân hàng được quản lý tốt đề phòng thất bại ngay
cả khi không có quy định, nhưng chi phí thất bại vượt xa các chủ sở hữu của ngân hàng.
Vì vậy, một số ngân hàng.tính đến lợi ích cá nhân của họ mà bỏ qua chi phí phá sản của
ngân hàng đối với xã hội, có thể dẫn đến việc gánh vác một mức độ rủi ro lớn hơn mức
tối ưu về mặt xã hội. Ngoài ra, ngay cả những ngân hàng có chiến lược đầu tư thận
trọng cũng có thể thất bại nếu bắt đầu có tin đồn về rắc rối tài chính tuần hoàn. Từ
những trải nghiệm của từng đất nước khác nhau mà mỗi chính phủ sẽ có các biện pháp
để điều tiết ngân hàng từ đó phòng ngừa những khủng hoảng
Ở hầu hết các quốc gia, một “mạng lưới an toàn” rộng lớn đã được thiết lập để giảm
nguy cơ khủng hoảng ngân hàng. Các biện pháp bảo vệ chính là:
- Bảo hiểm tiền gửi
- Dự trữ bắt buộc
- Nhu cầu vốn và tài sản bị hạn chế
- Kiểm tra ngân hàng
- Người cho vay cuối cùng
- Chính phủ tái cơ cấu và tài trợ tài chính
THÁCH THỨC CỦA VIỆC QUY ĐỊNH NGÂN HÀNG QUỐC TẾ

1. Trong lĩnh vực ngân hàng quốc tế, hệ thống bảo hiểm tiền gửi không phổ biến
và phổ quát như trong nước. Điều này là do sự khác biệt về quy định và điều
kiện giữa các quốc gia, cùng với khả năng thanh toán và tài chính của các tổ
chức bảo hiểm tiền gửi. Trong một số quốc gia, bảo hiểm tiền gửi có sẵn nhưng
mức độ bảo vệ không đồng nhất và phụ thuộc vào ngân sách của chính phủ. Ở
những nơi khác, không có hệ thống bảo hiểm tiền gửi, hoặc hệ thống này chỉ
được áp dụng cho một số loại tài khoản cụ thể. Điều này có nghĩa là khách
hàng gửi tiền trong các ngân hàng quốc tế có thể không được bảo vệ như khách
hàng trong nước, và các khoản tiền gửi liên ngân hàng và các nguồn tài trợ
khác không được bảo vệ. Trong trường hợp ngân hàng gặp khó khăn tài chính
và không thể hoàn trả tiền gửi cho khách hàng, các khoản tiền gửi này có thể bị
mất hoàn toàn. Do đó, khách hàng cần cân nhắc kỹ trước khi chọn ngân hàng
để gửi tiền, và nên tìm hiểu về hệ thống bảo hiểm tiền gửi và chính sách bảo vệ
tiền gửi của ngân hàng đó. Khách hàng cũng có thể tìm kiếm các sản phẩm và
dịch vụ tài chính khác để đa dạng hóa khoản tiền gửi của mình và giảm thiểu
rủi ro.
2. Việc thiếu các yêu cầu dự trữ ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng có thể gây ra
sự giảm sút ổn định và ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường tiền tệ. Tuy
nhiên, việc áp đặt yêu cầu dự trữ bắt buộc cũng có thể có những hạn chế, đặc
biệt là đối với các quốc gia đang trong quá trình phát triển kinh tế. Trong
trường hợp của châu Âu, các ngân hàng đã được miễn thuế dự trữ bắt buộc
nhưng điều này đã góp phần vào việc tăng lợi nhuận và tăng cường sự cạnh
tranh trong ngành ngân hàng. Tuy nhiên, điều này cũng có thể gây ra những rủi
ro cho hệ thống ngân hàng nếu không có các biện pháp kiểm soát phù hợp. Mặc
dù yêu cầu dự trữ đã được áp dụng rộng rãi trong quá khứ, nhưng trong thế giới
ngân hàng toàn cầu hiện nay, nó không còn được coi là cần thiết trong nhiều
quốc gia. Điều này có thể được giải thích bởi sự phát triển của các công cụ và
cơ chế kiểm soát rủi ro ngân hàng hiện đại. Tuy nhiên, việc quản lý rủi ro trong
ngành ngân hàng vẫn rất quan trọng, và các quốc gia cần có các biện pháp kiểm
soát phù hợp để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng và phát triển thị
trường tiền tệ. Điều này có thể đạt được thông qua việc áp dụng các quy định
và tiêu chuẩn quốc tế, cũng như thông qua sự hợp tác và trao đổi thông tin giữa
các quốc gia và tổ chức quốc tế.
3. Việc giám sát các ngân hàng và công ty con của chúng là một vấn đề quan
trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và ổn định của hệ thống tài chính toàn
cầu. Tuy nhiên, việc này có thể gặp nhiều khó khăn do sự lỏng lẻo của một số
quy định và sự phân tán của các tài sản trên nhiều quốc gia. Để giải quyết vấn
đề này, các cơ quan quản lý ngân hàng cần tăng cường nghiêm ngặt trong việc
giám sát các công ty con của các ngân hàng và tăng cường sự hợp tác và trao
 đổi thông tin với các cơ quan quản lý ngân hàng quốc tế. Ngoài ra, các cơ quan
này cần xây dựng các khung pháp lý và quy định nghiêm ngặt để đảm bảo tính
minh bạch và trách nhiệm của các ngân hàng và công ty con của chúng. Việc
xác định nhóm người quản lý lý tưởng để giám sát các tài sản của một ngân
hàng cụ thể cũng là một thách thức. Tuy nhiên, có thể sử dụng các tiêu chuẩn
chung như kinh nghiệm, trình độ và chuyên môn để lựa chọn những người
quản lý phù hợp nhất. Đối với vấn đề tính thanh khoản của ngân hàng, các cơ
quan quản lý cần tăng cường việc đánh giá tính thanh khoản của các ngân hàng
theo tiêu chuẩn quốc tế và tăng cường trao đổi thông tin với các cơ quan quản
lý ngân hàng khác trên toàn cầu. Ngoài ra, các ngân hàng cần thực hiện các
biện pháp để tăng cường tính thanh khoản của mình và tối ưu hóa việc quản lý
tài sản của mình trên toàn cầu.
4. Sự không chắc chắn về ngân hàng trung ương nào có trách nhiệm cung cấp trợ
giúp LLR trong ngân hàng quốc tế và khó khăn trong việc phân bổ trách nhiệm
cho giám sát ngân hàng là một vấn đề lớn đối với hệ thống tài chính toàn cầu.
Điều này có thể gây ra sự bất ổn và ảnh hưởng đến các mục tiêu kinh tế toàn
cầu trong nước, do đó, các ngân hàng trung ương thường rất cẩn trọng trong
việc mở rộng phạm vi trách nhiệm LLR của họ. Tuy nhiên, trách nhiệm cung
cấp trợ giúp tỷ lệ dự phòng tổn thất cho vay (LLR) trong ngân hàng quốc tế
không thể được đặt vào một ngân hàng trung ương duy nhất. Thay vào đó, các
cơ quan tài chính và quản lý ngân hàng quốc tế cần tăng cường hợp tác và trao
đổi thông tin để đảm bảo rằng các ngân hàng trung ương có thể phối hợp và hỗ
trợ lẫn nhau trong việc cung cấp trợ giúp LLR. Các cơ quan giám sát ngân hàng
cũng cần tăng cường việc giám sát hành vi của các ngân hàng nước ngoài để
đảm bảo rằng các ngân hàng này không lạm dụng trợ giúp LLR và không gây
ra rủi ro đối với hệ thống tài chính toàn cầu. Điều này có thể được thực hiện
thông qua việc tăng cường trao đổi thông tin và hợp tác giữa các cơ quan giám
sát ngân hàng quốc tế và đưa ra các quy định nghiêm ngặt để đảm bảo trách
nhiệm và tính minh bạch của các ngân hàng.
5. Khi một ngân hàng có hoạt động trên nhiều quốc gia, việc chia sẻ trách nhiệm
vận hành và tài chính có thể gặp phải nhiều khó khăn và sự không chắc chắn
trong kết quả. Trong trường hợp ngân hàng gặp khó khăn, chính phủ thường
phải đưa ra quyết định về việc cứu trợ hoặc tái cơ cấu ngân hàng đó. Tuy nhiên,
quyết định này không phải lúc nào cũng đơn giản và dễ dàng, vì chính phủ phải
đối mặt với nhiều tác động từ việc đóng cửa ngân hàng và tái cơ cấu nó. Nếu
chính phủ quyết định chỉ cứu trợ ngân hàng mà không tái cơ cấu, điều này có
thể khuyến khích các rủi ro quá mức. Ngân hàng sẽ không phải chịu trách
nhiệm cho những khoản nợ bất hợp pháp và các tài sản bất động sản không sản
xuất ra lợi nhuận. Điều này sẽ làm chậm hoặc ngăn cản hoạt động của ngân
hàng và gây ảnh hưởng đến nền kinh tế. Ngoài ra, các ngân hàng toàn cầu lớn,
phức tạp và kết nối mạnh cũng gặp phải nhiều thách thức trong việc quản lý rủi
ro. Điều này đặc biệt đúng trong những tình huống khẩn cấp, khi các ngân hàng
phải đối mặt với sự suy giảm của các thị trường tài chính và giảm giá của các
tài sản. Việc tạo ra các cơ chế quản lý rủi ro hiệu quả và phù hợp là cần thiết để
đảm bảo hoạt động ổn định của các ngân hàng toàn cầu lớn và giúp họ tránh
được các khó khăn trong tương lai.
THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH QUỐC TẾ PHÂN BỔ VỐN VÀ RỦI RO TỐT
NHƯ THẾ NÀO?
Cấu trúc hiện nay của thị trường vốn quốc tế bao gồm cả những rủi ro bất ổn tài chính
mà chỉ có thể giảm bớt thông qua một cách duy nhất là sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ
quan giám sát tài chính và ngân hàng của các quốc gia. Nhưng động cơ lợi nhuận
(profit motive) chung khiến các định chế tài chính đa quốc gia đổi mới các quy định
của họ và giúp cải thiện những lợi ích quan trọng cho người tiêu dùng. Như chúng ta
đã thấy được, thị trường vốn quốc tế cho phép công dân của các quốc gia khác nhau
đa dạng hóa các danh mục đầu tư của họ thông qua kinh doanh các tài sản rủi ro. Hơn
nữa, bằng cách đảm bảo luồng thông tin quốc tế nhanh chóng về các cơ hội đầu tư
xung quanh thế giới, thị trường có thể giúp phân bổ các khoản tiết kiệm của thế giới
cho những mục đích sử dụng hiệu quả nhất của chúng. Vậy thị trường vốn quốc tế
hoạt động tốt ở những khía cạnh này như thế nào?
Mức độ đa dạng hóa danh mục đầu tư quốc tế
Một số nhà kinh tế nhận định rằng: Cần đa dạng hóa đầu tư vào các tài sản nước
ngoài, tránh việc “thiên vị nước nhà” nhằm tối ưu hóa trong đầu tư.
Hầu hết các nhà kinh tế đều cho rằng lợi ích tiềm năng từ việc đa dạng hóa là rất lớn.
Chẳng hạn, nghiên cứu có ảnh hưởng của nhà kinh tế tài chính người Pháp Bruno
Solnik đã ước tính rằng một nhà đầu tư Hoa Kỳ chỉ nắm giữ cổ phiếu Mỹ có thể giảm
hơn một nửa rủi ro trong danh mục đầu tư của mình bằng cách đa dạng hóa hơn nữa
sang cổ phiếu từ các nước châu Âu.

Bảng 9-1: Tổng tài sản nước ngoài và Nợ phải trả của các quốc gia công nghiệp được
chọn từ 1983–2011 (% GDP)
Lượng tài sản và nợ nước ngoài của các quốc gia công nghiệp có xu hướng tăng lên
trong các năm gần đây, điều này minh chứng cho xu hướng đa dạng hóa các danh mục
đầu tư nước ngoài hơn.
Toàn cầu hóa có thể tạo điều kiện cho Đa dạng hóa toàn cầu → giúp giảm được rủi ro
tập trung đầu tư vào một khu vực. Điều này mang đến lợi ích dài hạn cho các nhà đầu
tư.
Tuy nhiên, trong phạm vi mà những số liệu này đại diện cho sự đa dạng hóa rủi ro
kinh tế lớn hơn, (như trong phân tích của chúng tôi ở đầu chương này), chúng chỉ ra
một nền kinh tế thế giới ổn định hơn. Nhưng hầu hết các tài sản và nợ bên ngoài này
là các công cụ nợ, bao gồm cả các khoản nợ ngân hàng, trong một số trường hợp do
chênh lệch thuế hoặc quy định. Có khả năng chúng bao gồm cả việc vay rủi ro có hệ
thống, như khi một ngân hàng ở Vương quốc Anh vay vốn ngắn hạn để đầu tư vào
chứng khoán kém thanh khoản hơn ở nước ngoài. Vì vậy, mặc dù những dữ liệu này
cho thấy khối lượng giao dịch tài sản quốc tế đã tăng lên rất nhiều trong những thập
kỷ qua, nhưng chúng cũng nhắc nhở chúng ta rằng không có thước đo chắc chắn nào
về mức độ tối ưu về mặt xã hội của đầu tư nước ngoài.

Mức độ thương mại liên thời gian

Các nhà kinh tế Martin Feldstein và Charles Horioka đã đề xuất một cách khác để
đánh giá hoạt động của thị trường vốn thế giới. Feldstein và Horioka đã chỉ ra rằng
một thị trường vốn quốc tế hoạt động trơn tru cho phép tỷ lệ đầu tư trong nước của các
quốc gia trệch đi nhiều so với tỷ lệ tiết kiệm của họ.Trong một thế giới lý tưởng hóa
như vậy, tiết kiệm có thể tìm ra những cách sử dụng hiệu quả nhất trên toàn thế giới,
bất kể vị trí địa lý của chúng; đồng thời, đầu tư trong nước không bị giới hạn bởi tiết
kiệm quốc gia vì có sẵn một quỹ toàn cầu để tài trợ cho nó. Tuy nhiên, đối với nhiều
quốc gia, sự khác biệt giữa tỷ lệ tiết kiệm quốc gia và tỷ lệ đầu tư trong nước (nghĩa là
số dư tài khoản vãng lai) không lớn kể từ Thế chiến II: Các quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm
cao trong thời gian dài cũng thường có tỷ lệ đầu tư cao, (Hình 9 -3).
Tiết kiệm và đầu tư của một quốc gia thường có thể di chuyển cùng nhau đơn giản vì
các yếu tố tạo ra tỷ lệ tiết kiệm cao (chẳng hạn như tăng trưởng kinh tế nhanh) cũng
tạo ra tỷ lệ đầu tư cao
Nếu một Quốc gia vay nước ngoài để dùng cho các dự án đầu tư trong tương lai
→ mức tiết kiệm và đầu tư quốc gia sẽ không có mối tương quan chặt chẽ.
Bảng 9-3: Trung bình tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư của 24 Quốc gia từ năm 1990 đến 2015
Chênh lệch lãi suất trong và ngoài nước
Nếu thị trường vốn thế giới đang thực hiện công việc truyền đạt thông tin về các cơ
hội đầu tư toàn cầu thì hai loại tiền gửi nội tệ và ngoại tệ tại một quốc gia sẽ được coi
là thay thế hoàn hảo
→ Lãi suất của hai loại tiền gửi này tại 1 Quốc gia di chuyển gần nhau và không có sự
chênh lệch quá lớn.
 Hình 9-4: So sánh lãi suất của tiền gửi Dollar tại Hoa Kỳ và London
Hình 9-4 cho thấy dữ liệu từ cuối năm 1990 về chênh lệch lãi suất giữa hai khoản tiền
gửi bằng đô la kỳ hạn ba tháng ở London và Hoa Kỳ. Những dữ liệu này không hoàn
hảo vì lãi suất dùng để so sánh không được đo lường chính xác tại cùng một thời
điểm. Mô hình chênh lệch lãi suất trong và ngoài nước cũng tương tự đối với các nước
công nghiệp khác. Sự khác biệt lãi suất giữa London - Hoa Kỳ đã bắt đầu leo thang
trong sự bùng nổ của bất ổn tài chính toàn cầu vào tháng 8 năm 2007, sau đó đạt đến
đỉnh điểm vào tháng 10 năm 2008, một tháng sau sự sụp đổ của Lehman Brothers. Rõ
ràng, các nhà đầu tư nhận thấy rằng các công cụ thị trường tiền tệ của Hoa Kỳ, bao
gồm tiền gửi bằng đô la của các ngân hàng Hoa Kỳ, sẽ được Bộ Tài chính và Cục Dự
trữ Liên bang Hoa Kỳ có biện pháp hỗ trợ, nhưng tiền gửi bằng đô la ở London có thể
không nhận được sự bảo vệ tương tự.
TÍNH HIỆU QUẢ CỦA THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI
Liệu rằng thị trường vốn quốc tế có thực sự đưa ra thông tin đúng về thị trường?
Mục tiêu: Tìm hiểu liệu rằng tỷ giá hối đoái có phản ánh đúng thông tin có sẵn trên
thị trường
Thị trường ngoại hối là một phần trung tâm của thị trường vốn quốc tế và tỷ giá hối
đoái mà nó thiết lập giúp xác định lợi nhuận của tất cả các loại giao dịch quốc tế. Như
vậy, tỷ giá hối đoái gửi tín hiệu kinh tế quan trọng đến các hộ gia đình và doanh
nghiệp tham gia vào thương mại và đầu tư quốc tế. Nếu những tín hiệu này không
phản ánh tất cả các thông tin có sẵn về các cơ hội thị trường, điều này sẽ dẫn đến việc
phân bổ nguồn lực không hợp lý. Do đó, nghiên cứu sử dụng thông tin có sẵn trên thị
trường ngoại hối rất quan trọng trong việc đánh giá liệu thị trường vốn quốc tế có gửi
tín hiệu chính xác đến thị trường hay không. Để hiểu rõ hơn về vấn đề, ta sẽ làm 3 loại
thử nghiệm:
-Thử nghiệm dựa trên ngang giá lãi suất
-Thử nghiệm dựa trên mô hình hóa phần bù rủi ro
-Thử nghiệm cho việc biến động quá mức của tỷ giá hối đoái
1/ Thử nghiệm dựa trên ngang giá lãi suất:
Định nghĩa: Ngang giá lãi suất( Interest Parity Condition) đúng khi chênh lệch lãi
suất giữa các khoản tiền gửi bằng hai loại tiền tệ khác nhau là dự báo của thị trường về
tỷ lệ phần trăm mà tỷ giá hối đoái giữa các loại tiền tệ đó sẽ thay đổi.

Điều kiện ngang giá lãi suất là :

Trong đó:
Rt là lãi suất tiền gửi nội tệ tại ngày t
Rt* là lãi suất tiền gửi ngoại tệ ngày t
Et+1e là tỷ giá hối đoái kỳ vọng của ngoại tệ/nội tệ tại ngày đáo hạn (t+1)
Et tỷ giá hối đoái của ngoại tệ/ nội tệ trên thị trường giao ngay ngày t

Phương trình trên ngụ ý một cách đơn giản để kiểm tra xem thị trường ngoại hối có
đang thực hiện tốt công việc sử dụng thông tin hiện tại để dự báo tỷ giá hối đoái hay
không.
Trong điều kiện ngang giá lãi suất, dấu ‘=’ sẽ xuất hiện
Vì chênh lệch lãi suất, Rt - Rt*, là dự báo của thị trường, nên việc so sánh sự thay đổi tỷ
giá hối đoái được dự đoán này với sự thay đổi tỷ giá hối đoái thực tế xảy ra sau đó cho
thấy kỹ năng dự báo của thị trường.
Tuy nhiên, việc sử dụng lãi suất tiền gửi để dự đoán tỷ giá giữa 2 đồng tiền trong
tương lai không phải là một cách dự đoán quá tốt. Tệ hơn nữa, như chúng ta đã lưu ý
ở đó, thông thường, sự khác biệt về lãi suất đã không thể dự đoán chính xác hướng
mà theo đó tỷ giá hối đoái giao ngay sẽ thay đổi
● Ví dụ: Hãy quay trở lại vào đầu những năm 2000. Với 100 Yên ban đầu, từ
năm 2003-2005, Lợi nhuận tích lũy gần như bằng 0. Còn đối với AU Dollar, lợi
nhuận tích lũy đã tăng hơn 25% trong 3 năm.

Lợi nhuận tích lũy của Trái phiếu đồng YEN so với Trái phiếu AU Dollars (với 100 ¥
đầu tư ban đầu)

Theo lý thuyết ngang giá lãi suất, việc buôn bán chênh lệch này có thể bị san bằng bởi
sự lên giá của đồng yên => Các nhà đầu tư có xu hướng bán AUD và mua YEN =>
đẩy sự chênh lệch tỷ suất sinh lợi giữa 2 đồng tiền về 0
Tuy nhiên, các nhà đầu tư đã thực hiện giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade) .
Khi đó, nhà đầu tư sẽ vay đồng YEN, đổi sang đồng AUD, đầu tư vào trái phiếu AUD
=> Đẩy tỷ suất sinh lợi của trái phiếu kho bạc AUD lên cao hơn
Khi tòa nhà xây càng cao, hậu quả khi nó sụp đổ cũng càng lớn. Từ 7/2008 đến
12/2008 (giai đoạn khủng hoảng kinh tế), lợi nhuận đầu tư vào trái phiếu AUD đã
giảm từ 104¥ xuống 61¥. Điều này cũng đã gây ra một tác động lớn lên thị trường
chứng khoán, thị trường cho vay liên ngân hàng.

Kiểm định về giả thuyết thị trường sử dụng tất cả các thông tin sẵn có để thiết
lập tỷ giá hối đoái:
Giả sử rằng Et+1 là tỷ giá hối đoái thực tế vào ngày t+1
ut+1 sai số dự báo

=> Nếu thị trường đang sử dụng các thông tin có sẵn, thì tỷ giá hối đoái kỳ vọng vào
ngày t+1 sẽ được hình thành vào ngày t => Trong trường hợp này sẽ không có cách
nào để giảm thiểu sai số ut+1
Trong điều kiện ngang bằng lãi suất, giả thuyết này có thể được kiểm tra bằng cách
viết ut+1 dưới dạng giảm giá tiền tệ thực tế trừ đi chênh lệch giữa lãi suất nội tệ và
ngoại tệ:

Các phương pháp thống kê có thể được sử dụng để kiểm tra liệu rằng ut+1 có thể dự
đoán được tính trung bình trên cơ sở thông tin trong quá khứ hay không. Một số nhà
nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các lỗi dự báo, khi được xác định như trên, có thể dự
đoán được. Các lỗi dự báo thường xảy ra trong quá khứ sẽ có ích trong việc dự đoán ở
tương lai.

2/ Thử nghiệm dựa trên mô hình hóa phần bù rủi ro:

Một lời giải thích về kết quả nghiên cứu được mô tả ở trên là thị trường ngoại hối chỉ
đơn giản là bỏ qua thông tin có sẵn dễ dàng trong việc thiết lập tỷ giá hối đoái. Một
phát hiện như vậy sẽ gây nghi ngờ về khả năng của thị trường vốn quốc tế để truyền
đạt các tín hiệu giá phù hợp. Tuy nhiên, trước khi đưa ra kết luận này, hãy nhớ lại rằng
khi mọi người không thích rủi ro, điều kiện ngang giá lãi suất có thể không phải là
một lý do đầy đủ về cách xác định tỷ giá hối đoái. Nếu, thay vào đó, trái phiếu được
định mệnh bằng các loại tiền tệ khác nhau là những thay thế không hoàn hảo cho các
nhà đầu tư, chênh lệch lãi suất quốc tế bằng giảm giá tiền tệ kỳ vọng cộng với phần bù
rủi ro (Risk premium), pt:

Hồ sơ thực nghiệm hỗn hợp cho thấy hai khả năng sau:
❖ Phần bù rủi ro là quan trọng trong việc xác định tỷ giá hối đoái
❖ Thị trường ngoại hối đã bỏ qua cơ hội kiếm lợi từ thông tin dễ dàng có được.
Phương án thứ hai dường như không thể xảy ra do động cơ mạnh mẽ của các nhà giao
dịch ngoại hối để kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, giải pháp thay thế đầu tiên đang chờ xác
nhận thống kê chắc chắn.
Một khả năng khác là giao dịch chênh lệch giá, là một trong những xu hướng tiền tệ
đảo ngược lớn nhưng không thường xuyên được kỳ vọng ​mà các kỹ thuật thống kê
tiêu chuẩn không được trang bị đầy đủ để phát hiện.

3/Thử nghiệm cho việc biến động quá mức của tỷ giá hối đoái
Một trong những phát hiện đáng lo ngại nhất là thống kê các mô hình dự báo tỷ giá
hối đoái dựa trên các biến số “cơ bản” tiêu chuẩn như : Cung tiền, thâm hụt chính phủ
và sản lượng hoạt động kém trong thực tế (chứ không phải dự đoán) khi dự báo tỷ giá
hối đoái trong tương lai.
Trong một nghiên cứu nổi tiếng, Richard A. Meese và Kenneth Rogoff (Empirical
exchange rate models of the seventies: Do they fit out of sample?) đã chỉ ra rằng một
“bước đi ngẫu nhiên” ngây thơ,mà nó sẽ chỉ đơn giản coi tỷ giá hối đoái của ngày
hôm nay là dự đoán tốt nhất cho ngày mai, sẽ hoạt động tốt hơn.

Một dòng nghiên cứu bổ sung về thị trường ngoại hối xem xét liệu tỷ giá hối đoái có
biến động quá mức hay không, có lẽ do thị trường ngoại hối “phản ứng thái quá” với
các sự kiện. Một phát hiện về sự biến động quá mức sẽ chứng minh rằng thị trường
ngoại hối đang gửi đi những tín hiệu khó hiểu cho các nhà giao dịch và nhà đầu tư,
những người đưa ra quyết định dựa trên tỷ giá hối đoái. Nhưng tỷ giá hối đoái phải
biến động như thế nào trước khi biến động của nó trở nên quá mức?
=>Tỷ giá hối đoái nên biến động, bởi vì để gửi tín hiệu giá chính xác, chúng phải di
chuyển nhanh chóng để phản ứng với các tin tức kinh tế. Tỷ giá hối đoái nói chung ít
biến động hơn so với giá cổ phiếu. Tuy nhiên, vẫn có khả năng tỷ giá hối đoái biến
động mạnh hơn so với các yếu tố cơ bản khiến chúng di chuyển - chẳng hạn như
nguồn cung tiền, sản lượng quốc gia và các biến số tài khóa. Tuy nhiên, những nỗ lực
so sánh sự biến động của tỷ giá hối đoái với những yếu tố quyết định cơ bản của
chúng đã tạo ra những kết quả không thuyết phục.
Một vấn đề cơ bản làm cơ sở cho các bài kiểm tra về sự biến động quá mức là không
thể định lượng chính xác tất cả các biến truyền tải tin tức liên quan về tương lai kinh
tế.
Ví dụ:
Làm cách nào để gắn một con số vào một âm mưu ám sát chính trị ?
Một vụ phá sản ngân hàng lớn ?
Một cuộc tấn công khủng bố?
Kết luận
Bằng chứng mơ hồ về hoạt động của thị trường ngoại hối đảm bảo một quan điểm cởi
mở. Một nhận định rằng thị trường đang hoạt động tốt sẽ hỗ trợ cho thái độ tự do kinh
doanh của các chính phủ và sự tiếp tục của xu hướng hiện tại đối với việc tăng cường
hội nhập tài chính xuyên biên giới trong thế giới công nghiệp.
Mặt khác, phán đoán về sự thất bại của thị trường có thể ngụ ý nhu cầu tăng cường
can thiệp ngoại hối của các ngân hàng trung ương và đảo ngược xu hướng toàn cầu
đối với tự do hóa tài chính bên ngoài. Rủi ro là khá cao, và cần có thêm nghiên cứu và
kinh nghiệm trước khi có thể đưa ra kết luận chắc chắn..
TỔNG KẾT
1. Lợi ích từ thương mại hàng hóa và dịch vụ cho các hàng hóa và dịch vụ khác
được mô tả bằng lý thuyết về lợi thế so sánh.
2. Lợi nhuận từ trao đổi hàng hóa và dịch vụ để lấy tài sản được mô tả bằng lý
thuyết thương mại liên thời gian.
3. Lợi nhuận từ việc trao đổi tài sản lấy tài sản được mô tả bằng lý thuyết đa dạng
hóa danh mục đầu tư.
4. Các nhà hoạch định chính sách chỉ có thể chọn 2 trong số các điều sau: tỷ giá
hối đoái cố định, chính sách tiền tệ vì mục tiêu trong nước, dòng tài sản quốc tế
tự do.
5. Một số loại ngân hàng nước ngoài kinh doanh giao dịch tiền tệ nước ngoài,
phát triển khi thương mại quốc tế phát triển và các ngân hàng cố gắng tránh các
quy định trong nước.
6. Các ngân hàng trong nước được bảo đảm bởi chính phủ từ việc có các biện
pháp như: Bảo hiểm tiền gửi, yêu cầu dự trữ, yêu cầu về vốn, hạn chế về tài sản
và kiểm tra ngân hàng. Ngân hàng trung ương cũng đóng vai trò là người cho
vay cuối cùng.
7. Khi thị trường vốn quốc tế phát triển, sự đa dạng hóa tài sản giữa các quốc gia
đã tăng lên và sự khác biệt giữa lãi suất đối với tiền gửi ngoại tệ và tiền gửi nội
tệ trong một quốc gia đã giảm xuống.
8. Nếu tài sản trong nước và nước ngoài là những thay thế hoàn hảo, thì lãi suất
trên thị trường vốn quốc tế không dự đoán tốt những thay đổi của tỷ giá hối
đoái.
9. Sự biến động trong tỷ giá hối đoái sẽ gửi tín hiệu phù hợp để phản ứng lại các
tin tức về tương lai kinh tế.
 MINICASE

1. Bối cảnh thương mại Mỹ - Việt Nam năm 2020:

a.Tình hình thương mại Mỹ:
Theo tính toán của hãng tin Bloomberg dựa trên số liệu của IMF, Hoa Kỳ sẽ chiếm
31% mức sụt giảm trong GDP của nền kinh tế toàn cầu năm 2020, cao gấp hơn hai lần
tỷ trọng của nền kinh tế Hoa Kỳ trong sản lượng kinh tế toàn cầu. Thậm chí, IMF dự
báo GDP của Hoa Kỳ sẽ giảm còn -5,9% và Ngân hàng Barclays (Anh) chỉ ra GDP
của Hoa Kỳ sẽ tăng trưởng tồi tệ hơn cả khu vực châu Âu với mức tăng trưởng -6,4%
do các biện pháp giãn cách xã hội và đóng cửa nền kinh tế làm gián đoạn các hoạt
động sản xuất - kinh doanh và hàng triệu người thất nghiệp. Trong báo cáo của Cục
Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ, tăng trưởng GDP của nền kinh tế lớn nhất thế
giới sẽ lao dốc 11% vào cuối năm 2020, mức giảm kỷ lục kể từ năm 1946. Nhiều
chuyên gia nhận định rằng, Hoa Kỳ đang đứng trước một cuộc suy thoái sâu do dịch
Covid-19.
Theo báo cáo của Bộ Thương mại Hoa Kỳ công bố ngày 04/6/2020, xuất khẩu hàng
hóa và dịch vụ Hoa Kỳ đã giảm hơn 20% so với tháng 3/2020, trong khi nhập khẩu
giảm ở mức 13,7%.
Trong báo cáo công bố ngày 5/2/2021, Bộ Thương mại Mỹ cho biết thâm hụt thương
mại của nước này trong năm 2020 đã tăng 17,7% lên 678,7 tỷ USD, mức cao nhất kể
từ năm 2008. Cụ thể, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ giảm 15,7% xuống mức thấp nhất
kể từ năm 2010. Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ cũng giảm 9,5% xuống mức thấp
nhất trong 4 năm qua. Hoạt động xuất khẩu giảm đã khiến tổng sản phẩm quốc nội
(GDP) của Mỹ năm 2020 giảm 3,5%, mức giảm mạnh nhất kể từ năm 1946.

b.Tình hình thương mại Việt Nam:

Cán cân thương mại hàng hóa năm 2020 ước tính xuất siêu 19,1 tỷ USD, mức cao
nhất trong 5 năm liên tiếp xuất siêu kể từ năm 2016.
Theo số liệu Tổng cục Thống kê công bố chiều ngày 27/12, tổng kim ngạch xuất nhập
khẩu hàng hóa năm 2020 của Việt Nam ước tính đạt 543,9 tỷ USD, tăng 5,1% so với
năm 2019, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 281,5 tỷ USD, tăng 6,5%; nhập khẩu
hàng hóa đạt 262,4 tỷ USD, tăng 3,6%. Trong đó, kim ngạch thương mại song phương
Việt Nam - Hoa Kỳ đạt 90,8 tỷ USD, tăng 19,9% so với năm 2019, xuất khẩu của Việt
Nam đạt 77,1 tỷ USD, tăng 19,5% và nhập khẩu từ Hoa Kỳ đạt gần 13,7 tỷ USD,
giảm 8% so với năm 2019.

Đây là kết quả ấn tượng trong bối cảnh nền kinh tế trong nước cũng như thế giới chịu
tác động tiêu cực của dịch Covid-19 và sự đứt gãy thương mại toàn cầu.

2. Thao túng tiền tệ là gì? 3 tiêu chí xác định “ngưỡng cáo buộc” của thao túng
tiền tệ?
a) Thao túng tiền tệ:
Thuật ngữ "thao túng tiền tệ" được Bộ Tài chính Mỹ định nghĩa là hành động của
một quốc gia cố ý điều chỉnh tỷ giá để tác động đến cán cân thanh toán hoặc đạt được
lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế.
b) Tiêu chí xác định “ngưỡng cáo buộc” của thao túng tiền tệ:
Tại Đạo luật xúc tiến và tăng cường thương mại 2015 của Hoa Kỳ, một quốc gia được
xem là thao túng tiền tệ khi đáp ứng đủ các tiêu chí sau:
- Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Hoa Kỳ ít nhất 20 tỷ đô la mỹ
Giải thích rõ hơn thì điều kiện này được hiểu là nếu nước A bán sang
Mỹ với số lượng hàng hóa có giá trị là 40 tỷ trong khi đó nước Mỹ xuất
khẩu sang nước A với lượng hàng hóa chỉ 20 tỷ khi đó nước A được
xem là thặng dư song phương với Mỹ 20 tỷ đô la
 - Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP
Trong cán cân thanh toán quốc tế:
Tài khoản vãng lai = Tổng hoạt động xuất nhập khẩu về hàng hóa
dịch vụ + Thu nhập từ đầu tư nước ngoài
Ví dụ: nước A có tổng GDP là 300 tỷ đô la mỹ nếu thặng dư tài khoản
vãng lai so với Mỹ là 6 tỷ đô la mỹ thì nước A được liệt kê vào trường
hợp kể trên
- Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ.
Thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn
12 tháng với tổng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong
giai đoạn 12 tháng, đây là hoạt động của ngân hàng Trung ương nhằm
điều chỉnh tỷ giá đồng tiền trong nước với nước ngoài.
Giả sử trong 12 tháng liền kề trước nước A có GDP là 300 tỷ đô, trong
liên tục 12 tháng đó ngân hàng trung ương nước A thực hiện mua đô la
Mỹ nhiều hơn bán đô la mỹ trong 6 tháng, với số lượng đô la Mỹ mua
vào lớn hơn số lượng bán ra là 6 tỷ đô la mỹ thì nước A được liệt kê vào
trường hợp kể trên
=> Như vậy khi đáp ứng đủ ba điều kiện kể trên thì một quốc gia sẽ bị Mỹ đưa vào
danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ
3. Việt Nam bị Mỹ gắn mác thao túng tiền tệ (2020). Lí do?

Theo Ts. Nguyễn Xuân Hải: khái niệm “quốc gia thao túng tiền tệ” là một sản phẩm
đặc trưng độc đáo của Mỹ, duy nhất được Mỹ thể chế hóa thành một nội dung trong
luật Cạnh tranh và thương mại quốc tế Omnibus năm 1988”.
Kể từ khi Đạo luật được ban hành năm 1988, Mỹ đã chỉ định các quốc gia sau đây là
thao túng tiền tệ như: Hàn Quốc vào năm 1988, Đài Loan vào năm 1988 và một lần
nữa vào năm 1992, và Trung Quốc từ năm 1992 đến năm 1994. Ấn Độ được thêm vào
danh sách năm 2017. Vào tháng 5/2019, Bộ Tài chính Mỹ đã loại Ấn Độ và Thụy Sĩ
khỏi danh sách giám sát tiền tệ của mình nhưng Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc,
Đức, Ý, Ireland, Singapore, Malaysia và Việt Nam vẫn nằm trong danh sách này. Như
đã trình bày ở trên về bộ ba tiêu chí xác định “quốc gia thao túng tiền tệ” của Mỹ,
chúng ta sẽ phân tích lần lượt các tiêu chí trên tình hình thực tế mối quan hệ thương
mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ.

● Đối với tiêu chí: Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Hoa Kỳ ít
nhất 20 tỷ USD.

Dựa vào biểu đồ ở trên (với các số liệu được công bố bởi Tổng cục Thống kê và Tổng
cục Hải quan), trong 5 năm từ 2016 đến 2020, Việt Nam chúng ta liên tục đạt được lợi
thế trong thương mại với giá trị xuất siêu tăng dần qua các năm và đều vượt trên mức
20 tỷ USD của Mỹ đặt ra.
● Đối với tiêu chí: Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP.

Cán cân vãng lai của Việt Nam

giai đoạn 2016 - 2021 (triệu USD)

Nguồn: NHNN, IMF, 2022

Nguồn: NHNN, 2020

Cán cân vãng lai và chênh lệch

giữa tiết kiệm và đầu tư (% GDP)
 Nguồn: NHNN, IMF, 2022
Biến động cán cân thương mại và cán cân thu nhập đã định hình sự biến động
cán cân vãng lai trong giai đoạn 2016 - 2021. Sau khi đạt đỉnh vào năm 2020 với giá
trị 12,95 tỷ USD, thặng dư cán cân vãng lai giảm mạnh và đảo chiều vào năm 2021
với giá trị - 3,94 tỷ USD. Tuy trong hai năm 2019 và 2020, thặng dư cán cân vãng lai
luôn giao động ở mức 4% GDP nhưng trong giai đoạn từ tháng 7/2018 đến tháng
6/2019 và năm 2021 không thỏa mãn tiêu chí thặng dư cán cân vãng lai chiếm 2%
GDP. Ngoài ra, mặc dù Việt Nam có mức thặng dư thương mại song phương với Mỹ
lớn nhất và hiện là nước xuất khẩu ròng hàng hóa lớn thứ ba vào Hoa Kỳ (Bộ Tài
chính Mỹ, 2022) nhưng mức thặng dư cán cân vãng lai của Việt Nam, nhìn chung là
còn thấp so với một số nước đối tác thương mại của Mỹ.

Thặng dư hàng hóa và cán cân vãng lai giữa Mỹ và các nước

Nguồn: Bộ Tài chính Hoa Kỳ, 2019, 2020, 2021, 2022a , 2022b

● Đối với tiêu chí: Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ.
 Mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19 từ năm 2020, nhưng dự trữ ngoại
hối của Việt Nam vẫn liên tục tăng lên với mức tăng khá lớn. Kết thúc năm 2017, dự
trữ ngoại hối của nước ta mới ở mức 51,5 tỉ USD. Tuy nhiên, đến tháng 1-2020, dự trữ
ngoại hối đạt gần 80 tỉ USD và đến nay ở mức 92 tỉ USD. Như vậy trong vòng chưa
đầy ba năm, Ngân hàng Nhà nước đã mua thêm được 40,5 tỉ USD để tăng dự trữ ngoại
hối. Nếu đạt con số 100 tỉ USD vào cuối năm nay thì dự trữ ngoại hối đã tăng gần gấp
đôi sau 3 năm.

Theo ước tính của Tổng cục Hải quan, cán cân thương mại tháng 8/2020 thặng dư
khoảng 2,5 tỉ USD và lũy kế 8 tháng thặng dư 10,93 tỉ USD. Chính nguồn cung ngoại
tệ dồi dào đã giúp Ngân hàng Nhà nước liên tục mua vào lượng lớn ngoại tệ trong suốt
những tháng đầu năm.

Như vậy, với việc liên tục gia tăng bằng việc mua ròng ngoại tệ trong nhiều tháng và
những lý do được trình bày ở trên, Mỹ đã cáo buộc Việt Nam là quốc gia “thao túng
tiền tệ”.

Dự Trữ Ngoại Hối Việt Nam

 a) Các giả thuyết khác:
● Tạo lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp nội địa:
Bên cạnh đó, dựa vào những hậu quả mà Việt Nam phải gánh chịu, chúng ta cũng nghi
ngờ chính phủ Mỹ cố tình tạo ra cạnh tranh không lành mạnh, gắn nhãn “thao túng
tiền tệ” để tạo rào cản, thúc đẩy các doanh nghiệp nội địa Mỹ phát triển. Trong quá
khứ, khi thủy sản Việt Nam gia nhập vào thị trường Mỹ, chính phủ Mỹ đã từng không
ủng hộ và cố tình tạo ra các rào cản ngăn không cho sản phẩm của Việt Nam cạnh
tranh với các sản phẩm trong nước.
● Ngăn ngừa hàng hóa Trung Quốc tuồn vào Mỹ thông qua Việt Nam:
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đã trở thành rào cản lớn đối với thương mại hai
nước. Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến, Mỹ đã ban hành hàng loạt chính sách đánh thuế
nhằm hạn chế thương mại đối với TQ, hàng loạt loại hàng hóa bị đánh thuế cao, nhiều
thương hiệu bị khai tử. Với việc Mỹ là đối tác đem lại thặng dư thương mại lớn nhất
cho Việt Nam còn thâm hụt thương mại lớn nhất đối với Trung Quốc; Việt Nam trở
thành quốc gia lắp ráp khi nhập khẩu nguyên vật liệu sơ cấp từ Trung Quốc sau đó lắp
ráp và xuất khẩu sang Mỹ. Quá trình đó khiến Mỹ lo ngại việc Việt Nam có tiếp tay
cho Trung Quốc để xuất khẩu hàng hóa qua Mỹ hay không. Đây cũng là một nguyên
nhân khiến cho Mỹ có nhiều lý do hơn để gắn mác Việt Nam thao túng tiền tệ.
4. Khi bị cáo buộc thao túng tiền tệ, Ảnh hưởng của VN trong mối quan hệ với
Mỹ và quốc tế? (Phương diện trong nước và quốc tế?
Một quốc gia bị gắn mác thao túng tiền tệ có thể bị loại trừ khỏi các hợp đồng thương
mại của chính phủ Hoa Kỳ. Bộ Tài chính Mỹ sẽ yêu cầu các cuộc đàm phán đặc biệt
nhằm điều chỉnh đồng tiền bị định giá thấp.
a) Ảnh hưởng của VN trong mối quan hệ với Mỹ:
● Chính phủ Mỹ có bước đệm để áp lệnh trừng phạt thương mại đối với VN. Cụ
thể, Mỹ sẽ áp dụng các hạn ngạch nhập khẩu đối với hàng hóa Việt Nam. Từ đó
thu hẹp khả năng xuất khẩu hàng hóa VN sang các thị trường lớn mạnh, gây
thiệt hại nặng nề cho chủ sản xuất, và ảnh hưởng lên cán cân xuất nhập khẩu
của tất cả mặt hàng.
Ví dụ: Trump tuyên bố áp 10% thuế lên 300 tỷ USD hàng nhập khẩu của
TQ từ 1/9/2019. Ngày 6/7/2018, chính quyền Mỹ chính thức khởi động
cuộc chiến thương mại với Trung Quốc bằng việc đánh thuế 25% đối
với 818 mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.Mỹ liên tục nhập siêu với
nước này mà đỉnh điểm là năm 2018 Mỹ thâm hụt thương mại với Trung
Quốc lên tới 621 tỷ USD. Trong lịch sử, vào TK XX, Mỹ đã ban hành
Luật Smoot-Hawley Tariff Act (1930), đánh thuế với hơn 20.000 hàng
hóa nhập khẩu vào Mỹ
Khả năng: với nhóm 3 mặt hàng Việt Nam có thế mạnh là dệt may, da
giày, gỗ, số liệu của Tổng cục Thống kê cho biết, 9 tháng đầu năm
2020, tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ là 20 tỷ USD, nếu bị áp thuế
 5-25%, ở kịch bản tươi sáng nhất là giữ nguyên được lượng hàng xuất
khẩu, giả định giá không đổi, doanh nghiệp tối thiểu lỗ ngay 1-5 tỷ
USD. Tuy nhiên, giới doanh nghiệp cho rằng, thực tế sẽ không chỉ dừng
lại ở các con số nêu trên do họ có thể bị giảm sản xuất, mất thị trường,
cũng như hỗn loạn chuỗi cung ứng.

● Lo ngại về dòng FDI chuyển hướng khỏi Việt Nam. Mỹ sẽ tăng thuế đối với
hàng hóa sản xuất tại Việt Nam. Khi các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam bị
đánh thuế do các lệnh trừng phạt, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ di dời dây
chuyền sản xuất ra khỏi lãnh thổ VN. Hệ quả là các nhà đầu tư nước ngoài sẽ
gặp phải những trở ngại khi quyết định đầu tư hay không đầu tư vào Việt Nam.
● Mỹ sẽ thiết lập những tiêu chuẩn gắt gao về vệ sinh, an toàn, môi trường, thậm
chí là tiêu chuẩn lao động của doanh nghiệp xuất khẩu VN
● Khi bị các nước tẩy chay hàng hóa xuất khẩu Việt Nam, dẫn đến hàng hóa xuất
khẩu dần thấp hơn hàng hóa nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch
xuất nhập khẩu của các nước tham gia, giá trị hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu
sẽ giảm sút nghiêm trọng. Khi giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu giảm mạnh,
hàng hóa sản xuất trong nước bị dư thừa, quy mô sản xuất bị thu hẹp, tình trạng
thất nghiệp của người lao động gia tăng. Đối với hàng nhập khẩu do bị áp thuế
cao dẫn đến giá hàng hóa gia tăng, tình trạng lạm phát gia tăng.
b) Ảnh hưởng của VN trong mối quan hệ với Quốc tế:
● Bị cô lập với phần còn lại của thế giới bởi những lệnh trường phạt kinh tế của
những nước có sức mạnh kinh tế, có tầm ảnh hưởng lớn trên thế giới.
● Những xung đột về lợi ích thương mại sẽ khiến cho các nước tham gia dễ dẫn
đến xung đột về mặt chính trị, tranh giành ảnh hưởng địa chính trị trên thế giới.
Về mặt ngoại giao, do ảnh hưởng chủ nghĩa dân tộc trong kinh tế thương mại
chi phối, niềm tin lẫn nhau bị xói mòn, hoạt động ngoại giao bị lạnh nhạt.

=> Nhìn chung, ảnh hưởng của Việt Nam trong quan hệ quốc tế khi bị cáo buộc
thao túng tiền tệ sẽ phụ thuộc vào cách Việt Nam phản ứng trước các cáo buộc và
cách các quốc gia khác nhìn nhận hành động của mình.

c) Bổ sung:
Mục đích của áp lệnh trừng phạt: Bảo hộ mậu dịch với mục đích bảo vệ các
ngành sản xuất trong nước, giải quyết công ăn việc làm cho lao động trong
nước… Bảo hộ mậu dịch có hai hình thức: thuế quan và phi thuế quan. Bảo hộ
mậu dịch xuất phát từ chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi và sẵn sàng can thiệp vào mậu
dịch tự do. Nhiều nước lớn sẵn sàng đi ngược lại với những quy định của WTO
để trả đũa lẫn nhau
5. Vậy Việt Nam có thực sự thao túng tiền tệ không? Tại sao?
Ở vòng kiểm duyệt đầu tiên, Mỹ sẽ xem xét các đối tác thương mại chính có tổng kim
ngạch thương mại hàng hóa song phương trên 40 tỷ USD (thay cho tiêu chí cũ là xem
xét 12 đối tác thương mại lớn nhất).

Ở vòng thứ hai, Mỹ vẫn đưa ra 3 tiêu chí (ngưỡng) đánh giá khả năng một quốc gia
thao túng tiền tệ, cụ thể: Có thặng dư thương mại song phương với Mỹ trên 20 tỷ
USD; thặng dư cán cân tài khoản vãng lai tương đương 2% GDP (trước đây là 3%)
và can thiệp 1 chiều (mua hoặc bán ròng) và kéo dài trên thị trường ngoại tệ trong
liên tục 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng, với tổng lượng mua ròng trên 2% GDP.

Đối với Việt Nam, trong các báo cáo bán niên (từ tháng 5/2019 đến tháng 6/2020),
Việt Nam đã 2 lần bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào danh sách giám sát.

Đến ngày 16/12(tại báo cáo tháng 12/2020 cho đợt rà soát từ tháng 7/2019 đến tháng
6/2020), Bộ Tài chính Mỹ đã xác định Việt Nam là nước thao túng tiền tệ bởi cho rằng
Việt Nam đã đạt và vượt ngưỡng cả 3 tiêu chí nêu trên.

Việt Nam không thao túng tiền tệ

Thứ nhất, Việt Nam không chủ trương phá giá tiền tệ, trong cả các tuyên bố chính
thức, cũng như trong chỉ đạo điều hành thực tế.
Những năm qua, Việt Nam thực hiện chính sách tỷ giá trung tâm trong khuôn khổ
chính sách tiền tệ chung với mục tiêu nhất quán là kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế
vĩ mô, chứ không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng.
Tỷ giá trung tâm VND/USD cuối năm thường không vượt quá 1,5 - 2% so với đầu
năm, bất chấp những biến động mạnh mẽ tỷ giá nhiều đồng tiền khu vực và quốc tế,
thậm chí ngay cả đồng USD. (Cụ thể năm 2018, tỉ giá trung tâm đã tăng 1,6% so với
đầu năm và 2019 là 1,4%)

Thứ hai, “thao túng tiền tệ” chỉ có lợi cho xuất khẩu
VND giảm giá không hỗ trợ nhiều cho xuất khẩu do đặc thù cơ cấu nền kinh tế Việt
Nam. Đó là xuất khẩu nhiều thì cũng đồng nghĩa với nhập khẩu nhiều. Điều này là do
hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam do khối doanh nghiệp nước ngoài (FDI) chi
phối. Khối này chiếm 70% kim ngạch xuất khẩu, 59% kim ngạch nhập khẩu của Việt
Nam giai đoạn 2017-2019.
Theo đó, để sản xuất hàng xuất khẩu, do công nghiệp phụ trợ của Việt Nam còn yếu,
nên khối doanh nghiệp FDI vẫn phải nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào cho dù tỷ giá
VND được điều chỉnh tăng hay giảm.

Thứ ba, Việt Nam không can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối.
Cần khẳng định, hoạt động mua ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thời gian
qua về mặt bản chất là quá trình chuyển đổi ngoại tệ sang tiền VND từ các nhà đầu tư,
xuất khẩu và người nhận kiều hối, để bảo đảm người có ngoại tệ không dùng ngoại tệ
làm phương tiện thanh toán trong nước. Hoạt động này theo đúng quy định của pháp
luật Việt Nam, cũng phù hợp thông lệ như nhiều nước khác.
Đồng thời, việc NHNN mua ngoại tệ còn nhằm bảo đảm hoạt động thông suốt của thị
trường ngoại tệ trong bối cảnh nguồn cung ngoại tệ dồi dào, góp phần ổn định kinh tế
vĩ mô, đồng thời củng cố dự trữ ngoại hối Nhà nước vốn ở mức thấp (hiện chỉ đáp ứng
khoảng 3,5 tháng nhập khẩu) so với các nước trong khu vực, cũng như thấp so với các
khuyến cáo và thông lệ chung trên thế giới về mức dự trữ ngoại hối so với chi phí cho
số tuần nhập khẩu của Việt Nam, để tăng cường an ninh tài chính tiền tệ quốc gia.
Theo IMF, dự trữ ngoại hối của Việt Nam cuối năm 2019 chỉ ở mức tương đương 3,5
tháng nhập khẩu (cao hơn một chút so với mức khuyến nghị tối thiểu 3 tháng nhập
khẩu của IMF), thấp hơn nhiều so với mức 5 tháng nhập khẩu của Singapore, 8 tháng
của Philippines, Hàn Quốc hay 9 tháng của Thái Lan và 14 tháng của Trung Quốc. Từ
góc độ kiểm soát khủng hoảng, việc tăng tích trữ ngoại hối thông qua hoạt động thu
mua USD là một động thái phòng ngừa khủng hoảng điển hình trong điều hành chính
sách tiền tệ của bất kỳ quốc gia nào.
Việc cho rằng Việt Nam đã mua ngoại hối nhằm định ra giá trị tiền đồng dưới giá trị
thật cũng không có căn cứ thực tế, nhìn từ góc độ mức ngang giá tiền tệ của VND so
với USD. Vì tất cả tiền tệ các nước trên thế giới hiện nay đều là tiền giấy, không còn
bản vị vàng, nên mức ngang giá tiền tệ này phụ thuộc chủ yếu vào mức chênh lệch
lạm phát giữa Việt Nam với Hoa Kỳ. Trong những năm gần đây, lạm phát bình quân
của Việt Nam là 4% trong khi lạm phát của Hoa Kỳ chưa đến 2%, việc tiền đồng mất
giá 1 - 1,5% là bình thường. Nói cách khác, việc NHNN mua vào ngoại tệ suy cho
cùng là thực hiện chức năng chuyển hoá các đồng ngoại tệ để giúp người dân tại lãnh
thổ Việt Nam có thể dùng tiền đồng, tức việc mua vào này là bắt buộc. Hơn nữa, Việt
Nam không chỉ mua vào ngoại tệ một chiều như cáo buộc, mà trên thực tế, khi cung
cầu ngoại tệ thuận lợi, NHNN chỉ mua vào nếu thị trường dư ngoại tệ; đồng thời,
NHNN cũng luôn chủ động bán ra để ổn định tỷ giá VND/USD và trạng thái kinh tế vĩ
mô.
Hơn nữa, thặng dư cán cân vãng lai (bao gồm cán cân thương mại và các khoản
chuyển tiền, nhất là kiều hối) ở Việt Nam thường chủ yếu do nhận kiều hối từ nước
ngoài về. Đây là những khoản người Việt Nam ở nước ngoài chuyển về để trợ cấp cho
người thân trong nước. Kiều hối chảy về là yếu tố khách quan, không phải vì tỷ giá
cao hay thấp. Hơn nữa, Việt Nam đã nhiều năm nay hạ mức gửi tiền USD của cả cá
nhân và tổ chức, doanh nghiệp bằng 0%, nên tỷ giá không phải là yếu tố làm cán cân
vãng lai thặng dư vượt quá tiêu chí của Hoa Kỳ quy định là 2% GDP. Nếu loại trừ
kiều hối chuyển về hàng năm, cán cân vãng lai của Việt Nam còn thâm hụt hoặc thặng
dư không lớn.
Thứ tư, thặng dư thương mại song phương với Hoa Kỳ và thặng dư cán cân vãng
lai là kết quả của hàng loạt yếu tố liên quan tới các đặc thù của nền kinh tế Việt
Nam.
Xuất siêu của Việt Nam sang Hoa Kỳ chỉ là do tương quan cơ cấu kinh tế đặc thù giữa
hai nước và Việt Nam đã khai thác thành công khoảng trống trong nhu cầu tiêu dùng
của người dân Hoa Kỳ để đẩy mạnh xuất khẩu, ngày càng gia tăng khả năng đáp ứng
cho thị trường tiêu thụ của Hoa Kỳ mà thôi.
Dữ liệu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ cho thấy, thặng dư thương mại của Việt Nam với
Hoa Kỳ đã tăng mạnh trong 4 năm qua: Từ 38,3 tỷ USD năm 2017, tăng lên 39,4 tỷ
USD năm 2018; 55,7 tỷ USD năm 2019

Theo số liệu thống kê trong Cơ sở Thống kê dữ liệu Thương mại của Cơ quan Thống
kê Liên Hợp quốc, tổng trị giá xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ trong năm 2017 đạt
1.784 tỷ USD ra thị trường thế giới, trong đó Việt Nam là nước nhập khẩu hàng hóa
lớn thứ 31 của Hoa Kỳ, chiếm 0,5% trong tổng trị giá xuất khẩu hàng hóa của Hoa
Kỳ. Cũng theo nguồn số liệu này, trong năm 2017, Hoa Kỳ nhập khẩu hàng hóa trị giá
lên đến 2.407 tỷ USD từ tất cả đối tác thương mại, trong đó hàng hóa từ Việt Nam xếp
vị trí thứ 12, chiếm tỉ trọng 2% trong tổng trị giá nhập khẩu của Hoa Kỳ.
Về cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ, theo Thương vụ Việt Nam
tại Hoa Kỳ, kể từ khi Hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ được ký kết vào năm
2000, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã thay đổi đáng kể. Nếu trước đây,
Việt Nam xuất khẩu chủ yếu vào Hoa Kỳ các nhóm hàng như: Dệt may, da giày… thì
nay đã có thêm nhóm hàng nông - thủy - hải sản. Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn có nhu
cầu nhập khẩu những mặt hàng mà Hoa Kỳ có nguồn cung dồi dào như: Các loại máy
móc, thiết bị công nghệ cao, thiết bị hàng không, viễn thông và nông sản nguyên
liệu… Như vậy, rõ ràng cơ cấu kinh tế của hai nước là bổ sung cho nhau, chứ không
cạnh tranh trực tiếp, nên các dòng hàng xuất - nhập giữa Việt Nam và Hoa Kỳ mang
tính thị trường cao.
Cơ cấu xuất - nhập khẩu hàng hóa của VN đối với Mỹ năm 2018

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Sự tăng vọt thặng dư thương mại với Hoa Kỳ năm 2020 là do Việt Nam khống chế
dịch COVID-19 thành công hơn Hoa Kỳ. Các hoạt động kinh tế nội địa của Việt Nam
diễn ra gần như bình thường trong suốt cả năm. Hơn nữa, Việt Nam vẫn duy trì hoạt
động xuất khẩu phục vụ các thị trường quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ. Đồng thời, khi
các nước cần nhập khẩu các thiết bị và hàng tiêu dùng y tế để phục vụ công tác chống
dịch, ứng phó dịch, Việt Nam cũng nằm trong số ít nước có thể đáp ứng được nhu cầu.
Như vậy, không thể biến sự thành công nổi trội trong phòng chống dịch COVID-19
cùng những nỗ lực của Việt Nam trong hỗ trợ các quốc gia khác ứng phó với dịch
bệnh trở thành lý do ghép Việt Nam vào cáo buộc quốc gia thao túng tiền tệ…
Đáng chú ý, dù có xu hướng tăng dần xuất siêu hàng hóa, song chưa có năm nào Việt
Nam xuất siêu dịch vụ. Thực tế, Việt Nam luôn nhập siêu dịch vụ từ Hoa Kỳ do
những lợi thế cạnh tranh của các dịch vụ thường nghiêng về Hoa Kỳ, mặc dù tỷ giá
VND và USD biến động ra sao.
6. Kết luận:
Toàn cầu hóa tài chính giúp các quốc gia tự do lưu thông vốn quốc tế, giao lưu hàng
hóa xuất nhập khẩu giữa các nước, trao đổi luồng thông tin nhanh chóng về các cơ hội
đầu tư, cho phép công dân đa dạng hóa các danh mục đầu tư của họ và giúp phân bổ
các khoản tiết kiệm của thế giới cho những mục đích sử dụng hiệu quả, giúp cho nền
kinh tế của các quốc gia tăng trưởng.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đó, chúng ta cũng dễ dàng nhận thấy các rủi ro từ
toàn cầu hóa tài chính như: khả năng lan truyền rủi ro toàn cầu, thiếu minh bạch và rủi
ro gian lận tài chính, sự không công bằng về phân chia lợi ích hay tác động đến quyền
kiểm soát của các quốc gia. Chính từ những điều này, càng ngày chúng ta càng nhìn
thấy xuất hiện các quốc gia quay trở về với con đường phi toàn cầu hóa như việc Anh
tách ra khỏi EU, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, chiến tranh giữa Nga và Ukraine
hay như những đạo luật một chiều do Mỹ ban hành để cáo buộc các quốc gia thao
túng tiền tệ.
 DANH SÁCH NHÓM

Phạm Hoàng Thục Đoan

Đồng Quỳnh Như

Nguyễn Thị Tuyết Anh

Lê Quốc Chí

Đào Ngọc Gia Thoại

Nguyễn Ngọc Phương Nguyên

Trần Thị Kim Ngân

Trần Ngọc Trung

Nguyễn Hoàng Thanh Thảo

Huỳnh Khánh My

Trần Thị Phương Nhi

Trần Huyền Trân