Μακροοικονομική Θεωρία ΙΙ Κουτεντάκης Φραγκίσκος - Γαληνού Αργυρώ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ
Κουτεντάκης Φραγκίσκος – Γαληνού Αργυρώ

Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Ενότητα 1: Οικονομικοί Κύκλοι

Περίγραμμα Ενότητας
• Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;
• Γνωρίσματα των Οικονομικών Κύκλων
• Ανάλυση των Οικονομικών Κύκλων
– Δυσμενής Διαταραχή της Συναθροιστικής Ζήτησης
– Δυσμενής Διαταραχή της Συναθροιστικής
Προσφοράς
• Συμπεράσματα
Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

• Μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι οικονομίες
πολλών χωρών γνώρισαν μια εντυπωσιακή
μεγέθυνση.
• Ωστόσο, αυτή η οικονομική άνθηση διακόπηκε
περιοδικά από διαστήματα, όπου η παραγωγή
και το εισόδημα μειώνονται και η ανεργία
αυξάνει.
• Βέβαια, μετά την περίοδο της φθίνουσας
οικονομικής δραστηριότητας σχεδόν πάντοτε η
οικονομική μεγέθυνση ξανάρχιζε.
• Αυτή η ακολουθία της οικονομικής
επέκτασης, της πρόσκαιρης κάμψης και στη
συνέχεια της ανάκαμψης είναι γνωστή ως
οικονομικός κύκλος.
• Το διάγραμμα ενός τυπικού οικονομικού
κύκλου είναι το ακόλουθο:

Συνολική
οικονομική
δραστηριότητα
Συνολική
οικονομική
δραστηριότητα
Κανονική
πορεία
μεγέθυνσης
Κάμψη
Επέκταση Επέκταση
Χρόνος
• Η διακεκομμένη γραμμή δείχνει τη μέση
κανονική πορεία μεγέθυνσης της συνολικής
οικονομικής δραστηριότητας.
• H συνεχής γραμμή δείχνει τις αυξήσεις και τις
μειώσεις της υπάρχουσας οικονομικής
δραστηριότητας.

• Η χρονική περίοδος, κατά την οποία η
συνολική οικονομική δραστηριότητα
μειώνεται, ονομάζεται κάμψη ή κρίση.
– Αν η κάμψη είναι ιδιαίτερα σοβαρή, ονομάζεται
ύφεση.
– Όταν η κάμψη φτάσει στο κατώτατο σημείο της,
τον πυθμένα (Τ), η συνολική οικονομική
δραστηριότητα αρχίζει ν’ αυξάνει.
• Η χρονική περίοδος, κατά την οποία η
συνολική οικονομική δραστηριότητα αυξάνει,
ονομάζεται επέκταση ή άνθηση.
– Όταν η επέκταση φτάσει στο μέγιστο σημείο της,
την κορυφή (Ρ), τότε η συνολική οικονομική
δραστηριότητα αρχίζει πάλι να μειώνεται.

• Η όλη ακολουθία της συρρίκνωσης που
ακολουθείται από άνθηση, μετρούμενη από
κορυφή σε κορυφή, ή από πυθμένα σε
πυθμένα, είναι ένας οικονομικός κύκλος.
• Οι κορυφές και οι πυθμένες ονομάζονται
σημεία καμπής.
• Γενικά, ο οικονομικός κύκλος:
1. δεν είναι περιοδικός
– Δεν παρατηρείται σε τακτά, προβλέψιμα
διαστήματα, και δεν διαρκεί ένα δεδομένο
χρονικό διάστημα.
2. είναι επαναλαμβανόμενος
– Το τυπικό πρότυπο κάμψη-πυθμένας-επέκταση-
κορυφή επαναλαμβάνεται συνεχώς στις
βιομηχανικές χώρες.

3. είναι επίμονος
– Συνήθως, από τη στιγμή που θα αρχίσει μια
κάμψη ή μια επέκταση, θα διαρκέσει αρκετό
χρονικό διάστημα (1 έτος ή περισσότερο).
Γνωρίσματα των
Οικονομικών Κύκλων
• Μολονότι όλοι οι οικονομικοί κύκλοι δεν είναι
ταυτόσημοι, έχουν κάποια κοινά
χαρακτηριστικά.
• Αυτή η άποψη στηρίζεται στην εξέταση των
συγχρονισμένων κινήσεων των οικονομικών
μεταβλητών σ’ έναν οικονομικό κύκλο.
– Παρατηρείται μια τάση πολλών οικονομικών
μεταβλητών να μετακινούνται μαζί μ’ έναν ομαλό
και προβλεπόμενο τρόπο στη διάρκεια του
οικονομικού κύκλου.
• Τα συνηθισμένα κυκλικά πρότυπα των βασικών
μακροοικονομικών μεταβλητών ονομάζονται
γνωρίσματα των οικονομικών κύκλων.
• Τα χαρακτηριστικά της κυκλικής συμπεριφοράς
των μακροοικονομικών μεταβλητών, που έχουν
σημασία στην ανάλυση των γνωρισμάτων των
οικονομικών κύκλων, είναι:
1. η κατεύθυνση,
2. ο χρονισμός.
• Χαρακτηριστικό 1- Κατεύθυνση
Με βάση αυτό το χαρακτηριστικό, διακρίνουμε
3 είδη μεταβλητών:
i. Προκυκλική
ii. Αντικυκλική
iii. Ακυκλική
 Προκυκλική μεταβλητή είναι εκείνη που κινείται
προς την ίδια κατεύθυνση με τη συνολική
οικονομική δραστηριότητα.
Αυξάνεται στις ανθήσεις, και μειώνεται στις
κάμψεις.
 Αντικυκλική μεταβλητή είναι εκείνη που κινείται
προς την αντίθετη κατεύθυνση με τη συνολική
οικονομική δραστηριότητα.
Αυξάνεται στις κάμψεις, και μειώνεται στις
ανθήσεις.
 Ακυκλική μεταβλητή είναι εκείνη που δεν
έχει συγκεκριμένο κυκλικό πρότυπο
συμπεριφοράς.
• Χαρακτηριστικό 2- Χρονισμός
Με βάση αυτό το χαρακτηριστικό, διακρίνουμε
3 είδη μεταβλητών:
i. Συμπορευόμενη
ii. Προπορευόμενη
iii. Υστερόχρονη
 Συμπορευόμενη μεταβλητή είναι εκείνη
όπου ο χρονισμός των κινήσεων της
συμπίπτει χρονικά με εκείνον της συνολικής
Οι κορυφές και οι πυθμένες της μεταβλητής και
της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας
σημειώνονται τον ίδιο περίπου χρόνο.
 Προπορευόμενη μεταβλητή είναι εκείνη
όπου ο χρονισμός των κινήσεων της
προηγείται χρονικά του χρονισμού των
κινήσεων της συνολικής οικονομικής
δραστηριότητας.
Οι κορυφές και οι πυθμένες της μεταβλητής
προηγούνται των κορυφών και των πυθμένων της
συνολικής οικονομικής δραστηριότητας.
Υστερόχρονη μεταβλητή είναι εκείνη όπου ο
χρονισμός των κινήσεων της ακολουθεί
χρονικά το χρονισμό των κινήσεων της
Οι κορυφές και οι πυθμένες της μεταβλητής
έπονται των κορυφών και των πυθμένων της
• Συνοπτικά, έχει παρατηρηθεί:
1. Η παραγωγή, η κατανάλωση και η επένδυση
είναι προκυκλικές και συμπορευόμενες
μεταβλητές.
2. Η απασχόληση είναι προκυκλική μεταβλητή,
ενώ το ποσοστό ανεργίας είναι αντικυκλική
μεταβλητή.
3. Η μέση παραγωγικότητα της εργασίας και ο
πραγματικός μισθός είναι προκυκλικές
4. Το χρήμα και οι τιμές των μετοχών είναι
προκυκλικές μεταβλητές και προπορεύονται
του κύκλου.
5. Ο πληθωρισμός και τα ονομαστικά επιτόκια
είναι προκυκλικές και υστερόχρονες
6. Το πραγματικό επιτόκιο είναι ακυκλική
μεταβλητή.
Ανάλυση των
• Πώς εξηγούνται οι διακυμάνσεις του
οικονομικού κύκλου;
 Υπάρχουν 2 βασικές θεωρίες των
οικονομικών κύκλων:
i. η κλασική, και
ii. η κεϋνσιανή.
 Και οι 2 θεωρίες μπορούν να μελετηθούν σε
ένα ενιαίο πλαίσιο, που ονομάζεται
υπόδειγμα συναθροιστικής ζήτησης-
συναθροιστικής προσφοράς (AD-AS).
• Το υπόδειγμα AD-AS έχει 2 συνιστώσες:
τη καμπύλη συναθροιστικής ζήτησης (AD),
τη καμπύλη συναθροιστικής προσφοράς (AS).
Καμπύλη συναθροιστικής ζήτησης
- Αυτή δείχνει τη συνολική ποσότητα αγαθών
και υπηρεσιών που ζητείται από τα
νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και το κράτος, σε
κάθε επίπεδο τιμών (Ρ).
- Έχει αρνητική κλίση, καθώς η συνολική
ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που
ζητείται, μειώνεται όταν το επίπεδο των τιμών
αυξάνει.
- Μια αύξηση της συνολικής ζήτησης σε
δεδομένο επίπεδο τιμών μετατοπίζει την
καμπύλη συναθροιστικής ζήτησης προς τα
πάνω και δεξιά (και αντίστροφα).
 Καμπύλη συναθροιστικής προσφοράς
- Αυτή δείχνει την ποσότητα που είναι
διατεθειμένοι να προσφέρουν οι παραγωγοί
σε κάθε επίπεδο τιμών (Ρ).
- Διακρίνεται σε:
 Βραχυχρόνια καμπύλη (SRAS),
 Μακροχρόνια καμπύλη (LRAS).
- Η βραχυχρόνια καμπύλη συναθροιστικής
προσφοράς είναι οριζόντια, καθώς οι τιμές
είναι σταθερές βραχυχρόνια.
- Η μακροχρόνια καμπύλη συναθροιστικής
προσφοράς είναι κάθετη στο σημείο όπου
παράγεται το προϊόν πλήρους απασχόλησης .
• Η βραχυχρόνια ισορροπία της οικονομίας
επιτυγχάνεται στο σημείο όπου τέμνονται οι
καμπύλες AD και SRAS.
• Η μακροχρόνια ισορροπία επιτυγχάνεται στο
σημείο όπου τέμνονται οι καμπύλες AD και
LRAS.
τιμών, Ρ
Επίπεδο Οικονομικών Κύκλων
Προϊόν, Υ
• Όπως παρατηρούμε, η βραχυχρόνια και η
μακροχρόνια ισορροπία περνάνε από το ίδιο
σημείο (Ε).
– Δεδομένου ότι οι τιμές έχουν προσαρμοστεί για
να επιτευχθεί η μακροχρόνια ισορροπία, η
καμπύλη SRAS πρέπει επίσης να περνά από το
ίδιο σημείο.
• Ωστόσο, αν σημειωθεί κάποια μεταβολή στην
οικονομία, η βραχυχρόνια ισορροπία μπορεί
να διαφέρει από τη μακροχρόνια.
• Γενικά, αυτό το υπόδειγμα χρησιμοποιήθηκε
για τη μελέτη της αντίδρασης της οικονομίας
στις διάφορες διαταραχές που σημειώνονται
σ’ αυτήν.
• Διακρίνουμε 2 είδη διαταραχών:
i. Διαταραχή της συναθροιστικής ζήτησης
ii. Διαταραχή της συναθροιστικής προσφοράς
Διαταραχή της συναθροιστικής ζήτησης
Είναι μια μεταβολή στην οικονομία, που
μετατοπίζει την καμπύλη AD.
– Παράδειγμα δυσμενούς διαταραχής:
Οι καταναλωτές γίνονται απαισιόδοξοι για το
μέλλον, με συνέπεια να μειώσουν την τρέχουσα
καταναλωτική τους δαπάνη, μετατοπίζοντας την
καμπύλη AD προς τα αριστερά.
Διαταραχή της συναθροιστικής προσφοράς
Είναι μια μεταβολή στην οικονομία (όπως μια
μεταβολή στην παραγωγικότητα ή στην
προσφοράς εργασίας), που προκαλεί τη
μετατόπιση της καμπύλης LRAS.
– Παράδειγμα δυσμενούς διαταραχής:
Μια σοβαρή ξηρασία που μειώνει σημαντικά την
ετήσια συγκομιδή, θα μετατοπίσει προς τα
αριστερά την καμπύλη LRAS.
Δυσμενής Διαταραχή της

Συναθροιστικής Ζήτησης
• Ας υποθέσουμε ότι, αρχικά, η οικονομία
βρίσκεται σε ισορροπία (τόσο βραχυχρόνια,
όσο και μακροχρόνια) στο σημείο Ε.
• Μια δυσμενής διαταραχή της συναθροιστικής
ζήτησης θα μετατοπίσει την καμπύλη AD προς
τα αριστερά.
• Τώρα, η νέα βραχυχρόνια ισορροπία είναι στο
σημείο F.
– Το προϊόν έχει μειωθεί, ενώ το επίπεδο τιμών έχει
παραμείνει σταθερό.

Οι καταναλωτές
τιμών, Ρ
Επίπεδο
γίνονται πιο
φειδωλοί
Προϊόν,
Υ
• Ωστόσο, η οικονομία δεν θα μείνει στο σημείο
F για πάντα.
• Οι επιχειρήσεις θα αντιδράσουν στη
χαμηλότερη ζήτηση προσαρμόζοντας τις τιμές
τους προς τα κάτω, μέχρι η οικονομία να
φθάσει στο σημείο Η.

• Η νέα μακροχρόνια ισορροπία είναι το σημείο
Η.
– Το προϊόν βρίσκεται στο αρχικό του επίπεδο,
αλλά το επίπεδο τιμών έχει μειωθεί.
• Ποιο χρονικό διάστημα απαιτείται για να
φτάσουμε στη μακροχρόνια ισορροπία;
Κλασική θεωρία: η οικονομία μετακινείται
σχεδόν άμεσα στο σημείο Η, με συνέπεια η
δυσμενής διαταραχή της AD να μην έχει
ουσιαστικά καμία επίπτωση στο προϊόν
• Οι τιμές προσαρμόζονται αρκετά γρήγορα.
• Οι κάμψεις είναι μικρής διάρκειας.
• Δεν υπάρχει ανάγκη κρατικής παρέμβασης.

Κεϋνσιανή θεωρία: η διαδικασία
προσαρμογής διαρκεί περισσότερο, και έτσι η
δυσμενής διαταραχή της AD μπορεί να
οδηγήσει σε μείωση του προϊόντος.
• Οι τιμές προσαρμόζονται αργά.
• Η προσαρμογή μπορεί να χρειαστεί μερικά
χρόνια.
• Η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει τις
κάμψεις αυξάνοντας τις δαπάνες της, και
μετατοπίζοντας την καμπύλη AD προς τα δεξιά.
Συναθροιστικής Προσφοράς
• Υποθέστε ότι η οικονομία, αρχικά, βρίσκεται
σε μακροχρόνια ισορροπία στο σημείο E.
• Θεωρήστε τώρα ότι σημειώνεται η δυσμενής
διαταραχή της προσφοράς, μειώνοντας το
προϊόν της πλήρους απασχόλησης, και
μετατοπίζοντας την καμπύλη LRAS αριστερά.

τιμών, Ρ
Επίπεδο
Δυσμενής
διαταραχή
της
προσφοράς
Προϊόν,
Υ
• Η νέα μακροχρόνια ισορροπία σημειώνεται
στο σημείο F.
– To επίπεδο προϊόντος είναι χαμηλότερο από το
αρχικό, ενώ το επίπεδο των τιμών είναι
υψηλότερο.
– H κάμψη συνοδεύεται από αύξηση των τιμών.

• Κλασική θεωρία: Η οικονομία μετακινείται
γρήγορα από το σημείο Ε στο F και παραμένει
στο F.
 Θεωρούν τις διαταραχές της
συναθροιστικής προσφοράς ως την κύρια
αιτία των διακυμάνσεων του προϊόντος.
• Κεϋνσιανή θεωρία: Η οικονομία χρειάζεται
πολύ χρόνο για να φθάσει στη μακροχρόνια
ισορροπία.
 Ωστόσο, συμφωνούν με τους κλασικούς, ότι
μακροχρόνια η δυσμενής διαταραχή της
προσφοράς θα μειώσει το προϊόν και θα
αυξήσει το επίπεδο των τιμών.
Συμπεράσματα
• Οι κλασικοί υποστηρίζουν ότι:
– Οι διαταραχές της συναθροιστικής ζήτησης έχουν
μόνο πολύ βραχυχρόνιες επιπτώσεις σε
πραγματικές μεταβλητές, όπως το προϊόν.
– Δίνουν έμφαση στις διαταραχές της
συναθροιστικής προσφοράς για την εξήγηση των
οικονομικών κύκλων.
– Ο ρόλος του κράτους για την αντιμετώπιση των
οικονομικών κύκλων είναι περιορισμένος.
• Οι κεϋνσιανοί υποστηρίζουν ότι:
– Οι διαταραχές της συναθροιστικής ζήτησης
μπορούν να επηρεάσουν το προϊόν για αρκετά
μεγάλο χρονικό διάστημα.
– Η οικονομική πολιτική μπορεί να βοηθήσει στην
επιτάχυνση της επιστροφής της οικονομίας στην
πλήρη απασχόληση.
Ενότητα 2: Συναθροιστική Ζήτηση-

Κατασκευάζοντας το Υπόδειγμα IS-LM
• Εισαγωγή
• Η Αγορά Προϊόντων και η Καμπύλη IS
– Κεϋνσιανός Σταυρός
– Πολλαπλασιαστής Δημοσίων Δαπανών
– Πολλαπλασιαστής Φόρων
– Εξαγωγή της Καμπύλης IS
– Δημοσιονομική Πολιτική και Καμπύλη IS
• Η Αγορά Χρήματος και η Καμπύλη LM
– Θεωρία της Προτίμησης Ρευστότητας
– Εξαγωγή της Καμπύλης LM
– Νομισματική Πολιτική και Καμπύλη LM
• Η Βραχυχρόνια Ισορροπία
• Σύνοψη
Εισαγωγή
• Σ’ αυτήν την ενότητα, θα αναπτύξουμε το
υπόδειγμα IS-LM.
– Αποτελεί τη βάση για την καμπύλη της
συναθροιστικής ζήτησης (AD).
• Σκοπός του υποδείγματος είναι να δείξει τι
προκαλεί τη μεταβολή του εθνικού προϊόντος
(Υ) στη βραχυχρόνια περίοδο.
- Το επίπεδο των τιμών είναι αμετάβλητο.
Εισαγωγή
• Το υπόδειγμα αποτελείται από 2 μέρη:
– Την καμπύλη IS, που αντιπροσωπεύει την αγορά
αγαθών και υπηρεσιών.
– Την καμπύλη LM, που αντιπροσωπεύει την αγορά
χρήματος.
Η Αγορά Προϊόντων και η
Καμπύλη IS
• Η καμπύλη IS απεικονίζει τη σχέση μεταξύ
επιτοκίου (r) και προϊόντος (Y) που
διαμορφώνεται στην αγορά αγαθών και
υπηρεσιών.
• Για να κατανοήσουμε αυτήν τη σχέση, θα
ξεκινήσουμε με το βασικό υπόδειγμα που
αποκαλείται κεϋνσιανός σταυρός.
– Είναι η απλούστερη ερμηνεία της θεωρίας του
Keynes.
Κεϋνσιανός Σταυρός
• Στη Γενική Θεωρία, ο Keynes υποστηρίζει ότι:

– Το συνολικό προϊόν μιας οικονομίας καθορίζεται,
στη βραχυχρόνια περίοδο, από την επιθυμία των
νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και του κράτους
για δαπάνες.
• Το πρόβλημα, λοιπόν, στη διάρκεια των
οικονομικών υφέσεων, κατά τον Keynes είναι
η ανεπάρκεια της δαπάνης.
• Διακρίνουμε τη δαπάνη σε:
1. Πραγματική δαπάνη (Υ)
– Είναι το ποσό που τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις
και το κράτος δαπανούν σε αγαθά και
υπηρεσίες, και το οποίο είναι ίσο με το Α.Ε.Π.
της οικονομίας.
2. Προγραμματισμένη δαπάνη (Ε)
– Είναι το ποσό που τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις
και το κράτος θα ήθελαν να δαπανήσουν σε
αγαθά και υπηρεσίες.
• Υποθέτοντας ότι η οικονομία είναι κλειστή,
ισχύει ότι:
Ε=C+I+G
όπου C η κατανάλωση, Ι η προγραμματισμένη
επένδυση και G oι δημόσιες δαπάνες.
• Η κατανάλωση είναι συνάρτηση του
διαθέσιμου εισοδήματος, δηλαδή,
C=C(Y-T)
όπου Τ το ύψος των φόρων, το οποίο
θεωρείται σταθερό.
• Η προγραμματισμένη επένδυση είναι
εξωγενώς σταθερή.
• Το επίπεδο των κρατικών δαπανών είναι
σταθερό και καθορισμένο.
• Συνδυάζοντας όλα αυτά, ισχύει ότι:
E  C (Y T )  I  G
• Η εξίσωση αυτή μας λέει ότι η
προγραμματισμένη δαπάνη είναι συνάρτηση:
– του προϊόντος,
– της προγραμματισμένης επένδυσης, και
– των μεταβλητών της δημοσιονομικής πολιτικής
(δημόσιες δαπάνες, φόροι).
E
Προγραμματισμένη
δαπάνη
E =C +I +G
MPC
1
Προϊόν, εισόδημα
Y
• Η οικονομία βρίσκεται σε ισορροπία όταν η
πραγματική δαπάνη είναι ίση με τη
προγραμματισμένη δαπάνη, δηλαδή,
Υ=Ε
• Αυτή η συνθήκη απεικονίζεται με μια γραμμή
των 45ο.
E
Προγραμματισμένη E =Y
δαπάνη
45º
Y
• Η ισορροπία της οικονομίας επιτυγχάνεται
στο σημείο όπου η συνάρτηση της
προγραμματισμένης δαπάνης (Ε) τέμνει τη
γραμμή των 45ο.
E
Προγραμματισμένη E =Y
δαπάνη
E =C +I +G
Y
Προϊόν
ισορροπίας
• Όταν η οικονομία δεν είναι σε θέση
ισορροπίας, οι επιχειρήσεις γνωρίζουν μη-
προγραμματισμένες μεταβολές στα
αποθέματά τους.
– Αυτό τους προτρέπει να μεταβάλλουν το επίπεδο
παραγωγής τους.
• Οι μεταβολές αυτές επηρεάζουν με τη σειρά
τους, το συνολικό προϊόν και τη δαπάνη,
κινώντας την οικονομία προς την ισορροπία.
• Όταν το προϊόν ισορροπίας είναι μεγαλύτερο
από το Y, έχουμε ότι:
– Οι επιχειρήσεις παράγουν περισσότερα από όσα
πωλούν (υπερβάλλουσα προσφορά).
– Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί και
έτσι οι επιχειρήσεις θα μειώσουν την παραγωγή
τους.
– Αυτό θα συνεχιστεί μέχρις ότου το προϊόν
μειωθεί στο επίπεδο ισορροπίας.
• Συνοψίζοντας, ο κεϋνσιανός σταυρός δείχνει
πώς καθορίζεται το προϊόν (Υ), για δεδομένα
επίπεδα προγραμματισμένης επένδυσης (Ι)
και δημοσιονομικής πολιτικής (G, T).
• Αλλά, πώς μεταβάλλεται το προϊόν (Υ), όταν
μεταβάλλεται κάποια από αυτές τις εξωγενείς
μεταβλητές;
Πολλαπλασιαστής
Δημοσίων Δαπανών
Περίπτωση 1-Αύξηση δημοσίων δαπανών
Μια αύξηση των δημοσίων δαπανών κατά ΔG
θα αυξήσει την προγραμματισμένη δαπάνη
κατά το ποσό αυτό.
E
ΣτοY1,
υπάρχει μια μη- E =C +I +G2
προγραμματισμένη E =C +I +G1
μείωση στα
αποθέματα.
G
…άρα οι επιχειρήσεις
αυξάνουν την
παραγωγή τους, και το Y
συνολικό προϊόν
Y
αυξάνει, οδηγώντας την E1 = Y1 E2 = Y2
οικονομία σε νέα
ισορροπία.
Y  C  I  G Συνθήκη ισορροπίας
Y  C  I  G Σε όρους μεταβολών
 C  G Καθώς I είναι εξωγενής
 MPC  Y  G Καθώς C = MPC∙Y
Συγκεντρώνοντας τους Λύνοντας ως προς

όρους Y στην Y :
αριστερή πλευρά:  1 
Y     G
(1  MPC) Y  G  1  MPC 
• Άρα, ισχύει ότι:
Y 1

G 1  MPC
Ο λόγος αυτός ονομάζεται πολλαπλασιαστής
δημοσίων δαπανών.
- Μας δείχνει την αύξηση του εισοδήματος, που
προκύπτει ως αποτέλεσμα της αύξησης των
δημοσίων δαπανών κατά €1.
• Παράδειγμα: Αν MPC = 0.8, τότε:
Y 1
  5
G 1  0.8
Η αύξηση των δημοσίων δαπανών κατά €1

προκαλεί αύξηση του προϊόντος κατά €5.
• Αρχικά, η αύξηση στις δημόσιες δαπάνες (G)
προκαλεί μια ισοδύναμη αύξηση στο προϊόν
(Y):
Y = G
• Αλλά, Y  C
 περαιτέρω Y
 περαιτέρω C
 περαιτέρω Y
• Άρα, η τελική επίδραση στο προϊόν είναι πολύ
μεγαλύτερη από την αρχική μεταβολή των
δημοσίων δαπανών G.
Φόρων
Περίπτωση 2-Αύξηση φόρων
Μια αύξηση των φόρων κατά ΔΤ θα μειώσει την
προγραμματισμένη δαπάνη κατά το ποσό αυτό,
καθώς θα παρατηρηθεί μείωση της
κατανάλωσης (C).
Φόρων
E
E =C1 +I +G
E =C2 +I +G
C = MPC ∙T
…άρα οι επιχειρήσεις
μειώνουν την
παραγωγή τους, και το
Y
συνολικό προϊόν
μειώνεται, οδηγώντας E2 = Y2 Y E1 = Y1
την οικονομία σε νέα
ισορροπία.
Φόρων
Συνθήκη ισορροπίας
Y  C  I  G
σε όρους μεταβολών
 C I και G εξωγενή
 MPC   Y  T 
Λύνοντας ως (1  MPC) Y   MPC  T
προς Y :
Τελικό
  MPC 
Y     T
αποτέλεσμα:  1  MPC 
Φόρων
• Άρα, ισχύει ότι:
Y  MPC

T 1  MPC
Ο λόγος αυτός ονομάζεται πολλαπλασιαστής

φόρων.
- Μας δείχνει το μέγεθος του προϊόντος που
μεταβάλλεται ως αποτέλεσμα της μεταβολής των
φόρων κατά €1.
Πολλαπλασιαστής Φόρων
• Αν ΜΡC=0.8, τότε ο πολλαπλασιαστής
φόρων ισούται με:
Y  0.8  0.8
   4
T 1  0.8 0.2
Πολλαπλασιαστής Φόρων
• Ο πολλαπλασιαστής φόρων είναι:
– αρνητικός,
– μεγαλύτερος από τη μονάδα (σε απόλυτες
τιμές),
–μικρότερος από τον πολλαπλασιαστή
δημοσίων δαπανών.
Εξαγωγή της Καμπύλης IS

• H καμπύλη IS μας δείχνει όλους τους
συνδυασμούς r και Y που επιτυγχάνουν
ισορροπία στην αγορά αγαθών και
υπηρεσιών.
• Δίδεται από την ακόλουθη εξίσωση:
Y  C (Y T )  I (r )  G
E E =Y E =C +I (r )+G
2
r  I E =C +I (r1 )+G
 E I
 Y Y1 Y2 Y
r
r1
r2
IS
Y1 Y2 Y

• Μια μείωση του επιτοκίου αυξάνει την
προγραμματισμένη επένδυση (Ι).
• Αυτή η αύξηση θα μετατοπίσει την καμπύλη
προγραμματισμένης δαπάνης (Ε) προς τα
πάνω και έτσι το προϊόν της οικονομίας θ’
αυξηθεί από Υ₁ σε Υ₂.
• Η καμπύλη IS συνοψίζει αυτές τις μεταβολές
στην ισορροπία της αγοράς αγαθών και
υπηρεσιών.
• Ουσιαστικά, η καμπύλη IS συνδυάζει:
– την αλληλεπίδραση μεταξύ r και I (συνάρτηση
επενδύσεων),
– την αλληλεπίδραση μεταξύ Ι και Υ (κεϋνσιανός
σταυρός).
• Η καμπύλη ΙS έχει πάντα αρνητική κλίση.
Δημοσιονομική Πολιτική και

Καμπύλη IS
• Οι μεταβολές στη δημοσιονομική πολιτική,
μετατοπίζουν την καμπύλη IS.
• Για παράδειγμα, έστω ότι αυξάνονται οι
δημόσιες δαπάνες από G₁ σε G₂.
Καμπύλη ISE =Y
E E =C +I (r1 )+G2
G  E  Y
E =C +I (r1 )+G1
…άρα η καμπύλη
IS μετατοπίζεται
προς τα δεξιά.
• Η οριζόντια r
Y1 Y2 Y
απόσταση της r1
μετατόπισης της
IS ισούται με: Y
IS1 IS2
1
Y  G Y
1  MPC Y1 Y2
Η Αγορά Χρήματος και

η Καμπύλη LM
• Η καμπύλη LM εκφράζει τη σχέση μεταξύ του
επιτοκίου (r) και του προϊόντος (Y) που
διαμορφώνεται στην αγορά για χρηματικά
διαθέσιμα.
• Για να κατανοηθεί αυτή η σχέση, θα
αρχίσουμε με μια θεωρία για τη διαμόρφωση
του επιτοκίου, που ονομάζεται θεωρία της
προτίμησης ρευστότητας.
Θεωρία της
Προτίμησης Ρευστότητας
Θεωρία της προτίμησης ρευστότητας:
Ο Keynes διατύπωσε την άποψη ότι το επιτόκιο
προσαρμόζεται για να εξισορροπήσει την
προσφορά χρήματος με τη ζήτηση χρήματος.
-Χρήμα είναι το απόθεμα περιουσιακών στοιχείων,
το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για την
πραγματοποίηση συναλλαγών.
Π.χ. Νόμισμα, καταθέσεις όψεως.
Θεωρία της
Προσφορά χρήματος
• Αν Μ συμβολίσουμε την ονομαστική
προσφορά χρήματος και Ρ το επίπεδο των
τιμών, τότε ο λόγος Μ/Ρ είναι η προσφορά των
πραγματικών χρηματικών διαθεσίμων.
• Η θεωρία της προτίμησης ρευστότητας
υποθέτει ότι υπάρχει μια σταθερή προσφορά
πραγματικών χρηματικών διαθεσίμων.
–Δεν εξαρτάται από το επιτόκιο (r).
Θεωρία της
r
M P
s
Επιτόκιο
M P M P
s
M P
M/P
Πραγματικά
χρηματικά
διαθέσιμα
Θεωρία της
 Ζήτηση χρήματος
• Τα άτομα παρακρατούν χρήμα για την
πραγματοποίηση καθημερινών συναλλαγών.
• Η θεωρία της προτίμησης ρευστότητας
υποθέτει ότι η ζήτηση χρήματος εξαρτάται
αρνητικά από το επιτόκιο (r).
Θεωρία της
• Όσο αυξάνει το επιτόκιο, τόσο λιγότερο
χρήμα τα άτομα θα θέλουν να διακρατούν,
καθώς το κόστος ευκαιρίας της διακράτησης
χρήματος είναι υψηλό.
Θεωρία της
r
M P 
s
Επιτόκιο
M P 
d
 L (r )
L (r )
M P
M/P
Πραγματικά
χρηματικά
διαθέσιμα
Θεωρία της
• Το επιτόκιο r
M P
s
Επιτόκιο
προσαρμόζεται
μέχρις ότου η
προσφορά
χρήματος είναι
ίση με τη r1
ζήτηση L (r )
χρήματος:
M/P
M P
M P  L (r ) Πραγματικά
χρηματικά
διαθέσιμα
Θεωρία της
r
Επιτόκιο
• Για να
αυξηθεί το
επιτόκιο r, η r2
Κεντρική
r1
Τράπεζα
πρέπει να L (r )
μειώσει την M/P
προσφορά M2 M1 Προσφορά
P P πραγματικών
χρήματος Μ.
χρηματικών
διαθεσίμων
Εξαγωγή της Καμπύλης LM
• Η καμπύλη LM μας δείχνει όλους τους
συνδυασμούς r και Y που επιτυγχάνουν
ισορροπία στην αγορά χρήματος.
• Δίδεται από την ακόλουθη εξίσωση:
M P  L (r ,Y )

(α) Η αγορά για τα
πραγματικά (β) Η καμπύλη LM
r χρηματικά διαθέσιμα r
LM
r2 r2
L (r , Y2 )
r1 r1
L (r , Y1 )
M1 M/P Y1 Y2 Y
P
• Μια αύξηση του εισοδήματος (Υ) προκαλεί
αύξηση της ζήτησης χρήματος, καθώς τα άτομα
δαπανούν περισσότερο και άρα εμπλέκονται σε
περισσότερες συναλλαγές.
• Αυτό θα προκαλέσει μετατόπιση της καμπύλης
της ζήτησης χρήματος προς τα δεξιά.
• Καθώς η προσφορά πραγματικών χρηματικών
διαθεσίμων είναι σταθερή, θα παρατηρηθεί
υπερβάλλουσα ζήτηση χρήματος στην αγορά.

• Το επιτόκιο (r) πρέπει ν’ αυξηθεί προκειμένου
να αποκατασταθεί η ισορροπία στην αγορά
χρήματος.
• Η καμπύλη LM συνοψίζει αυτές τις μεταβολές
στην ισορροπία της αγοράς χρήματος.
• H καμπύλη LM έχει θετική κλίση.
– Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο του Υ, τόσο
υψηλότερο είναι το r.
Νομισματική Πολιτική και
Καμπύλη LM
• Οι μεταβολές στη νομισματική πολιτική,
μετατοπίζουν την καμπύλη LM.
• Για παράδειγμα, έστω ότι η Κεντρική Τράπεζα
μειώνει την ονομαστική προσφορά χρήματος
από M₁ σε Μ₂.

Καμπύλη LM
(α) Η αγορά για τα
(β) Η καμπύλη LM
πραγματικά
r χρηματικά διαθέσιμα r
LM2
LM1
r2 r2
r1 L (r , Y1 ) r1
M2 M1 M/P Y1 Y
P P
Καμπύλη LM
• Αυτή η μείωση θα έχει ως αποτέλεσμα τη
μείωση της προσφοράς των πραγματικών
χρηματικών διαθεσίμων.
• Με δεδομένη την καμπύλη ζήτησης των
πραγματικών χρηματικών διαθεσίμων,
παρατηρείται αύξηση του επιτοκίου (r).
• Η μείωση λοιπόν των πραγματικών
χρηματικών διαθεσίμων μετατοπίζει την
καμπύλη LM προς τα πάνω.
Η Βραχυχρόνια Ισορροπία
• Η βραχυχρόνια r
ισορροπία επιτυγχάνεται LM
στο σημείο όπου
τέμνονται οι καμπύλες IS
και LM.
IS
Y
Επιτόκιο
ισορροπίας Επίπεδο ισορροπίας
του εισοδήματος
Η Βραχυχρόνια Ισορροπία
• Το σημείο αυτό ορίζει το επιτόκιο (r) και το
επίπεδο του εισοδήματος (Y) που
ικανοποιούν τις συνθήκες, τόσο στην αγορά
προϊόντων, όσο και στην αγορά χρήματος.
• Σ’ αυτό το σημείο:
– Οι πραγματικές δαπάνες είναι ίσες με τις
προγραμματισμένες.
– Η ζήτηση για πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα
είναι ίση με την προσφορά.
Σύνοψη
Κεϋνσιανός Καμπύλη
Σταυρός IS Υπόδειγμα
IS-LM
Εξήγηση των
Θεωρία της Καμπύλη Βραχυχρόνιων
Προτίμησης LM Οικονομικών
Ρευστότητας
Διακυμάνσεων
Καμπύλη
Συναθροιστικής
Ζήτησης (AD)
Υπόδειγμα
Καμπύλη AD- AS
Συναθροιστικής
Προσφοράς (AS)
Σύνοψη
• Η διαγραμματική αυτή απεικόνιση μας δείχνει
πώς συνδέονται τα διάφορα τμήματα της
θεωρίας των βραχυχρόνιων οικονομικών
διακυμάνσεων.
• Ο κεϋνσιανός σταυρός μας βοηθά να
εξηγήσουμε την καμπύλη IS, και η θεωρία της
προτίμησης ρευστότητας μας βοηθά να
εξηγήσουμε την καμπύλη LM.
Σύνοψη
• Οι καμπύλες IS και LM συγκροτούν το
υπόδειγμα IS –LM, που μας βοηθά να
εξηγήσουμε την καμπύλη συναθροιστικής
ζήτησης.
• Η καμπύλη της συναθροιστικής ζήτησης είναι
τμήμα του υποδείγματος AD-AS, το οποίο
χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι για να
εξηγήσουν τους βραχυχρόνιες διακυμάνσεις
στις οικονομικές δραστηριότητες.
Ενότητα 3: Συναθροιστική Ζήτηση-
Εφαρμόζοντας το Υπόδειγμα IS-LM
• Ισορροπία στο Υπόδειγμα IS-LM
• Ερμηνεία των Διακυμάνσεων με Βάση το
Υπόδειγμα IS-LM
- Πώς η Δημοσιονομική Πολιτική Μεταβάλλει την
Ισορροπία;
- Πώς η Νομισματική Πολιτική Μεταβάλλει την
Ισορροπία;
– Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής και
Νομισματικής Πολιτικής
– Εξωγενείς Διαταραχές στο Υπόδειγμα IS-LM
• Το Υπόδειγμα IS-LM ως Θεωρία της
– Η καμπύλη AD
– Τι προκαλεί τη Μετατόπιση της Καμπύλης AD;
 Νομισματική Πολιτική και Καμπύλη AD
 Δημοσιονομική Πολιτική και Καμπύλη AD
• Η Μεγάλη Κρίση της Δεκαετίας του ’30
Εισαγωγή
• Σ’ αυτήν την ενότητα, θα χρησιμοποιήσουμε
το υπόδειγμα IS-LM, για:
– να αναλύσουμε τις επιδράσεις της
δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, και
– να εξάγουμε την καμπύλη συναθροιστικής
ζήτησης (ΑD).
Ισορροπία στο Υπόδειγμα IS-LM

- Η καμπύλη IS απεικονίζει r
την ισορροπία στην αγορά LM
αγαθών.
Y  C (Y T )  I (r )  G
- Η καμπύλη LM r1
απεικονίζει την ισορροπία
στην αγορά χρήματος. IS
M P  L (r ,Y ) Y
Y1
- Η τομή των 2 καμπυλών προσδιορίζουν το
εθνικό προϊόν (Y) και το επιτόκιο (r) στη
βραχυχρόνια ισορροπία.
Ερμηνεία των Διακυμάνσεων με
Βάση το Υπόδειγμα IS-LM
• Όταν μια από τις καμπύλες μετατοπίζεται, η
βραχυχρόνια ισορροπία της οικονομίας
μεταβάλλεται και το εθνικό προϊόν
διακυμαίνεται.
Ερμηνεία των Διακυμάνσεων με

Βάση το Υπόδειγμα IS-LM
• Θα εξετάσουμε πώς μεταβάλλεται η
βραχυχρόνια ισορροπία, όταν μετατοπίζεται:
– η καμπύλη IS, λόγω εφαρμογής
δημοσιονομικής πολιτικής,
– η καμπύλη LM, λόγω εφαρμογής νομισματικής
πολιτικής.
Πώς η Δημοσιονομική Πολιτική
Μεταβάλλει την Ισορροπία;
• Για τη δημοσιονομική πολιτική, θα
εξετάσουμε 2 περιπτώσεις:
i. Αύξηση δημοσίων δαπανών
ii. Μείωση φορολογίας

Περίπτωση i-Αύξηση δημοσίων δαπανών
Ας υποθέσουμε ότι οι δημόσιες δαπάνες
αυξάνονται κατά ΔG.
1. Η καμπύλη IS θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά
κατά [1⁄(1-MPC)]∙ΔG προκαλώντας αύξηση
του προϊόντος (Υ).
2. Αυτή η αύξηση του προϊόντος θα οδηγήσει
σε αύξηση της ζήτησης χρήματος, η οποία θα
προκαλέσει αύξηση του επιτοκίου (r).
3. - Η αύξηση του επιτοκίου θα οδηγήσει σε
μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων (Ι), με
αποτέλεσμα να παρατηρηθεί μείωση της
παραγωγής.
- Η τελική αύξηση του προϊόντος θα είναι
μικρότερη από το ποσό [1⁄(1-MPC)]∙ΔG.

r
• Επιπτώσεις μιας LM
αύξησης των r2
δημοσίων 2.
r1
δαπανών
1. IS2
IS1
Y
Y1 Y2
3.
 Περίπτωση ii-Μείωση φορολογίας
Ας υποθέσουμε ότι οι φόροι μειώνονται κατά
ΔΤ.
1. Η καμπύλη IS θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά
κατά [-MPC⁄(1-MPC)]∙ΔT προκαλώντας
αύξηση του προϊόντος (Υ).

2. - Και πάλι, αυτή η αύξηση του προϊόντος θα
οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης χρήματος,
η οποία θα προκαλέσει αύξηση του
επιτοκίου (r).
- Το υψηλότερο r θα μειώσει τις επενδύσεις
(Ι), και άρα η τελική αύξηση του Υ θα είναι
μικρότερη από την αρχική μεταβολή του.
r
LM
• Επιπτώσεις μιας
μείωσης της
r2
φορολογίας 2.
r1
1. IS2
IS1
Y
Y1 Y2
2.
Πώς η Νομισματική Πολιτική

• Ας υποθέσουμε ότι η Κεντρική Τράπεζα
αποφασίζει την αύξηση της προσφοράς
χρήματος (Μ).
– Αυτή η αύξηση θα μετατοπίσει την καμπύλη LM
– Το χαμηλότερο επιτόκιο (r) ενθαρρύνει τις
επενδύσεις (Ι), και έτσι τελικά θα έχουμε αύξηση
της παραγωγής και του εισοδήματος (Υ).
Πώς η Νομισματική Πολιτική
r
• Επιπτώσεις μιας LM1
αύξησης της LM2
προσφοράς
r1
χρήματος
r2
IS
Y
Y1 Y2
Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

και Νομισματικής Πολιτικής
• Μέχρι τώρα, έχουμε υποθέσει ότι τα

εργαλεία της δημοσιονομικής και της
νομισματικής πολιτικής είναι εξωγενή.
• Ωστόσο, η μεταβολή στη μια πολιτική μπορεί
να επηρεάσει την άλλη.
• Η αλληλεξάρτηση αυτή μπορεί να μεταβάλλει
το τελικό αποτέλεσμα μιας μεταβολής της
οικονομικής πολιτικής.
Παράδειγμα:
Έστω ότι η κυβέρνηση αποφασίζει την αύξηση
των δημοσίων δαπανών (G).
• Ποια επίπτωση θα έχει η πολιτική αυτή στην
οικονομία;
– Η απάντηση εξαρτάται από το πώς θα αντιδράσει
η Κεντρική Τράπεζα σ’ αυτήν την πολιτική.

• Υπάρχουν 3 πιθανά σενάρια αντίδρασης της

Κεντρικής Τράπεζας:
1. Διατηρεί σταθερή την προσφορά χρήματος
(Μ).
2. Διατηρεί σταθερό το επιτόκιο (r).
3. Διατηρεί σταθερό το προϊόν και το εισόδημα
(Υ).
• Σε κάθε σενάριο, οι επιπτώσεις της αύξησης

των δημοσίων δαπανών είναι διαφορετικές.

• Σενάριο 1-Σταθερή προσφορά χρήματος

- Η αύξηση των δημοσίων δαπανών
μετατοπίζει την καμπύλη IS προς τα δεξιά.
- Η καμπύλη LM δεν θα μετατοπιστεί, καθώς η
Κεντρική Τράπεζα διατηρεί σταθερή την
προσφορά χρήματος.
r
LM1
• Αποτελέσματα:
r2
r1
Y  Y 2  Y1 IS2
IS1
r  r2  r1 Y1 Y2
Y

– Το υψηλότερο r αποθαρρύνει τις επενδύσεις
και, εν μέρει, αντισταθμίζει την επεκτατική
δημοσιονομική πολιτική.
• Σενάριο 2-Σταθερό επιτόκιο
μετατοπίζει την καμπύλη IS προς τα δεξιά,
προκαλώντας τάση για αύξηση του επιτοκίου.
- Προκειμένου να διατηρηθεί σταθερό το
επιτόκιο, η Κεντρική Τράπεζα:
 αυξάνει την προσφορά χρήματος,
μετατοπίζοντας την καμπύλη LM προς τα δεξιά.

r
LM1
LM2
r2
r1
Y  Y 3  Y1
IS2
r  0 IS1
Y
Y1 Y2 Y3
• Όπως παρατηρούμε, η αύξηση του Υ είναι
μεγαλύτερη απ’ ότι αν η Κεντρική Τράπεζα
διατηρούσε σταθερή την προσφορά
χρήματος.

• Σενάριο 3- Σταθερό προϊόν
μετατοπίζει την καμπύλη IS προς τα δεξιά,
προκαλώντας τάση για αύξηση του προϊόντος.
- Προκειμένου να διατηρηθεί σταθερό το
προϊόν, η Κεντρική Τράπεζα:
 μειώνει την προσφορά χρήματος, μετατοπίζοντας
την καμπύλη LM προς τα αριστερά.
r LM2
LM1
r3
r2
Y  0 r1
IS2
r  r3  r1 IS1
Y
Y1 Y2

• Σ’ αυτήν την περίπτωση, η αύξηση των
δημοσίων δαπανών δεν θα προκαλέσει
άνθηση, αλλά θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση
του επιτοκίου.
• Ο συνδυασμός μιας επεκτατικής
δημοσιονομικής πολιτικής και μιας
περιοριστικής νομισματικής πολιτικής
μεταβάλλει την κατανομή των παραγωγικών
πόρων της οικονομίας.
• Οι υψηλότερες δημόσιες δαπάνες αυξάνουν
τη δαπάνη, ενώ το υψηλότερο επιτόκιο
αποθαρρύνει τις επενδύσεις.
Εξωγενείς Διαταραχές στο

• Οι καμπύλες IS και LM μετατοπίζονται λόγω
των μεταβολών της δημοσιονομικής και
νομισματικής πολιτικής.
• Ωστόσο, μετατοπίζονται και λόγω εξωγενών
διαταραχών στις 2 καμπύλες.
• Οι εξωγενείς διαταραχές στην καμπύλη IS
προκύπτουν από μεταβολές στη ζήτηση για
• Παραδείγματα:
– Κατάρρευση τιμών χρηματιστηρίου
 μεταβολή του πλούτου των καταναλωτών
 C
– Μεταβολή στη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες
που πηγάζουν από την παραγωγική διάθεση των
επενδυτών
 I

• Οι εξωγενείς διαταραχές στην καμπύλη LM
προκύπτουν από μεταβολές στη ζήτηση
χρήματος.
• Παραδείγματα:
–Επιβολή περιορισμών στη διαθεσιμότητα των
πιστωτικών καρτών  αύξηση της ζήτησης
χρήματος
–Περισσότερα ΑΤΜ τραπεζών  μείωση της
ζήτησης χρήματος
Υπόδειγμα IS-LM και
Συναθροιστική Ζήτηση (AD)
• Μέχρι τώρα, έχουμε χρησιμοποιήσει το
υπόδειγμα IS-LM για να αναλύσουμε τι
συμβαίνει στη βραχυχρόνια περίοδο, όπου το
επίπεδο των τιμών είναι σταθερό (Ρ).
• Ωστόσο, μια μεταβολή του Ρ μπορεί να
μετατοπίσει την καμπύλη LM και έτσι να
μεταβάλλει το προϊόν (Υ).
• Η καμπύλη συναθροιστικής ζήτησης (ΑD)
δείχνει τη σχέση μεταξύ Υ και Ρ.
Η Καμπύλη AD
• Η κλίση της καμπύλης
r LM(P2)
AD είναι αρνητική:
LM(P1)
r2
P  (M/P )
r1
 η καμπύλη LM IS
μετατοπίζεται προς P Y2 Y1 Y
τα αριστερά P2
 r P1
AD
 I
Y2 Y1 Y
 Y
Τι προκαλεί τη Μετατόπιση της
Καμπύλης AD;
• Διατηρώντας το επίπεδο των τιμών σταθερό
(Ρ), κάθε παράγοντας που προκαλεί τη
μετατόπιση της τομής των καμπυλών IS και
LM προς τα δεξιά, έχει ως αποτέλεσμα:
– την αύξηση της συναθροιστικής ζήτησης, και
– τη μετατόπιση της καμπύλης AD προς τα δεξιά.
Τι προκαλεί τη Μετατόπιση της

Καμπύλης AD;
• Ομοίως, με σταθερό επίπεδο τιμών, κάθε
παράγοντας που προκαλεί τη μετατόπιση της
τομής των καμπυλών IS και LM προς τα
αριστερά έχει ως αποτέλεσμα:
– τη μετατόπιση της καμπύλης AD προς τα
αριστερά.
Καμπύληr
AD LM(M /P )
•Η επεκτατική νομισματική 1 1
πολιτική μπορεί ν’ αυξήσει r1 LM(M2/P1)

τη συναθροιστική ζήτηση: r2
M  η καμπύλη LM IS
μετατοπίζεται Y1 Y2 Y
P
προς τα δεξιά
 r P1
 I AD2
AD1
 Y Y1 Y2 Y

Καμπύλη
r
AD
• Η επεκτατική LM
δημοσιονομική πολιτική (G r2
και/ή T ) μπορεί ν’ αυξήσει r1 IS2
τη συναθροιστική ζήτηση:
IS1
T  C Y1 Y2 Y
P
 η καμπύλη IS
μετατοπίζεται P1
προς τα δεξιά AD2

AD1
 Y Y1 Y2 Y
H Μεγάλη Κρίση της
Δεκαετίας του ’30
• Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Κρίσης, οι
Η.Π.Α. και άλλες χώρες γνώρισαν μαζική
ανεργία και μια πρωτοφανή μείωση των
εισοδημάτων.
• Ενδεικτικά, το 1933:
 Tο ¼ του εργατικού δυναμικού της Αμερικής
ήταν άνεργο.
 Tο Α.Ε.Π. της Αμερικής ήταν 30% κάτω από το
επίπεδο του 1929.

• Τι προκάλεσε τη μεγάλη οικονομική κρίση;
– Υπόθεση δαπάνης
– Υπόθεση χρήματος
Υπόθεση Δαπάνης
• Μερικοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι αιτία της
οικονομικής κρίσης ήταν η εξωγενής μείωση
της δαπάνης για αγορά αγαθών και
υπηρεσιών.
- Μετατόπιση της καμπύλης IS και AD προς τα
αριστερά.

• Κύριες αιτίες μείωσης της δαπάνης:
1. Η κατάρρευση των τιμών του
χρηματιστηρίου το 1929
– Αυτή προκάλεσε μείωση του πλούτου και αύξηση
της αβεβαιότητας για τις μελλοντικές προοπτικές
της οικονομίας, πράγμα που οδήγησε τα άτομα
να δαπανούν λιγότερο και να αποταμιεύουν
περισσότερο.
2. Η μεγάλη μείωση των επενδύσεων
- Λόγω των χρεοκοπιών πολλών τραπεζών, η
χρηματοδότηση ήταν δύσκολη.
3. Η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική
- Εφαρμόστηκε αύξηση των φόρων και μείωση
των δημοσίων δαπανών, για την αντιμετώπιση
των αυξημένων ελλειμμάτων.

• Η μείωση της δαπάνης είχε ως αποτέλεσμα τη
μείωση του εισοδήματος και των επιτοκίων.
- Αυτά τα αποτελέσματα παρατηρούνται και όταν
μετατοπίζεται η καμπύλη IS προς τα αριστερά.
Υπόθεση Χρήματος
• Άλλοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι αιτία
της οικονομικής κρίσης ήταν η μείωση της
προσφοράς χρήματος.
– Μετατόπιση της καμπύλης LM προς τα αριστερά.

• Ωστόσο, υπάρχουν 2 προβλήματα μ’ αυτήν
την υπόθεση:
1. Παρατηρήθηκε μεγαλύτερη μείωση του
επιπέδου των τιμών (Ρ), και έτσι τα
πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα
αυξήθηκαν.
– Δεν θα μπορούσαμε να έχουμε μετατόπιση της
καμπύλης LM προς τα αριστερά.
2. Παρατηρήθηκε μείωση των ονομαστικών
επιτοκίων (r).
– Είναι το ακριβώς αντίθετο με την περίπτωση που
έχουμε μετατόπιση της καμπύλης LM προς τα
αριστερά.

• Βέβαια, η νομισματική πολιτική θα μπορούσε
να είναι υπεύθυνη για τη Μεγάλη Κρίση μέσω
του αντιπληθωρισμού της δεκαετίας του ‘30.
– Το επίπεδο των τιμών (Ρ) μειώθηκε κατά 25%.
• Αυτός ο αντιπληθωρισμός προκλήθηκε από τη
μείωση της προσφοράς χρήματος (Μ), και
έτσι το χρήμα έπαιξε τελικά σημαντικό ρόλο.
• Αλλά, με ποιον τρόπο ο αντιπληθωρισμός
επηρεάζει την οικονομία;

• Διακρίνουμε 2 είδη επιπτώσεων του
αντιπληθωρισμού:
1. Σταθεροποιητικές
2. Αποσταθεροποιητικές
1. Σταθεροποιητικές επιπτώσεις του
αντιπληθωρισμού
• P  (M/P )  LM μετατοπίζεται προς τα
δεξιά Y

• Αποτέλεσμα Pigou:
P  (M/P )
 ο πλούτος των καταναλωτών 
  κατανάλωσης (C)
 IS μετατοπίζεται προς τα δεξιά
 Y
• Οι αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις του
αντιπληθωρισμού διακρίνονται σε αυτές
του:
i. Αναμενόμενου αντιπληθωρισμού
ii. Μη-αναμενόμενου αντιπληθωρισμού

• Αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις του
αναμενόμενου αντιπληθωρισμού
Αναμενόμενος αντιπληθωρισμός:
 e
 το πραγματικό επιτόκιο (r) , για κάθε δεδομένη
τιμή του ονομαστικού επιτοκίου (i)
 I  καθώς I = I (r )
 Προγραμματισμένη δαπάνη & συναθροιστική
ζήτηση 
 εισόδημα & προϊόν 
• Αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις του μη-
αναμενόμενου αντιπληθωρισμού
Θεωρία αντιπληθωρισμού του χρέους
P μη-αναμενόμενη
 μεταφέρει αγοραστική δύναμη από τους
δανειζόμενους στους δανειστές
 οι δανειζόμενοι δαπανούν λιγότερο, ενώ οι
δανειστές δαπανούν περισσότερο

 Αν η ροπή προς κατανάλωση των δανειζόμενων
είναι μεγαλύτερη από αυτή των δανειστών, τότε
η συνολική ζήτηση μειώνεται και έτσι η καμπύλη
ΙS μετατοπίζεται προς τα αριστερά προκαλώντας
μείωση τουY.
Ενότητα 4: Συναθροιστική Προσφορά
• Τα 3 Υποδείγματα της Συναθροιστικής
Προσφοράς
- Το Υπόδειγμα της Ακαμψίας των Μισθών
- Το Υπόδειγμα της Ατελούς Πληροφόρησης
- Το Υπόδειγμα της Ακαμψίας των Τιμών
- Σύνοψη
• Ισορροπία στο Υπόδειγμα AD-AS
• Πληθωρισμός, Ανεργία και η Καμπύλη Phillips
- Εξαγωγή της καμπύλης Phillips από την Καμπύλη
AS
- Τι Καθορίζει τον Προσδοκώμενο Πληθωρισμό;
 Προσαρμοστικές Προσδοκίες
 Ορθολογικές Προσδοκίες
- Τα 2 Αίτια του Πληθωρισμού
- Η Βραχυχρόνια Σχέση Μεταξύ Πληθωρισμού και
Ανεργίας
– Αντιπληθωρισμός και Δείκτης Θυσίας
– Υστέρηση
Τα 3 Υποδείγματα της
• Μέχρι τώρα, έχουμε δείξει ότι:
– στη βραχυχρόνια περίοδο, οι τιμές είναι σταθερές
και η καμπύλη AS είναι οριζόντια.
– στη μακροχρόνια περίοδο, οι τιμές είναι
εύκαμπτες και η καμπύλη AS είναι κατακόρυφη.
• Ωστόσο, υπάρχουν 3 υποδείγματα που
συμμερίζονται την άποψη ότι η βραχυχρόνια
καμπύλη AS έχει θετική κλίση.
• Τα υποδείγματα είναι τα εξής:
1. Το υπόδειγμα της ακαμψίας των μισθών
2. Το υπόδειγμα της ατελούς πληροφόρησης
3. Το υπόδειγμα της ακαμψίας των τιμών.
• Σε όλα τα υποδείγματα, κάποια ατέλεια της
αγοράς προκαλεί απόκλιση της παραγωγής
μιας οικονομίας από το φυσικό της επίπεδο,
και έτσι η καμπύλη της βραχυχρόνιας AS
αποκτά θετική κλίση.
– Αυτό σημαίνει ότι όσο υψηλότερο είναι το
επίπεδο προϊόντος, τόσο υψηλότερο θα είναι το
επίπεδο των τιμών.
• Όλα τα υποδείγματα καταλήγουν στην
ακόλουθη εξίσωση βραχυχρόνιας AS:
Y  Y   (P  P e )
παραγωγή προσδοκώμενο
επίπεδο τιμών
θετική
φυσικό επίπεδο παράμετρος
παραγωγής πραγματικό
επίπεδο τιμών
• Αυτή η εξίσωση μας λέει ότι:
– Η παραγωγή αποκλίνει από το φυσικό της
επίπεδο, όταν το επίπεδο των τιμών αποκλίνει
από το προσδοκώμενο επίπεδο των τιμών.
• Η παράμετρος α δείχνει το βαθμό στον οποίο
η παραγωγή ανταποκρίνεται στις
απροσδόκητες μεταβολές του επιπέδου των
τιμών και (1/α) είναι η κλίση της καμπύλης
AS.
• Κάθε υπόδειγμα δίνει ένα διαφορετικό λόγο,
για τον οποίο οι μη-προσδοκώμενες κινήσεις
του επιπέδου των τιμών συνδέονται με
διακυμάνσεις στη συνολική παραγωγή.
Το Υπόδειγμα της
Ακαμψίας των Μισθών
• Πολλοί οικονομολόγοι τονίζουν ότι οι
ονομαστικοί μισθοί είναι άκαμπτοι στη
βραχυχρόνια περίοδο.
– Σε πολλούς παραγωγικούς κλάδους, οι
ονομαστικοί μισθοί ορίζονται με μακροχρόνιες
συμβάσεις, χωρίς να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι
και οι επιχειρήσεις που θα βρίσκεται το επίπεδο
των τιμών όταν τεθεί σε εφαρμογή η συμφωνία
τους.
• Οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις
ορίζουν τον ονομαστικό μισθό (W)
στηριζόμενοι στο στόχο του πραγματικού
μισθού και στην προσδοκία για το
επίπεδο των τιμών (P e): Στόχος
πραγματικού
W  ω P e
μισθού
• Όταν έχει προσδιορισθεί ο ονομαστικός
μισθός και πριν προσληφθούν εργάτες, οι
επιχειρήσεις πληροφορούνται για το
πραγματικό επίπεδο των τιμών (Ρ).
• Τότε, ο πραγματικός μισθός γίνεται:
W Pe
ω
P P
• Η εξίσωση αυτή δείχνει ότι:
– Ο πραγματικός μισθός αποκλίνει από το στόχο
του, αν το πραγματικό επίπεδο των τιμών
διαφέρει από το προσδοκώμενο επίπεδο των
τιμών.
Αν ισχύει τότε
Ο πραγματικός μισθός είναι

P P e
μικρότερος από το στόχο
του, και έτσι οι επιχειρήσεις
προσλαμβάνουν
περισσότερους εργαζομένους
και η παραγωγή αυξάνει
περισσότερο από το φυσικό
της επίπεδο.
Αν ισχύει τότε
Ο πραγματικός μισθός είναι

P P e
μεγαλύτερος από το στόχο
του, και έτσι οι επιχειρήσεις
προσλαμβάνουν λιγότερους
εργαζομένους και η
παραγωγή μειώνεται κάτω
από το φυσικό της επίπεδο.
• Η τελική υπόθεση του υποδείγματος είναι ότι:
– Η απασχόληση καθορίζεται από την ποσότητα
εργασίας την οποία ζητούν οι επιχειρήσεις.
• Με άλλα λόγια, η διαπραγμάτευση μεταξύ
εργατών και επιχειρήσεων δεν καθορίζει
προκαταβολικά το επίπεδο της απασχόλησης.
• Οι εργάτες συμφωνούν απλώς να
προσφέρουν όση εργασία τους ζητηθεί στον
προκαθορισμένο μισθό.
• Τις αποφάσεις των επιχειρήσεων σχετικά με
τη μίσθωση εργασίας περιγράφει η
συνάρτηση της ζήτησης εργασίας:
L=L(W/P)
• Όσο χαμηλότερος είναι ο πραγματικός μισθός
τόση περισσότερη εργασία θα μισθωθεί.
• Η καμπύλη ζήτησης εργασίας απεικονίζεται
στο μέρος (α) του ακόλουθου σχήματος.
• Η παραγωγή προσδιορίζεται από τη
συνάρτηση παραγωγής:
Y=F(L)
• Όσο περισσότερη εργασία μισθώνεται, τόσο
περισσότερο προϊόν παράγεται.
• Η συνάρτηση παραγωγής απεικονίζεται στο
μέρος (β) του σχήματος.
• Στο μέρος (γ) του σχήματος παρουσιάζεται η
προκύπτουσα καμπύλη συναθροιστικής
προσφοράς.
• Αφού ο ονομαστικός μισθός είναι
καθορισμένος και άκαμπτος, μια αύξηση του
επιπέδου των τιμών από Ρ₁ σε Ρ₂ μειώνει τον
πραγματικό μισθό.
• Ο χαμηλότερος πραγματικός μισθός καθιστά
φθηνότερη την εργασία και έτσι αυξάνει τη
ζητούμενη ποσότητα εργασίας από L₁ σε L₂.
• Μια αύξηση της ποσότητας εργασίας, αυξάνει
την παραγωγή από Υ₁ σε Υ₂, με βάση τη
συνάρτηση παραγωγής.
• Συνοψίζοντας τη σχέση αυτή ανάμεσα στο
επίπεδο των τιμών και την παραγωγή,
παίρνουμε την καμπύλη AS.
– Μας δείχνει ότι μια άνοδος του επιπέδου των
τιμών, αυξάνει την παραγωγή.
• Αυτό το υπόδειγμα συνεπάγεται ότι ο
πραγματικός μισθός θα πρέπει να είναι
αντικυκλικός.
– Σε ανακάμψεις, όταν το επίπεδο τιμών αυξάνει, ο
πραγματικός μισθός πρέπει να μειώνεται.
– Σε υφέσεις, όταν το επίπεδο τιμών μειώνεται, ο
πραγματικός μισθός πρέπει να αυξάνεται.
• Ωστόσο, αυτή η πρόβλεψη δεν παρατηρείται
στην πραγματικότητα.
- Ο πραγματικός μισθός τείνει να αυξάνει, όταν η
παραγωγή αυξάνεται.
• Έτσι, αυτό το υπόδειγμα δεν μπορεί από μόνο
του να ερμηνεύσει πλήρως την ΑS.
Ατελούς Πληροφόρησης
• Υποθέσεις:
– Οι μισθοί και οι τιμές είναι πλήρως εύκαμπτα, και
έτσι όλες οι αγορές εκκαθαρίζονται.
– Κάθε προμηθευτής παράγει 1 αγαθό, ενώ
καταναλώνει πολλά αγαθά.
– Κάθε προμηθευτής γνωρίζει καλά την τιμή του
αγαθού που παράγει, αλλά όχι τόσο καλά τις
τιμές των αγαθών που καταναλώνει.
• Η προσφορά του κάθε αγαθού εξαρτάται από
τη σχετική τιμή του.
– Δηλαδή, την ονομαστική τιμή του αγαθού
διαιρούμενη από το συνολικό επίπεδο των τιμών
(Ρ).
– Αν είναι υψηλή, θα παράγει περισσότερο προϊόν.
– Αν είναι χαμηλή, θα παράγει λιγότερο προϊόν.
• Καθώς δεν γνωρίζει το επίπεδο των τιμών,
χρησιμοποιεί το αναμενόμενο επίπεδο των
τιμών (P ).
e
• Ας υποθέσουμε ότι το επίπεδο των τιμών
αυξάνει, αλλά όχι το προσδοκώμενο επίπεδο
των τιμών.
– Όλοι οι προμηθευτές παρατηρούν αύξηση στις
τιμές των αγαθών που παράγουν.
– Όλοι συμπεραίνουν λογικά, αλλά ωστόσο
εσφαλμένα, ότι οι σχετικές τιμές των αγαθών που
παράγουν έχουν αυξηθεί.
– Έτσι, παράγουν περισσότερο.
• Άρα, η παραγωγή αποκλίνει από το φυσικό
της επίπεδο, όταν το επίπεδο των τιμών
αποκλίνει από το προσδοκώμενο επίπεδο των
τιμών.
Ακαμψίας των Τιμών
• Αυτό το υπόδειγμα τονίζει ότι οι επιχειρήσεις
δεν προσαρμόζουν αυτόματα τις τιμές που
χρεώνουν για τα προϊόντα τους, αντιδρώντας
στις μεταβολές ζήτησης.
• Λόγοι για άκαμπτες τιμές:
– Μακροχρόνιες συμβάσεις μεταξύ επιχειρήσεων
και πωλητών.
– Κόστη τιμοκαταλόγου.
– Δεν επιθυμούν να ενοχλούν τους πελάτες τους με
συχνές μεταβολές των τιμών.
• Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια επιχείρηση, η
οποία έχει κάποιο μονοπωλιακό έλεγχο στην
τιμή που πουλάει το προϊόν της.
• Η επιθυμητή τιμή (ρ) από την επιχείρηση
εξαρτάται από 2 μεταβλητές:
1. το γενικό επίπεδο των τιμών (Ρ), και
2. το επίπεδο του συνολικού εισοδήματος (Υ).
• Συγκεκριμένα, ισχύει:
p  P  a (Y Y )
όπου a > 0, μετρά πώς αντιδρά η επιθυμητή

τιμή της επιχείρησης στο επίπεδο της
συνολικής παραγωγής.
• Έστω ότι έχουμε 2 τύπους επιχειρήσεων:
– επιχειρήσεις που έχουν εύκαμπτες τιμές,
– επιχειρήσεις που έχουν σταθερές τιμές.
• Οι επιχειρήσεις που έχουν σταθερές τιμές
ανακοινώνουν τις τιμές τους εκ των
προτέρων, στηριζόμενες στις εκτιμήσεις τους
για τις οικονομικές συνθήκες που θα
διαμορφωθούν.
• Για απλοποίηση, υποθέτουμε ότι οι
επιχειρήσεις με σταθερές τιμές προβλέπουν
ότι η παραγωγή θα κινηθεί στο φυσικό της
επίπεδο. Άρα:
p Pe
• Για να εξάγουμε τη AS πρέπει να βρούμε
μια έκφραση για το συνολικό επίπεδο
τιμών.
• Ας υποθέσουμε ότι s είναι το ποσοστό των
επιχειρήσεων με σταθερές τιμές και (1- s) το
ποσοστό των επιχειρήσεων με εύκαμπτες
τιμές.
• Τότε, το γενικό επίπεδο των τιμών είναι:
P  s P e  (1  s )[P  a(Y Y )]
τιμή επιχειρήσεων
με άκαμπτες τιμές Τιμή επιχειρήσεων
με εύκαμπτες τιμές
• Αφαιρούμε τον όρο (1s )P και από τις 2
πλευρές:
sP  s P e  (1  s )[a(Y Y )]
• Διαιρούμε και τις 2 πλευρές με το s :

 (1  s ) a 
P  Pe    (Y Y )
 s 
• Υψηλό P e→Υψηλό P
– Αν οι επιχειρήσεις προσδοκούν ένα υψηλό
επίπεδο τιμών, αναμένουν υψηλό κόστος.
– Οι επιχειρήσεις, που έχουν ορίσει εκ των
προτέρων τις τιμές τους, ζητούν υψηλές τιμές.
– Αυτές οι υψηλές τιμές αναγκάζουν και τις άλλες
επιχειρήσεις να ζητήσουν υψηλές τιμές για τα
δικά τους προϊόντα.
• Υψηλό Y →Υψηλό P
– Όταν το εισόδημα είναι υψηλό, η ζήτηση για τα
αγαθά είναι υψηλή.
– Οι επιχειρήσεις που έχουν εύκαμπτες τιμές
ορίζουν υψηλές τιμές για τα προϊόντα τους.
– Αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερο επίπεδο τιμών.
• Λύνοντας την εξίσωσή μας ως προς Y, έχουμε
ότι :
Υ=Ȳ+b(P- P e)
όπου b= [s/(1-s)α].
• Άρα, αυτό το υπόδειγμα μας λέει ότι, η
απόκλιση της παραγωγής από το φυσικό της
επίπεδο συνδέεται θετικά με την απόκλιση
του επιπέδου των τιμών από το
προσδοκώμενο επίπεδο των τιμών.
• Αυτό το υπόδειγμα, σε αντίθεση με το
υπόδειγμα άκαμπτων μισθών, δείχνει ότι ο
πραγματικός μισθός είναι προκυκλικός.
• Έστω ότι μειώνεται το συνολικό προϊόν.
– Οι επιχειρήσεις θα παρατηρήσουν μια μείωση
στη ζήτηση για τα αγαθά τους.
– Οι επιχειρήσεις με άκαμπτες τιμές, θα
αντιδράσουν μειώνοντας την παραγωγή τους και
άρα και τη ζήτηση εργασίας.
– Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση προς
τα αριστερά της καμπύλης της ζήτησης εργασίας,
η οποία θα προκαλέσει μια μείωση του
πραγματικού μισθού.
Σύνοψη
P LRAS
Y  Y   (P  P e )
P Pe
SRAS
Καθένα από τα 3
P Pe
υποδείγματα
P Pe συναθροιστικής
προσφοράς
Y συνεπάγεται
Y αυτήν την
καμπύλη (SRAS).
Ισορροπία στο Υπόδειγμα AD-AS

• Έστω ότι η οικονομία ξεκινά από το σημείο
μακροχρόνιας ισορροπίας.
• Όταν η συναθροιστική ζήτηση αυξάνει
απροσδόκητα (λόγω μιας νομισματικής
επέκτασης), το επίπεδο των τιμών θα αυξηθεί
από P₁ σε P₂.
• Επειδή το νέο επίπεδο των τιμών είναι πάνω από
το προσδοκώμενο επίπεδο, η παραγωγή θα
αυξηθεί (Y₂), προσωρινά πάνω από το φυσικό
της επίπεδο.
• Μεταβολή στην AD
P SRAS2
LRAS
SRAS1
P3  P3e
P2
AD2
P2e  P1  P1e
AD1
Y
Y2
Y 3  Y1  Y

• Στη μακροχρόνια περίοδο, το προσδοκώμενο
επίπεδο τιμών θα αυξηθεί για να συμβαδίσει
με την πραγματικότητα, προκαλώντας τη
μετατόπιση της βραχυχρόνιας καμπύλης AS
προς τα πάνω.
• Η οικονομία θα επανέλθει στο νέο σημείο
μακροχρόνιας ισορροπίας, όπου η παραγωγή
επιστρέφει στο φυσικό της επίπεδο, αλλά
τώρα σε υψηλότερο επίπεδο τιμών.
Πληθωρισμός, Ανεργία και η
Καμπύλη Phillips
• Η ανεργία και ο πληθωρισμός αναφέρονται
ως «δίδυμα κακά» της μακροοικονομικής
θεωρίας.
• Στόχοι των υπευθύνων είναι:
– χαμηλός πληθωρισμός, και
– χαμηλή ανεργία.
• Ωστόσο, οι στόχοι αυτοί είναι
αλληλοσυγκρουόμενοι.

• Σύμφωνα με εμπειρικές μελέτες, ο
πληθωρισμός είναι:
– υψηλός όταν η ανεργία είναι χαμηλή,
– χαμηλός όταν η ανεργία είναι υψηλή.
• Αυτή η αρνητική εμπειρική σχέση ανάμεσα
στον πληθωρισμό και στην ανεργία
ονομάζεται καμπύλη Phillips.
• Η καμπύλη Phillips δίνεται αλγεβρικά από
τον τύπο:
   e   (u  u n )  
όπου π ο πραγματικός πληθωρισμός, e ο

προσδοκώμενος πληθωρισμός, u το ποσοστό
ανεργίας, un το φυσικό ποσοστό ανεργίας, 
είναι μια εξωγενή σταθερά (η οποία είναι
πάντα θετική), και ν οι εξωγενείς διαταραχές
της προσφοράς.

• Σύμφωνα με την προηγούμενη εξίσωση, ο
πληθωρισμός εξαρτάται από 3 παράγοντες:
1. τον προσδοκώμενο πληθωρισμό,
2. την απόκλιση της ανεργίας από το φυσικό
ποσοστό της (κυκλική ανεργία)
3. τις εξωγενείς διαταραχές της προσφοράς (π.χ.
μεταβολή στη διεθνή τιμή του πετρελαίου).
• Η καμπύλη Phillips αποτελεί αντανάκλαση της
βραχυχρόνιας καμπύλης συναθροιστικής
προσφοράς (SRAS).
– Η εξίσωση της καμπύλης Phillips μπορεί να
εξαχθεί από την εξίσωσή μας για τη βραχυχρόνια
συναθροιστική προσφορά.
Εξαγωγή της καμπύλης Phillips από την

Καμπύλη AS
(1) Y  Y   (P  P e )
(2) P  P e  (1  ) (Y Y )
(3) P  P e  (1  ) (Y Y )  
(4) (P  P1 )  ( P e  P1 )  (1  ) (Y Y )  
(5)    e  (1  ) (Y Y )  
(6) (1  ) (Y Y )    (u  u n )
(7)    e   (u  u n )  
Εξαγωγή της καμπύλης Phillips από
την Καμπύλη AS
• Η εξίσωση (1) είναι η εξίσωση της SRAS.
• Λύστε την (1) ως προς το επίπεδο τιμών (Ρ),
για να πάρετε την εξίσωση (2).
• Προσθέστε στο δεξιό σκέλος της (2) το ν, που
αντιπροσωπεύει εξωγενή γεγονότα, για να
πάρετε την εξίσωση (3).
• Αφαιρέστε το επίπεδο τιμών του τελευταίου
έτους (P-1) και από τα 2 σκέλη της (3), για να
πάρετε την εξίσωση (4).

• Αντικαταστήστε τον όρο (P- P-1) με τον
πραγματικό πληθωρισμό (π), και τον όρο (Pe-
P-1) με τον προσδοκώμενο πληθωρισμό (e),
για να πάρετε την εξίσωση (5).
• Η εξίσωση (6) μας δείχνει τη σχέση που
υπάρχει ανάμεσα στο προϊόν και στο ποσοστό
ανεργίας, σύμφωνα με το νόμο του Okun.
• Αντικαθιστώντας τη (6) στην (5), μας δίδει την
εξίσωση (7), η οποία είναι η καμπύλη Phillips.
• Η εξίσωση της καμπύλης Phillips και η
εξίσωση της καμπύλης SRAS
αντιπροσωπεύουν τις ίδιες μακροοικονομικές
ιδέες:
– Καμπύλη Phillips: η ανεργία συνδέεται με τις
απροσδόκητες μεταβολές του ποσοστού του
πληθωρισμού,
– Καμπύλη SRAS: η παραγωγή συνδέεται με τις
απροσδόκητες μεταβολές του επιπέδου του
πληθωρισμού.
Τι Καθορίζει τον
Προσδοκώμενο Πληθωρισμό;
• Τι καθορίζει τον προσδοκώμενο πληθωρισμό;
– Γενικά, στη βιβλιογραφία υπάρχουν 2 ειδών
υποθέσεις, όσον αφορά τον τρόπο που
σχηματίζουν τα άτομα τις προσδοκίες τους για
τον πληθωρισμό. Αυτές είναι:
1. Υπόθεση προσαρμοστικών προσδοκιών
2. Υπόθεση ορθολογικών προσδοκιών
Προσαρμοστικές Προσδοκίες
• Υπόθεση προσαρμοστικών προσδοκιών
- Σύμφωνα μ’ αυτήν, τα άτομα σχηματίζουν τις
προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό,
στηριζόμενοι στον πρόσφατο παρατηρούμενο
πληθωρισμό.
- Έστω ότι τα άτομα αναμένουν ότι οι τιμές θα
αυξηθούν φέτος με τον ίδιο ρυθμό που
αυξήθηκαν πέρυσι. Δηλαδή, ισχύει:
 e   1
Στην περίπτωση αυτή, η καμπύλη Phillips
γράφεται ως:
   1   (u  u n )  
- Με βάση αυτήν την εξίσωση, η καμπύλη
Phillips συνεπάγεται ότι ο πληθωρισμός έχει
αδράνεια.
Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να κινείται εκτός αν
κάποιος παράγοντας τον σταματήσει.
Οι πληθωριστικές προσδοκίες του παρελθόντος
επηρεάζουν το μελλοντικό πληθωρισμό, και
αυτές με τη σειρά τους επηρεάζουν τους
μισθούς και τις τιμές που τα άτομα καθορίζουν.
Ορθολογικές Προσδοκίες
• Υπόθεση ορθολογικών προσδοκιών
- Σύμφωνα μ’ αυτήν, τα άτομα χρησιμοποιούν
άριστα όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες,
προκειμένου να προβλέψουν το μέλλον.
- Με βάση αυτήν την υπόθεση, ο πληθωρισμός
είναι λιγότερο αδρανειακός.
- Οι υποστηρικτές αυτής της υπόθεσης
ισχυρίζονται ότι η καμπύλη Phillips δεν
εκφράζει με ακρίβεια τις επιλογές που έχουν
στη διάθεσή τους οι υπεύθυνοι.
- Πιστεύουν ότι, αν οι υπεύθυνοι δεσμευτούν
με πειστικό τρόπο ότι θα μειώσουν τον
πληθωρισμό, τα ορθολογικά άτομα θα
καταλάβουν την αποφασιστικότητα της
κυβέρνησης και θα περιορίσουν γρήγορα τις
πληθωριστικές προσδοκίες.
- Ο πληθωρισμός τότε μπορεί να μειωθεί,
χωρίς να προκαλέσει ύφεση (αύξηση της
ανεργίας και μείωση της παραγωγής).
Τα 2 Αίτια του Πληθωρισμού
• Οι 2 δυνάμεις που μπορούν να μεταβάλλουν
το ρυθμό του πληθωρισμού είναι:
1. Η κυκλική ανεργία
- Η χαμηλή ανεργία ωθεί τον πληθωρισμό προς τα
πάνω.
- Ο πληθωρισμός που προκύπτει είναι
πληθωρισμός ζήτησης, καθώς η αιτία ανόδου
των τιμών είναι η υψηλή συναθροιστική ζήτηση.
Τα 2 Αίτια του Πληθωρισμού

2. Οι εξωγενείς διαταραχές της προσφοράς
- Μια δυσμενής εξωγενή διαταραχή της
προσφοράς, όπως η άνοδος της διεθνούς τιμής
του πετρελαίου, συνεπάγεται θετική τιμή του ν
και έτσι προκαλείται άνοδος του πληθωρισμού.
- Ο πληθωρισμός που προκύπτει είναι
πληθωρισμός κόστους, καθώς οι δυσμενείς
εξωγενείς διαταραχές της προσφοράς προκαλούν
αύξηση του κόστους παραγωγής.
Η Βραχυχρόνια Σχέση Μεταξύ
Πληθωρισμού και Ανεργίας
• Η βραχυχρόνια αντίστροφη σχέση μεταξύ
πληθωρισμού και ανεργίας απεικονίζεται
διαγραμματικά ως:



1
Η βραχυχρόνια
καμπύλη Phillips
 e 
u
n
u
• Η θέση της βραχυχρόνιας καμπύλης Phillips
εξαρτάται από τον προσδοκώμενο
πληθωρισμό (e):
– Αν e αυξάνει, η καμπύλη μετατοπίζεται προς τα
πάνω, και η ανταλλαγή που επιτυγχάνουν οι
υπεύθυνοι είναι λιγότερο ευεργετική.


 2e  
 1e  
u
n
u
• Βέβαια, αυτή η σχέση ανταλλαγής μεταξύ π
και u ισχύει μόνο βραχυχρόνια.
- Οι υπεύθυνοι δεν μπορούν να διατηρήσουν για
πάντα τον πληθωρισμό πάνω από τον
προσδοκώμενο.
- Τελικά, οι προσδοκίες προσαρμόζονται στο ρυθμό
πληθωρισμού που επιλέγουν οι υπεύθυνοι για τη
χάραξη της οικονομικής πολιτικής.

• Στη μακροχρόνια περίοδο:
– η ανεργία επιστρέφει στο φυσικό της ποσοστό,
όπου δεν υπάρχει σχέση ανταλλαγής μεταξύ π και
u
– ο προσδοκώμενος πληθωρισμός είναι ίσος με τον
παρατηρούμενο πληθωρισμό.
• Η μακροχρόνια καμπύλη Phillips είναι κάθετη
στο ύψος του φυσικού ποσοστού ανεργίας.
Αντιπληθωρισμός και
Δείκτης Θυσίας
• Οι υπεύθυνοι μπορούν να μεταβάλλουν τη
συναθροιστική ζήτηση και έτσι να
επηρεάσουν την ανεργία (u) και τον
πληθωρισμό (π).
• Ο δείκτης θυσίας μετρά το ποσοστό του
ετήσιου πραγματικού Α.Ε.Π. που πρέπει να
θυσιαστεί, για να επιτευχθεί μείωση του π
κατά μια ποσοστιαία μονάδα.
• Μια τυπική εκτίμηση του δείκτη είναι 5.
- Για να μειωθεί κατά μια ποσοστιαία μονάδα ο
ρυθμός πληθωρισμού, θα πρέπει να θυσιαστούν
5 ποσοστιαίες μονάδες του ετήσιου Α.Ε.Π..
• Παράδειγμα
Ας φανταστούμε μια οικονομία στην οποία, η
ανεργία βρίσκεται στο φυσικό της ποσοστό και
ο πληθωρισμός τρέχει με 6%.
Αν η Κεντρική Τράπεζα επιδιώξει τη μείωση
του πληθωρισμού από το 6% σε 2%, τι θα
συμβεί με την ανεργία και την παραγωγή;
 Με βάση το δείκτη θυσίας, η μείωση του
πληθωρισμού κατά 4% απαιτεί να θυσιαστεί
το 20% του ετήσιου Α.Ε.Π..
Αυτό μπορεί να συμβεί με 2 τρόπους.
1. Γρήγορη αντιπληθωριστική διαδικασία,
δηλαδή με μείωση του Α.Ε.Π. κατά 10% σε 2
χρόνια.
2. Μέτρια αντιπληθωριστική διαδικασία, δηλαδή
με μείωση του Α.Ε.Π. κατά 5% σε 4 χρόνια.
 Σύμφωνα με το νόμο του Οkun, η μεταβολή
της ανεργίας μεταφράζεται σε μεταβολή του
Α.Ε.Π. κατά 2%.
Επομένως, η μείωση του πληθωρισμού κατά 1
μονάδα χρειάζεται περίπου 2,5% της κυκλικής
ανεργίας.
Για το παράδειγμά μας, αυτό συνεπάγεται ότι η
μείωση του π κατά 4 μονάδες απαιτεί τη θυσία 10
ποσοστιαίων μονάδων κυκλικής ανεργίας.
Υστέρηση
• Οι περισσότεροι οικονομολόγοι αποδέχονται
την υπόθεση του φυσικού ποσοστού
ανεργίας:
– Οι διακυμάνσεις της συναθροιστικής ζήτησης
έχουν βραχυχρόνια μόνον επιπτώσεις στην
παραγωγή και στην ανεργία.
– Μακροχρόνια, η οικονομία επιστρέφει στο
φυσικό επίπεδο παραγωγής, απασχόλησης και
ανεργίας.
Υστέρηση
• Ωστόσο, ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν
υποδείξει τρόπους, με τους οποίους οι
υφέσεις είναι δυνατόν να αφήσουν μόνιμα
ίχνη στην οικονομία, αυξάνοντας το φυσικό
ποσοστό ανεργίας.
• Η υστέρηση είναι ένας όρος που
χρησιμοποιείται για να περιγράψει την
επίμονη και μακροχρόνια επιρροή της
ιστορίας στο φυσικό ποσοστό.
Υστέρηση
• Για παράδειγμα, η ύφεση μπορεί να έχει
μόνιμες επιπτώσεις στην οικονομία:
- αν αλλάξει ποιοτικά τους εργαζομένους που
χάνουν τη δουλειά τους
Όταν μένουν άνεργοι, χάνουν πολύτιμες
εργασιακές ικανότητες, πράγμα που θα μειώσει
την ικανότητά τους να βρουν δουλειά όταν
ξεπεραστεί η ύφεση.
Υστέρηση
- μεταβάλλει τη διαδικασία προσδιορισμού
των μισθών
 Εκείνοι που μένουν άνεργοι, μπορεί να χάσουν
την ικανότητά τους να επηρεάσουν τη διαδικασία
προσδιορισμού των μισθών.
Έτσι, μπορεί η ύφεση μπορεί να κρατά μόνιμα
τους πραγματικούς μισθούς πάνω από το επίπεδο
ισορροπίας και να αυξάνει την ανεργία αναμονής.
Υστέρηση
• Αυτή η θεωρία βοηθά να ερμηνευτεί η
επίμονα υψηλή ανεργία στην Ευρώπη, που
άρχισε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του
΄80, συνέπεσε με αντιπληθωρισμό, αλλά
συνεχίστηκε και μετά τη σταθεροποίηση του
πληθωρισμού.
Ενότητα 5: Σταθεροποιητική Πολιτική
• Ενεργός ή Παθητική Οικονομική Πολιτική;
• Κανόνες ή Διακριτική Ευχέρεια Υπευθύνων;
Εισαγωγή
• Μερικοί οικονομολόγοι θεωρούν την
οικονομία ως εγγενώς ασταθή.
– Υποστηρίζουν ότι οι πολιτικοί θα πρέπει να
χρησιμοποιούν την οικονομική πολιτική για να
σταθεροποιήσουν την οικονομία.
• Άλλοι οικονομολόγοι βλέπουν την οικονομία
ως σταθερή από την ίδια τη φύση της.
– Υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει η οικονομική
πολιτική να προσπαθεί να ρυθμίζει την οικονομία
με παρεμβατικά μέτρα.
Εισαγωγή
• Σε αυτήν την ενότητα, θα ασχοληθούμε με 2
ερωτήματα, που έχουν προκύψει από αυτήν
τη θεωρητική διαμάχη.
• Αυτά είναι:
Εισαγωγή
Θα πρέπει η οικονομική
πολιτική να διαδραματίζει
ενεργό ρόλο στην προσπάθεια
σταθεροποίησης της
οικονομίας ή μήπως θα πρέπει
να είναι παθητική;
slide 7
Εισαγωγή
Θα πρέπει η οικονομική
πολιτική να διεξάγεται
σύμφωνα με κανόνες ή κατά
την ελεύθερη κρίση των
πολιτικών;
Ενεργός ή Παθητική
Οικονομική Πολιτική;
• Επιχείρημα υπέρ της ενεργού
οικονομικής πολιτικής
- Θεωρείται αναγκαίο να χρησιμοποιηθεί
η οικονομική πολιτική, καθώς η
οικονομία δέχεται συχνά τις
παρενέργειες εξωγενών διαταραχών
που οδηγούν σε διακυμάνσεις της
παραγωγής και της απασχόλησης.
- Μέσω των υποδειγμάτων AD-AS/IS-LM,
είδαμε πώς η νομισματική και
δημοσιονομική πολιτική μπορούν να
αποτρέψουν τις αρνητικές επιπτώσεις
εξωγενών διαταραχών.
• Επιχειρήματα υπέρ της παθητικής
οικονομικής πολιτικής
- Το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει, καθώς:
i. η δημοσιονομική και η νομισματική πολιτική
επενεργούν με μεγάλες και μεταβαλλόμενες
χρονικές υστερήσεις, και
ii. οι σχεδιαστές της οικονομικής πολιτικής δεν
είναι πάντα ικανοί να προβλέψουν τις
μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις.
• Επιχείρημα i.
- Οι οικονομολόγοι διακρίνουν 2 τύπους
χρονικών υστερήσεων στην κατάρτιση της
σταθεροποιητικής πολιτικής.
 Εσωτερική χρονική υστέρηση
 Εξωτερική χρονική υστέρηση
Εσωτερική χρονική υστέρηση
Είναι ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα σε μια
διαταραχή της οικονομίας και στη λήψη μέτρων
οικονομικής πολιτικής που αντιμετωπίζουν
αυτήν τη διαταραχή.
- Χρειάζεται χρόνος για να αναγνωριστεί η
διαταραχή και να εφαρμοστεί η πολιτική.
- Η δημοσιονομική πολιτική έχει σημαντική
εσωτερική χρονική υστέρηση.
Τα βασικά της εργαλεία είναι ο κρατικός
προϋπολογισμός, ο οποίος καταρτίζεται μια φορά
το χρόνο, και οι φόροι, όπου χρειάζονται
νομοθετική ρύθμιση για να μεταβληθούν.
- Αντίθετα, η νομισματική πολιτική δεν έχει
σημαντική εσωτερική χρονική υστέρηση.
Η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να εφαρμόζει μια
αλλαγή της νομισματικής πολιτικής, σε λιγότερο
από μια ημέρα.
Εξωτερική χρονική υστέρηση
Είναι ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στην
εφαρμογή μιας οικονομικής πολιτικής και στην
επιρροή της στην οικονομία.
– Τα μέτρα της οικονομικής πολιτικής δεν
επηρεάζουν αμέσως τις δαπάνες, το εισόδημα και
την απασχόληση.
- Η νομισματική πολιτική έχει σημαντική
εξωτερική χρονική υστέρηση.
Πολλές επιχειρήσεις καταρτίζουν τα επενδυτικά
τους σχέδια πολύ καιρό πριν αρχίσουν να τα
υλοποιούν.
Έτσι, μια μεταβολή της προσφοράς χρήματος και
άρα και των επιτοκίων δεν θεωρείται ότι μπορεί
να επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα πριν
περάσει 1 εξάμηνο από την εφαρμογή της.
- Λόγω αυτών των χρονικών υστερήσεων, οι
προσπάθειες σταθεροποίησης της οικονομίας
πολύ συχνά αποδεικνύονται
αποσταθεροποιητικές.
- Ας υποθέσουμε ότι οι οικονομικές συνθήκες
μεταβάλλονται από τη στιγμή που
εφαρμόζεται μια οικονομική πολιτική ως τη
στιγμή που η πολιτική αυτή αρχίζει να
επηρεάζει την οικονομία.
- Στην περίπτωση αυτή, η ενεργός πολιτική
μπορεί να καταλήξει:
να ενθαρρύνει την οικονομική δραστηριότητα σε
μια οικονομία που εμφανίζει συμπτώματα
υπερθέρμανσης, ή
να αποθαρρύνει την οικονομική δραστηριότητα
τη στιγμή που η οικονομία είναι σε ύφεση.
- Οι υπέρμαχοι της οικονομικής πολιτικής
ισχυρίζονται ότι αυτές οι χρονικές υστερήσεις
δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη ότι η
οικονομική πολιτική θα πρέπει να είναι
εντελώς παθητική.
- Εξάλλου, μερικές πολιτικές, οι οποίες
αποκαλούνται αυτόματοι σταθεροποιητές,
αποσκοπούν στη μείωση των χρονικών
υστερήσεων.
- Αυτόματοι σταθεροποιητές:
Είναι πολιτικές που ενθαρρύνουν ή
αποθαρρύνουν την οικονομική δραστηριότητα
όταν αυτό είναι αναγκαίο, χωρίς να απαιτείται
σκόπιμη μεταβολή της οικονομικής πολιτικής.
- Παραδείγματα αυτόματων σταθεροποιητών:
 Το σύστημα του φόρου εισοδήματος
- Μειώνει αυτόματα το φόρο, όταν η οικονομία
οδηγείται σε ύφεση.
 Τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης
- Αυξάνει αυτόματα τις μεταβιβαστικές πληρωμές,
όταν η οικονομία βυθίζεται σε ύφεση.
- Και στα 2 παραδείγματα, η διαδικασία
ισοδυναμεί με επεκτατική δημοσιονομική
πολιτική, χωρίς εσωτερική χρονική υστέρηση.
• Επιχείρημα ii
- Η άσκηση επιτυχημένης οικονομικής
πολιτικής προϋποθέτει την ικανότητα
πρόβλεψης των μελλοντικών οικονομικών
συνθηκών.
- Αν και οικονομικές εξελίξεις είναι συχνά
απρόβλεπτες, υπάρχουν 2 τρόποι με τους
οποίους μπορούμε να τις προβλέψουμε:
Παρατήρηση προπορευόμενων δεικτών
Μακροοικονομετρικά υποδείγματα
Παρατήρηση προπορευόμενων δεικτών
Είναι εκείνες οι οικονομικές μεταβλητές που
διακυμαίνονται πριν από τη μεταβολή της
- Π.χ. Ο δείκτης τιμών του χρηματιστηρίου.
Μακροοικονομετρικά υποδείγματα
Υποδείγματα μεγάλης κλίμακας στα οποία
διατυπώνονται υποθέσεις για τις εξωγενείς
μεταβλητές, οι οποίες χρησιμοποιούνται για να
προβλέψουν την αντίδραση των ενδογενών
μεταβλητών.
- Ωστόσο, συνήθως οι προβλέψεις είναι
λανθασμένες.
- Αυτός είναι ένας λόγος γιατί κάποιοι αντιτίθενται
στην ενεργό πολιτική.
- Οι προβλέψεις των επιδράσεων των
μεταβολών στην πολιτική γίνονται
χρησιμοποιώντας υποδείγματα που έχουν
εκτιμηθεί με ιστορικά στοιχεία.
- Ο Lucas τόνισε ότι αυτές οι προβλέψεις δεν
είναι έγκυρες, όταν η μεταβολή της πολιτικής
αλλάζει τις προσδοκίες των ατόμων.
Οι προσδοκίες διαδραματίζουν ένα κρίσιμο ρόλο
στην οικονομία, καθώς επηρεάζουν όλα τα είδη
της οικονομικής συμπεριφοράς.
- Η κριτική αυτής της παραδοσιακής
αξιολόγησης της οικονομικής πολιτικής είναι
γνωστή ως κριτική Lucas.
- Αυτή η κριτική μας διδάσκει ότι θα πρέπει να
λαμβάνεται υπόψη ο τρόπος με τον οποίο
κάθε πολιτική επηρεάζει τις προσδοκίες και τη
συμπεριφορά.
- Παράδειγμα κριτικής Lucas:
Πρόβλεψη βασιζόμενη σε προηγούμενη
εμπειρία
Μια αύξηση της προσφοράς χρήματος, θα
μειώσει την ανεργία.
Η κριτική Lucas
Τονίζει ότι αυξάνοντας το ρυθμό αύξησης της
προσφοράς χρήματος μπορεί να αυξήσει τον
προσδοκώμενο πληθωρισμό και έτσι δεν είναι
απαραίτητο ότι η ανεργία θα μειωθεί.
Κανόνες ή
Διακριτική Ευχέρεια Υπευθύνων;
• H οικονομική πολιτική μπορεί να
διαμορφωθεί:
- με έναν κανόνα, ή
- με βάση την κρίση των υπευθύνων.
Κανόνες ή
• Με τον κανόνα, οι πολιτικοί έχουν εξαγγείλει
εκ των προτέρων ποια μέτρα θα υιοθετήσουν
και δεσμεύονται να τα ακολουθήσουν.
• Με την κρίση των υπευθύνων, οι πολιτικοί
είναι ελεύθεροι να επιλέξουν την πολιτική
που θεωρούν κατάλληλη τη συγκεκριμένη
στιγμή.
– Δίνει περισσότερη ευελιξία στους πολιτικούς στο
να αντιδράσουν σε απρόβλεπτες καταστάσεις.
Κανόνες ή
• Επιχειρήματα υπέρ των κανόνων
i. Υπάρχει δυσπιστία σε εκείνους που
χαράσσουν την οικονομική πολιτική λόγω:
- ανικανότητας, και
- καιροσκοπισμού.
ii. Υπάρχει το πρόβλημα της χρονικής
ασυνέπειας της οικονομικής πολιτικής, όταν
αυτή ασκείται κατά την ελεύθερη κρίση των
υπευθύνων.
Κανόνες ή
• Επιχείρημα i
-Οι πολιτικοί διαπράττουν συχνά λάθη στη
διεξαγωγή της οικονομικής πολιτικής λόγω
άγνοιας και μη-επαρκών γνώσεων.
Κανόνες ή
-Επίσης, μερικές φορές χρησιμοποιούν την
οικονομική πολιτική για δικούς τους πολιτικούς
σκοπούς, όπως για να επανεκλεγούν.
-Η σκόπιμη χρησιμοποίηση της οικονομίας για
εκλογικούς σκοπούς ονομάζεται πολιτικός
οικονομικός κύκλος.
Κανόνες ή
• Επιχείρημα ii
- Οι πολιτικοί μπορεί να θέλουν να εξαγγείλουν
εκ των προτέρων την πολιτική που πρόκειται
να ακολουθήσουν, για να επηρεάσουν τις
προσδοκίες των ατόμων.
Κανόνες ή
- Αργότερα, όταν τα άτομα έχουν διαμορφώσει
τις προσδοκίες τους και ενεργούν σύμφωνα μ’
αυτές, οι πολιτικοί μπορεί να υποκύψουν
στον πειρασμό να ανακαλέσουν τις
δεσμεύσεις τους.
Κανόνες ή
- Αυτό λέγεται χρονική ασυνέπεια της
οικονομικής πολιτικής.
- Στην περίπτωση αυτή, τα άτομα οδηγούνται
στο να δυσπιστούν για τις εξαγγελίες των
πολιτικών.
- Η μόνη λύση σε αυτήν την κατάσταση είναι οι
πολιτικοί να δεσμευτούν σε ένα σταθερό
κανόνα πολιτικής.
Κανόνες ή
- Παραδείγματα χρονικής ασυνέπειας
1. Έστω ότι η κυβέρνηση θέλει να αυξήσει τις
επενδύσεις, και έτσι ανακοινώνει ότι δεν θα
φορολογείται το εισόδημα από το
κεφάλαιο.
 Τα άτομα θα αυξήσουν τις επενδύσεις.
 Η κυβέρνηση έχει κίνητρο να ανακαλέσει την
απόφασή της, προκειμένου ν’ αυξήσει τα
φορολογικά της έσοδα.
Κανόνες ή
2. Έστω ότι η κυβέρνηση θέλει να μειώσει τον
προσδοκώμενο πληθωρισμό, και έτσι
ανακοινώνει ότι πρωταρχικός της σκοπός
είναι ο χαμηλός πληθωρισμός.
 Τα άτομα θα διαμορφώσουν ανάλογα τις
προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό και θα
ορίσουν ανάλογα τους μισθούς και τις τιμές.
 Η Κεντρική Τράπεζα έχει κίνητρο να λησμονήσει
την εξαγγελία της και να εφαρμόσει επεκτατική
νομισματική πολιτική για να μειώσει την ανεργία.
Ενότητα 6: Δημόσιο Χρέος και
Ελλείμματα του Κρατικού Προϋπολογισμού
• Έλλειμμα και Δημόσιο Χρέος: Ορισμοί
• Τρόποι Αποπληρωμής του Δημοσίου Χρέους
• Προβλήματα Μέτρησης του Ελλείμματος
• Απόψεις για το Δημόσιο Χρέος
- Η Παραδοσιακή Άποψη για το Δημόσιο Χρέος
- Η Ρικαρντιανή άποψη για το Δημόσιο Χρέος
• Άλλες Όψεις του Δημόσιου Χρέους
Έλλειμμα και Δημόσιο Χρέος:
Ορισμοί
• Όταν μια κυβέρνηση δαπανά περισσότερα
από όσα συγκεντρώνει με τη φορολογία, τότε
έχουμε έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού.
• Σ’ αυτήν την περίπτωση, η κυβέρνηση
αναγκάζεται να δανειστεί από τον ιδιωτικό
τομέα για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα.
• Δημόσιο χρέος είναι ο συσσωρευμένος
δανεισμός των παρελθόντων ετών.
Έλλειμμα και Δημόσιο Χρέος:

Ορισμοί
• Η σχέση μεταξύ του ελλείμματος του
κρατικού προϋπολογισμού και του δημοσίου
χρέους είναι η εξής:
Μεταβολή Δημοσίου Χρέους
=
Έλλειμμα
Τρόποι Αποπληρωμής του
Δημοσίου Χρέους
• Οι τρόποι με τους οποίους μια χώρα μπορεί
να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος της είναι
οι ακόλουθοι:
1. Μείωση ελλείμματος
– Δημιουργία πλεονάσματος μέσω φορολογίας.
2. Δικαίωμα νομισματοκοπής
– Δανεισμός από την Κεντρική Τράπεζα, που
εκδίδει χρήμα.
Τρόποι Αποπληρωμής του

Δημοσίου Χρέους
3. Νέος δανεισμός
4. Αθέτηση χρέους
- Η χώρα αρνείται να πληρώσει το χρέος της.
5. «Κούρεμα» χρέους
– Αριθμητική μείωση του δημοσίου χρέους.
Προβλήματα Μέτρησης του
Ελλείμματος
• Ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι, το
έλλειμμα όπως μετριέται σήμερα, δεν μετρά
με ακρίβεια:
– την επίπτωση της δημοσιονομικής πολιτικής
στην οικονομία στην τρέχουσα περίοδο, και
– το βάρος που θα επιβαρύνει τις μελλοντικές
γενεές φορολογουμένων.

• Υπάρχουν 4 προβλήματα μέτρησης του
ελλείμματος:
1. Πληθωρισμός
2. Στοιχεία ενεργητικού
3. Μη-υπολογιζόμενες υποχρεώσεις
4. Ο οικονομικός κύκλος
Πρόβλημα μέτρησης 1- Πληθωρισμός
• Όλοι οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι το
δημόσιο χρέος πρέπει να μετριέται σε
πραγματικές τιμές και όχι σε ονομαστικές.
• Έτσι, το μετρούμενο έλλειμμα θα πρέπει να
ισούται με τη μεταβολή του πραγματικού
δημοσίου χρέους και όχι με τη μεταβολή του
ονομαστικού δημοσίου χρέους.

• Για να δούμε γιατί ο πληθωρισμός είναι
πρόβλημα, υποθέστε ότι το πραγματικό
δημόσιο χρέος είναι σταθερό.
– Αυτό σημαίνει ότι το πραγματικό έλλειμμα είναι
μηδενικό.
• Σ’ αυτήν την περίπτωση, το ονομαστικό χρέος
(D) πρέπει να αυξηθεί με το ρυθμό του
πληθωρισμού (π), δηλαδή:
D/D =  or D =  D

• Η κυβέρνηση θα αναφέρει δημοσιονομικό
έλλειμμα (ονομαστικό) της τάξεως του  D ,
ενώ το πραγματικό έλλειμμα είναι μηδενικό.
• Έτσι, θα πρέπει να αφαιρέσουμε το  D από
το έλλειμμα για να διορθώσουμε τον
πληθωρισμό.
• Ωστόσο, διορθώνοντας το έλλειμμα για τον
πληθωρισμό, θα δημιουργήσουμε μια
τεράστια διαφορά, ιδιαίτερα όταν ο
πληθωρισμός είναι υψηλός.

• Παράδειγμα:
- Έστω ότι το έλλειμμα είναι 30 δις ευρώ.
- Ο πληθωρισμός είναι 9%.
- Το δημόσιο χρέος είναι 500 δις ευρώ.
- Το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι
υπερεκτιμημένο κατά  D (0,09∙500), δηλαδή
κατά 45 δις ευρώ.
- Έτσι, αν διορθωνόταν το έλλειμμα από την
επίπτωση του πληθωρισμού (30-45), θα
είχαμε πλεόνασμα 15 δις!!!

 Πρόβλημα μέτρησης 2- Στοιχεία ενεργητικού
• Μέχρι τώρα, έχουμε πει ότι το έλλειμμα είναι
ίσο με τη μεταβολή του δημοσίου χρέους.
• Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν
ότι μια ακριβής εκτίμηση του ελλείμματος
απαιτεί να υπολογιστούν όλα τα στοιχεία του
ενεργητικού του δημοσίου και όλες οι
υποχρεώσεις του.
• Άρα, το δημοσιονομικό έλλειμμα πρέπει να
μετριέται ως η μεταβολή του δημοσίου
χρέους μείον τη μεταβολή στα στοιχεία του
ενεργητικού του δημοσίου.
– Αυτή η πρακτική ονομάζεται προϋπολογισμός
ενεργητικού-παθητικού του δημοσίου.

- Έστω, ότι η κυβέρνηση πουλάει γη και
χρησιμοποιεί τα έσοδα για να ξεπληρώσει
το χρέος.
- Σύμφωνα με τις τρέχουσες πρακτικές
σύνταξης του προϋπολογισμού, το
έλλειμμα που θα προκύψει θα είναι
μικρότερο.
- Ωστόσο, με την παραπάνω πρακτική, το
έλλειμμα θα παραμείνει αμετάβλητο.
- Η μείωση του δημοσίου χρέους θα
αντισταθμιστεί από τη μείωση των στοιχείων του
ενεργητικού της.

• Η δυσκολία με αυτήν την πρακτική βρίσκεται
στο ότι είναι δύσκολο να κρίνει κανείς ποιες
κρατικές δαπάνες μπορούν να θεωρηθούν ως
κεφαλαιουχικές δαπάνες.
- Οι δαπάνες για την παιδεία μπορούν να
θεωρηθούν ως δαπάνες για το ανθρώπινο
κεφάλαιο;
- Τα πυρηνικά όπλα είναι στοιχεία του ενεργητικού;
Πρόβλημα μέτρησης 3- Μη-υπολογιζόμενες
υποχρεώσεις
• Ο σημερινός ορισμός του ελλείμματος
παραλείπει σημαντικές υποχρεώσεις του
δημοσίου, όπως:

– Μελλοντικές συντάξεις των δημοσίων
υπαλλήλων
– Μελλοντικές συντάξεις του συστήματος
κοινωνικής ασφάλισης
– Ενδεχόμενες υποχρεώσεις (οι υποχρεώσεις που
γεννιούνται όταν συμβεί ένα συγκεκριμένο
γεγονός).
Πρόβλημα μέτρησης 4- Ο οικονομικός
κύκλος
• Το έλλειμμα μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια
του οικονομικού κύκλου λόγω των
αυτόματων σταθεροποιητών.
• Αυτές οι αυτόματες μεταβολές του
ελλείμματος δεν αποτελούν σφάλματα
μέτρησης.

• Ωστόσο, οι μεταβολές αυτές δυσχεραίνουν τη
χρήση του ελλείμματος για την
παρακολούθηση των αλλαγών στη
δημοσιονομική πολιτική.
– Το έλλειμμα μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται,
είτε επειδή η κυβέρνηση επέφερε αλλαγές στην
οικονομική πολιτική της, είτε επειδή η οικονομία
άλλαξε κατεύθυνση.
• Μια λύση είναι ο υπολογισμός του κυκλικά
προσαρμοσμένου ελλείμματος.
– Στηρίζεται σε εκτιμήσεις σχετικά με το ύψος στο
οποίο θα διαμορφωνόταν οι δημόσιες δαπάνες
και τα δημόσια έσοδα, αν η οικονομία βρισκόταν
στα φυσικά επίπεδα παραγωγής και
απασχόλησης.
Απόψεις για το Δημόσιο Χρέος
• Στην πραγματικότητα, το δημόσιο χρέος είναι

πρόβλημα;
• Έστω ότι η κυβέρνηση αποφασίζει τη μείωση
της φορολογίας, η οποία θα χρηματοδοτηθεί
με δημόσιο δανεισμό.
Υπάρχουν 2 απόψεις:
– Η παραδοσιακή άποψη για το δημόσιο χρέος.
– Η ρικαρντιανή άποψη για το δημόσιο χρέος.
Η Παραδοσιακή Άποψη για το
Δημόσιο Χρέος
• Σύμφωνα με την παραδοσιακή άποψη, μια
μείωση της φορολογίας θα έχει πολλές
επιπτώσεις στην οικονομία.
• Η άμεση επίπτωση της μείωσης των φόρων
θα είναι η τόνωση της καταναλωτικής
δαπάνης.
• Οι υψηλότερες καταναλωτικές δαπάνες θα
επηρεάσουν την οικονομία, τόσο
βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα.

• Στη βραχυχρόνια περίοδο, η υψηλότερη
καταναλωτική δαπάνη θα οδηγήσει:
1. Σε υψηλότερη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες,
και έτσι θα αυξηθεί η παραγωγή και η
απασχόληση.
2. Σε αύξηση επιτοκίων, καθώς οι επενδυτές θα
ανταγωνίζονται για να εξασφαλίσουν κεφάλαια
από μια μικρότερη ροή αποταμιεύσεων.
• Τα υψηλότερα επιτόκια:
– θα μειώσουν τις επενδύσεις, και
– Θα ενθαρρύνουν την εισροή κεφαλαίων από το
εξωτερικό.
• Η αξία του εγχώριου νομίσματος έναντι των
άλλων νομισμάτων θα αυξηθεί.
– Το αποτέλεσμα θα είναι να μειωθεί η
ανταγωνιστικότητα των εγχώριων επιχειρήσεων
στις διεθνείς αγορές.

• Στη μακροχρόνια περίοδο, η χαμηλότερη
εθνική αποταμίευση, την οποία επιφέρει η
μείωση της φορολογίας θα οδηγήσει σε:
– χαμηλότερο απόθεμα κεφαλαίου, και
– μεγαλύτερο δημόσιο χρέος.
• Έτσι, η οικονομία θα παράγει σε ένα
χαμηλότερο επίπεδο.
• Με βάση όλα αυτά, συμπεραίνουμε ότι:
– Η σημερινή γενιά θα ωφεληθεί από το
υψηλότερο επίπεδο κατανάλωσης και την
υψηλότερη απασχόληση.
– Οι μελλοντικές γενιές θα φέρουν το μεγαλύτερο
βάρος των σημερινών δημοσιονομικών
ελλειμμάτων.
Θα έχουν γεννηθεί σε ένα έθνος με μικρότερο
απόθεμα κεφαλαίου και μεγαλύτερο εξωτερικό
χρέος.
Η Ρικαρντιανή Άποψη για το

• Σύμφωνα με την ρικαρντιανή άποψη, οι
καταναλωτές:
– έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στο μέλλον, και
– στηρίζουν τις δαπάνες τους, όχι μόνο στο τρέχον
εισόδημα, αλλά και στο προσδοκώμενο
μελλοντικό τους εισόδημα.
• Οι καταναλωτές κατανοούν ότι ο δημόσιος
δανεισμός σήμερα σημαίνει υψηλότερους
φόρους στο μέλλον.
• Μια μείωση της φορολογίας που
χρηματοδοτείται με δημόσιο δανεισμό δεν
μειώνει το φορολογικό βάρος, αλλά το
ανακατανέμει χρονικά.
• Επομένως, δεν θα πρέπει η μείωση της
φορολογίας να ενθαρρύνει τον καταναλωτή
να ξοδεύει περισσότερο.

• Η χρηματοδότηση του δημοσίου με δανεισμό
είναι ισοδύναμη με τη χρηματοδότησή του με
τη φορολογία.
• Η άποψη αυτή ονομάζεται ρικαρντιανή
ισοδυναμία.
• Συνέπειες ρικαρντιανής ισοδυναμίας:
- Μια μείωση της φορολογίας που
χρηματοδοτείται με δανεισμό αφήνει
ανεπηρέαστη την κατανάλωση.
- Τα νοικοκυριά αποταμιεύουν το επιπλέον
διαθέσιμο εισόδημα για να πληρώσουν τη
μελλοντική φορολογική υποχρέωση.

- Αυτή η αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης
αντισταθμίζει τη μείωση της δημόσιας
αποταμίευσης.
- Ως αποτέλεσμα, η εθνική αποταμίευση
παραμένει αμετάβλητη.
• Προβλήματα ρικαρντιανής ισοδυναμίας:
1. «Μυωπία»
– Οι άνθρωποι είναι κοντόφθαλμοι, ίσως επειδή
δεν κατανοούν πλήρως τις συνέπειες των
δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
– Δεν μπορούν να συνεκτιμήσουν τις μελλοντικές
μεταβολές της φορολογίας, τις οποίες καθιστά
αναγκαίες η σημερινή οικονομική πολιτική της
κυβέρνησης.

– Μια μείωση της φορολογίας, που
χρηματοδοτείται με δημόσιο δανεισμό,
δημιουργεί στα άτομα την εντύπωση ότι το
μόνιμο εισόδημά τους αυξήθηκε.
– Η μείωση της φορολογίας λοιπόν θα οδηγήσει σε
υψηλότερη κατανάλωση και σε χαμηλότερη
εθνική αποταμίευση.
2. Περιορισμοί του δανεισμού
- Αν τα άτομα δεν μπορούν να δανειστούν από τις
τράπεζες, τότε το τρέχον εισόδημά τους
προσδιορίζει τη δαπάνη τους.
- Στην περίπτωση αυτή, μια μείωση των φόρων,
που χρηματοδοτείται με δημόσιο δανεισμό,
αυξάνει το τρέχον εισόδημα, άρα και την
κατανάλωση.

3. Μελλοντικές γενεές
- Οι καταναλωτές προσδοκούν πως οι αναγκαίοι
μελλοντικοί φόροι δεν θα πέσουν στους δικούς
τους ώμους, αλλά στους ώμους των μελλοντικών
γενεών.
- Η μεταβίβαση αυτή αυξάνει τους πόρους
ολόκληρης της ζωής της τρέχουσας γενιάς, και
επομένως ανεβάζει το επίπεδο της κατανάλωσής
τους.
Άλλες Όψεις του
Δημόσιου Χρέους
• Το δημόσιο χρέος έχει και άλλες επιπτώσεις,
όπως:
– στη νομισματική πολιτική,
– στην πολιτική διαδικασία, και
– στο ρόλο της χώρας στην παγκόσμια οικονομία.

Επιπτώσεις στη νομισματική πολιτική
• Ένας τρόπος χρηματοδότησης του
ελλείμματος είναι η έκδοση νέου χρήματος.
• Το μεγάλο δημόσιο χρέος μπορεί να
ενθαρρύνει μια υπερβολικά επεκτατική
νομισματική πολιτική και με τον τρόπο αυτό
να οδηγήσει σε μεγαλύτερο πληθωρισμό.
– Καθώς έτσι μειώνεται η πραγματική αξία του
χρέους, εις βάρος των δανειστών.
• Ωστόσο, οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες
έχουν πολιτική ανεξαρτησία και έτσι μπορούν
να αντισταθούν στις πιέσεις για μια περισσότερο
επεκτατική νομισματική πολιτική.
• Επίσης, οι κυβερνήσεις γνωρίζουν την παγίδα να
δημιουργήσουν πληθωρισμό.

• Τέλος, οι περισσότερες κυβερνήσεις
μπορούν να χρηματοδοτήσουν τα
ελλείμματά τους προσφεύγοντας σε
δανεισμό, χωρίς να είναι υποχρεωμένες να
καταφύγουν στην έκδοση νέου χρήματος.
 Επιπτώσεις στην πολιτική διαδικασία
• Η δυνατότητα κατάρτισης ελλειμματικών
προϋπολογισμών μπορεί να ενθαρρύνει τους
πολιτικούς να φορτώνουν υπερβολικά μεγάλο
βάρος στις επόμενες γενεές.
– Αφού οι μελλοντικοί φορολογούμενοι δεν
συμμετέχουν στη διαδικασία αποφάσεων, και
έτσι τα συμφέροντά τους δεν λαμβάνονται
υπόψη.

• Η λύση θα ήταν η υποχρέωση της κυβέρνησης
να καταρτίζει πάντα ισοσκελισμένο
προϋπολογισμό.
 Επιπτώσεις στο ρόλο της χώρας στην
παγκόσμια οικονομία
• Τα ελλείμματα κρατικού προϋπολογισμού
μπορεί να οδηγήσουν σε εμπορικά
ελλείμματα, τα οποία πρέπει να
χρηματοδοτηθούν με δανεισμό από το
εξωτερικό.

• Ένα υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους ενέχει
τον κίνδυνο φυγής κεφαλαίων.
- Καθώς όταν αυξάνει το χρέος, οι διεθνείς
επενδυτές φοβούνται το ενδεχόμενο μη-
αποπληρωμής του χρέους και έτσι μειώνουν το
δανεισμό.
• Επίσης, το υψηλό δημόσιο χρέος
ελαχιστοποιεί την επιρροή της χώρας στις
διεθνείς υποθέσεις.
– Καθώς την παγκόσμια ισχύ και επιρροή διαθέτουν
ιστορικά οι πιστώτριες χώρες.
Ενότητα 7: Η Ανοικτή Οικονομία

• Οι Διεθνείς Ροές Κεφαλαίου και Αγαθών
• Αποταμίευση και Επένδυση σε μια Μικρή-
Ανοικτή Οικονομία
• Πώς Επηρεάζεται το Εμπορικό Ισοζύγιο;
– Δημοσιονομική Πολιτική στο Εσωτερικό
– Δημοσιονομική Πολιτική στο Εξωτερικό
• Συναλλαγματικές Ισοτιμίες
– Η Ονομαστική Συναλλαγματική Ισοτιμία
– Η Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία
• Οι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της
Πραγματικής Ισοτιμίας
• Πώς η Οικονομική Πολιτική Επηρεάζει την
Πραγματική Ισοτιμία;
– Δημοσιονομική Πολιτική στο Εσωτερικό
– Δημοσιονομική Πολιτική στο Εξωτερικό
– Μεταβολή της Ζήτησης Επενδύσεων
– Πολιτική Διεθνούς Εμπορίου
• Οι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της
Ονομαστικής Ισοτιμίας
• Ισοτιμία της Αγοραστικής Δύναμης
Εισαγωγή
• Μια ανοικτή οικονομία έχει διεθνείς
εμπορικές σχέσεις.
– Εξάγει αγαθά στο εξωτερικό και εισάγει αγαθά
από το εξωτερικό.
– Δανείζεται κεφάλαια από τις διεθνείς
κεφαλαιαγορές, και δανείζει κεφάλαια στις
διεθνείς κεφαλαιαγορές.
Εισαγωγή
• Σε μια ανοικτή οικονομία, δεν είναι
απαραίτητο:
Η δαπάνη μιας χώρας να είναι ίση με την
παραγωγή αυτής.
– Μια χώρα μπορεί να δαπανά περισσότερα απ’
όσα παράγει με δανεισμό από το εξωτερικό.
– Μια χώρα μπορεί να δαπανά λιγότερο απ’ όσα
παράγει και να δανείζει τη διαφορά στους
ξένους.
Εισαγωγή
• Για να κατανοήσουμε καλύτερα τις σχέσεις
αυτές, ας εξετάσουμε τους λογαριασμούς
εθνικού εισοδήματος για μια ανοικτή
οικονομία.
Οι Διεθνείς Ροές
Κεφαλαίου και Αγαθών
• Σε μια ανοικτή οικονομία:
– μέρος της παραγωγής πωλείται στο εσωτερικό,
και
– το υπόλοιπο μέρος εξάγεται και πωλείται στο
εξωτερικό.
• Μπορούμε να διακρίνουμε τη δαπάνη για το
προϊόν μιας ανοικτής οικονομίας σε 4
συστατικά:
1. Κατανάλωση εγχώριων αγαθών και υπηρεσιών
(Cd)
2. Επένδυση εγχώριων αγαθών και υπηρεσιών (Id)
3. Δημόσιες δαπάνες για την αγορά εγχώριων
αγαθών και υπηρεσιών (Gd)
4. Εξαγωγές εγχώριων αγαθών και υπηρεσιών (EX)
• Η διάκριση της δαπάνης στα 4 συστατικά
εκφράζεται με την ταυτότητα:
Y  C d  I d  G d  EX
– Το άθροισμα των 3 πρώτων όρων, είναι η
εγχώρια δαπάνη για εγχώρια αγαθά και
υπηρεσίες.
– Ο τέταρτος όρος είναι οι αλλοδαπές δαπάνες για
εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες.
• Ωστόσο, η συνολική εγχώρια δαπάνη για όλα
τα αγαθά και υπηρεσίες είναι το άθροισμα:
– της εγχώριας δαπάνης για τα εγχώρια αγαθά και
υπηρεσίες, και
– της εγχώριας δαπάνης για τα ξένα αγαθά και
υπηρεσίες.
• Επομένως, η συνολική κατανάλωση (C) είναι
ίση με:
– την κατανάλωση των εγχώριων αγαθών και
υπηρεσιών (Cd), συν
– την κατανάλωση των αλλοδαπών αγαθών και
υπηρεσιών (Cf).
• H συνολική επένδυση (Ι) είναι ίση με:
– την επένδυση σε εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες
(Ιd), συν
– την επένδυση σε ξένα αγαθά και υπηρεσίες (Ιf).
• Οι συνολικές δημόσιες δαπάνες (G) είναι ίσες
με:
– τις δημόσιες δαπάνες για την αγορά εγχώριων
αγαθών και υπηρεσιών (Gd), συν
– τις δημόσιες δαπάνες για την αγορά ξένων
αγαθών και υπηρεσιών (Gf).
• Άρα, ισχύουν οι ακόλουθες σχέσεις:
C C d C f
I Id If
G G d G f
• Υποκαθιστούμε αυτές τις 3 εξισώσεις στην
παραπάνω ταυτότητα και παίρνουμε:
Υ  (C  C f )  (I  I f )  (G  G f )  EX
• Με αναδιάταξη όρων παίρνουμε:
Υ  C  I  G  EX  (C f  I f  G f )
• Οι 3 όροι στην παρένθεση μας δείχνουν το
άθροισμα της εγχώριας δαπάνης για ξένα
• Με άλλα λόγια είναι η δαπάνη για εισαγωγές
(ΙΜΡ).
• Έτσι, η λογιστική ταυτότητα του εθνικού
εισοδήματος γράφεται ως:
Υ  C  I  G  EX  IM
• Η διαφορά (ΕΧΡ-ΙΜΡ) ονομάζεται καθαρές

εξαγωγές (ΝΧ).
• Αντικαθιστώντας, παίρνουμε την εξίσωση:
Υ  C  I  G  NX
• Η εξίσωση αυτή μας λέει ότι οι δαπάνες για
την εγχώρια παραγωγή αγαθών και
υπηρεσιών είναι το άθροισμα:
– της κατανάλωσης,
– της επένδυσης,
– των δημοσίων δαπανών, και
– των καθαρών εξαγωγών.
Y = C + I + G + NX
ή, NX = Y – (C + I + G )
Εγχώριες
δαπάνες
Καθαρές
εξαγωγές
Παραγωγή
• Η τελευταία εξίσωση δείχνει ότι, σε μια
ανοικτή οικονομία:
– η εγχώρια δαπάνη δεν απαιτείται να είναι ίση
προς την εγχώρια παραγωγή αγαθών και
υπηρεσιών.
NX = EX – IM = Y – (C + I + G )
• Οι καθαρές εξαγωγές είναι θετικές αν:

η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών υπερβαίνει
την εγχώρια δαπάνη
• Οι καθαρές εξαγωγές είναι αρνητικές αν:
η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών υπολείπεται
της εγχώριας δαπάνης
• Έχουμε ότι:
NX = Y – (C + I + G )
συνεπάγεται
NX = (Y – C – G ) – I
= S – I
όπου S η εθνική αποταμίευση.
• Αυτή η εξίσωση μας λέει ότι:
– οι καθαρές εξαγωγές μιας οικονομίας πρέπει να
είναι πάντα ίσες με τη διαφορά που προκύπτει,
αν αφαιρέσουμε την επένδυση από την
αποταμίευση.
• Ένας άλλος όρος που περιγράφει τις καθαρές
εξαγωγές (ΝΧ) είναι το εμπορικό ισοζύγιο.
– Μας λέει κατά πόσο οι συναλλαγές αγαθών και
υπηρεσιών ξεφεύγουν από το σημείο του δείκτη
των ίσων εξαγωγών και εισαγωγών.
• Επίσης, η διαφορά ανάμεσα στην εγχώρια
αποταμίευση και επένδυση (S-I) ονομάζεται
καθαρή ξένη επένδυση.
– Είναι ίση με το ποσό που οι κάτοικοι της χώρας
δανείζουν στο εξωτερικό μείον το ποσό που οι
κάτοικοι άλλων χωρών μας δανείζουν.
• Αν η καθαρή ξένη επένδυση είναι θετική:
– Οι αποταμιεύσεις μας είναι μεγαλύτερες από τις
επενδύσεις και δανείζουμε το πλεόνασμά μας σε
ξένους.
– Η χώρα είναι καθαρός δανειστής.
• Αν η καθαρή ξένη επένδυση είναι αρνητική:
– Οι επενδύσεις μας είναι μεγαλύτερες από τις
εγχώριες αποταμιεύσεις , με αποτέλεσμα να
χρηματοδοτούμε το υπόλοιπο μέρος των
επενδύσεων με δανεισμό από το εξωτερικό.
– Η χώρα είναι καθαρός δανειζόμενος.
• Η λογιστική ταυτότητα του εθνικού
εισοδήματος
NX = S – I
μας λέει ότι οι καθαρές ξένες επενδύσεις
είναι πάντα ίσες με το εμπορικό ισοζύγιο.
• Αν S-I>0 και ΝΧ>0, έχουμε εμπορικό
πλεόνασμα.
– Είμαστε καθαροί δανειστές στις διεθνείς
χρηματαγορές και εξάγουμε περισσότερα απ’ όσα
εισάγουμε.
• Αν S-I<0 και ΝΧ<0, έχουμε εμπορικό
έλλειμμα.
– Είμαστε καθαροί δανειζόμενοι από τις διεθνείς
χρηματαγορές και εισάγουμε περισσότερα απ’
όσα εξάγουμε.
• Η λογιστική ταυτότητα του εθνικού
εισοδήματος δείχνει ότι:
– Η διεθνής ροή κεφαλαίου για τη χρηματοδότηση
της συσσώρευσης κεφαλαίου και η διεθνής ροή
αγαθών και υπηρεσιών είναι 2 όψεις του ίδιου
νομίσματος.
Αποταμίευση και Επένδυση σε μια

Μικρή-Ανοικτή Οικονομία
r S
Αν η οικονομία
είναι κλειστή,
το επιτόκιο
προσαρμόζεται
μέχρις ότου
εξισωθούν η rc
αποταμίευση και
η επένδυση. I (r )
I (rc ) S, I
S
Αποταμίευση και Επένδυση σε
μια Μικρή-Ανοικτή Οικονομία
• Ωστόσο, σε μια ανοικτή οικονομία, δεν είναι
απαραίτητο να είναι ίση η αποταμίευση με
την επένδυση.
– Η οικονομία μπορεί να έχει εμπορικό έλλειμμα
και να δανείζεται από το εξωτερικό ή να έχει
εμπορικό πλεόνασμα και να δανείζει άλλες
χώρες.

• Αν το επιτόκιο δεν εξισορροπεί την
αποταμίευση με την επένδυση, τότε τι
καθορίζει το πραγματικό επιτόκιο;
• Για να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα,
κάνουμε κάποιες απλουστευτικές υποθέσεις
όσον αφορά την οικονομία:
1. είναι μικρή-ανοικτή,
2. έχει τέλεια κινητικότητα κεφαλαίου.
• Με τη λέξη «μικρή» εννοούμε ότι η οικονομία
αυτή είναι ένα μικρό τμήμα της παγκόσμιας
αγοράς.
– Άρα, έχει μια πολύ ασήμαντη επίδραση στο
διεθνές επιτόκιο.
• Με τη φράση «τέλεια κινητικότητα κεφαλαίου»
εννοούμε ότι οι κάτοικοι της χώρας έχουν πλήρη
πρόσβαση στις διεθνείς χρηματαγορές.
– Η κυβέρνηση δεν εμποδίζει το διεθνή δανεισμό.

• Με βάση, την υπόθεση της τέλειας
κινητικότητας του κεφαλαίου, το επιτόκιο στη
μικρή-ανοικτή οικονομία (r) πρέπει να είναι
ίσο με το διεθνές επιτόκιο (r*).
• Διεθνές επιτόκιο:
– Το πραγματικό επιτόκιο που επικρατεί στις
διεθνείς αγορές.
– Η ισορροπία της παγκόσμιας αποταμίευσης και
της παγκόσμιας επένδυσης καθορίζει το ύψος
του.
• Η μικρή-ανοικτή οικονομία θεωρεί το διεθνές
επιτόκιο ως εξωγενή και δεδομένη
μεταβλητή.
– Καθώς, μια τέτοια οικονομία έχει ασήμαντη
επίδραση στην παγκόσμια αποταμίευση και
επένδυση.

r S  Y  C (Y T )  G
Η αποταμίευση σε
μια μικρή-ανοικτή
δεν εξαρτάται από
το επιτόκιο.
S S, I
r
Οι επενδύσεις μιας μικρής-
ανοικτής οικονομίας
εξαρτώνται από το διεθνές
επιτόκιο.
r*
I (r )
I (r* ) S, I
Αποταμίευση και Επένδυση σε μια

Μικρή-Ανοικτή Οικονομία
Η διαφορά r
S
ανάμεσα στην
αποταμίευση και
την επένδυση NX
καθορίζει το r*
εμπορικό ισοζύγιο.
…Εδώ υπάρχει
εμπορικό I (r )
πλεόνασμα,
επειδή
I1 S, I
ακριβώς στο r*
ισχύει S>Ι.
Πώς Επηρεάζεται το
Εμπορικό Ισοζύγιο;
• Πώς η οικονομική πολιτική επηρεάζει το
εμπορικό ισοζύγιο;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, θα
εξετάσουμε 2 οικονομικές πολιτικές:
1. Δημοσιονομική πολιτική στο εσωτερικό
2. Δημοσιονομική πολιτική στο εξωτερικό
Δημοσιονομική Πολιτική στο

Εσωτερικό
Ας υποθέσουμε ότι η οικονομία ξεκινά με
ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο (S=Ι και
ΝΧ=0).
Δημοσιονομική πολιτική στο εσωτερικό
• Έστω τώρα ότι το δημόσιο ακολουθεί
επεκτατική δημοσιονομική πολιτική:
–αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες (G) του.
Εσωτερικό
• Η αύξηση στις κρατικές δαπάνες (G) θα
μειώσει την εθνική αποταμίευση (S).
– Θα μετατοπιστεί η καμπύλη S προς τα αριστερά.
• Με αμετάβλητο το διεθνές επιτόκιο (r*), το
επίπεδο των επενδύσεων (Ι) θα παραμείνει το
ίδιο.

Εσωτερικό
r S 2 S1
NX2
Αποτελέσματα:
r1*
NX  S  0 NX1
I  0
I (r )
I1 S, I
Εσωτερικό
• Άρα, η εθνική αποταμίευση (S) υπολείπεται της
επένδυσης (Ι).
– Ένα μέρος της Ι πρέπει να χρηματοδοτηθεί με
δανεισμό από το εξωτερικό.
• Δεδομένου ότι οι καθαρές εξαγωγές (NX) είναι
ίσες με τη διαφορά (S-I), θα παρατηρηθεί
εμπορικό έλλειμμα.
• Άρα, μια μεταβολή στη δημοσιονομική πολιτική
που μειώνει την εθνική αποταμίευση οδηγεί σε
εμπορικό έλλειμμα.

Εξωτερικό
Δημοσιονομική πολιτική στο εξωτερικό
• Έστω τώρα ότι μια μεγάλη ξένη χώρα
ακολουθεί επεκτατική δημοσιονομική πολιτική:
–αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες (G) της.
• Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής θα αυξήσει
το διεθνές επιτόκιο (από r₁*σε r₂*), καθώς
μειώνεται η παγκόσμια αποταμίευση.
•Το υψηλότερο διεθνές επιτόκιο θα μειώσει την
επένδυση (Ι) στη μικρή-ανοικτή οικονομία.
Εξωτερικό
r S1
NX2
Αποτελέσματα: r2* NX1
r1*
I  0
NX  I  0
I (r )
S, I
*
I (r2* ) I (r )1

Εξωτερικό
• Καθώς δεν σημειώνεται μεταβολή στην εγχώρια
αποταμίευση (S), θα έχουμε S>Ι.
- Ένα μέρος της εγχώριας αποταμίευσης θα
διαρρεύσει στο εξωτερικό.
• Δεδομένου ότι οι καθαρές εξαγωγές (NX) είναι
ίσες με τη διαφορά (S-I), θα παρατηρηθεί
εμπορικό πλεόνασμα.
• Άρα, μια αύξηση στο διεθνές επιτόκιο που
οφείλεται σε δημοσιονομική επέκταση στο
εξωτερικό οδηγεί σε εμπορικό πλεόνασμα.
Συναλλαγματικές Ισοτιμίες
Ποιες είναι οι τιμές στις οποίες μια χώρα
πραγματοποιεί ανταλλαγές στη διεθνή αγορά;
• Συναλλαγματική ισοτιμία ανάμεσα σε 2
χώρες είναι η τιμή στην οποία διενεργούνται
οι μεταξύ τους συναλλαγές.
• Διακρίνουμε 2 είδη συναλλαγματικών
ισοτιμιών:
1. Ονομαστική
2. Πραγματική
Η Ονομαστική
Συναλλαγματική Ισοτιμία
e = ονομαστική συναλλαγματική
ισοτιμία
Είναι η τιμή στην οποία μπορεί
κάποιος να ανταλλάξει το νόμισμα της
χώρας του με το νόμισμα μιας άλλης
χώρας
Αν η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία
μεταξύ ευρώ και γιεν είναι 120 γιεν ανά ευρώ,
αυτό σημαίνει ότι:
–Ένας Ιάπωνας που θέλει να αποκτήσει ευρώ
πρέπει να πληρώνει 120 γιεν για κάθε ευρώ που θα
παίρνει.
–Ένας Ευρωπαίος που θέλει να αποκτήσει γιεν
πρέπει να δίνει 1 ευρώ για κάθε 120 γιεν που θα
παίρνει.
• Όταν οι απλοί άνθρωποι μιλούν για
συναλλαγματική ισοτιμία ανάμεσα σε 2
χώρες, συνήθως αναφέρονται στην
ονομαστική τιμή συναλλάγματος.
Η Πραγματική
ε = πραγματική
συναλλαγματική ισοτιμία
Είναι η ισοτιμία στην οποία
μπορεί κάποιος να ανταλλάξει
αγαθά της μιας χώρας με αγαθά
της άλλης χώρας.
- Έστω ότι ένα αυτοκίνητο κοστίζει στην Ευρώπη
10.000 ευρώ και στην Ιαπωνία 2.400.000 γιεν.
- Για να συγκρίνουμε τις τιμές, θα πρέπει να τις
μετατρέψουμε σε 1 κοινό νόμισμα.
- Αν υποθέσουμε ότι 1 ευρώ= 120 γιεν, τότε το
ευρωπαϊκό αυτοκίνητο κοστίζει 1.200.000 γιεν.
- Συγκρίνοντας τις τιμές, παρατηρούμε ότι:
 το ευρωπαϊκό αυτοκίνητο κοστίζει το ήμισυ του
ιαπωνικού αυτοκινήτου.
- Με άλλα λόγια, στις τρέχουσες τιμές,
μπορούμε να ανταλλάξουμε 2 ευρωπαϊκά
αυτοκίνητα με 1 ιαπωνικό.
• Η πραγματική τιμή συναλλάγματος (ε) δίδεται
από τον ακόλουθο τύπο:
ε e P
P *
όπου e η ονομαστική ισοτιμία, Ρ το εγχώριο

επίπεδο τιμών και Ρ* το ξένο επίπεδο τιμών.
• Αν ε είναι υψηλό, τα ξένα αγαθά είναι σχετικά
φθηνά και τα εγχώρια αγαθά σχετικά ακριβά.
– Θα παρατηρηθεί αύξηση των εισαγωγών και
μείωση των εξαγωγών.
– Άρα, η ζήτηση των καθαρών εξαγωγών θα είναι
χαμηλή.
ε Όταν η πραγματική
ισοτιμία ε είναι
ε2 σχετικά υψηλή, τα
εγχώρια αγαθά είναι
σχετικά ακριβότερα.
Άρα, οι καθαρές
εξαγωγές θα είναι
αρνητικές.
NX(ε)
NX(ε2)
0 NX
• Αν ε είναι χαμηλό, τα εγχώρια αγαθά είναι
σχετικά φθηνά και τα ξένα αγαθά σχετικά
ακριβά.
– Θα παρατηρηθεί αύξηση των εξαγωγών και
μείωση των εισαγωγών.
– Άρα, η ζήτηση των καθαρών εξαγωγών θα είναι
υψηλή.
Όταν η πραγματική ε
ισοτιμία ε είναι
σχετικά χαμηλή, τα
εγχώρια αγαθά είναι Άρα, οι καθαρές
σχετικά φθηνότερα. εξαγωγές θα
είναι θετικές.
ε1
NX(ε)
0 NX
NX(ε1)
• Μπορούμε να γράψουμε τη σχέση αυτή
ανάμεσα στην πραγματική τιμή
συναλλάγματος και τις καθαρές εξαγωγές ως:
NX = NX (ε )
• Η εξίσωση αυτή δηλώνει ότι οι καθαρές
εξαγωγές είναι συνάρτηση της πραγματικής
τιμής συναλλάγματος.
Οι Προσδιοριστικοί Παράγοντες
της Πραγματικής Ισοτιμίας
• Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (ε)
συνδέεται με τις καθαρές εξαγωγές (ΝΧ).
NX = NX (ε )
• Η σχέση τους είναι αρνητική.
• Οι καθαρές εξαγωγές (ΝΧ) πρέπει να είναι
ίσες με τη διαφορά αποταμιεύσεων από τις
επενδύσεις (S-I).
– Η αποταμίευση (S) καθορίζεται από τη
συνάρτηση κατανάλωσης και τη δημοσιονομική
πολιτική.
– Η επένδυση (I) καθορίζεται από τη συνάρτηση της
επένδυσης και το παγκόσμιο επιτόκιο (r *).
• Άρα, η πραγματική ισοτιμία (ε) πρέπει να
προσαρμοστεί έτσι ώστε να ισχύει η
ακόλουθη εξίσωση:
NX (ε )  S  I (r *)
• Η γραμμή που εκφράζει τη σχέση ανάμεσα
στις καθαρές εξαγωγές (ΝΧ) και την
πραγματική ισοτιμία (ε) έχει αρνητική κλίση.
• Η γραμμή που εκφράζει τη διαφορά (S-I) είναι
κατακόρυφη.
– Ούτε η αποταμίευση, ούτε η επένδυση
εξαρτώνται από την πραγματική ισοτιμία (ε).
Οι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της

Πραγματικής Ισοτιμίας
Το σημείο τομής ε S 1  I (r *)
αυτών των 2
καμπυλών
καθορίζει τη
πραγματική
ε1
συναλλαγματική
ισοτιμία. NX(ε )
NX
NX 1
• Η κατακόρυφη γραμμή (S-I) αντιπροσωπεύει
την καθαρή προσφορά ευρώ που πρέπει να
μετατραπούν σε ξένο νόμισμα και να
επενδυθούν στο εξωτερικό.
• Η καμπύλη των καθαρών εξαγωγών (ΝΧ)
αντιπροσωπεύει την καθαρή ζήτηση για
ευρώ που προέρχεται από ξένους, οι οποίοι
θέλουν ευρώ για να αγοράσουν τα αγαθά
μας.
• Στην τιμή ισορροπίας της πραγματικής
ισοτιμίας ισχύει:
– Η προσφορά ευρώ που είναι διαθέσιμα για
καθαρές ξένες επενδύσεις είναι ίση με τα ευρώ
που ζητούν οι ξένοι για να αγοράσουν τις δικές
μας καθαρές εξαγωγές.
Πώς η Οικονομική Πολιτική
Επηρεάζει την Πραγματική Ισοτιμία;
• Πώς οι αλλαγές στην οικονομική πολιτική
επηρεάζουν την πραγματική τιμή
συναλλάγματος;
• Θα εξετάσουμε 4 περιπτώσεις:
1. Δημοσιονομική Πολιτική στο Εσωτερικό
2. Δημοσιονομική Πολιτική στο Εξωτερικό
3. Μεταβολή της Ζήτησης Επενδύσεων
4. Πολιτική Διεθνούς Εμπορίου

Εσωτερικό
Δημοσιονομική πολιτική στο εσωτερικό
• Έστω ότι το δημόσιο ακολουθεί επεκτατική
δημοσιονομική πολιτική:
–αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες (G) του.
• Αυτή η πολιτική θα μειώσει την εθνική
αποταμίευση (S).
–Μειώνεται η προσφορά ευρώ που
ανταλλάσσονται με συνάλλαγμα, από (S₁-I) σε (S₂-I).
Δημοσιονομική Πολιτική στο Εσωτερικό
Η μεταβολή αυτή
S 2  I (r *)
αυξάνει την ε
πραγματική τιμή S 1  I (r *)
συναλλάγματος
ε2
από ε₁ σε ε₂.
ε1
NX(ε )
NX
NX 2 NX 1

Εξωτερικό
Δημοσιονομική πολιτική στο εξωτερικό
•Έστω ότι οι ξένες κυβερνήσεις αποφασίζουν να
ακολουθήσουν επεκτατική δημοσιονομική
πολιτική:
–αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες (G) τους.
• Αυτή η πολιτική θα μειώσει την παγκόσμια
αποταμίευση και θα αυξήσει το διεθνές
επιτόκιο, από r₁* σε r₂*.
Εξωτερικό
• Η άνοδος του διεθνούς επιτοκίου θα μειώσει
την εγχώρια επένδυση (Ι), γεγονός που θα
μετατοπίσει τη γραμμή (S-I) προς τα δεξιά.
– Αυξάνεται η προσφορά ευρώ που
ανταλλάσσονται με συνάλλαγμα.
Δημοσιονομική Πολιτική στο Εξωτερικό
Οι μεταβολές S 1  I (r1 *)
ε
αυτές μειώνουν S 1  I (r2 *)
την πραγματική
τιμή ε1
από ε₁ σε ε₂. ε2
NX(ε )
NX
NX 1 NX 2
Μεταβολή της
Ζήτησης Επενδύσεων
 Μεταβολή της Ζήτησης Επενδύσεων
• Έστω ότι η εγχώρια επενδυτική ζήτηση
αυξάνεται μετά την ψήφιση ενός νόμου από τη
Βουλή που προβλέπει επιστροφή φόρου για
επενδύσεις.
• Η αύξηση της επενδυτικής ζήτησης μετατοπίζει
τη κατακόρυφη γραμμή (S-I) προς τα αριστερά.
– Μειώνεται η προσφορά ευρώ που θα
επενδυθούν στο εξωτερικό.
Μεταβολή της Ζήτησης Επενδύσεων

Η μεταβολή S1  I 2
αυτή αυξάνει ε
S1  I 1
την πραγματική
τιμή ε2
από ε₁ σε ε₂. ε1
NX(ε )
NX
NX 2 NX 1
Πολιτική Διεθνούς Εμπορίου
Πολιτική διεθνούς εμπορίου
• Έστω ότι η κυβέρνηση αποφασίζει να
ακολουθήσει προστατευτική εμπορική
πολιτική.
– Επιβολή ενός φόρου στις εισαγωγές (δασμός) ή
ενός περιορισμού στην ποσότητα των αγαθών
που εισάγονται (ποσόστωση).

• Για κάθε πραγματική τιμή συναλλάγματος, οι
εισαγωγές τώρα θα είναι χαμηλότερες.
• Ως αποτέλεσμα, οι καθαρές εξαγωγές (ΝΧ) θα
είναι υψηλότερες, και η καμπύλη αυτών θα
μετατοπιστεί προς τα δεξιά.
Η μεταβολή αυτή
ε S I
αυξάνει την
πραγματική τιμή
συναλλάγματος ε2
από ε₁ σε ε₂.
ε1
NX (ε )2
NX (ε )1
NX
NX1

• Ωστόσο, παρά τη μετατόπιση της καμπύλης
των καθαρών εξαγωγών, το επίπεδο
ισορροπίας των καθαρών εξαγωγών μένει
αμετάβλητο.
– Αυτό συμβαίνει επειδή η ανατίμηση του εθνικού
νομίσματος αντισταθμίζει την αύξηση στις
καθαρές εξαγωγές που προκύπτει άμεσα από την
προστατευτική εμπορική πολιτική.
της Ονομαστικής Ισοτιμίας
• Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία
δίδεται από την εξίσωση:
e P
ε 
P*
Λύνοντας ως προς την ονομαστική
συναλλαγματική ισοτιμία έχουμε ότι:
P*
e  ε 
P
• Άρα, η ονομαστική ισοτιμία εξαρτάται από:
– την πραγματική τιμή συναλλάγματος, και
– το επίπεδο των τιμών στις 2 χώρες.

Οι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της
Ονομαστικής Ισοτιμίας
• Με δεδομένη την τιμή της πραγματικής
ισοτιμίας:
– Αν το εγχώριο επίπεδο των τιμών (Ρ)
ανέρχεται, τότε η ονομαστική τιμή
συναλλάγματος θα μειωθεί.
– Αν το επίπεδο των τιμών στο εξωτερικό (Ρ*)
ανέρχεται, τότε η ονομαστική τιμή
συναλλάγματος θα αυξηθεί.
• Η εξίσωση της ονομαστικής ισοτιμίας
μπορεί να γραφτεί ως:
e ε P * P ε
     *  
e ε P* P ε
• Άρα, η μεταβολή στην ονομαστική τιμή
συναλλάγματος ανάμεσα στα νομίσματα 2
χωρών είναι ίση με τη
– μεταβολή στην πραγματική τιμή
συναλλάγματος, συν
– τη διαφορά στους ρυθμούς πληθωρισμού στις 2
χώρες.
Ισοτιμία της
Αγοραστικής Δύναμης
• Μια φημισμένη υπόθεση της οικονομικής
λέει ότι:
– το ίδιο αγαθό δεν είναι δυνατό να πωλείται σε
διαφορετικούς τόπους, την ίδια στιγμή, σε
διαφορετικές τιμές.
Παράδειγμα:
• Έστω ότι έχουμε μια σοκολάτα, η οποία
πωλείται :
– 2 ευρώ στην Ευρώπη
– 1,3 δολάρια στην Αμερική.
• Η ονομαστική ισοτιμία (e) μεταξύ ευρώ και
δολαρίου είναι ίση με 1,3.
• Με βάση αυτά τα δεδομένα, η πραγματική
συναλλαγματική ισοτιμία (ε) είναι ίση με 2.
– Αυτό σημαίνει ότι μια Ευρωπαϊκή σοκολάτα είναι
ίση με 2 Αμερικάνικες σοκολάτες.
• Οι καταναλωτές θα προτιμήσουν τις φθηνότερες
αμερικάνικες σοκολάτες απ’ ότι τις ευρωπαϊκές.
• Αν μπορούν να μεταφερθούν οι σοκολάτες από
την Ευρώπη στην Αμερική, τότε μπορεί κάποιος:
– να μετατρέψει €1 σε $1,3 για να αγοράσει μια
Αμερικάνικη σοκολάτα, και
– να φέρει την Αμερικάνικη σοκολάτα στην Ευρώπη
για να την πουλήσει προς €2.
• Επειδή, όμως, όλοι μπορούν να το
κάνουν, θα παρατηρηθεί:
– Αύξηση ζήτησης για τις Αμερικάνικες
σοκολάτες, πράγμα που θα προκαλέσει
άνοδος της τιμής αυτών.
– Αύξηση προσφοράς της σοκολάτας στην
Ευρώπη, πράγμα που θα προκαλέσει πτώση
της τιμής αυτής.
• Αυτό θα συμβεί μέχρις ότου οι τιμές της
σοκολάτας στην Ευρώπη και στην Αμερική
να εξισωθούν.
• Ο νόμος της μιας και μοναδικής τιμής στις
διεθνείς αγορές αποκαλείται ισοτιμία της
αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power
Parity-PPP).
– Αν είναι δυνατό το διεθνές αρμπιτράζ, τότε
οποιοδήποτε νόμισμα πρέπει να έχει την ίδια
αγοραστική αξία σε κάθε χώρα.
• Ο νόμος της μιας και μοναδικής τιμής, όταν
εφαρμοστεί στη διεθνή αγορά, υποδηλώνει
ότι:
– οι καθαρές εξαγωγές αντιδρούν με υψηλή
ευαισθησία σε μικρές κινήσεις της πραγματικής
τιμής συναλλάγματος.
• Αυτή η υψηλή ευαισθησία αντανακλάται με
μια οριζόντια καμπύλη καθαρών εξαγωγών.
• Η ισοτιμία της αγοραστικής δύναμης έχει 2
αξιοσημείωτες συνέπειες:
1. Αφού η καμπύλη των καθαρών εξαγωγών
(ΝΧ) είναι οριζόντια, οι μεταβολές στην
αποταμίευση (S) ή την επένδυση (I) δεν
επηρεάζουν την πραγματική (ε) ή την
ονομαστική τιμή (e) συναλλάγματος.
2. Αφού η πραγματική τιμή συναλλάγματος (ε)
είναι σταθερή, όλες οι μεταβολές στην
ονομαστική τιμή συναλλάγματος (e)
προέρχονται από μεταβολές στα επίπεδα των
τιμών (Ρ).
• Η ισοτιμία της αγοραστικής δύναμης δεν
είναι ρεαλιστική υπόθεση.
• Οι λόγοι είναι:
1. Το διεθνές αρμπιτράζ δεν είναι πιθανό.
 Όλα τα αγαθά δεν είναι διεθνώς εμπορεύσιμα.
 Υπάρχουν κόστη μεταφοράς.
2. Τα αγαθά διαφορετικών χωρών δεν είναι
τέλεια υποκατάστατα.
Ενότητα 8:
Συναθροιστική Ζήτηση στην Ανοικτή Οικονομία
• Το Υπόδειγμα Mundell-Fleming
• Κυμαινόμενες και Σταθερές Συναλλαγματικές
Ισοτιμίες
- Καθεστώς Κυμαινόμενων Ισοτιμιών
- Καθεστώς Σταθερών Ισοτιμιών
- Συμπεράσματα
• Θα Πρέπει οι Ισοτιμίες να είναι Σταθερές ή
Κυμαινόμενες;
• Διαφορές Επιτοκίων
• Το Υπόδειγμα Mundell-Fleming με
Μεταβαλλόμενο Επίπεδο Τιμών
Το Υπόδειγμα
Mundell-Fleming
• Το υπόδειγμα Mundell-Fleming είναι μια
εκδοχή του υποδείγματος IS-LM για την
ανοικτή οικονομία.
• Βασική υπόθεση:
Η οικονομία είναι μικρή-ανοικτή με τέλεια
κινητικότητα κεφαλαίου.
– Το επιτόκιο αυτής είναι πάντα ίσο με το διεθνές
επιτόκιο, δηλαδή ισχύει r = r*.
Mundell-Fleming
• Η ισορροπία στην αγορά αγαθών δίδεται από
την εξίσωση:
Y  C (Y T )  I (r *)  G  NX (e )
όπου Υ το συνολικό προϊόν της

οικονομίας, C το επίπεδο κατανάλωσης, Τ
ο φόρος, G οι κρατικές δαπάνες, ΝΧ το
εμπορικό ισοζύγιο και e η ονομαστική
συναλλαγματική ισοτιμία.
Mundell-Fleming
• Η παραπάνω
εξίσωση e
απεικονίζεται από
την καμπύλη IS*.
• Η κλίση αυτής είναι
αρνητική, καθώς: IS*
Y
 e   NX  Y
Mundell-Fleming
• Η ισορροπία στην αγορά χρήματος δίδεται
από την εξίσωση:
Μ/P=L(r*, Y)
όπου Μ η ονομαστική προσφορά χρήματος, Ρ
το επίπεδο τιμών το οποίο είναι σταθερό, L η
ζήτηση χρήματος.
• Αυτή η εξίσωση απεικονίζεται από την
καμπύλη LM*.
Mundell-Fleming
• Η καμπύλη LM*είναι
πάντα κατακόρυφη: e LM*
– Για δεδομένο r* υπάρχει
μόνο μια τιμή για το Y,
που εξισώνει τη ζήτηση
χρήματος με την
προσφορά χρήματος,
ασχέτως της ισοτιμίας Y
(e).
Mundell-Fleming
• Ισορροπία επιτυγχάνουμε στο σημείο τομής
των καμπυλών IS* και LM*.
– Σ’ αυτό το σημείο έχουμε τη συναλλαγματική
ισοτιμία (e) και το προϊόν (Y), στα οποία τόσο η
αγορά αγαθών, όσο και η αγορά χρήματος
βρίσκονται σε ισορροπία.
Mundell-Fleming
e LM*
Συναλλαγματική
ισοτιμία
IS*
Επίπεδο Y
προϊόντος
Κυμαινόμενες και Σταθερές
• Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες μπορεί να
είναι:
– Κυμαινόμενες, ή
– Σταθερές.

• Σε ένα σύστημα κυμαινόμενων
συναλλαγματικών ισοτιμιών, η ισοτιμία (e)
μπορεί να κυμαίνεται ελεύθερα,
ανταποκρινόμενη στις μεταβαλλόμενες
οικονομικές συνθήκες.
– Χώρες με αυτό το σύστημα ισοτιμιών είναι οι:
Ελβετία, Αγγλία, Ιαπωνία, Η.Π.Α..
• Σε ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών
ισοτιμιών, η Κεντρική Τράπεζα προσαρμόζει
τα συναλλαγματικά της αποθέματα
προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την
ισοτιμία (e).

– Χώρες με αυτό το σύστημα ισοτιμιών είναι οι
χώρες που συμμετέχουν στην Οικονομική και
Νομισματική Ένωση, καθώς επίσης πολλές χώρες
που συνδέουν τα νομίσματά τους με το ευρώ στο
πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Νομισματικού
Συστήματος (Κύπρος, Δανία, Μάλτα, Πολωνία).
Καθεστώς
Κυμαινόμενων Ισοτιμιών
• Ποιες είναι οι επιπτώσεις διάφορων
πολιτικών στη μικρή-ανοικτή οικονομία με
καθεστώς κυμαινόμενων συναλλαγματικών
ισοτιμιών.
 Θα εξετάσουμε 3 πολιτικές:
1. Δημοσιονομική πολιτική
2. Νομισματική πολιτική
3. Πολιτική εξωτερικού εμπορίου
Καθεστώς
Δημοσιονομική πολιτική
• Υποθέστε ότι:
– αυξάνονται οι κρατικές δαπάνες, ή
– μειώνονται οι φόροι.
• Αυτή η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική
προκαλεί μετατόπιση της καμπύλης IS* προς
τα δεξιά.
Καθεστώς
-ανατίμηση του e LM 1*
εγχώριου νομίσματος e2
-διατήρηση του
προϊόντος στο αρχικό e1
του επίπεδο IS 2*
IS 1*
Y
Y1
Καθεστώς
• Προσέξτε ότι η δημοσιονομική πολιτική
επιφέρει διαφορετικά αποτελέσματα σε μια
μικρή-ανοικτή οικονομία σε σύγκριση με μια
κλειστή οικονομία:
– Κλειστή οικονομία: η δημοσιονομική επέκταση
αυξάνει το προϊόν.
– Μικρή-ανοικτή οικονομία: η δημοσιονομική
επέκταση δεν επηρεάζει το προϊόν.
Καθεστώς
• Πού οφείλεται αυτή η διαφορά;
– Η ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος θα
προκαλέσει μείωση της ζήτησης των εγχώριων
αγαθών και έτσι οι καθαρές εξαγωγές θα
μειωθούν.
– Αυτή η μείωση των καθαρών εξαγωγών θα
προκαλέσει μείωση του συνολικού προϊόντος.
Καθεστώς
– Έτσι, η θετική επίδραση της επεκτατικής
δημοσιονομικής πολιτικής αντισταθμίζεται από
την αρνητική επίδραση της μείωσης των καθαρών
εξαγωγών στο συνολικό προϊόν.
Καθεστώς
Νομισματική πολιτική
• Υποθέστε ότι η Κεντρική Τράπεζα αυξάνει την
• Αυτή η επεκτατική νομισματική πολιτική θα
προκαλέσει μετατόπιση της καμπύλης LM*
Καθεστώς
e LM 1*LM 2*
- υποτίμηση του
εγχώριου νομίσματος
-αύξηση του προϊόντος
e1
e2
IS 1*
Y
Y1 Y2
Καθεστώς
• Σημειώστε ότι, η επίδραση της επεκτατικής
νομισματικής πολιτικής στο συνολικό προϊόν
είναι ίδια στην κλειστή και στη μικρή-ανοικτή
οικονομία.
• Ωστόσο, ο μηχανισμός νομισματικής
μεταβίβασης είναι διαφορετικός.
– Κλειστή οικονομία: M  r  I  Y
– Μικρή-ανοικτή οικονομία: M  e  NX
 Y
Καθεστώς
Πολιτική εξωτερικού εμπορίου
• Υποθέστε ότι, η κυβέρνηση αποφασίζει να
μειώσει τη ζήτηση για εισαγόμενα αγαθά,
επιβάλλοντας στις εισαγωγές:
– ποσόστωση, ή
– δασμό.
• Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των
καθαρών εξαγωγών, και έτσι η καμπύλη IS*
θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά.
Καθεστώς
- ανατίμηση του εγχώριου e LM 1*
νομίσματος
e2
- διατήρηση του
προϊόντος στο αρχικό του e1
επίπεδο IS 2*
IS 1*
Y
Y1
Καθεστώς
• Έτσι, παρόλο που στόχος αυτής της πολιτικής
ήταν η μεταβολή του εμπορικού ισοζυγίου,
αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν έχουμε
κυμαινόμενες ισοτιμίες.
– Η ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος θα
προκαλέσει μια μείωση των καθαρών εξαγωγών,
η οποία θα αντισταθμίσει την αρχική αύξηση των
καθαρών εξαγωγών από την εφαρμογή της
εμπορικής πολιτικής.
Καθεστώς
Σταθερών Ισοτιμιών
• Ποιες είναι οι επιπτώσεις διάφορων
πολιτικών στη μικρή-ανοικτή οικονομία με
καθεστώς σταθερών συναλλαγματικών
ισοτιμιών.
 Θα εξετάσουμε, και πάλι, 3 πολιτικές:
1. Δημοσιονομική πολιτική
2. Νομισματική πολιτική
3. Πολιτική εξωτερικού εμπορίου
Καθεστώς
Δημοσιονομική πολιτική
• Έστω ότι:
– αυξάνονται οι κρατικές δαπάνες, ή
– μειώνονται οι φόροι.
• Αυτή η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική
μετατοπίζει την καμπύλη IS* προς τα δεξιά,
προκαλώντας αυξητικές πιέσεις στη
Καθεστώς
• Η Κεντρική Τράπεζα θα παρέμβει, αυξάνοντας
την προσφορά χρήματος, προκειμένου να
διατηρήσει σταθερή την ισοτιμία.
• Η αύξηση της προσφοράς χρήματος
μετατοπίζει την καμπύλη LM* προς τα δεξιά.
• Έτσι, τελικά θα έχουμε αύξηση του συνολικού
προϊόντος.
Καθεστώς
• Η δημοσιονομική
Under floating rates,
aπολιτική είναι
fiscal expansion
e LM 1*LM 2*
would raise e.
αποτελεσματική όταν
έχουμε
To keep e καθεστώς
from rising,
σταθερών
the ισοτιμιών.
central bank must
sell domestic currency, e1
which increases M IS 2*
and shifts LM* right.
IS 1*
Y
Y1 Y2
Καθεστώς
Νομισματική πολιτική
• Υποθέστε ότι, η Κεντρική Τράπεζα προσπαθεί
να αυξήσει την προσφορά χρήματος
αγοράζοντας ομόλογα από το κοινό.
• Αυτή η νομισματική πολιτική θα μετατοπίσει
την καμπύλη LM* προς τα δεξιά,
προκαλώντας πιέσεις για μείωση της
ισοτιμίας του εγχώριου νομίσματος.
Καθεστώς
• Η Κεντρική Τράπεζα θα παρέμβει, μειώνοντας
την προσφορά χρήματος, προκειμένου να
διατηρήσει σταθερή την ισοτιμία.
• Η μείωση της προσφοράς χρήματος
μετατοπίζει την καμπύλη LM* προς τα
αριστερά, στην αρχική της θέση.
• Έτσι, τελικά δεν θα έχουμε μεταβολή του
συνολικού προϊόντος.
Καθεστώς
•Ηincrease
An νομισματική πολιτική
in M would
δεν LM*
shift είναιright and reduce e.
αποτελεσματική,
To prevent the fall in όταν
e, the
e LM 1*LM 2*
έχουμεbank
central σταθερές
must buy
ισοτιμίες.
domestic currency, which
• Ο λόγος
reduces είναι
M and ότι,LM*
shifts από e1
τη στιγμή
back left. που η Κεντρική
Τράπεζα αποδέχεται IS 1*
σταθερές ισοτιμίες, παύει Y
Y1
να ασκεί έλεγχο στην
Καθεστώς
• Βέβαια, μια χώρα με σταθερές ισοτιμίες
μπορεί να εφαρμόσει ένα είδος νομισματικής
πολιτικής:
– να μεταβάλλει το επίπεδο στο οποίο ορίζεται η
Καθεστώς
• Συγκεκριμένα, μπορεί:
1. να μειώσει την αξία του εγχώριου
νομίσματος (υποτίμηση), ή
2. να αυξήσει την αξία του εγχώριου
νομίσματος (ανατίμηση).
Καθεστώς
• Η υποτίμηση λειτουργεί όπως η επεκτατική
νομισματική πολιτική σε καθεστώς σταθερών
ισοτιμιών.
– Μετατοπίζει την καμπύλη LM* προς τα δεξιά,
προκαλώντας αύξηση των καθαρών εξαγωγών και
του προϊόντος.
• Η ανατίμηση μετατοπίζει την καμπύλη LM*
προς τα αριστερά, προκαλώντας μείωση των
καθαρών εξαγωγών και του προϊόντος.
Καθεστώς
Πολιτική εξωτερικού εμπορίου
• Υποθέστε ότι, η κυβέρνηση αποφασίζει να
μειώσει τη ζήτηση για εισαγόμενα αγαθά,
επιβάλλοντας στις εισαγωγές:
– δασμό, ή
– ποσόστωση.
• Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των
καθαρών εξαγωγών, και έτσι η καμπύλη IS*
θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά.
Καθεστώς
• Αυτή η μετατόπιση θα προκαλέσει ανατίμηση
του εγχώριου νομίσματος.
• Για να παραμείνει σταθερή η ισοτιμία, η
Κεντρική Τράπεζα πρέπει ν’ αυξήσει την
• Αυτή η αύξηση θα προκαλέσει μετατόπιση
της καμπύλης LM* προς τα δεξιά.
• Έτσι, το συνολικό προϊόν θ’ αυξηθεί.
Καθεστώς
•AΗ restriction
πολιτική εξωτερικού
on imports puts
εμπορίου είναι on e.
upward pressure
αποτελεσματική, όταν e LM 1*LM 2*
To keep e from rising,
έχουμε σταθερές
the central bank must
ισοτιμίες.
sell domestic currency,
• which
Ωστόσο, τα κέρδη
increases M που e1
δημιουργούνται, είναι εις
and shifts LM* right. IS 2*
βάρος άλλων χωρών.
Results: IS 1*
•Η πολιτική αυτή
e = 0, Y > 0απλά Y1 Y2
Y
μετατοπίζει τη ζήτηση από
ξένα σε εγχώρια αγαθά.
• Το υπόδειγμα Mundell-Fleming δείχνει ότι η
επίπτωση κάθε οικονομικής πολιτικής, σε μια
μικρή οικονομία, εξαρτάται από το αν οι
ισοτιμίες είναι κυμαινόμενες ή σταθερές.
• Ο ακόλουθος πίνακας συνοψίζει την ανάλυσή
μας για τις επιπτώσεις των 3 πολιτικών:
– στο εισόδημα (Υ),
– στην τιμή συναλλάγματος (e),
– και στο εμπορικό ισοζύγιο (ΝΧ).
Καθεστώς Συν/κών Ισοτιμιών
Κυμαινόμενες Σταθερές
Επίπτωση στο:
Πολιτική Y e NX Y e NX
Δημοσιονομική
0    0 0
Επέκταση
Νομισματική
   0 0 0
Επέκταση
Περιορισμός των
0  0  0 
Εισαγωγών
• Σε καθεστώς σταθερών ισοτιμιών:
 Μόνο η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να
επηρεάσει το προϊόν.
Η συνηθισμένη ισχύς της νομισματικής
πολιτικής χάνεται, καθώς η προσφορά
χρήματος λειτουργεί ως το κύριο μέσο για τη
διατήρηση της ισοτιμίας στο προκαθορισμένο
επίπεδο.
• Σε καθεστώς κυμαινόμενων ισοτιμιών:
Μόνο η νομισματική πολιτική μπορεί να
επηρεάσει το προϊόν.
Η δημοσιονομική πολιτική δεν έχει κανένα
αποτέλεσμα, καθώς η επίπτωση αυτής
αντισταθμίζεται από τη μεταβολή της αξίας
του νομίσματος.
Θα Πρέπει οι Ισοτιμίες να είναι

Σταθερές ή Κυμαινόμενες;
• Πλεονεκτήματα σταθερών ισοτιμιών:
1. Στις διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές
περιορίζουν την αβεβαιότητα.
2. Η δέσμευση σε μια σταθερή ισοτιμία είναι
ένας τρόπος να επιβληθεί πειθαρχία στις
νομισματικές αρχές.
- Μ’ αυτόν τον τρόπο, αποκλείεται η υπερβολική
αύξηση της προσφοράς χρήματος, η οποία μπορεί
να προκαλέσει υπερπληθωρισμό.
• Πλεονέκτημα κυμαινόμενων ισοτιμιών:
 Αφήνουν ελεύθερους τους υπευθύνους για
τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής να
επιδιώξουν και άλλους στόχους, όπως η
σταθεροποίηση της απασχόλησης, των
τιμών.
- Καθώς σε καθεστώς σταθερών ισοτιμιών, η
νομισματική πολιτική υπηρετεί έναν και μόνο
στόχο, τη διατήρηση της ισοτιμίας στο
προκαθορισμένο επίπεδο.

• Κόστος κοινού νομίσματος σε μια
νομισματική ένωση:
Τα ευρωπαϊκά κράτη που συμμετέχουν στην
Οικονομική και Νομισματική Ένωση (Ο.Ν.Ε.)
δεν μπορούν να έχουν δική τους νομισματική
πολιτική.
- Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθορίζει μια
κοινή νομισματική πολιτική για όλη την Ευρώπη.
Το κόστος του κοινού νομίσματος είναι πολύ
μεγάλο, καθώς:
- Αν μια ύφεση πλήξει μια χώρα, αλλά όχι άλλες
χώρες στην Ευρώπη, η χώρα αυτή θα ήθελε να
είχε στη διάθεσή της τη νομισματική πολιτική για
να αντιμετωπίσει την κρίση.
Διαφορές Επιτοκίων
• Μέχρι τώρα, έχουμε υποθέσει ότι για μια
μικρή-ανοικτή οικονομία με τέλεια
κινητικότητα κεφαλαίων ισχύει:
r=r*
• Ωστόσο, τα επιτόκια μπορούν να διαφέρουν
από χώρα σε χώρα.
• Υπάρχουν 2 λόγοι γιατί συμβαίνει αυτό:
1. Κίνδυνος που συνδέεται με τη
συγκεκριμένη χώρα
- Αν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι δανειζόμενοι να
μην ανταποκριθούν στις δανειακές τους
υποχρεώσεις, τότε οι δανειστές θα απαιτήσουν
υψηλότερο επιτόκιο για να αποζημιωθούν γι’
αυτόν τον κίνδυνο.
2. Οι προσδοκώμενες μεταβολές της ισοτιμίας
– Αν η ισοτιμία μιας χώρας αναμένεται να
υποτιμηθεί, τότε οι δανειζόμενοι θα πρέπει να
πληρώσουν ένα υψηλότερο επιτόκιο για να
αποζημιώσουν τους δανειστές για την
αναμενόμενη μείωση της αξίας του νομίσματος.
• Έτσι, στην πραγματικότητα ισχύει:
r  r * 
όπου  είναι το ασφάλιστρο κινδύνου.

• Δηλαδή, το εγχώριο επιτόκιο είναι υψηλότερο
από το διεθνές, κατά ένα πρόσθετο ποσό για
τον αυξημένο κίνδυνο.
• Αντικαθιστώντας την προηγούμενη εξίσωση
στις εξισώσεις των καμπυλών IS* και LM*
έχουμε ότι:
Y  C (Y T )  I (r *   )  G  NX (e )
M P  L (r *   ,Y )
• Αν διατηρούμε σταθερό τον κίνδυνο ( ), τότε
το υπόδειγμα λειτουργεί με τον τρόπο που
ήδη γνωρίζουμε.
• Αν, όμως, μια πολιτική αστάθεια στη χώρα
προκαλέσει αύξηση του  , το άμεσο
αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση του επιτοκίου.
• Η αύξηση του επιτοκίου θα προκαλέσει:
– Μετατόπιση της καμπύλης IS* προς τα αριστερά,
καθώς μειώνονται οι επενδύσεις.
– Μετατόπιση της καμπύλης LM* προς τα δεξιά,
καθώς μειώνεται η ζήτηση χρήματος, γεγονός που
επιτρέπει υψηλότερο επίπεδο προϊόντος για
δεδομένη προσφορά χρήματος.
Αποτελέσματα:
e
e < 0, Y > 0 LM 1*LM 2*
e1
e2 IS 1*
IS 2*
Y
Y1 Y2
• Άρα, θα παρατηρηθεί:
Μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας
- Έτσι, μια προσδοκία ότι ένα νόμισμα θα
υποτιμηθεί στο μέλλον, προκαλεί την υποτίμησή
του σήμερα.
Αύξηση του προϊόντος
- Καθώς η υποτίμηση δίνει ώθηση στις καθαρές
εξαγωγές κατά μεγαλύτερη ποσότητα, από την
μείωση των επενδύσεων που προκαλεί το
υψηλότερο επιτόκιο.
• Ωστόσο, μπορεί να μην παρατηρηθεί αύξηση
του προϊόντος, για 3 λόγους:
1. Η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να αντιδράσει
μειώνοντας την προσφορά χρήματος,
προκειμένου να αποφύγει τη μεγάλη
υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος.
2. Η υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος
μπορεί να αυξήσει ξαφνικά την τιμή των
εισαγόμενων αγαθών, προκαλώντας μια
άνοδο του επιπέδου των τιμών.
- Αυτό σημαίνει ότι θα μειωθεί η πραγματική
3. Η αύξηση του  μπορεί να προκαλέσει
αύξηση της ζήτησης χρήματος, καθώς το
χρήμα αποτελεί το ασφαλέστερο διαθέσιμο
περιουσιακό στοιχείο.
• Και οι 3 μεταβολές θα μετατοπίσουν την
καμπύλη LM* προς τα αριστερά,
προκαλώντας:
– μείωση του προϊόντος, και
– περιορισμό της πτώσης της συναλλαγματικής
ισοτιμίας.
• Άρα, μια αύξηση του κινδύνου που συνδέεται
με τη χώρα, δεν είναι επιθυμητή, καθώς:
– Βραχυχρόνια, προκαλεί υποτίμηση του
νομίσματος και πτώση του προϊόντος (μέσω των
3 διαύλων που περιγράψαμε).
– Μακροχρόνια, θα παρατηρηθεί μείωση της
συσσώρευσης κεφαλαίου (λόγω της μείωσης των
επενδύσεων που προκαλεί η αύξηση του
επιτοκίου) και επιβράδυνση της οικονομικής
ανάπτυξης.
Το Υπόδειγμα Mundell-Fleming με
• Μέχρι τώρα, έχουμε υποθέσει ότι το επίπεδο
των τιμών είναι σταθερό.
• Αν τώρα υποθέσουμε ότι το επίπεδο των
τιμών μεταβάλλεται, θα πρέπει να κάνουμε
διάκριση ανάμεσα στην ονομαστική (e) και
στην πραγματική (ε) συναλλαγματική
ισοτιμία.
- Τώρα, οι εξισώσεις των 2 καμπυλών θα είναι οι
ακόλουθες:
(IS* ) Y  C (Y T )  I (r *)  G  NX (ε )
(LM* ) M P  L (r *,Y )
Οι καθαρές εξαγωγές είναι συνάρτηση της

πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (ε).
• Έστω ότι αυξάνεται το επίπεδο των τιμών.
Αυτό θα προκαλέσει:
– Μείωση των πραγματικών χρηματικών
διαθεσίμων και έτσι η καμπύλη LM* θα
μετατοπιστεί προς τα αριστερά.
– Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (ε)
ανατιμάται και έτσι θα μειωθούν οι καθαρές
– Η μείωση των καθαρών εξαγωγών θα επιφέρει
μείωση του προϊόντος (Υ).
 LM*(P2) LM*(P1)
• Η καμπύλη AD 2
συνοψίζει την 1
αρνητική αυτή IS*
σχέση ανάμεσα Y2 Y1 Y
P
στο επίπεδο των
P2
τιμών και στο
P1
προϊόν.
AD
Y2 Y1 Y
• Έστω ότι η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση
ύφεσης (Υ₁<Ȳ).
– Διαχρονικά, η χαμηλή ζήτηση προκαλεί μείωση
του επιπέδου των τιμών (Ρ).
– Αυτή η πτώση, μειώνει τα πραγματικά χρηματικά
διαθέσιμα και έτσι η καμπύλη LM* μετατοπίζεται
– Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (ε)
μειώνεται, γεγονός που δίνει ώθηση στις καθαρές
– Η αύξηση των καθαρών εξαγωγών (ΝΧ) προκαλεί
αύξηση του προϊόντος (Υ).
 LM*(P1) LM*(P2)
• Τελικά, η οικονομία
θα φθάσει στο 1
φυσικό επίπεδο 2
προϊόντος (Ȳ). IS*
• Η ταχύτητα Y1 Y
Y
μετάβασης σ’ αυτό P LRAS
το σημείο εξαρτάται P1 SRAS1
από το πόσο P2 SRAS2
γρήγορα
AD
προσαρμόζεται το
Y
επίπεδο των τιμών Y1 Y
(Ρ).

Μακροοικονομική Θεωρία ΙΙ Κουτεντάκης Φραγκίσκος - Γαληνού Αργυρώ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Μακροοικονομική Θεωρία ΙΙ Κουτεντάκης Φραγκίσκος - Γαληνού Αργυρώ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Κουτεντάκης Φραγκίσκος – Γαληνού Αργυρώ

Ενότητα 1: Οικονομικοί Κύκλοι

Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

Τι Είναι ο Οικονομικός Κύκλος;

Δυσμενής Διαταραχή της

Δυσμενής Διαταραχή της

Δυσμενής Διαταραχή της

Δυσμενής Διαταραχή της

Δυσμενής Διαταραχή της

Δυσμενής Διαταραχή της

Ενότητα 2: Συναθροιστική Ζήτηση-

• Στη Γενική Θεωρία, ο Keynes υποστηρίζει ότι:

Συγκεντρώνοντας τους Λύνοντας ως προς

Η αύξηση των δημοσίων δαπανών κατά €1

Ο λόγος αυτός ονομάζεται πολλαπλασιαστής

Εξαγωγή της Καμπύλης IS

• Δίδεται από την ακόλουθη εξίσωση:

Εξαγωγή της Καμπύλης IS

Δημοσιονομική Πολιτική και

Η Αγορά Χρήματος και

Εξαγωγή της Καμπύλης LM

Εξαγωγή της Καμπύλης LM

Νομισματική Πολιτική και

Ισορροπία στο Υπόδειγμα IS-LM

Ερμηνεία των Διακυμάνσεων με

Πώς η Δημοσιονομική Πολιτική

Πώς η Δημοσιονομική Πολιτική

Πώς η Δημοσιονομική Πολιτική

Πώς η Νομισματική Πολιτική

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

• Μέχρι τώρα, έχουμε υποθέσει ότι τα

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

• Υπάρχουν 3 πιθανά σενάρια αντίδρασης της

• Σε κάθε σενάριο, οι επιπτώσεις της αύξησης

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

• Σενάριο 1-Σταθερή προσφορά χρήματος

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

Η Αλληλεπίδραση Μεταξύ Δημοσιονομικής

Εξωγενείς Διαταραχές στο

Εξωγενείς Διαταραχές στο

Τι προκαλεί τη Μετατόπιση της

πολιτική μπορεί ν’ αυξήσει r1 LM(M2/P1)

Δημοσιονομική Πολιτική και

προς τα δεξιά AD2

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

H Μεγάλη Κρίση της

Ο πραγματικός μισθός είναι

Ο πραγματικός μισθός είναι

όπου a > 0, μετρά πώς αντιδρά η επιθυμητή

• Διαιρούμε και τις 2 πλευρές με το s :