You are on page 1of 18

TÜRK STANDARDI

TS EN 1555-5
Temmuz 2012
TS EN 1555-5: 2004 yerine

ICS 23.040.01; 91.140.40

Plastik boru sistemleri - Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan -


Polietilenden (PE) - Bölüm 5: Sistemin amacına uygunluğu

Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels -Polyethylene (PE) -
Part 5: Fitness for purpose of the system

Systèmes de canalisations en plastique pour la Kunststoff-Rohrleitungssysteme für die


distribution de combustibles gazeux - Gasversorgung -Polyethylen (PE) - Teil 5:
Polyéthylène (PE) –Partie 5:Aptitude à l'emploi du Gebrauchstauglichkeit des Systems
système

EN 1555-5: 2012 standardının Türkçe tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ


Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TÜRK STANDARDI TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Milli Önsöz
- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Temmuz 2012’de TS EN 1555-5: 2012 numaralı Türk
standardı olarak kabul edilen EN 1555-5: 2010 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü
Petrokimya İhtisas Kurulu’na bağlı TK15 Petrokimya Teknik Komitesi marifetiyle Türkçeye tercüme
edilmiş TSE Teknik Kurulu’nun 25 Nisan 2013 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar
verilmiştir.

- Bu standard yayınlandığında TS EN 1555-5: 2004’ün yerini alır.

- CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.

- Bu tasarıya görüş verilirken, tasarı metni içerisinde kullanılan kelime ve/veya ifadelerle ilgili olarak
bilinen patent hakları hususunda tarafımıza bilgi ve gerekli dokümanın sağlanması da göz önünde
bulundurulmalıdır.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı


vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 1555-1: Plastics piping systems for the TS EN 1555-1 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
2010 supply of gaseous fuels – taşınmasında kullanılan - Polietilenden
Polyethylene (PE) – Part 1: General (PE) – Bölüm 1: Genel
EN 1555-2: Plastics piping systems for the TS EN 1555-2 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
2010 supply of gaseous fuels – taşınmasında kullanılan - Polietilenden
Polyethylene (PE) – Part 2: Pipes (PE) – Bölüm 2: Borular
EN 1555-3 Plastics piping systems for the TS EN 1555-3 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
supply of gaseous fuels – taşınmasında kullanılan - Polietilenden
Polyethylene (PE) – Part 3: Fittings (PE) – Bölüm 3: Ekleme parçaları
prEN 1555-4 Plastics piping systems for the TS EN 1555-4 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
supply of gaseous fuels – taşınmasında kullanılan - Polietilenden
Polyethylene (PE) – Part 4: Valves (PE) – Bölüm 4: Vanalar
EN ISO 1167- Thermoplastics pipes, fittings and TS EN ISO Termoplastik borular, ekleme parçaları
1: 2006 assemblies for the conveyance of 1167-1: 2006 ve takımlar - Sıvıların taşınmasında
fluids - Determination of the kullanılan - İç basınca direncin tayini-
resistance to internal pressure - Part Bölüm 1:Genel yöntem
1: General method (ISO 1167-1:
2006)
EN ISO 1167-2 Thermoplastics pipes, fittings and TS EN ISO Termoplastik borular, ekleme parçaları
assemblies for the conveyance of 1167-2 ve takımlar - Sıvıların taşınmasında
fluids - Determination of the kullanılan - İç basınca direncin tayini-
resistance to internal pressure - Part Boru deney parçalarının hazırlanması
2: Preparation of pipe test pieces
(ISO 1167-2: 2006)
EN ISO 1167-4 Thermoplastics pipes, fittings and TS EN ISO Termoplastik borular, ekleme parçaları
assemblies for the conveyance of 1167-4 ve takımlar - Sıvıların taşınmasında
fluids - Determination of the kullanılan - İç basınca direncin tayini -
resistance to internal pressure - Part Takımların hazırlanması
4: Preparation of assemblies (ISO
1167-4: 2007)
EN ISO 13477 Thermoplastics pipes for the TS EN ISO Termoplâstik borular - Akışkanların
conveyance of fluids - Determination 13477 taşınmasında kullanılan - Hızlı çatlak
of resistance to rapid crack ilerlemesine mukavemetin tayini
propagation (RCP) - Small-scale (RPC) - Küçük ölçekli kararlı hal
steady-state test (S4 test) (ISO deneyi (S4 Deneyi)
13477: 2008)

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TÜRK STANDARDI TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı


vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN ISO 13478 Thermoplastics pipes for the TS EN ISO Termoplâstik borular - Akışkanların
conveyance of fluids - Determination 13478 taşınmasında kullanılan - Hızlı çatlak
of resistance to rapid crack ilerlemesine direncin tayini
propagation (RCP) - Full scale test
(FST) (ISO 13478: 2007)
ISO 10838-1 Mechanical fittings for polyethylene TS ISO Polietilen boru sistemleri - Gaz
piping systems for the supply of 10838-1 yakıtların temini için - Mekanik bağlantı
gaseous fuels - Part 1: Metal fittings parçaları- Bölüm 1: Anma dış çapı 63
for pipes of nominal outside diameter mm'ye eşit veya daha küçük borular için
less than or equal to 63 mm metal bağlantı parçaları
ISO 10838-2 Mechanical fittings for polyethylene TS ISO Boru sistemleri - Polietilen gaz yakıtların
piping systems for the supply of 10838-2 temini için - Mekanik bağlantı parçaları-
gaseous fuels - Part 2: Metal fittings Bölüm 2: Anma dış çapı 63 mm'den
for pipes of nominal outside diameter büyük borular için metal bağlantı
greater than 63 mm parçaları
ISO 10838-3 Mechanical fittings for polyethylene TS ISO Polietilen boru sistemleri - Gaz
piping systems for the supply of 10838-3 yakıtların temini için - Mekanik bağlantı
gaseous fuels - Part 3: parçaları-Bölüm 3: Anma dış çapı 63
Thermoplastics fittings for pipes of mm'ye eşit veya daha küçük borular için
nominal outside diameter less than termoplastik bağlantı parçaları
or equal to 63 mm
ISO Plastics pipes and fittings - TS ISO Plâstik boru ve ekleme parçaları -
11413:2008 Preparation of test piece assemblies 11413:2013 Elektrik eritme kaynaklı ekleme
between a polyethylene (PE) pipe parçasıyla polietilen bir borudan deney
and an electrofusion fitting parçasının hazırlanması
ISO 11414: Plastics pipes and fittings – TS ISO Plâstik boru ve ekleme parçaları –
2009 preparation of polyethylene (PE) 11414:2013 Polietilen (PE) boru/boru veya
pipe/pipe or pipe/fitting test piece boru/ekleme parçası deney
assemblies by butt fusion. sistemlerinin alın kaynağı ile
hazırlanması
ISO 13953 Polyethylene(PE) pipes and fittings - TS ISO Borular ve ekleme parçaları – Polietilen
Determination of the tensile strength 13953 (PE) – Alın kaynaklı bir bağlantıdan
and failure mode of test pieces from alınan deney parçalarının çekme
a butt-fused joint mukavemetinin ve hasar tipinin
belirlenmesi
ISO 13954 Plastics pipes and fittings - Peel TS ISO Plâstik borular ve ekleme parçaları -
decohesion test for polyethylene 13954 Anma dış çapı 90 mm veya daha büyük
(PE) electrofusion assemblies of olan elektrik eritmeli polietilen (PE)
nominal outside diameter greater takımlar için sıyırarak ayırma deneyi
than or equal to 90 mm
ISO 13955 Plastics pipes and fittings - Crushing TS ISO Plâstik borular ve ekleme parçaları -
decohesion test for polyethylene 13955 Elektrik eritmeli polietilen (PE)
(PE) electrofusion assemblies takımların sıkıştırılarak ayrılması deneyi
ISO/FDIS Plastics pipes and fittings - TS ISO Plâstik borular ve ekleme parçaları -
13956 Determination of cohesive strength - 13956 Yapışma mukavemetinin tayini -
Tear test for polyethylene (PE) Polietilen (PE) takımlar için yırtılma
assemblies deneyi

TS EN 1555-5: 2012 standardı, EN 1555-5: 2010 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue Marnix 17 B-
1000 Brussels) izniyle basılmıştır.

Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010
ICS 23.040.01; 91.140.40

Plastik boru sistemleri - Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan -


Polietilenden (PE) - Bölüm 5: Sistemin amacına uygunluğu

Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) -
Part 5: Fitness for purpose of the system

Systèmes de canalisations en plastique pour la Kunststoff-Rohrleitungssysteme für die


distribution de combustibles gazeux - Polyéthylène Gasversorgung - Polyethylen (PE) - Teil 5:
(PE) - Partie 5: Aptitude à l'emploi du système Gebrauchstauglichkeit des Systems

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 30 Temmuz 2010 tarihinde onaylanmıştır.

CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler
ve bibliyografik atıflar, CEN Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak elde edilebilir.

Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN Yönetim
Merkezi’ne bildirilir.

CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya,
İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ


EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

© 2010 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 1555-5:2010: E

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

İçindekiler
sayfa

Önsöz ................................................................................................................................................................ 3
Giriş ................................................................................................................................................................... 4
1 Kapsam ................................................................................................................................................. 5
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar........................................................................................ 5
3 Terimler ve tarifler ............................................................................................................................... 7
4 Sistemin amaca uygunluğu ................................................................................................................ 7
4.1 Deney sistemini hazırlama metodu .................................................................................................... 7
4.1.1 Genel .................................................................................................................................................... 7
4.1.2 Alın kaynaklı bağlantılar ..................................................................................................................... 7
4.1.3 Elektrik kaynaklı bağlantılar .............................................................................................................. 7
4.1.4 Mekanik bağlantılar............................................................................................................................. 7
4.2 Sistemin amacına uygunluk özellikleri .............................................................................................. 8
4.2.1 Genel .................................................................................................................................................... 8
4.2.2 Alın kaynaklı bağlantıların amaca uygunluğu .................................................................................. 8
4.2.3 Elektrik kaynaklı bağlantıların amaca uygunluğu ........................................................................... 9
4.2.4 Mekanik bağlantılar için amaca uygunluk ...................................................................................... 10
4.3 Şartlandırma ....................................................................................................................................... 10
4.4 Özellikler ............................................................................................................................................. 10
4.5 80ºC’daki hasar anında deneyin tekrarlanması .............................................................................. 10
5 Tasarım katsayısı ............................................................................................................................... 11
Ek A (Bilgi için) Çalışma sıcaklıkları için azaltma katsayıları .................................................................... 12
o
Ek B 0 C’tan daha düşük sıcaklıkta borunun hızlı çatlak büyümesine (RCP) mukavemet .................... 13
Kaynak ............................................................................................................................................................ 14

2
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Önsöz
Bu doküman (EN 1555-5: 2010) sekretaryası NEN tarafından yürütülen CEN/TC 155 "Plastic piping systems
and ducting systems - Plastik boru sistemleri ve bağlantı sistemleri" Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır.

Bu Avrupa Standardına en geç Mart 2011 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standart status verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Mart 2011 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.

Bu standardın bazı unsurları patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda
CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz.

Bu standard, EN 1555-5: 2002 standardının yerini alır.

EN 1555 aşağıdaki bölümlerden oluşur:


 EN 1555-1, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 1: General

 EN 1555-2, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 2: Pipes;

 EN 1555-3, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 3: Fittings;

 prEN 1555-4, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 4:
Valves;

 EN 1555-5, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 5: Fitness
for purpose of the system (bu standard);

 CEN/TS 1555-7, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) Part 7:
Guidance for assessment of conformity.

Sistem standardları, Sistem Standardında atıf yapılan deney yöntemleriyle ilgili ayrı standartlarla desteklenir.

Sistem standardları, işlevsel gereklerle ve boru döşeme için tavsiye edilen uygulamalarla ilgili genel
standartlarla tutarlıdır.

Not - CEN/TC 234 “Gas infrastructure - Gaz altyapısı” teknik komitesi tarafından hazırlanan EN 12007-2:
2000 [1], EN 1555 (tüm bölümleri)’e uygun plastik boru sistemlerinin döşenmesi için tavsiye edilen
uygulamaları ele alır.

CEN/CENELEC İç Tüzüklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya


alınmasından sorumlu ulusal standard kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik
Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda,
İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya,
Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve
Yunanistan’dır.

3
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Giriş
Sistem standardlarının 5. Bölümü olan bu standard, gaz yakıtların taşınmasında kullanılan ve polietilenden
(PE) mamül boru sistemleri ve boru sistem elemanları için gerekleri belirler.

Boru sistemi elemanları ve malzemeleri için gerekler ve deney metotları; EN 1555-1, EN 1555-2 EN 1555-3
ve EN 1555-4 standartlarında verilmiştir.

Uygunluk değerlendirme kuralları, CEN /TS 1555-7 [2] standardında verilmiştir. Tavsiye edilen pratik döşeme
kuralları ise CEN/TC 234 tarafından hazırlanan EN 12007-2: 2000 [1]’de verilmiştir.

EN 1555’in bu bölümü, sistemin amacına uygunluk özelliklerini kapsar.

4
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

1 Kapsam
Bu standard, gaz yakıtların taşınmasında kullanılan polietilen (PE) boru sistemlerinin amacına uygunluk
özelliklerini kapsar.

Bu standard, elektrik kaynağının, alın kaynağının ve mekanik bağlantıların tanımlarını da kapsar.

Bu standard, deney parçası olarak kullanılacak bağlantıların hazırlanması metodunu ve normal ve aşırı
şartlar altında sistemin amacına uygunluğunun kontrolü için bağlantı yerlerine uygulanan deneyleri kapsar.

Bu standard, atıf yapılan deney metotları için gerekli olan deney parametrelerini de kapsar.

Bu standard, EN 1555’in diğer kısımlarıyla birlikte, aşağıda verilen şartlar altında kullanılabilecek polietilen
borulara, ekleme parçalarına ve vanalara, bunların bağlantıları ile diğer malzemelerden yapılan elemanlara
bağlantılarına uygulanır:
1)
a) Azamî çalışma basıncı, MOP, 10 bar’a (10 bar dahil) kadar,
o
b) Referans sıcaklık olarak, 20 C çalışma sıcaklığı.

Not 1 - Diğer çalışma sıcaklıkları için azaltma katsayısı kullanılmalıdır (Ek A’ya bakınız).

EN 1555 (bütün bölümleri) bir azamî çalışma basıncı aralığını kapsar ve katkı maddeleri ve renklerle ilgili
özellikleri verir.

Not 2 - Boru sistemiyle ilgili belirli özellikler, ilgili millî mevzuat ve döşeme kuralları ya da kodları dikkate
alınarak, bu standardda belirtilenlerden uygun hususların seçimi, imalâtçının veya siparişi verenin
sorumluluğundadır.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar


Aşağıdaki atıf dokümanları, bu dokümanın uygulanması için zaruridir. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan
baskı geçerlidir. Tarih belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dahil) kullanılır.

EN 1555-1: 2010, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) - Part 1:
General (Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) – Bölüm 1:
Genel)

EN 1555-2: 2010, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) - Part 2: Pipes
(Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) – Bölüm 2: Borular)

EN 1555-3, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) - Part 3: Fittings
(Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) – Bölüm 3: Ekleme
parçaları)

prEN 1555-4, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels - Polyethylene (PE) - Part 4: Valves
(Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) – Bölüm 4: Vanalar)

EN ISO 1167-1: 2006, Thermoplastics pipes, fittings and assemblies for the conveyance of fluids -
Determination of the resistance to internal pressure - Part 1: General method (ISO 1167-1: 2006)
(Termoplastik borular, ekleme parçaları ve takımlar - Sıvıların taşınmasında kullanılan - İç basınca direncin
tayini-Bölüm 1:Genel yöntem)

EN ISO 1167-2, Thermoplastics pipes, fittings and assemblies for the conveyance of fluids – Determination
of the resistance to internal pressure - Part 2: Preparation of pipe test pieces (ISO 1167-2: 2006)
(Termoplastik borular, ekleme parçaları ve takımlar - Sıvıların taşınmasında kullanılan - İç basınca direncin
tayini-Boru deney parçalarının hazırlanması)

1)
1 bar = 0,1 MPa
5
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

EN ISO 1167-4, Thermoplastics pipes, fittings and assemblies for the conveyance of fluids – Determination
of the resistance to internal pressure - Part 4: Preparation of assemblies (ISO 1167-4: 2007) (Termoplastik
borular, ekleme parçaları ve takımlar - Sıvıların taşınmasında kullanılan - İç basınca direncin tayini -
Takımların hazırlanması)

EN ISO 13477, Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids - Determination of resistance to rapid
crack propagation (RCP) - Small-scale steady-state test (S4 test) (ISO 13477:2008) (Termoplastik borular -
Akışkanların taşınmasında kullanılan - Hızlı çatlak ilerlemesine mukavemetin tayini (RPC) - Küçük ölçekli
kararlı hal deneyi (S4 Deneyi))

EN ISO 13478, Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids - Determination of resistance to rapid
crack propagation (RCP) - Full scale test (FST) (ISO 13478:2007) (Termoplastik borular - Akışkanların
taşınmasında kullanılan - Hızlı çatlak ilerlemesine direncin tayini)

ISO 10838-1 2), Mechanical fittings for polyethylene piping systems for the supply of gaseous fuels - Part 1:
Metal fittings for pipes of nominal outside diameter less than or equal to 63 mm (Polietilen boru sistemleri -
Gaz yakıtların temini için - Mekanik bağlantı parçaları Bölüm 1: Anma dış çapı 63 mm'ye eşit veya daha
küçük borular için metal bağlantı parçaları)

ISO 10838-2 2), Mechanical fittings for polyethylene piping systems for the supply of gaseous fuels - Part 2:
Metal fittings for pipes of nominal outside diameter greater than 63 mm (Boru sistemleri - Polietilen gaz
yakıtların temini için - Mekanik bağlantı parçaları Bölüm 2: Anma dış çapı 63 mm'den büyük borular için
metal bağlantı parçaları)

ISO 10838-3 2), Mechanical fittings for polyethylene piping systems for the supply of gaseous fuels - Part 3:
Thermoplastics fittings for pipes of nominal outside diameter less than or equal to 63 mm (Polietilen boru
sistemleri - Gaz yakıtların temini için - Mekanik bağlantı parçaları Bölüm 3: Anma dış çapı 63 mm'ye eşit
veya daha küçük borular için termoplastik bağlantı parçaları)

ISO 11413: 2008, Plastics pipes and fittings - Preparation of test piece assemblies between a polyethylene
(PE) pipe and an electrofusion fitting (Plastik boru ve ekleme parçaları - Elektrik eritme kaynaklı ekleme
parçasıyla polietilen bir borudan deney parçasının hazırlanması)

ISO 11414: 2009, Plastics pipes and fittings - Preparation of polyethylene (PE) pipe/pipe or pipe/fitting test
piece assemblies by butt fusion (Plastik boru ve ekleme parçaları - Polietilen (PE) boru/boru veya
boru/ekleme parçası deney sistemlerinin alın kaynağı ile hazırlanması)

ISO 13953, Polyethylene (PE) pipes and fittings - Determination of the tensile strength and failure mode of
test pieces from a butt-fused joint (Borular ve ekleme parçaları - Polietilen (PE) - Alın kaynaklı bir
bağlantıdan alınan deney parçalarının çekme mukavemetinin ve hasar tipinin belirlenmesi)

ISO 13954, Plastics pipes and fittings - Peel decohesion test for polyethylene (PE) electrofusion assemblies
of nominal outside diameter greater than or equal to 90 mm (Plastik borular ve ekleme parçaları - Anma dış
çapı 90 mm veya daha büyük olan elektrik eritmeli polietilen (PE) takımlar için sıyırarak ayırma deneyi)

ISO 13955, Plastics pipes and fittings - Crushing decohesion test for polyethylene (PE) electrofusion
Assemblies ISO/FDIS 13956, Plastics pipes and fittings - Determination of cohesive strength - Evaluation of
ductility of fusion joint interface by tear test (Plastik borular ve ekleme parçaları - Elektrik eritmeli polietilen
(PE) takımların sıkıştırılarak ayrılması deneyi)

2) Bu standardlar revizyondadır.

6
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından EN 1555-1: 2010’da verilen terimler, tarifler, semboller ve kısaltmalarla
birlikte aşağıdaki tarifler uygulanır.

3.1 Mekanik bağlantı


Basınca ve eksenel yüklere dayanımı ve sızdırmazlığı sağlamak için bir sıkıştırma kısmı içeren bir PE boru
ile ekleme parçasından yapılan bağlantı.

Not - Yarıçap yönünde sıkışma kuvvetlerinin olduğu durumlarda, boru cidarının sünmesini önlemek için,
boru içine bir destek bileziği yerleştirilerek polietilen boruya kalıcı bir destek sağlanmalıdır. Ekleme
parçasının metalik kısımları, metalik bir boruya, vida dişleriyle sıkıştırmalı bağlantılarla, kaynak ile
pirinç flânşlarla veya diğer vasıtalarla bağlanabilir.

4 Sistemin amaca uygunluğu


4.1 Deney sistemini hazırlama metodu

4.1.1 Genel
Bağlantılar, EN 1555-2’ye uygun borular, EN 1555-3’e uygun ekleme parçaları veya prEN 1555-4’e uygun
vanalar kullanılarak yapılmalıdır.

Basınç deneylerine tâbi tutulacak deney parçaları, basıncı düşürmeyecek ve eksenel yüklere dayanıklı
kapaklarla, tapalarla veya hava ve su sızdırmayacak şekilde bağlantı sağlayabilecek flânşlarla kapatılmış
olmalıdır.

Soyulabilir katmana sahip borunun soyulabilir katmanı bağlantı yerinden bağlantı yapılmadan önce
uzaklaştırılır.

4.1.2 Alın kaynaklı bağlantılar


Alın kaynaklı bağlantıların yapılmasında kullanılacak PE borular ve boru uçlu ekleme parçaları, ISO 11414’e
göre hazırlanmalı ve birleştirilmelidir. Bağlantıların hazırlanması için gerekli şartlar, normal şartlar altındaki
sistemin amaca uygunluğu için Madde 4.2.1.1’de, sınır şartları altındaki sistemin amaca uygunluğu için ise
Madde 4.2.1.2’de verilmiştir.

4.1.3 Elektrik kaynaklı bağlantılar


Elektrik kaynağı ile bağlantısı yapılacak polietilen (PE) borular, ekleme parçaları ve vanalar, ISO 11413’e
göre hazırlanmalı ve birleştirilmelidir. Bağlantının hazırlanması için gerekli şartlar; normal şartlar altında
sisteme uygunluk için Madde 4.2.3.1’de, sınır şartlar altında sisteme uygunluk, Madde 4.2.3.2’de verilmiştir.

Kemerli ekleme parçalarının elektrik kaynaklı bağlantıları için kemerli ekleme parçaları boru ile müsaade
edilen en büyük çalışma basıncına pnömatik olarak basınçlandırılmış halde birleştirilmiş olmalıdır. Boru
imalâtçısı tarafından belirlenen soğutma süresi kadar beklendikten sonra çabucak kesilmelidir.

Not - Elektrik kaynaklı kemerli ekleme parçaları ile yapılan bağlantıların hazırlanmasında emniyetle ilgili millî
mevzuat dikkate alınmalıdır.

İmalât aralığının dışında seçilen çaplardaki, aynı doğrultuda eş değer boru başlarına sahip elektrik eritmeli
ekleme parçaları (kaplinler) için deney bağlantıları, boru ucu ile ekleme parçasının en büyük teorik geçme
derinliği arasındaki mesafe 0,05 dn olacak şekilde hazırlanmalıdır. Çapları 225 mm’den daha büyük olan
boruların kullanıldığı durumlarda, bağlantısı yapılacak borular arasındaki açısal sapma, ekleme parçaları için
°
öngörülen en büyük açısal sapma sınır değeri olan 1,5 ‘yi aşmamalıdır.

4.1.4 Mekanik bağlantılar


PE boru ve ekleme parçalarının mekanik bağlantılarla birleştirilmesi, ISO 10838-1, ISO 10838-2 ve ISO
10838-3’e (hangisi uygunsa) uygun olarak yapılmalıdır.

7
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

4.2 Sistemin amacına uygunluk özellikleri

4.2.1 Genel
Ekleme parçaları belirtilen parametreler kullanılarak Çizelge 5’te verilen deney metotlarına göre deneye tabi
tutulduğunda aşağıdaki bağlantı tiplerinden uygun olanına göre Çizelge 5’te verilenlere uygun mekanik
özelliklere sahip olmalıdır:

- (A) Elektrik kaynaklı boru başlı ekleme parçaları


- (B) Elektrik kaynaklı kemerli ekleme parçası
- (C) Boru uçlu ekleme parçası, boru

4.2.2 Alın kaynaklı bağlantıların amaca uygunluğu

4.2.2.1 Normal şartlar altında (23 ºC ortam sıcaklığında)


Normal şartlar altında amaca uygunluğun değerlendirilmesi için alın kaynaklı bağlantılar, Çizelge 1’de listesi
º
verilen işlem plânına göre ve (23 ± 2) C ortam sıcaklığında ISO 11414:2009 Ek B’de verilen Koşul 1’de
belirtilen değişkenler kullanıldığında Çizelge 5’te verilen çekme mukavemeti özelliklerine uygun olmalıdır.

Çizelge 1 - Alın kaynaklı bağlantılar için işlem plânı

Boru/boru uçlu ekleme Boru


parçası/boru uçlu vana PE 80 PE 100
a
PE 80 X X
a
PE 100 X X
a
Sadece müşteri tarafından bir talep olduğunda

Not - Çizelgenin yorumlanması: Örnek; PE 80 hamurundan yapılan bir boru veya boru uçlu bir ekleme
parçası veya boru uçlu bir vana, PE 80 hamurundan yapılan bir boru ile deneye tâbi tutulmalıdır.
Müşteri tarafından bir talep olduğunda, hamur karışımlarından (PE 80 ve PE 100) elde edilen
parçalarla yapılan bağlantılar da deneye tâbi tutulur.

Boru imalâtçısı, kendi imalât aralığında EN 1555-2’ye uygun hangi boruların birbiriyle alın kaynağı
yapılabileceğini Madde 4.2.1.1’e göre beyan etmelidir.

Ekleme parçası veya vana imalâtçısı, bu standardda aranan özellikleri sağlamak için aynı işlemleri (örneğin,
süreler, sıcaklıklar ve erime basınçları) kullanarak EN 1555-3’e uygun olarak kendisinin imal ettiği ekleme
parçalarına ve/veya prEN 1555-4’e uygun olarak kendisinin imal ettiği vanalara, eritme ile kaynak
yapılabilecek boruların SDR aralığını ve MRS değerlerini Madde 4.2.1.1’e göre beyan etmelidir. Eritme
işlemlerinde herhangi bir değişiklik söz konusu ise, ekleme parçası veya vana imalâtçısı bu durumu açıkça
belirtmelidir.

4.2.2.2 Sınır şartları altında


Alın kaynaklı bağlantılar, sınır şartları altında sistemin amaca uygunluk özellikleri için deneye tâbi
tutulduğunda, Çizelge 2’de aranılan özellikleri sağlamalıdır.

Çizelge 2 - Bağlantılar ve amaca uygunluk özellikleri arasındaki ilişki

Alın kaynaklı bağlantı İlgili özellikler


Bağlantının her iki elemanı: Aynı MRS ve aynı SDR Hidrostatik mukavemet
o
değerinde. (80 C, 165 h)
a
Bağlantı: En düşük ve en yüksek sınır şartlarında
Bağlantının her iki elemanı: Aynı MRS ve aynı SDR Alın kaynaklı bağlantı için çekme mukavemeti
değerinde
a
Bağlantı: En düşük ve en yüksek sınır şartlarında
a
Eksenden kaçıklıkla ilgili veriler, ISO 11414:2009 Madde 7, a) da ve kaynak parametrelerinin sınır
değerleri, ISO 11414:2009 Ek B, Koşul 2 ve Koşul 3’de belirtildiği gibi olmalıdır.

Bağlantılar Çizelge 5’te verilen parametreler kullanılarak aynı çizelgede verilen deney metotlarına göre
deneye tâbi tutulduğunda, Çizelge 5’te verilen özelliklere uygun olmalıdır.

8
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Ekleme parçası veya vana imalâtçısı, imal ettiği ekleme parçaları veya vanalardan uygun olanının sınır
şartları altında amaca uygun olduğunu, Çizelge 2’ye göre beyan etmelidir.

Boru imalâtçısı, imal ettiği boruların (PE borular, katmanlarıyla birlikte ekstrüde edilmiş PE borular, soyulabilir
katmanlı PE borular) sınır şartları altında amaca uygun olduğunu, Çizelge 2’ye göre beyan etmelidir.

4.2.3 Elektrik kaynaklı bağlantıların amaca uygunluğu

4.2.3.1 Normal şartlar altında (ortam sıcaklığı 23oC)


Normal şartlar altında amaca uygunluk için, elektrik kaynaklı bağlantılar Çizelge 3’te listelenen işlem plânına
°
göre ve (23 ± 2) C ortam sıcaklığında, ISO 11413:2008’in Ek C’de belirtilen Koşul 1’deki sistem kullanılarak
Çizelge 5’te verilen, ayrılamaya mukavemet veya yapışmaya mukavemet (hangisi uygunsa) özelliklerine
uygun olmalıdır.

Çizelge 3 - Elektrik kaynaklı bağlantılar için işlem plânı

Elektrik kaynaklı ekleme Boru


parçaları/vanalar ile elektrik PE 80 PE 100
kaynaklı boru başları SDR, en fazla SDR, en az
PE 80 X X
PE 100 X X

Not - Çizelgenin yorumlanması: Örnek; PE 80 hamurundan yapılan elektrik kaynaklı bir ekleme parçası
veya boru başlı elektrik kaynaklı bir vana ile PE 80 hamurundan yapılan, SDR değeri en büyük olan bir
borudan oluşan bir bağlantı yeri ve yukarıda verilen ekleme parçası ve vana ile PE 100 hamurundan
yapılan SDR değeri en küçük olan bir borudan oluşan diğer bir bağlantı yeri deneye tâbi tutulmalıdır.

Ekleme parçası veya vana imalâtçısı, bu standardda aranan özellikleri sağlamak için aynı işlemleri (örneğin,
süreler, sıcaklıklar ve erime basınçları) kullanarak; EN 1555-2:2010’a uygun olan kendisinin imal ettiği
borulara, EN 1555-3’e uygun olarak kendisinin imal ettiği ekleme parçalarına ve/veya prEN 1555-4’e uygun
olarak kendisinin imal ettiği vanalara, eritme ile kaynak yapılabilecek boruların SDR aralığını ve MRS
değerlerini Madde 4.2.3.1’e göre beyan etmelidir. Eritme işlemlerinde herhangi bir değişiklik söz konusu ise
ekleme parçası veya vana imalâtçısı bu durumu açıkça belirtmelidir.

4.2.3.2 Sınır şartları altında


Elektrik kaynaklı bağlantılar için sınır şartları altında deneye tâbi tutulacak sistemin amaca uygunluk
özellikleri, Çizelge 4’e uygun olmalıdır.

Bağlantılar, Çizelge 5’te gösterilen deney metotları ile önceden verilen parametreler kullanılarak deneye tâbi
tutulduğunda, Çizelge 5’te verilen özelliklere uygun olmalıdır.

Çizelge 4 - Bağlantılar ile amaca uygunluk özellikleri arasındaki ilişki


a a
Boru başlı ekleme parçaları dahil Kemerli ekleme parçası dahil elektrik İlgili özellikler
elektrik kaynaklı bağlantı (A) kaynaklı bağlantı
(B)
b
Boru: MRS, en fazla
b
SDR, en az Ayrılma mukavemeti
c
Bağlantı: Koşul 2 ve Koşul 3
b
Boru: MRS, en fazla
b
SDR, en az Yapışma mukavemeti
c
Bağlantı: Koşul 2 ve Koşul 3 Boru:
a
Müşteri kabul ettiği takdirde, en küçük ve en büyük enerji şartları 2 ve 3 ekleme parçası imalâtçısı tarafından
tanımlanan belirli bir Ta ortam sıcaklığındaki anma enerjisi ile yer değiştirilebilir (ISO 11413:2008 Madde 3.4).
b
Madde 4.2.3.1’e uygun olarak ekleme parçası imalâtçısı tarafından açıklandığı gibi.
c
ISO 11413:2008 Ek C’de belirtildiği gibi ekleme parçası imalâtçısının teknik dokümanında beyan ettiği T en az ve
Ten fazla alınır.

Ekleme parçası veya vana imalâtçısı, kendi imal ettiği ekleme parçası veya vananın sınır şartları altında
amaca uygun olduğunu, Çizelge 4’ün A veya B kolonuna (hangisi uygunsa) göre beyan etmelidir.

9
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

4.2.4 Mekanik bağlantılar için amaca uygunluk


Mekanik bağlantıların amaca uygunluğu için bağlantıların performansı, ISO 10838-1, ISO 10838-2 veya ISO
10838-3 (hangisi uygunsa) uygun olmalıdır.

4.3 Şartlandırma
Deney parçaları, Çizelge 5’te belirtilen uygulanabilir deney metodunda aksi belirtilmedikçe deneyden önce
(23±2)ºC’ta şartlandırılmalıdır.

4.4 Özellikler
Sistemin amaca uygunluğu için gerekli özellikler Çizelge 5’te verilmiştir.

Çizelge 5 - Sistemin amaca uygunluğu için özellikler

Deney parametreleri Deney metodu


Özellikler Gerekli şart Parametre Değer
Hidrostatik Deney süresi Uç kapakları EN ISO 1167-1:2006, EN ISO 1167-1
mukavemet boyunca hasar Yönlenme Tip A ve EN ISO
o a
(80 C, 165 h meydana gelmemeli Şartlandırma süresi Serbest 1167-2 veya
(C) EN ISO 1167-1’e uygulanabilirse
Deney parçalarının uygun olmalı EN ISO 1167-4
b
sayısı 3
Deney tipi Su içinde suyla
Çevresel (halka) gerilme
için: PE 80 4,5 MPa
PE 100 5,4 MPa
Deney süresi 165 h
o
Deney sıcaklığı 80 C
o
Ayrılma Kırılganlık hasarı Deney sıcaklığı 23 C ISO 13954
mukavemeti olarak, kırılmanın Deney parçalarının ISO 13954’e uygun
b
(A) başladığı uzunluk sayısı olmalı
c o
≤ L/3 Deney sıcaklığı 23 C ISO 13955
Deney parçalarının ISO 13955’e uygun
b
sayısı olmalı
o
Eritmeli Sünme hasarı Deney sıcaklığı 23 C ISO/FDIS
bağlantı Ld ≤ % 50 Deney parçalarının ISO/FDIS 13956’ya
13956
b
arayüzü için ve Ad ≤ % 25 sayısı uygun olmalı
çekme
değerlendirmesi
(B)
o
Alın kaynağı Deney hasarı: Deney sıcaklığı 23 C ISO 13953
için çekme Sünme : Geçer Deney parçalarının ISO 13953’e uygun
b
mukavemeti Kırılma: Geçmez sayısı olmalı
(C)
a
Sadece kırılganlıkla ilgili hasar dikkate alınmalıdır. 165 saatten önce sünme şeklinde hasar oluşmuşsa,
daha düşük gerilme seviyesinde deney tekrarlanabilir. Gerilme ve ilgili en kısa deney süresi Çizelge 6’dan
seçilmeli veya Çizelge 6’da verilen gerilme/süre noktaları esas alınarak çizilen doğrudan bulunmalıdır.
b
Verilen deney parçalarının sayısı, Çizelgede tanımlanan özellik için gerekli olan değeri elde etmeye
yarayan sayıları gösterir. Fabrika imalât kontrolü ve proses kontrolü için gerekli deney parçalarının sayısı,
imalâtçının kalite plânında verilmiş olmalıdır. Bu konuda rehber olarak CEN/TS 1555-7[2]’ye bakılmalıdır.
c
L, Elektrik kaynaklı boru başlı ekleme parçasının kaynak bölgesinin anma uzunluğudur.

4.5 80ºC’daki hasar anında deneyin tekrarlanması


165 saatten önce sünme şeklinde oluşan bir hasar, hasar kabul edilmekle birlikte 165 h deneyine tabi tutulan
bir numune çekme konumunda iken 165 h’den daha önce hasarlanırsa, Çizelge 6’da verilen tavsiye edilen
gerilme/süre noktaları esas alınarak çizilen doğrudan seçilen gerilme değerlerinde gerekli en kısa süreye
ulaşabilmek için seçilen daha düşük bir gerilme seviyesinde deney tekrarlanır.

10
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010
o
Çizelge 6 - 80 C’da çevre (halka) gerilmesi ve ilgili en kısa deney süresi

PE 80 PE 100
Gerilme En kısa deney süresi Gerilme En kısa deney süresi
MPa h MPa h
4,5 165 5,4 165
4,4 233 5,3 256
4,3 331 5,2 399
4,2 474 5,1 629
4,1 685 5,0 1000
4,0 1000 - -

5 Tasarım katsayısı
Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan borular, ekleme parçaları ve vanalar için tasarım katsayısının en
küçük değeri, C, 2 olmalı veya ulusal düzenlemelere göre daha yüksek değerde olmalıdır.

Aşağıdaki hususları dikkate almak şartıyla, bu değere başka katsayılar da uygulanabilir:

a) Çalışma sıcaklığı aralığı,


b) Özel malzemeyle ilgili hususlar, örnek olarak, hızlı çatlak büyümesi (RCP),
o
Not 1 - 0 C’tan daha düşük sıcaklığa dayanıklı RCP hakkında bilgi için Ek B’ye bakınız.

c) Depolama ve döşeme şartları

Not 2 - Diğer çalışma sıcaklıklarıyla ilgili azaltma katsayısı hakkında bilgi için Ek A’ya bakınız.

11
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Ek A
(Bilgi için)
Çalışma sıcaklıkları için azaltma katsayıları
Azaltma faktörü (DF), çalışma sıcaklığının etkisini dikkate almak için, en büyük çalışma basıncının (MOP)
hesaplanmasında kullanılan bir katsayıdır.

Çeşitli çalışma sıcaklıkları için azaltma katsayıları, Çizelge A.1’de verilmiştir.

Çizelge A.1 - Sıcaklık azaltma katsayıları

Sıcaklık Azaltma katsayısı, (DF)


o
20 C 1,0
o
30 C 1,1
o
40 C 1,3

Diğer sıcaklıklar için her bir sıcaklık kademesi arasında doğrusal interpolasyon yapılmasına müsaade edilir.

Verilen bir çalışma sıcaklığı için MOP’un hesaplanmasında aşağıda verilen eşitlik esas alınır:

20  MRS
MOP 
(SDR  1)  C  DF

Tasarım katsayısının değeri “C”, Madde 5’e göre 2’den küçük olmamalıdır.

12
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Ek B
0oC’tan daha düşük sıcaklıkta borunun hızlı çatlak büyümesine (RCP)
mukavemet
Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) sistemleri ve basınç düşürme istasyonlarında aşağı yönlü kullanım gibi,
o
0 C’dan daha düşük sıcaklıklardaki gazın naklinde kullanılması amaçlanan boru sistemi, en düşük beklenen
çalışma sıcaklığındaki (EN 1555-1) kritik basıncı, pk, tayin etmek için ilâve olarak EN ISO 13477’ye veya EN
ISO 13478’e göre ilave bir hızlı çatlak büyümesi deneyi ile değerlendirilmelidir.

Not - Daha fazla bilgi EN 12007-2:2000[1]’de verilmiştir.

13
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 23.040.01; 91.140.40 TS EN 1555-5: 2012-07
EN 1555-5: 2010

Kaynak
[1] EN 12007-2: 2000, Gas supply systems - Pipelines for maximum operating pressure up to and including
16 bar - Part 2: Specific functional recommendations for polyethylene (MOP up to and including 10 bar).

[2] CEN/TS 1555-7, Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels–Polyethylene (PE) - Part 7:
Guidance for the assessment of conformity.

14
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ELTEMTEK A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

You might also like