ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΡΥΦΩΝΙΔΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
• Μια έρευνα μπορεί να δώσει μη αξιόπιστα αποτελέσματα είτε
ακούσια, λόγω παραλείψεων και λαθών του ερευνητή-
πειραματιστή, είτε εσκεμμένα, όταν αυτός εν γνώσει του
παραποιεί τα αποτελέσματα και οδηγεί τα συμπεράσματα προς
μια ορισμένη κατεύθυνση.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

 Α. Λάθη και παραλείψεις

• Κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της εφαρμογής μιας ερευνητικής

παρουσιάζονται επιδράσεις στην εξαρτημένη μεταβλητή επιπλέον
αυτών που δημιουργούνται από τις μεταβολές της ανεξάρτητης.
• Αν, για παράδειγμα, ερευνάται η αποτελεσματικότητα μιας
παραγωγικής διαδικασίας Α που έχει σχεδιασθεί για την
παραγωγή ενός προϊόντος σε σύγκριση με κάποια άλλη
παραγωγική διαδικασία Β και οι δύο διαδικασίες εφαρμόζονται με
διαφορετικούς εργαζόμενους ή σε άλλους γεωγραφικούς χώρους,
τα συγκριτικά αποτελέσματα μπορεί να μην οφείλονται στη
διαφορετική σχεδίαση των παραγωγικών διαδικασιών αλλά σε
άλλες παραμέτρους.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

 Β. Φαινόμενα απάτης

• Σπάνια παρατηρείται σε έρευνες εσκεμμένη παρουσίαση λανθασμένων

συμπερασμάτων. Η σκοπιμότητα οφείλεται είτε σε οικονομικό κίνητρο, όταν για
παράδειγμα ο ερευνητής προσπαθεί να επηρεάσει την καταναλωτική συμπεριφορά
του κοινού είτε σε προσωπικό κίνητρο για απόκτηση δημοσιότητας και
ακαδημαϊκής αναγνώρισης.
• Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περίπτωση του Βρετανού
γιατρού Wakefield ο οποίος σε μελέτη του το 1998 συνέδεσε το τριπλό παιδικό
εμβόλιο MMR με εμφάνιση αυτισμού. Η έρευνα ήταν στην πραγματικότητα μια
«καλοστημένη απάτη», βασισμένη σε παραπλανητικά στοιχεία και δυστυχώς
δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό και έπεισε χιλιάδες γονείς να
παραλείψουν τον εμβολιασμό ως επικίνδυνο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να
ξεσπάσουν επιδημίες στη Βρετανία, στις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Σε ορισμένες
περιπτώσεις τα ποσοστά εμβολιασμού δεν έχουν ακόμα ανακάμψει.
• Το κακό με τα ψευδή αποτελέσματα είναι ότι στον σύγχρονο κόσμο των υψηλών
Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών οι μη επιβεβαιωμένες ειδήσεις
διαδίδονται αμέσως και σε μεγάλη κλίμακα. Παρακολουθήστε το σχετικό Video
που ακολουθεί από το TED-Ed και προβληματιστείτε...
• https://www.youtube.com/watch?v=cSKGa_7XJkg&t=2s&ab_channel=TED-Ed

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

Παράμετροι κινδύνου για την αξιοπιστία της
έρευνας

-Αδυναμία γενίκευσης εξαιτίας αστοχίας στην επιλογή των

δειγμάτων
-Σφάλματα στη διαδικασία της μέτρησης
-Αυξημένη τυχαιότητα στις συνθήκες εκτέλεσης του πειράματος
-Επίδραση μη ελεγχόμενων περιβαλλοντικών συνθηκών κατά την
εκτέλεση του πειράματος
-Επιρροή από προγενέστερες μετρήσεις
-Μελέτη ακραίων καταστάσεων κ.α.

Πιο συγκεκριμένα οι παράμετροι αυτοί

κατηγοριοποιούνται ως εξής:
ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ
1) Ιστορία

Οφείλεται σε άσχετους παράγοντες που εμφανίζονται κατά τη

διάρκεια εφαρμογής της έρευνας.
ΛΥΣΗ : Περιορισμός των παραγόντων αυτών, έχοντας εκτεθειμένα
τα «αντικείμενα» της έρευνας στις ίδιες συνθήκες.

• Παράδειγμα : «Μελετάται η στρατηγική Α προώθησης ενός

προϊόντος, σε σύγκριση με μια άλλη στρατηγική Β προώθησης
του προϊόντος».
Αν η Α εφαρμοστεί σε άλλο μέρος από τη Β, τότε υπάρχει
κίνδυνος να προκύψουν λάθος αποτελέσματα εξ αιτίας διαφόρων
άσχετων, με τη στρατηγική προώθησης, παραγόντων.
Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος πρέπει οι δυο διαφορετικές
στρατηγικές προώθησης του προϊόντος να εφαρμοστούν στον
ίδιο τόπο.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

2) Ωριμότητα

Οφείλεται στη διαφοροποίηση των «αντικειμένων» της έρευνας

με την πάροδο του χρόνου.
ΛΥΣΗ : Μετρήσεις των χαρακτηριστικών των «αντικειμένων»
της έρευνας την ίδια χρονική στιγμή (σε μεταβλητές που η τιμή
τους για κάποιο αντικείμενο, μεταβάλλεται με την πάροδο του
χρόνου).
• Παράδειγμα : «Η αποτελεσματικότητα διαφόρων μεθόδων
διδασκαλίας».
Η αντίδραση των εκπαιδευομένων είναι διαφορετική το πρωί
απ’ ότι το μεσημέρι ή το βράδυ. Έτσι, για να αποφευχθεί ο
κίνδυνος της Ωριμότητας θα πρέπει οι αντιδράσεις τους να
μετρηθούν και να αξιολογηθούν την ίδια χρονική στιγμή για
όλες τις εξεταζόμενες μεθόδους διδασκαλίας. (να εφαρμοστούν
όλες οι μέθοδοι το πρωί και να καταγραφούν οι αντιδράσεις των
εκπαιδευομένων ή όλες το μεσημέρι)

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

3) Προηγούμενες μετρήσεις

Προηγούμενες έρευνες είναι δυνατόν να επηρεάσουν τα

αποτελέσματα επόμενων ερευνών, όταν έχουν το ίδιο ή
παρόμοιο θέμα, γίνονται σε κοντινά χρονικά διαστήματα
και εφαρμόζονται στα ίδια «αντικείμενα».
ΛΥΣΗ : Χρησιμοποίηση διαφορετικών «αντικειμένων»
(δείγματος).
• Παράδειγμα : Δίνεται ερωτηματολόγιο προς διερεύνηση
πιθανότητας αγοράς αυτοκινήτου τύπου Α και στη συνέχεια,
στους ίδιους ανθρώπους, δίνεται άλλο ερωτηματολόγιο προς
διερεύνηση της πιθανότητας αγοράς αυτοκινήτου τύπου Β.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

4) Χρήση οργάνων μέτρησης

• Προκύπτει από χρήση διαφορετικών οργάνων

μέτρησης (ή ερωτηματολογίων) και από την μη
αντικειμενική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της
έρευνας.

• ΛΥΣΗ : Όλες οι μετρήσεις σε μια έρευνα πρέπει να

γίνονται με το ίδιο όργανο μέτρησης (ή ερωτηματολόγιο)
και από τον ίδιο ερευνητή. Η αξιολόγηση των
αποτελεσμάτων πρέπει να είναι αντικειμενική.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

5) Παλινδρόμηση

Εμφανίζεται όταν τα «αντικείμενα» της έρευνας έχουν ακραία

τιμή στη μεταβλητή που εξετάζεται.
ΛΥΣΗ : Τα «αντικείμενα» που μετέχουν στην έρευνα να έχουν
ποικιλία τιμών.

• Παράδειγμα : «Μελέτη της αποτελεσματικότητας ενός νέου

διοικητικού συστήματος σε μια παραγωγική μονάδα, που
βρίσκεται σε άσχημη διοικητικά κατάσταση».
Είναι πιθανό να διαπιστωθεί ότι το νέο διοικητικό σύστημα
είναι αποτελεσματικό, λόγω της ακραίας άσχημης κατάστασης
που επικρατούσε προηγουμένως. Το νέο διοικητικό σύστημα θα
έπρεπε να δοκιμαστεί σε πολλές παραγωγικές μονάδες που η
κάθε μια να βρισκόταν σε διαφορετική διοικητικά κατάσταση :
καλή , άσχημη, μέτρια κλπ.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

 6) Διαδικασίες επιλογής των στοιχείων
της έρευνας

Εμφανίζεται όταν οι ομάδες σύγκρισης των «αντικειμένων» της

έρευνας, διαμορφώνονται με βάση κάποιο κριτήριο.
ΛΥΣΗ : α) Διαμόρφωση των ομάδων σύγκρισης με τυχαίο τρόπο.
β) Τυχαία επιλογή παραγόμενων προϊόντων, με σκοπό τον
ποιοτικό έλεγχο.

• Παράδειγμα : «Έρευνα της αποτελεσματικότητας διαφορετικών

μεθόδων διδασκαλίας α) παραδοσιακή διάλεξη στην τάξη & β)
διδασκαλία με Η/Υ».
Οι ομάδες των μαθητών που θα παρακολουθήσουν τις δυο
διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας πρέπει να διαμορφωθούν με
τελείως τυχαίο τρόπο. Αντίθετα, αν οι μαθητές επιλέξουν την
ομάδα που επιθυμούν, είναι πιθανό να αντιδράσουν διαφορετικά
λόγω του προσωπικού τους ενδιαφέροντος.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

 ΑΣΚΗΣΗ
Να αναγνωρίσετε τον κίνδυνο αξιοπιστίας που κρύβεται σε καθεμιά
από τις παρακάτω περιπτώσεις και να προτείνετε λύση για την
αποφυγή του:

1. Γίνεται έρευνα της αποτελεσματικότητας διαφορετικών

μεθόδων διδασκαλίας : α) παραδοσιακή διάλεξη στην τάξη & β)
διδασκαλία με Η/Υ και δημιουργούνται 2 ομάδες
εκπαιδευομένων με κριτήριο την δική τους επιθυμία.
2. Γίνεται έρευνα της «αποτελεσματικότητας ενός νέου
διοικητικού συστήματος σε μια παραγωγική μονάδα, που
βρίσκεται σε άσχημη διοικητικά κατάσταση»
3. Δίνεται ερωτηματολόγιο προς διερεύνηση πιθανότητας αγοράς
αυτοκινήτου τύπου Α και στη συνέχεια, στους ίδιους
ανθρώπους, δίνεται άλλο ερωτηματολόγιο προς διερεύνηση
της πιθανότητας αγοράς αυτοκινήτου τύπου Β
4. Γίνεται έρευνα της αποτελεσματικότητας διαφορετικών
μεθόδων διδασκαλίας : α) παραδοσιακή διάλεξη στην τάξη & β)
διδασκαλία με Η/Υ στην ίδια ομάδα εκπαιδευομένων
διαφορετικές ώρες μέσα στη διάρκεια μιας ημέρας.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ

5. Στην ίδια έρευνα χρησιμοποιήθηκαν 2 διαφορετικά
ερωτηματολόγια
6. «Μελετάται η στρατηγική Α προώθησης ενός προϊόντος, σε
σύγκριση με μια άλλη στρατηγική Β προώθησης του προϊόντος».
Η έρευνα έγινε σε δυο διαφορετικές πόλεις.
7. Στο ίδιο δείγμα ατόμων έγιναν δυο έρευνες με παρόμοιο θέμα σε
σύντομο χρονικό διάστημα.
8. Διαφορετικοί ερευνητές επεξεργάστηκαν τα αποτελέσματα της
ίδιας έρευνας.
9. Γίνεται έρευνα της «αποτελεσματικότητας μιας νέας διδακτικής
μεθόδου» και το δείγμα που χρησιμοποιείται περιέχει μόνο
άριστους μαθητές.

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ