Μακροοικονομική Θεωρία Γιαννέλλης Νικόλαος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
ΘΕΩΡΙΑ Ι
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2015-2016
Νικόλαος Γιαννέλλης 1
Εισαγωγή
Το Αντικείμενο της Μακροοικονομικής
Σχολές Οικονομικής Σκέψης
Βασικές Έννοιες και Μακροοικονομικές Μεταβλητές
Σχέσεις μεταξύ Μακροοικονομικών Μεταβλητών
Συνολική Ζήτηση – Συνολική Προσφορά
Μακροοικονομική Πολιτική – Σταθεροποιητική Πολιτική
Εθνικοί Λογαριασμοί – Εθνικολογιστικές Ταυτότητες
3
Το Αντικείμενο της
Μακροοικονομικής
• Η οικονομική επιστήμη, η οποία εξετάζει το πρόβλημα της
στενότητας των συντελεστών παραγωγής και της στενότητας
των αγαθών και υπηρεσιών, διακρίνεται στη Μικροοικονομική
και την Μακροοικονομική.
• Η Μικροοικονομική ασχολείται με τη συμπεριφορά των
επιμέρους οικονομικών μονάδων (καταναλωτή, παραγωγό,
κτλ).
• Η Μακροοικονομική μελετά τη συμπεριφορά της οικονομίας
στο σύνολό της. Δηλαδή, αντικείμενο μελέτης της
Μακροοικονομικής είναι η συνολική παραγωγή, η συνολική
κατανάλωση, ο πληθωρισμός, η ανεργία, ο ρυθμός αύξησης
του εισοδήματος, κτλ.
4

• Οι απαντήσεις στα ζητήματα που απασχολούν τη
Μακροοικονομική δεν είναι ούτε κοινές, ούτε αποδεκτές απ’
όλους.
• Υπάρχει διαφωνία σε θεμελιώδη ζητήματα οικονομικής
πολιτικής, όπως ο ρόλος της παρεμβατικής πολιτικής του
Κράτους.
• Τα κυριότερα ζητήματα, στα οποία υπάρχει διαφωνία μεταξύ
των μακροοικονομολόγων είναι:
1. Γιατί υπάρχουν περίοδοι παρατεταμένης ύφεσης με υψηλή
ανεργία και πώς αντιμετωπίζεται;
2. Γιατί υπάρχει υψηλός πληθωρισμός και πώς
αντιμετωπίζεται; 5
3. Τι καθορίζει το ρυθμό αύξησης της παραγωγής;
• Η διαφωνία και οι διαφορετικές απόψεις απορρέουν από τις
διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης (θεωρίες):
1. Κλασική Θεωρία
• Η οικονομία τείνει σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση των
συντελεστών παραγωγής και μέγιστο δυνατό επίπεδο
παραγωγής χωρίς οποιαδήποτε παρέμβαση στο μηχανισμό
της αγοράς.
2. Νεοκλασική Θεωρία
• Βασίζεται στην οριακή ανάλυση και στην υπόθεση ότι η
συμπεριφορά των οικονομικών μονάδων διέπεται από την
αρχή της μεγιστοποίησης. 6

3. Κεϋνσιανή Θεωρία
• Η ελεύθερη αγορά δε μπορεί να αυτορυθμίζεται.
Χρειάζεται κρατική παρέμβαση για να επιτευχθεί
ισορροπία πλήρους απασχόλησης.
4. Νέα Κλασική Θεωρία
• Είναι αντίθετη με την κρατική παρέμβαση.
• Βασικές Υποθέσεις: (1) οι οικονομικές μονάδες
μεγιστοποιούν, (2) οι αποφάσεις στηρίζονται σε
ορθολογικές προσδοκίες, (3) οι αγορές ισορροπούν πάντα
χωρίς παρέμβαση.
5. Νέα Κεϋνσιανή Θεωρία:
• Οι αγορές δεν αυτορυθμίζονται. Η διαφορά με την
7
Κεϋνσιανή θεωρία είναι ότι προσπαθεί να εξηγήσει τους
λόγους: π.χ. έλλειψη πληροφόρησης.
Βασικές Έννοιες
• Η μέτρηση της οικονομικής δραστηριότητας γίνεται με βάση
το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και το Ακαθάριστο Εθνικό
Προϊόν.
• Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) αντιστοιχεί στην αξία
όλων των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται
από μια οικονομία σε μια δεδομένη χρονική περίοδο.
• Για να κατανοήσουμε τις βασικές έννοιες πρέπει να είμαστε
σε θέση να απαντήσουμε τα παρακάτω ερωτήματα:
• Ερ. 1: Πότε ένα μέγεθος είναι ακαθάριστο και πότε καθαρό;
• Ερ.2: Ποια είναι τα τελικά προϊόντα και υπηρεσίες;
• Ερ. 3: Σε τι διαφέρει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν από το
Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν; 8
• Το ονομαστικό ΑΕΠ μετρά την αξία της παραγωγής στις τιμές
που επικρατούν όταν παράγεται το προϊόν.
• Το πραγματικό ΑΕΠ μετρά την αξία της παραγωγής στις τιμές
του έτους βάσης.
• Με άλλα λόγια, το ονομαστικό ΑΕΠ μετρά την χρηματική αξία
των αγαθών και υπηρεσιών, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ μετρά
την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων που διατίθενται
για αγαθά και υπηρεσίες.
• Είναι προφανές ότι αυτό που έχει σημασία για το πραγματικό
ΑΕΠ είναι ο πληθωρισμός.
• Πληθωρισμός είναι η τάση για συνεχή αύξηση των τιμών.
Ρυθμός πληθωρισμού είναι ο ποσοστιαίος ρυθμός αύξησης 9
του επιπέδου των τιμών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου.
• Ρυθμός Μεγέθυνσης είναι ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται
το πραγματικό ΑΕΠ.
• Το ποσοστό ανεργίας αντιστοιχεί στο τμήμα εκείνο του
εργατικού δυναμικού που δε μπορεί να βρει απασχόληση.
• Η μακροοικονομική επίδοση μιας οικονομίας εξαρτάται από

τον πληθωρισμό, την ανεργία και το ρυθμό μεγέθυνσης. Τα
τρία παραπάνω μεγέθη συσχετίζονται μέσω του οικονομικού
κύκλου.
• Ο οικονομικός κύκλος είναι η περισσότερο ή λιγότερο ομαλή
εξέλιξη των επεκτάσεων και των συστολών της οικονομικής
δραστηριότητας γύρω από τη μακροχρόνια τάση μεγέθυνσης 10
της οικονομίας.
Y
Μέγιστο
Τάση
Σχήμα 1
Ανάκαμψη
Κάμψη Ελάχιστο
t
• Η μακροχρόνια τάση του ΑΕΠ είναι η τροχιά που θα
ακολουθούσε το ΑΕΠ αν οι συντελεστές παραγωγής
απασχολούνταν πλήρως (δυνητικό προϊόν).
• Παραγωγικό ‘Έλλειμμα
Δυνητικό προϊόν Πραγματοποιηθέν προϊόν 11
• Το κατά-κεφαλήν ΑΕΠ μετρά την ποσότητα αγαθών και
υπηρεσιών που αντιστοιχούν σε κάθε άτομο.
• Χρησιμοποιείται για λόγους σύγκρισης του βιοτικού επιπέδου
μεταξύ χωρών.
• Είναι ένας δείκτης του ατομικού εισοδήματος σε μια
οικονομία, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το
μειονέκτημα ότι αποτελεί απλά ένα μέσο όρο.
• Δείκτης Τιμών είναι ένα μέτρο του μέσου επιπέδου των

τιμών ενός συνόλου αγαθών και υπηρεσιών σε σχέση με τις
τιμές που ίσχυσαν σ’ ένα δεδομένο έτος βάσης.
• Γενικά, υπάρχουν δύο τύποι δεικτών τιμών: 12
1. Δείκτης Σταθερής Στάθμισης (Δείκτης Laspeyres)
• Οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών σταθμίζονται με τις
ποσότητες των αγαθών και υπηρεσιών στο έτος βάσης.
n
pq t
i
0
i
L i 1
n
p
i 1
0
i qi0
• Όπου 0, το έτος βάσης.
13
2. Δείκτης Μεταβαλλόμενης Στάθμισης (Δείκτης Paasche)
• Οι τιμές σταθμίζονται με τις ποσότητες του τρέχοντος έτους.
n
pq t
i
t
i
P i 1
n
p i 1
0
i qit
• Όπου 0, το έτος βάσης.
14
• Ειδικότερα, οι κυριότεροι δείκτες τιμών είναι:
1. Δείκτης Τιμών Καταναλωτή

• Συγκρίνει το κόστος ενός καλαθιού αγαθών στο τρέχον έτος
με το κόστος του ίδιου καλαθιού στο έτος βάσης.
• Είναι ένας δείκτης Laspeyres.
• Δηλαδή:
pq t
i
0
i
.. .  i 1
n
p
i 1
0
i qi0
15
2. Δείκτης Τιμών Παραγωγού
• Συγκρίνει το κόστος ενός καλαθιού αγαθών, που
αγοράζονται από επιχειρήσεις και όχι από καταναλωτές,
στο τρέχον έτος με το κόστος του ίδιου καλαθιού στο έτος
βάσης.
• Είναι ένας δείκτης Laspeyres.
• Δηλαδή:
pq t
i
0
i
...  i 1
n
p
i 1
0
i qi0
16
3. Αποπληθωριστής του ΑΕΠ
• Είναι ένα μέτρο της μεταβολής του γενικού επιπέδου των
τιμών των αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο
ΑΕΠ μεταξύ δύο περιόδων.
• Αφορά μόνο τα αγαθά και υπηρεσίες που παράγονται στην
οικονομία.
 .  .

.
• Task 1: Ποιες είναι οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ του

Δ.Τ.Κ. και του Αποπληθωριστή του ΑΕΠ; 17
Σχέση Ανεργίας και Ρυθμού
Αύξησης του ΑΕΠ
• Νόμος του Okun:
• Υπάρχει αρνητική σχέση μεταξύ της πραγματικής μεγέθυνσης
και των μεταβολών του ποσοστού ανεργίας.
• Οι αυξήσεις στο ποσοστό ανεργίας συνοδεύονται από
μικρότερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ.
• Όσο μεγαλύτερος είναι ο ρυθμός αύξησης της ανεργίας, τόσο
μεγαλύτερη είναι η απόκλιση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ
από τον κανονικό ρυθμό (ρυθμός τάσης).
• Αντίστροφα, όσο περισσότερο αυξάνεται ο ρυθμός αύξησης
του ΑΕΠ (πάνω από το ρυθμό τάσης), τόσο μειώνεται το
ποσοστό της ανεργίας
18
Σχέση Ανεργίας και Ρυθμού

Αύξησης του ΑΕΠ
• Διαγραμματικά:
% ΑΕΠ
Σχήμα 2
0
% ανεργίας
• Σύμφωνα με τη μελέτη του Okun: u  0.4( y  2.5)
• Task 2: Πώς ερμηνεύεται η παραπάνω ισότητα; 19

Σχέση Ανεργίας και Πληθωρισμού
• Καμπύλη Phillips:
• O Phillips (1958) εξέτασε τη σχέση ανάμεσα στο ρυθμό
αύξησης των ονομαστικών μισθών και του ποσοστού
ανεργίας για το Η.Β. και την περίοδο 1861-1957.
• Τα αποτελέσματα φαίνονται στο διάγραμμα:
%w
Σχήμα 3
%u
• Όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό ανεργίας, τόσο χαμηλότερη 20

είναι η αύξηση του ονομαστικού μισθού.
Σχέση Ανεργίας και Πληθωρισμού

• Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η τελική μορφή της καμπύλης Phillips.
• Οι Solow & Samuelson (1960) διαμόρφωσαν την τελική της
μορφή:
π
Σχήμα 4
%u
• Ο πληθωρισμός και η ανεργία συνδέονται με μια στενή

αρνητική σχέση. 21
• Αμφισβήτηση: δεν ισχύει στη μακροχρόνια περίοδο.
Σχέση Πληθωρισμού και
Οικονομικού Κύκλου
• Ο πληθωρισμός ακολουθεί την πορεία του οικονομικού
κύκλου.
• Δηλαδή, ο πληθωρισμός τείνει να είναι υψηλός σε περιόδους
υψηλής ζήτησης.
• Αντίθετα, παρατεταμένες περίοδοι ύφεσης (χαμηλής
ζήτησης) τείνουν να μειώνουν το ρυθμό αύξησης των τιμών.
22
Συνολική Ζήτηση – Συνολική

Προσφορά
• Η ισορροπία στην οικονομία προσδιορίζεται από την
αλληλεπίδραση της συνολικής ζήτησης και της συνολικής
προσφοράς.
• Η ισορροπία επιτυγχάνεται όταν AD = AS.
p
AS
A Σχήμα 5
P1
AD
23
y
Y1
Προσφορά
• Οι μεταβολές των καμπυλών επηρεάζουν την ισορροπία.
• Τι συμβαίνει όταν μεταβληθεί η συνολική ζήτηση;
• Το αποτέλεσμα εξαρτάται από τα επίπεδα πλήρους
απασχόλησης.
p
AS
P2 Β
A Σχήμα 6
P1
AD’
AD
24
y
Y1 Υ2

Προσφορά
• Η περίπτωση του Σχήματος 6 δείχνει ότι αν δεν υπάρχουν
περιορισμοί στην παραγωγή και δεν απασχολούνται πλήρως
οι παραγωγικοί συντελεστές, τότε η αύξηση της συνολικής
ζήτησης προκαλεί αύξηση του εισοδήματος με μικρή
(σχετικά) αύξηση των τιμών.
• Αντίθετα, αν η οικονομία βρίσκεται κοντά στα επίπεδα

πλήρους απασχόλησης, τότε η αύξηση της συνολικής ζήτησης
θα προκαλέσει πληθωρισμό (βλ. Σχήμα 7).
25
Προσφορά
P AS
Σχήμα 7
B
P2
A AD’
P1
AD
Y
Y
• Συνεπώς, το αποτέλεσμα εξαρτάται από την κλίση της AS.
• Στην πραγματικότητα, η καμπύλη AS δεν είναι ευθεία
γραμμή. Σε χαμηλά επίπεδα προϊόντος είναι οριζόντια και
καθώς το προϊόν πλησιάζει το δυνητικό γίνεται πιο κάθετη. 26
Μετά το δυνητικό προϊόν είναι εντελώς κάθετη (βλ. Σχήμα 8).

Προσφορά
P
AS Σχήμα 8
AD
Y
• Η κλίση της AS είναι σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ των

σχολών οικονομικής σκέψης.
27
Μακροοικονομική Πολιτική
• Η Νομισματική πολιτική ελέγχεται από την Κεντρική
Τράπεζα.
• Τα εργαλεία της Νομισματικής Πολιτικής είναι οι μεταβολές
της ποσότητας τους χρήματος, το προεξοφλητικό επιτόκιο και
οι έλεγχοι του τραπεζικού συστήματος.
• Η Δημοσιονομική Πολιτική ελέγχεται από την Κυβέρνηση.
• Τα εργαλεία της Δημοσιονομικής Πολιτικής είναι οι
φορολογικοί συντελεστές και οι δημόσιες δαπάνες.
• Οι σταθεροποιητικές πολιτικές (ή αντικυκλικές πολιτικές)

είναι νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές, οι οποίες
έχουν στόχο να μετριάζουν της διακυμάνσεις της οικονομίας. 28
Εθνικοί Λογαριασμοί
• Έχουμε ήδη αναφέρει τους εθνικούς λογαριασμούς, όπως
Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν , Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, κτλ.
• Είναι χρήσιμο να εξάγουμε το διαθέσιμο προσωπικό
εισόδημα, το οποίο είναι το εισόδημα των νοικοκυριών που
διατίθεται για δαπάνες και αποταμίευση.
• Έχουμε:
• Ακαθ. Εθν. Προϊόν Ακαθ. Εγχ. Προϊόν

Πληρωμές Συντελεστών Παραγωγής από το Εξωτερικό
Πληρωμές Συντελεστών Παραγωγής στο Εξωτερικό
29
• Καθαρό Εθν. Προϊόν Ακαθ. Εθν. Προϊόν Αποσβέσεις
Εθνικοί Λογαριασμοί
• Εθνικό Εισόδημα Καθαρό Εθν. Π. Έμμεσοι Επιχ. Φόροι
• Προσωπικό Εισόδημα Εθνικό Εισόδημα Εταιρικά Κέρδη

Εισφορές Κοινωνικής Ασφάλισης
Καθαροί Τόκοι Μερίσματα
Μεταβ. Πληρ. Δημοσίου σε Ιδιώτες
Προσωπικό Εισόδημα από τόκους
• Διαθέσιμο Προσωπικό Εισόδημα Προσωπικό Εισόδημα

Προσωπικός φόρος και μη-φορολογικές πληρωμές.
30
Εθνικολογιστικές Ταυτότητες
• Έστω μια οικονομία χωρίς δημόσιο τομέα και εξωτερικό
εμπόριο.
• Τότε, το προϊόν είτε καταναλώνεται είτε επενδύεται:

Y CI (1)
• Επίσης, το εισόδημα είτε καταναλώνεται είτε αποταμιεύεται:
• Y CS (2)
• Από (1) και (2), έχουμε:
C  I Y C S (3) 31
• Η σχέση (3) λέει ότι η αξία του προϊόντος που παράχθηκε
είναι ίση με το εισόδημα που δημιουργήθηκε, το οποίο στη
συνέχεια καταναλώθηκε ή αποταμιεύτηκε.
• Η σχέση (3) γράφεται:
I Y C  S (4)
• Η σχέση (4) είναι μια ταυτότητα που λέει ότι η επένδυση

είναι ίση με την αποταμίευση.
32
• Στη συνέχεια, εισάγουμε το κράτος και το εξωτερικό εμπόριο:
Y  C  I  G  NX (5)
YD  Y  TR  TA (6)
YD  C  S (7)
YD = διαθέσιμο εισόδημα, TR = μεταβιβ. Πληρωμές, ΤΑ = φόροι.

(8) 33
C  S  YD  Y  TR  TA
• Αφαιρούμε S και από τα δύο μέλη:
C  YD  S  Y  TR  TA  S (9)
• Από (9) και (5) έχουμε:
Y  C  I  G  NX
Y  Y  TR  TA  S  I  G  NX
S  I  (G  TR  TA)  NX
• Η τελευταία σχέση δείχνει ότι αν η αποταμίευση είναι ίση με
την επένδυση, τότε το έλλειμμα του κρατικού
προϋπολογισμού αντανακλάται σε ένα εμπορικό (εξωτερικό)
έλλειμμα. 34
ΔΙΑΛΕΞΗ 2
ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗ
2
Εισόδημα και Δαπάνη
Συνολική Ζήτηση
Ισορροπία Παραγωγής
Συνάρτηση Κατανάλωσης
Συνάρτηση Αποταμίευσης
Επενδύσεις
Πολλαπλασιαστές
Δημόσιος Τομέας
Προϋπολογισμός
3
• Έστω ότι δεν υπάρχει ούτε δημόσιος τομέας, ούτε εξωτερικό
εμπόριο (G=TA=TR=NX=0).
• Τότε, η ταυτότητα ισορροπίας είναι:
C  I Y C S
• Ερώτηση: Τι είναι αυτό που προσδιορίζει το ύψος της

παραγωγής (Υ)?
• Απάντηση: Η συνολική Ζήτηση (το σύνολο των προϊόντων και
υπηρεσιών που ζητούνται στην οικονομία)
• Υπόθεση Απλοποίησης: Η συνολική ζήτηση είναι ανεξάρτητη

4
από το εισόδημα.
• Task 1: Ποια θα είναι η κλίση της AD;
• Για να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που προσδιορίζει το ύψος

της παραγωγής και του εισοδήματος, εξετάζουμε την έννοια
της ισορροπίας παραγωγής.
• Ισορροπία Παραγωγής επιτυγχάνεται όταν η ποσότητα του

προϊόντος που έχει παραχθεί είναι ίση με την ποσότητα που
ζητήθηκε.
Ισορροπία Παραγωγής
AD
Σχήμα 1
45
E
AD
Y
Υ1
• Η ισορροπία υπάρχει στο σημείο Ε, όπου AD=Y.
• Μόνο στο σημείο Ε δεν υπάρχει τάση μεταβολής των
αποθεμάτων.
• Αν Υ>Υ1, τότε τα αποθέματα αυξάνονται και οι επιχειρήσεις
μειώνουν την παραγωγή (μέχρι να φθάσει στο Υ1). 6
• Αν Υ<Υ1, τότε τα αποθέματα μειώνονται και οι επιχειρήσεις
αυξάνουν την παραγωγή (μέχρι να φθάσει στο Υ1).
Πραγματική Συνολική Ζήτηση –
Σχεδιαζόμενη Συνολική Ζήτηση
• Η πραγματική συνολική ζήτηση είναι:
AD  C  I
Y CI
AD  Y
• Δηλαδή, η πραγματική συνολική ζήτηση είναι ίση με την

παραγωγή.
• Η σχεδιαζόμενη συνολική ζήτηση είναι το σύνολο της κατανάλωσης
που σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν τα νοικοκυριά συν το
σύνολο των επενδύσεων που σχεδιάζουν οι επιχειρήσεις.
• Στο επίπεδο ισορροπίας, ισχύει:
Πραγματική Συνολική Ζήτηση Σχεδιαζόμενη Συνολική Ζήτηση
7
Πραγματική Συνολική Ζήτηση –

Σχεδιαζόμενη Συνολική Ζήτηση
• Αν δεν ισχύει η παραπάνω ισότητα, τότε υπάρχει μη-
σχεδιασμένη μεταβολή των αποθεμάτων (IU):
IU = Y -AD
• Άρα, η παραγωγή βρίσκεται στο επίπεδο ισορροπίας όταν

είναι ίση με τη συνολική ζήτηση. Δηλαδή:
Y = AD και IU = 0
8
• Υποθέτουμε ότι η συνολική ζήτηση εξαρτάται από το εισόδημα.
• Η συνολική ζήτηση αποτελείται από την κατανάλωση και την

επένδυση.
• Η συνάρτηση κατανάλωσης είναι:

C = cY (χωρίς αυτόνομο τμήμα)
C = α + cY (με αυτόνομο τμήμα)
όπου c = οριακή ροπή προς κατανάλωση (0 < c < 1)
δείχνει πόσο αναμένεται να αυξηθεί η κατανάλωση λόγω της

αύξησης του εισοδήματος κατά μία μονάδα 9
C C= α + cY
Σχήμα 2
C=cY
• Task 2: Ποια θα είναι η κατανάλωση όταν Υ=0;
10
Συνάρτηση Αποταμίευσης
• Γνωρίζουμε ότι : S=Y–C
• Άρα, η συνάρτηση αποταμίευσης είναι:
S = Y –cY S = (1-c)Y (χωρίς αυτόνομο τμήμα)
S = Y – α - cY S = -α + (1-c)Y (με αυτόνομο τμήμα)
Όπου (1-c) = οριακή ροπή προς αποταμίευση.
Task 3: Τι δείχνει η οριακή ροπή προς αποταμίευση;
S S = (1-c)Y Σχήμα 3
S = - α + (1-c)Y
0
Y
11
-α
• Η συνολική ζήτηση είναι:
AD  C  I
όπου I  A
AD  cY  A
AD
45
AD = A + cY
E
AD1 C=cY Σχήμα 4
A I
12
Y1 Y
• Στο σημείο ισορροπίας έχουμε:
Y  AD Y (1  c)  A
1
AD  A  cY Y0  A
1 c
Επίπεδο ισορροπίας εισοδήματος, στο οποίο η συνολική

ζήτηση είναι ίση με την παραγωγή.
• Task 4: Τι θα συμβεί αν αυξηθεί η οριακή ροπή προς

κατανάλωση ή η αυτόνομη δαπάνη;
13
Αποταμίευση και Επενδύσεις

• Έχουμε:
Y  AD
Y  C  AD  C
SI
S, I
S = (1-c)Y
Σχήμα 5
E
I
14
Y0 Y
Πολλαπλασιαστής Δαπάνης
• Ερώτηση: Πόσο θα αυξηθεί το εισόδημα αν η αυτόνομη
δαπάνη αυξηθεί κατά μία νομισματική μονάδα;
• Απάντηση: Εξαρτάται από την τιμή του πολ/στη δαπάνης.
• Ας δούμε τα στάδια μεταβολής της AD:
Αυτόνομη Αύξηση Αύξηση Συνολική Αύξηση
Αύξηση Συνολικής Παραγωγής Εισοδήματος
Δαπάνης Ζήτησης
Στάδιο 1 ΔΑ ΔΑ ΔΑ ΔΑ
Στάδιο 2 ----- cΔΑ cΔΑ (1+c)ΔΑ
Στάδιο 3 -----
c 2 A c 2 A (1  c  c 2 )A
15
Στάδιο 4 ----- (1  c  c 2  c3 )A
c 3 A c 3 A
• Άρα:
AD  A  cA  c 2 A  c3A  ....  A(1  c  c 2  c3  ...)
• Με γεωμετρική πρόοδο, έχουμε:
1
Y  A
1 c
Y 1

A 1  c
Δείχνει την ποσότητα με την οποία
Πολ/στης δαπάνης μεταβάλλεται η παραγωγή και το 16
εισόδημα όταν η αυτόνομη συνολική
ζήτηση αυξάνεται κατά μία μονάδα.
• Εναλλακτικά, ο πολ/στης δαπάνης μπορεί να βρεθεί ως εξής:
Y  AD Y  A  cY
1
AD  A  cY Y  A
1 c
Y 1

A 1  c
17
Γραφική Παράσταση Πολ/στη

AD
Σχήμα 6
45
E’ AD’ = A’ + cY
ΔΑ
AD = A + cY
A’
E
ΔΥ
A
Y’ Y
Y
• Παρατηρήσεις: (1) ΔΥ>ΔΑ, (2) ΔΥ=(1/1-c)ΔΑ,
(3) Όσο μεγαλύτερο είναι το c, τόσο πιο κάθετη είναι η AD και
18
άρα τόσο πιο μεγάλη είναι αύξηση του Υ.
• Το Κράτος (Δημόσιος Τομέας) επηρεάζει το εισόδημα
ισορροπίας μέσω:
1. Δημοσίων Δαπανών (G)
2. Φόρων (ΤΑ)
3. Μεταβιβαστικών Πληρωμών (TR)
• Η ταυτότητα ισορροπίας είναι: C  I  G  (TR  TA)  C

• Η συνολική ζήτηση είναι: AD  C  I  G
• Η Κατανάλωση εξαρτάται από το διαθέσιμο εισόδημα (YD)
C  cYD  C  c(Y  TR  TA)
• Υποθέτουμε ότι G  G, TR  TR , TA  tY 19
• Άρα: C  c(Y  TR  tY )  C  cTR  c(1  t )Y
• Η συνολική ζήτηση είναι: AD  (cTR  I  G )  c(1  t )Y
Σχήμα 7 Αυτόνομη δαπάνη

AD
45°
AD = I +cY
E’ AD = (I+G+cTR) +c(1-t)Y
A’
E
A
Y
Y0 Y’0
20
• Task 5: Σε τι διαφέρουν τα δύο σημεία ισορροπίας;
Πολ/στες Δαπάνης
• Το εισόδημα ισορροπίας είναι:
Y  A  c(1  t )Y
AD  (cTR  I  G )  c(1  t )Y
Y  AD
1
Y0  (G  cTR  I )
1  c (1  t )
• Ο νέος πολλαπλασιαστής δαπάνης είναι:
1
21
1  c (1  t )
Y 1
• Πολ/στης Δημοσίων Δαπανών: 
G 1  c(1  t )
AD Σχήμα 8
45°
AD = A’ + c(1-t)Y
Ε’
ΔG
AD = A + c(1-t)Y
Α’
Ε
ΔY
Α
Y 22
Y0 Y’0
Y c
• Πολ/στης Μεταβιβ. Πληρωμών: 
TR 1  c(1  t )
AD Σχήμα 9
45°
AD = A’ + c(1-t)Y
Ε’
ΔTR
AD = A + c(1-t)Y
Α’
Ε
ΔY
Α
Y 23
Y0 Y’0
• Έστω ότι μειώνεται ο φορολογικός συντελεστής t. Ποια θα
είναι η μεταβολή στο εισόδημα ισορροπίας;
• Έχουμε: Y0  AD
AD  cY0 t  c (1  t ')Y0
Μεταβολή δαπάνης Μεταβολή δαπάνης

λόγω μείωσης του t λόγω αύξησης του
εισοδήματος
24
• Από τις παραπάνω σχέσεις έχουμε:
Y0  cY0 t  c(1  t ')Y0

1
Y0   cY0 t
1  c(1  t )
AD
45° Σχήμα 10
AD = A + c(1-t’)Y
Ε’
AD = A + c(1-t)Y
25
Ε
Y
• Το πλεόνασμα του προϋπολογισμού ορίζεται ως εξής:
BS  TA  G  TR  BS  tY  G  TR
• Μπορεί να έχει την ακόλουθη πορεία:

BS Σχήμα 11
BS = tY –G -TR
0
Y
-G+TR
• Σε χαμηλά επίπεδα εισοδήματος, αναμένεται να είναι

ελλειμματικός 26
• Σε υψηλά επίπεδα εισοδήματος, αναμένεται να είναι
πλεονασματικός
• Με ποιο τρόπο η Δημοσιονομική πολιτική επηρεάζει το
πλεόνασμα του προϋπολογισμού;
• Έστω ότι αυξάνονται οι δημόσιες δαπάνες. Τότε:
BS  TA  G 
BS  t Y  G 
 1 
BS  t   G   G 
1  c(1  t ) 
 (1  c)(1  t ) 
BS     G
 1  c (1  t ) 
27
• Δηλαδή, το πλεόνασμα του προϋπολογισμού μειώνεται.
Πλεόνασμα Προϋπολογισμού
Πλήρους Απασχόλησης
• Πολλές φορές υπάρχει η παρακάτω εσφαλμένη εντύπωση:
Πλεονασματικός προϋπολογισμός
Συσταλτική Δημοσιονομική Πολιτική
Ελλειμματικός Προϋπολογισμός
Επεκτατική Δημοσιονομική Πολιτική 28

• Δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη δημοσιονομική
πολιτική μόνο από την κατάσταση του προϋπολογισμού.
• Χρειαζόμαστε ένα κριτήριο που θα είναι ανεξάρτητο από τον
οικονομικό κύκλο.
• Αυτό είναι το πλεόνασμα πλήρους απασχόλησης
Μετρά το δημοσιονομικό αποτέλεσμα με βάση το εισόδημα

πλήρους απασχόλησης και όχι με βάση το πραγματοποιημένο
εισόδημα.
29
• Το πλεόνασμα πλήρους απασχόλησης είναι:
BS *  tY * G  TR
Υ* = προϊόν (εισόδημα) πλήρους απασχόλησης.
• Από τη διαφορά των δύο πλεονασμάτων, έχουμε την κυκλική

συνιστώσα του προϋπολογισμού:
BS *  BS  t (Y * Y )
• Αν Υ<Υ* τότε BS<BS*

• Αν Υ>Υ* τότε BS>BS*
• Άρα, σε περιόδους ύφεσης η κυκλική συνιστώσα τείνει να 30
δείχνει έλλειμμα, ενώ σε περιόδους άνθησης τείνει να δείχνει
πλεόνασμα.
Ειδικές Περιπτώσεις
Προϋπολογισμού
• Θεώρημα Ισοσκελισμένου Προϋπολογισμού (ή Θεώρημα
Μοναδιαίου Πολ/στη)
• Έστω ισόποση αύξηση των δημοσίων δαπανών και φόρων,

τότε το εισόδημα αυξάνεται κατά το ίδιο ακριβώς ποσό
αύξησης των δημοσίων δαπανών και φόρων.
• Ο πολ/στης του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού είναι 1.
AD  G  cYD
• Έχουμε: AD  G  c(Y0  TA)
YD  Y0  TA
31
Ειδικές Περιπτώσεις
Προϋπολογισμού
AD  G  c(Y0  TA)
Y0  G  c(Y0  TA)
AD  Y0
1
Y0  (G  cTA)
1 c
1
Y0  ( G  c  G ) Y0  G  TA
1 c
32
ΔΙΑΛΕΞΗ 3
ΤΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ IS-LM
(Μέρος Α)
Το Υπόδειγμα IS-LM
Εισαγωγή
Αγορά προϊόντων και καμπύλη IS
-Αλγεβρική μορφή
-Διαγραμματική Εξαγωγή
-Κλίση και Θέση της IS
-Σημεία εκτός καμπύλης IS
Αγορά περιουσιακών στοιχείων και καμπύλη LM
-Αγορά Χρήματος και Ισορροπία
-Διαγραμματική Εξαγωγή
-Νομισματική Πολιτική και LM
-Κλίση και Θέση της LM
-Αλγεβρική διατύπωση
-Σημεία εκτός καμπύλης LM 3
Εισαγωγή
• Μέχρι τώρα ασχοληθήκαμε μόνο με την αγορά προϊόντων και
υπηρεσιών.
• Είδαμε πώς προσδιορίζεται το εισόδημα ισορροπίας δίνοντας
έμφαση στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών.
• Μια άλλη αγορά που επιδρά στο εισόδημα ισορροπίας είναι
η αγορά χρήματος γιατί αλληλεπιδρά με την αγορά αγαθών
και υπηρεσιών.
• Άρα, πρέπει να εντάξουμε στην ανάλυσή μας το χρήμα και το
επιτόκιο.
• Η ανάλυση βασίζεται στο υπόδειγμα IS-LM.

4
Εισαγωγή
• Η δομή του υποδείγματος IS-LM είναι:
Εισόδημα
ΑΓΟΡΑ ΑΓΟΡΑ
ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
Επιτόκιο
5
Νομισματική Πολιτική
Δημοσιονομική Πολιτική
Εισαγωγή
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ IS - LM
Καμπύλη IS Καμπύλη LM
Investment -Saving Liquidity - Money
Ισορροπία στην αγορά αγαθών Ισορροπία στην αγορά χρήματος 6
Αγορά Προϊόντων και Καμπύλη IS

• Η καμπύλη IS δείχνει τους συνδυασμούς επιτοκίου και
εισοδήματος για τους οποίους η αγορά αγαθών και
υπηρεσιών βρίσκεται σε ισορροπία.
• Διαγραμματικά:
i Σχήμα 1
IS
7
Y
Αλγεβρική Μορφή της IS
• Αρχικά, υποθέτουμε ότι η επένδυση δεν είναι αυτόνομη αλλά
αντίθετα εξαρτάται από το επιτόκιο.
• Έχουμε:
I  I  bi
Αυτόνομη Συντελεστής ευαισθησίας των

επένδυση επενδύσεων στις μεταβολές του
επιτοκίου
• Με b>0
8

i
Σχήμα 2
i1 A B
i2 B’ Ι’
Ι
Όταν μεταβάλλεται η αυτόνομη επένδυση, η καμπύλη Ι μετατοπίζεται παράλληλα.
Όταν μεταβάλλεται το επιτόκιο, έχουμε μετατοπίσεις πάνω στην ίδια την καμπύλη. 9
• Η συνολική ζήτηση είναι:
AD  C  I  G
AD  cTR  c(1  t )Y  I  bi  G
AD  A  c(1  t )Y  bi
• Στην ισορροπία, ισχύει: Υ=AD. Άρα, έχουμε:
Y  A  c(1  t )Y  bi
[1  c(1  t )]Y  A  bi 10

• Η αλγεβρική μορφή της IS είναι:
1
Y ( A  bi )
1  c(1  t )
Δείχνει την κλίση της IS 11

πολλαπλασιαστής
Διαγραμματική Εξαγωγή της IS
AD 45
AD1
Σχήμα 3 A
AD2
A-bi1 B
A-bi2
Y
Y2 Y1
i i
i2 i2 B’
i1 i1 A’
12
I IS
I Y
I2 I1 Y2 Y1
• Με δεδομένο το επιτόκιο, η αύξηση της προγραμματισμένης
δαπάνης μετατοπίζει την IS προς τα πάνω και δεξιά.
• Με ποιο τρόπο επηρεάζει η Δημοσιονομική πολιτική την

καμπύλη IS;
• Task: Πώς αναμένεται να μετατοπιστεί η καμπύλη IS αν

μειωθεί (ή αυξηθεί) η δημόσια δαπάνη;
13
AD 45
AD1
Σχήμα 4 A
AD2
A-bi1 B
A’-bi1
Y
Y2 Y1
i i
i1 i1 B’ A’
14
I IS’ IS
I Y
I1 Y2 Y1
Κλίση και Θέση της IS

• Η αλγεβρική μορφή της IS, όπως έχει ήδη εξαχθεί, είναι:
1
Y  ( A  bi )
1  c(1  t )
• Η παραπάνω σχέση δείχνει τους δυνατούς συνδυασμούς
εισοδήματος και επιτοκίου, με αμετάβλητη τη δημοσιονομική
πολιτική, που επιτυγχάνουν ισορροπία στην αγορά αγαθών
και υπηρεσιών.
• Η κλίση της IS είναι αρνητική.
• Η απόλυτη τιμή της κλίσης εξαρτάται από το b, το c και το t.
15
• Όσο μεγαλύτερο είναι το b, τόσο πιο ευαίσθητες είναι οι
επενδύσεις στις μεταβολές του επιτοκίου, άρα και το
εισόδημα είναι πιο ευαίσθητο.
• Έτσι, όταν το b είναι μεγάλο, μια μικρή αύξηση του επιτοκίου
μειώνει αρκετά το εισόδημα
• Η IS τείνει να γίνεται πιο οριζόντια όσο αυξάνεται το b.
i IS με μικρό b
Σχήμα 5
i2
Α
i1
IS με μεγάλο b 16
IS
Y2 Y2 Y1 Y

• Όσο μεγαλύτερο είναι το c, τόσο μεγαλύτερη είναι η
μεταβολή που προκαλείται στο εισόδημα από μια μεταβολή
στο επιτόκιο.
• Όσο μεγαλύτερο είναι το c, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο
πολ/στης επενδύσεων.
• Η IS τείνει να γίνεται πιο οριζόντια όσο αυξάνεται το c.
i IS με μικρό c
Σχήμα 6
i2
Α
i1
IS με μεγάλο c 17
IS
Y2 Y2 Y1 Y
Πολ/στης και κλίση της IS
• Η τιμή του πολλαπλασιαστή επηρεάζει την κλίση της IS.
• Όσο μεγαλύτερος είναι ο πολλαπλασιαστής, τόσο πιο

οριζόντια είναι η IS (μικρότερη κλίση).
• Άρα, όσο μεγαλύτερος είναι ο πολλαπλασιαστής, τόσο

μεγαλύτερη είναι η μεταβολή του εισοδήματος λόγω μιας
δεδομένης μεταβολής του επιτοκίου.
• Διαγραμματικά, έχουμε:
18
Πολ/στης και κλίση της IS

AD
45 AD’
AD’
AD με μεγάλο πολ/στη
-bΔi AD με μικρό πολ/στη
Y
i
i1
Σχήμα 7
i2 IS 19
IS
Y1 Y1 Y2 Y2 Y
Σημεία εκτός της IS
AD
Ε2 45 AD2
Ε3 AD1
Ε4
Ε1
Y1 Y2 Y
i
i1 Ε1 Ε4
Σχήμα 8
i2 IS 20
Ε3
Ε2
Y1 Y2 Y

• Τα σημεία E1 και Ε2 είναι σημεία ισορροπίας.
• Task: Ισχύει το ίδιο και για τα σημεία E3 και Ε4;

• Σχετικά με το Ε3:
• Τα σημεία Ε3 και Ε2 αντιστοιχούν στο ίδιο επιτόκιο. Άρα,
στα σημεία αυτά η συνολική ζήτηση είναι ίδια (AD2).
• Όμως, στο Ε3 η παραγωγή (Υ) είναι μικρότερη. Δηλαδή:
• Ε2 Υ2 Άρα, στο Ε3, έχουμε: Υ1 < AD2

• Ε3 Υ1
21
Υπερβάλλουσα Ζήτηση
• Τα σημεία Ε1 και Ε4 αντιστοιχούν στο ίδιο επιτόκιο. Άρα,
στα σημεία αυτά η συνολική ζήτηση είναι ίδια (AD1).
• Όμως, στο Ε4 η παραγωγή (Υ) είναι μεγαλύτερη. Δηλαδή:
• Ε1 Υ1 Άρα, στο Ε4, έχουμε: Υ2 > AD1

• Ε4 Υ2
Υπερβάλλουσα Προσφορά
22

• Άρα, στην περιοχή πάνω και δεξιά από την IS υπάρχει
υπερβάλλουσα προσφορά προϊόντων.
• Αντίθετα, στην περιοχή κάτω και αριστερά από την IS υπάρχει
υπερβάλλουσα ζήτηση προϊόντων.
i
Υπερβάλλουσα
Προσφορά
Ζήτηση IS
Σχήμα 9
23
Y
Αγορά Περιουσιακών Στοιχείων
• Περιουσιακά στοιχεία είναι το χρήμα, οι ομολογίες, οι
μετοχές και άλλες μορφές πλούτου.
• Τα άτομα κατέχουν στο χαρτοφυλάκιό τους τοκοφόρα
(ομολογίες, μετοχές) και μη-τοκοφόρα περιουσιακά στοιχεία
(χρήμα).
• Με ποιο τρόπο αποφασίζουν πόσο χρήμα και πόσες
ομολογίες θα κατέχουν;
• Αυτές είναι οι αποφάσεις χαρτοφυλακίου και επηρεάζονται

από διάφορους παράγοντες (π.χ. εισόδημα, επιτόκιο).
24

• Περιορισμός του Πλούτου:
• Συνολικός Πλούτος = Ζήτηση Χρήματος + Ζήτηση Ομολογιών

Ζήτηση για
• Από την πλευρά της ζήτησης: πραγμ.
διαθέσιμα
Πραγμ. WN
 L  DB Πραγμ. Ζήτηση
Αξία
P για ομολογίες
Πλούτου
• Από την πλευρά της προσφοράς:

Πραγμ. Αξία
Συνολικός WN M προσφερόμενων
πραγμ.
  SB ομολογιών 25
P P
πλούτος
Συνολικά πραγμ.
διαθέσιμα
M
L  DB   SB 
P
M
(L  )  ( DB  SB )  0
P
• Άρα, όταν η αγορά χρήματος βρίσκεται σε ισορροπία, τότε

και η αγορά ομολογιών θα βρίσκεται σε ισορροπία.
• Ακόμα, αν υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση χρήματος, τότε θα

υπάρχει ισόποση υπερβάλλουσα προσφορά ομολογιών.
26
• Task: Τι συμβαίνει αν L<M/P;

• Η Ζήτηση Χρήματος είναι: L  kY  hi
i Σχήμα 10
κΔΥ
i1 A B
i2 B’ L’
L
L
Όταν μεταβάλλεται το επιτόκιο, έχουμε μετατοπίσεις πάνω στην ίδια την καμπύλη.
27
Όταν μεταβάλλεται το εισόδημα, η καμπύλη μετατοπίζεται παράλληλα.
Αγορά Χρήματος και Ισορροπία
• Η καμπύλη LM εκφράζει τους δυνατούς συνδυασμούς
επιτοκίου και εισοδήματος που εξασφαλίζουν ισορροπία στην
αγορά χρήματος.
• Το θεμελιώδες υπόβαθρο για την LM είναι η θεωρία
προτίμησης ρευστότητας.
• Υποθέσεις:
• 1) Η προσφορά χρήματος είναι εξωγενής
• 2) Οι τιμές είναι σταθερές στη βραχυχρόνια περίοδο
• 3) Η ζήτηση για χρήμα εξαρτάται μόνο από το επιτόκιο.
28

• Άρα, έχουμε:
i M/P Σχήμα 11
i*
L
M/P
M/P
• Σύμφωνα με τη θεωρία προτίμησης ρευστότητας, το επιτόκιο

προσαρμόζεται μέχρι να επιτευχθεί η ισορροπία στην αγορά 29
χρήματος.
• Task: Τι συμβαίνει όταν i  i * ;
• Να εξηγήσετε το μηχανισμό επίτευξης της ισορροπίας, όταν:
• i  i*
• Και i  i*
30

• Η μεταβολή της προσφοράς χρήματος επηρεάζει το επιτόκιο:
i M/P
M’’/P Σχήμα 12
M΄/P
i3
i1
i2
L
M/P
M3/P M1/P M2/P
Από Μ1 σε Μ2 (αύξηση προσφοράς χρήματος), έχουμε μείωση επιτοκίου.

Από Μ1 σε Μ3, (μείωση προσφοράς χρήματος), έχουμε αύξηση επιτοκίου. 31
Διαγραμματική Εξαγωγή της LM
• Υποθέτουμε ότι η ζήτηση για χρήμα εξαρτάται από το
επιτόκιο και το εισόδημα. Δηλαδή, L = L(i,Y).
Σχήμα 13
i M/P i
LM
i2 B i2 B’
A L(i,Y2) i1 A’
i1
L(i,Y1)
Y
M/P
Y1 Y2
32
Νομισματική Πολιτική και LM

i LM’’
i M/P LM
M’’/P
M΄/P Γ’ LM’
i3 Γ i3
A i1 A’
i1
B
i2 i2 B’
L
Y
M3/P M1/P M2/P Y1
Σχήμα 14
Η αύξηση της προσφοράς χρήματος μετατοπίζει την LM προς τα κάτω και

δεξιά.
33
Η μείωση της προσφοράς χρήματος μετατοπίζει την LM προς τα πάνω και
αριστερά.
Αλγεβρική Μορφή της LM
• H LM αποτελεί τους συνδυασμούς επιτοκίου και εισοδήματος
που ικανοποιούν τη συνθήκη ισορροπίας στην αγορά
χρήματος, η οποία είναι:
M
 L (i, Y )
P
• Η ζήτηση για χρήμα είναι:
L(i, Y )  kY  hi
M
 kY  hi 
P
M Αλγεβρική
hi  kY  
P μορφή της LM
k   1 M 34
i  Y   
 h  h P
Αλγεβρική Μορφή της LM

• Από την αλγεβρική διατύπωση της LM προκύπτει ότι:
• Είναι το επιτόκιο που εξισορροπεί την αγορά χρήματος για
κάθε δεδομένο επίπεδο εισοδήματος και προσφοράς
πραγματικών διαθεσίμων.
• Η Κλίση της είναι θετική.
• Η απόλυτη τιμή της κλίσης εξαρτάται από τους συντελεστές h
και k.
• Η αύξηση (μείωση) της πραγματικής προσφοράς χρήματος
μετατοπίζει την LM προς τα κάτω (πάνω).
35
Κλίση και Θέση της LM
• Όσο μεγαλύτερο είναι το k, τόσο πιο κατακόρυφη είναι η LM.
i LM με μεγάλο k
Σχήμα 15
LM
LM με μικρό k
• Δηλαδή, χρειάζεται μεγάλη αύξηση του επιτοκίου για να

αντισταθμίσει τη μεγάλη αύξηση της ζήτησης χρήματος που 36
προκλήθηκε από μια μικρή αύξηση του εισοδήματος.
Κλίση και Θέση της LM

• Όσο μεγαλύτερο είναι το h, τόσο πιο οριζόντια είναι η LM.
i LM με μικρό h
Σχήμα 16
LM
LM με μεγάλο h
• Δηλαδή, χρειάζεται μεγάλη αύξηση του εισοδήματος για να

αντισταθμίσει τη μεγάλη μείωση της ζήτησης χρήματος που 37
προκλήθηκε από μια μικρή αύξηση του επιτοκίου.
Σημεία εκτός της LM
Σχήμα 17
i M/P i
LM
E3 E2 i2 E3 E2
i2
E1
i1 E1 E4 i1 E4
L(i,Y2)
L(i,Y1)
Y
M/P Y1 Y2
38

• Τα σημεία E1 και Ε2 είναι σημεία ισορροπίας.
• Task: Ισχύει το ίδιο και για τα σημεία E3 και Ε4;

• Τα σημεία Ε3 και Ε2 αντιστοιχούν στο ίδιο επιτόκιο (i2) .
• Όμως, στο Ε3 το εισόδημα (Υ) είναι μικρότερο.
• Άρα, η ζήτηση για χρήμα είναι μικρότερη στο E3.
Άρα, στο Ε3, έχουμε: L < M/P
39
Υπερβάλλουσα Προσφορά
• Τα σημεία Ε4 και Ε1 αντιστοιχούν στο ίδιο επιτόκιο (i1) .
• Όμως, στο Ε4 το εισόδημα (Υ) είναι μεγαλύτερο.
• Άρα, η ζήτηση για χρήμα είναι μεγαλύτερη στο E4.
Άρα, στο Ε4, έχουμε: L > M/P
Υπερβάλλουσα Ζήτηση
40

• Άρα, στην περιοχή πάνω και αριστερά από την LM υπάρχει
υπερβάλλουσα προσφορά χρήματος.
• Αντίθετα, στην περιοχή κάτω και δεξιά από την LM υπάρχει
υπερβάλλουσα ζήτηση χρήματος.
i
Υπερβάλλουσα LM Σχήμα 18
Προσφορά
Ζήτηση
41
Y
ΔΙΑΛΕΞΗ 4
ΤΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ IS-LM
(Μέρος Β)
Το Υπόδειγμα IS-LM
Ισορροπία στις Αγορές Αγαθών και Χρήματος
Ανισορροπία και Διαδικασία Προσαρμογής
Μηχανισμός Μεταβίβασης
Νομισματική Πολιτική και κλίση της IS
Δημοσιονομική Πολιτική και κλίση της LM
Αλληλεπίδραση Πολιτικών
Νομισματική Κάλυψη Δημοσιονομικής Επέκτασης
Πολιτική Επιδότησης Επενδύσεων
Συνδυασμός Πολιτικών
3
Εξωγενείς Διαταραχές
Ισορροπία στις Αγορές Αγαθών και
Χρήματος
• Πρέπει να υπάρχει ταυτόχρονη ισορροπία και στις δύο αγορές
καθώς υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ εισοδήματος και
επιτοκίου.
Αγορά Χρήματος Προσφορά Επιτόκιο

Ζήτηση
Εισόδημα Αγορά Αγαθών Παραγωγή

Εισόδημα 4
Ισορροπία στις Αγορές Αγαθών

και Χρήματος
• Η Βραχυχρόνια ισορροπία επιτυγχάνεται στο σημείο όπου
τέμνονται οι καμπύλες IS και LM.
i LM Σχήμα 1
Ε
i*
IS
Y
Y
5
Η Ανισορροπία και η διαδικασία
προσαρμογής
Περιοχή Ι:
Υπερβ. προσφορά χρήματος
Σχήμα 2 Υπερβ. Προσφορά αγαθών
Περιοχή ΙΙ:
LM
i Υπερβ. προσφορά χρήματος
Ι
Υπερβ. ζήτηση αγαθών
Ε
i* ΙΙ ΙV
Περιοχή ΙΙΙ:
ΙΙΙ Υπερβ. ζήτηση χρήματος
IS
Υπερβ. ζήτηση αγαθών
Y
Y
Περιοχή ΙV: 6
Υπερβ. ζήτηση χρήματος
Υπερβ. Προσφορά αγαθών
Η Ανισορροπία και η διαδικασία

προσαρμογής
• Το επιτόκιο και το εισόδημα προσαρμόζονται μέχρι να
φτάσουμε στο σημείο ισορροπίας.
Σχήμα 3
• Έστω ότι βρισκόμαστε στην περιοχή Ι:
Το επιτόκιο θα αρχίσει να
LM
i
Ι μειώνεται γιατί υπάρχει υπερβ.
Προσφορά χρήματος.
Ε
i*
Οι επιχειρήσεις θα μειώσουν την
παραγωγή λόγω της υπερβ.
IS Προσφοράς αγαθών.
Y Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται

Y μέχρι να φθάσουμε στο σημείο Ε.
7
Η αγορά χρήματος προσαρμόζεται πιο άμεσα και γι’ αυτό ισορροπεί πιο
γρήγορα. Έτσι, η διαδικασία προσαρμογής κινείται πάνω στην LM.
• Έστω ότι η Κεντρική Τράπεζα αυξάνει την προσφορά
χρήματος.
Σχήμα 4
i LM
LM’ Η μετάβαση από το Α στο Γ
Α περνά από το ενδιάμεσο
i1
Γ σημείο Β.
(1/κ)(ΔΜ/P)
i3
i2 IS
Β Από το B στο Γ έχουμε
Y αύξηση του εισοδήματος
Y1 Y2 και του επιτοκίου.
Task: 8
1. Γιατί αυξάνεται το εισόδημα;
2. Για ποιους λόγους αυξάνεται και το επιτόκιο;
Μηχανισμός Μεταβίβασης
• Μηχανισμός μεταβίβασης της μεταβολής της προσφοράς
χρήματος στη συνολική ζήτηση:
• Η μεταβολή της προσφοράς χρήματος επηρεάζει τις
αποφάσεις χαρτοφυλακίου.
• Η μεταβολής της σύνθεσης χαρτοφυλακίου μεταβάλει το
επιτόκιο, το οποίο επιδρά στη συνολική ζήτηση.
• Δηλαδή, η δαπάνη προσαρμόζεται στο νέο επιτόκιο και τέλος,
το συνολικό προϊόν-εισόδημα προσαρμόζεται στη μεταβολή
της συνολικής ζήτησης.
• Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο
ισχυρός ανάλογα με τις ισχύουσες συνθήκες.
• Δύο ειδικές περιπτώσεις είναι:
1. Η παγίδα ρευστότητας >>>> οριζόντια LM 9
2. Η Κλασική περίπτωση >>>> κάθετη LM
Παγίδα Ρευστότητας
• Στην κατάσταση παγίδας ρευστότητας το επιτόκιο είναι τόσο
χαμηλό που κανείς δεν πιστεύει ότι μπορεί να μειωθεί έστω
κι αν αυξηθεί η προσφορά χρήματος.
• Τα άτομα παρακρατούν οποιαδήποτε προσφερόμενη
ποσότητα χρήματος.
• Γιατί???
• Όταν το επιτόκιο είναι χαμηλό, τα άτομα δεν επιθυμούν να
διακρατούν ομόλογα.
• Έτσι, η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν παροτρύνει
κανένα να αγοράσει ομόλογα κι έτσι να μεταβληθεί το
επιτόκιο (δηλαδή, να μειωθεί).
10
Παγίδα Ρευστότητας
• Στην περίπτωση αυτή, η LM είναι οριζόντια και δεν
μεταβάλλεται.
• Συνεπώς, η νομισματική πολιτική δεν είναι σε θέση να
επηρεάσει το επιτόκιο, τη συνολική ζήτηση και το εισόδημα.
i
Σχήμα 5
i1 E
LM
IS 11
Y
Y1
Κλασική Περίπτωση
• Βασική υπόθεση είναι ότι η ζήτηση χρήματος δεν
επηρεάζεται από τις μεταβολές του επιτοκίου.
• Άρα, η ζήτηση χρήματος εξαρτάται μόνο από το εισόδημα
(βλ. ποσοτική θεωρία του χρήματος).
• Συνεπώς, η LM θα είναι κάθετη.
• Σε αντίθεση με την παγίδα ρευστότητας, η νομισματική

πολιτική μπορεί να επηρεάσει το εισόδημα και τη συνολική
ζήτηση στο μέγιστο βαθμό.
• Έστω, ότι αυξάνεται η προσφορά χρήματος…

12
Κλασική Περίπτωση
i LM LM΄ Σχήμα 6
i1 Α
i2 Β
IS
Y
Y1 Y2
13
Νομισματική Πολιτική και Κλίση
της IS
• Γενικότερα, η αποτελεσματικότητα της Νομισματικής
πολιτικής (η ισχύς του μηχανισμού μετάβασης) εξαρτάται:
1. Από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά χρήματος.
2. Από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά αγαθών.
3. Από την αλληλεπίδραση μεταξύ Νομισματικής και
Δημοσιονομικής πολιτικής.
• Λόγω αυτής της αλληλεπίδρασης, η κλίση της καμπύλης IS

(όχι μόνο της LM) αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την
αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.
• Θα εξετάσουμε δύο ακραίες περιπτώσεις:
1. Πλήρως ελαστική IS 14
2. Πλήρως ανελαστική IS

της IS
1η περίπτωση: Πλήρως ελαστική IS
• Η IS είναι οριζόντια επειδή η ευαισθησία των επενδύσεων
στις μεταβολές του επιτοκίου είναι άπειρη.
• Η νομισματική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική.
• Task: Γιατί???
i
LM LM’ Σχήμα 7
A B
i* IS
15
Y1 Y2 Y
της IS
2η περίπτωση: Πλήρως ανελαστική IS
• Η IS είναι κάθετη επειδή η ευαισθησία των επενδύσεων στις
μεταβολές του επιτοκίου είναι μηδενική.
• Η νομισματική πολιτική είναι πλήρως αναποτελεσματική.
• Task: Γιατί??? IS
LM
i
LM’ Σχήμα 8
i1 A
B
i2
16
Y
Y1

της IS
• Συμπερασματικά, η αποτελεσματικότητα της Νομισματικής
πολιτικής αυξάνεται όσο αυξάνεται η ευαισθησία των
επενδύσεων στις μεταβολές του επιτοκίου.
ISανελ Σχήμα 9
LM
i
LM’
A
i1
i2ελ B ελ
ISελ
i2ανελ B ανελ
17
Y1 Y2ελ Y
Υ2ανελ
• Έστω ότι η Κυβέρνηση αυξάνει τις δημόσιες δαπάνες κατά
ΔG.
• Άρα, η αυτόνομη δαπάνη θα αυξηθεί κατά ΔG, ενώ το
εισόδημα θα αυξηθεί κατά G
1
• Όπου  
1  c (1  t )
• Διαγραμματικά…
18
Σχήμα 10
i LM Η μετάβαση από το Α στο Γ

Γ περνά από το ενδιάμεσο
i2
Α σημείο Β.
Β
i1
αΔG Παρατηρούμε ότι ΔΥ < αΔG
IS IS΄
ΔY
Y
Y1 Y3 Y2
Ακόμα, σε σύγκριση με το υπόδειγμα του Κεϋνσιανού σταυρού, η

αύξηση στο εισόδημα είναι τώρα μικρότερη.
19
Οφείλεται στο φαινόμενο της εκτόπισης του ιδιωτικού τομέα
(παραγκωνισμός ιδιωτικών επενδύσεων).
• Με τον όρο εκτόπιση ιδιωτικού τομέα ορίζουμε την
κατάσταση κατά την οποία, η επεκτατική δημοσιονομική
πολιτική προκαλεί αύξηση των επιτοκίων, μειώνοντας έτσι
την ιδιωτική δαπάνη και ειδικότερα την επένδυση.
• Ο βαθμός εκτόπισης του ιδιωτικού τομέα (άρα και η έκταση
αύξησης του εισοδήματος και του επιτοκίου) εξαρτάται από
τις κλίσεις των καμπυλών IS και LM και από την τιμή του
πολ/στη. Συγκεκριμένα:
1. Όσο πιο οριζόντια είναι η LM, τόσο μεγαλύτερες είναι οι
αυξήσεις του εισοδήματος και μικρότερες οι αυξήσεις του
επιτοκίου.
2. Όσο πιο οριζόντια είναι η IS, τόσο μικρότερες είναι οι
αυξήσεις του εισοδήματος και μεγαλύτερες οι αυξήσεις του
επιτοκίου. 20
3. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του πολλαπλασιαστή, τόσο
μεγαλύτερες είναι οι αυξήσεις του εισοδήματος και του
επιτοκίου και πιο σημαντική η μετατόπιση της IS.
• Όπως και στην περίπτωση της Νομισματικής πολιτικής, θα

εξετάσουμε δύο ακραίες περιπτώσεις:
1. Παγίδα Ρευστότητας
2. Κλασική Περίπτωση
21
Δημοσιονομική Πολιτική και κλίση
της LM
1η περίπτωση: Παγίδα Ρευστότητας (Πλήρως ελαστική LM)
• Η LM είναι οριζόντια επειδή δεν μπορεί να μεταβληθεί το
επιτόκιο.
• Η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρως αποτελεσματική.
i Σχήμα 11
A B
i* LM
IS IS’
22
Y1 Y2 Y

της LM
2η περίπτωση: Κλασική Περίπτωση (Πλήρως ανελαστική LM)
• Η LM είναι κάθετη επειδή η ευαισθησία της ζήτησης
χρήματος στις μεταβολές του επιτοκίου είναι μηδενική.
• Η δημοσιονομική πολιτική είναι πλήρως αναποτελεσματική.
• Η εκτόπιση του ιδιωτικού τομέα είναι πλήρης.
i LM
Σχήμα 12
B
i2
A
i1
IS IS’ 23
Y1 Y
της LM
• Συμπερασματικά, η αποτελεσματικότητα της Δημοσιονομικής
πολιτικής αυξάνεται όσο αυξάνεται η ευαισθησία της ζήτησης
χρήματος στις μεταβολές του επιτοκίου.
Σχήμα 13
i
LM ανελ
I2 ανελ Β ανελ
LM ελ
I2 ελ Β ελ
Α
i1
IS΄
IS 24
Y1 Y2 ανελ Y2 ελ Y
• Η αποτελεσματικότητα της μιας πολιτικής εξαρτάται από την
αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πολιτικών.
• Δηλαδή, η επίτευξη των στόχων της μιας πολιτικής (π.χ.
Δημοσιονομικής) εξαρτάται από τους στόχους της άλλης
πολιτικής (πχ. Νομισματικής).
• Έστω ότι η Κυβέρνηση επιθυμεί να αυξήσει τους φόρους.
• Η διαμόρφωση της ταυτόχρονης ισορροπίας εξαρτάται από
τους στόχους της Νομισματικής πολιτικής.
• Η Κ.Τ έχει 3 επιλογές:
1. Να διατηρήσει σταθερή την προσφορά χρήματος
2. Ν διατηρήσει σταθερό το επιτόκιο
25
3. Να διατηρήσει σταθερό το εισόδημα
Περίπτωση 1: Σταθερή Προσφορά Χρήματος
i
LM Σχήμα 14
A
i1
B
i2
IS’ IS
Y 26
Y2 Y1
Περίπτωση 2: Σταθερό Επιτόκιο
i LM’
LM Σχήμα 15
Γ A
i1
B
i2
IS΄ IS
Y 27
Y3 Y2 Y1
Περίπτωση 3: Σταθερό Εισόδημα
i
LM Σχήμα 16
LM’
A
i1
B
i2
i3 Γ
IS΄ IS
Y 28
Y2 Y1
Νομισματική Κάλυψη
Δημοσιονομικής Επέκτασης
• Παρόμοια περίπτωση αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο
πολιτικών είναι η νομισματική κάλυψη της δημοσιονομικής
επέκτασης.
• Έστω ότι η Κυβέρνηση αυξάνει τις Δημόσιες Δαπάνες (G).
• Task: Πώς αναμένονται να επηρεασθούν οι επενδύσεις;
S  I  (G  TR  TA)
Δημοσιονομικό Έλλειμμα
29
• Το Δημοσιονομικό Έλλειμμα αυξάνεται.
• Άρα για να ισχύει η παραπάνω ταυτότητα θα πρέπει να
μειωθεί η επένδυση.
• Συνεπώς, έχουμε εκτόπιση του ιδιωτικού τομέα.
• Η Κ.Τ, με σκοπό να αποφευχθεί η αύξηση των επιτοκίων και η

μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων, αυξάνει την προσφορά
χρήματος.
• Συνεπώς, η Κ.Τ καλύπτει, μέσω της αύξησης της προσφοράς

χρήματος, την αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος της
Κυβέρνησης. 30
Διαγραμματικά:
i
LM Σχήμα 17
LM’
B
i2
A Γ
i1
IS΄
IS
Y1 Y2 Y3 Y 31
Πολιτική Επιδότησης Επενδύσεων
• Σε κάθε ύψος επιτοκίου, η επένδυση είναι υψηλότερη.
Σχήμα 18
i
i LM
i2 B
A B A
i1 i1
I’ IS’
I
IS
I1 I2 Y1 Y2 Y
I 32
Συνδυασμός Πολιτικών
• Στο παρακάτω σχήμα, έστω ότι το επιθυμητό επίπεδο
εισοδήματος είναι το Υ2.
Σχήμα 19
i LM
Β Έχουμε τις εξής επιλογές πολιτικών:
Α
i1 1. Αύξηση G ή μείωση ΤΑ (σημείο Β)
Γ
2. Αύξηση Μ ή μείωση i (σημείο Γ)
IS
3. Συνδυασμούς των παραπάνω
Y1 Y2 Υ
33
Εξωγενείς Διαταραχές
• Οι καμπύλες IS και LM επηρεάζονται (μετατοπίζονται) και από
εξωγενείς διαταραχές.
• Task: Πώς αναμένονται να μεταβληθούν οι IS και LM αν:
1. Οι επιχειρήσεις σχηματίζουν θετικές προσδοκίες για το

μέλλον.
2. Τα νοικοκυριά σχηματίζουν θετικές προσδοκίες για το
μέλλον.
3. Υπάρχουν προσδοκίες υψηλού πληθωρισμού για το μέλλον.
4. Αυξηθεί σημαντικά η χρήση πιστωτικών καρτών.
34
ΔΙΑΛΕΞΗ 5
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
(Μέρος Α)
2
Συνολική Ζήτηση και
Συνολική Προσφορά
• Εισαγωγή
•Καμπύλη Συνολικής Προσφοράς (AS)
•Ειδικές Περιπτώσεις της AS
•Καμπύλη Συνολικής Ζήτησης (AD)
•Διαγραμματική Εξαγωγή της AD
•AD και Νομισματική Πολιτική
•AD και Δημοσιονομική Πολιτική
•Κλίση της Καμπύλης Συνολικής Ζήτησης
•Αλγεβρική Εξαγωγή της AD
3
Εισαγωγή
• Μέχρι τώρα έχουμε υποθέσει ότι οι τιμές είναι σταθερές.
• Πώς, όμως, προσδιορίζεται το επίπεδο των τιμών;
Υπόδειγμα Συνολικής Ζήτησης και Συνολικής Προσφοράς
• Το υπόδειγμα αυτό δείχνει τον ταυτόχρονο προσδιορισμό του

εισοδήματος και του επιπέδου των τιμών.
• Καμπύλη Συνολικής Ζήτησης 4

• Καμπύλη Συνολικής Προσφοράς
Εισαγωγή
• Η καμπύλη συνολικής ζήτησης (AD) δείχνει τους
συνδυασμούς του επιπέδου των τιμών και του προϊόντος,
στους οποίους η αγορά αγαθών και η αγορά χρήματος
βρίσκονται ταυτόχρονα σε ισορροπία.
• Η καμπύλη συνολικής προσφοράς (AS) δείχνει τους

συνδυασμούς του επιπέδου των τιμών και του προϊόντος,
στους οποίους οι επιχειρήσεις προσφέρουν, για κάθε
δεδομένο επίπεδο τιμών, συγκεκριμένη ποσότητα προϊόντος.
5
Εισαγωγή
• Η ταυτόχρονη ισορροπία είναι:
P AS Σχήμα 1
A
P
AD
Y
Y
6
Task: Η κλίση της AD είναι αρνητική. Γιατί;
Εισαγωγή
• Τα πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα επηρεάζουν (έστω και
έμμεσα) τη συνολική ζήτηση και το προϊόν.
• Task: Πώς επηρεάζουν τα ονομαστικά χρηματικά διαθέσιμα;
Σχήμα 2
P AS
Β
P2
Α
P1
AD’
AD
Y1 Y2 Y 7
• Το ακριβές αποτέλεσμα εξαρτάται από την κλίση της AS.
Εισαγωγή
• Όσο πιο ελαστική (οριζόντια) είναι η AS, τόσο πιο μεγάλη
είναι η επίδραση της αύξησης της AD στο Υ και μικρότερη στο
P.
Σχήμα 3
P
AS ανελ
P2 ανελ Β ανελ
AS ελ
P2 ελ Β ελ
Α
P1
AD΄
AD 8
Καμπύλη Συνολικής Προσφοράς
• Διακρίνουμε δύο ακραίες περιπτώσεις:
1. Κεϋνσιανή καμπύλη συνολικής προσφοράς
2. Κλασική καμπύλη συνολικής προσφοράς
Κεϋνσιανή καμπύλη συνολικής προσφοράς

• Είναι πλήρως ελαστική (οριζόντια)
• Το επίπεδο των τιμών είναι σταθερό.
• Οι επιχειρήσεις προσφέρουν σ’ αυτό το επίπεδο τιμών

οποιαδήποτε ποσότητα προϊόντος ζητηθεί. 9

• Η γραφική της παράσταση είναι:
P
Σχήμα 4
P* AS
10
• Βασική Υπόθεση:
• Υπάρχει ανεργία και οι επιχειρήσεις μπορούν να βρουν

επιπρόσθετο εργατικό δυναμικό στο ίδιο ύψος μισθού.
• Συνεπώς, δεν αυξάνεται το μέσο κόστος παραγωγής.
11

Κλασική καμπύλη συνολικής προσφοράς
• Είναι πλήρως ανελαστική (κάθετη)
• Υπάρχει πλήρης απασχόληση.
• Προσφέρεται η ίδια ποσότητα προϊόντος οποιοδήποτε κι αν

είναι το επίπεδο τιμών.
• Βασική Υπόθεση:
• Οι συντελεστές παραγωγής απασχολούνται πλήρως. Δεν

υπάρχει άλλο εργατικό δυναμικό που να μπορεί να 12
εργασθεί.
• Η γραφική της παράσταση είναι:
P
AS Σχήμα 5
Y
Y*
• Όλες οι αγορές ισορροπούν, είναι ευέλικτες και οι μισθοί
προσαρμόζονται χωρίς ακαμψίες. 13
Διαγραμματική Εξαγωγή της AD

i
LM(P1)
LM(P2)
i1 A
B
i2
IS
Y1 Y2 Y
P
A’
P1
Σχήμα 6
P2 B’
14
AD
Y1 Y2 Y
AD και Νομισματική Πολιτική
i
LM(P1)
LM’(P1)
i1 A
B
i2
IS
Y1 Y2 Y
P
A’ B’
P1
Σχήμα 7
15
AD’
AD
Y1 Y2 Y
AD και Δημοσιονομική Πολιτική

i
LM(P1)
B
i2
i1 A
IS’
IS
Y1 Y2 Y
P
A’ B’
P1
Σχήμα 8
16
AD’
AD
Y1 Y2 Y
Η κλίση της καμπύλης AD
• Η κλίση της AD εξαρτάται από το βαθμό επίδρασης που θα
έχει η μεταβολή της προσφοράς χρήματος (ή των δημοσίων
δαπανών) στη δαπάνη και το προϊόν.
• Η AD θα είναι περισσότερο οριζόντια όταν:

1. Η ευαισθησία της ζήτησης χρήματος ως προς το επιτόκιο
είναι σχετικά μικρή.
2. Η ευαισθησία των επενδύσεων ως προς το επιτόκιο είναι
σχετικά υψηλή.
3. Ο πολλαπλασιαστής είναι σχετικά υψηλός.
4. Η ευαισθησία της ζήτησης χρήματος ως προς το εισόδημα
είναι σχετικά μικρή. 17
Η κλίση της καμπύλης AD

P Σχήμα 9
P1 A
B Γ
P2
AD ελ
AD ανελ
18
Αλγεβρική Εξαγωγή της AD
• Έχουμε ήδη εξάγει τις αλγεβρικές μορφές των καμπυλών IS
και LM (βλ. Διάλεξη 3).
• Έτσι, γνωρίζουμε ότι:
IS  Y      bi 
1 M
LM  i   kY  
h P
1
ό 
1  c(1  t ) 19


 1  M  

Y    A  b   kY   

 h  P  

 bk b M
Y  A Y
h h P
   
     b M
Y   A   
 1
 bk   1
 bk h P
 h   h 
20
• Θέτουμε:
 
  
  
1
 bk 
 h 
• Άρα, η τελευταία σχέση γίνεται:
b M
Y   A
h P
21

• Ακολούθως, θέτουμε:
b
 
h
• Συνεπώς, έχουμε:
M
Y  A
P
Το γ είναι ο πολλαπλασιαστής των κρατικών δαπανών όταν το επιτόκιο είναι
ενδογενές.
Το β είναι ο πολλαπλασιαστής των μεταβολών της πραγματικής ποσότητας
χρήματος. 22
• Η τελευταία σχέση αντιστοιχεί στο εισόδημα ισορροπίας.
• Επίσης, περιγράφει και την καμπύλη συνολικής ζήτησης (AD).
• Δείχνει το εισόδημα ισορροπίας, για διάφορα επίπεδα τιμών,

με δεδομένη την αυτόνομη δαπάνη (Α) και την ονομαστική
ποσότητα χρήματος (Μ).
• Λύνοντας ως προς το επίπεδο τιμών, έχουμε:
M
P 23
Y  A
ΔΙΑΛΕΞΗ 6
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
(Μέρος Β)
2
Συνολική Ζήτηση και Συνολική
Προσφορά
• Δημοσιονομική Πολιτική και Κεϋνσιανή Καμπύλη Προσφοράς

•Δημοσιονομική Πολιτική και Κλασική Καμπύλη Προσφοράς
•Εκτόπιση Ιδιωτικού Τομέα
•Νομισματική Πολιτική και Κεϋνσιανή Καμπύλη Προσφοράς
• Νομισματική Πολιτική και Κλασική Καμπύλη Προσφοράς
• Ποσοτική Θεωρία και Ουδετερότητα του Χρήματος
• Καμπύλη Προσφοράς Lucas
•Προβλέψεις Μεταβολών
Δημοσιονομική Πολιτική και

Κεϋνσιανή AS
• Ποιο είναι το αποτέλεσμα μιας επεκτατικής δημοσιονομικής
πολιτικής;
P
Σχήμα 1
A B
P* AS
AD’
AD
Y
Y1 Y2 4
Κλασική AS
P
AS Σχήμα 2
P2 Γ
P1 B
A
AD AD’
Y
Y1 Y2

Κλασική AS
Η αύξηση των δημοσίων δαπανών αυξάνει τη συνολική ζήτηση.
Όμως, η παραγωγή δεν μπορεί να καλύψει τη συνολική ζήτηση.
Στο σημείο Β υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση.
Οι τιμές και οι μισθοί αυξάνονται.
Τα πραγματικά διαθέσιμα μειώνονται και το επιτόκιο αυξάνεται

6
Μείωση Συνολικής Δαπάνης και κίνηση από το Β στο τελικό σημείο Γ.

Κλασική AS
• Παρατηρούμε, ότι εμφανίζεται το φαινόμενο της εκτόπισης
του ιδιωτικού τομέα.
• Με δεδομένο ότι το προϊόν είναι σταθερό, υψηλότερη
δημόσια δαπάνη ισοδυναμεί με χαμηλότερη ιδιωτική
δαπάνη.
• Αν η AS είναι κάθετη, τότε η εκτόπιση του ιδιωτικού τομέα
είναι πλήρης.
• Δηλαδή, η μείωση της δαπάνης του ιδιωτικού τομέα είναι
ισόποση της αύξησης της δημόσιας δαπάνης.
• Μέσω του υποδείγματος IS-LM, έχουμε….

7
Εκτόπιση Ιδιωτικού Τομέα
i LM’
LM Σχήμα 3
Γ
i3
Β
i2
Α
i1
IS΄
IS
Y
Y1 Y2
8
Νομισματική Πολιτική και
Κεϋνσιανή AS
P
Σχήμα 4
A B
P* AS
AD’
AD
Y
Y1 Y2 9
Νομισματική Πολιτική και Κλασική

AS
P
AS Σχήμα 5
P2 Γ
P1 B
A
AD AD’
Y
Y1 Y2
Λόγω της υπερβάλλουσας ζήτησης που υπάρχει στο Β, η αύξηση των τιμών 10
εξουδετερώνει την αύξηση της ονομαστικής προσφοράς χρήματος κι έτσι
οδηγούμαστε στο Γ.
Ποσοτική Θεωρία του Χρήματος
• Τα αποτελέσματα της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής
στην περίπτωση της κλασικής καμπύλης προσφοράς,
συμφωνούν με τις παραδοχές της ποσοτικής θεωρίας του
χρήματος.
MV  PY
• Το επίπεδο των τιμών είναι ανάλογο της ποσότητας του
χρήματος.
• Άρα, η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν επηρεάζει το
εισόδημα, πάρα μόνο το επίπεδο των τιμών.
• Η παραπάνω φράση περιγράφει την ουδετερότητα του 11
χρήματος.
Ουδετερότητα του Χρήματος

• Πιο αναλυτικά…
• Το χρήμα είναι ουδέτερο, όταν οι μεταβολές της ποσότητας

του χρήματος προκαλούν μεταβολές μόνο στο επίπεδο των
τιμών, αφήνοντας αμετάβλητες τις πραγματικές μεταβλητές,
όπως το προϊόν, την απασχόληση και το εισόδημα.
12
Καμπύλη Προσφοράς Lucas
• Γιατί, μετά από κάποια διαταραχή, χρειάζεται ένα χρονικό
διάστημα για να προσαρμοστεί η οικονομία στη νέα
ισορροπία;
Απαντήσεις
1. Ακαμψία τιμών και μισθών

κατά τη βραχυχρόνια περίοδο.
2. Ατελής Πληροφόρηση. Οι επιχειρήσεις
και τα νοικοκυριά χρειάζονται χρόνο για
να αντιληφθούν τις μεταβολές.
13
Η προσέγγιση αυτή είναι γνωστή ως «θεωρία
ισορροπίας μέσω ορθολογικών προσδοκιών»

• Θεωρία Ισορροπίας μέσω Ορθολογικών Προσδοκιών:
• Οι μεταβολές της ποσότητας χρήματος επηρεάζουν την

οικονομική δραστηριότητα μόνο την περίοδο που αυτές δεν
έχουν γίνει αντιληπτές (δεν έχουν προβλεφθεί).
• Άρα, μόνο η μη-προβλεφθείσα μεταβολή της ποσότητας του
χρήματος επηρεάζει το προϊόν.
• Η θεωρία αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι οι επιχειρήσεις

έχουν καλύτερη πληροφόρηση από τα νοικοκυριά.
14
• Όταν υπάρχει πλήρης πληροφόρηση σε όλους, τότε η αγορά
εργασίας ισορροπεί στο w*
w Ns Σχήμα 6
A
w*
Nd
Μισθός πλήρους N
N*
απασχόλησης
15
Αντιστοιχεί στο προϊόν
πλήρους απασχόλησης

• Τι γίνεται, όμως, όταν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δεν
έχουν την ίδια πληροφόρηση;
• Έστω ότι οι επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι το επίπεδο τιμών είναι

το P, ενώ τα νοικοκυριά πιστεύουν ότι είναι το Pe.
• Τότε, διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:
• Περίπτωση 1:
• Αν P > Pe, τότε οι επιχειρήσεις ζητούν περισσότερη εργασία
από αυτή που θα ζητούσαν αν το επίπεδο τιμών ήταν Pe.
16
• Σε κάθε επίπεδο ονομαστικού μισθού, οι επιχειρήσεις ζητούν
περισσότερη εργασία.
w Ns Σχήμα 7
Β
w2
A
w1
Nd’
Nd
N
N1 N2
• Άρα, μια αύξηση της τιμής που δε μπορεί να προβλεφθεί από 17
τους εργαζόμενους οδηγεί σε αύξηση της απασχόλησης.

• Περίπτωση 2:
• Αν P < Pe, τότε οι επιχειρήσεις ζητούν λιγότερη εργασία από
αυτή που θα ζητούσαν αν το επίπεδο τιμών ήταν Pe.
w Ns Σχήμα 8
A
w1 Β
w2
Nd
Nd’
18
N
N2 N1
• Με βάση τα παραπάνω, καταλήγουμε στη καμπύλη
προσφοράς Lucas.
• Η καμπύλη προσφοράς Lucas δείχνει ότι η ποσότητα

προϊόντος που οι επιχειρήσεις επιθυμούν να προσφέρουν,
αυξάνεται καθώς ο λόγος του πραγματικού επιπέδου τιμών
προς το αναμενόμενο επίπεδο τιμών γίνεται μεγαλύτερος.
• Δηλαδή, η αλγεβρική της μορφή είναι:
P
Y  19
Pe

Σχήμα 9
P AS
P>Pe
A
P=Pe
P<Pe
Y 20
Y*
Προβλέψεις Μεταβολών
• Με ποιο τρόπο οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά προβλέπουν
το επίπεδο των τιμών;
• Γνωρίζουμε ότι η καμπύλη συνολικής ζήτησης έχει την

ακόλουθη μορφή:
M
P
Y  A
• Η πρόβλεψη γίνεται ως εξής:

• Θεωρούν ότι Υ=Υ* (πλήρης απασχόλησης) και
 Me 21
Pe 
Y *  A
• Δηλαδή, η πρόβλεψη της τιμής εξαρτάται από την πρόβλεψη
μεταβολής της ποσότητας του χρήματος.
• Άρα, το προϊόν εξαρτάται από το κατά πόσο οι μεταβολές της

προσφοράς χρήματος είναι προβλέψιμες.
• Θα εξετάσουμε δύο περιπτώσεις:
1. Η αύξηση της προσφοράς χρήματος προβλέπεται από τις

επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
2. Η αύξηση της προσφοράς χρήματος προβλέπεται μόνο από
22
τις επιχειρήσεις.
Περίπτωση 1
P AS’
AS Σχήμα 10
Β
P=P2e
Α
P=P1e
AD΄
AD
Y
Y1
23
Οι καμπύλες AD και AS μετατοπίζονται προς τα πάνω κατά το ίδιο ποσοστό.
Περίπτωση 2
P AS’
AS Σχήμα 11
Γ
P=P3e
Β
P2
Α
P=P1e
AD΄
AD
Y
Y1 Y2
Στο σημείο Β, τα νοικοκυριά δεν έχουν αντιληφθεί την αύξηση της τιμής. 24
Αργότερα, αναθεωρούν τις προσδοκίες τους (προσαρμόζονται στο νέο
επίπεδο τιμών (σημείο Γ).
• Συμπερασματικά:
1. Όταν η αύξηση της προσφοράς χρήματος προβλέπεται από

τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, δεν υπάρχει καμία
μεταβολή στο προϊόν
2. Όταν η αύξηση της προσφοράς χρήματος προβλέπεται

μόνο από τις επιχειρήσεις, το προϊόν αυξάνεται αρχικά
αλλά στη συνέχεια επιστρέφει στο αρχικό επίπεδο.
• Άρα, η απρόβλεπτη αύξηση της ποσότητας του χρήματος

επιδρά στις πραγματικές μεταβλητές, αλλά μόνο στη 25
διάρκεια της μεταβατικής φάσης.
ΔΙΑΛΕΞΗ 7
ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
2
Ζήτηση Χρήματος
• Ορισμός Χρήματος
• Συνιστώσες Χρηματικού Αποθέματος
• Λειτουργίες Χρήματος
• Θεωρίες Ζήτησης Χρήματος
• Ζήτηση Χρήματος για Συναλλακτικούς Σκοπούς
• Ζήτηση Χρήματος για Σκοπούς Προφύλαξης
• Ζήτηση Χρήματος για Σκοπούς Κερδοσκοπικούς
• Συνολική Ζήτηση Χρήματος
• Ποσοτική Θεωρία του Χρήματος
•Ταχύτητα Κυκλοφορίας του Χρήματος και Ζήτηση Χρήματος 3
Ορισμός Χρήματος
• Το χρήμα είναι το απόθεμα περιουσιακών στοιχείων, το οποίο
μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για την πραγματοποίηση
συναλλαγών.
• Με άλλα λόγια, χρήμα είναι κάθε αγαθό που είναι αποδεκτό
ως μέσο συναλλαγών και διακανονισμού χρεών.
• Σημαντική Διάκριση:
• Το χρήμα είναι μέσο πληρωμών.
• Το χρηματικό εισόδημα αποκτάται από την οικονομική
δραστηριότητα.
• Ο πλούτος αντιστοιχεί στα χρηματικά αποθέματα και σε άλλα
περιουσιακά στοιχεία.
• Άρα, το χρήμα είναι μια μορφή πλούτου, αλλά οι δύο έννοιες
4
δεν ταυτίζονται.
Συνιστώσες Χρηματικού
Αποθέματος
• Διακρίνουμε 4 βασικά νομισματικά μεγέθη:
1. Μ0: αντιστοιχεί στη νομισματική κυκλοφορία (κέρματα και

χαρτονομίσματα σε κυκλοφορία)
2. Μ1: αποτελείται από απαιτήσεις, που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν άμεσα, στιγμιαία και χωρίς
περιορισμούς, για πληρωμές τρίτων.
3. Μ2: Εκτός από τα στοιχεία του Μ1, περιλαμβάνει
απαιτήσεις που δεν είναι άμεσα ρευστοποιήσιμες.
4. Μ3: Περιλαμβάνει στοιχεία χαμηλής ρευστότητας, όπως
διαπραγματεύσιμες καταθέσεις μεγάλων ποσών και
συμφωνίες επαναγοράς τίτλων.
5
Συνιστώσες Χρηματικού
Αποθέματος
• Για την Ευρωζώνη, η σύνθεση των παραπάνω νομισματικών
μεγεθών είναι:
1. Μ0: κέρματα, χαρτονομίσματα, καταθέσεις όψεως και

τρεχούμενοι λογαριασμοί σε Εμπορικές Τράπεζες.
2. Μ1: Μ0 + ημερήσιες καταθέσεις.
3. Μ2: Μ1 + καταθέσεις διαρκείας έως 2 έτη + εξαγοράσιμες
καταθέσεις με ειδοποίηση 2 μηνών.
4. Μ3: Μ2 + τίτλους σε συμφωνία επαναγοράς + μερίδια
αμοιβαίων κεφαλαίων + τίτλους χρηματαγοράς +
χρεόγραφα διαρκείας έως 2 έτη.
• Task: Ποια είναι η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ των

6
παραπάνω νομισματικών μεγεθών;
Λειτουργίες Χρήματος
1. Μέσο Διατήρησης της Αξίας και της Περιουσίας:
• Το χρήμα δίνει τη δυνατότητα μεταφοράς αγοραστικής
δύναμης από το παρόν στο μέλλον.
• Θετική Απόρροια: ρευστότητα όταν υπάρχουν σταθερές
τιμές.
• Αρνητική Απόρροια: - Κόστος ευκαιρίας
- Ακύρωσή της σε υψηλό πληθωρισμό
2. Μονάδα Μέτρησης Αξιών:

• Το χρήμα είναι σημείο αναφοράς για τη μέτρηση αξιών και
τιμών.
• Είναι η μονάδα με την οποία μετριούνται οι τιμές. 7
Λειτουργίες Χρήματος
3. Μέσο Πληρωμών και Συναλλαγών:
• Το χρήμα αναγνωρίζεται απ’ όλους και χρησιμοποιείται για
τη διενέργεια συναλλαγών.
• Σημαντική Διάκριση:
• Το χρήμα είναι μέσο συναλλαγών και πληρωμών.
• Οι επιταγές, τα χρεόγραφα, οι πιστωτικές κάρτες είναι μόνο
μέσα συναλλαγών.
4. Μέσο Χρονικής Κλιμάκωσης των Πληρωμών:

• Η χρηματική μονάδα χρησιμοποιείται στις συναλλαγές
μακροχρόνιου χαρακτήρα.
• Δηλαδή, σε συμβόλαια συναλλαγών στο παρόν με 8
εξόφληση στο μέλλον.
Θεωρίες Ζήτησης Χρήματος
• Εστιάζουμε σε τρεις θεωρίες, οι οποίες αντιστοιχούν στα
τρία κίνητρα παρακράτησης χρήματος από τη θεωρία
προτίμησης ρευστότητας του Keynes.
• Τα κίνητρα αυτά είναι:
1. Το κίνητρο των συναλλαγών:
• Τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα (χρήμα) για τις
καθημερινές τους πληρωμές.
2. Το κίνητρο της προφύλαξης (πρόνοιας):
• Τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα (χρήμα) για την
αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων (απρόβλεπτες
μελλοντικές δαπάνες).
3. Το κίνητρο της κερδοσκοπίας:
• Τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα (χρήμα) λόγω
της αβεβαιότητας για τη χρηματική αξία άλλων 9
περιουσιακών στοιχείων.
Ζήτηση Χρήματος για

Συναλλακτικούς Σκοπούς
• Τα άτομα παρακρατούν χρήμα για την πραγματοποίηση
τακτικών πληρωμών στη διάρκεια μιας περιόδου.
• Βασικός λόγος παρακράτησης χρήματος είναι ο
ετεροχρονισμός εσόδων-δαπανών.
• Μια θεωρία ζήτησης χρήματος εξηγεί το πώς τα άτομα
αποφασίζουν για την ποσότητα χρήματος που παρακρατούν.
• Η Θεωρία του Αποθέματος

1. Το άτομο έχει μηνιαίο ονομαστικό εισόδημα Y, το οποίο
κατατίθεται σε ένα λογαριασμό ταμιευτηρίου (με επιτόκιο i).
10
2. Το εισόδημα δαπανάται με σταθερό ρυθμό στη διάρκεια του
μήνα.
3. Για να το δαπανήσει, το μεταφέρει (τμηματικά) ή σε ένα
λογαριασμό όψεως (μη-τοκοφόρος) ή σε μετρητά.
4. Το κόστος μεταφοράς (μεσιτική προμήθεια) είναι tc.
5. Το άτομο αποφασίζει πόσες συναλλαγές θα κάνει μεταξύ
τοκοφόρων καταθέσεων και μετρητών στη διάρκεια του
μήνα.
6. Ομοίως, αποφασίζει και για το ποσό της συναλλαγής.
• Ορίζουμε: Ζ = το ύψος της ανάληψης μετρητών

• n = τον αριθμό των αναλήψεων
• Αν το ποσό της ανάληψης είναι πάντα το ίδιο, τότε θα
ισχύει: Y 11
Z  
n
Y  nZ

• Έστω ότι το άτομο πραγματοποιεί μία μόνο συναλλαγή
(ανάληψη) στην αρχή του μήνα, τότε το ύψος των ρευστών
διαθεσίμων στη διάρκεια του μήνα είναι:
Ζ=Υ
Σχήμα 1
Χρήμα
0 1/2 1
Χρόνος
12
• Η μέση παρακράτηση ρευστών διαθεσίμων είναι: Υ/2 = Ζ/2.
• Έστω ότι το άτομο πραγματοποιεί δύο συναλλαγές: μία
στην αρχή του μήνα (Υ/2) και μία στην αρχή του 2ου
15μερου (Υ/2), τότε το ύψος των ρευστών διαθεσίμων στη
διάρκεια του μήνα είναι:
Χρήμα
Σχήμα 2
Ζ=Υ/2
0 1/2 1
Χρόνος
13
• Η μέση παρακράτηση ρευστών διαθεσίμων είναι: Υ/4 = Ζ/2.

• Ποιο είναι το κόστος παρακράτησης χρήματος;
• Το κόστος σε τόκους είναι: iZ/2

• Γνωρίζουμε ότι: Ζ=Υ/n
• Άρα, το κόστος σε τόκους γίνεται: iY/2n
• Το μεσιτικό κόστος είναι: n x tc
• Συνεπώς, το συνολικό κόστος είναι:
iY 14
C  ( n  tc ) 
2n
• Η παραπάνω σχέση δείχνει ότι το μεσιτικό κόστος
αυξάνεται όσο αυξάνεται ο αριθμός των αναλήψεων.
• Αντίθετα, το κόστος από τόκους μειώνεται όσο αυξάνεται ο
αριθμός των αναλήψεων.
• Το άτομο ψάχνει να βρει το άριστο σημείο:
• το όφελος από μια επιπλέον ανάληψη είναι μικρότερο ή

ίσο με το κόστος της επιπλέον συναλλαγής.
• Διαγραμματικά, έχουμε τις καμπύλες οριακού κόστους (MC)

και οριακού οφέλους (MB). 15

MB
MC Σχήμα 3
E
tc MC
MB
n* n
• Στο σημείο Ε το κόστος διαχείρισης των παρακρατηθέντων

ρευστών διαθεσίμων ελαχιστοποιείται.
• Άρα, το n* αντιστοιχεί στον άριστο αριθμό αναλήψεων. 16

• Με δεδομένο τον αριθμό των συναλλαγών και το εισόδημα,
βρίσκουμε το μέσο ποσό ρευστών διαθεσίμων (Μ):
Z Y
M  
2 2n
• Για το άριστο ποσό, έχουμε:

iY
C  ( n  tc ) 
2n
C
min c  0
n
iY
tc  0
2n 2
17
iY
n2 
2tc

Y
• Γνωρίζουμε ότι: M 
2n
Y
• Άρα: n
2M
• Από τις παρακάτω σχέσεις έχουμε:

2
iY  Y  iY
n2     
2tc  2 M  2 tc
Y  tc
Y M2  
n 2i
2M
Y  tc
M*  18
2i
• Η τελευταία σχέση αντιστοιχεί στο άριστο ποσό παρακράτησης
ρευστών διαθεσίμων.
• Δείχνει ότι η ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς:
1. Αυξάνεται όταν αυξάνεται το μεσιτικό κόστος (χρηματομεσιτική
αμοιβή).
• Η ελαστικότητα ζήτησης χρήματος ως προς το μεσιτικό κόστος
είναι ½.
• Στο Σχήμα 3: η καμπύλη οριακού κόστους μετατοπίζεται προς τα
πάνω.
2. Αυξάνεται όταν αυξάνεται το εισόδημα.
• Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης χρήματος είναι ½.
• Στο Σχήμα 3: η καμπύλη οριακού οφέλους μετατοπίζεται προς τα
πάνω.
19
3. Μειώνεται όταν αυξάνεται το επιτόκιο.
• Η ελαστικότητα ζήτησης χρήματος ως προς το επιτόκιο είναι -½.
Ζήτηση Χρήματος για Σκοπούς

Προφύλαξης
• Τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα για
μελλοντικούς συναλλακτικούς σκοπούς λόγω της
αβεβαιότητας για τις μελλοντικές τους πληρωμές.
• Όφελος από την παρακράτηση:
• Μικρότερη πιθανότητα έλλειψης ρευστότητας
• Κόστος από την παρακράτηση:
• Απώλεια τόκων
20
• Η πιθανότητα έλλειψης ρευστότητας στη διάρκεια μιας
περιόδου είναι: p(M, σ).
• Το προσδοκώμενο κόστος από την έλλειψη ρευστότητας
είναι: p(M, σ)q.
• q = το κόστος που προκύπτει από την έλλειψη ρευστότητας.
• Το κόστος σε τόκους είναι iM.
• Συνεπώς, το συνολικό προσδοκώμενο κόστος είναι:
Προσδ. Κόστος = iM + p(M, σ)q
• Για την άριστη ποσότητα παρακράτησης, συγκρίνουμε το

οριακό κόστος με το οριακό όφελος. 21

MB
MC Σχήμα 4
E
i MC
MB
Μ* Μ
• Η καμπύλη MC είναι οριζόντια στο ύψος του επιτοκίου.

• Το οριακό όφελος μειώνεται όσο αυξάνεται η παρακράτηση
ρευστών διαθεσίμων.
• Η άριστη ποσότητα παρακράτησης ρευστών διαθεσίμων 22
είναι Μ*, όπου MB=MC.
• Παρατηρούμε τα εξής:
1. Η μείωση του επιτοκίου μετατοπίζει προς τα κάτω την MC,

κι έτσι αυξάνεται η παρακράτηση (ζήτηση) χρήματος.
2. Η αύξηση της αβεβαιότητας μετατοπίζει προς τα πάνω την
καμπύλη ΜΒ, κι έτσι αυξάνεται η παρακράτηση (ζήτηση)
χρήματος.
3. Η μείωση του κόστους από την έλλειψη ρευστότητας
μετατοπίζει προς τα κάτω την MΒ, κι έτσι μειώνεται η
παρακράτηση (ζήτηση) χρήματος.
23

Κερδοσκοπικούς
• Τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα για να είναι σε
θέση να επενδύουν στο μέλλον (π.χ. σε μια ομολογία με
υψηλή απόδοση).
• Ο Keynes υποστήριξε ότι η ζήτηση χρήματος για
κερδοσκοπικούς λόγους είναι αρνητική συνάρτηση του
επιτοκίου.
• Πιο συγκεκριμένα, η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς
λόγους εξαρτάται από μια κρίσιμη τιμή του επιτοκίου.
• Έστω ότι η κρίσιμη τιμή είναι i*, τότε:
• Αν i > i*, τα άτομα δεν παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα
γιατί οι ομολογίες έχουν θετικές αναμενόμενες αποδόσεις.
• Αν i < i*, τα άτομα παρακρατούν ρευστά διαθέσιμα γιατί οι 24
ομολογίες έχουν αρνητικές αναμενόμενες αποδόσεις.
• Task: Τι συμβαίνει αν i=i* ???
• Διαγραμματικά, η ζήτηση χρήματος για κερδοσκοπικούς

σκοπούς είναι:
i Σχήμα 5
i*
M 25
M1

• Task: Η ζήτηση χρήματος θα είναι ασυνεχής ???
• Διαγραμματικά, η συνολκή ζήτηση χρήματος για

κερδοσκοπικούς σκοπούς είναι:
i Σχήμα 6
i1
i2
M 26
• Σε πολύ υψηλά επίπεδα επιτοκίων (i1), η ζήτηση χρήματος
για κερδοσκοπικούς λόγους είναι μηδενική.
• Σε πολύ χαμηλά επίπεδα επιτοκίων (i2), η ζήτηση χρήματος
για κερδοσκοπικούς λόγους είναι απεριόριστη.
• Task: Ποιο γνωστό φαινόμενο εμφανίζεται όταν το επιτόκιο

είναι i2 (βλ. Σχήμα 6) ???
27
Συνολική Ζήτηση Χρήματος
• Η συνολική ζήτηση χρήματος είναι το άθροισμα των

παραπάνω. Έχουμε:
Συνολική Ζήτηση Συναλλακτικούς
Χρήματος Σκοπούς Ζήτηση για
Ενεργά
Διαθέσιμα
Σκοπούς Προφύλαξης
Ζήτηση Χρήματος για Ζήτηση για

Σκοπούς Αδρανή 28
Κερδοσκοπικούς Διαθέσιμα
• Η ποσοτική εξίσωση, η οποία είναι ταυτότητα, έχει ως εξής:
M V  P  T
ή
M V  P  
• Η ποσοτική εξίσωση μπορεί να εξελιχθεί σε μία συνάρτηση
ζήτησης χρήματος με την προσθήκη του συντελεστή k,
όπου:
k  1/ V
29

• Τότε έχουμε: M (1/ k )  PY 
M
 kY
P
• Η τελευταία σχέση αντιστοιχεί σε μια συνάρτηση ζήτησης

χρήματος.
• Η ποσότητα πραγματικών διαθεσίμων που ζητείται είναι
θετική συνάρτηση του εισοδήματος.
• Αν υποθέσουμε ότι το V είναι σταθερό, τότε η ποσοτική
εξίσωση εξελίσσεται στην ποσοτική θεωρία του χρήματος:
MV  PY 30
• Η ποσοτική θεωρία του χρήματος λέει ότι η ποσότητα του
χρήματος καθορίζει την αξία του προϊόντος.
• Μια μεταβολή στην ποσότητα του χρήματος (M) προκαλεί
μια ανάλογη μεταβολή στην αξία του προϊόντος (PY).
• Επίσης, προκύπτει ότι:
%M  %P
• Συνεπώς, η ποσοτική θεωρία του χρήματος δείχνει ότι ο
ρυθμός του πληθωρισμού είναι ανάλογος του ρυθμού
αύξησης της προσφοράς χρήματος.
• Task: Τι συνεπάγεται για τη δυνατότητα της ΚΤ να ελέγχει 31

τον πληθωρισμό;
Ταχύτητα Κυκλοφορίας του

Χρήματος και Ζήτηση Χρήματος
• Η εισοδηματική ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι
ίση με το λόγο του ονομαστικού ΑΕΠ προς το χρηματικό
απόθεμα.
• Δηλαδή:
Y
V N ό YN  PY
M
• Τότε, προκύπτει (1) η ποσοτική εξίσωση:
PY
V  
M
MV  PY
• Και (2) το επίπεδο των τιμών:
32
MV
P
Y
• Σχετικά με τη ζήτηση χρήματος και τη σχέση της με την
ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος, έχουμε:
• Η ισορροπία στην αγορά χρήματος είναι:
M
 L(Y , i ) 
P
M  P  L(Y , i )
YN PY Y
V  
M P  L(Y , i) L(Y , i)
33

• Δηλαδή, η εισοδηματική ταχύτητα κυκλοφορίας του
χρήματος ισούται με το λόγο του πραγματικού ΑΕΠ προς τη
ζήτηση πραγματικών χρηματικών διαθεσίμων.
• Η αύξηση του επιτοκίου, μειώνει τη ζήτηση χρήματος και
αυξάνει το V.
• Η επίδραση του Y εξαρτάται από την εισοδηματική
ελαστικότητα ζήτησης χρήματος:
( M / P)
Y  M /P
Y
Y
• Αν ε=1, τότε η V δε μεταβάλλεται 34
• Αν ε <1 (πιο ρεαλιστική υπόθεση), τότε η V αυξάνεται.
ΔΙΑΛΕΞΗ 8
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Προσφορά Χρήματος
• Προσδιορισμός Προσφοράς Χρήματος

• Πολλαπλασιαστής Χρήματος
• Έλεγχος Νομισματικής Βάσης
• Διαδικασία Πολλαπλασιαστικής Αύξησης Χρήματος
• Ισορροπία στην Αγορά Χρήματος
• Έλεγχος Ποσότητας Χρήματος και Επιτοκίου
• Επιλογή Στόχου: Ποσότητα Χρήματος ή Επιτόκιο;
3
Προσδιορισμός Προσφοράς
Χρήματος
• Στην ανάλυση που ακολουθεί, ορίζουμε ως χρήμα (Μ) το
σύνολο της νομισματικής κυκλοφορίας (κέρματα και
χαρτονομίσματα) και των καταθέσεων.
• Δηλαδή:
M  CU  D
• Η Κεντρική Τράπεζα ορίζει την ποσότητα του χρήματος αλλά
δεν είναι η μόνη που επηρεάζει με τη συμπεριφορά της την
προσφορά χρήματος.
• Η προσφορά χρήματος επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση
μεταξύ της Κ.Τ, των εμπορικών τραπεζών και του κοινού.
• Ακολουθούν 3 βασικές έννοιες – μεταβλητές…. 4
Χρήματος
1. Λόγος νομισματικής κυκλοφορίας – καταθέσεων
CU
cu 
D
• Προσδιορίζεται από τη συμπεριφορά του κοινού.
• Το κοινό αποφασίζει για την ποσότητα μετρητών που
παρακρατά.
• Η παρακράτηση μετρητών από το κοινό επηρεάζεται και
από την πολιτική των εμπορικών τραπεζών (π.χ. ATM,
πιστωτικές κάρτες, κτλ).
5
Χρήματος
2. Λόγος διαθεσίμων – καταθέσεων
RE
re 
D
• Τα διαθέσιμα των εμπορικών τραπεζών είναι τα
χαρτονομίσματα και τα κέρματα που παρακρατούν και οι
καταθέσεις που διατηρούν στην Κ.Τ.
• Από τι εξαρτάται ο λόγος re;
i. Ελάχιστο ποσοστό υποχρεωτικών διαθεσίμων (rR)
ii. Αβεβαιότητα ως προς τη ροή των καθαρών καταθέσεων (σ)
iii. Κόστος δανεισμού, δηλαδή προεξοφλητικό επιτόκιο (iD).
iv. το επιτόκιο της αγοράς που χάνει η εμπορική τράπεζα (i) 6
re  r (i, iD , rR ,  )
Χρήματος
3. Νομισματική Βάση
• «Ελέγχεται» από την Κ.Τ.

• Αποτελείται από τη νομισματική κυκλοφορία και από τις
καταθέσεις των τραπεζών στην Κ.Τ.
• Μέρος της νομισματικής κυκλοφορίας βρίσκεται στα χέρια
του κοινού.
• Άρα:
• Η προσφορά της νομισματικής βάσης «ελέγχεται» από την
Κ.Τ.
• Η ζήτησης της νομισματικής βάσης προέρχεται από το κοινό
7
και τις εμπορικές τράπεζες.
Πολλαπλασιαστής Χρήματος
• Θα δούμε τη σχέση μεταξύ της προσφοράς χρήματος και
της νομισματικής βάσης.
• Η ισορροπία στην αγορά χρήματος ορίζει:
M  D  CU (1)
ό CU  cu  D (2)

8
M  (1  cu) D (3)
• Η ισορροπία της νομισματικής βάσης ορίζει:
H  CU  RE (4)
ό CU  cu  D (2)
 RE  re  D (5)
• Από (4), (2) και (5) έχουμε:
H  (cu  re) D (6)
9
• Άρα, ο πολλαπλασιαστής χρήματος είναι:
M (1  cu ) D 1  cu
   mm  1 (7)
H (cu  re) D cu  re
• Από την (7) προκύπτει:
M  mm  H (8)
• Όσο μικρότερος είναι ο λόγος re, τόσο μεγαλύτερος είναι ο
πολλαπλασιαστής.
• Όσο μικρότερος είναι ο λόγος cu, τόσο μεγαλύτερος είναι ο
πολλαπλασιαστής. 10
• Από τις σχέσεις (3), (6) και (7) φαίνεται ότι η υπόθεση, ότι η
προσφορά χρήματος και η νομισματική βάση ελέγχονται
πλήρως από την Κ.Τ, δε μπορεί να ισχύει.
• Επιπλέον, ούτε ο πολλαπλασιαστής χρήματος μπορεί να

ελεγχθεί.
11
Έλεγχος Νομισματικής Βάσης
• Γενικά, η νομισματική βάση επηρεάζεται από τις πράξεις
της Κ.Τ που καταγράφονται στον ισολογισμό της ,
• Η νομισματική βάση αυξάνεται όταν κ Κ.Τ αποκτά νέα
στοιχεία ενεργητικού (απαιτήσεις) και πληρώνει για την
απόκτησή τους, αυξάνοντας το παθητικό της
(υποχρεώσεις).
• Οι ενέργειες που επηρεάζουν τη νομισματική βάση είναι:
1. Πράξεις Ανοικτής Αγοράς

• Όταν η ΚΤ αγοράζει ομόλογα Δημοσίου, τότε η νομισματική
βάση αυξάνεται. 12

2. Παρεμβάσεις στην Αγορά Συναλλάγματος
• Όταν η ΚΤ αγοράζει ξένο συνάλλαγμα, τότε η νομισματική
βάση αυξάνεται, εκτός αν η ΚΤ πραγματοποιεί
αποστειρωμένη παρέμβαση.
• Για παράδειγμα, αγορά ξένου νομίσματος και πώληση
ομολογιών δημοσίου.
3. Δάνεια σε Εμπορικές Τράπεζες

• Η χορήγηση δανείων από την Κ.Τ (προς τις εμπορικές
τράπεζες) αυξάνει τη νομισματική βάση.
• Η νομισματική βάση επηρεάζεται από το ύψος του
προεξοφλητικού επιτοκίου. 13
4. Δημόσιος Τομέας
• Το Δημόσιο διατηρεί καταθέσεις στην Κ.Τ για να
πραγματοποιεί αγορές.
• Οι αγορές αυτές αυξάνουν τη νομισματική βάση.
5. Δημοσιονομικό Έλλειμμα
• Η χρηματοδότηση του Δημοσιονομικού Ελλείμματος από
την ΚΤ αυξάνει τη νομισματική βάση.
• Όμως, η χρηματοδότηση του Δημοσιονομικού ελλείμματος
από το κοινό επηρεάζει μόνο προσωρινά τη νομισματική
βάση.
14
Διαδικασία Πολλαπλασιαστικής
Αύξησης Χρήματος
• Έστω ότι η Κ.Τ αγοράζει ομολογίες από το κοινό.
• Η Νομισματική Βάση (Η) αυξάνεται.
• Οι πωλητές των ομολογιών καταθέτουν τις επιταγές τους στις

εμπορικές τράπεζες, οι οποίες χορηγούν δάνεια σε τρίτους.
• Η προσφορά χρήματος (Μ) αυξάνεται και ισχύει: ΔΜ > ΔΗ λόγω 15

της πολλαπλασιαστικής αύξησης της ποσότητας του χρήματος.
• Task: Τι θα συνέβαινε αν οι εμπορικές τράπεζες δεν έδιναν
καθόλου δάνεια;
• Παράδειγμα:
• Έστω ότι ένα άτομο δημιουργεί μια κατάθεση όψεως αξίας
1000 σε μια εμπορική τράπεζα.
i. Οι εμπορικές τράπεζες παρακρατούν το 20% των συνολικών
καταθέσεων σε μορφή ρευστών διαθεσίμων. Το υπόλοιπο
ποσοστό οδηγείται σε χορήγηση δανείων.
ii. Οι δανειολήπτες τοποθετούν το ποσό που δανείζονται σε
καταθέσεις όψεως (όχι σε καταθέσεις προθεσμίας). 16
• Η συνεχής διαδικασία καταθέσεων – χορηγήσεων αυξάνει την
προσφορά χρήματος.
• Έχουμε το ακόλουθο άθροισμα καταθέσεων όψεως:
  1000  1000  0,80  800  0,80  640  0,80  512  0,80  ...
• Άρα, έχουμε μια φθίνουσα γεωμετρική πρόοδο:
 1  1   1 
2 3

  1000  1       ...
 1  0, 20  1  0, 20   1  0, 20  
 1 
  
 0, 20 
1000  5 1000  5000 17
Ισορροπία στην Αγορά Χρήματος
• Γνωρίζουμε ότι:
 1  cu 
re  r (i , iD , rR ,  )  M  H
 cu  re 
M  mm(i, iD , rR ,  , cu ) H
• Η τελευταία σχέση είναι η συνάρτηση προσφοράς χρήματος

και δείχνει τη συμπεριφορά που προσδιορίζει την προσφορά
χρήματος, με δεδομένη τη νομισματική βάση. 18

• Η ισορροπία στην αγορά χρήματος είναι:
M
 L(Y , i )
P
H
mm(i , iD , rR ,  , cu )  L (Y , i )
P
• Η τελευταία σχέση αντιστοιχεί στη συνθήκη ισορροπίας της

αγοράς χρήματος, η οποία είναι συνάρτηση όλων των
προσδιοριστικών παραγόντων που επηρεάζουν την
προσφορά και τη ζήτηση χρήματος.
19
i MS Σχήμα 1
A
i*
LL
M/P
M/P
20

• Έστω ότι αυξάνεται η νομισματική βάση (κατά ΔΗ)…
i MS Σχήμα 2
MS’
A
i1
Β mm(ΔΗ/P)
i2
LL
M/P
M/P M’/P
21
• Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να φανεί και στο υπόδειγμα IS-LM
Σχήμα 3
i LM
LM’
Α
i1
Β
i2
IS
Y
Y1 Y2
22

• Έστω ότι αυξάνεται το προεξοφλητικό επιτόκιο…
• Task: Πώς αναμένεται να μεταβληθεί η ισορροπία;
MS’
i MS Σχήμα 4
Β
i2
A
i1
LL
M/P
Μ’/P M/P
23
• Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να φανεί και στο υπόδειγμα IS-LM
LM’ Σχήμα 5
i LM
i2 Β
Α
i1
IS
Y
Y2 Y1
24
Έλεγχος Ποσότητας Χρήματος και

Επιτοκίου
• Έστω ότι η Κ.Τ θέτει ως στόχους το i* και το Μ* (ταυτόχρονα):
i Σχήμα 6
A
i*
i1 Β
LL
M/P
M1/P M*/P
• Αν i*, τότε Μ1/P.
• Αν M*/P, τότε i1.
• Άρα, η Κ.Τ δε μπορεί να ελέγχει ταυτόχρονα το επιτόκιο και 25
την ποσότητα χρήματος.
Επιλογή Στόχου: Επιτόκιο ή
Ποσότητα Χρήματος
• Έστω ότι δε μπορεί να προσδιοριστεί η θέση της καμπύλης IS.
• Για παράδειγμα, η Κυβέρνηση αδυνατεί να προβλέψει το

ύψος της συνολικής δαπάνης.
• Τότε, ποιος πρέπει να είναι ο στόχος;
• Όποιος κι αν είναι ο στόχος (επιτόκιο ή ποσότητα χρήματος),

η Κυβέρνηση επιθυμεί να επιτύχει τη μικρότερη δυνατή
απόκλιση από το εισόδημα στόχου (π.χ. Υ*).
26

Σχήμα 7
i
IS2
LM(M)
IS1
i* LM(i)
Y
Y2 Y1 Y* Y3 Y4
27
Όταν έχουμε LM(M), τότε οι αποκλίσεις είναι: Υ1-Υ* και Υ3-Υ*
Όταν έχουμε LM(i), τότε οι αποκλίσεις είναι: Υ2-Υ* και Υ4-Υ*
• Είναι προφανές ότι:
• Αν έχουμε την IS1, τότε: Υ*-Υ1 < Υ*-Υ2
• Αν έχουμε την IS2, τότε: Υ3-Υ* < Υ4-Υ*
• Άρα, όταν έχουμε την LM(M) παρατηρούμε μικρότερες

αποκλίσεις από το Υ* (σε σχέση με την LM(i)).
• Συνεπώς, όταν επιλέγουμε το στόχο της ποσότητας χρήματος,

το προϊόν ακολουθεί πιο σταθεροποιητική συμπεριφορά.
• Θα ισχύει το ίδιο συμπέρασμα αν η αστάθεια προέρχεται από 28

την LM???

• Έστω ότι η ζήτηση χρήματος είναι απρόβλεπτη.
• Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος;
Σχήμα 8
i
LM1
LM2
i* LM(i)
IS 29
Y
Y1 Y* Y2
• Παρατηρούμε ότι:
• Αν έχουμε την LM(i), τότε έχουμε Υ*΄.
• Αν έχουμε την LM(Μ), τότε έχουμε Y1 (από LM1) ή Υ2 (από
LM2).
• Άρα, όταν έχουμε την LM(M) παρατηρούμε αποκλίσεις από

το Υ*.
• Αντίθετα, όταν επιλέγουμε το στόχο του επιτοκίου, το προϊόν

σταθεροποιείται πλήρως.
30

• Συνοψίζοντας:
• Όταν η αστάθεια προέρχεται από την IS, πρέπει να επιλέγεται
ο στόχος της ποσότητας χρήματος.
• Όταν η αστάθεια προέρχεται από την LM, πρέπει να
επιλέγεται ο στόχος του επιτοκίου.
• Όμως, οι μονεταριστές τονίζουν ότι ο στόχος του επιτοκίου

πρέπει να επιλέγεται μόνο βραχυχρόνια.
• Υποστήριξαν ότι η μακροχρόνια έμφαση στη σταθερότητα
του επιτοκίου οδηγεί σε σταδιακή αλλά συνεχή αύξηση της
προσφοράς χρήματος.
• Task: Ποιος είναι ο κίνδυνος που θέλουν να αποφύγουν οι 31

μονεταριστές;

Μακροοικονομική Θεωρία Γιαννέλλης Νικόλαος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Μακροοικονομική Θεωρία Γιαννέλλης Νικόλαος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Σχολές Οικονομικής Σκέψης

Σχολές Οικονομικής Σκέψης

• Η μακροοικονομική επίδοση μιας οικονομίας εξαρτάται από

• Δείκτης Τιμών είναι ένα μέτρο του μέσου επιπέδου των

• Όπου 0, το έτος βάσης.

• Όπου 0, το έτος βάσης.

1. Δείκτης Τιμών Καταναλωτή

 .  .

• Task 1: Ποιες είναι οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ του

Σχέση Ανεργίας και Ρυθμού

• Σύμφωνα με τη μελέτη του Okun: u  0.4( y  2.5)

• Task 2: Πώς ερμηνεύεται η παραπάνω ισότητα; 19

• Όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό ανεργίας, τόσο χαμηλότερη 20

Σχέση Ανεργίας και Πληθωρισμού

• Ο πληθωρισμός και η ανεργία συνδέονται με μια στενή

Συνολική Ζήτηση – Συνολική

Συνολική Ζήτηση – Συνολική

• Αντίθετα, αν η οικονομία βρίσκεται κοντά στα επίπεδα

Συνολική Ζήτηση – Συνολική

• Η κλίση της AS είναι σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ των

• Οι σταθεροποιητικές πολιτικές (ή αντικυκλικές πολιτικές)

• Ακαθ. Εθν. Προϊόν Ακαθ. Εγχ. Προϊόν

• Προσωπικό Εισόδημα Εθνικό Εισόδημα Εταιρικά Κέρδη

• Διαθέσιμο Προσωπικό Εισόδημα Προσωπικό Εισόδημα

• Τότε, το προϊόν είτε καταναλώνεται είτε επενδύεται:

• Επίσης, το εισόδημα είτε καταναλώνεται είτε αποταμιεύεται:

• Η σχέση (4) είναι μια ταυτότητα που λέει ότι η επένδυση

• Από (6) και (7), έχουμε:

• Ερώτηση: Τι είναι αυτό που προσδιορίζει το ύψος της

• Υπόθεση Απλοποίησης: Η συνολική ζήτηση είναι ανεξάρτητη

• Για να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που προσδιορίζει το ύψος

• Ισορροπία Παραγωγής επιτυγχάνεται όταν η ποσότητα του

• Δηλαδή, η πραγματική συνολική ζήτηση είναι ίση με την

Πραγματική Συνολική Ζήτηση –

• Άρα, η παραγωγή βρίσκεται στο επίπεδο ισορροπίας όταν

• Η συνολική ζήτηση αποτελείται από την κατανάλωση και την

• Η συνάρτηση κατανάλωσης είναι:

όπου c = οριακή ροπή προς κατανάλωση (0 < c < 1)

δείχνει πόσο αναμένεται να αυξηθεί η κατανάλωση λόγω της

• Task 2: Ποια θα είναι η κατανάλωση όταν Υ=0;

Επίπεδο ισορροπίας εισοδήματος, στο οποίο η συνολική

• Task 4: Τι θα συμβεί αν αυξηθεί η οριακή ροπή προς

Αποταμίευση και Επενδύσεις

Στάδιο 2 ----- cΔΑ cΔΑ (1+c)ΔΑ

AD  A  cA  c 2 A  c3A  ....  A(1  c  c 2  c3  ...)

• Με γεωμετρική πρόοδο, έχουμε:

Γραφική Παράσταση Πολ/στη

• Η ταυτότητα ισορροπίας είναι: C  I  G  (TR  TA)  C

Σχήμα 7 Αυτόνομη δαπάνη

• Ο νέος πολλαπλασιαστής δαπάνης είναι:

• Έχουμε: Y0  AD

AD  cY0 t  c (1  t ')Y0

Μεταβολή δαπάνης Μεταβολή δαπάνης

Y0  cY0 t  c(1  t ')Y0

• Μπορεί να έχει την ακόλουθη πορεία:

• Σε χαμηλά επίπεδα εισοδήματος, αναμένεται να είναι

Συσταλτική Δημοσιονομική Πολιτική

Επεκτατική Δημοσιονομική Πολιτική 28

• Αυτό είναι το πλεόνασμα πλήρους απασχόλησης

Μετρά το δημοσιονομικό αποτέλεσμα με βάση το εισόδημα

• Από τη διαφορά των δύο πλεονασμάτων, έχουμε την κυκλική

• Αν Υ<Υ* τότε BS<BS*

• Έστω ισόποση αύξηση των δημοσίων δαπανών και φόρων,