Chính sách và luật lệ

Video

 Wikimania, 60 Minutes, CBS,
20 phút, ngày 5 tháng 4 năm 2015,
đồng sáng lập Jimmy Wales
tại Fosdem
Nội dung trong Wikipedia tuân theo luật (cụ thể là luật bản quyền) Hoa Kỳ và tiểu bang Virginia,
nơi đặt phần lớn máy chủ của Wikipedia. Ngoài các vấn đề pháp lý, các nguyên tắc biên tập của
Wikipedia được thể hiện trong "Năm cột trụ" và trong nhiều quy định và hướng dẫn nhằm xác
định nội dung một cách thích hợp. Các quy định này được ghi dưới dạng wiki, các biên tập viên
của Wikipedia có thể viết và sửa đổi.[96] Các thành viên thực thi quy định bằng cách lược bỏ hoặc
sửa lại các nội dung không đạt chuẩn. Quy định của các phiên bản ngôn ngữ khác được dịch từ
quy định của Wikipedia tiếng Anh; nhưng sau đó đã dần khác nhau.[77]
Theo quy định của Wikipedia tiếng Anh, mỗi mục từ trong Wikipedia phải nói về một chủ đề bách
khoa và không phải là mục từ trong từ điển hoặc kiểu từ điển.[97] Chủ đề này phải đáp ứng các
tiêu chuẩn về "độ nổi bật" của Wikipedia,[98] thường có nghĩa là chủ đề đó phải được đưa tin trên
các phương tiện truyền thông chính thống hoặc xuất hiện trên các tạp chí học thuật lớn và độc
lập. Wikipedia chỉ truyền đạt những kiến thức đã được công nhận, tức Wikipedia không
đăng các nghiên cứu và ý tưởng mới. Một thông tin nào đó có thể bị nghi vấn thì cần được dẫn
từ một nguồn tham khảo đáng tin cậy.[99] Do đó, đôi khi các thông tin đúng có thể bị xóa do không
có nguồn.[100] Ngoài ra, Wikipedia luôn mang thái độ trung lập, tức là Wikipedia tổng hợp quan
điểm từ các nguồn độc lập và trình bày nó trong bài viết bách khoa một cách hợp lý.[101]

Quản trị
Xem thêm thông tin: Wikipedia:Bảo quản viên
Chế độ vô chính phủ ban đầu của Wikipedia cũng đã dần tích hợp các yếu tố dân chủ và thứ
bậc theo thời gian.[102][103] Một bài viết trên Wikipedia không thuộc quyền sở hữu của ai – người tạo
ra nó, các thành viên khác, hay chủ thể của bài viết.[104]
Các biên tập viên có uy tín trong cộng đồng có thể ứng cử một trong nhiều cấp quản lý tình
nguyện: bắt đầu với "điều phối viên/bảo quản viên",[105] những người dùng có đặc quyền xóa
trang, khóa bài viết trong trường hợp bị phá hoại hoặc tranh chấp biên tập và chặn sửa đổi của
một số người. Dù mang tên như vậy nhưng quản trị viên không được hưởng bất kỳ đặc quyền
đặc biệt nào trong việc ra quyết định; thay vào đó, quyền hạn của họ chủ yếu bị giới hạn trong
việc thực hiện các chỉnh sửa có ảnh hưởng trên toàn dự án và do đó không được phép đối với
các biên tập viên thông thường và thực hiện các hạn chế nhằm ngăn chặn các chỉnh sửa gây rối
(chẳng hạn như phá hoại).[106][107]
Ngày càng ít biên tập viên trở thành quản trị viên hơn những năm trước, một phần là do quá
trình xét duyệt các quản trị viên tiềm năng của Wikipedia đã trở nên nghiêm ngặt hơn.[108]

Cộng đồng
Bài chi tiết: Cộng đồng Wikipedia
Jimmy Wales lập luận rằng phần lớn các đóng góp cho Wikipedia đến từ "một cộng đồng ... một
nhóm tận tâm gồm vài trăm tình nguyện viên", cho nên dự án cũng "giống như một tổ chức
truyền thống".[109] Năm 2008, một bài báo trên tạp chí Slate báo cáo rằng: "Theo các nhà nghiên
cứu ở Palo Alto, một phần trăm người dùng Wikipedia chịu trách nhiệm cho khoảng một nửa số
sửa đổi của trang web này."[110] Sau này Aaron Swartz bàn cãi về các phương pháp đánh giá này,
lưu ý rằng phần lớn nội dung (được đo bằng số ký tự) của một số bài viết mà anh lấy mẫu do
những người dùng có số lượt sửa đổi thấp đóng góp.[111]
Một nghiên cứu năm 2007 của các nhà nghiên cứu Đại học Dartmouth cho thấy "những người
đóng góp ẩn danh và không thường xuyên cho Wikipedia [...] cũng là một nguồn kiến thức đáng
tin cậy như những người có đăng ký".[112] Năm 2009, Jimmy Wales tuyên bố rằng "hóa ra hơn
50% tổng số chỉnh sửa là do 0,7% người dùng đóng góp...[tức] 524 người... Và trên thực tế, 2%
tích cực nhất, tức là 1.400 người, đã thực hiện 73,4% tổng số sửa đổi."[109] Tuy nhiên, vào năm
2009, biên tập viên kiêm nhà báo Henry Blodget của Business Insider chỉ ra rằng trong một mẫu
bài viết ngẫu nhiên, hầu hết nội dung trên Wikipedia (đo bằng lượng văn bản đóng góp còn tồn
tại cho đến lần chỉnh sửa mẫu mới nhất) được tạo bởi "người ngoài cuộc", còn hầu hết việc biên
tập và định dạng được thực hiện bởi "người trong cuộc".[109] Theo một nghiên cứu năm 2009, có
"bằng chứng rằng cộng đồng Wikipedia có một sự phản kháng ngày càng tăng với các nội dung
mới".[113] Một số nghiên cứu chỉ ra rằng hầu hết những người đóng góp cho Wikipedia là nam
giới; còn kết quả của một cuộc khảo sát của Quỹ Wikimedia vào năm 2008 cho thấy chỉ có 13%
biên tập viên Wikipedia là nữ giới.[114]

Phiên bản ngôn ngữ

Bài chi tiết: Danh sách Wikipedia
Hiện có 313 phiên bản ngôn ngữ của Wikipedia.[115] Tính đến tháng 1 năm 2021, sáu phiên bản
lớn nhất theo thứ tự là Wikipedia tiếng Anh, Cebuano, Thụy Điển, Đức, Pháp và Hà Lan. Các
Wikipedia lớn thứ hai và thứ ba nhờ vào bot tạo bài viết Lsjbot, tính đến năm 2013 đã tạo ra
khoảng một nửa số bài viết trên Wikipedia tiếng Thụy Điển và hầu hết các bài viết trên Wikipedia
tiếng Cebuano và Waray. Hai phiên bản Cebuano và Waray là hai ngôn ngữ bản địa của
Philippines.[116]
Ngoài sáu trang đứng đầu, có mười hai Wikipedias có hơn một triệu bài viết (tiếng Nga, tiếng
Ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ba Lan, tiếng Waray, tiếng Việt, tiếng Nhật, tiếng Trung, tiếng Ả Rập
Ai Cập, tiếng Ả Rập, tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Ukraina), và sáu Wikipedia có hơn 500.000 bài
viết (tiếng Ba Tư, Catalan, Serbia, Indonesia, Na Uy Bokmål và Hàn Quốc), 43 phiên bản
Wikipedia khác có hơn 100.000 bài và 82 phiên bản Wikipedia khác có trên 10.000 bài.[1]
[116]
 Wikipedia tiếng Anh là phiên bản lớn nhất với hơn 6,2 triệu bài viết. Tính đến tháng 1 năm
2019, theo Alexa, miền phụ tiếng Anh (en.wikipedia.org; Wikipedia tiếng Anh) nhận được khoảng
57% lưu lượng truy cập của Wikipedia, lượng còn lại thuộc về các ngôn ngữ tiếng Nga: 9%;
tiếng Trung: 6%; Tiếng Nhật: 6%; tiếng Tây Ban Nha: 5%.[5]
 Biểu đồ về số lần xem trang của Wikipedia tiếng Thổ Nhĩ
Kỳ cho thấy mức sụt giảm lớn khoảng 80% ngay sau khi lệnh chặn Wikipedia ở Thổ Nhĩ
Kỳ được áp dụng vào năm 2017.
Vì Wikipedia dựa trên nền tảng Web và có mặt trên toàn thế giới, các biên tập viên của cùng một
ấn bản ngôn ngữ có thể sử dụng các phương ngữ khác nhau hoặc có thể đến từ các quốc gia
khác nhau (ví dụ như phiên bản tiếng Anh). Những khác biệt này có thể dẫn đến xung đột về
khác biệt chính tả trong tiếng Anh (ví dụ: colour hay color)[117] cũng như khác biệt về quan điểm.
[118]

Các phiên bản ngôn ngữ tuân theo các chính sách toàn cục (như "thái độ trung lập") nhưng khác
nhau về một số quan điểm chính sách và thực tiễn, đáng chú ý nhất là việc liệu hình ảnh không
được cấp phép tự do có được sử dụng theo yêu cầu sử dụng hợp lý hay không.[119][120][121]
Jimmy Wales mô tả Wikipedia là "một nỗ lực để tạo ra và phân phối một bộ bách khoa toàn thư
mở chất lượng cao nhất có thể cho mọi người trên hành tinh bằng ngôn ngữ của họ".[122] Mỗi
phiên bản ngôn ngữ ít nhiều hoạt động độc lập nhưng đều được điều phối và giám sát bởi Meta-
Wiki – wiki của Quỹ Wikimedia dùng để duy trì tất cả các dự án của mình (Wikipedia và các dự
án khác).[123] Ví dụ: Meta-Wiki cung cấp số liệu thống kê quan trọng về tất cả các ấn bản ngôn
ngữ của Wikipedia,[124] và duy trì danh sách bài viết mà mọi Wikipedia nên có.[125] Danh sách liên
quan đến nội dung cơ bản theo chủ đề: tiểu sử, lịch sử, địa lý, xã hội, văn hóa, khoa học, công
nghệ và toán học. Không hiếm các bài viết liên quan mạnh đến một ngôn ngữ cụ thể không có
bài viết tương ứng trong một phiên bản khác. Ví dụ: các bài viết về các thị trấn nhỏ ở Hoa Kỳ có
thể chỉ có ở bản tiếng Anh, dù đáp ứng các tiêu chí về độ nổi bật của các Wikipedia ngôn ngữ
khác.
Các bài viết đã dịch chỉ đại diện cho một phần nhỏ các bài viết trong hầu hết các phiên bản, một
phần là do các phiên bản đó không cho phép dịch các bài viết một cách hoàn toàn tự động.
[126]
 Các bài viết có sẵn bằng nhiều ngôn ngữ có thể cung cấp "liên kết interwiki", liên kết đến các
bài viết tương ứng trong các phiên bản khác.
Một nghiên cứu do PLOS ONE công bố vào năm 2012 cũng ước tính tỷ lệ đóng góp cho các ấn
bản Wikipedia khác nhau từ các khu vực khác nhau trên thế giới. Nghiên cứu này báo cáo rằng
tỷ lệ các sửa đổi được thực hiện từ Bắc Mỹ là 51% đối với Wikipedia tiếng Anh và 25% đối
với Wikipedia tiếng Anh đơn giản.[127]

Suy thoái tại Wikipedia tiếng Anh

Ước tính lượng chia sẻ đóng góp từ các khu vực khác nhau
trên thế giới cho các ấn bản Wikipedia khác nhau. [127]

Ngày 1 tháng 3 năm 2014, bài báo "Tương lai của Wikipedia" của The Economist trích dẫn một
phân tích xu hướng liên quan đến dữ liệu do Wikimedia Foundation xuất bản: "[t] số biên tập
viên cho phiên bản tiếng Anh đã giảm một phần ba trong 7 năm",[128] tỷ lệ này về cơ bản là trái
ngược với thống kê cho Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác (không phải tiếng Anh). The
Economist báo cáo rằng kể từ năm 2008, số lượng cộng tác viên có trung bình 5 chỉnh sửa trở
lên mỗi tháng là tương đối ổn định đối với Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác là khoảng 42.000
biên tập viên, chênh lệch nhỏ theo mùa là khoảng 2.000 biên tập viên trở lên. Bằng cách so
sánh chi tiết, số lượng biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh được trích dẫn là đạt đỉnh
vào năm 2007 với khoảng 50.000 người rồi giảm xuống 30.000 vào đầu năm 2014.
Nếu sự sụt giảm này tiếp tục giữ nguyên với tỷ lệ xu hướng được trích dẫn là khoảng 20.000
biên tập viên bị mất trong vòng bảy năm, thì đến năm 2021 sẽ chỉ có 10.000 biên tập viên hoạt
động trên Wikipedia tiếng Anh.[128] Phân tích này cũng cho thấy Wikipedia các ngôn ngữ khác
(không phải tiếng Anh) thành công trong việc giữ chân các biên tập viên tích cực bằng cơ sở tái
tạo và duy trì, khi mà số lượng tương đối không đổi ở mức khoảng 42.000.[128] Không có bình
luận nào được đưa ra liên quan đến tiêu chuẩn chính sách chỉnh sửa khác biệt với Wikipedia
bằng ngôn ngữ khác (không phải tiếng Anh) sẽ cung cấp một giải pháp thay thế khả thi cho
Wikipedia tiếng Anh để cải thiện hiệu quả tỷ lệ hao hụt biên tập viên đáng kể trên Wikipedia tiếng
Anh.[129]