ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN

-----------------------

THANANAN BOONWANNA

QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM

( 1976-2004 )

LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ LÒCH SÖÛ

THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2008

 ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN

-----------------------

THANANAN BOONWANNA

QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM

( 1976-2004 )

Chuyeân ngaønh : Lòch söû Vieät Nam

Maõ soá : 5.03.15

LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ LÒCH SÖÛ

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC :

1. PGS. TS. Nguyeãn Vaên Lòch
2. TS. Ñoã Thò Haïnh

THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2008

 LÔØI CAM ÑOAN

Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi.
Caùc soá lieäu, keát quaû neâu trong luaän aùn laø trong thöïc. Nhöõng keát
luaän cuûa luaän aùn chöa töøng ñöôïc ai coâng boá trong baát kyø coâng
trình naøo khaùc.

TAÙC GIAÛ LUAÄN AÙN

 MUÏC LUÏC

DAÃN LUAÄN .................................................................................................... 1

1. Lyù do choïn ñeà taøi vaø muïc ñích nghieân cöùu ................................................... 1
2. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà ............................................................................. 3
3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ................................................. 6
4. Phöông phaùp nghieân cöùu................................................................................ 7
5. Nguoàn taøi lieäu ............................................................................................... 7
6. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän aùn ........................................................................ 8
7. Boá cuïc luaän aùn ............................................................................................... 9
Chöông 1
QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM
TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAÊM 1976
1.1. Quan heä giöõa chính phuû Thaùi Lan thôøi kyø oâng Priñi Phanoâmyoâng vôùi Vieät
Nam Daân Chuû Coäng hoaø döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoà Chí Minh ................. 11
1.1.1. Hoaøn caûnh lòch söû Vieät Nam,Thaùi Lan tröôùc naêm 1946 .............. 11
1.1.2. Chính phuû Priñi Phanoâmyoâng naêm 1946 vaø quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam thôøi gian naøy......................................................................... 14
1.1.2.1. Thaønh laäp cô quan ñaïi dieän Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa Hoà
Chí Minh taïi Baêng Coác naêm 1946 ................................... 14
1.1.2.2. Chính phuû Priñi Phanoâmyoâng giuùp ñôõ caùc phong traøo cöùu
nöôùc Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia ................................ 18
1.1.2.3. Giuùp ñôõ daân taûn cö Vieät Nam sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù
hai .................................................................................... 21
1.2. Vaán ñeà Thaùi Lan tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi naêm 1950...... 25
1.2.1. Hoaøn caûnh quoác teá vaø khu vöïc thôøi kyø Chieán tranh laïnh ............... 25
 1.2.2. Söï phaân hoaù trong chính phuû Thaùi Lan xung quanh vieäc coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi ........................................................................ 30
1.2.2.1. Hoäi nghò Hoài ñoàng boä tröôûng laàn thöù nhaát veà vaán ñeà coâng
nhaän chính phuû Baûo Ñaïi .................................................. 30
1.2.2.2. Hoäi nghò Hoài ñoàng boä tröôûng laàn thöù hai veà vaán ñeà coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi... ........................................................ 32
1.2.2.3. Hoäi nghò Hoài ñoàng boä tröôûng laàn thöù ba veà vaán ñeà coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi vaø tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo
Ñaïi ngaøy 28-2-1950 ........................................................ 34
1.3. Khaùi quaùt quan heä giöõa Thaùi Lan vôùi Quoác gia Vieät Nam vaø Vieät Nam Coäng
hoøa nhöõng naêm 1950-1975 ..................................................................... 38
1.3.1. Chính phuû Thoáng cheá P. Phibun Soângkham ñaõ chaám döùt vai troø cô
quan ñaïi dieän Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ................................. 40
1.3.2. Chính saùch cuûa chính phuû Thaùi Lan trong nhöõng naêm 1950 ñeán naêm
1975 ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö ............................................. 41
1.3.3. Thaùi Lan vôùi cuoäc chieán tranh Vieät Nam(1967-1973) .................. 47
TIEÅU KEÁT ............................................................................................... 54
Chöông 2
QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM
TÖØ NAÊM 1976 ÑEÁN NAÊM 1989
2.1. Thieát laäp quan heä ngoaïi giao chính thöùc Thaùi Lan – Vieät Nam
ngaøy 6-8-1976.......................................................................................... 56
2.1.1. Hoaøn caûnh quoác teá vaø khu vöïc Ñoâng Nam AÙ sau thaát baïi cuûa Myõ ôû
Ñoâng Döông naêm 1975…………………….. .............................................. 56
2.1.2. Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam vaø
Thaùi Lan ....................................................................................... 57
2.1.2.1. Veà phía Vieät Nam ............................................................ 57
2.1.2.2. Veà phía Thaùi Lan ............................................................. 64
 2.1.3. Quaù trình ñaøm phaùn ñi ñeán thieát laäp quan heä ngoaïi giao .............. 68
2.1.3.1.Cuoäc ñaùm phaùn ñaàu tieân thôøi kyø oâng Khöùcrít Pramoát ...... 68
2.1.3.2.Thieát laäp quan heä ngoaïi giao Thaùi Lan – Vieät Nam taïi
thuû ñoâ Haø Noäi ................................................................... 71
2.1.3.3. Moät soá vaán ñeà trong cuoäc ñaøm phaùn ngaøy 3-6 thaùng 8 naêm
1976 ................................................................................. 75
2.2. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam naêm 1976 ñeán naêm 1978 ....................... 78
2.2.1. Khaùi quaùt quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø chính phuû oâng
Thanin Krayvichieân ...................................................................... 78
2.2.2. Vieäc khoâi phuïc quan heä ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thôøi
kyø chính phuû Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan ............................. 81
2.3. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1979 ñeán naêm 1989 .................. 90
2.3.1. Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia .............................................. 91
2.3.1.1. Yeáu toá daãn ñeán Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia töø thaùng
12-1978 ñeán thaùng 9-1989 ............................................... 91
2.3.2. Chính saùch cuûa Thaùi Lan thôøi kyø Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân ñoái vôùi
Vieät Nam sau khi Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia .............. 101
2.3.3. Hoaït ñoäng ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam sau khi ñöa quaân vaøo Campuchia
.................................................................................................... 108
2.3.4. AÛnh höôûng cuûa “Vaán ñeà Campuchia “ ñoái vôùi quan heä Thaùi Lan –
Vieät Nam ……………………………………….................................................... 115
2.3.4.1. Thaùi Lan thi haønh chính saùch laøm baïn vôùi caùc nöôùc ...... 115
2.3.4.2. Quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo vaø nhaân daân Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät
Nam ............................................................................... 119
TIEÅU KEÁT.................................................................................. 133
 Chöông 3
QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM
TÖØ NAÊM 1989 ÑEÁN NAÊM 2004
3.1. Söï thay ñoåi chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam töø sau naêm 1986.......... 136
3.1.1. Quaù trình khuûng hoaûng, suïp ñoå cuûa Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû
nghóa ôû Ñoâng Aâu vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam .......... 136
3.1.2. Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán vieäc ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi cuûa
Vieät Nam töø sau naêm 1986 ......................................................... 140
3.2. Quan heä chính trò-ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam töø naêm 1989-2004158
3.2.1. Chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Chính phuû Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam döôùi
thôøi chính phuû Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên (töø thaùng 8-1988 ñeán
thaùng 2-1991) .............................................................................. 158
3.2.2. Chính phuû Anan Panyarasun ( thaùng 2-1991 ñeán thaùng 9-1992) ..... 165
3.2.3. Chính phuû oâng Xuoân Licphay laàn thöù 1 (thaùng 9-1992 ñeán thaùng
6-1995) ........................................................................................ 170
3.2.4. Chính phuû Banhan Silapaacha (thaùng 7-1995 ñeán thaùng 9-1996)177
3.2.5. Chính phuû Ñaïi töôùng Chavalit Yoângchayyut (thaùng 11-1996 ñeán
thaùng 11-1997) ............................................................................ 180
3.2.6. Chính phuû oâng Xuoân Licphay laàn thöù 2 (thaùng 11-1997 ñeán thaùng 11-
2000) ........................................................................................... 182
3.2.7. Chính phuû Taksin Shinawatra laàn thöù 1 (thaùng 2-2001 ñeán naêm 2004)
.................................................................................................... 186
3.3. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam veà ngö nghieäp vaø toå chöùc quy cheá ñöôøng
bieån ; giaûi quyeát vuøng choàng laán treân bieån Thaùi Lan – Vieät Nam ; vaán ñeà
Vieät kieàu ôû Thaùi Lan ............................................................................. 193
3.3.1. Vaán ñeà ngö nghieäp vaø toå chöùc quy cheá ñöôøng bieån ..................... 193
3.3.2.Vaán ñeà vuøng choàng laán trong vònh Thaùi Lan ............................... 197
3.3.3. Vaán ñeà Vieät kieàu ôû Thaùi Lan ....................................................... 199
3.4. Quan heä kinh teá Thaùi Lan - Vieät Nam .................................................... 206
3.4.1. Quan heä thöông maïi .................................................................... 206
3.4.2. Quan heä ñaàu tö............................................................................. 209
3.5. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong khuoân khoå giuùp ñôõ laãn nhau veà chuyeân
moân vaø du lòch ....................................................................................... 211
TIEÅU KEÁT ..................................................................................................... 216

KEÁT LUAÄN ................................................................................................... 220

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO.............................................................................. 230

PHUÏ LUÏC
 -1-

DAÃN LUAÄN
1. Lyù do choïn ñeà taøi vaø muïc ñích nghieân cöùu
Veà vò trí ñòa lyù, Thaùi Lan vaø Vieät Nam khoâng coù chung bieân giôùi ñaát lieàn,
bò taùch rieâng bieät bôûi Laøo vaø Campuchia. Tuy nhieân, caû hai cuøng naèm trong vuøng
Ñoâng Nam AÙ, nôi gaàn nhaát chæ caùch nhau vaøi kiloâmeùt ñöôøng bieån, hôn nöõa, giöõa
hai nöôùc laïi coù nhöõng ñöôøng giao thoâng töï nhieân töông ñoái thuaän lôïi nhö soâng
Meâkoâng vaø ñöôøng bieån ven bôø. Ñoù laø moät trong nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå moái
quan heä giöõa hai nöôùc ñöôïc hình thaønh töø khaù sôùm.
Ngay khi Vieät Nam trôû thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp töø cuoái theá kæ XIX, nhieàu
ñoaøn theå yeâu nöôùc cuûa Vieät Nam ñaõ löïa choïn Thaùi Lan laø nôi hoaït ñoäng chính trò,
mua vuõ khí hoaëc taäp hôïp daân Vieät Nam cö truù taïi Thaùi Lan quay veà choáng laïi
Phaùp, trong soá ñoù coù ñoaøn theå cuûa Hoà Chí Minh. Khi Hoà Chí Minh tuyeân boá
Tuyeân ngoân ñoäc laäp ngaøy 2-9-1945 söï kieän naøy, moät maët ñöa ñeán böôùc ngoaët
lôùn, vó ñaïi vaø veû vang cho söï nghieäp ñaáu tranh vì töï do, ñoäc laäp, cuûa daân toäc Vieät
Nam, maët khaùc, vì moät soá nguyeân do chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa laïi
bò coâ laäp veà ngoaïi giao, chính luùc ñoù Vieät Nam ñöôïc chính phuû Thaùi Lan do oâng
Priñi Phanoâmyoâng laõnh ñaïo cho pheùp ñaët cô quan ñaïi dieän, hoaït ñoäng chính trò -
ngoaïi giao töï do ôû Baêng Coác vaøo naêm 1946. Trong boái caûnh aáy coù theå noùi Thaùi
Lan laø cöûa ngoõ ñaàu tieân ñeå Vieät Nam ñi ra theá giôùi.
Vaøo naêm 1950, quan heä toát ñeïp giöõa hai nöôùc bò chaám döùt ngay sau khi
Thaùi Lan ngaõ haún sang laäp tröôøng thaân Myõ döôùi thôøi chính phuû P. Phibun
Soângkham (1948-1957), tuyeân boá coâng nhaän chính phuû buø nhìn Baûo Ñaïi vaøo
ngaøy 28 -2-1950 do Phaùp uûng hoä. Moät soá nhoùm trong Hoäi ñoàng Boä tröôûng Thaùi
Lan phaûn ñoái chính saùch cuûa chính phuû P. Phibun Soângkham, trong soá ñoù oâng Poát
Sarasin, Boä tröôûng Boä ngoaïi giao ñaõ xin töø chöùc vì khoâng ñoàng yù vôùi vieäc laøm
 -2-

cuûa Thuû töôùng P. Phibun Soângkham. Vì theá, trong hôn 26 naêm sau ñoù (1950-
1976), quan heä giöõa hai nöôùc luoân caêng thaúng, thaäm chí coù luùc thuø ñòch maø moät
phaàn nguyeân nhaân coøn do hoaøn caûnh Chieán tranh laïnh gaây ra.
Ngaøy 2-7-1976, ñaát nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát veà maët nhaø nöôùc. Moät
thaùng sau (ngaøy 6-8-1976) nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam vaø Vöông
quoác Thaùi Lan chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao. Keå töø ñoù quan heä toaøn
dieän cuûa hai nöôùc traûi qua nhieàu giai ñoïan thaêng traàm, coù luùc toát ñeïp, nhöng cuõng
vaáp phaûi nhieàu trôû ngaïi, khoù khaên, nhaát laø vaøo cuoái nhöõng naêm 1970 ñeán cuoái
nhöõng naêm 1980, trong ñoù noåi leân vaán ñeà Campuchia. Caùi goïi laø "Vaán ñeà
Campuchia" khoâng phaûi vaán ñeà maâu thuaãn tröïc tieáp giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan,
maø laø moät vaán ñeà khaù phöùc taïp bôûi lieân quan ñeán nhieàu nöôùc, nhieàu theá löïc trong
vaø ngoaøi khu vöïc. Ñaây laø vaán ñeà khaù haáp daãn maø chuùng toâi muoán tìm hieåu saâu
saéc ñeå laøm saùng toû theâm, hoaëc ít nhaát cuõng giaûi quyeát nhöõng caâu hoûi cô baûn nhö
: taàm quan troïng cuûa “vaán ñeà Campuchia” ñoái vôùi hai beân ; “Vaán ñeà
Campuchia” coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam…Cho ñeán nay, haàu nhö chöa coù coâng trình naøo nghieân cöùu saâu saéc nhöõng
vaán ñeà naøy - caû trong vaø ngoaøi nöôùc Vieät Nam.
Töø cuoái nhöõng naêm 1980 trôû ñi laø thôøi kyø hai beân coá gaéng giaûi quyeát
nhöõng haäu quaû do caùi goïi laø “vaán ñeà Campuchia” ñeå laïi nhaèm tieán tôùi bình
thöôøng hoaù vaø phaùt trieån quan heä moïi maët do lôïi ích cuûa hai nöôùc. Nhìn chung
quan heä song phöông giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thôøi kyø naøy phaùt trieån toát,
song, yeâu caàu khoa hoïc cuõng ñaët ra vieäc xem xeùt töøng giai ñoaïn cuï theå cuûa moái
quan heä , töông öùng vôùi chính saùch cuûa töøng nhieäm kyø chính phuû cuûa Thaùi Lan,
keå töø chính phuû Chatchai Chunhavaên (1988-1991) ñeán chính phuû Taksin
Shinawatra(2001-2004).
 -3-

Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 trôû ñi tuy ñaõ ñöôïc ñeà caäp ít
nhieàu trong moät soá coâng trình nghieân cöùu, nhöng nhìn chung chöa ñöôïc quan taâm
nghieân cöùu moät caùch heä thoáng, saâu saéc, thaäm chí chöa coù coâng trình nghieân cöùu
naøo khai thaùc tö lieäu phía Thaùi Lan. Nhö ñaõ bieát, quan heä quoác teá khoâng bao giôø
dieãn ra moät chieàu nhöng trong boái caûnh cuï theå ôû Vieät Nam, chieàu thöù hai haàu
nhö chöa ñöôïc coâng trình nghieân cöùu naøo ñeà caäp ñeán ñaày ñuû, chính xaùc. Maët
khaùc, caùc coâng trình ñaõ coù cho thaáy caùc nhaø nghieân cöùu ñeàu ñeà caäp ñeán quan heä
Thaùi Lan -Vieät Nam hoaëc Vieät Nam -Thaùi Lan töø nhöõng naêm 1990 trôû ñi, trong
khi ñoù thieáu söï hieåu bieát ñaày ñuû veà moái quan heä naøy giai ñoaïn töø naêm 1990 trôû
veà tröôùc.
Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do vaø caùch ñaët vaán ñeà nhö treân, chuùng toâi maïnh daïn
choïn vaán ñeà "Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 - 2004" laøm ñeà taøi
luaän aùn tieán só söû hoïc cuûa mình.
2. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà
Nhö ñaõ bieát, Thaùi Lan vaø Vieät Nam laø hai nöôùc nhoû, nhöng luoân coù vò trí
nhaát ñònh trong chieán löôïc cuûa caùc nöôùc lôùn, thöôøng chòu taùc ñoäng cuûa moái quan
heä caêng thaúng hay hoaø hoaõn giöõa caùc nöôùc lôùn, nhaát laø caùc sieâu cöôøng nhö Myõ,
Lieân Xoâ, Trung Quoác v.v… Vì vaäy, vaán ñeà quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam ñaõ thu
huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc hoïc giaû caû trong nöôùc Vieät Nam laãn Thaùi Lan.
Nhöõng coâng trình naøy laø moät nguoàn tö lieäu tham khaûo, ñoái chöùng, goùp phaàn laøm
saùng toû theâm nhieàu vaán ñeà quan troïng khi chuùng toâi thöïc hieän ñeà taøi naøy.
ÔÛ Thaùi Lan ñaõ xuaát baûn cuoán saùch cuûa Tieán só Hoaøng Khaéc Nam vôùi teân ñeà
taøi “Nguoàn goác cuûa söï phaùt trieån quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam naêm 1976 -2000”
(Nxb Vieän Chaâu AÙ hoïc ÑH Chulaloângkon vaø Ñaïi söù quaùn taïi thuû ñoâ Haø Noäi, 2007,
dòch töø cuoán saùch “Quan heä Vieät Nam - Thaùi Lan naêm 1976-2000, Tröôøng ñaïi hoïc
Khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên, ÑH quoác gia Haø Noäi, 2007). Ngoaøi ra coù theå keå ñeán
 -4-

döôùi ñaây nhöõng coâng trình cuûa Thanyathip Sriphana cho thaáy söï quan taâm ñaëc bieät
cuûa taùc giaû naøy ñeán vieäc tìm hieåu moái quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam.
1. "Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong voøng 50 naêm" (Taøi lieäu Xeâmina
cuûa Vieän Chaâu AÙ hoïc – Chulaloângkon, 1995), trình baøy toång quaùt quan
heä Vieät Nam -Thaùi Lan töø naêm 1945-1995.
2. "Quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam sau caûi caùch kinh teá Vieät Nam" (Vieän
Chaâu AÙ hoïc - Chulaloângkon, 1998), nhaán maïnh quan heä Thaùi Lan vaø
Vieät Nam veà maët chính trò vaø kinh teá ôû taàm song phöông sau naêm 1986
trôû ñi (keát thuùc cuoái nhöõng naêm 1990).
3. "Vieät kieàu ôû Thaùi Lan vôùi quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam (Nxb Chaâu AÙ
hoïc, Chulaloângkon, 2005)….
Beân caïnh ñoù coøn coù moät soá coâng trình keå caû luaän vaên coù lieân quan raûi raùc
ñeán noäi dung cuûa ñeà taøi nhö: "Quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thaäp kyû hieän
taïi vaø phöông höôùng hôïp taùc trong töông lai" (bao goàm caùc taøi lieäu Xeâmina
chuyeân moân nhaân dòp kyû nieäm 20 naêm thieát laäp quan heä ngoaïi giao Thaùi Lan vaø
CHXHCN Vieät Nam ngaøy 6-8-1996 – do Ñaïi hoïc Thaêmmasat vaø Boä ngoaïi giao
Thaùi Lan toå chöùc). "Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc laùng gieàng Ñoâng Döông" cuûa
Khachaêtphay Burutpat (Nxb Prepittaya, Baêng Coác, 1988). "Söï thay ñoåi veà chính
trò, kinh teá vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam sau Ñaïi hoäi ñaïi bieåu laàn thöù VI
(1986)" cuûa Chôtkieät Atthakon (Luaän vaên thaïc só khoa hoïc chính trò ÑH
Thaêmmasat – 1993). "Chính trò noäi boä cuûa Thaùi Lan vôùi vieäc thi haønh chính saùch
kinh teá cuûa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam naêm 1988-1997" cuûa Naparat
Phiravatthanakoon (Luaän vaên thaïc só ÑH Chulaloângkon, 2001). "Vieäc ñieàu chænh
chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam" cuûa Somporn Buasak
(Luaän vaên thaïc só khoa ngoaïi giao ÑH Chulaloângkon, 1987)… Taát caû nhöõng nguoàn
 -5-

taøi lieäu treân raát caàn thieát giuùp chuùng toâi coù caùi nhìn cô baûn vaø saâu saéc hôn ñeán vaán
ñeà maø ñeà taøi quan taâm.
Trong caùc taøi lieäu ôû Vieät Nam coù theå thaáy cuoán saùch “Quan heä Vieät Nam-
Thaùi Lan naêm 1976-2000” (Tröôøng ñaïi hoïc Khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên, ÑH
quoác gia Haø Noäi-2007) cuûa Hoaøng Khaéc Nam laø moät coâng trình phaûn aùnh khaù
saâu saéc nhöõng quan ñieåm cuûa hoïc giaû Vieät Nam veà quan heä Vieät Nam-Thaùi Lan.
Tuy nhieân cuoán saùch naøy chæ taäp trung nghieân cöùu moái quan heä töø sau naêm 1976
laø thôøi ñieåm hai nöôùc chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao vaø döøng laïi ôû thôøi
ñieåm naêm 2000.
Ngoaøi ra coù theå keå ñeán coâng trình nghieân cöùu cuûa Nguyeãn Töông Lai -
“Quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan trong nhöõng naêm 90” (Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø
Noäi- 2001), khaùi quaùt veà quan heä chính trò, ngoaïi giao vaø nhaán maïnh quan heä
kinh teá, trong ñoù coù thöông maïi vaø ñaàu tö. Maëc duø coâng trình cuõng goùp phaàn giuùp
chuùng toâi hieåu bieát veà quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan thôøi kyø môùi nhöng coâng
trình naøy cuõng chöa laøm saùng toû theâm nhieàu nhöõng yeáu toá ñoái ngoaïi vaø ñoái noäi
cuûa Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñöa ñeán vieäc ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi cuûa hai
beân. Beân caïnh ñoù cuoán saùch “Vieät Nam – ASEAN: Quan heä ña phöông vaø song
phöông” cuûa Vuõ Döông Ninh (chuû bieân) (Nxb Chính trò quoác gia – 2004), khaùi
quaùt quan heä Vieät Nam vôùi caùc nöôùc ASEAN, trong ñoù coù moät phaàn vieát veà quan
heä Vieät Nam – Thaùi Lan (cuûa taùc giaû Hoaøng Khaéc Nam ) nhöng chöa taäp trung
ñeà caäp ñeán vaán ñeà maø luaän aùn quan taâm. Cuoán saùch cuûa Löu Vaên Lôïi "Naêm möôi
naêm ngoaïi giao Vieät Nam 1945-1995 (taäp II) Ngoaïi giao Vieät Nam 1975-1995"
(Nxb Coâng an nhaân daân, Haø Noäi -1998), trình baøy khaùi quaùt chính saùch ñoái ngoaïi
cuûa Vieät Nam giai ñoaïn 1975-1995, trong ñoù ñeà caäp ñeán vaán ñeà Campuchia, vieäc
ñieàu chænh caùc quan heä Vieät -Trung , quan heä Vieät – Myõ, vieäc Vieät Nam hoäi nhaäp
khu vöïc vaø chính saùch caûi caùch kinh teá (ñoåi môùi)…, cung caáp cho chuùng toâi söï hieåu
 -6-

bieát veà nhöõng yeáu toá ñöa ñeán vieäc Vieät Nam ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi vôùi
caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ hieän nay.
Ñaëc bieät coù giaù trò laø nhöõng taøi lieäu lieân quan tröïc tieáp ñeán ñöôøng loái chính
saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam, caùc “Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng thôøi kyø ñoåi môùi (Ñaïi
hoäi VI, VII, VIII, IX)” cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (Nxb Chính trò quoác gia –
2005).
Nhìn chung, caùc coâng trình nghieân cöùu veà quan heä Vieät Nam – ASEAN noùi
chung vaø quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan töø naêm 1945 ñeán naêm 2004, noùi rieâng ôû
Vieät Nam cho thaáy coøn ít vaø khaù haïn cheá trong vieäc söû duïng nhöõng nguoàn tö lieäu
goác, nhaát laø nhöõng tö lieäu thôøi kyø chieán tranh (nhöõng naêm 1940,1950, 1960, 1970
vaø ñaàu nhöõng naêm 1980). Vì vaäy, chuùng toâi chuû yeáu khai thaùc daïng taøi lieäu naøy ôû
Thaùi Lan, ñaëc bieät laø giai ñoaïn ñaàu nhöõng naêm 1980 trôû veà tröôùc ñeå nhaèm giaûi
quyeát nhöõng khoaûng troáng khoa hoïc veà quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam maø ñeà taøi
giôùi haïn.
3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi
Nhö teân ñeà taøi cuûa luaän aùn ñaõ xaùc ñònh, ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn
laø quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 ñeán naêm 2004 treân taát caû moïi
phöông dieän. Ñeå laøm roõ nhöõng vaán ñeà veà lòch söû quan heä hai quoác gia naøy, taát
nhieân khoâng theå taùch rôøi vieäc nghieân cöùu boái caûnh lòch söû cuûa theá giôùi noùi chung
vaø Chaâu AÙ noùi rieâng trong giai ñoaïn lòch söû maø luaän aùn ñaët ra vaø xem ñoù laø moät
trong nhöõng nhaân toá raát quan troïng taùc ñoäng ñeán moái quan heä.
Ñaëc bieät, luaän aùn cuûa chuùng toâi daønh söï taäp trung chuù yù nhieàu vieäc tìm
hieåu chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam vaø cuûa Vieät Nam vôùi Thaùi
Lan. Vieäc xaùc ñònh naøy laø xuaát phaùt töø ñaëc thuø cuûa quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam, cho thaáy, trong toaøn boä lòch söû moái quan heä , caùc quan heä chính trò, ngoaïi
giao luoân laø maët quan troïng, noåi troäi, thaäm chí laø duy nhaát cuûa quan heä Thaùi Lan
 -7-

– Vieät Nam trong moät soá nhöõng thôøi ñieåm ñaëc bieät. Do ñoù, trong khi xem xeùt
quan heä naøy treân taát caû moïi phöông dieän, luaän aùn daønh söï quan taâm chuù yù nhieàu
nhaát vaøo quan heä chính trò, ngoaïi giao vaø moät phaàn daønh cho toång quaùt quan heä
kinh teá vaø söï hôïp taùc veà chuyeân moân.
Veà thôøi gian, tuy luaän aùn xaùc ñònh phaïm vi nghieân cöùu laø töø naêm 1976, laø
naêm hai nöôùc chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao, keát thuùc naêm 2004 töùc laø
thôøi kyø laõnh ñaïo cuûa chính phuû Thaùi Lan Taksin Shinawatra (naêm 2001 – 2004),
nhöng chuùng toâi quan nieäm raèng ñeå hieåu ñöôïc toaøn boä vaán ñeà maø luaän aùn ñaët ra
khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam giai ñoaïn naêm 1945 –
1976, chuû yeáu thoâng qua taøi lieäu löu tröõ ôû Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan.
4. Phöông phaùp nghieân cöùu
Luaän aùn ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu döïa treân phöông phaùp nghieân cöùu cuûa
khoa hoïc lòch söû, cuï theå laø phöông phaùp lòch söû vaø phöông phaùp logic. Beân caïnh
ñoù, caùc phöông phaùp nghieân cöùu khaùc nhö: phöông phaùp so saùnh, thoáng keâ vaø
phöông phaùp lieân ngaønh cuõng ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù nguoàn taøi lieäu vaø giaûi quyeát
caùc vaán ñeà maø luaän aùn ñaët ra.
5. Nguoàn taøi lieäu
Trong quaù trình nghieân cöùu chuùng toâi ñaõ söû duïng caùc nguoàn taøi lieäu sau:
ÔÛ Vieät Nam, nhö chuùng ta ñaõ bieát nhöõng taøi lieäu nghieân cöùu chi tieát veà
quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam coøn khaù haïn cheá, nhaát laø taøi lieäu ñaàu nhöõng naêm
1980 trôû veà tröôùc. Chuùng toâi coá gaéng khai thaùc treân caùc baùo, taïp chí ôû caùc thö
vieän nhö : thö vieän Khoa hoïc toång hôïp, thö vieän Khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên taïi
TP. Hoà Chí Minh nhöng löôïng tö lieäu naøy khoâng nhieàu, thaäm chí chuùng toâi cuõng
ñaõ coá gaéng tham khaûo vaø khai thaùc toái ña tö lieäu töø caùc baøi vieát trong moät soá
cuoán saùch nghieân cöùu veà quan heä Vieät Nam-Thaùi Lan vaø quan heä Vieät Nam –
ASEAN. Caùc taøi lieäu lieân quan ñeán quan heä Vieät Nam-Thaùi Lan töø ñaàu nhöõng
 -8-

naêm 1980 trôû ñi chuû yeáu ñöôïc tham khaûo töø caùc vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng saûn
Vieät Nam thôøi kyø ñoåi môùi (Ñaïi hoäi VI, VII, VIII, IX), ñaây laø nhöõng tö lieäu raát quí
giaù trong vieäc tìm hieåu chuû tröông chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc
Vieät Nam. Beân caïnh ñoù, chuùng toâi cuõng döïa vaøo caùc taøi lieäu treân maïng internet,
trong ñoù chuû yeáu laø caùc trang web cuûa Boä Ngoaïi giao Vieät Nam, Boä Keá hoaïch vaø
Ñaàu tö Vieät Nam v.v…
ÔÛ Thaùi Lan, chuû yeáu chuùng toâi khai thaùc raát nhieàu nguoàn taøi lieäu löõu tröõ ôû
Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, bao goàm taøi lieäu Boä Ngoaïi giao kyù hieäu
K.T (ก.ต), Boä Noäi vuï kyù hieäu (1) M.T. (ม.ท) Phuû Thuû töôùng kyù hieäu S.R. (ส.ร) vaø

kyù hieäu (3) S.R (ส.ร) vaø caùc loaïi baùo xuaát baûn trong nhöõng naêm 1950 – 1980.

Ngoaøi ra, chuùng toâi coøn söû duïng nhöõng phaùt bieåu, tuyeân boá lieân quan ñeán chuû
tröông, chính saùch cuûa caùc Thuû töôùng Thaùi Lan tröôùc Quoác hoäi veà ñoái ngoaïi coù
lieân quan ñeán Vieät Nam vaø Ñoâng Döông. Ngoaøi ra, chuùng toâi coøn phoûng vaán moät
soá Vieät kieàu Thaùi Lan ñeå laøm roõ theâm moät soá vaán ñeà maø luaän aùn giaûi quyeát, nhaát
laø ôû nhöõng giai ñoaïn maø tö lieäu thaønh vaên ít, nhö naêm 1946.
6. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän aùn
Ñaây laø coâng trình ñaàu tieân taäp trung nghieân cöùu saâu veà quan heä Thaùi Lan
– Vieät Nam thoâng qua nguoàn taøi lieäu löu tröõ ôû Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi
Lan, do ñoù, keát quaû nghieân cöùu seõ goùp phaàn naâng cao söï hieåu bieát veà yù kieán vaø
quan ñieåm cuûa daân Thaùi Lan noùi chung vaø laõnh ñaïo Thaùi Lan noùi rieâng veà lòch söû
quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam.
Qua nghieân cöùu, luaän aùn cuõng goùp phaàn laøm saùng toû hôn vaán ñeà coù tính quy luaät
chung: Trong quan heä quoác teá, khoâng nhaát thieát caùc nöôùc, caùc daân toäc coù cheá ñoä chính
trò – xaõ hoäi khaùc nhau, heä tö töôûng khaùc nhau thì taát yeáu seõ xung ñoät, thaäm chí phaûi ñoái
ñaàu treân chieán tröôøng. Maët khaùc, caùc nöôùc nhoû nhö Thaùi Lan vaø Vieät Nam taát yeáu coù
vò trí nhaát ñònh trong chieán löôïc cuûa nöôùc lôùn, luoân chòu söùc eùp cuûa caùc nöôùc lôùn naøy
 -9-

neân khoâng ñuû khaû naêng hoaïch ñònh ñöôøng loái chuû tröông chính saùch ñoái ngoaïi hoaøn
toaøn ñoäc laäp maø phaûi tính ñeán nhöõng töông quan löïc löôïng vôùi caùc nöôùc lôùn, sieâu
cöôøng. Vì vaäy, söï ñoái ñaàu giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam moät thôøi gian daøi chuû yeáu laø do
yeáu toá ñoái ngoaïi, trong ñoù coù söï chi phoái bôûi nhöõng theá löïc töø caùc nöôùc lôùn. Do vaäy,
vieäc kheùp laïi quaù khöù ñeå cuøng höôùng tôùi töông lai, nhaèm xaây döïng hoøa bình trong khu
vöïc laø moät ñieàu caàn thieát vaø hoaøn toaøn phuø hôïp trong quan heä giöõa Vieät Nam vaø
ASEAN noùi chung vaø nhaát laø Vieät Nam – Thaùi Lan noùi rieâng.
Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 ñeán 2004 laø moät giai ñoaïn khaù
môùi vaø phöùc taïp ñoái vôùi caùc nhaø nghieân cöùu cuûa caû hai nöôùc, do vaäy, nhöõng tö lieäu
cuûa luaän aùn coøn coù theå söû duïng phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu vaø giaûng daïy veà lòch söû
theá giôùi noùi chung vaø lòch söû Ñoâng Nam AÙ hieän ñaïi noùi rieâng, ñoàng thôøi cuõng coù theå
phuïc vuï cho nhu caàu tham khaûo cuûa baïn ñoïc quan taâm tôùi quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam .
7. Boá cuïc luaän aùn
Ngoaøi phaàn daãn luaän, taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc, luaän aùn ñöôïc chia laøm
ba chöông goàm:
Chöông1: QUAN HEÄ THAÙI LAN - VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN 1976.
Trong chöông naøy, luaän aùn phaûn aùnh moái quan heä hôn 30 naêm (1945 –
1976) cuûa hai daân toäc Thaùi Lan – Vieät Nam vôùi nhöõng dieãn bieán heát söùc thaêng
traàm, coù luùc toát ñeïp, coù luùc gaëp khoù khaên do nhieàu yeáu toá khaùc nhau. Luaän aùn seõ
phaân tích nhöõng nhaân toá ñöa ñeán vieäc chính phuû Thaùi Lan quyeát ñònh coâng nhaän
chính phuû buø nhìn Baûo Ñaïi do Phaùp uûng hoä maø khoâng coâng nhaän chính phuû Vieät
Nam Daân chuû coäng hoøa cuûa Hoà Chí Minh vaø nhìn nhaän vai troø raát quan troïng cuûa
ñoäng thaùi, bôûi vì quyeát ñònh ñoù khieán cho Vieät Nam Daân chuû coäng hoaø vaø chính
phuû Thaùi Lan thôøi kyø keá tieáp hoaøn toaøn khoâng coù quan heä vôùi nhau (töø naêm
1950 – 1975). Moät vaán ñeà raát quan troïng nöõa ñöôïc ñeà caäp trong chöông 1 naøy laø
 - 10 -

quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong thôøi kyø dieãn ra cuoäc chieán tranh cuûa Myõ ôû
Vieät Nam, phaân tích nhöõng nguyeân nhaân ñöa ñeán vieäc Thaùi Lan tham chieán taïi
Vieät Nam.
Chöông 2: QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1976 ÑEÁN
NAÊM 1989.
Chöông naøy nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà: nhaân toá naøo ñöa ñeán vieäc
Thaùi Lan vaø Vieät Nam chuû tröông thieát laäp quan heä ngoaïi giao chính thöùc vôùi
nhau; Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam xung quanh “ vaán ñeà Campuchia”...
Chöông 3: QUAN HEÄ THAÙI LAN - VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1989 ÑEÁN
NAÊM 2004.
Ñaây ñöôïc coi laø thôøi kyø môùi cuûa quan heä giöõa hai nöôùc. Caùc vaán ñeà maø
luaân aùn taäp trung laøm roõ bao goàm : Quan heä thôøi kyø naøy coù nhöõng gì noåi baät khaùc
bieät vôùi thôøi kyø tröôùc; quan heä chính trò, ngoaïi giao cuûa hai nöôùc dieãn ra nhö theá
naøo trong thôøi gian naøy; caùc quan heä naøy mang tính hôïp taùc trong kinh teá, thöông
maïi, ñaàu tö ...ñaõ ñöôïc thieát laäp vaø phaùt trieån ra sao...
Phaàn keát luaän, chuùng toâi khaùi quaùt laïi nhöõng luaän ñieåm chính maø luaän aùn
ñaõ trình baøy, khaùi quaùt nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät cuûa moái quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam, ñoàng thôøi neâu leân moät soá nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø hai phía
trong quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam nhaèm goùp phaàn cho söï phaùt trieån ngaøy caøng
toát ñeïp, hieäu quaû hôn cuûa quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong hieän taïi vaø töông
lai.
 - 11 -

Chöông 1

QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1945 - 1976

1.1. Quan heä giöõa chính phuû Thaùi Lan thôøi kyø oâng Priñi Phanoâmyoâng1 vôùi Vieät
Nam Daân chuû Coäng hoaø döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoà Chí Minh
1.1.1.Hoaøn caûnh lòch söû Vieät Nam, Thaùi Lan tröôùc naêm 1946
Nöôùc Vieät Nam bò thöïc daân Phaùp xaâm löôïc töø naêm 1858, töø naêm 1884 trôû
thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp cho ñeán cuoäc Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Töø thaùng
9-1940 phaùt xít Nhaät chieám Vieät Nam, ngaøy 9 - 3 - 1945, Nhaät laät ñoå Phaùp, ñoäc
chieám Ñoâng Döông [26,tr.16] trong khoaûng thôøi gian ngaén ñeán thaùng 8-1945.
Vieäc chieám ñoùng Vieät Nam cuûa nöôùc ngoaøi keå caû Phaùp vaø Nhaät laøm cho nhaân
daân cöïc kyø ñau khoå, khoán cuøng. Trong lòch söû ñaáu tranh choáng chuû nghóa thöïc daân
nhieàu laàn nhaân daân Vieät Nam yeâu nöôùc ñaõ caàm vuõ khí ñöùng leân choáng caùc ñoäi
quaân xaâm löôïc, chieám ñoùng Phaùp, Nhaät.
Keå töø naêm 1925 Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân tieàn thaân cuûa
caùc toå chöùc coäng saûn Vieät Nam sau ñoù ñaõ môû roäng cô sôû ra caû ba mieàn Vieät
Nam. Ngoaøi vieäc môû roäng hoäi vieân trong nöôùc, Hoäi coøn keát naïp vaøo hoäi
nhöõng ngöôøi Vieät Nam cö truù taïi Thaùi Lan vaø töø naêm 1926 ñaõ thaønh laäp cô sôû
cuûa Hoäi taïi laøng Thaêm tænh Phichít. Tröôùc khi môû roäng cô sôû ñaûng taïi mieàn

1 Sau khi thay ñoåi neàn thoáng trò naêm 1932 chính phuû Thaùi Lan ña soá laø chính phuû quaân söï ít coù chính phuû
daân söï. Sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai chính phuû daân söï giaønh ñöôïc quyeàn haønh phaùp nhaø nöôùc keå
töø oâng Khuoâng Aphayvoâng leân laøm Thuû töôùng töø ngaøy 1 thaùng 8 naêm 1944 ñeán ngaøy 31 thaùng 8 naêm
1945, oâng Thawi Bunyùaket laøm Thuû töôùng töø ngaøy 31 thaùng 8 ñeán ngaøy 17 thaùng 9 naêm 1945, oâng Seâni
Pramoát laøm Thuû töôùng ngaøy 17 thaùng 9 naêm 1945 ñeán ngaøy 31 thaùng 1 naêm 1946 vaø oâng Priñi
Phanoâmyoâng leân laøm Thuû töôùng hai laàn laø giöõa ngaøy 24 thaùng 3 ñeán ngaøy 9 thaùng 6 naêm 1946 vaø ngaøy 11
thaùng 6 ñeán ngaøy 23 thaùng 8 naêm 1946. Thôøi gian tieáp theo Luoång Thaêmroâng Navasavaït laømThuû töôùng
ñeán xaûy ra cuoäc ñaûo chính trong ngaøy 8 thaùng 11 naêm 1947, 6 chính phuû trong 3 naêm 3 thaùng.
 - 12 -

Baéc tænh Uñonthani, Sakoânnakhon, vaø Nakhonphanoâm, Hoäi ñaõ ra baùo Thaân aùi
ñeå tuyeân truyeàn chuû tröông cuûa toå chöùc naøy.
Thaùng 2 naêm 1930, Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ra ñôøi, sau ñoù ñöôïc ñoåi teân
laø Ñaûng Coäng saûn Ñoâng Döông (ICP) coù vai troø raát quan troïng trong vieäc ñöa ñeán
neàn ñoäc laäp cuûa Vieät Nam vaøo thaùng 9-1945. Thaùng 5-1941, Ñaûng Coäng saûn
Ñoâng Döông ñaõ thaønh laäp Maët traän Vieät Nam ñoäc laäp ñoàng minh, goïi taét laø Vieät
Minh vaø ñeán thaùng 10 -1941 UyÛ ban trung öông Maët traän Vieât Minh ñaõ ra lôøi
tuyeân boá chuû tröông vaø nguyeân taéc cuûa Maët traän, neâu roõ muïc ñích cuûa Vieät Minh
laø taäp hôïp moïi taàng lôùp, caùc ñaûng phaùi vaø nhaân só yeâu nöôùc cuøng hôïp taùc ñaùnh
ñuoåi Nhaät vaø Phaùp ñeå ñöa Vieät Nam giaønh ñöôïc ñoäc laäp hoaøn toaøn.
Khi Myõ neùm bom nguyeân töû taïi thaønh phoá Hiroâshima ngaøy 6-8-1945 vaø
Nagasaki ngaøy 9-8-1945, cuøng luùc ñoù Lieân Xoâ tieâu dieät ñaïo quaân Quan Ñoâng ôû
Maõn Chaâu Nhaät tuyeân boá ñaàu haøng voâ ñieàu kieän. Tình hình chính trò noäi boä cuûa
Vieät Nam coi nhö an toaøn khi Phaùp chöa quay trôû laïi cai trò Vieät Nam. Caùc ñaûng
phaùi chính trò ñeàu tìm cô hoäi giaønh quyeàn tuyeân boá thaønh laäp chính phuû môùi nhöng
Ñaûng Coäng Saûn Ñoâng Döông vaø Vieät Minh ñaït ñöôïc thaønh quaû cao nhaát, laõnh ñaïo
cuoäc khôûi nghóa giaønh chính quyeàn töø giöõa ñeán cuoái thaùng 8-1945. Ngaøy 25-8-1945
Hoà Chí Minh cuøng vôùi Trung öông Ñaûng Coäng saûn Ñoâng Döông vaø UÛy ban daân
toäc giaûi phoùng töø Taân Traøo veà ñeán Haø Noäi. Ngaøy 27 thaùng 8 ñaõ toå chöùc cuoäc hoïp
UÛy ban daân toäc giaûi phoùng, thaønh laäp chính phuû môùi goàm 15 boä tröôûng , trong ñoù
Hoà Chí Minh laø Chuû tòch. Trong boái caûnh ñoù, vua Baûo Ñaïi xin thoaùi vò ngaøy 28-8-
1945, chaám döùt neàn quaân chuû phong kieán Vieät Nam, môû ñaàu neàn coäng hoøa cho daân
toäc.
Ngaøy 2-9-1945 Hoà Chí Minh ñaõ coâng boá Tuyeân ngoân ñoäc laäp thaønh laäp
nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø taïi quaûng tröôøng Ba Ñình, thuû ñoâ Haø Noäi.
Chính phuû nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø do Hoà Chí Minh laøm chuû tòch kieâm
 - 13 -

Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao. Nhöng trong thôøi gian ñoù chöa coù moät nöôùc naøo coâng
nhaän chính phuû Hoà Chí Minh. Cuøng thôøi gian ñoù Phaùp cuõng khoâng coâng nhaän
Tuyeân ngoân ñoäc laäp cuûa Hoà Chí Minh, tieáp tuïc coi Vieät Nam laø thuoäc ñòa cuûa
Phaùp. Vì vaäy trong naêm 1946 Hoà Chí Minh ñaõ ñaøm phaùn nhieàu laàn vôùi Phaùp veà
vaán ñeà Vieät Nam nhöng khoâng ñaït keát quaû, vaø cuõng trong naêm ñoù, Phaùp quyeát
ñònh duøng quaân söï giaûi quyeát vaán ñeà Vieät Nam vôùi chính phuû Hoà Chí Minh
[30,tr.500].
Tình hình chính trò ôû Thaùi Lan thôøi gian ñoù coù söï thay ñoåi khi Thoáng cheá P.
Phibun Soângkham heát quyeàn haïn vaø phaûi xin töø chöùc Thuû töôùng ngaøy 24-7-1944
[166,tr.102-103],[219,tr.29], sau ñoù ngöôøi laõnh ñaïo daân söï phe Priñi
Phanoâmyoâng ñaõ naém quyeàn ñieàu haønh ñaát nöôùc moät thôøi gian ngaén khoaûng 3
naêm 3 thaùng [166,tr.137-141],[219,tr.27-28].
Khi Thoáng cheá P. Phibun Soângkham heát quyeàn löïc, trong soá laõnh ñaïo
thuoäc Ñaûng nhaân daân sau Chieán tranh theá giôùi thöù hai, ngöôøi noåi baät vaø nhaän
ñöôïc söï uûng hoä lôùn nhaát, chính laø oâng Priñi Phanoâmyoâng vì leõ oâng laø ngöôøi laõnh
ñaïo Thaùi töï do ñöôïc söï ñaùnh giaù cao töø phía Ñoàng Minh [180,tr.231]. Lieân Xoâ,
laõnh ñaïo phía coäng saûn, cuõng coù ñaùnh giaù toát veà oâng Priñi Phanoâmyoâng do vieäc
oâng baõi boû luaät choáng coäng saûn naêm 1946. ÔÛ trong nöôùc, oâng Priñi Phanoâmyoâng
ñöôïc söï uûng hoä raát lôùn cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ hôïp taùc thay ñoåi neàn thoáng trò vaø ñaïi
bieåu quoác hoäi mieàn Ñoâng Baéc thöôøng uûng hoä quoác hoäi. Vì vaäy khi Thoáng cheá P.
Phibun Soângkham heát quyeàn löïc veà chính trò, Priñi Phanoâmyoâng laø ngöôøi xöùng
ñaùng nhaát böôùc leân laøm ngöôøi laõnh ñaïo chính trò thay Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham. Coøn veà chính saùch ngoaïi giao, sau khi Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai
chaám döùt, trong boái caûnh phong traøo daân toäc chuû nghóa trong caùc nöôùc laân caän
vaãn dieãn ra caùc hoaït ñoäng ñeå giaønh ñoäc laäp, oâng Priñi Phanoâmyoâng ñaõ uûng hoä caùc
phong traøo naøy treân cô sôû nhaän ñònh : truøng hôïp vôùi chính saùch ñaáu tranh choáng
 - 14 -

chuû nghóa thöïc daân cuûa Myõ trong thôøi gian aáy, oâng Priñi Phanoâmyoâng cuõng muoán
Thaùi Lan daãn ñaàu caùc nöôùc ñang ñaáu tranh giaønh töï do trong khu vöïc Ñoâng Nam
AÙ vì oâng tin töôûng Xieâm (Thaùi Lan) laø moät trong caùc nöôùc Chaâu AÙ ñoäc laäp, cuøng
thôøi gian Vieät Nam, Campuchia vaø Laøo laø thuoäc ñòa cuûa Phaùp, Myanmar,
Malaysia, Singapo laø thuoäc ñòa cuûa Anh, Inñoâneâxia laø thuoäc ñòa cuûa Haø Lan.
Nöôùc Thaùi Lan neân trôû thaønh moät trung taâm giuùp ñôõ caùc nöôùc laùng gieàng ñaáu
tranh giaønh ñoäc laäp vaø cuøng giöõ moái quan heä vôùi Phaùp [177,tr.118] . Chính vì theá
, trong thôøi gian caàm quyeàn, oâng Priñi Phanoâmyoâng ñaõ uûng hoä phong traøo daân
toäc chuû nghóa cuûa caùc nöôùc laân caän baèng caùch laøm cho Baêng Coác trôû thaønh nôi cö
truù vaø laø trung taâm laøm vieäc cuûa ñaïi dieän caùc phong traøo daân toäc chuû nghóa.
1.1.2. Chính phuû Priñi Phanoâmyoâng naêm 1946 vaø quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam
trong thôøi gian naøy
1.1.2.1. Thaønh laäp cô quan ñaïi dieän Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa taïi Baêng
Coác naêm 1946.
Sau khi caùch maïng thaùng Taùm 1945 thaønh coâng, Chính phuû Vieät Nam Daân
chuû Coäng hoøa ñöôïc thaønh laäp, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoà Chí Minh, phía Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoøa coá gaéng tìm kieám lieân minh ñeå uûng hoä vaø coâng nhaän neàn ñoäc
laäp cuûa Vieäât Nam. Cuøng trong thôøi gian naøy, veà phía chính phuû Thaùi Lan döôùi söï
laõnh ñaïo cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng cuõng ñang trieån khai chính saùch ñoái ngoaïi
hoaø bình vaø uûng hoä cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp cuûa caùc nöôùc laùng gieàng ôû Chaâu
AÙ voán tröôùc ñaây laø thuoäc ñòa. Chính saùch naøy cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng ñöôïc
bieåu hieän baèng caùc hoaït ñoäng uûng hoä caùc nöôùc Ñoâng Döông ñaáu tranh giaønh ñoäc
laäp. Ñaëc bieät, nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo phong traøo ñaáu tranh ôû Laøo vaø Vieät Nam laïi
coù cuøng quan ñieåm vôùi ngöôøi laõnh ñaïo Thaùi Lan trong vieäc choáng Nhaät. Chính
phuû Thaùi Lan hieåu ñöôïc söï thoáng khoå cuûa caùc quoác gia thuoäc ñòa döôùi aùp böùc cuûa
cöôøng quoác [192], vì vaäy khi Hoà Chí Minh göûi ñaïi bieåu tôùi laøm vieäc taïi Baêng Coác
 - 15 -

naêm 1946 ñaõ ñöôïc söï chaáp thuaän nhanh choùng cuûa chính phuû Thaùi Lan. Ñieàu naøy
ñaõ phaûn aùnh moät caùch heát söùc roõ raøng qua bieân baûn ghi nhôù cuûa oâng Thawi
Swangpanyangkoon2:
… “Ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Vieät Nam naøy laøm vieäc coâng khai ñuùng phaùp
luaät vaø ñöôïc gaëp gôõ giôùi thoâng tin baùo chí Thaùi Lan vaø nöôùc ngoaøi. Hoï ñaõ cung
caáp thoâng tin vaø phaùt bieåu traû lôøi raát toát caùc cuoäc phoûng vaán cuûa giôùi truyeàn thoâng
…” [211,tr.3].
Noäi dung phaùt bieåu cuûa ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Vieät Nam ñaõ cho thaáy :
chính phuû Thaùi Lan döôùi söï laõnh ñaïo cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng coâng nhaän chuû
quyeàn ñoäc laäp cuûa Vieät Nam phía Hoà Chí Minh (de facto) tuy raèng thôøi gian ñoù
chöa coù coâng nhaän chính thöùc veà ngoaïi giao, chöa coù ñaïi söù quaùn.
Ñoaøn ñaïi dieän Chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø phía Hoà Chí Minh
ñeán Thaùi Lan coâng taùc trong thôøi gian ñoù goàm coù [211,tr.6] :
1. OÂng Nguyeãn Ñöùc Quyø laø Tröôûng ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Hoà Chí Minh
(chuyeân gia tieáng Phaùp), sau naøy laø Thöù tröôûng Boä Vaên hoaù vaø Thoâng tin
Vieät Nam.
2. OÂng Leâ Duy Löông - tröôùc laø giaùo sö tröôøng trung hoïc cuûa Phaùp taïi Vieâng
Chaên.
3. OÂng Nguyeãn Khaéc Lö giöõ chöùc vuï Bí thö.
4. OÂng Ñình Quang Thuïy (teân thaät laø Toâ Thuùc Ròch) - chuyeân gia tieáng Haùn -
coù nhieäm vuï ñoïc baùo tieáng Trung vaø theo doõi tình hình Trung Quoác.
5. OÂng Traàn Vaên Giaøu, cöïu chuû tòch UÛy ban Haønh chính Khaùng chieán Nam boä.

2
Thawi Swangpanyangkoon laø Vieät kieàu laâu naêm ôû Thaùi Lan, teân Chaâu Kim Quôùi chuyeân gia Vieät hoïc
hieän nay laø giaùo sö ñaëc bieät daïy vaên hoïc Vieät Nam taïi Ñaïi hoïc Chulaloângkon, ngoaøi ra coøn coù thaønh tích
vieát baøi in treân taïp chí Vieät hoïc Vieän nghieân cöùu Ngoân ngöõ vaø vaên hoùa nhaèm phaùt trieån noâng thoân, Ñaïi
hoïc Mahidol.
 - 16 -

6. OÂng Leâ Hi (teân thaät laø Laõ Vónh Lôïi) giöõ chöùc giaùm ñoác cô quan thoâng tin
Vieät Nam ñaàu tieân taïi Baêng Coác.
7. OÂng Traàn Vaên Luaân - Döôïc syõ - sau naøy laøm Toång laõnh söï taïi Myanmar
Sau ñoù, thaùng 3 naêm 1948 chính phuû Hoà Chí Minh ñaõ cöû oâng Hoaøng Vaên
Hoan3 vôùi cöông vò ñaïi dieän ñaëc bieät ñeán Baêng Coác ñeå ñieàu haønh coâng vieäc cuûa
ñoaøn ñaïi dieän noùi treân [48,tr.383],[50,tr.33]. Tröôùc ñaây oâng Hoaøng Vaên Hoan ñaõ
töøng ñeán Thaùi Lan naêm 1928, sau khi Hoà Chí Minh vaøo Thaùi Lan ñöôïc ba thaùng.
OÂng Hoaøng Vaên Thaùi (duøng teân Nghóa) ñaõ cuøng laøm vieäc vôùi Hoà Chí Minh taïi
Thaùi Lan [211,tr.7]. Ñoaøn ñaïi dieän Vieät Nam taïi Thaùi Lan luùc naøy ñaõ tieán haønh
moät soá coâng taùc chính trò nhö [211,tr.6] :
• Lieân laïc vôùi nöôùc ngoaøi - taäp trung ôû truï sôû taïi soá nhaø 222 ñöôøng
Baéc Sa Thon.
• Baùo caùo vaø thoâng tin (coù truï sôû taiï soá nhaø 543, ñöôøng Siloâm).
• Toå chöùc thu mua löông thöïc (coù truï sôû taïi keânh Xeûn Xeïp).
• Trieån khai coâng taùc “ngöôøi Vieät Nam taûn cö” - hoaït ñoäng taïi tænh
Uñonthani.
Ngoaøi ra chuùng toâi coøn gaëp vaø phoûng vaán moät Vieät Kieàu, voán laø moät thaønh
vieân trong ñoaøn ñaïi dieän Vieät Nam naêm 1946. OÂng ñaõ keå veà coâng taùc cuûa ñoaøn
ñaïi ñieän trong thôøi gian ñoù nhö sau :
“Chuùng toâi xuaát baûn baûn tin tieáng Thaùi vaø tieáng Anh haøng ngaøy göûi cho
Reuters ñeå thoâng tin cho nhaân daân theá giôùi bieát. Chuùng toâi nghe tin töùc cuûa ñaøi
phaùt thanh trong röøng. Thôøi gian ñoù Hoà Chí Minh ôû Vieät Baéc, coù vaøi phoùng vieân

3
Hoaøng Vaên Hoan laø moät trong nhöõng ñaïi dieän coù chöùc vuï cao trong cô quan Comintern, ñeán Thaùi Lan
ñaàu tieân trong naêm 1928 ñeå phaùt trieån Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân (The Association of young
Vietnamese Revolutionnary Comrades) vaø thaønh laäp Ñaûng coäng saûn Xieâm (The Siam Communist Party)
trong naêm 1930. Naêm 1948, Hoaøng Vaên Hoan qua laïi Thaùi Lan ñeå ñaët quan heä giöõa Ñaûng coäng saûn Ñoâng
Döông vôùi caùc nöôùc Chaâu AÙ vaø xem xeùt tình traïng Thaùi Lan.
 - 17 -

xin phoûng vaán Hoà Chí Minh, phaûi phoûng vaán qua cô quan thoâng tin (cô quan
thoâng tin Vieät Nam taïi ñöôøng Siloâm), tin phaùt ña soá laø tin quaân du kích Vieät Minh
baén maùy bay rôi, tieâu dieät keû thuø Phaùp. Phía ñaïi söù cuûa Baûo Ñaïi cuõng ñöa tin
töông töï nhö vaäy. Moãi beân ñeàu thi nhau ñöa tin…” [168]
Ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Vieät Nam (phía Hoà Chí Minh) taïi Baêng Coác
ngoaøi vieäc tieán haønh nhöõng coâng taùc coù tính thöôøng xuyeân, coøn söû duïng ñòa baøn
Thaùi Lan laøm cô sôû ñaáu tranh chính trò ngoaïi giao vôùi Phaùp. Vieäc xuaát baûn baûn
tin baèng tieáng Thaùi ñaõ nhaän ñöôïc söï uûng hoä roäng raõi cuûa coäng ñoàng ngöôøi Vieät ôû
Thaùi Lan vaø söï uûng hoä vaø thoâng caûm cuûa nhaân daân Thaùi Lan.
Moät ñieàu ñaùng chuù yù laø coâng taùc quan heä vôùi nhaân daân Vieät Nam taûn cö
ñaõ ñöôïc thöïc hieän taïi tænh Uñonthani, coù theå laø coâng taùc chung vôùi Hoäi ñoàng chí
caùch maïng ngöôøi Vieät Nam ñaõ ñöôïc toå chöùc khoaûng naêm 1927. Ñoù cuõng laø thôøi
ñieåm Hoà Chí Minh vaøo Thaùi Lan ñeå tieán haønh, môû roäng cô sôû ñaûng trong coäng
ñoàng ngöôøi Vieät Nam ôû Thaùi Lan. Sau khi Hoà Chí Minh göûi ñoaøn ñaïi dieän chính
phuû cuûa mình vaøo laøm vieäc taïi Baêng Coác, naêm 1946, tænh Uñonthani ñöôïc xaây
döïng laøm trung taâm chæ huy lôùn, nôi taäp hôïp ñoaøn keát giöõa ngöôøi Vieät Nam cuõ vaø
ngöôøi Vieät Nam taûn cö sau Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Vaøo naêm 1946,
nhöõng ngöôøi daân Vieät Nam taûn cö treân ñaát Thaùi ñaõ thaønh laäp hoäi Vieät Minh, coù
truï sôû chính taïi tænh Uñonthani.
Quaù trình xaây döïng moái quan heä hôïp taùc giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam, xaây
döïng moät soá cô quan chæ huy, thaønh laäp hoäi Vieät Minh cuûa phía Vieät Nam – Hoà
Chí Minh treân ñaát Thaùi laø nhöõng coá gaéng ñaùng ghi nhaän veà hoaït ñoäng cuûa ñoaøn
ñaïi dieän chính phuû Vieät Nam Hoà Chí Minh taïi Baêng Coác.
 - 18 -

1.1.2.2. Chính phuû Priñi Phanoâmyoâng giuùp ñôõ caùc phong traøo cöùu nöôùc
Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia
Ngoaøi vieäc chính phuû Priñi Phanoâmyoâng coù haønh ñoäng coâng khai giuùp ñôõ
caùc nöôùc laùng gieàng trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp cho caùc nöôùc thuoäc ñòa,
cho pheùp ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Hoà Chí Minh thöôøng truù taïi Baêng Coác, Priñi
Phanoâmyoâng coøn giuùp ñôõ hoaït ñoäng phong traøo cöùu nöôùc cuûa caùc ñoaøn coâng taùc ôû
Ñoâng Döông. Chính phuû Thaùi ñaõ hoã trôï trong vieäc chuyeån giao vuõ khí cho Vieät
Nam. Soá vuõ khí naøy ñöôïc ñöa veà Vieät Nam trang bò cho löïc löôïng khaùng chieán
ñaùnh Phaùp. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua ghi nhôù cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng:
“... Sau khi chaám döùt chieán tranh, nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc Vieät Nam ñeán
thöông löôïng xin vuõ khí. Toâi cuõng chuaån bò vuõ khí cuûa Thaùi töï do, moät soá giao
cho Khun Luoång Xaêngvon (Thieáu töôùng haûi quaân Xaêng von Suvaênsíp) thanh tra
quaân ñoäi baûo veä ñoaøn taøu löûa ñeán bieân giôùi Phatabong - thôøi gian ñoù thuoäc nöôùc
Thaùi Lan. Hoà Chí Minh ñaõ gôûi thö caùm ôn veà soá vuõ khí ñaõ nhaän ñöôïc vaø oâng cho
bieát ñaõ thaønh laäp ñöôïc hai tieåu ñoaøn quaân ñoäi yeâu nöôùc, ñöôïc ñaët teân danh döï
“Quaân Ñoäi Xieâm” [175,tr.14].
Khoâng chæ uûng hoä vuõ khí cho chính phuû Vieät Nam – Hoà chí Minh khaùng
chieán, Priñi Phanoâmyoâng coøn tích cöïc hoã trôï cho nhieàu hoaït ñoäng khaùc cuûa Vieät
kieàu yeâu nöôùc taïi Thaùi Lan. Taát caû caùc söï vieäc treân ñöôïc Hoaøng Vaên Hoan vieát
trong hoài kyù cuûa mình: “…naêm 1946 vaø naêm 1947 Priñi Phanoâmyoâng ñaõ uûng hoä
chuùng ta raát toát vaø coøn giuùp ñôõ daân Vieät Nam (The oversea Vietnamese) taûn cö
vaøo Thaùi Lan, nhö boá trí nôi aên, ôû vaø caáp vuõ khí…” [50,tr.273]. OÂng Priñi
Phanoâmyoâng laø ngöôøi ñeà cao quan ñieåm cöùu nöôùc theo “chuû nghóa daân toäc” cuûa
Hoà Chí Minh neân ñoái xöû vôùi Vieät Nam vaø Vieät kieàu sinh soáng taïi Thaùi Lan treân
cô sôû hieåu bieát vaø thoâng caûm, quan troïng laø khoâng phaân bieät veà heä tö töôûng chính
trò… Ñaây chính laø lí do laøm cho nhieàu ngöôøi yeâu nöôùc ôû caùc nöôùc Ñoâng Döông,
 - 19 -

trong ñoù coù Vieät Nam, maëc duø ñang ñeo ñuoåi nhöõng quan ñieåm chính trò vaø tö
töôûng khaùc nhau ñaõ tò naïn vaøo nöôùc Xieâm. Trong soá naøy coù Nguyeãn AÙi Quoác, laø
moät ngöôøi vaøo Thaùi Lan nhieàu laàn. Teân cuûa oâng aáy coù nghóa “Nguyeãn yeâu
nöôùc”. Nguyeãn Aùi Quoác vaøo Thaùi Lan cö truù moät thôøi gian, söû duïng nhieàu teân.
Chính Priñi Phanoâmyoâng ñaõ boäc baïch: “Toâi raát thoâng caûm vôùi nhöõng ngöôøi yeâu
nöôùc tò naïn, moïi ngöôøi toâi bieát, khoâng chia reõ lyù töôûng, chính trò, moãi ngöôøi coù
quyeàn töï do choïn ñöôøng ñi cuûa mình”[176,tr.85].
Söï giuùp ñôõ cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng khoâng haïn cheá ôû vieäc uûng hoä
phong traøo cöùu nöôùc maø coøn giuùp ñôõ chính phuû Laøo töï do thaønh laäp chính phuû
Laøo löu vong taïi tænh Nongkhai. Chính phuû treân bao goàm nhöõng nhaân vaät quan
troïng nhö: Hoaøng thaân Pheát Saraùt, Haàu Töôùc Khaêmmaovilay, Hoaøng thaân
Suvaênphuma, Hoaøng thaân Suphanuvoâng, Thao Kataøi, Ñoânxaloâlít, vaø Thao
Unsananikon. Sau ñoù Phaùp bieát ñöôïc chính phuû Thaùi Lan cho soá ngöôøi naøy cö truù
neân keâu goïi chính phuû Thaùi Lan gaây aùp löïc vaø cho ôû caùch xa soâng Meâkoâng vaø
phaûi chuyeån chính phuû löu vong ra khoûi tænh Nongkhai - sau ñoù Thao
Unsananikon ñaõ lieân laïc vôùi caùc oâng Tieâng Sirikhan, Thongin Phuripaùt,
Thavinuñoân vaø Chaêmlong Ñaoröông. Ña soá caùc nhaân vaät chuû choát cuûa chính phuû
Thaùi ñeàu coù cuøng quan ñieåm: neân cho chính phuû Laøo töï do (löu vong) töï do hoaït
ñoäng ôû Baêng Coác. Cuõng töø ñaây, chính phuû löu vong cuûa Laøo hoaït ñoäng bình
thöôøng ôû Baêng Coác khoâng coù hoaït ñoäng naøo choáng ñoái Phaùp nöõa. Chính phuû Laøo
töï do (löu vong) ñaõ ñöôïc boá trí choã ôû ba nôi: Nhaø Xaydoâ ôû gaàn nhaø ga
Hualaêmphoâng, nhaø Khinhñoân ôû khu vöïc Nam Sathon, vaø ôû Thungmahameâc. Söï
giuùp ñôõ cuûa chính phuû Thaùi Lan ñoái vôùi chính phuû Laøo töï do laøm cho chính phuû
Laøo töï do coù khaû naêng trang bò vuõ khí; tieán haønh mua vuõ khí; coù quyeàn töï do
trong vieäc ñi laïi vaø quan heä vôùi nöôùc ngoaøi, keå caû quan heä vôùi Myõ vôùi mong
muoán Myõ laø trung gian thöông löôïng vôùi Phaùp trao ñoäc laäp cho Laøo. Tuy khoâng
 - 20 -

ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán, nhöng trong thôøi gian chính phuû Thaùi Lan döôùi
söï laõnh ñaïo cuûa oâng Priñi Phanoâmyoâng, ñaõ taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi cho
chính phuû Laøo coù khaû naêng thöïc hieän caùc coâng vieäc chieán ñaáu giaønh ñoäc laäp
[178,tr.139-144]. Do vaäy, sau khi Thoáng cheá P. Phibun Soângkham trôû laïi giöõ chöùc
Thuû töôùng laàn thöù hai, Chính phuû naøy ra leänh baõi boû chuû tröông giuùp ñôõ chính phuû
Laøo (löu vong) töï do, vaøo cuoái naêm 1949.
Khoâng chæ ñoái vôùi Vieät Nam vaø Laøo, oâng Priñi Phanoâmyoâng coøn giuùp ñôõ
phong traøo Campuchia töï do baèng caùch boá trí nôi ôû cho oâng Sôn Ngoïc Thaønh -
ngöôøi laõnh ñaïo Campuchia töï do - vaø boá trí ngheà nghieäp cho caùc vò trong phong
traøo Campuchia töï do [178,tr.145].
Beân caïnh oâng Priñi Phanoâmyoâng, oâng Tieâng Sirikhan cuõng laø ngöôøi coù vai
troø quan troïng trong vieäc giuùp ñôõ phong traøo cöùu nöôùc ôû Ñoâng Döông, nhaát laø ñoái
vôùi Laøo vaø Vieät Nam [164,tr.78-81].
Chuû tröông uûng hoä phong traøo cöùu nöôùc ôû Ñoâng Döông nhö ñaõ noùi, tuy sau
naøy oâng Priñi Phanoâmyoâng ñaõ heát quyeàn vì tröôøng hôïp nhaø vua Rama VIII baêng
haø, vaãn ñöôïc söï uûng hoä vaø keá thöøa cuûa chính phuû do thieáu töôùng haûi quaân Thavan
Thamroângnavasavat laõnh ñaïo. Thaùng 9 naêm 1947 phaùi uûng hoä oâng Priñi
Phanoâmyoâng - noåi baät coù hai ñaïi bieåu quoác hoäi “Isan” mieàn Ñoâng Baéc vaø phong
traøo chuû nghóa daân toäc Ñoâng Döông - ñaõ taäp hôïp thaønh laäp Lieân minh Ñoâng Nam
AÙ (Union of Southeast Asia) do oâng Tieâng Sirikhan (Ñaïi bieåu quoác hoäi tænh
Sakoânnakhon) laøm chuû tòch; oâng Thavin Uñon (Ñaïi bieåu quoác hoäi tænh Roieât) laøm
phoù chuû tòch - laø ngöôøi gaàn guõi vôùi oâng Tieâng Sirikhan; oâng Traàn Vaên Kieân ngöôøi
Vieät Nam ñaõ töøng giöõ chöùc Ban ñieàu haønh laâm thôøi (Provisional Excutive
Committee of Cochinchina); giaùo sö Leâ Hy, uûy vieân phuï traùch taøi chính, kieâm
Toång thö kyù cuûa hoäi nghò lieân minh. Hoaøng thaân Suphanuvoâng tuy laø moät trong
nhöõng ngöôøi coù saùng kieán thaønh laäp hoäi nghò Lieân Minh, nhöng oâng chæ hôïp taùc
 - 21 -

trong giai ñoaïn ñaàu, vì sau ñoù dính líu vaøo cuoäc ñaûo chính thaùng 11 naêm 1947,
neân khoâng tham gia nöõa [203,tr.60].
Sau cuoäc ñaûo chính thaùng 11 naêm 1947 khoâng laâu, chính phuû Thaùi Lan ñaõ
coù quyeát ñònh cho caùn boä quaân ñoäi kieåm tra nhaø ôû vaø thu vuõ khí cuûa ñaïi bieåu
chính phuû Vieät Nam-Hoà Chí Minh. Vieäc naøy, do uûy ban ñaûo chính ñaõ döïa vaøo
moái quan heä giöõa ñoaøn ñaïi bieåu chính phuû Hoà Chí Minh vôùi Thaùi töï do mieàn
Ñoâng Baéc cuûa nhoùm oâng Priñi Phanoâmyoâng vaø cho raèng coù theå nguy hieåm tôùi
chính phuû môùi [143].
Quùa trình hình thaønh vaø phaùt trieån Lieân minh Ñoâng Nam AÙ (Union of
southeast Asia) laøm cho chuùng ta thaáy hình aûnh quan heä hôïp taùc giöõa caùc nhaø
chính trò cuûa ba nöôùc Thaùi Lan, Vieät Nam, Laøo. Caùc nhaø hoaït ñoäng chính trò ôû
Thaùi Lan töø mieàn Ñoâng Baéc vaø uûy vieân phong traøo caùch maïng Laøo… ñaõ coù söï hôïp
taùc heát söùc chaët cheõ vôùi caùc ñaïi bieåu chính phuû Hoà Chí Minh ôû Baêng Coác (nhö
oâng Leâ Hy thôøi gian ñoù giöõ chöùc giaùm ñoác cô quan thoâng tin Vieät Nam). Tieác
raèng, moái quan heä naøy khoâng ñöôïc duy trì laâu beàn vì söï bieán ñoåi cuûa tình hình
chính trò ôû Thaùi.
1.1.2.3. Giuùp ñôõ daân taûn cö Vieät Nam sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai
Vieäc taûn cö cuûa ngöôøi Vieät Nam vaøo Thaùi Lan ñaõ coù töø thôøi kyø Ayuthaya
vaø cöù tieáp noái do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, theo töøng thôøi ñieåm. Töø giöõa
naêm nhöõng 1945-1946 chuùng ta thaáy vieäc taûn cö cuûa ngöôøi Vieät Nam vôùi soá löôïng
lôùn hôn taát caû caùc ñôït tröôùc ñaây, khoaûng 50.000 ngöôøi [185]. Ngöôøi Vieät Nam taûn
cö vaøo Thaùi Lan - phía chính phuû Thaùi Lan goïi laø “ngöôøi Vieät Nam taûn cö” - ña
soá coù queâ höông ôû mieàn Baéc. Hoï sang Laøo, roài töø Laøo qua Thaùi Lan [150,tr.41-
43]. Vieäc ngöôøi Vieät Nam taûn cö moät caùch ñoâng ñaûo qua Thaùi trong giai ñoaïn naøy
coøn do söï ñaøn aùp cuûa Phaùp vaø nhöõng ngöôøi thaân Phaùp, vì Phaùp muoán quay laïi cai
trò Ñoâng Döông moät laàn nöõa vôùi söï uûng hoä cuûa ñoàng minh Anh vaø Myõ. Vì vaäy
 - 22 -

trong thôøi gian naøy ngöôøi Vieät Nam cö truù taïi Laøo vaø Campuchia (soá ít) buoäc phaûi
di cö sang Thaùi Lan ñeå traùnh söï ñaøn aùp cuûa thöïc daân Phaùp. Khi vaøo Thaùi Lan hoï
ñaõ toûa ra nhieàu tænh cuûa mieàn Ñoâng Baéc – Thaùi Lan. Theo nghieân cöùu cuûa oâng
Suvít Thíraùxatvat veà lòch söû Laøo naêm 1779 -1975 ñaõ cho thaáy hình aûnh ñaùnh phaù
cuûa Phaùp ôû Laøo laøm cho nhaân daân phaûi troán sang Thaùi Lan thôøi gian ñoù… “Ngaøy
21-3-1946 lính Phaùp ñaùnh lôùn ôû Thaø kheïc, söû duïng vuõ khí vöôït troäi hôn haún vôùi
maùy bay Saphitphay, 4 chieác thaû bom vaø baén haøng loaït laøm cho nhaân daân ñang ñi
chôï bò thöông vaø cheát vaøi chuïc ngöôøi, moät soá quaân lính cuûa Phaùp, lính AÁn Ñoä ñen,
lính Laøo coù xe boïc theùp, 2 toáp suùng lôùn, 2 tieåu ñoäi, maùy bay 7 chieác. Phía Laøo ñaõ
chieán ñaáu duõng caûm, nhöng do vuõ khí cuûa Phaùp hôn haún laøm cho phía Laøo keå caû
quaân ñoäi vaø nhaân daân cheát khoaûng 3.600 ngöôøi. Lính Phaùp ñaõ gieát nhaân daân moät
caùch taøn baïo, laáy treû con boû vaøo bao ñay vöùt xuoáng soâng Meâkoâng hoaëc quaúng
xuoáng gieáng nöôùc cho cheát, baét nhaân daân ñöùng xeáp haøng caùch bôø soâng Meâkoâng
roài baén laøm doøng soâng Meâkoâng ñaày xaùc ngöôøi. Quaân ñoäi cuûa Laøo khoâng theå ñaùnh
ñöôïc Phaùp phaûi taûn ra qua soâng Meâkoâng vaøo beân bôø tænh Nakhonphanoâm”….
[213,tr.297]
Ngöôøi vieát cuõng coù dòp ñöôïc phoûng vaán moät ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam, baø
ñaõ ôû trong boái caûnh ñoù vaø vui loøng keå veà söï daõ man cuûa Phaùp vaø söï ñoä löôïng cuûa
chính phuû Thaùi Lan thôøi gian naøy. “Toâi töø Thaø kheïc troán qua ôû Nakhonphanoâm.
Thôøi gian ñoù ñoùi keùm, quaàn aùo khoâng coù maø maëc. Mình qua ñeán ñaây, laø phöôùc
roài. Phaùp noù baén xuoáng thuyeàn, ngöôøi cheát nhieàu khoâng theå queân ñöôïc. Phaûi töï
cöùu mình tröôùc, khoâng giuùp ngöôøi khaùc ñöôïc. Chính phuû Thaùi Lan thôøi gian aáy raát
toát, ñaõ giuùp ñôõ vaø cho ngöôøi cheøo thuyeàn sang ñoùn ngöôøi Vieät Nam xuoáng thuyeàn
sang bôø Thaùi Lan. Coù nhieàu ngöôøi Thaùi bò baén cheát trong luùc hoï ñang giuùp ñôõ
ngöôøi Vieät Nam taûn cö, laùnh naïn” [81].
 - 23 -

Sau naêm 1945, maëc duø cuoäc Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai ñaõ keát thuùc,
nhöng tình hình Ñoâng Döông vaãn naèm trong trình traïng baát oån. Haøng loaït ngöôøi
Vieät, Laøo, Campuchia vaãn taûn cö vaøo Thaùi Lan vôùi soá löôïng lôùn. Thaùi ñoä cuûa
chính phuû Thaùi Lan ñoái vôùi caùc nöôùc laùng gieàng thôøi gian ñoù qua ñieän tín cuûa Boä
Noäi vuï Thaùi Lan tôùi chuû tòch tænh Noâng khai, ngaøy 21-11-1945, vieát raèng:
“Neân cho ngöôøi taûn cö Vieät Nam, Laøo, Campuchia tìm kieám nôi laùnh naïn
taïi Thaùi Lan ñeå traùnh söï ñaøn aùp cuûa Phaùp. Hoï coù theå ñöôïc pheùp ôû theo nguyeän
voïng, khoâng neân laáy leä phí ngöôøi ngoaïi kieàu, nhöng hoaït ñoäng cuûa hoï caàn ñöôïc
giaùm saùt” [37,tr.11]. Ngoaøi ra Boä Noäi vuï Thaùi Lan coøn ñeà nghò chính phuû Thaùi
Lan coù nhöõng chính saùch öu aùi ñoái vôùi ngöôøi taûn cö Ñoâng Döông, theå hieän ôûù ñieän
tín cuøng moät coâng vaên ghi nhö sau: “Ngöôøi taûn cö ñöôïc öu ñaõi chieáu coá cao nhaát,
hoï ñöôïc pheùp cö truù moïi nôi trong nöôùc Thaùi Lan vaø coù cô hoäi trôû thaønh coâng daân
Thaùi Lan, coù ñaát laøm aên sinh soáng, ñöôïc vay tieàn laøm voán 1 trieäu baït, khoâng bò
quaûn lyù chaët cheõ maø ñöôïc töï do cö truù laøm aên taïi khaép nôi” [37,tr.11]. Cuï theå,
chính phuû Thaùi Lan ñaõ ban haønh moät soá qui ñònh ñoái vôùi ngöôøi taûn cö Ñoâng
Döông:
1. Ñöôïc mieãn leä phí nhaäp cö vaøo Thaùi Lan.
2. Gia haïn veà ñaêng kyù ngöôøi ngoaïi kieàu.
3. Veà nguyeân taéc, ñöôïc giuùp ñôõ nôi aên, ôû.
4. Cho vay tieàn.
Do chính phuû Thaùi Lan khoâng haïn cheá nôi cö truù cuûa ngöôøi taûn cö, hoï ñöôïc
töï do cö truù, neân soá ngöôøi Vieät Nam taûn cö ñi khaép caùc tænh (56 tænh) [152,tr.40].
Trong thôøi gian naøy, ngöôøi taûn cö Vieät Nam chieám soá löôïng ñoâng nhaát (so vôùi
Laøo vaø Campuchia), gaàn 50.000 ngöôøi. Ngoaøi ra Boä Noäi vuï Thaùi Lan coøn chuû
tröông cho caùc tænh boá trí caùn boä chính quyeàn vaø coâng an chaêm lo, quaûn lyù ngöôøi
Vieät Nam theo quyeàn haïn maø phaùp luaät quy ñònh; ñoái xöû vôùi ngöôøi Vieät Nam vôùi
 - 24 -

söï chieáu coá vaø thoâng caûm. Ñeán thôøi kyø oâng Priñi Phanoâmyoâng laøm Thuû töôùng laàn
thöù hai (oâng Priñi Phanoâmyoâng hai laàn giöõ chöùc Thuû töôùng: laàn thöù nhaát töø ngaøy
24-3 ñeán 9-6-1946; laàn thöù hai töø ngaøy 11-6 ñeán 23-8-1946) oâng coøn chuû tröông
cho töøng gia ñình ngöôøi taûn cö Vieät Nam ñöôïc nhaän ñaát ñeå saûn xuaát [50,tr.239].
OÂng Priñi Phanoâmyoâng coøn giao nhieäm vuï cho oâng Tieâng Sirikhan tieán haønh giuùp
ñôõ daân Vieät Nam taûn cö baèng caùch hoã trôï baèng tieàn cho moãi ngöôøi trong naêm ñaàu
3 trieäu baït, nhöõng naêm tieáp theo moãi naêm 5 trieäu baït [180,tr.236].
Sau Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai chính phuû daân söï Thaùi Lan chuû tröông
giuùp ñôõ ngöôøi daân taûn cö Ñoâng Döông - ña soá laø ngöôøi Vieät Nam - vôùi tinh thaàn
chieáu coá, giuùp ñôõ. Nhöng qua khaûo saùt thöïc teá, soá löôïng ngöôøi taûn cö vaøo Thaùi
Lan, cö truù doïc ñöôøng bieân giôùi – vaøo naêm 1947 – ñaõ leân con soá vaïn. Ñaây laø hieän
töôïng khoâng bình thöôøng, neân chính quyeàn Thaùi Lan buoäc phaûi thaän troïng trong
vaán ñeà giuùp ñôõ ngöôøi taûn cö theo quy luaät nhaân ñaïo vaø phaûi quaûn lyù khoâng cho
ngöôøi taûn cö ñi xaâm chieám nöôùc khaùc vì khoâng ñuùng vôùi phaùp luaät giöõa caùc nöôùc
vaø traùi vôùi nghò quyeát Lieân Hieäp quoác ñeà ra, moãi nöôùc phaûi thöïc hieän vôùi nöôùc
laùng gieàng laø ngöôøi baïn toát. Nhöng vôùi Thaùi Lan, vieäc chaáp nhaän cho ngöôøi Ñoâng
Döông taûn cö vaøo cö truù ôû Thaùi Lan khoâng chæ laø vaán ñeà traät töï trò an, cöùu teá nhaân
ñaïo maø coøn phaûi xöû lyù thaät kheùo leùo, teá nhò ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán moái quan heä
höõu nghò vôùi Phaùp.
Quan heä Thaùi Lan (thôøi kyø oâng Priñi Phanoâmyoâng) vaø Vieät Nam Daân chuû
Coäng hoaø (döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Hoà Chí Minh) tuy thôøi gian ngaén nhöng ñaõ ñeå laïi
nhöõng daáu aán heát söùc toát ñeïp, thaém tình höõu nghò laùng gieàng. Moái quan heä toát ñeïp
ñoù, moät phaàn xuaát phaùt töø nhöõng quan ñieåm tieán boä cuûa giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan
ñöông thôøi, nhaát laø oâng Priñi Phanoâmyoâng, maët khaùc, coøn laø söï töông ñoàng, caûm
thoâng moät caùch saâu saéc vôùi soá phaän cuûa caùc daân toäc, quoác gia leä thuoäc - dieän tích
khoâng lôùn, daân soá khoâng ñoâng - bò chìm ñaém trong voøng vaây cuûa caùc nöôùc lôùn, coù
 - 25 -

tieàm löïc lôùn veà kinh teá, quaân söï. Khaùt voïng ñoäc laäp daân toäc laø tieáng noùi chung
giöõa Thaùi Lan vaø caùc nöôùc Ñoâng Döông, trong ñoù coù Vieät Nam. Cho neân khi
nhaän thaáy chính phuû Hoà Chí Minh bò coâ laäp veà ngoaïi giao, chính phuû Priñi
Phanoâmyoâng ñaõ maïnh daïn cho pheùp chính phuû Vieät Nam - Hoà Chí Minh ñaët cô
quan ñaïi dieän taïi Baêng Coác vaø coâng nhaän Vieät Nam - Hoà Chí Minh (de facto).
Hôn theá nöõa, chính phuû Priñi Phanoâmyoâng coøn giuùp ñôõ phong traøo cöùu nöôùc do
Hoà Chí Minh laõnh ñaïo vaøo hoaït ñoäng chính trò töï do taïi Thaùi Lan, giuùp ñôõ nhöõng
ngöôøi taûn cö Vieät Nam sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai vaøo cö truù töï do moïi
nôi ôû Thaùi Lan… baát chaáp söï can thieäp cuûa moät soá theá löïc, coù theå ñe doïa tình hình
an ninh chính trò ñaát nöôùc Thaùi Lan, nhaát laø töø phía Phaùp vaø moät soá quoác gia thaân
Phaùp vôùi vieäc cho pheùp ñaët cô quan ñaïi dieän taïi Baêng Coác cuûa Vieät Nam Daân chuû
Coäng hoøa, coù theå noùi Thaùi Lan laø nhöõng cöûa ngoõ ñaàu tieân cuûa Vieät Nam ñi ra
theá giôùi.
1.2.Vaán ñeà Thaùi Lan tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi naêm 1950
1.2.1. Hoaøn caûnh quoác teá vaø khu vöïc thôøi kyø Chieán tranh laïnh
Chieán tranh laïnh (COLD WAR) thöïc chaát laø phaûn aùnh töông quan vaø xung
ñoät chính trò giöõa caùc nöôùc lôùn sau Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Do söï baát
ñoàng trong quan heä giöõa Myõ vaø Lieân Xoâ, theá giôùi chia laøm hai phe roõ raøng, phe
tö baûn do Myõ laõnh ñaïo vaø phe caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa do Lieân Xoâ laõnh ñaïo.
Hai cöôøng quoác moãi beân cuøng ñaáu tranh vaø tìm caùch haïn cheá söï baønh tröôùng theá
löïc cuûa nhau baèng moïi hình thöùc.
Trong nhöõng naêm 1945-1948 Lieân Xoâ ñaõ môû roäng moái quan heä hôïp taùc
vôùi caùc nöôùc Ñoâng AÂu goàm 7 nöôùc : Balan, Hungari, Nam Tö, Anbani, Bungari,
Rumani vaø Coäng hoøa Secslovakia. Khoâng coù khaû naêng kìm haõm söï phaùt trieån vaø
môû roäng quyeàn haïn cuûa Lieân Xoâ, Myõ baét ñaàu duøng chuû tröông khoáng cheá kinh teá
vôùi Lieân Xoâ [174,tr.23-24].
 - 26 -

Khi quan heä hôïp taùc giöõa Lieân Xoâ vaø Ñoâng Aâu tieán trieån toát ñeïp, thì Lieân
Xoâ tieáp tuïc môû roäng aûnh höôûng cuûa mình ôû vuøng Trung Ñoâng, cuï theå laø ñöa quaân
ñoäi Lieân Xoâ vaøo Iran. Maëc duø khoâng coù khaû naêng chaën ñöùng söï baønh tröôùng cuûa
Lieân Xoâ, nhöng trong chöøng möïc cuûa mình, Myõ ñaõ coá gaéng kìm cheá Lieân Xoâ ôû
khu vöïc Trung Ñoâng baèng phöông phaùp ngoaïi giao thoâng qua Hoäi ñoàng Baûo an
Lieân Hieäp Quoác. Qua dieãn ñaøn Lieân Hieäp Quoác, Myõ ñaõ thaønh coâng trong vieäc
buoäc Lieân Xoâ ruùt quaân ra khoûi Iran.
Tuy nhieân, khoâng theå tieán haønh caùc giaûi phaùp hoøa bình maõi trong khi Lieân
Xoâ lieân tieáp môû roäng theá löïc, nhöõng hoaït ñoäng ñöôïc Myõ nhaän thöùc laø tröïc tieáp ñe
doïa neàn an ninh theá giôùi, neân Myõ baét ñaàu coù chuû tröông choáng ñoái Lieân Xoâ. Chuû
tröông naøy xuaát hieän - laàn ñaàu tieân - khi Lieân Xoâ coá gaéng can thieäp vaøo Hy
Laïp vaø Thoå Nhó Kyø. Myõ ñaõ coâng boá chuû tröông “giuùp theá giôùi töï do thoaùt khoûi söï
ñe doïa vaø thoáng trò cuûa coäng saûn” vaø theo ñoù, thaùng 3-1947, Toång thoáng Truman
ñöa ra nhöõng “nguyeân taéc Truman”, cuøng vôùi tuyeân boá duøng keá hoaïch Marshall
(thaùng 6-1947) vôùi muïc ñích chính laø giuùp ñôõ caùc nöôùc Chaâu AÂu thuùc ñaåy phuïc
hoài neàn kinh teá sau chieán tranh [212,tr.531-533]. Veà phía Lieân Xoâ, caùc nhaø laõnh
ñaïo Lieân Xoâ cuõng ñaùp traû baèng caùch thaønh laäp cô quan Cuïc Thoâng tin Quoác teá
“cominform” hay goïi laø Cô quan thoâng tin coäng saûn (Communist information
Bureau) vaøo thaùng 9-1947 ñeå phoái hôïp hoaït ñoäng vôùi caùc nöôùc ñoàng minh vôùi
Lieân Xoâ ôû Ñoâng AÂu, truyeàn baù chuû nghóa coäng saûn thay cô quan “Comintern” ñaõ
ñöôïc giaûi taùn trong thôøi gian Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai (naêm 1943). Töø ñoù
(naêm 1947) Chieán tranh laïnh môû roäng ñeán Phaùp, coâng nhaân töø caùc cô sôû baét ñaàu
phaûn ñoái vaø nghæ vieäc, aûnh höôûng vaø laøm thieät haïi naëng neàn kinh teá cuûa Phaùp.Vì
vaäy chuû tröông cuûa Myõ trong thôøi gian ñoù laø giuùp ñôõ Phaùp taän tình, coäng vôùi söï
giuùp ñôõ YÙ vaø UÙc, Taây Ñöùc. Ñeå ñaùp traû, Lieân Xoâ uûng hoä Ñoâng Ñöùc trong thôøi
gian dieãn ra cuoäc khuûng hoaûng Berlin vaøo nhöõng naêm 1948-1949 [174,tr.24-26].
 - 27 -

Tieáp theo, naêm 1949, Myõ ñaõ hôïp taùc vôùi 15 nöôùc Taây AÂu thaønh laäp cô
quan ñoàng minh veà quaân söï, cô quan “North Atlantic” - sau naøy ñöôïc goïi laø Khoái
hieäp öôùc Baéc Ñaïi Taây Döông (NATO) - ñeå khoáng cheá vieäc môû roäng cuûa chuû
nghóa coäng saûn. Keát quaû laø vieäc môû roäng quyeàn haïn vaø aûnh höôûng cuûa Lieân Xoâ
taïi Chaâu AÂu ñaõ bò haïn cheá phaàn naøo do söï hôïp taùc choáng ñoái caû quaân söï vaø kinh
teá töø caùc nöôùc Chaâu AÂu do Myõ caàm ñaàu. Töø ñoù nguy cô buøng noå moät cuoäc chieán
tranh ôû Chaâu AÂu baét ñaàu dòu xuoáng [194,tr.140-141].
Tình hình Chaâu AÙ trong thôøi kyø naøy cuõng taïo neân söï baát lôïi cho Myõ vaø caùc
nöôùc chuû tröông choáng coäng saûn. Khi Ñaûng coäng saûn Trung Quoác do Mao Traïch
Ñoâng laõnh ñaïo, ñöôïc söï giuùp ñôõ thöôøng xuyeân cuûa Lieân Xoâ ñaõ giaønh quyeàn laõnh
ñaïo ôû Trung Quoác vaøo thaùng 10-1949, laøm cho Myõ raát luùng tuùng, nhaát laø khi Lieân
Xoâ vaø Trung Quoác kyù Hieäp öôùc höõu nghò Xoâ-Trung(1950).
Cuøng vôùi söï giuùp ñôõ veà quaân söï laãn nhau giöõa Lieân Xoâ vaø Coäng hoøa nhaân
daân Trung Hoa ñaàu naêm 1950 Trung Quoác, Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa
khaùc coâng nhaän chính phuû nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa , ngaøy 14-2-1950
chính phuû Mao Traïch Ñoâng baét ñaàu giuùp ñôõ chính phuû Hoà Chí Minh trong khaùng
chieán choáng Phaùp laøm cho tình hình ôû Ñoâng Döông bieán chuyeån saâu saéc. Ñaây
cuõng laø lí do chính buoäc Myõ phaûi can thieäp vaø giuùp ñôõ Phaùp ôû Ñoâng Döông. Söï
thay ñoåi theá chieán löôïc cuûa theá giôùi coäng saûn cho thaáy aûnh höôûng cuûa löïc löôïng
naøy lan roäng töø Chaâu AÂu ñeán Chaâu AÙ laøm cho Myõ phaûi thay ñoåi chuû tröông ñoái
vôùi Ñoâng Nam AÙ, khu vöïc maø cho ñeán tröôùc naêm 1949 Myõ haàu nhö chöa maáy
quan taâm. Khi Mao Traïch Ñoâng baét ñaàu giuùp ñôõ phong traøo Vieät Minh chieán ñaáu
choáng thöïc daân Phaùp ñaõ khieán cho chính phuû Myõ bò pheâ phaùn gay gaét. “Ñaûng
Coäng hoaø (Republic), veà thöïc hieän chuû tröông chính trò ñaõ sai laàm hoaëc ít nhaát
khoâng coù chuû tröông roõ raøng vôùi Ñoâng Nam AÙ.Vì vaäy chính phuû Myõ nhaän thöùc roõ
phaûi söûa ñoåi chuû tröông ñoái ngoaïi trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ”[141]. Ñaàu thaùng
 - 28 -

1-1950 Toång thoáng Truman quyeát ñònh göûi oâng Philíp C.Jessup, ñaïi söù cuûa Myõ
ñeán khaûo saùt tình hình caùc nöôùc Vieãn Ñoâng nhaèm ñöa ra nhöõng giaûi phaùp cho Myõ
coù ñoái saùch, chuû tröông thöïc hieän taïi Chaâu AÙ. Baùo caùo cuûa ñaïi söù Philíp C.Jessup
ñaõ thaûo luaän vaø ñeà xuaát vôùi nhaø chöùc traùch Myõ vieäc caàn chòu traùch nhieäm ñoái vôùi
caùc nöôùc Vieãn Ñoâng veà vaán ñeà thöïc hieän chuû tröông khoáng cheá coäng saûn vaø vaán
ñeà Hieäp öôùc hoøa bình Myõ- Nhaät [144].
Trong quaù trình khaûo saùt caùc nöôùc Vieãn Ñoâng oâng C.Jessup4 ñaõ gaëp ñaïi
töôùng McArthur, ngöôøi chæ huy toái cao cuûa Myõ taïi Nhaät, Thoáng cheá Töôûng Giôùi
Thaïch, ngöôøi laõnh ñaïo Quoác Daân Ñaûng taïi Ñaøi Loan, nguyeân nhaø vua Baûo Ñaïi
cuøng vôùi oâng Pignon, cao uûy cuûa Phaùp taïi Ñoâng Döông. C.Jessup cuõng gaëp oâng
Malcom Mcdonald, toaøn quyeàn nöôùc Anh, chuû nhieäm Ñoâng Nam A.Ù Trong thôøi
gian ñi kieåm tra tình hình, ngaøy 8-2-1950, oâng Jessup thay maët chính phuû Myõ
tuyeân boá chính phuû Baûo Ñaïi ñöôïc coi laø chính phuû Vieät Nam töï do [141]. Cuøng
vôùi söï coâng nhaän noùi treân coù tin raèng Myõ seõ vieän trôï tieàn giuùp ñôõ chính phuû Baûo
Ñaïi baèng ngaân saùch quoác hoäi pheâ chuaån ñeå giuùp ñôõ caùc nöôùc Chaâu AÙ 75 trieäu
USD vaø chính phuû Myõ coøn ñeà nghò Phaùp chuû tröông vôùi ba chính phuû ôû Ñoâng
Döông laø Vieät Nam, Laøo, Campuchia vôùi cöông vò laø chính phuû ñoäc laäp thöïc teá,
ñeå ba chính phuû naøy nhaän thöùc raèng ñang chieán ñaáu vôùi phong traøo coäng saûn Vieät
Minh vôùi muïc tieâu cuoái cuøng laø giaønh töï do ôû ba nöôùc Ñoâng Döông. Ngoaøi ra Boä
Ngoaïi giao cuûa Myõ coøn coâng boá laø khoâng ñeå chính phuû Baûo Ñaïi bò suïp ñoå do tình
hình noäi boä hoaëc söï xuùi duïc khuyeán khích cuûa nöôùc ngoaøi, nguï yù laø chính phuû
Vieät Nam - Hoà Chí Minh coù Lieân Xoâ vaø Trung Quoác uûng hoä. Ñaây laø nhöõng ñoäng

4
Ñaàu tieân oâng Jessup ñeán Nhaät Baûn, gaëp, trao ñoåi yù kieán vôùi ñaïi töôùng McArthur –Tö leänh toái cao quaân
ñoäi Ñoàng Minh - taïi Tokyo 6-1-1950. Sau ñoù ñaõ ñi ñaûo Ñaøi Loan vaø ñeán Hoàngkong. OÂng ñaõ ñi thaêm caùc
nöôùc theo aán ñònh nhö : Manila ngaøy 20-1-1950, tôùi Saøi Goøn ngaøy 24-1-1950, tôùi Giacacta (Inñoâneâxia)
ngaøy 29-01-1950, tôùi Singapo ngaøy 4-2-1950, tôùi Rangoon (Myanmar) ngaøy 7-2-1950 vaø tôùi Baêng Coác
ñeå cuøng hoïp vôùi caùc ñaïi söù My õôû khu vöïc Vieãn Ñoâng ngaøy 10-2-1950.
 - 29 -

thaùi ñaàu tieân ñaùnh daáu vieäc Myõ coâng khai dính líu ñeán chieán tranh Vieät Nam,
tröôùc khi nhaûy vaøo Vieät Nam thay chaân Phaùp cuoái naêm 1954 [160,tr.193].
Theo quan ñieåm cuûa Myõ, chính phuû Baûo Ñaïi ñöôïc döïng leân ñuùng theo luaät
phaùp vì ñöôïc Phaùp giao quyeàn, ngoaøi ra chính phuû Myõ coi Baûo Ñaïi laø ñaïi dieän chuû
nghóa daân toäc thöïc söï cuûa ngöôøi Vieät Nam. Trong khi ñoù, Lieân Xoâ coâng nhaän
chính phuû Hoà Chí Minh laøø chính phuû hôïp phaùp vì ñaây laø moät chính phuû thöïc teá cuûa
Vieät Nam laø moät chính phuû ñöôïc thaønh laäp theo ñöôøng loái daân chuû sau khi coâng boá
Hieán phaùp Vieät Nam naêm 1946 [140].
Coâng vieäc cuûa oâng Jessup trong thôøi gian thaêm Thaùi Lan laø laøm Chuû tòch
hoäi nghò tröôûng ñoaøn ñaïi söù Myõ vuøng Vieãn Ñoâng taïi Baêng Coác, khai maïc ngaøy
12-2-1950. Tham döï hoäi nghò naøy coøn coù oâng W.Walton Butter Worth, Thöù
tröôûng Boä Ngoaïi giao phuï traùch khu vöïc Vieãn Ñoâng. Do soá löôïng ñaïi söù Myõ döï
hoïp laàn naøy ñoâng gaàn 20 ngöôøi (laø ñaïi söù thöôøng tröïc ôû caùc nöôùc khu vöïc Vieãn
Ñoâng) neân cuoäc hoäi nghò noùi treân ñöôïc söï quan taâm ñaëc bieät cuûa caùc nöôùc. Hoäi
nghò coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán tình hình AÙ Ñoâng, trong ñoù vieäc môû roäng theá löïc
cuûa chuû nghóa coäng saûn laø vaán ñeà quan troïng ñöôïc hoäi nghò quan taâm ñaàu tieân.
Caùc ñaïi bieåu döï hoäi nghò ñeàu ñi ñeán thoáng nhaát cho raèng theá löïc coäng saûn ñaõ môû
roäng vaø coù aûnh höôûng lôùn ñeán caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ . Coäng hoøa nhaân daân Trung
Hoa ngaøy caøng taêng cöôøng giuùp ñôõ Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa trong cuoäc
khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, vì vaäy chính saùch ngoaïi giao cuûa Myõ thôøi gian
naøy phuï thuoäc vaøo söï thaønh coâng hay khoâng cuûa Phaùp trong cuoäc chieán tranh
Ñoâng Döông [189]. OÂng Jessup ñaõ gaëp trao ñoåi yù kieán vôùi Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham – Thuû töôùng chính phuû 5 vaø caùc laõnh ñaïo Thaùi Lan, ñoàng thôøi coá gaéng

5
Sau cuoäc ñaûo chính ngaøy 8-11-1947 döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Trung töôùng Phin Sunhaïwaên vaø Ñaïi taù khoâng
quaân Kat Katsoângkham laø ngöôøi phoái hôïp , thaønh laäp Boä chæ huy ñaûo chính laät ñoå chính phuû daân söï cuûa
Luoång Thaêmroâng Navasavaït thaønh coâng. Ñoaøn ñaûo chính cho ñaûng Daân chuû (Prachathípaït) thaønh laäp
chính phuû laâm thôøi. Sau cuoäc toång tuyeån cöû chính phuû môùi ñöôïc thaønh laäp, phía ñaûo chính ñaõ eùp buoäc
 - 30 -

eùp Thaùi Lan coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. Do Myõ vaø Anh môùi tuyeân boá coâng
nhaän6 vaø tin raèng neáu Thaùi Lan haønh ñoäng töông töï seõ goùp phaàn haïn cheá söùc
maïnh cuûa Vieät Minh. Ngoaøi ra oâng Jessup coøn nhaán maïnh seõ uûng hoä vaø giuùp ñôõ
veà vuõ khí vaø taøi chính cho Thaùi Lan ñaày ñuû [91].
1.2.2. Söï phaân hoaù trong chính phuû Thaùi Lan xung quanh vieäc coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi
Sau khi oâng Jessup ñaïi söù cuûa Myõ ñaõ baøn baïc vôùi Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham vaø moät soá laõnh ñaïo khaùc, ñoàng thôøi thuùc eùp Thaùi Lan coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi ñeå uûng hoä phe Myõ, Phaùp vaø Anh, Thoáng cheá P. Phibun Soângkham
ñaõ ñöa vaán ñeà noùi treân vaøo hoäi nghò caùc boä tröôûng hoïp baøn caêng thaúng ñeán ba laàn:
ngaøy 13-2-1950, ngaøy 20-2-1950, vaø ngaøy 27-2-1950.
1.2.2.1. Hoäi nghò Hoäi ñoàng boä tröôûng laàn thöù nhaát veà vaán ñeà coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi
Hoäi ñoàng boä tröôûng ñaõ khai maïc hoäi nghò thöôøng kyø taïi truï sôû noäi caùc ngaøy
13-2-1950.Vaán ñeà ñöa ra thaûo luaän laø vaán ñeà quan troïng lieân quan ñeán tình hình
theá giôùi. Rieâng vaán ñeà coâng nhaän chính phuû Quoác gia Vieät Nam (Baûo Ñaïi) hay
chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø (Hoà Chí Minh) vaø vaán ñeà phoøng choáng
nguy cô coäng saûn bieân giôùi moïi nôi trong nöôùc Thaùi Lan ñaõ laøm caùc boä tröôûng
ñaáu tranh quyeát lieät. Trong chöông trình ñeà phoøng nguy cô coäng saûn xung quanh

chính phuû oâng Khuoâng Aphayvoâng töø chöùc ñeå taïo cô hoäi cho Thoáng cheá P. Phibun Soângkham leân laøm Thuû
töôùng laàn thöù hai (töø ngaøy 6 - 4 - 1948 ñeán naêm 1957).
6
Anh tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi ,Campuchia, Laøo ngaøy 7-2-1950. Coøn Myõ tuyeân boá coâng
nhaän caùc chính phuû naøy ngaøy 8-2-1950 laø ñoäc laäp trong Lieân Hieäp Phaùp. Tieáp theo söï coâng nhaän cuûa
Austria, Belgium, Luxemburge vaø Greece, Chính phuû YÙ coâng nhaän ngaøy 19-2-1950 vaø Brazil coâng nhaän
ngaøy 26-2-1950. Söï coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi cuûa Myõ ñeå ñaùp laïi chính phuû Baéc Kinh cuûa Mao Traïch
Ñoâng,do hoï ñaõ coâng nhaän chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø - Hoà Chí Minh ngaøy 18-1-1950 vaø
chính phuû Lieân Xoâ tuyeân boá coâng nhaän ngaøy 30-1-1950. Duø sao chính phuû Baéc Kinh cuûa Mao Traïch
Ñoâng vaø chính phuû Lieân Xoâ ñaõ coâng nhaän phía Hoà Chí Minh coù nghóa laø Hoà Chí Minh chöùng toû oâng coâng
khai nghieâng veà phe Lieân Xoâ vaø Trung Quoác.
 - 31 -

bieân giôùi [100] Thoáng cheá P. Phibun Soângkham môøi UÛy ban quoác phoøng trung
öông tham döï Hoäi nghò Hoäi ñoàng boä tröôûng ñaëc bieät laàn naøy. UÛy ban quoác phoøng
trung öông goàm coù trung töôùng Phin Sunhaïvaên, tö leänh luïc quaân, trung töôùng haûi
quaân Sinthu Soângkhamchai, tö leänh haûi quaân vaø trung töôùng khoâng quaân
Khunroânnaphakat, tö leänh khoâng quaân v.v… [115]. Tröôùc khi khai maïc hoäi nghò
Thoáng cheá P. Phibun Soângkham ñaõ trình baøy tình hình vaø nguy cô coäng saûn ñang
laán vaøo Thaùi Lan, thænh caàu UÛy ban Quoác phoøng trung öông phaân tích vôùi Hoäi
ñoàng boä tröôûng veà moái nguy naøy. Do vaäy, Hoäi nghò Hoäi ñoàng boä tröôûng ñaõ quyeát
ñònh, ñeå baûo veä ñaát nöôùc choáng söï xaâm löôïc cuûa nöôùc ngoaøi, chính phuû phaûi
quyeát ñònh hôïp taùc vôùi Myõ vaø Anh ñeå choáng coäng saûn [115].
Veà vaán ñeà coâng nhaän chính phuû Hoà Chí Minh hoaëc chính phuû Baûo Ñaïi,
oâng Phoát Sarasin - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao thænh caàu tröôùc hoäi nghò raèng chính
phuû Anh vaø Myõ ñaõ tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, Thaùi Lan seõ giaûi
quyeát nhö theá naøo laø vaán ñeà lôùn lieân quan ñeán chính trò theá giôùi vaø xin yù kieán hoäi
nghò. Hoäi nghò Hoäi ñoàng chính phuû vaø 3 binh chuûng ñaõ thaûo luaän nhieàu veà vaán ñeà
Hoà Chí Minh coù phaûi laø coäng saûn hay khoâng, vì thôøi gian naøy ngöôøi Vieät Nam cö
truù ôû Thaùi Lan phaàn lôùn uûng hoä Hoà Chí Minh. Neáu coâng nhaän chính phuû Baûo
Ñaïi seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà khoù khaên trong nöôùc. Vieäc thaûo luaän vaán ñeà ñöa ñeán
nhöõng baát ñoàng lôùn, chia laøm hai phaùi. Moät phaùi do Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham ñaïi dieän ñeà nghò neân coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, phaùi kia do oâng
Phoát Sarasin - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao - caàm ñaàu ñaõ phaûn ñoái vaø cho raèng: Thöù
nhaát, chính phuû Baûo Ñaïi laø chính phuû buø nhìn khoâng coù cô sôû thöïc teá vaø coù theå ñoå
baát cöù luùc naøo. Thöù hai, Thaùi Lan laø moät nöôùc ñoäc laäp, coâng nhaän chính phuû Baûo
Ñaïi coi nhö Thaùi Lan theo Myõ vaø Anh. Veà maët ngoaïi giao coù theå gaây thieät haïi
cho ñaát nöôùc, vì ñaây laø nguyeân nhaân coù theå laøm cho caùc nöôùc coâ laäp Thaùi Lan,
aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, nhaát laø trong boái caûnh theá giôùi ñang
 - 32 -

toàn taïi söï ñoái ñaàu khoác lieät giöõa hai cöïc. Lí do cuoái cuøng maø nhöõng ngöôøi giöõ laäp
tröôøng khoâng coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi laø vì chính phuû naøy ñöùng veà “phe töï
do choáng coäng saûn” [99].
Maëc duø coù söï tranh luaän raát quyeát lieät, nhöng cuoái cuøng hoäi nghò ñaõ ra nghò
quyeát: Chính quyeàn Thaùi Lan chính thöùc, saün saøng hôïp taùc tieâu dieät vaø ñaùnh ñuoåi
coäng saûn cuøng vôùi Anh vaø Myõ, nhöng vaán ñeà coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi chöa
xem xeùt trong thôøi gian naøy. Khi naøo Myõ vaø Anh chính thöùc ñeà nghò Thaùi Lan
coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi , Hoäi ñoàng chính phuû seõ môû hoäi nghò ñeå baøn thaûo
moät laàn nöõa. Coøn vaán ñeà ñoái xöû vôùi daân Ñoâng Döông ñeán cö truù taïi Thaùi Lan,
chuû tröông cuûa chính phuû khoâng thay ñoåi vaø taïo thuaän lôïi nhö cuõ [91].
Tuy keát quaû cuoäc hoäi nghò laàn naøy chöa quyeát ñònh chính phuû Thaùi Lan coù
coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi hay khoâng, nhöng thaùi ñoä cuûa Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham vaø ña soá boä tröôûng cho thaáy seõ saün saøng coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi
ngay khi Myõ vaø Anh ñaët vaán ñeà naøy moät laàn nöõa. Thoáng cheá P. Phibun Soângkham
coøn phaùt bieåu cuoái cuøng trong hoäi nghò laø neáu chính phuû coâng nhaän chính phuû Baûo
Ñaïi thaät söï, thì chính phuû saün saøng thay ñoåi chuû tröông ñoái vôùi daân taûn cö Ñoâng
Döông ngay (ôû ñaây aùm chæ ngöôøi taûn cö Vieät Nam).
1.2.2.2. Hoäi nghò Hoäi ñoàng boä tröôûng laàn thöù hai veà vaán ñeà coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi
Hoäi ñoàng boä tröôûng ñaõ môû hoäi nghò taïi truï sôû noäi caùc laàn thöù hai, ngaøy 20-
2-1950, ñeå thaûo luaän vaø quyeát ñònh vaán ñeà coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. Trong
hoäi nghò laàn naøy Thuû töôùng ñaõ môøi töôùng lónh chæ huy caùc binh chuûng thuoäc boä
Quoác phoøng vaø UÛy vieân Hoäi ñoàng quoác phoøng (khoaûng 67 ngöôøi), trong ñoù coù
nhöõng nhaân vaät quan troïng nhö : Trung töôùng Phin Sunhaïvaên, tö leänh luïc quaân,
trung töôùng haûi quaân Luoång Soângkhamchai, tö leänh haûi quaân, trung töôùng khoâng
quaân Khunroânnaphakat vaø moät soá caûnh saùt caáp cao. Hoäi nghò phaân tích vaán ñeà
 - 33 -

naøy caêng thaúng töø 9:00 giôø ñeán 18:00 giôø , chæ nghæ tröa aên côm luùc 15:00 giôø.
Vieäc thaûo luaän dieãn ra raát soâi noåi, trong ñoù coù nhieàu yù kieán nhaéc laïi moät soá sai
laàm cuûa chính phuû trong vieäc quyeát ñònh hôïp taùc vôùi Nhaät trong thôøi gian chieán
tranh tröôùc ñaây, vaø lo ngaïi seõ coù söï sai laàm töông töï theâm moät laàn nöõa. Tuy nhieân
vaán ñeà ñöôïc ñeà caäp nhieàu nhaát trong hoäi nghò laø Thaùi Lan seõ hôïp taùc vôùi coäng
saûn hay daân chuû. Moät soá yù kieán cho raèng, Thaùi Lan ñaõ ôû trong phe daân chuû, do
vaäy khoâng nhaát thieát phaûi coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi [88] . Tuy nhieân, vaán ñeà
quan troïng laø chính phuû Hoà Chí Minh ñaõ coù coâng vaên gôûi ñeán Boä Ngoaïi giao Thaùi
Lan ñeà nghò khoâng coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, ñoàng nghóa vôùi vieäc Thaùi Lan
coâng nhaän chính phuû Hoà Chí Minh, ñieàu chaéc chaén seõ gaây ra söï phöùc taïp trong
vieäc thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc daân chuû.
Thoáng cheá P. Phibun Soângkham coøn nhaán maïnh quan heä chaët cheõ veà kinh
teá vaø chính trò cuûa Thaùi Lan vôùi Myõ vaø Anh trong suoát thôøi gian qua. OÂng ta cho
raèng Myõ vaø Anh ñaõ coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, coi nhö ñaõ xaây döïng cho Thaùi
Lan moät lôùp phoøng thuû töø beân ngoaøi. Theo oâng, neân nhaân cô hoäi naøy coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi ngay [101]. Nhìn chung, trong quaù trình thaûo luaän ña soá caùc
thaønh vieân Hoäi ñoàng boä tröôûng ñoàng yù keå caû phía quaân ñoäi ñeán tham döï hoäi nghò
vôùi danh nghóa UÛy ban Quoác phoøng trung öông , Hoäi ñoàng quoác phoøng [101] vaø
theo quy ñònh hoäi nghò seõ bieåu quyeát coâng nhaän ngay. Tuy nhieân, coù 4 boä tröôûng
phaûn öùng laø oâng Phoát Sarasin - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, haàu töôùc Boriraùk
Veâsakan - Boä tröôûng Boä Y teá, baù töùôùc Phanvimoânsat - Boä tröôûng Boä Tö phaùp vaø
trung töôùng haàu töôùc Theáp Hatsañin - Boä tröôûng Boä Giao thoâng, ñeà nghò neân thaän
troïng xem xeùt tình hình tröôùc, ñoàng thôøi coâng boá tröôùc hoäi nghò vieäc Myõ vaø Anh
coâng nhaän laø khoâng phuø hôïp. Caùc yù kieán phaûn ñoái cho raèng : “chuùng ta khoâng laøm
theo kieåu sai laàm vaø chuùng toâi thaáy khoâng haøi loøng vôùi vieäc chính phuû quyeát ñònh
vaán ñeà quan troïng naøy quaù voäi vaõ, vaø saün saøng xin töø chöùc ngay khi chính phuû
 - 34 -

coâng boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi” [114]. Vieäc thaûo luaän laàn naøy ñaõ tieán
haønh ñeán 18:00 giôø nhöng chöa ñaït keát quaû. Thuû töôùng tuyeân boá beá maïc vaø xem
xeùt quyeát nghò bieåu quyeát theâm moät laàn nöõa ngaøy 27-2-1950.
1.2.2.3. Hoäi nghò Hoäi ñoàng boä tröôûng laàn thöù ba veà vaán ñeà coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi vaø tuyeân boá coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi ngaøy 28-2-1950
Nhö treân ñaõ phaân tích vaø cho thaáy cuoäc ñaáu tranh caêng thaúng trong hai
cuoäc hoïp Hoäi ñoàng boä tröôûng nhöng vaãn chöa ngaõ nguõ. Ngoaøi ra nhöõng yù kieán
beân ngoaøi Hoäi ñoàng boä tröôûng cuõng coù quan ñieåm khoâng ñoàng yù vôùi vieäc chính
phuû döï ñònh coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. Tieâu bieåu nhö oâng Khuoâng
Aphayvoâng, laõnh ñaïo ñaûng Daân chuû (Prachathípat), nguyeân Thuû töôùng khi ñoù ñaïi
dieän phaùi ñoái laäp, phaùt bieåu taïi nhaø nghæ Krithasathan quoác gia khoâng ñoàng yù veà
vieäc chính phuû seõ coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. OÂng noùi :
“Thôøi ñieåm naøy caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu AÙ nhö Myanmar, AÁn Ñoä ñaõ
ñoäc laäp roài. Cuõng laø leõ taát nhieân, Vieät Nam cuõng phaûi ñoäc laäp nhö theá. Chuùng ta
cuõng khoâng bieát chính phuû naøo seõ giao quyeàn töï do hoaøn toaøn, seõ laøm cho ngöôøi
“Vieät Nam” thaát voïng, daãu sao hoï cuõng laø ngöôøi baïn laùng gieàng laâu ñôøi, ngöôøi ta
seõ caûm thaáy theá naøo…”(neáu coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi) [142].
Ngaøi Khöùcrít Pramoát, ñaïi bieåu Quoác hoäi phaùi ñoái laäp ( ñaûng Daân chuû )
phaùt bieåu taùn ñoàng yù kieán cuûa oâng Khuoâng Aphayvoâng, cho raèng khoâng neân coâng
nhaän chính phuû Baûo Ñaïi vì chính phuû ñoù khoâng phaûi ñoäc laäp hoaøn toaøn. Neáu
chính phuû naøo coù ñoäc laäp chính thöùc , coù theå môû söù quaùn ñöôïc ôû taát caû caùc nöôùc,
nhöng chính phuû Baûo Ñaïi chæ môû söù quaùn ôû Thaùi Lan, Vaticaên vaø vaøi nöôùc thoâi,
vì chính phuû Baûo Ñaïi chæ laø nöôùc trong Lieân hieäp Phaùp. Neáu coâng nhaän chính phuû
Baûo Ñaïi cuõng coi nhö Thaùi Lan laø ñoái taùc hôïp ñoàng vôùi Phaùp nöõa. Neáu nhö vaäy
Thaùi Lan cuõng gioáng moät nöôùc thuoäc ñòa cuûa Phaùp [113]. Ngoaøi ra cuõng coù nhieàu
UÛy vieân Thöôïng vieän nhö Haàu töôùc Anachaëcboriban, oâng Banchoâng Sicharun vaø
 - 35 -

haàu töôùc Thoânvanic , cöïu Boä tröôûng Boä Taøi chính ñaõ neâu quan ñieåm töôïng töï laø
Thaùi Lan chöa neân coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, chôø ñôïi laø moät caùch baûo ñaûm
lôïi ích cho ñaát nöôùc [92].
Vaøo luùc 11 giôø 30 phuùt saùng ngaøy 21-2-1950, oâng Edwin Satentan, ñaïi söù
Myõ thöôøng truù taïi Baêng Coác ñaõ vaøo gaëp oâng Phoát Sarasin taïi Boä Ngoaïi giao. Taïi
cuoäc gaëp naøy oâng Satentan ñaõ thoâng baùo yù ñònh cuûa Myõ muoán giuùp ñôõ Thaùi Lan
veà taøi chính vaø nhaán maïnh chuû tröông cuûa toång thoáng Truman, laø Myõ seõ giuùp ñôõ
nöôùc naøo coù bieåu hieän chính trò roõ raøng. Vieäc vaøo gaëp oâng Phoát Sarasin cuûa oâng
Satentan laøm cho nhieàu beân ñaët vaán ñeà laø Myõ gaây söùc eùp veà vaán ñeà chính phuû
Baûo Ñaïi vì ñeán thôøi ñieåm naøy chính phuû Thaùi Lan chöa coâng nhaän [116]. Sau ñoù
khoâng laâu, nhieàu baùo chí ñaêng raàm roä noùi roõ nguyeân nhaân thaät söï ñöa ñeán vieäc
Thoáng cheá P. Phibun Soângkham vaø ña soá Hoäi ñoàng Boä tröôûng uûng hoä vieäc coâng
nhaän chính phuû Baûo Ñaïi nhanh choùng laø do chính phuû caàn vay soá tieàn trò giaù 75
trieäu Baït [89]. Soá tieàn naøy quoác hoäi Myõ seõ hoïp ñeå xem xeùt chuaån y trong thaùng
6-1950, vì vaäy Thuû töôùng vaø ña soá Hoäi ñoàng Boä tröôûng uûng hoä coâng nhaän Baûo
Ñaïi, nhö moät bieåu hieän “giaøu thieän chí”, taïo ñieàu kieän cho Quoác hoäi Myõ bieåu
quyeát cho Thaùi Lan vay soá tieàn naøy. Trong khi ñoù, boán boä tröôûng phaûn ñoái vieäc
coâng nhaän naøy vì nhaän thaáy vaán ñeà vay tieàn laø chuyeän mô hoà, khoâng neân vì theá
ñöa Thaùi Lan vaøo moät söï raøng buoäc [89]. Chính oâng Pathoâm Poâkeùo - Thöù töôûng
Boä tröôûng Boä Giao thoâng, keå raèng chính phuû thaáy nhaát thieát phaûi coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi nhanh choùng vì vaøo thaùng 6 Quoác hoäi Myõ khai maïc, seõ quyeát
ñònh cho Thaùi Lan vay 75 trieäu Baït, vaø neáu chính phuû chöa tuyeân boá coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi soá tieàn naøy seõ khoâng ñöôïc xem xeùt [124]. Ngoaøi ra coøn coù caû
khaû naêng Myõ seõ cung caáp cho Thaùi Lan heä thoáng ñöôøng ray taøu hoûa ( khoaûng
12.000 taán )trong thôøi gian 5 naêm [116]. Trong phaàn lieân quan ñeán quaân ñoäi, UÛy
ban quoác phoøng Trung öông vaø Hoäi ñoàng Quoác phoøng ñaõ ñöa keá hoaïch chieán löôïc
 - 36 -

ra baùo caùo trong ñoù trình baøy veà khaû naêng quaân söï vaø kinh teá cuûa quaân ñoäi vaø baøy
toû söï saün saøng choáng ñoái coäng saûn ngay khi chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi [89]. Cuoái cuøng Thoáng cheá P. Phibun Soângkham vôùi cöông vò Thuû
töôùng ra chæ thò tuyeân boá coâng nhaän 3 chính phuû maø phía Phaùp trao quyeàn ñoäc laäp
laø chính phuû Baûo Ñaïi, Laøo vaø Campuchia. Sau ñoù, saùng ngaøy 28-2-1950, Thoáng
cheá P. Phibun Soângkham coù chæ thò coâng boá coâng nhaän chính phuû Vieät Nam,
chính phuû Laøo vaø chính phuû Campuchia chính thöùc vaø ñoïc treân ñaøi phaùt thanh ñeå
nhaân daân ñöôïc bieát7
Phaûn öùng laïi thaùi ñoä cuûa ña soá boä tröôûng ñoàng yù vôùi söï coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi trong cuoäc hoäi nghò cuoái cuøng ngaøy 27-2-1950 oâng Phoát Sarasin - Boä
tröôûng Boä Ngoaïi giao - quyeát ñònh gôûi ñôn xin töø chöùc ngaøy 1-3-19508. Thoáng
cheá P. Phibun Soângkham ñeà baït oâng Vorakan Bansa thay theá vò trí naøy, vaø ñeå
khaúng ñònh quan heä giöõa chính phuû Thaùi Lan vôùi chính phuû Vieät Nam, Laøo vaø
Campuchia môùi ñöôïc ñoäc laäp, Thoáng cheá P. Phibun Soângkham coù ñieän tín cuøng
vôùi lôøi tuyeân boá töø Phuû Thuû töôùng göûi ñeán Thuû töôùng vaø Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao
ba nöôùc laø oâng Nguyeãn Phan Long, Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao
quoác gia Vieät Nam cuûa Baûo Ñaïi, oâng Bunuøm, Thuû töôùng Vöông quoác Laøo vaø ngaøi
Deânsamboâ, Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vöông quoác Khmer ñeå coâng
nhaän ba chính phuû naøy [148].
Do vua Baûo Ñaïi mong muoán chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän vieäc thaønh laäp
chính phuû Vieät Nam döôùi söï laõnh ñaïo cuûa nhaø vua töø naêm 1949 nhöng vaøo luùc ñoù
Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan nhaän thaáy chöa neân thöïc hieän vieäc coâng nhaän naøy [183],
7
Phaùp kyù teân trong Hieäp ñònh trao quyeàn haønh phaùp cho chính phuû Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia ngaøy 8
thaùng 3, ngaøy 19 thaùng 7 vaø ngaøy 8 thaùng 11 theo thöù töï. Ba chính phuû naøy thuoäc Lieân Hieäp Phaùp, ñöùng
ñaàu laø vua Baûo Ñaïi, nhaø vua Sisawaøngwoâng vaø nhaø vua Noâroâñoâm.
8
OÂng Phoát Sarasin toû thaùi ñoä khoâng ñoàng yù do chính phuû seõ coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. Khi nhaø vua
Baûo Ñaïi ñaõ thaønh laäp chính phuû naêm 1949 vaø oâng ñaõ göûi thö thoâng baùo vieäc thaønh laäp chính phuû môùi
cho chính phuû Thaùi Lan bieát, nhöng thôøi gian ñoù oâng Phoát Sarasin ñeà nghò Thaùi Lan khoâng neân ñaùp thö
vì vieäc ñaùp thö coù nghóa laø chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi trong thöïc teá.
 - 37 -

vì vaäy khi chính phuû Thaùi Lan coù ñieän tín thoâng baùo ñeán chính phuû Baûo Ñaïi, ngaøi
Nguyeãn Phan Long vôùi cöông vò ñaïi dieän chính phuû Baûo Ñaïi coù ñieän tín ñaùp lôøi
caûm ôn ngay [181].
Vieäc thieát laäp quan heä giöõa chính phuû Thaùi Lan vôùi chính phuû Quoác gia
cuûa Baûo Ñaïi laàn naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc Thaùi Lan caét ñöùt quan heä vôùi chính phuû
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa hoaøn toaøn. Chính phuû töø choái nhaän thö chuùc möøng
naêm môùi cuûa nhaân daân Vieät Nam trong ngaøy 27-2-1950, cuûa ñoaøn ñaïi dieän Vieät
Nam taûn cö ôû Thaùi Lan ngaøy 1-3-1950.
Do oâng Pheát Buranaùvorísiri thoáng ñoác tænh Sakoânnakhon phaùt bieåu raèng:
toâi ñaõ kieåm tra vaø theo doõi haønh ñoäng cuûa ngöôøi Vieät Nam trong tænh naøy roài vaø
nhaän thaáy hoï coù nguyeän voïng toát ñoái vôùi ngaøi vaø nhaân daân Thaùi Lan, do ñoù xin
pheùp ñöôïc gôûi thö chuùc möøng goàm 49 böùc thö cuøng vôùi coâng vaên naøy [188], nhöng
haàu töôùc Ramphaùkñi, chaùnh vaên phoøng Boä Noäi vuï cho yù kieán, theo pheùp lòch söï
neân nhaän vaø caùm ôn. Nhöng nhöõng ngöôøi Vieät Nam taûn cö naøy ña soá theo phong
traøo Hoà Chí Minh, vieäc nhaän coù theå aûnh höôûng ñeán moái quan heä vôùi chính phuû
Vieät Nam phía Baûo Ñaïi [190].
Vieäc Thaùi Lan coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi laàn naøy raát quan troïng ñoái
vôùi vaán ñeà tìm hieåu lòch söû quan heä Thaùi Lan -Vieät Nam vì ngoaøi vaán ñeà coâng
nhaän chính phuû Baûo Ñaïi daãn ñeán moái quan heä giaûm suùt giöõa chính phuû Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoaø vaø chính phuû Thaùi Lan suoát 25 naêm keå töø naêm 1950 ñeán naêm
1975, coøn ñöa ñeán nhöõng khoù khaên vaø gaây ra söï chia reõ trong noäi boä Hoäi ñoàng boä
tröôûng cuûa chính phuû Thaùi Lan. Duø ña soá boä tröôûng ñeàu ñoàng yù coâng nhaän chính
phuû Baûo Ñaïi theo yù kieán Thoáng cheá P. Phibun Soângkham, nhöng vaãn coøn coù nhoùm
phaûn ñoái oâng. Vì vaäy yù kieán coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi cuûa Thaùi Lan naêm 1950
cho thaáy khoâng phaûi ñaït ñöôïc söï hoaøn toaøn nhaát trí trong chính phuû. Ngoaøi ra,
trong boái caûnh ñoù cho thaáy quan heä giöõa chính phuû Baûo Ñaïi vaø chính phuû Thaùi Lan
 - 38 -

thieát laäp töø thôøi ñieåm noùi treân khoâng phaûi do yeáu toá ñoái noäi maø do yeáu toá ñoái
ngoaïi, cuï theå laø theo yeâu caàu cuûa Myõ. Coù theå noùi chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän
chính phuû Baûo Ñaïi laø do uûng hoä chuû tröông choáng coäng saûn cuûa Myõ, ñoàng thôøi
mong nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ töø Myõ nhieàu hôn nöõa.
1.3. Khaùi quaùt quan heä giöõa Thaùi Lan vôùi Quoác gia Vieät Nam vaø Vieät Nam Coäng
hoøa nhöõng naêm 1950 -1975
Sau khi Thoáng cheá P. Phibun Soângkham coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi
(ngaøy 28- 2-1950), caùc chính phuû Thaùi Lan keá tieáp ñaõ caét quan heä vôùi Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoaø hoaøn toaøn. AÛnh höôûng tröïc tieáp cuûa quan heä giöõa Thaùi Lan
vôùi chính phuû Coäng hoøa Vieät Nam (chính phuû Baûo Ñaïi - 1950-1955 - Vieät Nam
döôùi thôøi Toång thoáng Ngoâ Ñình Dieäm vaø Nguyeãn Vaên Thieäu - 1955-1975- ), ñoù laø
Thaùi Lan nhanh choùng thöïc hieän caùc chính saùch môùi vôùi Vieät Nam vaø daân Vieät
Nam taûn cö taïi Thaùi Lan. Vaán ñeà ñöôïc coi laø söï ñoái ñaàu quyeát lieät vôùi Vieät Nam
Daân chuû Coâng hoaø laø vieäc Thaùi Lan cuøng Myõ tham gia chieán tranh taïi Vieät Nam
trong nhöõng naêm 1960 -1970.
Keå töø thôøi kyø Thoáng cheá P.Phibun Soângkham trôû ñi, chính phuû Thaùi Lan
ñaõ thöïc hieän raùo rieát chuû tröông “tröøng trò coäng saûn” ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn
cö vaø chuû tröông naøy ngaøy caøng ñöôïc thöïc hieän nghieâm khaéc hôn döôùi thôøi chính
phuû Sarit Thanarat(1958-1963) vaø chính phuû Thanom Kitikhachon(1963-1969).
Veà sau caùc chính phuû daân söï cuûa Thaùi Lan nhö : chính phuû oâng Saênya
Thaêmmasac, chính phuû Seâni Pramoát vaø keå caû chính phuû Khöùcrít Pramoát, maëc duø
coù chuû tröông töï do kieåu Myõ, nhöng hoï vaãn cöông quyeát thöïc hieän chuû tröông traû
ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà nöôùc.
Nguyeân nhaân khieán cho chính phuû Thaùi Lan thöïc hieän nhöõng chuû tröông
vaø bieän phaùp cöùng raén trong thôøi kyø 1950-1975 ñoái vôùi chính phuû Vieät Nam Daân
chuû Coäng hoøa vaø daân Vieät Nam taûn cö laø do chính phuû Thaùi Lan coù quan heä vôùi
 - 39 -

chính phuû Baûo Ñaïi, sau ñoù laø chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm vaø Nguyeãn Vaên Thieäu
ñöôïc Myõ uûng hoä. Theo quan ñieåm cuûa chính phuû Thaùi Lan, nhöõng ngöôøi Vieät
Nam taûn cö vaøo Thaùi Lan sau naêm 1945 ña soá laø coâng daân ôû maët traän cuûa Hoà Chí
Minh, nhöõng ngöôøi coù tö töôûng “thaân coäng”. Song vaán ñeà cô baûn laø chính phuû
Vieät Nam – Hoà Chí Minh ñöôïc söï giuùp ñôõ vaø uûng hoä cuûa caùc nöôùc coäng saûn Lieân
Xoâ vaø Trung Quoác Mao Traïch Ñoâng – phe ñoái khaùng vôùi Myõ vaø caùc nöôùc daân
chuû. Moät nguyeân nhaân khaùc, baét nguoàn töø hoaøn caûnh quoác teá, ñoù laø vieäc chieán
thaéng cuûa Vieät Minh ôû Ñieän Bieân Phuû naêm 1954 ngöôøi Vieät Nam taûn cö ôû mieàn
Ñoâng Baéc ñaõ hoã trôï vaø giuùp ñôõ caû tieàn baïc, vuõ khí vaø löông thöïc cho mieàn Baéc
Vieät Nam vaø haønh ñoäng naøy gaây söï nghi kî khoâng ít cho chính phuû Thaùi Lan.
Cuoái cuøng, coù theå noùi raèng nhöõng naêm 1950,1960 vaø 1970, do söï sôï haõi veà vieäc
môû roäng chuû nghóa coäng saûn daãn ñeán vieäc thöïc hieän chuû tröông “ngaên chaën coäng
saûn” cuûa chính phuû Thaùi Lan (Containment Policy) döôùi chieán löôïc ñaáu tranh
choáng coäng saûn cuûa Myõ. Hôn theá nöõa, khi mieàn Baéc Vieät Nam ngaøy caøng trôû
thaønh moät thaønh vieân tích cöïc trong heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa, khieán cho chính
phuû Thaùi Lan caøng lo sôï chuû nghóa coäng saûn cuûa mieàn Baéc Vieät Nam ñe doïa ñeán
tình hình an ninh cuûa Thaùi Lan vaø hình aûnh nhöõng ngöôøi Vieät Nam taûn cö “Coäng
saûn” coù theå tröïc tieáp gaây nguy hieåm cho neàn an ninh trong nöôùc. Ñieàu naøy cuõng
laø deã hieåu , vì hôn naêm vaïn ngöôøi Vieät taûn cö sang Thaùi Lan nhöõng naêm sau caùch
maïng thaùng Taùm (1945) ñöôïc ñoaøn ñaïi dieän chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh
toå chöùc xaây döïng cô sôû ñoaøn – hoäi, coù moái quan heä maät thieát vôùi chính quyeàn
mieàn Baéc Vieät Nam, trong thôøi gian ñaàu ñöôïc chính phuû Thaùi Lan giuùp ñôõ.
Nhöng veà sau do chính saùch thaân Myõ, buoäc giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan phaûi coù caùi
nhìn vaø söï ñoái xöû khaùc bieät, cöùng raén, nhaèm duy trì neàn an ninh quoác gia.
 - 40 -

1.3.1. Chính phuû Thoáng cheá P. Phibun Soângkham ñaõ chaám döùt vai troø cuûa cô
quan ñaïi dieän Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø.
Sau khi chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi (naêm 1950),
Thoáng cheá P. Phibun Soângkham ñaõ coù chæ thò “Maät” ñeán Cuïc Coâng an: “Ai cuõng
maëc, neáu laø coäng saûn vaø ñöa ñeán söï baát oån cho nhaân daân phaûi truïc xuaát taát caû
ra khoûi ñaát nöôùc ” [186]. Töø thôøi ñieåm ñoù, caùc ñaïi dieän cuûa chính phuû Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoøa vaø nhöõng phaàn töû bò nghi ngôø laø “coäng saûn” laàn löôït ñeàu bò
truïc xuaát. Vieäc rôøi khoûi Thaùi Lan cuûa oâng Nguyeãn Ñöùc Quøy ( ñoaøn ñaïi dieän Vieät
Nam daân chuû Coäng hoaø) ñaùnh daáu söï chaám döùt vai troø cuûa ñoaøn ñaïi dieän Vieät
Nam daân chuû Coäng hoaø taïi Thaùi Lan töø naêm 1946 ñeán 1951. Ñieàu naøy theå hieän
trong taøi lieäu Thaùi Lan, ghi nhaän laø: “OÂng Nguyeãn Ñöùc Quøy, ñaïi dieän Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoøa phe Hoà Chí Minh laøm vieäc taïi Baêng Coác töø naêm 1946 ñaõ leân
ñöôøng ñi nöôùc ngoaøi ngaøy 20 - 6 - 1951 luùc 12 giôø 30 baèng maùy bay cuûa coâng ty
B.O.A.C ñaùp xuoáng Myanmar. OÂng Nguyeãn Ñöùc Quøy vôùi ñoaøn ñi laàn naøy coù 9
ngöôøi. OÂng Nguyeãn Ñöùc Quøy vôùi ñoaøn ñeán lieân heä Ñaïi söù quaùn Anh xin thò thöïc
ñeå ñi qua Hoàng Koâng nhöng bò töø choái. Vì vaäy oâng Nguyeãn Ñöùc Quøy cuøng ñoaøn
ñeán Rangoon, vaø nghæ ôû ñoù ñeå chôø phöông tieän ñi tieáp ñeánTrung Quoác ” [187].
Vieäc oâng Nguyeãn Ñöùc Quøy vaø phaùi ñoaøn ñeán Rangoon ñöôïc söï giuùp ñôõ
cuûa chính phuû Myanmar bôûi taïi ñaây cuõng coù ñoaøn ñaïi dieän cuûa chính phuû Hoà Chí
Minh ñang hoaït ñoäng [23,tr.63]. Sau khi nhaän ñöôïc tin baùo vieäc rôøi khoûi Thaùi
Lan cuûa ñoaøn ñaïi dieän cuûa chính phuû Hoà Chí Minh chính phuû Baûo Ñaïi raát haøi
loøng. Ñaïi söù quaùn Vieät Nam - Baûo Ñaïi ñaõ göûi coâng vaên maät ñeán Boä Ngoaïi giao
Thaùi Lan baøy toû söï caûm kích cuûa mình ñoái vôùi chính phuû Thaùi Lan, ñoàng thôøi, hoï
cuõng ñöa ra moät danh saùch goàm nhöõng ngöôøi Vieät Minh taïi mieàn Ñoâng Baéc Thaùi
Lan vaø “ñeà xuaát yù kieán” ñoái vôùi chính phuû Thaùi Lan. Theo vaên baûn cuûa Ñaïi söù
quaùn Vieät Nam – Baûo Ñaïi thì “nhöõng ngöôøi naøy khoâng phaûi phe daân toäc chuû
 - 41 -

nghóa” maø laø nhöõng ngöôøi coù “quan heä vôùi Hoà Chí Minh, laø coäng saûn chính goác”.
Do ñoù, hoï “ñeà xuaát yù kieán” chính phuû Thaùi Lan neân coù thaùi ñoä “cöùng raén” vôùi soá
ngöôøi naøy. Neáu ñöôïc nhö vaäy, chính phuû Baûo Ñaïi seõ taêng cöôøng moái quan heä toát
vôùi Thaùi Lan vaø “saün saøng giuùp ñôõ phe Thaùi Lan moïi vaán ñeà” [184].
1.3.2.Chính saùch cuûa chính phuû Thaùi Lan trong nhöõng naêm 1950 ñeán naêm 1975
ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö
Xuaát phaùt töø boái caûnh quoác teá vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan ñoái
vôùi: Myõ, Chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh vaø chính phuû Vieät Nam – Baûo Ñaïi
(veà sau laø chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm, Nguyeãn Vaên Thieäu), neân chính saùch cuûa
Thaùi Lan ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö töø naêm 1950 ñeán naêm 1975 cuõng coù
nhieàu thay ñoåi.
Keå töø khi Thaùi Lan thöïc hieän chính saùch thaân Myõ, Thoáng cheá P. Phibun
Soângkham ñaõ ban haønh chính saùch quy ñònh vuøng cö truù cuûa ngöôøi Vieät Nam taûn
cö. Theo vaên baûn soá 418/1949, ngaøy 11-10-1949, cho pheùp ngöôøi Vieät Nam ñöôïc
cö truù taïm thôøi ôû 19 tænh, trong ñoù coù tænh Chieângrai, Nan, Utarañit, Lôi,
Nongkhai, Roiet, Sakoânnakhon, Chayyaphum vaø Kalasin v.v… (tröôùc ñaây chính
phuû Priñi Phanoâmyoâng cho pheùp cö truù töï do).
Sau khi coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, ngaøy 5-8-1950 chính phuû Thaùi Lan
ñaõ ra leänh söûa ñoåi quy cheá, quy ñònh vuøng cö truù ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö,
töø 19 tænh ruùt laïi chæ trong phaïm vi 8 tænh: Nongkhai, Nakhonphanoâm,
Ubonratthani, Sakoânnakhon, Uñonthani, Khonken, Srisaket vaø Prachinburi. Sau
12 ngaøy thöïc hieän quy ñònh môùi ñeå gom daân Vieät Nam taûn cö vaøo 8 tænh, Boä Noäi
vuï Thaùi Lan ñaõ coù leänh khaån ñeà ngaøy 17-8-1950 baõi boû coâng vaên soá 250/1950,
quy ñònh phaïm vi cö truù cuûa ngöôøi Vieät Nam taûn cö chæ coøn laïi trong 5 tænh:
Nongkhai, Sakonnakhon, Ubonratthani, Nakhonphanoâm vaø Prachinburi. Chæ thò
naøy quaù khaét khe, cuøng luùc chính quyeàn Thaùi Lan phaûi giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà
 - 42 -

nan giaûi trong quaù trình “di daân” ngöôøi Vieät taûn cö töø khaép ñaát nöôùc ñeán nhöõng
tænh cho pheùp cö truù töø vieäc aên, ôû, sinh hoaït ñeán vieäc hoïc haønh cho con em hoï…
Leänh khaån ngaøy 17-8-1950 cuûa Boä Noäi vuï Thaùi Lan phaûn aùnh thaùi ñoä
chính trò cuûa chính phuû Thaùi Lan ñöông thôøi. Chuû tröông naøy khoâng chæ taïo neân
söï baát bình saâu saéc ñoái vôùi coäng ñoàng ngöôøi Vieät taûn cö, maø coøn gaây ra xaùo troän
khoâng caàn thieát trong xaõ hoäi, aûnh höôûng ñaïo lyù truyeàn thoáng vaø tö töôûng tình caûm
nhöõng ngöôøi Thaùi Lan chaân chính. Do ñoù, naêm 1953, chính phuû Thaùi Lan laïi phaûi
ban haønh chính saùch môùi quy ñònh vuøng cö truù cuûa ngöôøi Vieät Nam taûn cö. Quy
ñònh môùi naøy cho pheùp ngöôøi Vieät Nam taûn cö ñöôïc cö truù theâm 3 tænh laø
Uñonthani, Surathani vaø Pattaloong – trôû laïi 8 tænh.
Theo quan ñieåm cuûa chính phuû Thaùi Lan, vieäc quy ñònh vuøng cö truù cho
nhöõng ngöôøi Vieät Nam taûn cö laø do chính phuû nhaän thaáy coù söï quyeân goùp tieàn
baïc, vuõ khí… cuûa coäng ñoàng ngöôøi Vieät Nam taûn cö ôû Thaùi Lan uûng hoä hoaït ñoäng
chính trò ôû Ñoâng Döông vaø chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh. Ngoaøi ra, chính
phuû Thaùi Lan coøn chuù yù khoanh heïp phaïm vi cö truù cuûa ngöôøi Vieät taûn cö ñeå thöïc
hieän hieäu quaû vieäc quaûn lyù, giaùm saùt, giaùo duïc chính trò cho hoï theo con ñöôøng
daân chuû, choáng chuû nghóa coäng saûn ñang baønh tröôùng, goùp phaàn oån ñònh tình hình
an ninh, cuûng coá hoøa bình.
Caùc bieän phaùp neâu treân cuûa chính phuû Thaùi Lan ñaõ bò pheâ phaùn gay gaét
treân nhöõng tôø baùo lôùn ôû Myanmar. Baùo“The Nation” vaø “Newlight of Burma”
ñaêng noäi dung nhöõng chính saùch vaø bieän phaùp cuûa chính phuû Thaùi Lan quy ñònh
vuøng cö truù rieâng vôùi daân Vieät Nam taûn cö. Theo baùo naøy, ñaây laø nhöõng bieän
phaùp quaù nghieâm khaéc, maø nguyeân nhaân cuûa noù laø do chính phuû Thaùi Lan ñaõ
chính thöùc coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi. Beân caïnh ñoù baùo“The Nation” vaø
“Newlight of Burma” coøn chæ trích vieäc chính phuû Thaùi Lan thi haønh nhieàu bieän
phaùp “quyeát lieät” ñoái vôùi ngöôøi Vieät taûn cö, bôûi vì hoï höôùng ñeán lyù töôûng coäng
 - 43 -

saûn cao caû cuûa Hoà Chí Minh vaø ñoái khaùng vôùi chính phuû Thaùi Lan vaø caùc nöôùc
Ñoàng Minh cuûa Thaùi Lan, nhaát laø Myõ, Anh vaø Phaùp [182].
Vieäc baùo chí cuûa Myanmar ñaêng nhöõng baøi vieát pheâ phaùn chính phuû Thaùi
Lan, do ôû Myanmar coù ñaïi dieän Vieät Nam – Hoà Chí Minh ñaët cô quan ôû ñoù. Vì
vaäy baùo Myanmar ñöôïc xem laø dieãn ñaøn phaùt ngoân coâng kích chính saùch cuûa
Thaùi Lan ñoái vôùi daân Vieät Nam taûn cö. Ñieàu naøy laøm cho Chính phuû Thaùi Lan
phaûi ra leänh cho Boä Ngoaïi giao göûi coâng vaên ñeán ñaïi söù quaùn Thaùi Lan taïi thuû
ñoâ Rangoon (Myanmar), yeâu caàu ñaïi söù quaùn Thaùi Lan phaûi laøm vieäc vôùi chính
phuû Myanmar vaø baùo chí Myanmar ñeå caûi chính dö luaän. Noäi dung coâng vaên coù
ñoaïn vieát: “baøi vieát ñaêng treân caùc baùo cuûa Myanmar gaây nhieàu taùc ñoäng xaáu cho
Thaùi Lan, neân ñöôïc thaûo luaän ñeå hieåu bieát vaán ñeà cho ñuùng, vì coù nhöõng ngöôøi
Vieät Nam khoâng coù haønh vi thaät thaø nhö phaàn nhieàu ngöôøi nhaäp cö. Baèng nhieàu
caùch, hoï ñaõ tieán haønh hoaït ñoäng quaân söï treân ñaát nöôùc Thaùi Lan, nhö: huaán luyeän
quaân söï, tích tröõ vuõ khí ñaïn döôïc vaø quyeân goùp tieàn vaøng chuyeån ra ngoaøi nöôùc.
Coøn vaán ñeà Thaùi Lan quy ñònh vuøng cö truù ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö laø ñeå
thuaän tieän vieäc quaûn lyù theo doõi haønh ñoäng , ñoàng thôøi theå hieän söï hôïp taùc giöõa
chính phuû Thaùi Lan vôùi chính phuû Vieät Nam cuûa Baûo Ñaïi” [182].
Trong nhöõng naêm 1953-1957, giai ñoaïn cuoái thôøi kyø caàm quyeàn cuûa Thoáng
cheá P. Phibun Soângkham, chuû tröông choáng coäng saûn ñöôïc aùp duïng trieät ñeå vôùi
ngöôøi Vieät Nam taûn cö vaø coi hoï laø tai hoïa ñe doaï tröïc tieáp söï oån ñònh trong nöôùc.
Khi tình hình chieán söï vaø chính trò ôû Vieät Nam ñang phaùt trieån theo chieàu höôùng
thuaän lôïi cho phe coäng saûn, thì chính quyeàn Thaùi Lan ñaõ tieán haønh nhieàu ñôït baét
bôù ngöôøi Vieät Nam taûn cö vôùi nhöõng caùo buoäc hoï laø “coäng saûn”. Roõ raøng, yeáu toá
chính trò beân ngoaøi ñaõ taùc ñoäng tôùi chính saùch cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi ngöôøi Vieät
taûn cö. Vaøo naêm 1953, trong boái caûnh löïc löôïng Vieät Minh ñaùnh maïnh quaân lính
Phaùp ôû Laøo vaø di chuyeån quaân ñoäi leân Luoâng Prabaêng môû ra xu theá seõ giaûi
 - 44 -

phoùng Laøo, nhieàu phaùi trong chính phuû Thaùi Lan ñaùnh giaù tình hình naøy raát nguy
hieåm ñoái vôùi Thaùi Lan bôûi bieân giôùi vuøng mieàn Ñoâng Baéc cuûa Thaùi Lan coù ñoâng
daân Vieät Nam taûn cö cö truù vaø hoï saün saøng uûng hoä phe Vieät Minh, vì vaäy chính
phuû Thaùi Lan chuû tröông tieán haønh caùc bieän phaùp nhö sau:
1. Quyeát taâm di dôøi ngöôøi Vieät Nam taûn cö töø tænh Nongkhai ñi tænh
Pheátsabun (nhöng cuoái cuøng, vieäc di dôøi naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän).
2. Trong naêm 1953 phaûi di dôøi ngöôøi Vieät Nam taûn cö ñi tænh Phatthaloong
vaø Suratthani(mieàn Nam Thaùi Lan).
Bieän phaùp noùi treân gaây aûnh höôûng lôùn ñeán tinh thaàn ngöôøi Vieät Nam taûn cö
vì nhieàu gia ñình phaûi chia xa nhau.
Thaùng 7-1954, Vieät Minh chieán thaéng, tieáp quaûn caû mieàn Baéc, coù xu
höôùng tieán tôùi tieâu dieät cuûa chính phuû Vieät Nam Coäng hoøa ôû mieàn Nam Vieät Nam
– moät chính phuû thaân Myõ, thaân Thaùi Lan. Do ñoù, Chính phuû Thaùi Lan laäp töùc thöïc
hieän nhieàu bieän phaùp “maïnh tay” hôn, baét bôù haøng loaït ngöôøi Vieät Nam taûn cö
bò“nghi ngôø” laø coäng saûn vaø trieät ñeå thöïc hieän chính saùch “traû ngöôøi Vieät Nam
taûn cö veà nöôùc”.
Töø naêm 1954 ñeán naêm 1957, chính phuû Thaùi Lan ñaõ ñaåy maïnh quyeát taâm
thöïc hieän “traû ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà nöôùc” [150]. Ngaøy 9-2-1959, Thoáng cheá
Sarit Thanarat leân laøm Thuû töôùng ñaõ ñieàu haønh chính phuû Thaùi Lan moät caùch ñoäc
taøi, aùp duïng chuû tröông “tröøng trò coäng saûn” maïnh meõ,do ñoù chính phuû naøy tieáp
tuïc chuû tröông aùp böùc daân Vieät Nam taûn cö, coá gaéng ñöa heát nhöõng ngöôøi Vieät
taûn cö ra khoûi ñaát nöôùc Thaùi Lan, vì cho raèng ngöôøi Vieät Nam taûn cö ña soá laø löïc
löôïng coäng saûn. Vì theá, döôùi thôøi kyø Thoáng cheá Sarit Thanarat, Thaùi Lan ñaõ ñeà ra
nhieàu quy ñònh (phaùp luaät) gia taêng söï giaùm saùt cuûa chính quyeàn ñoái vôùi ngöôøi
Vieät Nam taûn cö, nhö:
 - 45 -

1. Caám ngöôøi Vieät Nam hoaït ñoäng trong 25 ngaønh ngheà: chuïp hình, söûa
rañio, söûa oâtoâ, thôï ñieän, hôùt toùc, tieäm baùn thuoác, söûa xe maùy, may nöõ trang, laøm
ruoäng v.v… (veà sau, nhieàu ngheà ñaõ chaâm chöôùc cho pheùp ngöôøi Vieät Nam laøm.
Ñaëc bieät khi chính quyeàn Thaùi Lan thöïc hieän khoâng coù hieäu quaû chính saùch “traûû
ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà nöôùc”, chính phuû phaûi ñieàu chænh chính saùch cho ngöôøi
Vieät Nam taûn cö hoøa hôïp vôùi xaõ hoäi.)
2. Ngöôøi Vieät Nam haønh ngheà phaûi ñoùng thueá 1.000 baït/naêm.
3. Ngöôøi Vieät Nam coù cöûa hieäu phaûi ñoùng thueá thu nhaäp, ñaêng kyù kinh
doanh phaûi ñoùng thueá thöông maïi 500 baït/naêm.
4. Tieáp tuïc thöïc hieän chuû tröông quaûn lyù ngöôøi Vieät Nam taûn cö, aùp böùc vaø
baét bôù coäng saûn.
Do söï chuyeån bieán mau leï cuûa tình hình chieán tranh Vieät Nam töø sau hieäp
ñònh Giô – ne – vô (1954), daãn ñeán taïm döøng chieán tranh, hai beân quaân ñoäi mieàn
Baéc vaø mieàn Nam Vieät Nam chuyeån quaân taäp keát. Ñeán giöõa nhöõng naêm 1960,
chieán tranh ôû Vieät Nam ngaøy caøng môû roäng veà quy moâ vaø tính chaát aùc lieät. Naêm
1964, sau söï kieän “Vònh Baéc boä”, chieán tranh caøng caêng thaúng, chính phuû Thaùi
Lan khoù coù theå tieáp tuïc vieäc ñöa ngöôøi taûn cö Vieät Nam veà nöôùc, neân nhöõng
ngöôøi naøy tieáp tuïc ôû laïi Thaùi Lan. Nhöng chính phuû Thaùi Lan sôï soá ngöôøi Vieät
Nam naøy giuùp ñôõ mieàn Baéc Vieät Nam ñaùnh Myõ, ñoàng thôøi seõ hôïp taùc vôùi Ñaûng
coäng saûn Thaùi Lan phaù hoaïi neàn an ninh nhöng trong boái caûnh aáy, ngaøy 21-4-
1970, Hoäi ñoàng Boä tröôûng Thaùi Lan ñaõ chuû tröông:
1. Vaãn giöõ nguyeân chuû tröông chuyeån heát ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà nöôùc.
2. Trong khi chôø ñôïi thöïc hieän vieäc chuyeån ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà
nöôùc, chính quyeàn Thaùi Lan phaûi quaûn lyù chaët cheõ soá ngöôøi naøy.
 - 46 -

3. Chính phuû seõ ñoái xöû vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö chôø hoài höông nhö
nhöõng ngöôøi daân Thaùi Lan; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù haønh ñoäng “nguy hieåm” chính
quyeàn seõ nghieâm khaéc xöû lyù.
4. Cho pheùp con em cuûa ngöôøi Vieät Nam taûn cö ñöôïc tham gia hoïc taäp taïi
tröôøng Thaùi Lan. Khoâng cho pheùp ngöôøi Vieät Nam taûn cö môû tröôøng hoaëc töï daïy
cho nhau ôû caùc laøng cuûa ngöôøi Vieät Nam.
Ngoaøi ra chính phuû Thoáng cheá Thanom Kitikhachon coøn môû caùc “trung
taâm” quaûn lyù ngöôøi Vieät Nam taûn cö taïi Latbuakhao, tænh Nakhonratchasima -
goïi laø trung taâm giaùo duïc ñaëc bieät Latbuakhao. Treân thöïc teá, ñaây laø nôi giam giöõ
ngöôøi Vieät Nam taûn cö, ngaên caûn khoâng cho hoï ra khoûi phaïm vi quaûn lyù cuûa chính
quyeàn. Thöïc ra nhöõng “trung taâm” naøy ñaõ ñöôïc xaây döïng töø thôøi kyø Thoáng cheá
P.Phibun Soângkham, nhöng khoâng duøng teân goïi trung taâm giaùo duïc ñaëc bieät
Latbuakhao. Caùc “trung taâm” quaûn lyù ngöôøi Vieät taûn cö toàn taïi ñeán naêm 1992, do
UÛy ban quaûn lyù ngöôøi Vieät Nam taûn cö, quaûn lyù. Ngaøy 26-3-1992, Nghò ñònh hoäi
nghò laàn1/2535 cuûa chính phuû Thaùi Lan ñaõ quyeát ñònh baõi boû trung taâm giaùo duïc
ñaëc bieät Latbuakhao. Lyù do maø Nghò ñònh neâu laø nhöõng nôi naøy khoâng theå ñaûm
baûo ñeå duøng laøm nôi quaûn lyù. Do ñoù Chính phuû Thaùi Lan chæ ñaïo Boä Noäi vuï (theo
Nghò ñònh naøy) xem xeùt duøng nhaø giam taïm thôøi cuûa tröôøng coâng an Bangkheân
laøm nôi quaûn lyù (giam giöõ) ngöôøi Vieät Nam taûn cö. Hôn theá nöõa, Chính phuû
Thanom Kitikhachon coøn coâng boá ñieàu luaät “Tuyeân boá ñoaøn ñaûo chính soá 337
naêm 1972”, trong ñoù quy ñònh ruùt quyeàn quoác tòch Thaùi Lan cuûa con chaùu ngöôøi
Vieät Nam taûn cö.
Caùc chính phuû daân söï keá tieáp nhö : chính phuû Sanya Thaêmmasac, chính
phuû oâng Khöùcrít Pramoát (1975-1976) vaø chính phuû oâng Seâni Pramoát (thaùng 4-
10/1976) tuy coù thöïc hieän moät soá chuû tröông töï do – aûnh höôûng töø Myõ – nhöõng coù
 - 47 -

luùc cuõng raát cöïc ñoan, ñeán möùc ñuoåi lính Myõ ra khoûi laõnh thoå Thaùi Lan vaø kieân trì
thöïc hieän chuû tröông cho ngöôøi Vieät Nam taûn cö veà nöôùc heát.
Sau chieán thaéng cuûa löïc löôïng caùch maïng Vieät Nam vaøo muøa xuaân naêm
1975, ngaøy 8-7-1975, Hoäi ñoàng boä tröôûng cuûa chính phuû Khöùcrít Pramoát vaãn tieáp
tuïc ñaët vaán ñeà vôùi chính phuû Vieät Nam, ñöa heát ngöôøi Vieät Nam taûn cö hoài
höông [209,tr.92-95].
Suoát 25 naêm (1950 – 1975), maëc duø phía chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí
Minh ñaõ nhieàu laàn phaûn öùng (hoaëc phaûn ñoái) caùc chuû tröông, bieän phaùp vaø vieäc
thi haønh khoâng mang tính nhaân ñaïo cuûa chính phuû Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät kieàu
hoaëc ngöôøi Vieät Nam taûn cö, nhöng chính phuû Thaùi Lan vaãn cöùng raén ñeo ñuoåi
chính saùch choáng ñoái Vieät Nam – coäng saûn. Vaø chính saùch ñöa heát ngöôøi Vieät
Nam taûn cö veà nöôùc laø moät bieåu hieän cuï theå, baát chaáp söï phaûn ñoái töø phía Vieät
Nam vaø dö luaän tieán boä cuûa nhöõng ngöôøi daân Thaùi. Ñieàu ñoù, moät laàn nöõa cho thaáy
taàm quan troïng cuûa vaán ñeà ngöôøi Vieät Nam taûn cö vôùi Vieät Nam vaø quan heä Thaùi
Lan – Vieät Nam [209,tr.212-218].
1.3.3. Thaùi Lan vôùi cuoäc chieán tranh Vieät Nam (1967 - 1973)
Naêm 1958, Thoáng cheá P. Phibun Soângkham (naêm 1948-1957) maát quyeàn
löïc do cuoäc ñaûo chính döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Thoáng cheá Sarit Thanarat. Nhöõng
chính saùch ngoaïi giao thôøi kyø Thoáng cheá Sarit Thanarat (1958-1963) vaø tieáp theo
laø thôøi kyø Thoáng cheá Thanom Kittikhachon (1963-1969) coù söï keá thöøa chính
saùch cuûa Thoáng cheá P. Phibun Soângkham, ñoù laø tieáp tuïc tieán haønh chuû tröông
choáng coäng saûn, taêng cöôøng söï hôïp taùc song phöông vôùi Myõ bôûi vì Thaùi Lan
mong Myõ giuùp ñôõ veà kinh teá vaø quaân söï nhaèm baûo ñaûm söï oån ñònh cuûa ñaát nöôùc,
coù ñuû tieàm löïc ñoái phoù vôùi söï ñe doïa cuûa chuû nghóa coäng saûn vaø caùc nöôùc coäng
saûn, trong ñoù coù chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa vaø Coäng hoaø Nhaân daân
Trung Hoa.
 - 48 -

Töø tình hình aáy, neân suoát trong ba thaäp nieân 1950, 1960, 1970 Thaùi Lan
luoân laø nöôùc ñoàng minh thaân caän nhaát cuûa Myõ trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Laø
ñoàng minh cuûa Myõ, neân cuøng vôùi Philippin, Thaùi Lan ñaõ ñöa löïc löôïng quaân ñoäi
cuûa mình tröïc tieáp tham gia cuoäc chieán tranh Vieät Nam trong nhöõng naêm 1973.
Do vaäy, ñoái vôùi Thaùi Lan, trong con maét ngöôøi Vieät Nam, laø keû thuø tröïc tieáp cuûa
mình, sau ñeá quoác Myõ.
Veà maët quaân söï, döôùi thôøi Thoáng cheá Thanom Kittikhachon (1963-1969)
nhöõng hôïp taùc veà quaân söï giöõa hai nöôùc Thaùi Lan vaø Myõ thöôøng ñöôïc thoaû thuaän
thoâng qua caùc cuoäc hoäi ñaøm giöõa caùc quan chöùc cao caáp trong quaân ñoäi, nhö:
Thoáng cheá Thanom Kittikhachon, OÂng Praphat Charusathieân vaø OÂng Thawi
Chunlasap (Tham möu Boä Quoác phoøng) vôùi phía Myõ.
Veà maët ñoái ngoaïi, vôùi chuû tröông vaø muïc ñích ngaên chaên chuû nghóa coäng
saûn, thaét chaët moái quan heä vôùi Myõ, Hoäi ñoàng Boä tröôûng Thaùi Lan ñaõ tích cöïc chæ
ñaïo Boä Ngoaïi giao tieán haønh nhieàu bieän phaùp vôùi phöông chaâm “ñaùnh ngoaøi nhaø
coøn hôn ñaùnh trong nhaø”.
Nhöõng ngöôøi coù vai troø ñeà xöôùng vaø thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao cuûa
chính phuû Thaùi Lan thôøi aáy chuû yeáu laø moät soá nhaân vaät giöõ nhöõng vò trí chuû choát
trong chính phuû nhö: oâng Thanat Khoman - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao - giöõ chöùc
vuï naøy töø thaùng 2-1958 ñeán thaùng 11-1971. OÂng Thanat Khoman raát coi troïng
moái quan heä song phöông vôùi Myõ, döïa vaøo Myõ ñeå phoøng choáng nguy cô coäng
saûn. Vôùi tö caùch laø Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan, oâng Thanat Khoman ñaõ
goùp phaàn quan troïng vieäc ra ñôøi: “Tuyeân boá chung Thanat-Rusk ”(Thanat-Rusk
Joint Communique) ngaøy 6-3-19629.

9
Noäi dung chính cuûa Tuyeân boá chung Thanat –Rusk naêm 1962 ñoái vôùi Thaùi Lan laø ñeå tìm kieám söï baûo
ñaûm, phoøng choáng coäng saûn töø Myõ.
 - 49 -

Sôû dó, Chính phuû Thaùi Lan thaân Myõ vaø ñöa quaân Thaùi Lan tham gia cuoäc
chieán tranh Vieät Nam töø naêm 1967 ñeán 1973, laø vì boái caûnh chung cuûa tình hình
quoác teá, ñaëc bieät laø tình hình khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Töø ñaàu nhöõng naêm 1960, ñaõ
dieãn ra cuoäc khuûng hoaûng chính trò ôû Laøo, xuaát phaùt töø söï ñoái laäp giöõa ba phaùi
chính trò ôû ñaây: phaùi höõu do oâng Phumi Nosawan laõnh ñaïo, phaùi trung laäp do
Hoaøng thaân Suvanphuma laõnh ñaïo, phaùi taû cuûa phong traøo nöôùc Laøo do Hoaøng
thaân Suphanuvoâng laõnh ñaïo. Söï maâu thuaãn giöõa ba phaùi ngaøy caøng môû roäng, gaây
ra chieán tranh vaø bieán thaønh moái quan taâm chính trò chung cuûa caùc nöôùc trong khu
vöïc vaø caùc theá löïc quoác teá. Chính phuû Thaùi Lan lo sôï nhöõng aûnh höôûng cuûa phaùi
coäng saûn Laøo do caû mieàn Baéc Vieät Nam vaø Trung quoác coäng saûn uûng hoä seõ môû
roäng vaøo Thaùi Lan. Vì theá Thaùi Lan cuøng hôïp taùc vôùi Myõ uûng hoä phaùi höõu cuûa
Laøo ñeå choáng ñoái phaùi taû coäng saûn. Ngoaøi ra, Thaùi Lan coøn mong muoán xaây döïng
nöôùc Laøo trôû thaønh “vuøng ñeäm” cuûa mình, taïo theá phoøng thuû che chaén cho Thaùi
Lan töø xa. Ngay khi oâng Phumi Nosawan, ngöôøi laõnh ñaïo phaùi höõu ôû Laøo, khoâng
coù khaû naêng quaûn lyù ñaát nöôùc, Thaùi Lan ñaõ ñeà nghò Myõ vaø cô quan SEATO10
nhaûy vaøo can thieäp, hoã trôï khaån caáp cho oâng Phumi Nosawan. Nhöng caùc thaønh
vieân cuûa cô quan SEATO ñeàu khoâng ñoàng yù vaø khoâng hôïp taùc. Cuõng töø ñaây, Thaùi
Lan ñaët quan heä song phöông vôùi Myõ ñeå cöôøng quoác naøy giuùp Thaùi Lan phoøng
choáng nguy cô coäng saûn.
Thaùng 8-1964 Myõ ñoå loãi cho phía quaân ñoäi mieàn Baéc Vieät Nam taán coâng
taøu chieán Myõ teân Maddox ôû Vònh Baéc Boä vaø töø söï kieän khuûng hoaûng Vònh Baéc
Boä (Gulf of Tonkin incident), Toång thoáng Johnson ñeà nghò quoác hoäi Myõ thöïc hieän
10
Töø naêm 1950, Thaùi Lan ñaõ kyù 3 Hieäp ñònh vôùi Myõ : Hieäp ñònh veà ngoaïi giao vaø vaên hoùa thaùng 7-1950,
Hieäp ñònh hôïp taùc kinh teá thaùng 9-1950 vaø nhaát laø Hieäp ñònh veà quaân söï thaùng 10-1950. Thaùi Lan ñaõ kyù
Hieäp öôùc, laø thaønh vieân cuûa cô quan SEATO naêm 1954 do Myõ daãn ñaàu. Muïc ñích chính cuûa Toå chöùc naøy
laø khoáng cheá vieäc môû roäng cuûa Trung Quoác coäng saûn, Coäng saûn Vieät Nam vaø phong traøo caùch maïng giaûi
phoùng daân toäc caùnh taû ôû Ñoâng Nam AÙ. Töø thaùng 2-1955 ñeán thaùng 6-1977 Boä chæ huy SEATO ñoùng taïi
Baêng Coác (Thaùi Lan ). Khi chieán tranh ñaëc bieät ( Special war ) lan roäng ôû mieàn Nam Vieät Nam vaø Laøo,
Myõ vaø Thaùi Lan ñaõ kyù Tuyeân boá chung Thanat – Rusk trong thaùng 3-1962.
 - 50 -

ñaùp traû, tröïc tieáp taán coâng mieàn Baéc Vieät Nam, “tieâu dieät chuû nghóa coäng saûn”.
Ñoàng thôøi Myõ cuõng keâu goïi Thaùi Lan gôûi quaân ñoäi tham gia nhaèm theå hieän vai
troø “ñoàng minh” trong cuoäc chieán choáng coäng saûn. Töø ñoù, Myõ ngaøy caøng taêng
cöôøng vai troø can thieäp trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, soá löôïng lính Myõ coù maët taïi
Vieät Nam ngaøy caøng nhieàu töø 16.500 ngöôøi naêm 1964 leân ñeán 53.500 ngöôøi vaøo
naêm 1965 vaø tieáp tuïc taêng leân 267.000 ngöôøi trong naêm 1966. Nhaän thaáy quyeát
taâm choáng ñoái coäng saûn cuûa Myõ taïi Vieät Nam ngaøy caøng taêng, phuø hôïp vôùi quan
ñieåm choáng coäng saûn cuûa Thaùi Lan, nhaát laø trong xu theá “ñaùnh ngoaøi nhaø coøn hôn
ñaùnh trong nhaø” maø Hoäi ñoàng Boä tröôûng Thaùi Lan chuû tröông caùc laõnh ñaïo Thaùi
Lan cöïc löïc tin töôûng vaøo Myõ vaø baét tay hôïp taùc vôùi Myõ, göûi lính Thaùi Lan tham
chieán treân chieán tröôøng Vieät Nam [31,tr.287].
Quan ñieåm gaàn nhö xuyeân suoát trong nhöõng naêm ñoái ñaàu vôùi chính phuû
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa cuûa giôùi caàm quyeàn Thaùi Lan laø phaûi ngaên chaën chuû
nghóa coäng saûn, khoâng cho coäng saûn ñe doïa neàn an ninh vaø hoøa bình Thaùi Lan.
Moïi vaán ñeà coù lieân quan ñeán “coäng saûn” ñeàu ñöôïc chính quyeàn Thaùi Lan quan
taâm ñaëc bieät. Thoáng cheá Sarit Thanarat (1958-1963) toû ra khoâng yeân taâm veà daân
taûn cö Vieät Nam, vì nhaän thaáy “maàm hoïa” coäng saûn coù theå baét ñaàu lan toûa töø ñaây.
Trong lôøi phaùt bieåu ngaøy 24-6-1959, Thoáng cheá Sarit Thanarat neâu raèng: “Ngöôøi
Vieät Nam taûn cö - khoaûng 50.000 ngöôøi - ñang cö truù taïi Thaùi Lan ñaõ bò aûnh
höôûng cuûa coäng saûn cho neân phaûi chuyeån ra ngoaøi nöôùc ngay” [51,tr.5].
Thoáng cheá Thanom Kittikhachon (1963-1969) chæ trích chuû tröông cuûa
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø (vaø caùc nöôùc coäng saûn) ñaõ “uûng hoä nhöõng boïn
khuûng boá coäng saûn” ôû Thaùi Lan. OÂng noùi: “Nhöõng nöôùc coäng saûn nhö Trung
Quoác coäng saûn, mieàn Baéc Vieät Nam vaø nöôùc Laøo (Laøo coäng saûn) ñang heát söùc coá
gaéng uûng hoä caû söùc ngöôøi laãn vuõ khí suoát thôøi gian qua…” [162,tr.823].
 - 51 -

Qua caùc quan ñieåm lo sôï coäng saûn cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo Thaùi Lan nhö
treân ñaõ noùi, cho thaáy roõ raøng lyù do taïi sao Thaùi Lan giuùp Myõ, trôû thaønh ñoàng
minh thaân caän cuûa Myõ, gôûi lính tham gia cuoäc chieán tranh Vieät Nam.
Söï phaùt trieån aûnh höôûng cuûa ñaûng coäng saûn Thaùi Lan trong thôøi kyø naøy
cuõng goùp phaàn cuûng coá quyeát taâm choáng coäng saûn cuûa nhaø caàm quyeàn Thaùi Lan.
Ñaûng coäng saûn Thaùi Lan ngaøy caøng xaâm nhaäp vaøo daân Thaùi Lan, ñoàng thôøi ñaûng
naøy coøn nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ töø ngoaøi nöôùc. Ngoaøi ra, Ñaûng coäng saûn Thaùi Lan
coøn thaønh coâng trong vieäc xaây döïng moät maët traän ñoái khaùng vôùi chính quyeàn, goïi
laø Maët traän yeâu nöôùc Thaùi Lan (Thai Patriotic Front – tieáng Thaùi laø Neo - ruoâm
rak - chat - thai) vaøo thaùng 1-1965. Ngaøy 8-8-1965 xaûy ra cuoäc ñuïng ñoä giöõa lính
Thaùi vôùi nhöõng ñoaøn bieåu tình cuûa Maët traän yeâu nöôùc Thaùi Lan taïi Nake, tænh
Nakhonphanoâm.Vaán ñeà naøy laøm cho nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo Thaùi Lan lo sôï vieäc
môû roäng theá löïc coäng saûn trong töông lai gaàn. Vì theá, thôøi gian naøy, caû Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoøa vaø Trung quoác, trong con maét cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo Thaùi
Lan ñeàu laø nguy cô ñe doïa tröïc tieáp ñoái vôùi neàn an ninh Thaùi Lan. Ngoaøi ra, vieäc
giuùp ñôõ ñaûng coäng saûn Thaùi Lan cuûa caû hai ñaát nöôùc coäng saûn, bò chính phuû Thaùi
Lan xem nhö taùc nhaân tham gia laät ñoå chính quyeàn Thaùi Lan. Ñaëc bieät, keå töø söï
thaát baïi cuûa cô quan SEATO taïi Laøo cuøng vôùi thaùi ñoä “coäc caèn” cuûa Coäng hoøa
nhaân daân Trung Quoác vaø chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa caøng laøm cho
laõnh ñaïo Thaùi Lan theâm quyeát taâm ñi vôùi Myõ, thieát laäp nhöõng quan heä song
phöông tröïc tieáp vôùi sieâu cöôøng naøy vaø döïa vaøo ñoù ñeå coù theå ñoái phoù söï ñe doïa
töø coäng saûn Trung Quoác vaø Vieät Nam, duy trì cheá ñoä daân chuû, hoøa bình vaø neàn an
ninh treân ñaát nöôùc Thaùi Lan.
Vôùi vieäc kyù Tuyeân boá chung “Thanat-Rusk” naêm 1962 caøng laøm cho
nieàm tin töôûng vaøo Myõ cuûa chính phuû Thoáng cheá Sarit Thanarat taêng cao leân,
moái quan heä hôïp taùc giöõa Thaùi Lan vaø Myõ ñöôïc taêng cöôøng vaø môû roäng hôn bao
 - 52 -

giôø heát.Thaùi Lan ñaõ cho pheùp Myõ mang lính vaøo xaây döïng vaø söû duïng caên cöù
quaân söï ôû nhieàu nôi. Naêm 1962, xaây döïng caên cöù quaân söï taïi Takri vaø tænh
Nakhonrachasima. Naêm 1963 xaây döïng caên cöù quaân söï taïi tænh Nakhonphanoâm.
Naêm 1964 xaây döïng caên cöù quaân söï taïi tænh Udonthani. Naêm 1965 xaây döïng caên
cöù quaân söï vaø saân bay Utapao. Ñoàng thôøi, Thaùi Lan ñaõ trôû thaønh caên cöù ñeå maùy
bay Myõ taäp keát vaø xuaát phaùt neùm bom baén phaù Vieät Nam. Ngoaøi ra, trong naêm
1965, Myõ coøn thaønh laäp trung taâm chæ huy vieãn thoâng (Strategic Communication
Command) - ñoù laø trung taâm nghe troäm laøn soùng ñieän caû Ñoâng Döông taïi traïi
Rammasun. Hôn nöõa Thaùi Lan coøn baét tay hôïp taùc vôùi Myõ baèng caùch ñöa moät
tieåu ñoaøn lính mang teân Hoå mang vaøng “Gold Cobra” (จงอางศึก) tham chieán taïi

Vieät Nam vaøo naêm 1967, ñeán naêm 1968, 1969 Thaùi Lan ñaõ göûi theâm löïc löôïng
ñöôïc goïi laø Quaân ñoäi coïp ñen (กองพลเสือดํา) khoaûng 11.000 ngöôøi ñeán chieán

tröôøng naøy . Cuøng thôøi gian , Thaùi Lan coøn göûi theâm 2 taøu chieán vaø 2 maùy bay
theá heä C123 cho chính phuû Nguyeãn Vaên Thieäu ôû mieàn Nam Vieät Nam [21,tr.39].
Ñeå bieän hoä cho haønh ñoäng cuûa mình, chính phuû Thaùi Lan tuyeân boá raèng an
ninh cuûa Thaùi Lan ñang bò ñe doaï bôûi caùc löïc löôïng coäng saûn Vieät Nam thaâm
nhaäp vaøo Thaùi Lan thoâng qua coäng ñoàng ngöôøi Vieät sinh soáng taïi mieàn Ñoâng Baéc
[23,tr.64-65]. Ñieàu naøy laøm cho moái quan heä giöõa Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø
vaø Thaùi Lan voán ñaõ caêng thaúng, laïi caøng caêng thaúng hôn. Duø sau ñoù Thaùi Lan
cuøng vôùi Myõ tuyeân boá ruùt quaân khoûi Vieät Nam cuõng khoâng laøm cho quan heä Thaùi
Lan – Vieät Nam laéng dòu laïi.
Thaùng 9-1969, tröôùc khi Myõ chaám döùt chieán tranh taïi Vieät Nam, Thoáng
cheá Thanom Kittikhachon caàm quyeàn ñaõ cuøng coâng boá vôùi Toång thoáng Ních-xôn
veà vieäc Myõ seõ ruùt quaân ra khoûi Thaùi Lan( khoaûng 6.000 ngöôøi ) trong thaùng 7-
1970 vaø seõ tieáp tuïc giaûm soá löôïng, töø 49.000 ngöôøi trong naêm 1969. Sau khi ruùt
quaân ñôït ñaàu tieân trong naêm 1970 xong, naêm 1971 seõ tieáp tuïc ruùt quaân ra khoûi
 - 53 -

Thaùi Lan theâm 11.000 ngöôøi cho ñeán khi coøn laïi 32.000 ngöôøi trong thaùng 6
naêm 1971. Tieáp theo thaùng 9 naêm 1973 Myõ ñoàng yù seõ ruùt quaân ra khoûi Thaùi Lan
theâm 3.550 ngöôøi.
Ngoaøi ra, Thaùi Lan cuõng coù chuû tröông ruùt quaân ra khoûi Vieät Nam, keá
hoaïch naøy do oâng Sangaø Kittikhachon, Thöù tröôûng Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao
coâng boá ngaøy 11-3-1971: Thaùi Lan seõ ruùt 12.000 quaân ra khoûi Vieät Nam trong
thaùng 9-1971. Löïc löôïng quaân ñoäi Thaùi Lan coøn ôû laïi Vieät Nam chæ laø coá vaán
quaân ñoäi vaø nhöõng ñôn vò quaân y. Ngaøy 12-3-1971, Chính phuû Thaùi Lan qua caùc
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ñaõ cho coâng boá tình hình quaân ñoäi Thaùi Lan ruùt
khoûi mieàn Nam Vieät Nam, lính Thaùi Lan chæ coøn ôû laïi Laøo vaø Camphuchia
[52,tr.105], ñeán naêm 1973.
Ñoái vôùi Thaùi Lan, vieäc tuyeân boá ruùt quaân khoûi Vieät Nam cuûa chính phuû , laø
söï kheùp laïi moät chaëng ñöôøng hôn 20 naêm (1950-1971) ñoái ñaàu caêng thaúng trong
quan heä giöõa hai nöôùc: Thaùi Lan vaø Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa. Söï thaät laø khi
Thaùi Lan baét tay hôïp taùc vôùi Myõ göûi lính tham chieán taïi Vieät Nam laø ñaõ phoù maëc
cho Myõ, döïa daãm vaøo Myõ; söï thaønh coâng hoaëc söï thaát baïi cuûa Thaùi Lan trong
cuoäc chieán tranh Vieät Nam do vaäy tuøy thuoäc vaøo Myõ.
Sau khi chaám döùt dính líu tröïc tieáp veà quaân söï ôû Vieät Nam, Laøo,
Campuchia, chính phuû Thaùi Lan vaãn tieáp tuïc duy trì quan heä ñoàng minh vôùi Myõ
vaø caùc chính phuû Vieät Nam Coäng hoøa, chính phuû Campuchia, chính phuû Vöông
quoác Laøo ñeán naêm 1975, khi chính phuû Saøi Goøn suïp ñoå ngaøy 30-4-1975 Thaùi Lan
chaám döùt hoaøn toaøn quan heä vôùi Vieät Nam Coäng hoøa. Quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam bò giaùn ñoaïn hôn moät naêm ñeán khi hai nöôùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao
ngaøy 6-8-1976.
 - 54 -

*
* *
TIEÅU KEÁT

Toùm laïi, caùch maïng thaùng Taùm (1945) cuûa nhaân daân Vieät Nam ñaõ daãn ñeán
söï ra ñôøi cuûa nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø. Vôùi söï xuaát hieän cuûa moät chuû
theå môùi chaân chính thay theá thöïc daân Phaùp, quan heä Thaùi Lan -Vieät Nam ñaõ
böôùc sang moät chöông môùi vaø trôû thaønh quan heä giöõa hai quoác gia coù chuû quyeàn ôû
Ñoâng Nam AÙ. Nhöng ngay sau ñoù, thöïc daân Phaùp ñaõ ñöa quaân trôû laïi xaâm löôïc
Ñoâng Döông. Nhaân daân Vieät Nam kieân quyeát ñöùng leân tieán haønh cuoäc khaùng
chieán choáng thöïc daân Phaùp trong suoát chín naêm roøng (1945-1954). Coøn Thaùi Lan
trong nhöõng naêm ñaàu cuûa thôøi kyø naøy cuõng ñang sa laày trong söï baát oån chính trò
noäi boä vaø nhöõng vöôùng maéc ñoái ngoaïi thôøi haäu chieán. Caû hai nöôùc ñeàu ñang coù
nhöõng vaán ñeà quan troïng phaûi taäp trung ñoái phoù, vì theá söï hieåu bieát laãn nhau
giöõa hai nhaø nöôùc chöa xaây döïng ñöôïc nhöõng neàn moùng caên baûn, moái quan heä toát
ñeïp cuûa nhaân daân hai nöôùc chöa ñöôïc phaùt huy. Tuy nhieân, vôùi neàn taûng quan heä
ñaõ ñöôïc hun ñuùc qua lòch söû, tình traïng naøy ñaõ keùo daøi khoâng laâu. Trong nhöõng
ngaøy ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp, Vieät Nam ôû vaøo moät tình theá cöïc kyø
khoù khaên do bò coâ laäp veà ngoaïi giao. Vì theá , vaøo naêm 1946 Vieät Nam ñaõ tích cöïc
khai thoâng con ñöôøng ngoaïi giao theo höôùng Thaùi Lan - Myanmar vaø Aán ñoä.
Trong ñoù, Thaùi Lan laø ñaàu caàu ngoaïi giao quan troïng ñaàu tieân khoâng chæ bôûi vò trí
ñòa lyù maø coøn bôûi ôû ñoù coù moät löïc löôïng ñoâng ñaûo Vieät kieàu yeâu nöôùc. Trong thôøi
kyø caàm quyeàn cuûa Thuû töôùng Priñi Phanoâmyoâng vaø thôøi kyø chính phuû daân söï
cuûa oâng Khuoâng Aphayvoâng, Vieät Nam ñaõ ñaët ñöôïc moät cô quan ñaïi dieän ñaàu
tieân cuûa chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø taïi Baêng Coác vaøo naêm 1946. Cô
 - 55 -

quan naøy ñöôïc höôûng quy cheá ngoaïi giao vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töï do töø
naêm 1946 cho ñeán khi bò chaám döùt hoaït ñoäng thaùng 6 naêm 1951.
Ngaøy 8-11-1947, Thoáng cheá P.Phibun Soângkham laøm ñaûo chính vaø baét ñaàu
thöïc hieän chuû tröông choáng coäng saûn theo xu höôùng Myõ. Theo ñoù, chính phuû Thaùi
Lan ñaõ chính thöùc coâng nhaän chính phuû buø nhìn Baûo Ñaïi ngaøy 28-2-1950, tieáp
theo chính thöùc yeâu caàu Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø phaûi ñoùng cöûa cô quan ñaïi
dieän chính phuû vaø chaám döùt cô quan thoâng tin taïi Thaùi Lan. Coù theå noùi, caùc söï
kieän naøy ñaõ môû ñaàu cho moät thôøi kyø caêng thaúng trong quan heä giöõa Thaùi Lan -
Vieät Nam, keùo daøi ñeán naêm 1975. Keå töø naêm 1950 ñeán naêm 1975, Thaùi Lan chæ
coù quan heä ngoaïi giao vôùi Quoác gia Vieät Nam (1950-1955), vôùi Vieät Nam Coäng
hoaø (1955-1975).
Sau khi Thaùi Lan chaám döùt quan heä vôùi phía Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø
(Töø thôøi ñieåm coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi vaøo naêm 1950 ñeán 1975), Thaùi Lan
ñaõ thöïc hieän caùc chuû tröông, bieän phaùp ñoái vôùi Vieät Nam nhö : chaám döùt hoaït
ñoäng cuûa cô quan ñaïi dieän Vieät Nam cuûa chính phuû Hoà Chí Minh taïi Baêng Coác
naêm 1951; chuû tröông haïn cheá, kieåm soaùt vaø truïc xuaát ngöôøi Vieät Nam taûn cö
(Vieät kieàu) taïi Thaùi Lan; göûi quaân ñoäi tham gia cuoäc chieán tranh Vieät Nam töø
naêm 1967-1973. Ñoù laø nhöõng söï thaät lòch söû maø caû hai nöôùc phaûi ñöông ñaàu, moät
phaàn quan troïng laø do hoaøn caûnh Chieán tranh laïnh, vieäc tranh giaønh aûnh höôûng
vaø ñoái ñaàu quyeát lieät giöõa phe tö baûn chuû nghóa do Myõ caàm ñaàu vaø phe xaõ hoäi chuû
nghóa do Lieân Xoâ - Trung Quoác ñöùng ñaàu. Caàn nhìn nhaän ñaùnh giaù khaùch quan, töø
ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm lòch söû boå ích vaø quyù giaù cho caùc theá heä
ngöôøi Thaùi Lan vaø Vieät Nam hoâm nay, xaây ñaép quan heä laùng gieàng höõu nghò giöõa
chính phuû vaø nhaân daân hai nöôùc.
 - 56 -

Chöông 2

QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM

TÖØ NAÊM 1976 ÑEÁN NAÊM 1989

2.1.Thieát laäp quan heä ngoaïi giao chính thöùc Thaùi Lan – Vieät Nam ngaøy 6-8-
1976
2.1.1. Hoaøn caûnh quoác teá vaø khu vöïc Ñoâng Nam AÙ sau thaát baïi cuûa Myõ ôû
Ñoâng Döông naêm 1975
Töø nhöõng naêm 1970, nhöõng thaønh töïu cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø
coâng ngheä ñaõ taùc ñoäng saâu saéc ñeán moïi maët ñôøi soáng xaõ hoäi, keå caû caùc moái quan
heä quoác teá vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa caùc nöôùc [32 b,tr.292] Sau chieán tranh
Vieät Nam, Myõ ruùt quaân khoûi Ñoâng Nam AÙ luïc ñòa, neàn chính trò theá giôùi böôùc
vaøo thôøi kyø “sau Vieät Nam”. Myõ suy giaûm theá vaø löïc, khuûng hoaûng toaøn dieän veà
chính trò, kinh teá, xaõ hoäi ; Taây AÂu vaø Nhaät Baûn vöôn leân, trôû thaønh caùc trung taâm
kinh teá theá giôùi, caïnh tranh vôùi Myõ; Caùc khoái quaân söï trôû neân loûng leûo hoaëc tan
raõ. Myõ tieán haønh ñieàu chænh chieán löôïc: giaûm cam keát ôû beân ngoaøi, thuùc ñaåy hoøa
hoaõn vôùi caùc ñoái thuû chính, taäp trung öu tieân giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong nöôùc ñeå
cuûng coá ñòa vò cuûa Myõ trong heä thoáng tö baûn chuû nghóa. Phía Lieân Xoâ giaønh ñöôïc
theá caân baèng veà vuõ khí chieán löôïc vôí Myõ. Naêm 1975, Lieân Xoâ thuùc ñaåy vieäc kyù
keát Ñònh öôùc Helsinki, keát thuùc 30 naêm ñoái ñaàu ôû chaâu AÂu. Lieân Xoâ taêng cöôøng
môû roäng aûnh höôûng ôû Myõ Latinh, chaâu AÙ, chaâu Phi, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc thuoäc
khoái thuoäc ñòa cuûa Boà Ñaøo Nha môùi giaønh ñöïôc ñoäc laäp, vaø quan taâm nhieàu hôn
tôùi Ñoâng Nam AÙ, chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Coøn Trung Quoác töø cuoái 1978 ñaõ
baét ñaàu trieån khai thöïc hieän caùc chöông trình caûi caùch, hieän ñaïi hoùa vaø môû cöûa
kinh teá. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån kinh teá, Trung Quoác ñaåy maïnh quan heä
 - 57 -

vôùi Myõ, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc phöông Taây khaùc. Myõ “chôi con baøi Trung Quoác”
ñeå cuøng choáng Lieân Xoâ laø söï kieän quan troïng trong quan heä quoác teá thaäp nieân 1970-
1980. Ñoàng thôøi Trung Quoác tieáp tuïc môû roäng quan heä vôùi caùc nöôùc theá giôùi thöù ba,
chuù troïng caûi thieän quan heä vôùi caùc nöôùc ôû Ñoâng Nam AÙ [32 b,tr.292-294].
Sau thaéng lôïi cuûa Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia, phong traøo giaûi phoùng coù
ñaø phaùt trieån môùi, soâi ñoäng vaø roäng khaép. Caùc thuoäc ñòa cuûa Boà Ñaøo Nha – nhöõng
thuoäc ñòa thöïc daân cuõ cuoái cuøng, ñaõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp, chaám döùt cheá ñoä thöïc
daân ñaõ toàn taïi trong 500 naêm treân theá giôùi.
Töø giöõa nhöõng naêm 1970, caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ baét ñaàu ñieàu chænh
chính saùch, nhaán maïnh hoøa bình, trung laäp, duy trì vaø taêng cöôøng quan heä vôùi
Myõ, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc phöông Taây, ñoàng thôøi töøng böôùc caûi thieän quan heä
vôùi caùc nöôùc treân baùn ñaûo Ñoâng Döông, vôùi Lieân Xoâ, Trung Quoác vaø caùc nöôùc xaõ
hoäi chuû nghóa khaùc. Moâi tröôøng quoác teá dieãn ra nhöõng bieán ñoäng lôùn nhö vaäy ñaõ
taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï bình thöôøng hoùa quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam.
2.1.2. Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam vaø
Thaùi Lan
2.1.2.1. Veà phía Vieät Nam
Ñöôøng loái chieán löôïc quan troïng cuûa Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, döôùi söï
laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Lao ñoäng Vieät Nam vaø Chuû tòch Hoà Chí Minh laø giaûi phoùng
mieàn Nam Vieät Nam ra khoûi caùc theá löïc thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ, ñeå thoáng
nhaát ñaát nöôùc.
Nhöõng chính saùch noùi treân cuûa Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa khoâng theå
thöïc hieän ñöôïc, neáu khoâng coù söï uûng hoä töø Lieân bang Xoâ Vieát vaø Coäng hoaø Nhaân
daân Trung hoa, phe xaõ hoäi chuû nghóa vaø nhaân daân tieán boä treân theá giôùi. Trong khi
ñoù, moái quan heä giöõa Xoâ – Trung khoâng phaûi luùc naøo cuõng dieãn ra toát ñeïp, do ñoù,
chính quyeàn vaø Ñaûng Lao ñoäng Vieät Nam phaûi coá gaéng toû thaùi ñoä trung laäp khoâng
 - 58 -

lieân quan nhöõng vaán ñeà ñoái laäp giöõa Lieân Xoâ vaø Trung Quoác, ñeå coù theå nhaän söï
giuùp ñôõ töø caû hai nöôùc naøy. Keå töø naêm 1954, caû Lieân Xoâ vaø Trung Quoác ñeàu giuùp
ñôõ mieàn Baéc Vieät Nam trong vieäc phaùt trieån coâng nghieäp, vieän trôï vuõ khí, xaây
döïng quaân ñoäi…
Vaøi thaùng sau khi thaønh laäp nöôùc Trung Hoa môùi, Chuû tòch Mao Traïch
Ñoâng vaø Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ quyeát ñònh chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi
giao giöõa hai nöôùc, vaøo ngaøy 18-1-1950 vaø Trung Quoác trôû thaønh nöôùc ñaàu tieân
thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Vieät Nam [36,tr.20-21]. Trong thôøi gian ñaàu cuûa
cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp cuûa Vieät Minh, Trung Quoác giuùp ñôõ chính
phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh veà nhieàu maët, keå caû söùc ngöôøi (chuyeân gia kyõ
thuaät, chuyeân gia quaân söï…) vaø söùc cuûa (löông thöïc, vuõ khí, ñaïn döôïc, quaân trang
quaân duïng…). Töø naêm 1958 ñeán naêm 1971, Trung Quoác taêng cöôøng giuùp ñôõ chính
phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, ña soá laø vieän trôï khoâng hoaøn laïi, ñeå mua haøng
hoaù phaùt trieån veà giao thoâng, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Veà quaân söï, Trung
Quoác laø nöôùc ñaàu tieân giuùp ñôõ quaân ñoäi nhaân daân Vieät Nam. Trung Quoác vieän
trôï veà quaân söï cho mieàn Baéc Vieät Nam trong naêm 1970 tôùi leân 85 trieäu USD,
naêm 1971 laø naêm maø Trung Quoác vieän trôï veà quaân söï cho mieàn Baéc Vieät Nam
nhieàu nhaát.
Thaùng 2-1972, Toång thoáng Ních-xôn (Richard M.Nixon) sang thaêm Coäng
hoaø Nhaân daân Trung hoa, nhaèm giaûi quyeát “vaán ñeà Vieät Nam”. Trong quaù trình
tieáp kieán Toång thoáng Ních-xôn, Chuû tòch Mao Traïch Ñoâng höùa seõ tieán haønh thuùc
ñaåy vieäc giaûi quyeát “vaán ñeà Vieät Nam” baèng hoaø bình, nhöng ñeà nghò Myõ phaûi
toân troïng quyeàn cuûa nhaân daân Nam Vieät Nam, cho hoï coù theå löïa choïn ñöôøng loái
cuûa mình. Sau khi keát thuùc vieäc ñaøm phaùn giöõa nhaø laõnh ñaïo cuûa hai nöôùc, Coäng
hoaø Nhaân daân Trung hoa ñaõ baøy toû cho Vieät Nam bieát nhöõng keát quaû cuûa vieäc
 - 59 -

ñaøm phaùn laø Trung Quoác khoâng “ruoàng boû” mieàn Baéc Vieät Nam vaø khoâng ñaøm
phaùn vaø thoaû thuaän bí maät gì vôùi Myõ.
Söï giuùp ñôõ veà quaân söï cuûa Trung Quoác cho mieàn Baéc Vieät Nam chuû yeáu laø
vieän trôï: löông khoâ, y cuï, vuõ khí nheï, phöông tieän cô giôùi, keå caû nhöõng caùn boä kyõ
thuaät lieân quan veà vieäc söûa ñoåi vaø xaây döïng quaân trang quaân bò vôùi vieäc ñaøo taïo
nhöõng chæ huy ñôn vò taïi thaønh phoá Queá Laâm, Nam Ninh vaø Kunlunkwan. Ngoaøi
ra trong thôøi gian tieáp theo, Trung Quoác coøn uûng hoä mieàn Baéc Vieät Nam toå chöùc
tröôøng hoïc ñaøo taïo quaân söï ôû caùc thaønh phoá cuûa mieàn Baéc Vieät Nam, nhö ôû Haø
Noäi, Sôn Taây, Vinh… Trung Quoác giuùp ñaøo taïo cho löïc löôïng quaân ñoäi mieàn Baéc
Vieät Nam caû veà ñaùnh du kích laãn chieán ñaáu chính quy - ñôn vò lôùn theo chöông
trình chieán tranh thôøi kyø môùi kieåu Trung Quoác. Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp –
Toång chæ huy löïc löôïng vuõ trang Vieät Nam, ngöôøi tröôùc ñaây töøng hoïc vaø nghieân
cöùu veà nhöõng chieán thuaät quaân söï cuûa Trung Quoác – ñaõ öùng duïng moät caùch saùng
taïo nhöõng kieán thöùc naøy keát hôïp vôùi ngheä thuaät quaân söï Vieät Nam, chæ huy ñaùnh
Phaùp, mang ñeán thaéng lôïi vang doäi, tieâu bieåu laø chieán thaéng quaân Phaùp taïi Ñieän
Bieân Phuû.
Veà löïc löôïng khoâng quaân, Trung Quoác giuùp ñôõ mieàn Baéc Vieät Nam ñaøo
taïo phi coâng vaø nhöõng löïc löôïng phoái hôïp khaùc trong caùc ñôn vò khoâng quaân.
Trung Quoác cuõng ngoû yù giuùp ñôõ mieàn Baéc Vieät Nam veà moät soá loaïi vuõ khí haïng
naëng, tröïc tieáp ñöa chuyeân gia, quaân ñoäi Trung Quoác sang xaây döïng caùc caên cöù
quaân söï, nhöng chính quyeàn Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa khoâng chaáp nhaän söï
giuùp ñôõ ñoù vì hoï lo sôï raèng, Trung Quoác coù theå chieám ñoùng vaø söû duïng Vieät Nam
laøm caên cöù ñeå laán chieám nhöõng nöôùc khaùc ôû Ñoâng Döông [32],[149,tr.49].
Ñoái vôùi Lieân Xoâ, moái quan heä giöõa Vieät Nam vaø Lieân Xoâ cuõng traûi qua
nhieàu thaêng traàm. Lieân Xoâ chính thöùc coâng nhaän chính phuû Vieät Nam Daân chuû
Coäng hoaø vaøo ngaøy 30-1-1950, maëc duø, phía chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh
 - 60 -

coù coâng haøm ñeà nghò Lieân Xoâ coâng nhaän töø naêm 1946. Tuy nhieân, vôùi nhieàu lyù do
khaùc nhau, trong ñoù chuû yeáu laø do moái quan heä giöõa caùc nöôùc lôùn (Lieân Xoâ, Myõ,
Anh, Trung Quoác, Phaùp…) phaûi ñeán 4 naêm 9 thaùng sau, Lieân Xoâ môùi coâng nhaän
Chính phuû Vieät Nam - Hoà Chí Minh, sau Trung Quoác 12 ngaøy. Lieân Xoâ ñeà cao vaø
toân troïng söï toaøn veïn laõnh thoå cuûa Vieät Nam. Söï chaäm treã cuûa Lieân Xoâ trong vieäc
coâng nhaän Chính phuû Vieät Nam - Hoà Chí Minh ñaõ phaûn aùnh söï thaän troïng cuûa
Lieân Xoâ trong ñöôøng loái ñoái ngoaïi toång theå vôùi Myõ, Phaùp vaø Trung Quoác… töø sau
Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai.
Ñoái vôùi Chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, töø ngaøy kyù keát hieäp ñònh
Giônevô 21-7-1954 ñeán ngaøy 4-8-1964, trong quan heä tay ba (Vieät-Trung-Xoâ),
chính phuû mieàn Baéc Vieät Nam luoân coá gaéng thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao
meàm deûo, tranh thuû söï giuùp ñôõ caû töø hai phía: Lieân Xoâ vaø Trung Quoác, maëc duø
moái quan heä giöõa Xoâ – Trung thôøi kyø naøy ñang raát caêng thaúng [216,tr.278].
Khi chính phuû mieàn Nam Vieät Nam (cuûa Ngoâ Ñình Dieäm) döôùi söï chæ ñaïo
cuûa Myõ khoâng chòu toå chöùc hieäp thöông toång tuyeån cöû ñeå thoáng nhaát ñaát nöôùc
vaøo naêm 1956 theo quy ñònh cuûa Hieäp ñònh Giônevô, thì löïc löôïng caùch maïng
Vieät Nam phaûi ñi ñeán con ñöôøng ñaáu tranh vuõ trang. Caùc nhaø laõnh ñaïo ôû Haø Noäi
bieát roõ, ñeå tieán haønh con ñöôøng vuõ trang raát caàn ñeán söï giuùp ñôõ cuûa Trung Quoác
vaø Lieân Xoâ. Trung Quoác thì coù khaû naêng giuùp ñôõ veà maët quaân söï vaø löông thöïc,
nhö ñaõ chöùng minh ôû chieán dòch Ñieän Bieân Phuû. Nhöng theo quan ñieåm cuûa Haø
Noäi, Lieân Xoâ laø moät sieâu cöôøng - ngang vôùi Myõ - vaø giaøu coù hôn Trung Quoác. Haø
Noäi bieát roõ laø keû tham chieán vaø ñoái ñaàu tröïc tieáp vôùi mình sau naøy seõ laø Myõ, vaø
nhö vaäy thì Vieät Nam khoâng theå thieáu söï vieän trôï, giuùp ñôõ cuûa caû Lieân Xoâ vaø
Trung Quoác .
Ngaøy 23-12-1960, Vieät Nam vaø Lieân Xoâ ñaõ kyù keát Hieäp ñònh Vieät – Xoâ,
theo ñoù Lieân Xoâ seõ giuùp Vieät Nam thöïc hieän keá hoaïch phaùt trieån kinh teá 5 naêm
 - 61 -

laàn thöù nhaát (1961-1966), trong ñoù coù vieäc xaây döïng 43 nhaø maùy coâng nghieäp, 8
nhaø maùy ñieän vaø cho vay daøi haïn 50 trieäu USD. Veà maët quaân söï, töø naêm 1965 trôû
ñi Lieân Xoâ giuùp ñôõ quaân ñoäi mieàn Baéc Vieät Nam baèng caùch göûi coá vaán quaân söï
vaø quaân trang, quaân bò haïng naëng nhö teân löûa (Sam-2), maùy bay MIG caùc loaïi,
maùy bay tröïc thaêng, phöông tieän cô giôùi vaø chuyeån quaân, thuûy loâi, xe taêng, phaùo v.v…
Ñoàng thôøi, Lieân Xoâ coøn giuùp ñôõ xaây döïng caên cöù quaân söï, saân bay vaø uûng hoä nhöõng
caùc thieát bò khaùc, keå caû göûi binh lính vaø caùn boä kyõ thuaät huaán luyeän vaø nhaän phi
coâng mieàn Baéc Vieät Nam vaøo ñaøo taïo taïi tröôøng hoïc phi coâng cuûa Lieân Xoâ.
Töø thaùng 8 -1964 cho ñeán 30-4-1975, thôøi kyø Myõ môû roäng caùc cuoäc neùm
bom ra mieàn Baéc Vieät Nam vaø Vieät Nam cuõng ñaõ phaùt trieån chieán tranh du kích ôû
mieàn Nam Vieät Nam moät caùch khoâng haïn cheá, Vieät Nam vaãn thöïc hieän coù hieäu
quaû chính saùch ngoaïi giao meàm deûo, tieáp tuïc nhaän vieän trôï caû cuûa Trung Quoác vaø
Lieân Xoâ. Trong khi tích cöïc uûng hoä Vieät Nam ñeå loâi keùo Vieät Nam vaøo phía
mình, caû Trung Quoác laãn Lieân Xoâ thöôøng hay traùch phía beân kia laø “baùn reû” Vieät
Nam hoaëc “phaûn boäi” Vieät Nam. “Nhöng Vieät Nam vaãn giöõ thaùi ñoä trung laäp”
[216,tr.281].
Daàu sao, töø söï giuùp ñôõ cuûa hai cöôøng quoác naøy ñoái vôùi mieàn Baéc Vieät
Nam, keå töø naêm 1954 trôû ñi, ñaõ taïo ñieàu kieän cho löïc löôïng caùch maïng Vieät Nam
giaønh chieán thaéng trong cuoäc chieán tranh vôùi cheá ñoä Saøi Goøn (döôùi söï uûng hoä vaø
giuùp ñôõ to lôùn töø phía Myõ vaø caùc nöôùc ñoàng minh cuûa Myõ, trong ñoù coù Thaùi Lan)
vaøo thaùng 4 naêm 1975, tieán tôùi thoáng nhaát Toå quoác, naêm 1976. Theo moät soá hoïc
giaû Thaùi Lan, nhö oâng Khachaêtphay Burutpat: “Vieät Nam muoán caân baèng quyeàn
löïc giöõa Lieân Xoâ vaø Trung Quoác cho neân chính saùch ngoaïi giao Vieät Nam thôøi aáy
phaûi tìm kieám ñoàng minh töø ngoaøi khoái coäng saûn, keå caû phaûi tìm kieám ñoàng minh
töø caùc nöôùc khoái ASEAN, trong ñoù coù Thaùi Lan” [153,tr.133]. Xu theá naøy ngaøy
 - 62 -

caøng xuaát hieän roõ neùt hôn, sau khi Vieät Nam keát thuùc chieán tranh (naêm 1975),
xaây döïng ñaát nöôùc.
Nhöõng naêm ñaàu sau thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ, thoáng nhaát
ñaát nöôùc (1975-1976), Vieät Nam ñöùng tröôùc nhöõng thöû thaùch raát khoác lieät. Mieàn
Baéc Vieät Nam traûi qua hôn hai möôi naêm (1954-1975) xaây döïng chuû nghóa xaõ
hoäi, nhöng chæ nöûa thôøi gian aáy töông ñoái hoøa bình, coøn laïi laø trong tình traïng
chieán tranh, phaûi hai laàn ñöông ñaàu vôùi cuoäc chieán tranh phaù hoaïi baèng khoâng
quaân vaø haûi quaân cuûa Myõ, keùo daøi 5 naêm vaø heát söùc aùc lieät, ñaõ taøn phaù naëng neà,
gaây haäu quaû laâu daøi ñoái vôùi mieàn Baéc. Gaàn nhö toaøn boä caùc thaønh phoá, thò xaõ ôû
mieàn Baéc ñeàu bò ñaùnh phaù, trong ñoù 12 thò xaõ, 51thò traán bò phaù huûy hoaøn toaøn;
4.000 trong toång soá 5.788 xaõ bò ñaùnh phaù, trong ñoù 30 xaõ bò phaù huûy hoaøn toaøn.
Taát caû caùc khu coâng nghieäp bò ñaùnh phaù, nhieàu khu bò ñaùnh vôùi möùc huûy dieät. Taát
caû caùc nhaø maùy ñieän ñeàu bò ñaùnh hoûng, 5 trieäu meùt vuoâng nhaø ôû (chöa keå ôû noâng
thoân) bò taøn phaù. Taát caû caùc tuyeán ñöôøng saét, 100% caàu, toaøn boä heä thoáng beán
caûng, ñöôøng bieån, ñöôøng soâng vaø kho taøng ñeàu bò bom Myõ ñaùnh phaù. Chieán tranh
gaây toån thaát cho 16.000 coâng trình thuûy lôïi, haàu heát caùc noâng tröôøng vaø haøng
traêm nghìn heùcta ruoäng vöôøn, gieát haïi 40.000 traâu boø. Myõ ñaõ ñaùnh phaù 3.000
tröôøng hoïc, 350 beänh vieän, trong ñoù 10 beänh vieän bò san baèng.
Mieàn Nam ñaõ hoaøn toaøn giaûi phoùng, nhöng chuû nghóa thöïc daân môùi cuûa
Myõ cuøng vôùi boä maùy nguïy quyeàn tay sai tan raõ taïi choã ñaõ ñeå laïi nhöõng haäu quaû
naëng neà. Tröôùc khi keát thuùc chieán tranh (thaùng 4-1975), chæ moät soá ít töôùng lónh,
nhaân vieân cao caáp chaïy ra nöôùc ngoaøi, coøn soá ñoâng vaãn ôû laïi caùc ñòa phöông.
Phaàn lôùn trong soá hoï nhaän thaáy khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi veà vôùi nhaân
daân, chaáp haønh caùc chính saùch cuûa caùch maïng, töï caûi bieán, hoaø nhaäp vôùi cuoäc
soáng cuûa nhaân daân, goùp phaàn xaây döïng ñaát nöôùc, naâng cao ñôøi soáng, trong ñoù coù
gia ñình vaø baûn thaân mình. Cheá ñoä thöïc daân môùi cuûa Myõ tuy bò ñaùnh ñoå, nhöng
 - 63 -

vaãn ñeå laïi bao haäu quaû xaõ hoäi, soá ngöôøi muø chöõ chieám tyû leä lôùn trong cö daân, ñoäi
nguõ thaát nghieäp leân tôùi 1.500.000 ngöôøi. Trong hôn hai chuïc naêm laø xaõ hoäi thuoäc
ñòa kieåu môùi cuûa Myõ, mieàn Nam Vieät Nam coù neàn kinh teá trong chöøng möïc nhaát
ñònh phaùt trieån theo höôùng tö baûn chuû nghóa, nhöng vaãn mang tính chaát cuûa neàn
kinh teá noâng nghieäp laïc haäu, saûn xuaát nhoû laø phoå bieán, phaùt trieån maát caân ñoái, leä
thuoäc naëng neà vaøo vieän trôï töø beân ngoaøi [30,tr.601-602].
Nhö treân ñaõ noùi ôû mieàn Baéc Vieät Nam thaønh coâng lôùn nhaát cuûa nhöõng
ngöôøi coäng saûn Vieät Nam trong quaù trình laõnh ñaïo ñaát nöôùc, nhaát laø giaønh ñöôïc
thaéng lôïi trong caùch maïng thaùng Taùm (1945), laäp ra chính phuû Vieät Nam Daân chuû
Coäng hoøa, cho thaáy chính phuû naøy ñaõ tieán haønh moät ñöôøng loái ñeà cao chuû nghóa
daân toäc, daân chuû, saün saøng tranh thuû söï uûng hoä cuûa coäng ñoàng quoác teá, khi coù ñieàu
kieän. Ñeán khi kyù Hieäp ñònh Paris (ngaøy 27-1-1973) chaám döùt chieán tranh, laäp laïi
hoøa bình ôû Vieät Nam, nhöõng ngöôøi coäng saûn Vieät Nam cuõng boäc loä mong muoán
söï giuùp ñôõ cuûa quoác teá. Töø naêm 1973 ñeán giöõa naêm 1974 Vieät Nam ñaõ tieán haønh
chính saùch ñoái ngoaïi “Taêng cöôøng, môû roäng quan heä quoác teá, ñeà cao vò trí cuûa
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoaø vaø Chính phuû Caùch maïng Laâm thôøi Coäng hoaø mieàn
Nam Vieät Nam” [27,tr.306].
Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc thaønh laäp nöôùc Coäng hoaø Xaõ hoäi Chuû nghóa
Vieät Nam ( thaùng 7- 1976), do ñaát nöôùc bò taøn phaù naëng neà cuûa chieán tranh phaù
hoaïi neân nhieäm vuï khaéc phuïc haäu quaû chieán tranh, khoâi phuïc kinh teá ñaët ra cho
chính quyeàn moät caùch heát söùc caáp baùch. Maëc duø Vieät Nam ñöôïc söï giuùp ñôõ raát
lôùn töø caû Lieân Xoâ laãn Trung Quoác, nhöng chöa ñaày ñuû cho nhu caàu cuûa ñaát nöôùc,
ñoàng thôøi caû hai cöôøng quoác naøy coøn tieán haønh chính saùch ngoaïi giao “phöùc
taïp”, ñoái vôùi Vieät Nam – vöøa hoã trôï, vöøa kieàm cheá. Do vaäy, Vieät Nam phaûi môû
roäng quan heä quoác teá, nhaát laø phaûi coù quan heä vôùi khoái ASEAN vì ñaây laø moät
 - 64 -

trong nhöõng con ñöôøng daãn ñeán söï thònh vöôïng cho Vieät Nam trong töông lai
[153,tr.132-133].

2.1.2.2. Veà phía Thaùi Lan

Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1970, Myõ baét ñaàu ñieàu chænh chieán löôïc toaøn caàu cuûa
mình. Ñaøm phaùn hoøa bình giöõa Myõ vôùi Vieät Nam taïi Paris mang laïi thaønh coâng,
Hieäp ñònh hoøa bình ñöôïc kyù keát vaøo thaùng 1-1973. Cuõng trong naêm 1973, Quoác
hoäi Myõ ñaõ thoâng qua luaät caám vieän trôï taøi chính cho chieán tranh taïi Ñoâng Döông,
vaø ban haønh nhieàu ñaïo luaät caám hoaït ñoäng veà quaân söï cuûa Myõ taïi Ñoâng Döông
[39,tr.188]. Quan heä giöõa Myõ vôùi Trung Quoác ñaõ coù töø naêm 1970 phaùt trieån cao
khi Toång thoáng Ních-xôn ñeán thaêm Trung Quoác, vaø hai nöôùc ra Thoâng caùo
Thöôïng Haûi ngaøy 28-2-1972 [27,tr.376]. Ñöôøng loái chuû tröông môùi cuûa Myõ ñoái
vôùi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñaõ bieåu hieän roõ neùt duïng yù cuûa Myõ seõ giaûm vai troø cuûa
mình trong khu vöïc naøy.
Tình hình treân aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chính saùch cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi
Vieät Nam. Nhö ñaõ bieát töø naêm 1950 ñeán ñaàu nhöõng naêm 1970 , chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Thaùi Lan ñöôïc nhaán maïnh vieäc lieân minh vôùi Myõ, ñoaøn keát vôùi chính
phuû “quoác gia” ñoái ñaàu vôùi coäng saûn Vieät Nam (vì ñöôïc söï baûo ñaûm an ninh töø
cöôøng quoác quaân söï Myõ theo Hieäp öôùc Manila naêm 1954 vaø thoaû thuaän Thanat
–Rusk naêm 1962) . Do ñoù, khi Myõ thay ñoåi chính saùch khieán giôùi laõnh ñaïo Thaùi
Lan buoäc phaûi xem laïi chuû tröông cuõ cuûa mình ñoái vôùi Vieät Nam, baèng caùch nhôø
vaøo söï trôï giuùp toái ña töø Myõ. Cöïu Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, oâng Thanat
Khoman, ñaõ ñeà nghò yù kieán veà vieäc Thaùi Lan phaûi coù giaûi phaùp khi Myõ thay ñoåi
chuû tröông. OÂng phaùt bieåu raèng : “Thaùi Lan coù boán con ñöôøng ñeå löïa choïn : Thöù
nhaát, döïa vaøo khoái caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa. Thöù hai, khoâng döïa vaøo moät khoái
naøo. Thöù ba, chæ döïa vaøo moät nöôùc Myõ. Thöù tö, thöïc hieän chuû tröông laøm baïn vôùi
 - 65 -

caùc nöôùc.” Khi suy nghó ñeán boán ñöôøng löïa choïn, Chính phuû Thaùi Lan ñaõ quyeát
ñònh löïa choïn con ñöôøng thöù tö [55,tr.7],“laøm baïn vôùi taát caû caùc nöôùc”.
Tuy vaäy, trong caùc naêm 1973-1975 chính phuû Thaùi Lan vaãn coøn phaân vaân
vôùi phöông höôùng veà chính saùch ñoái ngoaïi trong töông lai bôûi vì, luùc naøy caùc nöôùc
ôû Ñoâng Döông vaãn ñang tieán haønh ñaáu tranh ñeå thay ñoåi tình hình chính trò noäi boä,
chöa cho thaáy söï döùt khoaùt veà maët thöïc teá laø löïc löôïng “quoác gia” hay “coäng saûn”
seõ thaéng theá.
Sau hieäp ñònh Paris, quaân Myõ ruùt khoûi Ñoâng Döông, söï giuùp ñôõ cuûa Myõ cho
chính phuû ba nöôùc (Laøo, Campuchia vaø mieàn Nam Vieät Nam) chaám döùt, phe coäng
saûn cuûa töøng nöôùc coù khaû naêng tieán tôùi giaønh chính quyeàn. Tình hình naøy laøm cho
nieàm tin cuûa Thaùi Lan döïa vaøo Myõ trong vieäc baûo ñaûm söï an ninh bò giaûm xuoáng,
vì Myõ khoâng coù khaû naêng choáng laïi vieäc môû roäng theá löïc coäng saûn.
Caùc nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan sau naêm 1975 nhaän thaáy, Thaùi Lan khoâng neân
döïa vaøo Myõ nhö tröôùc ñaây [151,tr.47-48]. Quan ñieåm cuûa oâng Khöùcrít Pramoát -
Thuû töôùng thôøi ñoù - cho raèng: “mieàn Nam Vieät Nam laø hình maãu cuï theå roõ raøng
vaø toâi nhaän thaáy nöôùc ta seõ khoâng sai laàm nhö vaäy nöõa. Khoâng coâng baèng vaø
khoâng phuø hôïp ñoái vôùi nöôùc nhaän vaø ngöôøi cho, laø moät ñieàu khoâng coù lôïi trong
thôøi gian daøi nöôùc nhoû nghó seõ nhôø nhöõng cöôøng quoác naøo ñoù hoaëc döïa vaøo moät
cöôøng quoác laâu daøi…” [73,tr.2].
OÂng Seâni Pramoát, chuû tòch ñaûng ñoái laäp trong Quoác hoäi Thaùi Lan leân laøm
Thuû töôùng chính phuû keá tieáp, ñaõ baøy toû söï nhaän thöùc cuûa Thaùi Lan laø khoâng theå
aûo töôûng, troâng mong, nhôø vaû Myõ trong vaán ñeà an ninh, khi phaùt bieåu:“ Vieäc
Nam Vieät Nam bò thua cuõng vì Myõ khoâng theå giuùp ñöôïc. Trong quaù khöù, nhieàu
ngöôøi laõnh ñaïo cuûa chuùng ta töøng mô Myõ laø choã döïa toát…”
Vieäc thay ñoåi theå cheá chính trò cuûa caùc nöôùc trong khoái Ñoâng Döông ñaõ
tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán giôùi caàm quyeàn ôû Thaùi Lan ñöông thôøi. Chính phuû Thaùi
 - 66 -

Lan ñaõ thaáy ñöôïc söï thaát baïi cuûa vieäc thöïc hieän chuû tröông chieán löôïc “phoøng thuû
phía tröôùc ” (Forward Defense Strategy). Theo chieán löôïc naøy, Thaùi Lan coù traùch
nhieäm baûo veä ba nöôùc Ñoâng Döông khoâng trôû thaønh nhöõng ñaát nöôùc ñi theo
ñöôøng loái coäng saûn. Vì vaäy Thaùi Lan phaûi tìm kieám ñöôøng loái môùi ñeå baûo veä an
ninh cuûa ñaát nöôùc. Ñöôøng loái maø laõnh ñaïo Thaùi Lan nhaän thaáy phuø hôïp nhaát laø
giaûm ñoái ñaàu vôùi nhau baèng caùch döïa vaøo ñöôøng loái ngoaïi giao hoøa bình, thay
cho ñöôøng loái ngoaïi giao quaân söï. Chuû tröông naøy do oâng Khöùcrít Pramoát phaùt
bieåu: “Sau khi xem xeùt nhöõng yeâu caàu veà an ninh, ta phaûi tieán haønh ñaøm phaùn vaø
thoûa thuaän quan heä toát vôùi caùc nöôùc laùng gieàng Ñoâng Döông, maëc duø ñaây laø moät
quaù trình laâu daøi vaø gian khoå” [73,tr.2].
Quan ñieåm oâng Khöùcrít Pramoát phuø hôïp vôùi nhöõng quan ñieåm cuûa oâng
Seâni Pramoát - Thuû töôùng Chính phuû Thaùi Lan thôøi keá tieáp. Thuû töôùng Seâni
Pramoát phaùt bieåu raèng: “Khi thuû ñoâ Saøi Goøn bò thaát baïi, Thaùi Lan khoâng neân laøm
thinh vôùi tình hình ñaõ xaûy ra, maø neân baét ñaàu quan heä vôùi caùnh taû keå caû Coäng hoøa
Nhaân daân Trung hoa, mieàn Baéc Vieät Nam vaø Khmer ñoû, tieán haønh chính saùch
ngoaïi giao môùi…”. Hôn theá nöõa, nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan coøn nhaän thöùc roõ söï thaät,
do Vieät Nam coøn nghi ngôø Thaùi Lan ñaõ kieân trì theo Myõ, thöïc hieän chuû tröông
laøm ñoái thuû cuûa coäng saûn trong suoát thôøi gian qua. Ñuùng nhö oâng Seâni Pramoát
phaùt bieåu: “Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa vaán ñeà khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, do söï nghi
ngôø, hieåu laàm laãn nhau…” [73,tr.2]. Bôûi vaäy, vaøo caùc naêm 1975-1976 chính phuû
Thaùi Lan baøy toû coâng khai mong muoán laøm baïn vôùi Vieät Nam.
Tình hình caùc nöôùc laùng gieàng ñaõ thay ñoåi laø nguyeân nhaân laøm cho chính
phuû Thaùi Lan phaûi thay ñoåi chính saùch ngoaïi giao cuûa mình cho phuø hôïp vôùi tình
hình thöïc tieãn. Maët khaùc, tình hình chính trò noäi boä cuûa Thaùi Lan thôøi kyø naøy cuõng
goùp phaàn quan troïng taïo neân söï thay ñoåi naøy.
 - 67 -

Ngaøy 14-10-197311 ñaõ xaûy ra söï kieän laät ñoå chính phuû giôùi quaân söï, chính
phuû daân söï tieáp quaûn laõnh ñaïo ñaát nöôùc. Maëc duø, theá löïc cuûa giôùi quaân söï Thaùi
Lan luùc naøy coøn toàn taïi, nhöng khoâng ra maët bieåu hieän, vì lo ngaïi söï phaûn ñoái cuûa
nhaân daân. Vieäc thay ñoåi laàn naøy taïo ñieàu kieän tröïc tieáp thay ñoåi chính saùch ngoaïi
giao cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam. Vì vaäy caùc ñöôøng loái ñoái ngoaïi cuûa Thaùi
Lan thôøi kyø naøy theå hieän tinh thaàn hoøa hôïp vôùi tình hình theá giôùi nhieàu hôn.
Trung taâm sinh vieân trí thöùc Thaùi Lan - ñaõ ñöa quaàn chuùng nhaân daân laät ñoå chính
phuû quaân söï moät caùch thaønh coâng vaøo thaùng 10 -1973 - ñaõ keâu goïi chính phuû thöïc
hieän chính saùch ngoaïi giao ñoäc laäp vôùi Myõ vaø ñeà nghò Myõ phaûi ruùt caên cöù quaân
söï ra khoûi Thaùi Lan [61,tr.164-167].
Söï uûng hoä chính phuû Saøi Goøn vaø tham chieán ôû Vieät Nam laø nguyeân nhaân
laøm cho Vieät Nam nghi kî Thaùi Lan vaø ñoù laø moät trôû ngaïi quan troïng cuûa vieäc
ñieàu chænh chính saùch cuûa hai beân. Söï nghi kî noùi treân, coøn bieåu hieän thoâng qua
vaán ñeà caùc caên cöù quaân söï cuûa Myõ ôû Thaùi Lan caàn tieáp tuïc ñöôïc duy trì - do caên
cöù quaân söï Myõ coù muïc ñích phuïc vuï chieán tranh Vieät Nam vaø coi nhö laø bieåu
töôïng cuûa vieäc thi haønh chính saùch choáng Vieät Nam. OÂng Khöùcrít Pramoát noùi:
“Neáu Myõ coøn duy trì caên cöù quaân söï ôû nöôùc ta, caû hai nöôùc naøy (Vieät Nam vaø
Campuchia) seõ khoâng tin töôûng ta hoaëc caûm thaáy khoâng thoaûi maùi vì coù theå ñaùnh
nhau vaøo baát cöù khi naøo khoâng bieát. Neáu caên cöù quaân söï vaø lính Myõ ra heát, hai
nöôùc naøy seõ heát nghi ngôø ta” [73,tr.2]. OÂng Pichai Rattakun - Boä tröôûng Boä Ngoaïi
giao thôøi oâng Seâni Pramoát – cho raèng nhaø chöùc traùch Thaùi Lan coøn cho quaân ñoäi
Myõ ôû traïi Ramasun laø “coù theå taïo ñieàu kieän cho caùc nöôùc laùng gieàng phaân vaân,
nghi ngôø Thaùi Lan. Thaät khoù ñeå Thaùi Lan thöïc hieän mong muoán laø baïn vôùi caùc
nöôùc …” Nguyeân nhaân naøy laøm chính phuû thôøi kyø oâng Khöùcrít Pramoát (naêm 1975)

11
Hoaëc coù theå goïi laø phong traøo ñaáu tranh ñoøi daân chuû cuûa sinh vieân, thanh nieân vaø nhaân daân, nhöng ña
soá nhaân daân Thaùi Lan goïi laø söï kieän Sib-Sì-Tu-la (möôøi boán thaùng möôøi).
 - 68 -

vaø chính phuû oâng Seâni Pramoát (naêm 1976) ñaõ tieán haønh cho ruùt caên cöù quaân söï Myõ
ra khoûi Thaùi Lan .
Söï coá gaéng cuûa chính phuû Thaùi Lan nhaèm chaám döùt söï nghi kî cuûa phía
Vieät Nam veà söï chaân thaønh cuûa Thaùi Lan trong vieäc laøm baïn höõu vaø cuøng chung
soáng hoøa bình thöïc söï vôùi Vieät Nam. Thieän chí cuûa Thaùi Lan coù theå deã daøng nhaän
thaáy qua vieäc Chính phuû Thaùi Lan xöû lyù vuï “khuûng hoaûng Mayaguez” thaùng 5-
1975 [218].
Haønh ñoäng cuûa chính phuû Thaùi Lan lieân quan ñeán vieäc ruùt quaân Myõ ra khoûi
Thaùi Lan ñöôïc nhaán maïnh vôùi “khuûng hoaûng Mayaguez”, ñaõ taïo ñieàu kieän cho
vieäc ñieàu chænh quan heä ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam. Coù theå noùi vieäc
thay ñoåi chính trò Thaùi Lan, sau söï kieän 14-10-1973, daãn tôùi vieäc hình thaønh heä
thoáng chính trò côûi môû, taïo ñieàu kieän cho vieäc thay ñoåi chính saùch ngoaïi giao cuûa
Thaùi Lan vôùi Vieät Nam.
2.1.3. Quaù trình ñaøm phaùn ñi ñeán thieát laäp quan heä ngoaïi giao
2.1.3.1.Cuoäc ñaøm phaùn ñaàu tieân thôøi kyø oâng Khöùcrít Pramoát12.
Ngaøy 30-4-1975, sau khi Vieät Nam chieán thaéng giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn
Nam, caùc phi coâng cuûa chính phuû Saøi Goøn ñöa 125 maùy bay vaø 39 taøu chieán caùc
loaïi sang truù taïi Thaùi Lan. Sau ñoù, ngaøy 4-5-1975 Myõ baét ñaàu chuyeån nhöõng maùy
bay coøn toát ra khoûi Thaùi Lan [121]. Thaùng 5-1975, Thaùi Lan tuyeân boá coâng nhaän
chính phuû Caùch maïng Laâm thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam [31,tr.289] . Nhôø
ñoäng thaùi thaân thieän naøy, neân caû mieàn Baéc Vieät Nam vaø mieàn Nam Vieät Nam13

12
OÂng Khöùcrít Pramoát leân laøm Thuû töôùng töø ngaøy 19-3-1975 ñeán ngaøy 20-4-1976. OÂng ñaõ coâng boá chính
saùch ngoaïi giao trong ngaøy 19-3-1975 laø chính phuû seõ khuyeán khích vieäc soáng chung hoøa bình baèng caùch
giöõ vöõng nguyeân taéc laøm baïn vôùi caùc nöôùc coù duïng yù toát vôùi Thaùi Lan. Khoâng phaân bieät tö töôûng chính trò
vaø cheá ñoä cai trò nhöng seõ giöõ vöõng söï coâng baèng vaø söï bình ñaúng, keå caû khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc
noäi boä laãn nhau. Chính phuû seõ thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng vaø uûng hoä söï hôïp taùc vôùi khoái
ASEAN ,coá gaéng tìm ñöôøng loái ñeå coù quan heä tính chaát xaây döïng vôùi Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa.
13
Ngaøy 25-4-1976, cuoäc Toång tuyeån cöû baàu Quoác hoäi chung ñöôïc toå chöùc trong caû nöôùc. Ñaây laø laàn thöù
hai Toång tuyeån cöû, laàn ñaàu ñöôïc toå chöùc ngaøy 6-1-1946. Cuoái thaùng 6 ñaàu thaùng 7-1976, taïi Haø Noäi dieãn
 - 69 -

ñaõ cöû ñaïi dieän sang thaêm höõu nghò Thaùi Lan. Ngaøy 16-5-1975, Ñoaøn ñaïi bieåu
chính phuû Caùch maïng Laâm thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam do ñaïi söù
Nguyeãn Minh Phuïng laøm tröôûng ñoaøn ñaõ leân ñöôøng ñeán Baêng Coác. Trong 4 ngaøy
thaêm Thaùi Lan, Ñoaøn ñaõ tieáp xuùc vaø laøm vieäc vôùi caùc quan chöùc caáp cao cuûa
chính phuû Thaùi Lan. Chuyeán thaêm Thaùi Lan cuûa Ñoøan ñaïi bieåu chính phuû Laâm
thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam laø chuyeán thaêm ñaàu tieân caáp quoác gia cuûa
chính phuû Laâm thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam keå töø ngaøy mieàn Nam hoaøn
toaøn giaûi phoùng, cho thaáy Vieät Nam ñaõ ñaëc bieät quan taâm ñeán vaán ñeà bình
thöôøng hoaù moái quan heä vôùi Thaùi Lan.
Noäi dung laøm vieäc giöõa Ñoøan ñaïi bieåu Chính phuû Laâm thôøi Coäng hoøa
mieàn Nam Vieät Nam vôùi Thaùi Lan chuû yeáu xoay quanh caùc vaán ñeà [153,tr.118] :
1. Chaáp nhaän chuû quyeàn cuûa chính phuû Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam ñoái
vôùi caùc taøi saûn do chính phuû Vieät Nam Coäng hoøa ñöa töø Saøi Goøn vaøo Thaùi Lan,
keå caû moät soá lôùn maùy bay.
2. Coâng boá soá maùy bay ñaõ ñöa ra khoûi Thaùi Lan khoâng coù söï thoûa thuaän
ñoàng yù cuûa Thaùi Lan.
3. Traû laïi ngay caùc taøi saûn (noùi treân) cho chính phuû Coäng hoøa mieàn Nam
Vieät Nam.
Sau khi ñoaøn ñaïi bieåu chính phuû Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam leân
ñöôøng veà ñöôïc 2 ngaøy, Ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, goàm 13
ngöôøi ñaõ ñeán Baêng Coác do oâng Phan Hieàn , Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao - laøm
tröôûng ñoaøn. Ñoaøn ñaõ ñaøm phaùn vôùi chính phuû Thaùi Lan – trong khoaûng thôøi gian
moät tuaàn - vôùi muïc ñích thieát laäp quan heä bình thöôøng giöõa Vieät Nam Daân chuû
Coäng hoøa vôùi Thaùi Lan. Theo chöông trình Ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam chæ ñeán

ra kyø hoïp thöù nhaát Quoác hoäi cuûa nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát vôùi 492 ñaïi bieåu ( Quoác hoäi khoaù VI ). Quoác
hoäi quyeát ñònh laáy teân nöôùc laø Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (töø ngaøy 2-7-1976),Haø Noäi laø thuû ñoâ
cuûa nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát, Thaønh phoá Saøi Goøn ñoåi teân laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
 - 70 -

Thaùi Lan laøm vieäc trong 3 ngaøy, nhöng sau ñoù phaûi keùo daøi thôøi gian, do hai beân
khoâng theå thoûa thuaän nhöõng coâng vieäc ñaõ ñònh. Vaán ñeà quan troïng maø hai beân
neâu leân trong cuoäc ñaøm phaùn:
- Quyeàn sôû höõu maùy bay vaø quaân trang, quaân bò maø chính phuû Saøi Goøn ñöa
vaøo Thaùi Lan.
- Vaán ñeà ngöôøi Vieät Nam di cö.
Veà vaán ñeà “sôû höõu taøi saûn”, theo yeâu caàu cuûa Ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam
Daân chuû Coäng hoøa (gioáng yeâu caàu Ñoaøn ñaïi bieåu Chính phuû Laâm thôøi mieàn Nam
Vieät Nam), Thaùi Lan phaûi chaáp nhaän quyeàn sôû höõu cuûa chính phuû Vieät Nam veà
taøi saûn. Vaán ñeà naøy Thaùi Lan khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vì aûnh höôûng ñeán quan
heä giöõa Thaùi Lan vaø Myõ [153,tr.119]. Phía Thaùi Lan ñaõ coá gaéng trình baøy cho
Ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam hieåu roõ vaán ñeà taøi saûn (caùc maùy bay do nhaø chöùc traùch
mieàn Nam Vieät Nam - Chính phuû Nguyeãn Vaên Thieäu - mang töø Saøi Goøn vaøo
Thaùi Lan) maø theo Thaùi Lan, khoái taøi saûn naøy thuoäc veà Myõ vaø chính phuû Vieät
Nam Coäng hoøa. Do ñoù, ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, Thaùi Lan ñeà nghò giöõa Myõ vaø
Vieät Nam neân ñaøm phaùn vôùi nhau. Thaùi Lan ñoàng yù giöõ, baûo quaûn vaø traû laïi cho
nöôùc laø chuû sôû höõu theo thoûa thuaän cuûa hai beân.
Veà vaán ñeà ngöôøi Vieät Nam di cö, phía Thaùi Lan coù söï quan taâm ñaëc bieät vì
muoán giaûi quyeát vaán ñeà naøy baèng caùch ñeå Vieät Nam chaáp nhaän ñöa di daân veà
nöôùc. Thaùi Lan coøn ñeà nghò ñaøm phaùn vaán ñeà ñöa ngöôøi Vieät vôùi soá löôïng 40.000
ngöôøi ôû mieàn Ñoâng Baéc veà Vieät Nam. Lyù do maø caùc nhaø chöùc traùch Thaùi Lan
neâu ra laø chieán tranh ôû Vieät Nam ñaõ chaám döùt, phía Vieät Nam neân nhaän daân cö
cuûa mình veà nöôùc, tuy nhieân phía Vieät Nam chöa ñaøm phaùn vaán ñeà naøy roõ raøng.
Vì vaäy, tuy keùo daøi thôøi gian ñaøm phaùn, nhöng caû hai beân cuõng chöa thoûa thuaän
ñöôïc caùc vaán ñeà nhö mong muoán. Nguyeân nhaân chính daãn ñeán thaát baïi cuûa cuoäc
ñaøm phaùn, laø vaán ñeà quyeàn sôû höõu veà maùy bay vaø quaân trang quaân bò do ngöôøi
 - 71 -

cuûa chính phuû Saøi Goøn ñöa vaøo Thaùi Lan trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa cuoäc
chieán tranh. Tuy nhieân, tröôùc khi veà nöôùc, oâng Phan Hieàn ñaõ môøi ñoaøn ñaïi bieåu
Thaùi Lan ñeán thaêm Haø Noäi trong thôøi gian phuø hôïp. Ngaøy 29-5-1975 laø ngaøy oâng
Phan Hieàn leân ñöôøng veà nöôùc, hai beân thoûa thuaän khoâng coâng boá caùc vaán ñeà ñaõ
ñaøm phaùn. Sau khi oâng Phan Hieàn veà Vieät Nam ñöôïc 2 thaùng, ngaøy 30-7-1975 Vieät
Nam ñaõ göûi coâng vaên ñeán Thieáu töôùng Chatchai Chunhavaên, Boä tröôûng Boä Ngoaïi
giao ñeå yeâu caàu traû laïi maùy bay vaø taøu chieán [121].
2.1.3.2. Thieát laäp quan heä ngoaïi giao Thaùi Lan – Vieät Nam taïi thuû ñoâ Haø
Noäi
Vieäc Myõ thay chaân Phaùp ôû mieàn Nam Vieät Nam vaø Ñoâng Döông, khoâng
thi haønh Hieäp ñònh Giô-ne-vô laø nguyeân nhaân tröïc tieáp hình thaønh vaø cuûng coá
ñöôøng loái khaùng chieán choáng Myõ quyeát lieät cuûa Ñaûng Lao ñoäng (Coäng saûn) Vieät
Nam vaø nhaân daân Vieät Nam. Caùc nhaø laõnh ñaïo ôû mieàn Baéc Vieät Nam xaùc ñònh
Myõ “laø keû thuø tröïc tieáp vaø nguy hieåm nhaát”, cho raèng aâm möu cô baûn vaø saâu xa
cuûa Myõ laø chia caét laâu daøi ñaát nöôùc Vieät Nam, chuaån bò chieán tranh vaø taïo thôøi cô
ñeå “Baéc tieán” choáng laïi Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa [27,tr.25].
Theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo Ñaûng Lao ñoäng Vieät Nam, khoâng
chæ Myõ, maø caû nhöõng ñoàng minh cuûa Myõ goàm nhöõng nöôùc ñöa quaân ñoäi tham gia
cuøng vôùi Myõ trong chieán tranh xaâm löôïc mieàn Nam nhö: OÂxtôraâylia, Nam Trieàu
Tieân (Haøn Quoác), Philippin, Niu Dilaân vaø Thaùi Lan… ñeàu laø keû thuø. Vì vaäy trong
thôøi gian tieán haønh cuoäc khaùng chieán choáng ñeá quoác Myõ vaø caùc theá löïc thuø ñòch,
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa khoâng laäp quan heä vôùi nhöõng nöôùc ñoàng minh cuûa
Myõ, ñoàng thôøi toû thaùi ñoä thuø ñòch vôùi ASEAN. Tuy nhieân, taïi Hoäi nghò Thöôïng
ñænh ASEAN laàn I ñöôïc toå chöùc taïi Bali (Inñoâneâxia) vaøo thaùng 2-1976, caùc nöôùc
thaønh vieân ASEAN tham döï hoäi nghò ñaõ cho thaáy quan ñieåm muoán laøm baïn vaø
saün saøng hôïp taùc vôùi caùc nöôùc Ñoâng Döông.
 - 72 -

Sau khi Vieät Nam coâng boá vieäc thoáng nhaát ñaát nöôùc taïi kyø hoïp thöù nhaát
Quoäc hoäi khoaù VI taïi hoäi tröôøng Ba Ñình vaø ñoåi teân thaønh nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi
chuû nghóa Vieät Nam ngaøy 2- 7-1976, oâng Nguyeãn Duy Trinh, Phoù Thuû töôùng
kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñaõ coâng boá chính saùch ngoaïi giao cuûa
Vieät Nam ñoái vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ 14, tuyeân boá Vieät Nam saün saøng thieát laäp
moái quan heä baïn beø vaø hôïp taùc vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vôùi 4
nguyeân taéc [3],[97],[129] :
1.Toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn toaøn veïn laõnh thoå cuûa nhau, khoâng xaâm
löôïc vaø khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nhau, bình ñaúng, cuøng coù lôïi,
cuøng toàn taïi trong hoøa bình.
2. Khoâng ñeå laõnh thoå nöôùc mình cho baát cöù nöôùc ngoaøi naøo söû duïng laøm
caên cöù xaâm löôïc vaø can thieäp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp vaøo caùc nöôùc khaùc trong
khu vöïc.
3. Thieát laäp quan heä höõu nghò laùng gieàng toát, hôïp taùc kinh teá vaø trao ñoåi
vaên hoaù treân cô sôû bình ñaúng cuøng coù lôïi. Giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà tranh chaáp
giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc thoâng qua thöông löôïng theo tinh thaàn bình ñaúng,
hieåu bieát vaø toân troïng laãn nhau.
4. Phaùt trieån söï hôïp taùc giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc vì söï nghieäp xaây
döïng ñaát nöôùc phoàn vinh theo ñieàu kieän rieâng cuûa moãi nöôùc vì lôïi ích cuûa ñoäc
laäp, hoøa bình, trung laäp thaät söï ôû Ñoâng Nam AÙ, goùp phaàn vaøo söï nghieäp hoøa bình
treân theá giôùi.

14
Tuy Vieät Nam chuyeån sang moät giai ñoaïn môùi laø giai ñoaïn caû nöôùc ñoäc laäp , thoáng nhaát vaø thöïc hieän
moät nhieäm vuï chieán löôïc duy nhaát laø tieán haønh caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa , xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi,
Vieät Nam phaûi döïa vaøo Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa nhöng maët khaùc, Vieät Nam caàn tranh thuû
söï uûng hoä, giuùp ñôõ cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi vaø caû ASEAN .Do vaäy, trong thôøi kyø môùi thoáng nhaát Toå
quoác, Vieät Nam phaûi thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao môùi cho phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh ñaát nöôùc vaø phaûi
laøm baïn vôùi caùc nöôùc ngoaøi phe xaõ hoäi chuû nghóa ñeå cuøng coù lôïi cho nhau trong töông lai.
 - 73 -

Töø chính saùch noùi treân, Vieät Nam ñaõ thay ñoåi chính saùch ngoaïi giao cuûa
mình, chuyeån sang chính saùch “ngoaïi giao nuï cöôøi” (Smiling Diplomacy) vôùi taát
caû caùc nöôùc vaø ñaëc bieät laø nhöõng nöôùc laùng gieàng trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ
[153,tr.130]. Ñaùng chuù yù laø nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa vieäc thieát laäp vaø phaùt
trieån quan heä vôùi caùc nöôùc cho thaáy Vieät Nam chöùng toû meàm deûo nhieàu hôn
trong nhöõng vaán ñeà lieân quan veà caên cöù quaân söï cuûa nöôùc ngoaøi trong khu vöïc
naøy vì tröôùc ñaây Vieät Nam thöôøng khaúng ñònh vaø coi ñoù laø moät ñieàu kieän quan
troïng trong vieäc thieát laäp quan heä ngoaïi giao [125]. Vôùi vieäc tuyeân boá chính saùch
môùi, Vieät Nam chæ yeâu caàu caùc nöôùc ñaõ coù caên cöù quaân söï khoâng cho pheùp nöôùc
ngoaøi söû duïng caên cöù ñeå xaâm löôïc vaø can thieäp vaøo caùc nöôùc trong khu vöïc -
khoâng keå tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Vôùi nguyeân taéc meàm deûo nhö vaäy cho thaáy
Vieät Nam coù nhieàu côûi môû vaø thieän chí trong vieäc thieát laäp quan heä ngoaïi giao
vôùi caùc nöôùc laùng gieàng.
Sau khi coâng boá chính saùch môùi vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, Vieät Nam ñaõ cöû
ñoaøn ñaïi bieåu do oâng Phan Hieàn - Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao - laøm tröôûng ñoaøn
leân ñöôøng ñi thaêm caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ töø ngaøy 5 ñeán 27 thaùng 7 naêm 1976.
Lòch trình cuûa ñoaøn ngoaïi giao Vieät Nam ñi thaêm: Malaysia, Philippin, Singapo,
Inñoâneâxia, Myanmar vaø Laøo, khoâng coù Thaùi Lan. 15 Khi tôùi saân bay Manila
(Philippin), oâng Phan Hieàn ñaõ noùi vôùi phoùng vieân laø… “ Coù ngöôøi hoûi taïi sao
khoâng ñi Thaùi Lan trong ñôït naøy, lyù do laø vì chuùng toâi ñaõ ñi thaêm Baêng Coác naêm
vöøa roài, vì vaäy khoâng coâng baèng neáu ñi thaêm laàn thöù hai. Thaùi Lan neân cöû ñaïi
dieän ñeán thaêm Haø Noäi” [126]. Veà vaán ñeà naøy oâng Anan Panyarasun - Thö kyù

15
Ñaùng chuù yù laø vieäc thieát laäp quan heä ngoaïi giao giöõa Vieät Nam vaø Philippin , sau khi ñoaøn ñaïi bieåu
Vieät Nam ñeán thaêm chính thöùc Philippin. Tröôùc ñaây Vieät Nam toû thaùi ñoä khoâng muoán laøm baïn vôùi
Philippin,vì nöôùc naøy cho pheùp Myõ ñaët caên cöù quaân söï. Ñieàu naøy phaûn aùnh söï thay ñoåi cuûa chính saùch
ngoaïi giao theo ñöôøng loái môùi cuûa Vieät Nam .
 - 74 -

Thöôøng tröïc Boä Ngoaïi giao - ñaõ trình baøy vôùi baùo Bangkok post “ Neáu Vieät Nam
phaùt bieåu nhö vaäy coù leõ nhö vaäy laø thaät” [126].
Chuyeán thaêm caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ laàn naøy cuûa Vieät Nam ñaõ thaønh coâng
röïc rôõ, vì ngoaøi vieäc xoùa boû caûm giaùc nghi kî cuûa caùc nöôùc naøy ñoái vôùi Vieät Nam,
coøn giuùp caùc nöôùc naøy hieåu roõ hôn chính saùch ngoaïi giao cuûa Vieät Nam. Ñaëc bieät
nhöõng söï nghi ngôø cuûa caùc nöôùc naøy veà nhöõng quan ñieåm cuûa Vieät Nam ñoái vôùi
phong traøo khuûng boá trong nöôùc laùng gieàng ñaõ giaûm xuoáng khi nghe lôøi phaùt bieåu
cuûa oâng Phan Hieàn raèng: “Vieät Nam khoâng muoán phoå bieán caùch maïng hoaëc göûi
vuõ khí ñi nöôùc ngoaøi, nhöõng vuõ khí ñaõ thu cuûa Myõ ,Vieät Nam seõ söû duïng vaøo vieäc
baûo veä ñaát nöôùc …” [87]
Rieâng chính saùch cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam trong thôøi gian ñoù –
döôùi thôøi chính phuû oâng Seâni Pramoát, giöõ chöùc töø thaùng 4-1976, ñaõ quy ñònh
chính saùch ngoaïi giao raát cuï theå veà vieäc taêng cöôøng quan heä vôùi caùc nöôùc laùng
gieàng Ñoâng Döông, ñoàng thôøi Chính phuû cuõng baøy toû quan ñieåm coâng khai saün
saøng thieát laäp quan heä vôùi Vieät Nam.16 Giöõa thaùng 7-1976, oâng Nguyeãn Duy
Trinh, phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñaõ coù thö môøi oâng
Pichai Rattakun, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan ñeán thaêm Haø Noäi.
“…Chính phuû Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam saün saøng môû cuoäc ñaøm
phaùn vôùi chính phuû Thaùi Lan theo söï thoûa thuaän taïi Baêng Coác vaøo thaùng 5-1975
neáu phía Thaùi Lan thaät söï coù thieän chí veà quan heä baïn höõu vaø baïn laùng gieàng toát
vôùi Vieät Nam…” [120]. Ngoaøi ra trong thö coøn nhaán maïnh veà chính saùch cuûa Vieät
Nam saün saøng thieát laäp vaø phaùt trieån quan heä vaø hôïp taùc vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam
AÙ treân nguyeân taéc boán ñieåm vaø khoâng ñeà caäp ñeán vuï vieäc maùy bay do nhaø chöùc
traùch chính phuû Vieät Nam Coäng hoøa ñöa ñeán Thaùi Lan vaø phía Vieät Nam ñaõ coù
yeâu caàu laáy laïi [120]. Vì vaäy khi nhaän ñöôïc thö môøi, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao
16
Thuû töôùng Seâni Pramoát leân giöõ chöùc töø ngaøy 20-4-1976 ñeán ngaøy 6-10-1976.
 - 75 -

Thaùi Lan coù thö ñaùp caùm ôn vaø thoâng baùo seõ leân ñöôøng thaêm Haø Noäi ñaàu thaùng 8
naêm 1976 sau khi ñi thaêm Laøo.17
Sau khi keát thuùc chuyeán thaêm Laøo ngaøy 2-8-1976, ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan
do oâng Pichai Rattakun, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao leân ñöôøng ñi thaêm Haø Noäi töø
ngaøy 3 ñeán ngaøy 6-8-1976. Cuoäc ñaøm phaùn ñeå thieát laäp quan heä ngoaïi giao giöõa
Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ baét ñaàu töø ngaøy 4-8-1976. Taïi cuoäc hoäi ñaøm, oâng
Nguyeãn Duy Trinh, Phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam phaùt
bieåu nhaán maïnh vôùi ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan raèng: “Vieäc gaëp vaø ñaøm phaùn laàn
naøy do keát quaû xuaát phaùt töø chuyeán ñi thaêm Baêng Coác cuûa oâng Phan Hieàn, thöù
tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam thaùng 5-1975 nhaèm tìm kieám cô hoäi tieán tôùi thieát
laäp quan heä ngoaïi giao…” [128]. Phía Thaùi Lan ñaõ ñaùp laïi: “Vieäc thaêm Haø Noäi
cuûa ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan laàn naøy laø môû ñöôøng ñeå ñi ñeán muïc ñích cuøng coù lôïi
laø soáng chung hoaø bình” [128]. Thôøi gian ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan nghæ taïi Haø
Noäi, phía Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ ñaøm phaùn caùc vaán ñeà quan troïng, cuoái cuøng
ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan ñaõ kyù keát Thoâng caùo chung vôùi chính phuû Vieät Nam hai
vaên kieän veà vieäc thieát laäp quan heä ngoaïi giao vaø trao ñoåi ñaïi dieän caáp ñaïi söù.
2.1.3.3. Moät soá vaán ñeà trong cuoäc ñaøm phaùn ngaøy 3 - 6 thaùng 8 naêm 1976
Tröôùc khi chính thöùc thieát laäp ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñeán
khi ra Thoâng caùo chung giöõa hai nöôùc, ñaõ xaûy ra moät soá vaán ñeà baát ñoàng nghieâm
troïng, gaàn nhö khoâng theå ñaøm phaùn tieáp tuïc, phaûi nghæ giöõa chöøng, do phía Vieät
Nam ñöa ra moät soá vaán ñeà maø phiaù Thaùi Lan khoù thöïc hieän ñöôïc. Trong buoåi hoäi

17
Theo oâng Anan Panyarasun (luùc ñoù giöõ chöùc vuï Thö kyù thöôøng tröïc Boä Ngoaïi giao) ñaõ cuøng ñoaøn oâng
Pichai Rattakun Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao ñi ñaøm phaùn thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Vieät Nam thaùng
8 -1976: “Luùc ñoù chuùng toâi chaáp nhaän laø Laøo ñaët ôû döôùi quyeàn cai trò cuûa Vieät Nam, chuùng toâi nghó neân ñi
Laøo tröôùc vì phaûi thöû xem sao, neáu ñi Vieät Nam tröôùc maø khoâng ñaït keát quaû thì coù theå tin raèng ñi Laøo
cuõng khoâng thaønh coâng luoân. Ñaây laø chính saùch cuûa Boä tröôûng Pichai, phaûi thöû xem sao taïi Laøo neáu thaønh
coâng ,chaéc chaén seõ môû cô hoäi thaønh coâng taïi Vieät Nam”.Trong baøi vieát cuûa oâng Anan Panyarasun,Vieäc
ñaøm phaùn ñieàu chænh quan heä ngoaïi giao Thaùi Lan-Vieät Nam thaäp kyû hieän taïi vaø phöông höôùng hôïp taùc
trong töông lai,Toå chöùc do ÑH Thaêmmasat vaø Boä Ngoaïi giao ,ngaøy 2-8-1986,tr. 237.
 - 76 -

ñaøm vôùi oâng Prasoâng Sunsiri, Thöù tröôûng , Thö kyù Bí thö Hoäi ñoàng an ninh quoác
gia, cuøng trong ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan, phía Vieät Nam ñaõ ñöa ra yeâu caàu : Vieäc
ñaøm phaùn laàn naøy coù ba vaán ñeà quan troïng. Vaán ñeà thöù nhaát, phía Vieät Nam yeâu
caàu Thaùi Lan chuyeån traû maùy bay quaân trang quaân bò maø chính phuû Saøi Goøn ñöa
ñi tî naïn chính trò ñeán Thaùi Lan (tröôùc ngaøy 30-4-1975). Phía Vieät Nam neâu raèng:
Vieät Nam laø chuû sôû höõu nhöõng taøi saûn naøy, ñeà nghò chính phuû Thaùi Lan traû laïi.
Ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan thoâng baùo cho Haø Noäi, chuyeän veà vuõ khí quaân trang
quaân bò maø quaân ñoäi Vieät Nam Coäng hoøa ñöa vaøo Thaùi Lan sau khi Saøi Goøn thaát
baïi khoâng phaûi chuyeän cuûa chính phuû Thaùi Lan maø laø chuyeän giöõa Haø Noäi vôùi
Myõ. OÂng Thöù tröôûng Thö kyù Bí thö Hoäi ñoàng an ninh quoác gia Thaùi Lan noùi tieáp :
Soá vuõ khí noùi treân neáu Vieät Nam laáy laïi cuõng khoâng söû duïng ñöôïc do khaùc vôùi heä
thoáng cuûa Vieät Nam ñang söû duïng, nhöng Vieät Nam vaãn ñeà nghò laáy laïi. Coù veû nhö
Vieät Nam coù yù ñònh thuùc ñaåy nhöõng baát ñoàng coù theå coù giöõa Myõ vaø Thaùi Lan, vì
nhaän thaáy thôøi gian naøy moái quan heä giöõa Thaùi Lan vôùi Myõ ñaõ bò nhieàu nhaân toá laøm
cho suy giaûm vaø Vieät Nam cuõng muoán taùc ñoäng ñeán vieäc naøy [130].
Vaàn ñeà thöù hai,Vieät Nam keâu goïi Thaùi Lan boài thöôøng chieán tranh cho
Vieät Nam. Ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan traû lôøi khoâng theå keâu goïi boài thöôøng thieät haïi
töø Thaùi Lan ñöôïc vôùi lyù do ñöa ra laø vieäc Vieät Nam keâu goïi Thaùi Lan boài thöôøng
thieät haïi chieán tranh nhö theá khoâng khaùc gì caùo buoäc Thaùi Lan ñaõ thua trong
chieán tranh Vieät Nam. Tuy nhieân, ñaïi dieän Vieät Nam vaãn giöõ laäp tröôøng nhö cuõ,
laøm cho ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan cho raèng, neáu Vieät Nam tieáp tuïc ñöa vaán ñeà naøy
ra thì caùc cuoäc ñaøm phaùn seõ khoù ñaït ñöôïc thoûa thuaän.
Vaán ñeà thöù ba, ñöôïc coi laø moät vaán ñeà noùng boûng, ñoù laø vaán ñeà ngöôøi Vieät
Nam di cö ôû Thaùi Lan. Phía Vieät Nam cho raèng, Thaùi Lan ñaõ ñoái xöû khoâng coâng
baèng, baét bôù, coù haønh ñoäng daõ man vôùi ngöôøi Vieät Nam di cö ôû Thaùi Lan. Ñaùp
laïi, ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan phaân tích vaø phaùt bieåu: “ngöôøi Vieät Nam taûn cö vaøo
 - 77 -

Thaùi Lan moät thôøi gian daøi treân 25 naêm. Luùc ñaàu, ñaây laø vieäc nhaäp cö traùi phaùp
luaät, nhöng Thaùi Lan vì tinh thaàn nhaân ñaïo neân ñaõ ñoàng yù cho cö truù taïm thôøi do
nhaän thaáy hoaøn caûnh cuûa hoï khoå sôû, khoù khaên vaø Thaùi Lan quy ñònh vuøng cö truù
cuûa ngöôøi Vieät Nam taûn cö trong phaïm vi 9 tænh mieàn Ñoâng Baéc, taïo ñieàu kieän
cho hoï laøm aên sinh soáng. Tuy nhieân, sau ñoù ngöôøi Vieät Nam taûn cö ñaõ vi phaïm vaø
thöôøng xuyeân troán traùnh phaùp luaät, ngoaøi ra coøn coù nhöõng nhoùm, nhöõng ñaûng caáu
keát hoaït ñoäng gaây toån haïi neàn an ninh cuûa Thaùi Lan [130]. OÂng Prasoâng Sunsiri
phaùt bieåu theâm: “hôn nöõa ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan ñaõ baùo cho Haø Noäi bieát raèng
phía Thaùi Lan coù baèng chöùng raát roõ veà vieäc quaáy phaù cuûa coäng saûn ôû Thaùi Lan
ñöôïc söï giuùp ñôõ töø Vieät Nam, keå caû vieäc huaán luyeän, hoïc taäp, chuyeån vuõ khí vaø
vaät duïng khaùc...”. Thaùi Lan ñaõ ñöa ra nhöõng baèng chöùng xaùc thöïc ñeå chöùng minh
ñieàu naøy, phía Vieät Nam ñaõ neù traùnh, khoâng ñeà caäp, giaûi thích veà vaán ñeà treân.
Cuoái cuøng oâng Prasoâng Sunsiri, thay maët ñoaøn Thaùi Lan phaùt bieåu, noùi roõ veà ba
vaán ñeà ñöa ra ñaøm phaùn laàn naøy chæ taïo neân söï baát ñoàng saâu saéc, coù theå daãn ñeán
ñoå vôõ cuoäc ñaøm phaùn, neáu moãi beân ñeàu giöõ quyeàn lôïi cuûa mình, khoâng chòu
nhöôïng boä. Quan ñieåm cuûa ñoaøn Thaùi Lan laø neáu Vieät Nam coøn giöõ laäp tröôøng
yeâu caàu Thaùi Lan traû maùy bay, Thaùi Lan seõ chaám döùt vieäc ñaøm phaùn. Vaán ñeà boài
thöôøng chieán tranh, Thaùi Lan xaùc ñònh ñaây khoâng phaûi ñieàu quan troïng trong vieäc
ñaøm phaùn, maø vaán ñeà quan troïng laø ôû choã giöõa hai nöôùc coù thieát laäp quan heä vôùi nhau
hay khoâng, coøn caùc vaán ñeà khaùc seõ ñeà caäp laïi, khi hai beân coù quan heä vôùi nhau.
Töø thaùi ñoä kieân quyeát, roõ raøng cuûa ñoaøn Thaùi Lan, phía Vieät Nam ñaõ
nhöôïng boä vaø vieäc ñaøm phaùn ñöôïc tieáp tuïc tieán haønh. Duø coù yù kieán khaùc nhau veà
nhieàu vaán ñeà nhöng Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñeàu toû roõ thieän chí thieát laäp quan heä
ngoaïi giao, nhöng chöa tieán haønh ñeán caáp ñoä trao ñoåi ñaïi söù. Ñaây laø moät söï kieän
quan troïng trong lòch söû bang giao giöõa hai nöôùc, môû ra moät thôøi kyø phaùt trieån
 - 78 -

môùi trong quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam, coù nhieàu yù nghóa raát saâu saéc vaø ñeå laïi
nhöõng kinh nghieäm quyù baùu.
2.2. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 ñeán naêm 1978
2.2.1.Khaùi quaùt quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø chính phuû oâng
Thanin Krayvichieân
Maëc duø giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi
giao, nhöng moái quan heä giöõa hai nöôùc cuõng chöa coù söï tieán trieån toát ñeïp hôn, do
tình hình Thaùi Lan khoâng oån ñònh ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån
quan heä cuûa hai nöôùc, vì taïi Thaùi Lan ñaõ xaûy ra ñaûo chính quaân söï ngaøy 6-10-
1976. Chính phuû môùi döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Thuû töôùng Thanin Krayvichieân ñaõ thöïc
hieän chính saùch choáng coäng saûn quyeát lieät. Nhaø baùo Sieângpuoângchoân, moät ngöôøi
phaân tích chính saùch ngoaïi giao thôøi kyø oâng Thanin Krayvichieân vieát: “vôùi chính
saùch lieân quan tôùi caùc nöôùc laùng gieàng ôû phía Ñoâng cuûa Thaùi Lan, chính phuû thôøi
kyø oâng Thanin Krayvichieân ñaõ ñaët daáu chaám heát khi coi coäng saûn thaønh keû thuø.
Khi laø keû thuø thì döùt khoaùt khoâng coù ñaøm phaùn, khoâng ñöôïc quan heä taát caû…”
[123]. Trong suoát thôøi gian chính phuû oâng Thanin Krayvichieân laõnh ñaïo ñaát nöôùc
Thaùi Lan, caû Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñeàu lieân tuïc chæ trích nhau, do vieäc chính
phuû Thaí Lan ñaõ thöïc hieän chính saùch traán aùp coäng saûn, baét bôù nhieàu ngöôøi Vieät
Nam ôû Baêng Coác vaø ôû tænh Nong Khai.
Tuy nhieân, trong vieäc baét bôù ngöôøi Vieät Nam taûn cö thôøi kyø naøy nhaø chöùc
traùch Thaùi Lan ñaõ tìm ñöôïc nhöõng chöùng cöù, cho thaáy moät soá ngöôøi bò baét laø do
coù nhöõng haønh vi nguy hieåm ñeán neàn an ninh cuûa ñaát nöôùc Thaùi Lan, chaúng haïn
nhö caùc taøi lieäu trao ñoåi vôùi Vieät Nam, coù vuõ khí nguy hieåm duøng trong chieán
tranh, coù maùy boä ñaøm ñeå baùo caùo hoaït ñoäng cho Vieät Nam [152]. OÂng Chamnan
Poátchana, chuû tòch tænh Nongkhai ñaõ coâng boá chuyeän naøy: “ Ngöôøi Vieät Nam bò
baét ñeàu coù chöùng côù roõ raøng, taát caû seõ bò giam ñeå ñieàu tra trong 30 ngaøy theo leänh
 - 79 -

cuûa ñoaøn caûi caùch, seõ ñieàu tra keå caû ngöôøi gaây nguy hieåm vôùi xaõ hoäi vaø toäi chính
trò vôùi chöùng cöù lieân quan, neáu ñieàu tra khoâng xong seõ giam tieáp 60 ngaøy nöõa.
Coøn nhöõng vaán ñeà gaây nguy hieåm cho xaõ hoäi nhö vieäc huø doïa, eùp buoäc Vieät kieàu
chaân chính ñeå laáy tieàn göûi giuùp Haø Noäi, seõ xöû lyù thích ñaùng. Qua ñieàu tra nghieân
cöùu, nhaø chöùc traùch Thaùi Lan ñaõ nhaän ñöôïc thoâng tin veà söï doïa naït baét ngöôøi
Vieät ñoùng tieàn; phaàn lôùn Vieät kieàu ñeàu phaûn ñoái, hoï khoâng chaáp nhaän bò eùp,
nhöng do bò doïa naït, buoäc loøng phaûi chi tieàn ñoùng goùp” [152,tr.165].
Veà quan ñieåm giöõa hai chính phuû Thaí Lan vaø Vieät Nam thôøi kyø naøy ñaõ coù
nhöõng baát ñoàng saâu saéc, nhaát laø do chính saùch choáng coäng saûn töø phía chính phuû
Thaùi Lan. Cho neân caùc chính saùch maø Thaùi Lan thöïc hieän ñoái vôùi ngöôøi Vieät
Nam di cö ñeàu gaëp söï phaûn öùng töø phía chính phuû Vieät Nam. Caùc phöông tieän
thoâng tin cuûa Vieät Nam ñeàu cho thaáy thaùi ñoä leân aùn, ñaû kích Thaùi Lan döõ doäi.
Nhaân daân Vieät Nam suïc soâi, caêm phaãn vôùi vieäc laøm ñaày taùc haïi cuûa chính quyeàn
Thaùi Lan vôùi daân Vieät Nam, nhìn nhaän chính quyeàn Thaùi Lan coù yù ñoà gaây tình
hình caêng thaúng ñeå phaù hoaïi quan heä bình thöôøng giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan, vi
phaïm traéng trôïn baûn Thoâng caùo chung giöõa hai nöôùc [2],[4].
Ñeå xoa dòu tình hình, chính phuû Thaùi Lan ñaõ cho coâng boá “Thoâng caùo” cuûa
Thö kyù ñoaøn caûi caùch vôùi noäi dung nhaán maïnh laø Thaùi Lan mong muoán coù quan
heä toát vôùi Vieät Nam. Nhöng treân thöïc teá, ñaây laø söï giaû doái, xuyeân taïc khoâng theå
bòt maét ñöôïc ai bôûi noù traùi vôùi vieäc laøm cuûa chính quyeàn. Boä Ngoaïi giao Vieät
Nam ñaõ leân aùn chính quyeàn Thaùi Lan ñe doïa daân Vieät Nam vaø ñöa ra söï giaû doái
nhö treân, ñoàng thôøi kieân quyeát keâu goïi chính quyeàn Thaùi Lan chaám döùt söï ñe doïa
baét bôù daân Vieät Nam vôùi caùc lyù do phaûi chuyeån daân Vieät Nam bò giam giöõ veà nôi
cö truù cuõ cuûa hoï. Chính phuû Vieät Nam cuõng yeâu caàu chính quyeàn Thaùi Lan thaû
ngöôøi bò baét vaø boài thöôøng thieät haïi cho ngöôøi bò phaù hoaïi taøi saûn ñeå hoï ñöôïc laøm
aên sinh soáng bình thöôøng [152,tr.166].
 - 80 -

Sau Tuyeân boá cuûa ngöôøi phaùt ngoân Boä Ngoaïi giao Vieät Nam, ñaïi dieän laâm
thôøi Vieät Nam thöôøng truù taïi Vieâng Chaên coøn gaëp ñaïi söù Thaùi Lan vaøo ngaøy 28-
10-1976, trao coâng haøm phaûn ñoái vaø keâu goïi phía Thaùi Lan thöïc hieän 4 vaán ñeà :
1. Chaám döùt vieäc voâ côù baét bôù daân Vieät Nam.
2. Ñöa ngöôøi Vieät Nam bò giam giöõ ôû huyeän Sikhiu veà nôi ôû cuõ.
3. Thaû nhöõng ngöôøi bò baét giam giöõ vaø boài thöôøng thieät haïi veà taøi saûn bò
phaù hoaïi.
4. Cho pheùp ngöôøi Vòeât Nam tieáp tuïc laøm aên bình thöôøng vaø yeân oån
[152,tr.166-167].
Ñeå traû lôøi cho vaán ñeà naøy, phía Thaùi Lan cho raèng vieäc baét bôù ngöôøi Vieät
Nam cuûa chính quyeàn Thaùi Lan ñaõ laøm ñuùng theo luaät phaùp vì taát caû nhöõng ngöôøi
vi phaïm neàn an ninh quoác gia Thaùi Lan, keå caû ngöôøi Thaùi Lan, Vieät Nam hoaëc
nöôùc naøo cuõng vaäy, chính quyeàn phaûi baét vaø thöïc thi theo phaùp luaät khoâng loaïi
tröø. Thaùi Lan laø moät nöôùc ñoäc laäp, coù chuû quyeàn, vì vaäy vieäc thöïc hieän phaùp luaät
cuûa moät ñaát nöôùc khoâng leä thuoäc söï chæ ñaïo cuûa moät quoác gia khaùc, nhaát laø ñoái
vôùi Vieät Nam, moät nöôùc coäng saûn ôû gaàn Thaùi Lan [152,tr.168]. Cuõng xuaát phaùt töø
chính saùch thuø ñòch trieät ñeå choáng coäng, chính phuû Thaùi Lan coøn döïa vaøo moät soá
söï kieän heát söùc mô hoà, cho raèng Vieät Nam ñaõ coá gaéng can thieäp coâng vieäc noäi boä
Thaùi Lan baèng caùch hôïp taùc giuùp ñôõ Ñaûng Coäng saûn Thaùi Lan trong vieäc môû
trung taâm huaán luyeän ñeå thöïc hieän vieäc phaù hoaïi ôû trong nöôùc Thaùi Lan [137].
Ngoaøi nhöõng baát ñoàng, maâu thuaãn heát söùc gay gaét vaø nguy hieåm vôùi Vieät
Nam – “moät ñoái thuû cöïc kyø lôïi haïi” - chính phuû oâng Thanin Krayvichieân coøn va
chaïm vôùi nhaø chöùc traùch Laøo veà vuøng soâng Meâkoâng, ñuïng ñoä vôùi Campuchia
(giöõa löïc löôïng Thaùi Lan vôùi lính Campuchia ñaõ xaåy ra nhieàu laàn giao chieán) vaø
löïc löôïng vuõ trang Campuchia ñaõ xaâm laán vaøo laõnh thoå Thaùi Lan nhieàu laàn
[152,tr.135].
 - 81 -

Trong boái caûnh treân quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam thôøi kyø chính phuû oâng
Thanin Krayvichieân ñaõ khoâng theå tieán trieån hôn nöõa.
2.2.2. Vieäc khoâi phuïc quan heä ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thôøi
kyø chính phuû Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan
Sau cuoäc ñaûo chính ngaøy 20-10-1977, chính phuû môùi cuûa Thaùi Lan do Ñaïi
töôùng Krieângsac Chamanan laõnh ñaïo. Chính phuû Krieângsac Chamanan ñaõ coâng boá
chính saùch ngoaïi giao tröôùc Hoäi ñoàng Laäp phaùp ngaøy 1-12-1977, cho thaáy coù nhöõng
thay ñoåi heát söùc caên baûn, trong ñoù, coù 3 ñieàu (1, 3, 5) ñaùng chuù yù [191,tr.1-2] :
Ñieàu 1: Thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao töï do, duy trì baûo veä ñoäc laäp chuû
quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa ñaát nöôùc baèng caùch giöõ vöõng lôïi ích, neàn an ninh
vaø toàn taïi cuûa ñaát nöôùc laø chính.
Ñieàu 3: Khuyeán khích quan heä höõu nghò toát vaø quan heä kinh teá thöông maïi
vôùi caùc nöôùc khoâng phaân bieät veà cheá ñoä chính trò hoaëc heä thoáng kinh teá xaõ hoäi,
hai beân giöõ vöõng laäp tröôøng, toân troïng ñoäc laäp chuû quyeàn, toaøn veïn laõnh thoå, bình
ñaúng, khoâng laán chieám vaø khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä laãn nhau.
Ñieàu 5: Khuyeán khích quan heä hôïp taùc vaø hieåu bieát laãn nhau. Rieâng ñoái
vôùi nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Laøo
vaø Campuchia daân chuû, keå caû Lieân bang Myanmar cuõng döïa vaøo nguyeân taéc noùi
treân vaø söûa ñoåi moät soá vaán ñeà theo höôùng hoaø bình ñeå cuøng coù lôïi vaø cuøng chung
soáng hoaø bình.
Sau khi ñaõ quy ñònh chính saùch roõ raøng nhö theá, chính phuû Thaùi Lan ñaõ
tieán haønh caùc böôùc phuïc hoài ñaøm phaùn giöõa hai nöôùc, thoâng qua ñaïi söù Thaùi Lan
vaø ñaïi söù Vieät Nam thöôøng tröïc taïi thaønh phoá Vieâng Chaên. Maëc daàu vieäc ñaøm
phaùn phaûi tieán haønh nhieàu laàn, nhöng keát quaû cuoái cuøng laø vieäc ra Thoâng caùo chung
giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ngaøy 2-12-1977. Noäi dung Thoâng caùo chung [139] :
 - 82 -

Ñöôïc söï uûy quyeàn cuûa chính phuû hai phía, ngaøi Seât Heârapat, ñaïi söù Thaùi
Lan thöôøng tröïc taïi Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Laøo vaø ngaøi Ñinh Nho Lieâm, ñaïi
söù Vieät Nam thöôøng tröïc taïi Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Laøo ñaõ tieán haønh ñaøm
phaùn taïi thaønh phoá Vieâng Chaên. Töø keát quaû cuûa caùc cuoäc ñaøm phaùn treân, chính
phuû vöông quoác Thaùi Lan vaø chính phuû Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ñaõ
thoûa thuaän vôùi nhau nhö sau:
1. Thoâng caùo chung hai vaên kieän ñaõ laäp taïi thuû ñoâ Haø Noäi ngaøy 6-8-1976 vaø
vieäc thöïc hieän coâng boá chung noùi treân laø cô sôû phaùt trieån quan heä tình baïn
vaø hôïp taùc giöõa hai nöôùc. Vieäc laøm naøy seõ giuùp hoã trôï vieäc hoøa bình thöïc
söï vôùi ñoäc laäp vaø trung laäp ôû Ñoâng Nam AÙ.
2. Caû hai beân seõ tieán haønh thöïc hieän ngay caùc böôùc ñeå cuûng coá vieäc bình
thöôøng hoùa quan heä giöõa hai nöôùc .
Thoâng caùo chung Thaùi Lan –Vieät Nam laø minh chöùng roõ raøng cho vieäc
khoâi phuïc quan heä giöõa hai nöôùc. Ñaùnh giaù veà söï kieän naøy, cöïu Boä tröôûng Boä
Ngoaïi giao Thaùi Lan , oâng Pichai Rattakun ñaõ traû lôøi phoûng vaán cuûa baùo Siamrat:
“Toâi caûm thaáy thoaûi maùi, chính phuû hieän nay (chính phuû Krieângsac Chamanan)
ñaõ keá thöøa nhöõng chính saùch ngoaïi giao maø chính phuû thôøi Ñaûng daân chuû ñaõ thöïc
hieän tröôùc ñaây, raát tieác döôùi thôøi chính phuû oâng Thanin Krayvichieân ñaõ khoâng
quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Khi Boä tröôûng Ngoaïi giao, oâng Upañit
Pachariyangkun, coâng boá treân truyeàn hình vaøo toái ngaøy 2-12-1976, cuõng tin raèng
khoâng coù toøa aùn toái cao vaø boä tröôûng theá heä moân ñoà vaø khoâng coù hoäi phuï nöõ hoaëc
nhoùm chim trôøi ñöa voøng hoa tôùi taëng Boä tröôûng Ngoaïi giao nhö thöôøng leä ñaõ
laøm…” [131].
Noäi dung traû lôøi phoûng vaán treân baùo Siamrat cuûa oâng Pichai Rattakun
cuõng ñeà caäp ñeán moät söï kieän tröôùc ñaây, luùc chính phuû thôøi kyø oâng Seâni Pramoát
cöû ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan ñi ñaøm phaùn quan heä ngoaïi giao vôùi Vieät Nam vaøo
 - 83 -

cuoái naêm 1976, coù moät soá nhoùm, chaúng haïn nhö nhoùm coâng chöùc, nhoùm phuï nöõ
hoaëc coù Boä tröôûng khoâng ñoàng tình vôùi vieäc thieát laäp quan heä vôùi Vieät Nam neân
coù nhöõng phaùt bieåu coâng kích döõ doäi. OÂng Anan Panyarasun, moät thaønh vieân cuûa
ñoaøn ngoaïi giao Thaùi Lan luùc baáy giôø, ñaõ neâu cuï theå hôn: “Hai thaùng tröôùc khi
quyeát ñònh ñi Laøo, Vieät Nam, haøng ngaøy coù raát nhieàu phaùt bieåu phaûn ñoái vieäc
chính phuû Thaùi Lan thieát laäp quan heä vôùi Vieät Nam. Hoäi phuï nöõ vôùi nhöõng ngöôøi
noåi tieáng (7-8 ngöôøi) ñöùng ra ñaû kích, ñoát hình noäm oâng Pichai, ñoát hình noäm toâi.
Hoï coøn noùi raèng, toâi khoâng phaûi ngöôøi Thaùi maø laø ñöùa con lai cuûa Vieät Nam.
Thaäm chí, sau ngaøy 6-10 toâi coøn bò vu khoáng laø coäng saûn…” [173,tr.238].
Nhaéc laïi nhöõng söï choáng ñoái trong laàn ñaàu tieân noái laïi quan heä ngoaïi giao
sau 26 naêm (1950 - 1976) giaùn ñoaïn, ñeå thaáy roõ hôn xu theá hoøa bình, quan heä
thaân thieän hôn thoâng qua söï kieän hai nöôùc Thaùi Lan, Vieät Nam ra Thoâng caùo
chung ngaøy 2-12-1977. Trong boái caûnh thuaän lôïi aáy, möôøi ngaøy sau, ngaøy 13-12-
1977, oâng Nguyeãn Xuaân, Ñaïi söù ñaëc meänh toaøn quyeàn Vieät Nam taïi Laøo ñöôïc söï
uyû nhieäm cuûa Boä Ngoaïi giao laøm tröôûng ñoaøn ñaõ leân ñöôøng thaêm Thaùi Lan ñeå
chuaån bò thaønh laäp ñaïi söù quaùn Vieät Nam vaø chuaån bò cho chuyeán thaêm chính
thöùc Thaùi Lan cuûa Phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam theo
lôøi môøi cuûa chính phuû nöôùc naøy [132].
Sau khi ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam do oâng Nguyeãn Xuaân, Ñaïi söù ñaëc meänh
toaøn quyeàn Vieät Nam taïi Laøo daãn ñaàu keát thuùc toát ñeïp chuyeán thaêm Thaùi Lan leân
ñöôøng veà nöôùc, ngaøy 27-12-1977, oâng Prasit Naroângñeât, Thöù tröôûng Boä Giao
thoâng daãn ñaàu ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan ñaõ leân ñöôøng ñi Vieät Nam ñeå ñaøm phaùn
veà vieäc môû ñöôøng bay qua Vieät Nam [98]. Cuoäc ñaøm phaùn ñaït ñöôïc keát quaû toát
ñeïp vôùi vieäc kyù keát 3 vaên kieän :
1. Thoûa thuaän veà dòch vuï ñöôøng bay giöõa chính phuû Thaùi Lan vaø Vieät Nam.
2. Quyeàn ñaëc bieät veà ñöôøng bay qua khoâng phaän Vieät Nam.
 - 84 -

3. Baûn ghi nhôù thoûa thuaän veà kyõ thuaät vôùi Vieät Nam.
Khi Boä tröôûng Boä Giao thoâng leân ñöôøng ñi Vieät Nam ñaøm phaùn laàn naøy,
Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan giöõ chöùc Thuû töôùng luùc ñoù ñaõ göûi coâng haøm cho
oâng Phaïm Vaên Ñoàng, Thuû töôùng Vieät Nam. Böùc coâng haøm ñaùp töø cuûa Thuû töôùng
Phaïm Vaên Ñoàng coù ñoaïn vieát:
“…Töø khi thaønh laäp nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, chính phuû
Vieät Nam coù chính saùch khoâng thay ñoåi trong vieäc thieát laäp vaø phaùt trieån
quan heä höõu nghò vaø laùng gieàng toát ñeïp vôùi Thaùi Lan vaø caùc nöôùc trong
khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, cuøng nhau xaây döïng khu vöïc Ñoâng Nam AÙ thaønh
khu vöïc hoøa bình, töï do, trung laäp.
Chuùng toâi raát haân haïnh khi ñöôïc nghe lôøi phaùt bieåu cuûa Ngaøi veà
quan heä tình baïn giöõa hai nöôùc chuùng ta, ñaõ neâu trong böùc coâng haøm gôûi
ñeán toâi. Ñaây laø vaán ñeà maø Ngaøi ñaõ neâu nhieàu laàn, keå töø ngaøy Ngaøi nhaän
traùch nhieäm cao caû vôùi cöông vò Thuû töôùng Thaùi Lan. Theo suy nghó cuûa
toâi, vieäc ñaøm phaùn giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam taïi thaønh phoá Vieâng Chaên
ñaõ coù nhöõng böôùc tieán maïnh meõ, hình thaønh nguyeân taéc cô baûn vieäc thöïc
hieän cuï theå theo Thoâng caùo chung ñaõ kyù keát ngaøy 6-8-1976 giöõa Thaùi Lan
vaø Vieät Nam, bao goàm 4 nguyeân taéc lieân quan ñeán moái quan heä giöõa hai
nöôùc chuùng ta. Vieäc nghieâm tuùc thöïc hieän Thoâng caùo chung seõ goùp phaàn
phaùt trieån tình höõu nghò vaø hôïp taùc giöõa hai nöôùc chuùng ta. Moái quan heä
Vieät Nam – Thaùi Lan seõ goùp phaàn taïo neàn taûng quan troïng cho vieäc giuùp
ñôõ, hôïp taùc, toân troïng vaø hieåu bieát laãn nhau giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc
Ñoâng Nam AÙ.
Toâi tin töôûng vaø mong raèng nhöõng mong muoán toát ñeïp cuûa ngaøi seõ
ñöôïc ñaùp öùng thöïc söï trong chính saùch cuûa hai nöôùc. Nhaân danh chính phuû
Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, toâi cam keát thoûa thuaän döùt ñieåm vaø
 - 85 -

thöïc hieän heát khaû naêng trong vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån quan heä tình baïn
vaø hôïp taùc vôùi nöôùc Thaùi Lan….” [153,tr.138-139]
Moái quan heä giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam ñaõ ñöôïc khai thoâng theo chieàu
höôùng toát leân, khi oâng Nguyeãn Duy Trinh, Phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä
Ngoaïi giao daãn ñaàu ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam (gaàn 20 ngöôøi) leân ñöôøng thaêm
Thaùi Lan vaøo ngaøy 9 ñeán ngaøy 12 thaùng 1 naêm 1978. Taïi saân bay quoác teá Ñoân
Möôøng oâng Nguyeãn Duy Trinh tuyeân boá :
“Toâi xin caùm ôn chính phuû Vöông quoác Thaùi Lan ñaõ taïo ñieàu kieän cho toâi
vaø ñoaøn ñeán thaêm ñaát nöôùc töôi ñeïp naøy. Thay maët nhaân daân Vieät Nam vaø chính
phuû Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam toâi mang tình höõu nghò noàng nhieät vaø
söï hôïp taùc cuûa nhaân daân vaø Chính phuû Vieät Nam ñeán vôùi nhaân daân vaø chính phuû
Vöông quoác Thaùi Lan. Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñeàu coù nguyeän voïng cuøng chung
nhau thieát laäp quan heä höõu nghò laùng gieàng toát vôùi nhau döïa treân nguyeân taéc toân
troïng ñoäc laäp laãn nhau, chuû quyeàn toaøn veïn laõnh thoå, khoâng xaâm chieám nhau,
khoâng can thieäp coâng vieäc noäi boä laãn nhau, toân troïng söï bình ñaúng quyeàn lôïi vôùi
nhau vaø cuøng chung soáng hoaø bình.
Ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam mong raèng chuyeán thaêm Thaùi Lan laàn naøy cuûa
Ñoaøn seõ goùp phaàn thuùc ñaåy söï hieåu bieát laãn nhau vaø thaét chaët hôn nöõa tình höõu
nghò, môû ra moät thôøi kyø phaùt trieån môùi veà quan heä tình baïn laùng gieàng toát vaø söï
hôïp taùc laâu daøi trong thôøi gian tôùi giöõa hai nöôùc… [153,tr.140]
Taïi Thaùi Lan, hai ñoaøn ñaïi dieän Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ tieán haønh ñaøm
phaùn, ra Thoâng caùo chung. Phía Thaùi Lan, do oâng Upañit Pachariyangkun, Boä
tröôûng Boä Ngoaïi giao laøm tröôûng ñoaøn, coøn phía Vieät Nam, do oâng Nguyeãn Duy
Trinh, Phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, laøm tröôûng ñoaøn. Noäi dung
Thoâng caùo chung coù ñoaïn vieát:
 - 86 -

“ Caû hai beân thoáng nhaát laø tình hình hieän nay trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ
ñaõ thay ñoåi, laø tieàn ñeà quan troïng ñeå phaùt trieån quan heä ngoaïi giao, ñaûm baûo ñöôïc
lôïi ích cuûa caùc nöôùc; ñaûm baûo vieäc duy trì hoøa bình, ñoäc laäp vaø trung laäp thöïc söï
trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
Caû hai beân khaúng ñònh quyeát taâm thaét chaët vaø phaùt trieån quan heä giöõa
Vöông quoác Thaùi Lan vôùi Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, döïa treân cô sôû
Thoâng caùo chung ñaõ kyù keát ngaøy 2-12-1977. Caû hai beân khaúng ñònh, cheá ñoä chính
trò cuûa töøng nöôùc laø coâng vieäc noäi boä cuûa moãi quoác gia. Söï khaùc nhau veà theå cheá
chính trò giöõa Vöông quoác Thaùi Lan vaø Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam
khoâng gaây moät trôû ngaïi naøo ñoái vôùi vieäc phaùt trieån quan heä tình baïn vaø söï hôïp
taùc mang laïi lôïi ích cho hai nöôùc.
Caû hai beân tin raèng quaù trình noã löïc xaây döïng söï hieåu bieát laãn nhau chính
laø cô sôû ñeå taêng cöôøng quan heä höõu nghò vaø söï hôïp taùc giöõa hai nöôùc vì lôïi ích
chính ñaùng cuûa nhaân daân Thaùi Lan vaø Vieät Nam, goùp phaàn vaøo vieäc cuûng coá vaø
phaùt trieån tình höõu nghò vaø hôïp taùc giöõa caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ. Caû hai beân thoûa
thuaän sôùm thaønh laäp ñaïi söù quaùn vaø trao ñoåi ñaïi söù giöõa hai beân. Caû hai beân cam
keát, trong phaïm vi cuûa mình seõ coá gaéng ñieàu chænh nhöõng vaán ñeà coøn toàn ñoïng,
baèng caùch con ñöôøng hoøa bình vaø tình baïn theo tinh thaàn Thoâng caùo chung ngaøy
6-8-1976 [153,tr.141].
Cuøng vôùi oâng Nguyeãn Duy Trinh, Phoù thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä
Ngoaïi giao Vieät Nam ñeán thaêm Thaùi Lan ñôït naøy coøn coù moät soá ñoaøn quan chöùc
cao caáp cuûa Vieät Nam, nhö ñoaøn ñaïi bieåu do oâng Huyønh Taán Phaùt, Phoù thuû töôùng
Vieät Nam daãn ñaàu thaêm nöôùc Thaùi Lan ngaøy 11-7-1978, sau ñoù ñi tieáp thaêm nöôùc
Iraq; ñoaøn ñaïi bieåu do oâng Phan Hieàn, Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam daãn
ñaàu leân ñöôøng thaêm Thaùi Lan vaøo ngaøy 25-7-1978.
 - 87 -

Moái quan heä giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñaõ phaùt trieån ñeán böôùc raát quan
troïng khi oâng Phaïm Vaên Ñoàng, Thuû töôùng Vieät Nam, daãn ñaàu ñoaøn ñaïi bieåu goàm
36 ngöôøi ñaõ leân ñöôøng sang thaêm Thaùi Lan chính thöùc vôùi cöông vò laø khaùch quyù
cuûa Chính phuû Thaùi Lan, töø ngaøy 6 ñeán ngaøy 10 thaùng 9 naêm 1978 [5],[6],[7],[8],
chuyeán thaêm ñaõ ñaùnh daáu böôùc phaùt trieån quan heä toát ñeïp giöõa Vieät Nam vaø Thaùi
Lan. Thoâng caùo chung neâu roõ [103] :
Vieäc ñeán thaêm Thaùi Lan laàn naøy mang theo quyeát taâm thaét chaët quan heä
höõu nghò vaø hôïp taùc giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan veà kinh teá, khoa hoïc kyõ thuaät,
thöông maïi, vaên hoùa, y teá, giaùo duïc, theå thao, vaø du lòch treân cô sôû giöõ vöõng
nguyeân taéc toân troïng ñoäc laäp chuû quyeàn, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä
cuûa nhau, bình ñaúng vaø hai beân cuøng coù lôïi, vì lôïi ích cuûa hai nöôùc, vì tình höõu
nghò, töï do vaø söï phoàn vinh cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
Cuoäc ñaøm phaùn giöõa Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan vaø oâng Phaïm Vaên
Ñoàng cuøng vôùi caùc giôùi chöùc cuûa hai phía ñaõ ñöa ñeán keát quaû thaønh coâng toát ñeïp.
Sau khi cuoäc ñaøm phaùn chaám döùt, oâng Udit Pachariyangkun ñaõ coâng boá keát quaû
söï thoûa thuaän caùc vaán ñeà quan troïng nhö:
1. Vaán ñeà daân Vieät Nam taûn cö : caû hai beân ñaõ thoûa thuaän thaønh laäp UÛy
ban hôïp taùc ñeå nghieân cöùu vaán ñeà naøy. Ñaây laø vaán ñeà phía Thaùi Lan ñaõ nhieàu laàn
ñeà caäp tröôùc ñaây vaø laø laàn ñaàu tieân Vieät Nam trình baøy roõ quan ñieåm, ñöôïc Thaùi
Lan ñaùp öùng, ñoàng thôøi cuøng ñöa ra giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát.
2. Thaønh laäp tieåu ban chung ñeå nghieân cöùu thoûa thuaän veà böu chính vaø
giao thoâng giöõa hai nöôùc, phía Thaùi Lan coù oâng Siphum Sucneât, Phoù Thö kyù
thöôøng tröïc Boä Giao thoâng laø tröôûng ñoaøn, phía Vieät Nam coù oâng Ngoâ Thanh
Giang, Cuïc tröôûng Cuïc 2 Boä Ngoaïi giao laøm tröôûng ñoaøn, caû hai phía ñaõ cuøng
nhau baøn baïc, döï thaûo baûn thoûa thuaän ñeå tieán haønh kyù keát.
 - 88 -

3. Thoûa thuaän taêng cöôøng hôïp taùc giöõa hai nöôùc veà caùc ngaønh thöông maïi,
noâng nghieäp, kyõ thuaät vaø ngö nghieäp.
4. Ñoaøn thöông maïi vaø kinh teá cuûa Vieät Nam seõ leân ñöôøng ñeán thaêm Thaùi
Lan khoaûng thaùng 10-1978 vaø ñoaøn chuyeân gia ngaønh ngö nghieäp Vieät Nam cuõng
leân ñöôøng ñeán thaêm Thaùi Lan trong thôøi gian tieáp theo.
5.Vaán ñeà maùy bay, quaân trang quaân bò Vieät Nam nhaän thaáy caùc thieát bò
naøy ñaõ maát taùc duïng, trôû thaønh saét pheá thaûi neân ñeà nghò vôùi Thaùi Lan kheùp laïi vaán
ñeà naøy vaø ñoàng yù giao nhöõng vaät naøy cho Thaùi Lan ñeå bieåu hieän tinh thaàn Vieät
Nam thöïc söï muoán laøm baïn vôùi Thaùi Lan.
6.Vieät Nam thoûa thuaän traû töï do cho ngö daân Thaùi Lan (30 ngöôøi) cuøng
vôùi 2 taøu ñaùnh caù, ñöa hoï trôû veà Thaùi Lan trong thôøi gian nhanh nhaát. Phía Thaùi
Lan thoûa thuaän thaû 5 ngöôøi Vieät Nam bò baét (do phaù hoaïi ôû caên cöù quaân ñoäi ôû
Uñonthani caùch ñaây 5 naêm) vaø tuyeân boá Thaùi Lan ñoàng yù cho Vieät Nam vay 100
trieäu baït ñeå mua haøng hoùa Thaùi Lan.
Sau khi keát thuùc ñaøm phaùn, Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan ñaõ môøi oâng
Phaïm Vaên Ñoàng duøng côm taïi nhaø rieâng cuûa mình, do Ñaïi töôùng Krieângsac
Chamanan töï naáu canh “khieáu vaùn” vôùi röôïu banñi. Truôùc khi leân ñöôøng veà nöôùc
oâng Phaïm Vaên Ñoàng tuyeân boá Vieät Nam chaám döùt vieäc uûng hoä “ngöôøi phaù hoaïi”
ôû Thaùi Lan [103].
Ñoäng thaùi thaân thieän cuûa Vieät Nam laøm cho quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam
trôû neân noàng aám. Muïc tieâu quan troïng cuûa Vieät Nam trong chuyeán ñi thaêm Thaùi
Lan laàn naøy cuûa Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng khoâng chæ thaét chaët quan heä vôùi Thaùi
Lan, maø coøn ñeå laïi nhieàu aán töôïng vaø tình caûm gaàn guõi thaân thieän vôùi caùc nhaø
laõnh ñaïo nöôùc naøy. Thaùi Lan ñaõ töï ñaët mình vaøo vò trí trung laäp, khoâng lieân quan
ñeán tröôøng hôïp xung ñoät quaân söï giöõa Vieät Nam vôùi Campuchia, neáu Vieät Nam
chuû tröông giaûi quyeát vaán ñeà maâu thuaãn vôùi Campuchia baèng söùc maïnh.
 - 89 -

Raát tieác laø vieäc thaønh laäp UÛy ban hôïp taùc ñeå baøn baïc giaûi quyeát vaán ñeà
daân Vieät Nam di cö ôû Thaùi Lan ñaõ khoâng ñöôïc thöïc hieän vì ñaïi dieän Vieät Nam
xin gia haïn hoäi nghò vaán ñeà tî naïn khoâng thôøi haïn [133]. Nguyeân nhaân cuûa tình
hình naøy laø do tình hình chieán söï giöõa Vieät Nam vaø Campuchia ngaøy caøng dieãn ra
aùc lieät, Vieät Nam ñaõ ñöa quaân vaøo Campuchia thaùng 12-1978 vaø tieán vaøo Phnoâm
Peânh ngaøy 7-1-1979. Phía Vieät Nam coi vieäc tieán quaân vaøo Campuchia laø nhaèm
ngaên chaën vieäc Campuchia xaâm löôïc bieân giôùi Vieät Nam vaø giaûi phoùng nhaân daân
Campuchia ra khoûi cheá ñoä dieät chuûng cuûa Khmer ñoû [102]. Suoát thôøi gian noå ra
chieán tranh bieân giôùi Vieät Nam vaø Campuchia, Chính phuû thôøi kyø Ñaïi töôùng
Krieângsac Chamanan ñaõ giöõ chính saùch trung laäp, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc
noäi boä giöõa Vieät Nam vaø Campuchia, nhöng ñaõ nhaéc Vieät Nam khoâng neân
chuyeån quaân vaøo gaàn bieân giôùi Thaùi Lan vì noù seõ ñöôïc nhaän thöùc laø moái ñe doïa
laõnh thoå Thaùi Lan [134]. Phía Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng cuõng khaúng ñònh quan
ñieåm cuûa Vieät Nam laø toân troïng chuû quyeàn, döùt khoaùt khoâng laán chieám ñaát nöôùc
Thaùi Lan [83].
Trong thôøi kyø caàm quyeàn cuûa chính phuû Krieângsac Chamanan, quan heä
giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñöôïc phaùt trieån leân moät böôùc môùi. Veà nhöõng vaán ñeà
toàn taïi giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan (nhö vaán ñeà ngöôøi di cö), phía Vieät Nam cuõng
quan taâm giaûi quyeát cuøng vôùi Thaùi Lan, ngöôïc laïi vôùi tröôùc ñaây, Vieät Nam thöôøng
neù traùnh, trì hoaõn . Moät vaán ñeà nöõa lieân quan ñeán quaân trang quaân bò toàn ñoïng töø
thaùng 4-1975 nhö ñaõ ñeà caäp, Vieät Nam laø ngöôøi ñeà nghò Thaùi Lan cuøng kheùp laïi
vaán ñeà naøy, vì caùc loaïi vuõ khí naøy trôû thaønh saét pheá thaûi. Noùi caùch khaùc, Vieät
Nam saün saøng giao cho Thaùi Lan ñeå bieåu hieän muïc ñích Vieät Nam thöïc söï muoán
laø baïn vôùi Thaùi Lan . Ñaùng chuù yù trong hai naêm 1977, 1978 laø thôøi gian Vieät Nam
ñaõ tieán haønh raát nhieàu hoaït ñoäng ngoaïi giao, keå töø sau khi giaûi phoùng mieàn Nam
(thaùng 4-1975) cho thaáy Vieät Nam mong muoán ñieàu chænh hình aûnh cuûa mình vaø
 - 90 -

mong söï giuùp ñôõ veà kinh teá töø nöôùc ngoaøi. Trong thôøi gian naøy, nhieàu ñoaøn laõnh
ñaïo cuûa Vieät Nam ñaõ ñi thaêm vaø thaét chaët quan heä vôùi nhieàu nöôùc nhö chuyeán ñi
thaêm Phaùp vaø caùc nöôùc vuøng Scanñinavia cuûa oâng Phaïm Vaên Ñoàng, chuyeán ñi
thaêm Maxtcôva, Ñoâng AÂu vaø Baéc Kinh cuûa Ñaïi Töôùng Voõ Nguyeân Giaùp, chuyeán
ñi thaêm Aán Ñoä cuûa Nguyeãn Duy Trinh, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, chuyeán ñi
thaêm 6 nöôùc ôû Ñoâng Nam AÙ cuûa oâng Phan Hieàn, ngoaøi ra caùc ñoaøn ñaïi bieåu Vieät
Nam coøn tham döï hoäi nghò thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng theá giôùi taïi Washington
D.C [206,tr.14].
Raát tieác, noã löïc coá gaéng caûi thieän quan heä vaø xu höôùng hôïp taùc giöõa Vieät
Nam vôùi caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN sau naêm 1975 moät laàn nöõa bò choáng ñoái töø
phía caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN , khi dieãn ra tình traïng ngöôøi Vieät Nam boû
chaïy ra nöôùc ngoaøi taêng leân raát nhanh vaøo naêm 1978. Moái quan heä giöõa caùc nöôùc
thaønh vieân ASEAN vôùi Vieät Nam noùi chung vaø Thaùi Lan – Vieät Nam noùi rieâng
moät laàn nöõa bò caét ñöùt khi Vieät Nam ñem quaân vaøo Campuchia.
2.3. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1979-1989
Nhö ñaõ bieát, “vaán ñeà Campuchia” hay vieäc Vieät Nam ñem quaân vaøo
Campuchia laø nhöõng vaán ñeà ñöôïc caùc hoïc giaû nhieàu nöôùc, keå caû Thaùi Lan ñaët vaøo
taàm quan troïng vaø ñi saâu nghieân cöùu, bôûi hoï cho raèng vaán ñeà Campuchia khoâng
phaûi chæ lieân quan ñeán hai nöôùc laø Vieät Nam vaø Campuchia maø coøn lieân quan
ñeán vaán ñeà quan heä quoác teá thôøi kyø Chieán tranh laïnh , vò theá ñoái laäp, maâu thuaãn
giöõa caùc cöôøng quoác nhö Myõ, Lieân Xoâ vaø Trung Quoác… Ngöôøi vieát seõ khoâng ñi
saâu vaøo nhöõng vaán ñeà quan heä phöùc taïp giöõa caùc nöôùc noùi treân maø chæ trình baøy
khaùi quaùt ñeå cho thaáy vieäc Vieät Nam ñem quaân vaøo Campuchia laø vaán ñeà duy
nhaát aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam trong giai ñoaïn
 - 91 -

naøy. Raûi raùc trong luaän aùn naøy coù ñoâi choã taùc giaû söû duïng töø “ xaâm löôïc”18 chaúng
haïn : Vieät Nam “xaâm löôïc” Campuchia hoaëc Vieät Nam “xaâm löôïc” Thaùi Lan vôùi
yù nghóa phaûn aùnh quan ñieåm cuûa chính quyeàn Thaùi Lan giai ñoaïn aáy, khi hoï coi
vieäc laøm naøy cuûa Vieät Nam laø mang tính xaâm löôïc. Cho ñeán hieän nay vaãn coù moät
soá hoïc giaû Thaùi Lan söû duïng töø “Vieät Nam xaâm löôïc Campuchia” trong caùc coâng
trình cuûa hoï.
2.3.1. Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia
2.3.1.1. Yeáu toá daãn ñeán Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia töø thaùng 12 – 1978
ñeán thaùng 9 – 1989
Coù theå khaúng ñònh raèng chính söï ñoái laäp giöõa Lieân Xoâ vaø Trung Quoác ñaõ
daãn ñeán vieäc Lieân Xoâ uûng hoä Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia. Ñeå hieåu roõ
hôn vaán ñeà naøy, chuùng ta caàn phaân tích saâu hôn moái quan heä Xoâ – Trung trong
boái caûnh chung cuûa tình hình quoác teá vaø nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán Vieät Nam
vaø caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
Naêm 1975 laø coät moác thay ñoåi quan troïng cuûa lòch söû Ñoâng Nam AÙ, vai
troø cuûa Myõ trong khu vöïc naøy giaûm xuoáng roõ reät. Ñoàng thôøi phe coäng saûn trôû laïi
naém öu theá hoaøn toaøn ôû Ñoâng Döông, trong ñoù coù vai troø giuùp ñôõ cuûa Lieân Xoâ
ñoái vôùi rieâng Vieät Nam. Trong thôøi kyø Vieät Nam tieán haønh cuoäc chieán tranh
nhaèm tieán tôùi thoáng nhaát ñaát nöôùc caû Trung Quoác vaø Lieân Xoâ ñeàu giuùp ñôõ raát to
lôùn cho Vieät Nam. Hai cöôøng quoác naøy ñaõ caïnh tranh quyeát lieät trong vieäc giuùp
Vieät Nam giaønh thaéng lôïi trong cuoäc chieán tranh vôùi Myõ – moät cuoäc chieán tranh

18
Trong Töø ñieån Baùch khoa Vieät Nam (2005), “Xaâm löôïc” laø vieäc moät nöôùc (hoaëc lieân minh caùc nöôùc) söû
döïng löïc löôïng vuõ trang moät caùch baát hôïp phaùp (theo quan ñieåm cuûa Hieán chöông Lieân hôïp quoác) nhaèm
xaâm phaïm ñoäc laäp chuû quyeàn, toaøn veïn laõnh thoå cuûa moät nöôùc hay daân toäc khaùc.v.v. (Töø ñieån baùch khoa
Vieät Nam ,NXB Töø ñieån baùch khoa,Haø noäi,tr. 990). Theo töø ñieån Thaùi Lan: “Xaâm löôïc” laø xaâm phaïm
baèng thaùi ñoä gaây goå, caøn quaáy. (Töø ñieån Thaùi Lan Cha-bap –rat-cha-ban-ñit-tha-ya-sa-pha (1999),tr.
959).
 - 92 -

maø theo moät soá yù kieán, hoï khoâng muoán keát thuùc sôùm – nhaèm giöõ vò theá cuûa mình
ñoái vôùi Vieät Nam [215,tr.1-25].
Ñaàu nhöõng naêm 1970 ñaõ xaûy ra nhöõng bieán ñoåi quan troïng trong heä thoáng
xaõ hoäi chuû nghóa, aûnh höôûng saâu saéc ñeán tình hình theá giôùi, xuaát phaùt töø söï ñoái
laäp, baát ñoàng giöõa Lieân Xoâ vôùi Trung Quoác. Nguyeân nhaân cuûa söï maâu thuaãn naøy
do söï ñoái laäp veà lyù töôûng vaø caùc chuû tröông lieân quan ñeán vaán ñeà bieân giôùi cuûa
hai nöôùc Lieân Xoâ vaø Trung Quoác, daãn tôùi vieäc quaân ñoäi hai nöôùc voán laø ñoàng
minh trong phe xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ xung ñoät ôû vuøng bieân giôùi soâng Ussuri, vuøng
soâng Amur vaø nhöõng vuøng bieân giôùi Taây Baéc Taân Cöông vaøo naêm 1969. Beân
caïnh ñoù, vieäc Trung Quoác chuû tröông caûi thieän quan heä vôùi Myõ vaøo naêm 1972
ñöôïc Lieân Xoâ ñaùnh giaù laø söï coá gaéng cuûa Trung Quoác trong vieäc hôïp taùc vôùi Myõ
ñeå choáng ñoái Lieân Xoâ. Töø söï ñoái laäp, choáng ñoái nhau, giöõa Trung Quoác vaø Lieân
Xoâ ñeàu thöïc hieän bao vaây, caám vaän laãn nhau [64,tr.739].
Lieân Xoâ duøng bieän phaùp bao vaây vaø môû roäng bao vaây Trung Quoác moïi
nôi, nhaát laø phía Ñoâng vaø Nam cuûa Trung Quoác ñeå taêng söùc eùp ñoái vôùi nöôùc naøy.
Trung Quoác duøng bieän phaùp ñaùp traû baèng caùch coá gaéng xaây döïng maët traän theá
giôùi ñeå choáng Lieân Xoâ, trong ñoù coù Myõ, Nhaät, Taây AÂu vaø moät soá nöôùc thuoäc theá
giôùi thöù ba. Vieäc môû roäng theá löïc cuûa Lieân Xoâ ôû nhieàu khu vöïc treân theá giôùi baèng
caùch giuùp ñôõ veà quaân söï ñeå caùc nöôùc theá giôùi thöù ba laøm caùch maïng, thay ñoåi heä
thoáng cai trò cuûa ñeá quoác, thöïc daân thaønh xaõ hoäi chuû nghóa, döôùi söï baûo trôï cuûa
Lieân Xoâ ñaõ laøm cho nhieàu cöôøng quoác (nhö: Myõ, Trung Quoác, Nhaät…) lo sôï. Caùc
nöôùc naøy muoán Myõ ñöùng ra naém vai troø laõnh ñaïo nhaèm ngaên chaën theá löïc, aûnh
höôûng cuûa Lieân Xoâ, do ñoù trong quan heä chieán löôïc quoác teá ñaõ phaân cöïc hoùa
(Polarisation of Strategic relationship), moät beân laø nhoùm choáng ñoái Lieân Xoâ do
Myõ, Trung Quoác vaø Nhaät laø truïc chính vaø moät beân laø nhoùm ñoàng minh cuûa Lieân
Xoâ goàm coù AÁn Ñoä vaø Vieät Nam.
 - 93 -

Coù nhieàu yeáu toá thuùc ñaåy söï ra ñôøi quan heä chieán löôïc phaân cöïc hoùa
(Polarisation of Strategic relationship), nhöng quan troïng nhaát laø söï phaûn öùng daây
chuyeàn ñaùp traû caùc ñoäng thaùi ñoái ngoaïi vieäc laøm cuûa hai phía [169,tr.26-27].
Ñaûng Coäng saûn Aùpganistan vôùi söï haäu thuaãn cuûa Lieân Xoâ ñaõ giaønh chính quyeàn
töø phe chính phuû daân chuû vaøo thaùng 4-1978. Tröôùc tình hình ñoù, thaùng 5-1978,
Myõ ñaõ cöû coá vaán an ninh, oâng Zbigniew Brezinski, leân ñöôøng sang Baéc Kinh ñeå
baøn baïc giaûi phaùp ñoái phoù. Tieáp ñoù, thaùng 8-1978, khi Lieân Xoâ ñöa löïc löôïng vuõ
trang cuûa mình vaøo laõnh thoå phía Baéc (Northern Territories) - laø nôi Lieân Xoâ vaø
Nhaät ñang tranh chaáp nhau veà quyeàn söû duïng - Nhaät ñaõ phaûn öùng ñaùp traû baèng caùch
kyù Hieäp öôùc hoaø bình vaø höõu nghò vôùi Trung Quoác vaøo thaùng 11 cuøng naêm.
Trong luùc quan heä Xoâ – Trung cöïc kyø caêng thaúng, thì Hieäp öôùc höõu nghò vaø
hôïp taùc giöõa Lieân Xoâ vaø Vieät Nam ñöôïc kyù keát vaøo ngaøy 3-11-1978. Ñieàu 6 cuûa
Hieäp öôùc naøy coù noäi dung cho thaáy hai beân laø ñoàng minh veà quaân söï: “Hai thaønh
vieân seõ baøn baïc vaán ñeà giöõa caùc nöôùc quan troïng do caû hai beân ñeàu coù lôïi ích
lieân quan. Trong tröôøng hôïp moät nöôùc naøo ñoù rôi vaøo muïc tieâu xaâm löôïc hoaëc bò
ñe doaï, hai thaønh vieân seõ baøn baïc vôùi nhau khaån caáp nhaèm muïc ñích loaïi tröø moái
ñe doaï vaø duøng bieän phaùp phoái hôïp cuøng nhau ñeå baûo veä hoaø bình vaø an ninh cuûa
hai nöôùc thaønh vieân.” [214,tr.110]
Ngaøy 1-1-1979 Trung Quoác vaø Myõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao
vôùi nhau treân cô sôû Myõ chaáp nhaän caét quan heä ngoaïi giao vôùi Ñaøi Loan. Ñaùp laïi,
thaùng 12-1979, Lieân Xoâ ñöa quaân ñoäi Xoâ vieát vaøo Aùpganistan, thöïc hieän khaù thaønh
coâng vieäc hoaøn thaønh muïc tieâu chính cuûa mình laø bao vaây Trung Quoác töø ba maët:
phía Nam, Baéc vaø Taây. Töø ñoù quan heä Trung - Xoâ voán ñaõ caêng thaúng laïi caøng caêng
thaúng hôn, thaäm chí Trung Quoác coøn coi Lieân Xoâ laø keû thuø soá moät.
Coù theå coi Hieäp öôùc noùi treân laø nhöõng nguyeân taéc baûo ñaûm cho Vieät Nam
ñöa caû traêm ngaøn quaân lính vaøo laät ñoå chính quyeàn Poân Poát taïi Campuchia. OÂng
 - 94 -

Dieter Heinzing, moät hoïc giaû Taây Ñöùc, ñaõ neâu muïc ñích cuûa Lieân Xoâ trong vieäc
uûng hoä Vieät Nam , ñaây laø moät phaàn cuûa chieán löôïc theá giôùi cuûa Lieân Xoâ ñeå choáng
Myõ vaø Taây Aâu, baèng caùch coá gaéng tìm ñöôøng môû roäng heä thoáng caên cöù quaân söï ôû
caùc khu vöïc treân theá giôùi : xaây döïng caên cöù haûi quaân laâu daøi taïi Vieät Nam (Cam
Ranh, Ñaø Naüng, Haûi Phoøng) vaø taïi Campuchia. Chieán löôïc theá giôùi cuûa Lieân Xoâ
coøn nhaèm baûo veä caùnh Ñoâng Nam cuûa mình. Moâng Coå, Aùpganistan vaø Vieät Nam
ñeàu coù vai troø quan troïng trong muïc tieâu chieán löôïc laø bao vaây Trung Quoác.
Nhieàu nhaø pheâ bình ôû Myõ vaø Ñoâng Nam AÙ cho raèng Hieäp öôùc höõu nghò
giöõa Lieân Xoâ vaø Vieät Nam ñaõ taïo cô sôû ñeå Vieät Nam coù ñuû khaû naêng trong vieäc
“chieám ñoùng” Campuchia, keå caû vieäc coù khaû naêng ñoái phoù vôùi söùc eùp töø beân
ngoaøi. Nhöng quan troïng hôn caû laø trong boái caûnh dieãn ra söï caïnh tranh giöõa hai
cöôøng quoác Trung Quoác vaø Lieân Xoâ trong vieäc xaùc laäp aûnh höôûng cuûa mình taïi
khu vöïc Ñoâng Nam AÙ , Lieân Xoâ ñaõ giaønh ñöôïc moät soá lôïi theá töø vieäc kyù keát Hieäp
öôùc vôùi Vieät Nam (11/1978). Theo Hieäp öôùc, Lieân Xoâ ñöôïc ñaët caên cöù quaân söï
taïi Vieät Nam, ñöôïc pheùp trang bò vuõ khí quaân trang quaân duïng (facilities) caàn
thieát cho chieán löôïc cuûa mình ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ [66,tr.181] nhö: maùy bay
TU-16 Badger, TU-142 Bear, maùy bay chieán ñaáu Mig-23… Maùy bay TU-16
Badger laø loaïi maùy bay neùm bom coù taàm hieäu quaû trung bình, coù khaû naêng chieán
ñaáu vôùi taøu treân maët nöôùc vaø taøu ngaàm trong vuøng bieån Nam Trung Quoác vaø vuøng
bieån Ñoâng Nam AÙ. Coøn maùy bay TU-142 Bear laø loaïi maùy bay trinh thaùm bí maät
bao truøm töø Philippin ñeán Singapo vaø maùy bay chieán ñaáu Mig-23 coù nhieäm vuï
baûo veä baàu trôøi. Nhöõng loaïi maùy bay naøy ñaõ coù maët thöôøng tröïc taïi Vieät Nam.
Ngoaøi ra, Lieân Xoâ coøn ñöa taøu ngaàm ñeán thöôøng tröïc taïi Vònh Cam Ranh
[171,tr.41-42], moät vò trí chieán löôïc raát quan troïng, vì ñaây laø caûng taøu nöôùc aám
duy nhaát giöõa bieån Ñoâng vaø caên cöù quan troïng ôû Chaâu AÙ cuûa Lieân Xoâ.
 - 95 -

Nhìn chung, söï giuùp ñôõ cuûa Lieân Xoâ cho Vieät Nam coù giaù trò raát lôùn veà
kinh teá vaø quaân söï. Vieän trôï veà quaân söï maø Vieät Nam nhaän ñöôïc cuûa Lieân Xoâ töø
naêm 1980 trôû ñi cuøng vôùi xu höôùng taêng leân cuûa vieän trôï veà kinh teá laø moät phaàn
raát quan troïng phaùt trieån khaû naêng cuûa Vieät Nam thöïc hieän vieäc ñoùng quaân taïi
Campuchia vaø taïo tieàm löïc cho Vieät Nam coù theå ñoái phoù vôùi söùc eùp töø beân ngoaøi,
ñoàng thôøi ñaõ taïo ñieàu kieän cho Lieân Xoâ coù maët ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ Ñaïi
töôùng Saiyut Kôtphoân cöïu Toång tö leänh quaân ñoäi Thaùi Lan nhaän ñònh raèng:
“Vieät Nam laø yeáu toá laøm cho Lieân Xoâ thöïc hieän muïc tieâu cuûa mình leân moät
böôùc nöõa, laø chieám höõu ñöôøng bieån trong khu vöïc. Vieät Nam laøm cho Lieân Xoâ coù
taàm quan troïng hôn tröôùc, trong vieäc eùp buoäc chính trò vaø taâm lyù ñoái vôùi caùc chính
phuû ôû Ñoâng Nam AÙ. Quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ trôû neân nguy hieåm hôn veà quaân söï vaø
chính trò, keå töø khi ñöôïc vieän trôï to lôùn veà quaân söï cuûa Lieân Xoâ” [54].
Ngoaøi ra coù theå noùi, vieäc Lieân Xoâ uûng hoä Vieät Nam vaøo Campuchia khoâng
phaûi chæ laø vaán ñeà giöõa Vieät Nam vaø Campuchia, maø coøn laø vaán ñeà caïnh tranh
quyeát lieät giöõa hai cöôøng quoác Trung Quoác vaø Lieân Xoâ trong vieäc tranh giaønh vaø
xaùc laäp quyeàn löïc taïi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Do ñoù, trong khi Lieân Xoâ uûng hoä Vieät
Nam, thì Trung Quoác cöïc löïc phaûn ñoái, xem Vieät Nam - voán laø moät ñoàng minh thaân
caän cuûa Trung Quoác tröôùc ñaây - laø thuø ñòch, laø “tieåu baù” ôû Chaâu AÙ.
Söï ñoái laäp giöõa Trung Quoác vaø Vieät Nam coøn xuaát phaùt töø nhöõng quan
ñieåm khaùc nhau, baát ñoàng(baét ñaàu töø nhöõng naêm 1963-1965) veà “lyù töôûng coäng
saûn”, veà con ñöôøng xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi do Lieân Xoâ khôûi xöôùng vaø vai troø
“ñöùng ñaàu” cuûa Lieân Xoâ trong phe xaõ hoäi chuû nghóa. Ngoaøi ra trong thôøi gian Myõ
gaây ra cuoäc chieán tranh ôû Vieät Nam, trong luùc nguyeän voïng cuûa Ñaûng Coäng saûn
vaø nhaân daân Vieät Nam laø mong muoán sôùm keát thuùc chieán tranh, thoáng nhaát ñaát
nöôùc, thì quan ñieåm moät soá nhaø laõnh ñaïo Baéc Kinh (keå caû Bình Nhöôõng – Baéc
Trieàu Tieân) vì quyeàn lôïi ích kyû cuûa quoác gia hoï ñaõ khoâng muoán Vieät Nam thoáng
 - 96 -

nhaát ñaát nöôùc. Hoï tính toaùn, chöøng naøo chöa keát thuùc chieán tranh, Myõ khoù coù theå
raûnh tay uy hieáp, ñe doïa Trung Quoác vaø caùc nöôùc khaùc. Hoï mong muoán Myõ sa
laày trong cuoäc chieán tranh Vieät Nam laâu hôn, toán nhieàu tieàn cuûa vaø sinh maïng
hôn vaø ñaây laø moät caùch ñeå haï uy theá , söùc maïnh cuûa Myõ. Do vaäy, giöõa Trung
Quoác vaø Vieät Nam ñaõ nhieàu laàn coù yù kieán baát ñoàng gay gaét veà vaán ñeà quan heä vaø
ñaøm phaùn vôùi Myõ [169,tr.34]. Naêm 1968 Trung Quoác pheâ phaùn vieäc Vieät Nam
chaáp nhaän ñaøm phaùn vôùi Myõ vaø neâu quan ñieåm muoán Vieät Nam giaûi quyeát soá
phaän cuoäc ñaáu tranh cuûa mình treân chieán tröôøng chöù khoâng phaûi treân baøn hoäi nghò
[32,tr.51]. Nhöng maët khaùc, Trung Quoác laïi tieán haønh chính saùch ngoaïi giao
“boùng baøn” – bieåu hieän beân ngoaøi laø vöøa uûng hoä Vieät Nam ñaùnh Myõ, vöøa thaân
thieän vôùi Myõ, ñoùn tieáp Kít-xinh-giô (coá vaán an ninh - Myõ) ñeán Baéc Kinh vaøo naêm
1971. Ñænh cao cuûa chính saùch ngoaïi giao thöïc duïng cuûa Trung Quoác, laø vieäc
Mao Traïch Ñoâng tieáp Toång thoáng Myõ Ních-xôn vaø hai beân ra Thoâng caùo Thöôïng
Haûi thaùng 2 naêm 1972 [32,tr.58]. Thoâng qua söï kieän naøy, Vieät Nam pheâ phaùn
Trung Quoác raát gay gaét veà vieäc ñieàu chænh quan heä vôùi Myõ vaø coi ñoù laø vieäc laøm
phaûn boäi Vieät Nam.
Sau khi Vieät Nam thaønh coâng trong vieäc kyù keát Hieäp ñònh Paris thaùng 1
naêm 1973, Trung Quoác ñaõ coâng khai thi haønh chính saùch thuø ñòch vôùi Vieät Nam,
keå caû baèng bieän phaùp quaân söï. Töø naêm 1973 trôû ñi Trung Quoác vaø Vieät Nam coù
vaán ñeà maâu thuaãn laõnh thoå ñöa ñeán tình hình caêng thaúng ôû bieân giôùi. Sau ñoù
Trung Quoác ñoøi quyeàn chieám ñoùng quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø quaàn ñaûo Tröôøng Sa
vaø vaøo naêm 1974, Trung Quoác chieám quaàn ñaûo Hoaøng Sa cuûa Vieät Nam luùc ñoù
do chính quyeàn mieàn Nam Vieät Nam - Nguyeãn vaên Thieäu - ñang quaûn lyù. Ñeå
ngaên chaën vieäc Trung Quoác chieám caùc ñaûo ôû Tröôøng Sa, naêm 1975, Vieät Nam
nhanh choùng cho quaân tieáp quaûn, quaûn lyù 6 ñaûo thuoäc quaàn ñaûo naøy.
 - 97 -

Thaùng 7-1976 Vieät Nam thaønh coâng trong vieäc tieán haønh thoáng nhaát ñaát
nöôùc vaø ngaøy caøng thaét chaët moái quan heä ñoàng minh vôùi Lieân Xoâ, khieán cho
Trung Quoác theâm cay cuù vaø gia taêng nhieàu chính saùch thuø ñòch vôùi Vieät Nam.
Tieâu bieåu nhaát, vaøo naêm 1978, nhöõng ngöôøi caàm quyeàn Baéc Kinh ñaõ döïng leân caùi
goïi laø “vaán ñeà naïn kieàu” ñeå môû ñaàu moät chieán dòch quy moâ coâng khai choáng Vieät
Nam, tìm moïi caùch vu caùo Vieät Nam xua ñuoåi ngöôøi Hoa ra khoûi Vieät Nam. Vieäc
ñaøm phaùn giöõa Vieät Nam vaø Trung Quoác ñöôïc toå chöùc ñeå giaûi quyeát “vaán ñeà naïn
kieàu” nhöng khoâng coù hieäu quaû. Söï thaät cuûa quaù trình caêng thaúng trong quan heä
giöõa Vieät Nam vôùi Trung Quoác laø do giôùi laõnh ñaïo Baéc Kinh thöïc hieän chính
saùch eùp ngöôøi Hoa ôû Vieät Nam ñi Trung Quoác, ñeå taïo ñieàu kieän cho Trung Quoác
chaám döùt toaøn boä vieän trôï kinh teá vaø kyõ thuaät, ruùt heát chuyeân gia vaø caùn boä kyõ
thuaät ñang coâng taùc ôû Vieät Nam veà nöôùc [32,tr.85-88].
Trong luùc quan heä Vieät Nam vaø Trung Quoác dieãn ra moät caùch khoâng suoân
seû, thì quan heä giöõa Campuchia daân chuû (do Poân Poát-Ieâng Xari laõnh ñaïo) vaø Vieät
Nam coù daáu hieäu baát ñoàng veà vaán ñeà lyù töôûng vaø chuû nghóa daân toäc, song cô baûn
laø do Trung Quoác ñaõ coâng khai uûng hoä, giuùp ñôõ nhoùm Poân Poát – Ieâng Xari. Söï
can thieäp cuûa Trung Quoác laøm cho maâu thuaãn giöõa Vieät Nam vaø nhoùm Poân Poát-
Ieâng Xari ñang laõnh ñaïo Campuchia trôû neân gay gaét. Vieät Nam quyeát ñònh ñem
quaân vaøo Campuchia laät ñoå chính phuû Poân Poát-Ieâng Xari vaøo ngaøy 25-12-1978 –
gaàn hai thaùng sau khi Vieät Nam kyù Hieäp öôùc höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi Lieân Xoâ.
Vieäc Vieät Nam ñöa quaân vaøo laät ñoå chính phuû Poân Poát – Ieâng Xari ôû
Campuchia do Trung Quoác ñôõ ñaàu, ñaõ giaùn tieáp ñaùnh moät ñoøn chí maïng vaøo söï
ngaïo maïn cuûa cöôøng quoác naøy. Ngoaøi vieäc laät ñoå chính quyeàn Poân Poát – Ieâng
Xari, quaân ñoäi Vieät Nam vôùi löïc löôïng haøng traêm ngaøn ngöôøi, goàm ñuû caùc binh
chuûng ñaõ ñoàn truù taïi Campuchia vaø giuùp ñôõ oâng Heâng Xamrin xaây döïng chính
quyeàn, quaân ñoäi... Vieät Nam ñaõ coâng khai ñöa vaøo Campuchia khoâng chæ quaân
 - 98 -

ñoäi thöôøng tröïc, coøn coù vuõ khí haïng naëng nhö xe taêng, maùy bay… Trung Quoác coi
ñaây laø haønh ñoäng “tieåu baù”,ø haï uy tín cuûa Trung Quoác treân tröôøng quoác teá. Caùc
nhaø caàm quyeàn Baéc Kinh coâng khai chæ trích “Vieät Nam môû roäng theá löïc ôû Ñoâng
Döông vaø coi Vieät Nam hieän nay laø coâng cuï cho vieäc môû roäng theá löïc cuûa Lieân
Xoâ vaøo khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø bao vaây Trung Quoác”. Khi caùc bieän phaùp keâu
goïi Vieät Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia cuõng nhö vieäc ñaøm phaùn veà caùc vaán ñeà
ñang tranh chaáp vôùi Trung Quoác khoâng coù keát quaû, ngaøy 17-2-1979, Trung Quoác
quyeát ñònh ñöa quaân ñaùnh Vieät Nam (ñöa khoaûng 600.000 quaân ñaùnh 4 tænh cuûa
Vieät Nam saùt bieân giôùi Trung Quoác) [214,tr.101].
Beân caïnh vieäc ñöa quaân tröïc tieáp ñaùnh Vieät Nam ôû bieân giôùi phía Baéc, ñeå
gaây aùp löïc vaø ngaên chaën khoâng cho Vieät Nam coù khaû naêng taêng quaân ñaøn aùp
Khmer ñoû, Trung Quoác coøn ra söùc uûng hoä quaân Khmer ñoû cuûa Poân Poát ñeå choáng
ñoái cheá ñoä Heâng Xamrin do Vieät Nam uûng hoä, keå caû hôïp taùc vôùi caùc nöôùc khaùc
ñeå choáng vieäc “chieám ñoùng” Campuchia cuûa Vieät Nam.
Nguyeân nhaân daãn ñeán söï ñoái khaùng giöõa Vieät Nam vaø taäp ñoaøn Poân Poát –
Ieâng Xari-Khieâu Xamphoân moät phaàn cuõng do taäp ñoaøn naøy döïa vaøo Trung Quoác.
Töø giöõa naêm 1975 ñeán naêm 1978 laø thôøi kyø giöõa Vieät Nam vaø Campuchia xaûy ra
vaán ñeà tranh chaáp bieân giôùi vaø moái quan heä giöõa Trung Quoác vôùi taäp ñoaøn Poân
Poát – Ieâng Xari-Khieâu Xamphoân ngaøy caøng khaêng khít, caùc nhaø laõnh ñaïo Vieät
Nam khoâng coøn söï tin töôûng vaøo giôùi laõnh ñaïo Campuchia daân chuû . Vieät Nam
cho raèng, nhöõng haønh ñoäng khieâu khích cuûa taäp ñoaøn Poân Poát – Ieâng Xari-Khieâu
Xamphoân ôû bieân giôùi Taây – Nam Vieät Nam laø do Trung Quoác “giaät daây”, chæ
ñaïo, nhaèm choáng phaù Vieät Nam. Vieät Nam coù maâu thuaãn vôùi Trung Quoác vaø tieán
haønh xaây döïng ñaát nöôùc theo ñöôøng loái xaõ hoäi chuû nghóa cuûa Lieân Xoâ, coøn
Campuchia daân chuû ñi theo ñöôøng loái xaõ hoäi chuû nghóa cuûa Trung Quoác. Töø söï
ñoái laäp, khaùc bieät veà caùc vaán ñeà neâu treân ñaõ daãn ñeán xung ñoät, buøng noå cuoäc
 - 99 -

chieán tranh bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia, töø ngaøy 4-5-1975 ñeán ngaøy 7-1-
1979.
Maëc duø sau ñoù hai nöôùc Vieät Nam vaø Campuchia cuõng tieán haønh thöông
löôïng, ñaøm phaùn, nhöng khoâng thaønh coâng. Cuoái naêm 1977, Campuchia daân chuû
tuyeân boá caét quan heä ngoaïi giao vôùi Vieät Nam, ñaåy quan heä giöõa hai nöôùc tieáp
tuïc caêng thaúng, ñoái ñòch, oâng Khieâu Xamphoân ñaõ tuyeân boá “Vieät Nam laø keû thuø
soá moät”, thay chuû nghóa ñeá quoác Myõ [169,tr.60]. Do chính saùch dieät chuûng taøn
baïo cuûa taäp ñoaøn Poân Poát töø naêm 1975 ñeán ñaàu naêm 1979 gaàn 2 trieäu ngöôøi
Campuchia bò saùt haïi daõ man. Trong haøng nguõ nhöõng ngöôøi caùch maïng
Campuchia coù söï phaân hoùa, moät boä phaän ñaõ ly khai cheá ñoä Poân Poát, thaønh laäp
chieán khu ôû moät soá tænh mieàn Ñoâng Campuchia. Thaùng 12-1978, löïc löôïng naøy
chính thöùc tuyeân boá thaønh laäp Maët traän ñoaøn keát daân toäc cöùu nöôùc Campuchia.
Maët traän ñaõ keâu goïi Vieät Nam giuùp ñôõ , keå caû giuùp ñôõ veà quaân söï ñeå laät ñoå taäp
ñoaøn Poân Poát, cöùu nhaân daân Campuchia khoûi naïn dieät chuûng.
Cuøng luùc ñoù, baát ñoàng giöõa Vieät Nam vaø Trung Quoác caøng taêng leân döõ doäi
khi oâng Poân Poát leân ñöôøng thaêm Trung Quoác vaøo thaùng 9-1977. Vieät Nam caøng
gia taêng nghi ngôø Campuchia daân chuû vaø ñaõ buoäc toäi löïc löôïng naøy laø coâng cuï
cuûa Trung Quoác trong vieäc gaây söùc eùp vaø phaù hoaïi Vieät Nam, thaäm chí coøn nhaän
ñònh phe Poân Poát – Ieâng Xari laø löïc löôïng döï bò cho Trung Quoác môû roäng theá löïc
vaøo khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Khi chieán söï ôû vuøng bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia
taêng leân döõ doäi, Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh ñöa quaân ñaùnh vaøo Campuchia ngaøy 25-
12-1978, tieán vaøo Phnoâm Peânh ngaøy 7-1-1979. Tieáp ñoù, Vieät Nam ñaõ kyù Hieäp
ñònh hoaø bình vaø hôïp taùc vôùi cheá ñoä Heâng Xamrin taïi Vieät Nam vaøo thaùng 2-
1979, trong ñoù nhaán maïnh “söï thoáng nhaát trong chieán ñaáu vaø ñöôøng loái ñi ñeán
giaûi quyeát vaán ñeà bieân giôùi vôùi nhau, keå caû xaây döïng söï thoáng nhaát vaø phoái hôïp
chuû tröông giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông” [169,tr.60-61].
 - 100 -

Vieäc thaønh laäp cheá ñoä Heâng Xomrin vaø moái quan heä ñaëc bieät nhö treân, laø
söï baûo ñaûm an ninh laõnh thoå ñoái vôùi Vieät Nam ôû bieân giôùi phía Taây Nam. Chính
phuû Heâng Xomrin vôùi 3 nhaø laõnh ñaïo chuû choát : OÂng Heâng Xamrin giöõ chöùc vuï
Chuû Tòch, oâng Chia Xim giöõ chöùc vuï Chuû tòch Quoác Hoäi vaø oâng Hun Sen giöõ chöùc
vuï Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao (thay oâng Peân Xoâ Van, baét ñaàu töø
thaùng 12-1981) caû ba nhaân vaät ñeàu laø UÛy vieân Boä chính trò theo thöù töï nhaát, nhì,
ba. Khi Vieät Nam ñöa quaân vaøo thuû ñoâ Phnoâm Peânh, laøm chuû Campuchia, ña soá
löïc löôïng binh lính Khmer ñoû troán chaïy vaø ñoàn truù taïi caùc caên cöù ôû vuøng bieân giôùi
phía Taây Baéc giaùp vôùi laõnh thoå Thaùi Lan.
Phaùi Campuchia ñaáu tranh choáng vieäc “chieám ñoùng” cuûa Vieät Nam goàm
coù 3 löïc löôïng quan troïng: phe Campuchia daân chuû (hoaëc Khmer ñoû) do oâng Poân
Poát vaø oâng Khieâu Xamphoân laõnh ñaïo vôùi löïc löôïng khoaûng 40.000 ngöôøi, ñaët caên
cöù ôû vuøng Panoâm Kavan vaø phía Taây tænh Batambong gaàn bieân giôùi Thaùi Lan;
Phe Maët traän giaûi phoùng nhaân daân Khmer (Khmer people’s National Liberation
Front – KPNLF ) do oâng Son San laõnh ñaïo coù löïc löôïng khoaûng 4.000 ngöôøi, phe
Maët traän daân toäc vì ñoäc laäp, trung laäp vaø hoaø bình Campuchia do oâng Noâroâñoâm
Xihanuùc laõnh ñaïo. Hai phe sau coù caên cöù ôû vuøng phía Taây Campuchia, gaàn bieân
giôùi Thaùi Lan. Moät phaàn löïc löôïng vuõ trang Khmer chieán ñaáu vôùi Vieät Nam vaø
chính theå Heâng Xamrin traø troän trong caùc traïi tò naïn vuøng bieân giôùi Thaùi Lan –
Campuchia, hay noùi caùch khaùc, moät phaàn löïc löôïng Campuchia choáng ñoái Vieät
Nam vaø Heâng Xamrin ñaõ chaïy ñeán bieân giôùi Thaùi Lan ñeå cuûng coá, xaây döïng löïc
löôïng, roài quay laïi chieán ñaáu.
Chính vì theá maø Vieät Nam cho raèng Thaùi Lan saün saøng cho phe choáng ñoái
ôû Campuchia duøng bieân giôùi Thaùi Lan laøm nôi troán traùnh vaø coá thuû choáng laïi löïc
löôïng Vieät Nam – Heâng Xamrin. Neáu khoâng coù caùc löïc löôïng Campuchia phía
ñoái laäp ñaët caên cöù chieán ñaáu ôû vuøng bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia, thì vieäc oån
 - 101 -

ñònh tình hình Campuchia cuûa Vieät Nam seõ deã daøng thuaän lôïi hôn nhö lôøi phaùt
bieåu cuûa oâng Noâroâñoâm Xihanuùc traû lôøi phoûng vaán ngaøy 24-12-1982 taïi New
York:
“Vieäc quyeát ñònh cuoái cuøng veà töông lai cuûa Campuchia ôû treân chieán
tröôøng, nôi ngöôøi Khmer phía ñoái laäp buoäc loøng phaûi ñaáu tranh vôùi Vieät Nam cho
ñeán ngaøy thaéng lôïi. Vieät Nam nhaän thöùc raát roõ ñieàu ñoù, baét buoäc cuûa Vieät Nam
phaûi truy queùt löïc löôïng Campuchia ñoái laäp cho heát. Chöøng naøo löïc löôïng ñoái laäp
ôû Campuchia coøn toàn taïi, thì Campuchia vôùi cheá ñoä Heâng Xamrin ñöôïc Vieät Nam
uûng hoä - khoâng ñuû tö caùch laø moät quoác gia thaønh vieân trong coäng ñoàng theá giôùi
hoaëc cô quan Lieân Hieäp Quoác ñöôïc”[169,tr.65-66].
Nhö ñaõ noùi, vaán ñeà baát ñoàng giöõa Lieân Xoâ vôùi Trung Quoác, söï ñoái laäp
giöõa Trung Quoác vôùi Vieät Nam vaø söï ñoái laäp giöõa Vieät Nam vaø phe Poân Poát laø
nhöõng nguyeân nhaân ñöa ñeán vieäc Vieät Nam quyeát ñònh ñöa quaân vaøo Campuchia
suoát thôøi gian 10 naêm, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam.
2.3.2. Chính saùch cuûa Thaùi Lan thôøi kyø ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân ñoái vôùi
Vieät Nam sau khi Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia
Ñaàu nhöõng naêm 1980 Thaùi Lan phaûi ñoái dieän vôùi tình traïng khoù khaên veà
chính trò vaø kinh teá, keå caû vaán ñeà ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi. Trong nöôùc, chính phuû
Thaùi Lan phaûi ñoái phoù vôùi söï gia taêng hoaït ñoäng cuûa Ñaûng coäng saûn Thaùi Lan.
Beân ngoaøi, chính phuû Thaùi Lan cho raèng söï ñe doaï cuûa Vieät Nam, theo doïc
ñöôøng bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia do vieäc quaân ñoäi Vieät Nam hieän dieän ôû
Campuchia, tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán neàn an ninh cuûa Thaùi Lan.
Chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan thôøi gian naøy coù ñaëc ñieåm bao quaùt
(Omni – Directions) vaø phöùc taïp. Thaùi Lan chuù troïng moái quan heä vôùi caùc cöôøng
quoác vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ôû caùc khu vöïc treân theá giôùi vaø thieát laäp quan heä
 - 102 -

vôùi nhieàu nöôùc, môû roäng quan heä veà moïi maët keå caû kinh teá, vaên hoaù vaø ngoaïi
giao.
Trong nhöõng naêm 1980 – 1988, thôøi kyø chính phuû do Preâm Tinsulanoân laøm
Thuû töôùng, giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan nhaän thöùc moái ñe doïa töø beân ngoaøi, xuaát phaùt
töø Vieät Nam laø cöïc kyø nguy hieåm. Vieät Nam lieân tuïc môû roäng aûnh höôûng cuûa
mình ôû Laøo vaø vieäc ñöa quaân ñoäi vaøo Campuchia, tröïc tieáp uy hieáp Thaùi Lan,
laøm cho laõnh ñaïo Thaùi Lan lo laéng laø Vieät Nam seõ môû roäng theá löïc vaøo mieàn
Ñoâng Baéc Thaùi Lan. Vì vaäy Thaùi Lan tieán haønh “chính saùch ngoaïi giao nhaán
maïnh “ an ninh” (Security – Oriented) vôùi ñaëc ñieåm bao quaùt (Omni –
directions) ñeå tìm kieám ñoàng minh nhaèm choáng laïi vieäc môû roäng theá löïc cuûa Vieät
Nam do Lieân Xoâ uûng hoä.
Vieäc Lieân Xoâ uûng hoä Vieät Nam veà chính trò, kinh teá vaø quaân söï ñeå ñoåi laïi
vieäc söû duïng caùc caên cöù quaân söï Vieät Nam ôû Vònh Cam Ranh vaø Ñaø Naüng laøm
cho söùc maïnh quaân söï cuûa Lieân Xoâ ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ phaùt trieån maïnh meõ
trong nhöõng naêm 1980. Taøu ngaàm vaø taøu chieán cuûa Lieân Xoâ thöôøng xuyeân coù maët
ôû caùc caûng vaø caên cöù quaân söï noùi treân. Maùy bay do thaùm TU – 95 cuûa Lieân Xoâ bay
töø caên cöù quaân söï Vlañivoâxtoác ñeán tuùc tröïc taïi Ñaø Naüng vaø thöïc thi nhieäm vuï trong
khu vöïc naøy. Ngoaøi ra maùy bay neùm bom cuûa Lieân Xoâ coøn thöôøng xuyeân ñeán taäp
keát taïi caùc caên cöù quaân söï cuûa Vieät Nam ñeå tieáp theâm nhieân lieäu. Hai caên cöù quaân
söï cuûa Vieät Nam ñaõ trôû thaønh caên cöù quaân söï khu vöïc Thaùi Bình Döông cuûa Lieân
Xoâ, tröïc tieáp ñe doïa neàn an ninh cuûa Thaùi Lan, caùc nöôùc trong khoái nöôùc ASEAN
vaø caùc nöôùc trong khu vöïc Vieãn Ñoâng, keå caû Nhaät. Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit
Saveâtsila (thôøi gian ñoù oâng giöõ chöùc Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan) keå raèng:
“ASEAN lo laéng raát nhieàu veà vieäc hôïp taùc giöõa Lieân Xoâ vôùi Vieät Nam keå
caû aûnh höôûng ñeán neàn an ninh cuûa ASEAN. Vieäc chieán haïm khu vöïc Thaùi Bình
Döông cuûa Lieân Xoâ coù maët ôû vuøng bieån Ñoâng Nam AÙ, do Vieät Nam taïo ñieàu kieän
 - 103 -

thuaän lôïi, laøm cho Lieân Xoâ coù khaû naêng ñe doïa vaø duøng söùc maïnh vôùi caùc nöôùc
trong khu vöïc naøy. Bieåu hieän thích duøng söùc maïnh cuûa Lieân Xoâ theå hieän roõ töø
vieäc “xaâm löôïc” Aùpganistan vaø baén rôi maùy bay cuûa haøng khoâng Haøn Quoác,
trong ñoù coù nhöõng haønh khaùch Thaùi Lan” [69].
Töø naêm 1980 trôû ñi, Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân leân caàm quyeàn cuõng laø
thôøi kyø Lieân Xoâ coù vai troø chi phoái ôû Ñoâng Nam AÙ, ñoàng thôøi quan heä Thaùi Lan –
Lieân Xoâ suùt giaûm nhieàu. Giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan cho raèng ngoaøi vieäc uûng hoä Vieät
Nam “chieám ñoùng” Campuchia, uy hieáp laõnh thoå cuûa Thaùi Lan, Lieân Xoâ coøn
coù nhieàu haønh vi ñe doïa neàn an ninh Thaùi Lan. Cuï theå, sau ngaøy 30-10-1980, Ñaïi
Töôùng Preâm Tinsulanoân – Thuû töôùng Chính phuû - ñi thaêm Trung Quoác veà, Lieân
Xoâ ñaõ ñöa moät ñoäi taøu vôùi soá löôïng 4 chieác, goàm coù taøu chôû maùy bay Minsk, taøu
tuaàn tra Epetropavlofsk, taøu Letuchky vaø taøu do thaùm Ddeflextor, chaïy vaøo vuøng
vònh Thaùi Lan caùch tænh Rayong vaø Satahip 100 daëm – ñaây laø nhöõng khu vöïc khai
thaùc daàu vaø khí ñoát cuûa Thaùi Lan. Theo baùo caùo cuûa Cuïc Thuûy saûn Thaùi Lan,
nhöõng ñoäi taøu noùi treân ñaõ ñi thaúng ñeán baùn ñaûo “Kra” mieàn Nam Thaùi Lan,
nhöng phía Lieân Xoâ khoâng thoâng baùo muïc ñích ñoäi taøu cuûa mình ñang hoaït ñoäng
treân vuøng bieån Thaùi Lan [78,tr.535-555]. Chính phuû Thaùi Lan ñaõ phaûn öùng quyeát
lieät. Ñaïi Töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila leänh cho Cuïc tröôûng chính trò môøi ñaïi söù
Lieân Xoâ thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan ñeán ñeå hoûi muïc ñích cuûa ñoäi taøu noùi treân vaø
thoâng baùo cho Lieân Xoâ bieát söï lo ngaïi cuûa chính phuû vaø daân Thaùi Lan vôùi vaán ñeà
naøy, nhaéc nhôû tröôøng hôïp sau naøy neáu taøu Lieân Xoâ chaïy vaøo vuøng bieån Thaùi Lan
phaûi thoâng baùo cho chính phuû Thaùi Lan bieát tröôùc.
Khoâng chæ gaây ra nhöõng lo ngaïi cho Thaùi Lan veà maët quaân söï, Lieân Xoâ coøn
tieán haønh nhöõng hoaït ñoäng tình baùo . Naêm 1983, löïc löôïng an ninh Thaùi Lan phaùt
hieän vaø baét giöõ oâng Victor Barisam, nhaân vieân ñaïi söù quaùn Lieân Xoâ, can toäi “hoaït
ñoäng giaùn ñieäp, ñe doïa tình hình an ninh Thaùi Lan”.
 - 104 -

Nhöõng ñoäng thaùi naøy cuûa Lieân Xoâ ñoái vôùi Thaùi Lan, töø vieäc uûng hoä Vieät
Nam ñöa quaân vaøo Campuchia ñeán vieäc cho taøu chieán hoaït ñoäng taïi vuøng bieån
Thaùi Lan, “hoaït ñoäng giaùn ñieäp” cuûa nhaân vieân ñaïi söù quaùn Lieân Xoâ…khieán cho
giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan ngaøy caøng gia taêng nhaän thöùc veà söï ñe doïa cuûa Lieân Xoâ
ñoái vôùi neàn an ninh Thaùi Lan [155].
Chính phuû Thaùi Lan ñaõ kieân trì thöïc hieän “chính saùch ngoaïi giao höôùng
ñeán “ an ninh” (Security – Oriented) vôùi ñaëc ñieåm bao quaùt (Omni – directions)
ñeå tìm kieám ñoàng minh nhaèm ngaên chaën vieäc môû roäng theá löïc cuûa Vieät Nam vaø
Lieân Xoâ. Cuõng chính vì lyù do ñoù, quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Trung Quoác ñaõ gia
taêng söï gaàn guõi , nhaát laø sau khi Vieät Nam ñöa quaân vaøo Campuchia thaùng 12-
1978 vaø Trung Quoác gaây ra cuoäc chieán tranh nhaèm “daïy cho Vieät Nam moät baøi
hoïc”.
Vieäc Trung Quoác gaây chieán vôùi Vieät Nam ôû vuøng bieân giôùi saùt vôùi Trung
Quoác khoâng chæ laø söï tröøng phaït Vieät Nam tröïc tieáp, maø ñaây coøn laø haønh ñoäng
ñaùp traû cuûa Trung Quoác ñoái vôùi Lieân Xoâ moät caùch giaùn tieáp. Vieäc tröøng phaït vôùi
yù nghóa nhö theá ñaõ trôû thaønh moät nguyeân nhaân khieán cho Thaùi Lan hôïp taùc vôùi
Trung Quoác chaët cheõ hôn [170,tr.3], tuy nhöõng ñieàu naøy khieán phía Vieät Nam raát
baát bình.
Töø söï baát bình treân, coäng vôùi söï truù nguï cuûa taøn quaân Khmer ñoû treân vuøng
bieân giôùi Thaùi Lan-Campuchia, Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh ñöa quaân taán coâng vaøo
bieân giôùi Thaùi Lan taïi laøng Noânmacmuøn, huyeän Taphaya, tænh Prachinburi
[158,tr.3-27] ngaøy 23-24 thaùng 6 naêm 1980. Trong cuoäc ñuïng ñoä giao tranh giöõa
quaân ñoäi Vieät Nam vaø Thaùi Lan, lính Thaùi Lan thieät maïng vaøi chuïc ngöôøi. Tình
hình naøy khieán cho giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan caøng tin raèng Vieät Nam laø moái ñe doïa
nguy hieåm nhaát ñoái vôùi neàn an ninh cuûa ñaát nöôùc.
 - 105 -

Trong nhöõng naêm 1980 – 1988, Vieät Nam vaø quaân ñoäi nhaân daân
Campuchia ñaõ ñöa löïc löôïng quaân ñoäi taán coâng phe choáng ñoái ôû vuøng bieân giôùi
Thaùi Lan-Campuchia , aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán an ninh Thaùi Lan vaø caû taøi saûn
cuûa daân chuùng Thaùi Lan [153,tr.238-268]. Theo caùc nguoàn thoâng tin töø phía Thaùi
Lan, thaùng 1-1981, löïc löôïng Vieät Nam – Campuchia tieán vaøo saâu 500 meùt taïi
laøng Sañeng, huyeän Taphaya, tænh Prachinburi vaø ñuïng ñoä vôùi lính Thaùi Lan laøm
cho lính Thaùi Lan cheát 2 ngöôøi, bò thöông 1 ngöôøi. Ngaøy 3-1-1981, Vieät Nam coøn
baén baèng vuõ khí naëng vaøo laõnh thoå Thaùi Lan, keát quaû laøm cho nhaø chöùc traùch vaø
nhaân daân thieät maïng 10 ngöôøi [153,tr.236-3-243].
Ngaøy 17-2-1982 löïc löôïng Vieät Nam – Campuchia ñaõ xaâm phaïm vaøo ñaát
Thaùi Lan taïi laøng Xaptari, xaõ Pañoâng, huyeän Poângnamron, tænh Chanthaburi,
ñuïng ñoä vôùi löïc löôïng coâng an bieân giôùi laøm thieät maïng 5 ngöôøi. Trong naêm
1982, ñaõ xaâm phaïm bieân giôùi Thaùi Lan vaø baén suùng lôùn vaøo bieân giôùi Thaùi Lan
nhieàu laàn [153,tr.243-245].
Ngaøy 31-1-1983 Vieät Nam - Campuchia ñöa löïc löôïng quaân ñoäi taán coâng
traïi tò naïn Campuchia ôû ñoái dieän laøng Nongchan, huyeän Taphaya tænh
Prachinburi, laøm chaùy toaøn boä nhaø cöûa vaø beänh vieän, daân Campuchia thieät maïng
vaø bò thöông soá löôïng lôùn. Khoaûng 23.000 ngöôøi Campuchia troán vaøo ñaát Thaùi
Lan. Trong ñôït taán coâng naøy, quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ baén suùng lôùn vaøo laõnh thoå
Thaùi Lan laøm cho moät soá daân Thaùi Lan thieät maïng vaø bò thöông nhieàu ngöôøi, moät
soá nhaø cöûa bò hö hoûng[153,tr.245-247].
Ngaøy 26-3-1984 Vieät Nam - Campuchia chuyeån löïc löôïng taäp kích vaøo traïi
tò naïn ñoái dieän laøng Samroângkieät, huyeän Khun Han, tænh Sisakeât laøm cho haøng
ngaøn daân do Khmer ñoû kieåm soaùt ôû bieân giôùi Campuchia phaûi thaùo chaïy vaøo tò
naïn treân ñaát Thaùi Lan. Ngoaøi ra, löïc löôïng Vieät Nam (khoaûng moät tieåu ñoaøn) coøn
tieán vaøo bieân giôùi Thaùi Lan taïi vuøng nuùi Phaphalai, ñuïng ñoä vôùi lính Thaùi Lan
 - 106 -

laøm thieät maïng 7 ngöôøi vaø bò thöông moät soá, phía Vieät Nam cuõng bò thieät haïi
töông ñöông [153,tr.247-252].
Ngaøy 5-11-1984 quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ taäp kích vaøo moät ñoàn caûnh saùt bieân
giôùi soá 239, laøng Ta Veâng , huyeän Buaseât, tænh Surin, laøm cho Thaùi Lan thieät
maïng 18 ngöôøi, bò thöông 34 ngöôøi. Tieáp ñoù, ngaøy 18-11-1984, 5 lính Vieät Nam
ñaõ taäp kích ngöôøi taûn cö taïi laøng Nong Chan vaø ñuïng ñoä vôùi löïc löôïng chính phuû
lieân quaân 3 beân, lieân tieáp nhieàu ngaøy, laøm cho ngöôøi taûn cö Campuchia bò thöông
62 ngöôøi, thieät maïng 6 ngöôøi, traïi tò naïn bò phaù huûy, laøm cho 22.262 ngöôøi daân
Campuchia phaûi taûn cö vaøo bieân giôùi Thaùi Lan [153,tr.251].
Trong khoaûng thaùng 2 ñeán ñaàu thaùng 3 – 1985, quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ tieán
haønh nhieàu cuoäc taäp kích vôùi quy moâ lôùn vaøo taøn quaân Khmer ñoû, daân Campuchia
taûn cö vaø caùc ñoäi quaân ñoàn truù cuûa Thaùi Lan doïc vuøng bieân giôùi Thaùi Lan –
Campuchia. Ngaøy 20-2-1985, Vieät Nam baén suùng lôùn vaøo ñieåm quan saùt cuûa lính
Thaùi Lan taïi ñoài soá 347 , huyeän Ban Kuoät, tænh Buriram laøm cho lính Thaùi Lan
thieät maïng 3 ngöôøi vaø moät soá bò thöông naëng.
Töø ngaøy 5 ñeán ngaøy 10 thaùng 3 naêm 1985, quaân ñoäi Vieät Nam lieân tuïc baén
suùng lôùn vaø tieán vaøo bieân giôùi Thaùi Lan taïi huyeän Sangkla, tænh Surin laøm cho
nhieàu daân Thaùi Lan (treân 7.500 ngöôøi) phaûi laùnh naïn tôùi vuøng an toaøn, 3 cö daân
thieät maïng, phaù huûy 40 caên nhaø vaø 1 ngoâi tröôøng.
Ngaøy 11-3-1985 quaân ñoäi Vieät Nam taäp kích caên cöù cuûa oâng Noâroâñoâm
Xihanuùc trong vuøng Campuchia vaø ñaõ laán vaøo bieân giôùi Thaùi Lan taïi huyeän
Sangkla, tænh Surin, ñuïng ñoä vôùi lính Thaùi Lan, keát quaû laøm 11 lính Thaùi Lan
thieät maïng, bò thöông 68 ngöôøi, vaø maát tích 3 ngöôøi [153,tr.254-255].
Töø cuoái naêm 1984 ñeán ñaàu naêm 1985, quaân ñoäi Vieät Nam – Campuchia ñaõ
tieán ñaùnh vaø laøm chuû nhieàu vuøng caên cöù cuûa löïc löôïng Maët traän giaûi phoùng quoác
gia cuûa nhaân daân Khmer döôùi söï laõnh ñaïo cuûa oâng Son San. Ngoaøi ra, quaân ñoäi
 - 107 -

Vieät Nam cuõng tieán haønh tieâu dieät löïc löôïng cuûa Son San, khi löïc löôïng naøy luøi
saâu vaøo trong bieân giôùi Thaùi Lan, daãn ñeán haøng traêm ngaøn ngöôøi daân Campuchia
(trong ñoù coù caû taøn quaân Khmer ñoû) phaûi troán vaøo vuøng laõnh thoå bieân giôùi cuûa
Thaùi Lan ñeå tò naïn. Nhöõng haønh ñoäng quaân söï cuûa Vieät Nam taïo neân söï lo laéng
cho caùc nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan vaø caùc nöôùc uûng hoä phía choáng ñoái Campuchia vaø
Vieät Nam. Caùc nhaø chöùc traùch cao caáp cuûa Thaùi Lan ñi thò saùt hieän tröôøng, nhö
ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân ñaõ ñeán thaêm binh lính taïi bieân giôùi huyeän Sangkla vaø
huyeän Kap Sông, tænh Surin ngaøy 22-3-1985, oâng cho raèng: “Vieät Nam coù duïng yù
laán vaøo trong bieân giôùi Thaùi Lan thaät söï. Thaùi Lan seõ baûo veä ñoäc laäp, chuû quyeàn
vaø toaøn veïn laõnh thoå cuûa mình , bôûi hieän nay, ñaõ coù toång coäng 19 nöôùc cuøng leân
aùn Vieät Nam xaâm phaïm chuû quyeàn cuûa Thaùi Lan”19.
Vieäc Vieät Nam tieán vaøo vuøng laõnh thoå bieân giôùi cuûa Thaùi Lan, tröôùc heát
nhaèm muïc ñích truy ñuoåi taøn quaân Khmer ñoû ruùt vaøo bieân giôùi Thaùi Lan, ngoaøi
ra, coøn vì Vieät Nam cho raèng phía Thaùi Lan choáng ñoái cheá ñoä Heâng Xamrin
baèng caùch baén suùng vaøo tænh Batambong. Daàu sao, veà phía Thaùi Lan, vieäc Vieät
Nam taán coâng vaøo khu vöïc bieân giôùi Thaùi Lan ñaõ laøm gia taêng söï nghi ngôø cuûa
Thaùi Lan vôùi Vieät Nam. Ñaïi Töôùng Athít Kamlangeâc khaúng ñònh: “Keå caû Vieät
Nam vaø Heâng Xamrin ñeàu khoâng coù yù ñònh toát vaø söï xaâm phaïm bieân giôùi khoâng
phaûi tình côø, maø laø moät söï truy ñuoåi lính Poân Poát theo keá hoaïch” [202].
Trong khi moái quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ngaøy caøng dieãn ra caêng
thaúng, nhieàu luùc töôûng chöøng nguy cô chieán tranh giöõa hai nöôùc coù theå xaûy ra,
nhöng treân thöïc teá ñieàu ñaùng tieác ñoù ñaõ khoâng xaûy ra, bôûi vì Boä Ngoaïi giao Thaùi
Lan ñaõ phaùt huy cao ñoä vai troø cuûa mình trong vieäc ñeà ra nhöõng chính saùch keàm
cheá tình hình moät caùch coù hieäu quaû. Khi ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan töø chöùc

19
Ví duï nhö Myõ, UÙc, Nhaät, Singapo, Malaysia, Pakistan, Phaùp, Turkey, Trung Quoác, Inñoâneâxia, Philippin,
Belgium, Yugoslavia.
 - 108 -

Thuû töôùng, Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân, Tö leänh quaân ñoäi kieâm Thöù Tröôûng Boä
noäi vuï leân giöõ chöùc Thuû Töôùng vaø thaønh laäp chính phuû laõnh ñaïo ñaát nöôùc töø
thaùng 3-1980 ñeán naêm 1988 – toång coäng thôøi gian treân 8 naêm. Nhìn chung, chính
phuû döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân cho thaáy vai troø trong vieäc
hoaïch ñònh chính saùch ñoái ngoaïi vôùi Vieät Nam, trong ñoù nhaán maïnh an ninh quoác
gia vaø tìm kieám ñoàng minh nhaèm ngaên chaën vieäc “môû roäng theá löïc cuûa Vieät Nam
do Lieân Xoâ uûng hoä”. Tuy nhieân trong thôøi kyø naøy, vieäc hình thaønh chính saùch ñoái
ngoaïi ñoù coøn ñöôïc chi phoái bôûi moät nhoùm laõnh ñaïo ôû Boä Ngoaïi giao vaø caùc toå
chöùc coù lieân quan veà an ninh. Tröôùc ñaây, trong thôøi kyø Thuû Töôùng Krieângsac
Chamanan, Boä Ngoaïi giao khoâng coù vai troø trong vieäc quy ñònh chính saùch ngoaïi
giao, nhöng vai troø Boä Ngoaïi giao döôùi thôøi Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila
laõnh ñaïo ñaõ ñöôïc cuûng coá ñeå trôû thaønh cô quan coù vai troø quan troïng trong vieäc
hoaïch ñònh vaø tieán haønh söï phoái hôïp chính saùch ngoaïi giao vôùi caùc toå chöùc. OÂng
Sit Saveâtsila coù kinh nghieäm veà thoâng tin, ngoaøi ra coøn ñöôïc söï tin töôûng cuûa Thuû
töôùng neân ñaõ laøm cho Boä Ngoaïi giao coù vai troø thöïc söï trong vieäc hình thaønh
chính saùch ngoaïi giao trong thôøi gian naøy.
2.3.3. Hoaït ñoäng ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam sau khi ñöa quaân vaøo
Campuchia
Hoaït ñoäng ngoaïi giao cuûa Vieät Nam sau khi ñöa quaân vaøo Campuchia coù
muïc ñích chính laø thuyeát phuïc caùc nöôùc chaáp nhaän vieäc Vieät Nam gôûi löïc löôïng
quaân ñoäi vaøo laät ñoå chính phuû Poân Poát laø vieäc laøm chính ñaùng, hôïp ñaïo lyù, theå
theo yeâu caàu cuûa Maët traän ñoaøn keát daân toäc cöùu nöôùc Campuchia.
Moät dieãn ñaøn quan troïng maø Vieät Nam söû duïng trong hoaït ñoäng chính trò
cuûa mình laøm cho dö luaän quoác teá hieåu vaán ñeà Campuchia theo caùch nghó cuûa
Vieät Nam, ñoù laø toå chöùc hoäi nghò Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Ñoâng Döông haøng
naêm, ñöôïc toå chöùc laàn ñaàu vaøo ngaøy 5-7-1980. Taïi hoäi nghò naøy, Vieät Nam neâu
 - 109 -

lyù do giaûi thích raèng söï can thieäp cuûa Vieät Nam ôû Ñoâng Döông laø chính ñaùng vaø
Vieät Nam tin töôûng vaøo vieäc laøm chính nghóa cuûa mình, ñoàng thôøi coâng khai neâu
ñaây laø moät “nhieäm vuï thieâng lieâng”. Vieät Nam vì “nghiaõ vuï” quoác teá vaø “söù
meänh lòch söû” “phaûi giuùp Campuchia”. Vieäc Vieät Nam ñaùnh chieám Campuchia
laät ñoå phe Khmer ñoû chính laø ngaên chaën vieäc môû roäng quyeàn cai trò, baù quyeàn cuûa
Trung Quoác” [60,tr.137] vaø Vieät Nam ñaõ khaúng ñònh quan ñieåm nhö theá suoát thôøi
gian qua.
Vieät Nam ñaõ söû duïng hoäi nghò ba nöôùc Ñoâng Döông laøm dieãn ñaøn cuûa mình
veà vaán ñeà Campuchia. Chæ trong hai naêm, töø thaùng 1-1981 ñeán thaùng 7-1984 ñaõ coù
taùm cuoäc hoäi nghò ba nöôùc Ñoâng Döông ñöôïc toå chöùc[145,tr.1/2-9/1],[153,tr.181-
184].
Hoäi nghò ngaøy 28-1-1981 ñeà nghò môû cuoäc hoäi nghò caáp khu vöïc giöõa khoái
Ñoâng Döông vôùi ASEAN ñeå baøn baïc vaán ñeà hoøa bình vaø hôïp taùc , hoäi nghò Ñoâng
Nam AÙ, khoâng baøn baïc vaán ñeà Campuchia vôùi caùc nöôùc ASEAN, coøn vieäc ruùt quaân
Vieät Nam ra khoûi Campuchia seõ thöïc hieän khi nguy cô töø Trung Quoác chaám döùt.
Taïi Hoäi nghò ngaøy 14-6-1981, Vieät Nam tuyeân boá saün saøng kyù hieäp öôùc
song phöông vôùi Trung Quoác ñeå thieát laäp hoøa bình vaø söï oån ñònh vuøng bieân giôùi
Vieät – Trung. Vieät Nam töø choái khoâng coâng nhaän vaø tham döï hoäi nghò caùc nöôùc
veà vaán ñeà Campuchia theo nghò quyeát Lieân hieäp quoác vaø ñeà nghò môû hoäi nghò caáp
khu vöïc giöõa caùc nöôùc Ñoâng Döông vôùi ASEAN taïi thuû ñoâ Rangoon. Vieäc ruùt
moät phaàn quaân ñoäi ra khoûi Campuchia seõ ñöôïc thöïc hieän khi coù söï baûo ñaûm hoøa
bình vaø oån ñònh vuøng bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia.
Hoäi nghò ngaøy 16-2-1982 ñeà nghò ba nöôùc Ñoâng Döông cuøng baøn baïc vôùi
ASEAN tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp, caû song phöông hoaëc ña phöông ñeå tìm caùch giaûi
quyeát vaán ñeà hoøa bình trong khu vöïc. Vieät Nam khaúng ñònh raèng, seõ tieáp tuïc ôû
 - 110 -

Campuchia ñeán khi nguy cô ñe doïa töø Trung Quoác vaø nhoùm caùc nöôùc thuø ñòch
khoâng coøn.
Hoäi nghò ngaøy 7-7-1982 ñeà nghò ruùt moät soá quaân Vieät Nam ra khoûi
Campuchia trong thaùng 7-1982 vaø xem xeùt ruùt moät soá binh lính, böôùc tieáp theo
phuï thuoäc vaøo thaùi ñoä ñaùp öùng cuûa phía Thaùi Lan. Vieät Nam vaãn khaúng ñònh nhö
cuõ, seõ ruùt quaân toaøn boä khi nguy cô ñe doaï cuûa Trung Quoác chaám döùt vaø nhaán
maïnh söï caàn thieát toå chöùc vuøng phi quaân söï giöõa bieân giôùi Thaùi Lan –
Campuchia. Vieät Nam coøn ñeà nghò neáu chöa saün saøng toå chöùc vuøng phi quaân söï
ñöôïc thì phaûi toå chöùc vuøng an toaøn döôùi söï giaùm saùt cuûa quoác teá, khoâng cho löïc
löôïng caùc nöôùc, keå caû xaây döïng caùc traïi taûn cö ôû trong khu vöïc ñoù. Vieät Nam khaúng
ñònh khoâng chaáp nhaän vai troø cuûa Lieân hieäp quoác trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà
Campuchia vaø khaúng ñònh nhöõng nguyeân taéc cuõ ñeå giaûi quyeát vaán ñeà khu vöïc do
caùc nöôùc trong khu vöïc töï giaûi quyeát.
Taïi Hoäi nghò ngaøy 21-2-1983, Vieät Nam khaúng ñònh seõ ruùt quaân ra khoûi
Campuchia khi moái ñe doïa töø Trung Quoác chaám döùt, khoâng söû duïng Thaùi Lan
laøm caên cöù choáng ñoái Campuchia. Khi quoác teá chaám döùt söï uûng hoä Poân Poát vaø
nhoùm choáng ñoái khaùc ôû Campuchia, Vieät Nam seõ ruùt moät soá binh lính ra khoûi
Campuchia.
Hoäi nghò ngaøy 20-7-1983 saün saøng xem xeùt ñeà nghò cuûa Thaùi Lan veà vaán
ñeà chaám döùt söï caêng thaúng ôû bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia. Vieät Nam leân aùn
Thaùi Lan tìm kieám nguoàn lôïi töø vaán ñeà ngöôøi tò naïn Campuchia. Vieät Nam coøn
khaúng ñònh neân baøn baïc giöõa caùc nöôùc Ñoâng Döông vôùi ASEAN moät caùch voâ
ñieàu kieän, saün saøng nhaän ñeà nghò cuûa ASEAN veà vaán ñeà khu vöïc hoøa bình, oån
ñònh vaø trung laäp trong Ñoâng Nam AÙ, laø cô sôû ñeå thaûo luaän, thieát laäp khu vöïc hoøa
bình vaø oån ñònh trong khu vöïc vaø chæ trích ñeà nghò cuûa ASEAN yeâu caàu Vieät
Nam ruùt binh lính ra caùch bieân giôùi Thaùi Lan 30 km.
 - 111 -

Taïi Hoäi nghò ngaøy 29-2-1984 Vieät Nam ñeà nghò giaûi quyeát vaán ñeà khu vöïc
Ñoâng Nam AÙ nhö sau :
- Ñaøm phaùn giöõa caùc nöôùc ASEAN vaø ba nöôùc Ñoâng Döông vôùi nhoùm coù
lieân quan ñeå ruùt taát caû quaân nöôùc ngoaøi ra khoûi khu vöïc.
- Ñaøm phaùn giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông vôùi Trung Quoác ñeå ruùt taát caû
binh lính Vieät Nam ra khoûi Campuchia song song vôùi vieäc chaám döùt
nguy cô ñe doïa töø Trung Quoác, chaám döùt duøng ñaát Thaùi Lan laøm caên cöù
thöïc hieän caùc yù ñoà choáng ñoái ba nöôùc Ñoâng Döông.
- Ñaøm phaùn giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông vôùi Thaùi Lan veà an ninh treân cô
sôû bình ñaúng vaø xaây döïng vuøng an ninh treân bieân giôùi Thaùi Lan –
Campuchia.
- Ñaøm phaùn giöõa caùc nöôùc ASEAN vôùi ba nöôùc Ñoâng Döông, traùnh
khoâng ñeå tình hình môû roäng, daãn ñeán maâu thuaãn caêng thaúng.
Hoäi nghò ngaøy 2-7-1984, ngaøy 18-1 vaø ngaøy 16-8-1985: trong 3 laàn hoäi
nghò naøy khoâng coù vaán ñeà môùi so vôùi nhöõng ñeà nghò tröôùc. Vieät Nam khaúng ñònh
quan ñieåm nhö tröôùc laø mong muoán laø baïn toát vôùi Thaùi Lan vaø saün saøng ñaøm
phaùn vôùi Thaùi Lan ñeå kyù keát hieäp öôùc treân 5 nguyeân taéc, khaúng ñònh ñeà nghò toå
chöùc cuoäc hoäi nghò giöõa caùc nöôùc ñeå baøn baïc caùc vaán ñeà lieân quan ñeán hoøa bình
vaø söï oån ñònh ôû Ñoâng Nam AÙ. Vieät Nam coøn noùi ñeán vieäc ruùt quaân töøng ñôït moät
ra khoûi Campuchia vaø seõ ruùt heát toaøn boä trong naêm 1990.
Quan ñieåm cuûa Vieät Nam veà vaán ñeà Campuchia ngoaøi vieäc theå hieän qua
caùc dieãn ñaøn hoäi nghò Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao ba nöôùc Ñoâng Döông, coøn thoâng
qua caùc hoaït ñoäng ngoaïi giao nhö : ñi thaêm caùc nöôùc ASEAN ñeå thuyeát phuïc caùc
nöôùc naøy coâng nhaän vieäc laøm chính nghóa cuûa mình taïi Campuchia – phaùi ñoaøn
do oâng Nguyeãn Cô Thaïch, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao daãn ñaàu. OÂng Nguyeãn Cô
Thaïch nhaän nhieäm vuï thay oâng Nguyeãn Duy Trinh ngaøy 7-2-1980 vaø baét ñaàu ñi
 - 112 -

thaêm caùc nöôùc khoái ASEAN nhö : Malaysia, Thaùi Lan vaø Inñoâneâxia v.v… Sau ñoù
oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñeán thaêm Thaùi Lan töø ngaøy 17-23 thaùng 5 naêm 1980 vaø taïi
ñaây oâng tuyeân boá :
“Vieät Nam vaø Thaùi Lan laø nöôùc laùng gieàng gaàn guõi, coù quan heä laâu ñôøi vaø
luoân coù nguyeän voïng tha thieát vôùi ñoäc laäp toå quoác vaø chuû quyeàn ñaát nöôùc vaø coù
nguyeän voïng xaây döïng Ñoâng Nam AÙ laø vuøng hoøa bình vaø oån ñònh. Vieäc phaùi ñoaøn
Vieät Nam ñeán thaêm nöôùc Thaùi Lan laàn naøy laø nhaèm hoã trôï vieäc xaây döïng söï hieåu
bieát toát ñeïp laãn nhau, xaây döïng vaø phaùt trieån quan heä tình baïn toát ñeïp vaø hôïp taùc
laâu daøi giöõa Vieät Nam – Thaùi Lan gia taêng vì lôïi ích cuûa nhaân daân hai nöôùc vaø söï
uûng hoä hoøa bình an ninh trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø cuûa theá giôùi”.
OÂng Nguyeãn Cô Thaïch cuøng ñoaøn ñaõ gaëp Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit
Saveâtsila, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan taïi Boä Ngoaïi giao ngaøy 19-5-1980.
Sau khi keát thuùc cuoäc hoäi ñaøm, oâng Arun Phanuphoâng, Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao
coâng boá thoâng tin quan troïng lieân quan ñeán vaán ñeà Campuchia coù noäi dung laø
“ caû hai beân baøy toû yù kieán thaúng thaén, tuy suy nghó khaùc nhau. Phía Vieät Nam
xem vaán ñeà Campuchia lieân quan ñeán maâu thuaãn vôùi Trung Quoác, coøn phía Thaùi
Lan xem vaán ñeà döôùi goùc ñoä khoâng ñuïng chaïm vaøo chuyeän noäi boä nöôùc khaùc vôùi
nguyeän voïng mong ñöôïc giaûi quyeát vaán ñeà naøy baèng ñöôøng loái chính trò vaø hoøa
bình. Caû hai beân coù hai ñieåm gioáng nhau : Thöù nhaát, caû hai mong muoán khu vöïc
naøy coù hoøa bình vaø oån ñònh ; Thöù hai, caû hai coù yù ñònh baøn baïc tieáp vaán ñeà cuøng
quan taâm ñeå hieåu nhau vaø taêng cöôøng hôïp taùc” [153,tr.150].
Trong chuyeán ñi thaêm caùc nöôùc ASEAN, oâng Nguyeãn Cô Thaïch noùi seõ
phaán ñaáu ñeå caùc nöôùc trong khoái ASEAN thaáy ñöôïc muïc ñích chính nghóa trong
vieäc ñöa quaân vaøo Campuchia cuûa Vieät Nam vaø ñeà nghò caùc nöôùc coâng nhaän
chính phuû Heâng Xomrin do Vieät Nam uûng hoä. Vieät Nam coøn cuûng coá nieàm tin
cuûa caùc nöôùc ñoái vôùi Vieät Nam baèng nhöõng lôøi höùa heïn vôùi ASEAN. Vôùi Thaùi
 - 113 -

Lan, Vieät Nam cam keát traùnh ñuïng ñoä vaø toân troïng chuû quyeàn Thaùi Lan. Ngaøy
21-6-1980, oâng Nguyeãn Cô Thaïch coù maët ôû Jakata, chính thöùc thaêm Inñoâneâxia
vaø ñaõ coâng boá: “Neáu Vieät Nam tieáp tuïc ñaùnh löïc löôïng lính Poân Poát tieán vaøo Thaùi
Lan, vieäc laøm ñoù raát deã, nhöng Vieät Nam khoâng laøm” [106].
Sau söï kieän oâng Nguyeãn Cô Thaïch, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam
tuyeân boá nhaán maïnh ôû Inñoâneâxia raèng seõ traùnh ñuïng ñoä vôùi Thaùi Lan, chæ 2 ngaøy
sau ñoù, ngaøy 23-6-1980, löïc löôïng quaân ñoäi Vieät Nam – Heâng Xomrin goàm 2 ñaïi
ñoäi ñaõ ñaùnh vaøo laøng Noânmacmuøn, tænh Prachinburi, ñoát nhaø cöûa vaø ñuïng ñoä döõ
doäi vôùi löïc löôïng Thaùi Lan. Chính phuû Thaùi Lan cho raèng vôùi vieäc laøm naøy, Vieät
Nam vi phaïm nghieâm troïng chuû quyeàn cuûa Thaùi Lan. Söï kieän naøy cho thaáy phía
Vieät Nam coù veû nhö ñaõ phôùt lôø ñi cam keát cuûa mình, xaâm phaïm veà nguyeân taéc quan
heä giöõa hai quoác gia coù chuû quyeàn vaø nguyeân taéc cuûa Hieán chöông Lieân hieäp quoác
[138]. Quan heä Thaùi Lan -Vieät Nam voán ñaõ caêng thaúng, thì söï kieän Noânmacmuøn,
ngaøy 23-6-1980 caøng laøm cho tình hình caêng thaúng hôn; quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ
ñuïng ñoä vôùi lính Thaùi Lan nhieàu laàn theo doïc bieân giôùi Thaùi Lan– Campuchia.
Söï phaân tích quan ñieåm cuûa Vieät Nam veà vaán ñeà Campuchia theå hieän taïi
caùc hoäi nghò Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao ba nöôùc Ñoâng Döông vaø caùch tieán haønh
ñôn phöông suoát trong nhöõng naêm 1980 cho thaáy Vieät Nam luoân giöõ laäp tröôøng
kieân ñònh veà vaán ñeà Campuchia, do ñoù laøm cho tình hình khoâng coù böôùc caûi thieän
ñaùng keå, nhaát laø Vieät Nam ñaõ khoâng chaáp nhaän ñaøm phaùn vaán ñeà Campuchia
trong khuoân khoå cuûa Lieân Hieäp Quoác. Ñoàng thôøi, Vieät Nam cuõng kieân quyeát
khoâng chaáp nhaän cho nhoùm Khmer ñoû ñaøm phaùn vaø laäp luaän hieåm hoïa töø Trung
Quoác laø ñieàu kieän duy nhaát cho vieäc Vieät Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia… Ñaïi
töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila cho raèng ,Vieät Nam khoâng thieän chí trong vieäc
giaûi quyeát vaán ñeà Campuchia vaø vaãn giöõ laäp tröôøng cuõ [70,tr.59].
 - 114 -

Cuoái thôøi kyø caàm quyeàn cuûa Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân, nhöõng naêm 1985,
1986, Vieät Nam coù quan ñieåm meàm deûo hôn, do tình hình quan heä giöõa caùc
cöôøng quoác ñaõ coù nhöõng thay ñoåi, nhaát laø moái quan heä giöõa Trung Quoác vaø Lieân
Xoâ ñaõ coù söï caûi thieän. Cuøng luùc ñoù Vieät Nam phaûi ñoái maët vôùi cuoäc khuûng hoaûng
kinh teá xaõ hoäi traàm troïng nhaát trong lòch söû. Cuoäc khuûng hoaûng ñaõ ñaåy Vieät Nam
vaøo tình theá cöïc kyø khoù khaên, ñôøi soáng nhaân daân trong nöôùc thieáu ñoùi trieàn mieân
do söï duy trì voâ lyù chính saùch “bao caáp” vaø söï gia taêng chi phí quaân söï, huy ñoäng
söùc ngöôøi söùc cuûa cho vieäc ñoùng quaân taïi Campuchia vaø ñoái phoù vôùi Trung
Quoác. Trong khi ñoù, veà maët ngoaïi giao, Vieät Nam haàu nhö töï “ñoùng cöûa” vôùi taát
caû caùc nöôùc – ngoaïi tröø Lieân Xoâ vaø moät soá nöôùc ñoàng minh vôùi Lieân Xoâ.
Quaù trình “ñoåi môùi” ôû Vieät Nam dieãn ra do nhieàu nhaân toá . Tröôùc heát, ñoù
laø söï kieän qua ñôøi ñoät ngoät cuûa vò laõnh ñaïo cao nhaát – Toång Bí thö Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam Leâ Duaån – moät vò laõnh ñaïo luoân chuû tröông thaân vôùi Lieân Xoâ suoát
töø nhöõng naêm 1960 ñeán 1980, cuõng laø moät nhaân vaät chuû tröông “giöõ vöõng” moái
quan heä ngoaïi giao cuûa Vieät Nam ñoái vôùi Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa
vaø phong traøo khoâng lieân keát. Söï kieän naøy ñöôïc xem nhö moät daáu moác trong tieán
trình ñoåi môùi veà chính saùch ngoaïi giao cuûa Vieät Nam, noùi rieâng, ñoåi môùi toaøn
dieän ñaát nöôùc Vieät Nam, noùi chung. Ñuùng nhö moät nhaø nghieân cöùu cuûa Vieät Nam
ñaõ phaûn aùnh: “Ngaøy 14-7-1986 Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam ñaõ baàu ñoàng chí Tröôøng Chinh laøm Toång Bí thö Ban chaáp haønh
Trung öông Ñaûng, thay ñoàng chí Leâ Duaån môùi töø traàn. Cuoäc ñaáu tranh giöõa baûo
thuû, trì treä vôùi caùch nghó caùch laøm môùi dieãn ra gay gaét tröôùc ñoù cô baûn ñöôïc giaûi
quyeát, tö duy ñoåi môùi hình thaønh vaø thaéng theá” [34,tr.26]. Thaùng 12-1986, Ñaïi
hoäi VI cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ tuyeân boá chính saùch ñoåi môùi. Khi coù tín
hieäu roõ raøng töø phía Vieät Nam veà vaán ñeà ruùt quaân Vieät Nam ra khoûi Campuchia,
phía Thaùi Lan do Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit Saveâsila ñaõ phaùt bieåu:
 - 115 -

“Vieäc oâng Nguyeãn Vaên Linh, Toång bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ
phaùt bieåu “caû traêm ngöôøi bò gieát taïi Campuchia laø ñieàu maø chuùng ta khoâng caàn,
chuùng ta caàn ñöa hoï veà nhaø ñeå cuøng nhau xaây döïng laïi ñaát nöôùc, chuùng ta ñaõ söû
duïng moät soá tieàn lôùn trong quaân söï laø moät söï tieâu hao cuûa chuùng ta”[71].
Toâi (Sit Saveâtsila) mong raèng oâng Nguyeãn Vaên Linh coù khaû naêng laøm cho
oâng Nguyeãn Cô Thaïch thaáy vaán ñeà Campuchia nhö oâng thaáy, neáu hoï coù khaû
naêng laøm ñöôïc, hoï seõ khieán cho ngöôøi Thaùi Lan coù khaû naêng giao löu, tieáp xuùc
ñöôïc. Nhö toâi ñaõ töøng phaùt bieåu, laø vieäc chieám ñoùng Campuchia cuûa Vieät Nam laø
ñieàu khoù khaên nhaát ñoái vôùi quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam. Ngay sau khi ngöôøi
Vieät Nam cuoái cuøng ra khoûi Campuchia, toâi seõ ñi Haø Noäi ñeå noái laïi quan heä baïn
beø giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam nhö tröôùc khi xaûy ra söï kieän thaùng 12-1978” [71].
2.3.4. AÛnh höôûng cuûa “Vaán ñeà Campuchia” ñoái vôùi quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam
2.3.4.1.Thaùi Lan thi haønh chính saùch laøm baïn vôùi caùc nöôùc
Do moái quan heä hôïp taùc toaøn dieän giöõa Vieät Nam vaø Lieân Xoâ, nhaát laø vieäc
Lieân Xoâ söû duïng caên cöù taïi vònh Cam Ranh vaø Ñaø Naüng, caøng laøm cho Thaùi Lan
nghi ngôø vaø caûm thaáy khoâng an toaøn trong theá chieán löôïc cuûa Lieân Xoâ vaø Vieät
Nam. Do ñoù, Thaùi Lan ñaõ coá gaéng ñeo ñuoåi chính saùch ngoaïi giao laøm baïn vôùi
caùc nöôùc, hôïp taùc bình ñaúng vôùi caùc nöôùc trong khoái ASEAN trong vieäc giaûi
quyeát vaán ñeà Vieät Nam ñoùng quaân taïi Campuchia. Nhöõng chính saùch ngoaïi giao
cuûa Thaùi Lan trong thôøi kyø naøy ñeàu höôùng ñeán muïc tieâu gia taêng aùp löïc ñeå Vieät
Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia.
Xuaát phaùt töø muïc tieâu aáy, neân Thaùi Lan gia taêng aùp löïc veà chính trò ñeå Vieät
Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia thoâng qua dieãn ñaøn Lieân Hieäp Quoác, cuøng vôùi
vieäc trôï giuùp tích cöïc cho caùc löïc löôïng choáng ñoái, keå caû söï hôïp taùc vôùi caùc cöôøng
quoác Myõ, Trung Quoác vaø Nhaät ñeå taêng cöôøng söùc maïnh cho Thaùi Lan. Nhöõng
ñoäng thaùi ngoaïi giao, chính trò naøy laø nhaèm gaây aùp löïc buoäc Vieät Nam phaûi giaûm
 - 116 -

söï uûng hoä Heâng Xamrin vaø ruùt quaân ra khoûi Campuchia, ñoàng thôøi taïo cô hoäi ñöa
Vieät Nam quay sang ñaøm phaùn ñeå cuøng nhau giaûi quyeát vaán ñeà.
Trong thôøi kyø chính phuû Preâm Tinsulanoân, Thaùi Lan ñaõ thaûo luaän raát nhieàu
veà vaán ñeà Vieät Nam “chieám ñoùng” Campuchia vôùi caùc nöôùc ASEAN khaùc, xuaát
phaùt töø nhaän thöùc lôïi ích tröïc tieáp cuûa Thaùi Lan veà an ninh. Töø söï kieän taïi laøng
Noânmacmuøn do quaân ñoäi Vieät Nam taäp kích bieân giôùi Thaùi Lan20. Chính phuû
nöôùc naøy ñaõ yeâu caàu hôïp taùc vôùi ASEAN vôùi tö caùch toå chöùc khu vöïc vaø trong
khuoân khoå moái quan heä song phöông cuûa Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc thaønh vieân. Kieán
nghò cuûa ASEAN veà vaán ñeà naøy ñöôïc söï uûng hoä cuûa ña soá caùc thaønh vieân cuûa
Lieân Hieäp Quoác töø 91 nöôùc trong naêm 1979, taêng leân 114 nöôùc naêm 1985.
Ngoaøi ra Thaùi Lan vaø khoái ASEAN ñaõ uûng hoä chính phuû Campuchia bò
Vieät Nam laät ñoå xaây döïng “chính phuû lieân hôïp Khmer 3 beân” goàm coù Campuchia
daân chuû (CGDK) do oâng Khieâu Xamphoân laõnh ñaïo, nhoùm Maët traän giaûi phoùng
quoác gia cuûa daân Khmer (KPNLF) do oâng Son San laõnh ñaïo vaø nhoùm Maët traän
quoác gia vì ñoäc laäp, trung laäp, hoøa bình vaø hôïp taùc Campuchia (FUNCINPEC) do
oâng Noâroâñoâm Xihanuùc ñöùng ñaàu 21 . Ñeå môû roäng söï uûng hoä caû trong noäi boä
Campuchia vaø treân dieãn ñaøn cuûa caùc nöôùc, hôn theá nöõa coøn ñi ñeán toå chöùc hoäi

20
Töø söï kieän binh lính Vieät Nam taäp kích bieân giôùi Thaùi Lan ngaøy 23 thaùng 6 naêm 1980, taïi Hoäi nghò Boä
tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN taïi Cuala Laêmpô (Malaysia) thaùng 6 naêm 1980,
ñaõ taäp trung leân aùn Vieät Nam , nhö oâng Teânggu Amud Riaunñin, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Malaysia noùi
raèng, vieäc laøm cuûa Vieät Nam chæ roõ Vieät Nam laø ngöôøi hieáu chieán keå caû ñe doïa ñoái vôùi hoøa bình vaø an
ninh cuûa caùc nöôùc taïi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Coøn oâng Racharattanam Phoù Thuû töôùng Singapo noùi raèng laø
nhöõng lôøi höùa cuûa laõnh ñaïo Vieät Nam ñeàu khoâng thaät tình vaø khoâng tin ñöôïc...
21
Baùo Matichoân, Coâng trình nghieân cöùu trong tröôøng hôïp Vieät Nam ñaû kích Thaùi Lan,ra ngaøy 30 thaùng 6
naêm 1980. Vieät Nam thöôøng buoäc toäi Thaùi Lan cho phe Khmer choáng ñoái cö truù vuøng bieân giôùi Thaùi Lan,
trang bò vuõ khí cho hoï ñeå gaây chieán taïi Campuchia vaø hôïp taùc vôùi Trung Quoác göûi quaân trang quaân bò
qua ñaát Thaùi Lan vaøo Campuchia ñeå uûng hoä khoái Khmer choáng ñoái. Vieäc Vieät Nam buoäc toäi Thaùi Lan döõ
doäi nhö vaäy moät phaàn do Thaùi Lan ñaõ chuyeån daân Campuchia veà nöôùc. Ñuïng ñoä theo doïc bieân giôùi
Campuchia – Thaùi Lan laøm cho treân moät traêm ngaøn ngöôøi di cö vaøo Thaùi Lan trôû thaønh moät gaùnh naëng
cho Thaùi Lan. Vì vaäy Thaùi Lan thöïc hieän chính saùch chuyeån daân cö naøy veà nöôùc nhöng Vieät Nam khoâng
muoán Thaùi Lan laøm ñieàu naøy do hoï ña soá laø nhöõng ngöôøi choáng ñoái chính phuû Heâng Xamrin do Vieät Nam
uûng hoä. Vieät Nam muoán xaây döïng söï oån ñònh baèng caùch nhanh choùng queùt saïch phe choáng ñoái.
 - 117 -

nghò quoác teá veà vaán ñeà Campuchia (International conference on Kampuchea) töø
ngaøy 13 ñeán ngaøy 17 thaùng 7 naêm 1981 taïi New York, goàm 79 nöôùc tham döï
ñeå tìm giaûi phaùp cho vaán ñeà Campuchia theo ñöôøng loái cuûa Thaùi Lan vaø ASEAN.
Tuy nhieân taïi dieãn ñaøn Lieân Hieäp Quoác “vaán ñeà Campuchia” do ASEAN neâu ra
khoâng giaønh ñöôïc soá phieáu uûng hoä caàn thieát. Khoái phong traøo khoâng lieân keát
(NAM) uûng hoä ñeà nghò cuûa Vieät Nam - Lieân Xoâ coâng nhaän chính phuû Heâng
Xamrin caàm quyeàn thöïc teá (de facto) ôû Campuchia neân Lieân Hieäp Quoác cuoái
cuøng phaûi ra nghò quyeát mang tính thoûa hieäp laø ñeå troáng gheá cuûa Campuchia ôû
Lieân Hieäp Quoác töø naêm 1980 ñeán taän naêm 1993, khi tình hình nöôùc naøy ñöôïc giaûi
quyeát oån ñònh.
Ngoaøi söï hôïp taùc vôùi ASEAN, Thaùi Lan coøn gia taêng moái quan heä vôùi
Myõ, gaây söùc eùp cho Vieät Nam. Töø naêm 1975 Myõ ñaõ giaûm vai troø cuûa mình vaø ruùt
ra khoûi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, vaø khi Thaùi Lan ñöa “Vaán ñeà Campuchia” ra coâng
luaän quoác teá, vaø ñeà nghò Myõ coù söï quan taâm, thì ngaøy 1-3-1979, oâng Richard
Holdbruk, Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao Myõ lieàn coâng boá tröôùc Quoác hoäi Myõ quan
ñieåm cuûa chính phuû Jimmy Carter, raèng: Myõ seõ khoâng döïa vaøo vaán ñeà naøy (vaán
ñeà Campuchia) vì lôïi ích cuûa Myõ khoâng bò aûnh höôûng tröïc tieáp [195,tr.44]. Maëc
daàu vaäy , oâng Carter cuõng ñaõ chuyeån ñaïn döôïc cuûa Myõ coøn laïi töø thôøi chieán tranh
Vieät Nam cho Thaùi Lan, toång coäng 11.3 trieäu USD , thieát bò quaân söï nhö xe taêng,
maùy bay vaø vuõ khí choáng xe taêng ñaõ göûi ngay sang Thaùi Lan theo yeâu caàu cuûa
chính phuû nöôùc naøy [80,tr.29]
Thôøi kyø oâng Ronald Reagan leân laøm Toång thoáng Myõ( 1981-1989) tình
hình chieán söï ôû Campuchia vaãn coøn caêng thaúng. Myõ coi khu vöïc Chaâu AÙ -Thaùi
Bình Döông coù taàm quan troïng vôùi lôïi ích cuûa Myõ vaø lôïi ích cuûa Myõ ôû Ñoâng
Nam AÙ phuï thuoäc söï uûng hoä cuûa Thaùi Lan vôùi cöông vò “nöôùc tieàn tuyeán” (Front-
line state) , do ñoù Myõ coù nghóa vuï vôùi Thaùi Lan theo Hieäp öôùc Manila kyù naêm
 - 118 -

1954 vaø Tuyeân boá chung Thanat - Rusk (Tharat - Rusk Joint Communique) kyù
naêm 1962. Quan heä Thaùi Lan – Myõ thôøi kyø chính phuû Preâm Tinsulanoân cuõng
chính laø thôøi kyø oâng Reagan ñaåy maïnh chuû tröông choáng ñoái coäng saûn Lieân Xoâ.
Myõ quay laïi thaét chaët quan heä vôùi Thaùi Lan veà maët an ninh vaø quaân söï , giuùp ñôõ
veà quaân trang quaân bò, keå caû toå chöùc caùc cuoäc taäp traän chung vôùi Thaùi Lan mang
teân Hoå mang vaøng ( Gold Cobra ) töø naêm 1982 vaø coøn baùn maùy bay F16 coù coâng
naêng cao cho Thaùi Lan. Hôn nöõa, Myõ coøn gia taêng söï giuùp ñôõ veà quaân söï cho
Thaùi Lan leân gaáp ñoâi, töø 48 trieäu USD naêm 1980 leân 107 trieäu USD naêm 1985.
Ngoaøi ra, Myõ coøn gaây aùp löïc veà kinh teá tröïc tieáp vôùi Vieät Nam, xieát chaët bao vaây
caám vaän baèng caùch caám caùc coâng ty cuûa Myõ buoân baùn vôùi Vieät Nam , keå caû hôïp
taùc vôùi ASEAN ngöng caáp voán giuùp ñôõ Vieät Nam theo khung Lieân Hieäp quoác vaø
veà vieän trôï qua cô quan Löông thöïc vaø Noâng nghieäp (FAO). Treân dieãn ñaøn chính
trò quoác teá, caïnh tranh chieán löôïc giöõa Myõ vaø Lieân Xoâ gay gaét khieán cho Myõ
phaûi tìm caùch trieät tieâu aûnh höôûng cuûa Lieân Xoâ trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, vì
vaäy Myõ uûng hoä maïnh meõ laäp tröôøng cuûa Thaùi Lan keâu goïi gaây söùc eùp ñoøi Vieät
Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia [169,tr.152-153].
Quan heä giöõa Trung Quoác – Thaùi Lan cuõng gia taêng do truøng hôïp lôïi ích
trong vieäc ngaên chaën Vieät Nam môû roäng theá löïc. Söï hôïp taùc quaân söï giöõa Thaùi
Lan vaø Trung Quoác goàm caû ñöôøng loái chieán löôïc vaø cung caáp quaân trang quaân bò.
Veà maët chieán löôïc, Thaùi Lan keâu goïi Trung Quoác chaám döùt vieäc uûng hoä ñaûng
Coäng saûn Thaùi Lan, thoûa thuaän vôùi Trung Quoác duøng con ñöôøng vaän chuyeån vuõ
khí cho caùc nhoùm Khmer choáng ñoái . Trong thöïc teá Trung Quoác cuõng ñaõ giaûm söï
giuùp ñôõ Ñaûng Coäng saûn Thaùi Lan , chaám döùt hoaït ñoäng cuûa Ñaøi phaùt thanh tieáng
noùi nhaân daân vì ñaây laø cô quan ngoân luaän ñaû kích chính phuû Thaùi Lan cuûa phía
Coäng saûn. Nhaø chöùc traùch Thaùi Lan raát haøi loøng veà söï hôïp taùc cuûa Trung Quoác.
Vì vaäy Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân ñaõ coù chuyeán ñi thaêm Trung Quoác vaøo thaùng
 - 119 -

10-1980. Laõnh ñaïo Trung Quoác khaúng ñònh, seõ uûng hoä vaø giuùp ñôõ Thaùi Lan neáu
ñaát nöôùc naøy bò Vieät Nam xaâm löôïc [53,tr.288-289]. Ngoaøi ra Thaùi Lan coøn ñoàng
yù giuùp Trung Quoác chuyeån vuõ khí cho nhoùm Khmer ñoû choáng ñoái Vieät Nam, vaø
tieáp theo ñoù Trung Quoác ñaõ taêng cöôøng giuùp nhoùm Son San vaø nhoùm Xihanuùc .
Söï hôïp taùc veà quaân trang quaân bò ñöôïc thöïc hieän döôùi hai hình thöùc: giuùp ñôõ veà
quaân trang quaân bò theo kieåu vieän trôï khoâng hoaøn laïi vaø baùn vuõ khí vôùi giaù höõu
nghò. Naêm 1985 Trung Quoác ñaõ giao moät soá phaùo lôùn 130 mm cho Thaùi Lan vaø
2 naêm tieáp theo Thaùi Lan ñaõ mua nhieàu loaïi vuõ khí cuûa Trung Quoác nhö xe taêng
I-69-II, xe xích vaän chuyeån, xe boïc theùp vaø ñaët haøng tieáp 6 taøu chieán Phiket loaïi
Jianghu töø Trung Quoác.
Phía Nhaät cuõng uûng hoä Thaùi Lan veà chính trò , ngoaïi giao vaø vieän trôï veà
kinh teá cho Thaùi Lan caû hình thöùc khoâng hoaøn laïi laãn cho vay. Nhaät uûng hoä Thaùi
Lan, moät maët vì thöïc hieän theo cam keát hôïp taùc giöõa Myõ – Taây AÂu – Nhaät
trong chieán löôïc treân theá giôùi, maët khaùc ñeå ngaên chaën vieäc môû roäng theá löïc cuûa
Lieân Xoâ . Nhaät hôïp taùc vôùi Thaùi Lan vaø ASEAN ñeå theå hieän söï phaûn ñoái haønh
ñoäng cuûa Vieät Nam vaø cheá ñoä Heâng Xamrin ,keå caû gaây aùp löïc ñoái vôùi Vieät Nam
veà kinh teá. Ñieàu naøy ñaõ taïo thuaän lôïi cho Thaùi Lan trong vieäc thöïc hieän chuû
tröông coâ laäp vaø gaây aùp löïc buoäc Vieät Nam phaûi quay laïi ñaøm phaùn ruùt quaân ra
khoûi Campuchia.
2.3.4.2.Quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo vaø nhaân daân Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam
Vieäc Vieät Nam “chieám ñoùng Campuchia” vaø coù aûnh höôûng chi phoái Laøo
do caû hai nöôùc coù bieân giôùi chung vôùi Thaùi Lan , cuõng nhö vieäc Vieät Nam “xaâm
phaïm bieân giôùi” vaø ñuïng ñoä vôùi lính Thaùi Lan ôû laøng Noânmacmuøn, tænh
Prachinburi thaùng 6-1980 laøm cho laõnh ñaïo Thaùi Lan xem “Vieät Nam laø nguy cô
ñoái vôùi neàn an ninh cuûa ñaát nöôùc” vaø nghi ngaïi Vieät Nam seõ xaâm löôïc Thaùi Lan.
Giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan trong thôøi kyø naøy keå töø Thuû töôùng Ñaïi töôùng Preâm
 - 120 -

Tinsulanoân ñeán Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila laø
nhöõng ngöôøi thuoäc giôùi quaân söï ñeàu coù cuøng quan ñieåm cho raèng : “Luùc naøo phía
Vieät Nam coøn coù löïc löôïng quaân söï ôû Campuchia, luùc aáy Thaùi Lan coøn bò ñe doïa
maát an ninh”[76,tr.50-57]. Caùc vò naøy nhaán maïnh vieäc Vieät Nam ñe doïa neàn an
ninh cuûa Thaùi Lan , vì vaäy chính phuû Thaùi Lan ñaõ leänh cho Boä Ngoaïi giao ban
haønh “ Saùch Traéng” phoå bieán cho nhaân daân vaø göûi ñeán ñaïi söù quaùn cuûa caùc nöôùc ,
keå caû ñaïi söù ñaëc meänh toaøn quyeàn cuûa caùc nöôùc thöôøng tröïc taïi Lieân Hieäp quoác,
cho thaáy “nguy cô ñe doïa cuûa Vieät Nam” vaø giaûi thích söï thaät veà chuyeän bình
lính Vieät Nam xaâm löôïc ñaát nöôùc Thaùi Lan taïi laøng Noânmacmuøn ngaøy 23-24
thaùng 6 naêm 1980. Vieäc in “ Saùch Traéng ” laø ñeå cho nhaân daân vaø caùc nöôùc hieåu
roõ tình hình nhaèm 3 muïc tieâu sau ñaây :
Thöù nhaát : Coâng boá tröôùc dö luaän theá giôùi vieäc Vieät Nam xaâm phaïm laõnh
thoå Thaùi Lan taïi laøng Noânmacmuøn , huyeän Taphaya, tænh Prachinburi. Thöù hai :
Ñeà phoøng nguy cô coù theå xaûy söï vieäc töông töï nhö vaäy trong töông lai , ñe doïa
ñeán chuû quyeàn vaø cuoäc soáng hoøa bình cuûa Thaùi Lan, khi coøn quaân ñoäi nöôùc ngoaøi
ôû Campuchia vaø cho ñeán khi chöa giaûi quyeát veà vaán ñeà chính trò. Thöù ba : Ñeå
nhöõng ngöôøi quan taâm thaáy hình aûnh ñaày ñuû veà vaán ñeà Campuchia coù aûnh höôûng
ñeán an ninh cuûa Thaùi Lan vaø cuûa khu vöïc naøy [94].
Vieäc coâng boá “saùch traéng” hôi chaäm treã , taïo ñieàu kieän cho Vieät Nam ñaû
kích Thaùi Lan theâm moät laàn nöõa vì Vieät Nam cho raèng : Sôû dó Thaùi Lan xuaát baûn
Saùch Traéng chaäm laø do Thaùi Lan coá gaéng tìm baèng chöùng nhöng coøn yeáu ñeå döïng
chuyeän , baèng chöùng ñöa ra sai leäch vaø maâu thuaãn vôùi thöïc teá ñeå buoäc toäi Vieät Nam
[85]. Tröôøng hôïp naøy, Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan giaûi thích laïi raèng söï chaäm treã trong
vieäc coâng boá “saùch traéng” laø do truïc traëc veà in aán, khoâng lieân quan ñeán vaán ñeà coá
gaéng neù traùnh vaø bòa ñaët .
 - 121 -

Quan ñieåm coi Vieät Nam laø nguy cô ñe doïa neàn an ninh cuûa Thaùi Lan
khoâng chæ ôû toaøn caûnh lôùn cuûa vaán ñeà “nöôùc Vieät Nam laø nguy cô ñe doaï an
ninh”. Trong thôøi kyø chính phuû Preâm Tinsulanoân, Thaùi Lan coøn xem vaán ñeà
ngöôøi Vieät Nam di cö sang Thaùi Lan laø nguy cô ñoái vôùi an ninh trong nöôùc nhö
tröôøng hôïp “gaùi Vieät Nam di cö ôû tænh Uboânrathani coá gaéng xin ñaêng kyù keát hoân
vôùi ngöôøi Thaùi Lan naêm 1982”. Tröôùc ñoù coù moät thöïc teá ñaùng chuù yù laø töø naêm
1950-1959, ñaõ coù 87 tröôøng hôïp keát hoân giöõa ngöôøi Vieät Nam vaø Thaùi Lan
[67,tr.127], moät con soá quaù ít vì ñaây laø thôøi gian ñang dieãn ra caùc cuoäc ñaøm phaùn veà
vaán ñeà daân Vieät Nam taûn cö, ñöa hoï trôû veà mieàn Baéc Vieät Nam, ña soá ngöôøi Vieät
Nam bieát ñieàu naøy neân caùc cuoäc hoân nhaân vôùi ngöôøi Thaùi Lan laø khaù hieám hoi. Khi
vieäc hoài höông cuûa ngöôøi Vieät Nam buoäc phaûi chaám döùt töø naêm 1964, thì chính phuû
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, laáy lyù do khoâng ñaûm baûo an toaøn trong vieäc chuyeân
chôû cö daân luùc ñang xaûy ra chieán tranh giöõa Myõ vaø mieàn Baéc Vieät Nam khoâng thi
haønh tieáp keá hoaïch naøy. Ngöôøi Vieät Nam khoâng bieát chaéc thôøi ñieåm hoài höông neân
töø ñoù baét ñaàu suy nghó vieäc ñònh cö laâu daøi taïi Thaùi Lan, do hoï ñaõ cö truù ôû ñaây vaøi
chuïc naêm nay. Moät caùch ñeå hoï coù khaû naêng cö truù taïi Thaùi Lan laâu daøi, ñoù laø phaûi
nhaäp quoác tòch Thaùi Lan maø vieäc keát hoân vôùi ñaøn oâng Thaùi Lan cuûa phuï nöõ Vieät
Nam chính laø moät caùch ñeå coù quoác tòch Thaùi [152,tr.100-101].
Vaán ñeà phuï nöõ Vieät Nam xin ñaêng kyù keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi Lan ñang ñöôïc
söï löu taâm cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan do hoï coù vai troø trong vieäc hoaïch ñònh
chính saùch an ninh cuûa ñaát nöôùc vaø chòu traùch nhieäm tröôùc dö luaän. Trong luùc quan
heä giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñang caêng thaúng vaø ñoái ñaàu, vaán ñeà hoân nhaân giöõa
ngöôøi Vieät vaø ngöôøi Thaùi laø moät heä quaû taát yeáu cuûa quaù trình maâu thuaãn giöõa hai
quoác gia. Ñeå roõ hôn veà vaán ñeà naøy, naêm 1982, oâng Bunsuoâi Sisarakham, chuû tòch
tænh Uboânrathani cho bieát : Hieän nay tænh Uboânrathani ñang gaëp vaán ñeà lieân quan
ñeán vieäc xin ñaêng kyù keát hoân giöõa phuï nöõ Vieät Nam taûn cö vôùi ngöôøi Thaùi Lan. Vì
 - 122 -

Boä Noäi vuï ñaõ ra leänh töø naêm 1958, caám nhaân vieân chính quyeàn cho pheùp phuï nöõ
Vieät Nam ñaêng kyù keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi Lan vì con caùi hoï sinh ra seõ ñöôïc nhaäp
quoác tòch Thaùi Lan theo phaùp luaät [109]. OÂng Bunsuoâi Sisarakham coøn neâu theâm laø
vaán ñeà noùi treân xuaát phaùt töø vieäc ñaõ coù ba tröôøng hôïp phuï nöõ Vieät Nam nhôø luaät sö
kieän leân toaø aùn tænh vôùi yeâu caàu ra leänh cho caùn boä ñaêng kyù chaáp nhaän cho hoï ñöôïc
ñaêng kyù keát hoân , vì hoï coù ñaày ñuû giaáy tôø theo quy ñònh cuûa Boä Luaät daân söï vaø
thöông maïi. OÂng Bunsuoâi cho raèng : neáu giaûi quyeát cho hoï ñöôïc ñaêng kyù keát hoân
trong tình hình naøy seõ khieán moät soá löôïng lôùn phuï nöõ Vieät Nam taûn cö xin ñaêng kyù
keát hoân. Toâi phaûi ra leänh cho Vieän coâng toá göûi ñôn choáng aùn taïm thôøi ngöng vieäc
ñaêng kyù laïi. Ñoàng thôøi toâi cuõng taäp hôïp yù kieán cuøng vôùi lôøi phaùn quyeát cuûa toaø aùn, ñeà
nghò vôùi Boä Noäi vuï xem xeùt vaø söûa ñoåi vaán ñeà naøy.
OÂng Prayun Munsat, quan toøa cuûa Toøa aùn tænh Uboânrathani ñaõ traû lôøi
phoûng vaán baùo chí: “Toaø aùn ñaõ phaùn quyeát nhö vaäy laø do chính saùch cuûa chính
phuû, khoâng döïa treân phaùp luaät. Neáu caám, khoâng cho ngöôøi Vieät Nam ñaêng kyù keát
hoân thì phaûi ra luaät” [109]. Ñaïi töôùng Sit Chiraroât, Boä tröôûng Boä Noäi vuï, ñaõ baøy
toû yù kieán khoâng ñoàng tình, cho raèng neáu Toaø aùn sô thaåm phaùn quyeát cho phuï nöõ
Vieät Nam ñöôïc keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi La thì ñieàu ñoù seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán
neàn an ninh cuûa ñaát nöôùc trong thôøi gian naøy. OÂng noùi: “Tröôøng hôïp ngöôøi Vieät
Nam taûn cö tænh Uboânrathani ñaêng kyù keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi Lan ñeå coù quoác tòch
Thaùi Lan laø chuyeän an ninh, phaûi xem xeùt caån thaän” [86]. Vì vaäy Boä Noäi vuï ñaõ ban
haønh vaên baûn phaùp luaät quaûn lyù ngöôøi Vieät Nam , khoâng cho keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi
Lan. Sau ñoù oâng Phisan Munsatsathon , Thö kyù thöôøng tröïc Boä Noäi vuï ñaõ traû lôøi
phoûng vaán: “Khi chuùng toâi nhaän ñöôïc thoâng tin phaûi vì an ninh ñaát nöôùc laø chính,
vieäc ñoù chuùng ta coù theå ban haønh luaät phaùp baét buoäc ñeå thi haønh bieän phaùp an ninh
theo chính saùch” [119].
 - 123 -

OÂng Phisan Munsatsathon coøn phaùt bieåu tieáp laø: “Toâi ñaõ leänh ñeán nhaø
chöùc traùch Cuïc Thoâng tin vaø ngoaïi giao thuoäc vaên phoøng thö kyù thöôøng tröïc Boä
noäi vuï, laøm vaên baûn ñeà nghò ñeán Hoäi ñoàng an ninh quoác gia, ban haønh döï aùn luaät
phaùp ñaëc bieät ñeå Hoäi ñoàng Boä tröôûng xem xeùt ban haønh luaät phaùp ngay, khoâng
chæ laø ñeå quaûn lyù rieâng vôùi “ngöôøi Vieät Nam taûn cö, maø bao goàm caû nhöõng -
ngöôøi ngoaøi - nhaäp cö vaøo Thaùi Lan khoâng ñuùng phaùp luaät. Hoäi ñoàng an ninh
phaûi khaån tröông thöïc hieän nhanh nhaát, ñeå chuû tröông naøy coù hieäu löïc phaùp
luaät…” [119]
Veà phía Boä Tö phaùp Thaùi Lan ñaõ cho UÛy Ban Thoâng tin ra coâng boá raèng:
“Vöøa qua coù vaán ñeà veà oâng Chuû tòch huyeän khoâng chòu ñaêng kyù keát hoân cho
ngöôøi Thaùi Lan vaø ngöôøi Vieät Nam taûn cö, lyù do neâu ra laø ñeå baûo veä an ninh cuûa
ñaát nöôùc vaø thöïc hieän theo leänh cuûa Boä Noäi vuï , vuï vieäc ñaõ ñöôïc ñöa leân toaø aùn
sô thaåm. Nhieàu toaø aùn cho raèng vieäc töø choái, khoâng chòu ñaêng kyù keát hoân laø vieäc
laøm khoâng ñuùng luaät phaùp”. Nhöng cuõng coù Toaø aùn phaùn quyeát vieäc laøm cuûa oâng
Chuû tòch huyeän noùi treân laø ñuùng theo leänh, khieán cho dö luaän phaân vaân. Cuoái
cuøng nhaän thaáy toaø phuùc thaåm ñaõ coù lôøi phaùn quyeát döùt khoaùt vaán ñeà naøy, thoâng
qua moät soá vuï kieän cuï theå, nhö :
- Vuï kieän ngöôøi ñaêng kyù, oâng Tan Meâtula laø nhaân chöùng moät vaø baø Hong
Hoaøng Thò - ngöôøi Vieät Nam laø nhaân chöùng hai. Nguyeân caùo kieän thieáu
uyù Niran Yingarun, chuû tòch huyeän Mucñahan laø ngöôøi khoâng chòu
nhaän ñôn xin ñaêng kyù keát hoân, ñôn kieän ñeà nghò xem xeùt laïi, cho raèng
ñieàu naøy laø traùi phaùp luaät.
- Vuï kieän daân söï taïi Toaø aùn tænh Nakhonphanoâm, oâng Somchai
Senthavisuc laøm ñôn xin ñaêng kyù keát hoân vôùi coâ gaùi Vieät Nam, nhöng
thieáu taù Phayongsak Sapsuxeng, chuû tòch thò xaõ Nakhonphanoâm laø
 - 124 -

ngöôøi phaûn ñoái, nhöng toaø aùn ñaõ ra leänh cho chuû tòch nhaän ñaêng kyù keát
hoân cho ngöôøi laøm ñôn xin ñaêng kyù.
- Toaø aùn tænh Uboânrathani ñaõ chaáp thuaän cho oâng Kieâttisac Xechiu ñöôïc
ñaêng kyù keát hoân vôùi moät phuï nöõ Vieät Nam, oâng ñaïi uyù Arun
Phanphaêcñichuû tòch huyeän ñaõ choáng aùn. Toaø phuùc thaåm ñaõ tuyeân:
“Leänh cuûa Boä noäi vuï laø taêng theâm ñieàu kieän haïn cheá quyeàn xin ñaêng
kyù keát hoân cuûa trai gaùi coù muïc ñích ñaêng kyù keát hoân ñeå nhaäp quoác tòch
Thaùi Lan. Nhöng Boä luaät daân söï vaø thöông maïi ñaõ quy ñònh, khoâng coù
ñieàu khoaûn naøo giao quyeàn Boä Noäi vuï thöïc hieän ñöôïc, vì vaäy leänh cuûa
Boä Noäi vuï khoâng coù hieäu löïc phaùp lyù. Coøn ngöôøi phaûn ñoái (Boä Noäi vuï)
neâu chuyeän an ninh cuûa ñaát nöôùc, Toaø aùn phuùc thaåm nhaän thaáy laø
chuyeän quan troïng, toaø laø moät vieän cuûa ñaát nöôùc, taát nhieân phaûi quan
taâm thöôøng xuyeân vieäc baûo veä an ninh ñaát nöôùc laø thöïc hieän theo quy
ñònh luaät phaùp. Vì luaät phaùp ñeå baûo veä an ninh vöõng chaéc vaø an toaøn
cuûa ñaát nöôùc, vieäc xeùt xöû vaø tuyeân aùn phaûi thöïc hieän theo phaùp luaät.
Neáu phía laõnh ñaïo ñaát nöôùc nhaän thaáy, luaät phaùp naøo chöa phuø hôïp, ñaày
ñuû ñeå baûo veä an ninh vaø an toaøn cuûa ñaát nöôùc, neân nhanh choùng söûa ñoåi vaø
ñeà nghò Hoäi ñoàng laäp phaùp söûa ñoåi luaät phaùp hoaëc ra luaät phaùp boå sung ñeå
toaø aùn theo ñoù thöïc thi” [135].
Töø lôøi tuyeân aùn cuûa Toaø phuùc thaåm, Boä Noäi vuï khoâng ñoàng yù, ñöa ñôn leân
Toaø aùn Toái cao, oâng Baênyaêt Susiva giöõ chöùc Chuû tòch Toaø aùn Toái cao phaùt bieåu:
“Boä noäi vuï ñaõ ñöa chính saùch an ninh cuûa ñaát nöôùc, nhöng toaø aùn chæ thöïc hieän
theo luaät phaùp. Trong tröôøng hôïp naøy, neáu phía chính quyeàn nhaän thaáy, luaät phaùp
naøo khoâng phuø hôïp ñaày ñuû ñeå baûo veä an ninh quoác gia seõ söûa ñoåi baèng caùch ñeà
nghò vôùi Hoäi ñoàng laäp phaùp söûa ñoåi hoaëc ra phaùp luaät boå sung ñeå Toaø aùn theo ñoù
xeùt xöû ” [136].
 - 125 -

Tröôøng hôïp treân tuy chöa coù quyeát ñònh chính thöùc taïi Toaø aùn Toái cao,
nhöng cho thaáy phía nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn ôû Thaùi Lan (thôøi gian ñoù) ñaõ coá
gaéng xin quyeàn taøi phaùn nhaèm haïn cheá vieäc cho ñaêng kyù keát hoân giöõa phuï nöõ
Vieät Nam vôùi ngöôøi Thaùi Lan baèng caùch vieän ñeán vaán ñeà an ninh quoác gia. Daàu
sao söï kieän naøy khoâng chæ phaûn aùnh nhöõng quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo Thaùi Lan veà
hình aûnh moät nöôùc Vieät Nam nguy hieåm ñe doïa neàn an ninh cuûa Thaùi Lan, maø
coøn lieân quan ñeán caû daân Vieät Nam taûn cö nhaän quoác tòch Thaùi Lan thoâng qua
con ñöôøng keát hoân vôùi ngöôøi Thaùi Lan. Theo hoï, vaán ñeà naøy coù theå gaây baát oån
veà tình hình an ninh cuûa Thaùi Lan . Tuy moät vaøi ngöôøi laõnh ñaïo Thaùi Lan coá
gaéng laäp luaän laø ñieàu luaät naøy khoâng phaûi aùp duïng rieâng vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn
cö maø thoâi, nhöng cuõng khoâng theå phuû nhaän laø chính phuû Thaùi Lan quyeát taâm
nghieâm khaéc vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö. Nguyeân nhaân cuûa söï quaù khaét khe vaø coù
nhieàu caùch nhìn khaùc nhau veà vaán ñeà hoân nhaân giöõa ngöôøi Vieät vaø ngöôøi Thaùi
ñeàu xuaát phaùt töø moái quan heä caêng thaúng giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam.
Ngoaøi quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo Thaùi Lan coi Vieät Nam laø nguy hieåm ñoái
vôùi an ninh trong thôøi kyø chính phuû Preâm Tinsulanoân, Thaùi Lan coøn lo ngaïi Vieät
Nam seõ ñeà caäp ñeán vieäc thaønh laäp Lieân Bang Ñoâng Döông (Federation of
Indochina) moät laàn nöõa, trong ñoù coù Laøo,Campuchia vaø seõ chieám 16 tænh ôû mieàn
Ñoâng Baéc Thaùi Lan theo chieán dòch L (L Operation) do Vieät Nam laø ngöôøi caàm
ñaàu22. Vaán ñeà naøy roõ raøng ñaõ gaây neân söï ngôø vöïc ngay khi Vieät Nam kyù keát Hieäp
öôùc hoaø bình höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi Campuchia ngaøy 18-2-1979 vaø vôùi Laøo ngaøy
22-3-1979 . Tröôùc ñaáy Laøo cuõng ñaõ kyù keát Hieäp öôùc höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi Vieät
Nam ngaøy 18-2-1977 vaø Vieät Nam kyù keát Hieäp öôùc höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi Lieân Xoâ

22
Ñaây laø nhaän thöùc cuûa nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan thôøi aáy , bôûi phía Thaùi Lan chuù yù ñeán tröôøng hôïp tranh
chaáp giöõa Thaùi Lan vôùi Laøo ñöôïc Vieät Nam vaø Lieân Xoâ uûng hoä . Ñoù laø moät keá hoaïch cuûa Vieät Nam
muoán chia reõ vaø chieám ñoùng 16 tænh mieàn Ñoâng Baéc Thaùi Lan theo chieán dòch L (L Operation). Coi
theâm noäi dung trong http//:www.wing 21.rtaf.mi.th/wboard/question.asp? GID=4234.
 - 126 -

thaùng 11-1978 [206,tr.15]. Maëc duø, trong chuyeán thaêm chính thöùc Thaùi Lan vaøo naêm
1978, Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng ñaõ töøng cam keát laø Vieät Nam khoâng taán coâng Thaùi
Lan nhöng vieäc xaâm phaïm ñaát Thaùi Lan laàn naøy khieán giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan cho
raèng Vieät Nam ñe doïa an ninh Thaùi Lan vaø coøn tin raèng Vieät Nam chuû tröông seõ
phuïc hoài vieäc thaønh laäp Lieân Bang Ñoâng Döông . Ñaïi töôùng Athít Camlaêngeâc giöõ
chöùc vuï Phoù tö leänh luïc quaân thôøi gian ñoù phaùt bieåu raèng: Vieät Nam chuû tröông xaây
döïng Lieân Bang Ñoâng Döông döôùi cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa goàm caû Laøo vaø
Campuchia . Muïc tieâu keá tieáp cuûa Vieät Nam laø Thaùi Lan. Nhö vaäy an ninh cuûa
ñaát nöôùc Thaùi Lan coøn ôû trong tình traïng nguy hieåm thaät söï [154,tr.9-12].
Ngoaøi ra, taïi böõa tieäc toái do caâu laïc boä thoâng tin nöôùc ngoaøi ôû Thaùi Lan toå
chöùc taïi khaùch saïn Orientel, Thuû töôùng Preâm Tinsulanoân coøn nhaán maïnh laø Vieät
Nam coù keá hoaïch chieám 16 tænh Mieàn Ñoâng Baéc Thaùi Lan trong keá hoaïch thaønh
laäp Lieân Bang Ñoâng Döông [108].
Chieâu baøi “thaønh laäp Lieân Bang Ñoâng Döông” laø do Trung Quoác döïng leân,
coù söï phuï hoïa cuûa Myõ, nhaèm huø doïa vaø loâi keùo caùc nöôùc ASEAN vaø moät soá nöôùc
khaùc. Thöïc teá Vieät Nam khoâng heà coù moät “keá hoaïch”, thaäm chí moät yù töôûng naøo
veà vaán ñeà naøy. Roõ raøng moät soá nhaø laõnh ñaïo Thaùi Lan thôøi kyø naøy, keå caû Thuû
töôùng Preâm Tinsulanoân ñaõ “aên phaûi baû” cuûa Trung Quoác, nhaèm kích ñoäng caùc
löïc löôïng trong nöôùc Thaùi Lan ñeå choáng Vieät Nam vaø caùc nöôùc Laøo, Campuchia-
laùng gieàng thaân caän cuûa Thaùi Lan.
Quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo Thaùi Lan nhö treân ñaõ aûnh höôûng ñeán quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam, maø thöïc teá laø tình traïng ñoái ñaàu nhau coâng khai. Beân caïnh
nhöõng phaûn öùng cuûa giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam, quan ñieåm cuûa
ngöôøi daân Thaùi Lan cuõng boäc loä söï baát bình khi quaân ñoäi Vieät Nam ñuïng ñoä vôùi
Thaùi Lan ôû bieân giôùi Thaùi Lan – Camphuchia. Cuoäc ñieàu tra daân yù veà quan ñieåm
cuûa ngöôøi daân Thaùi Lan veà söï kieän ñuïng ñoä bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia cuûa
 - 127 -

Vieän nghieân cöùu xaõ hoäi Ñaïi hoïc Chulaloângkon töø ngaøy 25 -30 thaùng 6 naêm 1980
vôùi söï hôïp taùc cuûa baùo Matichoân ñaõ ñaët vaán ñeà “sôï” hay “giaän” qua vieäc ñuïng ñoä
nhau giöõa löïc löôïng phía Thaùi Lan vaø Vieät Nam, cho thaáy ngöôøi Thaùi Lan caûm
thaáy giaän döõ ñoái vôùi Vieät Nam, trong nhoùm caùn boä vaø binh lính – coâng an tyû leä
naøy laø 50%, coøn nhaân daân noùi chung coù caûm nghó khoâng khaùc vôùi 2 nhoùm ñaàu vôùi
tyû leä laø 47.39, rieâng nhaø chöùc traùch cuûa chính phuû Thaùi Lan thì toû ra coù thaønh
kieán khaù cao vôùi “ ñoái thuû “. Caûm nghó giaän döõ cuûa daân chuùng Thaùi Lan taêng cao
coøn do caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng Thaùi Lan quaù nhaán maïnh aùp löïc cuûa
Vieät Nam qua hoaït ñoäng cuûa Vieät Nam ôû Campuchia [107]. Ngoaøi ra, ña soá ngöôøi
daân Thaùi Lan coøn tin raèng Vieät Nam khoâng phaûi laø baïn cuûa Thaùi Lan vaø khoâng
tin töôûng Vieät Nam (73%) [107]. Töø luaän vaên cuûa oâng Chalômsay Phòulöôngnoân
(Giaùo sö boä moân quan heä ngoaïi giao quoác teá Ñaïi hoïc Ramkhamheng ) veà “Quan
ñieåm ngöôøi Thaùi Lan ôû mieàn Ñoâng Baéc ñoái vôùi Vieät Nam” ñaõ so saùnh giöõa caùc
tænh coù vaø khoâng coù daân Vieät Nam cö truù (tænh Nakhonphanoâm vaø tænh
Mahasarakham), nhaän thaáy quan ñieåm cuûa ngöôøi Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam ña
soá ôû goùc ñoä tieâu cöïc, coù yù nghó khoâng toát ñoái vôùi Vieät Nam vaø qua khaûo saùt taïi
Baêng Coác cuõng cho keát quaû töông töï [107].
Ngoaøi vaán ñeà treân coøn coù bieåu tình phaûn ñoái oâng Nguyeãn Cô Thaïch - Boä
tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñeán hai laàn. Laàn thöù nhaát xaûy ra vaøo thaùng 6-
1980 [84],[95],[104], trong dòp oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñeán thaêm caùc nöôùc
ASEAN. Cuoäc bieåu tình naøy xuaát phaùt töø söï kieän Vieät Nam taán coâng vaøo laõnh thoå
Thaùi Lan taïi laøng Noânmacmuøn, tænh Prachinburi töø ngaøy 23-24 thaùng 6 naêm 1980.
Chuyeán thaêm ASEAN cuûa Vieät Nam laàn naøy vôùi mong muoán caùc nöôùc ASEAN
nhìn nhaän lyù do chính ñaùng cuûa Vieät Nam trong “vaán ñeà Campuchia” vaø coâng
nhaän chính phuû Heâng Xamrin do Vieät Nam uûng hoä. Chuyeán ñi thaêm cuûa oâng
 - 128 -

Nguyeãn Cô Thaïch khoâng coù keá hoaïch chính thöùc thaêm Thaùi Lan, nhöng nghæ taïi
Thaùi Lan töø ngaøy 25 ñeán 27 thaùng 6 naêm 1980.23
OÂng Nguyeãn Cô Thaïch ñeán Baêng Coác thôøi ñieåm naøy laø heát söùc nhaïy caûm
vì chæ moät ngaøy sau söï kieän ñuïng ñoä ôû laøng Noânmacmuøn. Taïi saân bay quoác teá
Ñonmöông, tröôùc khi oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñeán (khoaûng 20g30 ngaøy 25-6-
1980), raát ñoâng sinh vieân cuûa 18 tröôøng , caàm bieåu ngöõ lieân tuïc ñi vaøo saân bay töø
coång ñeán phoøng VIP vôùi khoaûng 5.500 ngöôøi.
Trong thôøi gian chôø maùy bay ñaùp xuoáng, sinh vieân ñaõ duøng loa phoùng
thanh keâu goïi nhaân daân tham gia cuoäc bieåu tình. Löïc löôïng baûo veä traät töï goàm
coâng an ñòa baøn, ñôn vò coâng taùc ñaëc bieät vaø só quan quaân caûnh maëc trang phuïc vaø
khoâng trang phuïc goàm caû traêm ngöôøi. Veà phía oâng Vasan Paylicri, laõnh ñaïo Caâu
laïc boä Ñaïi hoïc Thaêmmasat ñaõ duøng loa phoùng thanh leân aùn vieäc “xaâm löôïc
Campuchia” cuûa Vieät Nam.
Luùc 21.20 giôø oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñeán, caùc ñaïi bieåu Quoác hoäi Thaùi Lan,
töø nhieàu ñaûng, khoaûng 30 ngöôøi ñaõ ñaët caâu hoûi (qua phieân dòch) chaát vaán oâng
Nguyeãn Cô Thaïch: “Tình hình xaûy ra taïi bieân giôùi Thaùi Lan coù baèng chöùng khaúng
ñònh roõ raøng ñoù laø lính Vieät Nam, vì quaân phuïc vaø vuõ khí roõ raøng laø cuûa Vieät
Nam ”. OÂng Nguyeãn Cô Thaïch traû lôøi (qua phieân dòch) laø “Vieät Nam vaãn laø baïn
cuûa Thaùi Lan vaø khoâng heà xaâm phaïm chuû quyeàn cuûa Thaùi Lan” vaø tieáp ñoù
khaúng ñònh : “Toâi ñaõ phaùt bieåu taïi Inñoâneâxia laø Thaùi Lan “ laàm caùi boùng” cuûa
mình, taát caû söï kieän ôû bieân giôùi chöa saùng toû laø phía naøo. Toâi nghó laø khi xaûy ra
söï maâu thuaãn hoaëc khoâng hieåu nhau cuõng neân môû caùc cuoäc ñaøm phaùn. Vieät Nam
saün saøng ñaøm phaùn vôùi chính phuû hoaëc nhaø chöùc traùch Thaùi Lan vì Vieät Nam vaãn
23
Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan lo laéng ñeán söï an toaøn cuûa oâng Nguyeãn Cô Thaïch vì thôøi gian naøy traøo löu
choáng ñoái Vieät Nam raát cao. Boä Ngoaïi giao ñaõ lieân laïc vôùi söù quaùn Vieät Nam ñeà nghò oâng Nguyeãn Cô
Thaïch khoâng neân gheù nghæ taïi Thaùi Lan, nhöng khoâng keát quaû, cho neân Nguyeãn Cô Thaïch vaãn gheù qua
Thaùi Lan nhö treân ñaõ noùi.
 - 129 -

xem Thaùi Lan laø baïn toát”. Vieäc trao ñoåi giöõa nhoùm ñaïi bieåu quoác hoäi vaø oâng
Nguyeãn Cô Thaïch maát 30 phuùt. Nhaø chöùc traùch Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan vaø caûnh
saùt ñaõ ñöa oâng Nguyeãn Cô Thaïch traùnh giaùp maët nhoùm sinh vieân vaø moät soá
ngöôøi daân phaûn ñoái ôû phía tröôùc, leân xe ñi ra phía saân goân khoâng quaân .
Cuoäc bieåu tình phaûn ñoái oâng Nguyeãn Cô Thaïch laàn thöù hai
[112],[117],[118] khi oâng treân ñöôøng ñeán thaêm caùc nöôùc ASEAN ñaõ gheù thaêm
Thaùi Lan vôùi cöông vò khaùch cuûa Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan töø ngaøy 27 ñeán ngaøy
30 thaùng 7 naêm 1982. Nhaân daân Thaùi Lan tuï taäp phaûn ñoái oâng Nguyeãn Cô
Thaïch. Cuoäc bieåu tình laàn naøy xaûy ra do moät nguoàn tin treân baùo Singapo noùi
oâng Nguyeãn Cô Thaïch , Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñaõ phaùt bieåu taïi
Singapo : “Vieät Nam seõ ñöa quaân vaøo ñaùnh Thaùi Lan”. Tuy nguoàn tin khoâng
ñöôïc kieåm chöùng nhöng ñaõ gaây phaûn öùng thieáu bình tónh cuûa nhöõng ngöôøi Thaùi
coù tö töôûng choáng Vieät Nam.
Ngaøy 28-7-1982, oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaõ ñeán Thaùi Lan vaø nghæ taïi ñaïi
söù quaùn Vieät Nam ñöôøng Vithayu. Nhoùm daân chuùng khoaûng 50 ngöôøi mang teân
“Hoäi tình nguyeän baûo veä nöôùc Thaùi Lan” döôùi söï laõnh ñaïo cuûa oâng Visieân Panin
ñaõ taäp trung ôû khu vöïc chuøa That Thong ñöôøng Sukhumvit ñeå phaûn ñoái oâng
Nguyeãn Cô Thaïch. Khoaûng 8 giôø saùng nhoùm tuï taäp phaûn ñoái taêng leân 500 ngöôøi.
Tröôùc ñaïi söù quaùn Vieät Nam, nhoùm ngöôøi tham gia bieåu tình xeáp haøng haùt baøi
“Ta phaûi chieán ñaáu” (noäi dung baøi haùt ca ngôïi uy phong nhaø vua Thaùi Lan) vaø
ñoïc lôøi coâng boá ñaû kích oâng Nguyeãn Cô Thaïch trong khoaûng 30 phuùt. Sau ñoù,
ñoaøn bieåu tình ñöa coâng boá phaûn ñoái ñeán ñaïi söù quaùn Vieät Nam, do nhaø chöùc
traùch cuûa ñaïi söù quaùn Vieät Nam khoâng xuaát hieän. Ñeå ñeà phoøng tình hình xaáu coù
theå xaûy ra do ñoâng ngöôøi tuï taäp phaûn ñoái, chính quyeàn Thaùi Lan ñaõ taäp hôïp 74
caûnh saùt baûo veä ñaïi söù quaùn Vieät Nam.
 - 130 -

Ñeán Thaùi Lan, oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaõø ñaøm phaùn vôùi ngöôøi cuøng caáp laø
Ñaïi töôùng khoâng quaân, Sit Saveâtsila, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan.
OÂng Prasoâng Sunsiri, Bí thö an ninh quoác gia vaø oâng Arun Phanuphoâng, Thöù
tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan , cuøng tham döï cuoäc ñaøm phaùn.
Noäi dung cuoäc ñaøm phaùn giöõa Boä Ngoaïi giao Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñaõ
ñöôïc baùo chí Thaùi Lan töôøng thuaät khaù roõ raøng. Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit
Saveâtsila ñaõ traû lôøi phoûng vaán cuûa baùo chí : “Trong cuoäc ñaøm phaùn ñaõ thoaû thuaän
ba vaán ñeà. Vaán ñeà thöù nhaát, caû hai beân baøy toû quan ñieåm seõ giaûi quyeát vaán ñeà vôùi
baàu khoâng khí thaân thieän. Moãi beân ñeàu hieåu thaùi ñoä cuûa nhau, caàn thieát phaûi coù
thôøi gian ñeå baøn baïc, khaéc phuïc caùc vaán ñeà ñang vöôùng maéc. Vaán ñeà thöù hai,
Thaùi Lan ñaõ thoâng baùo cho Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam bieát mong muoán
cuûa phía Thaùi Lan laø caàn giaûi quyeát vaán ñeà Campuchia theo tinh thaàn Nghò quyeát
cuûa Lieân Hieäp Quoác. Ñaïi Töôùng Khoâng quaân Sit Saveâtsila cho bieát, oâng Nguyeãn
Cô Thaïch ñaõ tuyeân boá: “ Trong töông lai, Vieät Nam saün saøng ruùt heát binh lính
Vieät Nam ra khoûi ñaát nöôùc Campuchia, treân tinh thaàn taát caû caùc beân phaûi tính ñeán
quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa ñaát nöôùc lieân quan”. Vaán ñeà thöù ba, oâng Nguyeãn Cô
Thaïch thoâng baùo raèng “Vieät Nam khoâng muoán tieáp tuïc “ñoái maët” vôùi Thaùi Lan
vaø ASEAN vì söï “ñoái maët” naøy gaây chia reõ vaø maát maùt cho caû ñoâi beân, phía Thaùi
Lan ñaõ nhaát trí vôùi yù kieán naøy. Trong vaán ñeà Vieät Nam ruùt quaân ra khoûi
Campuchia, oâng Nguyeãn Cô Thaïch phaùt bieåu: “Vieät Nam seõ ruùt taát caû quaân ñoäi
cuûa mình ra khoûi Campuchia, neáu nguy cô ñe doïa Vieät Nam töø Trung Quoác
khoâng coøn nöõa, phía Vieät Nam cuõng muoán ñaøm phaùn vôùi Trung Quoác”.
OÂng Prasoâng Sunsiri , Bí thö an ninh quoác gia , ñaõ traû lôøi phoûng vaán vôùi
baùo chí: “Sau khi oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaøm phaùn vôùi Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao
Thaùi Lan, cuõng trong ngaøy ñoù, oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaõ gaëp toâi taïi phoøng laøm
vieäc. Vieäc ñaøm phaùn tieán haønh toát ñeïp. Toâi hoûi veà vaán ñeà lieân quan ñeán
 - 131 -

Campuchia, veà an toaøn doïc bieân giôùi Thaùi Lan vaø Campuchia vaø vaán ñeà ngöôøi
Vieät Nam taûn cö… Traùch nhieäm cuûa Vieät Nam nhö theá naøo… OÂng Prasoâng Sunsiri
coøn nhaéc oâng Nguyeãn Cô Thaïch raèng: Veà an toaøn bieân giôùi Thaùi Lan neáu chæ
khaéc phuïc moät soá ñieåm, seõ khoâng coù keát quaû, maø phaûi giaûi quyeát moät caùch toaøn
dieän vì vaán ñeà naøy lieân quan ñeán toaøn boä tình hình ôû Campuchia. OÂng Nguyeãn Cô
Thaïch noùi raèng oâng hieåu vaán ñeà naøy vaø môøi toâi sang thaêm Haø Noäi. Tröôùc khi oâng
Nguyeãn Cô Thaïch ra khoûi phoøng laøm vieäc coøn baét tay vaø noùi : “Xin laøm baïn toát
vôùi oâng” vaø oâng Prasoâng Sunsiri ñaõ noùi : “Neáu saün saøng laø ngöôøi baïn toát, cuøng
nhau giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà hieän taïi, khoâng phaùt sinh theâm nhöõng vaán ñeà raéc
roái nöõa”.
Töø luùc 9 giôø 00 ñeán 10 giôø 00 ngaøy 29-7-1982, tröôùc khi leân ñöôøng veà
nöôùc, oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaõ traû lôøi phoûng vaán baùo chí taïi ñaïi söù quaùn Vieät
Nam naèm treân ñöôøng Vithayu. OÂng cho raèng, chuyeán thaêm caùc nöôùc ASEAN ñaõ
ñaït ñöôïc thaønh coâng, nhöng coù moät truïc traëc xaûy ra khi oâng gheù thaêm Singapo.
Khi oâng Ñana-Balan , Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Singapo vaø oâng Rajarattnam ñeà
nghò veà vieäc caàn coù hoaø bình trong khu vöïc naøy vaø caû hai oâng naøy ñeàu cho raèng
Vieät Nam ñe doïa ASEAN thì oâng Nguyeãn Cô Thaïch noùi: Toâi xin baùc boû tin naøy,
vì Vieät Nam khoâng coù duïng yù ñoù. Vieät Nam chöa töøng suy nghó seõ baét tay vôùi
ASEAN ñeå trôû thaønh ñòch thuû cuûa Trung Quoác nhö Singapo ñeà nghò… Taát caû
nhöõng vaán ñeà xaûy ra trong khu vöïc naøy laø vieäc laøm cuûa Trung Quoác. Trung Quoác
laøm cho ASEAN thuø ñòch vôùi Vieät Nam vaø Ñoâng Döông. Coøn nguyeân nhaân Vieät
Nam môû cöûa cho Lieân Xoâ vì Trung Quoác can thieäp vaøo Vieät Nam, laøm cho Vieät
Nam phaûi môû roäng cöûa cho Lieân Xoâ”. Veà vieäc ruùt quaân ra khoûi Campuchia, oâng
Nguyeãn Cô Thaïch ñaõ traû lôøi phoûng vaán raèng : “Neáu binh lính cuûa oâng Poân Poát-
Ieângxari khoâng coøn ôû Campuchia, vieäc ruùt quaân lính cuûa Vieät Nam seõ nhanh hôn.
Coøn khi naøo, gheá ñaïi dieän cuûa Campuchia ôû Lieân hieäp quoác laø cuûa Campuchia
 - 132 -

daân chuû, thì vieäc ruùt quaân cuûa Vieät Nam phaûi caân nhaéc laïi. Vieäc quaân ñoäi Vieät
Nam vaøo Campuchia, moät phaàn Vieät Nam phaûi töï baûo veä mình. Vì Poân Poát ñaõ
töøng xaâm löôïc Vieät Nam, phía Vieät Nam ñaõ ñeà nghò môû ñaøm phaùn vôùi
Campuchia nhieàu laàn, cuoái cuøng phaûi caét döùt quan heä vôùi nhau. Vì vaäy, vieäc tieán
vaøo Campuchia cuûa quaân ñoäi Vieät Nam cuõng do tình theá phaûi baûo veä mình.
Thöïc teá cho thaáy daân chuùng Thaùi Lan ñaõ hai laàn tuï taäp phaûn ñoái oâng
Nguyeãn Cô Thaïch, laàn ñaàu tieân trong naêm 1980 do söï kieän ñuïng ñoä giöõa Vieät
Nam vaø Thaùi Lan taïi laøng Noânmacmuøn , tænh Prachinburi ; laàn thöù hai trong naêm
1982 . Ñaùng chuù yù laø cuoäc bieåu tình laàn thöù hai xuaát phaùt töø nguoàn tin thaát thieät
töø Singapore nhaèm kích ñoäng gaây chia reõ giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam, bôûi trong
ñaøm phaùn chính thöùc cuõng nhö trong hoïp baùo khoâng heà coù chuyeän naøy vaø nhöõng
ngöôøi tuï taäp sau ñaáy giaûi taùn. Vì theá trong boái caûnh tình hình quoác teá phöùc taïp,
caêng thaúng, nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo caû hai beân phaûi heát söùc bình tónh tænh taùo xöû lyù
thoâng tin, traùnh nhöõng raéc roái khoâng caàn thieát , coù theå khoâng kieåm soaùt ñöôïc.
Töø giöõa thaäp nieân 1980 quan heä giöõa caùc nöôùc ASEAN vaø Ñoâng Döông
giaûm bôùt caêng thaúng do noã löïc cuûa caû hai phía nhaèm tìm giaûi phaùp thaùo gôõ “vaán
ñeà Campuchia” .Vaøo naêm 1984, Thaùi Lan giaûm ñieàu kieän cho ñoái thoaïi vôùi ñeà
nghò chæ caàn Vieät Nam cam keát ruùt quaân vaø coù haønh ñoäng thöïc teá laø ñuû. Töø naêm
1985 trôû ñi xu theá ñoái thoaïi daàn daàn thaéng theá. Cuoái thôøi kyø Ñaïi töôùng Preâm
Tinsulanoân (nhöõng naêm 1985,1986), Vieät Nam coù quan ñieåm meàm deûo, linh hoaït
hôn, do tình hình quan heä giöõa caùc cöôøng quoác thay ñoåi, nhaát laø quan heä giöõa
Trung Quoác vaø Lieân Xoâ ñaõ coù söï caûi thieän. Cuøng luùc ñoù Vieät Nam ñang phaûi ñoái
maët vôùi cuoäc khuûng hoaûng kinh teá - xaõ hoäi traàm troïng nhaát trong lòch söû. Naêm
1988, oâng Preâm Tinsulanoân töø chöùc Thuû töôùng , Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên
leân laøm Thuû töôùng Thaùi Lan (1988-1991) ñaõ ñöa ra quan ñieåm noåi tieáng “bieán
Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” vaø ngay sau ñoù quan heä Thaùi Lan
 - 133 -

– Vieät Nam böôùc sang thôøi kyø môùi. Tuy nhieân ñeán thaùng 9-1989 khi Vieät Nam
ruùt quaân ra khoûi Campuchia hai nöôùc môùi chaám döùt söï ñoái ñaàu.
*
* *
TIEÅU KEÁT
Toùm laïi, Thaùi Lan – Vieät Nam laø hai quoác gia cuøng naèm treân baùn ñaûo
Trung AÁn, cuøng thuoäc Ñoâng Nam AÙ luïc ñòa, khoâng coù caùch trôû lôùn veà maët ñòa lyù.
Hôn theá nöõa, giöõa hai nöôùc laïi coù nhöõng ñöôøng giao thoâng töï nhieân töông ñoái
thuaän lôïi nhö soâng Meâkoâng vaø ñöôøng bieån ven bôø. Ñoù laø moät trong nhöõng ñieàu
kieän thuaän lôïi ñeå moái quan heä naøy ñöôïc hình thaønh trong lòch söû, caû veà quan heä
cö daân - cö daân laãn quan heä nhaø nöôùc - nhaø nöôùc v.v.. Töø laâu giöõa hai nöôùc ñaõ coù
quan heä laùng gieàng toát ñeïp, nhöng ñieàu duy nhaát laøm cho Thaùi Lan – Vieät Nam
thieát laäp quan heä ngoaïi giao khaù chaäm treã do söï khaùc bieät veà heä tö töôûng vaø cheá
ñoä chính trò - xaõ hoäi . Xuaát phaùt töø lôïi ích cuûa hai beân, ngaøy 6-8-1976 Thaùi Lan vaø
Vieät Nam ñaõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao. Phía Vieät Nam nhaän thaáy
Vieät Nam caàn caân baèng quyeàn löïc giöõa Lieân Xoâ laãn Trung Quoác song song vôùi
caàn taïo moâi tröôøng hoøa bình oån ñònh vaø söï giuùp ñôõ cuûa caùc nöôùc ngoaøi khoái coäng
saûn nhaèm baûo veä vaø khoâi phuïc ñaát nöôùc sau keát thuùc chieán tranh vôùi Myõ . Coøn
Thaùi Lan xuaát phaùt töø söï thay ñoåi chuû tröông cuûa Myõ laø ñoàng minh lôùn cuûa Thaùi
Lan ñoái vôùi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng, quan troïng
nhaát laø Myõ phaûi giaûm vai troø cuûa mình taïi khu vöïc naøy. Söï thay ñoåi veà tình hình
chính trò beân trong caùc nöôùc Ñoâng Döông naêm 1975 cuõng ñaõ aûnh höôûng khoâng ít
ñoái vôùi vieäc thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan, bôûi laõnh ñaïo Thaùi Lan
cho raèng caàn phaûi thay ñoåi chính saùch ñoái vôùi caùc nöôùc Ñoâng Döông cho phuø hôïp
vôùi tình hình khu vöïc ñaõ thay ñoåi. Hôn nöõa, caùc yeáu toá trong nöôùc, nhö vieäc
thay ñoåi chính trò noäi boä Thaùi Lan sau söï kieän 14-10-1973õ cuõng aûnh höôûng tröïc
 - 134 -

tieáp ñeán chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan, laøm cho chính saùch naøy trôû neân linh
hoaït hôn raát nhieàu.
Trong thôøi kyø chính phuû Seâni Pramoát leân caàm quyeàn khi Vieät Nam thoáng
nhaát ñaát nöôùc (naêm 1976) , cuøng vôùi vieäc Vieät Nam coâng boá chính saùch 4 ñieåm
nhaán maïnh Vieät Nam muoán laø baïn vôùi caùc nöôùc ASEAN, oâng Pichai Ratakun
ñöôïc môøi ñeán thaêm Haø Noäi ñeå ñaøm phaùn thieát laäp quan heä ngoaïi giao. Quan heä
Thaùi Lan - Vieät Nam ñaõ chính thöùc thieát laäp vaøo ngaøy 6-8-1976 taïi thuû ñoâ Haø
Noäi vaø khi Ñaïi töôùng Krieângsac Chamanan leân caàm quyeàn, quan heä hai nöôùc coù
böôùc phaùt trieån môùi. Ñænh cao cuûa quan heä Vieät Nam - Thaùi Lan thôøi gian naøy laø
chuyeán thaêm Thaùi Lan cuûa Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng töø ngaøy 6 ñeán ngaøy 10-9-
1978 , ñöôïc Thuû töôùng Krieângsac Chamanan ñaùnh giaù cao. Hai beân ñaõ ra Tuyeân
boá chung ngaøy 10 - 9 – 1978, ñaët cô sôû cho söï phaùt trieån quan heä höõu nghò vaø
hôïp taùc giöõa hai nöôùc. Qua caùc cuoäc tieáp xuùc trao ñoåi, quan heä hai nöôùc ñaõ ñöôïc
naâng leân moät böôùc ñaùng keå. Laàn ñaàu tieân hai nöôùc ñaõ thieát laäp ñöôïc nhöõng quan
heä chính thöùc veà maët nhaø nöôùc, thoâng qua vieäc kyù nhöõng hieäp ñònh thöông maïi,
kinh teá. Veà maët chính trò, Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñaõ nhaát trí ñöôïc nhieàu nguyeân
taéc vaø thoaû thuaän ñöôïc moät soá vaán ñeà, Ñaïi söù quaùn ñaõ ñöôïc môû ôû thuû ñoâ hai
nöôùc. Coù theå noùi, naêm 1978 laø moät naêm toát ñeïp trong quan heä Vieät Nam-Thaùi
Lan .
Töø cuoái naêm 1979 ñeán cuoái nhöõng naêm 1980, quan heä Thaùi Lan - Vieät
Nam ñi vaøo tình theá beá taéc laø do caùi goïi laø “ vaán ñeà Campuchia “ buøng noå. Do
taùc ñoäng cuûa hoaøn caûnh quoác teá phöùc taïp thôøi kyø Chieán tranh laïnh , söï ñoái ñaàu
Xoâ – Trung vaø tam giaùc Trung – Myõ – Xoâ ñaõ daãn ñeán “vaán ñeà Campuchia” ,
maø hai nöôùc laùng gieàng cuûa nöôùc naøy laø Vieät Nam vaø Thaùi Lan bò loâi cuoán vaøo.
Ñoái vôùi Vieät Nam, vieäc ñöa quaân vaøo Campuchia ñöôïc Vieät Nam giaûi thích laø
giuùp nhaân daân Campuchia laät ñoå cheá ñoä dieät chuûng cuûa Khmer ñoû (1-1979) vaø
 - 135 -

baûo veä bieân giôùi phía Taây – Nam cuûa Vieät Nam. Khi Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân
leân laøm Thuû töôùng (1980-1988), Thaùi Lan cho raèng : “Vieäc quaân ñoäi Vieät Nam coù
maët ôû Campuchia laø söï ñe doïa tôùi neàn an ninh cuûa Thaùi Lan”. Thaùi Lan laø moät
nöôùc nhoû khoâng coù khaû naêng moät mình gaây aùp löïc buoäc Vieät Nam giaûi quyeát vaán
ñeà Campuchia, vì theá phaûi caàu vieän söï hôïp taùc töø caùc nöôùc, nhaát laø Myõ vaø caùc
nöôùc ASEAN ñeå cuøng nhau gaây söùc eùp buoäc Vieät Nam ruùt quaân ra khoûi
Campuchia. Maâu thuaãn giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan caøng caêng thaúng hôn khi Vieät
Nam taán coâng vaøo laõnh thoå vaø ñuïng ñoä vôùi bình lính Thaùi Lan taïi laøng
Noânmacmuøn, tænh Prachinburi (ngaøy 23 ñeán 24-6-1980) . Söï kieän naøy laøm cho
chính quyeàn Thaùi Lan phaûi coâng boá “saùch traéng”, thoâng baùo cho caùc nöôùc hieåu
bieát veà nguy cô ñe doïa töø phía Vieät Nam. Quan ñieåm cuûa giôùi laõnh ñaïo Thaùi Lan
ñoái vôùi Vieät Nam vaøo thôøi kyø aáy khoâng ñöôïc toát ñeïp, thaäm chí moät soá ngöôøi daân
Thaùi Lan cuõng leân aùn nhöõng vieäc laøm cuûa Vieät Nam. Töø “Vaán ñeà Campuchia”
hai nöôùc phaûi ñoái ñaàu nhau keùo daøi gaàn 10 naêm.
Hai möôi naêm sau nhìn laïi, chuùng ta caàn ruùt ra nhöõng baøi hoïc lòch söû cuûa
thôøi kyø aáy, bình tónh, tænh taùo ,vì quyeàn lôïi daân toäc nhöng cuõng vì hoøa bình , oån
ñònh cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ , khoâng ñeå cho caùc cöôøng quoác beân ngoaøi can
thieäp vaø thöïc hieän möu ñoà ñen toái cuûa hoï. Ngaøy nay Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân
ASEAN, quan heä hai nöôùc ñaõ phaùt trieån toát ñeïp. Hai nöôùc caàn ñoaøn keát hôïp taùc
höõu nghò xaây döïng Coäng ñoàng ASEAN. Ñieàu naøy vöøa ñoùng goùp cho moái hôïp taùc
khu vöïc, vöøa ñaùp öùng ñuùng lôïi ích cô baûn vaø laâu daøi cuûa hai quoác gia, hai daân toäc.
 - 136 -

Chöông 3
QUAN HEÄ THAÙI LAN – VIEÄT NAM
TÖØ NAÊM 1989 ÑEÁN NAÊM 2004

3.1. Söï thay ñoåi chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam töø sau naêm 1986
3.1.1 Quaù trình khuûng hoaûng, suïp ñoå cuûa Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû
nghóa ôû Ñoâng AÂu vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam
Söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu
trong nhöõng naêm 1989 -1991 ñaõ gaây neân nhöõng haäu quaû heát söùc naëng neà, daãn ñeán
heä thoáng theá giôùi cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa khoâng coøn toàn taïi nöõa, ñieàu naøy
ñaõ taùc ñoäng saâu saéc ñeán tình hình Vieät Nam.
Söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu coù
nhieàu nguyeân nhaân [33,tr.465]. Nguyeân nhaân saâu xa laø do moâ hình cuûa chuû nghóa
xaõ hoäi ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng naêm qua coù nhieàu khuyeát taät vaø thieáu soùt. Caùc
nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa xa rôøi nhöõng tieán boä, vaên minh cuûa theá giôùi, nhaát laø söï
phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc - kó thuaät hieän ñaïi, ñöa tôùi
tình traïng “tröôït daøi” töø trì treä ñeán khuûng hoaûng naëng neà veà kinh teá - xaõ hoäi. Beân
caïnh ñoù, nhöõng theá löïc choáng phaù chuû nghóa xaõ hoäi trong vaø ngoaøi nöôùc cuõng laø
taùc ñoäng khoâng nhoû laøm cho tình hình caøng theâm khuûng hoaûng vaø roái loaïn, ñöa
tôùi söï tan raõ cuûa heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa.
Söï khuûng hoaûng vaø suïp ñoå cuûa phe xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ gaây aûnh höôûng
khoâng ít ñoái vôùi Vieät Nam, vì khoâng chæ trong chieán tranh, maø trong thôøi kyø hoøa
bình Vieät Nam ñaõ ñaët heát nieàm tin vaø döïa vaøo heä thoáng naøy ñeå xaây döïng vaø baûo
veä ñaát nöôùc. Sau 15 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc thoáng nhaát (1975 -
1990) tuy tình hình kinh teá Vieät Nam ñang hoài sinh nhöng cuõng caàn vieän trôï raát
 - 137 -

lôùn töø caùc nöôùc, nhaát laø Lieân Xoâ. Do ñoù, khi Lieân Xoâ coâng boá caét vieän trôï cho
Vieät Nam töø ngaøy 1-1-1991 vaø giaûi theå Hoäi ñoàng Töông trôï Kinh teá (CMEA -
Council of Mutual Economic Assistance, vieát taét tieáng Nga laø SEV) maø Vieät
Nam cuõng laø moät thaønh vieân cuûa toå chöùc naøy vaøo naêm 1978 - ngaøy 8-6-1991 Vieät
Nam, phaûi tuyeân boá thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi roäng môû ñeå ñaát nöôùc coù khaû
naêng thu huùt söï uûng hoä kinh teá töø nöôùc ngoaøi thaät nhieàu.
Thöïc teá cho thaáy daáu hieäu cuûa söï thay ñoåi trong moái quan heä gaàn guõi cuûa
caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa noùi chung vaø Vieät Nam – Lieân Xoâ noùi rieâng baét ñaàu
thaáy roõ töø khi Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ, M.Gooùcbachoáp phaùt bieåu taïi
Vlañivoâxtoác vaøo thaùng 7-1986 24, phaûn aùnh tö duy môùi trong chính saùch ñoái ngoaïi
cuûa Lieân Xoâ vôùi khu vöïc Chaâu AÙ. Cuõng trong thôøi gian naøy, laõnh ñaïo Lieân Xoâ
phaùt bieåu taïi Krasnoyak (ôû vuøng Siberia cuûa Lieân Xoâ) neâu ra ñeà nghò Lieân Xoâ
saün saøng ñoùng caên cöù quaân söï taïi Vònh Cam Ranh neáu Myõ ñoùng caên cöù quaân söï
taïi Philippin [49,tr.27]. Sau ñoù Lieân Xoâ ñaõ giaûm söû duïng caên cöù quaân söï ôû Vònh
Cam Ranh vaø coøn thoâng baùo, Lieân Xoâ seõ caét vieän trôï quaân söï cho Vieät Nam
xuoáng coøn moät phaàn ba. Thoâng qua nhöõng bieåu hieän treân Vieät Nam ñaõ nhaän bieát
raèng, nhöõng quan heä gaàn guõi trong maáy chuïc naêm qua ñang chaám döùt. Hôn theá
nöõa, vieäc Vieät Nam tham gia khoùa hoïp cuûa Ñaïi hoäi ñoàng Lieân hieäp quoác ñeå giaûi

24
Giöõa nhöõng naêm 1980, tình hình dieãn ra cho thaáy roõ raøng laø caùc nöôùc phe Coäng saûn ñeàu gaëp khoù khaên
trong vieäc phaùt trieån kinh teá theo con ñöôøng xaõ hoäi chuû nghóa vaø rieâng veà Lieân Xoâ, oâng M. Gooùcbachoáp,
Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn, ngöôøi môùi leân thay töø thaùng 3-1985 ñaõ thöïc hieän chính saùch caûi toå
(Perestroika) vaø coâng khai (Glasnost). Tuy chính saùch caûi caùch cuûa Lieân Xoâ nhaán maïnh giaûi quyeát vaán ñeà
kinh teá laø chính, nhöng vieäc tieán haønh chính saùch noùi treân aûnh höôûng ñeán vieäc thay ñoåi chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Lieân Xoâ. OÂng M. Gooùcbachoáp khaúng ñònh raèng Lieân Xoâ seõ tieán haønh chính saùch thieän chí vôùi
taát caû caùc nöôùc ñeå xaây döïng hoøa bình daãn ñeán söï hôïp taùc veà kinh teá, vaø nhöõng chính saùch noåi baät cuûa Lieân
Xoâ laø söï coá gaéng phuïc hoài quan heä vôùi Trung Quoác vaø tìm kieám söï hôïp taùc trong khu vöïc Chaâu AÙ- Thaùi
Bình Döông. Phaùt bieåu cuûa oâng M. Gooùcbachoáp taïi Vlañivoâxtoác thaùng 7-1986 laøm cho Vieät Nam lo ngaïi,
vieäc Lieân Xoâ muoán ñieàu chænh moái quan heä vôùi Trung Quoác coù theå gaây ra haäu quaû xaáu ñoái vôùi Vieät Nam,
bôûi luùc ñoù quan heä giöõa Vieät Nam – Trung Quoác khoâng ñöôïc toát, do coù cuoäc ñuïng chaïm doïc bieân giôùi
thöôøng xuyeân. Khi Lieân Xoâ vaø Trung Quoác thaønh coâng trong cuoäc ñaøm phaùn ñieàu chænh quan heä voøng thöù
9 thaùng 10-1986, phaûn aùnh vieäc ñieàu chænh quan heä giöõa hai cöôøng quoác, Vieät Nam môùi baét ñaàu thay ñoåi
thaùi ñoä cho phuø hôïp, theå hieän trong Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Toaøn quoác laàn thöù VI cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam
raèng, Vieät Nam tuyeân boá saün saøng ñaøm phaùn vôùi Trung Quoác baát cöù luùc naøo, baát cöù caáp naøo vaø baát cöù ôû
ñaâu nhaèm bình thöôøng hoaù quan heä giöõa hai nöôùc.
 - 138 -

quyeát vaán ñeà Campuchia, phaûn aùnh moät thöïc teá cho thaáy laø Lieân Xoâ khoâng nhìn
nhaän Vieät Nam coù taàm quan troïng veà chieán löôïc nöõa [207,tr.52].
Söï tan raõ cuûa heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu,
cuøng vôùi vieäc bò caét vieän trôï veà kinh teá vaø quaân söï töø Lieân Xoâ ñaõ laøm cho tình
hình Vieät Nam bò aûnh höôûng naëng neà. Tröôùc ñaây, trong nhöõng naêm 1980, Lieân
Xoâ ñaõ vieän trôï cho Vieät Nam moãi naêm trò giaù 2 tyû USD cho thaáy Vieät Nam laø moät
trong nhöõng nöôùc ñöôïc Lieân Xoâ vieän trôï nhieàu nhaát. Do vaäy, töø thaùng 1-1991 trôû
ñi, khi quan heä thöông maïi giöõa Vieät Nam vaø Lieân Xoâ voán duøng ngoaïi teä laøm cô
sôû vaø vieäc uûng hoä taøi chính ñeå nhaäp haøng töø Lieân Xoâ chaám döùt, khieán cho vieäc
nhaäp xaêng daàu, saét theùp , phaân boùn töø Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu phaûi giaûm
suùt. Vieät Nam maéc nôï Coäng ñoàng quoác gia ñoäc laäp (Commonwealth of
Independent States) ñeán 15 tyû USD, trong 6 thaùng ñaàu naêm 1991 thöông maïi
giöõa Haø Noäi vaø Matxcôva chæ ñaït 15% cuûa naêm 1990 [207,tr.52]. Do nhaäp khaåu
giaûm suùt lôùn, bôûi aûnh höôûng tình hình chính trò bieán chuyeån vaø söï maát thò tröôøng ôû
Ñoâng AÂu vaø Lieân Xoâ daãn tôùi vaán ñeà laïm phaùt nghieâm troïng taïi Vieät Nam. Nhieàu
teä naïn xaõ hoäi xaûy ra, noåi baät hôn caû laø vieäc buoân laäu, hoái loä, naïn thaát nghieäp…
Rieâng veà naïn thaát nghieäp, Vieät Nam voán laø quoác gia ñaõ baùo ñoäng veà tình traïng
thaát nghieäp, nay löïc löôïng lao ñoäng tröôùc ñaây ñöôïc xuaát khaåu sang caùc nöôùc Lieân
Xoâ vaø Ñoâng Aâu do bieán ñoäng veà chính trò phaûi traû veà, caøng gia taêng gaùnh naëng
cho Vieät Nam.
Ñaàu naêm 1991, Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam Nguyeãn Vaên Linh
vaø Thuû töôùng Ñoã Möôøi ñi thaêm Matxcôva ñeå giaûi quyeát vaán ñeà song phöông
ñang toàn taïi, nhöng khoâng ñaït ñöôïc keát quaû. Moät trong nhöõng noäi dung khoâng
thoûa thuaän ñöôïc giöõa Vieät Nam vaø Lieân Xoâ , laø Vieät Nam xin traû goùp nôï tôùi naêm
1995 hoaëc naêm 2000, nhöng Lieân Xoâ khaúng ñònh Vieät Nam phaûi thanh toaùn daàn,
vôùi thôøi haïn ngaén hôn. Hôn theá nöõa, Lieân Xoâ khoâng haøi loøng bôûi Vieät Nam khoâng
thöïc hieän ñuùng hôïp ñoàng trong vieäc ñaàu tö khoan thaêm doø vaø khai thaùc daàu khí.
 - 139 -

Phía Lieân Xoâ chöa ñöôïc nhaän nhöõng quyeàn lôïi roõ raøng, vì Vieät Nam laáy phaàn
chia cuûa Lieân Xoâ ñeå taùi ñaàu tö [79,tr.137].
Toùm laïi söï tan raõ cuûa Lieân Xoâ thaùng 12 –1991 laøm cho quan heä cuûa hai ñaát
nöôùc thay ñoåi hoaøn toaøn. Vieät Nam nhaän thöùc roõ nhöõng quan heä giöõa Vieät Nam
vaø Nga ñaõ böôùc vaøo thôøi kyø môùi, khoâng coù quan heä trôï giuùp vaø töông thaân nhö
cuõ. Ñoù laø nhöõng yeáu toá thuùc ñaåy Vieät Nam tìm ñöôøng môû cöûa vaø ñieàu chænh quan
heä vôùi coäng ñoàng theá giôùi keå caû Trung Quoác, Nhaät Baûn, caùc nöôùc trong khoái
ASEAN, caùc nöôùc Phöông Taây, nhaát laø Myõ do thôøi gian ñoù ñang duøng bieän phaùp
caám vaän laøm cho Vieät Nam bò coâ laäp veà kinh teá hoaøn toaøn. Ngoaøi ra Vieät Nam
coøn gaëp nhöõng khoù khaên töø nhöõng bieän phaùp ñoái xöû ñaëc bieät cuûa Quyõ tieàn teä quoác
teá “International Monetary Fund (IMF) vaø Ngaân haøng theá giôùi “World Bank”
v.v…
Vì vaäy, keå töø khi Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng Aâu tan raõ , Vieät Nam ñaõ mau
choùng xaây döïng, thaét chaët moái quan heä vôùi caùc nöôùc Chaâu AÙ. Naêm 1991 vaø naêm
1992 laø nhöõng naêm quan troïng ñieàu chænh quan heä vôùi Trung Quoác vaø caùc nöôùc
trong khoái ASEAN. Ngoaøi ra, trong naêm 1992, Vieät Nam coøn ñieàu chænh moái
quan heä vôùi caùc nöôùc Taây Aâu thuoäc Lieân minh Chaâu AÂu (EU) hieän nay. Nhöõng
ñoåi thay chính trò cuûa phe xaõ hoäi chuû nghóa vaø nhaát laø, söï tan raõ cuûa chuû nghóa xaõ
hoäi ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu coøn thuùc ñaåy Vieät Nam chaáp nhaän tìm giaûi
phaùp cho vaán ñeà Campuchia, bôûi vì ñaây laø nhöõng ñieàu kieän duy nhaát ñaõ thaønh
nguyeân taéc cuûa caùc nöôùc khoâng ñoàng tình vôùi vieäc ñoùng quaân cuûa Vieät Nam taïi
Campuchia. Thaùng 1-1989, trong chuyeán thaêm höõu nghò Campuchia, taïi Phnoâm
Peânh, oâng Nguyeãn Vaên Linh,Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam tuyeân boá seõ
ruùt heát quaân tình nguyeän veà nöôùc vaøo thaùng 9-1989 (sôùm hôn keá hoaïch ñaõ ñònh 1
naêm) ñi ñoâi vôùi vieäc nöôùc ngoaøi phaûi chaám döùt vieän trôï quaân söï cho caùc beân ôû
Campuchia, chaám döùt vieäc söû duïng laõnh thoå nöôùc ngoaøi laøm caên cöù choáng laïi
nhaân daân Campuchia [34,tr.64]. Sau ñoù Vieät Nam tham döï hoäi nghò quoác teá Pari
 - 140 -

veà Campuchia hoïp ngaøy 23-10-1991 taïi Trung taâm Hoäi nghò quoác teá Cleâbeâ ôû Pari
vaø ñaõ kyù keát thoaû thuaän hoaø bình, tieán tôùi toå chöùc cuoäc baàu cöû taïi Campuchia vaøo
thaùng 5-1993.
Veà maët an ninh, tröôùc ñaây Vieät Nam coi Lieân Xoâ laø “hoøn ñaù taûng”
(cornerstone) nhöng söï suïp ñoå cuûa Lieân Xoâ vaø Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ, ñaõ ñoàng
nghóa vôùi vieäc Vieät Nam maát ñi moät choã döïa baûo ñaûm cho an ninh cuûa mình. Vieät
Nam nhaän thöùc roõ söï caàn thieát trong vieäc ñieàu chænh quan heä vôùi caùc nöôùc, ñaëc
bieät laø nhöõng nöôùc tröôùc ñaây ñöôïc nhaän thöùc laø tai hoïa, ñe doïa neàn an ninh quoác
gia, nhö Trung Quoác. Vì vaäy vieäc coâng boá chính saùch ñoåi môùi taïi Ñaïi hoäi Ñaûng
toaøn quoác laàn thöù VI naêm 1986 cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam vaø quan ñieåm môû
cöûa ra coäng ñoàng theá giôùi, khoâng keå söï khaùc bieät veà cheá ñoä chính trò, laøm cho
baàu khoâng khí chính trò vaø quan heä trong khu vöïc giaûm bôùt caêng thaúng. Chính nhôø
chính saùch ñoåi môùi, môû cöûa giao löu vôùi quoác teá, ñaõ ñöa Vieät Nam ñi ñeán xaây
döïng vaø thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc caû trong vaø ngoaøi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ,
keå caû Thaùi Lan.
3.1.2. Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán vieäc ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi
cuûa Vieät Nam töø sau naêm 1986
Treân theá giôùi, töø cuoái nhöõng naêm 1970 vaø ñaàu nhöõng naêm 1980 caùc nöôùc
xaõ hoäi chuû nghóa ôû Ñoâng Aâu, Lieân Xoâ, Trung Quoác ñaõ tieán haønh caûi caùch, môû cöûa
töøng phaàn, aûnh höôûng ñeán quaù trình ñoåi môùi ôû Vieät Nam. Coâng cuoäc caûi caùch ôû
Trung Quoác baét ñaàu töø caûi caùch veà kinh teá, vaø noâng nghieäp laø lónh vöïc ñöôïc nhaø
laõnh ñaïo Baéc Kinh choïn laøm khaâu môû ñaàu. Hoäi nghò Trung öông 4 (khoaù XI) cuûa
Ñaûng Coäng saûn Trung Quoác ra Nghò quyeát veà moät soá vaán ñeà ñaåy nhanh phaùt trieån
noâng nghieäp ñaõ taùc ñoäng tích cöïc vaøo caùc maët cuûa quan heä saûn xuaát ôû noâng thoân.
Nhöõng chính saùch caûi caùch kinh teá cuûa Trung Quoác, nhaát laø caûi caùch trong noâng
nghieäp laø böôùc ñoät phaù giuùp oån ñònh tình hình trong nöôùc sau hôn 10 naêm roái loaïn
 - 141 -

do “caùch maïng vaên hoùa” taïo tieàn ñeà cho nhöõng böôùc caûi caùch tieáp theo trong
coâng thöông nghieäp vaø môû cöûa ñoái ngoaïi.
Cuoäc caûi caùch ôû Lieân Xoâ baét ñaàu khi oâng M.Gooùcbachoáp, Toång Bí thö
Ñaûng Coäng saûn ñöa ra chính saùch caûi toå (Perestroika) vaø coâng khai (Glasnost).
Perestroika laø caûi toå caáu truùc kinh teá vaø chính trò cuûa Lieân Xoâ tieán tôùi naâng cao
chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Lieân Xoâ. Veà chính trò, oâng M.Gooùcbachoáp
thöïc hieän chính saùch coâng khai (Glasnost), môû roäng chính trò vaø nhöõng hoaït ñoäng
lieân quan tôùi chính trò, taïo ñieàu kieän cho nhaân daân töï do ngoân luaän, töï do phaùt
bieåu chính kieán cuûa mình, thöïc hieän töï do baùo chí, caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi
chuùng phaûi phaûn aùnh trung thöïc, ñöa tin theo söï thaät keå caû vieäc xeùt xöû, pheâ bình
töï do.
Tuy chính saùch caûi toå cuûa Lieân Xoâ nhaán maïnh vaán ñeà kinh teá trong nöôùc,
nhöng veà maët ñoái ngoaïi cuõng coù nhöõng ñieàu chænh quan troïng. Taïi Vlañivoâxtoác
ngaøy 28-7-1986 [47], oâng Gooùcbachoáp ñaõ phaùt bieåu khaúng ñònh Lieân Xoâ seõ tieán
haønh chính saùch hoøa dòu vôùi caùc nöôùc ñeå xaây döïng hoøa bình ñöa ñeán söï hôïp taùc
veà kinh teá, töùc laø phuïc hoài moái quan heä vôùi Trung Quoác vaø theo ñuoåi vieäc hôïp taùc
trong khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông.
Vôùi vò theá laø moät cöôøng quoác vieän trôï cho Vieät Nam nhieàu nhaát veà kinh
teá, quaân söï vaø ngoaïi giao, vì vaäy nhöõng chuyeån bieán ôû Lieân Xoâ ñaõ aûnh höôûng
toaøn dieän ñeán Vieät Nam. Khi Lieân Xoâ quay sang nhaán maïnh caûi caùch kinh teá noäi
boä, doác heát taøi nguyeân ñeå khoâi phuïc kinh teá cuûa mình thì vaáp phaûi nhöõng trôû ngaïi
lôùn do gaùnh naëng vieän trôï cho caùc nöôùc theá giôùi thöù ba nhö: Ethioâphia, Nam
Yeâmen, Aênggoâla vaø Vieät Nam, chi phí naøy cao ñeán 36 tyû USD [63,tr.30]. Vì vaäy
Lieân Xoâ phaûi caét giaûm vieän trôï cho caùc nöôùc theá giôùi thöù ba, keå caû Vieät Nam.
Ñeán khi Lieân Xoâ coâng khai laäp tröôøng ngoaïi giao cuûa mình qua phaùt bieåu cuûa
M.Gooùcbachoáp - Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ - taïi Vlañivoâxtoác laø phaûi
 - 142 -

phuïc hoài quan heä ngoaïi giao vôùi Trung Quoác, ñaõ ñaët Vieät Nam tröôùc moät nguy cô
bò coâ laäp hoaøn toaøn, neáu khoâng coù söï thay ñoåi veà chính saùch. Tröôùc söï “ngoû yù”
khoâi phuïc quan heä ngoaïi giao cuûa Lieân Xoâ, Trung Quoác ñaõ ra ñieàu kieän veà vieäc
ñieàu chænh quan heä vôùi Lieân Xoâ goàm ba vaán ñeà : 1/ Lieân Xoâ phaûi ruùt quaân khoûi
AÙpganistan; 2/ Lieân Xoâ phaûi giaûm löïc löôïng doïc bieân giôùi Lieân Xoâ – Trung
Quoác ; 3/ Lieân Xoâ phaûi gaây aùp löïc ñeå Vieät Nam ruùt quaân khoûi Campuchia. Trong
ba vaán ñeà treân, Trung Quoác coi vaán ñeà thöù 3 (Vieät Nam ruùt quaân khoûi
Campuchia) coù taàm quan troïng nhaát vaø cho raèng neáu Lieân Xoâ phaûi thöïc hieän ñöôïc
ñieàu naøy môùi chöùng minh ñöôïc thieän chí cuûa mình. Ñaëng Tieåu Bình (Deng Xiao
Ping) – nhaø laõnh ñaïo Ñaûng Coäng saûn Trung Quoác – ñaõ phaùt bieåu: neáu Lieân Xoâ coù
khaû naêng laøm cho Vieät Nam ruùt quaân khoûi Campuchia, oâng ta seõ chuaån bò leân
ñöôøng thaêm Matxcôva ngay [57,tr.5]. Do ñoù, Lieân Xoâ muoán ñieàu chænh quan heä
vôùi Trung Quoác aét phaûi gaây aùp löïc ñoái vôùi Vieät Nam ñeå giaûi quyeát nhanh vaán ñeà
Campuchia. Tuy nhieân, vaán ñeà quan heä giöõa Trung Quoác - Vieät Nam vaø Ñoâng
Döông – ASEAN cuõng ñaõ ñöôïc Lieân Xoâ tieân lieäu tröôùc, oâng M.Gooùcbachoáp ñaõ
töøng phaùt bieåu taïi Vlañivoâxtoác: neân coù söï thoaû thuaän khaéc phuïc caùc vaán ñeà ôû
trong khu vöïc nhö phuïc hoài quan heä giöõa Trung Quoác - Vieät Nam vaø Ñoâng
Döông- ASEAN. Vôùi nhöõng lôøi ñeà nghò treân, cho thaáy Lieân Xoâ ñaõ toû roõ quan ñieåm
veà chính saùch ñoái ngoaïi trong khoái Ñoâng Döông. Rieâng vôùi Vieät Nam, Lieân Xoâ cuõng
nhaéc nhôû, caàn phaûi giaûm caêng thaúng vôùi caùc nöôùc laùng gieàng nhieàu hôn nöõa.
Trong quaù trình chuyeån bieán chính trò giöõa caùc nöôùc, coù theå noùi vieäc thi
haønh chính saùch hoøa dòu cuûa oâng M.Goùocbachoáp thuùc ñaåy quan heä giöõa ba nöôùc
Lieân Xoâ, Trung Quoác vaø Myõ coù khuynh höôùng ngaøy caøng toát ñeïp. Keå töø naêm
1985 trôû ñi, Trung Quoác khoâng coøn coi Lieân Xoâ laø nguy cô ñe doïa nhö tröôùc vaø
nhöõng ñieàu kieän gaây chieán tranh vôùi Lieân Xoâ cuõng khoâng coøn xaûy ra. Vì vaäy
Trung Quoác lieân tuïc giaûm quaân cuûa mình xuoáng khoaûng moät trieäu ngöôøi
 - 143 -

[65,tr.13] , ñoàng thôøi Lieân Xoâ cuõng giaûm löïc löôïng quaân söï boá trí theo doïc bieân
giôùi saùt vôùi Trung Quoác. Quan heä giöõa Lieân Xoâ vôùi Myõ coù khuynh höôùng toát leân
do toå chöùc ñöôïc moät soá hoäi nghò caáp cao giöõa laõnh ñaïo hai beân. Caû hai ñeàu coù
nhöõng yù kieán chung veà vieäc seõ giaûm vuõ khí chieán löôïc ñeå xaây döïng söï tin töôûng
giöõa hai nöôùc [172,tr.106-117]. Hôn theá nöõa, Lieân Xoâ coøn bieåu hieän thaùi ñoä roõ
raøng, veà vieäc seõ khoâi phuïc quan heä vôùi caùc nöôùc phöông Taây vì coù nhu caàu tieáp
nhaän khoa hoïc kyõ thuaät, vay voán vaø nhöõng söï trôï giuùp khaùc ñeå khaéc phuïc tình
hình khoù khaên trong nöôùc. Taïi Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng saûn Lieân Xoâ laàn thöù 27 (thaùng
2 -1986), Gooùcbachoáp nhaán maïnh ñeán khaû naêng chung soáng hoøa bình vôùi nhau ,
xaây döïng moät theá giôùi hoøa bình, thònh vöôïng, khoâng coù chieán tranh.
Veà quan heä giöõa Trung Quoác vaø Myõ trong thôøi gian naøy, tuy tieán trieån
khoâng nhieàu, nhöng Trung Quoác vaãn phaûi nhôø vaøo söï ñaàu tö, chuyeån giao khoa
hoïc coâng ngheä töø caùc nöôùc Phöông Taây. Myõ nhaän thöùc raát roõ taàm quan troïng cuûa
Trung Quoác trong khu vöïc naøy, neân thöïc hieän chính saùch vöøa “hôïp taùc”, vöøa
“kieàm cheá”. Caû hai phía ñeàu mong muoán duy trì tình traïng cuõ, khoâng taïo neân söï
“ñoå vôõ”, duy trì moái quan heä vôùi nhau. Tuy nhieân, quan heä Myõ – Trung boãng xaáu
ñi, khi noå ra “söï kieän Thieân An Moân” taïi Trung Quoác naêm 1989. Myõ leân aùn
Trung Quoác “vi phaïm nhaân quyeàn”, vaø khoáng cheá coâta haøng deät may nhaäp khaåu
vaøo Myõ. Moät söï kieän nöõa cuõng laøm caêng thaúng quan heä Myõ – Trung lieân quan
ñeán vieäc Trung Quoác baùn vuõ khí tieàm naêng cao cho Iran – quoác gia ñang ñoái ñaàu
vôùi Myõ ôû Trung Ñoâng [42,tr.24].
Vieäc caùc cöôøng quoác kieàm cheá maâu thuaãn vôùi nhau khieán cho tình hình theá
giôùi coù veû laéng dòu. Trong khi giaûm bôùt nhöõng chi phí veà quaân söï, veà vieän trôï, caùc
cöôøng quoác taäp trung nguoàn voán ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc veà moïi maët, nhaát laø kinh
teá. Töø söï bieán ñoåi cuûa quoác teá, buoäc Vieät Nam phaûi “töï cöùu mình”, vì khoâng theå
döïa vaøo Lieân Xoâ ñöôïc nöõa – maëc duø trong quaù khöù vaø hieän taïi Vieät Nam luoân laø
 - 144 -

ngöôøi baûo veä quyeàn lôïi cuûa Lieân Xoâ trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ – Thaùi Bình
Döông. Tröôùc ñaây, Vieät Nam sao phoûng moâ hình Lieân Xoâ khaù toaøn dieän, töø
phöông thöùc tieán haønh ñöôøng loái chính trò, kinh teá, xaõ hoäi ñeán vaên hoùa, giaùo duïc…
cho neân khi Lieân Xoâ ñieàu chænh chính saùch, daãn ñeán Vieät Nam cuõng phaûi ñieàu
chænh thaùi ñoä cuûa mình, baèng caùch “môû cöûa” vôùi caùc nöôùc ngoaøi khoái xaõ hoäi chuû
nghóa. Vieäc giaûm chi tieâu cuûa Lieân Xoâ cho caùc nöôùc trong caùc khu vöïc cuõng laø
nhöõng tín hieäu quan troïng nhaéc nhôû Vieät Nam phaûi töï löïc caùnh sinh, hoaëc tìm
kieám vieän trôï töø nguoàn môùi ngoaøi khoái xaõ hoäi chuû nghóa. Muoán khaúng ñònh vò theá
moät nöôùc ñoäc laäp Vieät Nam caàn ñöùng vöõng treân ñoâi chaân cuûa mình.
Beân caïnh söï thuùc baùch cuûa hoaøn caûnh quoác teá khoâng thuaän lôïi, Vieät Nam
coøn phaûi ñoái phoù vôùi aùp löïc töø caùc nöôùc veà vaán ñeà Campuchia. Nhieàu nöôùc ñaõ coá
gaéng gaây söùc eùp ñoái vôùi Vieät Nam trong vaán ñeà Campuchia baèng hai hình thöùc:
söùc eùp tröïc tieáp veà quaân söï vaø aùp löïc töø caùc bieän phaùp chính trò vaø kinh teá. Nhöõng
aùp löïc tröïc tieáp veà quaân söï laø chieán tranh “daïy Vieät Nam baøi hoïc” cuûa Trung
Quoác baét ñaàu töø thaùng 2-1979. Ñieån hình aùp löïc veà chính trò vaø kinh teá ñoái vôùi
Vieät Nam laø vieäc caùc nöôùc trong khoái ASEAN coá thu phuïc caùc nöôùc, nhaát laø phe
theá giôùi töï do nhaän thöùc roõ taàm quan troïng cuûa vaán ñeà Campuchia, vaø cuøng hôïp
taùc vôùi nhau taïo aùp löïc Vieät Nam vôùi nhieàu bieän phaùp chính trò vaø kinh teá khaùc
nhau.
Lieân Hieäp quoác ñaõ coù Nghò quyeát veà vieäc löïc löôïng nöôùc ngoaøi chieám
ñoùng Campuchia laø tai hoïa ñe doïa nghieâm troïng ñeán hoøa bình vaø an ninh caùc
nöôùc [45,tr.128], vì vaäy khoâng coâng nhaän chính phuû Heâng Xomrin do chính phuû
naøy ñöôïc söï uûng hoä ñaëc bieät töø Vieät Nam. Lieân Hieäp quoác cuõng ra Nghò quyeát
yeâu caàu Vieät Nam phaûi ruùt quaân khoûi Campuchia. Tuy trong thöïc teá nhöõng Nghò
quyeát neâu treân cuûa Lieân hieäp quoác khoâng coù quyeàn buoäc Vieät Nam ruùt quaân khoûi
Campuchia, nhöng ñaây laø bieåu hieän cho thaáy vieäc laøm cuûa Vieät Nam khoâng ñöôïc
 - 145 -

söï coâng nhaän cuûa coäng ñoàng theá giôùi. ÔÛ caáp quan heä song phöông , nhieàu nöôùc
coøn tieán haønh chính saùch coâ laäp Vieät Nam, nhö Myõ quy ñònh caám vaän thöông maïi
vôùi Vieät Nam vaø duøng theá löïc trong caùc toå chöùc quoác teá nhö: Ngaân haøng Theá giôùi,
Quyõ Tieàn teä Quoác teá, chaám döùt vieän trôï kinh teá cho Vieät Nam. Ñoàng thôøi, Myõ
cuõng ñaët nhöõng ñieàu kieän seõ tieán haønh ñieàu chænh moái quan heä ngoaïi giao vôùi
Vieät Nam, khi Vieät Nam ruùt quaân khoûi Campuchia vaø caûi toå moái quan heä toát vôùi
caùc nöôùc laùng gieàng [204,tr.194-195]. Neáu tröôùc ñaây Nhaät Baûn ñaõ töøng tuyeân boá
seõ xem xeùt laïi nhöõng khoaûn vieän trôï cho Vieät Nam vôùi soá tieàn treân 10 tyû yeân sau
khi Vieät Nam taán coâng Campuchia, thì baây giôø thaùi ñoä cuûa Nhaät Baûn trôû neân döùt
khoaùt hôn, hoï ngöøng vieän trôï, cho ñeán Vieät Nam ruùt quaân ra khoûi Campuchia.
Trong khi tieán haønh caûi thieän moái quan heä vôùi Trung Quoác, Lieân Xoâ quay
sang gaây aùp löïc vôùi Vieät Nam. Tröôùc ñaây, sau khi giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn
Nam (1975), thoáng nhaát ñaát nöôùc (1976), Vieät Nam bò theá giôùi töï do vaø Trung
Quoác coâ laäp, thuø ñòch do ñoù, Vieät Nam chæ döïa vaøo caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa,
trong ñoù chuû yeáu laø Lieân Xoâ vaø quan heä thöông maïi vôùi caùc nöôùc Ñoâng AÂu. Khi
Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu khuûng hoaûng (nhöõng naêm 1980), moái quan heä kinh teá giöõa
Vieät Nam vôùi caùc nöôùc naøy giaûm suùt nghieâm troïng, nhieàu maët haøng truyeàn thoáng
cuûa Vieät Nam khoâng coù thò tröôøng tieâu thuï, caùc khoaûn vieän trôï thöôøng xuyeân cuûa
caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa daønh cho Vieät Nam ñaõ ñöôïc cam keát töø tröôùc cuõng laàn
löôït haïn cheá theo xu höôùng chaám döùt hoaøn toaøn. Trong khi ñoù, chính saùch coâ laäp
töø caùc nöôùc töï do cuõng goùp phaàn quan troïng ñaåy cuoäc khuûng hoaûng kinh teá – xaõ
hoäi ôû Vieät Nam ngaøy caøng trôû neân gay gaét.
Töø thöïc tieãn ñoù, caùc nhaø laõnh ñaïo Vieät Nam phaûi nhanh choùng ñieàu chænh
chính saùch, khaéc phuïc tình traïng maát thò tröôøng thöông maïi, tìm kieám nguoàn voán
vaø vieän trôï töø caùc nöôùc. Dó nhieân, thò tröôøng, nguoàn voán, vieän trôï cuûa caùc nöôùc tö
baûn coù vai troø öu theá cao hôn caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghiõa, nhaát laø trong hoaøn caûnh
 - 146 -

daáu hieäu suïp ñoå cuûa cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa, treân phaïm vi theá giôùi, ñang caän keà.
Tình hình aáy caøng thuùc baùch Vieät Nam tìm kieám giaûi phaùp nhaèm oån ñònh, phaùt trieån
kinh teá trong nöôùc vaø ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi, caáp baùch hôn caû laø giaûi quyeát
vaán ñeà Campuchia ñeå giaûm söï caûn trôû vaø ñi ñeán hôïp taùc vôùi theá giôùi.
Vöøa ñoái phoù vôùi hoaøn caûnh quoác teá heát söùc baát lôïi, Vieät Nam coøn phaûi ñoái
phoù vôùi söï sa suùt cuûa ñôøi soáng nhaân daân trong nöôùc, neàn kinh teá ngaøy caøng suy
giaûm. Trong möôøi naêm (1976-1986), traûi qua hai nhieäm kyø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn
quoác laàn thöù IV vaø laàn thöù V, Ñaûng coäng saûn vaø nhaân daân Vieät Nam vöøa laøm, vöøa
tìm toøi, thöû nghieäm con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi. Trong quaù trình ñoù, caùch
maïng xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu vaø tieán boä ñaùng keå, nhöng
cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên. Khoù khaên cuûa Vieät Nam ngaøy caøng lôùn laøm cho ñaát
nöôùc laâm vaøo tình traïng khuûng hoaûng, gay gaét nhaát laø töø giöõa nhöõng naêm 1980.
“Laïm phaùt thôøi kyø naøy ñaït ñeán toác ñoä “phi maõ” , naêm 1980 taêng gaáp 3 laàn so vôùi
naêm 1976, chæ soá giaù baùn leû naêm 1986 laø 774,7%; GDP chæ taêng bình quaân
0,4%/naêm” [34,tr.19]. “Tieâu cöïc xaõ hoäi lan roäng. Loøng daân khoâng yeân”
[34,tr.20].
Nhö vaäy, vieäc phaùt trieån kinh teá Vieät Nam ñaõ bò thaát baïi, bôûi söï sai laàm khi
tieán haønh ñöôøng loái xaây döïng kinh teá sau chieán tranh theo kieåu “bao caáp” cuøng vôùi
söï keùo daøi cuûa chieán tranh Campuchia laøm cho Vieät Nam maát maùt raát nhieàu söùc
ngöôøi, söùc cuûa giuùp ñôõ Campuchia veà moïi maët ñeå khaéc phuïc nhöõng haäu quaû do cheá
ñoä dieät chuûng Poân Poát ñeå laïi. Ñoàng thôøi, vieäc Vieät Nam bò caùc nöôùc coâ laäp veà kinh
teá vaø caùc nhaø tö baûn coù kinh nghieäm hoaït ñoäng kinh doanh ñaõ taûn cö ra nöôùc ngoaøi
ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh moät trong nhöõng nöôùc ngheøo khoå nhaát theá giôùi.
Chính saùch kinh teá Vieät Nam thôøi kì tröôùc naêm 1986 ñaõ nhaán maïnh “ öu
tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng moät caùch hôïp lyù” laø chính. Ñöôøng loái phaùt trieån
noâng nghieäp chæ laø moät phaàn quaù trình coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa
 - 147 -

(socialist Industrialization process)25. OÂng Leâ Duaån, Toång Bí Thö Ñaûng ñaõ phaùt
bieåu trong Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng laàn thöù 4 (Khoùa V) thaùng 7-
1984: “Neáu khoâng coù saét vaø kyõ thuaät thì seõ khoâng coù coâng nghieäp naëng vaø chuû
nghóa xaõ hoäi ” [38,tr.167]. Vì theá chính phuû Vieät Nam taäp trung tieàn cuûa ñeå phaùt
trieån coâng nghieäp naëng, ñaëc bieät laø ngaønh ñieän, than ñaù, gas thieân nhieân, daàu, hoaù
chaát vaø thieát bò maùy moùc… Ngaønh coâng nghieäp naëng ôû Vieät Nam ñöôïc “öu tieân”
soá moät26 vaø ñaët döôùi söï quaûn lyù cuûa chính phuû. Maëc duø Trung öông Ñaûng Coäng
saûn vaø chính phuû Vieät Nam ñaõ ban haønh nhieàu chính saùch vaø ñaàu tö nguoàn taøi
chính lôùn, nhöng hieäu quaû raát thaáp, vì khaû naêng quaûn lyù keùm, thieáu nguyeân lieäu
vaø naêng löôïng… Trong luùc ño,ù coâng nghieäp nheï ít ñöôïc chuù troïng hôn - nhö vieäc
quaûn lyù caùc ngaønh ngheà thuû coâng do caùc hôïp taùc xaõ hoaëc ñeå tö nhaân töï do phaùt
trieån – laïi coù xu höôùng phaùt trieån hôn coâng nghieäp naëng; tuy chaát löôïng vaø soá
löôïng saûn phaåm coâng nghieäp nheï vaãn khoâng ñaùp öùng nhu caàu cuûa nhaân daân
[77,tr.4].
Veà noâng nghieäp, töø nhöõng naêm 1980 tuy chính phuû Vieät Nam aùp duïng heä
thoáng hôïp ñoàng khoaùn (contact system) ñeå khuyeán khích saûn xuaát, nhöng thôøi
gian hôïp ñoàng khoaùn chæ thöïc hieän 2-3 naêm, chöa taïo ñöôïc loøng tin cho noâng daân,
neân hoï chöa yeân taâm phaùt trieån saûn xuaát. Nhìn chung, kinh teá noâng nghieäp Vieät
Nam coøn trong giôùi haïn saûn xuaát nhoû, trình ñoä saûn xuaát laïc haäu, chöa trieån khai
öùng duïng caùc thaønh töïu khoa hoïc – kyõ thuaät vaøo saûn xuaát moät caùch hieäu quaû, laøm

25
Veà keá hoaïch nhaø nöôùc 5 naêm (1976-1980), Vieät Nam nhaán maïnh phaùt trieån coâng nghieäp naëng theo con
ñöôøng phaùt trieån kinh teá cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa , baèng caùch hoaøn toaøn boû qua taàm quan troïng cuûa
coâng nghieäp nheï vaø coâng nghieäp nhoû, khoâng ñoàng yù vôùi vieäc tieán haønh coâng nghieäp nheï cuûa mieàn Nam vaø
thuùc ñaåy môû roäng heä thoáng noâng nghieäp taäp theå nhö hôïp taùc xaõ, taäp ñoaøn. Maët khaùc keá hoaïch nhaø nöôùc 5
naêm gaëp thaát baïi hoaøn toaøn bôûi ñöôcï quy ñònh noùng voäi, thieáu chuaån bò veà kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi
song song vôùi baét chöôùc vieäc phaùt trieån coâng nghieäp cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa Ñoâng AÂu vaø Lieân Xoâ,
trong luùc Vieät Nam coù keát caáu kinh teá kieåu noâng nghieäp. Keá hoaïch nhaø nöôùc 5 naêm (naêm 1981 – 1985) laø
söï coá gaéng ñieàu chænh kinh teá bôûi ñaõ ñöa ra chính saùch kinh teá môùi.
26
“Öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng moät caùch hôïp lyù ”, laø chuû tröông cuûa Ñaïi hoäi IV cuûa Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam.
 - 148 -

cho naêng suaát noâng nghieäp phuï thuoäc vaøo thieân nhieân vaø thieân tai haøng naêm. Tuy
naêng suaát vaø saûn löôïng noâng nghieäp cuûa Vieät Nam taêng ñeàu haøng naêm, nhöng soá
löôïng daân soá cuõng taêng töông ñöông. Naêm 1984 saûn xuaát löông thöïc taêng 19,5%,
trong luùc daân soá taêng 13,84%. Vieäc saûn xuaát löông thöïc treân ñaàu ngöôøi ñaõ taêng töø
273kg naêm 1981 leân 300 kg naêm 1984 cuõng vaãn chöa ñuû cho tieâu duøng, maëc duø
naêm 1983 caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng cuûa Vieät Nam ñaõ cho bieát laø Vieät
Nam coù khaû naêng saûn xuaát löông thöïc ñuû tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu.
Nhöng söï thaät, Vieät Nam xuaát khaåu gaïo chaát löôïng toát töø mieàn Nam vaø nhaäp
khaåu gaïo chaát löôïng keùm ñeå tieâu duøng ôû mieàn Baéc [77,tr.8-9].
Veà taøi chính, Vieät Nam lieân tuïc bò laïm phaùt trong khoaûng thôøi gian daøi,
daãn ñeán khuûng hoaûng traàm troïng. Giaù haøng hoùa trong moät vaøi naêm töø thaùng 9-
1985 ñeán thaùng 9-1986 taêng leân 700%, ñoàng thôøi tyû giaù tieàn ñoàng tieàn Vieät Nam
giaûm xuoáng lieân tuïc. Chính phuû ñaõ thoâng baùo tyû giaù ñoàng tieàn Vieät Nam bò giaûm,
chính thöùc töø 14 ñoàng/USD thaønh 80 ñoàng/USD (thaùng 11-1986) vaø 270
ñoàng/USD (thaùng 12-1988). Trong khi chính phuû Vieät Nam chính thöùc coâng boá söï
rôùt giaù thaûm haïi cuûa ñoàng tieàn Vieät Nam, thì treân thò tröôøng “chôï ñen”, ñoàng tieàn
Vieät Nam giaûm gaáp nhieàu laàn so vôùi söï coâng boá cuûa chính phuû : thaùng 2-1986 -
220 ñoàng/USD, thaùng 4-1988 - 3.100 ñoàng/USD [56,tr.7].
Dieãn bieán thöïc teá cuûa cuoäc khuûng hoaûng giaù caû, taøi chính ôû Vieät Nam cho
thaáy chính phuû Vieät Nam khoâng coù khaû naêng quaûn lyù giaù caû treân thò tröôøng. Tyû leä
laïm phaùt ñöa ñeán maát caân ñoái nghieâm troïng giöõa ngöôøi coù thu nhaäp thöôøng xuyeân
baèng löông vôùi ngöôøi buoân baùn, daãn ñeán nhöõng haäu quaû xaáu nhö naïn tham nhuõng,
troäm caép vaø caùc teä naïn xaõ hoäi gia taêng, nhaát laø naïn thaát nghieäp - taêng ñeán
20%/naêm[79,tr.52].
Chính phuû caïn nguoàn voán ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc, rieâng veà ngaønh xaây
döïng, ñeå ñaàu tö cho cô sôû haï taàng, Vieät Nam phaûi tìm moïi caùch ñeå ñöôïc vay tieàn
 - 149 -

nöôùc ngoaøi nhieàu hôn. Naêm 1985, Vieät Nam nôï nöôùc ngoaøi tôùi 6,7 tyû USD, trong
ñoù nôï Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu 5,1 tyû USD[79,tr.52].
Ñeán giöõa nhöõng naêm 1980, quan ñieåm cuûa giôùi laõnh ñaïo Vieät Nam môùi coù
söï chuyeån bieán, thay ñoåi ñeå nhaän thöùc ñuùng ñaén hôn söï phaùt trieån cuûa theá giôùi, töø
moät theá giôùi “ñaáu tranh”, “ñoái ñaàu” ñaõ chuyeån sang “ñoái thoaïi” vaø hôïp taùc kinh
teá treân phaïm vi toaøn caàu.
Nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán giôùi laõnh ñaïo Vieät Nam ñi ñeán söï ñieàu chænh
quan ñieåm, “ñoåi môùi tö duy” vaøo giöõa nhöõng naêm 1980 goàm coù 4 ñieåm:
- Laõnh ñaïo Vieät Nam baét ñaàu nhaän thöùc veà caùch thöùc phaùt trieån theo heä
thoáng tö baûn cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp môùi ôû Chaâu AÙ.
- Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ ñaët ra caâu
hoûi lieäu chuû nghóa xaõ hoäi seõ thaéng chuû nghóa tö baûn hay khoâng.
- Tö duy môùi cuûa Toång Bí thö Gooùcbachoáp laø nguyeân do thuùc ñaåy giôùi
laõnh ñaïo Vieät Nam tieán ñeán vieäc pheâ bình thaúng thaén nhìn vaøo söï thaät.
- Quan heä tay ba giöõa caùc cöôøng quoác Xoâ-Myõ-Trung böôùc vaøo thôøi kyø
giaûm caêng thaúng, gia taêng quan heä kinh teá.
Ñaïi hoäi laàn thöù VI cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ thoâng qua ñöôøng loái
ñoåi môùi , môû ra thôøi kyø phaùt trieån môùi , thay ñoåi maïnh meõ caû chính saùch ñoái noäi
vaø ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam. Nguyeãn Vaên Linh, ngöôøi vöøa ñöôïc baàu laøm Toång Bí
thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam27 (thaùng 12/1986) ñaõ chæ roõ, hieän nay caû nöôùc raát
caàn phaùt trieån veà kinh teá, cuoäc soáng hieän taïi ñaõ vaän ñoäng theo nhöõng quy luaät
khaùc vôùi thôøi chieán tranh, loøng yeâu nöôùc coù taàm quan troïng raát lôùn, nhöng khoâng

27
Vieäc baàu Nguyeãn Vaên Linh laøm Toång Bí Thö laàn naøy phaûn aùnh tính caáp thieát trong vieäc giaûi quyeát vaán
ñeà kinh teá trong nöôùc bôûi oâng Nguyeãn Vaên Linh ñaõ coù vai troø quan troïng trong vieäc caûi caùch kinh teá taïi
TP. Hoà Chí Minh. Naêm 1981, taïi Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù V, oâng khoâng ñöôïc baàu vaøo Boä chính trò, oâng trôû veà
Nam laøm Bí thö Thaønh uûy TP.Hoà Chí Minh. Do nhöõng caûi caùch thaønh coâng, naêm 1986 oâng Nguyeãn Vaên
Linh ñöôïc baàu laïi vaøo Boä Chính trò vì vaäy nhieàu löïc löôïng ñeàu mong raèng Vieät Nam döôùi söï laõnh ñaïo cuûa
oâng seõ böôùc leân thôøi kyø caûi caùch thöïc söï.
 - 150 -

theå thay nguyeân taéc kinh teá ñöôïc [58,tr.42]. Söï thay ñoåi caùch nhìn naøy laøm cho
Vieät Nam nhaän thöùc roõ raøng söï caàn thieát caáp baùch phaûi caûi caùch neàn kinh teá cuûa
mình trong nhöõng naêm tieáp theo.
Daáu moác ñaùnh daáu söï thay ñoåi ñöôøng loái laõnh ñaïo ñaát nöôùc cuûa Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam ñöôïc môû ñaàu töø Ñaïi hoäi VI cuûa Ñaûng, laø böôùc ngoaët quan troïng
trong lòch söû thôøi ñaïi môùi cuûa Vieät Nam [46,tr.351].
Ñaïi hoäi hoïp töø ngaøy 15 ñeán ngaøy 18-12-1986 taïi Haø Noäi, tham döï coù 1.129
ñaïi bieåu thay maët cho gaàn 1,9 trieäu ñaûng vieân cuûa caû nöôùc vaø 32 ñoaøn ñaïi bieåu
cuûa caùc ñaûng vaø toå chöùc quoác teá. Ñaïi hoäi VI cuûa Ñaûng dieãn ra trong boái caûnh
nhöõng sai laàm cuûa ñôït toång caûi caùch giaù - löông - tieàn cuoái naêm 1985 laøm cho neàn
kinh teá Vieät Nam caøng trôû neân khoù khaên, soá ngöôøi bò thieáu ñoùi taêng, boäi chi lôùn
vaø neàn kinh teá laâm vaøo khuûng hoaûng traàm troïng [13,tr.297].
Taïi Ñaïi hoäi, oâng Tröôøng Chinh , Toång Bí thö Ñaûng28 ñaõ trình baøy Baùo caùo
chính trò cuûa Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng vôùi noäi dung nhaán maïnh ñeán
thaønh coâng cuûa Vieät Nam trong vieäc xaây döïng ñaát nöôùc ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi,
nhöng chaáp nhaän ñang gaëp khoù khaên veà kinh teá do khoâng ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà
ra, vì sai laàm veà chæ ñaïo cuûa Chính phuû vaø Ñaûng, khieán cho khoâng coøn khaû naêng
thay ñoåi tình hình kinh teá xaõ hoäi, ñôøi soáng cuûa nhaân daân ngaøy caøng sa suùt. Ñaïi hoäi
nhaán maïnh phaûi taäp trung söùc löïc vaøo vieäc thöïc hieän ñöôïc ba chöông trình: 1/
Löông thöïc – thöïc phaåm; 2/ Haøng tieâu duøng ; 3/ Haøng xuaát khaåu. Ñaây laø söï cuï theå
hoaù noäi dung chính cuûa coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa trong chaëng ñöôøng ñaàu
tieân cuûa thôøi kyø quaù ñoä [13,tr.300].
Trong baùo caùo kinh teá, oâng Voõ Vaên Kieät , UÛy vieân Boä Chính trò , trình baøy

28
Tröôøng Chinh ñöôïc baàu laøm Toång Bí Thö sau khi oâng Leâ Duaån qua ñôøi vaøo thaùng 7 – 1986. Taïi Ñaïi hoäi
Ñaûng laàn thöù VI oâng Nguyeãn Vaên Linh ñöôïc baàu laøm Toång Bí Thö Ñaûng cho ñeán naêm 1991 oâng Ñoã Möôøi
ñöôïc baàu laøm Toång Bí Thö Ñaûng thay oâng Nguyeãn Vaên Linh vaø Voõ Vaên Kieät ñöôïc baàu laøm Thuû töôùng
thay Ñoã Möôøi, coøn Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao do oâng Nguyeãn Cô Thaïch (giöõ chöùc töø naêm 1980 – 1991),
sau ñoù ngöôøi thay theá laø Nguyeãn Maïnh Caàm, cöïu Ñaïi söù ñaëc meänh toaøn quyeàn Vieät Nam taïi Matxcôva.
 - 151 -

noäi dung chính laø Vieät Nam gaëp nhieàu khoù khaên lôùn veà kinh teá, naïn thaát nghieäp,
thieáu nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát…. do trong thôøi gian hôn 10 naêm qua (1975 - 1986)
Vieät Nam chæ nhaán maïnh phaùt trieån coâng nghieäp naëng.
OÂng Nguyeãn Vaên Linh phaùt bieåu taïi Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI – moät Ñaïi
hoäi traøn ngaäp khoâng khí ñoåi môùi – nhaán maïnh ñeán söï caáp thieát phaûi caûi caùch kinh
teá ñeå giöõ vöõng oån ñònh chính trò vaø lyù töôûng cao caû cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam
laø baûo veä ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa toàn taïi ôû Vieät Nam maõi maõi. Ñeå laøm ñöôïc
ñieàu doù, caàn thieát phaûi coù söï thay ñoåi chieán löôïc môùi cho phuø hôïp vôùi tình hình.
Tröôùc tieân, Ñaûng phaûi coù chieán löôïc oån ñònh tình hình kinh teá – xaõ hoäi, mang ñeán
söï oån ñònh veà chính trò. Ñaûng phaûi caûi caùch moái quan heä saûn xuaát môùi cho phuø
hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát cuûa Vieät Nam [59,tr.16-17].
Nhö vaäy Ñaïi hoäi laàn thöù VI coù theå noùi laø Ñaïi hoäi ñoåi môùi cuûa Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam. Ñaïi hoäi ñaõ coâng boá chính saùch ñoåi môùi [23,tr.78], cho thaáy phaûi
ñoåi môùi veà nhieàu maët : ñoåi môùi tö duy, tröôùc heát laø tö duy kinh teá, ñoåi môùi toå
chöùc, ñoåi môùi ñoäi nguõ caùn boä, ñoåi môùi phong caùch laõnh ñaïo vaø coâng taùc. Laáy
nhieäm vuï bao truøm laø “oån ñònh tình hình kinh teá - xaõ hoäi, tieáp tuïc xaây döïng nhöõng
tieàn ñeà caàn thieát cho vieäc ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù xaõ hoäi chuû nghóa trong
chaëng ñöôøng tieáp theo”[13,tr.301].
Ñeå hieän keá hoaïch nhaø nöôùc 5 naêm (1986-1990), Nghò quyeát Ñaïi hoäi VI,
nhaán maïnh phaùt trieån kinh teá, ñaåy maïnh phaùt trieån noâng nghieäp noâng thoân, daønh
ngaân saùch ñaàu tö thôøi gian 5 naêm naøy (1986-1990) ñeán 60% ñeå phaùt trieån lónh vöïc
noâng nghieäp. Moät maët, Ñaûng ñaët naëng muïc tieâu phaùt trieån neàn kinh teá, maët khaùc
cuõng coù muïc tieâu baûo veä vaø giöõ vöõng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñaûng chia
vieäc phaùt trieån thaønh hai lónh vöïc roõ reät, ñoù laø phaùt trieån kinh teá cuûa nhaø nöôùc vaø
tö nhaân, do hai phía ñeàu ñöôïc Chính phuû quaûn lyù veà quyeàn sôû höõu, phaân phoái saûn
phaåm cho hieäu quaû. Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI coâng nhaän quyeàn töï do cuûa tö nhaân
 - 152 -

trong vieäc quyeát ñònh saûn xuaát, Ñaûng vaø Chính phuû chuû tröông giaûm vai troø trong
vieäc quyeát ñònh, khuyeán khích vaø phaùt huy quyeàn töï chuû trong saûn xuaát kinh
doanh cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong xaõ hoäi. Coøn vieäc môû roäng quan heä kinh teá
vôùi nöôùc ngoaøi, Ñaûng mong seõ môû roäng hôïp taùc veà kinh teá quoác teá [59,tr.17-21].
Trong quan heä ñoái ngoaïi, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam tieáp tuïc thöïc hieän
ñöôøng loái ñoåi môùi veà chính saùch ñoái ngoaïi do Ñaïi hoäi VI vaïch ra, quan troïng nhaát
laø giaûi phaùp cho vaán ñeà Campuchia, bình thöôøng hoaù quan heä vôùi Trung Quoác,
Myõ vaø caùc nöôùc ASEAN, trong ñoù coù vaán ñeà giöõa Laøo vaø Thaùi Lan.29
“Chuùng ta (Vieät Nam) hoan ngheânh chuû tröông hôïp tình, hôïp lyù cuûa chính
phuû Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Laøo nhaèm bình thöôøng hoaù quan heä vôùi Coäng
hoaø nhaân daân Trung Hoa treân cô sô toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn, toaøn veïn laõnh
thoå, khoâng xaâm löôïc, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nhau vaø cuøng toàn
taïi hoaø bình. Chuùng ta hoaøn toaøn ñoàng tình vôùi chính phuû Laøo saün saøng laøm heát
söùc mình ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc taêng cöôøng hieåu bieát vaø tin caäy laãn
nhau vôùi Vöông quoác Thaùi Lan, tröôùc heát laø noái laïi ñaøm phaùn nhaèm bình thöôøng
hoaù quan heä giöõa hai nöôùc. Chính phuû ta chuû tröông tieáp tuïc ruùt quaân tình nguyeän
Vieät Nam khoûi Campuchia, ñoàng thôøi saün saøng hôïp taùc vôùi taát caû caùc beân ñeå ñi tôùi
moät giaûi phaùp chính trò ñuùng ñaén veà Campuchia. Chuùng ta mong muoán vaø saün
saøng cuøng caùc nöôùc trong khu vöïc thöông löôïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ôû Ñoâng
Nam AÙ thaønh khu vöïc hoaø bình, oån ñònh vaø hôïp taùc. Chính phuû chuùng ta tieáp tuïc
baøn baïc vôùi Myõ giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhaân ñaïo do chieán tranh ñeå laïi vaø saün saøng
quan heä vôùi Myõ vì lôïi ích cuûa hoaø bình, oån ñònh ôû Ñoâng Nam AÙ” [18,tr.442-443].
Vieäc ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam trong Ñaïi hoäi Ñaûng

29
Ñaây laø laàn ñaàu tieân cuûa Vieät Nam noùi ñeán Thaùi Lan, keå töø khi quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam rôi xuoáng
möùc thaáp nhaát sau khi Vieät Nam ñoùng quaân ôû Campuchia. Ñieàu naøy cho thaáy nhöõng quan ñieåm cuûa giôùi
laõnh ñaïo Vieät Nam ñoái vôùi Thaùi Lan thay ñoåi theo höôùng toát leân nhieàu.
 - 153 -

laàn thöù VI laø raát kòp thôøi, ñuùng ñaén trong boái caûnh tình hình theá giôùi ñang thay
ñoåi, nhaát laø tröôùc nhöõng vaán ñeà khoù khaên trong nöôùc. Vieät Nam phaûi tích cöïc tìm
kieám giaûi phaùp veà vaán ñeà Campuchia, vì ñaây laø yeâu caàu haøng ñaàu cuûa caùc nöôùc,
trong ñoù coù Myõ, Trung Quoác, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc ASEAN. Rieâng Thaùi Lan ñaët
vaán ñeà naøy coù taàm quan troïng soá moät ñoái vôùi vieäc caûi thieän quan heä vôùi Vieät Nam.
Vieäc Vieät Nam coâng boá ñieàu chænh quan heä bình thöôøng vôùi Trung Quoác luùc naøy
chöa phaûi hoaøn toaøn do yù muoán cuûa Vieät Nam, maø coøn phuï thuoäc vaøo yeâu caàu cuûa
Lieân Xoâ.
Vieäc thay ñoåi quan ñieåm , ñöôøng loái cuûa giôùi laõnh ñaïo Vieät Nam theå hieän
roõ raøng trong suy nghó cuûa Nguyeãn Cô Thaïch, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao. OÂng
phaùt bieåu taïi Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI laø, kinh teá cuûa caùc nöôùc hieän nay ñaõ coù moái
quan heä phuï thuoäc laãn nhau ñeán möùc nhö laø moät. Neàn kinh teá cuûa nhieàu nöôùc treân
theá giôùi luoân nöông töïa laãn nhau laøm cho moãi saûn phaåm cuõng ñeàu mang tính chaát
quoác teá, nhaát laø trong ñieàu kieän cuoäc caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä - baét ñaàu töø
nhöõng naêm 1970 - ñang phaùt trieån nhö vuõ baõo, trôû thaønh ñoäng löïc phaùt trieån cuûa
löïc löôïng saûn xuaát. Khoâng coù söï tranh caõi giöõa hai phe chính trò vaø xaõ hoäi, phaàn
lôùn caùc nöôùc phaûi ñieàu chænh moâ hình kinh teá coù lôïi trong vieäc phaân chia giöõa caùc
nöôùc.
Taïi Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VII hoïp thaùng 6-1991, laø moät böôùc ngoaët quan
troïng trong ñoåi môùi tö duy ñoái ngoaïi, nhaát laø hình thaønh caùch tieáp caän môùi veà ñaëc
ñieåm, tính chaát cuûa thôøi ñaïi, cô baûn hình thaønh ñöôøng loái, chính saùch ñoái ngoaïi
ñoäc laäp töï chuû, roäng môû, ña daïng hoaù quan heä theo tinh thaàn “Vieät Nam muoán laø
baïn vôùi taát caû caùc nöôùc trong coäng ñoàng theá giôùi, phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp
vaø phaùt trieån” [22,tr.10]. Tröôùc nhöõng dieãn bieán môùi cuûa tình hình theá giôùi vaø khu
vöïc sau Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VII, Hoäi nghò laàn thöù 3 Ban chaáp haønh Trung öông
ñaõ cuï theå hoaù vaø phaùt trieån ñöôøng loái ñoù cuûa Vieät Nam vaø ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát
 - 154 -

quaû quan troïng : Vieät Nam ñaõ khoâi phuïc quan heä bình thöôøng vaø phaùt trieån moät
böôùc quan heä höõu nghò, hôïp taùc vôùi Coäng hoaø nhaân daân Trung Hoa; Taêng cöôøng
vaø cuûng coá quan heä ñoaøn keát ñaëc bieät vôùi Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Laøo; Tham
gia kyù keát vaø ñaáu tranh cho vieäc thi haønh nghieâm chænh Hieäp ñònh Pari veà
Campuchia, thieát laäp quan heä laùng gieàng höõu nghò vôùi Vöông quoác Campuchia;
Caûi thieän vaø môû ra giai ñoaïn môùi trong quan heä hôïp taùc, höõu nghò vôùi caùc nöôùc
ASEAN vaø toå chöùc ASEAN, môû roäng moái quan heä vôùi caùc nöôùc khaùc ôû khu vöïc
Chaâu AÙ-Thaùi Bình Döông; Gìn giöõ vaø phaùt trieån quan heä truyeàn thoáng vôùi Cuba,
AÁn Ñoä, Coäng hoaø daân chuû nhaân daân Trieàu Tieân; Duy trì vaø thuùc ñaåy quan heä hôïp
taùc voán coù vôùi Lieân bang Nga, caùc nöôùc thuoäc Lieân Xoâ tröôùc ñaây vaø caùc nöôùc
Ñoâng Aâu; Caûi thieän quan heä vôùi caùc nöôùc Taây AÂu, Baéc AÂu vaø coäng ñoàng kinh teá
Chaâu AÂu, vôùi Nhaät Baûn, Canaña, OÂxtraâylia, Niu Dilaân vaø caùc nöôùc coâng nghieäp
môùi; khoâi phuïc quan heä bình thöôøng vôùi caùc toå chöùc taøi chính, tieàn teä quoác teá; Ñaït
moät soá tieán boä trong quaù trình ñaáu tranh ñoøi Myõ boû caám vaän vaø thöïc hieän bình
thöôøng hoaù quan heä [18,tr.395-396].
Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VII, Vieät Nam nhaán maïnh caûi thieän quan heä vôùi caùc
nöôùc ASEAN vaø toå chöùc ASEAN tröôùc khi noùi ñeán nhöõng baïn beø truyeàn thoáng
töùc laø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa, cho thaáy Vieät Nam ñaët taàm quan troïng trong
vieäc phaùt trieån vaø thaét chaët quan heä haøng ñaàu vôùi ASEAN. Ñoái vôùi vaán ñeà
Campuchia, Vieät Nam tuyeân boá laäp tröôøng cuûa mình laø giaûi quyeát vaán ñeà
Campuchia treân cô sô toân troïng chuû quyeàn vaø toaøn veïn laõnh thoå Campuchia vaø
Hieán chöông Lieân hôïp quoác. Beân caïnh vieäc giaûi quyeát vaán ñeà Campuchia, Vieät
Nam cuõng tích cöïc ñieàu chænh quan heä vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, nhaát laø Myõ,
Nhaät Baûn, ASEAN vaø quan heä vôùi Quyõ Tieàn teä quoác teá… Lyù do cô baûn ñeå Vieät
Nam ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi cuûa mình vì Vieät Nam mong muoán tham gia
tích cöïc vaøo ñôøi soáng coäng ñoàng quoác teá.
 - 155 -

Ñaïi hoäi VIII hoïp töø ngaøy 28-6 ñeán 1-7-1996 taïi Haø Noäi, tham döï coù 1.198
ñaïi bieåu thay maët cho 2.130.000 ñaûng vieân trong caû nöôùc vaø coøn coù 41 ñoaøn ñaïi
bieåu quoác teá. Ñaïi hoäi VIII dieãn ra trong boái caûnh Lieân Xoâ tan raõ vaø chuû nghóa xaõ
hoäi ñi vaøo thoaùi traøo, caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä phaùt trieån vôùi trình ñoä
ngaøy caøng cao, nöôùc Vieät Nam ñaõ caên baûn böôùc ra khoûi khuûng hoaûng kinh teá - xaõ
hoäi [13,tr.322]. OÂng Ñoã Möôøi ñöôïc baàu cöû laïi Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät
Nam, Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng toân vinh caùc oâng Nguyeãn Vaên Linh,
Phaïm Vaên Ñoàng, Voõ Chí Coâng vaø tieáp tuïc môøi 3 oâng naøy laøm Coá vaán Ban chaáp
haønh Trung öông Ñaûng.
Noäi dung chính cuûa chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam trong Baùo caùo Ñaïi
hoäi Ñaûng laàn thöù VIII chæ coù 2 trang, khaùc vôùi noäi dung chính saùch ñoái ngoaïi ñaõ
trình baøy trong Baùo caùo Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI leân tôùi 12 trang. Veà maët ngoaïi
giao Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VIII xaùc ñònh tieáp tuïc thöïc hieän ñöôøng loái ñoái ngoaïi
ñoäc laäp, töï chuû, roäng môû, ña phöông hoaù vaø ña daïng hoaù caùc quan heä ñoái ngoaïi
vôùi tinh thaàn Vieät Nam muoán laø baïn cuûa taát caû caùc nöôùc trong coäng ñoàng theá giôùi,
phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån. Hôïp taùc nhieàu maët, song phöông vaø
ña phöông vôùi caùc nöôùc, caùc toå chöùc quoác teá vaø khu vöïc. Ngoaøi ra, Ñaïi hoäi coøn
nhaán maïnh vieäc ra söùc taêng cöôøng quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng vaø caùc nöôùc
trong toå chöùc ASEAN vaø trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc ñaày ñuû cuûa toå chöùc
ASEAN [18,tr.450,502-503].
Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn thöù IX (4-2001) hoïp vaøo thôøi ñieåm
coù yù nghóa troïng ñaïi khi theá kyû XX ñaõ keát thuùc, theá kyû XXI vöøa baét ñaàu. OÂng
Noâng Ñöùc Maïnh ñöôïc baàu laøm Toång Bí thö Ñaûng.Veà nhieäm vuï ñoái ngoaïi, Ñaûng
vaø nhaø nöôùc Vieät Nam nhaán maïnh thöïc hieän nhaát quaùn ñöôøng loái ñoái ngoaïi ñoäc
laäp, töï chuû, roäng môû, ña phöông hoaù, ña daïng hoaù quan heä vôùi khaåu hieäu “Vieät
Nam saün saøng laø baïn, laø ñoái taùc tin caäy cuûa caùc nöôùc trong coäng ñoàng quoác teá,
 - 156 -

phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån” [18,tr.42].
Qua 18 naêm (1986-2004) ñoåi môùi Vieät Nam ñaõ daàn ñieàu chænh chính saùch
ñoái ngoaïi raát ñuùng ñaén, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân Vieät
Nam. Ñöôøng loái aáy vaãn theå hieän söï kieân trì quan heä vôùi caùc nöôùc xaõ hoäi chuû
nghóa, ñaëc bieät laø caùc nöôùc Ñoâng Döông, nhöng khoângï nhaán maïnh ñeán chuû nghóa
quoác teá voâ saûn – khaùi nieäm khoâng ñöôïc nhaéc ñeán töø Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VIII
trôû ñi. Ñaûng chæ ñeà ra muïc tieâu kieân trì chuû nghóa Maùc - Leânin, tö töôûng Hoà Chí
Minh vaø xaây döïng ñaát nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñieàu naøy cho thaáy
Vieät Nam ñaõ coù söï bình tónh tænh taùo sau nhöõng bieán ñoäng döõ doäi laøm tan vôõ cheá
ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu, neân Vieät Nam xaùc ñònh laáy lôïi ích
cuûa Toå quoác, daân toäc laøm haøng ñaàu tuy vaãn kieân trì lyù töôûng xaõ hoäi chuû nghóa
cao caû, khaùc vôùi giai ñoaïn tröôùc ñaây. Ñaùng chuù yù laø taïi Ñaïi hoäi laàn thöù VI trôû ñi
Vieät Nam nhaán maïnh thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng vaø caùc nöôùc
thaønh vieân khoái ASEAN, phaûn aùnh Vieät Nam ñeà cao taàm quan troïng cuûa vieäc
phaùt trieån vaø thaét chaët quan heä haøng ñaàu vôùi ASEAN, trong ñoù coù Thaùi Lan.
Quan heä cuûa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc ASEAN keå caû Thaùi Lan coù khuynh
höôùng toát leân töø cuoái naêm 1988, bôûi trong giai ñoaïn 1988-1989 Vieät Nam chaøo
ñoùn chuyeán vieáng thaêm cuûa laõnh ñaïo caáp cao töø caùc nöôùc trong khoái ASEAN nhö
Philippin, Malaysia. Quan heä Vieät Nam vôùi Thaùi Lan noàng aám leân sau moät thôøi
gian giaùn ñoaïn vôùi chuyeán vieáng thaêm Baêng Coác cuûa oâng Nguyeãn Cô Thaïch vaøo
naêm 1988. Thaùi Lan ñaõ tuyeân boá “bieán Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò
tröôøng” vaø trong cuoäc hoïp baùo ôû Baêng Coác ngaøy 22-12-1988 Thuû töôùng Chatchai
Chunhavaên ñaõ noùi: “Vieäc nhích laïi gaàn vôùi Vieät Nam laø moät trong nhöõng öu tieân
haøng ñaàu cuûa toâi” [25,tr.405]. Moái quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam phaùt trieån
leân moät böôùc môùi, khi Vieät Nam chaøo ñoùn chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñaïi töôùng
khoâng quaân Sit Saveâtsila, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (sau gaàn 10 naêm
 - 157 -

caêng thaúng) vaøo thaùng 1-1989. OÂng Ñoã Möôøi, Thuû töôùng Vieät Nam ñaùnh giaù:
“Chuyeán vieáng thaêm cuûa oâng Sit Saveâtsila laø nhöõng böôùc thay ñoåi quan troïng ñoái
vôùi quan heä giöõa hai ñaát nöôùc daãn ñeán vieäc xaây döïng thôøi ñaïi môùi hoøa bình, oån
ñònh, thaém tình höõu nghò vaø hôïp taùc ôû Ñoâng Nam AÙ” [74,tr.4].
Ngoaøi ra, lôøi tuyeân boá cuûa ngöôøi phaùt ngoân Boä Ngoaïi giao Vieät Nam, oâng
Traàn Xuaân Phoâi vaøo thaùng 6-1989 phaûn aùnh chính saùch ñoåi môùi veà ngoaïi giao cuûa
Vieät Nam, trong ñoù nhaán maïnh Vieät Nam saün saøng khoâng quan taâm ñeán söï khaùc bieät
veà heä tö töôûng vôùi taát caû caùc nöôùc ñeå thuùc ñaåy quan heä kinh teá thöông maïi vaø thöïc
hieän ñöôøng loái ngoaïi giao theo 4 nguyeân taéc cuûa Vieät Nam do oâng Ñoã Möôøi , Toång
Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam tuyeân boá ngaøy 15-10-1993 trong chuyeán vieáng
thaêm Thaùi Lan. Vieät Nam ñaõ thöïc hieän moät chính saùch ñoái ngoaïi roäng môû, xaây döïng
quan heä vôùi taát caû caùc nöôùc trong coäng ñoàng quoác teá treân cô sôû toân troïng ñoäc laäp chuû
quyeàn toaøn veïn laõnh thoå, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nhau, vaø hôïp taùc
treân cô sôû bình ñaúng. Vieät Nam coøn nhaán maïnh vieäc môû roäng hôïp taùc vôùi caùc nöôùc
Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, nhaát laø thaét chaët quan heä hôïp taùc vôùi nöôùc laùng gieàng vaø
ASEAN - trong cöông vò laø toå chöùc khu vöïc. Trong luùc trieån khai thöïc hieän chính
saùch ñoåi môùi veà ngoaïi giao, Vieät Nam ñaõ kyù Hieäp öôùc Thaân thieän vaø Hôïp taùc (naêm
1992), trôû thaønh quan saùt vieân cuûa toå chöùc naøy, ñoàng thôøi, Vieät Nam cuõng baøy toû
mong muoán gia nhaäp, laøm thaønh vieân ASEAN.
Ñeán ñaây, nhìn toång quaùt cuoäc ñoåi môùi töø naêm 1986, Vieät Nam ñaõ thu ñöôïc
nhöõng thaønh töïu to lôùn, coù yù nghóa raát quan troïng, nhaát laø veà maët ngoaïi giao. Keå
töø sau khi tuyeân boá laäp tröôøng cuûa mình vaø tham gia vaøo giaûi quyeát vaán ñeà
Campuchia, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoái ngoaïi lôùn lao : ñieàu chænh
quan heä vôùi Trung Quoác (thaùng 11-1991), khoâi phuïc vieäc nhaän vieän trôï töø Nhaät
(thaùng 11-1992), dôõ boû chính saùch bao vaây caám vaän veà kinh teá cuûa Myõ ñoái vôùi
Vieät Nam (thaùng 7 -1994), trôû thaønh thaønh vieân cuûa ASEAN (ngaøy 28-7-1995)…
 - 158 -

Treân cô sôû chính saùch ngoaïi giao ñoåi môùi, Vieät Nam tieáp tuïc ñieàu chænh quan heä
vôùi Taây AÂu, caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu Phi, Nam Myõ, Nam AÙ, Trung Ñoâng vaø
Nam Thaùi Bình Döông… Ngoaøi ra, Vieät Nam coøn tham gia vaøo dieãn ñaøn hôïp taùc
kinh teá Chaâu AÙ- Thaùi Bình Döông (APEC) thaùng 11-1997 vaø noã löïc ñaøm phaùn ñeå
gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi WTO (trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa
WTO cuoái naêm 2006). Nhôø ñoåi môùi, Vieät Nam coù quan heä hôïp taùc moïi maët vôùi
nhieàu nöôùc, nhieàu toå chöùc khu vöïc vaø quoác teá, goùp phaàn ñöa Vieät Nam ngaøy caøng
hoäi nhaäp saâu roäng vaøo coäng ñoàng theá giôùi.
Vieäc thay ñoåi chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam trong thôøi kyø ñoåi môùi,
baét nguoàn töø vieäc ñieàu chænh quan heä giöõa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc ASEAN vaø
giöõa Vieät Nam vôùi Thaùi Lan - baét ñaàu töø naêm 1989 trôû ñi. Vieäc phaùt trieån quan
heä giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan coù yù nghóa chieán löôïc trong vieäc “môû cöûa” cuûa
Vieät Nam, nhaát trong vieäc ñieàu chænh quan heä vôùi caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN.
3.2. Quan heä chính trò – ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam töø 1989 ñeán naêm
2004.
3.2.1 Chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam döôùi thôøi Chính
phuû Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên (töø thaùng 8-1988 ñeán thaùng 2-1991)
Vieäc leân naém quyeàn ñieàu haønh ñaát nöôùc cuûa ñaïi töôùng Chatchai
Chunhavaên vaøo thaùng 8-1988 cuõng ñoàng thôøi laø thôøi ñieåm baét ñaàu vieäc thay ñoåi
chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam, bao goàm caû chính saùch ñieàu
chænh moái quan heä vôùi caùc nöôùc Ñoâng Döông, chaám döùt thôøi kyø thuø ñòch, tieán tôùi
xaây döïng moät tình baïn toát ñeïp, cuøng hôïp taùc vaø phaùt trieån.
Vieäc thay ñoåi chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Ñoâng Döông thôøi kyø
Chatchai Chunhavaên thaáy roõ töø coâng boá chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò
tröôøng”. YÙ nghóa vaø noäi dung cô baûn cuûa chính saùch naøy laø nhaán maïnh taàm quan
troïng lôïi ích kinh teá (beân treân lôïi ích chính trò vaø an ninh) treân cô sôû cuûa ñöôøng loái
 - 159 -

höõu nghò vaø coi phaùt trieån vaø giaøu maïnh veà kinh teá chính laø söï baûo ñaûm cuûa an ninh
veà laâu daøi30. Chính saùch bieán Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng, ñaõ trôû
thaønh nguyeân taéc cô baûn cho caùc chính phuû sau naøy cuûa Thaùi Lan, laø phöông höôùng
trong vieäc xaây döïng quan heä vôùi caùc nöôùc Ñoâng Döông töø ñoù cho ñeán nay.
Sôû dó coù söï thay ñoåi chính saùch ñoái ngoaïi ñoái vôùi Ñoâng Döông, bao goàm caû
Vieät Nam, cuûa chính phuû thôøi kyø Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên, vì nhöõng
nguyeân nhaân sau :
- Söï phaùt trieån kinh teá cuûa Thaùi Lan trong nhöõng naêm 1980 ñöa ñeán
vieäc Thaùi Lan coù chính saùch khuyeán khích ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi, xuaát
phaùt töø yeâu caàu môû roäng thò tröôøng cuûa caùc nhaø kinh doanh Thaùi Lan
ñeán thò tröôøng coù giaù thueâ lao ñoäng giaù reû hôn ôû Thaùi Lan, coù nguyeân
lieäu doài daøo. Chính phuû Thaùi Lan nhaän thaáy caùc nöôùc Ñoâng Döông,
nhaát laø Vieät Nam coù taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù vaø nguoàn nhaân
coâng khaù reû. Vì vaäy caû ba nöôùc Ñoâng Döông ñaõ trôû thaønh muïc tieâu cuûa
vieäc môû roäng thò tröôøng hoaëc cô sôû ñaàu tö cuûa Thaùi Lan. Ngoaøi ra do söï
phaùt trieån maïnh veà kinh teá cuûa Thaùi Lan cuoái nhöõng naêm 1980 ôû möùc
cao toác ñoä taêng tröôûng GDP laø 8%/naêm khieán cho caùc nhaø kinh doanh
Thaùi Lan coù tieàm naêng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Ñoàng thôøi töø khaû naêng
saûn xuaát - xuaát phaùt töø söï thaønh coâng trong phaùt trieån coâng nghieäp baét
ñaàu töø nhöõng naêm 1960 – ñöa ñeán vieäc Thaùi Lan coù khaû naêng saûn xuaát
vaø xuaát khaåu soá löôïng lôùn, chính phuû vaø caùc nhaø kinh doanh Thaùi Lan
ñeàu tìm kieám thò tröôøng roäng lôùn ñeå ñaùp öùng nhu caàu xuaát khaåu haøng
hoùa cuûa Thaùi Lan31.

30
Dieãn vaên cuûa Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên taïi hoäi phoùng vieân nöôùc ngoaøi Thaùi Lan ngaøy 6-10-1988.
31
“Thaùi Lan muoán phuïc hoài quan heä vôùi Vieät Nam do yeâu caàu tìm kieám thò tröôøng, ñaàu tö vaø tieâu thuï
haøng hoaù trôû neân caáp thieát, luùc naøy Thaùi Lan nhaän thaáy Ñoâng Döông laø moät tieàm naêng roäng môû, laø moät thò
tröôøng coù tôùi 100 trieäu daân, vôùi nguoàn lao ñoäng reû vaø taøi nguyeân thieân nhieân giaøu coù. Nhöng neáu Thaùi Lan
chaäm chaân thì seõ coù nguy cô bò Nhaät Baûn, Singapo, Ñaøi Loan vaø caùc nöôùc khaùc giaønh maát thò tröôøng”.
 - 160 -

- Yeáu toá quan troïng ñeå Chính phuû Thaùi Lan coâng boá chính saùch “bieán
chieán tröôøng thaønh thò tröôøng" ñöôïc söï quan taâm lôïi ích töø thò tröôøng vaø
ñaàu tö ôû Ñoâng Döông. Ña soá caùc thaønh vieân trong Hoäi ñoàng chính phuû
Thaùi Lan, laø nhaø kinh doanh vaø buoân baùn, hoï ñeàu coù yeâu caàu thu ñöôïc
lôïi ích töø tìm kieám taøi nguyeân, hoaït ñoäng kinh doanh vaø buoân baùn ñaàu
tö ôû Ñoâng Döông, nhö thieáu töôùng Praman Añireâcsan, Boä tröôûng Boä
Noäi vuï vaø chuû nhaø maùy deät, oâng Banhan Silapaacha, Boä tröôûng Boä
Coâng nghieäp coù hoaït ñoäng kinh doanh ngaønh xaây döïng vaø kinh doanh
ngaønh saûn xuaát hoaù chaát, oâng Pramuoân Saphavasu , Boä tröôûng Boä Taøi
chính laø chuû ngaønh xaây döïng vaø chuû nhaø maùy xay xaùt, coøn oâng Saùat
Piyavaên laø chuû nhaø maùy cheá bieán goã ……
- Vieäc coâng boá chính saùch "bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng" laø yù
töôûng cuûa Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên, nhöng nhieàu ngöôøi tin raèng
vieäc hình thaønh chính saùch treân laø do theá löïc cuûa nhoùm coá vaán cuûa Ñaïi
töôùng Chatchai Chunhavaên, bao goàm nhöõng ngöôøi theá heä môùi. YÙ töôûng
naøy hình thaønh töø mong muoán phaùt trieån vaø caûi thieän moái quan heä vôùi
caùc nöôùc Ñoâng Döông vaø khoâng muoán Thaùi Lan thi haønh chính saùch
ñoái ngoaïi quaù leä thuoäc vaøo “vaán ñeà Campuchia”. Ngoaøi ra, caùc nhaø
laõnh ñaïo Thaùi Lan coøn nhaän thaáy Vieät Nam cuoái nhöõng naêm 1980
khoâng phaûi laø nguy cô ñe doïa vôùi khu vöïc vaø Thaùi Lan, do Vieät Nam
ñang gaëp khuûng hoaûng veà kinh teá vaø ñang xem xeùt ñeán vieäc ruùt quaân
ra khoûi Campuchia vì khoâng coù khaû naêng duy trì vieäc ñoùng quaân cuûa
mình ôû Campuchia.

Nguyeãn Töông Lai(2001),Quan heä Vieät Nam-Thaùi Lan trong nhöõng naêm 90,Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø noäi,
tr.81-82.
 - 161 -

Khi trình baøy chính saùch ñoái ngoaïi cuûa chính phuû tröôùc Quoác hoäi Thaùi Lan
ngaøy 25-8-1988, Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên ñaõ nhaán maïnh vieäc khuyeán
khích phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc vôùi caùc nöôùc laùng gieàng nhö sau :
“Chính phuû seõ thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi töï do, caên cöù vaøo lôïi ích cuûa
Toå quoác laø chính, ñeå duy trì ñoäc laäp chuû quyeàn ñaát nöôùc vaø toaøn veïn laõnh thoå, bao
goàm baûo veä vaø taêng cöôøng an ninh cuûa chính quyeàn vaø lôïi ích cuûa ñaát nöôùc.
Duøng ngoaïi giao khuyeán khích phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc thoâng qua caûi thieän
quan heä kinh teá vaø chính trò, nhaát laø vieäc môû roäng thò tröôøng thöông maïi song
phöông vaø taêng cöôøng söï hieåu bieát, tình höõu nghò vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, chung
soáng hoaø bình vaø ñoàng thuaän, vôùi ñaëc ñieåm ñaùp öùng lôïi ích laãn nhau keå caû coá
gaéng thuùc ñaåy giaûi quyeát vaán ñeà trong khu vöïc vaø vaán ñeà giöõa caùc nöôùc baèng
chính trò vaø ngoaïi giao” [196,tr.13].
Veà chính saùch ñoái ngoaïi ñoái vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, chính phuû Ñaïi töôùng
Chatchai Chunhavaên nhaán maïnh taàm quan troïng ñaëc bieät trong vieäc thaét chaët
quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng khu vöïc Ñoâng Döông bao goàm caû Vieät Nam.
“Bieán Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” nhaèm muïc ñích ñeå cho Thaùi
Lan laøm caàu noái giöõa ba nöôùc Ñoâng Döông vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng
Nam AÙ, bình thöôøng hoùa caùc quan heä ngoaïi giao vaø quan heä kinh teá . Vì vaäy döôùi
söï laõnh ñaïo cuûa Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên,chính phuû Thaùi Lan ñaõ theå hieän
vai troø taäp hôïp moái quan heä cuûa caùc nöôùc laùng gieàng ôû trong cuøng khu vöïc nhöng
coøn khaùc bieät veà chính saùch, cuøng nhau hôïp taùc treân nguyeân taéc bình ñaúng, cuøng
coù lôïi, khaùc xa thôøi kyø Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân tröôùc ñoù.
Chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” ñaõ ñöôïc phía Vieät Nam
tieáp nhaän vôùi thaùi ñoä tích cöïc. OÂng Leâ Mai, ñaïi söù ñaëc meänh toaøn quyeàn Vieät
Nam thöôøng truù taïi Thaùi Lan, phaùt bieåu ca ngôïi chính saùch cuûa chính phuû Ñaïi
töôùng Chatchai Chunhavaên laø moät chính saùch khoân ngoan vaø coù hieäu quaû , ñoàng
 - 162 -

thôøi laø chính saùch thuaän lôïi cho vieäc taïo ra baàu khoâng khí höõu nghò vaø hôïp taùc
caû chính trò vaø kinh teá trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ [196,tr.335].
Tuy nhieân, moái quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thôøi kyø Ñaïi töôùng
Chatchai Chunhavaên chöa coù ñöôïc nhöõng keát quaû cuï theå, roõ raøng. Nhieàu nhaø
bình luaän cho raèng vieäc "bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng" chæ laø moät khaåu
hieäu, mang tính quaûng caùo, hôn laø moät chính saùch [207,tr.71]. Söï thaät laø vieäc
coâng boá chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan vôùi khu vöïc Ñoâng Döông cuûa chính
phuû naøy, khoâng ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Hoäi ñoàng an ninh quoác gia vaø Boä Ngoaïi giao
[196,tr.19], hai cô quan coù vai troø quyeát ñònh trong vieäc thi haønh chính saùch ngoaïi
giao vôùi caùc nöôùc Ñoâng Döông thôøi gian ñoù, bôûi nhöõng cô quan naøy giöõ vöõng
nguyeân taéc thi haønh chính saùch ngoaïi giao gaây söùc eùp ñeå Vieät Nam ruùt quaân ra
khoûi Camphuchia. Vì vaäy, neáu chính phuû môû roäng quan heä vôùi Vieät Nam seõ laøm
giaûm khaû naêng thöïc hieän muïc tieâu naøy, traùi vôùi muïc ñích cuûa chính saùch ngoaïi
giao cuûa Chính phuû Thaùi Lan tröôùc ñaây ñoái vôùi Vieät Nam. Do vaäy, vieäc thi haønh
chính saùch môû cöûa, "bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng" trong thôøi kyø Ñaïi töôùng
Chatchai Chunhavaên chöa ñöôïc söï ñoàng thuaän cao töø phía Thaùi Lan, neân chöa
mang ñeán hieäu quaû cuï theå vaø chæ döøng laïi ôû möùc ñoä yù töôûng tích cöïc, ñaët neàn
moùng cho nhöõng thôøi kyø tieáp theo sau naøy32.
Moät yeáu toá khaùc laøm cho chính saùch "bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng"
cuûa chính phuû ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên chöa trôû thaønh hieän thöïc laø trong
thôøi gian ñoù khoâng coù ñöôøng loái thöïc hieän ñuùng ñaén. Chính phuû thieáu nhöõng quy
ñònh cuï theå, roõ raøng vaø thieáu söï phaân coâng caùc cô quan, boä phaän chòu traùch nhieäm
32
Thôøi gian ñoù Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila giöõ chöùc Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao ñaõ ñoïc dieãn vaên taïi
cuoäc Xeâmina ñaïi bieåu quoác hoäi cuûa Ñaûng Kitsaêngkhoâm ngaøy 24-12-1988 laø “Chính saùch bieán chieán
tröôøng thaønh thò tröôøng phaûi coù caùch laøm töø töø bôûi luùc naøy mình cuõng nhaän thaáy Vieät Nam môùi baét ñaàu
ñieàu chænh thaùi ñoä nhöng chöa chòu thua. Neáu mình lao vaøo ngöôøi ta (Vieät Nam) nhanh choùng trong luùc
ngöôøi ta coøn caàm dao nhö vaäy thì ñoái vôùi caùc nöôùc baïn ñaõ daønh cho mình söï giuùp ñôõ, mình seõ ñaùnh maát söï
tin töôûng ñoái vôùi mình do nhaän thaáy mình vuï lôïi vaø cô hoäi. Sau ñoù ngöôøi ta seõ khoâng tin töôûng mình vaø
nghi ngaïi, vì vaäy mình phaûi thöïc hieän moät caùch kheùo leùo vaø töø töø”.
 - 163 -

tröïc tieáp veà chính saùch naøy. Töø ñoù, daãn ñeán vieäc thöïc hieän chính saùch "bieán chieán
tröôøng thaønh thò tröôøng" trôû neân loän xoän, chöa coù söï saün saøng phoái hôïp coâng taùc
giöõa caùc ñôn vò haønh chính, boä vaø caùc cuïc. Ngoaøi ra, coøn do chính phuû Ñaïi töôùng
Chatchai Chunhavaên chæ laõnh ñaïo moät thôøi gian ngaén, sau ñoù bò ñaûo chính laät ñoå
vaøo thaùng 2 – 1991. Chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng”, ñaõ bò caùc
phe phaùi chæ trích, xem ñoù laø caâu khaåu hieäu hoâ haøo suoâng, hôn laø chính saùch
ngoaïi giao [207,tr.71].
Trong suoát thôøi kyø chính phuû Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên laõnh ñaïo ñaát
nöôùc ñaõ khoâng coù moät thoaû thuaän naøo ñöôïc kyù keát giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam,
caùc cuoäc vieáng thaêm chính thöùc giöõa caùn boä cao caáp cuûa hai phía cuõng dieãn ra
khoâng nhieàu, ngoaøi vaøi laàn ñeán thaêm Baêng Coác cuûa oâng Nguyeãn Cô Thaïch, Boä
tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñeå ñaøm phaùn veà vaán ñeà Campuchia vôùi Ñaïi
töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan vaø gheù qua
Baêng Coác treân ñöôøng ñi caùc nöôùc cuûa oâng Nguyeãn Cô Thaïch ngaøy 27 - 8 - 1988.
Nhaân dòp naøy oâng Nguyeãn Cô Thaïch ñaõ bieåu hieän söï uûng hoä roõ raøng veà tuyeân boá
“bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” cuûa chính phuû Ñaïi töôùng Chatchai
Chunhavaên vaø coøn môøi ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên ñeán thaêm Vieät Nam. Ñaïi
töôùng Chatchai Chunhavaên nhaän lôøi ñeå saép xeáp, nhöng cuoái cuøng oâng khoâng ñeán
thaêm Vieät Nam ñöôïc, do coù söï thay ñoåi chính trò trong nöôùc daãn ñeán vieäc ñaïi
töôùng Chatchai Chunhavaên phaûi sôùm töø chöùc Thuû töôùng. Cuõng trong thôøi gian
naøy, Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñaõ thoûa thuaän môû roäng quan heä kinh teá vaø thöông maïi
vôùi nhau [207,tr.72].
Trong thôøi kyø chính phuû Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên cuõng ñaõ dieãn ra
moät soá chuyeán thaêm cuûa caùc boä tröôûng Thaùi Lan nhö chuyeán thaêm Vieät Nam cuûa
oâng Subin Pinkhayan, Boä tröôûng Boä Thöông maïi töø ngaøy 6 ñeán ngaøy 8 - 5 – 1990,
chuû yeáu baøn veà quan heä kinh teá vaø thöông maïi. Chuyeán vieáng thaêm laàn naøy dieãn
 - 164 -

ra sau khi oâng Leâ Mai, ñaïi söù ñaëc meänh toaøn quyeàn nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû
nghóa Vieät Nam thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan ñaõ thoâng baùo vôùi Thaùi Lan yù ñònh Vieät
Nam seõ ruùt quaân ra khoûi Campuchia tröôùc thaùng 9-1989. Tieáp theo, laø chuyeán
thaêm cuûa oâng Kon Thappharaêngsi Boä tröôûng Phuû Thuû töôùng Thaùi Lan ngaøy 14 –
11 -1989, chuù troïng vieäc tìm kieám caùch khaéc phuïc vaán ñeà tranh chaáp giöõa hai
nöôùc veà vaán ñeà haûi phaän trong vuøng vònh Thaùi Lan, vaø hai beân cuõng coù söï baøn
baïc thaûo luaän vaán ñeà thaønh laäp UÛy ban hôïp taùc ñeå thaêm doø daàu moû trong vuøng
bieån choàng laán giöõa hai phía (6000 km2). Ngoaøi ra, oâng Kon Thappharaêngsi coøn
quan taâm ñeán vieäc tìm cô hoäi ñaàu tö cuûa Thaùi Lan taïi Vieät Nam, ñaëc bieät ñoái
vôùi ngaønh khaùch saïn, du lòch vaø coâng noâng nghieäp.
Tuy nhieân, vieäc thay ñoåi quan ñieåm cuûa Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan ñöôïc
thaáy ñöôïc roõ nhaát töø chuyeán ñi thaêm Vieät Nam cuûa Boä tröôûng Ñaïi töôùng khoâng
quaân Sit Saveâtsila töø ngaøy 9 ñeán ngaøy 12 – 1 – 1989 [44]. Ñaây laø laàn ñaàu tieân,
sau 13 naêm giaùn ñoaïn, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan ñeán thaêm Vieät Nam.
Nhaân dòp naøy Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa hai nöôùc ñaõ ra Thoâng caùo chung.
Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñaïi töôùng khoâng quaân Sit Saveâtsila dieãn ra trong boái
caûnh vaán ñeà Campuchia ñaõ coù loä trình giaûi quyeát khaù roõ raøng. OÂng Nguyeãn Cô
Thaïch ñaõ nhieàu laàn ñeà caäp raèng, tuy vaán ñeà Campuchia veà chính trò chöa coù khaû
naêng thöïc hieän trong naêm 1990, nhöng Vieät Nam vaãn ruùt quaân ra khoûi
Campuchia. Hôn theá nöõa chuyeán ñi thaêm cuûa oâng Sit Saveâtsila laàn naøy coøn cho
thaáy nhöõng quan ñieåm cuûa Chính phuû Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam ñaõ thay ñoåi
theo höôùng thuaän lôïi. Trong ngaøy 4 – 4- 1989, Vieät Nam ñaõ tuyeân boá seõ chính
thöùc ruùt quaân ra khoûi Campuchia vaøo cuoái thaùng 9-1989, khieán cho quaù trình thuùc
ñaåy, thaét chaët quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam tieán trieån nhanh hôn.
 - 165 -

3.2.2 Chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Chính phuû Anan Panyarasun (töø thaùng 3 -
1991 ñeán thaùng 9 - 1992)
Thôøi kyø oâng Anan Panyarasun giöõ chöùc Thuû töôùng Chính phuû thöù 18 cuûa
Thaùi Lan, baét ñaàu töø ngaøy 2 – 3 – 1991 – thay theá chính phuû cuûa Thuû töôùng
Chatchai Chunhavaên. Vaøo thôøi ñieåm naøy, tình hình Ñoâng Döông ñaõ coù nhöõng
chuyeån bieán theo chieàu höôùng toát ñeïp, Vieät Nam ñaõ ruùt quaân ra khoûi Campuchia.
Cuoäc ñaøm phaùn ñeå xaây döïng hoøa bình cho daân toäc vaø ñaát nöôùc Campuchia baét
ñaàu heù môû nhieàu trieån voïng hôn. Caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñaõ quay laïi bình
thöôøng hoùa quan heä ôû vôùi Vieät Nam.
Thaùng 4-1991, chính phuû Anan Panyarasun ñaõ coâng boá chính saùch ngoaïi
giao cuûa Thaùi Lan, nhaán maïnh taàm quan troïng veà thuùc ñaåy hoøa bình trong khu
vöïc vaø xaây döïng söï hieåu bieát toát ñeïp vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, nhaèm taïo neân söï oån
ñònh vaø an ninh, thònh vöôïng trong khu vöïc. Chính phuû Anan Panyarasun coøn chuû
tröông môû roäng hôïp taùc veà kinh teá, kyõ thuaät vaø vaên hoaù vôùi caùc nöôùc ñang phaùt
trieån, nhaát laø caùc nöôùc laùng gieàng bao goàm ba nöôùc Ñoâng Döông [208,tr.235].
Ñoái vôùi chính phuû Anan Panyarasun vieäc thaét chaët quan heä giöõa Thaùi Lan
vaø Ñoâng Döông ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu, ñaëc bieät ñoái vôùi Vieät Nam. Nguyeân nhaân
chính laø do Chính phuû Thaùi Lan muoán giaûi quyeát döùt ñieåm söï baát ñoàng dieãn ra
thôøi kyø chieán tranh Vieät Nam. Vì vaäy vieäc phuïc hoài quan heä vôùi Vieät Nam coù
phaàn giuùp cuûng coá an ninh vaø xaây döïng hoaø bình laâu daøi cho nhaân daân khu vöïc
Ñoâng Nam AÙ. OÂng Anan Panyarasun ñaõ coù lôøi thuyeát trình ñaëc bieät chaøo möøng 20
naêm thieát laäp quan heä ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam, ngaøy 6 – 8 – 1996,
trong ñoù oâng nhaán maïnh raèng : “Söï oån ñònh hoøa bình cuûa Ñoâng Nam AÙ, cuûa khu
vöïc naøy phuï thuoäc vaøo quan heä cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc, nhöng phuï thuoäc
nhieàu nhaát vaøo quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam” [173,tr.19].
 - 166 -

Cho neân chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam thôøi kyø oâng
Anan Panyarasun ñaõ tieáp tuïc keá thöøa chính saùch cuûa Ñaïi töôùng Chatchai
Chunhavaên. Ngoaøi ra Thuû töôùng Anan Panyarasun coøn cho thaáy taàm nhìn xa
trong chính saùch kinh teá giöõa caùc nöôùc coù nhu caàu cho Thaùi Lan laø ñaàu moái lieân
keát ba nöôùc Ñoâng Döông veà kinh teá [41,tr.726]. Do Thaùi Lan coù vai troø noåi baät veà
taøi chính vaø thöông maïi neân thích hôïp laø trung taâm kinh teá trong khu vöïc, do vaäy
chính phuû ñaõ tuyeân boá seõ khuyeán khích vieäc ñaàu tö cuûa ngöôøi Thaùi Lan taïi caùc
nöôùc Ñoâng Döông baèng caùch giao cho cô quan UÛy ban khuyeán khích ñaàu tö (BOI
- Board of Investment) chòu traùch nhieäm chính.
Coù theå noùi raèng suoát 1 naêm 6 thaùng döôùi söï ñieàu haønh cuûa oâng Anan
Panyarasun, quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam ñaõ phaùt trieån raát nhanh vaø môû roäng
söï hôïp taùc nhieàu maët. Beân caïnh ñoù cuõng ñaõ dieãn ra söï trao ñoåi vaø thaêm hoûi giöõa
laõnh ñaïo caáp cao giöõa hai nöôùc nhieàu laàn, ñi ñeán kyù keát thoaû thuaän nhieàu vaên
baûn, keå caû thaønh laäp UÛy ban hôïp taùc kinh teá coù taàm quan troïng trong vieäc thuùc
ñaåy phaùt trieån vaø hôïp taùc veà kinh teá vôùi nhau. Söï phaùt trieån vaø ñieàu chænh quan heä
cuûa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam trong thôøi kyø oâng Anan Panyarasun khoâng bò söï phaûn
öùng töø caùc cô quan quan troïng nhö: Boä Ngoaïi giao vaø Hoäi ñoàng An ninh quoác gia,
do thôøi kyø chính phuû Anan Panyarasun caàm quyeàn laø thôøi ñieåm Vieät Nam ñaõ ruùt
heát quaân ñoäi ra khoûi Campuchia.
Moái quan heä toát ñeïp cuûa hai nöôùc tieáp tuïc phaùt trieån leân moät böôùc môùi, vôùi
söï kieän ñoaøn ñaïi bieåu Chính phuû Vieät Nam sang thaêm Thaùi Lan cuoái thaùng 10-
1991. OÂng Voõ Vaên Kieät33, Thuû töôùng Vieät Nam, cuøng ñoaøn ñaïi bieåu goàm Traàn

33
Chuyeán vieáng thaêm cuûa oâng Voõ Vaên Kieät dieãn ra sau cuoäc chính bieán laät ñoå cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa ôû
Lieân Xoâ thaùng 8-1991 vaø vaán ñeà Campuchia ñöôïc giaûi quyeát xong do Vieät Nam ñaõ kyù keát thoûa thuaän hoøa
bình veà Campuchia taïi Paris ngaøy 23- 10-1991, daãn ñeán cuoäc baàu cöû ôû Campuchia thaùng 5-1993. Vì vaäy
chuyeán vieáng thaêm Inñoâneâxia, Malaysia, Singapo, vaø Thaùi Lan cuoái thaùng 10 cuûa oâng Voõ Vaên Kieät thôøi
 - 167 -

Ñöùc Löông, phoù Thuû töôùng, Nguyeãn Coâng Taïn, Boä tröôûng Boä Noâng nghieäp , Leâ
Vaên Trieát , Boä tröôûng Boä Thöông maïi vaø Du lòch, Vuõ Khoan, Thöù tröôûng Boä
Ngoaïi giao ñeán thaêm Thaùi Lan töø ngaøy 27 ñeán ngaøy 30 – 10 – 1991[198,tr.1290].
Noäi dung chính chuyeán thaêm Thaùi Lan cuûa oâng Voõ Vaên Kieät thaùng 10 –
1991 [207,tr.81] bao goàm :
1 - Hai beân nhaát trí khaúng ñònh nhöõng nguyeân taéc trong Thoâng caùo chung Thaùi
Lan –Vieät Nam ngaøy 6 – 8 – 1976 laø toân troïng , ñoäc laäp chuû quyeàn toaøn veïn laõnh
thoå, khoâng can thieäp coâng vieäc noäi boä cuûa nhau vaø giaûi quyeát tranh chaáp baèng
hoaø bình.
2 - Hai beân khaúng ñònh lôøi Thoâng caùo chung ngaøy 10 – 9 – 1978, ñeà caäp ñeán
nguyeân taéc toân troïng, ñoäc laäp chuû quyeàn, toaøn veïn laõnh thoå, khoâng can thieäp coâng
vieäc noäi boä cuûa nhau vaø giaûi quyeát tranh chaáp baèng hoaø bình; khoâng laøm aûnh
höôûng ñeán quyeàn lôïi vaø an ninh laãn nhau.
3 - Chính phuû Thaùi Lan thoaû thuaän cho pheùp nhaäp quoác tòch Thaùi cho con chaùu
ngöôøi Vieät Nam taûn cö laùnh naïn trong chieán tranh Ñoâng Döông laàn 1, cö truù ôû caùc
tænh bieân giôùi trong mieàn Ñoâng Baéc.
4 - Hai beân ñaõ kyù keát thoûa thuaän veà khuyeán khích vaø baûo veä vieäc ñaàu tö, bieân baûn
ghi nhôù hôïp taùc veà khí thieân nhieân vaø coøn ñaøm phaùn ñeå ñi ñeán kyù keát thoaû thuaän
(trong naêm tieáp theo) veà traùnh ñaùnh thueá hai laàn.
Ñeå môû roäng vaø thaét chaët quan heä giöõa hai nöôùc, hôn hai thaùng sau Thuû
töôùng Anan Panyarasun ñaõ chính thöùc ñi thaêm Vieät Nam, töø ngaøy 15 ñeán 17 – 1 –
1992. Ñaây laø laàn ñaàu tieân ngöôøi ñöùng ñaàu chính phuû Thaùi Lan ñeán thaêm Vieät

gian naøy coù yù nghóa quan troïng , cho thaáy laø Vieät Nam baét ñaàu thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao taêng
cöôøng quan heä vôùi caùc nöôùc keå caû caùc nöôùc trong khoái ASEAN.
 - 168 -

Nam keå töø khi chieán tranh Vieät Nam chaám döùt thaùng 4 naêm 1975. Chuyeán vieáng
thaêm cuûa oâng Anan Panyarasun coù noäi dung sau [207,tr.82] :
1. Kyù keát Thoâng caùo chung veà quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam.
2. Kyù keát nghò ñònh thö veà vieäc söûa ñoåi thoûa thuaän veà hôïp taùc kinh teá vaø
kyõ thuaät, chuyeân moân, khoa hoïc, vaên hoaù ngaøy 11 – 1 – 1978.
3. Chính phuû Vieät Nam cho pheùp Thaùi Lan môû Toång laõnh söï quaùn taïi TP.
Hoà Chí Minh, ñaây laø muïc tieâu chính cuûa cuoäc vieáng thaêm cuûa oâng Anan
Panyarasun laàn naøy. Ngoaøi ra Chính phuû Vieät Nam coøn cho pheùp Thaùi Lan môû
chi nhaùnh ngaân haøng quaân söï Thaùi vaø ngaân haøng Baêng Coác taïi TP.Hoà Chí Minh.
4. Caû hai beân baøn baïc ñeå tìm caùch kyù keát caùc thoaû thuaän hôïp taùc veà ngö
nghieäp vaø ñaõõ thoáng nhaát seõ ñaøm phaùn vôùi nhau ñeå kyù keát thoaû thuaän traùnh ñaùnh
thueá hai laàn ; thoûa thuaän veà du lòch vaø nghò ñònh thö veà söûa ñoåi ñieàu khoaûn veà vaän
haønh taøu bieån thöông maïi. (Nhöõng thoûa thuaän naøy ñaõ ñöôïc kyù keát trong thôøi gian
tieáp theo).
5. Phía Thaùi Lan ñaõ ñoàng yù cho Vieät Nam vay (daøi haïn) soá tieàn 150 trieäu
baït ñeå mua haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa Thaùi Lan.
Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø oâng Anan Panyarasun cho thaáy ñaõ
coù söï gaén boù maät thieát vaø phaùt trieån cuï theå hôn : Sau chuyeán vieáng thaêm chính
thöùc thaùng 10 – 1991 cuûa oâng Voõ Vaên Kieät , Thuû töôùng Vieät Nam ñeán thaêm Thaùi
Lan, sau ñoù laø chuyeán vieáng thaêm Vieät Nam cuûa Thuû töôùng Thaùi Lan Anan
Panyarasun vaøo thaùng 1 – 1992, hai nöôùc ñaõ trao ñoåi caùc ñoaøn ñaïi bieåu quaân söï
vaø daân söï caùc caáp, ñöa tôùi vieäc kyù keát thoûa thuaän nhieàu vaên baûn. Tình hình ñoù ñaõ
thu huùt söï quan taâm cuûa giôùi doanh nhaân Thaùi Lan tìm kieám cô hoäi ñeán kinh
doanh, thöông maïi vaø ñaàu tö ôû Vieät Nam. Maëc duø söï phaùt trieån quan heä chính trò
vaø ngoaïi giao giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam coù böôùc tieán trieån toát ñeïp, nhöng giôùi
quaân söï Thaùi Lan vaãn coøn nghi ngôø raèng Vieät Nam coøn coù khaû naêng ñe doaï ñeán
 - 169 -

an ninh cuûa Thaùi Lan34. OÂng Asa Sarasin, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan ñaõ
coá gaéng trao ñoåi vôùi phía quaân söï vaø khaúng ñònh Vieät Nam khoâng coù tieàm naêng
ñe doïa an ninh Thaùi Lan nöõa. Cuoäc chieán tranh veä quoác, Vieät Nam tieán haønh
trong moät thôøi gian daøi. Giôùi quaân söï Thaùi Lan vaãn cho raèng ñaây laø cuoäc chieán
cuûa yù thöùc heä, coi söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa coäng saûn Vieät Nam laø moái söï ñe
doïa neàn an ninh quoác gia Thaùi Lan. Veà ñieàu naøy, giôùi quaân söï Thaùi Lan ñöôïc
giaùo duïc raát kyõ, neân trong suoát moät thôøi gian daøi hoï ñaõ bò aûnh höôûng naëng neà
quan ñieåm naøy, vaø cho raèng Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa vaãn coøn tieàm aån nguy cô
ñe doïa Thaùi Lan.
Tuy nhieân vieäc chính phuû Anan Panyarasun caàm quyeàn trong moät thôøi gian
ngaén (moät naêm röôõi) ñaõ aûnh höôûng ñaùng keå ñeán vieäc trieån khai nhöõng chính saùch
nhaèm phaùt trieån quan heä giöõa hai nöôùc Thaùi Lan – Vieät Nam. Theo Hieán phaùp
cuûa vöông quoác Thaùi Lan naêm 1992, Anan Panyarasun thoâi giöõ chöùc Thuû töôùng.
Sau khi coù cuoäc baàu cöû ñaïi bieåu Quoác hoäi naøy 22 – 3 – 1992 oâng Anan
Panyarasun ñöôïc giöõ chöùc quyeàn Thuû töôùng, ñeán ngaøy 22-4-1992 ñaïi töôùng
Suchinña Khaprayun vaø Hoäi ñoàng Boä tröôûng môùi baét ñaàu nhaän nhieäm vuï nhöng
ñeán ngaøy 24-5-1992 oâng buoäc phaûi töø chöùc do khuûng hoaûng chính trò vaø tình
hình khoâng oån ñònh trong nöôùc. Vì vaäy oâng Anan Panyarasun trôû laïi nhaäm chöùc
Thuû töôùng moät laàn nöõa töø ngaøy 10 – 6 – 1992 vaø thoâi chöùc vuï naøy ngaøy 11 – 9 –
1992, toång coäng thôøi gian laõnh ñaïo vôùi cöông vò Thuû töôùng laø 1 naêm 6 thaùng, vì
vaäy ñaõ haïn cheá phaàn naøo nhöõng thaønh quaû coâng vieäc cuûa chính phuû naøy.

34
Thôøi aáy ñaïi töôùng Suchinña Khaprayun giöõ chöùc Toång tö leänh.
 - 170 -

3.2.3 Chính phuû oâng Xuoân Licphay laàn thöù 1 (thaùng 9 – 1992 ñeán thaùng
6 – 1995)
Chính phuû oâng Xuoân Licphay laõnh ñaïo ñaát nöôùc Thaùi Lan töø thaùng 9 –
1992. Tình hình khu vöïc Ñoâng Nam AÙ luùc naøy ñang phaùt trieån theo chieàu höôùng
toát ñeïp, nhöng tình hình chính trò Thaùi Lan vaø moät soá nöôùc laùng gieàng coøn xaûy ra
moät soá vaán ñeà, söï kieän taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi Thaùi Lan, aûnh höôûng khoâng ít ñeán
hình aûnh vaø söï tin töôûng cuûa caùc nöôùc ñoái vôùi Chính phuû oâng Xuoân Licphay.
Tröôùc heát laø vaán ñeà Campuchia. Töø thôøi kyø ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên
trôû ñi, chính phuû Thaùi Lan ñaõ coù nhieàu coá gaéng thuùc ñaåy tieán trình hoøa bình vaøo
Campuchia, ñoàng thôøi coøn uûng hoä cho giôùi tö nhaân Thaùi Lan ñaàu tö ôû Campuchia
döôùi chính saùch "Bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng", ñem laïi nhöõng keát quaû
thieát thöïc. Soá nhaø ñaàu tö Thaùi Lan vaøo kinh doanh ôû Campuchia taêng leân raát
nhieàu, cho thaáy Thaùi Lan laø quoác gia coù nhieàu nhaø ñaàu tö ôû Campuchia nhaát.
Sau khi 4 beân Khmer ñaõ ñaït ñöôïc thoûa thuaän hoøa bình taïi thuû ñoâ Paris
thaùng 10 – 1991, Chính phuû Thaùi Lan ñaõ hôïp taùc vôùi cô quan laõnh ñaïo laâm thôøi
cuûa Lieân Hieäp quoác (UNTAC) trong vieäc thuùc ñaåy tieán trình hoøa bình giai ñoaïn
2, chòu traùch nhieäm hoài höông ngöôøi tî naïn doïc bieân giôùi Thaùi Lan – Campuchia
vaø theo doõi vieäc thu hoài vuõ khí vaø giaûm quaân cuûa caùc beân Khmer, tieán tôùi toå chöùc
baàu cöû vaøo thaùng 5-1993. Nhöng tieán trình thieát laäp hoøa bình giai ñoaïn 2 ôû
Campuchia ñaõ chaám döùt do phía Khmer ñoû khoâng hôïp taùc trong vieäc giao vuõ khí
vaø khoâng chòu cho UNTAC vaøo kieåm tra vieäc giao vuõ khí vaø coøn tuyeân boá ruùt
khoûi quaù trình baàu cöû nhö ñaõ coâng boá[40,tr.223].
Söï baát hôïp taùc cuûa phe Khmer ñoû ñaõ aûnh höôûng ñeán quan heä veà thöông
maïi vaø ñaàu tö giöõa tö nhaân Thaùi Lan vôùi Campuchia vaø trôû thaønh vaán ñeà quan
troïng trong chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan bôûi vieäc ñaàu tö cuûa Thaùi Lan
trong khai thaùc goã vaø ñaù quyù naèm trong khu vöïc do Khmer ñoû quaûn lyù vaø ñem laïi
 - 171 -

cho löïc löôïng naøy thu nhaäp trò giaù khoaûng 10 trieäu USD/naêm. Do ñoù, Thaùi Lan bò
caùc nöôùc pheâ phaùn laø gaén boù vôùi Khmer ñoû ñeå möu caàu lôïi ích veà kinh teá, laø moät
haønh ñoäng hoã trôï tích cöïc cho Khmer ñoû töø choái vieäc thöïc hieän nhöõng ñieàu thoaû
thuaän hoøa bình taïi thuû ñoâ Paris [220,tr.115-116].
Vôùi Myanmar, quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Lieân bang Myanmar coù söï gaàn
guõi nhau nhieàu hôn, keå töø khi oâng Anan Panyarasun coâng boá chính saùch “gaëp gôõ
treân tinh thaàn xaây döïng” (Constractive engagement) vôùi nguyeân taéc khoâng can
thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nöôùc khaùc vaø giöõ quan heä toát vôùi Myanmar ñeå
thuyeát phuïc ñaát nöôùc naøy môû cöûa hôïp taùc vôùi caùc nöôùc vaø thuùc ñaåy tieán trình daân
chuû hoùa. Chính phuû Xuoân Licphay ñaõ tieáp tuïc chính saùch ngoaïi giao neâu treân,
nhö vieäc thöïc hieän chính saùch gaëp gôõ treân tinh thaàn xaây döïng…, song moái quan heä
naøy cuõng ñaõ khieán cho Thaùi Lan bò leân aùn laø uûng hoä chính phuû ñoäc taøi quaân söï
Myanmar.
Tình hình Campuchia vaø Myanmar ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán Chính phuû oâng
Xuoân Licphay. Beân caïnh ñoù, tình hình trong nöôùc Thaùi Lan cuõng khoâng ñöôïc oån
ñònh, khi dieãn ra cuoäc ñaûo chính thaùng 2 – 1991 vaø söï kieän “thaùng 5 taøn baïo”. Söï
kieän “thaùng 5 taøn baïo” phaûn aùnh vieäc daân chuùng choáng ñoái Chính phuû cuûa ñaïi
töôùng Suchinña Khaprayun. Cho neân Chính phuû thôøi kyø oâng Xuoân Licphay phaûi
coá gaéng söûa ñoåi hình aûnh Chính phuû vaø xaây döïng loøng tin cho ñaát nöôùc Thaùi Lan,
ñeå quoác gia naøy ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa coäng ñoàng theá giôùi, taïo nieàm tin cho caùc
nhaø ñaàu tö vaø nhaø kinh doanh vôùi hình aûnh Thaùi Lan laø nöôùc yeâu hoøa bình töï do,
daân chuû vaø toân troïng nguyeân taéc nhaân quyeàn35.
Ngoaøi vieäc tieán haønh nhanh choùng vieäc söûa ñoåi hình aûnh ñaát nöôùc ñeå cuûng
coá nieàm tin vaø thieän caûm cuûa nhaân daân vaø caùc quoác gia khu vöïc, chính phuû oâng

35
Lôøi thuyeát trình cuûa oâng Prasoâng Sunsiri thôøi gian ñoù giöõ chöùc vuï Boä Tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan
taïi cuoäc xeâmina “Chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan” ngaøy 19-2-1993 taïi khaùch saïn Imperial.
 - 172 -

Xuoân Licphay quan taâm ñaëc bieät tôùi vaán ñeà kinh teá. Ngaøy 21 – 10 – 1992, oâng
Xuoân Licphay ñaõ coâng boá chính saùch cuûa chính phuû [199,tr.1992], trong ñoù nhaán
maïnh : Chính phuû seõ phaùt trieån ñaát nöôùc Thaùi Lan trôû thaønh moät trung taâm taøi
chính trong khu vöïc ñeå thuùc ñaåy thöông maïi, ñaàu tö vaø thieát laäp söï lieân keát heä
thoáng tieàn teä cuûa Thaùi Lan vôùi heä thoáng tieàn teä cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc.
Chính phuû Xuoân Licphay coøn quan taâm ñaëc bieät tôùi Ñoâng Döông vôùi tö caùch laø coå
ñoâng veà kinh teá. OÂng Prasoâng Sunsiri , Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao phaùt bieåu raèng:
“Ñoâng Döông ñaõ thay ñoåi töø moät nôi laø tai hoïa ñe doïa an ninh thaønh nôi khuyeán
khích lôïi ích veà kinh teá coù tieàm naêng lôùn vôùi Thaùi Lan”[179,tr.45].
Trong thôøi kyø Chính phuû oâng Xuoân Licphay, Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ tieán
haønh trao ñoåi lieân tuïc caùc chuyeán thaêm giöõa laõnh ñaïo caáp cao. Thaùng 10 – 1993,
laàn ñaàu tieân, oâng Ñoã Möôøi, Toång Bí thö Ñaûng coäng saûn Vieät Nam ñaõ ñeán thaêm
Thaùi Lan. Caû hai beân Vieät Nam vaø Thaùi Lan ñaõ ñaøm phaùn veà vaán ñeà quoác tòch cuûa
ngöôøi Vieät Nam ôû caùc tænh mieàn Ñoâng Baéc cuûa Thaùi Lan vaø kyù keát thoaû thuaän
nguyeân taéc söûa ñoåi vaán ñeà tranh chaáp veà haûi phaän bieån Ñoâng (Vònh Thaùi Lan).
Veà vaán ñeà quoác tòch, phía Thaùi Lan cho bieát, keå töø thaùng 3 – 1992 ñeán
naêm 1993 Chính phuû Thaùi Lan ñaõ nhaäp quoác tòch Thaùi Lan cho theá heä thöù 3 cuûa
nhöõng ngöôøi Vieät Nam ñaõ taûn cö vaøo Thaùi Lan sau chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû
naêm 1954. Khoaûng 3900 ngöôøi Vieät Nam ñaõ ñöôïc nhaäp quoác tòch Thaùi vaø coøn
khoaûng 3020 ngöôøi ñang chôø ñöôïc xem xeùt (rieâng ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam theá heä
thöù 3) vaø Boä Noäi vuï Thaùi Lan tuyeân boá seõ hoaøn thaønh vieäc xem xeùt naøy tröôùc
naêm 1995. Trong quaù trình ñaøm phaùn vôùi oâng Xuoân Licphay, Toång Bí thö Ñoã
Möôøi baøy toû caûm ôn Chính phuû Thaùi Lan.
Caû hai nöôùc ñaõ kyù keát thoaû thuaän nguyeân taéc söûa ñoåi vaán ñeà tranh chaáp veà
haûi phaän bieån Ñoâng (Vònh Thaùi Lan), töùc laø haûi phaän choàng laán maø hai beân ñeàu
ñoøi chuû quyeàn. Vieät Nam quan taâm ñeán vieäc khai thaùc khí thieân nhieân ôû vuøng
 - 173 -

bieån naøy - ñaây laø vaán ñeà caû hai beân ñaõ ñaøm phaùn töø laâu, nhöng chöa ñi ñeán keát
quaû cuoái cuøng. Hai beân ñaõ thoûa thuaän vaø kyù keát hieäp ñònh (thaùng 12 – 1993) veà
vieäc ñaàu tö saûn xuaát gas giöõa Vieät Nam vôùi Petroleum Thaùi Lan, trò giaù 15 trieäu
USD. Tuy nhieân hai nöôùc vaãn chöa thoûa thuaän vôùi nhau veà caùc vaán ñeà quan troïng
nhö ngö nghieäp (ñaùnh caù) - daãn ñeán maâu thuaãn thöôøng xuyeân giöõa hai beân.
Nhaân chuyeán thaêm Thaùi Lan, oâng Ñoã Möôøi ñaõ môøi oâng Xuoân Licphay ñeán
thaêm Vieät Nam, vaø keâu goïi caùc nhaø kinh doanh Thaùi Lan ñeán ñaàu tö nhieàu hôn ôû
Vieät Nam.
Nhaän lôøi môøi cuûa Thuû töôùng Ñoã Möôøi, töø ngaøy 16 ñeán 19 – 3/1994 oâng
Xuoân Licphay, Thuû töôùng Thaùi Lan ñaõ sang thaêm Vieät Nam chính thöùc. Trong
chuyeán thaêm naøy, Thaùi Lan ñaõ tuyeân boá uûng hoä Vieät Nam gia nhaäp laøm thaønh
vieân ASEAN vaø caû hai beân coøn kyù keát hai vaên baûn: Hieäp ñònh hôïp taùc du lòch vaø
Hieäp ñònh hôïp taùc veà kinh doanh giöõa lieân hieäp coâng nghieäp Thaùi Lan vaø Phoøng
thöông maïi vaø coâng nghieäp cuûa Vieät Nam. Veà vaán ñeà ngö nghieäp, hai beân cöû ñaïi
bieåu ñaøm phaùn khaéc phuïc vaán ñeà tranh chaáp veà chuû quyeàn haûi phaän vaø hôïp taùc veà
ngö nghieäp. Ngoaøi ra, hai beân coøn kyù keát hôïp taùc ñaàu tö giöõa coâng ty Thaùi Lan
vaø Vieät Nam bao goàm toång coäng 4 vaên baûn laø:
1. Hôïp taùc veà ñaàu tö thaønh laäp ngaân haøng Vina-Siam giöõa Ngaân haøng
Thöông maïi taäp ñoaøn CP group vaø Ngaân haøng Noâng nghieäp Vieät Nam.
2. Chöông trình hôïp taùc trò giaù 400 trieäu baït giöõa taäp ñoaøn coâng nghieäp
USurin vôùi chính phuû Vieät Nam.
3. Hôïp taùc phaùt trieån khu coâng nghieäp giöõa taäp ñoaøn khu coâng nghieäp
Bangprakoâng vaø Sonadezi Bieân Hoaø Vieät Nam.
4. Hôïp taùc thaønh laäp Coâng ty tö vaán kinh teá Thaùi Lan – Vieät Nam.
Ngoaøi söï trao ñoåi vaø ñi thaêm giöõa laõnh ñaïo caáp cao cuûa Vieät Nam vaø Thaùi
Lan, suoát thôøi kyø chính phuû Xuoân Licphay coøn coù nhieàu chuyeán vieáng thaêm cuûa
 - 174 -

caùc nhaân vaät quan troïng cuûa hoaøng gia Thaùi Lan nhö: Chuyeán ñeán thaêm chính
thöùc laàn ñaàu tieân cuûa Thaùi töû Mahaûvachilaloângcon vôùi cöông vò ñaïi dieän Nhaø vua
vaø Hoaøng haäu, ngaøy 15 ñeán 20–11–1992, theo lôøi môøi cuûa Chuû tòch nöôùc Leâ Ñöùc
Anh, vaø chuyeán thaêm chính thöùc laàn thöù hai ngaøy 5–9–1997. Ngoaøi ra coøn coù
chuyeán thaêm chính thöùc cuûa coâng chuùa Sirinthon, töø ngaøy 17 ñeán 23–2–1993 vaø
chuyeán thaêm chính thöùc cuûa Ñieän haï coâng chuùa Kanlaya Nivatthana töø ngaøy 7
ñeán 13–3–1994. Ngoaøi ra coøn coù caùc chuyeán thaêm cuûa quan chöùc cao caáp cuûa caùc
cô quan daân söï vaø quaân söï cuûa hai nöôùc nhieàu laàn.
Chính saùch ngoaïi giao cuûa chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù 1 ñaët vaán ñeà
quan troïng haøng ñaàu veà vieäc thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, trong ñoù
coù Vieät Nam theo chieán löôïc “bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng”. Nhöng khi so
saùnh vôùi chính saùch thôøi kyø Chính phuû Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên vaø Chính
phuû oâng Anan Payarasun, coù theå nhaän thaáy chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan
ñoái vôùi Vieät Nam trong thôøi kyø Chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù nhaát khoâng ñeå
laïi daáu aán saâu saéc [179,tr.50-53]. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laø do tình
hình baát oån veà chính trò cuûa Campuchia vaø Myanmar ñaõ aûnh höôûng ñeán söï oån
ñònh vaø an ninh cuûa Thaùi Lan, daãn ñeán caû hình aûnh cuûa Thaùi Lan trong con maét
cuûa caùc nöôùc beân ngoaøi khi caùc nöôùc naøy pheâ phaùn Thaùi Lan laøm ngô vôùi vieäc
Khmer ñoû vi phaïm Nghò quyeát cuûa Lieân Hieäp Quoác veà tieán trình xaây döïng hoaø
bình ôû Campuchia, do giôùi kinh doanh Thaùi Lan nhaän ñöôïc quyeàn lôïi thöông maïi
töø goã vaø ñaù quyù trong vuøng Khmer ñoû. Hôn nöõa, Thaùi Lan coøn uûng hoä chính phuû
ñoäc taøi quaân söï Myanmar trong vieäc thieát laäp, duy trì quan heä vôùi Myanmar theo
chính saùch “gaëp gôõ treân tinh thaàn xaây döïng”, laøm giaûm söï tin töôûng vaø aûnh
höôûng ñeán hình aûnh cuûa Thaùi Lan treân dieãn ñaøn theá giôùi. Beân caïnh ñoù, vaán ñeà
khoâng oån ñònh ôû Campuchia vaø Myanmar coøn aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi söï oån ñònh
vaø an ninh doïc bieân giôùi Thaùi Lan, chaúng haïn nhö maâu thuaãn giöõa Thaùi Lan vaø
 - 175 -

Myanmar trong vieäc tranh chaáp ôû ñoài 491. Phía Myanmar daãn chöùng ñoài 491 laø
cuûa Myanmar, coøn phía Thaùi Lan daãn chöùng laø khu vöïc ñoài 491 coù bieân giôùi
chung vôùi xaõ Hoângcharôn thuoäc tænh Chumphon laø cuûa Thaùi Lan. Vieäc daãn
chöùng chuû quyeàn treân vuøng ñoài 491 laøm cho tình hình giöõa hai nöôùc trôû neân caêng
thaúng suoát hôn moät naêm (cuoái naêm 1991 vaø chaám döùt thaùng 12-1992).
Trong khi quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Myanmar ñang dieãn ra khoâng suoân
seû, thì quan heä quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Campuchia cuõng ôû trong tình traïng caêng
thaúng. Töø cuoái naêm 1993, khi moät soá löïc löôïng Khmer ñoû troán traùnh söï truy kích
cuûa chính phuû Campuchia chaïy vaøo truù aån ôû vuøng bieân giôùi phía Ñoâng Nam cuûa
Thaùi Lan, chính phuû Campuchia chæ trích Thaùi Lan uûng hoä nhoùm quaân du kích
Khmer ñoû ñeå thöïc hieän aâm möu laät ñoå chính phuû Campuchia, tuy nhieân phía Thaùi
Lan ñaõ phuû nhaän ñieàu naøy.
Tình hình treân cho thaáy vaán ñeà maâu thuaãn giöõa Thaùi Lan vaø hai nöôùc laùng
gieàng noùi treân ñaõ aûnh höôûng khaù lôùn ñeán Thaùi Lan, ñònh hình neân noäi dung quan
heä giöõa Thaùi Lan vaø caùc nöôùc laùng gieàng thôøi kyø 1992 - 1994 chuû yeáu laø quan heä
vôùi Campuchia vaø Myanmar.
Treân nguyeân taéc cô baûn veà ngoaïi giao, Chính phuû Xuoân Licphay coøn coù yù
ñònh thieát laäp quan heä vôùi 3 nöôùc Ñoâng Döông vôùi vai troø laø nôi thuùc ñaåy lôïi ích
veà kinh teá vaø coù tieàm naêng lôùn ñoái vôùi Thaùi Lan. Nhöng khi xem xeùt khaû naêng
thöïc hieän, Chính phuû naøy khoâng ñaët taàm quan troïng ôû thò tröôøng Ñoâng Döông,
ñoåi troïng taâm töø 3 nöôùc Ñoâng Döông sang chöông trình hôïp taùc kinh teá 4 beân
giöõa Thaùi Lan – Myanmar – Laøo – Nam Trung Quoác vaø hôïp taùc kinh teá giöõa 3
beân Thaùi Lan – Malaysia – Inñoâneâxia. Nguyeân nhaân laø do chính phuû Thaùi Lan
nhaän thaáy nhu caàu caàn thieát phaûi thuùc ñaåy söï phaùt trieån heä thoáng coâng trình coâng
coäng vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñaùp öùng söï phaùt trieån veà coâng nghieäp, hình thaønh
moái lieân heä veà kinh teá vôùi nöôùc laùng gieàng vuøng ven bieån phía Nam bao goàm caû
 - 176 -

Malaysia vaø Inñoâneâxia theo chöông trình Tam giaùc kinh teá bao truøm dieän tích
phía Nam cuûa Thaùi Lan, keát hôïp vôùi hôïp taùc veà du lòch, noâng nghieäp, thoâng tin vaø
giao thoâng vaän taûi. Nhöõng tính toaùn naøy coøn lieân quan ñeán chöông trình Töù giaùc
kinh teá phía Baéc bao goàm phía Baéc cuûa Laøo, phía Ñoâng cuûa Myanmar,phía Baéc
cuûa Thaùi Lan vaø phía Nam cuûa Trung Quoác v.v..
Töø choã thay ñoåi troïng taâm hôïp taùc kinh teá treân phaïm vi tieåu khu vöïc töø 3
nöôùc Ñoâng Döông chuyeån thaønh chöông trình hôïp taùc Tam giaùc kinh teá phía Nam
vaø Töù giaùc kinh teá phía Baéc khieán cho mong muoán cuûa Thaùi Lan trôû thaønh trung
taâm phaùt trieån kinh teá ôû Ñoâng Döông vaø laø moái lieân keát giöõa Vieät Nam vôùi caùc
nöôùc ôû Ñoâng Nam AÙ theo chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” ñaõ
khoâng ñaït keát quaû theo döï kieán. Maët khaùc, Vieät Nam coù khaû naêng phaùt trieån kinh
teá trong nöôùc moät caùch nhanh choùng trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh veà kinh teá raát
quan troïng vôùi Thaùi Lan.
Vaán ñeà cuoái cuøng, vieäc giöõ chöùc Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa oâng Prasoâng
Sunsiri ñaõ gaây neân nhöõng nghi ngaïi cho phía Vieät Nam do nhöõng baát ñoàng trong
lòch söû khi oâng Prasoâng Sunsiri giöõ chöùc vuï Phoù bí thö Hoäi ñoàng an ninh quoác gia
(naêm 1980 – 1986) vaø Bí thö Hoäi ñoàng an ninh quoác gia thôøi kyø chính phuû Ñaïi
töôùng Preâm Tinsulanoân. Noùi caùch khaùc, oâng Prasoâng Sunsiri giöõ vai troø quan
troïng trong vieäc choáng ñoái Vieät Nam vaø uûng hoä chính saùch döïa vaøo Myõ suoát thôøi
Chieán tranh laïnh , laø moät trong nhöõng ngöôøi phaûn ñoái vieäc ñieàu chænh quan heä vôùi
Vieät Nam theo chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” thôøi kyø chính phuû
Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên, maëc duø oâng Prasoâng Sunsiri ñeán thaêm Vieät Nam
nhieàu laàn vôùi cöông vò Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao. Do vaäy, trong thôøi gian naøy giôùi
laõnh ñaïo Vieät Nam toû yù khoâng haøi loøng veà vieäc boå nhieäm oâng Prasoâng Sunsiri giöõ
chöùc Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan. Ñeå duy trì moái quan heä toát ñeïp giöõa
hai nöôùc, thaùng 12-1994, Hoäi ñoàng boä tröôûng ñaõ ñeå cho oâng Prasoâng Sunsiri thoâi
 - 177 -

giöõ chöùc Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, Trung taù caûnh saùt, tieán só Taksin Shinawatra
leân thay oâng ôû cöông vò naøy.
Nhöõng yeáu toá treân ñaõ laøm cho quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam trong thôøi
kyø chính phuû oâng Xuoân Licphay töông ñoái loûng leûo neáu so saùnh vôùi 2 chính phuû
nhieäm kyø tröôùc.
3.2.4. Chính phuû Banhan Silapaacha (thaùng 7 -1995 ñeán thaùng 9 – 1996)
Thôøi kyø oâng Bahan Silapaacha leân laøm Thuû töôùng (thaùng 7 – 1995) khi
Vieät Nam ñaõ gia nhaäp ASEAN( ngaøy 28-7-1995) laø ñieàu kieän raát thuaän lôïi ñeå
cuûng coá, môû roäng quan heä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam. Tình hình doïc bieân giôùi
giöõa Thaùi Lan vôùi nöôùc laùng gieàng Myanmar coù vaán ñeà va chaïm, nhö söï kieän
ñuïng ñoä giöõa Chính quyeàn Myanmar vôùi daân toäc Karen khieán hôn 8.000 ngöôøi
chaïy troán vaøo laõnh thoå Thaùi Lan. Chính phuû Myanmar khi ñöa quaân lính vaøo truy
queùt löïc löôïng daân toäc Karen ñaõ laán vaøo bieân giôùi Thaùi Lan ôû khu vöïc thuoäc
huyeän Mesot, tænh Taïc, giöõa hai beân xaûy ra ñuïng ñoä laøm thieät haïi khoâng ít cho
daân chuùng vaø binh lính Thaùi Lan.
Maâu thuaãn giöõa Thaùi Lan vaø Myanmar keùo daøi trôû thaønh yeáu toá quan troïng
aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa Thaùi Lan, do ñoù, Chính phuû thôøi kyø oâng Banhan
Silapaacha phaûi xaây döïng ñöôøng loái ñoái ngoaïi nhaèm ñieàu chænh nhöõng maâu thuaãn
naøy. Chính phuû naøy coù chuû ñích duøng quan heä vaø hôïp taùc moïi maët, nhaát laø hôïp taùc
kinh teá laøm coâng cuï ñeå xaây döïng söï ñoàng taâm nhaát trí vaø thaét chaët söï hieåu bieát
laãn nhau giöõa caùc thaønh vieân trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, ñaëc bieät laø vôùi nhöõng
nöôùc laùng gieàng coù vaán ñeà veà bieân giôùi vôùi nhau. Noäi dung cuûa chính saùch ngoaïi
giao ñaõ coâng boá tröôùc Quoác hoäi ngaøy 26 ñeán 27 – 7 – 1995:
“Taêng cöôøng quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ
– nhaát laø nhöõng nöôùc coù bieân giôùi giaùp nhau trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ – ñeå
hôïp taùc, phaùt trieån, khaéc phuïc vaán ñeà coøn toàn taïi, chung soáng hoøa bình. UÛng hoä
 - 178 -

söï tieáp xuùc thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc giöõa laõnh ñaïo Nhaø nöôùc, Chính phuû, caùc nhaø
doanh nghieäp, caùc toå chöùc daân söï, keå caû toå chöùc quaân söï… cuûa caùc nöôùc trong khu
vöïc. Thi haønh chính saùch ngoaïi giao ñeå thuùc ñaåy vaø vieän trôï cho nhöõng nöôùc coù
khaû naêng mang laïi lôïi ích theo xu höôùng cuûa nhöõng toå chöùc quy ñònh thöông maïi
môùi ôû taàm khu vöïc vaø theá giôùi nhö: trong khuoân khoå Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi
(WTO), dieãn ñaøn hôïp taùc kinh teá Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông (APEC), khu vöïc töï
do maäu dòch Ñoâng Nam AÙ (AFTA), keå caû söï hôïp taùc trong khuoân khoå cuûa Tam
giaùc kinh teá ñeå lieân keát tieåu khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø caùc khu vöïc khaùc ñeå xaây
döïng lôïi ích chung vôùi nöôùc laùng gieàng vaø ñeå cho nöôùc laùng gieàng coù söï oån ñònh
vaø tieán boä. Söûa ñoåi vai troø cuûa Boä Ngoaïi giao, ñaët vai troø “söù giaû” veà kinh teá.
Nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc ngoaïi giao phaûi coù khaû naêng uûng hoä ñaøm phaùn veà
thöông maïi, ñaàu tö, xuaát khaåu vaø thu huùt nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, khuyeán khích veà
du lòch; uûng hoä, chaêm soùc vaø baûo veä quyeàn lôïi cho nhaø ñaàu tö Thaùi Lan vaø nhöõng
ngöôøi Thaùi Lan ôû nöôùc ngoaøi” [200,tr.925-927].
Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø naøy ñöôïc tieán haønh theo tinh thaàn
höõu nghò vaø laø coå ñoâng veà kinh teá cuøng coù lôïi tuy luùc naøy moät soá vaán ñeà vaãn chöa
ñöôïc hai beân giaûi quyeát trieät ñeå, nhö: vaán ñeà ngö nghieäp, vaán ñeà vuøng choàng laán
treân bieån… nhöng noù cuõng khoâng gaây aûnh höôûng tôùi moái quan heä trong boái caûnh
chung. Ngoaøi ra, chính phuû Vieät Nam vaø Thaùi Lan (keå töø thôøi kyø caàm quyeàn cuûa
ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên trôû ñi) ñeàu coá gaéng ñieàu chænh vaø söûa ñoåi lieân tuïc
vieäc hôïp taùc vôùi nhau, ñeå phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa tình hình. Ngaøy 1–10–
1995 oâng Banhan Silapaacha vaø phu nhaân cuøng vôùi phaùi ñoaøn 59 ngöôøi , trong ñoù
coù caùc nhaân vaät nhö: oâng Amnuoâi Viravaên, Phoù Thuû töôùng; oâng Surakieät
Sathieânthai, Boä tröôûng Boä Taøi chính; Chuû tòch hieäp hoäi Coâng nghieäp Thaùi; Chuû
tòch hieäp hoäi ngaân haøng Thaùi; Chuû tòch phoøng thöông maïi Thaùi… ñaõ ñeán gaëp vaø
ñaøm phaùn vôùi oâng Voõ Vaên Kieät – Thuû töôùng Vieät Nam vaø tieáp kieán Chuû tòch Leâ
 - 179 -

Ñöùc Anh vaø oâng Ñoã Möôì – Toång Bí thö Ñaûng coäng saûn Vieät Nam [201,tr.1149-
1151]. Vì Thaùi Lan coù muïc ñích môû roäng söï hôïp taùc giöõa hai nöôùc, nhaát laø hôïp taùc
veà giaûi quyeát vaán ñeà vuøng choàng laán treân bieån laø moät nguyeân nhaân ñöa ñeán maâu
thuaãn vaø söï ñuïng ñoä ngoaøi bieån trong khu vöïc ngö tröôøng giöõa hai beân. Nhaân dòp
naøy Thaùi Lan ñeà nghò Vieät Nam taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö Thaùi
Lan ôû Vieät Nam. Veà phía Vieät Nam, oâng Voõ Vaên Kieät ñeà nghò phía Thaùi Lan taïo
ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi Vieät Nam taûn cö thôøi chieán tranh Ñoâng Döông laàn 1
coù ñieàu kieän veà thaêm Vieät Nam. Ngoaøi ra oâng Voõ Vaên Kieät coøn ñeà nghò Thaùi Lan
giaûm laõi suaát khoaûn tieàn vay 150 trieäu baït cho ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu "EXIM
Bank" vaø Vieän taøi chính Thaùi Lan ñeà nghò cho Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam.
Ñoàng thôøi caû hai beân ñaõ thoaû thuaän seõ phaùt trieån ñöôøng soá 9 noái lieàn vôùi tænh
Mucñahan cuûa Thaùi Lan, Savanakhet cuûa Laøo vaø caûng Ñaø Naüng cuûa Vieät Nam.
Chuyeán vieáng thaêm naøy cuûa oâng Banhan Silapaacha khoâng ñi ñeán kyù keát
ñieàu thoûa thuaän naøo maø chæ mang tính thaêm hoûi ngoaïi giao nhaèm thaét chaët tình
caûm, môû roäng söï hôïp taùc veà kinh teá vaø tìm kieám phöông höôùng khaéc phuïc vaán
ñeà vuøng bieån. Keå töø chuyeán ñeán thaêm Vieät Nam cuûa oâng Banhan Silapaacha
cuøng phaùi ñoaøn thaùng 10 – 1995 ñeán cuoái naêm 1995 – 1996 nhöõng chuyeán vieáng
thaêm cuûa caùc laõnh ñaïo caáp cao Thaùi Lan ñeán Vieät Nam cuõng khoâng nhieàu.
Thaùng 12-1995 oâng Voõ Vaên Kieät daãn ñaàu ñoaøn ñaïi bieåu Vieät Nam tham döï
Hoäi nghò Thöôûng ñænh ASEAN V taïi Baêng Coác. Trong thôøi gian tham döï Hoäi
nghò ñaõ dieãn ra buoåi tieáp kieán cuûa phaùi ñoaøn Vieät Nam vôùi Thuû töôùng Banhan.
Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam ôû taàm song phöông, nhìn chung ñöôïc tieán haønh
trong baàu khoâng khí höõu nghò vaø coøn laø ñoái taùc kinh teá cuøng coù lôïi vôùi nhau.
Chính phuû Banhan Silapaacha laõnh ñaïo Thaùi Lan vôùi thôøi gian ngaén, khieán cho
moái quan heä kinh teá giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam chöa ñaït hieäu quaû cao do chính
phuû khoâng coù khaû naêng daønh nhieàu söï giuùp ñôõ cho tö nhaân tieán haønh caùc hoaït
ñoäng hôïp taùc kinh doanh vôùi Vieät Nam.
 - 180 -

3.2.5. Chính phuû Ñaïi töôùng Chavalit Yoângchayyut (thaùng 11-1996 ñeán
thaùng 11-1997).
Trong thôøi kyø Ñaïi töôùng Chavalit Yoângchayyut leân laøm Thuû töôùng Thaùi
Lan töø thaùng 11-1996, quan heä giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ chuù
troïng vieäc môû roäng hôïp taùc kinh teá caû song phöông vaø ña phöông trong khuoân
khoå cuûa Dieãn ñaøn hôïp taùc kinh teá Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông(APEC) vaø Khu vöïc
töï do maäu dòch Ñoâng Nam AÙ (AFTA)..., nhaán maïnh vaøo muïc tieâu chính laø hôïp taùc
kinh teá thöông maïi.
Quan heä Thaùi Lan vaø Vieät Nam trong thôøi kyø naøy coù söï gaén boù chaët cheõ
hôn , moái quan heä naøy ñöôïc ñeà caäp ñeán moät caùch cuï theå trong ñöôøng loái, chính
saùch ñoái ngoaïi cuûa chính phuû Thaùi Lan, trong thöïc teá cho thaáy coù böôùc phaùt
trieån ñaùng keå. Trong naêm 1996-1997 hai beân trao ñoåi nhöõng chuyeán vieáng thaêm
laãn nhau nhieàu laàn cuûa laõnh ñaïo caáp cao, mang laïi nhieàu keát quaû toát ñeïp. Rieâng
vaán ñeà maâu thuaãn haûi phaän keùo daøi nhieàu naêm, nay khoâng nhöõng ñaõ ñaït ñöôïc
thoaû thuaän vôùi nhau, maø coøn ñi ñeán hôïp taùc trong nhieàu vaán ñeà khaùc trong töông
lai.
Ngaøy 8-11-1996, Ñaïi töôùng Settha Thanacharoâ, Tö leänh luïc quaân ñaõ ñeán
thaêm Vieät Nam vaø hoäi ñaøm vôùi Boä tröôûng Boä Quoác phoøng Vieät Nam. Caû hai ñaõ
thoaû thuaän veà hôïp taùc dieãn taäp quaân söï vaø coøn baøy toû söï nhaát trí veà nguyeân taéc
thaønh laäp ñoäi tuaàn tra chung treân bieån ñeå traùnh tình hình caêng thaúng coù theå xaûy ra
do maâu thuaãn veà lôïi ích töø hoaït ñoäng kinh doanh ñöôøng bieån.
Trong naêm 1997 ñaõ coù nhieàu chuyeán chuyeán vieáng thaêm cuûa caùc ñoaøn ñaïi
bieåu Thaùi Lan ñeán Vieät Nam. Töø ngaøy 12 ñeán ngaøy 14-3-1997, oâng Prachuoâp
Chayyasan - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao, oâng Naroângchay Ackharaseâni - Boä tröôûng
Boä Thöông maïi , oâng Pinij Jarusombat - Thöù tröôûng Boä Giao thoâng, vaø Ñaïi töôùng
Khoâng quaân Sombun Rahoâng - Coá vaán An ninh… ñaõ ñaøm phaùn trao ñoåi vôùi oâng
 - 181 -

Voõ Vaên Kieät - Thuû töôùng Vieät Nam, oâng Ñoã Möôøi - Toång Bí thö Ñaûng Coäng Saûn
vaø oâng Nguyeãn Maïnh Caàm - Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam. Troïng taâm cuûa
caùc cuoäc ñaøm phaùn laø hôïp taùc ñeå khaéc phuïc vaán ñeà maâu thuaãn veà ngö nghieäp vaø
vaán ñeà choàng laán vuøng bieån vònh Thaùi Lan. Caùc cuoäc ñaøm phaùn coøn nhaèm ñeå
giaûm thieåu nhöõng trôû ngaïi veà thöông maïi vôùi nhau , phía Vieät Nam thoûa thuaän seõ
caûi tieán nguyeân taéc thöông maïi keå caû coâta vaø giaù chung laø nhöõng vaán ñeà coù yù
nghóa thuùc ñaåy thöông maïi hai chieàu, phía Thaùi Lan thoûa thuaän seõ gia taêng hôn
nöõa vieäc nhaäp haøng hoaù töø Vieät Nam. Vieäc ñaøm phaùn môû roäng vaø xuùc tieán vieäc
xaây döïng truïc ñöôøng noái Thaùi Lan – Laøo – Vieät Nam qua ñöôøng quoác loä soá 9 vaãn
ñang coøn ôû böôùc chôø yù kieán cuûa chính phuû Laøo. Ñoàng thôøi oâng Prachuoâp
Chayyasan vaø oâng Nguyeãn Maïnh Caàm cuõng ñaõ kyù keát thoûa thuaän mieãn thò thöïc
ñoái vôùi caùn boä söù quaùn cuûa hai beân.
Ngaøy 30-3-1997, Ñaïi töôùng Chavalit Yoângchayyut ñaõ ñeán thaêm Vieät Nam
chính thöùc, gaëp gôõ ñaøm phaùn vôùi oâng Voõ Vaên Kieät ñeå phaùt trieån moái quan heä hôïp
taùc veà taøi chính, ngaân haøng vaø khuyeán khích ñaàu tö cuûa caùc nhaø kinh doanh Thaùi
Lan ôû Vieät Nam, khaéc phuïc vaán ñeà choàng laán vuøng bieån. Phía Thaùi Lan ñeà nghò
Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam cho pheùp ngaân haøng Krung Thai vaø ngaân haøng
Nakhonluoângthai môû roäng chi nhaùnh ñeå hoaït ñoäng taøi chính ôû Vieät Nam. Phía
Vieät Nam taùn thaønh duïng yù toát cuûa Thaùi Lan vaø coøn nhaán maïnh, vaán ñeà maâu
thuaãn giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam veà vuøng choàng laán treân bieån chæ laø trôû ngaïi
khoâng ñaùng keå neáu so saùnh vôùi caùc vuï vieäc tranh chaáp bieân giôùi vôùi nöôùc khaùc.
Vì vaäy caû hai beân ñeàu nhaän thaáy caàn coù cuoäc ñaøm phaùn veà vaán ñeà noùi treân laàn thöù
8, sau laàn ñaøm phaùn thöù 7 naêm 1995 khoâng thaønh coâng.
Sau khi Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaøm phaùn vôùi nhau ñeå giaûi quyeát vaán ñeà
veà vuøng choàng laán treân bieån vònh Thaùi Lan lieân tuïc töø naêm 1992 cho ñeán thaùng
8-1997 (toång coäng taát caû laø 8 laàn), cuoái cuøng ñaïi dieän cuûa hai beân goàm coù oâng
 - 182 -

Prachuoâp Chayyasan, Boä tröôûng Ngoaïi giao Thaùi Lan vaø oâng Nguyeãn Maïnh
Caàm, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc thaéng lôïi vaø kyù keát thoaû
thuaän chung ngaøy 9-8-1997.
Quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam trong thôøi kyø naém quyeàn cuûa Ñaïi töôùng
Chavalit Yoângchayyut ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû thöïc teá do Ñaïi töôùng Chavalit
Yoângchayyut laø ngöôøi coù kinh nghieäm vaø coù taàm nhìn xa veà ngoaïi giao. Tuy laø
quan chöùc quaân ñoäi caáp cao nhöng oâng khoâng coù quan ñieåm choáng ñoái ñieàu chænh
quan heä vôùi ba nöôùc Ñoâng Döông theo chính saùch “bieán chieán tröôøng thaønh thò
tröôøng” cuûa Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên. Hôn nöõa luùc naøy quan heä song
phöông Thaùi Lan – Vieät Nam ñaõ tieán trieån toát, vieäc Vieät Nam trôû thaønh thaønh
vieân chính thöùc cuûa ASEAN naêm 1995 khieán cho Thaùi Lan coøn thieát laäp quan heä
vôùi Vieät Nam qua cô cheá hoaït ñoäng cuûa ASEAN.
3.2.6 Chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù hai (thaùng 11-1997 ñeán thaùng 11-
2000)
Thôøi kyø oâng Xuoân Licphay vôùi cöông vò Chuû tòch Ñaûng Daân chuû leân laøm
Thuû töôùng laàn thöù hai khi Thaùi Lan ñang ôû trong tình traïng khuûng hoaûng, kinh teá
suùt giaûm maïnh. Chính phuû nhieäm kyø naøy phaûi raát noã löïc ñeå xaây döïng loøng tin cuûa
nhaân daân, khoâi phuïc nhanh choùng neàn kinh teá. Khi oâng Xuoân Licphay trôû laïi
laõnh ñaïo ñaát nöôùc, oâng quyeát taâm thöïc hieän ba chính saùch (hoaëc ba nhieäm vuï)
lôùn: 1/ Coá gaéng khoâi phuïc kinh teá. 2/ Cô caáu laïi caùc khu vöïc taøi chính, ngaân haøng
vaø saûn xuaát. 3/ Caûi caùch boä maùy haønh chính quan lieâu.
Chính phuû Thaùi Lan tröôùc ñoù ñaõ gôõ boû ñöôïc söï lo ngaïi cuûa nhöõng ai quan
taâm tôùi moái quan heä song phöông Thaùi Lan - Vieät Nam. Moái quan heä aáy roõ raøng
ñöôïc tieáp tuïc phaùt trieån ngay sau khi chính phuû Xuoân Licphay ra ñôøi. Khi Thaùi
Lan vöøa coù nhöõng daáu hieäu thoaùt khoûi khuûng hoaûng, quan heä chính trò, ngoaïi giao
Thaùi Lan - Vieät Nam ñaõ phaùt trieån vöôït baäc, ñoù laø chuyeán thaêm höõu nghò chính
 - 183 -

thöùc Thaùi Lan cuûa Chuû tòch nöôùc Vieät Nam Traàn Ñöùc Löông, ngaøy 6-10-1998.
Ñaây laø chuyeán thaêm thöù hai cuûa Chuû tòch Traàn Ñöùc Löông tôùi moät nöôùc thaønh
vieân ASEAN (naêm 1997 ñeán thaêm Malaysia). Neáu nhö chuyeán thaêm cuûa Toång Bí
thö Ñoã Möôøi tôùi Thaùi Lan naêm 1993 ñaùnh daáu söï keát thuùc ñoái ñaàu giöõa hai nöôùc
Vieät Nam vaø Thaùi Lan trong Chieán tranh laïnh vaø Thaùi Lan uûng hoä Vieät Nam trôû
thaønh thaønh vieân thöù 7 cuûa ASEAN, thì chuyeán thaêm laàn naøy cuûa vò ñöùng ñaàu
Nhaø nöôùc Vieät Nam laø moác ñaùnh daáu söï vöôït leân thaùch thöùc cuûa cuoäc khuûng
hoaûng ñeå böôùc vaøo moät thôøi kyø phaùt trieån môùi, nhieàu höùa heïn trong quan heä hai
nöôùc.
Thöïc teá cho thaáy raèng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc maø Thaùi Lan laø
taâm ñieåm, khoâng nhöõng khoâng laøm cho quan heä Thaùi Lan -Vieät Nam xaáu ñi,
khoâng aûnh höôûng ñeán lónh vöïc chính trò, ngoaïi giao maø döôøng nhö chính noù laïi laø
ñoäng löïc “thuùc ñaåy hai keû thuø cuõ xích laïi gaàn nhau hôn”. Coù theå “taùc ñoäng cuûa
khuûng hoaûng vaø söï laây lan cuûa taùc ñoäng ñoù ñoái vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi laïi
hoaù hay vì chuùng ñang buoäc caùc nöôùc nhö Thaùi Lan vaø Vieät Nam phaûi quan taâm
ñeán caùc nöôùc gaàn guõi hôn ñeå tìm bieän phaùp khoâi phuïc kinh teá” [23,tr.135-136].
Trong chuyeán vieáng thaêm chính thöùc Thaùi Lan laàn naøy cuûa Chuû tòch Traàn
Ñöùc Löông vôùi cöông vò khaùch cuûa Nhaø vua töø ngaøy 6-10-1998, Vieät Nam vaø
Thaùi Lan ñaõ kyù hai hieäp ñònh quan troïng, ñoù laø Hieäp ñònh veà hôïp taùc tö phaùp vaø
caùc vaán ñeà phaùp lyù vaø Hieäp ñònh veà hôïp taùc phoøng choáng ma tuyù [146,tr.44]. Vôùi
nhöõng vaên kieän hôïp taùc ñaõ ñöôïc kyù keát naøy, Vieät Nam vaø Thaùi Lan baét ñaàu moät
thôøi kyø môùi trong quan heä höõu nghò noùi chung vaø trong töøng lónh vöïc hôïp taùc noùi
rieâng. Trong cuoäc chieâu ñaõi Chuû tòch Traàn Ñöùc Löông ngaøy 7-10-1998, Thuû töôùng
Thaùi Lan Xuoân Licphay vaø Chuû tòch Traàn Ñöùc Löông ñaõ thoûa thuaän raèng Vieät
Nam vaø Thaùi Lan seõ phaùt ñoäng moät keá hoaïch khu vöïc lôùn ñeå phaùt trieån moät con
ñöôøng thöông maïi vaø coâng nghieäp noái lieàn bôø bieån phía Ñoâng cuûa Thaùi Lan vôùi
 - 184 -

Ñaø Naüng cuûa Vieät Nam, thoâng qua Trung Laøo. Thuû töôùng Xuoân Licphay noùi
raèng söï hôïp taùc naøy nhö “moät ñöôøng huyeát maïch cuûa söï phoàn vinh” giöõa ba nöôùc
laùng gieàng.
Theo Hieäp ñònh hôïp taùc veà tö phaùp vaø phaùp lyù, Thaùi Lan seõ giuùp Vieät Nam
chuaån bò chöông trình vaø phöông thöùc cho vieäc ñaøo taïo caùc quan toaø cuûa Vieät
Nam vaø seõ hoã trôï veà taøi lieäu vaø kyõ thuaät cho Tröôøng Ñaïi hoïc Luaät Vieät Nam. Hai
beân seõ trao ñoåi luaät sö vaø caùc vaên baûn veà phaùp lyù ban haønh ôû hai nöôùc, ñoàng thôøi
thaønh laäp moät nhoùm laøm vieäc chung bao goàm caùc cô quan chính phuû vaø phi chính
phuû. Hieäp ñònh naøy coù hieäu löïc trong hai naêm vaø seõ maëc nhieân gia haïn theâm moät
naêm nöõa.
Ñeå trieån khai Hieäp ñònh phoøng choáng ma tuùy giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam,
Boä tröôûng Boä Noäi vuï Thaùi Lan ñaõ gaëp gôõ vôùi Thöù tröôûng Boä Coâng an Vieät Nam Leâ
Theá Tieäm vaø thoâng baùo veà vieäc moät nhoùm chuyeân gia choáng ma tuùy cuûa Thaùi Lan
seõ tôùi Vieät Nam vaøo thaùng 11-1998. Nhoùm naøy seõ hôïp taùc vôùi Vieät Nam trong vieäc
chuaån bò hoäi nghò ñaàu tieân veà choáng ma tuùy vaøo thaùng 11-1998. Thaùi Lan tuyeân boá
seõ baèng moïi noã löïc ngaên chaën vieäc buoân laäu ma tuyù doïc bieân giôùi Thaùi Lan vaø Vieät
Nam, ñaëc bieät laø vieäc ñöa laäu caùc loaïi tieàn chaát ma tuùy vaøo Vieät Nam. Moät söï hôïp
taùc quan troïng nöõa cuõng ñaùng ñöôïc löu yù laø söï thoaû thuaän giöõa Vieät Nam vaø Thaùi
Lan cuøng hôïp taùc trong vieäc xuaát khaåu gaïo. Coù nhöõng döï aùn veà giuùp ñôõ xaây döïng
traïi caây gioáng, gaø gioáng, ngoâ gioáng... cho Vieät Nam.
Böôùc sang naêm 1999, hai nöôùc tieáp tuïc hoaøn thaønh nhöõng coâng vieäc ñang
tieán haønh dôû dang töø nhöõng naêm tröôùc. Ñoù laø vieäc kyù keát Hieäp ñònh tuaàn tra
chung treân bieån giöõa Haûi quaân hai nöôùc vaøo thaùng 6-1999, vieäc toång keát, ñaùnh giaù
veà keát quaû hai cuoäc khaûo saùt taøi nguyeân bieån trong Vònh Thaùi Lan vaøo hoài thaùng
10-1997 vaø thaùng 8-1998. Theo nhaän xeùt cuûa caùc quan chöùc Thaùi Lan thì Vieät
 - 185 -

Nam laø nöôùc laùng gieàng maø Thaùi Lan ñaõ kyù soá löôïng hieäp ñònh song phöông
nhieàu nhaát [23,tr.139].
Quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam ñaõ ñöôïc phaùt trieån ôû taàm cao hôn vôùi söï
kieän ngaøy 9-5-2000, oâng Phan Vaên Khaûi, Thuû töôùng Vieät Nam chính thöùc thaêm
Thaùi Lan. Trong chuyeán thaêm naøy, hai beân ñaõ kyù keát thoûa thuaän veà mieãn thò thöïc
ñeå nhaân daân hai nöôùc ñi laïi thuaän tieän hôn36. Sau ñoù Chính phuû Thaùi Lan chaáp
thuaän nhaäp quoác tòch ñoái vôùi con chaùu ngöôøi Vieät Nam taûn cö theá heä thöù 2 vaø 3.
Tieáp theo vaøo naêm 2000, Chính phuû Thaùi Lan ñaõ cho nhaäp tòch ngöôøi ngoaïi kieàu
vaøo Thaùi Lan ñuùng theo luaät phaùp vôùi ngöôøi Vieät Nam theá heä boá, meï, theå hieän söï
khaúng ñònh cuûa chính phuû Thaùi Lan coâng nhaän nhöõng ngöôøi noùi treân laø moät thaønh
phaàn cuûa xaõ hoäi Thaùi Lan.
Veà maët hôïp taùc thöông maïi, caû hai beân khaúng ñònh toång giaù trò thöông maïi
ñaõ ñaït ñöôïc muïc tieâu 1 tyû USD trong naêm 2000 nhö ñaõ ñeà ra. Vieät Nam coøn nhaát
trí vôùi ñeà nghò cuûa Thaùi Lan uûng hoä söï hôïp taùc vôùi nhau chaët cheõ hôn veà vaán ñeà
xuaát khaåu gaïo vaø quy ñònh giaù gaïo, ñoàng thôøi ñaõ ñaït ñöôïc thoaû thuaän hôïp taùc vôùi
Hieäp hoäi Löông thöïc Vieät Nam. Sau ñoù, thaùng 7-2000 cô quan kho haøng Thaùi
Lan vôùi Hieäp hoäi Löông thöïc Vieät Nam ñaõ thoaû thuaän seõ hôïp taùc döï aùn xuaát khaåu
gaïo vôùi nhau (böôùc thöû nghieäm moãi phía ñöa gaïo 25% taám, soá löôïng moãi beân
100.000 taán hôïp taùc döï aùn xuaát khaåu ñi nöôùc thöù ba vôùi giaù cuøng nhau quy ñònh)
[146,tr.45].
Trong thôøi gian laõnh ñaïo ñaát nöôùc cuûa Chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù
hai, ñeå ñaùp laïi hai chuyeán thaêm cuûa hai nhaø laõnh ñaïo Vieät Nam (Chuû tòch nöôùc
Traàn Ñöùc Löông thaùng 10–1998 vaø Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi), ñoàng thôøi nhaèm
thaét chaët quan heä hai nöôùc, Coâng chuùa Sirinthon ñaõ ñeán thaêm chính thöùc Vieät

36
Vieäc mieãn thò thöïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi mang hoä chieáu bình thöôøng ngaøy 9-5-2000 vaø coù hieäu löïc töø
ngaøy 9-7-2000 trôû ñi.
 - 186 -

Nam töø ngaøy 17 ñeán ngaøy 21-4-2000. Ngoaøi ra coøn coù chò gaùi Nhaø vua ñeán thaêm
Vieät Nam töø ngaøy 13 ñeán ngaøy 14-10-1999; Coâng chuùa uùt Chulapon ñeán thaêm
Vieät Nam theo döï aùn hôïp taùc chuyeân moân Vieän Nghieân cöùu Chulapon taïi Haø Noäi
ngaøy 8 ñeán 12-11-1998 vaø taïi TP.Hoà Chí Minh ngaøy 16 ñeán 18-11-1998 vaø moät
laàn nöõa taïi Haø Noäi töø ngaøy 25 ñeán 28-6-2000. Ngoaøi ra coøn coù chuyeán vieáng thaêm
lieân tuïc cuûa nhieàu vò Boä tröôûng cuûa Thaùi Lan ñeán Vieät Nam…
Roõ raøng ngay giöõa côn khuûng hoaûng kinh teá - taøi chính, quan heä Thaùi Lan -
Vieät Nam vaãn ñöôïc phaùt trieån. Chaúng nhöõng theá, moái quan heä aáy coøn coù taàm
quan troïng raát lôùn ñoái vôùi noã löïc vöôït qua khuûng hoaûng vaø khoâi phuïc neàn kinh teá
cuûa moãi nöôùc, nhaát laø Thaùi Lan. Quan heä giöõa hai nöôùc chính laø choã döïa vöõng
chaéc cho nhau trong nhieàu lónh vöïc vaø ñaõ chuyeån töø quan heä chính trò, ngoaïi giao
tieán tôùi thuùc ñaåy söï hôïp taùc song phöông trong nhieàu lónh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät,
kinh teá vaø vaên hoaù. Hai nöôùc nhaän thaáy caàn coù nhau vaø caàn phaûi hôïp taùc vôùi nhau
hôn bao giôø heát trong thôøi gian khuûng hoaûng vöøa qua. Caû Thaùi Lan vaø Vieät Nam
ñeàu khoâng coù muïc ñích naøo hôn laø phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc trong an ninh
khu vöïc. Vaø cho tôùi nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa naêm 1999, khi maø neàn kinh teá Thaùi
Lan ñaõ khoâi phuïc vaø ñang phaùt trieån theo nhöõng keá hoaïch môùi thì söï hôïp taùc Thaùi
Lan - Vieät Nam caøng toû ra ñaày hieäu quaû khoâng nhöõng trong hôïp taùc hai beân maø caû
trong taàm nhìn ñoái vôùi ASEAN noùi chung trong nhöõng naêm ñaàu tieân cuûa theá kyû XXI.
3.2.7. Chính phuû Taksin Shinawatra laàn thöù 1 (thaùng 2-2001 ñeán 2004)
Trung taù caûnh saùt Taksin Shinawatra (nguyeân Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao)
leân laøm Thuû töôùng ngaøy 9-2-2001. Veà ngoaïi giao, Chính phuû naøy tieán haønh chính
saùch ngoaïi giao nhaán maïnh phaùt trieån kinh teá cuøng vôùi ngoaïi giao veà moïi maët
baèng caùch giöõ vöõng an ninh, phaùt trieån vaø xaây döïng hoøa bình giöõa caùc nöôùc, taïo
coâng lyù trong khuoân khoå Lieân Hieäp Quoác vaø caùc toå chöùc maø Thaùi Lan laø thaønh
vieân, môû roäng hôïp taùc vaø quan heä giöõa caùc nöôùc khoái ASEAN ñeán khu vöïc Chaâu
 - 187 -

AÙ vaø caùc khu vöïc khaùc. Ñoàng thôøi Thaùi Lan coøn laøm nhieäm vuï trung gian vaø phoái
hôïp cho söï hôïp taùc duy trì hoøa bình vaø haïn cheá maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc trong
khu vöïc, keå caû nhaán maïnh vieäc thuùc ñaåy giöõ gìn vaø baûo veä quyeàn vaø lôïi ích cuûa
ñaát nöôùc, tö nhaân, lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi Thaùi Lan ôû nöôùc ngoaøi.
Ngoaøi ra chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan vôùi hình thöùc ngoaïi giao
“böôùc leân phía tröôùc” (Forward engagement), töùc laø taêng cöôøng quan heä ñaõ coù
cho beàn vöõng, keå caû môû roäng hôn nöõa caùc quan heä [163,tr.112-115]. Thaùi Lan coù
vai troø trong vieäc lieân keát Nam AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ vôùi hình thöùc hôïp taùc môû roäng
thò tröôøng vaø dòch vuï nhö: du lòch vaø vaän taûi, thuùc ñaåy môû cöûa thò tröôøng caùc nöôùc
ñang phaùt trieån taêng leân. Ñoàng thôøi oâng Surakieät Sathieânthai, Boä tröôûng Boä
Ngoaïi giao coøn nhaán maïnh ñeán vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cuûa khu vöïc theo hình maãu
cuûa Chaâu AÙ, coù ñaëc ñieåm töï laäp vaø Thaùi Lan phaûi coù vai troø laõnh ñaïo ASEAN bao
goàm kinh teá, an ninh song song vôùi môû roäng söï hôïp taùc ñeán caùc nöôùc ngoaøi khoái
[197,tr.54].
Veà chính saùch ñoái vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, Chính phuû Taksin Shinawatra
ñaõ coá gaéng phuïc hoài nhanh choùng, thaét chaët quan heä vaø hôïp taùc ñeå phaùt trieån giöõa
caùc nöôùc laùng gieàng vaø caùc nöôùc ôû khu vöïc Chaâu AÙ, bôûi Thaùi Lan nhaän thöùc roõ
quan heä toát giöõa Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc laùng gieàng seõ ñöa ñeán söï yeân oån haïnh
phuùc cho nhaân daân bieân giôùi, keå caû söï ñoàng taâm nhaát trí giöõa chính phuû vaø nhaân
daân Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc laùng gieàng. Maët khaùc, ñieàu ñoù coøn ñaët neàn moùng vöõng
chaéc cho vieäc phaùt trieån söï hôïp taùc treân dieãn ñaøn caùc nöôùc veà chính trò, an ninh,
kinh teá, xaõ hoäi trong thôøi gian daøi [147,tr.5-6].
Sau khi coâng boá chính saùch ngoaïi giao, nhaát laø veà phuïc hoài vaø thaét chaët quan
heä vôùi nöôùc laùng gieàng, Chính phuû naøy ñaõ ñaët taàm quan troïng ñaëc bieät vôùi Vieät
Nam. Vieät Nam laø moät trong nhöõng nöôùc laùng gieàng ñaàu tieân maø oâng Taksin
 - 188 -

Shinawatra ñaõ ñeán thaêm37 töø ngaøy 25 ñeán ngaøy 26-4-2001. Caû hai beân ñaõ thaûo luaän
caùc bieän phaùp nhaèm thuùc ñaåy quan heä kinh teá, thöông maïi vaø ñaàu tö giöõa Vieät Nam
vaø Thaùi Lan, trong ñoù coù vaán ñeà hôïp taùc xuaát khaåu gaïo. Hai beân cuõng trao ñoåi caùc
vaán ñeà hôïp taùc trong khuoân khoå ASEAN, caùc vaán ñeà quoác teá vaø khu vöïc cuøng quan
taâm [10,tr.1]. Thay maët nhaân daân Vieät Nam, Chuû tòch Traàn Ñöùc Löông ñaùnh giaù
cao moái quan heä höõu nghò, ñoaøn keát, hôïp taùc giöõa nhaân daân hai nöôùc voán ñaõ coù
truyeàn thoáng töø laâu ñôøi - vaø hy voïng chuyeán thaêm Vieät Nam laàn naøy cuûa Thuû töôùng
Taksin Shinawatra seõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taêng cöôøng môû roäng hôn nöõa
quan heä toát ñeïp saün coù giöõa hai nöôùc. Chuû tòch Traàn Ñöùc Löông tin töôûng raèng moái
quan heä höõu nghò, ñoaøn keát giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan seõ goùp phaàn laøm laønh
maïnh moâi tröôøng hoaø bình, oån ñònh laâu daøi trong khu vöïc [11,tr.7].
Chuyeán thaêm Vieät Nam cuûa oâng Taksin Shinawatra laàn naøy laø moät trong
nhöõng bieåu hieän ngoaïi giao “böôùc leân phía tröôùc” cuûa chính saùch ngoaïi giao Thaùi
Lan. Hôn nöõa quan heä giöõa hai nöôùc cuøng phaùt trieån ñeán taàm cao nhaát cuûa söï tin
töôûng laãn nhau, khi phía Vieät Nam chaáp nhaän yù töôûng hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng
chung giöõa Thaùi Lan vôùi nöôùc laùng gieàng cuûa oâng Taksin Shinawatra 38 . OÂng
Taksin Shinawatra phaùt bieåu treân ñaøi phaùt thanh “Thuû töôùng Taksin noùi vôùi nhaân
daân” laø Hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng chung giöõa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam ngaøy 20
thaùng 2-2004 ñöôïc coi laø laàn ñaàu tieân vaø coù yù nghóa lòch söû cuûa hai nöôùc, bôûi vì
thoâng thöôøng Vieät Nam chöa coù hoäi nghò töông töï [110].

37
Nhieàu phaùi cho raèng Chính phuû Taksin Shinawatra ñaët taàm quan troïng haøng ñaàu vôùi Vieät Nam bôûi vì
Vieät Nam laø ñoái thuû quan troïng veà maët kinh teá , nhaát laø vaán ñeà gaïo.

38
Cuoäc hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng chung hai nöôùc ñöôïc coi laø yù töôûng môùi, chöa coù chính phuû naøo thöïc
hieän, baét ñaàu töø chính phuû Taksin Shinawatra vaø oâng Surakieät Sathieânthai, Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao.
Hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng Thaùi Lan vôùi Hoäi ñoàng Boä tröôûng nöôùc laùng gieàng baét ñaàu laàn ñaàu tieân vaøo
thaùng 12-2002, Thaùi Lan hoïp vôùí Malaysia. Laàn thöù hai, Thaùi Lan hoïp vôùi Campuchia ngaøy 31-5 ñeán 1-6-
2003. Laàn thöù ba, Thaùi Lan hoïp vôùi Vieät Nam thaùng 2-2004 taïi Ñaø Naüng Vieät Nam vaø taïi tænh
Nakhonphanoâm Thaùi Lan.
 - 189 -

Ngaøy 20-2-2004 taïi thaønh phoá Ñaø Naüng, Hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng
chung Thaùi Lan - Vieät Nam laàn ñaàu tieân ñaõ dieãn ra. Thuû töôùng Taksin Shinawatra
vaø oâng Phan Vaên Khaûi Thuû töôùng Vieät Nam vaø Hoäi ñoàng Boä tröôûng cuûa hai nöôùc
ñaõ tham döï hoäi nghò. Taïi hoäi nghò naøy, hai beân ñaõ cuøng nhau kyù keát 4 vaên kieän:
1. Thoâng caùo chung veà khung hôïp taùc Thaùi Lan - Vieät Nam theá kyû thöù XXI.
2. Nghò ñònh thö veà thoaû thuaän mieãn thò thöïc ngoaïi giao vaø coâng chöùc 39.
3. Bieân baûn chaáp nhaän veà hôïp taùc chuyeân moân
4. Bieân baûn chaáp nhaän veà hôïp taùc giaùo duïc.
OÂng Surakieät Sathieânthai Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan coøn phaùt bieåu
noäi dung chính cuûa Thoâng caùo chung veà khung hôïp taùc Vieät Nam - Thaùi Lan theá
kyû thöù XXI coù 6 ñieàu :
1. Thuùc ñaåy quan heä vôùi cöông vò laø nhöõng nöôùc laùng gieàng toát treân cô sôû
toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn toaøn veïn laõnh thoå cuûa moãi beân, khoâng can thieäp vaøo
coâng vieäc noäi boä cuûa nöôùc kia, ñoàng thôøi caû hai beân baûo veä khoâng söû duïng laõnh
thoå cuûa moãi beân cho moät nhoùm naøo ñoù ñeå hoaït ñoäng thuø ñòch vaø mang laïi söï
khoâng bình an vaø an ninh cuûa phía beân kia.
2. Thaønh laäp boä maùy ñeå trao ñoåi yù kieán veà quan heä song phöông ñeå uûng hoä
nhöõng hoaït ñoäng cuûa hai nöôùc.
3. Toå chöùc hoäi nghò uûy ban chung song phöông Thaùi Lan - Vieät Nam
thöôøng xuyeân vaø thaønh laäp tieåu ban khoa hoïc kyõ thuaät vaø moâi tröôøng.
4. Taêng cöôøng hôïp taùc quaân söï an ninh baèng caùch trao ñoåi tö lieäu thoâng tin ñeå
baûo veä ñoäc laäp cuûa moãi nöôùc, keå caû ñaáu tranh toäi phaïm hình söï xuyeân quoác gia.
5. Khuyeán khích hôïp taùc kinh teá, thöông maïi vaø ñaàu tö, seõ taêng kim ngaïch
39
Veà vaán ñeà treân, oâng Taksin Shinawatra noùi raèng “Söï hôïp taùc naøy coù yù nghóa saâu saéc bôûi vì thoâng
thöôøng coù söï nghi ngôø hoaëc khoâng tin töôûng nhau, moät soá nöôùc khoâng daùm laøm nhö vaäy. Nhöng hoâm nay
söï tin töôûng giöõa hai nöôùc ôû taàm möùc cao, vì vaäy khoâng kieåm tra thò thöïc, hoä chieáu coâng vuï vôùi hoä chieáu
ngoaïi giao, Baùo Matichoân, Môøi Vieät Nam ngaên soâng Meâkoâng, , ra ngaøy 22-2-2004.
 - 190 -

thöông maïi vôùi nhau 15%/naêm ñeå ñaït ñöôïc 3 tyû USD trong 2010. Thaùi Lan seõ
khuyeán khích tö nhaân gia taêng ñaàu tö taïi Vieät Nam vaø hôïp taùc saûn xuaát vaø xuaát khaåu
gaïo nhieàu hôn nöõa ñeå oån ñònh giaù gaïo vaø naâng cao ñôøi soáng cuûa noâng daân hai nöôùc.
6. Khuyeán khích söï hôïp taùc veà moïi maët nhö: naêng löôïng, giaùo duïc, noâng
nghieäp, coâng nghieäp, du lòch, taøi chính, ngaân haøng vaø vaên hoaù giaùo duïc cuøng vôùi
söï hôïp taùc giaûm ñoùi ngheøo.
Do vieäc oâng Soâmkhit Chatusipithac, Phoù Thuû töôùng Thaùi Lan cuõng tham
döï cuoäc hoäi nghò laàn naøy, Vieät Nam ñeà nghò Thaùi Lan uûng hoä Vieät Nam trôû thaønh
thaønh vieân Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO) vaø ñeà nghò Boä Taøi chính Thaùi
Lan giaûm thueá nhaäp khaåu haøng hoaù hôn nöõa [82].
Taïi Hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng chung Thaùi Lan - Vieät Nam laàn thöù hai
ngaøy 21-2-2004 taïi tænh Nakhonphanoâm, Thaùi Lan, Thuû töôùng Taksin Shinawatra
vaø Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi cuøng Hoäi ñoàng Boä tröôûng hai beân tham döï hoäi nghò
ñaõ cuøng nhau kyù keát 5 vaên kieän :
1. Coâng boá veà vieäc thoaû thuaän ñeå taïo ñieàu kieän trong vaán ñeà vaän chuyeån
ñöôøng boä giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam.
2. Bieân baûn thoáng nhaát hôïp taùc veà veä sinh söùc khoeû, veä sinh thöïc vaät.
3. Bieân baûn thoáng nhaát veà hôïp taùc taøi nguyeân trí tueä.
4. Bieân baûn thoáng nhaát veà ngö nghieäp.
5. Bieân baûn thoáng nhaát veà khung thoaû thuaän hôïp taùc caùc ngaønh kinh teá
Thaùi Lan-Vieät Nam.
Sau ñoù Thuû töôùng Taksin Shinawatra ñaõ phaùt bieåu keát luaän hoäi nghò Hoäi ñoàng
Boä tröôûng chung cuûa hai nöôùc baèng tieáng Anh (hoäi nghò chia ra laøm 3 nhoùm lôùn).
Veà nhoùm chính trò vaø an ninh, coù nghò ñònh thoáng nhaát thaønh laäp Uyû ban
laøm vieäc chung veà an ninh bao goàm caùc maët nhö : choáng söï phaù hoaïi, choáng ma
tuyù, trao ñoåi tình baùo, choáng vieäc röûa tieàn. Ngoaøi ra, hai beân coøn hôïp taùc veà caùc
 - 191 -

maët khaùc nhö: Hôïp taùc veà trao ñoåi traû tuø nhaân, hôïp taùc trao ñoåi toäi phaïm qua bieân
giôùi vaø hôïp taùc trao ñoåi chuyeân moân giöõa quaân ñoäi hai.
Veà nhoùm kinh teá, Thuû töôùng Taksin Shinawatra phaùt bieåu seõ hôïp taùc thöông
maïi, ñaàu tö, du lòch, naêng löôïng, moâi tröôøng, haøng khoâng do caû hai nöôùc thoáng nhaát
seõ xem xeùt caùc bieän phaùp vaø caùc noäi quy xoùa boû trôû ngaïi veà thöông maïi vaø ñaàu tö
giöõa hai nöôùc; hôïp taùc veà maët haøng gaïo, toâm, cao su vaø caùc maët haøng noâng nghieäp.
Ngoaøi ra caû hai beân seõ thaønh laäp tieåu ban veà du lòch vaø seõ taïo ñieàu kieän ñi laïi vaän
chuyeån ñöôøng boä vôùi nhau, keå caû môû roäng hôïp taùc veà haøng khoâng baèng caùch taêng
chuyeán bay vaø môû baàu trôøi töï do vaø seõ môû roäng hôïp taùc veà naêng löôïng.
Veà nhoùm giaùo duïc vaên hoaù vaø xaõ hoäi, caû hai nöôùc ñoàng yù seõ baét ñaàu
chöông trình ñaøo taïo chung nhaèm phaùt trieån giaùo duïc, trao ñoåi sinh vieân - hoïc
sinh, ñoàng yù leân keá hoaïch thöïc hieän veà trao ñoåi coâng taùc vaên hoaù. Nhaân dòp naøy,
Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vaø Thuû töôùng Taksin Shinawatra ñaõ cuøng nhau ñeán
laøng höõu nghò Thaùi Lan - Vieät Nam taïi laøng Nachoïc tænh Nakhonphanoâm. OÂng
Phan Vaên Khaûi phaùt bieåu raèng :
"Thay maët Chính phuû vaø nhaân daân Vieät Nam, xin caûm ôn Chính phuû Thaùi
Lan vaø nhaân daân Thaùi Lan vaø xin bieát ôn Nhaø Vua vaø Hoaøng haäu. Vaø laàn naøy laø
dòp toát ñeå xaây döïng quan heä toát ñeïp giöõa hai nöôùc, bôûi ñaây laø laàn ñaàu coù söï nhaéc
laïi lòch söû raát quyù giaù vaø coù yù nghóa, ñaëc bieät laø cöïu Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ
töøng ôû ñaây vaø giaùo duïc ngöôøi Vieät Nam phaûi cuøng nhau phaùt trieån Thaùi Lan cho
phoàn vinh”.
Thuû töôùng Taksin Shinawatra phaùt bieåu: “Vieäc môû laøng höõu nghò laàn naøy
laø söï hôïp taùc cuï theå beân caïnh hôïp taùc chính trò, kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoaù keå caû
song phöông vaø ña phöông ñöôïc tieán haønh suoát 27 naêm, keå töø khi thieát laäp quan
heä ngoaïi giao naêm 1976… Toâi coøn nhôù raèng Baùc Hoà ñaõ daïy cho ngöôøi Thaùi Lan
bieát laøm ngö nghieäp nöôùc ngoït raát thoâng minh vaø töôûng nhôù, bieát ôn maûnh ñaát -
 - 192 -

Thaùi Lan - nôi nuoâi mình aên ôû; moái quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam ñaõ gaén boù vôùi
doøng soâng Meâkoâng”.
Thuû töôùng Taksin Shinawatra coøn phaùt bieåu cam keát vôùi Thuû töôùng Phan
Vaên Khaûi raèng seõ cho nhaäp quoác tòch ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam ôû trong nöôùc Thaùi
Lan coù con chaùu nhieàu ñôøi, gaén boù vôùi Thaùi Lan trôû thaønh ngöôøi Thaùi, yeâu ñaát
nöôùc Thaùi Lan. Vieäc caáp quoác tòch Thaùi Lan seõ khoâng aùp duïng ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi môùi taûn cö cuõng nhö ñoái vôùi nhöõng lao ñoäng nöôùc ngoaøi môùi ñeán[110].
Tröôùc khi coù cuoäc gaëp gôõ giöõa Thuû töôùng hai nöôùc (ngaøy 21-2-2004), Boä Noäi vuï
Thaùi Lan ñaõ cho nhaäp quoác tòch cho ngöôøi Vieät Nam theá heä moät - tuy soá löôïng
khoâng nhieàu neáu so vôùi phaàn coøn laïi ñang chôø ñôïi ñöôïc pheùp [111].
Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø Thuû töôùng Taksin Shinawatra ñaõ
phaùt trieån khaù thuaän lôïi, toát ñeïp, hai beân ñaõ ñi ñeán tin töôûng vieäc taêng cöôøng khaû
naêng hôïp taùc vôùi nhau veà an ninh vaø kinh teá. Chính phuû Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ
kyù keát Thoâng caùo chung veà khung hôïp taùc Thaùi Lan - Vieät Nam theá kyû thöù XXI
vaø hình thaønh chieán löôïc chung thuùc ñaåy kinh teá, ñaõ kyù keát 13 vaên kieän hôïp taùc
veà moïi maët. Hôn bao giôø heát , söï hôïp taùc giöõa Thaùi Lan - Vieät Nam ñaõ taêng gaáp
3 laàn, so vôùi tröôùc ñoù.
Quan heä thaét chaët giöõa hai nöôùc, moät phaàn theå hieän vai troø caù nhaân cuûa
oâng Taksin Shinawatra, ngöôøi coù taàm nhìn roäng, xa – vaø thöïc hieän chính saùch
ngoaïi giao , vôùi muïc tieâu ñöa Thaùi Lan laø nöôùc daãn ñaàu trong khu vöïc ASEAN.
Vì vaäy vieäc aùp duïng chính saùch ngoaïi giao “böôùc leân phía tröôùc” cuûa chính phuû
Thuû töôùng Taksin Shinawatra ñoái vôùi Vieät Nam ñaõ goùp phaàn naâng quan heä giöõa
hai nöôùc leân moät taàm cao môùi, vôùi söï tin töôûng laãn nhau. Coù theå thaáy phía Vieät
Nam cuõng chaáp nhaän boä maùy hôïp taùc kieåu môùi cuûa Thaùi Lan veà vieäc toå chöùc Hoäi
nghò Hoäi ñoàng Boä tröôûng chung Thaùi Lan - Vieät Nam töø ngaøy 20 ñeán 21-2-2004.
Hôn theá nöõa, söï tin töôûng laãn nhau ñöôïc theå hieän cuï theå thoâng qua vieäc hai beân
 - 193 -

ñaõ kyù keát nghò ñònh thö veà vieäc söûa ñoåi thoaû thuaän mieãn kieåm tra giaáy thoâng haønh
cuûa Söù quaùn vaø caùn boä.
Quan heä toát ñeïp giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam thôøi kyø Thuû töôùng Taksin
Shinawatra coøn theå hieän ôû vieäc môû laøng höõu nghò Thaùi Lan - Vieät Nam taïi tænh
Nakhonphanoâm, hôn nöõa chính phuû Thaùi Lan cuõng ñaõ caáp 3000 quoác tòch Thaùi
Lan cho ngöôøi Vieät Nam veà xem xeùt hoaøn laïi quoác tòch Thaùi Lan cho nhöõng
ngöôøi mang doøng maùu Vieät Nam bò ruùt quoác tòch töø naêm 1972. Nhöõng haønh ñoäng
ñaày thieän chí töø phía Thaùi Lan ñaõ khích leä raát lôùn ñoái vôùi Chính phuû vaø nhaân daân
Vieät Nam.
Veà hôïp taùc quaân söï an ninh, Vieät Nam cho pheùp taøu quaân söï cuûa Thaùi Lan
vaøo thaêm caûng Ñaø Naüng vaø Haûi Phoøng - laø nhöõng caûng quan troïng cuûa Vieät Nam,
laàn ñaàu tieân Vieät Nam chaáp nhaän seõ thi haønh bieän phaùp meàm deûo hôn ñoái vôùi taøu
ñaùnh caù cuûa Thaùi Lan vi phaïm haûi phaän cuûa Vieät Nam, vieäc thi haønh bieän phaùp
cöùng raén suoát thôøi gian daøi tröôùc ñoù.
Nhöng raát tieác caùc ñieàu thoûa thuaän maø Vieät Nam kyù keát chung vôùi Thaùi
Lan chöa thöïc hieän ñaït keát quaû nhö mong muoán, do nhieäm kyø laõnh ñaïo ñaát nöôùc
cuûa oâng Taksin Shinawatra chaám döùt , tuy oâng Taksin Shinawatra vaø Ñaûng
Thairakthai giaønh ñöôïc chieán thaéng aùp ñaûo trong cuoäc baàu cöû ñaàu naêm 2005, naém
quyeàn laõnh ñaïo ñaát nöôùc moät laàn nöõa, nhöng nhieäm kyø cuûa oâng dieãn ra moät thôøi
gian ngaén thì bò ñaûo chính bôûi löïc löôïng cuûa Ñaïi töôùng Sonthi Bonyaraklin thaùng
9 naêm 2006.
3.3. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam veàà ngö nghieäp vaø vieäc toå chöùc quy cheá
ñöôøng bieån; giaûi quyeát vuøng choàng laán treân bieån Thaùi Lan – Vieät Nam ; vaán ñeà
Vieät kieàu ôû Thaùi Lan
3.3.1 Vaán ñeà ngö nghieäp vaø toå chöùc quy cheá ñöôøng bieån [23,tr.117-
121],[207,tr.87-90]
 - 194 -

Trong thôøi kyø oâng Xuoân Licphay laøm Thuû töôùng laàn ñaàu, oâng ñaõ ñeán thaêm
Vieät Nam töø ngaøy 16 ñeán ngaøy 19-3-1994. Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh
thaønh laäp UÛy ban hoãn hôïp caáp cao Thaùi Lan - Vieät Nam veà vieäc söûa ñoåi vaán ñeà
ngö nghieäp vaø toå chöùc quy cheá ñöôøng bieån vaø cuoái cuøng UÛy ban hoãn hôïp noùi treân
ñaõ ñöôïc thaønh laäp ngaøy 10-11-1994. Sau ñoù ñaõ dieãn ra caùc cuoäc hoäi nghò cuûa UÛy
ban hoãn hôïp naøy ñöôïc toå chöùc laàn ñaàu töø ngaøy 10 ñeán ngaøy 11-3-1995 taïi tænh
Phukeât, laàn thöù hai toå ñöôïc chöùc töø ngaøy 28 ñeán ngaøy 29-4-1996 taïi Baêng Coác vaø
laàn thöù ba ñöôïc toå chöùc töø ngaøy 7 ñeán 10-5-1997 taïi Haø Noäi.
Sau ñoù, nhöõng hoäi nghò tieáp theo cuûa UÛy ban hoãn hôïp noùi treân ñöôïc toå
chöùc chung vôùi UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc kinh teá. Vì vaäy, hoäi nghò laàn sau ñöôïc goïi
laø Hoäi nghò UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc kinh teá Thaùi Lan - Vieät Nam laàn thöù naêm
ñöôïc toå chöùc töø ngaøy 9 ñeán 10-3-1998. Taïi hoäi nghò naøy, hai beân ñaõ ñaït thoaû
thuaän lieân quan ñaõ ñaøm phaùn trong thôøi gian Hoäi nghò UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc
kinh teá giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam laàn thöù tö ñöôïc toå chöùc taïi Haø Noäi (töø ngaøy 9
ñeán 10-5-1997) vaø taïi hoäi nghò UÛy ban hoãn hôïp ngö nghieäp vaø toå chöùc quy cheá
ñöôøng bieån laàn ba ñaõ toå chöùc taïi Haø Noäi (töø ngaøy 7 ñeán 10-5-1997); vaø thoaû thuaän
ñoàng yù vôùi nhau giöõa Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao cuûa hai phía trong khi gaëp gôõ taïi
Cuala Laêmpô (Malaysia) ngaøy 16-12-1997.
Trong hoäi nghò giai ñoaïn ñaàu töø ngaøy 10 ñeán ngaøy 11-3-1995 taïi tænh
Phukeât cuûa UÛy ban hoãn hôïp Thaùi Lan – Vieät Nam veà vaán ñeà ngö nghieäp vaø toå
chöùc quy cheá ñöôøng bieån hai beân ñaõ thoûa thuaän caùc vaán ñeà nhö sau:
• Caùc beân seõ giaûi quyeát vaán ñeà maâu thuaãn ñaõ xaûy ra treân nguyeân taéc
khoâng söû duïng vuõ löïc (Non-use of forces).
• Trong tröôøng hôïp baét taøu ñaùnh caù do ñaùnh baét sai phaùp luaät hoaëc vi
phaïm haûi phaän, nhaø chöùc traùch cuûa moãi beân phaûi chöùng minh phuø
hieäu bieåu hieän laø nhaø chöùc traùch cuûa Chính phuû roõ raøng
 - 195 -

(Identification of authorized enforcement vessel and crews) vaø neáu

xaûy ra baét taøu, caû hai beân phaûi thöïc hieän vôùi ngöôøi bò baét ñuùng theo
quy cheá quoác teá (Treatment of arrested vessels and their crews).
• Phía Thaùi Lan theå hieän saün saøng tuaàn tra chung (Joint Patrol) trong
Vònh Thaùi Lan vôùi Vieät Nam. Phía Vieät Nam cuõng bieåu thò ñoàng
tình vôùi nguyeân taéc vaø hieän nay ñang ôû böôùc chuaån bò thaønh laäp löïc
löôïng tuaàn tra theo vaên baûn veà quy cheá thöïc hieän tuaàn tra chung
(Standard Operating Procedure or SOP) do phía Thaùi Lan thaûo soaïn
xong thaùng 11-1997 vaø caû hai beân ñang chôø söï ñoàng yù chaáp thuaän
ñeå baét ñaàu thöïc hieän chung.
• Caû hai phía ñaõ thoûa thuaän xaây döïng ñöôøng daây noùng ñeå lieân laïc (hot
line) vaø Thaùi Lan ñeà nghò thaûo vaên baûn ñöôøng lieân laïc caáp baùch
song song vôùi ñeà nghò thaûo vaên baûn lieân quan ñeán quy cheá thöïc hieän
tuaàn tra chung cho phía Vieät Nam nhö nhau; duøng ñeå nhaéc nhôû trong
tröôøng hôïp moät phía naøo quan saùt thaáy coù theå chaáp nhaän hoaëc sô suaát
cuûa vieäc vi phaïm quy cheá hoaëc phaùp luaät trong haûi phaän cuûa phía kia.
Caû hai beân ñaõ thoûa thuaän thaønh laäp UÛy ban hoãn hôïp caáp ñòa phöông veà
ngö nghieäp vaø ñaët quy cheá ñöôøng bieån bao goàm caû ñeà phoøng cöôùp
bieån, baûo veä vaän taûi haøng haûi, vieäc tìm kieám ñöôøng bieån v.v…
• Caû hai beân ñoàng yù thaønh laäp döï aùn chung tuyeân truyeàn noäi dung ñeå
naâng cao hieåu bieát vaø giaùo duïc cho ngö daân cuûa mình veà vieäc toân
troïng quy cheá vaø phaùp luaät veà ngö nghieäp (Joint programme of
information dissemination of fishermen).
Veà vaán ñeà ngö nghieäp, taïi hoäi nghò UÛy ban hoãn hôïp, caû hai phía khaúng
ñònh nhöõng ñieàu thoûa thuaän veà vieäc khaûo saùt taøi nguyeân bieån baét ñaàu töø vuøng
choàng laán. Vieäc khaûo saùt ñöôøng bieån chung trong vuøng choàng laán ôû Vònh Thaùi
 - 196 -

Lan ñaõ toå chöùc laàn ñaàu tieân töø ngaøy 26-11 ñeán ngaøy 10-12-1997. Tuy nhieân, sau
khi kyù keát thoûa thuaän giöõa chính phuû hai nöôùc veà vieäc phaân vuøng bieån trong vònh
Thaùi Lan ñeå xoùa boû tình traïng vuøng choàng laán , caû hai beân seõ tieán haønh khaûo saùt
chung taøi nguyeân bieån tieáp theo40. Phía Thaùi Lan nhaán maïnh ñeán söï uûng hoä cuûa
Chính phuû Thaùi Lan vôùi vieäc goùp voán veà ngö nghieäp vaø coâng nghieäp lieân quan
vôùi giôùi tö nhaân Thaùi Lan, vaø ñeà nghò hôïp taùc döôùi hình thöùc caû goùi (Package deal
Cooperation); nhaán maïnh chuyeån giao coâng ngheä ngö nghieäp, vieäc phaùt trieån
hieäu quaû trong saûn xuaát cuûa ñoäi taøu caù . Phía Vieät Nam chaáp nhaän nhöõng ñieàu ñeà
nghò cuûa Thaùi Lan vôùi vieäc phaùt trieån ngö nghieäp kheùp kín. Ñoàng thôøi Thaùi Lan
coøn ñeà nghò Chính phuû Vieät Nam xem xeùt cho pheùp ñaùnh baét caù trong vuøng haûi
phaän Vieät Nam ñaõ quy ñònh cho tö nhaân Thaùi Lan, tuy nhieân veà vaán ñeà naøy, Vieät
Nam chöa coù nhu caàu cho nöôùc ngoaøi vaøo ñaùnh baét töï do vì sôï raèng taøi nguyeân
bieån bò söû duïng vaø moâi tröôøng coù theå bò phaù vôõ.
Töø hoäi nghò UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc kinh teá Thaùi Lan – Vieät Nam laàn thöù

naêm, ñöôïc toå chöùc sau khi ñaït ñöôïc thoûa thuaän giöõa hai nöôùc veà Vònh Thaùi Lan

vaø trao ñoåi söï pheâ chuaån hieäp ñònh thoûa thuaän nhö treân, phía Thaùi Lan nhaán

maïnh nhieàu hôn hôïp taùc veà naêng löôïng vaø ngö nghieäp. Thaùi Lan coøn thoâng baùo

cho Vieät Nam raèng Petroleum Taäp ñoaøn daàu moû Thaùi Lan (PTT-ป.ต.ท.) saün saøng

ñaàu tö 100% vaøo xaây döïng kho tröõ gaz vaø nhaø maùy ñoùng gaz taïi Ñaø Naüng. Phía

Vieät Nam ñeà nghò keá hoaïch ñaàu tö treân hôïp taùc vôùi Petro Vieät Nam, ñeå cho Vieät

Nam coù khaû naêng hoïc hoûi kyõ thuaät chuyeân moân trong lónh vöïc naøy. Ñeán nay,

40
Noäi dung chính cuûa vieäc khaûo saùt chung taøi nguyeân bieån trong vònh Thaùi Lan laø nhaèm thöïc hieän theo
luaät bieån laø neáu nhö vuøng bieån cuûa nöôùc naøo ñoù coù nhieàu haûi saûn maø khoâng ñaùnh baét heát ñöôïc thì phaûi hôïp
taùc vôùi nöôùc khaùc ñeå ñaùnh baét. Vì vaäy Vieät Nam phaûi coù khaûo saùt cuï theå ñeå bieát ñöôïc soá löôïng haûi saûn cuûa
mình vaø khaû naêng ñaùnh baét cuûa mình. Neáu Vieät Nam khoâng ñaùnh baét ñöôïc heát thì seõ hôïp taùc vôùi Thaùi Lan
ñaùnh baét vaø hai nöôùc cuøng chia saûn phaåm theo tyû leä phaàn traêm.
 - 197 -

PTT (P.S.-ผ.ส.) laø nhöõng coâng ty con cuûa PTT ñaõ hôïp taùc ñaàu tö vôùi coâng ty

SoCo. PLC. laø coâng ty ñaêng kyù trong thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa Anh vaø coâng ty

Petro Vieät Nam thaêm doø daàu khí taïi Bloc 16-01 vaø Bloc 09-02. Trong naêm 2002

ñaõ tieán haønh khoan 4 gieáng lieân tuïc theo hôïp ñoàng ñaàu tö ñaõ quy ñònh, seõ chia

50% lôïi nhuaän cho Petro Vieät Nam , 25% cho PTT(P.S.) laø beân chi kinh phí

khoan vaø 25% cho SoCo laø beân khai thaùc cuõ [193,tr.67].

3.3.2.Vaán ñeà vuøng choàng laán trong vònh Thaùi Lan

Naêm 1971 Chính phuû Vieät Nam ñaõ tuyeân boá xaùc ñònh vuøng ñaëc quyeàn kinh
teá treân bieån theo Hieán chöông Lieân hieäp quoác veà Luaät bieån. Sau ñoù naêm 1973
Thaùi Lan cuõng tuyeân boá veà chuû quyeàn treân vuøng Vònh Thaùi Lan cuûa mình. Hai
tuyeân boá ñoù cuûa hai nöôùc ñaõ taïo ra moät vuøng choàng laán trong Vònh Thaùi Lan vôùi
dieän tích laø 6.500km² 41. Vuøng choàng laán naøy ñaõ trôû thaønh nôi tranh chaáp trong
suoát 20 naêm lieàn giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan. Do ñoù vaán ñeà baøn baïc vaø thaûo luaän
ñi ñeán nhaát trí trong vieäc vaïch ra moät ñöôøng laõnh haûi treân vuøng choàng laán naøy laø
heát söùc quan troïng. Caû hai nöôùc ñeàu nhaän thaáy raèng chöa theå cuøng hôïp taùc phaùt
trieån neáu chöa xaùc ñònh xong ñöôøng laõnh haûi naøy. Bôûi vì phaûi coù ñöôøng laõnh haûi
thì môùi coù theå thöïc hieän vieäc cuøng laäp laïi traät töï treân bieån, cuøng hôïp taùc thaêm doø,
khaûo saùt vaø khai thaùc taøi nguyeân bieån trong vuøng Vònh Thaùi Lan.
Ngay töø naêm 1992, moät UÛy ban hoãn hôïp ñaõ ñöôïc thaønh laäp ñeå cuøng nhau
ñaøm phaùn vaø tìm caùch giaûi quyeát vaán ñeà naøy. Maëc duø ñaõ coù raát nhieàu coá gaéng
trong nhieàu cuoäc ñaøm phaùn, nhöng ñeán naêm 1995, vaán ñeà vaãn chöa ñöôïc giaûi
quyeát, do nguyeân nhaân moãi beân ñaõ söû duïng nhöõng phöông phaùp khaùc nhau ñeå
phaân ñònh bieân giôùi treân bieån. Phaûi ñeán thaùng 6-1995, trong cuoäc hoïp taïi thaønh

41
Theo taøi lieäu chính quyeàn Thaùi Lan ghi laø hai beân coù vuøng choàng laán vôùi dieän tích laø 6.074 km² , trong
söï thoaû thuaän phaân ñònh haûi phaän Thaùi Lan - Vieät Nam khung phaùp luaät ñoái vôùi tình höõu nghò beàn vöõng,
Saranroâm chaøo möøng 55 naêm, ngaøy 10-2-1998, tr.307.
 - 198 -

phoá Hoà Chí Minh hai beân môùi ñi ñeán ñöôïc söï nhaát trí laáy ñaûo Thoå Chu cuûa Vieät
Nam laø ñieåm xuaát phaùt cho vieäc phaân ñònh laõnh haûi vaø nhaát trí xaùc ñònh ñöôïc
nguyeân taéc kyõ thuaät chung trong vieäc phaân ñònh. Vaán ñeà ñeán nay ñaõ ñöôïc thaùo gôõ,
UÛy ban hoãn hôïp ñaõ laøm vieäc lieân tuïc vaø khaån tröông ñeå ñi ñeán vieäc kyù keát Hieäp ñònh
cuoái cuøng vaøo naêm 1997, sau 5 naêm laøm vieäc, vôùi 9 voøng ñaøm phaùn.
Vieäc ñaït ñöôïc thoûa thuaän nhö treân laøm cho hai phía coù ñöôøng chia vuøng
ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa vôùi nhau roõ raøng, laø keû haøng töø ñieåm C ñi tôùi
ñieåm K ôû giöõa Vònh Thaùi Lan vaø quy ñònh theo vó ñoä vaø kinh ñoä nhö sau:
Ñieåm C ôû vó ñoä 07’’ 19’’ 00’’ 0000 Baéc ôû kinh ñoä103 02’’ 30’’.000 Ñoâng
Ñieåm K ôû vó ñoä07’’4b’’54’’ .7754 Baéc ôû kinh ñoä 102 12’’ 11’’. 5342 Ñoâng
Söï thoûa thuaän vaên kieän naøy ñaõ quy ñònh ñöôïc vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø
theàm luïc ñòa cuûa Thaùi Lan vaø Vieät Nam trong Vònh Thaùi Lan. Vôùi quy ñònh môùi
naøy, moãi nöôùc coù quyeàn tìm kieám nguoàn lôïi taøi nguyeân thieân nhieân trong vuøng cuûa
mình vaø phaûi toân troïng vuøng quyeàn lôïi rieâng vaø theàm luïc ñòa cuûa phía beân kia.
Do thoûa thuaän ñöôïc trong vieäc caém moác phaân ñònh laõnh haûi laàn naøy khieán
cho vuøng choàng laán giöõa hai phía voán laø nguyeân nhaân ñaõ töøng gaây ra nhieàu tranh
chaáp ñeán nay ñaõ ñöôïc giaûi quyeát, tröø vuøng choàng laán giöõa Thaùi Lan – Vieät Nam
– Malaysia. Söï thaønh coâng trong vieäc phaân ñònh laõnh haûi laøm cho söï xaâm phaïm
vuøng laõnh haûi cuûa taøu ngö nghieäp vaø vieäc baét bôù taøu ngö nghieäp cuûa hai nöôùc
giaûm xuoáng. Rieâng veà ñôn vò tuaàn tra chung giöõa Haûi quaân cuûa hai nöôùc coù khaû
naêng thaønh laäp trong töông lai gaàn ñaây vaø vieäc thoâng tin soá lieäu cho ngö daân caû
hai phía veà quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa ngö daân vaø laõnh haûi baèng caùch laøm taøi
lieäu tuyeân truyeàn noäi dung vaø söï hieåu bieát nhö treân laøm cho toå chöùc quy cheá
ñöôøng bieån ñaït ñöôïc keát quaû vaø söï thaønh coâng trong vieäc phaân ñònh laõnh haûi
mang laïi keát quaû vieäc tuaàn tra chung thöïc hieän ñöôïc thuaän lôïi.
 - 199 -

3.3.3. Vaán ñeà Vieät Kieàu ôû Thaùi Lan

Vieät kieàu theá heä chieán tranh Vieät – Phaùp naêm 1945 – 1946 vaø theá heä chieán
tranh Ñoâng Döông giöõa nhöõng naêm 1950, ñaõ ñeán Thaùi Lan vaø coù teân ñaêng kyù keå
caû con, chaùu ñaõ sinh ôû Thaùi Lan vôùi soá löôïng toång coäng 34.034 ngöôøi. Naêm 1959-
1964, chính phuû Thaùi Lan ñaõ saün saøng vaø ñaõ tieán haønh thöïc hieän vieäc chuyeån
nhöõng ngöôøi naøy veà Vieät Nam theo hieäp ñònh Rangoon giöõa Hoäi chöõ thaäp ñoû Thaùi
Lan vôùi Hoäi chöõ thaäp ñoû Vieät Nam (thaùng 9-1959), nhöng ñeán naêm 1964 chöông
trình naøy bò ngöøng laïi, vì luùc naøy Myõ baét ñaàu leo thang chieán tranh ñaùnh phaù ra
mieàn Baéc Vieät Nam. Soá Vieät kieàu coøn laïi chöa hoài höông ñöôïc vaøo naêm 1965 laø
vaøi chuïc ngaøn ngöôøi.
Vaán ñeà Vieät kieàu taïi mieàn Ñoâng Baéc laø vaán ñeà caû hai phía Thaùi Lan vaø
Vieät Nam ñeàu quan taâm, thaäm chí ñaët ôû taàm quan troïng nhaát. Veà phía Thaùi Lan,
chính saùch cuûa chính phuû Thaùi Lan chæ cho soá ngöôøi naøy taïm cö ñeå chôø trao traû
hoaëc ñöa ñi nöôùc thöù ba. Chuyeán vieáng thaêm laàn ñaàu tieân cuûa nhaø chöùc traùch
Vieät Nam laø oâng Phan Hieàn (töø ngaøy 21 ñeán 29-5-1975) laø chuyeán thaêm sau khi
mieàn Nam Vieät Nam ñöôïc giaûi phoùng chæ môùi hai tuaàn. Trong thôøi gian thaêm
vieáng naøy, oâng Phan Hieàn vaø Thuû töôùng Khöùcrít Pramoát thôøi aáy ñaõ ñöa vaán ñeà
Vieät kieàu ôû mieàn Ñoâng Baéc leân ñaøm phaùn, nhöng caû hai beân chöa coù khaû naêng
ñaït ñöôïc thoûa thuaän : phía Thaùi Lan khoâng muoán chòu laâu hôn nöõa gaùnh naëng
vaán ñeà Vieät kieàu, nhöng phía Vieät Nam cuõng chöa baøy toû thaùi ñoä seõ nhaän nhöõng
Vieät kieàu naøy veà nöôùc.
Ngay töø khi Vieät Nam thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Thaùi Lan naêm
1976, thì vaán ñeà Vieät kieàu cuõng ñaõ ñöôïc hai nöôùc löu taâm cuøng nhau giaûi quyeát.
Ñoái vôùi Vieät Nam , vaán ñeà luùc naøy khoâng phaûi laø hoài höông Vieät kieàu maø laø giaûi
quyeát cho Vieät kieàu ñöôïc nhaäp quoác tòch Thaùi, ñöôïc höôûng moïi quyeàn lôïi nhö
moät coâng daân Thaùi thöïc thuï. Maëc duø ngay trong chính giôùi Thaùi Lan cuõng coù yù
 - 200 -

kieán cho raèng Vieät kieàu theá heä thöù nhaát hieän nay ñaõ maát ñi nhieàu vì hoï ñeán Thaùi
Lan ñaõ 50 naêm khoù coù khaû naêng gaây ra nhöõng baát oån ñaùng keå, coøn theá heä con
chaùu cuûa hoï thì ñaõ coù xu höôùng hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng Thaùi Lan, nhöng vaán ñeà
giaûi quyeát cho Vieät kieàu trôû thaønh coâng daân Thaùi Lan vaãn laø vaán ñeà maø chính
phuû Thaùi Lan khoâng theå nhanh choùng thöïc hieän [23,tr.122-123]. Vì vaäy vaán ñeà
Vieät kieàu luoân laø nhöõng vaán ñeà quan troïng trong quaù trình phaùt trieån quan heä giöõa
Thaùi Lan vaø Vieät Nam.
Trong nhieàu cô hoäi, Vieät Nam bieåu hieän quan taâm vaø khoâng yeân taâm veà
tình hình sinh hoaït cuûa Vieät kieàu ôû Thaùi Lan vaø ñeà nghò phía Thaùi Lan taïo ñieàu
kieän cho hoï laøm aên, phaùt trieån. OÂng Ñoã Möôøi, Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät
Nam, trong thôøi gian ñi thaêm Thaùi Lan thaùng 10-1993, ñaõ phaùt bieåu taïi Baêng Coác
raèng “ñeà nghò Vieät kieàu, nhaát laø nhöõng ngöôøi ñaõ nhaäp quoác tòch Thaùi Lan roài,
phaûi toân troïng vaø haønh ñoäng theo phaùp luaät Thaùi Lan”; oâng coøn noùi theâm laø vieäc
nhaäp quoác tòch naøy coù taàm quan troïng ñoái vôùi Vieät Nam [62].
Môû ñaàu cho vieäc giaûi quyeát vaán ñeà Vieät kieàu laø döôùi thôøi kyø caàm quyeàn
cuûa Ñaïi töôùng Chatchai Chunhavaên, nhöng vieäc khaéc phuïc khoù khaên thöïc teá vaø
ñaåy maïnh quaù trình giaûi quyeát vaán ñeà chæ ñöôïc thöïc hieän trong thôøi kyø caàm quyeàn
cuûa oâng Anan Panyarasun trôû ñi. Chính nhöõng thaønh coâng trong vieäc phaùt trieån
quan heä hai nöôùc daãn ñeán vieäc quyeát ñònh cuûa Chính phuû Anan Panyarasun cho
nhaäp quoác tòch (theá heä hai,ba) ñoái vôùi con chaùu Vieät kieàu.
Vieäc thoûa thuaän vaán ñeà naøy trong dòp thaêm Thaùi Lan cuûa oâng Voõ Vaên
Kieät laø nhaèm ñeå loaïi tröø lo ngaïi cuûa phía Thaùi Lan trong vieäc giöõ moät quoác tòch
cuûa Vieät kieàu. OÂng Nguyeãn Maïnh Caàm ñai dieän phía Vieät Nam ñaõ phaùt bieåu
nhaán maïnh vôùi oâng Asa Sarasin trong dòp oâng naøy sang thaêm Haø Noäi thaùng 9-
1999: Phaùp luaät Vieät Nam khoâng cho pheùp ngöôøi daân cuûa mình mang hai quoác
tòch, ñaây laø chính saùch cuûa Vieät Nam uûng hoä cho Vieät kieàu cö truù ôû Thaùi Lan hoøa
 - 201 -

hôïp thaønh moät boä phaän cuûa xaõ hoäi Thaùi Lan, laø coâng daân toát vaø thöïc hieän theo
phaùp luaät Thaùi Lan.
Vieäc giaûi quyeát cuï theå hôn vaán ñeà Vieät Kieàu ñaõ ñöa ñeán vieäc qui ñònh
“chính saùch an ninh quoác gia ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam taûn cö naêm 1992 – 1995”.
Chính saùch naøy ñöôïc phaùt trieån thaønh chính saùch an ninh quoác gia naêm 1995 –
1997 vaø aùp duïng ñeán nay, ñaõ taïo ñieàu kieän cho Vieät kieàu ôû Thaùi Lan coù cuoäc
soáng hoøa hôïp vaø oån ñònh [207,tr.95].
Thaùng 2-1998, chính quyeàn Thaùi Lan ñaõ cho nhaäp quoác tòch soá löôïng toång
coäng 15.091 Vieät kieàu , trong ñoù nhaäp quoác tòch theo Coâng boá cuûa chính phuû
(P.V.337), soá löôïng 226 ngöôøi vaø theo Luaät quoác tòch naêm 1992 soá löôïng 14.658
ngöôøi (theá heä con 10.885 ngöôøi, theá heä chaùu 3980) vôùi cöông vò ngoaïi kieàu vaøo
ñuùng phaùp luaät theá heä boá, meï 96 ngöôøi trong toång soá löôïng 8.013 ngöôøi. Trong
naêm 1997, Boä Noäi Vuï Thaùi Lan cuõng ñeà ra muïc tieâu xem xeùt nhöõng ngoaïi kieàu
vaøo ñuùng theo phaùp luaät soá löôïng 4.000 ngöôøi, ñeå cho nhöõng ngöôøi cao tuoåi coù
theå veà thaêm queâ höông taïi Vieät Nam theo nguyeän voïng. Naêm 2000, Chính phuû
Thaùi Lan cuõng cho nhaäp quoác tòch Thaùi Lan ñoái vôùi ngöôøi ngoaïi kieàu theá heä boá,
meï. Nhöõng chính saùch treân phaûn aùnh söï tin töôûng cuûa chính phuû Thaùi Lan trong
vieäc chaáp nhaän nhöõng ngöôøi noùi treân thaønh moät boä phaän trong coäng ñoàng cö daân
Thaùi Lan.
Söï tin töôûng vöõng chaéc cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam cuõng ñaõ daãn ñeán
chính phuû nöôùc naøy cho pheùp Vieät Nam ñaët Toång laõnh söï quaùn ôû tænh Khonken
naêm 1996 - sau thôøi gian daøi phía Vieät Nam ñeà nghò. Vieäc cho pheùp ñaët Toång
laõnh söï quaùn cho thaáy keát thuùc nhöõng nghi kî vaø ñaùnh daáu nieàm tin cuûa chính
phuû Thaùi Lan ñoái vôùi chính phuû Vieät Nam vaø Vieät kieàu ôû Thaùi Lan. Nhöõng ñieàu
naøy phaûn aùnh saâu saéc, tröïc tieáp nhöõng quan ñieåm cuûa Chính phuû vaø Ñaûng coäng
saûn Vieät Nam ñoái vôùi Chính phuû Thaùi Lan [209,tr.231]. Hôn theá nöõa, vieäc cho
 - 202 -

nhaäp quoác tòch Thaùi Lan cuûa 3.000 Vieät kieàu cö truù taïi Thaùi Lan coøn tieáp tuïc
ñöôïc thöïc hieän vaøo thôøi kyø chính phuû Taksin Shinawatra, keå caû xem xeùt traû laïi
quoác tòch cho daân Thaùi Lan doøng maùu Vieät Nam ñaõ bò ruùt quoác tòch naêm 1972.
Quùa trình giaûi quyeát nhöõng vöôùng maéc ñoái vôùi vaán ñeà Vieät Kieàu ñöôïc theå
hieän khaù ñaäm neùt trong chuyeán vieáng thaêm Thaùi Lan cuûa oâng Voõ Vaên Kieät , Thuû
töôùng Vieät Nam vaø vaán ñeà naøy tieáp tuïc ñöôïc ñeà caäp trong thôøi gian thaêm Thaùi
Lan cuûa oâng Ñoã Möôøi , Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam vaøo naêm 1993;
chuyeán thaêm Thaùi Lan cuûa Chuû tòch nöôùc Traàn Ñöùc Löông naêm 1998; chuyeán
thaêm Thaùi Lan cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi naêm 2000. Rieâng chuyeán thaêm tænh
Nakhonphanoâm trong dòp khai tröông laøng höõu nghò Nachoïc cuøng vôùi Thuû töôùng
Taksin Shinawatra vaøo ngaøy 21-2-2004, oâng Phan Vaên Khaûi ñaõ coù phaùt bieåu vôùi
Vieät Kieàu vaø göûi gaém Vieät kieàu cho chính phuû Thaùi Lan.
Taïi cuoäc hoäi nghò caáp cao giöõa Thuû töôùng Voõ Vaên Kieät vaø Thuû töôùng Anan
Panyarasun thaùng 10-1991, oâng Voõ Vaên Kieät noùi “daân Vieät kieàu” cuõng laø moät
vaán ñeà ñaøm phaùn giöõa hai nöôùc. Noäi dung chính trong ñaøm phaùn laø chính phuû
Thaùi Lan ñaõ thoûa thuaän nhaäp quoác tòch Thaùi Lan cho con chaùu Vieät kieàu cö truù ôû
mieàn Ñoâng Baéc. Hai beân ñeàu nhaän thaáy söï caàn thieát phaûi tìm caùch giaûi quyeát vaán
ñeà Vieät kieàu ñaõ toàn taïi keùo daøi 30 – 40 naêm nay. Chính phuû Thaùi Lan yeâu caàu
Vieät kieàu trôû thaønh ngöôøi Thaùi, cö truù trong xaõ hoäi Thaùi Lan vaø khoâng muoán hoï
mang hai quoác tòch. Phía Thaùi Lan ñaët söï tin töôûng ñoái vôùi Vieät Nam vaø yeâu caàu
vieäc lieân laïc giöõa Ñaïi söù quaùn Vieät Nam thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan vôùi nhöõng
ngöôøi Vieät kieàu ôû Thaùi Lan phaûi ñaûm baûo neàn an ninh quoác gia Thaùi Lan. Caùc
hoaït ñoäng naøo ñoù cuûa Ñaïi söù quaùn Vieät Nam taïi Thaùi Lan coù theå gaây söï nghi ngôø
cho phía Thaùi Lan ñöôïc neân ñöôïc chaám döùt. Ñaùp laïi nhöõng yeâu caàu cuûa Thaùi Lan,
Thuû töôùng Voõ Vaên Kieät phaùt bieåu laäp tröôøng Chính phuû Vieät Nam, nhö sau:
 - 203 -

1. Chính phuû Vieät Nam ñeà nghò Chính phuû Thaùi Lan ñoái xöû vôùi Vieät kieàu
bình ñaúng nhö ñaõ ñoái xöû vôùi ngoaïi kieàu caùc nöôùc khaùc.
2. Vieät kieàu phaûi toân troïng nguyeân taéc vaø luaät phaùp cuûa Thaùi Lan.
3. Neáu coù toàn taïi nhöõng toå chöùc chính thöùc hoaëc khoâng chính thöùc laøm aûnh
höôûng ñeán quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam, phía Vieät Nam khaúng ñònh ñoù khoâng
phaûi laø chính saùch cuûa Vieät Nam.
4. Quan heä cuûa Ñaïi söù quaùn Vieät Nam thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan vaø Vieät
kieàu laø vieäc thi haønh nhöõng coâng vieäc thoâng thöôøng, nhö caùc Ñaïi söù quaùn cuûa caùc
nöôùc khaùc ñoái vôùi ngöôøi daân nöôùc mình.
5. Neáu ñaïi söù quaùn Vieät Nam thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan coù nhöõng hoaït ñoäng
laøm cho Chính phuû Thaùi Lan caùc caáp khoâng haøi loøng ñeà nghò thoâng baùo cho Chính
phuû Vieät Nam bieát, phía Vieät Nam seõ ra leänh chaám döùt ngay nhöõng hoaït ñoäng ñoù.
6. Phía Vieät Nam ñeà nghò vôùi phía Thaùi Lan hoã trôï Ñaïi söù quaùn Vieät Nam
thöôøng tröïc taïi Thaùi Lan - do moät vaøi laàn phía Thaùi Lan ñaõ coù nhöõng phaûn öùng
aûnh höôûng ñeán tinh thaàn Vieät kieàu.
7. Phía Vieät Nam nhaán maïnh cam keát, khoâng thi haønh moïi hình thöùc hoaït
ñoäng aûnh höôûng ñeán an ninh cuûa Thaùi Lan vaø mong muoán phía Thaùi Lan cuõng
thöïc hieän töông töï.
Vieäc nhaán maïnh cam keát vaø thoûa thuaän treân cuûa phía Vieät Nam laøm gia
taêng söï haøi loøng vaø tin töôûng cuûa phía Thaùi Lan, daãn ñeán cam keát cuûa chính phuû
Thaùi Lan giaûi quyeát nhaäp quoác tòch Thaùi Lan cho con chaùu Vieät kieàu ñaõ vaøo cö
truù caùc tænh mieàn Ñoâng Baéc, ñoàng thôøi cho thaáy chính phuû Vieät Nam ñaõ theå hieän
söï quan taâm vaø lo laéng cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam ñoái vôùi Vieät kieàu.
Trong dieãn vaên cuûa Toång Bí thö Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam Ñoã Möôøi trong
thôøi gian thaêm Thaùi Lan thaùng 10-1993 ñaõ ñeà nghò Vieät kieàu phaûi toân troïng vaø thöïc
hieän theo luaät phaùp cuûa Thaùi Lan. Khi ñi thaêm baø con Vieät kieàu ôû tænh Chieâng Mai,
 - 204 -

oâng Ñoã Möôøi coøn nhaán maïnh: baø con Vieät kieàu khoâng chæ toân troïng luaät phaùp cuûa
Thaùi Lan, maø phaûi yeâu Thaùi Lan, maûnh ñaát maø baø con ñaõ gaén boù.
Trong chuyeán thaêm Thaùi Lan töø ngaøy 9 ñeán 11-5-2000, Thuû töôùng Phan
Vaên Khaûi [82],[96],[110],[209,tr.231-238] ñaõ coù dòp ñi thaêm nôi Hoà Chí Minh ñaõ
töøng ôû nhöõng naêm 1928-1929 taïi laøng Nachoïc, tænh Nakhonphanoâm, ñaõ gaëp gôõ vaø
ñöôïc söï ñoùn tieáp raát aám cuùng cuûa daân Vieät kieàu ôû tænh Nakhonphanoâm vaø caùc tænh
laân caän. Ngoaøi ra trong dòp ñeán thaêm Thaùi Lan laàn naøy oâng Phan Vaên Khaûi coøn
ca ngôïi chính phuû Thaùi Lan ñaõ giaûi quyeát nhaäp quoác tòch Thaùi cho nhöõng Vieät
kieàu theá heä con chaùu.
Vieäc ñeán thaêm laøng Nachoïc cuûa Thuû töôùng Vieät Nam coù moät yù nghóa saâu
saéc ñoái vôùi quan heä giöõa hai nöôùc , theå hieän nieàm tin vaø söï chaân thaønh cuûa hai beân
vôùi nhau. Trong dòp chieâu ñaõi Thuû töôùng Vieät Nam do Chuû tòch tænh
Nakhonphanoâm toå chöùc, oâng Phan Vaên Khaûi ñaõ nhaán maïnh mong muoán Vieät kieàu
phaûi toân troïng phaùp luaät Thaùi Lan, yeâu meán vaø xaây döïng lôïi ích cho Thaùi Lan.
“Ñoaøn cuûa chuùng toâi raát phaán khôûi ñaõ coù dòp gaëp gôõ anh chò em Vieät kieàu
ñaõ cö truù trong tænh Nakhonphanoâm. Chính phuû vaø nhaân daân Vieät Nam mong
muoán vaø ñaët taàm quan troïng raát lôùn vôùi chính saùch cuûa chính phuû Thaùi Lan ñaõ
trao quy cheá ngöôøi nöôùc ngoaøi ñoái vôùi ngöôøi cao tuoåi Vieät Nam theá heä thöù nhaát,
ñaõ cho nhaäp quoác tòch Thaùi Lan ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam theá heä thöù hai, thöù ba.
Nhaân dòp naøy toâi xin baøy toû söï caùm ôn nhaân danh caù nhaân ñeán ngaøi tænh tröôûng
tænh Nakhonphanoâm vaø caùc quan chöùc ñaõ giuùp ñôõ vaø taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi
cho baø con Vieät kieàu trong tænh Nakhonphanoâm ñeå hoï coù khaû naêng duy trì toát
cuoäc soáng vaø coù khaû naêng hoøa hôïp vôùi xaõ hoäi Thaùi Lan.
Chính phuû Vieät Nam coù chính saùch uûng hoä baø con Vieät kieàu toân troïng phaùp
luaät cuûa nöôùc sôû taïi, phaûi coá gaéng hoøa hôïp vôùi xaõ hoäi vaø ñoùng goùp vaøo vieäc xaây
 - 205 -

döïng phaùt trieån, giuùp ñôõ xaõ hoäi cuûa nöôùc sôû taïi vaø uûng hoä moái quan heä toát ñeïp
giöõa nhaân daân vaø Chính phuû cuûa hai nöôùc ”[209,tr.236].
Sau ñoù Thuû töôùng hai nöôùc ñaõ coù cuoäc gaëp gôõ taïi hoäi nghò Hoäi ñoàng Boä
tröôûng chung, ngaøy 20 ñeán 21-02-2004 taïi Ñaø Naüng vaø tænh Nakhonphanoâm. Thuû
töôùng Phan Vaên Khaûi ñaõ baøy toû söï lo laéng vôùi Thuû töôùng Taksin Shinawatra ñoái
vôùi soá Vieät kieàu theá heä boá meï chöa ñöôïc höôûng quy cheá ngöôøi ngoaïi kieàu (nghóa
laø ngöôøi Vieät Nam sinh ngoaøi laõnh thoå Thaùi Lan vaø taûn cö vaøo laõnh thoå Thaùi Lan
thôøi kyø sau chieán tranh theá giôùi II) vaø theá heä con chaùu hoï chöa ñöôïc höôûng quoác
tòch Thaùi Lan. Phaùt bieåu trong dòp naøy, Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi ñaõ bieåu hieän
loøng bieát ôn ñoái vôùi Nhaø Vua vaø Hoaøng haäu vaø caùm ôn Chính phuû vaø nhaân daân
Thaùi Lan nhö sau:
“Thay maët Chính phuû vaø nhaân daân Vieät Nam, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn
ñeán Nhaø vua vaø Hoaøng haäu, xin caùm ôn Chính phuû vaø nhaân daân Thaùi Lan. Xin
caùm ôn ngaøi Chuû tòch, quan chöùc vaø nhaân daân Nakhonphanoâm ñaõ taëng moùn quaø
tinh thaàn voâ giaù naøy.
Taïi daûi ñaát coù taàm quan troïng veà lòch söû vaø traøn ñaày tình caûm naøy, thay
maët Chính phuû vaø nhaân daân Vieät Nam, toâi xin khaúng ñònh vaø cöông quyeát chuùng
ta seõ giöõ vöõng vaø thöïc hieän theo lôøi daïy cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh, cuøng chung
söùc, chung loøng vôùi nhaân daân Thaùi Lan xaây döïng tình höõu nghò Vieät Nam – Thaùi
Lan thònh vöôïng, phoàn vinh maõi maõi.
Moät laàn nöõa xin toû loøng bieát ôn Nhaø Vua vaø Hoaøng haäu, xin caùm ôn ngaøi
Taksin Shinawatra, Thuû töôùng Thaùi Lan, xin caûm ôn ngaøi Chuû tòch tænh, quan
chöùc vaø nhaân daân tænh Nakhonphanoâm vaø caùm ôn baø con Vieät kieàu ôû trong nöôùc
Thaùi Lan ñaõ chung söùc, chung loøng xaây döïng laøng höõu nghò Thaùi Lan – Vieät Nam
taïi ñòa ñieåm naøy. Quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan laø quan baïn beø, laùng gieàng toát vôùi
 - 206 -

nhau, söï hôïp taùc laâu daøi giöõa hai nöôùc beàn vöõng vaø phoàn vinh thònh vöôïng maõi
maõi”[209,tr.237-238].
Trong dòp ñeán thaêm tænh Nakhonphanoâm ngaøy 21-2-2004 , cuõng nhö laàn
ñeán thaêm tröôùc vaøo naêm 2000, Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi ñaõ gaëp gôõ vaø phaùt bieåu
keâu goïi baø con Vieät kieàu phaûi toân troïng phaùp luaät cuûa nöôùc Thaùi Lan, vaên hoùa
Thaùi Lan, yeâu meán vaø xaây döïng baûo veä nôi cö truù nhö lôøi daïy cuûa caùc laõnh tuï
Vieät Nam ñaõ hoaït ñoäng choáng ñoái Phaùp ôû trong nöôùc Thaùi Lan, nhö: Ñaëng Thuùc
Höùa vaø ngaøi Hoà Chí Minh. Lôøi phaùt bieåu cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi phaûn aùnh
söï quan taâm vaø quan heä giöõa chính phuû Vieät Nam ñoái vôùi Vieät kieàu ôû Thaùi Lan;
cho thaáy vaán ñeà Vieät kieàu laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng goùp phaàn quy
ñònh quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam suoát maáy chuïc naêm qua.
3.4. Quan heä kinh teá Thaùi Lan – Vieät Nam
3.4.1 Quan heä thöông maïi
Trong quaù trình ñieàu haønh neàn kinh teá, Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaëc bieät quan
taâm ñeán hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi, coi ñaây laø moät ñieàu kieän quan troïng ñeå xaây
döïng vaø phaùt trieån neàn kinh teá caû nöôùc. Trong hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi, hoaït
ñoäng xuaát nhaäp khaåu coù vò trí haøng ñaàu vì noù coù vai troø quan troïng trong vieäc goùp
phaàn tích luõy voán, ñaûm baûo kim ngaïch nhaäp khaåu ñeå coâng nghieäp hoùa, ñoàng thôøi
taïo ñieàu kieän cho caùc ngaønh saûn xuaát ñoåi môùi trang thieát bò vaø coâng ngheä, naâng
cao chaát löôïng vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoùa Vieät Nam treân tröôøng quoác
teá. Ñaåy maïnh xuaát khaåu coøn laøm cho caùc lôïi theá cuûa Vieät Nam veà ñòa lyù, taøi
nguyeân, nhaân löïc ñöôïc khai thaùc toát hôn [16,tr.101].
Thaùi Lan vaø Vieät Nam voán ñaõ coù quan heä kinh teá töø laâu, hoaëc ít nhaát veà
hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu giöõa hai nöôùc ñaõ phaùt trieån maïnh meõ sau khi hai nöôùc
chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao naêm 1976 [23,tr.149-165].
 - 207 -

Böôùc vaøo thôøi kyø ñoåi môùi (1986), Nhaø nöôùc Vieät Nam thöïc hieän chính saùch
môû cöûa, ña phöông hoaù, ña daïng hoaù kinh teá ñoái ngoaïi vôùi khaåu hieäu "Vieät Nam
muoán laøm baïn vôùi taát caû caùc nöôùc, caùc daân toäc". Ñoái vôùi Thaùi Lan, thôøi kyø nhöõng
naêm 1987-1988 laø thôøi kyø kinh teá phaùt trieån nhanh choùng, taêng tröôûng GDP ñaït
con soá 8-10%. Kim ngaïch xuaát khaåu taêng voït, ñöa ñeán moät tình hình laø Thaùi Lan
caàn kinh teá nguyeân lieäu ñeå boå sung cho nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc ñaõ baét ñaàu
thieáu huït.
Nhö vaäy, vieäc thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi kinh teá Vieät Nam, keát hôïp vôùi
thöïc traïng phaùt trieån kinh teá cuûa Thaùi Lan, ñaõ thuùc ñaåy söï xuaát hieän moät ñoäng
thaùi môùi trong quan heä ngoaïi thöông giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam.
Trong lónh vöïc thöông maïi - voán laø moät hoaït ñoäng coù beà daøy nhaát trong quan heä
hôïp taùc kinh teá - hoaït ñoäng cuûa UÛy ban hoãn hôïp veà hôïp taùc kinh teá Vieät Nam – Thaùi
Lan (thaønh laäp hoài thaùng 8–1991) coù theå ñöôïc coi laø moät neùt môùi. Hoaït ñoäng cuûa UÛy
ban coù taùc duïng raát lôùn trong vieäc phaùt trieån quan heä kinh teá Vieät Nam – Thaùi Lan,
nhö thuùc ñaåy quan heä buoân baùn chính thöùc, haïn cheá buoân laäu, môû mang caùc lónh vöïc
môùi, ñöa quan heä ñi ñuùng höôùng, taän duïng ñöôïc caùc lôïi theá so saùnh, traùnh caïnh tranh
khoâng laønh maïnh. Nhieàu chöông trình cuï theå coù tính ñònh höôùng ñaõ ñöôïc thoaû
thuaän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa Uyû ban naøy, nhôø ñoù quan heä thöông maïi Thaùi Lan
– Vieät Nam taêng leân vôùi toác ñoä khaù cao baát chaáp taùc ñoäng cuûa cuoäc khuûng hoaûng
[31,tr.316-317].
Coù theå nhaän thaáy khoái löôïng trao ñoåi haøng hoaù giöõa hai nöôùc taêng nhanh
theo nhòp ñoä môû cöûa neàn kinh teá; Baét ñaàu töø naêm 1989, khi neàn kinh teá Vieät Nam
thöïc söï chuyeån maïnh sang cô cheá thò tröôøng, quan heä buoân baùn giöõa hai nöôùc coù
böôùc nhaûy voït: Möùc taêng tröôûng maäu dòch naêm 1989 taêng 389,2%. Ñaùng chuù yù laø
ñaây laø giai ñoaïn caàm quyeàn cuûa chính phuû Chatchai Chunhavaên (1988-1991) vôùi
 - 208 -

chính saùch noåi tieáng "Bieán Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng" ñaõ ñöa
toång kim ngaïch buoân baùn hai chieàu cuûa Thaùi Lan vaø Vieät Nam taêng khaù maïnh meõ.
Ngoaøi ra, theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Boä Ngoaïi giao Vieät Nam , kim ngaïch
thöông maïi hai chieàu 9 thaùng ñaàu naêm 2004 ñaït 1,64 tyû USD, trong ñoù Vieät Nam
xuaát sang Thaùi Lan ñaït 308, 59 trieäu USD (taêng 23,7% so vôùi cuøng kyø naêm
tröôùc), Thaùi Lan xuaát sang Vieät Nam ñaït 1,33 tyû USD (taêng 44,59%) [15].
Nhìn chung quan heä thöông maïi Thaùi Lan – Vieät Nam khoâng ngöøng phaùt
trieån maïnh meõ vaø toång kim ngaïch moãi naêm ñeàu taêng tröôûng cao. Beân caïnh ñoù,
maëc duø tình traïng sieâu thaâm huït caùn caân thöông maïi cuûa Vieät Nam vaãn lôùn,
nhöng cô caáu haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ñaõ coù söï chuyeån höôùng nhaát ñònh töø
chuû yeáu laø nguyeân lieäu vaø khoaùng saûn sang caùc saûn phaåm cheá taïo nhö thieát bò
ñieän, linh kieän ñieän töû, quaàn aùo, giaøy deùp, hoùa chaát, sôïi… Kim ngaïch moät soá maët
haøng xuaát khaåu coù theá maïnh cuûa Vieät Nam nhö daàu thoâ, caø pheâ, thuyû haûi saûn
cuõng taêng leân… Trong khi ñoù, haøng nhaäp khaåu töø Thaùi Lan coù kim ngaïch lôùn laø
caùc nhoùm maùy moùc, thieát bò, xe maùy, nhoùm nguyeân vaät lieäu saûn xuaát nhö saét
theùp, phaân boùn, xaêng daàu. Veà cô baûn, caùc nhoùm haøng naøy phuø hôïp vôùi nhu caàu
phaùt trieån saûn xuaát cuûa Vieät Nam [31,tr.318].
Veà cô baûn, quan heä thöông maïi giöõa hai nöôùc Thaùi Lan – Vieät Nam, nhìn
chung laø thuaän lôïi, tieán trieån toát. Tuy nhieân, trong quaù trình aáy cuõng xuaát hieän
moät soá vöôùng maéc, chaúng haïn nhö vaán ñeà caïnh tranh trong xuaát khaåu gaïo taïi thò
tröôøng Trung Quoác. Gaïo Thaùi Lan chaát löôïng cao, giaù cao hôn gaïo Vieät Nam,
gaïo Vieät Nam giaù thaáp hôn khoaûng 30USD/taán42. Ngoaøi ra, cuõng coøn moät soá
vöôùng maéc veà vaán ñeà moâi tröôøng kinh doanh cuûa hai nöôùc vaø caùc cô quan höõu

42
Cô quan khuyeán khích thöông maïi vaø ñaàu tö Thaùi Lan taïi Quaûng Chaâu, thaùng 11-2004.
 - 209 -

quan cuõng ñang coá gaéng coù nhöõng bieän phaùp cuï theå nhaèm töøng böôùc khaéc phuïc
tình traïng naøy.
3.4.2. Quan heä ñaàu tö
Beân caïnh thöông maïi, phaùt trieån quan heä ñaàu tö cuõng ngaøy caøng trôû neân quan
troïng trong quan heä kinh teá song phöông. Coù theå noùi, ñaây laø hai lónh vöïc ñöôïc
quan taâm nhieàu nhaát vaø cuõng coù söùc soáng nhaát trong quan heä kinh teá Thaùi Lan –
Vieät Nam. "Chính phuû Thaùi Lan coù chính saùch coi Vieät Nam laø nöôùc quan troïng
trong quan heä kinh teá, thöông maïi, ñaàu tö ôû khu vöïc ASEAN". Ñoù laø nhaän xeùt cuûa
Boä tröôûng Boä Coâng nghieäp Thaùi Lan Pinij Jarusombat taïi buoåi gaëp maët Boä tröôûng
Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Voõ Hoàng Phuùc trong khuoân khoå chuyeán thaêm vaø tìm hieåu
cô hoäi ñaàu tö taïi Vieät Nam cuûa Ñoaøn doanh nghieäp Thaùi Lan. OÂng Pinij
Jarusombat cho bieát, nhaèm thuùc ñaåy moái quan heä hôïp taùc vôùi caùc nöôùc trong khu
vöïc, trong ñoù Vieät Nam laø quan troïng nhaát, nhö chæ thò cuûa Thuû töôùng Thaùi Lan -
Taksin Shinawatra - neân phaùi ñoaøn tìm hieåu cô hoäi ñaàu tö taïi Vieät Nam laàn naøy
coù quy moâ lôùn nhaát töø tröôùc ñeán giôø [14].
Thaùi Lan laø moät trong nhöõng nöôùc ñaàu tö vaøo Vieät Nam sôùm nhaát; töø nhöõng
naêm 1988-1990 cho tôùi naêm 2003, vôùi 119 döï aùn coøn hieäu löïc vôùi toång soá voán ñaàu
tö gaàn 1,5 tyû USD43, ñöùng thöù 9 trong soá 64 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå ñaàu tö vaøo
Vieät Nam vaø ñöùng thöù 2 neáu tính rieâng caùc nöôùc ASEAN. Theo ñaùnh giaù cuûa Boä
Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Vieät Nam, nhìn chung, caùc döï aùn ñaàu tö cuûa Thaùi Lan trieån
khai toát, nhieàu döï aùn hoaït ñoäng coù hieäu quaû cao, coù nhöõng saûn phaåm ñaõ thay theá
ñöôïc haøng nhaäp khaåu vaø tham gia tích cöïc vaøo löôïng haøng hoùa xuaát khaåu cuûa
Vieät Nam.

43
Cô quan chính saùch kinh teá taøi chính, Cô quan Thö kyù thöôøng tröïc Boä Taøi chính, thaùng 3-2004.
 - 210 -

Caùc nhaø ñaàu tö Thaùi Lan hoaït ñoäng treân nhieàu lónh vöïc, töø xaây döïng haï taàng
khu coâng nghieäp, xaây döïng ñoâ thò môùi, khaùch saïn - du lòch, ñeán caùc döï aùn trong
lónh vöïc coâng nghieäp. Trong soá ñoù 54 döï aùn ñaàu tö vaøo coâng nghieäp (toång voán
ñaàu tö laø 420 trieäu USD), coù 34 döï aùn coâng nghieäp naëng vaø coù 20 döï aùn coâng
nghieäp nheï . Trong lónh vöïc noâng nghieäp coù 10 döï aùn, vôùi toång voán ñaàu tö ñaêng
kyù laø 393,4 trieäu USD. Nhìn chung, Thaùi Lan ñaàu tö nhieàu vaøo coâng nghieäp vaø
caùc ngaønh lieân quan, xu höôùng naøy laø hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi chuû tröông coâng
nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân, caùc döï aùn naøy thöôøng khoâng
phaûi laø döï aùn lôùn, chæ coù moät vaøi döï aùn trò giaù treân 200 trieäu USD, coøn chuû yeáu laø
vaøi chuïc trieäu USD. Trong ñoù noâng laâm thuûy saûn voán laø ngaønh maø Thaùi Lan coù
nhieàu theá maïnh vaø gaëp ít caïnh tranh hôn thì quy moâ coøn khaù khieâm toán. Ñaây laø
moät trong nhöõng ñieåm phaûn aùnh söï baát caäp giöõa thöïc teá vaø tieàm naêng cuûa ñaàu tö
Thaùi Lan taïi Vieät Nam [31,tr.320].
Ñöôïc ñaùnh giaù hieäu quaû nhaát trong soá caùc döï aùn cuûa caùc nhaø ñaàu tö Thaùi Lan
taïi Vieät Nam laø Coâng ty chaên nuoâi CP Vieät Nam, coù toång voán ñaàu tö 328 trieäu
USD, vôùi muïc tieâu saûn xuaát thöùc aên gia suùc vaø chaên nuoâi gia caàm. Doanh thu naêm
2003 cuûa CP Vieät Nam ñaït khoaûng 170 trieäu USD, xuaát khaåu ñaït 20 trieäu USD vaø
lôïi nhuaän öôùc tính ñaït 10 trieäu USD. Tieáp theo, Lieân doanh saûn xuaát phuï tuøng oâtoâ
xe maùy taïi Höng Yeân coù möùc laõi luyõ keá tôùi cuoái naêm 2002 laø 36 trieäu USD [14].
Nhö ñaõ bieát, maëc duø soá löôïng caùc döï aùn vaøo ñaàu tö taïi Vieät Nam cuûa Thaùi
Lan khaù nhieàu, nhöng phaûi giaûi theå tröôùc thôøi haïn cuõng khaù cao. Tình hình ñaàu
tö cuûa Thaùi Lan taïi Vieät Nam vaãn ñöôïc caû hai nöôùc ñaùnh giaù laø töông ñoái hieäu
quaû vaø ñoùng goùp nhieàu vaøo coâng cuoäc xaây döïng kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam.
Moät trong nhöõng hình thöùc hôïp taùc quan troïng laø thieát laäp söï giuùp ñôõ laãn nhau
thoâng qua caùc chöông trình hôïp taùc nhö Chöông trình hôïp taùc kyõ thuaät Vieät Nam -
Thaùi Lan 1998 - 2000 vaø 2001 – 2003; Chöông trình hôïp taùc phaùt trieån 1998 -
 - 211 -

2000… hay caùc döï aùn cuï theå nhö döï aùn "Coâng ngheä deät nhuoäm hoaøn taát vaûi tô taèm
vaø quaûn lyù caùc cô sôû saûn xuaát vöøa vaø nhoû", döï aùn “Phaùt trieån coâng ngheä saûn xuaát
caây aên quaû quy moâ nhoû ôû vuøng khoâ haïn Vieät Nam", döï aùn “Noâng-laâm nghieäp
toång hôïp Khuoân Thaàn - Baéc Giang".
Ñeán cuoái naêm 2007 ñaàu tö cuûa Thaùi Lan ôû Vieät Nam coøn 160 döï aùn coù hieäu
löïc, vôùi toång voán ñaêng kyù 1,6 tæ USD , ñöùng thöù 12 trong 74 nöôùc vaø laõnh thoå ñaàu
tö ôû Vieät Nam, ñöùng thöù 3 trong caùc nöôùc ASEAN.
3.5. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong khuoân khoå giuùp ñôõ laãn nhau veà chuyeân
moân vaø du lòch
Hieän nay Thaùi Lan trôû thaønh nöôùc trôï giuùp caùc nöôùc laùng gieàng baèng caùch
giuùp ñôõ veà kinh teá vaø chuyeân moân, coi ñoù nhö coâng cuï trong vieäc thi haønh chính
saùch ngoaïi giao ñeå phaùt trieån quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng. Vieäc giuùp ñôõ vaø
hôïp taùc veà kinh teá vaø chuyeân moân giöõa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam do keát quaû töø hoäi
nghò UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc veà kinh teá Thaùi Lan - Vieät Nam laàn ñaàu tieân hoài
thaùng 8-1991, ñaët taàm quan troïng cho nhöõng hôïp taùc veà chuyeân moân. Ngoaøi ra,
giöõa hai nöôùc coøn thaønh laäp tieåu uûy ban hôïp taùc veà chuyeân moân trong ñoù, coù Cuïc
hôïp taùc quoác teá (Department of International Cooperation) laø ñôn vò chính cuûa
Thaùi Lan vaø UÛy ban Khoa hoïc vaø Coâng ngheä quoác gia (State Committee for
Science and Technology) laø ñôn vò chính cuûa Vieät Nam cuøng hôïp taùc thaønh laäp.
Söï hôïp taùc naøy giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñöa ñeán raát nhieàu döï aùn, chæ tính
rieâng hôïp taùc cuûa chính phuû Thaùi Lan thoâng qua Cuïc coäng taùc quoác teá, coù 8 döï
aùn. Trong ñoù ngaønh giaùo duïc - soá löôïng 6 döï aùn -, ngaønh noâng nghieäp -1 döï aùn vaø
ngaønh moâi tröôøng -1 döï aùn, cuï theå nhö sau [210]:
1. Döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân
vaên, Ñaïi hoïc Quoác gia TP.HCM.
 - 212 -

2. Döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân
vaên, Thuû ñoâ Haø Noäi.
3. Döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ, Ñaïi hoïc Quoác
gia, Thuû ñoâ Haø Noäi.
4. Döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ vaø Tin hoïc
TP.Hoà Chí Minh.
5. Döï aùn Taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù vaø tin hoïc ôû ÑH Sö Phaïm Haûi Phoøng
(Strengthening Managing Competence and Information Technology Literacy in
Haiphong Teacher’s Training University).
6. Döï aùn Taêng cöôøng trang bò cho ÑH Noâng Laâm Hueá (Strengthening
Capacity for Hue University of Agriculture and Forestry).
7. Döï aùn Noâng – Laâm nghieäp toång hôïp Khuoân Thaàn – Baéc Giang.
8. Döï aùn Xaây döïng ngaønh ñoäc toá moâi tröôøng nhaèm baûo veä moâi tröôøng vaø an
toaøn trong söû duïng hoùa chaát ôû Vieät Nam (Capacity Building in Environment
Toxicology for Chemical Safety and Environmental protection in Vietnam).
Döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên
- Ñaïi hoïc Quoác gia TP.HCM coù thôøi gian tieán haønh 7 naêm töø thaùng 10-1996 ñeán
thaùng 9-2003 ; döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø
Nhaân vaên, Thuû ñoâ Haø Noäi coù thôøi gian tieán haønh 4 naêm baét ñaàu thaùng 9-2000 ñeán
thaùng 9-2003 ; döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ - Ñaïi hoïc
Quoác gia, Thuû ñoâ Haø Noäi coù thôøi gian tieán haønh 5 naêm töø naêm 2000 – 2004 vaø döï
aùn daïy tieáng Thaùi Lan taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ vaø Tin hoïc TP.Hoà Chí Minh
coù thôøi gian tieán haønh 3 naêm töø naêm 2003 – 2005.
Ñeå thöïc hieän toát 4 döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan treân, chính phuû Thaùi Lan giao
cho Ñaïi hoïc Srinakharinviroj cöû chuyeân gia veà ngoân ngöõ tieáng Thaùi Lan ñi caùc
tröôøng ñaïi hoïc haøng naêm ñeå daïy tieáng Thaùi Lan (coù moät soá tröôøng ñaïi hoïc coù sinh
 - 213 -

vieân ñöôïc nhaän hoïc boång ñi hoïc thaïc só taïi Thaùi Lan nhö : sinh vieân tröôøng Ñaïi
hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên - Ñaïi hoïc Quoác gia TP.HCM vaø Thuû ñoâ Haø
Noäi v.v…) Muïc ñích cuûa döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan laø ngoaøi vieäc daïy cho sinh vieân
coù khaû naêng duøng tieáng Thaùi Lan coù hieäu quaû , coøn nhaèm phoå bieán ngoân ngöõ vaø
vaên hoùa Thaùi Lan cho nhaân daân Vieät Nam, xaây döïng moät ñoäi nguõ caùn boä Vieät
Nam coù khaû naêng söû duïng tieáng Thaùi Lan ñeå cuøng nhau phaùt trieån kinh teá vaø ñaàu
tö, nhaát laø nhaèm thuùc ñaåy quan heä vaø söï hieåu bieát toát ñeïp giöõa Thaùi Lan vaø Vieät
Nam. Hieän nay coù theå noùi 4 döï aùn daïy tieáng Thaùi Lan ñaït ñöôïc keát quaû khaù cao,
ñaëc bieät laø ôû tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên - Ñaïi hoïc Quoác gia
caû ôû TP.HCM laãn Thuû ñoâ Haø Noäi, bôûi vì hai tröôøng ñaïi hoïc naøy coù nhöõng caùn boä
Vieät Nam ñaõ toát nghieäp thaïc só ngaønh ngoân ngöõ Thaùi Lan cuûa Ñaïi hoïc
Srinakharinviroj quay trôû veà laøm giaûng vieân daïy tieáng Thaùi Lan raát coù hieäu quaû.
Coøn döï aùn Taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù vaø tin hoïc ôû ÑH Sö Phaïm Haûi
Phoøng (Strengthening Managing Competence and Information Technology
Literacy in Haiphong Teacher’s Training University), chính laø yeâu caàu cuûa chính
phuû Vieät Nam ñeà nghò phía Thaùi Lan xem xeùt vaøo ñaàu naêm 2002, sau ñoù Cuïc
coâng taùc quoác teá Thaùi Lan ñaõ cöû ñaïi dieän ñeán baøn baïc veà khaû naêng thöïc hieän vaøo
ñaàu thaùng 7-2002. Cuoái cuøng, phía Thaùi Lan nhaän thaáy ÑH Sö Phaïm Haûi Phoøng
laø tröôøng Ñaïi hoïc môùi thaønh laäp thaùng 4-2000, coù nhu caàu taêng soá löôïng vaø naêng
löïc cuûa giaûng vieân vaø nhaân vieân chuyeân traùch raát lôùn. Nhöõng ñôn vò chòu traùch
nhieäm thöïc hieän döï aùn naøy goàm coù, phía Vieät Nam laø ÑH Sö Phaïm Haûi Phoøng ,
coøn phía Thaùi Lan laø Cuïc hôïp taùc quoác teá, Hoïc vieän coâng ngheä Rat-cha-moâng-
khoân vaø Hoïc vieän Coâng ngheä Pra-Jom-Kaùo-pra-naù-khon-nöûa vôùi söï hôïp taùc phoái
hôïp vôùi hoïc boång thaïc só (3 hoïc boång), hoïc boång giaùo duïc ngaén haïn 3 chöông
trình (8 hoïc boång/naêm) hoïc boång thöïc taäp naêm 1 laàn (5 hoïc boång) vaø gôûi nhöõng
 - 214 -

chuyeân gia Thaùi Lan tham döï cuoäc Xeâmina taïi Vieät Nam. Döï aùn treân ñaõ thöïc
hieän ñeán naêm 2003 ñaït ñöôïc keát quaû 100%.
Döï aùn Taêng cöôøng trang bò cho ÑH Noâng Laâm Hueá (Strengthening
Capacity for Hue University of Agriculture and Forestry) (thôøi gian tieán haønh döï
aùn 2 naêm töø naêm 2003 – 2004) vôùi 3 muïc ñích: 1/ nhaèm phaùt trieån khaû naêng cuûa
giaùo sö vaø caùn boä cuûa ÑH Noâng Laâm Hueá ; 2/ Nhaèm phaùt trieån chöùc naêng ñaøo
taïo cuûa ÑH Noâng Laâm Hueá; 3/ Nhaèm ñaùp öùng muïc tieâu cuûa giaùo sö vaø laõnh ñaïo
cuûa ÑH Noâng Laâm Hueá. Nhöõng ñôn vò thöïc hieän döï aùn naøy goàm coù : phía Vieät
Nam laø ÑH Noâng Laâm Hueá, coøn phía Thaùi Lan laø Ñaïi hoïc Chieângmai/Ñaïi hoïc
Mejo vaø Cuïc hôïp taùc quoác teá. Veà khung hôïp taùc theo döï aùn bao goàm 3 hoïc boång
ñaøo taïo caáp thaïc só, 8 hoïc boång (4 hoïc boång/naêm), hoïc boång ñaøo taïo khoâng quaù 30
hoïc boång, hoïc boång thöïc taäp 14 hoïc boång vaø göûi nhöõng ngöôøi chuyeân gia ñi
thuyeát trình vieäc ñaøo taïo öùng duïng thöïc haønh ôû Vieät Nam.
Döï aùn “Noâng – Laâm nghieäp toång hôïp Khuoân Thaàn - Baéc Giang”, baét ñaàu
thaùng 4-1994 khi oâng Ñoã Möôøi, Toång Bí thö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñeán thaêm
döï aùn cuûa Nhaø vua Phumiphoân taïi tænh Chieâng mai vaø vaøo tieáp kieán Nhaø vua, ñeà
nghò Nhaø vua giuùp ñôõ phaùt trieån laâm nghieäp cuûa Vieät Nam. Sau ñoù thaùng 9-1996
ñoaøn ñaïi bieåu Thaùi Lan ñi thaêm Vieät Nam ñeå khaûo saùt ñieàu kieän thöïc hieän döï aùn
giuùp ñôõ tænh Baéc Giang. Vaøo thaùng 5-1997, Thöù tröôûng Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan,
oâng Phitak Inthonvithyanan moät laàn nöõa ñi thaêm Vieät Nam vaø ñaõ coù söï cam keát
Thaùi Lan seõ giuùp ñôõ döï aùn naøy vôùi trò giaù 60.3 trieäu baït (USD = 26 baït). Nhöng
sau ñoù, do Thaùi Lan gaëp khuûng hoaûng kinh teá neân ñeà nghò giaûm ngaân saùch döï aùn
coøn laïi 25 trieäu baït vaø giaûm quy moâ döï aùn. Nhöõng ñôn vò chòu traùch nhieäm thöïc
hieän döï aùn naøy laø UÛy ban nhaân daân tænh Baéc Giang, coøn phía Thaùi Lan laø Cuïc
Laâm nghieäp vaø Cuïc hôïp taùc quoác teá. Döï aùn naøy keát thuùc naêm 2002 vaø qua ñaùnh
giaù cho thaáy döï aùn noùi treân ñaõ giuùp caùc giaûi phaùp giaûm ngheøo cuûa nhaân daân tænh
 - 215 -

Baéc Giang bôûi vì khi keát thuùc döï aùn nhieàu gia ñình ñaõ coù xe maùy söû duïng vaø ñôøi
soáng taêng leân.
Döï aùn Xaây döïng ngaønh ñoäc toá moâi tröôøng nhaèm baûo veä moâi tröôøng vaø an
toaøn trong söû duïng hoùa chaát ôû Vieät Nam (Capacity Building in Environment
Toxicology for Chemical Safety and Environmental protection in Vietnam) (thôøi
gian 2 naêm 2003-2004), ñöôïc Vieät Nam ñeà nghò Thaùi Lan xem xeùt vaøo ñaàu naêm
2002 bao goàm: vieäc ñaøo taïo taïi Thaùi Lan, göûi nhöõng ngöôøi chuyeân gia ñi thöïc taäp
vaø taäp huaán ôû Vieät Nam. Ñôn vò chòu traùch nhieäm phía Vieät Nam laø Vuï Khoa hoïc
kyõ thuaät vaø moâi tröôøng , coøn phía Thaùi Lan laø Vieän Nghieân cöùu Chulapon vaø Cuïc
coâng taùc quoác teá, vôùi ngaân saùch 50,000 USD.
Toùm laïi laø trong taát caû 8 döï aùn treân, phía Thaùi Lan ñaõ hôïp taùc baèng caùch
göûi chuyeân gia, caáp hoïc boång (hoïc/ñaøo taïo/tham quan) vaø giuùp ñôõ nguyeân vaät
lieäu cho caùc döï aùn ñuùng theo muïc tieâu vaø theo yeâu caàu ñaõ quy ñònh. Söï hôïp taùc
naøy naèm trong khuoân khoå quan heä song phöông, ngoaøi hình thöùc döï aùn coøn coù
ngaân saùch ngoaøi döï aùn nhö ngaân saùch (voán) haøng naêm (Annual International
Training Course), ngaân saùch (voán) thuùc ñaåy hôïp taùc giöõa caùc nöôùc ñang phaùt
trieån (TCDC) vaø ngaân saùch (voán) thöïc taäp ñaøo taïo vôùi nöôùc thöù ba (Third country
Training programme).
Söï hôïp taùc veà du lòch giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam theo khuoân khoå hôïp taùc
cuûa UÛy ban hoãn hôïp hôïp taùc veà du lòch nhaán maïnh söï hôïp taùc veà kyõ thuaät. Chính
phuû Vieät Nam vaø Chính phuû Thaùi Lan ñaõ thoûa thuaän seõ hôïp taùc thuùc ñaåy du lòch,
cuøng nhau ñeå thu huùt du khaùch , nhaát laø nhöõng du khaùch caùc nöôùc thöù ba. Con
ñöôøng maø caû hai beân phaûi thuùc ñaåy du lòch laø ñöôøng soá 9 ,lieân quan vôùi Laøo, baét
ñaàu töø tænh Mucñahan ñi qua Savaênnakhet ñeán Lao Baûo, Quaûng Trò, Hueá, Ñaø
Naüng. Ngoaøi ra, hai nöôùc coøn thaønh laäp döï aùn taêng cöôøng du lòch (Tourism
Promotion Programme) vôùi nhau, theo ñoù, phía Thaùi Lan seõ giuùp ñôõ Vieät Nam
 - 216 -

thöïc taäp ñaøo taïo nhaân vieân du lòch Thaùi Lan – Vieät Nam Country Programme for
Development. Beân caïnh ñoù phía Vieät Nam coøn nhaát trí veà nguyeân taéc trao ñoåi
thoâng tin vaø khaûo saùt thò tröôøng Chaâu AÂu vaø Baéc Myõ theo döï aùn khuyeán khích du
lòch vôùi nhau [207,tr.126].
Ngoaøi hôïp taùc giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam nhö treân, coøn coù hôïp taùc veà taøi
chính, vaên hoùa vaø nhaân ñaïo, söï hôïp taùc veà chuyeân moân töø caùc Boä cuûa hai nöôùc vaø
hôïp taùc Thaùi Lan – Vieät Nam trong tieåu vuøng soâng Meâ Koâng v.v…..

*
* *

TIEÅU KEÁT
Toùm laïi, trong nhöõng 1980 vieäc caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa ôû Lieân Xoâ,
Ñoâng Aâu, Trung Quoác tieán haønh caûi caùch, môû cöûa töøng phaàn ñaõ aûnh höôûng ñeán
quaù trình ñoåi môùi ôû Vieät Nam. Ñoàng thôøi luùc naøy Vieät Nam ñang trong tình traïng
khuûng hoaûng kinh teá –xaõ hoäi traàm troïng nhaát, saûn xuaát ñình ñoán, laïm phaùt taêng
voït, ñaát nöôùc bò bao vaây caám vaän veà kinh teá, ñôøi soáng nhaân daân heát söùc khoù khaên,
loøng tin giaûm suùt. Tình hình aáy laø nhöõng nguyeân nhaân caáp baùch ñoøi hoûi Ñaûng
Coäng saûn vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam phaûi ñoåi môùi.
Ñaïi hoäi VI hoïp thaùng 12-1986 ñaõ quaùn trieät tö töôûng “laáy daân laøm goác”,
nhìn thaúng vaøo söï thaät, laø Ñaïi hoäi ñoåi môùi, laáy nhieäm vuï bao truøm laø oån ñònh moïi
maët tình hình kinh teá - xaõ hoäi, tieáp tuïc xaây döïng nhöõng tieàn ñeà caàn thieát cho vieäc
ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù xaõ hoäi chuû nghóa trong nhöõng chaëng ñöôøng tieáp
theo.Veà chính saùch ñoái ngoaïi, Ñaïi hoäi chuû tröông tìm giaûi phaùp chính trò cho vaán
ñeà Campuchia, caûi thieän quan heä Vieät Nam - Trung Quoác, quan heä Vieät Nam –
 - 217 -

ASEAN. Ñaïi hoäi ñaõ tuyeân boá “Vieät Nam muoán laø baïn cuûa taát caû caùc nöôùc trong
coäng ñoäng theá giôùi, phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån”.
Nhôø ñoåi môùi, Vieät Nam quay sang chuù troïng ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá,
theo xu theá toaøn caàu hoaù, hoäi nhaäp vaøo heä thoáng kinh teá theá giôùi, laøm cho Vieät
Nam coù quan heä môû roäng vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi hôn bao giôø heát. Baàu khoâng
khí thay ñoåi coù lôïi cho hoaø bình, cuoäc chieán yù thöùc heä ñaõ giaûm haún tính khoác
lieät, Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa Ñoâng AÂu suïp ñoå vaø trong boái caûnh ñoù,
vaøo ñaàu nhöõng naêm 1990, Vieät Nam khoâng coøn moät ñoái thuû thuø ñòch naøo.
Coù theå noùi raèng, vieäc khoâi phuïc quan heä giöõa Vieät Nam –ASEAN vaø Vieät
Nam - Thaùi Lan laø moät phaàn cuûa cuoäc ñoåi môùi ôû Vieät Nam.Trong khi Ñaûng Coäng
saûn vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam tieán haønh chính saùch ñoåi môùi vaø môû cöûa vôùi taát caû caùc
nöôùc, thì ñoàng thôøi phía Thaùi Lan döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaïi töôùng Chatchai
Chunhavaên (naêm 1988-1991) ñaõ tuyeân boá chính saùch ngoaïi giao “bieán Ñoâng
Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng”, cho thaáy Thaùi Lan cuõng muoán laø baïn
vôùi nöôùc Ñoâng Döông, trong ñoù coù Vieät Nam. Tình hình cuûa Vieät Nam vaø Thaùi
Lan cuoái nhöõng naêm 1980 laø nguyeân nhaân tröïc tieáp thuùc ñaåy hai nöôùc tieáp tuïc baét
tay nhau ñeå cuøng böôùc vaøo thaäp kyû tieáp theo vôùi nhöõng noã löïc môùi vaø quyeát taâm
môùi. Keå töø chính phuû Chatchai Chunnavaên (1988-1991), tieáp ñoù laø caùc chính phuû
Anan Panyarasun(1991-1992), chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù 1 (1992-1995),
chính phuû Banhan Silapaacha(1995-1996), chính phuû Chavalit Yoângchayyut
(1996-1997), chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù 2 (1997-2000) vaø chính phuû
Taksin Shinawatra(2001-2004), ñeàu ñaët taàm quan troïng haøng ñaàu veà vieäc thaét
chaët quan heä vôùi nöôùc laùng gieàng Vieät Nam, do Vieät Nam laø moät trong ba nöôùc
Ñoâng Döông coù nguoàn lao ñoäng reû vaø taøi nguyeân thieân nhieân giaøu coù, hôn theá
nöõa, hieän nay Vieät Nam trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh veà kinh teá nhieàu maët haøng,
nhaát laø gaïo. Maëc duø töø naêm 1988 ñeán 2004, Thaùi Lan ñaõ traûi qua 7 chính phuû vaø
 - 218 -

taát caû ñeàu coâng boá chính saùch thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc laùng gieàng nhaát laø
Vieät Nam, nhöng trong thöïc teá moät vaøi chính phuû khoâng thöïc hieän ñöôïc chính
saùch naøy moät caùch hieäu quaû nhö döï ñònh, do nhieàu nguyeân nhaân, trong ñoù chuû
yeáu laø nhöõng vaán ñeà chính trò noäi boä.
Nhìn chung, quan heä Thaùi Lan vaø Vieät Nam töø naêm 1989 ñeán naêm 2004
phaùt trieån maïnh meõ vaø toát ñeïp veà nhieàu maët nhö: chính trò, ngoaïi giao, kinh teá
vaøvaên hoùa, coù söï hôïp taùc kinh teá , chuyeân moân, vaên hoaù vaø du lòch v.v… Hôn theá
nöõa, Thaùi Lan – Vieät Nam ñeàu quyeát taâm cuøng nhau giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà toàn
taïi cho toát nhaát nhö : Vaán ñeà vuøng choàng laán trong Vònh Thaùi Lan; vaán ñeà theàm
luïc ñòa; vaán ñeà laäp laïi traät töï treân bieån; vieäc khaûo saùt taøi nguyeân bieån trong Vònh
Thaùi Lan vaø vaán ñeà Vieät kieàu ôû Thaùi Lan. Trong ñoù vaán ñeà Vieät kieàu ôû Thaùi Lan
ñöôïc coi nhö moät vaán ñeà quan troïng nhaát ñoái vôùi quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam,
laø vaán ñeà toàn taïi khaù laâu, nhaïy caûm, tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán quan heä giöõa hai nöôùc.
Thaùi Lan vaø Vieät Nam cuõng ñaõ thaønh laäp uûy ban hoãn hôïp veà kinh teá, coù vai troø
quan troïng trong vieäc caûi thieän quan heä kinh teá. Hai beân ñaõ kyù keát caùc Hieäp ñònh
phoøng choáng ma tuyù, trao ñoåi toäi phaïm, cuøng keát hôïp kieåm tra chung treân bieån
trong khu vöïc vònh Thaùi Lan vaø neáu coù vaán ñeà caáp baùch, laõnh ñaïo hai nöôùc coù theå
lieân laïc vôùi nhau qua ñöôøng daây noùng (hotline).
Moät nguyeân nhaân cô baûn khieán cho quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam khoâng
phaùt trieån moät caùch baèng phaúng, hoaøn toaøn thuaän lôïi, caûn trôû quan heä cuûa hai
nöôùc, ñoù laø vaán ñeà chính trò trong nöôùc Thaùi Lan. Vieät Nam coù moät ñaûng caàm
quyeàn duy nhaát laø Ñaûng Coäng saûn, coøn Thaùi Lan thöïc hieän cheá ñoä ña ñaûng vaø
caùc ñaûng phaùi naøy thöôøng thay nhau naém chính quyeàn vaø laõnh ñaïo trong moät thôøi
gian ngaén. Nhöõng söï thay ñoåi chính trò noäi boä cuûa Thaùi Lan chuû yeáu ñöôïc thöïc
hieän baèng ñaûo chính - nhieàu hoïc giaû Thaùi Lan goïi ñaây laø “chu kyø xaáu xa”. Khi
moät theá löïc môùi leân laõnh ñaïo ñaát nöôùc thöôøng daãn ñeán vieäc thay ñoåi caùc chính
 - 219 -

saùch vaø ñieàu chænh moái quan heä maø theá löïc tröôùc ñaõ taïo neân. Vì vaäy, trong thôøi
gian tôùi, Vieät Nam caàn môû roäng theâm moái quan heä vôùi caùc ñaûng phaùi khaùc cuûa
Thaùi Lan (ngoaøi ñaûng caàm quyeàn) maø tröôùc heát laø caùc ñaûng lôùn. Ñaåy maïnh moái
quan heä veà ñaûng chính trò laø nhaèm muïc ñích taêng cöôøng söï hieåu bieát laãn nhau
giöõa Vieät Nam vaø Thaùi Lan, ngay töø trong toå chöùc cao nhaát, laø toå chöùc ñaûng, ñeå
haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng baát oån ñònh trong quan heä, laø thöïc teá ñaõ töøng
xaåy ra trong hôn 30 naêm vöøa qua, xuaát phaùt töø söï thieáu hieåu bieát vaø tin töôûng laãn
nhau.
 - 220 -

KEÁT LUAÄN
Thaùi Lan vaø Vieät Nam laø hai nöôùc Ñoâng Nam AÙ gaàn guõi veà ñòa lyù, coù quan
heä bang giao töø laâu ñôøi. Maëc duø ñeà taøi luaän aùn ñeà caäp ñeán quan heä Thaùi Lan –
Vieät Nam töø 1976 ñeán 2004, nhöng ñeå coù caùi nhìn xuyeân suoát moái quan heä giöõa
hai nöôùc trong thôøi kyø lòch söû hieän ñaïi chuùng ta phaûi nghieân cöùu töø naêm 1945, moät
coät moác lòch söû quan troïng khoâng chæ vôùi hai nöôùc maø coøn quan troïng vôùi khu
vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø theá giôùi.

Nhìn laïi quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1945 ñeán naêm 2004, chuùng
ta coù theå nhaän thaáy moái quan heä naøy coù moät lòch söû khaù laâu daøi vaø traûi qua khoâng
ít giai ñoaïn thaêng traàm :

1.Giai ñoaïn töø naêm 1945 ñeán 1950 :

Tröôùc cuoäc Chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai, Thaùi Lan vaø Vieät Nam laø hai
quoác gia mang naëng taøn tích phong kieán, cuøng naèm treân baùn ñaûo Trung AÁn, cuøng
thuoäc Ñoâng Nam AÙ luïc ñòa, khoâng coù caùc trôû ngaïi lôùn veà maët ñòa lyù. Thaùi Lan vaø
Vieät Nam cuøng naèm trong khu vöïc giao löu cuûa vaên hoùa Trung Quoác vaø AÁn Ñoä
neân coù cuøng moät neàn taûng vaên hoùa baûn ñòa töông ñoái gaàn nhau, cuøng chòu aûnh
höôûng cuûa Phaät giaùo, sau ñoù laø aûnh höôûng cuûa phöông Taây. Vì theá, Thaùi Lan vaø
Vieät Nam coù nhieàu neùt töông ñoàng veà vaên hoùa, lòch söû , laïi khoâng caùch xa nhau
veà maët ñòa lyù neân hai beân ñaõ coù quan heä baïn beø laùng gieàng töø raát sôùm.

Töø giöõa theá kyû XIX, chuû nghóa thöïc daân ñaõ xaâm nhaäp saâu ôû khu vöïc Ñoâng
Nam AÙ, caùc nöôùc Ñoâng Döông laàn löôït rôi vaøo aùch thoáng trò cuûa thöïc daân Phaùp
(Vieät Nam 1858-1884, Campuchia-1863, Laøo-1893). Trong hoaøn caûnh ñoù, Thaùi
Lan laø nöôùc duy nhaát trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaãn giöõ ñöôïc neàn ñoäc laäp. Tuy
nhieân, ñieàu naøy khoâng phaûi laø trôû ngaïi lôùn ñoái vôùi quan heä giöõa hai nöôùc, maø laïi
caøng theâm söï caûm thoâng saâu saéc cuûa Thaùi Lan vôùi Vieät Nam. Roõ raøng, sau khi
Chieán tranh theá giôùi thöù hai (1939 – 1945) chaám döùt, Caùch Maïng Thaùng Taùm
1945 thaønh coâng, nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ra ñôøi döôùi söï laõnh ñaïo cuûa
Chuû tòch Hoà Chí Minh (kieâm Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao), maëc duø Vieät Nam phaûi
ñoái maët vôùi muoân vaøn khoù khaên, vöøa choáng thuø trong giaëc ngoaøi, laïi bò coâ laäp veà
maët ngoaïi giao, nhöng Chính phuû Vieät Nam – Hoà Chí Minh ñaõ kieân trì thöïc hieän
muïc tieâu cuûa chính saùch ñoái ngoaïi laø : “laøm sao cho caùc nöôùc coâng nhaän neàn ñoäc
 - 221 -

laäp cuûa nöôùc Vieät Nam”. Ñoù laø nhöõng yeáu toá quan troïng khieán cho quan heä Vieät
Nam – Thaùi Lan böôùc sang moät thôøi kyø lòch söû toát ñeïp, bôûi Vieät Nam ñaõ tích cöïc
khai thoâng con ñöôøng ngoaïi giao theo höôùng Thaùi Lan, Myanmar vaø AÁn Ñoä,
trong ñoù, Thaùi Lan laø ñaàu caàu ngoaïi giao quan troïng ñaàu tieân khoâng chæ bôûi vò trí
ñòa lyù maø coøn bôûi ôû ñoù coù moät löïc löôïng ñoâng ñaûo Vieät Kieàu yeâu nöôùc. Seõ khoâng
coù lòch söû quan heä toát ñeïp giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam neáu khoâng coù söï caûm
thoâng cuûa nhaø laõnh ñaïo tieán boä Thaùi Lan, Thuû töôùng Priñi Phanoâmyoâng vôùi
nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc Vieät Nam. Cho ñeán nay, oâng Priñi Phanoâmyoâng laø moät
trong nhöõng nhaø laõnh ñaïo chính trò theá kyû XX ñöôïc nhaân daân Thaùi Lan ñaùnh giaù
cao nhaát bôûi oâng ñaõ ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc giöõ ñöôïc neàn ñoäc laäp vaø
mang laïi keát quaû hoøa bình cho quoác gia vaø nhaân daân Thaùi Lan thôøi kyø chieán
tranh. Veà vaán ñeà ñoäc laäp, oâng Priñi Phanoâmyoâng coù cuøng quan ñieåm vôùi Chuû tòch
Hoà Chí Minh laø : “Taát caû moïi ngöôøi ñeàu sinh ra coù quyeàn bình ñaúng, coù quyeàn
ñöôïc soáng vaø quyeàn töï do …”. Vì theá, raát deã hieåu nguyeân nhaân vì sao oâng Priñi
Phanoâmyoâng raát quan taâm ñeán neàn ñoäc laäp cuûa caùc nöôùc laùng gieàng vaø cho pheùp
Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ñaët moät cô quan ñaïi dieän ñaàu tieân taïi Baêng Coác. Cô
quan naøy ñöôïc höôûng quy cheá ngoaïi giao vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töï do.
Ñeán thaùng 2/1948, cô quan thoâng tin cuûa Vieät Nam cuõng ñöôïc thieát laäp taïi Baêng
Coác, goùp phaàn giuùp nhaân daân theá giôùi bieát ñeán cuoäc ñaáu tranh chính nghóa cuûa
nhaân daân Vieät Nam.

Vieät Nam coøn nhaän ñöôïc nhieàu söï trôï giuùp khaùc nhö tieàn baïc, vuõ khí vaø
ñöôïc pheùp ñaët moät cô sôû huaán luyeän quaân söï ôû Thaùi Lan vaøo giöõa naêm 1946.
Beân caïnh ñoù nhöõng ngöôøi daân Vieät Nam di taûn sau Chieán tranh theá giôùi laàn thöù
hai cuõng ñöôïc söï giuùp ñôõ khoâng ít cuûa chính phuû Thaùi Lan thôøi kyø naøy. Maëc duø veà
sau quan heä hai nöôùc gaëp phaûi nhieàu khoù khaên nhöng nhöõng söï kieän lòch söû toát
ñeïp thôøi kyø oâng Priñi Phanoâmyoâng vôùi Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ñaõ vaø seõ ñeå
laïi nhöõng aán töôïng toát ñeïp cho nhaân daân hai nöôùc. Beân caïnh ñoù, ñaây laø nhöõng neàn
taûng quan troïng thuùc ñaåy söï phaùt trieån moái quan heä höõu nghò giöõa hai nöôùc laùng
gieàng khu vöïc naøy.
 - 222 -

2. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1950 ñeán 1989 vaø nhöõng baøi hoïc
lòch söû :

Tröôùc heát, tuy traät töï hai cöïc Yalta hình thaønh töø naêm 1945, song nhöõng
naêm ñaàu caùc cöôøng quoác taäp trung vaøo vieäc saép xeáp traät töï vaø vuøng aûnh höôûng ôû
Chaâu AÂu vaø moät phaàn Chaâu AÙ gaàn Lieân Xoâ. Thaéng lôïi cuûa caùch maïng daân toäc
daân chuû ôû Trung Quoác, thaønh laäp nöôùc CHND Trung Hoa ngaøy 1-10-1949 ñaõ laøm
ñaûo loän chieán löôïc Myõ ôû Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông.

Töø ñaàu naêm 1950 trôû ñi ñaõ coù nhieàu thay ñoåi ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ,
Chieán tranh laïnh lan toûa ñeán khu vöïc naøy. Moái quan heä Vieät Nam vaø Thaùi Lan töø
thôøi ñieåm naøy ñaõ trôû thaønh “quan heä giöõa nöôùc nhoû vôùi nöôùc nhoû”, bò chieán löôïc
cuûa caùc cöôøng quoác chi phoái.

Nhö ñaõ bieát, trong thôøi kyø Chieán tranh laïnh, khi maø caùc moái quan heä quoác
teá ñeàu phuï thuoäc bôûi traät töï theá giôùi hai cöïc Yalta, caùc nöôùc lôùn thöôøng söû duïng
caùc nöôùc nhoû ñeå phuïc vuï cho chieán löôïc cuûa mình vaø chính trong boái caûnh aáy, söï
hình thaønh tam giaùc chieán löôïc Myõ – Xoâ – Trung ñaõ daãn ñeán vieäc Thaùi Lan vaø
Vieät Nam ñeàu cuoán vaøo cuoäc chieán ñoù , ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng ñoäng löïc
cho söï vaän ñoäng cuûa tam giaùc chieán löôïc naøy vaø ngöôïc laïi, Thaùi Lan vaø Vieät
Nam cuõng chòu nhöõng taùc ñoäng phöùc taïp töø caû ba goùc cuûa tam giaùc naøy. Cuï theå
hôn, Thaùi Lan vaø Vieät Nam laø hai nöôùc nhoû coù vò trí nhaát ñònh trong chieán löôïc
cuûa nöôùc lôùn , phaûi chòu söùc eùp cuûa caùc nöôùc lôùn naøy neân khoù coù khaû naêng quy
ñònh ñöôøng loái, chuû tröông, chính saùch ñoái ngoaïi moät caùch hoaøn toaøn ñoäc laäp maø
trong tình theá ñoù, taát yeáu phaûi phaàn naøo phuï thuoäc vaøo caùc nöôùc lôùn. Do vaäy maø,
chính trong boái caûnh bò loâi keùo ngöôïc chieàu vaøo nhöõng heä tö tuôûng khaùc nhau ñaõ
ñöa ñeán tình theá ñoái ñaàu, xung ñoät , thaäm chí caû söï ñoái ñaàu treân chieán tröôøng, ñeå
laïi nhöõng haäu quaû tai haïi. Do vaäy, baøi hoïc lòch söû cho thaáy, vieäc kheùp laïi quaù khöù
ñeå cuøng höôùng tôùi töông lai, nhaèm xaây döïng hoøa bình cuûa khu vöïc noùi chung vaø
giöõa Nhaø nöôùc Vieät Nam vaø Thaùi Lan noùi rieâng laø moät trong nhöõng muïc tieâu
quan troïng nhaát cuûa caû hai quoác gia.

Hai laø, maëc duø Thaùi Lan vaø Vieät Nam coù cheá ñoä chính trò – xaõ hoäi khaùc
nhau, heä tö töôûng khaùc nhau nhöng quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan khoâng phaûi
hoaøn toaøn chæ coù söï xung ñoät, ñoái ñaàu. Coù theá nhaän thaáy quan heä Thaùi Lan – Vieät
 - 223 -

Nam thôøi kyø naøy toàn taïi caû hai khuynh höôùng laø xung ñoät vaø hôïp taùc vôùi bieåu
hieän chính vöøa coù söï ñoái ñaàu nhöng cuõng coù caû noã löïc ñeå caûi thieän quan heä. Naêm
1976 tuy coøn nhieàu trôû ngaïi hai nöôùc ñaõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao,
ñeán cuoái naêm 1978 hai beân ñaõ noã löïc ñeå xaây döïng quan heä laùng gieàng thaân thieän.
Hai khuynh höùông ñoù ñan xen nhau, luùc maïnh luùc yeáu, taïo neân söï thaêng traàm cuûa
moái quan heä. Song, nhìn toaøn boä tieán trình, nhöõng noã löïc ñeå xích laïi gaàn nhau, caûi
thieän moái quan heä hai nöôùc laø maïch xuyeân suoát, ngaøy caøng gia taêng vaø daàn trôû
thaønh xu höôùng chính. Trong khi ñoù, maëc duø coù luùc ñaõ chi phoái quan heä Thaùi Lan
– Vieät Nam, nhöng söï ñoái ñaàu laïi coù xu höôùng giaûm ñi vaø daàn bieán maát. Ñieàu naøy
laøm neân tính höôùng ñích cuûa caû quaù trình laø tieán tôùi hôïp taùc [28, tr.233].

Keå töø khi chính phuû Thaùi Lan thôøi thoáng cheá P. Phibun Soângkham chính
thöùc coâng nhaän chính phuû buø nhìn Baûo Ñaïi (naêm 1950), xung ñoät laø khuynh
höôùng bao truøm quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam, ñænh cao cuûa söï ñoái ñaàu giöõa hai
quoác gia ñöôïc theå hieän baèng söï coù maët veà quaân söï cuûa Thaùi Lan treân chieán tröôøng
mieàn Nam Vieät Nam.

Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam theo hai khuynh höôùng treân ñaõ baét ñaàu töø
khi Vieät Nam choïn con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, coøn Thaùi Lan ngöôïc laïi,
phaùt trieån ñaát nöôùc theo khuynh höôùng tö baûn. Song, thöïc teá cho thaáy khuynh
höôùng xung ñoät trong quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam khoâng coù cô sôû vöõng beàn
vaø laâu daøi. Trong suoát quaù trình töø naêm 1950 ñeán cuoái nhöõng naêm 1980, söï xung
ñoät naøy trong quan heä khoâng phaûi veà maët kinh teá, vaên hoùa … maø chuû yeáu dieãn ra
trong lónh vöïc an ninh – chính trò vaø chòu söï chi phoái maïnh meõ bôûi hoaøn caûnh
quoác teá vaø khu vöïc, ñoàng thôøi cuõng chòu chi phoái cuûa caùc nguyeân nhaân chuû quan
nhö lôïi ích quoác gia vaø quan ñieåm khaùc nhau v.v…

Nhö ñaõ bieát, trong thôøi kyø Chieán tranh laïnh, vaán ñeà an ninh – chính trò laø
theá löïc chi phoái maïnh meõ nhaát ñoái vôùi ñôøi soáng quan heä quoác teá . Vì theá moät soá
baøi hoïc coù theå ruùt ra töø phía Thaùi Lan veà vaán ñeà naøy nhö sau:

Moät laø, trong nhöõng naêm 1950, 1960, 1970 vaø 1980 chính tröôøng Thaùi Lan
chuû yeáu naèm trong tay giôùi quaân söï. Tìm hieåu veà tình hình chính trò noäi boä cuûa
Thaùi Lan, chuùng ta thaáy ngay töø naêm 1932 trôû ñi Thaùi Lan ñaõ thay ñoåi caùch thöùc
laõnh ñaïo, vôùi ñaëc ñieåm laõnh ñaïo ñaát nöôùc ña soá laø chính phuû quaân söï maø ít coù
 - 224 -

chính phuû daân söï. Xeùt theo töøng thôøi kyø, coù theå thaáy töø naêm 1988 trôû veà tröôùc:
chính phuû thoáng cheá P.Phibun Soângkham leân caàm quyeàn hai laàn, laàn thöù nhaát töø
naêm 1933 ñeán naêm 1939 vaø laàn thöù hai, töø naêm 1947 ñeán naêm 1958; chính phuû
thoáng cheá Sarit Thararat leân caàm quyeàn töø naêm 1958 ñeán naêm 1963; chính phuû
thoáng cheá Thanom Kittikhachon leân caàm quyeàn töø naêm 1963 ñeán naêm 1973 vaø
chính phuû Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân leân caàm quyeàn töø naêm 1980 ñeán naêm
1988. Do nhöõng ñaëc tính cuûa giôùi quaân söï, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán “lôïi ích Toå
quoác” vaø vaán ñeà “an ninh – chính trò” cuûa ñaát nöôùc luoân ñöôïc coi laø vaán ñeà chính.

Hai laø, vaán ñeà an ninh – chính trò cuõng laø vaán ñeà chính goùp phaàn laøm cho
chính phuû quaân söï coù khaû naêng quaûn lyù ñaát nöôùc laâu daøi trong xaõ hoäi Thaùi Lan.
Chính laäp tröôøng choáng ñoái chuû nghóa coäng saûn ñaõ khieán giôùi quaân söï Thaùi Lan
tích cöïc ngaû sang thaân Myõ, töï xem mình laø nhöõng ñaïi dieän cuûa “theá giôùi töï
do”do Myõ daãn ñaàu. Vieäc uûng hoä Myõ choáng coäng saûn ñöôïc xem nhö “chìa khoùa”
quan troïng trong vieäc baûo veä söï oån ñònh cuûa ñaát nöôùc Thaùi Lan. Tuy nhieân, chính
ñieàu naøy laïi trôû thaønh nhöõng haïn cheá cho chính phuû quaân söï vì hoï khoâng coù khaû
naêng tieán haønh moät chính saùch ñoái ngoaïi ñoäc laäp khi löïa choïn con ñöôøng thaân Myõ
vaø höôûng nhöõng taøi trôï khaù lôùn töø Myõ. Nhöng maët khaùc, söï uûng hoä Myõ ñaõ goùp
phaàn duy trì theá löïc quaân söï toàn taïi keùo daøi hôn hai chuïc naêm trong xaõ hoäi Thaùi
Lan. Sôû dó, chính saùch baûo veä “an ninh – chính trò” cuûa Thaùi Lan ñöôïc quan taâm
haøng ñaàu thôøi Chieán tranh laïnh, moät phaàn chæ do lôïi ích cuûa giôùi quaân söï .

Ba laø, tröôùc khi Chieán tranh laïnh keát thuùc (1989), quan heä Thaùi Lan –
Vieät Nam ñaõ traûi qua nhieàu böôùc thaêng traàm, ngoaøi ra hai nöôùc nhoû naøy coøn bò loâi
keùo vaøo caùi goïi laø “chieán tranh yù thöùc heä” “chieán tranh uûy nhieäm”, “chieán tranh
taâm lyù” vaø “chieán tranh tuyeân truyeàn” v.v… Roõ raøng, veà phía Thaùi Lan, coù theå
noùi trong thôøi kyø Chieán tranh laïnh, chính phuû Thaùi Lan ñaõ tuyeân truyeàn cho nhaân
daân nhaän thaáy “nguy cô ñaùng sôï cuûa chuû nghóa coäng saûn” raèng Myõ laø nöôùc ñoàng
minh quyù baùu cuûa Thaùi Lan caû veà kinh teá vaø an ninh, nhaát laø trong vieäc choáng
ñoái coäng saûn …

Coù moät soá hoïc giaû Thaùi Lan keå raèng : “Thôøi kyø aáy, chuùng toâi xin goïi laø
“vaên hoùa Chieán tranh laïnh” bôûi caû chính phuû Thaùi Lan laãn chính phuû Hoa Kyø vaø
caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ñeàu nhìn taát caû moïi thöù qua maét kính cuûa
 - 225 -

coäng saûn. Trong khi ñoù, coù nhöõng ngöôøi ñaõ noùi moät caùch haøm yù so saùnh veà maët
thôøi gian ñoù raèng chuùng ta ñeàu ñeo “maét kính ñoû”, nhìn taát caû moïi ngöôøi ñeàu laø
coäng saûn heát, khi xaûy ra vuï chaùy hoaëc vuï noåi loaïn thöôøng ñoã loãi cho maùnh khoùe
cuûa coäng saûn ngay”… [http://midnightuniv.org/midarticle/newpage42.html].
Trong hoaøn caûnh Chieán tranh laïnh ñang dieãn ra phöùc taïp vaø chi phoái maïnh meõ xaõ
hoäi Thaùi Lan nhö vaäy, nhaân daân Thaùi lan ñaõ bò loâi cuoán vaøo caùc chieán löôïc naøy,
aûnh höôûng caû tröïc tieáp laãn giaùn tieáp ñeán quan heä giöõa Thaùi Lan vaø caùc nöôùc coäng
saûn noùi chung vaø khieán cho moái quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam noùi rieâng khoù coù
theå toát ñeïp. Ñieàu naøy coù theå nhaän thaáy ngay trong quan ñieåm cuûa laõnh ñaïo Thaùi
Lan ñoái vôùi Vieät Nam vaø daân di cö Vieät Nam cö truù ôû Thaùi Lan trong nhöõng naêm
1950 – 1989.

Ngoaøi Myõ laø quoác gia coù theá vaø löïc chi phoái maïnh meõ xaõ hoäi Thaùi Lan
thôøi Chieán tranh laïnh, ñaõ tröïc tieáp gaây taùc ñoäng chia reõ quan heä Thaùi Lan – Vieät
Nam, thì “vaán ñeà Campuchia” cuõng trôû thaønh moät taùc nhaân coù aûnh höôûng quan
troïng ñeán moái quan heä song phöông naøy. Khi “vaán ñeà Campuchia” buøng noå, Thaùi
Lan moät laàn nöõa ñaõ bò loâi keùo vaøo caùi goïi laø “Chieán tranh tuyeân truyeàn” cuûa
Trung Quoác.

Trong cuoäc “Chieán tranh tuyeân truyeàn” ñoù, moät soá laõnh ñaïo Thaùi Lan ñaõ
tin töôûng raèng Vieät Nam coù keá hoaïch chieám 16 tænh ôû mieàn Ñoâng Baéc Thaùi Lan
ñeå thaønh laäp “Lieân bang Ñoâng Döông” (Federation of Indochina) bao goàm Laøo
vaø Campuchia, trong ñoù Vieät Nam laø thuû lónh. Söï thöïc thì, khoâng coù söï roõ raøng
naøo, caû töø quan ñieåm, nhaän ñònh chính thöùc töø phía Thaùi Lan, cuõng nhö Vieät Nam
thöïc söï khoâng heà coù döï ñònh naøo lieân quan ñeán caùi goïi laø “Lieân bang Ñoâng
Döông” naøy. Do ñoù, chieâu baøi “thaønh laäp Lieân bang Ñoâng Döông” coù theå coi laø
moät keá hoaïch do Trung Quoác döïng leân, coù söï phuï hoïa cuûa Myõ, nhaèm huø doïa vaø
loâi keùo caùc nöôùc ASEAN vaø moät soá nöôùc khaùc. Vì theá caøng cho thaáy roõ moái quan
heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong thôøi kyø Chieán tranh laïnh gaëp raát nhieàu khoù khaên,
phaûi chòu söï chi phoái cuûa caùc nöôùc lôùn nhö Myõ, Lieân Xoâ vaø Trung Quoác khieán
cho vieäc nhaän thöùc sai leäch nhau laø ñieàu raát khoù traùnh khoûi.

Chieán tranh laïnh ñaõ luøi vaøo dó vaõng gaàn hai thaäp nieân. Nhöõng baøi hoïc lòch söû
ruùt ra töø quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam trong thôøi kyø naøy caàn ñöôïc nhaän thöùc laïi
 - 226 -

ñeå nhaéc nhôû cho caùc theá heä hoâm nay vaø ngaøy mai, kheùp laïi nhöng khoâng queân
nhöõng baøi hoïc chua xoùt cuûa lòch söû, khi caùc nöôùc nhoû chæ laø nhöõng quaân toát treân
baøn côø chính trò theá giôùi do caùc sieâu cöôøng ñieàu khieån, phuïc vuï quyeàn lôïi ích kyû
cuûa hoï, coøn haäu quaû laø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ bò chia reõ, nhaân daân ñoâng ñaûo chòu
nhieàu ñau khoå, thieät thoøi.

3. Giai ñoaïn töø naêm 1989 ñeán 2004 :

Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1989 ñeán naêm 2004 coù theå khaùi
quaùt laïi vôùi nhöõng ñaëc ñieåm chính nhö sau:

Moät laø, vôùi söï keát thuùc cuûa Chieán tranh laïnh naêm 1989 vaø söï suïp ñoå cuûa
traät töï theá giôùi hai cöïc Yalta trong naêm 1991, hoaøn caûnh chính trò quoác teá ñaõ coù
nhieàu thay ñoåi nhanh choùng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc chaám döùt söï ñoái
ñaàu trong quan heä quoác teá . Phaùt trieån kinh teá ñaõ vöôn leân trôû thaønh moät trong
nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát, noåi baät nhaát, coù tính quyeát ñònh vò theá cuûa moãi
quoác gia treân tröôøng quoác teá. Hay noùi caùch khaùc söï phaùt trieån kinh teá trôû thaønh
moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng chi phoái chính saùch ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi cuûa
moãi quoác gia. Thaùi Lan vaø Vieät Nam khoâng theå naèm ngoaøi xu theá chuû ñaïo, vì
theá phaûi hôïp taùc vôùi nhau, cuøng giaûi quyeát moät soá vaán ñeà coøn toàn taïi döïa treân
nhöõng quan ñieåm oân hoøa nhö : “kheùp laïi quaù khöù, nhìn veà töông lai” hay “bieán
chieán tröôøng thaønh thò tröôøng”…

Veà phía Vieät Nam, trong thöïc teá, töø naêm 1986 Vieät Nam ñaõ trieån khai
coâng cuoäc ñoåi môùi toaøn dieän, vaø Ñaïi hoäi VII cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (6-
1991) ñaõ chính thöùc tuyeân boá tröôùc toaøn theá giôùi ñöôøng loái ñoái ngoaïi theo phöông
chaâm Vieät Nam muoán laø baïn cuûa taát caû caùc nöôùc trong coäng ñoàng theá giôùi, phaán
ñaáu vì hoøa bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån. Cho ñeán hieän nay, qua 20 naêm (1986 –
2006) ñoåi môùi Vieät Nam ñaõ daàn ñieàu chænh chính saùch ñoái ngoaïi raát ñuùng ñaén,
ñaùp öùng nhu caàu cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân Vieät Nam. Keå töø ñoù, quan heä
Vieät Nam vôùi caùc nöôùc ASEAN, keå caû Thaùi Lan coù khuynh höôùng ngaøy caøng toát
leân.

Veà phía Thaùi Lan, keå töø chính phuû Chatchai Chunhavaên (1988 – 1991),
vôùi khaåu hieäu noåi tieáng “bieán Ñoâng Döông töø chieán tröôøng thaønh thò tröôøng” ñaõ
 - 227 -

taïo ñieàu kieän cho baàu khoâng khí chaám döùt ñoái ñaàu vaø chuyeån sang hôïp taùc höõu
nghò giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam. Tieáp theo, caùc chính phuû Aran Panyarasun
(1991 – 1992), chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù 1 (1992 – 1995), chính phuû
Banhan Silapaacha (1995 – 1996), chính phuû Chavalit Yoângchayyut (1996 –
1997), chính phuû Xuoân Licphay laàn thöù 2 (1997 – 2000) vaø chính phuû Taksin
Shinwatra laàn thöù 1 (2001 – 2004), ñeàu ñaët taàm quan troïng trong quan heä vôùi ba
nöôùc Ñoâng Döông, trong ñoù coù Vieät Nam.

Khoâng chæ vì lôïi ích kinh teá, chính phuû Thaùi Lan cuõng quan taâm ñeán vaán ñeà
hoøa bình cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ nhö chính Thuû töôùng Anan Panyarasun (1991
– 1992) ñaõ phaùt bieåu, raèng söï oån ñònh hoøa bình cuûa Ñoâng Nam AÙ phuï thuoäc vaøo
quan heä cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc, trong ñoù nhieàu nhaát phuï thuoäc vaøo quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam. Quan ñieåm cuûa oâng Anan Panyarasun cuõng truøng vôùi
mong muoán cuûa Vieät Nam bôûi trong suoát quaù trình lòch söû cuûa mình, Vieät Nam
ñaõ luoân phaán ñaáu vì hoøa bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån.

Vaøo thôøi kyø chính phuû Taksin Shinawatra (2001 – 2004), Thaùi Lan yeâu caàu
ASEAN phaûi ñaûm nhaän vai troø laõnh ñaïo bao truøm trong caû lónh vöïc kinh teá vaø an
ninh, vì theá Thaùi Lan nhanh choùng thaét chaët quan heä vôùi caùc nöôùc ASEAN, nhaát
laø Vieät Nam bôûi Vieät Nam vaø Thaùi Lan coù trình ñoä phaùt trieån khoâng quaù cheânh
leäch. Tröôùc ñaây, söï ñoái ñaàu giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam chuû yeáu do caùc nguyeân
nhaân töø beân ngoaøi, vì theá khi hoaøn caûnh quoác teá thay ñoåi, hai beân ñaõ tieán haønh
ngay nhöõng bieän phaùp ñeå xoùa boû tình traïng “ñoái ñaàu” naøy.

Coù theå noùi raèng, keå töø naêm 1989 trôû ñi, Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ baét ñaàu
ñoái thoaïi ñeå böôùc sang chöông môùi – thôøi kyø phaùt trieån quan heä giöõa hai nöôùc. Töø
caùi nhìn côûi môû, hai beân ñeàu mong muoán taïo ra söï hôïp taùc chaân thaønh, hieäu quaû.
Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñeàu coá gaéng cuûng coá loøng tin laãn nhau, kheùp laïi quaù khöù
vaø nhìn vaøo töông lai ñeå cuøng nhau phaùt trieån quan heä moïi maët, goùp phaàn taïo
neân nhöõng thaønh töïu to lôùn trong quan heä song phöông nhö ngaøy nay.

Hai laø, töø naêm 1989 ñeán 2004, quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam ñaõ böôùc sang
moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi. Trong giai ñoaïn naøy quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam
ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu nhaát ñònh treân caùc lónh vöïc chính trò – ngoaïi giao,
kinh teá, vaên hoùa, giaùo duïc, khoa hoïc – kyõ thuaät v.v… Song cuõng nhö trong ñôøi
 - 228 -

soáng xaõ hoäi, trong quan heä quoác teá khoâng phaûi luùc naøo vaø ôû ñaâu cuõng laø söï suoân
seû, thuaän chieàu nhö mong muoán. Do ñoù, beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc,
quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam vaãn coù moät soá vaán ñeà “toàn taïi”. Nhöõng vaán ñeà naøy
coù theå do lòch söû ñeå laïi hay môùi phaùt sinh trong giai ñoaïn hieän taïi nhöng taát caû
ñeàu ñoøi hoûi hai nöôùc phaûi coù thôøi gian thaûo luaän trao ñoåi ñeå taêng cöôøng söï hieåu
bieát laãn nhau. Treân cô sôû ñoù, caû Thaùi Lan vaø Vieät Nam neân kieân trì chuû tröông
thöông löôïng ñeå giaûi quyeát treân cô sôû toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn cuûa moãi nöôùc,
coá gaéng toái ña haïn cheá nhöõng baát ñoàng aûnh höôûng ñeán quan heä, duy trì vaø ñaåy
maïnh söï hôïp taùc coù lôïi cho hai beân laãn cho khu vöïc vaø theá giôùi.

Ba laø, nhìn laïi 20 naêm gaàn ñaây cho thaáy quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam dieãn
ra toát ñeïp, ngaøy caøng phaùt trieån vöõng chaéc vaø coù nhieàu tieàm naêng to lôùn. Hieän
nay, Thaùi Lan trôû thaønh nöôùc uûng hoä caùc nöôùc laùng gieàng baèng caùch trôï giuùp veà
kinh teá vaø chuyeân moân moät caùch tích cöïc nhaát. Chính phuû Thaùi Lan cuõng xem
ñaây laø moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå thi haønh chính saùch ngoaïi giao nhaèm phaùt
trieån quan heä toát ñeïp vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, trong ñoù coù Vieät Nam. Baûn chaát
cuûa theá giôùi luoân bao goàm caû tính thoáng nhaát nhöõng maâu thuaãn, vì theá quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam khoù traùnh khoûi nhöõng baát ñoàng. Do vaäy, caàn thuùc ñaåy quan
heä Thaùi Lan – Vieät Nam veà moïi maët, nhaát laø veà maët giaùo duïc, vaên hoùa vaø xaõ hoäi.
Thaùi Lan vaø Vieät Nam caàn phaûi naâng cao söï hieåu bieát laãn nhau qua caùc chöông
trình, döï aùn, caùc cuoäc giao löu, trao ñoåi, söï hôïp taùc giuùp ñôõ laãn nhau …trong nhieàu
lónh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi [ 28 , tr 247]. Beân caïnh ñoù, Thaùi Lan neân
môû roäng hôïp taùc veà maët giaùo duïc baèng caùch khuyeán khích sinh vieân Thaùi Lan
sang hoïc taäp ôû Vieät Nam. Ñieàu naøy seõ naâng cao söï hieåu bieát saâu saéc cuûa nhaân
daân Thaùi Lan veà Vieät Nam.

Töø söï töông ñoàng veà vaên hoùa giöõa Thaùi Lan vaø Vieät Nam, cuøng xuaát phaùt
töø xaõ hoäi noâng nghieäp vaø söû duïng chung nguoàn nöôùc töø soâng Meâkoâng , ñoù ñöôïc
xem laø moái lieân laïc töï nhieân giöõa hai daân toäc Thaùi , Vieät. Moãi khi xaûy ra thieân tai
(luõ luït, soùng thaàn….) caû chính phuû vaø nhieàu toå chöùc xaõ hoäi cuûa hai nöôùc ñaõ göûi
ñieän chia buoàn, quyeân goùp cöùu hoã trôï laãn nhau, theå hieän sinh ñoäng moái quan heä
ñaõ ñi vaøo chieàu roäng vaø chieàu saâu.
 - 229 -

* *

Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam töø naêm 1976 khi vöông quoác Thaùi Lan vaø
nöôùc CHXHCN Vieät Nam thieát laäp quan heä ngoïai giao ñeán nay ñaõ ñöôïc 32 naêm.
Gaàn moät phaàn ba theá kyû khoâng phaûi laø daøi, nhöng quan heä hai nöôùc traûi qua
nhöõng böôùc thaêng traàm, trong ñoù 10 naêm ñoái ñaàu nhau, 20 naêm gaàn ñaây vaø hieän
nay quan heä naøy ñang phaùt trieån toát ñeïp. Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam khoâng
chæ laø quan heä song phöông giöõa hai nöôùc laùng gieàng; töø naêm 1995 Vieät Nam trôû
thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa ASEAN vaø nhieàu toå chöùc quoác teá khaùc. Hôïp taùc
Thaùi Lan – Vieät Nam ngaøy caøng beàn chaët vaø môû roäng treân taát caû caùc lónh vöïc
chính trò an ninh, kinh teá, vaên hoùa xaõ hoäi, treân nhieàu caáp ñoä nhaø nöôùc vaø nhaân
daân, goùp phaàn cuûng coá hoøa bình, thònh vöôïng ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, höôùng ñeán
muïc tieâu xaây döïng Coäng ñoàng ASEAN vaøo naêm 2020, nay ruùt ngaén ñeán naêm
2015, döïa treân ba truï coät : Coäng ñoàng an ninh (ASC), coäng ñoàng kinh teá (AEC),
coäng ñoàng kinh teá – xaõ hoäi (ACSC).

Quan heä Thaùi Lan – Vieät Nam laø thaønh quaû hôïp taùc cuûa chính phuû vaø nhaân
daân hai nöôùc, taøi saûn chung cuûa nhieàu theá heä, chuùng ta caàn giöõ gìn, cuûng coá vaø
phaùt trieån noù ngaøy caøng toát ñeïp hôn trong töông lai vaø maõi maõi, nhö doøng soâng
Meâ koâng höõu nghò giöõa caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
 - 230 -

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Tieáng Vieät Nam

1. Ban lòch söû (1975-1978), Vieät kieàu Thaùi Lan, Vieän nghieân cöùu Ñoâng Nam AÙ ,
Haø Noäi.
2. Baùo Nhaân daân (1976), Tuyeân boá cuûa ngöôøi phaùt ngoân boä ngoaïi giao nöôùc
Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam , ra ngaøy 27-10-1976.
3. Baùo caùo chính trò cuûa ban chaáp haønh trung öông ôû Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IV”,
ra(1976),Söï thaät, Haø Noäi.
4. Baùo Nhaân daân (1976), Baûn luaän toäi boïn caàm quyeàn phaûn ñoäng Baêng Coác, ra
ngaøy 9-11-1976.
5. Baùo Nhaân daân (1978), Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng hoäi ñaøm vôùi Thuû töôùng
Crieâng-saêc Cho-ma-naên, ra ngaøy 8-9-1978.
6. Baùo Nhaân daân (1978), Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng chieâu ñaõi troïng theå tröôùc
khi rôøi Thaùi Lan, ra ngaøy 10-9-1978.
7. Baùo Nhaân daân (1978), Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng keát thuùc toát ñeäp chuyeán
thaêm Thaùi Lan, ra ngaøy 11-9-1978.
8. Baùo Nhaân daân (1978), Tuyeân boá chung cuûa Thuû töôùng chính phuû nöôùc Coäng
hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam Phaïm Vaên Ñoàng vaø Thuû töôùng vöông quoác
Thaùi Lan Ñaïi töôùng Crieâng-saêc Cho-ma-naên, ra ngaøy 11-9-1978.
9. Baùo Saøi Goùn giaûi phoùng (1976) ,Thoâng caùo chung…, ra ngaøy 7-8-1976.
10. Baùo Saøi Goøn giaûi phoùng (2001) ,Thuû töôùng Thaùi thaêm chính thöùc Vieät Nam,
ra ngaøy 24-2-2001.
11. Baùo Saøi Goøn giaûi phoùng (2001), Thuû töôùng Thaùi Lan Taksin Shinawatra,
Thaêm chính thöùc Vieät Nam ñeán Haø Noäi, ra ngaøy 26-4-2001.
12. Nguyeãn Löông Bích (2003), Löôïc söû ngoaïi giao Vieät Nam, Quaân ñoäi nhaân
daân, Haø noäi.
13. Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2006), Giaùo trình lòch söû Ñaûng coäng saûn Vieät Nam,
Chính trò quoác gia, Haø Noäi.
14. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö : http://www. mpi. gov. vn/showtinvan.
aspx?lang=4&ma_tinvan=6306 (ngaøy 2-12-2007)
 - 231 -

15. Boä Ngoaïi giao Vieät Nam : http://www. mofa. gov.

vn/vi/nr040807104143/nr040807105039/ns070801160019 (ngaøy 2-12-2007)
16. Boä Thöông maïi(2000),Vieät Nam höôùng tôùi theá kyû XXI, Haø Noäi.
17. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam 1986 (2006), Vaên kieän Ñaûng toaøn taäp, Chính trò
quoác gia, Haø Noäi.
18. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (2005), Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng thôøi kyø ñôûi môùi
(Ñaïi hoäi VI, VII, VIII, IX), Chính trò quoác gia, Haø Noäi.
19. Nguyeãn Bích Ñaït (Chuû bieân) (2006), Khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc
ngoaïi trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam,
Chính trò quoác gia, Haø Noäi.
20. Leâ Maäu Haõn (Chuû bieân)(1988), Ñaïi cöông lòch söû Vieät Nam.Taäp III, Giaùo
duïc, Haø Noäi.
21. Nguyeãn Huy Hoàng, Nguyeãn Hoaøng Kim (1983), Thaùi Lan: Nhöõng söï kieän lòch söû
1945-1975, Uyû ban khoa hoäc xaõ hoäi Vieät Nam, Vieän Ñoâng Nam AÙ, Haø Noäi.
22. Vuõ Döông Huaân (2007), Veà vaán ñeà ñoåi môùi tö duy trong hoaït ñoäng ñoái ngoaïi
cuûa Vieät Nam, nghieân cöùu quoác teá, soá 68.
23. Nguyeãn Töông Lai (chuû bieân) (2001), Quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan trong
nhöõng naêm 90, Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.
24. Löu Vaên Lôïi (1998), 50 naêm ngoaïi giao Vieät Nam 1945-1995 2 taäp , Coâng an
nhaân daân, Haø Noäi.
25. Phaïm Nguyeân Long, Nguyeãn Töông Lai (ñoàng chuû bieân) (1998), Lòch söû Thaùi
Lan, Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.
26. Nguyeân Phuùc Luaân (2004), Ngoaïi giao Vieät Nam töø Vieät Baéc ñeán Hieäp ñònh
Geneva, Coâng an nhaân daân, haø Noäi.
27. Nguyeãn Phuùc Luaân (2005), Ngoaïi giao Vieät Nam: Trong cuoäc ñuïng ñaàu lòch
söû, Coâng an nhaân daân, Haø Noäi.
28. Hoaøng Khaéc Nam (2007), Quan heä Vieät Nam-Thaùi Lan 1976-2000, Ñaïi hoïc
quoác gia Haø Noäi, Haø Noäi.
29. Phaïm Thò Thu Nga (2002), Quan heä Vieät-Myõ (1939-1954), Luaän aùn Tieán só,
Tröôøng ñaïi hoïc khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Ñaïi hoïc Quoác gia Tp. HCM.
30. Löông Ninh (chuû bieân) (2000), Lòch söû Vieät Nam (Giaûn yeáu), Chính trò quoác
gia, Haø Noäi.
 - 232 -

31. Vuõ Döông Ninh (Chuû bieân)(2004), Vieät Nam-ASEAN: quan heä ña phöông vaø
song phöông (saùch tham khaûo), Chính trò quoác gia, Haø Noäi.
32. Nhieàu taùc giaû (1979), Söï thaät veà Vieät Nam-Trung Quoác trong 30 naêm qua , Söï
thaät, Haø Noäi.
32 b.Nhieàu taùc giaû(2002), Ngoaïi giao Vieät Nam 1945-2000, Chính trò quoác gia,
Haø Noäi.
33. Nguyeãn Anh Thaùi (chuû bieân) (2006), Lòch söû theá giôùi hieän ñaïi, Giaùo duïc,
Haø Noäi.
34. Phaïm Ngoïc Traâm (2005), Quaù trình tieán haønh Ñoåi môùi veà chính trò ôû Vieät
Nam(1986-2001), Luaän vaên thaïc só chuyeân ngaønh lòch söû Vieät Nam, Ñaïi hoïc
Khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Tp.HCM.
35. Töø ñieån baùch khoa Vieät Nam (2005), Töø ñieån baùch khoa,Haø Noäi.
36. Vieän khoa hoïc xaõ hoäi Vieät Nam vaø Vieän nghieân cöùu Trung Quoác (2005), Vieät
Nam-Trung Quoác taêng cöôøng hôïp taùc cuøng nhau phaùt trieån höôùng tôùi töông
lai, Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.

Tieáng Anh
37. Chan Ansuchote (1960), The Vietnamese Refugee in Thailand:A Case Study
in Decision making. M. A. Thesis, Faculty of Institute of Administration of
Thammasat University.
38. Melanie Beresford(1988), Vietnam: Politics, Economic and Society, Pinter
Publishers, London.
39. Surachart Bumrungsuk(1985) , United state; Foreign Policy and Thai Military
Rule, 1949-1977 (Master Thesis for Cornell University. )
40. Suchit Bunbongkarn(1993), Thaland in 1992 : In Search of a. Democratic
Order, Asian survey ,2 (2 Febuary 1993).
41. Leszek Buszynski, Thailand’s Foreign Policy: Management of a Regional
Vision, Asian Survey, 8 (August 1994),pp.721-737.
42. Nayan Chanda(1988), The End of an Era : Bilateral Irritants Emerge in Sino
– Us Ties, FEER ,141 (8 September 1988).
 - 233 -

43. Chunlacheeb(1979) Chinawano, Crisis, Choice and change in Thai politics :

October 14, 1973 (Ms.) Presented at Assocition of Asian studies convention,
San Francisco.
44. Kavi Chongkittavorn(1989), Siddhi’s visit to Vietnam Succeeded Beyond
Expectation, The Nation 31 January 1989.
45. Documents on the Kampuchean Problem, 1979-1985 (1985), Ministry of
Foreign Affairs, Bangkok.
46. William J. Duiker(1989), Vietnam : A Revolution in Transition, in Southeast
Asia.
47. Mikhail Gorbachev(1986), Mikail Gorbachev talks about International
affairs in Vladivostok in News and View from the USSR , the Soviet
Embassy, Washington DC.
48. Chiritopher(1999), E. Goscha, Thailand and the Southeast Asian Network of
the Vietnamese Revolution (1885-1954), Nordic Institute of Asian Studies,
Curzon.
49. Murray Hieberl(1988), Caping about Cam Ranh, FEER ,142 (27 October
1988).
50. Hoang Van Hoan(1988), A Drop in the Ocean: Hoang Van Hoan’s
Revolutionary Reminiscences, Foreign Language Press, Beijing.
51. International Organization Department, Ministry of Fofeign Affairs(1954-
1957), ”Statesments by Chirman of the Delegations of Thailand at the 9th-29th
Session of the United Nations General Assembly.
52. Ganganath Jha(1979), Foreign Policy of Thailand, Radiant Publisher, New
Delhi.
53. R. K. Jain(1984), China and Thailand 1949–1983, Radiant Publisher, India.
54. General Saiyud Kerdpol(1985), The capacity of the Soviet Union to
influence and manipulate Southeast Asia, Keynote Address Presented to the
Asian Legal Enguity Committee Conference, Bangkok.
55. Thanat Khoman(1971), Press Release, No. 7 (February 5, 1971).
56. Tetsubaro Kimura(1988), The Socialist Economy in Vietnam; An Assessment
in Vietnam today: Assessing the New Trends, Intitue of Asian study,
Bangkok.
 - 234 -

57. Gail Lapidus(1987), The USSR and Asia in 1986: Gorbachev’s New Initative,
Asian Survey 27 (January 1987).
58. Nguyen Van Linh(1986), Ho Chi Minh city : Economic Problems and
Prospects, Vietnamese Studies ,12 (1986).
59. Nguyen Vaên Linh(1988), Vietnam Urgent Problems, Foreign Language
Publishing House, Hanoi.
60. Chang Pao-min(1985),Kampuchea between China and Vietnam,Singapore
University press,Singapore.
61. David morell & Chi-Anan Samudavanija (1981), political conflict in Thai
Lan: Reform, reaction, Revolation, Delgeschlager, queen & Hain, Publisher,
Cambridge.
62. Do Muoi (1993),Urges visits here to be law abing, Bangkok post 18 October
1993.
63. Richard Nations(1986), Moscow’s New Task, Feer ,133 (7 August 1986).
64. New Soviet alliance(1979), Foreign Affairs 4 (Spring 1979)
65. News week (22 May 1989).
66. Douglas Pike(1987), Viet Nam and the Soviet Union: Anatomy of an
alliance, Westview Press, London.
67. Peter A Pool(1970), The Vietnamese in Thai Lan, Cornell University Press,
New York.
68. Russel Restton(1986), “Super power competition in Southeast Asia: An
Assessment”, Contemporary Southeast Asia, 8 (September 1986).
69. Siddhi Savetsila (7 -10- 1983), Thailand’s perception of regional order in
Southeast Asia, Speech given at Cosmo Club, Washington D. C.
70. Siddhi Savetsila(1986), The Continuing Search for regional peace and
security, in collection of speeches 1985.
71. Siddhi Savetsila(1988), Current trends: Implication and repercussion on
Thailand foreign policy in Collection of Speeches .
72. John Spanier(1977), American Foreign Policy Since World war II, Praeger
Publisher, New York.
73. The Nation, 26 October 1978.
74. The Nation ,9 January 1989.
 - 235 -

75. Robert Thomson (ed)(1982), War in Peace , Crow Publisher, New York.
76.Kamol Tongdammachart et al (1983),The Thai Elite’s National Security
Perspective : Impication For Southeast Asia,Chulalongkon
University,Bangkok.
77.Vo Nhan Tri(1985), Vietnam: The Third Five Year Plan 1981 – 85,
Indochina Report 4 (October – December, 1985).

Tieáng Thaùi Lan

78. Chan Anhsuchoât(1981) , Vieäc ñeán thaêm cuûa taøu chieán Lieân Xoâ, Saranroâm, 16
( ngaøy 10-2-1981)
79. Chôtkieät Atthakon(1993), Söï thay ñoåi veà chính trò, kinh teá vaø chính saùch ñoái
ngoaïi cuûa Vieät Nam sau khi Ñaïi hoäi ñaïi bieåu laàn thöù VI naêm 1986 , Luaän vaên
Thaïc só Khoa hoïc Chính trò ÑH Thaêmmasat.
80. Surachat Bamrungsuc (1982), Myõ vôùi heä thoáng quaân ñoäi taïi Thaùi Lan tìm
hieåu trong tröôøng hôïp söï giuùp ñôõ veà quaân ñoäi thôøi kyø sau chieán tranh Vieät
Nam, Taøi lieäu chuyeân moân vieän Chaâu AÙ hoïc ÑH Chulaloângkon,Baêng Coác.
81. Baø Mai , phoûng vaán ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2002 taïi Baêng Coác.
82. Baùo Baêng Coác thurakit(บางกอกธุรกิจ)(2004) , Thaùi Lan -Vieät Nam hôïp taùc

kinh teá ñaït muïc tieâu thöông maïi 7 naêm 120. 000 trieäu baït, ra ngaøy 21-2-
2004.
83. Baùo Baùnmöông (บานเมือง(1980)), Vieät Nam coøn nhaán maïnh lôøi höùa toân troïng

chuû quyeàn Thaùi Lan, ra ngaøy 12-1-1980.

84. Baùo Baùnmöông(1980), OÂng Nguyeãn Cô Thaïch giaùp maët nhoùm ñaïi bieåu quoác
hoäi, ra ngaøy 26 - 6 - 1980.
85. Baùo Baùnmöông(1980), Vieät Nam ñaû kích saùch traéng , ra ngaøy 10 - 9 - 1980.
86. Baùo Chaothai(ชาวไทย)(1982), Vieät Nam taûn cö cöôùi ngöôøi Thaùi Lan laø vaán

ñeà an ninh, ra ngaøy 1 - 6 - 1982.

 - 236 -

87. Baùo Chaùophaya(เจาพระยา)(1977), Vieät Nam,vaán ñeà quan troïng vôùi nöôùc

laùng gieàng , ra ngaøy 3-10-1977.

88. Baùo Daân chuû (ประชาธิปไตย)(1950), Boán boä tröôûng seõ töø chöùc neáu coâng nhaän

Baûo Ñaïi, Thoáng cheá moät möïc giöõ nguyeân yù kieán chaéc chaén coâng nhaän, ra
ngaøy 22-2-1950.
89. Baùo Daân chuû (1950), Coâng nhaän Baûo Ñaïi vì caàn tieàn vay cuûa Myõ coù ñieàu
kieän giuùp ñôõ Thaùi Lan, ra ngaøy 23-2-1950.
90. Baùo Daân chuû (1976), Thaùi ñoä ASEAN, ra ngaøy 11-7-1976

91. Baùo Daân soá (ประชากร)(1950), Hoäi ñoàng boä tröôûng hôïp taùc kyù Hieäp ñònh

choáng coäng saûn roài, Myõ giuùp ñôõ caû tieàn vaø vuõ khí ñeå traàn aùp coäng saûn, ra
ngaøy 15-2-1950.
92. Baùo Daân soá (1950) , UÛy vieân Thöôïng vieän noùi neáu Thaùi Lan choáng ñoái coäng
saûn khoâng ñöôïc, neân coâng nhaän Baûo Ñaïi, ngaøy 20-2-1950.
93. Baùo Ñeâlimilô (เดลิมิเรอร) (1980), ASEAN ñeàu chung leân aùn Vieät Nam, ra

ngaøy 27- 6 - 1980.

94. Baùo Ñeârimilô (1980), Chæ lôïi ích “saùch traéng” caû theá giôùi tænh nguû ñöôïc roài,
ra ngaøy 4-9-1980.
95. Baùo Ñeâliniu(เดลินิวส)(1980) , Nhöõng sinh vieân 18 vieän 500 ngöôøi ñeán gaëp laãn

ñaùp traû Vieät Nam, ra ngaøy 26 - 6 -1980,

96. Baùo Ñeâliniu (2004), Nhöõng chieàu môùi xaây döïng lòch söû theá giôùi , Thaùi Lan
hôïp chung 2 quoác gia, ra ngaøy 15-3-2004.
97. Baùo Ñeâlitham(เดลิไทม) (1976),Vieät Nam tuyeân boá nhöõng nguyeân taéc laøm

baïn”, ra ngaøy 7-8-1976.

98. Baùo Ñeâlitham (1977), Thöù tröôûng Boä tröôûng Pasit ñöa coâng haøm cuûa Thuû
töôùng ñi ñaøm phaùn vôùi Vieät Nam, ra ngaøy 28-12-1977.
 - 237 -

99. Baùo Kieättisaùk (เกียรติศักดิ์) (1950), Hoäi ñoàng boä tröôûng thaûo luaän vaán ñeà
Thaùi-Vieät Nam , Thoáng cheá ñeà nghò coâng nhaän chính phuû Baûo Ñaïi, ra ngaøy
13-2-1950.
100. Baùo Kieättòsaùk(1950) ,Thoáng cheá bò thua trong hoäi nghò, ra ngaøy 15-2-1950.
101. Baùo Kieättòsaùk(1950) , Thaùi Lan quyeát ñònh coâng nhaän Baûo Ñaïi, Thoáng cheá
noùi chaéc chaén gaây ra chieán tranh, ra ngaøy 22-2-1950.
102. Baùo Matichoân(มติชน) (1979), Chæ lyù do uûng hoä Heâng xamrin, Thuû töôùng môøi
ngaøi ñaïi söù Vieät Nam vaøo gaëp, ra ngaøy 11-1-1979.
103. Baùo Matichoân (1979), Phaïm Vaên Ñoàng ñeán thaêm Thaùi Lan, ra ngaøy 1-1-
1979.
104. Baùo Matichoân (1980), Nhaân daân Thaùi Lan phaûn ñoái Boä Ngoaïi giao Vieät
Nam , ra ngaøy 26- 6 - 1980
105. Baùo Matichoân (1980), Coâng trình nghieân cöùu trong tröôøng hôïp Vieät Nam ñaû
kích Thaùi Lan, ra ngaøy 30 -6 - 1980
106. Baùo Matichoân (1980), Ngoaïi giao kieåu Vieät Nam, ra ngaøy 9 - 7 -1980.
107. Baùo Matichoân (1980), Nhöõng quan ñieåm daân Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam,
ra ngaøy 17 - 7 - 1980.
108. Baùo Matichoân(1980) , Preâm tuyeân boá Vieät Nam coù keá hoaïch xaáu chieám 16 tænh
mieàn Ñoâng Baéc, ra ngaøy 11 - 9 - 1980.
109. Baùo Matichoân(1982) , Chuû tòch tænh keâu goïi Boä Noäi vuï “gaùi Vieät cöôùi trai
Thaùi”, ra ngaøy 31 -5 - 1982.
110. Baùo Matichoân(2004) , Thaùi Lan môøi Vieät Nam ngaên soâng Meâkoâng, ra ngaøy
22-2-2004.
111. Baùo Matichoân (2004), Lôøi höùa cuûa Thuû töôùng Taksin ñoái vôùi Vieät kieàu, ra
ngaøy 23-3-2004.
112. Baùo Matupoom(มาตุภูมิ) (1982), Nguyeãn Cô Thaïch cho phoûng vaán, ra ngaøy 31-
7 -1982.
113. Baùo Naùkhonsan(นครสาร) (1950), Khöùcrít noùi khoâng neân coâng nhaän Baûo Ñaïi, ra
ngaøy 18-2-1950.
 - 238 -

114. Baùo Naùkhonsan (1950) , Boán boä tröôûng saün saøng töø chöùc neáu chính phuû coâng
nhaän Baûo Ñaïi ngay, ra ngaøy 22-2-1950.
115. Baùo Neonaùù (แนวหนา) (1950),Hoäi ñoàng boä tröôûng chöa quyeát ñònh coâng
nhaän Baûo Ñaïi nhöng hôïp taùc vôùi ñoàng minh Myõ, ra ngaøy 15-2-1950.
116. Baùo Neonaù(1950) , Myõ eùp buoäc Thaùi Lan quyeát ñònh, Boä tröôûng Pathoâm noùi
chuaån bò choáng ñoái cho toát môùi coâng nhaän Baûo Ñaïi, ra ngaøy 23-2-1950.
117. Baùo Neonaù (1982), Nguyeãn Cô Thaïch tôùi Thaùi Lan ngaøy 27 thaùng 7, oâng Sit
ñaùp traû ñeán cuøng, ra ngaøy 24 - 7 -1982
118. Baùo Neonaù(1982) , Nhaân daân tuï taäp phaûn ñoái ñuoåi Nguyeãn Cô Thaïch, ra
ngaøy 30 - 7 - 1982.
119. Baùo Neonaù (1982), Saün saøng ra luaät phaùp quaûn lyù nhöõng Vieät Nam taûn cö
khoâng cho cöôùi vôùi ngöôøi Thaùi , ra ngaøy 1 - 6 - 1982.
120. Baùo Prachachat(ประชาชาติ) (1976), Phuïc hoài quan heä Thaùi-Vieät Nam, oâng
Pichai ñi ñaøm phaùn thaùng 8, ra ngaøy 13-7-1976.
121. Baùo Prachachat(1976), Xeáp söï kieän Thaùi Lan –Vieät Nam, ra ngaøy 7-8-
1976.
122. Baùo Prachachat(1976), Thoâng caùo chung Thaùi Lan-Vieät Nam , ra ngaøy 9-8-
1976.
123. Baùo Puoângchoân (ปวงชน)(1977), Vieät Nam vôùi Thaùi Lan coøn nghi ngôø nhau,
ra ngaøy 9-11-1977.
124. Baùo Saïtcha (สัจจา)(1950), Myõ eùp buoäc Thaùi Lan coâng nhaän Baûo Ñaïi, ra
ngaøy 23-2-1950.
125. Baùo Siamrat (สยามรัฐ)(1976), Baéc Vieät Nam noùi lính Myõ laø vaán ñeà quan
troïng, ra ngaøy 2-4-1976.
126. Baùo Siamrat(1976) , Thaùi Lan seõ göûi ñoaøn ñaïi dieän ñeán thaêm Vieät Nam, ra
ngaøy 10-7-1976.
127. Baùo Siamrat(1976) , Daáu hieäu toát giöõa Thaùi Lan-Vieät Nam , ra ngaøy 13-7-
1976.
128. Baùo Siamrat(1976), Pichai cuøng ñoaøn ñaïi dieän Thaùi Lan ñi ñaøm phaùn vôùi
Vieät Nam töø hoâm tröôùc, ra ngaøy 5-8-1976.
 - 239 -

129. Baùo Siamrat(1976), Môû quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam treân cô sôû 4 nguyeân
taéc, ra ngaøy 7-8-1976.
130. Baùo Siamrat(1976) , Cuoäc ñaøm phaùn môû quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam saép
ñeán böôùc döõ doäi vaø khoâng ñaït ñöôïc keát quaû, ra ngaøy 11-8-1976.
131. Baùo Siamrat(1977), Cöïu Boä tröôûng Boä ngoaïi giao noùi chính phuû Thaùi Lan coù
con maét nhìn xa veà vieäc ñieàu chænh quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam, ra ngaøy 3-12-
1977.
132. Baùo Siamrat(1977), Ñaïi dieän Vieät Nam ñeán Thaùi Lan , ra ngaøy 14-12-1977.
133. Baùo Siamrat(1979), Neâu chieán tranh taïi Khmer, Vieät Nam xin hoaõn ñaøm
phaùn ngöôøi tò naïn, ra ngaøy 9-1-1979.
134. Baùo Siamrat(1979) , Thuû töôùng nhaéc Vieät Nam ñöøng göûi lính gaàn Thaùi Lan,
ra ngaøy 17-1-1979.
135. Baùo Siamrat (1982), Toaø phuùc thaåm quyeát ñònh trôû meänh leänh cho ñaêng kyù keát
hoân Vieät Nam, , ra ngaøy 25-9 - 1982.
136. Baùo Siamrat(1982) , Toaø aùn toái cao nhaän kieän Thaùi cöôùi Vieät Nam saün saøng
quyeát ñònh trong thaùng naøy , ra ngaøy 6 -10- 1982.
137. Baùo Sieângpuoângchoân(เสียงปวงชน) (1977), Vieät Nam vôùi Thaùi Lan seõ laøm
baïn ñeán ñaâu, ra ngaøy 31-10-1977.
138. Baùo Sieângpuoângchoân (1980) , Caû theá giôùi leân aùn Vieät Nam laán Thaùi Lan, ra ngaøy
26-6-1980.
139. Baùo Thairat(1977), Coâng boá chung Thaùi Lan-Vieät Nam, ra ngaøy 3-12-
1977.
140. Baùo Xieâmníkon (สยามนิกร)(1950), Söï coâng nhaân chính phuû Baûo Ñaïi, ra
ngaøy 12-2-1950
141. Baùo Xieâmníkon(1950) ,Vieäc tìm kieám söï thaät, ra ngaøy 15-2-1950.
142. Baùo Xieâmnikon(1950) , Khuoâng noùi khoâng neân coâng nhaän Baûo Ñaïi, , ra
ngaøy 17-2-1950.
143. Boä Ngoaïi giao , Caùn boä quaân ñoäi thu vuõ khí vaø ñaïn, thuoác suùng cuûa ngöôøi
Vieät Nam taïi Thaùi Lan ngaøy 26 -11 -1947, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi
Lan, kyù hieäu K. T. (ก. ต. )81. 4/5 soá H. (ห.) 15183/1947.
 - 240 -

144. Boä Ngoaïi giao , Chuyeän ñôøi Mr. Philip C. Jessup naêm 1950, Trung taâm löu
tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu K. T. (ก. ต.) 81. 35/21.
145. Boä Ngoaïi giao(1985), Taøi lieäu lieân quan ñeán nhöõng vaán ñeà Campuchia naêm
1979 – 1985, Boä ngoaïi giao, Baêng Coác.
146. Boä Ngoaïi giao(1997-2000), Vieäc ngoaïi giao Thaùi Lan naêm 1997-2000, Taäp
hôïp thaønh tích Boä ngoaïi giao voøng 3 naêm.
147. Boä Ngoaïi giao(2001-2003). Vieäc thöïc hieän nhieäm vuï maët ngoaïi giao cuûa
chính phuû voøng 2 naêm, thaùng 2-2001 ñeán thaùng 2-2003.
148. Boä Noäi vuï , Coâng boá coâng nhaän chính phuû Vieät Nam, Laøo vaø Khmer ngaøy
28-2-1950, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu (1) M. T. (ม. ท.)
3.1.2.10/112 soá 367 .
149. Boä toång tö leänh(1998), Lòch söû ñaáu tranh cuûa lính Thaùi Lan taïi chieán tranh
Vieät Nam, Boä toång tö leänh,Baêng Coác.
150. Thaùnaùnaên Boonwaênna (2002), Chính saùch vôùi daân Vieät Nam taûn cö cuûa
chính phuû Thoáng cheá P. Pibun Soângkham naêm 1948-1957, Luaän vaên thaïc só
Khoa lòch söû ÑH Chulaloângkon.
151. Somporn Buasak(1987), Vieäc ñieàu chænh chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi
Lan ñoái vôùi Vieät Nam, Luaän vaên thaïc só khoa ngoaïi giao ÑH Chulaloângkon.
152. Khachaêtphay Burutpat(1978), Vieät Nam taûn cö, Nxb Ñuoângkamoân, Baêng
Coác.
153. Khachaêtphay Burutpat(1988), Thaùi Lan vôùi caùc nöôùc laùng gieàng Ñoâng Döông,
Prepittaya, Baêng Coác.
154. Athit Camraêngeâc(1979), Ñoâng Döông vôùi söï an ninh cuûa Thaùi Lan taïi cuoäc
xeâmina veà “Vaán ñeà an ninh quoác gia trong quan ñieåm nhaø laõnh ñaïo Thaùi
Lan”,Vieän nghieân cöùu an ninh vaø quoác teá,ÑH Chulaloângkon,ngaøy 29-
30/3/1979.
155. Chunlasip Chinvaênnoâ (1984), Chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan ñoái vôùi cöôøng
quoác, Taøi lieäu taïi hoäi nghò chuyeân moân veà chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan, söï
thaønh coâng hay thaát baïi, trình baøy taïi ÑH Ramkhamheng, ngaøy 24-1-1984.
156. Chunlasip Chinvaênnoâ (1986), 2 thaäp kyû quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam töø söï ñoái
laäp ñeán söï hôïp taùc hieän nay, trong quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam thaäp kyû hieän
 - 241 -

taïi vaø phöông höôùng hôïp taùc trong töông lai, toå chöùc do ÑH Thaêmmasat vaø
Boâ ngoaïi giao,ngaøy 2-8-1986.
157. Chunlasip Chinvaênnoâ(1992), Chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan thaäp kyû 1980
oân taäp xem xeùt in laàn thöù hai, Trung taâm hoïc taäp quoác teá, Baêng Coác.
158. Chunlasip Chinvaênnoâ, Ngoøi noå chieán tranh Thaùi Lan- Trung Quoác- Ñoâng
Döông, Ñokya, Baêng Coác.
159. Sut Chonchôïtsin(2000), Tình theá chính trò cuûa Baûo Ñaïi töø naêm 1932 ñeán
thaùng 8 naêm 1945, Trong cuoäc hoäi nghò chuyeân moân giôùi thieäu chöông trình
thaïc só. Vaên baûn boå sung veà ñeà nghò thaønh tích chuyeân moân cuûa taäp theå giaùo
sö ngaønh lòch söû, Ñaïi hoïc Chulaloângkon ,ngaøy 8-12-2000.
160. Sut Chonchôïtsin (2001), Lòch söû Vieät Nam töø thôøi kyø thuoäc ñòa Phaùp ñeán
hieän taïi, Coâng trình phoå bieán thaønh tích chuyeân moân Khoa Ngöõ vaên Ñaïi hoïc
Chulaloângkon,Baêng Coác.
161. Peânsi Ñuùc(1984),Vieäc ngoaïi giao vôùi neàn ñoäc laäp vaø chuû quyeàn cuûa Thaùi
Lan, Chaùopraùya, Baêng Coác .
162. Hoäi ñoàng Boä tröôûng(1992),Taäp hôïp caùc ñoïc dieãn vaên cuûa Thoáng cheá Sarit
Thanarat trong voøng 3 naêm naém quyeàn haønh phaùp, Phuû Thuû töôùng, Pranakhon
(Baêng Coác).
163. Inside chính trò(2002). Moät naêm thaønh tích cuûa chính phuû Taksin
Shinawatra vôùi nhieäm vuï phuïc hoäi quoác gia, Kongbanathikan, Baêng Coác.
164. Chanvít Kaseätsiri(1976), Priñi Phanoâmyoâng vôùi chính trò Thaùi Lan, Saùch
moûng keá hoaïch giaùo trình khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên , soá 3/4 (thaùng 4-6),tr.
78-81.
165. Wiwaùt Muøngkanñi(1990), Chính saùch ngoaïi giao cuûa Hôïp chuûng quoác Myõ,
Ñaïi hoïc Chulaloângkon, Baêng Coác.
166. Sorasaêk Ngamkhachonkunkít(1989), Phong traøo Thaùi töï do vôùi söï baát ñoàng
chính trò trong nöôùc giöõa naêm 1938-1949, ÑH Chulaloângkon, Baêng Coác.
167. Ngoaïi giao thôøi kyø môùi con tim laø nhaân daân,thaùng 2-2005.
168. Ngöôøi cho phoûng vaán laø ngöôøi Vieät Nam cö truù taïi Thaùi Lan, phoûng vaán
ngaøy 2 thaùng 6 naêm 2001.
 - 242 -

169. Onanoâng Noivoâng (1998), Campuchia vôùi chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan
thôøi kyø Ñaïi töôùng Preâm Tinsulanoân, Vaên phoøng quyõ uûng hoä vieäc nghieân cöùu
chöông trình giaùo trình xaõ hoäi vaø nhaân vaên,Baêng Coác.
170. Thira Nutpieâm (1983), Thaùi Lan vôùi vaán ñeà Campuchia giaûi phaùp ôû ñaâu,
Asiaparithat, soá 4 (thaùng 1 – 3 naêm 1983).
171. Thira Nutpieâm(1988), Tình hình vôùi vai troø cuûa nöôùc cöôøng quoác,
Asiaparithat, soá 1 (thaùng 1 – thaùng 4, 1988).
172. Siroât Paksuvaên(1986), Thaønh quaû vieäc nghieân cöùu veà Sieâu cöôøng quoác vôùi
vieäc giaûm vuõ khí haït nhaân, ÑH Ramkhamheng,Baêng Coác.
173. Anan Panyarasun(1992), Vieäc ñaøm phaùn ñieàu chænh quan heä ngoaïi giao
Thaùi Lan-Vieät Nam thaäp kyû hieän taïi vaø phöông höôùng hôïp taùc trong töông
lai, Toå chöùc do ÑH Thaêmmasat vaø Boä ngoaïi giao.
174. Vimoânvaên Paùtthaùroâñoâm(1977), Chaâu AÂu sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai,
Saêkñisoâpha, Baêng Coác.
175. Priñi Phanoâmyoâng(1973), Töôûng nhôù ñeán Luoång Xaêngvonyutthaùkít,
Chuaânpim, Baêng Coác.
176. Priñi Phanoâmyoâng(1986), Cuoäc ñôøi thaêng traàm cuûa toâi vaø 21 naêm ñaõ tò naïn
taïi Coäng hoaø nhaân daân Trung Hoa, Thieân-vaên, Baêng Coác.
177. Priñi Phanoâmyoâng (2000), Priñi Phanoâmyoâng vôùi xaõ hoäi Thaùi Lan, Taäp baøi
vieát cuûa Priñi Phanoâmyoâng, Ñaïi hoïc Thaêmmasat, Baêng Coác.
178. Phimroát Phípaùtthaùnaùkoon(2001), Vai troø cuûa chính phuû vaø laõnh ñaïo chính trò
Thaùi Lan ñoái vôùi phong traøo ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp Laøo giöõa naêm 1940-
1949, Luaän vaên thaïc só Khoa lòch söû ÑH Chulaloângkon.
179. Naparat Phiravatthanakoon(2001), Chính trò noäi boä cuûa Thaùi Lan vôùi vieäc
thi haønh chính saùch kinh teá cuûa Thaùi Lan ñoái vôùi Vieät Nam naêm 1988-1997,
Luaän vaên thaïc só khoa chính trò hoïc ÑH Chulaloângkon.
180. Thoângchay Phöngkaênthai(1978), Chuû nghóa coäng saûn vaø chính saùch cuûa
chính phuû Thaùi Lan naêm 1925-1957, Luaän vaên thaïc só Khoa lòch söû ÑH
Chulaloângkon.
181. Phuû Thuû töôùng, Hoaøn toaøn ñoäc laäp Vieät Nam (lôøi dòch) ñieän tín ñaùp caùm ôn do
chính phuû Hoaøng Thöôïng coâng nhaän chính phuû Vieät Nam cuûa ngaøi Nguyeãn
Phan Long Thuû töôùng vaø Boä tröôûng Boä Ngoaïi giao ñeán ngaøi Thoáng cheá P.Pibun
 - 243 -

Soângkham (จอมพล ป. พิบล

ู สงคราม) thaùng 3-1950, Trung taâm löu tröõ quoác gia
Thaùi Lan , kyù hieäu (3) S. R. (ส.ร.) 0201. 9/11.
182. Phuû Thuû töôùng , Baùo Myanmar pheâ bình veà vieäc quy ñònh vuøng cö truù cuûa
Vieät Nam taûn cö ngaøy 29-9-1950, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù
hieäu S. R. (ส. ร.) 0201. 37. 6/11 bí maät soá N. (น. )196667/1950.
183. Phuû Thuû töôùng , Neàn Ñoäc laäp Vieät Nam ngaøy 12-9-1949, Trung taâm löu tröõ
quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu (3). S. R. (ส.ร.) 0201. 9/11 bí maät soá R. (ร.)
13685/1949.
184. Phuû Thuû töôùng , Ngaøy laøm leã möøng vieäc chieám quyeàn löïc cuûa Vieät Minh
ngaøy 15-8-1951, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan , kyù hieäu S. R. (ส. ร.)
0201. 37. 6/11.
185. Phuû Thuû töôùng , Ngöôøi Vieät Nam taûn cö taïi Thaùi Lan vaø daân Vieät Nam taûn
cö ngaøy 22 - 2 - 1946, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu (3) S. R.
(ส. ร. ) 0201. 24/1.
186. Phuû Thuû töôùng , Vieäc ra khoûi Thaùi Lan cuûa nhaø laõnh ñaïo Vieät Nam – Laøo töø
ngaøy 12-7-1951,Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu S. R. (สร.)
0201. 37. 6/11 bí maät soá J. (จ.) 6936/1951
187. Phuû Thuû töôùng , Vieäc ra khoûi Thaùi Lan cuûa nhaø laõnh ñaïo Vieät Nam – Laøo töø
do ngaøy 5-7-1951, Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu S. R. (ส.ร )
0201. 37. 6/11 bí maät soá 7500/1951.
188. Phuû Thuû töôùng ,Chuùc möøng cuûa laõnh ñaïo Vieät Nam ngaøy 1-3-1950, Trung
taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan,kyù hieäu S. R. (ส. ร.) 0201. 37. 6/11 soá
1233/1950
189. Phuû Thuû töôùng ,Cuoäc hoäi nghò laõnh ñaïo ñoaøn ñaïi söù Myõ khu vöïc Vieãn Ñoâng
taïi Baêng Coác thaùng 2 - 1950 ,Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan,kyù hieäu S.
R. (ส. ร.) 0201. 37. 4/17 soá T. (ต.) 735/1950.
 - 244 -

190. Phuû Thuû töôùng ,Thö chuùc möøng cuûa laõnh ñaïo Vieät Nam ngaøy 23-3-1950,
Trung taâm löu tröõ quoác gia Thaùi Lan, kyù hieäu S. R. (ส. ร ) 0201. 37. 6/11 soá
4311/1950
191. Woâng Poânnikon(1984), Chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan ñieåm khuùc xaï thay
ñoåi chính saùch ngoaïi giao Thaùi Lan, Baêng Coác.
192. Woâng Poânníkon(1999), Chính saùch ngoaïi giao theo mong muoán vaø ñöôøng loái,
nhaän ñònh cuûa ngaøi Priñi Phanoâmyoâng, In laàn thöù hai, Uyû ban hoaït ñoäng laøm
leã möøng 100 naêm oâng PriñiPhanoâmyoâng chính khaùch laõo thaønh, Quyõ taøi trôï
nhi ñoàng, Baêng Coác.
193. PTT(P. S), Ñaàu tö khaûo saùt daàu ôû haûi phaän Vieät Nam, Inside Vieät Nam Vol.
6 No. 1.
194. Satri Röùttharoâm(1968), Chính saùch ngoaïi giao cuûa Thaùi Lan naêm 1945-
1954, Luaän vaên thaïc só Khoa Ngoaïi giao vaø ñaïi söù ÑH Chulaloângkon.
195. Choompon Saêngkhapricha(1978-1979), Nöôùc Thaùi Lan vôùi söï ñoái laäp taïi
Ñoâng Nam AÙ, Asiaparithat, soá 2 (thaùng 20 naêm 1978 – thaùng 3 naêm 1979).
196. Chayanaên Samutvanit(1992), Soå tay ñaàu tö ôû Ñoâng Döông, Phuchatkan,
Baêng Coác.
197. Prapatson Seâvikun(2001), Chính saùch ngoaïi giao nhieàu chieàu, Siamrat
Saêpñavichan, soá 47:41 (ngaøy 9 -15/3-2001)
198. Siam söû kyù ,soá 16 (ngaøy 22 ñeán 28-11-1991), tr.1290.
199. Siam söû ky, soáù 17 (30 thaùng 10 ñeán 5 thaùng 11 naêm 1992),tr.1207.
200. Siam söû kyù ,soá 2 (ngaøy 18 – 24-8-1995),tr.925-927.
201. Siam söû kyù,soá 20 (ngaøy 13 ñeán 19-10-1995),tr.1149-1151.
202. Siamrat Sapñavichan,soá 54 (thaùng 6-10/1980)
203. Saêntòsuk Soâphoânsòrò(1997), Moät traêm naêm Priñi Phanoâmyoâng, Vieän Priñi
Phanoâmyoâng, Baêng Coác.
204. Somphoâng Sumak(1984), Söï coá gaéng cuûa caùc nöôùc trong vieäc giaûi quyeát
khuûng hoaûng Campuchia, Chulaloângkon, Baêng Coác.
205. Thanyathip Sriphana(1992), Thöông maïi Thaùi Lan – Ñoâng Döông, Vieän
Chaâu AÙ hoïc ÑH Chulaloângkon.
 - 245 -

206. Thanyathip Sriphana (1995),Quan heä Thaùi Lan-Vieät Nam trong voøng 50
naêm,Taøi lieäu boå sung taïi cuoäc xeâmina,Vieän Chaâu AÙ hoïc ÑH
Chulaloângkon,ngaøy 2-11-1995.
207. Thanyathip Sriphana (1998), Quan heä Thaùi Lan - Vieät Nam sau khi caûi caùch
kinh teá Vieät Nam, Vieän Chaâu Aù, Ñaïi hoïc Chulaloângkon.
208. Thanyathip Sriphana(1998), Khi Vieät Nam caûi caùch, Coâng ty Ñaøn Suttha,
Baêng Coác.
209. Thanyathip Sriphana (2005), Vieät kieàu ôû Thaùi Lan vôùi quan heä Thaùi Lan -
Vieät Nam, Vieän Chaâu AÙ hoïc, ÑH Chulaloângkon.
210. Suni Suthianan (2003), Vieäc phaùt trieån ñieàu haønh hôïp taùc quoác teá trong
tröôøng hôïp tìm hieåu Cuïc hôïp taùc quoác teá hôïp taùc vôùi nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi
chuû nghóa Vieät Nam, Luaän vaên thaïc só ÑH Chulaloângkon.
211. Thawi Swangpanyangkoon (2002), Phaùi vieân chính phuû Vieät Nam ñaàu tieân
ôû Thaùi Lan 56 naêm veà tröôùc, Vieät hoïc ,soá 5 (thaùng 7-10, 2002),tr. 3-7.
212. Taøi lieäu daïy moân Xaõ hoäi theá giôùi khoa hoïc chính trò,Tröôøng Ñaïi hoïc
Sukhoåthaithaêmmathiraùt(1986), Baêng Coác.
213. Suvít Thiraùxatvat(2000), Lòch söû Laøo naêm 1779-1957, Thiraù, Baêng Coác.
214. Khieân Thiravit (1983), Cöôøng quoác vôùi söï ñoái laäp taïi Ñoâng Döông,
Asiaparithat, soá 4 (thaùng 1 – 3 naêm 1983).
215. Khieân Thiravit (1984), Quan heä tay ba giöõa Trung Quoác, Lieân Xoâ vaø Vieät
Nam, Asiaparithat,soá 5 (thaùng 9 – 12 naêm 1984).
216. Khieân Thiravit(1999), Vieät Nam:Xaõ hoäi, Kinh teá, An ninh, Chính trò vaø
Ngoaïi giao, Vieän nghieân cöùu Chaâu AÙ ,Baêng Coác.
217. Töø ñieån Thaùi Lan(1999),Cha-bap-ban-ñit-tha-ya-sa-pha,Baêng Coác.
218. Chulaporn Uaraksakul(1989), Tröôøng hôïp Mayaguez tim hieåu veà vieäc quyeát
ñònh chính saùch trong tình traïng khuûng hoaûng, Luaän vaên khoa hoïc chính trò
ÑH Chulaloângkon.
219. Suùthachay Yímpraïxôït(1989), Phong traøo chính trò ñeå choáng ñoái chính phuû
Thoáng cheá P. Pibun Soângkham naêm 1948-1957, Luaän vaên thaïc só Khoa lòch
söû ÑH Chulaloângkon.
220. Vatcharin Yoângsiri(1993), Campuchia (1993/2536), Taïp chí Chaâu AÙ haøng naêm.
PHUÏ LUÏC
1

1
2

2
3

3
4

4
 5

PHUÏ LUÏC III :

5
 6

PHUÏ LUÏC IV

6
 7

PHUÏ LUÏC V :
THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN ANAN PANYARASUN ÑAÕ HOÄI ÑAØM VÔÙI CHUÛ TÒCH
HÑBT VOÕ VAÊN KIEÄT TAÏI NHAØ KHAÙCH CHÍNH PHUÛ ÔÛ BAÊNG COÁC (THAÙI
LAN) NGAØY 28-10-1991.
(Nguoàn : Baùo Nhaân daân, ngaøy 28-10-1991)

7
 8

PHUÏ LUÏC VI :
CHUÛ TÒCH HÑBT VOÕ VAÊN KIEÄT TIEÁP NGOAÏI TRÖÔÛNG THAÙI LAN ASA
(ARSA) SARASIN
(Nguoàn : Taïp chí quan heä quoác teá, soá 10 -1991)

8
 9

PHUÏ LUÏC VII :

THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN NGAØI CHAVALIT YOÂNG CHAY YUT (CHAO-VA-
LÍT DOÂNG-CHAI-DUÙT) THAÊM HÖÕU NGHÒ CHÍNH THÖÙC VIEÄT NAM
(Nguoàn : Baùo Saøi Goøn Giaûi Phoùng, ngaøy 30-3-1997)

9
 10

PHUÏ LUÏC VIII :

THAÙI TÖÛ THAÙI LAN MA-HAÛ-VA-CHI-RA-LOÂNG-CON THAÊM HÖÕU
NGHÒ CHÍNH THÖÙC VIEÄT NAM
(Nguoàn : Baùo Saøi Goøn Giaûi Phoùng, ngaøy 6-9-1997)

10
 11

PHUÏ LUÏC IX :
THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN XUOÂN LICPHAY GAËP GÔÕ VAØ ÑAØM PHAÙN VÔÙI CHUÛ
TÒCH NÖÔÙC VIEÄT NAM TRAÀN ÑÖÙC LÖÔNG TAÏI PRA-TI-NANG BO-ROM-
PHI-MAN (BAÊNG COÁC) NGAØY 7-7-1998.
(Nguoàn : Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (1997 – 2000), Vieäc ngoaïi giao Thaùi Lan naêm
1997 – 2000, Taäp hôïp thaønh tích Boä Ngoaïi giao voøng 3 naêm)

11
 12

PHUÏ LUÏC X :
THUÛ TÖÔÙNG VIEÄT NAM PHAN VAÊN KHAÛI DUYEÄT BINH TRONG NGHI
THÖÙC ÑOÙN TIEÁP TAÏI TOØA NHAØ CHÍNH PHUÛ TRONG CHUYEÁN VIEÁNG
THAÊM THAÙI LAN TÖØ NGAØY 9-12/5/2000.
(Nguoàn : Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (1997 – 2000), Vieäc ngoaïi giao Thaùi Lan naêm
1997 – 2000, Taäp hôïp thaønh tích Boä Ngoaïi giao voøng 3 naêm)

12
 13

PHUÏ LUÏC XI :
BOÄ TRÖÔÛNG NGOAÏI GIAO VIEÄT NAM, NGUYEÃN DY NIEÂN SAU KHI KYÙ
THOÛA THUAÄN MIEÃN HOÄ CHIEÁU PHOÅ THOÂNG TAÏI TOØA NHAØ CHÍNH PHUÛ
THAÙI LAN NGAØY 9-5-2000.
(Nguoàn : Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (1997 – 2000), Vieäc ngoaïi giao Thaùi Lan naêm
1997 – 2000, Taäp hôïp thaønh tích Boä Ngoaïi giao voøng 3 naêm)

13
 14

PHUÏ LUÏC XII :

THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN TAKSIN SHINAWATRA GAËP GÔÕ CHUÛ TÒCH NÖÔÙC
VIEÄT NAM TRAÀN ÑÖÙC LÖÔNG, NGAØY 25-04-2001
(Nguoàn : Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (2005), Ngoaïi giao thôøi kyø môùi con tim laø nhaân
daân thaùng 02-2005).

14
 15

PHUÏ LUÏC XIII :

THUÛ TÖÔÙNG VIEÄT NAM PHAN VAÊN KHAÛI DAÃN THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN
TAKSIN SHINAWATRA THAM QUAN PHOÁ COÅ HOÄI AN, NHAÂN DÒP THUÛ
TÖÔÙNG THAÙI LAN SANG THAM DÖÏ HOÄI NGHÒ LIEÂN HOÄI ÑOÀNG BOÄ
TRÖÔÛNG THAÙI LAN – VIEÄT NAM LAÀN THÖÙ NHAÁT NGAØY 20-02-2004
(Nguoàn : Boä Ngoaïi giao Thaùi Lan (2005), Ngoaïi giao thôøi kyø môùi con tim laø nhaân
daân thaùng 02-2005)

15
 16

PHUÏ LUÏC XIV :

THUÛ TÖÔÙNG THAÙI LAN TAKSIN SHINAWATRA VAØ THUÛ TÖÔÙNG
VIEÄT NAM PHAN VAÊN KHAÛI GAËP GÔÕ TRONG NGAØY KHAÙNH THAØNH
LAØNG HÖÕU NGHÒ THAÙI LAN – VIEÄT NAM TAÏI LAØNG NACHOÏC, TÆNH
NAKHONPHANOÂM NGAØY 21-02-2004.
(Nguoàn : Thanyathip Sriphana (2005), Vieät kieàu ôû Thaùi Lan vôùi quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam, Vieän Chaâu AÙ hoïc, ÑH Chulaloângkon)

16
 17

PHUÏ LUÏC XV :
THUÛ TÖÔÙNG VIEÄT NAM PHAN VAÊN KHAÛI ÑOÏC DIEÃN VAÊN KHAÙNH
THAØNH LAØNG HÖÕU NGHÒ THAÙI LAN – VIEÄT NAM TAÏI LAØNG
NACHOÏC, TÆNH NAKHONPHANOÂM NGAØY 21-02-2004.
(Nguoàn : Thanyathip Sriphan (2005), Vieät Kieàu ôû Thaùi Lan vôùi quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam, Vieän Chaâu AÙ hoïc, ÑH Chulaloângkon)

17
 18

PHUÏ LUÏC XVI :

VIEÄT KIEÀU THAÙI ÑEÁN THAM GIA LEÃ KHAÙNH THAØNH LAØNG HÖÕU
NGHÒ THAÙI LAN – VIEÄT NAM TAÏI LAØNG NACHOÏC, TÆNH
NAKHONPHANOÂM NGAØY 21-02-2004.
(Nguoàn : Thanyathip Sriphana (2005), Vieät kieàu ôû Thaùi Lan vôùi quan heä
Thaùi Lan – Vieät Nam, Vieän Chaâu AÙ hoïc , ÑH Chulaloângkon)

18
 19

PHUÏ LUÏC XVII

Quan heä thöông maïi Thaùi Lan – Vieät Nam
Baûng 1: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø 1986-1990:
Naêm 1986 1987 1988 1989 1990
Toång kim ngaïch 4,7 7,5 13,0 63,6 114,7
Möùc taêng tröôûng % 59,6 73,3 389,2 80,3
Nguoàn : Boä Thöông maïi ( Nguyeãn Töông Lai, Quan heä Vieät Nam – Thaùi Lan
trong nhöõng naêm 90,Khoa hoïc xaõ hoäi,Haø Noäi, tr.167)
Baûng 2: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø 1991-1995
(Ñôn vò tính: Trieäu USD)
Naêm 1991 1992 1993 1994 1995
Toång kim ngaïch 138,57 157,1 200,5 293,8 513,1
Xuaát khaåu 22,37 77 115,9 254,7 470
Nhaäp khaåu 116,20 80,1 84,6 39,1 43,1

Caùn caân xuaát nhaäp khaåu - 93,83 - 3,1 +31,3 +215,6 +426,9
Nguoàn : Haûi quan Thaùi Lan - Cuïc Thöông maïi quoác teá - Boä Taøi Chính.
Baûng 3: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø 1996-2001
(Ñôn vò tính : Trieäu USD)
Naêm 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Toång kim ngaïch 653,17 749,14 968,93 868,99 1201,84 1.124,31
Xuaát khaåu 586,54 568,07 673,67 556,26 868,99 801,54
Nhaäp khaåu 66,63 191,07 295,26 312,73 388,90 322,77
Caùn caân xuaát nhaäp khaåu +519,91 +377,0 +378,41 +243,53 +480,09 +487,77
Möùc taêng tröôûng 28,3% 16,2% 27,6% -10,3% 38,3% -9,1%
Nguoàn : Haûi quan Vieät Nam, Haø Noäi 2002. (Vuõ Döông Ninh (chuû bieân) (2004),Vieät
Nam – ASEAN : quan heä ña phöông vaø song phöông, Chính trò quoác gia, Haø Noäi, tr. 317)

19
 20

Baûng 4: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Thaùi Lan – Vieät Nam thôøi kyø 2002-2005
(Ñôn vò tính : Trieäu USD)
Naêm 2002 2003 2004 2005
Toång kim ngaïch 2.752,6 3.250,9 4.216,4 5.108,7
Xuaát khaåu 2.525,3 2.915,5 3.698,3 4.329,0
Nhaäp khaåu 227,3 335,4 518,1 779,7
Caùn caân xuaát nhaäp khaåu +2.298,0 +2.580,1 +3180,2 +3.549,3
Nguoàn : Toång cuïc Haûi quan Vieät Nam, 2007

20