ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΤΑΞΕΙΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1η: ΑΤΟΜΑ-ΜΟΡΙΑ-ΙΟΝΤΑ

Άτομο:
Άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο ενός στοιχείου, που μπορεί να πάρει μέρος στο
σχηματισμό χημικών ενώσεων. Τα άτομα έχουν δομή, αποτελούνται από πρωτόνια (
p  ) και νετρόνια ( n ) που βρίσκονται στον πυρήνα και ηλεκτρόνια ( e  ) που
0

κινούνται γύρω από τον πυρήνα. Τα άτομα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα σωματίδια,
επειδή σε ένα άτομο ο αριθμός των πρωτονίων είναι ίσος με τον αριθμό των
ηλεκτρονίων του.

Μόριο:
Μόριο είναι το μικρότερο κομμάτι μιας καθορισμένης ουσίας (ένωσης ή στοιχείου)
που μπορεί να υπάρξει ελεύθερο, διατηρώντας τις ιδιότητες της ύλης από την οποία
προέρχεται.
Τα μόρια στην περίπτωση των χημικών στοιχείων συγκροτούνται από ένα είδος
ατόμων, π.χ. O2 , N2 ,Cl2 , P4 , ενώ στην περίπτωση των χημικών ενώσεων από δύο
ή περισσότερα είδη ατόμων, H2 O, 3 , H2SO4 , KNO3 , H3 PO4 .
Τα μόρια δηλαδή είναι σταθερές ομάδες ατόμων με καθορισμένη γεωμετρική
διάταξη στο χώρο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Ιόν:
Ιον είναι ένα φορτισμένο άτομο (μονοατομικό ιόν), π.χ. a  , Ca 2  , Fe 3 , Cl , S2  , N 3 
ή ένα φορτισμένο συγκρότημα ατόμων (πολυατομικό ιόν), π.χ.  4  , ClO 4  , SO 4 2  .
Τα ιόντα προκύπτουν με αποβολή ή πρόσληψη ηλεκτρονίων είτε από τα αντίστοιχα
άτομα είτε από τα αντίστοιχα μόρια.
Τα ιόντα που έχουν θετικό ηλεκτρικό φορτίο ονομάζονται κατιόντα και εκείνα που
έχουν αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο ονομάζονται ανιόντα.
Τα ιόντα αποτελούν τα δομικά σωματίδια των ιοντικών ή ετεροπολικών ενώσεων.
Οι ιοντικές ενώσεις δηλαδή, είναι κρυσταλλικά σώματα που ο κρύσταλλός τους
αποτελείται από ιόντα τοποθετημένα σε συγκεκριμένες θέσεις, όπως φαίνεται στην
παρακάτω εικόνα.

1
 ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Ατομικός αριθμός: Ατομικός αριθμός (Ζ) είναι ο αριθμός των πρωτονίων στον
πυρήνα του ατόμου ενός στοιχείου. Ο αριθμός αυτός καθορίζει το είδος του ατόμου,
αποτελεί δηλαδή ένα είδος ταυτότητας για αυτό.

Μαζικός Αριθμός: Μαζικός αριθμός (Α) είναι ο αριθμός των πρωτονίων και των
νετρονίων στον πυρήνα ενός ατόμου.

Ως εκ τούτου, το άτομο ενός στοιχείου X συμβολίζεται ως A

Z X.

Ισότοπα: Ισότοπα ονομάζονται τα άτομα που έχουν τον ίδιο ατομικό αλλά
διαφορετικό μαζικό αριθμό. Τα ισότοπα είναι άτομα του ίδιου στοιχείου με
διαφορετική μάζα. Για παράδειγμα, το υδρογόνο έχει τρία ισότοπα που
συμβολίζονται ως εξής:
1
1 H υδρογόνο-1 ή πρώτιο. Ο πυρήνας αυτού του ισοτόπου αποτελείται μόνο από
ένα πρωτόνιο.
1 H υδρογόνο-2 ή δευτέριο ( D ) ή βαρύ υδρογόνο.Ο πυρήνας αυτού του ισοτόπου
2

αποτελείται από ένα πρωτόνιο και ένα νετρόνιο.

1 H υδρογόνο-3 ή τρίτιο ( T ). Ο πυρήνας αυτού του ισοτόπου αποτελείται από ένα
3

πρωτόνιο και δύο νετρόνια.

Από τα ισότοπα αυτά το πλέον διαδεδομένο στη φύση είναι το 11 H που απαντά σε
ποσοστό 99,98 %.

Ημερομηνία τροποποίησης: 26/04/2019

Επιμέλεια: Κουκουλάς Βαγιανός

Επιστημονικός έλεγχος: Αποστολόπουλος Κωνσταντίνος – Γιαλούρης Παρασκευάς