Professional Documents
Culture Documents
Bachelor of Education Honours Lzu3780 Silozi Language Education 3 Assignment 1 Due Date:13 March 2023
Bachelor of Education Honours Lzu3780 Silozi Language Education 3 Assignment 1 Due Date:13 March 2023
Kubala
kikalulo yetuna yeezahala mwabupilo ili mo mubali atahisa muhupulo wahae fatimana kapa
palo. Mubali unanikolo yakukona kubiza hande litaku kaswanelo, kutokomela kulatelela
sebeliso yapuo sakata mwakubulela, maswayo akubala ananikutokomelwa kamutala
fokufumaneha liswayo lakanala mubali una nikubuyela moya hainyani. Fokufumaneha liswayo
lakuto mubali una nikuyeme kubonisa kuli ufitile kwamafelelezo ataba kapa pulelo.
kasamulaho mubali ubonisa kuba nikutwisiso yasesiñozwi hamoho cwalo kukona kutoloka
nimanzwi atata mwatimana. Kalulo ye itusa mubali kukona kuituta puo ifi kapa ifi nikufumana
mañusa kapa kutoola liñusa labutokwa. Kubala hape lukali kingambolo yemwahala mubali
nimuñoli ili mo baambolisana mi mubali usebelisa zibo yakale yamuñoli. Zibo yapuo yeñozwi
yeama pupo yapuo, sebeliso ya puo nizeñwi Kuziba litaku zeñozwi kapa Kubala litaku usazibi
kuli litalusa ñi kapa limwa puo ifi, Kuziba mulumo wa manzwi añozwi usazibi taluso ki
‘mukwa womutu atalima nikuutwisisa zeñozwi’ Kabukuswani lukali; kubala kikutalima
zeñozwi, kuli utwisisa kakuutwa kapa kuziba zeo liñozwi, (Goodman, 1976).
Kimufuta ili mo mubali uitusisa kubala timana kapa buka inge ana nimulelo wakuli akone kuba
nizibonyana, kuamana nititmana kapa buka. Kamutala kubala mutende kuli akone kuzibiswa
zeeezahezi mwanaha kapa mwasikiliti kasamulahoakuutwa mabulatwi kwa sicaba sahabo.
Mubali uba ninyakisiso kuamana nilika moliezahelezi mwanakonyana yeo nikukufumana
matata foazwela, Gerbhard, (2006).
Ticele ukona kubelejkisa mufuta wo sina cwana hali mwakilasi, ueza mapampili amakande
alikana baituti babali mwakilasi kappa mwasitopa, kasamulaho uabela mapampili ani
kwabaituti nikubafa litimana zeshelashela kuli bababale mi baituti habafelize kubala ticele
ukutela kubala likande. Ticele hafelize kubala likande ubuza baituti lipuzo zecwale ka: kana
kuna nisanasabalile buka molizwa likande? Kanti muῆoli wabuka ye kimani? Baituti
bakanahana nikunyakisisa nikutahisa mihupulo yabona nikukona kualabela kwalipuzo
kakusebelisa zibo yabona yakale.
2. Kubala kalubilo:
kimukwa ili mo mubali ubala kakuakufisa meeto ahae falitaku zefumaneha fapalo asatuli kapa
kusiya manzwi. Habilaezwi kimanzwi asautwisisi hanzabala cwalo kono ubeela munahano
wahae mwakukona kufumana seo asitokwa mwatimana kapa kuba nisikuka kuseo asitokwa.
Kasamulaho akufumana liñusa uzwelapaili kulibala mwabutungi butungi nimwabupala
bwalona. Wallace, (1992) uli hañata mubali halateleli kutokomela sebeliso yapuo nimaswayo
akubala. Mukwa wo ubelekiswa ahulu haiba mubali habaleli tatubo kapa kufiwa musebezi
kasamulaho akubala kamutala, kubala mitende, libuka zalitekisano kapa zeama libyana
zelekiswa mwalintolo kapa famisika. Mukwa wakubala kalubilo nikufumana liñusa
mikasamulaho nikulibala kabutungi utusa ahulu babali kakukona kuhulisa zibo yamanzwi
amanca amubali nikukona kulemuha kuli hakikwabutokwa kutoloka linzwi nilinzwi
lelifumanehaha mwatimana. Mubali hape ukona kukala kutoloka linzwi kakusaitusisa
dikishinali kono kakutalimisisa kamo linzwi libelekisizwe mwatimana.
3. Kubala kakutwisiso: