ወለለት አጠቃላይ አንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት

የ 8 ኛ ክፍል የሁለተኛ ሴሚስተር አማርኛ worksheet

ዐ.ነገር
~ዐ.ነገር ማለት በስርዓት ተቀነባብሮ ሙሉ ስሜት ሊሠጥ የቃላት ወይም የሐረጎች ስብስብ ነዉ።ዐ .ነገር
ከመዋቅር አንፃር ሲታይ የሁለት ሐረጎች ቅንጅት ዉጤት ነዉ።ሁለቱ ሐረጎችም ስማዊ ሀረግና ግሳዊ ሐረግ
ሲሆኑ አሠላለፋቸዉም መጀመሪያ ስማዊ ሀረግ ቀጥሎ ግሳዊ ሀረግ በመሆን ነዉ።እነዚህ ሁለቱ ሀረጎች
ተቀናጅተዉ ዐ.ነገር ይመሠርታሉ።
ምሳሌ> ሁለት ትልልቅ አንበሶች ሚዳቆዋን ለመያዝ ገሰገሱ።
ስማዊ ሐረግ= ሁለት ትልልቅ አንበሶች
ግሳዊ ሐረግ=ሚዳቆዋን ለመያዝ ገሰገሱ
~ አረፍተ ነገሮች በዉስጣቸዉ የግስ ብዛት አኳያ ተራ እና ዉስብስብ ዐ.ነገሮች ተብለዉ በሁለት ይከፈፈላሉ።
1.ተራ ዐ.ነገር =በዉስጡ አንድ ግስ ብቻ ያለዉ ነዉ።
ምሳሌ> ከበደ ከዘራዉን ሰበረዉ።
አለሙ ጮለቁን መሬት ቆፈረበት።
_እነዚህ ዐ.ነገሮች "ሰበረዉ"እና "ቆፈረበት"የሚሉት አንዳንድ ግሶች ብቻ የያዙ በመሆናቸው ተራ ዐ.ነገር
ናቸዉ።
2.ዉስብስብ 0.ነገር=የሚባለዉ ሁለትና ከዚያ በላይ ሀሳቦችን በአንድ ላይ የያዘ ዐ.ነገር ነዉ።
ምሳሌ>በህረድን ምሳዉን በልቶ ወደ ት/ቤት ሄደ።
ቢኒያም የገዛዉ የሱፍ ኮት ተቀደደ።
_ በሁለቱም ዐ.ነገሮች ላይ ሁለት ተራ ዐ. ነገሮችን በአንድ ላይ በማጣመር ዉስብስብ ዐ.ነገር መመስረት
ተችሏል።
**የዐ.ነገር ስልቶች**
የዐ.ነገር ስልቶች በአራት ይከፈላሉ።እነርሱም~
ሀ.ሐተታዊ ዐ.ነገር፦በዉስጡ አዎንታዊና አሉታዊ ዐ.ነገሮችን ይይዛል።
1.1 አዎንታዊ ዐ.ይነገርላቸዋል ፦በአዎንታ የሚነገር የዐ.ነገር ስልት ነዉ።
ምሳሌ፦ሀሊማ የስምንተኛ ክፍል ተማሪ ናት።
_አለሙ ዉድድሩን አሸነፈ።
1.2 አሉታዊ ዐ.ነገር፦በአሉታ ወይም በአፍራሽ የሚነገር የዐ.ነገር ስልት ነዉ።
ምሳሌ፦1.
2.
2.ትዕዛዛዊ ዐ.ነገር¶፦በትዕዛዝ መልክ የሚቀርብ የዐ.ነገር ስልት ነዉ።
ምሳሌ፦በሩን ዝጋዉ።
መጽሐፉን አቀብለኝ።
ከቤት እንዳትወጣ።
3.ጥያቄያዊ ዐ.ነገር፦በጥያቄ መልክ የሚቀርብ የዐ.ነገር ስልት ነዉ።
ምሳሌ¶፦ከማን ጋር ትኖራለህ?
ለምን ትረብሻለህ?
እንደት ወደዚህ መጣህ?
4.አጋናኝ ዐ.ነገር፦ነገሮችን በማጋነን የሚነገር የሚነገር የዐ.ነገር ስልት ነዉ።
ምሳሌ፦አቤት! ነገር መንዳት ስትወድ
እሰይ! ተዉ ሲሉህ አትሠማ
ወይኔ! እንደት አይነት ዉሸታም ነህ::

አያያዥ
አያያዥ ማለት ቃልን ከቃል፣ሐረግን ከሐረግ፣ዐ.ነገርን ከዐ.ነገር የሚያያይዝ ማለት ነዉ።አያያዥ ቃላት
ከአገልግሎታቸዉ አንፃር ሲታዩ በተለያዩ ክፍሎች ልንመድባቸዉ እንችላለን።
1.አማራጭ ወይም አጠራጣሪ አያያዥ፦ይህ የአያያዥ አይነት የቸፈለገዉ እንድመረጥ ወይም እርግጠኛ
ያልሆንበት ነገር በምንናገርበት ጊዜ ለማያያዝ የምንጠቀምበት አያያዥ ነዉ።
ምሳሌ፦ጧት ወይም ማታ እመጣለሁ።
ዛሬ ይሁን ነገ እንገናኛለን ብለናል።
ሻይ ወይስ ወተት ይምጣልሽ?
2.አፍራሽ ወይም ተቃራኒ አያያዥ፦ይህ የአያያዥ አይነት በመጀመሪያ የተነገረዉን ሀሳብ ለማፍረስ ወይም
ለመቃረን የሚቀርብ አያያዥ ነዉ።
ለምሳሌ፦እናቴን እወዳታለሁ ይሁን እንጂ አባቴ ይበልጥብኛል።
ፈተናውን ተፈትኛለሁ ነገር ግን የማልፍ አይመስለኝም።
ብዙ ብር አለዉ ግን የተቸገረ አይረዳም።
3.የምክንያትና ዉጤት አያያዥ፦ይህ የአያያዥ አይነት መጀመሪያ ለቀረበው ምክንያት ዉጤት በማስከተል
ወይም ለዉጤቱ ምክንያት በማቅረብ የሚያገለግል አያያዥ ነዉ።
ለምሳሌ፦ትምህርቱን አያጠናም ስለዚህ ጥሩ ዉጤት አያመጣም።
በአካባቢው መጥፎ ሽታ አለ ምክንያቱም ቆሻሻ ይጣላል።
4.ሐሳብ ሠጭ አያያዥ፦ይህ የአያያዥ አይነት የተሰነዘረውን ሃሳብ ተንተርሶ ሃሳብ ለማቅረብ የሚያስችል
የአያያዥ አይነት ነዉ።
ለምሳሌ፦እቃው ተጓጉዞ አልቋል ታድያ ለምን አናስተካክለዉም?
እራታችሁን አቅርቤያለሁ እንግዲህ አርፋችሁ ብሉ።

**ለሚከተሉት ጥያቄዎች ተገቢዉን መልስ ምረጡ።

1.ልጁ ምርር ብሎ አለቀሰ።የግስ ገላጩ የትኛው ነዉ።
ሀ.ልጁ ለ.ምርር ብሎ ሐ.አለቀሰ መ.ምርር
2.ወሬኛ ሴት ትዳሯን ታስደፍራለች። የስም ገላጩ የቱ ነዉ።
ሀ.ሴት ለ.ትዳሯን ሐ.ታስደፍራለች መ.ወሬኛ
3.ጎበዙ ተማሪ ትናንት ተሸለመ።በዚህ ዐ.ነገር ዉስጥ ስንት ገላጭ አለ።
ሀ.አንድ ለ.ሁለት ሐ.ሦስት መ.አራት
4.ፍርደ ገምድል ማለት ምን ማለት ነዉ?
ሀ.ትክክለኛ ፈራጅ ለ.ሚዛናዊ ፈራጅ ሐ.ፍርድ የሚያዛባ መ.ሁሉም
5.እኩለ ቀን ማለት ምን ማለት ነዉ?
ሀ.መንፈቅ ለ.ቀትር ሐ.ረፋድ መ.ማምሻ
6.ወታደሮች በሚለዉ ቃል ላይ ያለዉ አብዥ ቅጥያ
ሀ.ሮች ለ.ኦች ሐ.ዎች መ.ች
7.መጽሐፌ በሚለዉ ቃል ዉስጥ ቅጥያዉ
ሀ.ፌ ለ.ሐፌ ሐ.ኤ መ.ቅጥያ የለዉም
8.በስነግጥም ዉስጥ ለሃሳቡ ጉልህ መሆን ትልቁን ሚና የሚጫወቱት ምኖች ናቸዉ?
ሀ.ቃላት ለ.መልዕክቱ ሐ.አፃፃፍ መ.ስንኞቹ
9.