Ang Uod
ni Amado V. Hernandez
Sa lagas na dahong nasabit sa tinik
sumilang ang isang uod na maliit,
ang pinakaduya’y supot na manipis,
na uugoy-ugoy sa hanging malamig
sa bahay na yaong ulila’t mapait,
ang uod na munti’y natutuong magtiis.
Sa buntung-hininga ng katag-arawan,
ang dahong may sapot ay biglang nabuksan;
ang kawawang uod, ng aking matanaw,
ay wala ni mata, ni bibig, ni kamay
ang mahina’t malambot na kanyang katawan
at pausad-usad lamang kung gumalaw.
Mula sa ibaba ng punong mataas,
siya’y gumagapang, marahan, paakyat;
kung minsa’y halos ay malaglag;
nuni’t ang umaga, noong namumukadkad;
siya’y nasa ubod ng isang bulaklak.
Ang tao’y tila uod ding maliit,
sumilang sa isang ulilang daigdig;
kahit walang pakpak, kahit walang bagwis,
kanyang mararating kahit himpapawid
kung siya’y marunong gumawa’t magtiis…
walang karagatang hindi matatawid!
Kabayanihan
Lope K. Santos
Ang kahulugan mo’y isang paglilingkod
na walang paupa sa hirap at pagod;
minsang sa anyaya, minsang kusang-loob,
pag-ibig sa kapwa ang lagi mong diyos.
Natatalastas mong sa iyong pananim
iba ang aani’t iba ang kakain;
datapwa’t sa iyo’y ligaya na’t aliw
ang magpakasakit nang sa iba dahil.
Pawis, yaman, dunong, lakas, dugo, buhay…
pinupuhunan mo at iniaalay,
kapagka ibig mong sa kaalipinan
ay makatubos ka ng aliping bayan.
Sa tulong mo’y naging maalwan ang dukha,
sa turo mo’y naging mulat ang mulala,
tapang mo’y sa duwag naging halimbawa’t
ang kamatayan mo ay buhay ng madla.
Tikis na nga lamang na ang mga tao’y
mapagwalang-turing sa mga tulong mo;
ang kadalasan pang iganti sa iyo
ay ang pagkalimot, kung di paglililo.
Ang Panday
ni: Amado Hernandez
Kaputol na bakal na galing sabundok.
sa dila ng apoy kanyang pinalambot;
sa isang pandaya'y matyagang pinukpok
at pinagkahugis sa nasa ng loob.
Walang ano-ano'y naging kagamitan,
araro na pala ang bakal na iyan;
Ang mga bukiri'y payapang binungkal,
nang magtaniman na'y masayang tinamnan.
Nguni't isang araw'y nagkaroon ng gulo
at ang boong bayan ay bulking sumubo,
tanang mamamaya'y nagtayo ng hukbo
pagka't may laban nang nag-aalimpuyo!
Ang lumang araro'y pinagbagang muli
atsaka pinanday nang nagdudumali,
naging tabak namang tila humihingi,
ng paghihiganti ng lahing sinawi!
Kaputol na bakal na kislap ma'y wala,
ang kahalagahan ay di matingkala,
ginawang araro: pangbuhay ng madla
ginawang sandata: pananggol ng bansa!
Pagmasdan ang panday, nasa isang tabi,
bakal na hindi man makapagmalaki;
subali't sa kanyang kamay na marumi
ay naryan ang buhay at pagsasarili.
Sa Aking Mga Kabata
ni: Jose P. Rizal
Kapagka ang baya'y sadyáng umiibig'
Sa kanyáng salitáng kaloob ng langit,
Sanlang kalayaan nasa ring masapit
Katulad ng ibong nasa himpapawid.
Pagka't ang salita'y isang kahatulan
Sa bayan, sa nayo't mga kaharián,
At ang isáng tao'y katulad, kabagay
Ng alin mang likha noong kalayaán.
Ang hindi magmahal sa kanyang salitâ
Mahigit sa hayop at malansáng isdâ,
Kayâ ang marapat pagyamaning kusà
Na tulad sa ináng tunay na nagpalà.
Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin
Sa Inglés, Kastilà at salitang anghel,
Sapagka't ang Poong maalam tumingín
Ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.
Ang salita nati'y huwad din sa iba
Na may alfabeto at sariling letra,
Na kaya nawalá'y dinatnan ng sigwâ
Ang lunday sa lawà noóng dakong una.
Isang Punong Kahoy
ni Jose Corazon De Jesus
Kung tatanawin mo sa malayong pook, ako’y
tila isang nakadipang kurus; sa napakatagal
na pagkakaluhod, parang ang paa ng Diyos.
Organo sa loob ng isang simbahan ay
nananalangin sa kapighatian, habang ang
kandila ng sariling buhay magdamag na tanod
sa aking libingan.
Sa aking paanan ay may isang batis,
maghapo’t magdamag na nagtutumangis; sa
mga sanga ko ay nangakasabit ang pugad ng
mga ibon ng pag-ibig.
Sa kinislap-kislap ng batis na iyan, asa mo
ri’y agos ng luhang nunukal; at saka ang
buwang tila nagdarasal, ako’y binabati ng
ngiting malamlam.
Ang mga kampana sa tuwing orasyon,
nagpapahiwatig sa akin ng taghoy, ibon sa
sanga ko’y may tabing nang dahon, batis sa
paa ko’y may luha nang daloy.
Ngunit tingnan ninyo ang aking narating,
natuyo, namatay sa sariling aliw. Naging
kurus ako ng pagsuyong laing at bantay sa
hukay sa gitna ng dilim.
Wala na, ang gabi ay lambong na luksa,
panakip sa aking namumutlang mukha!
Kahoy na nabuwal sa pagkakahiga ni ibon, ni
tao’y hindi na matuwa.
At iyong isiping nang nagdaang araw, isang
kahoy akong malago’t malabay. Ngayon, ang
sanga ko’y kurus sa libingan, dahon ko’y
ginawang korona sa hukay!