Izveštaj o laboratorijskoj vežbi

Univerzitet u Beogradu
Fizički fakultet

Merenje otpornosti Vitstonovim mostom

Aleksa Miljković
3069/2022
21.3.2023
Beograd
Teorijski uvod
Vitstonov most se sastoji od četiri grane sa termogenim otpornicima, izvorom ems u jednoj dijagonali
i indikatorom u drugoj dijagonali, šema je prikazana na slici 1. Merenje nepoznate otpornosti se sastoji u
podešavanju odnosa vezanih otpornika tako da potencijalna razlika u dijagonali indikatora bude jednak nuli.
Tada je most u ravnoteži i nepoznata otpornost se računa iz relacije:
a
X= N (1)
b

Slika 1

Merenje otpornosti Vitstonovim mostom je jedna od nultih metoda koje se koriste za najtačnija labora-
torijska merenja. Tačnost ovih merenja zavisi od kvaliteta upotrebljenih komponenti, tj kontakata i otpornika
sa veoma malom greškom izrade, reda 0.2%, a koji se radi spoljašnje zaštite stavljaju u posebne kutije. U radu
ove vežbe koristi se jedan takav most, sa naznačenim izvodima na kutiju za: nepoznati otpor X, izvor ems i
indikator-galvanometar G.
U izrazu za ravnotežu mosta ne figuriše vrednost ems izvora tj. jačine struje koja teče kroz kolo. Među-
tim ta vrednost treba da bude takva da ne dolazi do zagrevanja otpornika pojedinih grana pri prolasku struje
kroz njih, jer promenom temperature menja se vrednost otpornika. Prolaskom većih struja može doći i do tra-
jnog oštećenja otpornika. Promene vrednosti otpornosti usled zagrevanja otpornika ne može se konstatovati za
vreme merenja pa merenja izvršena pod tim okolnostima su netačna. Zbog toga dozvoljena disipacija pojedinih
grana mosta izračunava se unapred, tako da struja u pojedinim granama mosta ne bi imala veću jačinu nego
što je dozvoljeno. Ali sa povećanjem struje imamo veću osetljivost indikatora.
Dozvoljene struje za otpornosti reda:

R[Ω] Imax [mA]

1000 15
100 40
10 150
1 400

ii
Eksperimentalna procedura
Menjajući otpornike a, b i N treba da dobijemo vrednost četvrtog nepoznatog otpornika. Prvo podešavamo
odnos ab , koji u toku pojedinačnog merenja ne menjamo, a N menjamo sve dok voltmeter ne pokaže vrednost
približnu nuli, Zbog osetljivosti mosta (teško je dostići tačno nulu), vrednost X se može tačnije izračunati preko
formule:
 
a ∆N
X= N1 + U1 (2)
b ∆U
gde su ∆N = N1 − N2 i ∆U = U1 − U2 , vrednosti sa indeksom 1 su za pozitivnu vrednost napona približnog
nuli, a sa indeksom 2 za negativnu vrednost napona približnog nuli.

Obrada rezulta
Formule korišćene za izračunavanje grešaka:

∆U = (1% + 3dig)U
∆(U1 − U2 ) = 2∆U
∆N = 0.2%N - Greška izrade otpornika
∆(N1 − N2 ) = 2∆N 
∆N ∆(N1 −N2 ) ∆U ∆(U1 −U2 )
∆X = X N + ∆N + U + ∆U - Greška merenja nepoznate otpornosti

Rezultati:
Prvi otpornik:
Tabela 1 - ab = 1
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.005 0.001 -0.035 0.004 110.2 0.2 110.3 0.2

Vrednost neponate otpornosti: X1 = (110 ± 2)Ω

a
Tabela 2 - b = 10/100
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.0320 0.0004 -0.0050 0.0001 1102 2 1103 2

Vrednost neponate otpornosti: X2 = (110 ± 4)Ω

Drugi otpornik:
Tabela 3 - ab = 1
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.0210 0.0003 -0.202 0.003 9.8 0.2 9.9 0.2

Vrednost neponate otpornosti: X3 = (9.8 ± 0.2)Ω

iii
 a
Tabela 4 - b = 10/100
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.0420 0.0005 -0.0040 0.0001 98.2 0.2 98.3 0.2

Vrednost neponate otpornosti: X4 = (9.8 ± 0.4)Ω

Treci otpornik:
Tabela 5 - ab = 1
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.092 0.001 -0.0210 0.0003 101.0 0.2 100.6 0.2

Vrednost neponate otpornosti: X5 = (101 ± 4)Ω

a
Tabela 6 - b =1
U1 [mV ] ∆U1 [mV ] U2 [mV ] ∆U2 [mV ] N1 [Ω] ∆N1 [Ω] N2 [Ω] ∆N2 [Ω]
0.0080 0.0001 -0.0080 0.0001 1000 2 1000 2

Vrednost neponate otpornosti: X6 = (100 ± 3)Ω

iv