BOÄ TAØI NGUYEÂN VAØ MOÂI TRÖÔØNG

BAÙO CAÙO MOÂI TRÖÔØNG QUOÁC GIA 2008

MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

VIEÄT NAM

HAØ NOÄI - 2008

DANH SAÙCH NHÖÕNG NGÖÔØI THAM GIA BIEÂN SOAÏN BAÙO CAÙO MOÂI TRÖÔØNG QUOÁC GIA 2008
“MOÂI TRÖÔØNG LAØNG nghEÀ VIEÄT NAM”

TAÄP THEÅ CHÆ ÑAÏO:

TS. Phaïm Khoâi Nguyeân, Boä tröôûng Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
TS. Nguyeãn Xuaân Cöôøng, Thöù tröôûng Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
TS. Traàn Hoàng Haø, Nguyeân Thöù tröôûng Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
PGS.TS. Buøi Caùch Tuyeán, Phoù Toång cuïc tröôûng phuï traùch Toång cuïc Moâi tröôøng
TS. Leâ Keá Sôn, Phoù Toång cuïc tröôûng Toång cuïc Moâi tröôøng

TOÅ THÖ KYÙ:

TS. Hoaøng Döông Tuøng, KS. Nguyeãn Vaên Thuøy, ThS. Leâ Hoaøng Anh,
CN. Nguyeãn Thò Nguyeät AÙnh, KS. Phaïm Quang Hieáu, CN. Maïc Thò Minh Traø,
ThS. Löông Hoaøng Tuøng, CN. Nguyeãn Hoàng Haïnh – Toång cuïc Moâi tröôøng

THAM GIA BIEÂN TAÄP, BIEÂN SOAÏN:

ThS. Döông Thanh An, ThS. Nguyeãn Hoaøng AÙnh, ThS. Traàn Thò Leä Anh, ThS.
Nguyeãn Hoøa Bình, ThS. Leâ Thanh Bình, TS. Mai Thanh Dung, ThS. Hoaøng Minh
Ñaïo, ThS. Vuõ Ñình Hieáu, TS. Traàn Theá Loaõn, TS. Ñaëng Vaên Lôïi, CN. Nguyeãn
Coâng Quang, ThS. Hoaøng Minh Sôn, KS. Ñoã Thanh Thuûy, TS. Hoaøng Vaên Thöùc,
ThS. Phuøng Vaên Vui – Toång cuïc Moâi tröôøng.
GS.TS. Ñaëng Kim Chi, GS.TSKH. Phaïm Ngoïc Ñaêng, ThS. Leâ Minh Ñöùc, PGS.TS.
Töôûng Thò Hoäi, TS. Nguyeãn Thò Quyønh Höông, ThS. Nguyeãn Trinh Höông, TS. An
Vaên Khanh, TS. Nguyeãn Thaêng Long, ThS. Cuø Hoaøi Nam, PGS.TS. Traàn Hieáu Nhueä,
ThS. Nguyeãn Thuùy Quyønh, PGS.TS. Nguyeãn Thò Sôn, TS. Nguyeãn Ngoïc Sinh, TS.
Phuøng Chí Syõ, TS. Trònh Thaønh, KS. Döông Thò Tô, TS. Nguyeãn Hoaøng Yeán.

ÑOÙNG GOÙP YÙ KIEÁN VAØ CUNG CAÁP SOÁ LIEÄU CHO BAÙO CAÙO:
Caùc ñôn vò trong Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng;
Boä Coâng thöông, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu
tö, Boä Xaây döïng, Boä Y teá, Toång cuïc Thoáng keâ;
Hieäp hoäi Phaùt trieån laøng ngheà Vieät Nam, Lieân minh Hôïp taùc xaõ Vieät Nam;
Caùc Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng caùc tænh, thaønh phoá: Baéc Giang, Baéc Ninh, Haø
Noäi, Haø Nam, Haûi Döông, Höng Yeân, Laâm Ñoàng, Thaùi Bình, Thanh Hoùa, Thöøa
Thieân - Hueá, Bình Döông, Baïc Lieâu, Beán Tre, Tieàn Giang.

TOÅ CHÖÙC QUOÁC TEÁ:

Hôïp phaàn Kieåm soaùt oâ nhieãm caùc khu vöïc ñoâng daân ngheøo (PCDA/DANIDA):
Miles Burton, Lenart Emborg.

iii
 Muïc luïc

MUÏC LUÏC
Trang

Danh muïc Khung ................................................................................................................x

Danh muïc Hình..................................................................................................................xi
Danh muïc Baûng ................................................................................................................xii
Danh muïc Bieåu ñoà ..........................................................................................................xiii
Danh muïc chöõ vieát taét ....................................................................................................xvi

Lôøi noùi ñaàu ......................................................................................................................xix

Trích yeáu ..........................................................................................................................xxi

Chöông 1. TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

1. 1. Lòch söû phaùt trieån vaø phaân loaïi laøng ngheà Vieät Nam ..........................................3
1.1.1. Lòch söû phaùt trieån caùc laøng ngheà Vieät Nam ................................................3
1.1.2. Phaân loaïi vaø ñaëc tröng saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà ..................................8
1.2. Vai troø cuûa laøng ngheà trong söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ..................................9
1.2.1. Chuû tröông phaùt trieån laøng ngheà....................................................................9
1.2.2. Laøng ngheà vôùi söï phaùt trieån cô sôû haï taàng kyõ thuaät noâng thoân ..............10
1.2.3. Laøng ngheà vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû noâng thoân ........................................11
1.2.4. Laøng ngheà truyeàn thoáng vaø hoaït ñoäng phaùt trieån du lòch ......................12
1.3. Nhöõng toàn taïi trong quaù trình phaùt trieån laøng ngheà taùc ñoäng tôùi moâi tröôøng ........14
1.4. Xu theá phaùt trieån laøng ngheà ñeán naêm 2015 ..........................................................15

Chöông 2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

2.1. Toång quan oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà ..........................................................21
2.2. Moâi tröôøng khoâng khí taïi caùc laøng ngheà ..............................................................23
2.2.1. Ñaëc tröng khí thaûi ôû caùc laøng ngheà ............................................................23

v
 Muïc luïc

2.2.2. Ñaëc tröng oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc laøng ngheà........................................24
2.2.2.1. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: oâ nhieãm khoâng khí dieãn ra khaù naëng neà ......24
2.2.2.2. Caùc laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng vaø khai thaùc ñaù:
oâ nhieãm khoâng khí dieãn ra phoå bieán ......................................................24
2.2.2.3. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå:
oâ nhieãm khoâng khí ñaëc tröng do söï phaân huyû caùc chaát höõu cô ............25
2.2.2.4. Caùc laøng ngheà öôm tô, deät vaûi vaø thuoäc da: oâ nhieãm khoâng khí cuïc boä ......26
2.2.2.5. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä, theâu ren: oâ nhieãm khoâng khí thöôøng
chæ xaûy ra taïi moät soá laøng ngheà cheá taùc ñaù vaø saûn xuaát maây tre ñan ..26
2.3. Moâi tröôøng nöôùc (nöôùc maët vaø nöôùc döôùi ñaát) taïi caùc laøng ngheà ....................26
2.3.1. Ñaëc tröng nöôùc thaûi saûn xuaát ôû caùc laøng ngheà ..........................................26
2.3.1.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi
vaø gieát moå: khoái löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát lôùn vôùi thaûi löôïng
caùc chaát oâ nhieãm höõu cô cao ....................................................................27
2.3.1.2. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô, thuoäc da: nöôùc thaûi saûn xuaát
coù ñoä maøu cao, chöùa nhieàu hoaù chaát ......................................................28
2.3.1.3. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: nöôùc thaûi saûn xuaát chöùa nhieàu
hoaù chaát ñoäc haïi ........................................................................................29
2.3.1.4. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä: nöôùc thaûi saûn xuaát taïi moät soá
laøng ngheà sôn maøi vaø maây tre ñan coù thaûi löôïng caùc chaát gaây
oâ nhieãm cao ................................................................................................30
2.3.2. Ñaëc tröng oâ nhieãm nöôùc maët soâng, hoà ôû caùc laøng ngheà ..........................30
2.3.2.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, ..chaên nuoâi vaø gieát moå:
nöôùc maët bò oâ nhieãm höõu cô nghieâm troïng..............................................30
2.3.2.2. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô vaø thuoäc da: nöôùc maët bò oâ nhieãm
höõu cô naëng ................................................................................................31
2.3.2.3. Caùc laøng ngheà thuû coâng, myõ ngheä: nöôùc maët bò oâ nhieãm
ôû moät soá laøng ngheà maây tre ñan ..............................................................31
2.3.3. Ñaëc tröng oâ nhieãm nöôùc döôùi ñaát taàng noâng ôû caùc laøng ngheà ................32
2.3.3.1. Moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi,
gieát moå vaø laøng ngheà öôm tô, deät vaûi, thuoäc da: nöôùc döôùi ñaát
taàng noâng ñaõ coù daáu hieäu oâ nhieãm ..........................................................32
2.3.3.2. Haàu heát caùc laøng ngheà thuû coâng, myõ ngheä vaø theâu ren:
nöôùc döôùi ñaát taàng noâng chöa bò oâ nhieãm ..............................................32
2.4. Chaát thaûi raén taïi caùc laøng ngheà ............................................................................ 32
2.4.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå:
chaát thaûi raén giaàu chaát höõu cô deã bò phaân huyû sinh hoïc ..................................33

vi
 Muïc luïc

2.4.2. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: chaát thaûi raén vôùi thaønh phaàn
phöùc taïp, khoù phaân huyû ..........................................................................................33
2.4.3. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô vaø thuoäc da: chaát thaûi raén cuûa laøng
ngheà thuoäc da vaø may gia coâng ñoà da coù thaønh phaàn khoù phaân huyû....34
2.4.4. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä: chaát thaûi raén khoâng nhieàu
vaø ñöôïc taän thu ..............................................................................................34
2.5. Döï baùo xu theá oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà ......................................................34
2.5.1. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm chính ................................................34
2.5.1.1. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm chính thaûi ra moâi tröôøng
khoâng khí......................................................................................................34
2.5.1.2. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm chính thaûi ra moâi tröôøng nöôùc ..35
2.5.1.3. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát thaûi raén ................................................36
2.5.2. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm trong moâi tröôøng khoâng khí vaø nöôùc ................36
2.5.2.1. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm trong moâi tröôøng khoâng khí ............................36
2.5.2.2. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc ..............................................37

Chöông 3. TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

ÑEÁN SÖÙC KHOÛE COÄNG ÑOÀNG, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI

3.1. Beänh taät gia taêng, tuoåi thoï ngöôøi daân suy giaûm taïi caùc laøng ngheà oâ nhieãm ........41
3.1.1. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu
gaây taùc haïi nghieâm troïng nhaát tôùi söùc khoûe coäng ñoàng ..........................43
3.1.2. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng
taïi laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå ......45
3.1.3. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng
taïi laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô, thuoäc da ..............................................47
3.1.4. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng
taïi laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng vaø khai thaùc ñaù ......................48
3.1.5. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng
taïi laøng ngheà thuû coâng, myõ ngheä ................................................................49
3.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà gaây toån thaát ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá ......................49
3.2.1. Gia taêng chi phí chaêm soùc söùc khoûe vaø “gaùnh naëng beänh taät” ..............50
3.2.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà gaây taùc haïi ñeán caùc hoaït ñoäng kinh teá........51
3.3. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà laøm naûy sinh xung ñoät moâi tröôøng..................52

vii
 Muïc luïc

Chöông 4. QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
4.1. Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät BVMT laøng ngheà coøn thieáu vaø chöa cuï theå ................60
4.2. Chöùc naêng, nhieäm vuï veà BVMT laøng ngheà cuûa caùc caáp quaûn lyù
(Boä, ngaønh vaø ñòa phöông) chöa roõ raøng ..............................................................61
4.3. Coâng taùc quy hoaïch caùc khu/cuïm coâng nghieäp taäp trung cho laøng ngheà
coøn nhieàu vaán ñeà toàn taïi ........................................................................................63
4.4. Toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà coøn yeáu
vaø chöa phaùt huy hieäu quaû ....................................................................................63
4.4.1. Hieäu löïc thöïc thi phaùp luaät coøn yeáu keùm ..................................................63
4.4.2. Caùc coâng cuï kinh teá chöa ñöôïc trieån khai..................................................64
4.4.3. Phoå bieán thoâng tin, naâng cao nhaän thöùc baûo veä moâi tröôøng
cho coäng ñoàng laøng ngheà chöa ñöôïc chuù troïng ........................................64
4.5. Nhaân löïc, taøi chính vaø coâng ngheä cho BVMT laøng ngheà khoâng ñaùp öùng
nhu caàu ......................................................................................................................65
4.6. Chöa huy ñoäng ñöôïc ñaày ñuû caùc nguoàn löïc xaõ hoäi trong BVMT laøng ngheà ......66

CHÖÔNG 5. GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

5.1. Hoaøn thieän theå cheá, taêng cöôøng toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät veà
BVMT laøng ngheà ......................................................................................................72
5.1.1. Tieáp tuïc hoaøn chænh heä thoáng chính saùch,
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà ..................................72
5.1.2. Hoaøn thieän boä maùy quaûn lyù moâi tröôøng caáp phöôøng, xaõ, thò traán ..........75
5.1.3. Taêng cöôøng toå chöùc thöïc thi phaùp luaät BVMT laøng ngheà ........................78
5.2. Quy hoaïch khoâng gian laøng ngheà gaén vôùi BVMT ................................................79
5.3. Giaûi phaùp ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñang hoaït ñoäng................................................80
5.3.1. Taêng cöôøng maïnh meõ coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà ........80
5.3.2. Taêng cöôøng aùp duïng caùc coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi laøng ngheà ..............80
5.4. Giaûi phaùp ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñang bò oâ nhieãm nghieâm troïng......................81
5.4.1. Khaån tröông xöû lyù moâi tröôøng trong caùc laøng ngheà
ñaõ coù trong danh saùch Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg ................................81
5.4.2. Phaùt hieän vaø xöû lyù tröôøng hôïp phaùp sinh caùc laøng ngheà
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng................................................................................83
5.4.3. Xöû lyù caùc khu vöïc bò oâ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng
cuûa caùc laøng ngheà..........................................................................................83

viii
 Muïc luïc

5.5. Moät soá giaûi phaùp khuyeán khích..............................................................................83

5.5.1. Khuyeán khích aùp duïng saûn xuaát saïch hôn, caùc coâng ngheä giaûm thieåu
oâ nhieãm moâi tröôøng, xöû lyù caùc chaát thaûi laøng ngheà ......................................83
5.5.2. Khuyeán khích vieäc xaõ hoäi hoùa coâng taùc BVMT laøng ngheà ......................85
5.5.3. Khuyeán khích taêng cöôøng vaø ña daïng hoùa ñaàu tö taøi chính
cho BVMT laøng ngheà ....................................................................................86
5.6. Moät soá giaûi phaùp haïn cheá vaø nghieâm caám ..........................................................87

Keát luaän vaø Kieán nghò......................................................................................................89

Taøi lieäu tham khaûo ..........................................................................................................91

ix
 Danh muïc khung

DANH MUÏC KHUNG

Chöông 1. TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
Khung 1.1. Tieâu chí coâng nhaän ngheà truyeàn thoáng, laøng ngheà,
laøng ngheà truyeàn thoáng ................................................................................4
Khung 1.2. Söï hình thaønh laøng ngheà môùi ......................................................................5
Khung 1.3. Ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät cho caùc laøng ngheà,
cuïm cô sôû ngaønh ngheà noâng thoân..............................................................10
Khung 1.4. Vai troø cuûa laøng ngheà trong phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ........................11
Khung 1.5. Söï phaùt trieån veà quy moâ cuûa moät soá laøng ngheà trong nhöõng naêm gaàn ñaây 12
Khung 1.6. Ñoùng goùp ngaân saùch cuûa caùc laøng ngheà tænh Haø Nam............................12
Khung 1.7. Laøng ngheà truyeàn thoáng - taøi nguyeân du lòch nhaân vaên
coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng ..................................................................13
Khung 1.8. Laøng ngheà gaén vôùi du lòch taïi Haø Taây (tröôùc ñaây)..................................13
Khung 1.9. Caùc yeáu toá chính taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån cuûa laøng ngheà ................16

Chöông 2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Khung 2.1. Laøng ngheà Haø Noäi vaø vaán ñeà moâi tröôøng nöôùc ......................................27
Khung 2.2. Nöôùc thaûi laøng ngheà taùi cheá giaáy vaø vaán ñeà moâi tröôøng ......................29
Khung 2.3. Chaát thaûi raén cuûa caùc laøng ngheà Haø Noäi ..................................................32

Chöông 3. TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ ÑEÁN
SÖÙC KHOÛE COÄNG ÑOÀNG, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI
Khung 3.1. Taùc haïi do oâ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí
Toáng Xaù (Nam Ñònh) tôùi söùc khoûe coäng ñoàng ..........................................43
Khung 3.2. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi caùc laøng ngheà taùi cheá kim loaïi
tính treân toång soá ngöôøi ñeán khaùm chöõa beänh taïi ñòa phöông ..............44
Khung 3.3. OÂ nhieãm moâi tröôøng vaø beänh taät taïi laøng ngheà Döông OÅ (Baéc Ninh) ........45
Khung 3.4. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi caùc laøng cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm tính treân toång soá ngöôøi ñeán khaùm chöõa beänh taïi ñòa phöông..........46
Khung 3.5. Tình hình beänh taät taïi laøng ngheà sôn maøi Haï Thaùi (Haø Taây) ..............49
Khung 3.6. OÂ nhieãm moâi tröôøng gaây aûnh höôûng tôùi du lòch laøng ngheà Haø Taây......51
Khung 3.7. OÂ nhieãm taïi laøng ngheà deät Döông Noäi (Haø Noäi)
gaây aûnh höôûng ñeán saûn xuaát noâng nghieäp ..............................................52

x
 Danh muïc khung

Khung 3.8. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi moät soá laøng ngheà gaây aûnh höôûng ñeán
saûn xuaát noâng nghieäp ..................................................................................52
Khung 3.9. Maâu thuaãn giöõa caùc nhoùm daân cö
taïi moät soá laøng ngheà Ñoàng baèng soâng Hoàng ............................................53
Khung 3.10. Maâu thuaãn moâi tröôøng giöõa xaõ Taân Hoøa vaø xaõ Tieân Phöông................53
Khung 3.11. Maâu thuaãn giöõa hoaït ñoäng saûn xuaát vaø myõ quan, vaên hoùa
taïi laøng ngheà saûn xuaát chæ xô döøa (Moû Caøy, Beán Tre) ..........................54
Khung 3.12. Suy nghó vaø höôùng löïa choïn cuûa ngöôøi laøm ngheà ngöôøi bò aûnh höôûng............54

Chöông 4. QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
Khung 4.1. Noäi dung BVMT laøng ngheà cuûa moät soá vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ......58
Khung 4.2. Moät soá vaên baûn cuûa caùc tænh/thaønh phoá ..................................................59
Khung 4.3. Phaân coâng traùch nhieäm cuûa Boä NN&PTNT, Boä Coâng thöông
vaø Boä TN&MT trong phaùt trieån laøng ngheà ................................................62
Khung 4.4. Tình hình trieån khai moät soá vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà laøng ngheà..........63

Chöông 5. GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Khung 5.1. Moät soá ñeà xuaát lieân quan ñeán xaây döïng vaên baûn
quy phaïm phaùp luaät chuyeân bieät veà BVMT laøng ngheà ..........................73
Khung 5.2. Ñeà xuaát moät soá quy ñònh veà veä sinh moâi tröôøng laøng ngheà ..................74
Khung 5.3. Moät soá giaûi phaùp coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi ............................................81
Khung 5.4. Saûn xuaát saïch hôn ......................................................................................84
Khung 5.5. Höôùng daãn nhöõng noäi dung chính cuûa höông öôùc ..................................85

DANH MUÏC HÌNH

Chöông 1. TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
Hình 1.1. Hieän traïng phaân boá caùc laøng ngheà nöôùc ta................................................6
Hình 1.2. Hieän traïng phaân boá caùc laøng ngheà theo caùc nhoùm ngaønh ngheà ............7

Chöông 5. GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Hình 5.1. Cô caáu heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng caáp xaõ............................................75

xi
 Danh muïc baûng

DANH MUÏC BAÛNG

Chöông 1. TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Baûng 1.1. Trình ñoä kyõ thuaät ôû caùc laøng ngheà ............................................................14
Baûng 1.2. Caùc xu theá phaùt trieån chính cuûa laøng ngheà Vieät Nam ñeán 2015 ..........16

Chöông 2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Baûng 2.1. Ñaëc tröng oâ nhieãm töø saûn xuaát cuûa moät soá loaïi hình laøng ngheà ............22
Baûng 2.2. Thaûi löôïng oâ nhieãm do ñoát than taïi laøng ngheà taùi cheá ........................23
Baûng 2.3. Thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi
cuûa moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm ........................27
Baûng 2.4. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc thaûi moät soá laøng ngheà
saûn xuaát löông thöïc, thöïc phaåm (MPN/100 ml) ......................................28
Baûng 2.5. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc maët moät soá laøng ngheà cheá bieán
löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå ........................................31
Baûng 2.6. Nhu caàu nhieân lieäu vaø taûi löôïng xæ cuûa moät soá laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm ................................................................33
Baûng 2.7. Thaønh phaàn vaø khoái löôïng baõ thaûi töø saûn xuaát tinh boät
taïi laøng ngheà Döông Lieãu ..........................................................................33

Chöông 3. TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

ÑEÁN SÖÙC KHOÛE COÄNG ÑOÀNG, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI
Baûng 3.1. Thöïc traïng beänh taät taïi laøng ngheà öôm tô Ñoâng Yeân (Quaûng Nam) ....48
Baûng 3.2. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi laøng ngheà deät luïa Vaïn Phuùc (Haø Noäi)..48
Baûng 3.3. Tyû leä beänh taät taïi laøng ngheà ñaù myõ ngheä Non Nöôùc (Ñaø Naüng)
tính treân toång soá daân cuûa khu vöïc ............................................................49

Chöông 5. GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Baûng 5.1. Phaân coâng chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa caùc toå chöùc caù nhaân
trong quaûn lyù moâi tröôøng laøng ngheà..........................................................76
Baûng 5.2. Moâ hình quy hoaïch cho laøng ngheà deät nhuoäm ........................................80
Baûng 5.3. Danh saùch laøng ngheà gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng
theo Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg..............................................................82
Baûng 5.4. Caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn cho laøng ngheà taùi cheá kim loaïi ........84

xii
 Danh muïc
bieåu ñoà

DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ

Chöông 1. TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Bieåu ñoà 1.1. Phaân loaïi laøng ngheà Vieät Nam theo ngaønh ngheà saûn xuaát ..................8
Bieåu ñoà 1.2. Tyû leä caùc laøng ngheà coù caùc dòch vuï xaõ hoäi
trong toång soá caùc laøng ngheà ñöôïc khaûo saùt ..........................................10
Bieåu ñoà 1.3. Kim ngaïch xuaát khaåu töø caùc saûn phaåm laøng ngheà cuûa Vieät Nam ....11
Bieåu ñoà 1.4. Döï ñoaùn soá löôïng laøng ngheà khu vöïc ÑBSH ñeán naêm 2015 ..............17

Chöông 2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Bieåu ñoà 2.1. Haøm löôïng buïi vaø SO2 trong khoâng khí taïi laøng ngheà
cheá bieán kim loaïi ....................................................................................24
Bieåu ñoà 2.2. Haøm löôïng buïi trong khoâng khí laøng ngheà cheá bieán nhöïa ................24
Bieåu ñoà 2.3. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong khoâng khí laøng ngheà
vaät lieäu xaây döïng ....................................................................................25
Bieåu ñoà 2.4. Haøm löôïng SO2 vaø NO2 trong khoâng khí ôû moät soá laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå ........................25
Bieåu ñoà 2.5. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong khoâng khí
taïi moät soá laøng ngheà deät nhuoäm ..........................................................26
Bieåu ñoà 2.6. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong khoâng khí cuûa moät soá laøng ngheà
thuû coâng myõ ngheä....................................................................................26
Bieåu ñoà 2.7. Löu löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa moät soá laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå ........................27
Bieåu ñoà 2.8. Haøm löôïng BOD5, COD vaø SS trong nöôùc thaûi moät soá
laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå ......27
Bieåu ñoà 2.9. Löu löôïng nöôùc thaûi moät soá laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô ..............28
Bieåu ñoà 2.10. Haøm löôïng COD, BOD5 vaø SS trong nöôùc thaûi moät soá cô sôû
laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô, deät vaûi ................................................28
Bieåu ñoà 2.11. Haøm löôïng moät soá kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi laøng ngheà kim khí ....29
Bieåu ñoà 2.12. Haøm löôïng moät soá thoâng soá oâ nhieãm trong nöôùc thaûi saûn xuaát
laøng ngheà taùi cheá giaáy ............................................................................29

xiii
 Danh muïc
bieåu ñoà

Bieåu ñoà 2.13. Haøm löôïng COD, BOD5, SS vaø ñoä maøu trong nöôùc thaûi saûn xuaát
sôn maøi vaø maây tre ñan..........................................................................30
Bieåu ñoà 2.14. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong nöôùc maët laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå ....................30
Bieåu ñoà 2.15. Haøm löôïng COD, BOD5 trong nöôùc maët laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô 31
Bieåu ñoà 2.16. Haøm löôïng BOD5 vaø COD trong nöôùc maët taïi moät soá
laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä ................................................................31
Bieåu ñoà 2.17. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc döôùi ñaát taàng noâng moät soá laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå vaø laøng ngheà
öôm tô, deät vaûi ......................................................................................32
Bieåu ñoà 2.18. Löôïng chaát thaûi raén cuûa moät soá laøng ngheà taùi cheá kim loaïi ............33
Bieåu ñoà 2.19. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong khí thaûi laøng ngheà
khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2, KB3) ................................35
Bieåu ñoà 2.20. Döï baùo toång thaûi löôïng buïi cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà
khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3) ............................35
Bieåu ñoà 2.21. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi
khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2, KB3) ................................35
Bieåu ñoà 2.22. Döï baùo toång thaûi löôïng COD cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà
khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3) ............................35
Bieåu ñoà 2.23. Döï baùo toång löôïng chaát thaûi raén cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà
khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3) ............................36
Bieåu ñoà 2.24. Döï baùo noàng ñoä lôùn nhaát caùc chaát oâ nhieãm trong khí thaûi
laøng ngheà tính trung bình cho khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn
(KB1, KB2 vaø KB3) ..................................................................................37
Bieåu ñoà 2.25. Döï baùo noàng ñoä lôùn nhaát cuûa buïi trong khí thaûi laøng ngheà
tính trung bình cho caùc nhoùm ngaønh khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn
(KB1, KB2 vaø KB3) ..................................................................................37
Bieåu ñoà 2.26. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi laøng ngheà
tính trung bình - khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)........37
Bieåu ñoà 2.27. Döï baùo thaûi löôïng BOD tính trung bình theo ngaøy vaø cho töøng laøng
ngheà cuûa khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3) ..........37

Chöông 3. TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ ÑEÁN SÖÙC KHOÛE
COÄNG ÑOÀNG, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI
Bieåu ñoà 3.1. Cô caáu tuoåi ngöôøi ñeán khaùm chöõa beänh vaø tuoåi thoï trung bình
taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù so saùnh vôùi laøng thuaàn noâng
Yeân Phong (Nam Ñònh) ..........................................................................42

xiv
 Danh muïc
bieåu ñoà

Bieåu ñoà 3.2. Tyû leä maéc beänh cuûa caùc laøng ngheà vaø caùc laøng khoâng laøm ngheà
taïi Haø Nam ..............................................................................................42
Bieåu ñoà 3.3. Tyû leä moät soá beänh thöôøng gaëp taïi caùc laøng ngheà ôû Haø Taây
(tröôùc ñaây) ................................................................................................42
Bieåu ñoà 3.4. Tyû leä ngöôøi maéc caùc beänh phoå bieán taïi laøng ngheà
taùi cheá kim loaïi Chaâu Kheâ (Baéc Ninh) ................................................44
Bieåu ñoà 3.5. Tyû leä maéc beänh taïi laøng ngheà cheá bieán döôïc lieäu Thieát Truï
(Höng Yeân) so vôùi laøng ñoái chöùng ........................................................47
Bieåu ñoà 3.6. Tyû leä maéc beänh taïi laøng ngheà Coäng Hoøa (Haø Taây tröôùc ñaây)
vaø khu vöïc thuaàn noâng Ñoàng Thaùp ......................................................47
Bieåu ñoà 3.7. Öôùc tính chi phí cho chaêm soùc söùc khoûe taïi laøng ngheà
ñuùc cô khí Toáng Xaù vaø khu vöïc ñoái chöùng Yeân Phong (Nam Ñònh) ......50
Bieåu ñoà 3.8. Gaùnh naëng beänh taät taïi laøng ngheà Toáng Xaù
vaø khu vöïc ñoái chöùng Yeân Phong ........................................................51

xv
 Danh muïc
chöõ vieát taét

DANH MUÏC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

Al2O3 Nhoâm oâxít

BOD Nhu caàu oâxy sinh hoïc
BVMT Baûo veä moâi tröôøng
CDM Cô cheá phaùt trieån saïch
CEETIA Trung taâm Kyõ thuaät moâi tröôøng Ñoâ thò vaø Khu coâng nghieäp
CH4 Meâtan
CHXHCN Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa
Cl2 Clo
CN- Xyanua
CNH Coâng nghieäp hoùa
CO Caùcbon moânoâxít
CO2 Caùcbon ñioâxít
COD Nhu caàu oâxy hoùa hoïc
Cr Croâm
Cu Ñoàng
dBA DeciBel
ÑBSH Ñoàng baèng soâng Hoàng
ÑH Ñaïi hoïc
ÑMC Ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc
ÑTM Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng
FDI Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi
Fe Saét
GDP Toång saûn phaåm trong nöôùc
GTVT Giao thoâng vaän taûi
H2S Hyñroâ Sunfit
HCl Hyñroâ Clorua

xvi
 Danh muïc
chöõ vieát taét

HÑH Hieän ñaïi hoùa

HF Hyñroâ Florua
Hg Thuûy ngaân
HTX Hôïp taùc xaõ
JICA Cô quan hôïp taùc quoác teá Nhaät Baûn
KB Kòch baûn
KCN Khu coâng nghieäp
KH&CNMT Khoa hoïc vaø coâng ngheä moâi tröôøng
KH&CN Khoa hoïc vaø Coâng ngheä
KTTÑ Kinh teá troïng ñieåm
KT-XH Kinh teá - Xaõ hoäi
LPG Khí hoaù loûng
LVS Löu vöïc soâng
Mn2+ Mangan
MPN/100ml Maät ñoä khuaån laïc trong 100 ml
NH3 Amoniac
Ni Niken
NN&PTNT Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân
NO2 Nitô ñioâxít
NOx Caùc Nitô oâxít
NXB Nhaø xuaát baûn
ODA Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc
Pb Chì
PbO Chì oâxit
PTBV Phaùt trieån beàn vöõng
Si Silic
SiO2 Silic ñioâxít
SO2 Sunfua ñioâxít
SS Chaát raén lô löûng
TB Trung bình
TCCP Tieâu chuaån cho pheùp

xvii
 Danh muïc
chöõ vieát taét

TCTK Toång cuïc Thoáng keâ

TCVN Tieâu chuaån Vieät Nam
THC Toång hyñroâ-caùcbon
TN&MT Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
TP Thaønh phoá
TS Tieán syõ
TSP Buïi lô löûng toång soá
TSS Toång chaát raén lô löûng
UBND Uyû ban Nhaân daân
USD Ñoâla Myõ
VNÑ Vieät Nam ñoàng
VOCs Caùc hôïp chaát höõu cô bay hôi
VSMT Veä sinh moâi tröôøng
Zn Keõm
ZnO Keõm oâxít

xviii
 Lôøi noùi ñaàu

LÔØI NOÙI ÑAÀU

aøng ngheà - moät trong nhöõng ñaëc thuø cuûa noâng thoân Vieät Nam - ñoùng vai troø quan troïng trong phaùt trieån
L kinh teá - xaõ hoäi ôû noâng thoân, goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa - hieän
ñaïi hoùa. Söï phaùt trieån laøng ngheà ñaõ goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû noâng thoân, giaûi quyeát vieäc laøm luùc
noâng nhaøn, taêng thu nhaäp, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng,… Tuy nhieân, trong thôøi gian qua, söï phaùt trieån
cuûa caùc laøng ngheà vaãn chöa nhaän ñöôïc söï quan taâm vaø chæ ñaïo saùt sao cuûa caùc caáp chính quyeàn theo ñònh
höôùng phaùt trieån beàn vöõng.
Laøng ngheà Vieät Nam coù lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån haøng traêm naêm, tuy nhieân ñeán nay vaãn mang
nhieàu tính töï phaùt, nhoû leû. Beân caïnh ñoù, saûn xuaát taïi laøng ngheà coøn söû duïng caùc thieát bò thuû coâng, ñôn
giaûn, coâng ngheä laïc haäu, hieäu quaû söû duïng nguyeân/nhieân lieäu thaáp, maët baèng saûn xuaát haïn cheá, yù thöùc
ngöôøi daân trong baûo veä moâi tröôøng vaø baûo veä söùc khoûe coøn haïn cheá. Do ñoù, nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát
cuûa laøng ngheà ñaõ vaø ñang taïo söùc eùp khoâng nhoû ñeán chaát löôïng moâi tröôøng soáng cuûa chính laøng ngheà vaø
coäng ñoàng xung quanh.
Thöïc hieän Luaät Baûo veä moâi tröôøng, naêm 2008, Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng ñaõ löïa choïn xaây döïng Baùo
caùo moâi tröôøng Quoác gia chuyeân ñeà veà Moâi tröôøng laøng ngheà Vieät Nam. Baùo caùo traû lôøi nhöõng caâu hoûi:
Ñieàu gì ñang xaûy ra vôùi moâi tröôøng laøng ngheà? Moâi tröôøng laøng ngheà ñang bò oâ nhieãm nhö theá naøo? Loaïi
hình laøng ngheà saûn xuaát nhoû naøo gaây oâ nhieãm moâi tröôøng? Taïi sao bò oâ nhieãm? OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng
ngheà ñaõ gaây taùc haïi ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi nhö theá naøo? Chuùng ta ñaõ,
ñang vaø seõ phaûi laøm gì ñeå baûo veä moâi tröôøng laøng ngheà?
Tham gia bieân soaïn Baùo caùo coù caùc caùn boä quaûn lyù Nhaø nöôùc, caùc nhaø khoa hoïc cuûa caùc vieän nghieân
cöùu, tröôøng ñaïi hoïc, caùc chuyeân gia quoác teá. Ñaëc bieät, Baùo caùo ñaõ nhaän ñöôïc söï quan taâm, tham gia, ñoùng
goùp yù kieán cuûa caùc Boä/ngaønh, ñòa phöông vaø nhieàu chuyeân gia trong nöôùc cuõng nhö quoác teá veà ñeà cöông,
boá cuïc vaø noäi dung cuûa baùo caùo. Phaàn lôùn caùc soá lieäu vaø thoâng tin söû duïng trong baùo caùo ñöôïc caäp nhaät
heát thaùng 12/2008 vaø ñeàu ñöôïc cung caáp chính thöùc töø caùc cô quan, ñôn vò coù traùch nhieäm. Boä Taøi nguyeân
vaø Moâi tröôøng traân troïng caûm ôn taát caû söï tham gia ñoùng goùp quyù baùu noùi treân.
Baùo caùo ñöôïc xaây döïng vôùi söï hoã trôï kyõ thuaät vaø taøi chính cuûa DANIDA (Ñan Maïch) thoâng qua Hôïp
phaàn Kieåm soaùt oâ nhieãm caùc vuøng ñoâng daân ngheøo (PCDA). Ñaây thöïc söï laø keát quaû cuûa moät noã löïc chung
giöõa Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng vôùi caùc toå chöùc quoác teá, nhaèm höôùng tôùi phuïc vuï cho söï phaùt trieån beàn
vöõng cuûa quoác gia, ñòa phöông, cuõng nhö phuïc vuï ñoâng ñaûo coäng ñoàng quan taâm ñeán baûo veä moâi tröôøng
vaø phaùt trieån beàn vöõng.
Hy voïng, Baùo caùo naøy seõ hoã trôï quaù trình ra caùc quyeát ñònh veà baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö coâng taùc
laäp keá hoaïch vaø quy hoaïch phaùt trieån kinh keá xaõ hoäi caùc laøng ngheà, goùp phaàn phaùt trieån beàn vöõng noâng
thoân Vieät Nam. Ñoàng thôøi ñaây cuõng laø taøi lieäu tham khaûo caàn thieát phuïc vuï coâng taùc nghieân cöùu cuûa caùc
nhaø khoa hoïc vaø phoå bieán thoâng tin cho coäng ñoàng, cuõng nhö nhöõng caù nhaân coù quan taâm.

chöõ kyù chöõ kyù

PETER LYSHOLT HANSEN PHAÏM KHOÂI NGUYEÂN

Ñaïi söù Vöông quoác Ñan Maïch Boä tröôûng
taïi Vieät Nam Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng

xix
 Trích yeáu

TRÍCH YEÁU

Baùo caùo moâi tröôøng quoác gia 2008 - Moâi tröôøng laøng ngheà Vieät Nam phaân tích hieän traïng moâi tröôøng
vaø nhöõng nguyeân nhaân, nhöõng aûnh höôûng xaáu cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng, döï baùo xu höôùng dieãn bieán moâi
tröôøng trong nhöõng naêm tieáp theo, ñoàng thôøi laøm roõ thöïc traïng vaø nhöõng toàn taïi trong coâng taùc quaûn lyù,
töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng laøng ngheà.
Cuõng nhö nhöõng naêm tröôùc, Baùo caùo ñöôïc xaây döïng döïa treân moâ hình D-P-S-I-R (Ñoäng löïc - AÙp löïc
- Hieän traïng - Taùc ñoäng - Ñaùp öùng). Ñoäng löïc laø söï phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát, nhu caàu cuûa thò
tröôøng, trình ñoä vaên hoùa, nhaän thöùc, ñieàu kieän haï taàng,.. Hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh
ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua caùc thoâng soá nhö: TSP, NO2, CO2, SO2, tieáng oàn,... (ñoái vôùi moâi tröôøng khoâng
khí vaø tieáng oàn) vaø COD, BOD5, Coliform, ñoä maøu,... (ñoái vôùi moâi tröôøng nöôùc). Caùc aùp löïc bao goàm
caùc ñaëc tröng cuûa caùc loaïi chaát thaûi saûn xuaát, thaûi löôïng caùc chaát gaây oâ nhieãm trong nöôùc thaûi, khí thaûi,
chaát thaûi raén,... Taùc ñoäng cuûa vaán ñeà oâ nhieãm ñöôïc phaân tích qua tyû leä coäng ñoàng daân cö maéc caùc beänh
lieân quan ñeán oâ nhieãm moâi tröôøng, caùc thieät haïi kinh teá vaø vaán ñeà xaõ hoäi naûy sinh do oâ nhieãm moâi
tröôøng laøng ngheà. Ñaùp öùng laø caùc giaûi phaùp toång hôïp caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng laøng ngheà nhö
caùc chính saùch, phaùp luaät, theå cheá coù lieân quan ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu veà baûo veä moâi tröôøng, caùc
haønh ñoäng giaûm thieåu, caùc hoaït ñoäng veà naâng cao nhaän thöùc, giaùo duïc, quaûn lyù vaø kieåm soaùt moâi tröôøng
laøng ngheà.
Baùo caùo taäp trung vaøo saùu nhoùm laøng ngheà chính maø hoaït ñoäng saûn xuaát ñaõ vaø ñang gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng vaø taùc ñoäng xaáu tôùi söùc khoûe coäng ñoàng. Vôùi moãi nhoùm laøng ngheà, Baùo caùo löïa choïn moät soá
laøng ngheà ñieån hình ñeå phaân tích.
Baùo caùo söû duïng caùc soá lieäu lieân quan ñeán moâi tröôøng laøng ngheà cuûa nhöõng naêm gaàn ñaây (2002 -
2008). Soá lieäu cuûa nhöõng naêm 2002 - 2005 ñöôïc söû duïng ñoái vôùi nhöõng laøng ngheà cho ñeán nay khoâng
coù nhöõng thay ñoåi veà coâng ngheä saûn xuaát, caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng xung quanh khoâng coù xu höôùng
giaûm ñi. Caùc soá lieäu trong baùo caùo ñöôïc cung caáp chính thöùc töø caùc cô quan coù traùch nhieäm vaø ñöôïc
taäp hôïp töø nhöõng nguoàn taøi lieäu coù tính phaùp lyù.
Baùo caùo goàm 5 chöông:
- Chöông 1. Toång quan phaùt trieån laøng ngheà Vieät Nam
- Chöông 2. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà
- Chöông 3. Taùc haïi cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà ñeán söùc khoeû coäng ñoàng, kinh teá - xaõ hoäi
- Chöông 4. Quaûn lyù moâi tröôøng laøng ngheà coøn nhieàu baát caäp
- Chöông 5. Giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng laøng ngheà
Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng, Baùo caùo söû duïng caùc tieâu chuaån döôùi ñaây:
- TCVN 5945-2005: Nöôùc thaûi coâng nghieäp - Tieâu chuaån thaûi
- TCVN 5942-1995: Tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët
- TCVN 5944-1995: Tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc ngaàm
- TCVN 5937-2005: Tieâu chuaån chaát löôïng khoâng khí xung quanh
- TCVN 5938-2005: Chaát löôïng khoâng khí - Noàng ñoä toái ña cho pheùp cuûa moät soá chaát ñoäc haïi trong
khoâng khí xung quanh
- TCVN 5949-1998: Tieáng oàn khu vöïc coâng coäng vaø daân cö - Möùc oàn toái ña cho pheùp.

xxi
Xeû ñaù taïi laøng ngheà Non Nöôùc (Ñaø Naüng)
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM Chöông 1

Chöông 1.

TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN

LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG CHÖÔNG 1

Chöông 1 trình baøy veà lòch söû phaùt trieån, hieän traïng phaân boá laøng ngheà nöôùc ta vaø giôùi thieäu veà caùch phaân
loaïi 6 nhoùm laøng ngheà ñöôïc söû duïng trong Baùo caùo.
Laøng ngheà ñoùng vai troø quan troïng trong thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, goùp phaàn chuyeån dòch cô
caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû noâng thoân, giaûi quyeát
vieäc laøm luùc noâng nhaøn, taêng thu nhaäp, phaùt trieån du lòch.
Beân caïnh nhöõng ñoùng goùp tích cöïc veà maët kinh teá, söï phaùt trieån cuûa caùc laøng ngheà cuõng ñang laø nguyeân
nhaân laøm gia taêng vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng.
Nhöõng toàn taïi trong quaù trình phaùt trieån laøng ngheà ñang trôû thaønh caùc thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc baûo veä moâi
tröôøng, phaùt trieån beàn vöõng cho noâng thoân.
Döïa treân keát quaû ñieàu tra, nghieân cöùu cuûa moät soá coâng trình, ñeà taøi nghieân cöùu veà laøng ngheà, Chöông 1
coù ñöa ra moät soá nhaän xeùt veà xu theá phaùt trieån cuûa laøng ngheà ñeán naêm 2015.

1.1. LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN VAØ PHAÂN LOAÏI LAØNG
NGHEÀ VIEÄT NAM
1.1.1. Lòch söû phaùt trieån caùc laøng ngheà Vieät Nam
Laøng ngheà laø moät trong nhöõng ñaëc
thuø cuûa noâng thoân Vieät Nam. Nhieàu
saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát tröïc tieáp taïi
caùc laøng ngheà ñaõ trôû thaønh thöông
phaåm trao ñoåi, goùp phaàn caûi thieän ñôøi
soáng gia ñình vaø taän duïng nhöõng lao
ñoäng dö thöøa luùc noâng nhaøn. Ña soá caùc
laøng ngheà ñaõ traûi qua lòch söû phaùt
trieån haøng traêm naêm, song song vôùi
quaù trình phaùt trieån KT-XH, vaên hoùa
vaø noâng nghieäp cuûa ñaát nöôùc. Ví duï
nhö laøng ñuùc ñoàng Ñaïi Baùi (Baéc Ninh)
vôùi hôn 900 naêm phaùt trieån, laøng ngheà
goám Baùt Traøng (Haø Noäi) coù gaàn 500
naêm toàn taïi, ngheà chaïm baïc ôû Ñoàng
Xaâm (Thaùi Bình) hay ngheà ñieâu khaéc
ñaù myõ ngheä Non Nöôùc (Tp. Ñaø Naüng)
cuõng ñaõ hình thaønh caùch ñaây hôn 400
naêm,... Neáu ñi saâu vaøo tìm hieåu veà
nguoàn goác cuûa caùc saûn phaåm töø caùc
laøng ngheà ñoù, coù theå thaáy raèng haàu heát
caùc saûn phaåm naøy ban ñaàu ñeàu ñöôïc
saûn xuaát ñeå phuïc vuï sinh hoaït haøng
ngaøy hoaëc laø coâng cuï saûn xuaát noâng
nghieäp, chuû yeáu ñöôïc laøm trong luùc
noâng nhaøn. Kyõ thuaät, coâng ngheä, quy
trình saûn xuaát cô baûn ñeå laøm ra caùc
saûn phaåm naøy ñöôïc truyeàn töø theá heä
naøy sang theá heä khaùc.

3
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Khung 1.1. Tieâu chí coâng nhaän ngheà truyeàn thoáng, laøng ngheà, laøng ngheà truyeàn thoáng
1. Tieâu chí coâng nhaän ngheà truyeàn thoáng:
Ngheà ñöôïc coâng nhaän laø ngheà truyeàn thoáng phaûi ñaït 03 tieâu chí sau:
a. Ngheà ñaõ xuaát hieän taïi ñòa phöông töø treân 50 naêm tính ñeán thôøi ñieåm ñeà nghò coâng
nhaän;
b. Ngheà taïo ra nhöõng saûn phaåm mang baûn saéc vaên hoaù daân toäc;
c. Ngheà gaén vôùi teân tuoåi cuûa moät hay nhieàu ngheä nhaân hoaëc teân tuoåi cuûa laøng ngheà.
2. Tieâu chí coâng nhaän laøng ngheà:
Laøng ngheà ñöôïc coâng nhaän phaûi ñaït 03 tieâu chí sau:
a. Coù toái thieåu 30% toång soá hoä treân ñòa baøn tham gia caùc hoaït ñoäng ngaønh ngheà noâng thoân;
b. Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh oån ñònh toái thieåu 2 naêm tính ñeán thôøi ñieåm ñeà nghò
coâng nhaän;
c. Chaáp haønh toát chính saùch, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc.
3. Tieâu chí coâng nhaän laøng ngheà truyeàn thoáng:
Laøng ngheà truyeàn thoáng phaûi ñaït tieâu chí laøng ngheà vaø coù ít nhaát moät ngheà truyeàn thoáng theo
quy ñònh taïi Thoâng tö naøy.
Ñoái vôùi nhöõng laøng chöa ñaït tieâu chuaån a, b cuûa tieâu chí coâng nhaän laøng ngheà taïi ñieåm 2,
nhöng coù ít nhaát moät ngheà truyeàn thoáng ñöôïc coâng nhaän theo quy ñònh cuûa Thoâng tö naøy thì
cuõng ñöôïc coâng nhaän laø laøng ngheà truyeàn thoáng.
Nguoàn: Thoâng tö soá 116/2006/TT-BNN ngaøy 18/12/2006 cuûa Boä NN&PTNT höôùng daãn thöïc hieän moät soá noäi
dung cuûa Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP ngaøy 07/7/2006 cuûa Chính phuû veà phaùt trieån ngaønh ngheà noâng thoân

Tröôùc ñaây, laøng ngheà khoâng chæ laø
trung taâm saûn xuaát saûn phaåm thuû coâng
maø coøn laø ñieåm vaên hoùa cuûa khu vöïc,
cuûa vuøng. Laøng ngheà laø nôi hoäi tuï
nhöõng thôï thuû coâng coù tay ngheà cao maø
teân tuoåi ñaõ gaén lieàn vôùi saûn phaåm
trong laøng. Ngoaøi ra, laøng ngheà cuõng
chính laø ñieåm taäp keát nguyeân vaät lieäu,
laø nôi taäp trung nhöõng tinh hoa trong
kyõ thuaät saûn xuaát saûn phaåm cuûa laøng.
Caùc maët haøng saûn xuaát ra khoâng chæ ñeå
phuïc vuï sinh hoaït haøng ngaøy maø coøn
bao goàm caû caùc saûn phaåm myõ ngheä, ñoà
thôø cuùng, duïng cuï saûn xuaát,... nhaèm
ñaùp öùng nhu caàu thöïc teá cuûa thò tröôøng
khu vöïc laân caän.
Trong vaøi naêm gaàn ñaây, laøng ngheà
ñang thay ñoåi nhanh choùng theo neàn
kinh teá thò tröôøng, caùc hoaït ñoäng saûn
xuaát tieåu thuû coâng phuïc vuï tieâu duøng
trong nöôùc vaø xuaát khaåu ñöôïc taïo ñieàu
kieän phaùt trieån. Quaù trình coâng nghieäp
hoùa cuøng vôùi vieäc aùp duïng caùc chính
saùch khuyeán khích phaùt trieån ngaønh
ngheà noâng thoân, thuùc ñaåy saûn xuaát taïi
caùc laøng ngheà ñaõ laøm taêng möùc thu nhaäp
bình quaân cuûa nguôøi daân noâng thoân, caùc
coâng ngheä môùi ñang ngaøy caøng ñöôïc aùp
duïng phoå bieán. Caùc laøng ngheà môùi vaø
caùc cuïm laøng ngheà khoâng ngöøng ñöôïc
khuyeán khích phaùt trieån nhaèm ñaït ñöôïc
söï taêng tröôûng, taïo coâng aên vieäc laøm vaø
thu nhaäp oån ñònh ôû khu vöïc noâng thoân.

4
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM Chöông 1

Khung 1.2. Söï hình thaønh laøng ngheà môùi

Laøng ngheà môùi ñöôïc hieåu laø caùc laøng ngheà khoâng phaûi laø laøng ngheà truyeàn thoáng. Caùc laøng
ngheà naøy ñöôïc hình thaønh trong thôøi gian gaàn ñaây, chuû yeáu xuaát phaùt töø:
- Vieäc toå chöùc gia coâng cho caùc xí nghieäp lôùn, caùc toå chöùc kinh doanh xuaát nhaäp khaåu;
- Vieäc hoïc taäp kinh nghieäm cuûa vaøi hoä gia ñình nhaïy beùn thò tröôøng vaø coù ñieàu kieän ñaàu
tö saûn xuaát hoaëc cuûa caùc laøng ngheà laân caän;
- Töï hình thaønh do nhu caàu môùi cuûa thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø thò tröôøng nguyeân
lieäu saün coù.
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005

Do aûnh höôûng cuûa nhieàu yeáu toá khaùc
nhau nhö vò trí ñòa lyù, ñaëc ñieåm töï
nhieân, maät ñoä phaân boá daân cö, ñieàu
kieän xaõ hoäi vaø truyeàn thoáng lòch söû, söï
phaân boá vaø phaùt trieån laøng ngheà giöõa
caùc vuøng cuûa nöôùc ta laø khoâng ñoàng ñeàu,
thoâng thöôøng taäp trung vaøo nhöõng khu
vöïc noâng thoân ñoâng daân cö nhöng ít ñaát
saûn xuaát noâng nghieäp, nhieàu lao ñoäng
dö thöøa luùc noâng nhaøn. Treân caû nöôùc,
laøng ngheà phaân boá taäp trung chuû yeáu taïi
ñoàng baèng soâng Hoàng (chieám khoaûng
60%); coøn laïi laø ôû mieàn Trung (chieám
khoaûng 30%) vaø mieàn Nam (khoaûng
10%) (Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång
hôïp, 2008).

Thu gom sô döøa ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long

Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

5
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Hình 1.1. Hieän traïng phaân boá caùc laøng ngheà nöôùc ta

Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008

6
TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM Chöông 1

Hình 1.2. Hieän traïng phaân boáá caùc laøng ngheà theo caùc nhoùm ngaønh ngheà
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008

7
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
1.1.2. Phaân loaïi vaø ñaëc tröng saûn xuaát cuûa caùc
laøng ngheà
Döïa treân caùc tieâu chí khaùc nhau, coù
theå phaân loaïi laøng ngheà theo moät soá
daïng nhö sau:
- Theo laøng ngheà truyeàn thoáng vaø laøng
ngheà môùi;
- Theo ngaønh saûn xuaát, loaïi hình saûn
phaåm;
- Theo quy moâ saûn xuaát, theo quy trình
coâng ngheä;
- Theo nguoàn thaûi vaø möùc ñoä oâ nhieãm;
- Theo möùc ñoä söû duïng nguyeân/nhieân
lieäu;
- Theo thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm,
tieàm naêng toàn taïi vaø phaùt trieån.
Moãi caùch phaân loaïi neâu treân coù
nhöõng ñaëc thuø rieâng vaø tuyø theo muïc
ñích maø coù theå löïa choïn caùch phaân loaïi
phuø hôïp. Treân cô sôû tieáp caän vaán ñeà
moâi tröôøng laøng ngheà, caùch phaân loaïi
theo ngaønh saûn xuaát vaø loaïi hình saûn
phaåm laø phuø hôïp hôn caû, vì thöïc teá cho
thaáy moãi ngaønh ngheà, moãi saûn phaåm
ñeàu coù nhöõng yeâu caàu khaùc nhau veà
nguyeân nhieân lieäu, quy trình saûn xuaát
khaùc nhau, nguoàn vaø daïng chaát thaûi
khaùc nhau, vaø vì vaäy coù nhöõng taùc ñoäng
khaùc nhau ñoái vôùi moâi tröôøng.
Döïa treân caùc yeáu toá töông ñoàng veà
ngaønh saûn xuaát, saûn phaåm, thò tröôøng
nguyeân vaät lieäu vaø tieâu thuï saûn phaåm coù
theå chia hoaït ñoäng laøng ngheà nöôùc ta ra
thaønh 6 nhoùm ngaønh chính (Bieåu ñoà 1.1),
moãi ngaønh chính coù nhieàu ngaønh nhoû.
Moãi nhoùm ngaønh laøng ngheà coù caùc ñaëc
ñieåm khaùc nhau veà hoaït ñoäng saûn xuaát
seõ gaây aûnh höôûng khaùc nhau tôùi moâi
tröôøng.
8
Bieåu ñoà 1.1. Phaân loaïi laøng ngheà Vieät Nam
theo ngaønh ngheà saûn xuaát
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008
1. Laøng ngheà cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå: coù soá
löôïng laøng ngheà lôùn, chieám 20% toång soá
laøng ngheà, phaân boá khaù ñeàu treân caû
nöôùc, phaàn nhieàu söû duïng lao ñoäng luùc
noâng nhaøn, khoâng yeâu caàu trình ñoä cao,
hình thöùc saûn xuaát thuû coâng vaø gaàn nhö
ít thay ñoåi veà quy trình saûn xuaát so vôùi
thôøi ñieåm khi hình thaønh ngheà. Phaàn
lôùn caùc laøng cheá bieán löông thöïc, thöïc
phaåm nöôùc ta laø caùc laøng ngheà thuû coâng
truyeàn thoáng noåi tieáng nhö naáu röôïu,
laøm baùnh ña nem, ñaäu phuï, mieán dong,
buùn, baùnh ñaäu xanh, baùnh gai,... vôùi
nguyeân lieäu chính laø gaïo, ngoâ, khoai,
saén, ñaäu vaø thöôøng gaén vôùi hoaït ñoäng
chaên nuoâi ôû quy moâ gia ñình.
2. Laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô,
thuoäc da: nhieàu laøng coù töø laâu ñôøi, coù
caùc saûn phaåm mang tính lòch söû, vaên
hoùa, mang ñaäm neùt ñòa phöông. Nhöõng
saûn phaåm nhö luïa tô taèm, thoå caåm, deät
may,... khoâng chæ laø nhöõng saûn phaåm coù
giaù trò maø coøn laø nhöõng taùc phaåm ngheä
thuaät ñöôïc ñaùnh giaù cao. Quy trình saûn
xuaát khoâng thay ñoåi nhieàu, vôùi nhieàu lao
ñoäng coù tay ngheà cao. Taïi caùc laøng ngheà
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
nhoùm naøy, lao ñoäng ngheà thöôøng laø lao
ñoäng chính (chieám tyû leä cao hôn lao
ñoäng noâng nghieäp).
3. Laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây
döïng vaø khai thaùc ñaù: hình thaønh töø
haøng traêm naêm nay, taäp trung ôû vuøng coù
khaû naêng cung caáp nguyeân lieäu cô baûn
cho hoaït ñoäng xaây döïng. Lao ñoäng gaàn
nhö thuû coâng hoaøn toaøn, quy trình coâng
ngheä thoâ sô, tæ leä cô khí hoùa thaáp, ít thay
ñoåi. Khi ñôøi soáng ñöôïc naâng cao, nhu
caàu veà xaây döïng nhaø cöûa, coâng trình
ngaøy caøng taêng, hoaït ñoäng saûn xuaát vaät
lieäu xaây döïng phaùt trieån nhanh vaø traøn
lan ôû caùc vuøng noâng thoân. Ngheà khai
thaùc ñaù cuõng phaùt trieån ôû nhöõng laøng
gaàn caùc nuùi ñaù voâi ñöôïc pheùp khai thaùc,
cung caáp nguyeân lieäu cho caùc hoaït ñoäng
saûn xuaát saûn phaåm thuû coâng myõ ngheä vaø
vaät lieäu xaây döïng.
4. Laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: chuû yeáu
laø caùc laøng ngheà môùi hình thaønh, soá
löôïng ít, nhöng laïi phaùt trieån nhanh veà
quy moâ vaø loaïi hình taùi cheá (chaát thaûi
kim loaïi, giaáy, nhöïa, vaûi ñaõ qua söû
duïng). Ngoaøi ra caùc laøng ngheà cô khí cheá
taïo vaø ñuùc kim loaïi vôùi nguyeân lieäu chuû
yeáu laø saét vuïn, saét theùp pheá lieäu cuõng
ñöôïc xeáp vaøo loaïi hình laøng ngheà naøy.
Ña soá caùc laøng ngheà naèm ôû phía Baéc,
coâng ngheä saûn xuaát ñaõ töøng böôùc ñöôïc
cô khí hoùa.
5. Laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä: bao
goàm caùc laøng ngheà goám, saønh söù thuûy
tinh myõ ngheä; chaïm khaéc ñaù, chaïm maï
baïc vaøng, saûn xuaát maây tre ñan, ñoà goã
myõ ngheä, sôn maøi, laøm noùn, deät chieáu,
theâu ren. Ñaây laø nhoùm laøng ngheà chieám
tyû troïng lôùn veà soá löôïng (gaàn 40% toång
soá laøng ngheà), coù truyeàn thoáng laâu ñôøi,
saûn phaåm coù giaù trò cao, mang ñaäm neùt
vaên hoùa, vaø ñaëc ñieåm ñòa phöông, daân
toäc. Quy trình saûn xuaát gaàn nhö khoâng
Chöông 1
thay ñoåi, lao ñoäng thuû coâng, nhöng ñoøi
hoûi tay ngheà cao, chuyeân moân hoùa, tæ mæ
vaø saùng taïo.
6. Caùc nhoùm ngaønh khaùc: bao goàm caùc
laøng ngheà cheá taïo noâng cuï thoâ sô nhö
caøy böøa, cuoác xeûng, lieàm haùi, moäc gia
duïng, ñoùng thuyeàn, laøm quaït giaáy, daây
thöøng, ñan voù, ñan löôùi, laøm löôõi caâu,…
Nhöõng laøng ngheà nhoùm naøy xuaát hieän töø
laâu, saûn phaåm phuïc vuï tröïc tieáp cho nhu
caàu sinh hoaït vaø saûn xuaát cuûa ñòa
phöông. Lao ñoäng phaàn lôùn laø thuû coâng
vôùi soá löôïng vaø chaát löôïng oån ñònh.
1.2. VAI TROØ CUÛA LAØNG NGHEÀ TRONG SÖÏ
PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI
1.2.1. Chuû tröông phaùt trieån laøng ngheà
Thôøi gian qua, xaùc ñònh vai troø quan
troïng cuûa laøng ngheà, ngaønh ngheà noâng
thoân, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ taäp trung
chæ ñaïo vaø ban haønh nhieàu chính saùch
nhö Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP ngaøy
07/07/2006 cuûa Chính phuû veà chính
saùch phaùt trieån ngaønh ngheà noâng thoân,
nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån KT-XH ôû
noâng thoân, chuyeån dòch cô caáu kinh teá
theo höôùng coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi
hoùa, giaûi quyeát vieäc laøm taïi choã, naâng
cao chaát löôïng cuoäc soáng vaø thu nhaäp
cuûa ngöôøi daân, taêng cöôøng hoaït ñoäng
xuaát khaåu.
Ngoaø i ra, taï i Nghò ñònh soá
73/1995/NÑ-CP ngaøy 01/11/1995 vaø sau
ñoù laø Nghò ñònh soá 01/2008/NÑ-CP
ngaøy 03/01/2008 quy ñònh chöùc naêng,
nhieäm vuï cuûa Boä NN&PTNN, Chính
phuû ñaõ giao Boä NN&PTNN thöïc hieän
chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc lónh vöïc
ngaønh ngheà noâng thoân. Treân cô sôû ñoù,
Boä NN&PTNN ñaõ xaây döïng, ban haønh
moät soá vaên baûn nhaèm chæ ñaïo thuùc ñaåy
phaùt trieån laøng ngheà. Coù theå keå tôùi
9
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Thoâng tö soá 116/2006/TT-BNN ngaøy

18/12/2006 höôùng daãn thöïc hieän moät soá
noäi dung cuûa Nghò ñònh 66/2006/NÑ-
CP; Chæ thò soá 28/2007/CT-BNN ngaøy
18/04/2007 veà vieäc ñaåy maïnh thöïc
hieän quy hoaïch phaùt trieån ngaønh ngheà
noâng thoân vaø phoøng choáng oâ nhieãm
moâi tröôøng laøng ngheà;...
Moät trong nhöõng nhieäm vuï troïng taâm
trong giai ñoaïn 2006 - 2015 cuûa Boä
NN&PTNN laø thöïc hieän Chöông trình
"Moãi laøng moät ngheà", vôùi muïc tieâu khoâi Bieåu ñoà 1.2. Tyû leä caùc laøng ngheà coù caùc dòch vuï xaõ
hoäi trong toång soá caùc laøng ngheà ñöôïc khaûo saùt
phuïc vaø phaùt trieån laøng ngheà noâng thoân
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005
ñeå taïo vieäc laøm, taïo thu nhaäp töø phi
noâng nghieäp vôùi caùc hoaït ñoäng nhö: hoã
trôï phaùt trieån laøng ngheà noâng thoân, Khung 1.3. Ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät
khuyeán khích caùc hoä gia ñình, tö nhaân, cho caùc laøng ngheà, cuïm cô sôû ngaønh ngheà noâng thoân
HTX, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaàu tö Toång soá voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï
phaùt trieån caùc ngaønh ngheà tieåu thuû coâng taàng kyõ thuaät cho caùc laøng ngheà, cuïm cô
nghieäp ña daïng; Ñaøo taïo ngheà vaø hoã trôï sôû ngaønh ngheà noâng thoân cho tôùi nay laø
chuyeån lao ñoäng noâng nghieäp sang phi 548,9 tyû ñoàng. Veà ñaàu tö haï taàng kyõ thuaät
noâng nghieäp; Xaây döïng cô cheá quaûn lyù laøng ngheà, töø naêm 2002 ñeán naêm 2007
chaát thaûi laøng ngheà. ñaàu tö 440 tyû ñoàng cho 42 tænh. Caùc döï aùn
ñaàu tö böôùc ñaàu mang laïi hieäu quaû nhaát
1.2.2. Laøng ngheà vôùi söï phaùt trieån cô sôû haï taàng ñònh trong vieäc caûi thieän cô sôû haï taàng kyõ
kyõ thuaät noâng thoân thuaät laøng ngheà, taäp trung caùc cô sôû saûn
Ñieàu kieän cô sôû haï taàng kyõ thuaät laø xuaát laøng ngheà thaønh caùc cuïm khu coâng
moät yeáu toá cöïc kyø quan troïng hoã trôï phaùt nghieäp laøng ngheà ñeå trieån khai thöïc hieän
xöû lyù caùc vaán ñeà moâi tröôøng, ñaûm baûo
trieån caùc laøng ngheà. Khaû naêng tieáp caän
phaùt trieån saûn xuaát theo höôùng hieäu quaû
thoâng tin, ñieän, nöôùc saïch, giao thoâng vaø
vaø beàn vöõng.
nhöõng yeáu toá khaùc veà cô sôû vaät chaát laø
Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, 2007
raát caàn thieát ñoái vôùi söï taêng tröôûng vaø
phaùt trieån cuûa caùc laøng ngheà. Phaùt trieån
cô sôû haï taàng kyõ thuaät toát seõ goùp phaàn Cô sôû haï taàng kyõ thuaät ôû nhöõng nôi
thöïc hieän muïc tieâu naâng cao chaát löôïng taäp trung nhieàu laøng ngheà nhö khu vöïc
cuoäc soáng ngöôøi daân, taïo vieäc laøm, xoùa Ñoàng baèng soâng Hoàng, Baéc Trung Boä vaø
ngheøo ôû noâng thoân thoâng qua vieäc phaùt Ñoâng Nam Boä, nhìn chung phaùt trieån
khaù toát do caùc laøng ngheà phaàn lôùn ñöôïc
trieån caùc ngaønh ngheà taïi caùc laøng ngheà.
hình thaønh, phaùt trieån ôû nhöõng nôi tieáp
Ngöôïc laïi, söï phaùt trieån kinh teá cuûa caùc
caän thuaän lôïi maïng löôùi ñöôøng quoác loä,
laøng ngheà cuõng laïi goùp phaàn ñoåi môùi boä
tænh loä, cuøng söï hoã trôï cuûa caùc chính
maët noâng thoân, caûi thieän vaø phaùt trieån cô saùch töø chính quyeàn tænh/thaønh phoá
sôû haï taàng kyõ thuaät taïi ñaây (Bieåu ñoà 1.2). nhaèm ñaåy maïnh phaùt trieån laøng ngheà.

10
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
Taïi khu vöïc mieàn nuùi, cuõng coù moät soá
laøng ngheà phaùt trieån, tuy nhieân ñieàu
kieän cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaãn khoâng
ñöôïc chuù troïng ñaàu tö do phaàn lôùn laøng
ngheà ôû ñaây khoâng nhaèm muïc tieâu phuïc
vuï thò tröôøng maø chuû yeáu saûn phaåm chæ
phuïc vuï ñôøi soáng nhaân daân khu vöïc laân
caän.
1.2.3. Laøng ngheà vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû noâng thoân
Söï phaùt trieån cuûa laøng ngheà trong
nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ vaø ñang goùp phaàn
ñaùng keå trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá
ôû ñòa phöông, caûi thieän vaø naâng cao ñôøi
soáng cuûa ngöôøi daân laøng ngheà.
Taïi caùc laøng ngheà, ñaïi boä phaän daân
cö laøm ngheà thuû coâng nhöng vaãn tham
gia saûn xuaát noâng nghieäp ôû moät möùc ñoä
nhaát ñònh. Taïi nhieàu laøng ngheà, trong cô
caáu kinh teá ñòa phöông, tyû troïng ngaønh
coâng nghieäp vaø dòch vuï ñaït töø 60 - 80%
vaø ngaønh noâng nghieäp chæ ñaït 20 - 40%.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, soá hoä vaø cô
sôû ngaønh ngheà ôû noâng thoân ñang ngaøy
moät taêng leân vôùi toác ñoä taêng bình quaân
töø 8,8 - 9,8%/naêm, kim ngaïch xuaát khaåu
töø caùc saûn phaåm laøng ngheà khoâng ngöøng
gia taêng (Bieåu ñoà 1.3). Chính vì vaäy, coù
theå thaáy, laøng ngheà ñoùng vai troø raát
Bieåu ñoà 1.3. Kim ngaïch xuaát khaåu töø caùc saûn phaåm
laøng ngheà cuûa Vieät Nam
Nguoàn: Boä NN&PTNT, 2008
Chöông 1
quan troïng ñoái vôùi vieäc xoaù ñoùi giaûm
ngheøo ôû noâng thoân, tröïc tieáp giaûi quyeát
vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng trong luùc
noâng nhaøn, goùp phaàn taêng thu nhaäp,
naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cho ngöôøi
lao ñoäng.
Khung 1.4. Vai troø cuûa laøng ngheà trong phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi
n Thu huùt nhieàu thaønh phaàn kinh teá
tham gia: kinh teá caù theå chieám 72%,
kinh teá taäp theå 18%, doanh nghieäp tö
nhaân 10%
n Thu huù t tôù i 11 trieä u lao ñoä n g, chieá m
khoaû n g 30% löï c löôï n g lao ñoä n g
noâ n g thoâ n .Tyû leä thôø i gian laø m vieä c
ñöôï c söû duï n g lao ñoä n g trong ñoä tuoå i
cuû a khu vöï c noâ n g thoâ n naê m 2005 laø
80%.
n Nhieàu Hieäp hoäi, Hoäi ngheà nghieäp, Caâu
laïc boä ngheà nghieäp ñöôïc thaønh laäp:
Hieäp hoäi laøng ngheà Vieät Nam, Hieäp hoäi
doanh nghieäp nhoû vaø vöøa ngaønh ngheà
noâng thoân...
n Hình thaønh caùc trung taâm giao löu
buoân baùn, cuïm daân cö vôùi loái soâng ñoâ
thò taïi noâng thoân
Nguoàn: Boä NN&PTNT, 2008
Treân thöïc teá, quy moâ laøng ngheà nhìn
chung thöôøng nhoû, chöa thöïc hieän ñöôïc
cô cheá thu huùt lao ñoäng coù tay ngheà cao,
ñoái vôùi caùc laøng ngheà saûn xuaát theo thôøi
vuï thì thöôøng chæ saûn xuaát vaøo luùc noâng
nhaøn. Tuy nhieân, hieän nay ôû nhöõng
vuøng saûn xuaát lôùn, lao ñoäng trong caùc
laøng ngheà laøm vieäc haàu nhö quanh naêm,
vôùi quy moâ phaùt trieån ngaøy caøng lôùn
(Khung 1.5).
11
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
Khung 1.5. Söï phaùt trieån veà quy moâ cuûa moät soá laøng
ngheà trong nhöõng naêm gaàn ñaây
Laøng ñaù myõ ngheä Non Nöôùc (Tp. Ñaø
Naüng) thu huùt hôn 2.000 lao ñoäng, doanh
thu naêm 2007 öôùc ñaït hôn 60 tyû ñoàng,
saûn phaåm ñöôïc xuaát khaåu trong khu vöïc
vaø sang caùc nöôùc chaâu AÂu; Laøng ngheà
cheá bieán traø höông Tam Kyø (Quaûng Nam)
vôùi naêng suaát 100 taán cheø/naêm chuû yeáu
tieâu thuï noäi ñòa; Laøng ngheà traø Blao (Laâm
Ñoàng) vôùi 22.000 ha cheø chieám ñeán 30%
dieän tích troàng cheø caû nöôùc, thu huùt hôn
120.000 lao ñoäng.
Nguoàn: Chi cuïc BVMT mieàn Trung
vaø Taây Nguyeân, 2008
Khung 1.6. Ñoùng goùp ngaân saùch cuûa caùc laøng ngheà
tænh Haø Nam
Giaù trò saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà tænh Haø
Nam naêm 2005 ñaït 390,9 tyû ñoàng, chieám
55% giaù trò saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp;
toác ñoä ñaït taêng tröôûng bình quaân
12,55%/naêm, ñoùng goùp vaøo ngaân saùch
ñaït gaàn 2,9 tyû ñoàng. Moät soá maët haøng coù
toác ñoä taêng tröôûng nhanh laø maây tre ñan,
theâu ren, deät luïa (bình quaân 15,87% -
43,18%/naêm). Nhöõng maët haøng coù toác ñoä
taêng tröôûng nhanh laø do saûn phaåm laøm ra
chuû yeáu ñöôïc xuaát khaåu (maây giang ñan
ñaït 4 trieäu USD/naêm, theâu ren ñaït 2,5
trieäu USD/naêm).
Nguoàn: Sôû TN&MT Haø Nam, 2008
Hieän nay, taïi caùc laøng ngheà, trung
bình moãi cô sôû doanh nghieäp tö nhaân
chuyeân laøm ngheà taïo vieäc laøm oån ñònh
cho khoaûng 27 lao ñoäng thöôøng xuyeân
vaø 8 - 10 lao ñoäng thôøi vuï; caùc hoä caù
theå chuyeân ngheà taïo 4 - 6 lao ñoäng
thöôøng xuyeân vaø 2 - 5 lao ñoäng thôøi
vuï. Ñaëc bieät, ôû laøng ngheà deät, theâu
ren, maây tre ñan thì moãi cô sôû coù theå
12
thu huùt 200 - 250 lao ñoäng (Nguoàn:
Laøng ngheà truyeàn thoáng trong quaù
trình CNH-HÑH, 2004).
Möùc thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng
ngaønh ngheà cao gaáp töø 3 ñeán 4 laàn so
vôùi thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng thuaàn
noâng. Ñieàu naøy cuõng khieán soá hoä gia
ñình chuyeån töø saûn xuaát thuaàn noâng
sang saûn xuaát thuû coâng nghieäp vaø
chuyeân laøm ngheà ngaøy caøng taêng. Baùo
caùo “Nghieân cöùu veà Quy hoaïch phaùt
trieån ngaønh ngheà thuû coâng theo höôùng
CNH noâng thoân ôû nöôùc CHXHCN Vieät
Nam” do Boä NN&PTNN thöïc hieän naêm
2004 ñaõ chæ ra raèng, tyû leä hoä ngheøo trung
bình trong soá hoä saûn xuaát thuû coâng
nghieäp laø 3,7% thaáp hôn nhieàu möùc
trung bình caû nöôùc laø 10,4%.
Tuy nhieân, cheânh leäch veà thu nhaäp
cuûa lao ñoäng giöõa laøng ngheà gaàn khu vöïc
thaønh thò vaø khu vöïc noâng thoân coøn lôùn.
Beân caïnh ñoù, heä thoáng saûn xuaát/phaân
phoái chuû yeáu mang laïi lôïi nhuaän cho
ngöôøi chuû saûn xuaát, trung gian, phaân
phoái maø ít mang lôïi ích cho ngöôøi saûn
xuaát, ngöôøi lao ñoäng tröïc tieáp. Söï cheânh
leäch thu nhaäp cuõng khaù lôùn giöõa caùc
nhoùm ngaønh saûn xuaát. Caùc maët haøng
nhö öôm tô deät vaûi, sôn maøi, goã,... caàn
lao ñoäng thöôøng xuyeân, vôùi soá löôïng lao
ñoäng haïn cheá, nhöng coù thu nhaäp cao do
giaù thaønh saûn phaåm treân thò tröôøng cao.
1.2.4. Laøng ngheà truyeàn thoáng vaø hoaït ñoäng
phaùt trieån du lòch
Lôïi ích cuûa vieäc phaùt trieån laøng ngheà
khoâng chæ laø ôû kinh teá, giaûi quyeát vieäc
laøm cho lao ñoäng ñòa phöông maø coøn
goùp phaàn baûo toàn ñöôïc giaù trò vaên hoaù
laâu daøi. Ñieåm chung cuûa nhieàu laøng
ngheà laø thöôøng naèm treân truïc giao thoâng
ñöôøng boä hay ñöôøng soâng. Ñaây laø ñieàu
kieän thuaän lôïi cho vieäc xaây döïng caùc
ñieåm/tuyeán du lòch löõ haønh. Ngoaøi
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
nhöõng lôïi theá nhö caûnh quan thieân
nhieân, vò trí ñòa lyù, neùt vaên hoaù ñaëc saéc,
caùc laøng ngheà coøn coù söùc huùt ñaëc bieät
bôûi moãi laøng laïi gaén vôùi moät vuøng vaên
hoaù hay moät heä thoáng di tích lòch söû.
Beân caïnh ñoù, khaùch tham quan coøn
ñöôïc taän maét theo doõi quaù trình saûn
xuaát ra caùc saûn phaåm thaäm chí laø tham
gia thöïc haønh vaøo moät khaâu saûn xuaát
naøo ñoù, chính ñieàu naøy taïo neân söùc haáp
daãn cuûa du lòch laøng ngheà.
Khung 1.7. Laøng ngheà truyeàn thoáng - taøi nguyeân du
lòch nhaân vaên coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng
Laøng ngheà truyeàn thoáng ñöôïc xem nhö
moät daïng taøi nguyeân du lòch nhaân vaên
coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng. Bôûi caùc
saûn phaåm du lòch laøng ngheà luoân bao
haøm trong noù caû nhöõng giaù trò vaät theå vaø
phi vaät theå. Vieät Nam laø nöôùc coù nhieàu
tieàm naêng ñeå khai thaùc phaùt trieån du lòch
laøng ngheà, neáu ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc,
khai thaùc hôïp lyù, ñaây seõ laø phöông tieän
giao löu, quaûng baù ñaát nöôùc, con ngöôøi
maïnh meõ vaø saâu roäng nhaát. Khi vaên hoaù
ñöôïc giao thoa moät caùch tích cöïc thì giôùi
haïn veà khoâng gian, ñòa lyù seõ khoâng coøn
yù nghóa, lôïi ích kinh teá, vaên hoaù vaø vò theá
cuûa ñòa phöông, quoác gia seõ taêng leân
gaáp boäi.
Nguoàn: TS. Phaïm Trung Löông,
Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån Du lòch
Chöông 1
Nhaän thöùc ñöôïc tieàm naêng phaùt trieån
du lòch taïi laøng ngheà seõ goùp phaàn gia
taêng tyû troïng cuûa nhoùm ngaønh coâng
nghieäp/dòch vuï ôû ñòa phöông, ñoàng thôøi
taêng theâm cô hoäi cho caùc cô sôû saûn xuaát
thoâng qua caùc hoaït ñoäng giôùi thieäu vaø
baùn saûn phaåm truyeàn thoáng, naâng cao
ñôøi soáng ngöôøi daân thoâng qua caùc dòch
vuï phuï trôï,... nhieàu tænh nhö Haø Taây
(tröôùc ñaây), Hoaø Bình, Baéc Ninh, Thöøa
Thieân Hueá, Ñaø Naüng, Beán Tre,... ñang
trieån khai maïnh meõ loaïi hình du lòch
laøng ngheà. Ñaây laø ñieåm ñeán cuûa nhieàu
tuyeán du lòch löõ haønh cuûa khaùch tham
quan trong nöôùc ñoàng thôøi thu huùt raát
nhieàu du khaùch nöôùc ngoaøi.
Khung 1.8. Laøng ngheà gaén vôùi du lòch taïi Haø Taây (tröôùc ñaây)
Thöïc hieän Chuû tröông quy hoaïch laøng ngheà
keát hôïp vôùi phaùt trieån du lòch, 10 laøng ngheà
ñöôïc laáy laøm thí ñieåm: luïa Vaïn Phuùc (Tp.Haø
Ñoâng), maây tre ñan Phuù Nghóa (huyeän
Chöông Myõ), khaûm trai Ngoï Haï, Chuyeân
Myõ (huyeän Phuù Xuyeân), may Traïch Xaù,
Hoøa Laâm (huyeän ÖÙng Hoøa), deät Phuøng Xaù
(huyeän Myõ Ñöùc); tieän Nhò Kheâ (huyeän
Thöôøng Tín), taïc töôïng Sôn Ñoàng (huyeän
Hoaøi Ñöùc), may, thuù nhoài boâng Tam Hieäp
(huyeän Phuùc Thoï), theâu Ñaïi Ñoàng (huyeän
Phuù Xuyeân), ñieâu khaéc Dö Duï, Thanh Thuøy
(huyeän Thanh Oai). Theo ñoù, seõ di dôøi caùc
cô sôû saûn xuaát cuûa laøng ngheà vaøo khu tieåu
thuû coâng nghieäp theo cuïm chuyeân ngaønh,
ñeå ñaàu tö ñoàng boä haï taàng: ñieän, ñöôøng, heä
thoáng caáp nöôùc, xöû lyù nöôùc, raùc thaûi, chænh
trang caûnh quan, BVMT; trang thieát bò coâng
ngheä saûn xuaát tieân tieán... Nguoàn voán ñöôïc
thu xeáp töø ngaân saùch ñòa phöông cuøng vôùi
ñaàu tö cuûa doanh nghieäp, ñoùng goùp cuûa
daân.
Theo keá hoaïch, cuoái naêm 2008, saûn phaåm
ñaàu tay cuûa chuû tröông treân goàm 3 laøng ngheà:
maây tre ñan Phuù Nghóa, khaûm trai Ngoï Haï,
taïc töôïng Sôn Ñoàng seõ böôùc vaøo laøng du lòch.
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008
13
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
1.3. NHÖÕNG TOÀN TAÏI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT
TRIEÅN LAØNG NGHEÀ TAÙC ÑOÄNG TÔÙI MOÂI TRÖÔNG
Beân caïnh maët tích cöïc, söï phaùt trieån
hoaït ñoäng saûn xuaát taïi laøng ngheà cuõng
mang laïi nhieàu baát caäp, ñaëc bieät veà vaán
ñeà moâi tröôøng vaø xaõ hoäi. Nhöõng toàn taïi
töø nhieàu naêm qua trong quaù trình phaùt
trieån laøng ngheà coù theå coi laø moät trong
nhöõng nguyeân nhaân laøm cho chaát löôïng
moâi tröôøng nhieàu laøng ngheà ngaøy caøng
suy giaûm, aûnh höôûng khoâng nhoû khoâng
chæ tôùi söï phaùt trieån saûn xuaát beàn vöõng
ôû laøng ngheà, maø cuûa caû neàn kinh teá ñaát
nöôùc. Ñoù laø:
1. Quy moâ saûn xuaát nhoû, phaàn lôùn ôû
quy moâ hoä gia ñình (chieám 72% toång soá
cô sôû saûn xuaát)
Quy moâ saûn xuaát taïi nhieàu laøng ngheà
laø quy moâ nhoû, khoù phaùt trieån vì maët
baèng saûn xuaát chaät heïp xen keõ vôùi khu
vöïc sinh hoaït. Saûn xuaát caøng phaùt trieån
thì nguy cô laán chieám khu vöïc sinh hoaït,
phaùt thaûi oâ nhieãm tôùi khu daân cö caøng
lôùn, daãn ñeán chaát löôïng moâi tröôøng khu
vöïc caøng xaáu ñi.
2. Neáp soáng tieåu noâng cuûa ngöôøi chuû saûn
xuaát nhoû coù nguoàn goác noâng daân ñaõ aûnh
höôûng maïnh tôùi saûn xuaát taïi laøng ngheà,
laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng
Khoâng nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi laâu daøi
cuûa oâ nhieãm, chæ quan taâm ñeán lôïi
Baûng 1.1. Trình ñoä kyõ thuaät ôû caùc laøng ngheà
Trình ñoä kyõ thuaät Cheá bieán noâng,
laâm, thuûy saûn
Thuû coâng, baùn cô khí 61,51
Cô khí 38,49
Töï ñoäng hoùa 0 0
14
nhuaän tröôùc maét, caùc cô sôû saûn xuaát taïi
laøng ngheà thöôøng löïa choïn quy trình saûn
xuaát thoâ sô taän duïng nhieàu söùc lao ñoäng,
trình ñoä thaáp. Hôn theá, nhaèm haï giaù
thaønh saûn phaåm, taêng tính caïnh tranh,
nhieàu cô sôû saûn xuaát coøn söû duïng caùc
nhieân lieäu reû tieàn, hoaù chaát ñoäc haïi (keå
caû ñaõ caám söû duïng), khoâng ñaàu tö
phöông tieän, duïng cuï baûo hoä lao ñoäng,
khoâng ñaûm baûo ñieàu kieän lao ñoäng neân
ñaõ laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm taïi ñaây.
3. Quan heä saûn xuaát mang ñaëc thuø cuûa
quan heä gia ñình, doøng toäc, laøng xaõ
Nhieàu laøng ngheà, ñaëc bieät laø caùc laøng
ngheà truyeàn thoáng, söû duïng lao ñoäng coù
tính gia ñình, saûn xuaát theo kieåu "bí
truyeàn", giöõ bí maät cho doøng hoï, tuaân
theo “höông öôùc” khoâng caûi tieán aùp duïng
nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, neân ñaõ
caûn trôû vieäc aùp duïng giaûi phaùp kyõ thuaät
môùi, khoâng khuyeán khích saùng kieán mang
hieäu quaû BVMT cuûa ngöôøi lao ñoäng.
4. Coâng ngheä saûn xuaát vaø thieát bò
phaàn lôùn ôû trình ñoä laïc haäu chaép vaù,
kieán thöùc tay ngheà khoâng toaøn dieän daãn
tôùi tieâu hao nhieàu nhieân nguyeân lieäu,
laøm taêng phaùt thaûi nhieàu chaát oâ nhieãm
moâi tröôøng nöôùc, ñaát, khí aûnh höôûng tôùi
giaù thaønh saûn phaåm vaø chaát löôïng moâi
tröôøng. Trình ñoä kyõ thuaät ôû caùc laøng
ngheà chuû yeáu laø thuû coâng, baùn cô khí.
Hoaøn toaøn chöa coù laøng ngheà naøo coù aùp
duïng töï ñoäng hoaù (Baûng 1.1)
Ñôn vò tính: %
Thuû coâng myõ Caùc ngaønh Caùc ngaønh
ngheä vaø vaät dòch vuï khaùc
lieäu xaây döïng
70,69 43,90 59,44
29,31 56,10 40,56
0 0
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
5. Voán ñaàu tö cuûa caùc cô sôû saûn xuaát
taïi caùc laøng ngheà quaù thaáp, khoù coù ñieàu
kieän phaùt trieån hoaëc ñoåi môùi coâng ngheä
theo höôùng thaân thieän vôùi moâi tröôøng
Saûn xuaát mang tính töï phaùt, khoâng coù
keá hoaïch laâu daøi, neân khoù huy ñoäng taøi
chính vaø voán ñaàu tö lôùn töø caùc nguoàn
khaùc (quyõ tín duïng, ngaân haøng). Do ñoù,
khoù chuû ñoäng trong ñoåi môùi kyõ thuaät vaø
coâng ngheä, laïi caøng khoâng theå ñaàu tö
cho xöû lyù moâi tröôøng.
6. Trình ñoä ngöôøi lao ñoäng, chuû yeáu laø
lao ñoäng thuû coâng, hoïc ngheà, vaên hoaù
thaáp, neân haïn cheá nhaän thöùc ñoái vôùi
coâng taùc BVMT
Theo ñieàu tra cuûa Boä NN&PTNN thì
chaát löôïng lao ñoäng vaø trình ñoä chuyeân
moân kyõ thuaät ôû caùc laøng ngheà nhìn
chung coøn thaáp, chuû yeáu laø lao ñoäng
phoå thoâng, soá lao ñoäng chæ toát nghieäp
caáp I, II chieám treân 60%. Maët khaùc ña
soá ngöôøi lao ñoäng coù nguoàn goác noâng
daân neân chöa coù yù thöùc veà moâi tröôøng
lao ñoäng, chæ caàn vieäc laøm coù thu nhaäp
cao hôn thu nhaäp töø noâng nghieäp hoaëc
boå sung thu nhaäp trong nhöõng luùc noâng
nhaøn, neân ngaïi hoïc hoûi, khoâng quan
taâm tôùi BVMT...
7. Nhieàu laøng ngheà chöa quan taâm tôùi
xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät cho BVMT
Caïnh tranh trong moät soá loaïi hình saûn
xuaát ñaõ thuùc ñaåy moät soá laøng ngheà ñaàu tö
ñoåi môùi coâng ngheä, kyõ thuaät saûn xuaát.
Tuy nhieân ñaây khoâng phaûi laø ñaàu tö cho
kyõ thuaät baûo veä moâi tröôøng. Vì vaäy haàu
heát caùc cô sôû saûn xuaát trong laøng ngheà
ñeàu khoâng coù caùc heä thoáng xöû lyù chaát
thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng.
Haàu heát caùc laøng ngheà khoâng coù ñuû cô
sôû haï taàng kyõ thuaät ñeå thu gom vaø xöû lyù
chaát thaûi ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng, nhö
khoâng coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù
Chöông 1
nöôùc thaûi, khoâng coù baõi choân laáp chaát
thaûi raén hôïp veä sinh, khoâng chuù yù ñaàu
tö phöông tieän thu gom quaûn lyù chaát thaûi
nguy haïi. Ñaây laø moät thaùch thöùc lôùn vì
ñeå khaéc phuïc ñieàu naøy ñoøi hoûi nhieàu
kinh phí vaø thôøi gian.
1.4. XU THEÁ PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ ÑEÁN NAÊM 2015
Caùc yeáu toá chính taùc ñoäng ñeán söï
phaùt trieån cuûa laøng ngheà bao goàm caùc
yeáu toá chuû quan nhö noäi löïc saûn xuaát vaø
caùc yeáu toá khaùch quan nhö chính saùch
cuûa nhaø nöôùc, vaán ñeà thò tröôøng,...
(Khung 1.9). Caùc yeáu toá naøy ñöôïc löôïng
hoùa baèng caùc ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân
gia trong nhieàu lónh vöïc vaø cho bieát xu
theá phaùt trieån cuûa caùc loaïi hình laøng
ngheà. Vì quaù nhieàu nhaân toá khoù coù theå
löôøng tröôùc ñöôïc neân keát quaû döï ñoaùn
seõ chæ laø xu theá trong moät töông lai gaàn
vôùi moät soá giaû thieát nhaát ñònh.
Keát quaû phaân tích xu theá phaùt trieån
laøng ngheà ñöôïc trình baøy trong Baûng 1.2.
Coù theå nhaän thaáy raèng soá löôïng caùc laøng
ngheà ôû caùc vuøng noùi chung coù xu höôùng
taêng leân, tröø ngaønh vaät lieäu xaây döïng coù
xu theá giaûm moät chuùt do bò caïnh tranh
nhieàu vôùi saûn phaåm saûn xuaát coâng
nghieäp. Soá löôïng laøng ngheà caùc khu vöïc
Ñoàng baèng soâng Hoàng, Trung Boä vaø Nam
Boä coù xu höôùng taêng nhieàu hôn so vôùi
caùc khu vöïc Ñoâng Baéc vaø Taây Baéc.
Khoùi töø caùc loø nung goám
Nguoàn: Tö lieäu
15
 Chöông 1 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM

Khung 1.9. Caùc yeáu toá chính taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån cuûa laøng ngheà
Coù 5 yeáu toá chính laøm cho laøng ngheà coù theå ñöôïc hình thaønh, phaùt trieån hoaëc bò mai moät:
1. Noäi löïc saûn xuaát, trong ñoù ñoùng vai troø quan troïng laø: ngöôøi ñöùng ñaàu cô sôû saûn xuaát, cô
sôû vaät chaát vaø maët baèng, coâng ngheä saûn xuaát, nguyeân nhieân lieäu, baûn saéc vaên hoùa, voán
vaø naêng löïc kinh doanh cuûa moät cô sôû saûn xuaát trong laøng ngheà;
2. Chính saùch nhaø nöôùc bao goàm caùc theå cheá vaø chính saùch cuûa caùc caáp quaûn lyù töø trung
öông ñeán ñòa phöông nhö toå chöùc hieäp hoäi, chính saùch thueá, hoã trôï voán, haäu thuaãn cuûa
caùc cô quan quaûn lyù ñòa phöông;
3. Taùc ñoäng cuûa thò tröôøng vaø vaán ñeà hoäi nhaäp quoác teá;
4. Yeáu toá xaõ hoäi nhö taïo coâng aên vieäc laøm, ña daïng hoùa loaïi hình kinh teá, baûo toàn giaù trò vaên
hoùa,…;
5. Yeáu toá moâi tröôøng nhö taùc haïi cuûa oâ nhieãm tôùi söùc khoeû coäng ñoàng, caûnh quan, gaây toån
thaát kinh teá, xaõ hoäi.
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005

Baûng 1.2. Caùc xu theá phaùt trieån chính cuûa laøng ngheà Vieät Nam ñeán naêm 2015

Deät Cheá bieán löông Taùi cheá Thuû Saûn xuaát vaät
Vuøng kinh teá nhuoäm, thöïc, thöïc pheá lieäu coâng myõ lieäu xaây
öôm tô, phaåm, chaên ngheä döïng, khai
thuoäc da nuoâi, gieát moå thaùc ñaù

Ñoàng baèng soâng Hoàng 2 1 2 2 -1

Ñoâng Baéc 1 1 0 1 0

Taây Baéc 1 1 0 1 0

Baéc Trung Boä 1 2 1 2 1

Nam Trung Boä 2 2 1 2 1

Taây nguyeân 1 0 0 2 1

Ñoâng Nam Boä 1 1 1 2 -1

Ñoàng baèng soâng Cöûu Long 1 1 1 2 -1

Ghi chuù: -1: Suy thoaùi; 0: Duy trì, khoâng phaùt trieån ; 1: Phaùt trieån vöøa; 2: Phaùt trieån maïnh
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005

16
 TOÅNG QUAN PHAÙT TRIEÅN LAØNG NGHEÀ VIEÄT NAM
Khu vöïc Ñoàng baèng soâng Hoàng coù soá
löôïng laøng ngheà lôùn nhaát (khoaûng gaàn
60% toång soá laøng caû nöôùc) vaø vaãn tieáp tuïc
taêng tröôûng neân khu vöïc naøy seõ ñöôïc coi
laø ñaïi dieän cho xu theá moâi tröôøng laøng
ngheà trong caùc döï baùo tieáp theo veà taûi
löôïng vaø möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng
(Chöông 2).
Bieåu ñoà 1.4. Döï ñoaùn soá löôïng laøng ngheà khu vöïc
ÑBSH ñeán naêm 2015
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005
Raùc thaûi “taán coâng” loøng ñöôøng
Chöông 1
Bieåu ñoà 1.4 laø keát quaû döï ñoaùn soá
löôïng laøng ngheà khu vöïc Ñoàng baèng soâng
Hoàng ñeán naêm 2015. Coù theå nhaän thaáy xu
theá phaùt trieån cuûa laøng ngheà thay ñoåi ít
veà soá löôïng. Moät soá laøng ngheà môùi coù theå
phaùt trieån do trôû thaønh “veä tinh” saûn
xuaát, gia coâng hoaëc phuïc vuï cho caùc khu
coâng nghieäp quanh vuøng. Tuy nhieân, khi
ñoù coù theå coù söï thay ñoåi veà chaát löôïng
(coâng ngheä, kyõ thuaät, quy moâ, cô sôû haï
taàng kyõ thuaät cho BVMT...) laøm cho moâi
tröôøng laøng ngheà ít bò oâ nhieãm hôn vaø söï
phaùt trieån seõ beàn vöõng hôn.
Caùc vaán ñeà veà hieän traïng oâ nhieãm vaø
xu höôùng trong töông lai, taùc ñoäng cuûa oâ
nhieãm moâi tröôøng, thöïc traïng vaø nhöõng
toàn taïi trong quaûn lyù moâi tröôøng laøng
ngheà, caùc giaûi phaùp toång hôïp nhaèm caûi
thieän moâi tröôøng laøng ngheà seõ ñöôïc
phaân tích vaø laøm roõ hôn trong nhöõng
phaàn tieáp theo cuûa Baùo caùo.
Nguoàn: Tö lieäu
17
Neùt queâ
Nguoàn: Tö lieäu
Khu vöïc saûn xuaát xen ken vôùi khu daân cö
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

Chöông 2.

OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG CHÖÔNG 2

Caùc hoaït ñoäng cuûa laøng ngheà ñaõ vaø ñang laøm suy thoaùi moâi tröôøng. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà laø
daïng oâ nhieãm phaân taùn trong phaïm vi moät khu vöïc vaø mang ñaäm neùt ñaëc thuø cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát theo
ngaønh ngheà vaø loaïi hình saûn phaåm.
Trong Chöông 2 ñöa ra caùc phaân tích cuï theå veà hieän traïng vaø ñaëc tröng oâ nhieãm töø saûn xuaát cuûa 6 nhoùm
laøng ngheà chính.
n Moâi tröôøng khoâng khí:
OÂ nhieãm buïi: taïi caùc laøng ngheà goám söù, vaät lieäu xaây döïng, khai thaùc ñaù, ñoà goã myõ ngheä vaø caùc laøng ngheà
taùi cheá (ñaëc tröng noåi baät laø phaùt sinh moät löôïng lôùn buïi chöùa kim loaïi naëng vaø buïi vaät lieäu ñoäc haïi).
OÂ nhieãm muøi: taïi caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå.
OÂ nhieãm khí SO2: taïi caùc laøng ngheà maây tre ñan.
n Moâi tröôøng nöôùc:
OÂ nhieãm chaát höõu cô: taïi caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå laø loaïi hình
saûn xuaát coù nhu caàu nöôùc raát lôùn vaø nöôùc thaûi coù ñoä oâ nhieãm höõu cô raát cao, nhaát laø saûn xuaát tinh boät töø saén
vaø dong gieàng.
OÂ nhieãm chaát voâ cô: taïi caùc laøng ngheà deät nhuoäm, taùi cheá giaáy taïo ra nöôùc thaûi coù haøm löôïng caën lôùn; taïi
caùc laøng ngheà taùi cheá: trong nöôùc thaûi maï vaø taùi cheá kim loaïi coù haøm löôïng kim loaïi naëng ñoäc haïi vöôït TCCP
haøng chuïc laàn.
n Chaát thaûi raén:
Thu gom vaø xöû lyù: haàu heát chaát thaûi raén taïi caùc laøng ngheà vaãn chöa ñöôïc thu gom xöû lyù, maø ñöôïc xaû thaúng
vaøo moâi tröôøng.
Vaán ñeà noåi coäm cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà laø caùc chaát khí thaûi, nöôùc thaûi, chaát thaûi raén chöa ñöôïc
xöû lyù ñaõ thaûi thaúng vaøo moâi tröôøng, gaây oâ nhieãm nghieâm troïng khoâng khí vaø caùc nguoàn nöôùc maët, nöôùc
döôùi ñaát taïi ñòa phöông.

2.1. TOÅNG QUAN OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Caùc chaát thaûi phaùt sinh taïi nhieàu
laøng ngheà ñaõ vaø ñang gaây oâ nhieãm vaø
laøm suy thoaùi moâi tröôøng nghieâm
troïng, taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi söùc khoûe
ngöôøi daân vaø ngaøy caøng trôû thaønh vaán
ñeà böùc xuùc. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng
ngheà coù moät soá ñaëc ñieåm sau:
1. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà
laø daïng oâ nhieãm phaân taùn trong phaïm vi
moät khu vöïc (thoân, laøng, xaõ,...). Do quy
moâ saûn xuaát nhoû, phaân taùn, ñan xen vôùi
khu sinh hoaït neân ñaây laø loaïi hình oâ
nhieãm khoù quy hoaïch vaø kieåm soaùt.
2. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà
mang ñaäm neùt ñaëc thuø cuûa hoaït ñoäng
saûn xuaát theo ngaønh ngheà vaø loaïi hình
saûn phaåm (Baûng 2.1) vaø taùc ñoäng tröïc
tieáp tôùi moâi tröôøng nöôùc, khí, ñaát trong
khu vöïc.

21
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Baûng 2.1. Ñaëc tröng oâ nhieãm töø saûn xuaát cuûa moät soá loaïi hình laøng ngheà

Loaïi hình saûn xuaát Caùc daïng chaát thaûi

Khí thaûi Nöôùc thaûi Chaát thaûi raén Caùc daïng oâ nhieãm khaùc
1. Cheá bieán löông thöïc, Buïi, CO, SO 2, NO x, BOD 5, COD, SS, Xæ than, CTR töø OÂ nhieãm nhieät, ñoä aåm
thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát CH4 toång N, toång P, nguyeân lieäu
moå Coliform
2. Deät nhuoäm, öôm tô, Buïi, CO, SO 2, NO x, BOD 5, COD, ñoä Xæ than, tô sôïi, vaûi OÂ nhieãm nhieät, ñoä aåm,
thuoäc da hôi axit, hôi kieàm, maøu, toång N, hoùa vuïn, caën vaø bao tieáng oàn
dung moâi chaát, thuoác taåy, bì hoùa cha át
Cr6+ (thuoäc da)
3. Thuû coâng myõ ngheä
- Goám söù - Buïi, SiO 2, CO, BOD 5, COD, SS, Xæ than (goám söù),
SO2, NO x, HF, THC ñoä maøu, daàu môõ pheá phaåm, caën
OÂ nhieãm nhieät (goám söù)
- Sôn maøi, g oã myõ ngheä, - Buïi, hôi xaêng, coâng nghieäp hoùa chaát
cheá taùc ñaù dung moâi, oxit Fe,
Zn, Cr, Pb
4. Taùi cheá
- Taùi cheá giaáy - Buïi, SO 2, H 2S, - pH, BOD 5, COD, - Buïi giaáy, taïp
hôi kieàm SS, toång N, toång chaát töø giaáy pheá
P, ñoä maøu lieäu, bao bì hoùa
chaát
- Taùi cheá kim loaïi - Buïi, CO, hôi kim - COD, SS, daàu - Xæ than, ræ saét, OÂ nhieãm nhieät
loaïi, hôi axit, Pb, môõ, CN-, kim loaïi vuïn kim loaïi naëng
Zn, HF, HCl, THC (Cr6+, Zn 2+...)
- Taùi cheá nhöïa - Buïi, CO, Cl 2, - BOD 5, COD, toång - Nhaõn maùc, taïp
HCl, THC, hôi N, toång P, ñoä khoâng taùi sinh,
dung moâi maøu, daàu môõ chi tieát kim loaïi,
cao su
5. Vaät lieäu xaây döïng, khai - Buïi, CO, SO 2, SS, Si, Cr Xæ than, xæ ñaù, ñaù OÂ nhieãm nhieät, tieáng oàn,
thaùc ñaù NOx, HF, THC vuïn ñoä rung

Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005

3. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi caùc laøng
ngheà thöôøng khaù cao taïi khu vöïc saûn
xuaát, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoeû
ngöôøi lao ñoäng
Chaát löôïng moâi tröôøng taïi haàu heát khu
vöïc saûn xuaát trong caùc laøng ngheà ñeàu
khoâng ñaït tieâu chuaån. Caùc nguy cô maø
ngöôøi lao ñoäng tieáp xuùc khaù cao: 95%
ngöôøi lao ñoäng coù nguy cô tieáp xuùc vôùi
buïi, 85,9% tieáp xuùc vôùi nhieät, 59,6%
tieáp xuùc vôùi hoaù chaát.
Keát quaû khaûo saùt 52 laøng ngheà ñieån
hình trong caû nöôùc cuûa Ñeà taøi KC 08.09
(2005) cho thaáy trong soá ñoù, 46% laøng
ngheà coù moâi tröôøng bò oâ nhieãm naëng
(ñoái vôùi khoâng khí hoaëc nöôùc hoaëc ñaát

22
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

hoaëc caû ba daïng), 27% oâ nhieãm vöøa vaø
27% oâ nhieãm nheï. Caùc keát quaû quan traéc
trong thôøi gian gaàn ñaây cho thaáy möùc ñoä
oâ nhieãm cuûa caùc laøng ngheà khoâng giaûm
maø coøn coù xu höôùng gia taêng.
2.2. MOÂI TRÖÔØNG KHOÂNG KHÍ TAÏI CAÙC LAØNG NGHEÀ
2.2.1. Ñaëc tröng khí thaûi ôû caùc laøng ngheà
OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí taïi caùc
laøng ngheà coù nguoàn goác chuû yeáu töø ñoát
nhieân lieäu vaø söû duïng caùc nguyeân vaät
lieäu, hoùa chaát trong daây chuyeàn coâng
ngheä saûn xuaát. Than laø nhieân lieäu chính
ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû caùc laøng ngheà
vaø thöôøng laø than chaát löôïng thaáp. Ñaây
laø loaïi nhieân lieäu gaây phaùt sinh löôïng
lôùn buïi vaø caùc khí oâ nhieãm. Do ñoù, khí
thaûi ôû caùc laøng ngheà thöôøng chöùa nhieàu
thaønh phaàn caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí
nhö: buïi, CO2, CO, SO2, NOx, chaát höõu cô
bay hôi.
Taùi cheá kim loaïi, saûn xuaát vaät lieäu
xaây döïng (gaïch, ngoùi, nung voâi), saûn
xuaát goám söù, cheá bieán löông thöïc, thöïc
phaåm (saûn xuaát buùn, baùnh, röôïu...) vaø
deät nhuoäm laø nhöõng loaïi hình saûn xuaát
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí do coù
nhu caàu nhieân lieäu cao vaø nhieân lieäu
chuû yeáu laø than. Trong ñoù, ngaønh saûn
xuaát coù thaûi löôïng oâ nhieãm lôùn nhaát do
söû duïng than laø taùi cheá kim loaïi, tieáp
ñeán laø saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng vaø
goám söù (Baûng 2.2).

Baûng 2.2. Thaûi löôïng oâ nhieãm do ñoát than taïi laøng ngheà taùi cheá
Ñôn vò: taán/naêm

Laøng ngheà Löôïng than Buïi CO SO2 NO2 THC

Nhoùm laøng ngheà taùi cheá

1. Ña Hoäi - Baéc Ninh 270.000 2.457,00 81,00 2.894,4 2.359,80 14,88

2. Vaân Chaøng - Nam Ñònh 42.280 384,75 12,68 453,2 369,50 2,33

3. Xuaân Tieán - Nam Ñònh 250 2,28 0,075 2,68 2,19 0,014

4. Döông OÅ - Baéc Ninh 7.606 69,21 2,28 81,54 66,48 0,42

5. Phuù Laâm - Baéc Ninh 3.430 31,21 1,03 36,77 29,98 0,19

Nhoùm laøng ngheà saûn xuaát goám söù

1. Goám söù Naêm 2004* 45.000 * 409,5 13,5 482,4 393,3 2,48
Baùt Traøng Naêm 2007** 28.800** 262,0 8,6 308,7 251,7 1,58
(Haø Noäi)
2. Goám Xuaân Quang (Höng 10.167 92,5 3,1 109,0 88,9 0,56
Yeân)
3. Goám Thanh Haø (Quaûng 5.000 45,5 1,5 53,6 43,7 0,27
Nam)

Nguoàn:* Ñeà taøi KC 08-09, 2005 **Cuïc Coâng nghieäp ñòa phöông, Boä Coâng thöông, 2008

23
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Baûng 2.2 cuõng cho thaáy, tröôøng hôïp laø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán oâ
laøng goám söù Baùt Traøng, naêm 2007 ñaõ giaûm nhieãm khoâng khí ôû ñaây.
löôïng than tieâu thuï so vôùi naêm 2004 (do Ñaëc bieät, haøm löôïng caùc chaát oâ
thay theá moät phaàn than baèng khí ñoát), neân nhieãm khoâng khí thöôøng raát cao xung
thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong khí thaûi quanh khu vöïc saûn xuaát. Keát quaû khaûo
saûn xuaát ñaõ giaûm ñi ñaùng keå. saùt ôû khu vöïc saûn xuaát laøng ngheà cho
2.2.2. Ñaëc tröng oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc laøng thaáy, haøm löôïng buïi ñeàu vöôït TCVN töø
ngheà 3-8 laàn, haøm löôïng SO2 coù nôi vöôït
2.2.2.1. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: ñeán 6,5 laàn (Bieåu ñoà 2.3).
oâ nhieãm khoâng khí dieãn ra khaù naëng neà
Moâi tröôøng khu vöïc saûn xuaát ôû caùc
laøng ngheà taùi cheá (ñaëc bieät laø taùi cheá kim
loaïi vaø taùi cheá nhöïa) hieän nay ñang bò oâ
nhieãm naëng neà. Ngoaøi oâ nhieãm khoâng khí
do ñoát nhieân lieäu, theå hieän ôû caùc thoâng soá
oâ nhieãm nhö buïi, SO2, CO, NOx,... (Bieåu
ñoà 2.1 vaø 2.2), quaù trình taùi cheá vaø gia
coâng cuõng gaây phaùt sinh caùc khí ñoäc nhö
hôi axit, kieàm, oxit kim loaïi (PbO, ZnO,
Al2O3) vaø gaây oâ nhieãm nhieät.

K1: Cô sôû ñuøn nhöïa Minh Khai, Höng Yeân

K2: Baõi raùc laøng ngheà taùi cheá nhöïa Minh Khai, Höng Yeân
K3: Cô sôû ñuøn haït nhöïa Trung Vaên, Haø Noäi
K4:Cô sôû nghieàn nhöïa Minh,Höng Yeân
K5: Cô sôû ñuøn haït nhöïa Trieàu Khuùc, Haø Noäi

Bieåu ñoà 2.2. Haøm löôïng buïi trong khoâng khí

laøng ngheà taùi cheá nhöïa
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005
Bieåu ñoà 2.1. Haøm löôïng buïi vaø SO2 trong khoâng khí
taïi laøng ngheà taùi cheá kim loaïi
Nguoàn: (*) Ñeà taøi KC 08-09, 2005;
(**) Cuïc BVMT, 2006; (***) Chi Cuïc BVMT
Mieàn Trung vaø Taây Nguyeân, 2007

2.2.2.2. Caùc laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu

xaây döïng vaø khai thaùc ñaù: oâ nhieãm
khoâng khí dieãn ra phoå bieán
Trong nhoùm laøng ngheà naøy, ôû caùc
laøng ngheà vaät lieäu xaây döïng, chaát löôïng
khoâng khí bò suy giaûm chuû yeáu do khí
thaûi töø ñoát nhieân lieäu. Trong khi ñoù, ôû
caùc laøng ngheà khai thaùc ñaù, buïi phaùt Khai thaùc ñaù
sinh töø quaù trình khai thaùc vaø cheá taùc ñaù Nguoàn: Tö lieäu

24
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Bieåu ñoà 2.3. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong khoâng khí taïi laøng ngheà vaät lieäu xaây döïng
2.2.2.3. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông
thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå:
oâ nhieãm khoâng khí ñaëc tröng do söï
phaân huyû caùc chaát höõu cô
Saûn xuaát taïi caùc laøng ngheà cheá bieán
löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø
gieát moå phaùt sinh oâ nhieãm khoâng khí
Chöông 2
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005
khoâng chæ do söû duïng nhieân lieäu maø coøn
do söï phaân huûy caùc chaát höõu cô trong
nöôùc thaûi, chaát thaûi raén taïo neân caùc khí
nhö SO2, NO2, H2S, NH3, CH4 vaø caùc khí
oâ nhieãm gaây muøi tanh thoái khoù chòu,
nhaát laø ôû caùc cô sôû chaên nuoâi vaø gieát moå
gia suùc, gia caàm (Bieåu ñoà 2.4)
N1 Buùn Phuù Ñoâ, Haø Noäi
N2 Tinh boät Taân Hoøa, Quoác Oai, Haø Noäi
N3 Röôïu saén Taân Ñoä, Phuù Xuaân, Haø Noäi
N4 Buùn Vuõ Hoäi, Thaùi Bình
N5 Nöôùc maém Thanh Haûi, Thanh Hoùa
N6 Mieán Yeân Ninh, Ninh Bình
N7 Tinh boät Taân Phuù Ñoâng, Ñoàng Thaùp
N8 Gieát moå gia suùc Laâm Ñoàng
N9 Töông Chao Caùi Voàn, Vónh Long
Bieåu ñoà 2.4. Haøm löôïng SO2 vaø NO2
trong khoâng khí ôû moät soá laøng ngheà cheá bieán
löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005
25
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
2.2.2.4. Caùc laøng ngheà öôm tô, deät vaûi
vaø thuoäc da: oâ nhieãm khoâng khí cuïc boä
Taïi caùc laøng ngheà naøy, khu vöïc saûn
xuaát cuûa laøng ngheà deät nhuoäm thöôøng bò
oâ nhieãm bôûi caùc thoâng soá nhö buïi, SO2,
NO2 (Bieåu ñoà 2.5); moâi tröôøng vi khí haäu
ôû caùc laøng ngheà deät thöôøng bò oâ nhieãm
bôûi tieáng oàn do caùc maùy deät thuû coâng.
Möùc oàn vöôït TCVN töø 4 ñeán 14 dBA.
Bieåu ñoà 2.5. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong
khoâng khí taïi moät soá laøng ngheà deät nhuoäm
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005; CEETIA, 2007
2.2.2.5. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ
ngheä, theâu ren: oâ nhieãm khoâng khí
thöôøng chæ xaûy ra taïi moät soá laøng ngheà
cheá taùc ñaù vaø saûn xuaát maây tre ñan
Trong soá caùc laøng ngheà thuû coâng myõ
ngheä, moâi tröôøng khoâng khí xung quanh
khu vöïc saûn xuaát cuûa laøng ngheà cheá taùc
ñaù bò oâ nhieãm nghieâm troïng do buïi ñaù
vaø tieáng oàn. Ñaëc bieät, trong buïi phaùt
sinh töø hoaït ñoäng cheá taùc ñaù coøn chöùa
moät löôïng khoâng nhoû SiO2 (0,56-1,91%
taïi laøng ngheà ñaù Non Nöôùc - Ñaø Naüng)
raát coù haïi cho söùc khoeû. Trong khi ñoù,
taïi laøng ngheà saûn xuaát maây tre ñan,
khoâng khí thöôøng bò oâ nhieãm bôûi SO2
(phaùt sinh töø quaù trình xöû lyù choáng moác
cho caùc saûn phaåm maây tre ñan). Rieâng
tænh Thaùi Bình, nôi coù 40/210 laøng ngheà
laøm maây tre ñan, ñaõ coù tôùi 800 loø saáy
löu huyønh.
26
Bieåu ñoà 2.6. Haøm löôïng moät soá thoâng soá trong
khoâng khí cuûa moät soá laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä
Nguoàn: (*) Ñeà taøi KC 08-09, 2005;
(**) Cuïc Coâng nghieäp ñòa phöông, Boä coâng thöông, 2008;
(***) Chi cuïc BVMT Mieàn Trung vaø Taây Nguyeân, 2007
2.3. MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC (NÖÔÙC MAËT VAØ NÖÔÙC
DÖÔÙI ÑAÁT) TAÏI CAÙC LAØNG NGHEÀ
2.3.1. Ñaëc tröng nöôùc thaûi saûn xuaát ôû caùc
laøng ngheà
Khoái löôïng vaø ñaëc tröng nöôùc thaûi saûn
xuaát ôû caùc laøng ngheà phuï thuoäc chuû yeáu
vaøo coâng ngheä vaø nguyeân lieäu duøng
trong saûn xuaát. Cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå gia suùc,
gia caàm, öôm tô, deät nhuoäm... laø nhöõng
ngaønh saûn xuaát coù nhu caàu nöôùc raát lôùn
vaø cuõng xaû thaûi ra khoái löôïng lôùn nöôùc
thaûi vôùi möùc oâ nhieãm höõu cô cao ñeán
raát cao. Ngöôïc laïi, moät soá ngaønh nhö
taùi cheá, cheá taùc kim loaïi, ñuùc ñoàng,
nhoâm... nhu caàu nöôùc khoâng lôùn nhöng
nöôùc thaûi bò oâ nhieãm caùc chaát raát ñoäc
haïi nhö caùc hoùa chaát, axit, muoái kim
loaïi, xyanua vaø caùc kim loaïi naëng nhö
Hg, Pb, Cr, Zn, Cu...
Keát quaû khaûo saùt chaát löôïng nöôùc thaûi
cuûa caùc laøng ngheà nhöõng naêm gaàn ñaây
cho thaáy möùc ñoä oâ nhieãm haàu nhö
khoâng giaûm, thaäm chí coøn taêng cao hôn
tröôùc. Moät phaàn do quy moâ saûn xuaát
taêng trong khi nöôùc thaûi vaãn khoâng ñöôïc
xöû lyù tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng.
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

Thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm höõu cô

Khung 2.1. Laøng ngheà Haø Noäi vaø vaán ñeà moâi tröôøng nöôùc trong nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa caùc laøng
Haø Noäi sau khi môû roäng coù 255 laøng ngheà ngheà thuoäc nhoùm naøy cuõng khaù cao. Caùc
vôùi 6 loaïi hình saûn xuaát khaùc nhau (chuû soá lieäu cho thaáy trong nhoùm naøy, caùc
yeáu taäp trung ôû tænh Haø Taây tröôùc ñaây). laøng ngheà tinh boät coù thaûi löôïng caùc
Trong ñoù coù 59 laøng ngheà deät nhuoäm ñoà chaát oâ nhieãm lôùn nhaát (Baûng 2.3).
da chieám 23%, 43 laøng ngheà cheá bieán Baûng 2.3. Thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm
löông thöïc thöïc phaåm - 16,9%, 135 laøng trong nöôùc thaûi cuûa moät soá laøng ngheà cheá bieán
ngheà thuû coâng myõ ngheä chieám khoaûng löông thöïc, thöïc phaåm
53%... Haøng ngaøy nöôùc thaûi hoaøn toaøn
chöa ñöôïc xöû lyù ñaõ goùp phaàn laøm moâi Laøng ngheà Saûn phaåm COD BOD 5 SS
(taán/naêm) taán/naêm taán/naêm taán/naêm
tröôøng nöôùc maët soâng Nhueä, soâng Ñaùy
1. Buùn Phuù Ñoâ 10.200 76,90 53,14 9,38
trôû neân oâ nhieãm nghieâm troïng hôn. 2. Buùn Vuõ Hoäi 3.100 22,62 15,3 2,76
3. Buùn baùnh 4.380 15,08 10,42 1,84
Nguoàn: Sôû Coâng thöông TP. Haø Noäi,
Ninh Hoàng
thaùng 9/2008
4. Röôïu Taân Ñoä 450.000 lít 2.250 13,01 11,55
5. Tinh boät 52.000 13.050 934,4 2.133
Döông Lieãu
2.3.1.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, ÑH Baùch Khoa HN, 2005
thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå:
khoái löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát lôùn vôùi
Haøm löôïng caùc chaát oâ nhieãm trong
thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm höõu cô cao
nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa nhöõng laøng ngheà
Khoái löôïng nöôùc thaûi cuûa caùc laøng naøy cuõng raát cao, ñaëc bieät laø COD, BOD5,
ngheà thuoäc nhoùm naøy raát lôùn, coù nôi leân SS, toång N, toång P vöôït TCVN haøng chuïc
tôùi 7.000 m3/ngaøy (Bieåu ñoà 2.7), thöôøng laàn (Bieåu ñoà 2.8). Ñaëc bieät, nöôùc thaûi töø
khoâng ñöôïc xöû lyù ñaõ xaû tröïc tieáp vaøo khaâu loïc taùch baõ vaø taùch boät ñen cuûa
moâi tröôøng. quaù trình saûn xuaát tinh boät töø saén vaø
dong gieàng coù pH thaáp, ñoä oâ nhieãm raát
cao (BOD5, COD vöôït TCVN 5945-2005
möùc B treân 200 laàn).

Bieåu ñoà 2.8 Haøm löôïng BOD5, COD vaø SS trong

nöôùc thaûi moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc
Bieåu ñoà 2.7. Löu löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát phaåm, chaên nuoâi, gieát moå
cuûa moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå Nguoàn: (1) Ñeà taøi KC 08-09, 2005; (2) CEETIA, ÑH
Xaây Döïng, 2007; (3) Sôû TN&MT Ñoàng Thaùp, 2007; (4) Sôû
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005 TN&MT Haø Noäi, 2006; (5) Sôû TN&MT Quaûng Trò, 2007

27
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Baûng 2.4. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc thaûi moät soá laøng ngheà saûn xuaát löông thöïc, thöïc phaåm (MPN/100ml)

Laøng ngheà tinh boät Laøng ngheà laøm buùn Laøng ngheà röôïu TCVN
Döông Caùt Minh Caåm Vaân Cuø, Phuù Töù Kyø**** Taân Ñoä* Quang Quang 5945-
Lieãu* Queá** Khai** Thaïch, Thöøa Thieân Ñoâ**** Minh * Bình* 2005 (B)
Quaûng Trò Hueá ***
***

1,4.10 4 3,2.10 4 7.10 4 11.10 3 230.10 6 5.10 10 1,4.10 10 26.10 4 10.10 4 21.10 4 0,5.10 4
Nguoàn: * Ñeà taøi KC 08-09,2005; ** CEETIA, ÑH Xaây Döïng, 2007;
***Chi Cuïc BVMT mieàn Trung vaø Taây nguyeân, 2007; **** Sôû TN&MT Haø Noäi, 2006

Ñaùng chuù yù laø Coliform trong nöôùc
thaûi cuûa caùc laøng ngheà cheá bieán löông
thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå
raát cao (Baûng 2.4). Ñaây laø vaán ñeà caàn
ñöôïc quan taâm ñuùng möùc vì seõ aûnh höôûng
tröïc tieáp ñeán söùc khoeû cuûa coäng ñoàng.
2.3.1.2. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm
tô, thuoäc da: nöôùc thaûi saûn xuaát coù ñoä
maøu cao, chöùa nhieàu hoaù chaát
heát khoâng ñöôïc xöû lyù tröôùc khi xaû thaûi
vaøo moâi tröôøng.
Theo caùc keát quaû khaûo saùt, nöôùc thaûi
cuûa caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô
ñeàu giaøu chaát höõu cô: haøm löôïng COD,
BOD5 gaáp 2-15 laàn TCVN (Bieåu ñoà 2.10).
Ngoaøi ra, nöôùc thaûi coù haøm löôïng SS,
toång N vaø toång P khaù cao. Ñaëc bieät
Coliform vöôït TCVN haøng nghìn laàn.

Trong nhoùm laøng ngheà naøy, deät nhuoäm

laø loaïi hình coù nhu caàu hoùa chaát raát lôùn
goàm thuoác nhuoäm caùc loaïi, xuùt, axit.
Khoaûng 85-90% löôïng hoùa chaát naøy hoøa
tan trong nöôùc thaûi. Do ñoù, nöôùc thaûi deät
nhuoäm chöùa nhieàu hoùa chaát vaø coù ñoä
maøu raát cao. Ñoä maøu coù nôi leân tôùi 13.000
Pt-Co. Ñoä pH bieán ñoäng lôùn phuï thuoäc
vaøo loaïi thuoác nhuoäm ñöôïc söû duïng.
Caùc laøng ngheà deät nhuoäm vaø öôm tô
cuõng coù khoái löôïng nöôùc thaûi khaù cao Ghi chuù:
(200-1.000 m3/ngaøy) (Bieåu ñoà 2.9) vaø haàu N1: Nöôùc thaûi cô sôû öôm tô hoä oâng Nguyeãn Moät, Ñoâng Yeân,
Duy Xuyeân, Quaûng Nam (1)
N2: Nöôùc thaûi cô sôû öôm tô hoä oâng Ñoaøn Giaùp, Ñoâng Yeân,
Duy Xuyeân, Quaûng Nam (1)
N3: Nöôùc thaûi cô sôû öôm tô hoä oâng Ñoaøn Giaùp, Ñoâng Yeân,
Duy Xuyeân, Quaûng Nam (2)
N4: Nöôùc thaûi HTX deät may Duy Trinh, laøng ngheà öôm tô deät
vaûi Phuù Boâng Thi Lai, Quaûng Nam (2)
N5: Nöôùc thaûi cô sôû öôm tô hoä oâng Thaéng, Coå Chaát, Nam Ñònh (1)
N6: Nöôùc thaûi cô sôû Doanh nghieäp Ñaïi Hoøa -Nam Cao - Thaùi
Bình (1)
N7: Nöôùc thaûi toång hôïp töø caùc cô sôû deät nhuoäm Thaùi Phöông
- Thaùi Bình (1)
N8: Nöôùc thaûi sau taåy khaên laøng ngheà Phöông La - Haø Noäi (1)

Bieåu ñoà 2.10. Haøm löôïng COD, BOD5 vaø SS

Bieåu ñoà 2.9. Löu löôïng nöôùc thaûi moät soá trong nöôùc thaûi moät soá cô sôû laøng ngheà deät nhuoäm,
laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô öôm tô, deät vaûi
Nguoàn: (1) Cuïc BVMT, 2006; (2) Ñeà taøi KC 08-09, Nguoàn: (1) Ñeà taøi KC 08-09, 2005;
2005; (3) Sôû TN&MT Baéc Ninh, 2008 (2) Chi cuïc BVMT mieàn Trung vaø Taây Nguyeân, 2007

28
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

2.3.1.3. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu:

nöôùc thaûi saûn xuaát chöùa nhieàu hoaù chaát
ñoäc haïi
Taùi cheá kim loaïi: caùc ngaønh gia coâng
cô khí, ñuùc, maï, taùi cheá vaø cheá taùc kim
loaïi coù löôïng nöôùc thaûi khoâng lôùn,
nhöng laïi chöùa nhieàu chaát ñoäc haïi nhö
kim loaïi naëng (Zn, Fe, Cr, Ni…), daàu môõ
coâng nghieäp. Quaù trình maï baïc coøn taïo
ra muoái Hg, xyanua, oxit kim loaïi, vaø
caùc taïp chaát khaùc. Ñaëc bieät, quaù trình
röûa bình aéc quy vaø naáu chì coøn gaây phaùt
N1: Cô sôû maï thoân Ruøa Haï, Thanh Thuøy – Thanh Oai,
sinh nöôùc thaûi chöùa moät löôïng lôùn chì. Haø Noäi (2)
Nöôùc thaûi cuûa moät soá laøng ngheà coù haøm N2: Nöôùc thaûi saûn xuaát thoân Ruøa Thöôïng, Thanh Thuøy
löôïng caùc kim loaïi naëng nhö Cr6+, Zn2+, - Thanh Oai, Haø Noäi (2)
Pb2+ lôùn hôn töø 1,5 ñeán 10 laàn TCVN N3: Nöôùc thaûi cô sôû maï OÂng Taï Quoác Tuùy, Ñoàng
Xaâm, Thaùi Bình (1)
(Bieåu ñoà 2.11).
N4: Laøng ngheà ñuùc nhoâm Vaên Chaøng, Nam Ñònh (1)
Taùi cheá giaáy: nöôùc thaûi coâng ñoaïn
Bieåu ñoà 2.11. Haøm löôïng moät soá kim loaïi naëng trong
ngaâm, taåy, nghieàn trong taùi cheá giaáy nöôùc thaûi laøng ngheà cô kim khí
chieám khoaûng 50% toång löôïng thaûi,
Nguoàn: (1) Ñeà taøi KC 08-09, 2005;
chöùa nhieàu hoùa chaát nhö xuùt, nöôùc (2) CEETIA, ÑH Xaây Döïng Haø Noäi, 2007
giaven, pheøn, nhöïa thoâng, phaåm maøu,
xô sôïi. Nöôùc thaûi thöôøng chöùa nhieàu
boät giaáy, löôïng caën coù theå leân tôùi 300 -
600 mg/l.

Khung 2.2. Nöôùc thaûi laøng ngheà taùi cheá giaáy vaø vaán ñeà
moâi tröôøng
Laøng ngheà taùi cheá giaáy Döông OÅ vaø Phuù
Laâm (Baéc Ninh) laø hai laøng ngheà coù quy
moâ saûn xuaát lôùn. Toång khoái löôïng nöôùc
thaûi leân tôùi 3500m3/ngaøy. Haøng ngaøy ñaõ
thaûi vaøo nguoàn nöôùc maët khoaûng 1.450-
3000 kg COD vaø 3.000 kg boät giaáy.
Nguoàn: Sôû TN&MT tænh Baéc Ninh, 2007
Caùc keát quaû khaûo saùt cho thaáy, nöôùc
thaûi saûn xuaát giaáy taïi caùc laøng ngheà coù
COD, BOD5, SS vöôït TCVN töø 1,5 - 15
N1: Nöôùc thaûi xeo giaáy – Laøng ngheà Döông OÀ - Baéc Ninh (2)
N2: Nöôùc thaûi ngaâm taåy- Cô sôû Phuù Gia – Phuù Laâm –
Baéc Ninh (2)
N3: Nöôùc röûa nguyeân lieäu cô sôû oâng Quyeát – Trung
Vaên, Haø Noäi (1)
N4: Nöôùc thaûi maùy nguyeân lieäu cô sôû Long Truùc –
Trieàu Khuùc, Haø Noäi (1)
N5: Nöôùc thaûi maùy nguyeân lieäu cô sôû oâng Luyeän –
Minh Khai, Höng Yeân (1)
Bieåu ñoà 2.12. Haøm löôïng moät soá thoâng soá oâ nhieãm
trong nöôùc thaûi saûn xuaát laøng ngheà taùi cheá giaáy

laàn (Bieåu ñoà 2.12). Nguoàn:(1) Ñeà taøi KC 08-09, 2005;

(2) Sôû TN&MT Tænh Baéc Ninh,2007

29
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
2.3.1.4. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ
ngheä: nöôùc thaûi saûn xuaát taïi moät soá
laøng ngheà sôn maøi vaø maây tre ñan coù
thaûi löôïng caùc chaát gaây oâ nhieãm cao
Laøng ngheà sôn maøi vaø maây tre ñan coù
löôïng nöôùc thaûi khoâng lôùn, chæ khoaûng 2
- 5 m3/ngaøy/cô sôû, nhöng nöôùc thaûi chöùa
haøm löôïng chaát oâ nhieãm cao. Nöôùc thaûi
saûn xuaát sôn maøi chöùa buïi maøi nhoû mòn
laøm taêng haøm löôïng caën. Nöôùc thaûi töø
quaù trình nhuoäm vaø nhuùng boùng saûn
phaåm maây tre ñan chöùa nhieàu chaát gaây
oâ nhieãm nhö dung moâi, daàu boùng, poly-
me höõu cô, dö löôïng caùc hoùa chaát
nhuoäm... Haøm löôïng COD vaø BOD5 trong
nöôùc thaûi cuûa caùc laøng ngheà naøy thöôøng
vöôït TCVN töø 2 - 5 laàn vaø töø 5,5 - 8,5 laàn
(Bieåu ñoà 2.13).
N1: Nöôùc thaûi cô sôû Myõ Thaùi laøng ngheà sôn maøi Haï
Thaù, Thöôøng Tín, Haø Noäi (1)
N2: Nöôùc thaûi cô sôû sôn maøi Töông Bình Hieäp, Bình
Döông (1)
N3: Nöôùc thaûi nhuoäm saûn phaåm cô sôû 1 thoân Phuø
Yeân, Chöông Myõ, Haø Noäi (2)
N4: Nöôùc thaûi nhuoäm saûn phaåm cô sôû 2 thoân Phuø
Yeân, Chöông Myõ, Haø Noäi (2)
Bieåu ñoà 2.13. Haøm löôïng COD, BOD5, SS vaø ñoä maøu
trong nöôùc thaûi saûn xuaát sôn maøi vaø maây tre ñan
Nguoàn: (1) Ñeà taøi KC08-09, 2005;
(2) CEETIA, ÑH Xaây Döïng, 2007
30
2.3.2. Ñaëc tröng oâ nhieãm nöôùc maët soâng, hoà ôû
caùc laøng ngheà
Nöôùc maët ôû caùc soâng hoà ñòa phöông,
ñaëc bieät laø taïi caùc laøng ngheà trong LVS
Nhueä - Ñaùy, LVS Caàu ôû phía Baéc vaø heä
thoáng soâng Ñoàng Nai ôû phía Nam, bò oâ
nhieãm do chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa
nöôùc thaûi saûn xuaát, coù nôi ñaõ ñeán möùc
baùo ñoäng.
2.3.2.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông
thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát
moå: nöôùc maët bò oâ nhieãm höõu cô
nghieâm troïng
Chaát löôïng nöôùc maët ao, hoà, keânh,
ngoøi ôû caùc laøng ngheà naøy bò oâ nhieãm
nghieâm troïng, moät soá nôi ñang ôû möùc
baùo ñoäng. Nöôùc maët ôû nhieàu nôi coù
BOD5, COD, NH4+, Coliform vöôït TCVN
haøng chuïc ñeán haøng traêm laàn, nhö laøng
ngheà cheá bieán tinh boät Caùt Queá, Döông
Lieãu, Minh Khai (Haø Taây tröôùc ñaây)...
(Bieåu ñoà 2.14 vaø Baûng 2.5).
Bieåu ñoà 2.14. Haøm löôïng moät soá thoâng soá
trong nöôùc maët laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc
phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå
Nguoàn: *CEETIA, ÑH Xaây Döïng, 2007;
** Sôû TN&MT Haø Noäi, 2006
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

Baûng 2.5. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc maët moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå

Chæ tieâu Ñôn Caùt Döông Minh Ñaïi Xuaân TCVN 5942 -
vò Queá* Lieãu* Khai* Caùt** Ñænh** 1995

Coliform mg/l 3,2.10 6 3,6.10 6 4,1.10 6 5,3.10 6 2,2.10 8 10.000

Nguoàn: * CEETIA, ÑH Xaây Döïng, 2007; ** Sôû TN&MT Haø Noäi, 2006

2.3.2.2. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm
tô vaø thuoäc da: nöôùc maët bò oâ nhieãm
höõu cô naëng
Nöôùc maët ôû caùc laøng ngheà naøy cuõng
bò oâ nhieãm naëng: COD vöôït TCVN töø 2-
3 laàn, BOD5 vöôït 1,5 - 2,5 laàn (Bieåu ñoà
2.15). Haøm löôïng Coliform trong nöôùc
maët ôû moät soá laøng ngheà khaù cao, chöùng
toû beân caïnh nöôùc thaûi saûn xuaát, nöôùc
maët ñaõ bò nhieãm baån do nöôùc thaûi sinh
hoaït.
2.3.2.3. Caùc laøng ngheà thuû coâng, myõ
ngheä: nöôùc maët bò oâ nhieãm ôû moät soá
laøng ngheà maây tre ñan
Nhieàu nôi, haøm löôïng COD trong nöôùc
maët ñaõ vöôït TCVN. Ñaëc bieät, ñoái vôùi laøng
ngheà maây tre ñan (ví duï laøng ngheà Phuù
Tuùc, Haø Taây tröôùc ñaây), do maây tre phaûi
ngaâm trong nöôùc vaø quaù trình gia coâng xöû
lyù gaây phaùt sinh nöôùc thaûi coù ñoä oâ nhieãm
höõu cô cao, daãn ñeán nöôùc maët ôû ñaây coù
haøm löôïng COD, BOD5, NH4+, Coliform, ñoä
maøu ñeàu taêng cao, vöôït TCVN (Bieåu ñoà
2.16).

Bieåu ñoà 2.15. Haøm löôïng COD, BOD5 trong nöôùc maët
laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô
Nguoàn: * Ñeà taøi KC 08-09, 2005;
** CEETIA, ÑH Xaây Döïng, 2007
Ghi chuù:
- Laøng ngheà chaïm Baïc Ñoàng Xaâm, Thaùi Bình (1)
- Laøng ngheà goám söù Thanh Haø, Quaûng Nam (2)
- Laøng ngheà sôn maøi Haï Thaùi, Thöôøng Tín, Haø Noäi (2)
- Laøng ngheà Sôn maøi Töông Bình Hieäp, Bình Döông (2)
- Laøng ngheà maây tre ñan Phuù Tuùc, Phuù Xuyeân, Haø Noäi (2)

Bieåu ñoà 2.16. Haøm löôïng BOD5 vaø COD trong nöôùc
maët taïi moät soá laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09,2005; Cuïc BVMT, 2006

31
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

2.3.3. Ñaëc tröng oâ nhieãm nöôùc döôùi ñaát taàng

noâng ôû caùc laøng ngheà
Saûn xuaát ôû laøng ngheà khoâng chæ taùc
ñoäng ñeán nöôùc maët maø coøn taùc ñoäng
ñeán chaát löôïng nöôùc döôùi ñaát taàng noâng.
2.3.3.1. Moät soá laøng ngheà cheá bieán
löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát
moå vaø laøng ngheà öôm tô, deät vaûi, thuoäc
da: nöôùc döôùi ñaát taàng noâng ñaõ coù daáu
hieäu oâ nhieãm
Nhìn chung, nöôùc döôùi ñaát taàng noâng ôû
caùc laøng ngheà naøy ñaõ coù bieåu hieän oâ
nhieãm, caù bieät coù nôi oâ nhieãm nghieâm
Daây chuyeàn taåy nhuoäm
troïng: haøm löôïng NH4+ trong nöôùc döôùi Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
ñaát ôû laøng ngheà saûn xuaát tinh boät Döông 2.3.3.2. Haàu heát caùc laøng ngheà thuû
Lieãu vaø laøng ngheà deät nhuoäm Phuøng Xaù
coâng, myõ ngheä: nöôùc döôùi ñaát taàng
raát cao (18,46 mg/l vaø 17,75 mg/l); haøm
noâng chöa bò oâ nhieãm
löôïng H2S trong nöôùc döôùi ñaát ôû laøng ngheà
saûn xuaát tinh boät Taân Phuù Ñoâng, Ñoàng Ña soá caùc thoâng soá oâ nhieãm trong
Thaùp leân tôùi 28,40 mg/l. Coliform trong nöôùc döôùi ñaát ôû moät soá laøng ngheà naøy
nöôùc döôùi ñaát cuûa caùc laøng ngheà ñeàu cao coøn trong ngöôõng cho pheùp cuûa TCVN;
hôn TCVN töø 2-100 laàn (Bieåu ñoà 2.17). chæ coù haøm löôïng Mn2+ vaø CN- trong
nöôùc döôùi ñaát ôû laøng ngheà chaïm baïc
Ñoàng Xaâm (Thaùi Bình) cao hôn TCVN,
nhöng khoâng nhieàu.
2.4. CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI CAÙC LAØNG NGHEÀ
Chaát thaûi raén ôû haàu heát caùc laøng
ngheà chöa ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trieät
ñeå, nhieàu laøng ngheà xaû thaûi böøa baõi
gaây taùc ñoäng xaáu tôùi caûnh quan moâi
tröôøng, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng
khí, nöôùc vaø ñaát.
Ghi chuù:
- Laøng ngheà saûn xuaát tinh boät: Caùt Queá, Döông Lieãu - Khung 2.3. Chaát thaûi raén cuûa caùc laøng ngheà Haø Noäi
Haø Noäi; Taân Phuù Ñoâng - Ñoàng Thaùp
- Laøng ngheà deät nhuoäm: Phuøng Xaù, Vaïn Phuùc - Haø Noäi Khoái löôïng chaát thaûi raén cuûa 255 laøng ngheà
thuoäc thaønh phoá Haø Noäi (sau môû roäng) ñaõ
Bieåu ñoà 2.17. Haøm löôïng Coliform trong nöôùc leân tôùi 207,3m3/ngaøy (töông ñöông vôùi
döôùi ñaát taàng noâng moät soá laøng ngheà cheá bieán
löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå khoaûng 90 taán/ngaøy) chöa tính chaát thaûi raén
vaø laøng ngheà öôm tô, deät vaûi chaên nuoâi gia suùc, gia caàm.
Nguoàn: (*) CEETIA, ÑH Xaây Döïng Haø Noäi, 2007; Nguoàn: Sôû Coâng thöông TP. Haø Noäi, 2008
(**) Sôû TN&MT Ñoàng Thaùp, 2007

32
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 2

2.4.1. Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc Baûng 2.7. Thaønh phaàn vaø khoái löôïng baõ thaûi töø saûn
xuaát tinh boät taïi laøng ngheà Döông Lieãu (Haø Noäi)
phaåm, chaên nuoâi vaø gieát moå: chaát thaûi raén giaàu (Thôøi gian saûn xuaát töø thaùng 10 naêm tröôùc
chaát höõu cô deã bò phaân huyû sinh hoïc ñeán heát thaùng 4 naêm sau)

Chaát thaûi raén ôû nhoùm laøng ngheà naøy

giaøu chaát höõu cô deã bò phaân huûy sinh hoïc Chæ tieâu Saén Dong gieàng
gaây muøi xuù ueá, khoù chòu. Do saûn xuaát 1. Ñònh möùc thaûi (taán chaát 0,45 0,6
phaân taùn neân vieäc thoáng keâ khoái löôïng thaûi raén/taán nguyeân lieäu)
chaát thaûi raén gaëp raát nhieàu khoù khaên. Haàu 2. Khoái löôïng baõ (taán/naêm) 84.240 21.528
heát chaát thaûi raén töø laøng ngheà chöa ñöôïc
quan taâm xöû lyù; phaàn khoâng ñöôïc taän thu Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005
ñöôïc xaû thaûi böøa baõi vaøo moâi tröôøng. Caùc
laøng ngheà nhoùm naøy coù nhu caàu nhieân Loaïi hình gieát moå gia suùc, gia caàm…
lieäu raát cao vaø vieäc ñoát than ñaõ taïo ra cuõng taïo ra moät löôïng chaát thaûi raén ñaùng
löôïng lôùn xæ (Baûng 2.6). quan taâm. Chaát thaûi raén loaïi naøy ngoaøi
Baûng 2.6. Nhu caàu nhieân lieäu vaø taûi löôïng xæ cuûa phaân coøn chöùa moät löôïng khoâng nhoû môõ
moät soá laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm ñoäng vaät raát chaäm phaân huûy.
Ñôn vò: taán/naêm 2.4.2. Caùc laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: chaát thaûi
TT Laøng ngheà
Saûn löôïng Nhu caàu Khoái raén vôùi thaønh phaàn phöùc taïp, khoù phaân huyû
saûn phaåm than löôïng xæ
1 Tinh boät Döông Lieãu 66.000 34.000 6.181 Laøng ngheà taùi cheá kim loaïi, vôùi nguoàn
2 Buùn Phuù Ñoâ 10.200 5.250 1.050 chaát thaûi raén phaùt sinh bao goàm goàm
3 Buùn Ninh Hoàng 4.380 5.500 1.100 bavia, buïi kim loaïi, phoi, ræ saét, löôïng phaùt
4 Buùn baùnh Vuõ Hoäi 3.100 7.200 1.440 sinh khoaûng 1-7 taán/ngaøy (Bieåu ñoà 2.18).
5 Buùn Phöông Hoøa 1.580 4.200 840
6 Ñöôøng An Cöï 760 1.500 300
(quy
than)
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08-09, 2005

Caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc,

thöïc phaåm, ñaëc bieät laø saûn xuaát tinh boät
saén, dong gieàng taïo ra khoái löôïng lôùn
chaát thaûi raén (baõ thaûi coù ñoä aåm raát cao
vaø chieám tôùi gaàn 50% nguyeân lieäu, chöùa
chuû yeáu laø xô - khoaûng 10% vaø tinh boät
khoaûng 4 - 5%). Vôùi saûn löôïng 52.000
taán tinh boät/naêm, laøng ngheà Döông Lieãu Bieåu ñoà 2.18. Löôïng chaát thaûi raén cuûa moät soá laøng
haøng naêm phaùt sinh tôùi 105.768 taán baõ ngheà taùi cheá kim loaïi
thaûi, moät phaàn ñöôïc taän thu laøm thöùc aên Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2004
gia suùc, laøm nhieân lieäu. Moät phaàn khoâng
nhoû baõ thaûi bò cuoán theo nöôùc thaûi gaây
taéc ngheõn heä thoáng thu gom cuõng nhö Laøng ngheà taùi cheá giaáy, nhöïa thaûi ra
caùc ao hoà trong khu vöïc vaø gaây oâ nhieãm caùc chaát thaûi raén goàm: nhaõn maùc, boät
nghieâm troïng nöôùc maët, nöôùc döôùi ñaát giaáy, baêng ghim, baêng daùn, taïp chaát
(Baûng 2.7). khoâng taùi sinh ñöôïc, caùc chi tieát baèng kim
loaïi, cao su. Caùc taïp chaát loaïi naøy thöôøng

33
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
chieám 5-10% trong pheá lieäu. Moät soá laøng
ngheà thaûi ra löôïng chaát thaûi raén khaù lôùn:
laøng ngheà taùi cheá giaáy Döông OÅ - Baéc
Ninh thaûi 4-4,5 taán/ngaøy, laøng ngheà taùi
cheá nhöïa Trung Vaên vaø Trieàu Khuùc - Haø
Noäi thaûi 1.123 taán/naêm; cho ñeán nay caùc
chaát thaûi raén naøy vaãn chöa ñöôïc xöû lyù
trieät ñeå.
2.4.3. Caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô vaø thuoäc
da: chaát thaûi raén cuûa laøng ngheà thuoäc da vaø may
gia coâng ñoà da coù thaønh phaàn khoù phaân huyû
Caùc laøng ngheà öôm tô, deät vaûi, chaát
thaûi raén bao goàm buïi boâng, vaûi vuïn töø xe
sôïi, deät, caét may; baõ keùn töø öôm tô, keùo
sôïi; xæ than, bao bì, thuøng ñöïng hoùa chaát,
nguyeân lieäu,… Tuy nhieân löôïng thaûi
khoâng lôùn vaø ôû caùc laøng ngheà deät
nhuoäm chaát thaûi raén ñöôïc taän thu tôùi
möùc toái ña, phaàn coøn laïi ñöôïc choân laáp
hoaëc ñoát thuû coâng (ví duï, laøng ngheà öôm
tô Baûo Loäc - Laâm Ñoàng).
Caùc laøng ngheà may gia coâng, da giaày
taïo ra chaát thaûi raén nhö vaûi vuïn, da vuïn
goàm da töï nhieân, giaû da, cao su, chaát
deûo,… vôùi löôïng thaûi leân tôùi 2-5 taán/ngaøy
(laøng ngheà Hoaøng Dieäu, Gia Loäc, Haûi
Döông: 4 - 5 taán/ngaøy; ngheà may gia
coâng taïi laøng ngheà maây tre ñan Xuaân
Lai, Baéc Ninh: 3 - 4 taán vaûi vuïn/ngaøy).
Coâng ngheä ñuùc thoâ sô
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
34
Ñaây laø loaïi chaát thaûi raát khoù phaân huûy
neân khoâng theå xöû lyù baèng choân laáp. Töø
nhieàu naêm nay loaïi chaát thaûi raén naøy
chöa ñöôïc thu gom xöû lyù maø ñöôïc nguôøi
daân ñòa phöông ñoå khaép nôi trong laøng,
gaây maát myõ quan vaø aûnh höôûng tôùi moâi
tröôøng sinh thaùi. Phöông phaùp xöû lyù
hieäu quaû duy nhaát laø ñoát hôïp veä sinh
nhö ñaõ trieån khai ôû tænh Haûi Döông.
2.4.4. Caùc laøng ngheà thuû coâng myõ ngheä: chaát
thaûi raén khoâng nhieàu vaø ñöôïc taän thu
Laøng ngheà maây tre ñan, chaát thaûi raén
chuû yeáu laø xô, pheá phaåm vaø pheá lieäu
(goác, ngoïn maây tre, loõi, ñoát maáu,…), gieû
lau chöùa dung moâi höõu cô. Tuy nhieân,
löôïng thaûi khoâng lôùn, khoaûng 20-30 kg/cô
sôû/thaùng. Haàu heát chaát thaûi raén ôû ñaây
ñöôïc taän duïng laøm nhieân lieäu trong sinh
hoaït haøng ngaøy ôû caùc hoä gia ñình.
2.5. DÖÏ BAÙO XU THEÁ OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG
LAØNG NGHEÀ
Caùc keát quaû döï baùo ñöôïc thöïc hieän cho
naêm cô sôû 2006 vaø ñeán naêm 2015 döïa
treân 3 kòch baûn: kòch baûn 1 (KB1 - kòch
baûn oâ nhieãm cao): tình hình quaûn lyù moâi
tröôøng laøng ngheà vaãn tieáp dieãn nhö hieän
nay - oâ nhieãm moâi tröôøng seõ ôû möùc cao;
kòch baûn 2 (KB2 - kòch baûn oâ nhieãm trung
bình): caùc chính saùch quaûn lyù moâi tröôøng
laøng ngheà cuûa nhaø nöôùc ñaõ ban haønh
ñöôïc thöïc thi trong thöïc teá - oâ nhieãm seõ
ôû möùc trung bình; kòch baûn 3 (KB3 - kòch
baûn oâ nhieãm thaáp): veà toång theå ñaõ aùp
duïng caùc chính saùch nhö kòch baûn 2,
nhöng boå sung theâm caùc chính saùch môùi
trieät ñeå hôn - oâ nhieãm seõ ôû möùc thaáp.
2.5.1. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm chính
2.5.1.1. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ
nhieãm chính thaûi ra moâi tröôøng khoâng khí
Caùc chaát oâ nhieãm phaùt thaûi nhieàu
nhaát trong khí thaûi cuûa laøng ngheà chuû
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
yeáu do ñoát nhieân lieäu hoùa thaïch, goàm
buïi, SO2 vaø NOx. Caùc keát quaû döï baùo
thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm naøy cho
toaøn boä caùc nhoùm ngaønh chính cuûa khu
vöïc Ñoàng baèng soâng Hoàng ñöôïc trình
baøy treân Bieåu ñoà 2.19. Bieåu ñoà 2.20 trình
baøy keát quaû döï baùo thaûi löôïng buïi phaùt
thaûi cuûa töøng nhoùm ngaønh trong khu
vöïc.
Keát quaû döï baùo (Bieåu ñoà 2.19) cho
thaáy thaûi löôïng buïi, SO2 vaø NOx theo
kòch baûn 1 ñeán naêm 2015 taêng leân
khoaûng 2 laàn so vôùi naêm 2006; theo
kòch baûn 2 thaûi löôïng buïi chæ baèng 75%
vaø thaûi löôïng SO2, NOx baèng 90% so
vôùi kòch baûn 1; theo kòch baûn 3, thaûi
löôïng buïi chæ baèng 50% vaø thaûi löôïng
SO2 baèng khoaûng 90% nhöng thaûi
löôïng NOx giaûm khoâng ñaùng keå so vôùi
kòch baûn 2.
Bieåu ñoà 2.19. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát
oâ nhieãm trong khí thaûi laøng ngheà khu vöïc ÑBSH
theo 3 kòch baûn (KB1, KB2, KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
Bieåu ñoà 2.20. Döï baùo toång thaûi löôïng buïi
cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà khu vöïc ÑBSH
theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
Chöông 2
Caùc nhoùm ngaønh sinh ra löôïng khí oâ
nhieãm nhieàu nhaát ñöôïc xeáp theo thöù töï
giaûm daàn laø: nhoùm cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm (khoaûng gaàn 40% toång löôïng
khí oâ nhieãm), taùi cheá pheá lieäu, vaät lieäu xaây
döïng. Tuy nhieân, khí thaûi cuûa laøng ngheà taùi
cheá kim loaïi coù chöùa nhieàu chaát coù ñoä ñoäc
cao nhö hôi kim loaïi, ñaëc bieät laø chì,
ñoàng,... Löôïng caùc chaát oâ nhieãm phaùt thaûi
lôùn seõ laøm gia taêng aùp löïc veà oâ nhieãm cuïc
boä moâi tröôøng khí cho caùc laøng ngheà Vieät
Nam so vôùi hieän nay.
2.5.1.2. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ
nhieãm chính thaûi ra moâi tröôøng nöôùc
Bieåu ñoà 2.21 vaø 2.22 trình baøy keát quaû
döï baùo veà toång thaûi löôïng caùc chaát thaûi oâ
nhieãm moâi tröôøng nöôùc cuûa caùc laøng ngheà
khu vöïc Ñoàng baèng soâng Hoàng vaø cuûa caùc
nhoùm ngaønh saûn xuaát chính theo 3 kòch
Bieåu ñoà 2.21. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát
oâ nhieãm trong nöôùc thaûi khu vöïc ÑBSH
theo 3 kòch baûn (KB1, KB2, KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
Bieåu ñoà 2.22. Döï baùo toång thaûi löôïng COD
cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà khu vöïc ÑBSH
theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
35
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
baûn. Keát quaû döï baùo cho thaáy ñeán naêm
2015, toång thaûi löôïng caùc chaát thaûi COD,
BOD5 vaø SS theo kòch baûn 1 seõ taêng leân
khoaûng 2 laàn so vôùi naêm 2006; theo kòch
baûn 2 seõ giaûm ñi khoaûng 25% vaø theo kòch
baûn 3 seõ giaûm ñi khoaûng 40% so vôùi kòch
baûn 1.
Caùc nhoùm ngaønh coù thaûi löôïng caùc
chaát oâ nhieãm höõu cô lôùn nhaát xeáp theo
thöù töï laø cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm,
deät nhuoäm vaø taùi cheá pheá lieäu. Tuy
nhieân, möùc ñoä oâ nhieãm lôùn laïi laø nhoùm
ngaønh taùi cheá pheá lieäu vaø deät nhuoäm
vôùi nöôùc thaûi chöùa nhieàu kim loaïi naëng
hoaëc ñoä maøu cao.
2.5.1.3. Döï baùo toång thaûi löôïng caùc chaát
thaûi raén
Caùc keát quaû tính toaùn döï baùo sô boä
veà toång löôïng chaát thaûi raén phaùt thaûi
ñeán 2015 ôû caùc laøng ngheà vuøng Ñoàng
baèng soâng Hoàng cho caû 3 kòch baûn
(Bieåu ñoà 2.23) löôïng chaát thaûi raén
töông ñoái lôùn vaø ñaït giaù trò khoaûng gaáp
ñoâi so vôùi naêm 2006 vôùi khoaûng hôn
moät trieäu taán vaøo naêm 2015. Nhoùm
ngaønh cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm
vaãn sinh ra nhieàu chaát thaûi raén nhaát
vaø tieáp theo laø nhoùm ngaønh taùi cheá
pheá lieäu. Ñoái vôùi kòch baûn 2 vaø kòch
Bieåu ñoà 2.23. Döï baùo toång löôïng chaát thaûi raén
cuûa caùc nhoùm ngaønh laøng ngheà khu vöïc ÑBSH
theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
36
baûn 3, löôïng chaát thaûi raén cuûa caùc laøng
ngheà seõ giaûm ñi khoaûng töø 10% ñeán
15% so vôùi kòch baûn 1. Söï giaûm löôïng
chaát thaûi raén sinh ra trong kòch baûn 2
vaø 3 chuû yeáu laø do caùc laøng ngheà baét
buoäc phaûi chuù yù hôn ñeán caùc vaán ñeà
veà moâi tröôøng.
2.5.2. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm trong moâi tröôøng
khoâng khí vaø nöôùc
2.5.2.1. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm trong
moâi tröôøng khoâng khí
Döï baùo noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm
chính trong moâi tröôøng khoâng khí trung
bình cuûa caùc laøng ngheà ôû vuøng Ñoàng
baèng soâng Hoàng theo 3 kòch baûn ñöôïc
trình baøy treân Bieåu ñoà 2.24 vaø 2.25.
Theo kòch baûn 1, ñeán naêm 2015, möùc
ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí töông
ñoái lôùn, vôùi noàng ñoä lôùn nhaát cuûa caùc
chaát oâ nhieãm gaàn gaáp 2 laàn so vôùi naêm
2006. Noàng ñoä lôùn nhaát cuûa buïi coù theå
vöôït 20 laàn TCCP, SO2 vöôït hôn 8 laàn
TCCP vaø NO2 vöôït 13 laàn TCCP. Theo
kòch baûn 2, ñeán naêm 2015, tính trung
bình cho caùc laøng ngheà, noàng ñoä lôùn
nhaát cuûa buïi vaãn coù theå vöôït 3 laàn
TCCP, SO2 vöôït 2 laàn TCCP vaø NO2 vöôït
3 laàn TCCP. Theo kòch baûn 3, ñeán 2015,
do coù yeâu caàu nghieâm ngaët veà coâng taùc
BVMT laøng ngheà neân buïi, SO2, vaø NO2
coù noàng ñoä lôùn nhaát vöôït chöa ñeán 2 laàn
TCCP ôû gaàn saùt khu vöïc saûn xuaát.
Caùc laøng ngheà vaät lieäu xaây döïng coù möùc
ñoä oâ nhieãm khí lôùn nhaát vôùi noàng ñoä cöïc
ñaïi coù theå vöôït vaøi chuïc laàn TCCP. Thöù töï
veà möùc ñoä oâ nhieãm tieáp theo laø caùc laøng
ngheà taùi cheá pheá lieäu, cheá bieán löông thöïc,
thöïc phaåm. Ngoaøi caùc chaát oâ nhieãm neâu
treân, moät soá khí thaûi ñoäc haïi khaùc töø caùc
quaù trình saûn xuaát ñaëc thuø nhö hôi dung
 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Bieåu ñoà 2.24. Döï baùo noàng ñoä lôùn nhaát
caùc chaát oâ nhieãm trong khí thaûi laøng ngheà
tính trung bình cho khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn
(KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
Bieåu ñoà 2.25. Döï baùo noàng ñoä lôùn nhaát
cuûa buïi trong khí thaûi laøng ngheà tính trung bình
cho caùc nhoùm ngaønh khu vöïc ÑBSH theo 3 kòch baûn
(KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
moâi, hôi chì,... coù noàng ñoä lôùn vaø aûnh
höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe ngöôøi lao
ñoäng, ñeán nhaân daân ôû khu vöïc laân caän
nhöng soá löôïng caùc laøng ngheà coù caùc daïng
khí thaûi naøy khoâng nhieàu. Möùc ñoä oâ nhieãm
moâi tröôøng khoâng khí lôùn ñoøi hoûi phaûi coù
caùc chính saùch hôïp lyù ñeå baûo veä söùc khoûe
ngöôøi lao ñoäng vaø nhaân daân ôû khu vöïc laân
caän.
2.5.2.2. Döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm moâi
tröôøng nöôùc
Keát quaû döï baùo cho vuøng Ñoàng baèng
soâng Hoàng (Bieåu ñoà 2.26 vaø 2.27) theo
kòch baûn 1 cho thaáy möùc ñoä oâ nhieãm cuïc
boä töông ñoái lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng
Chöông 2
Bieåu ñoà 2.26. Döï baùo thaûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm
trong nöôùc thaûi laøng ngheà tính trung bình - khu vöïc
ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
Bieåu ñoà 2.27. Döï baùo thaûi löôïng BOD tính trung bình
theo ngaøy vaø cho töøng laøng ngheà cuûa khu vöïc
ÑBSH theo 3 kòch baûn (KB1, KB2 vaø KB3)
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2008
nöôùc cuûa caùc laøng ngheà Vieät Nam. Neáu
tính trung bình, haàu heát caùc laøng ngheà
cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, deät
nhuoäm, taùi cheá ñeàu gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng nöôùc. Döï baùo ñeán naêm 2015 möùc
ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc seõ taêng leân
vaø gaáp khoaûng 2 laàn so vôùi naêm 2006.
Theo kòch baûn 2 möùc ñoä oâ nhieãm moâi
tröôøng nöôùc seõ giaûm ñi 25% so vôùi kòch
baûn 1 vaø theo kòch baûn 3 seõ giaûm ñi
khoaûng 20 - 25% so vôùi kòch baûn 2. Theo
möùc ñoä gaây oâ nhieãm vaø tính trung bình
cho moät laøng ngheà, nhoùm ngaønh cheá
bieán löông thöïc, thöïc phaåm gaây oâ nhieãm
nhieàu nhaát vôùi thaûi löôïng oâ nhieãm höõu
cô coù theå lôùn gaáp 3 laàn ngöôõng oâ nhieãm,
37
 Chöông 2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

nhoùm ngaønh deät nhuoäm vaø taùi cheá pheá

lieäu coù möùc ñoä oâ nhieãm nheï (taûi löôïng
chæ gaáp khoaûng 1,5 laàn ngöôõng oâ nhieãm).
Ngoaøi nhöõng thoâng soá gaây oâ nhieãm ñöôïc
döï baùo, moät soá chaát ñoäc nhö caùc kim
loaïi naëng, nitô, phoát pho cuõng laø caùc
chaát oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc caàn heát
söùc quan taâm.

Loø xöû lyù xô döøa ôû Beán Tre

Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

38
Ñieàu kieän lao ñoäng khoâng ñaûm baûo

Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ... Chöông 3

Chöông 3.

TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG

LAØNG NGHEÀ ÑEÁN SÖÙC KHOÛE
COÄNG ÑOÀNG, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG CHÖÔNG 3

OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà laøm gia taêng tyû leä ngöôøi maéc beänh ñang lao ñoäng vaø sinh soáng taïi chính
laøng ngheà ñoù. Tyû leä naøy ñang coù xu höôùng taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây.
- Laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå: beänh ngoaøi da, vieâm nieâm maïc nhö naám
keõ, naám moùng, daøy söøng gan baøn chaân, vieâm chaân toùc, vieâm nang loâng,… laø nhöõng beänh phoå bieán.
- Laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô, thuoäc da: caùc beänh thöôøng gaëp chuû yeáu taäp trung vaøo beänh ñöôøng hoâ
haáp, tieâu hoùa, thaàn kinh. Rieâng ôû caùc laøng ngheà thuoäc da, caùc beänh maéc phaûi laø beänh ngoaøi da, tieâu
hoaù vaø hoâ haáp.
- Laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng vaø khai thaùc ñaù: beänh ñaëc tröng cuûa ngöôøi daân vaø ngöôøi lao ñoäng
taïi nhoùm laøng ngheà naøy goàm beänh veà hoâ haáp, tieâu hoùa, beänh phuï khoa vaø caùc beänh veà maét.
- Laøng ngheà taùi cheá pheá lieäu: caùc beänh thöôøng gaëp laø beänh veà hoâ haáp, beänh ngoaøi da, thaàn kinh vaø ñaëc
bieät tyû leä ngöôøi maéc beänh ung thö töông ñoái cao.
- Laøng ngheà thuû coâng, myõ ngheä, theâu ren: beänh veà ñöôøng hoâ haáp vaø beänh ngoaøi da laø nhöõng beänh ñaëc
tröng taïi nhoùm laøng ngheà naøy.
OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà coøn gaây aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi caùc hoaït ñoäng phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
cuûa chính laøng ngheà ñoù, gaây ra nhöõng toån thaát kinh teá khoâng nhoû vaø daãn ñeán nhöõng xung ñoät moâi tröôøng
trong coäng ñoàng.

3.1. BEÄNH TAÄT GIA TAÊNG, TUOÅI THOÏ NGÖÔØI DAÂN

SUY GIAÛM TAÏI CAÙC LAØNG NGHEÀ OÂ NHIEÃM
Trong thôøi gian gaàn ñaây, taïi nhieàu laøng
ngheà tyû leä ngöôøi maéc beänh (ñaëc bieät laø
nhoùm ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng) ñang
coù xu höôùng taêng cao. Theo caùc keát quaû
nghieân cöùu cho thaáy, tuoåi thoï trung bình
cuûa ngöôøi daân taïi caùc laøng ngheà ngaøy
caøng giaûm ñi, thaáp hôn 10 naêm so vôùi
tuoåi thoï trung bình toaøn quoác vaø so vôùi
laøng khoâng laøm ngheà tuoåi thoï naøy cuõng
thaáp hôn töø 5 ñeán 10 naêm (Bieåu ñoà 3.1).

41
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...
Bieåu ñoà 3.1. Cô caáu tuoåi ngöôøi ñeán khaùm chöõa beänh
vaø tuoåi thoï trung bình taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng
Xaù so saùnh vôùi laøng thuaàn noâng Yeân Phong
(Nam Ñònh)
Nguoàn: Chöông trình ñieàu tra, ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc
khoûe moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù
(Nam Ñònh), Cuïc Baûo veä moâi tröôøng, 2007
Theo thoáng keâ taïi tænh Haø Nam, so
saùnh giöõa 7 laøng ngheà (deät luïa Nha Xaù,
troáng Ñoïi Tam, röôïu Hôïp Lyù, baùnh ña
nem Maõo Caâu, duõa Ñaïi Phuùc, ñaù La Maùt,
laøng ña ngheà Nhaät Taân) vaø 7 laøng khoâng
laøm ngheà (Yeân Nam, Traéc Vaên, Hôïp Lyù,
thò traán Queá, Ngoïc Sôn, Lieâm Phong) coù
theå thaáy, tyû leä maéc caùc beänh ngoaøi da,
tieâu chaûy, hoâ haáp vaø ñau maét taïi 7 laøng
ngheà cao hôn raát nhieàu so vôùi laøng
khoâng laøm ngheà (Bieåu ñoà 3.2).
Bieåu ñoà 3.2. Tyû leä maéc beänh cuûa caùc laøng ngheà
vaø caùc laøng khoâng laøm ngheà taïi Haø Nam
Nguoàn: Sôû TN&MT Haø Nam, 2008
42
Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh taïi moät soá
laøng ngheà ôû Haø Noäi cuõng cho thaáy, caùc
beänh veà hoâ haáp, tai muõi hoïng vaø beänh
ngoaøi da cuõng raát beänh phoå bieán ôû caùc
laøng ngheà naøy (Bieåu ñoà 3.3).
Bieåu ñoà 3.3. Tyû leä moät soá beänh thöôøng gaëp
taïi caùc laøng ngheà ôû Haø Taây (tröôùc ñaây)
Nguoàn: Nghieân cöùu ñaùnh giaù aûnh höôûng MT ñeán söùc
khoûe coäng ñoàng daân cö khu vöïc laøng ngheà Haø Taây - Ñeà
xuaát giaûi phaùp phaùt trieån beàn vöõng,
Nguyeãn Quyønh Höông, 2006
So saùnh giöõa caùc khu vöïc laøng ngheà
vaø khoâng laøm ngheà cho thaáy, tyû leä maéc
beänh cuûa caùc ñoái töôïng khu vöïc laøng
ngheà cao hôn haún so vôùi khu vöïc laøng
thuaàn noâng. Ñieàu naøy cho thaáy möùc ñoä
oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa caùc laøng ngheà
ñaõ coù aûnh höôûng ñaùng keå tôùi söùc khoûe
coäng ñoàng daân cö. Moãi nhoùm laøng ngheà
thöôøng coù caùc yeáu toá nguy cô oâ nhieãm
moâi tröôøng ñaëc tröng, vì vaäy aûnh höôûng
cuûa hoaït ñoäng laøng ngheà ñeán söùc khoûe
ngöôøi daân cuõng khaùc nhau. Trong nhöõng
naêm qua, coù raát ít caùc nghieân cöùu lieân
quan ñeán moái lieân heä giöõa oâ nhieãm moâi
tröôøng laøng ngheà vaø tình hình söùc khoûe,
beänh taät cuûa ngöôøi daân. Tuy nhieân, keát
quaû cuûa moät soá ít nghieân cöùu ñieån hình
trong thôøi gian ngaén cuõng ñaõ phaûn aùnh
moät thöïc teá khaùc bieät veà tình hình beänh
taät, söùc khoûe coäng ñoàng giöõa laøng ngheà
vaø laøng khoâng laøm ngheà.
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ... Chöông 3

3.1.1. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà taùi
cheá pheá lieäu gaây taùc haïi nghieâm troïng nhaát tôùi
söùc khoûe coäng ñoàng
Ñaây laø moät trong nhöõng nhoùm laøng
ngheà coù hoaït ñoäng saûn xuaát coù taùc haïi
nhieàu nhaát tôùi söùc khoûe con ngöôøi. Caùc
yeáu toá gaây taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi söùc khoûe
ngöôøi lao ñoäng cuõng nhö ngöôøi daân sinh
soáng taïi caùc khu vöïc laân caän laø hôi khí
ñoäc, nhieät ñoä, tieáng oàn vaø chaát thaûi raén.
Taïi haàu heát caùc laøng ngheà taùi cheá, caùc
beänh phoå bieán laø beänh hoâ haáp, beänh ngoaøi
da, thaàn kinh vaø ñaëc bieät laø beänh ung thö.
* Laøng ngheà taùi cheá kim loaïi
Beänh phoå bieán cuûa nhoùm laøng ngheà
naøy chuû yeáu laø caùc beänh veà hoâ haáp, buïi
phoåi vaø beänh veà thaàn kinh. Nguyeân
nhaân gaây beänh chuû yeáu do söï phaùt thaûi
khí ñoäc, nguoàn nhieät cao vaø buïi kim loaïi
töø caùc loø ñuùc, naáu kim loaïi,… trong quaù
trình saûn xuaát. Coù 4 loaïi beänh coù tyû leä
maéc cao taïi nhoùm laøng ngheà taùi cheá kim
loaïi laø beänh phoåi thoâng thöôøng, beänh
tieâu hoaù, maét vaø phuï khoa, ung thö phoåi
(0,35-1%) vaø lao phoåi (0,4-0,6%). Taïi 7
ñieåm nghieân cöùu ñeàu xuaát hieän caùc
tröôøng hôïp ung thö phoåi, tyû leä maéc ung
thö vaø cheát cao nhaát laø ôû Vaân Chaøng
(Nam Ñònh) vaø Toáng Xaù (thuoäc xaõ Yeân
Xaù, huyeän YÙ Yeân, tænh Nam Ñònh),
(13,04-9,8%) (Theo Baùo caùo tham luaän
taïi Hoäi nghò khoa hoïc Y hoïc lao ñoäng
toaøn quoác laàn thöù IV, thaùng 5/2001).
Theo soá lieäu taïi traïm y teá xaõ Yeân
Xaù, töø naêm 2000 - 2006 toång soá ngöôøi
daân ôû laøng Toáng Xaù (Ñoâng Toáng Xaù,
Taây Toáng Xaù vaø Baéc 12) ñaõ töû vong laø
102 ngöôøi. Ngoaøi 27,4% ngöôøi cheát do
suy kieät tuoåi giaø theo quy luaät töï
nhieân, tyû leä ngöôøi cheát do ung thö
phoåi, gan, daï daøy chieám cao nhaát
(25,5%), tieáp ñeán laø tai bieán maïch maùu
naõo (19,6%). Haàu nhö naêm naøo cuõng
coù ngöôøi cheát vì tai naïn lao ñoäng vaø ña
soá caùc ca treû cheát sô sinh ñeàu do bò di
taät baåm sinh hoaëc ñeû non. Ñaây coù theå
laø haäu quaû do oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa
saûn xuaát laøng ngheà gaây ra.

Khung 3.1. Taùc haïi do oâ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù (Nam Ñònh) tôùi söùc khoûe coäng ñoàng
* Tuoåi thoï trung bình cuûa ngöôøi daân taïi laøng ngheà laø 60 tuoåi, thaáp hôn khoaûng gaàn 10 tuoåi
so vôùi bình quaân chung toaøn quoác.
* Trung bình moãi ngöôøi daân phaûi ñi khaùm chöõa beänh taïi caùc cô sôû y teá khoaûng 2,5 laàn/naêm
vaø coù xu höôùng taäp trung vaøo nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng.
* Nhöõng beänh coù tyû leä ngöôøi maéc cao nhaát laø beänh heä hoâ haáp, beänh tai muõi hoïng vaø beänh
heä tieâu hoùa. Ñaëc bieät ñeán 67% chò em phuï nöõ maéc beänh phuï khoa. Ñoù cuõng laø caùc beänh
coù lieân quan khaù maät thieát vôùi oâ nhieãm moâi tröôøng.
* Soá ngöôøi bò cheát do ung thö phoåi, gan, daï daøy töø naêm 2000 ñeán nay chieám tyû leä raát cao (25,5%),
cao hôn do caùc beänh khaùc. Ña soá caùc ca treû cheát sô sinh ñeàu laø bò dò taät baåm sinh hoaëc ñeû
non. Ñaây coù theå laø haäu quaû do oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa saûn xuaát laøng ngheà gaây ra.
Nhöõng thoáng keâ treân khi ñöôïc so saùnh vôùi caùc khu vöïc ñoái chöùng khaùc taïi ñòa phöông nhö
thoân Ba Khu, An Thaùi (xaõ Yeân Phong), huyeän YÙ Yeân, Nam Ñònh thì cho thaáy tyû leä maéc caùc
beänh taïi laøng ngheà Toáng Xaù cao gaáp 2 - 3 laàn.
Nguoàn: Chöông trình ñieàu tra, ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc khoûe moâi tröôøng
taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù (Nam Ñònh), Cuïc Baûo veä moâi tröôøng, 2007

43
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...
Taïi laøng ngheà taùi cheá kim loaïi Chaâu
Kheâ (Baéc Ninh), tyû leä ngöôøi maéc caùc
beänh lieân quan ñeán oâ nhieãm raát cao
(Bieåu ñoà 3.4). Treân 60% daân cö trong
vuøng coù caùc trieäu chöùng beänh lieân quan
ñeán thaàn kinh, hoâ haáp, beänh ngoaøi da,
ñieác. Moät ñieåm ñaùng löu yù laø tyû leä maéc
beänh ôû nhoùm ngöôøi tham gia saûn xuaát vaø
khoâng tham gia saûn xuaát laø töông ñöông.
Bieåu ñoà 3.4. Tyû leä ngöôøi maéc caùc beänh phoå bieán taïi
laøng ngheà taùi cheá kim loaïi Chaâu Kheâ (Baéc Ninh)
Nguoàn: Vieän Baûo hoä lao ñoäng, 2006
Beân caïnh nhöõng vaán ñeà beänh taät do
oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà, caùc
nguy cô tai naïn thöông tích ñoái vôùi
ngöôøi lao ñoäng taïi caùc laøng ngheà cuõng
raát caàn ñöôïc quan taâm. Nhöõng tai naïn
lao ñoäng nhö noå loø, ñieän giaät, boûng,
ngaõ, gaõy tay, vaät naëng ñeø cuõng ñaùng
baùo ñoäng, tyû leä tai naïn lao ñoäng taïi
nhoùm laøng ngheà naøy chieám khoaûng
33,4% moãi naêm. Theo moät nghieân cöùu
naêm 1999, cho thaáy tyû leä tai naïn lao
ñoäng taïi laøng ngheà Ña Hoäi - Baéc Ninh
leân tôùi 56,9%. Nghieân cöùu khaùc taïi
laøng ngheà Ñaïi Baùi - Baéc Ninh (2002) tyû
leä tai naïn lao ñoäng 42,2%. Theo
nghieân cöùu taïi Toáng Xaù - Nam Ñònh
naêm 2007, tyû leä tai naïn thöông tích
(boûng, ñieän giaät, gaõy chaân tay...) cuûa
laøng ngheà Toáng Xaù cao hôn so vôùi khu
vöïc ñoái chöùng laø laøng An Thaùi vaø Ba
Khu thuoäc xaõ Yeân Phong (Nam Ñònh).
44
Khung 3.2. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi caùc laøng
ngheà taùi cheá kim loaïi tính treân toång soá ngöôøi ñeán
khaùm chöõa beänh taïi ñòa phöông.
Laøng ngheà Vaên Moân (Baéc Ninh) ñuùc
nhoâm, chì, keõm vôùi tyû leä caùc beänh veà hoâ
haáp chieám 44%, beänh ngoaøi da chieám
13,1%.
Laøng ngheà saûn xuaát saét Ña Hoäi (Baéc
Ninh) coù tyû leä ngöôøi lao ñoäng bò maéc
beänh maõn tính töông ñoái cao (khoaûng
29%). Tyû leä ngöôøi maéc beänh ñau, khoâ
hoïng ôû ngheà ñuùc laø 31,7% vaø ngheà caùn
laø 31%. Nguyeân nhaân do ngöôøi lao
ñoä n g trong caù c ngheà naø y tieá p xuù c
nhieàu hôn vôùi nhieät ñoä cao vaø hôi khí
ñoäc. Vieäc tieáp xuùc vôùi buïi vôùi haøm
löôïng cao vaø trong thôøi gian daøi cuõng
chính laø nguyeân nhaân daãn ñeán beänh
ñöôøng hoâ haáp maïn tính cho ngöôøi lao
ñoäng taïi laøng ngheà naøy.
Laøng ngheà cô khí Vaân Chaøng (Nam
Ñònh): oâ nhieãm ñaát, nguoàn nöôùc vaø
khoâng khí ñaõ laøm cho phaàn lôùn cö daân
trong laøng maéc caùc beänh veà ñöôøng hoâ
haáp, beänh ngoaøi da vaø phuï khoa. Coù tôùi
4,7% soá ngöôøi trong laøng bò maéc beänh
lao phoåi, 8,3% maéc beänh vieâm pheá
quaûn, ñaëc bieät soá ngöôøi cheát vì ung thö
ngaøy caøng taêng. Laøng coù treân 50%
ngöôøi lao ñoäng maéc caùc beänh lieân quan
ñeán thaàn kinh. Tính ñeán naêm 2002, taïi
Vaân Chaøng coù 150 ngöôøi bò beänh lao
phoåi; 240 ngöôøi bò beänh pheá quaûn; hôn
90% daân soá maéc caùc beänh ngoaøi da,
vieâm ngöùa, ñau maét hoät vaø gaàn 10
ngöôøi cheát vì beänh ung thö. Raát nhieàu
chò em phuï nöõ ñeû non hoaëc con cheát
yeåu, ñaëc bieät thôøi gian gaàn ñaây caùc ca
ñeû quaùi thai coù chieàu höôùng gia taêng.
Tuoåi thoï trung bình cuûa ngöôøi daân Vaân
Chaøng laø 55, thaáp hôn nhieàu so vôùi tuoåi
thoï trung bình cuûa caû nöôùc.
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ... Chöông 3

* Laøng ngheà taùi cheá giaáy saûn xuaát, nhöng soáng trong laøng ngheà eùp
Taùc nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa nhöïa Trung Vaên - Haø Noäi cho thaáy hoï
nhoùm laøng ngheà naøy laø tieáng oàn, hoùa chaát ñeàu cho raèng laøng ngheà ñaõ bò oâ nhieãm
vaø caùc khí ñoäc khaùc nhö Cl2, H2S… Chính naëng, söùc khoeû cuûa ngöôøi daân bò aûnh
höôûng cuûa hôi khí ñoäc, muøi than, muøi
vì vaäy, caùc beänh chuû yeáu taïi caùc laøng
nhöïa chaùy boác leân töø caùc maùy xaøo nhöïa,
ngheà taùi cheá giaáy laø beänh veà hoâ haáp,
buïi töø nhöõng nôi phôi pheá lieäu.
beänh ngoaøi da, thaàn kinh (Khung 3.3).
3.1.2. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ
nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà cheá bieán löông
Khung 3.3. OÂ nhieãm moâi tröôøng vaø beänh taät taïi laøng
thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi, gieát moå
ngheà giaáy Döông OÅ (Baéc Ninh)
Yeáu toá aûnh höôûng ñeán söùc khoûe phoå
73% khu vöïc daân cö bò oâ nhieãm bôûi khoùi
bieán taïi caùc laøng ngheà naøy laø böùc xaï
than, 60% bò oâ nhieãm bôûi buïi vaø 40% bò oâ
nhieät, vi sinh vaät gaây beänh, hoùa chaát,
nhieãm nöôùc. Cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân
hôi khí ñoäc, nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén.
nôi ñaây luoân phaûi chòu söùc eùp cuûa khoùi
Ñaëc bieät, löôïng lôùn nöôùc thaûi cuûa caùc
buïi, tieáng oàn, oâ nhieãm khí clo..., aûnh
höôûng nghieâm troïng ñeán söùc khoeû nhaân
laøng ngheà cheá bieán thöïc phaåm chöùa
daân. Theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy, soá haøm löôïng lôùn chaát höõu cô vaø maät ñoä vi
ngöôøi maéc caùc beänh ñau hoïng, ngaït muõi, khuaån Coliform cao, gaây oâ nhieãm
ho, ñau ñaàu, choùng maët, maát nguû...chieám nghieâm troïng nguoàn nöôùc, moâi tröôøng
tyû leä töø 16 ñeán 53,7%. ÔÛ thoân Döông OÅ, tyû ñaát. Chính vì vaäy, caùc beänh phoå bieán taïi
leä maéc caùc beänh ngoaøi da, beänh phoåi nhoùm laøng ngheà naøy laø beänh ngoaøi da
chieám tôùi 40% toång soá ngöôøi maéc caùc vaø vieâm nieâm maïc. Theo keát quaû ñieàu
beänh cuûa toaøn xaõ. tra, caùc beänh ngoaøi da chuû yeáu bao goàm
beänh vieâm quanh moùng, naám keõ, naám
Nguoàn: Vieän KH&CNMT, 2002
moùng, daøy söøng gan baøn chaân, vieâm
chaân toùc, vieâm nang loâng… Ngoaøi ra moät
Taïi caùc laøng ngheà saûn xuaát giaáy soá beänh veà tieâu hoùa, hoâ haáp chieám tyû leä
thuoäc xaõ Phong Kheâ (Baéc Ninh), tyû leä thaáp hôn (Khung 3.4).
ngöôøi maéc beänh hoâ haáp, ngoaøi da,
ñöôøng ruoät coù xu höôùng taêng nhanh.
Neáu nhö naêm 2001 môùi chæ coù khoaûng
200 ngöôøi maéc beänh thì naêm 2004 ñaõ
laø gaàn 400 ngöôøi. Ñaây thöïc söï laø hoài
chuoâng baùo ñoäng veà söùc khoûe ngöôøi daân
ôû laøng ngheà.
* Laøng ngheà taùi cheá nhöïa
Moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng
nöôùc bò oâ nhieãm naëng neà töø taùi cheá nhöïa
ñaõ gaây ra caùc beänh hoâ haáp, tieâu hoaù,
beänh ngoaøi da, tai muõi hoïng vaø ñau maét.
Qua vieäc tieáp caän, phoûng vaán tröïc tieáp
15 ngöôøi daân khoâng tröïc tieáp tham gia Laøm buùn
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

45
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...

Khung 3.4. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm tính treân toång soá ngöôøi
ñeán khaùm chöõa beänh taïi ñòa phöông.
Laøng ngheà cheá bieán löông thöïc xaõ Döông Lieãu, Haø Taây tröôùc ñaây: Beänh hay gaëp nhaát laø loeùt
chaân tay, chieám 19,7%. Ngoaøi ra coù caùc vaán ñeà veà tieâu hoùa 1,62% (chuû yeáu roái loaïn tieâu
hoaù, ñau buïng), hoâ haáp (9,43%), maét (0,86%). Beänh maïn tính thöôøng gaëp laø beänh tieâu hoaù
chieám tyû leä cao nhaát 4,28% (chuû yeáu laø loeùt daï daøy taù traøng, sau ñoù ñeán beänh ñaïi traøng).
Laøng ngheà cheá bieán thöïc phaåm Taân Hoaø, Haø Taây tröôùc ñaây: Tyû leä ngöôøi daân maéc beänh ngoaøi
da chieám 30%.
Laøng ngheà cheá bieán röôïu Vaân Haø, Baéc Giang: Moät soá beänh thöôøng gaëp goàm coù beänh ngoaøi
da 68,5%, beänh ñöôøng ruoät 58,8%, beänh ñöôøng hoâ haáp 44,4%.
Laøng buùn Phuù Ñoâ, Haø Noäi: Khoaûng 50% maéc caùc chöùng beänh do ngheà nghieäp vaø chuû yeáu
laø do boûng nöôùc. Beân caïnh ñoù coøn coù caùc beänh veà maét (12%), hoâ haáp (15%), tai muõi hoïng
(45%), phuï khoa (20%), thaàn kinh (5%), tieâu hoùa (8%).
Laøng buùn Tieàn Ngoaøi, Baéc Ninh: Tyû leä ngöôøi daân maéc beänh veà tai muõi hoïng: 34,7%; maét:
13,3%; ngoaøi da: 37,3%; cô xöông khôùp: 5,3%.
Laøng nöôùc maém Haûi Thanh, Thanh Hoùa: tyû leä maéc beänh laø 15%, bao goàm caùc loaïi beänh nhö:
tieâu hoùa, beänh phuï khoa ôû phuï nöõ, beänh veà ñöôøng hoâ haáp, cao huyeát aùp.
Laøng baùnh ña nem Vaân Haø, Baéc Giang: Thöôøng sau muøa luït, thöôøng xuaát hieän dòch soát xuaát
huyeát, vaø moät dòch soát khoâng roõ nguyeân nhaân. Ngoaøi ra, ngöôøi daân coøn nhieãm moät soá caùc
beänh nhö: ñau maét hoät, ñau maét ñoû. Beänh vieâm ñöôøng hoâ haáp ôû treû em thì xaûy ra thöôøng
xuyeân. Tyû leä ngöôøi maéc beänh ngoaøi da laø 68,5% vaø caùc beänh veà ñöôøng ruoät laø 58,8%.
Laøng ngheà gieát moå Phuùc Laâm, Baéc Giang: Vaøo khoaûng thaùng 2-3 haøng naêm sau muøa luït,
thöôøng xuaát hieän nhöõng ñôït soát xuaát huyeát cuøng caùc beänh nhö ñau maét hoät, maét ñoû, vieâm
ñöôøng ruoät, phuï khoa. Ñaëc bieät vieâm ñöôøng hoâ haáp ôû treû em xaûy ra thöôøng xuyeân. Töø naêm 2003
ñeán 2005 caû thoân coù 19 ca töû vong, trong ñoù coù tôùi 13 tröôøng hôïp maéc beänh hieåm ngheøo chuû
yeáu laø ung thö phoåi, beänh veà maùu.
Laøng ngheà mieán, baùnh ña Yeân
Ninh, Ninh Bình: tyû leä maéc beänh lieân
quan ñeán ngheà nghieäp laø 15%; caùc
beänh thöôøng gaëp laø beänh phuï khoa
(chieám 15% trong toång soá phuï nöõ ñi
khaùm), caùc beänh veà ñöôøng hoâ haáp
(chieám 18% trong toång soá ngöôøi ñi
khaùm), beänh ñau maét (chieám 21%)
vaø caùc beänh khaùc chieám 10%.
Laøng ngheà buùn Vuõ Hoäi- Thaùi Bình:
Tyû leä tai naïn trong quaù trình saûn
xuaát laø 70%, tai naïn chuû yeáu laø do
boûng. Beänh tieâu hoùa 28%, beänh
phuï khoa 35%, ñöôøng hoâ haáp 22%,
beänh maét 9%.
Cô sôû cheá bieán thuûy saûn
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng toång hôïp, 2008
Nguoàn: Tö lieäu

46
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ...
Taïi laøng ngheà cheá bieán döôïc lieäu
Thieát Truï (Höng Yeân), nhöõng beänh hay
gaëp laø beänh hoâ haáp, tieâu chaûy vaø beänh
maét vôùi tyû leä maéc cao hôn haún so vôùi
laøng ñoái chöùng (laøng khoâng laøm ngheà)
(Bieåu ñoà 3.5). Trong soá caùc beänh veà hoâ
haáp thì caùc trieäu chöùng hoaëc beänh tai
muõi hoïng caáp tính chieám tyû leä cao nhaát
89%, daáu hieäu kích thích nieâm maïc muõi,
hoïng cao hôn 2,7 - 3,9 laàn so vôùi laøng ñoái
chöùng. Caùc beänh hoâ haáp maõn tính (hen,
vieâm pheá quaûn vaø tai muõi hoïng maïn) ôû
laøng ngheà cao hôn laøng ñoái chöùng 5,8 laàn.
Bieåu ñoà 3.5. Tyû leä maéc beänh taïi laøng ngheà cheá bieán
döôïc lieäu Thieát Truï (Höng Yeân) so vôùi laøng ñoái chöùng
Nguoàn: Thöïc traïng veä sinh moâi tröôøng vaø moät soá ñaëc
ñieåm beänh taät laøng ngheà Thieát Truï, Höng Yeân, 2002
Traùng baùnh
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
Chöông 3
Taïi laøng cheá bieán noâng saûn Coäng Hoøa
(Haø Taây tröôùc ñaây), caùc beänh veà tai muõi
hoïng chieám tyû leä cao nhaát, tieáp theo ñoù
laø caùc beänh veà hoâ haáp, thaàn kinh. So
saùnh vôùi khu vöïc ñoái chöùng laø xaõ Ñoàng
Thaùp (Haø Taây tröôùc ñaây) cho thaáy tyû leä
ngöôøi maéc beänh taïi laøng ngheà cao hôn töø
2,5 - 3 laàn (Bieåu ñoà 3.6).
Bieåu ñoà 3.6. Tyû leä maéc beänh taïi laøng ngheà
Coäng Hoøa (Haø Taây tröôùc ñaây) vaø khu vöïc
thuaàn noâng Ñoàng Thaùp
Nguoàn: Nghieân cöùu ñaùnh giaù aûnh höôûng moâi tröôøng
ñeán söùc khoûe coäng ñoàng daân cö khu vöïc laøng ngheà tænh
Haø Taây, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp cho phaùt trieån beàn vöõng.
Sôû KH&CN Haø Taây, 2005
3.1.3. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ
nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà deät nhuoäm, öôm
tô, thuoäc da
Taïi caùc laøng ngheà deät nhuoäm, öôm tô,
tieáng oàn, buïi, buïi boâng, hoùa chaát, hôi khí
ñoäc, nöôùc thaûi chöùa Javen vaø caùc loaïi
hoùa chaát ñoäc laø caùc yeáu toá gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng vaø coù nguy cô aûnh höôûng tôùi
söùc khoûe con ngöôøi. Ñaëc bieät, tieáng oàn
gaây suy giaûm thính löïc, ñau ñaàu, khoù
chòu vaø meät moûi thaàn kinh cho ngöôøi lao
ñoäng vaø ngöôøi daân soáng xung quanh khu
vöïc saûn xuaát.
47
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...

Baûng 3.1. Thöïc traïng beänh taät taïi laøng ngheà öôm tô Baûng 3.2. Thoáng keâ tình hình beänh taät taïi laøng ngheà
Ñoâng Yeân (Quaûng Nam) deät luïa Vaïn Phuùc (Haø Noäi)
(Toång soá daân thoân Ñoâng Yeân: 2.588 ngöôøi)
STT Loaïi beänh Tyû leä maéc
STT Beänh vaø caùc trieäu chöùng Tyû leä maéc beänh (%)
beänh (%) A. Beänh caáp tính, trong ñoù: 16,9
1 Beänh veà tai muõi hoïng 87,3
2 Beänh veà hoâ haáp 36,5 1. Ñau ñaàu, maát nguû, suy 46
nhöôïc thaàn kinh
3 Beänh veà maét 37,8
4 Beänh veà thaàn kinh 67,7 2. Tieâu chaûy, tai muõi hoïng 21
5 Beänh veà da 13,0 3. Beänh/trieäu tröùng tieâu hoùa 12
6 Beänh phuï khoa 16,1 4. Ñau söng khôùp 6
7 Beänh tieâu hoaù 34,5 5. Beänh ngoaøi da 1
8 Beänh khaùc 8,8
B. Beänh maïn tính, trong ñoù: 19,8
Nguoàn: Trung taâm y teá huyeän Duy Xuyeân 1. Xöông khôùp 29
- Quaûng Nam, 2002 2. Loeùt daï daøy – taù traøng 27
3. Ñieác, giaûm thò löïc 18
Theo moät keát quaû ñieàu tra taïi 4 laøng
4. Hoâ haáp 12
ngheà deät luïa cho thaáy ngöôøi lao ñoäng
5. Ung thö 2
coù tyû leä maéc beänh hoâ haáp laø 5,5%, ñau
löng laø 13%, giaûm thò löïc laø 15,8%,
Nguoàn: Khaûo saùt ñieàu kieän lao ñoäng vaø böôùc ñaàu aùp
beänh veà tai chieám 9,5% treân toång soá
duïng giaûi phaùp can thieäp taïi laøng ngheà deät luïa
ngöôøi ñeán khaùm chöõa beänh taïi traïm y Vaïn Phuùc, Haø Taây tröôùc ñaây, 2000
teá cuûa ñòa phöông.
Moät keát quaû ñieàu tra khaùc taïi laøng Taïi nhoùm laøng ngheà thuoäc da, taùc
ngheà deät luïa Vaïn Phuùc (Haø Noäi), tyû leä nhaân gaây oâ nhieãm chuû yeáu laø oâ nhieãm
ngöôøi maéc caùc beänh maïn tính vaø caáp moâi tröôøng nöôùc vaø muøi hoâi thoái do
tính coù lieân quan ñeán vaán ñeà oâ nhieãm ngaâm phoâi söøng, moùng, buïi söøng vaø cheá
moâi tröôøng laø khaù cao. Trong soá nhöõng
bieán xöông traâu boø. Chính vì vaäy, caùc
beänh caáp tính thì beänh ñau ñaàu, maát
nguû, suy nhöôïc thaàn kinh chieám tyû leä cao beänh taäp trung chuû yeáu ôû nhoùm laøng
nhaát (46%) vaø trong soá nhöõng beänh maïn ngheà naøy laø caùc beänh veà ngoaøi da, tieâu
tính thì beänh xöông khôùp cuõng chieám tyû hoùa, hoâ haáp…
leä cao nhaát (gaàn 30%). (Baûng 3.2) 3.1.4. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ
nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà saûn xuaát vaät
lieäu xaây döïng vaø khai thaùc ñaù
Trong quaù trình saûn xuaát vaø sinh hoaït
taïi caùc laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây
döïng, ngöôøi daân phaûi tröïc tieáp soáng
trong moâi tröôøng coù noàng ñoä buïi, caùc khí
ñoäc cao neân tyû leä maéc beänh veà ñöôøng hoâ
haáp, beänh veà da raát cao. Moät soá beänh
ñieån hình taïi caùc laøng ngheà saûn xuaát vaät
lieäu xaây döïng vaø khai thaùc ñaù nhö beänh
tai muõi hoïng, beänh hoâ haáp, beänh maét,
Moät coâng ñoaïn nhuoäm haáp vaûi beänh thaàn kinh meät moûi, roái loaïn taâm
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
thaàn. Tyû leä maéc beänh taïi caùc laøng ngheà

48
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ... Chöông 3

naøy raát cao. Theo soá lieäu ñieàu tra cuûa vôùi nhöõng ngöôøi thuaàn noâng soáng trong
Vieän Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Moâi tröôøng khu vöïc laøng ngheà (88,1% so vôùi 52,2%).
(8-12/2002), taïi laøng ngheà Ñoâng Taân - Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Trung taâm
Thanh Hoaù, laøng ngheà Kieän Kheâ - Haø Y teá Nguõ Haønh Sôn (Ñaø Naüng), vôùi 1.200
Nam, tæ leä maéc beänh do ngheà nghieäp laø ngöôøi lao ñoäng ôû laøng ngheà ñaù myõ ngheä
hôn 50%. Non Nöôùc, tyû leä ngöôøi daân laøm ngheà bò
3.1.5. Taùc haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng cuûa oâ nhieãm maéc beänh cao hôn khaù nhieàu so vôùi khu
moâi tröôøng taïi laøng ngheà thuû coâng, myõ ngheä vöïc daân cö laân caän khoâng tham gia ngheà
(Baûng 3.3).
Beân caïnh caùc lôïi ích veà kinh teá cuûa
caùc saûn phaåm thuû coâng myõ ngheä laø caùc Baûng 3.3. Tyû leä beänh taät taïi laøng ngheà ñaù myõ ngheä
Non Nöôùc (Ñaø Naüng) tính treân toång soá daân cuûa khu vöïc
vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do söû duïng
caùc nguyeân lieäu sôn, daàu, aceton, xylen,
toluen, benzen,... Taïi ñaây, caùc beänh hoâ TT Caùc loaïi beänh thöôøng gaëp Ngöôøi daân Daân cö
laøm ngheà khoâng laøm
haáp, beänh ngoaøi da laø raát phoå bieán. (%) ngheà (%)
1 Beänh ngoaøi da 14 0,012
2 Ñau maét 2,3 0,24
Khung 3.5. Tình hình beänh taät taïi laøng ngheà sôn maøi 3 Ñau ngang thaét löng 12,8 -
Haï Thaùi (Haø Taây tröôùc ñaây) 4 Beänh veà thaàn kinh 2,3 0,07
5 Beänh daï daøy 4,6 -
Taïi laøng ngheà sôn maøi Haï Thaùi, coù treân 6 Beänh veà thaän 1,2 -
60% soá hoä daân keá nghieäp ngheà truyeàn 7 Beänh veà ñöôøng hoâ haáp 4,6 0,13
8 Vieâm ñöôøng ruoät 1,2 0,43
thoáng sôn maøi cuûa laøng ñaõ hôn 100 naêm
9 Beänh thaáp khôùp 4,6 0,34
tuoåi. Tuy nhieân, 90% soá hoä laøm sôn maøi 10 Beänh tim vaø huyeát aùp 1,2 0,4
ñaõ chuyeån sang söû duïng sôn Nhaät, Haøn 11 Raêng haøm maët 1,2 0,024
12 Tai muõi hoïng 8,4 0,39
Quoác pha dung moâi bay hôi ñeå giaûm thôøi
gian vaø chi phí saûn xuaát, khieán cho moâi Nguoàn: Trung taâm y teá Nguõ Haønh Sôn, 2006
tröôøng khoâng khí vaø nöôùc oâ nhieãm nghieâm
troïng. Ñôït khaùm söùc khoûe cho 63 chaùu taïi 3.2. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ GAÂY TOÅN
Traïm Y teá xaõ Duyeân Thaùi cuoái naêm 2002 THAÁT ÑOÁI VÔÙI PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ
coù tôùi 80% soá chaùu bò vieâm phoåi, vieâm pheá
OÂ nhieãm moâi tröôøng do saûn xuaát vaø
quaûn, trong khi ñoù, tyû leä naøy ôû caùc laøng
hoaït ñoäng xaõ hoäi gaây ra bao giôø cuõng
khoâng coù ngheà truyeàn thoáng chæ khoaûng
gaây ra caùc thieät haïi kinh teá duø lôùn hay
30%. Rieâng cuïm 8, 19/20 chaùu bò vieâm
nhoû. Xeùt rieâng veà oâ nhieãm do saûn xuaát
phoåi. Moãi naêm, laøng coù 5-7 ngöôøi cheát vì
ôû caùc laøng ngheà nöôùc ta hieän nay, caùc
caùc beänh ung thö.
thieät haïi kinh teá chuû yeáu laø:
Nguoàn: Baùo Lao ñoäng, soá 112, 22/4/2003
(1) OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà
gaây taùc haïi xaáu tôùi söùc khoeû ngöôøi lao
ñoäng vaø coäng ñoàng daân cö laøng xaõ,
Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Vieän Veä laøm taêng chi phí khaùm, chöõa beänh,
sinh dòch teã Trung öông naêm 2006, ngöôøi laøm giaûm naêng suaát lao ñoäng, maát
lao ñoäng taïi caùc laøng ngheà saûn xuaát ñoà ngaøy coâng lao ñoäng do nghæ oám ñau vaø
goã myõ ngheä coù tyû leä maéc beänh hoaëc xuaát cheát non…
hieän caùc trieäu chöùng beänh cao hôn so

49
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...

(2) OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí

laøng ngheà, ñaëc bieät laø khí thaûi töø caùc loø
nung gaïch ngoùi, nung voâi thuû coâng, laøm
giaûm naêng suaát saûn xuaát noâng nghieäp
ñoái vôùi caùc ñoàng ruoäng, vöôøn töôïc xung
quanh, nhaát laø khí thaûi ñuùng vaøo thôøi kyø
caây troå boâng, ra hoa keát quaû. OÂ nhieãm
moâi tröôøng nöôùc laøng ngheà ñaõ laøm
nhieàu ao, hoà, soâng ngoøi tröôùc ñaây laø nôi
nuoâi troàng rau, nuoâi caù, nay phaûi boû
hoang… Cho ñeán nay, chöa coù ñeà taøi naøo
nghieân cöùu löôïng giaù caùc thieät haïi kinh
teá do oâ nhieãm moâi tröôøng gaây ra ñoái vôùi Bieåu ñoà 3.7. Öôùc tính chi phí cho chaêm soùc
söùc khoûe taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù
saûn xuaát noâng nghieäp, thuyû saûn. vaø khu vöïc ñoái chöùng Yeân Phong (Nam Ñònh)
(3) OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà Nguoàn: Chöông trình ñieàu tra, ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc
khoûe moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù
laøm giaûm söùc thu huùt ñoái vôùi du lòch, (Nam Ñònh), Cuïc Baûo veä moâi tröôøng 2007
giaûm löôïng khaùch du lòch vaø daãn ñeán
caùc thieät haïi veà kinh teá. Tyû leä ngöôøi maéc beänh vaø tai naïn
thöông tích taïi caùc laøng ngheà cao seõ laø
3.2.1. Gia taêng chi phí chaêm soùc söùc khoûe vaø
gaùnh naëng ñoái vôùi xaõ hoäi. Soá ngöôøi maéc
“gaùnh naëng beänh taät”
beänh taêng cao daãn ñeán chi phí khaùm
Khi söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng chöõa beänh vaø chaêm soùc söùc khoûe seõ taêng
cuõng nhö ngöôøi daân taïi chính laøng cao. Beân caïnh vieäc öôùc tính caùc chi phí
ngheà bò suy giaûm, seõ daãn tôùi laøm giaûm cho chaêm soùc söùc khoûe, khaùi nieäm “gaùnh
naêng suaát lao ñoäng, taêng chi phí khaùm naëng beänh taät” coøn ñöôïc söû duïng khi
chöõa beänh,… gaây aûnh höôûng nghieâm ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc khoûe. “Gaùnh naëng
troïng tôùi hoaït ñoäng phaùt trieån saûn xuaát beänh taät” ñöôïc hieåu laø toång soá naêm soáng
cuûa laøng ngheà. bò maát ñi vì mang beänh, tai naïn thöông
Theo keát quaû nghieân cöùu naêm 2007, tích vaø soá naêm maát ñi vì cheát non so vôùi
taïi laøng ngheà Toáng Xaù (Nam Ñònh), nôi tuoåi thoï cao nhaát, tính treân 1000 ngöôøi
moâi tröôøng bò oâ nhieãm, toång chi phí thieät
haïi trung bình do oám ñau beänh taät vaø
cheát non ôû Toáng Xaù vaøo khoaûng 1,3 tyû
ñoàng/1.000 daân/naêm, cao hôn so vôùi ôû
Yeân Phong (Nam Ñònh), laøng thuaàn noâng
moâi tröôøng khoâng bò oâ nhieãm - khoaûng
800 trieäu ñoàng/1.000 daân/naêm (chæ baèng
64,60 % so vôùi Toáng Xaù). Trong ñoù, toång
chi phí thieät haïi do caùc beänh caáp tính
trung bình treân naêm taïi Toáng Xaù leân ñeán
gaàn 1 tyû ñoàng/1.000 daân, coøn taïi Yeân
Phong vaøo khoaûng 700 trieäu ñoàng/1.000 Daây chuyeàn saûn xuaát vaûi
daân (Bieåu ñoà 3.7) Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

50
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ...
daân soáng trong khu vöïc ñieàu tra. Moâi
tröôøng khu vöïc bò oâ nhieãm khieán “gaùnh
naëng beänh taät” cuûa coäng ñoàng taïi ñoù
cuõng seõ gia taêng, ñieàu naøy gaây aûnh
höôûng nghieâm troïng tôùi ñôøi soáng taïi
chính caùc laøng ngheà (Bieåu ñoà 3.8).
Bieåu ñoà 3.8. Gaùnh naëng beänh taät taïi laøng ngheà Toáng
Xaù vaø khu vöïc ñoái chöùng Yeân Phong
Nguoàn: Chöông trình ñieàu tra, ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc
khoûe moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng Xaù
(Nam Ñònh), Cuïc Baûo veä moâi tröôøng, 2007
3.2.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà gaây taùc
haïi ñeán caùc hoaït ñoäng kinh teá
Phaùt trieån du lòch taïi caùc laøng ngheà
truyeàn thoáng ñang laø moät höôùng phaùt
trieån kinh teá ñöôïc nhieàu ñòa phöông löïa
choïn. Tuy nhieân, vaán ñeà oâ nhieãm moâi
tröôøng taïi chính caùc laøng ngheà ñaõ gaây
caûn trôû lôùn tôùi caùc hoaït ñoäng phaùt trieån
Cô sôû saûn xuaát buùn
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
Chöông 3
du lòch laøng ngheà, laøm giaûm löôïng
khaùch du lòch,... daãn ñeán giaûm nguoàn
thu töø hoaït ñoäng naøy taïi caùc ñòa phöông
coù laøng ngheà (Khung 3.6).
Khung 3.6. OÂ nhieãm moâi tröôøng gaây aûnh höôûng tôùi du
lòch laøng ngheà Haø Taây tröôùc ñaây
Du lòch laøng ngheà truyeàn thoáng Haø Taây
luoân nhieät tình môû cöûa, vaäy maø du khaùch
vaãn ngoaûnh maët laøm ngô. Coù nhieàu lyù
do, nhöng trong ñoù vaán ñeà oâ nhieãm moâi
tröôøng ñöôïc xem laø "chieác gaäy ngaùng
chaân" du khaùch lôùn nhaát. Moâi tröôøng ñaát,
nöôùc, khoâng khí ôû haàu heát caùc laøng ngheà
ñeàu oâ nhieãm ôû möùc baùo ñoäng. Ngay caû
nhöõng laøng ngheà môùi, coù tröng bieån "Du
lòch laøng ngheà" nhö laøng may Thöôïng
Hieäp (Phuùc Thoï) thì chaát thaûi töø saûn xuaát
cuõng laøm cho nguoàn nöôùc vaø khoâng khí
bò oâ nhieãm, vaøo ngaøy möa, buøn ñaát ngaäp
ñeán nöûa baùnh xe, ngaøy naéng raùo thì
ñöôøng buïi muø mòt. Cuøng vôùi vaán ñeà oâ
nhieãm, haï taàng cô sôû nhö ñöôøng saù chaät
heïp, keùm chaát löôïng khieán caûnh quan du
lòch laøng ngheà trôû neân bí baùch, thieáu
thoâng thoaùng.
Nguoàn: Lao Ñoäng soá 179 ngaøy 01/07/2006
Taïi laøng ñaù myõ ngheä Non Nöôùc (Ñaø
Naüng), khoái löôïng ñaù pheá phaåm khoâng
taän duïng ñöôïc laø raát lôùn. Do khoâng coù
khu vöïc ñoå thaûi rieâng neân caùc cô sôû saûn
xuaát ñaõ ñoå thaûi xung quanh khu vöïc saûn
xuaát cuûa laøng ngheà. Ñieàu naøy gaây taùc
ñoäng tieâu cöïc, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán
quaàn theå thaéng caûnh Nguõ Haønh Sôn.
Chaát thaûi chöùa nhieàu chaát oâ nhieãm
phaùt sinh töø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa
laøng ngheà ñi vaøo moâi tröôøng laøm thay
ñoåi chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí,
nöôùc, ñaát, aûnh höôûng nguy haïi tôùi ñoäng
thöïc vaät soáng trong moâi tröôøng ñoù, giaûm
naêng suaát caây löông thöïc, aûnh höôûng
51
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...

tröïc tieáp tôùi saûn löôïng hoa maøu cuûa
ngaønh noâng nghieäp cuõng nhö saûn löôïng
nuoâi troàng thuûy saûn (Khung 3.7 vaø 3.8).
Khung 3.7. OÂ nhieãm taïi laøng deät Döông Noäi (Haø Noäi)
gaây aûnh höôûng ñeán saûn xuaát noâng nghieäp
Taïi xaõ Döông Noäi, soá lao ñoäng laøm ngheà
deät, nhuoäm khoaûng 2.000 ngöôøi, moät naêm
saûn xuaát trung bình gaàn 11.000m vaûi.
Nöôùc thaûi töø caùc hoä gia ñình vaø caùc DN
deät, taåy nhuoäm chöa ñöôïc xöû lyù ñoå thaúng
xuoáng keânh daãn chaûy ra soâng Nhueä khieán
nöôùc bò oâ nhieãm naëng. Vaøo muøa khoâ loøng
möông caïn, nöôùc boác leân muøi haéc khoù
chòu, nhöõng hoâm trôøi möa, nöôùc thaûi deät
nhuoäm chaûy traøn xuoáng ruoäng canh taùc
khieán luùa bò "loáp" nhieàu laù, ít haït.
Nguoàn: Website monre.gov.vn, ngaøy 07/3/2008
3.3. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ LAØM NAÛY
SINH XUNG ÑOÄT MOÂI TRÖÔØNG
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moái quan
heä giöõa caùc laøng ngheà vaø laøng khoâng
laøm ngheà hoaëc quan heä giöõa caùc hoä laøm
ngheà vaø hoä khoâng laøm ngheà trong caùc
laøng ngheà ñaõ baét ñaàu xuaát hieän nhöõng
raïn nöùt bôûi nguyeân nhaân oâ nhieãm moâi
tröôøng. Vieäc xaû chaát thaûi tröïc tieáp ra
moâi tröôøng khoâng qua xöû lyù ñaõ gaây oâ
nhieãm nguoàn nöôùc sinh hoaït, chaát löôïng
khoâng khí bò suy giaûm, giaûm dieän tích
ñaát canh taùc,... gaây aûnh höôûng tröïc tieáp
tôùi söùc khoûe vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân.
Vaán ñeà lôïi ích kinh teá vaãn ñöôïc ñaët leân
treân vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng vaø söùc
khoûe coäng ñoàng, ñieàu naøy ñaõ daãn tôùi
nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät moâi
tröôøng trong coäng ñoàng.

Khung 3.8. OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi moät soá laøng ngheà
gaây aûnh höôûng ñeán saûn xuaát noâng nghieäp
Ngöôøi daân ôû thoân 2 xaõ Nam Giang khoâng
tröïc tieáp laøm ngheà cho bieát “ÔÛ nhöõng thöûa
ruoäng bò oâ nhieãm do doøng nöôùc thaûi cuûa
thoân Vaân Chaøng chaûy vaøo, naêng suaát
giaûm ít nhaát 30 – 50kg moät saøo”.
Taïi xaõ Tieân Phöông: “Caùc hoä nuoâi caù beân
doøng Maùng 7 neáu khoâng baùn tröôùc thaùng
10 seõ maát traéng khi doøng nöôùc thaûi cuûa
Taân Hoøa taán coâng”.
Moät gia ñình taïi thoân Quyeát Tieán cuõng bò
thieät haïi ít nhaát 10 trieäu ñoàng/naêm do
vöôøn nhaõn bò hoûng bôûi khoùi loø gaïch, ñoù laø
chöa keå tôùi nhöõng aûnh höôûng laâu daøi veà
maët söùc khoûe
Nguoàn: Tính coäng ñoàng vaø xung ñoät moâi tröôøng taïi
khu vöïc laøng ngheà ôû Ñoàng baèng soâng Hoàng, 2005

Traùng baùnh
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

52
 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ...
Caùc xung ñoät moâi tröôøng ñieån hình taïi
caùc laøng ngheà bao goàm:
Xung ñoät giöõa caùc nhoùm xaõ hoäi trong
laøng ngheà. Ñaây laø loaïi xung ñoät phoå bieán
nhaát. Söï hình thaønh caùc cô sôû saûn xuaát
ngheà naèm trong caùc khu daân cö, ñaëc thuø
hôn laø toå chöùc saûn xuaát ngay taïi trong
nhaø mình. Caùc loaïi chaát thaûi phaùt sinh
ñaõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc hoä xung
quanh, gaây ra nhöõng xung ñoät, daãn ñeán
nhöõng khieáu kieän.
Khung 3.9. Maâu thuaãn giöõa caùc nhoùm daân cö taïi moät
soá laøng ngheà Ñoàng baèng soâng Hoàng
Theo keát quaû khaûo saùt (bao goàm laøng ngheà
taùi cheá saét theùp pheá lieäu Vaân Chaøng - Nam
Giang - Nam Ñònh; laøng ngheà taùi cheá pheá
lieäu Maãn Xaù - Vaên Moân - Baéc Ninh; laøng
ngheà cheá bieán tinh boät vaø saûn xuaát mieán
Taân Hoøa - Quoác Oai - Haø Taây), ñaõ cho thaáy
coù söï maâu thuaãn giöõa caùc nhoùm daân cö
trong coäng ñoàng laøng ngheà nhö toû thaùi ñoä
baát bình vôùi ngöôøi gaây oâ nhieãm, khieáu kieän
leân caáp chính quyeàn vaø hôn heát laø tröøng
phaït nhau baèng vuõ löïc. Thaùi ñoä naøy xaûy ra
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tham gia vaøo
saûn xuaát. Tuy nhieân soá ngöôøi trong laøng
ngheà khoâng toû thaùi ñoä gì hoaëc thoâng caûm
vôùi ngöôøi gaây oâ nhieãm vaãn chieám tyû leä lôùn
do haàu heát nhöõng ngöôøi naøy ñeàu tröïc tieáp
hay giaùn tieáp tham gia saûn xuaát
Nguoàn: Tính coäng ñoàng vaø xung ñoät moâi tröôøng taïi
khu vöïc laøng ngheà ôû Ñoàng baèng soâng Hoàng, 2005
Xung ñoät moâi tröôøng giöõa coäng ñoàng
laøm ngheà vaø khoâng laøm ngheà. Ñaây laø
xung ñoät lôïi ích ñieån hình khi quyeàn lôïi
vaø lôïi ích kinh teá cuûa coäng ñoàng khoâng
laøm ngheà bò aûnh höôûng do oâ nhieãm moâi
tröôøng phaùt sinh töø hoaït ñoäng laøng ngheà.
Xung ñoät giöõa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát
tieåu thuû coâng nghieäp vaø hoaït ñoäng noâng
nghieäp. Trong khi caùc coäng ñoàng laøm
Chöông 3
ngheà thu ñöôïc lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng saûn
xuaát cuûa mình thì caùc coäng ñoàng laân caän
naêng suaát caây troàng giaûm, vaät nuoâi cheát
vaø maát ñaát saûn xuaát noâng nghieäp. Daïng
xung ñoät naøy xaûy ra ôû haàu heát caùc laøng
saûn xuaát gaïch, ngoùi, goám söù,... Song song
vôùi söï phaùt trieån cuûa laøng ngheà, dieän tích
daønh cho hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa laøng
ngheà ngaøy caøng ñöôïc môû roäng thì dieän
tích noâng nghieäp laïi caøng ngaøy bò thu
heïp. Xung ñoät xaûy ra khi ngöôøi saûn xuaát
khai thaùc ñaát seùt töø caùc ruoäng luùa, roài thaûi
Khung 3.10. Maâu thuaãn moâi tröôøng giöõa xaõ Taân Hoaø
vaø xaõ Tieân Phöông
Do hai xaõ cuøng duøng chung moät doøng
keânh, hoaït ñoäng cuûa laøng ngheà Taân Hoøa
ñaõ gaây ra muøi hoâi thoái noàng naëc vaø ñoäc toá
trong nöôùc thaûi laøm cheát caù cuûa nhöõng hoä
daân soáng doïc hai bôø soâng vaø gaây oâ nhieãm
moâi traàm troïng cho ngöôøi daân xaõ Tieân
Phöông. Keát quaû xung ñoät ñaõ xaûy ra,
ngöôøi daân xaõ Tieân Phöông sau khi kieán
nghò caáp chính quyeàn khoâng ñöôïc ñaõ töï yù
ñaép ñaäp ngaên khoâng cho nöôùc thaûi xaõ Taân
Hoøa chaûy vaøo xaõ mình
Nguoàn: Tính coäng ñoàng vaø xung ñoät moâi tröôøng
taïi khu vöïc laøng ngheà ôû Ñoàng baèng soâng Hoàng, 2005
caùc loaïi pheá phaåm töø gaïch ngoùi, xæ than
xuoáng caùc ruoäng ñoàng khieán cho ruoäng
saûn xuaát trôû thaønh baõi raùc.
Xung ñoät giöõa hoaït ñoäng saûn xuaát vaø
myõ quan, vaên hoaù. Chaát thaûi cuûa laøng
ngheà ña phaàn khoâng nhieàu nhöng vieäc
thaûi boû khoâng ñuùng caùch vaø tuøy tieän daãn
ñeán maát myõ quan, vaên hoùa (Khung 3.11).
Laøng troáng da Laâm Yeân (Ñaïi Loäc, Quaûng
Nam) vôùi chaát thaûi raén nhö reûo da thöøa,
loâng, môõ... khoaûng 20 kg/ngaøy (chieám
5% toång khoái löôïng da), tuy khoái löôïng
khoâng lôùn nhöng gaây muøi hoâi thoái khoù
chòu cho daân trong laøng. Hay nhö laøng
reøn Caàu Vöïc (Thuyû Chaâu, Höông Thuyû,
53
 Chöông 3 TAÙC HAÏI CUÛA OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TRONG LAØNG NGHEÀ...
Khung 3.11. Maâu thuaãn giöõa hoaït ñoäng saûn xuaát vaø
myõ quan, vaên hoùa taïi laøng ngheà saûn xuaát chæ xô döøa
(Moû Caøy, Beán Tre)
Xô döøa Beán Tre coù nhieàu laøng ngheà truyeàn
thoáng saûn xuaát chæ xô döøa, taäp trung nhieàu
nhaát ôû hai beân bôø soâng Thom cuûa huyeän Moû
Caøy. Caùc laøng ngheà chæ xô döøa ôû xaõ An
Thaïnh, Khaùnh Thaïnh Taân ñaõ coù gaàn 300 cô
sôû, giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 5.000
ngöôøi. Chæ xô döøa ôû ñaây haøng ngaøy ñöôïc
chôû ra taøu lôùn ñaäu treân soâng Haøm Luoâng ñeå
xuaát ñi nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Tuy nhieân,
con soâng Thom trong xanh thô moäng hieän
ñaõ bò oâ nhieãm traàm troïng bôûi nhöõng nuùi pheá
thaûi cuûa caùc cô sôû laøng ngheà beân bôø soâng
ngaøy ñeâm tuoân xuoáng. Coù choã, traùi döøa, xô
döøa, voû döøa, côm döøa haàu nhö ñaõ muoán laøm
taéc ngheõn doøng chaûy.
Nguoàn: Tieàn phong, ngaøy 28/05/2008
Thöøa Thieân Hueá) löôïng chaát thaûi raén
khoaûng 260 kg/ngaøy ñaõ gaây maát myõ
quan laøng, xaõ...
Xung ñoät trong hoaït ñoäng quaûn lyù moâi
tröôøng. Vaán ñeà xung ñoät khi cô quan quaûn
lyù moâi tröôøng vaän duïng caùc coâng cuï chính
saùch vaø phaùp luaät ñeå ñieàu chænh caùc haønh
vi vi phaïm tieâu chuaån moâi tröôøng vaø xöû lyù
caùc xung ñoät moâi tröôøng. Tieâu bieåu cho
loaïi hình naøy coù theå thaáy ôû caùc laøng ngheà
ñuùc ñoàng (Thöøa Thieân Hueá), laøng saûn xuaát
gaïch ngoùi (Quaûng Bình, Bình Ñònh). Vieäc
xöû lyù gaây oâ nhieãm thöôøng döïa treân
nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû
tieàn. Tuy nhieân, taïi caùc laøng ngheà, hieän
chöa coù caùc cô cheá xöû phaït roõ raøng neân
vieäc baét buoäc caùc laøng ngheà aùp duïng bieän
phaùp khoáng cheá oâ nhieãm moâi tröôøng coøn
gaëp nhieàu khoù khaên.
Nguyeân nhaân cuûa nhöõng xung ñoät moâi
tröôøng bao goàm:
- Söï khaùc nhau veà suy nghó vaø höôùng
löïa choïn con ñöôøng phaùt trieån cuõng nhö yù
thöùc moâi tröôøng giöõa ngöôøi laøm ngheà vaø
54
Khung 3.12. Suy nghó vaø höôùng löïa choïn cuûa ngöôøi
laøm ngheà vaø ngöôøi bò aûnh höôûng
“Ai chaúng bieát laøm ngheà naøy ñoäc haïi cho
caû mình vaø ngöôøi khaùc nhöng thay ñoåi
ngheà ñaâu phaûi muoán laø laøm ngay ñöôïc. Ñoái
vôùi moät ngöôøi ñaõ laø chuyeän khoù roài, ñoái vôùi
caû laøng thì coøn khoù hôn nhieàu. Chuùng toâi
cuõng khoâng muoán bò ngaït thôû vaø töùc ngöïc
vì khí ñoäc nhöng vaãn cöù phaûi laøm, laøm thì
môùi phaùt trieån ñöôïc chöù. Nhö maáy thoân beân
kia chæ döïa vaøo noâng nghieäp thì aên cuõng
chaúng ñuû noùi chi ñeán khaám khaù” (moät ngöôøi
daân laøm ngheà, Vaên Moân)
“Chuùng toâi vì mieáng côm manh aùo, hoï
cuõng vì mieáng côm manh aùo nhöng laøm
theá naøo thì laøm ñöøng coù vì caùi söï laøm giaøu
cuûa mính maø ñoå nhöõng thöù ñoäc haïi cho
chuùng toâi phaûi chòu” (moät ngöôøi daân khoâng
laøm ngheà, Tieân Phöông)
Nguoàn: Tính coäng ñoàng vaø xung ñoät moâi tröôøng taïi
khu vöïc laøng ngheà ôû Ñoàng baèng soâng Hoàng, 2005
nhöõng ngöôøi bò aûnh höôûng (Khung 3.12);
- Söï aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng laøng
ngheà tôùi lôïi ích kinh teá cuûa ngöôøi daân
khoâng hoaït ñoäng laøng ngheà;
- Söï aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng laøng ngheà
tôùi söùc khoûe ngöôøi daân khoâng laøm ngheà;
- Ngoaøi ra, coøn raát nhieàu nguyeân nhaân
khaùc nhö thieáu söï phoái hôïp chaët cheõ
giöõa caùc nhoùm coäng ñoàng laøm ngheà vaø
khoâng laøm ngheà, söï yeáu keùm cuûa heä
thoáng chính trò vaø cô quan chöùc naêng
khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc maâu thuaãn.
Coù theå thaáy, ngöôøi daân laøng ngheà ñoùng
caû hai vai troø ngöôøi laøm haïi moâi tröôøng
vaø ngöôøi bò haïi. Trong nhieàu tröôøng hôïp,
ngöôøi bò haïi laïi bò raøng buoäc bôûi nhöõng
quan heä kinh teá hoaëc quan heä huyeát
thoáng vôùi ngöôøi gaây haïi moâi tröôøng. Ñeå
giaûi quyeát caùc maâu thuaãn naøy, taïi nhieàu
laøng ngheà ngöôøi daân ñaõ duøng bieän phaùp
thoaû hieäp hoaëc ñoái thoaïi.
Cô sôû saûn xuaát ñoà goã
Nguoàn: Tö lieäu
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP Chöông 4

Chöông 4.

QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG CHÖÔNG 4

Chöông 4 neâu ra thöïc traïng vaø nhöõng toàn taïi trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng laøng ngheà hieän nay.
Nhöõng vieäc ñaõ laøm ñöôïc: moät loaït vaên baûn veà phaùt trieån beàn vöõng vaø BVMT laøng ngheà ñaõ ñöôïc ban
haønh vaø thöïc hieän; moät soá ñòa phöông ñaõ xaây döïng vaø trieån khai quy hoaïch taäp trung cho laøng ngheà
vôùi BVMT; böôùc ñaàu trieån khai moät soá coâng cuï quaûn lyù trong BVMT laøng ngheà nhö: aùp duïng coâng
cuï kinh teá baèng caùc hình thöùc thueá, phí BVMT; quan traéc giaùm saùt chaát löôïng caùc thaønh phaàn moâi
tröôøng; coâng khai, phoå bieán thoâng tin veà hieän traïng moâi tröôøng.
Nhieàu bieän phaùp BVMT laøng ngheà ñaõ ñöôïc trieån khai, nhöng moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà vaãn tieáp
tuïc suy thoaùi. Ñoù laø do coøn nhieàu baát caäp, haïn cheá ñang toàn taïi, chöa ñöôïc giaûi quyeát, bao goàm: heä
thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät coøn chöa ñaày ñuû, chöa cuï theå hoaù cho BVMT laøng ngheà; chöùc
naêng, nhieäm vuï veà BVMT laøng ngheà cuûa caùc boä, ngaønh vaø ñòa phöông chöa roõ raøng vaø coøn choàng
cheùo; tuy ñaõ coù quy hoaïch, nhöng caùc khu/cuïm coâng nghieäp taäp trung cuûa laøng ngheà vaãn chöa coù
heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung, chöa coù heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng chung vaø gioáng vôùi khu
giaõn daân, laø hình thöùc môû roäng oâ nhieãm; vieäc trieån khai caùc coâng cuï quaûn lyù coøn nhieàu yeáu keùm;
nhaân löïc vaø taøi chính cho BVMT laøng ngheà coøn thieáu; coâng taùc xaõ hoäi hoaù BVMT laøng ngheà chöa
ñöôïc trieån khai cuï theå, chöa huy ñoäng ñöôïc nguoàn löïc xaõ hoäi cho BVMT laøng ngheà.

Loø nung ngoùi Nguoàn nhieân lieäu khoâng theå thieáu

Nguoàn: Tö lieäu Nguoàn: Tö lieäu

57
 Chöông 4 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
Coù theå thaáy trong nhöõng naêm gaàn ñaây,
moâi tröôøng laøng ngheà ñang noåi leân nhö
moät vaán ñeà noùng hoåi, caáp baùch. Cuøng vôùi
vieäc gia taêng phaùt trieån caû veà soá löôïng
laøng ngheà vaø loaïi ngaønh ngheà, oâ nhieãm
moâi tröôøng cuõng ngaøy caøng taêng, nhieàu
nôi vöôït quaù taàm kieåm soaùt cuûa caùc caáp
chính quyeàn. Nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà ñoù,
baûo veä moâi tröôøng laøng ngheà ñaõ ñöôïc ñeà
caäp taïi nhieàu vaên baûn cuûa Ñaûng, Nhaø
nöôùc, ví duï nhö Nghò Quyeát 41-NQ/TÖ
naêm 2004 cuûa Boä Chính trò veà BVMT
trong thôøi kyø ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù,
hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, Chieán löôïc BVMT
Quoác gia ñeán naêm 2010, Chöông trình
Nghò söï 21 cuûa Vieät Nam...
ÔÛ goùc ñoä vaên baûn qui phaïm phaùp
luaät, Luaät BVMT naêm 2005 vaø haøng loaït
vaên baûn döôùi luaät cuõng ñaõ ñöôïc ban
haønh, trong ñoù coù neâu traùch nhieäm,
nghóa vuï, quyeàn haïn cuûa caùc beân lieân
quan trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng
laøng ngheà töø trung öông ñeán ñòa phöông
(Khung 4.1).
Xöôûng ñuùc ñoàng
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
58
Khung 4.1. Noäi dung BVMT laøng ngheà cuûa moät soá vaên
baûn quy phaïm phaùp luaät
1. Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP ngaøy
07/07/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà
Phaùt trieån ngaønh ngheà noâng thoân coù quy
ñònh moät soá noäi dung lieân quan ñeán BVMT
nhö sau:
- Ñieàu 7 veà maët baèng saûn xuaát coù quy
ñònh: “Uyû ban nhaân daân caùc caáp caên cöù
quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát vaø quy
hoaïch toång theå, ñònh höôùng phaùt trieån
ngaønh ngheà noâng thoân ñaõ ñöôïc pheâ
duyeät, laäp quy hoaïch xaây döïng laøng ngheà,
cuïm cô sôû ngaønh ngheà phuø hôïp yeâu caàu
phaùt trieån saûn xuaát, BVMT, gaén saûn xuaát
vôùi tieâu thuï, trình caáp coù thaåm quyeàn pheâ
duyeät”; “Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö ñoøi hoûi
nghieâm ngaët veà xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng,
baûo ñaûm yeâu caàu nghieân cöùu, saûn xuaát
saûn phaåm môùi ñöôïc öu tieân giao ñaát coù
thu tieàn söû duïng ñaát hoaëc thueâ ñaát taïi caùc
khu, cuïm coâng nghieäp taäp trung”; “Caùc cô
sôû, ngaønh ngheà noâng thoân di dôøi ra khoûi
khu daân cö ñeán ñòa ñieåm quy hoaïch ñöôïc
öu ñaõi veà tieàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát,
thueá söû duïng ñaát vaø hoã trôï kinh phí ñeå di
dôøi”;
- Ñieàu 8 veà ñaàu tö, tín duïng coù quy ñònh:
“Ngaân saùch ñòa phöông hoã trôï moät phaàn
kinh phí ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng vaø
xöû lyù moâi tröôøng cho caùc laøng ngheà, cuïm
cô sôû ngaønh ngheà noâng thoân”.
2. Thoâng tö soá 113/TT-BTC ngaøy
28/12/2006 cuûa Boä Taøi chính veà vieäc
höôùng daãn moät soá noäi dung veà ngaân
saùch nhaø nöôùc hoã trôï phaùt trieån ngaønh
ngheà noâng thoân theo Nghò ñònh soá
66/2006/NÑ-CP, trong ñoù coù quy ñònh moät
trong caùc noäi dung ñöôïc höôûng hoã trôï bao
goàm “Ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng vaø xöû
lyù moâi tröôøng cho caùc laøng ngheà, cuïm cô
sôû ngaønh ngheà noâng thoân”, vôùi caùc quy
ñònh cuï theå veà ñònh möùc hoã trôï, nguoàn taøi
chính hoã trôï ñeå trieån khai thöïc hieän.
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP Chöông 4

Moät soá ñòa phöông coù laøng ngheà cuõng
ñaõ chuù yù ñeán vieäc ban haønh caùc vaên baûn
lieân quan nhaèm cuï theå hoaù ñöôøng loái
chính saùch cuûa Ñaûng vaø Chính phuû ôû ñòa
phöông mình (Khung 4.2).
ÔÛ möùc ñoä trieån khai thöïc teá, haøng
loaït caùc chính saùch bieän phaùp cuï theå ñaõ
ñöôïc ñeà ra vaø aùp duïng ôû caùc möùc khaùc
nhau taïi caùc laøng ngheà trong caû nöôùc.
Taïi nhieàu tænh ñaõ coù quy hoaïch khoâng

Khung 4.2. Moät soá vaên baûn cuûa caùc tænh/thaønh phoá
Haø Nam: Quyeát ñònh 03/2008/QÑ-UBND ngaøy 16/01/2008 veà quy ñònh BVMT treân ñòa baøn
tænh Haø Nam, trong ñoù coù giaûi phaùp giaûi quyeát oâ nhieãm moâi tröôøng caùc khu vöïc laøng ngheà;
Baéc Giang: Quyeát ñònh soá 58/2006/QÑ-UBND ngaøy 19/9/2006 veà quy hoaïch phaùt trieån coâng
nghieäp treân ñòa baøn tænh Baéc giang ñeán naêm 2020, trong ñoù coù quy hoaïch phaùt trieån tieåu thuû
coâng nghieäp - laøng ngheà ñeán naêm 2020;
Baéc Ninh: Quy cheá BVMT laøng ngheà tænh Baéc Ninh vaø ñeà aùn giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng
laøng ngheà tænh Baéc Ninh;
Thaùi Bình: Nghò quyeát soá 01/NQ-TU veà phaùt trieån ngheà vaø laøng ngheà; Quyeát ñònh
672/2001/QÑ-UB ngaøy 20/9/2001 quy ñònh veà chính saùch khuyeán khích phaùt trieån ngheà vaø
laøng ngheà, Quyeát ñònh 253/2001/QÑ-UB veà quaûn lyù söû duïng voán khuyeán coâng cho phaùt trieån
tieåu thuû coâng nghieäp;
Quaûng Ninh: Quyeát ñònh soá 915/QÑ-UBND ngaøy 26/3/2007 veà quy hoaïch phaùt trieån laøng
ngheà tieåu thuû coâng nghieäp Quaûng Ninh giai ñoaïn 2006-2015 ñònh höôùng ñeán naêm 2020;
Thanh Hoaù: Quy hoaïch caùc khu coâng nghieäp vaø laøng ngheà giai ñoaïn 2001-2010 vaø ñònh
höôùng ñeán naêm 2020;
Quaûng Bình: Quyeát ñònh soá 10/2001/QÑ-UB ngaøy 08/5/2001veà vieäc Ban haønh Chöông trình
phaùt trieån tieåu thuû coâng nghieäp vaø ngaønh ngheà noâng thoân Quaûng Bình giai ñoaïn 2001-2005;
Thöøa Thieân Hueá: Quyeát ñònh soá 1698/2006/QÑ-UBND ngaøy 14/7/2006 veà vieäc ban haønh
“Quy ñònh taïm thôøi veà tieâu chuaån laøng ngheà tænh Thöøa Thieân Hueá";
Quaûng Nam: Quyeát ñònh soá 26/2003/QÑ-UB ngaøy 20/3/2003 veà ban haønh quy ñònh taïm thôøi tieâu
chuaån laøng ngheà CN-TTCN tænh Quaûng Nam; Quyeát ñònh soá 37/2001/QÑ-UB ngaøy 30/7/2001
veà vieäc ban haønh quy ñònh khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån ngaønh ngheà TTCN-Laøng ngheà truyeàn
thoáng treân ñòa baøn tænh Quaûng Nam;
Quaûng Ngaõi: Nghò quyeát soá 55/2006/NQ-HÑND ngaøy 12/12/2006 veà Phaùt trieån coâng nghieäp
- tieåu thuû coâng nghieäp tænh Quaûng Ngaõi giai ñoaïn 2006-2010;
Bình Ñònh: Quyeát ñònh soá 131/2005/QÑ-UBND ngaøy 13/11/2005 veà vieäc quy ñònh coâng
nhaän laøng ngheà tieåu thuû coâng nghieäp treân ñòa baøn tænh Bình Ñònh;
Khaùnh Hoaø: Quyeát ñònh soá 216/2004/QÑ-UB ngaøy 16/12/2004 veà cô cheá hoã trôï tín duïng ñoái
vôùi caùc döï aùn khoâi phuïc vaø phaùt trieån caùc laøng ngheà, ngaønh ngheà truyeàn thoáng;
Vónh Long: Quyeát ñònh soá 234/QÑ-UBND ngaøy 29/01/2007 veà ñeà aùn phaùt trieån khu, cuïm
coâng nghieäp vaø laøng ngheà tænh Vónh Long giai ñoaïn 2006-2010.
Nguoàn: Sôû TN&MT cuûa caùc tænh, 8/2008

59
 Chöông 4 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
gian laøng ngheà vôùi muïc ñích taäp trung
caùc hoä saûn xuaát trong moät quaàn theå vôùi
heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät toát, coù
caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi taäp trung,
nhaèm haïn cheá möùc ñoä oâ nhieãm moâi
tröôøng cuûa caùc cô sôû saûn xuaát trong laøng
ngheà. Moät soá laøng ngheà ñaõ töøng böôùc
öùng duïng saûn xuaát saïch hôn vaø caùc caùc
coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi, giaûm thieåu oâ
nhieãm moâi tröôøng. Nhieàu coâng ngheä
môùi ñaõ ñöôïc aùp duïng thaønh coâng, ñieån
hình laø vieäc chuyeån coâng ngheä ñoát nung
caùc saûn phaåm goám söù töø than sang khí
gas hoaëc khí hoaù loûng LPG ôû caùc laøng
ngheà goám söù; aùp duïng coâng ngheä phaân
huyû yeám khí keát hôïp thu hoài biogas taïo
khí ñoát vaø phaân boùn chaát löôïng cao taïi
caùc laøng ngheà cheá bieán thöïc phaåm,
noâng saûn.
Ñaàu tö veà taøi chính cho BVMT laøng
ngheà ñaõ baét ñaàu ñöôïc chuù yù. Moät soá
höôùng daãn hoã trôï kinh phí, giaûm thueá,
öu ñaõi tín duïng ñaõ ñöôïc ban haønh. Quyõ
BVMT Vieät Nam ñaõ baét ñaàu cho vay vôùi
laõi suaát öu ñaõi ñoái vôùi moät soá döï aùn veà
xöû lyù chaát thaûi laøng ngheà, nghieân cöùu vaø
trieån khai caùc coâng ngheä thaân thieän moâi
tröôøng. Nhaø nöôùc cuõng ñaõ coù chuû tröông
trieån khai maïnh meõ coâng taùc xaõ hoäi hoùa
baûo veä moâi tröôøng laøng ngheà, huy ñoäng
söï tham gia tích cöïc cuûa chính baûn thaân
ngöôøi daân, ngöôøi saûn xuaát. Nhieàu höông
öôùc ñaõ ra ñôøi taïi caùc laøng ngheà, nhieàu toå
chöùc töï nguyeän hoaït ñoäng BVMT vôùi söï
ñoùng goùp taøi chính cuûa töøng hoä saûn xuaát
ñaõ hoaït ñoäng hieäu quaû.
Maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû
nhaát ñònh, nhöng quaûn lyù moâi tröôøng
laøng ngheà vaãn ñang coøn coù nhieàu toàn
taïi, baát caäp chöa ñöôïc giaûi quyeát ôû caùc
möùc ñoä vaø caáp ñoä quaûn lyù khaùc nhau.
Ñaây chính laø moät trong nhöõng nguyeân
nhaân quan troïng khieán cho moâi tröôøng
60
taïi nhieàu laøng ngheà trong thôøi gian chöa
ñöôïc caûi thieän, coù nhieàu nôi xuoáng caáp
nghieâm troïng. Sau ñaây laø moät soá nhöõng
yeáu keùm cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi
tröôøng caàn ñöôïc chuù yù giaûi quyeát.
4.1. CAÙC VAÊN BAÛN QUY PHAÏM PHAÙP LUAÄT BVMT
LAØNG NGHEÀ COØN THIEÁU VAØ CHÖA CUÏ THEÅ
Luaät BVMT naêm 2005 laø vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät cao nhaát trong lónh vöïc
moâi tröôøng, trong ñoù coù moät ñieàu rieâng
(Ñieàu 38) veà BVMT laøng ngheà vaø caùc
ñieàu khoaûn khaùc lieân quan tröïc tieáp
hoaëc giaùn tieáp. Tuy nhieân, ñeå trieån khai
thöïc hieän Luaät, caàn coù caùc vaên baûn quy
ñònh cuï theå. Cho ñeán thôøi ñieåm hieän
nay, chöa coù moät vaên baûn naøo höôùng
daãn thöïc hieän caùc noäi dung veà BVMT
laøng ngheà cuûa Luaät BVMT.
Maëc duø moät soá noäi dung BVMT laøng
ngheà cuõng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong moät soá
vaên baûn khaùc nhö Nghò ñònh
66/2006/NÑ-CP (Nghò ñònh veà phaùt trieån
ngaønh ngheà noâng thoân) nhöng cuõng chöa
coù caùc quy ñònh cuï theå veà vieäc caùc laøng
ngheà (ñöôïc phaùp lyù hoaù) phaûi coù heä
thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi taäp
trung, phaûi coù caùc bieän phaùp giaûm thieåu
phaùt sinh khí thaûi,...
Laøng ngheà raát ña daïng veà loaïi hình
saûn xuaát vaø qui moâ phaùt trieån vaø coù
nhöõng ñaëc thuø rieâng khoâng gioáng vôùi caùc
ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï khaùc. Tuy
nhieân, cho ñeán nay, hoaøn toaøn chöa coù
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät quy ñònh
rieâng ñoái vôùi vaán ñeà BVMT laøng ngheà
theo caùc ñaëc thuø rieâng cuûa moãi loaïi hình
saûn xuaát laøng ngheà. Caùc vaên baûn höôùng
daãn hieän haønh ñeàu quy ñònh chung cho
taát caû caùc loaïi hình saûn xuaát kinh
doanh, do ñoù ñeå aùp duïng ñöôïc ñoái vôùi
laøng ngheà nhieàu khi khoâng phuø hôïp
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
hoaëc khoù aùp duïng. Ví duï: theo Nghò ñònh
80/2006/NÑ-CP ngaøy 09/8/2006 quy ñònh
chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh moät soá
ñieàu cuûa Luaät BVMT vaø Nghò ñònh
21/2008/NÑ-CP ngaøy 28/2/2008 cuûa
Chính phuû veà söûa ñoåi, boå sung moät soá
ñieàu cuûa Nghò ñònh 80/2006/NÑ-CP, moïi
ñoái töôïng saûn xuaát, kinh doanh dòch vuï
ñeàu phaûi laäp baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng
moâi tröôøng hoaëc cam keát BVMT (ñoái vôùi
caùc döï aùn ñaàu tö cô sôû môùi) hoaëc phaûi
laäp ñeà aùn BVMT (ñoái vôùi caùc cô sôû ñang
hoaït ñoäng). Tuy nhieân cho ñeán nay, haàu
nhö caùc hoä saûn xuaát trong caùc laøng ngheà
vì nhieàu lyù do khaùc nhau maø khoâng coù
baùo caùo taùc ñoäng moâi tröôøng hay ñaêng
kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. Thöïc teá
cho thaáy, noäi dung naøy raát khoù coù theå aùp
duïng ñöôïc ñoái vôùi ñaëc thuø laøng ngheà, do
ñoù caàn thieát phaûi nghieân cöùu, ban haønh
moät hình thöùc cam keát BVMT vôùi moät
noäi dung ñôn giaûn, goïn nheï quy ñònh
rieâng. Töông töï nhö vaäy ñoái vôùi Nghò
ñònh 81/2006/NÑ-CP veà xöû phaït vi phaïm
haønh chính trong lónh vöïc BVMT. Treân
thöïc teá khoâng coù hoä saûn xuaát, kinh
doanh, dòch vuï naøo trong laøng ngheà hieän
nay saûn xuaát maø khoâng gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng tuy möùc ñoä coù khaùc nhau. Nhö
vaäy, neáu aùp duïng ñuùng theo quy ñònh
cuûa Nghò ñònh thì caùc hoä saûn xuaát naøy
ñeàu thuoäc ñoái töôïng bò xöû phaït, xöû lyù
doøng thaûi ñaït quy chuaån hoaëc phaûi ñoùng
cöûa cô sôû saûn xuaát. Tuy nhieân, trong tình
hình hieän nay do ñaëc thuø cuûa laøng ngheà
vôùi caùc moái quan heä xaõ hoäi phöùc taïp,
tình laøng nghóa xoùm,… caùc caáp quaûn lyù,
cô quan chöùc naêng raát khoù coù theå tieán
haønh caùc thuû tuïc xöû phaït vi phaïm haønh
chính cuõng nhö caùc thuû tuïc cöôõng cheá
ñoái vôùi ñoái töôïng laø coäng ñoàng daân cö
trong laøng ngheà.
Khi tieán haønh kieåm tra, caùc quy
chuaån thaûi veà khí vaø nöôùc luoân luoân
Chöông 4
ñöôïc xem xeùt vaø so saùnh. Hieän nay, ñoái
vôùi caùc laøng ngheà, caùc quy chuaån chung
naøy cuõng ñöôïc caùc cô quan quaûn lyù aùp
duïng. Treân thöïc teá, coù nhieàu yù kieán cho
raèng neáu aùp duïng caùc quy chuaån ñoù cho
laøng ngheà trong giai ñoaïn naøy thì quaù
cao vì caùc cô sôû saûn xuaát trong laøng
ngheà hieän ñeàu ôû qui moâ nhoû hoä gia ñình
neân chöa coù ñieàu kieän vaø kinh phí ñeå
laép ñaët heä thoáng thieát bò xöû lyù moâi
tröôøng ñaït quy chuaån hieän haønh.
4.2. CHÖÙC NAÊNG, NHIEÄM VUÏ VEÀ BVMT LAØNG NGHEÀ
CUÛA CAÙC CAÁP QUAÛN LYÙ (BOÄ, NGAØNH VAØ ÑÒA
PHÖÔNG) CHÖA ROÕ RAØNG
Maëc duø ñaõ coù phaân coâng traùch
nhieäm cho caùc boä nhöng vaãn coøn söï
choàng cheùo vaø khoâng roõ raøng veà vai troø
vaø traùch nhieäm trong vieäc BVMT laøng
ngheà giöõ a caù c boä / ngaø n h vaø giöõ a
boä/ngaønh vôùi ñòa phöông. Beân caïnh ñoù,
vieäc phoái hôïp lieân ngaønh vaãn coøn
nhieàu haïn cheá. Veà chöùc naêng quaûn lyù
nhaø nöôùc veà phaùt trieån laøng ngheà hieän
nay coù 2 boä ñöôïc Chính phuû phaân
coâng, ñoù laø Boä NN&PTNT (Cuïc Cheá
bieán Thöông maïi Noâng laâm thuyû saûn
vaø Ngheà muoái) coù traùch nhieäm xaây
döïng qui hoaïch toång theå phaùt trieån
ngaønh ngheà noâng thoân toaøn quoác ñeán
2020; Boä Coâ n g thöông (Cuï c Coâ n g
nghieäp ñòa phöông) quaûn lyù caùc cuïm,
ñieåm coâng nghieäp ôû caáp huyeän vaø caùc
doanh nghieä p coâ n g nghieä p ôû ñòa
phöông. Veà quaûn lyù moâi tröôøng toång
theå, Boä TN&MT (Toång cuïc Moâi tröôøng)
laø boä ñöôïc giao xaây döïng vaø ban haønh
caùc chính saùch lieân quan ñeán baûo veä
moâi tröôøng caû nöôùc, trong ñoù coù laøng
ngheà. Tuy nhieân coù theå thaáy söï phoái
hôïp cuûa caùc cô quan naøy chöa toát. Coù
raát nhieàu choàng cheùo veà chöùc naêng
quaûn lyù phaùt trieån laøng ngheà giöõa Boä
61
 Chöông 4 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
NN&PTNT vaø Boä Coâng thöông daãn ñeán
vieäc thieáu caùc höôùng daãn, ñònh höôùng
vaø hoã trôï cuï theå trong saûn xuaát, thöông
maïi caùc laøng ngheà theo höôùng beàn
vöõng, vöøa phaùt trieån saûn xuaát vöøa baûo
veä moâi tröôøng.
Khung 4.3. Phaâ n coâ n g traù c h nhieä m cuû a Boä
NN&PTNT, Boä Coâ n g thöông vaø Boä TN&MT trong
phaù t trieå n laø n g ngheà
Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP quy ñònh:
Boä NN&PTNT xaây döïng quy hoaïch toång
theå phaùt trieån ngaønh ngheà noâng thoân toaøn
quoác töø nay ñeán 2020;
Nghò ñònh soá 189/2007/NÑ-CP ngaøy
27/12/2007 quy ñònh: Boä Coâng thöông
”quaûn lyù caùc cuïm, ñieåm coâng nghieäp ôû
caáp huyeän vaø caùc doanh nghieäp coâng
nghieäp ôû ñòa phöông”;
Quyeát ñònh soá 132/2008/QÑ-TTg ngaøy
30/9/2008 quy ñònh nhieäm vuï cuûa Toång
cuïc Moâi tröôøng (thuoäc Boä TN&MT) veà
kieåm soaùt oâ nhieãm “kieåm soaùt chaát löôïng
moâi tröôøng taïi caùc ñoâ thò, noâng thoân, mieàn
nuùi, löu vöïc soâng vaø vuøng ven bieån, khu
coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng
ngheä cao, khu kinh teá, cuïm coâng nghieäp,
laøng ngheà;... theo quy ñònh cuûa phaùp luaät”.
ÔÛ caáp ñòa phöông, vai troø cuûa caùc caáp
chính quyeàn sôû taïi trong quaûn lyù moâi
tröôøng laøng ngheà coøn môø nhaït. Theo quy
ñònh cuûa phaùp luaät, ñoái vôùi vaán ñeà moâi
tröôøng taïi caùc laøng ngheà, traùch nhieäm
chuû yeáu thuoäc veà UBND caùc caáp. Tuy
nhieân, haàu heát taát caû caùc vaên baûn môùi
döøng laïi ôû möùc ñoä quy ñònh traùch nhieäm
cho UBND caáp tænh. Nhö vaäy, ñeå phaùp
luaät thöïc söï coù hieäu löïc, phaûi coù vaên
baûn quy ñònh traùch nhieäm cho UBND
töøng caáp, thaäm chí quy ñònh ñeán traùch
nhieäm ñeán caáp laøng, xaõ, thoân, baûn.
62
Söï keát hôïp giöõa caùc cô quan quaûn lyù
moâi tröôøng caùc caáp coøn nhieàu haïn cheá.
Chöa coù söï keát hôïp chaët cheõ giöõa caùc caáp
trung öông, tænh, huyeän, xaõ, thoân ñeå phoå
bieán thoâng suoát caùc luaät, vaên baûn, chính
saùch cuûa nhaø nöôùc töø caáp trung öông tôùi
ñòa phöông vaø ñeå phoái hôïp thöïc thi nhieäm
vuï quaûn lyù moâi tröôøng laøng ngheà ñöôïc
thuaän lôïi. Do thieáu söï phoái hôïp chaët cheõ
töø caáp trung öông tôùi cô sôû neân tuy ñaõ coù
nhieàu chính saùch, vaên baûn ñöôïc ban haønh
ôû caùc caáp, nhöõng vaên baûn naøy chöa hoaëc
khoâng theå thöïc hieän ôû caùc laøng ngheà (ví
duï nhö vaán ñeà thu phí BVMT ñoái vôùi nöôùc
thaûi, chaát thaûi raén hay vieäc xöû phaït caùc cô
sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ôû laøng ngheà).
Lyù do laø nhieàu vaên baûn ñaõ khoâng tính ñeán
caùc ñaëc thuø cuûa caáp cô sôû; caáp cô sôû
khoâng coù söï phaûn hoài kòp thôøi veà nhöõng
khoù khaên, vöôùng maéc taïi ñòa phöông ñeå
coù ñöôïc nhöõng boå sung, söûa chöõa caùc
chính saùch, quy ñònh cho saùt vôùi thöïc teá.
Maët khaùc, thieáu söï lieân keát giöõa caùc caáp
ñeå môû caùc lôùp taäp huaán naâng cao kieán
thöùc veà moâi tröôøng cho caùc caùn boä quaûn
lyù moâi tröôøng caáp cô sôû, maëc duø naêng löïc
cuûa caùc caùn boä ñòa phöông veà quaûn lyù moâi
tröôøng hieän raát yeáu. Thieáu söï phoái hôïp
giöõa caùc caáp vaø giöõa caùc boä phaän quaûn lyù
moâi tröôøng caùc boä, ngaønh trong vieäc chia
seû thoâng tin, phoå bieán caùc keát quaû nghieân
cöùu ñeå trao ñoåi ruùt kinh nghieäm vaø traùnh
ñaàu tö truøng laëp.
Nôi phaùt sinh tieáng oàn
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
4.3. COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH CAÙC KHU/CUÏM COÂNG
NGHIEÄP TAÄP TRUNG CHO LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU
VAÁN ÑEÀ TOÀN TAÏI
Ñeå haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng,
nhieàu tænh, thaønh phoá ñaõ coù chuû tröông
xaây döïng cuïm coâng nghieäp laøng ngheà
hoaëc khu saûn xuaát taäp trung. Tuy nhieân,
cho ñeán nay khoâng nhieàu cuïm coâng
nghieäp laøng ngheà ñöôïc thaønh laäp. Maët
khaùc, do chính quyeàn caáp huyeän, xaõ laøm
chuû ñaàu tö, neân trong quaù trình trieån
khai caùc cô sôû ñoù thöôøng gaëp nhieàu khoù
khaên veà quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt
trieån, cô sôû haï taàng môùi chæ döøng laïi ôû
vieäc caáp ñieän, heä thoáng ñöôøng giao
thoâng noäi boä ñôn giaûn, moät soá ít khu coù
heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, toå thu gom,
vaän chuyeån chaát thaûi raén ñeán baõi raùc
cuûa xaõ, thoân, haàu heát khoâng coù quy ñònh
veà BVMT, khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc
thaûi taäp trung.
Taïi moät soá khu quy hoaïch saûn xuaát
taäp trung, caùc hoä saûn xuaát khoâng chæ di
chuyeån boä phaän saûn xuaát maø laïi di
chuyeån caû gia ñình. Coù theå laáy ví duï nhö
khu coâng nghieäp Ñoàng Kî - Baéc Ninh ñaõ
xuaát hieän caû moät khu phoá môùi vôùi nhöõng
nhaø 3, 4 taàng ñoà soä trong ñoù coù caû nôi ôû,
nôi saûn xuaát, nôi tröng baøy saûn phaåm.
Do vaäy, caùc khu coâng nghieäp naøy hieän
gioáng vôùi khu giaõn daân vaø laø hình thöùc
môû roäng oâ nhieãm.
Beân caïnh ñoù, Ban quaûn lyù chuû yeáu
caáp ñaát cho cô sôû saûn xuaát coøn cô sôû
phaûi töï chòu traùch nhieäm di dôøi vaø xaây
döïng haï taàng nhaø xöôûng, keå caû heä thoáng
caáp ñieän nöôùc. Caùc cô sôû saûn xuaát nhoû
vì vaäy gaëp raát nhieàu khoù khaên veà taøi
chính vaø vì khoâng coù qui ñònh cöôõng cheá
neân hoï vaãn tieáp tuïc saûn xuaát ôû cô sôû cuõ
maø khoâng vaøo khu taäp trung.
Nhöõng ví duï veà caùc khu/cuïm coâng
nghieäp giaáy Phong kheâ, cô khí Ña Hoäi -
Chöông 4
Baéc Ninh, An Khaùnh - Haø Taây tröôùc ñaây,
caùc khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà ôû
Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long, Ñoâng Nam
Boä,… ñaõ cho thaáy nhöõng toàn taïi lôùn trong
phaùt trieån vaø baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc
khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà hieän nay.
4.4. TOÅ CHÖÙC THÖÏC HIEÄN PHAÙP LUAÄT VEÀ BVMT
LAØNG NGHEÀ COØN YEÁU VAØ CHÖA PHAÙT HUY HIEÄU QUAÛ
4.4.1. Hieäu löïc thöïc thi phaùp luaät coøn yeáu keùm
Coøn chaäm trong vieäc quaùn trieät vaø
trieån khai caùc vaên baûn quy phaïm phaùp
luaät veà BVMT laøng ngheà taïi caùc caáp
Maëc duø ñaõ coù moät soá chính saùch ñöôïc
ban haønh, chính quyeàn moät soá ñòa
phöông caùc caáp vaãn chöa thöïc söï taäp
trung vaøo lónh vöïc BVMT ñeå coù theå ñeà
ra nhöõng chính saùch phuø hôïp cho söï
phaùt trieån laâu daøi, trong ñoù coù caùc vaán
ñeà nhö quy hoaïch khu saûn xuaát, vuøng
nguyeân lieäu, cô sôû haï taàng,… Beân caïnh
ñoù, nhieàu caáp chính quyeàn coøn luùng
tuùng trong vieäc moät maët muoán phaùt trieån
saûn xuaát, naâng cao ñôøi soáng, maët khaùc
laïi chòu aùp löïc cuûa coäng ñoàng daân cö ñòa
phöông veà nhöõng aûnh höôûng, taùc ñoäng
ñeán ñôøi soáng, söùc khoeû töø oâ nhieãm moâi
tröôøng laøng ngheà.
Khung 4.4. Tình hình trieån khai moät soá vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät veà laøng ngheà
- UBND tænh Haø Taây (tröôùc ñaây) ñaõ ban
haønh “Moät soá vaên baûn phaùp quy veà BVMT”
töø thaùng 10/2002 nhöng phaûi 2 naêm sau
nhieàu xaõ môùi bieát tôùi taøi lieäu naøy, coøn caáp
thoân haàu nhö khoâng bieát.
- UBND tænh Baéc Ninh ban haønh quy cheá
BVMT töø thaùng 7/2000, nhöng tôùi naêm 2002
nhieàu xaõ, thoân trong tænh vaãn chöa ñöôïc
quaùn trieät vaø trieån khai.
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005
63
 Chöông 4 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
Taïi nhieàu laøng ngheà, coäng ñoàng daân cö
cuõng nhö nhieàu chuû cô sôû saûn xuaát chöa
naém ñöôïc Luaät BVMT cuõng nhö caùc qui
ñònh phaùp lyù veà BVMT cuûa tænh, huyeän,
xaõ, khoâng hieåu ñöôïc quyeàn vaø traùch
nhieäm cuûa mình trong coâng taùc BVMT.
Coâng taùc thanh tra, kieåm tra vieäc thi
haønh phaùp luaät veà BVMT taïi caùc laøng
ngheà chöa ñöôïc thöôøng xuyeân vaø trieät
ñeå, xöû phaït haønh chính caùc haønh vi gaây
oâ nhieãm moâi tröôøng taïi laøng ngheà coøn
chöa nghieâm
Maáy naêm qua, Boä TN&MT ñaõ keát hôïp
vôùi Sôû TN&MT moät soá tænh ñaõ tieán haønh
thanh tra, kieåm tra coâng taùc BVMT taïi
moät soá laøng ngheà, ñaëc bieät taïi caùc laøng
ngheà ven 3 löu vöïc soâng chính laø Caàu,
Nhueä-Ñaùy vaø heä thoáng soâng Ñoàng Nai.
Tuy nhieân, caùc ñôït thanh tra, kieåm tra
naøy môùi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä nhaéc
nhôû, chöa aùp duïng ñöôïc caùc bieän phaùp
xöû phaït vi phaïm haønh chính. Haàu heát
caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông chöa
chuù yù ñeán coâng taùc naøy maø chuû yeáu döïa
vaøo caùc ñoaøn thanh tra cuûa Trung öông
do ñoù khoâng naém ñöôïc kòp thôøi tình
hình thöïc teá, khoâng ñeà ra ñöôïc nhöõng
bieän phaùp cuï theå ñaëc thuø vôùi ñòa phöông
mình.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieàu döï
aùn caáp nhaø nöôùc, caáp tænh veà laøng ngheà
ñaõ ñöôïc thöïc hieän, nhôø ñoù coù theâm moät
loaït laøng ngheà ñöôïc quan traéc caùc thaønh
phaàn moâi tröôøng. Caùc keát quaû naøy ñaõ
giuùp cho vieäc ñaùnh giaù khaùch quan hieän
traïng moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà, boå
sung caùc soá lieäu cho coâng taùc quaûn lyù,
BVMT laøng ngheà. Tuy nhieân, quan traéc
moâi tröôøng laøng ngheà cuûa caùc ñeà taøi, döï
aùn thöôøng chæ tieán haønh moät laàn trong
giai ñoaïn nghieân cöùu, maø khoâng coù ñieàu
kieän trieån khai tieáp sau khi ñeà taøi, döï aùn
keát thuùc.
64
4.4.2. Caùc coâng cuï kinh teá chöa ñöôïc trieån khai
Taïi nhieàu nöôùc, caùc coâng cuï kinh teá
nhö phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, khí
thaûi, chaát thaûi raén laø coâng cuï kinh teá
quan troïng treân nguyeân taéc “ngöôøi gaây oâ
nhieãm phaûi traû tieàn” ñaõ goùp phaàn laøm
thay ñoåi yù thöùc vaø haønh vi cuûa caùc chuû
cô sôû saûn xuaát taïi caùc laøng ngheà ñeå giaûm
thieåu chaát thaûi cuûa mình.
Nghò ñònh 67/2003/NÑ-CP ngaøy
13/6/2003 cuûa Chính phuû veà phí BVMT
ñoái vôùi nöôùc thaûi ñaõ baét ñaàu ñöôïc trieån
khai thöïc hieän hieäu quaû ñoái vôùi caùc cô
sôû coâng nghieäp taïi nhieàu tænh, thaønh
phoá. Tuy nhieân, vieäc thu phí BVMT ñoái
vôùi nöôùc thaûi haàu nhö chöa trieån khai
ñöôïc ñoái vôùi laøng ngheà. Nguyeân nhaân laø
ñoái vôùi laøng ngheà, sinh hoaït vaø saûn xuaát,
chaên nuoâi laø caùc hoaït ñoäng ñan xen laãn
nhau trong cuøng moät ñoái töôïng, do ñoù raát
khoù taùch baïch nöôùc thaûi saûn xuaát ñeå
tính toaùn möùc phí caàn ñoùng. Chöa keå
ñeán ñôøi soáng ngöôøi daân coøn ngheøo,
nguoàn nöôùc söû duïng cho sinh hoaït chuû
yeáu laø nöôùc gieáng vaø gieáng khoan, neân
vieäc thu phí khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc.
Tieáp theo phí BVMT ñoái vôùi nöôùc
thaûi, ngaøy 29/11/2007, Chính phuû ñaõ
ban haønh Nghò ñònh soá 174/2007/NÑ-CP
veà phí BVMT ñoái vôùi chaát thaûi raén. Qua
moät naêm thöïc hieän, tình hình thöïc hieän
ñoái vôùi laøng ngheà cuõng khoâng coù gì khaùc
so vôùi nöôùc thaûi. Cho ñeán nay, vaãn chöa
thu ñöôïc khoaûn phí BVMT naøo lieân quan
ñeán chaát thaûi raén taïi caùc laøng ngheà.
4.4.3. Phoå bieán thoâng tin, naâng cao nhaän thöùc
baûo veä moâi tröôøng cho coäng ñoàng laøng ngheà
chöa ñöôïc chuù troïng
Maëc duø ñaõ coù moät soá bieän phaùp naâng
cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng thoâng qua
caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng
nhö ñaøi phaùt thanh, ñaøi truyeàn hình,
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
baùo ñaøi trung öông vaø ñòa phöông, tuy
nhieân coù theå thaáy coâng taùc naøy chöa
ñöôïc chuù yù thöôøng xuyeân, kòp thôøi. Vaãn
coøn nhieàu chieán dòch tuyeân truyeàn, hoaït
ñoäng theo phong traøo maø chöa ñi vaøo beà
saâu thöïc chaát.
Coâng taùc tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc veà
moâi tröôøng chöa ñöôïc thöïc söï chuù troïng
taïi caùc laøng ngheà, caùc hình thöùc tuyeân
truyeàn thieáu tính saùng taïo veà hình thöùc,
chöa phong phuù veà noäi dung, chöa keát
hôïp chaët cheõ vôùi caùc ñoaøn theå khaùc nhö
tröôøng hoïc, toå chöùc xaõ hoäi, ngheà nghieäp,
toå chöùc toân giaùo... Ngoaøi ra, coâng taùc
tuyeân truyeàn coøn haïn cheá veà khoâng gian,
chuû yeáu taäp trung ôû caùc ñoâ thò hay huyeän
ñoàng baèng. Noäi dung thoâng tin vaø caùch
phoå bieán cuõng coøn nhieàu vaán ñeà khoâng
hôïp lyù, chöa phuø hôïp vôùi ñaëc thuø laøng
ngheà. Chöa coù söï lieân keát chaët cheõ giöõa
caùc boä, ngaønh vaø giöõa 3 caáp tænh, huyeän,
xaõ ñeå thöôøng xuyeân môû lôùp taäp huaán
nghieäp vuï cuõng nhö phoå bieán caùc vaên
baûn, chính saùch, giuùp cho caùn boä quaûn lyù
naém chaéc luaät, chính saùch cuûa nhaø nöôùc.
Chöa khuyeán khích vaø höôùng daãn cuï
theå vieäc thöïc hieän vaø phaùt trieån Höông
öôùc, Quy öôùc, hay Quy cheá veà xaây döïng
laøng vaên hoaù trong thoân xoùm. Quy öôùc
Laøng vaên hoaù Thanh Löông, xaõ Bích
Hoaø, huyeän Thanh Oai, tænh Haø Taây
(tröôùc ñaây) ñaõ ñöôïc UBND xaõ Bích Hoaø
ban haønh thaùng 12 naêm 2001, nhöng
nhöõng ñieàu veà BVMT, caûnh quan laøng
xoùm trong Quy öôùc cho ñeán nay vaãn
chöa thöïc hieän ñöôïc.
4.5. NHAÂN LÖÏC, TAØI CHÍNH VAØ COÂNG NGHEÄ CHO
BVMT LAØNG NGHEÀ KHOÂNG ÑAÙP ÖÙNG NHU CAÀU
Löïc löôïng caùn boä laøm coâng taùc moâi
tröôøng caùc caáp coøn quaù moûng veà soá
löôïng vaø haïn cheá veà trình ñoä
Chöông 4
Nhaân löïc quaûn lyù moâi tröôøng töø Trung
öông tôùi caáp tænh, huyeän, xaõ, thoân hieän
nay chöa ñuû veà soá löôïng, thieáu ngöôøi
chuyeân traùch veà moâi tröôøng laøng ngheà vaø
khoâng ñöôïc ñaøo taïo moät caùch baøi baûn.
Theo thoáng keâ chöa ñaày ñuû, khoaûng
95% caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng töø caáp
huyeän trôû xuoáng ñeàu khoâng coù chuyeân
moân veà moâi tröôøng. Theâm vaøo ñoù, soá caùn
boä naøy khoâng ñöôïc thöôøng xuyeân taäp
huaán ñeå naâng cao trình ñoä nghieäp vuï. Do
ñoù, gaây nhieàu khoù khaên trong vieäc trieån
khai caùc chuû tröông chính saùch BVMT taïi
ñòa phöông, ñaõ coù nhieàu tröôøng hôïp hieåu
sai, giaûi quyeát sai so vôùi qui ñònh cuûa
phaùp luaät hoaëc khoâng nhaát quaùn trong
caùch höôùng daãn giaûi quyeát. Treân thöïc teá,
taïi haàu heát caùc xaõ, caùn boä laøm coâng taùc
moâi tröôøng laø caùn boä ñòa chính kieâm
nhieäm, do ñoù hoï cuõng khoâng coù chuyeân
moân vaø khoâng toaøn taâm toaøn yù ñeå thöïc
hieän traùch nhieäm cuûa mình moät caùch ñaày
ñuû. Taïi caáp thoân traùch nhieäm baûo veä moâi
tröôøng ñeàu ñöôïc giao cho tröôûng thoân, do
ñoù cuõng gaây nhieàu baát caäp trong nhaän
thöùc vaø thöïc hieän coâng vieäc cuûa mình.
Ñaàu tö taøi chính cho BVMT laøng ngheà
chöa töông xöùng
Cho ñeán nay, raát ít kinh phí töø Trung
öông hoaëc ñòa phöông daønh cho coâng taùc
BVMT laøng ngheà. Töø naêm 2002 cho tôùi
nay toång ñaàu tö cho laøng ngheà vaøo khoaûng
550 tyû ñoàng, chuû yeáu cho ñaàu tö xaây döïng
cô sôû haï taàng caùc laøng ngheà, cuïm cô sôû
ngaønh ngheà noâng thoân. Qua caùc soá lieäu
cho thaáy, coù raát ít töø nguoàn kinh phí naøy
ñöôïc daønh cho caùc coâng trình xöû lyù oâ
nhieãm, hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng.
Do phí baûo veä moâi tröôøng (nhö phí
BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi vaø chaát thaûi
raén) chöa aùp duïng ñöôïc cho laøng ngheà
vaø chöa coù quy ñònh baét buoäc caùc hoä
saûn xuaát gaây oâ nhieãm nghieâm troïng,
65
 Chöông 4 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
Daây chuyeàn, coâng ngheä saûn xuaát laïc haäu
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng
thieät haïi veà moâi tröôøng phaûi ñoùng goùp
taøi chính ñeå khaéc phuïc hoaëc chòu xöû
phaït haønh chính, do ñoù kinh phí cho
hoaït ñoäng BVMT do chính quyeàn xaõ töï
trang traûi laáy töø nguoàn ñöôïc pheùp chi
10% nguoàn thu thueá cuûa caùc hoä saûn
xuaát. Vì vaäy, caùc laøng ngheà ñeàu khoâng
ñuû kinh phí ñeå xaây döïng heä thoáng xöû lyù
nöôùc thaûi, xöû lyù khí thaûi, chaát thaûi raén
ñeå giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng, aùp duïng
coâng ngheä saïch hôn. Chæ coù moät soá cô sôû
tham gia vaø caùc ñeà taøi, döï aùn laø ñöôïc hoã
trôï cho nhöõng hoaït ñoäng naøy.
Taïi moät soá laøng ngheà ñaõ phaùt trieån
dòch vuï thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén.
Kinh phí chi traû cho dòch vuï naøy ñöôïc
thu tröïc tieáp töø caùc hoä saûn xuaát vaø hoä
daân cö vôùi möùc thu trung bình töông öùng
laø 10.000 ñoàng/hoä/thaùng vaø 3.000 - 5.000
ñoàng/hoä/thaùng. Thöïc teá löôïng thu naøy
chöa ñuû ñeå chi coâng cho toå dòch vuï vaø
trang bò caùc duïng cuï thu gom neân ñaõ coù
nhieàu kieán nghò taêng möùc phí naøy leân vaø
tính theo löôïng chaát thaûi raén thaûi ra ñeå
dòch vuï naøy ñöôïc toát hôn vaø cuõng laø yeáu
toá ñeå caùc hoä phaûi giaûm löôïng thaûi cuûa
mình.
Vieäc öùng duïng coâng ngheä moâi tröôøng
taïi caùc laøng ngheà coøn chöa ñöôïc chuù
troïng ñuùng möùc
66
Vieäc aùp duïng coâng ngheä saûn xuaát
saïch hôn coøn raát haïn cheá, nhö môùi chæ
ôû moät soá cô sôû saûn xuaát goám söù söû duïng
loø nung baèng khí gas thay loø nung baèng
than vaø ôû moät soá cô sôû cheá bieán noâng
saûn keát hôïp vôùi chaên nuoâi xaây haàm bio-
gas. Coøn caùc loaïi hình saûn xuaát khaùc thì
haàu nhö chöa aùp duïng. Moät trong nhöõng
nguyeân nhaân laø do thieáu caùc hoã trôï töø
caùc cô quan chöùc naêng caùc caáp töø vieäc
ban haønh caùc chính saùch, qui ñònh cho
ñeán vieäc cung caáp thoâng tin veà coâng
ngheä, thoâng tin vay voán...
Coù moät soá döï aùn ñeå trieån khai aùp
duïng coâng ngheä thaân thieän moâi tröôøng
taïi laøng ngheà nhöng haàu heát thieáu tính
beàn vöõng, khoâng nhaân roäng ñöôïc moâ
hình. Cuõng coù nhieàu lyù do caû töø phía caùc
caáp chính quyeàn vaø baûn thaân caùc cô sôû
saûn xuaát, xong vieäc phaûi ñaûm baûo tính
beàn vöõng cuûa keát quaû caùc döï aùn laø moät
vieäc laøm neân ñöôïc öu tieân.
4.6. CHÖA HUY ÑOÄNG ÑÖÔÏC ÑAÀY ÑUÛ CAÙC NGUOÀN
LÖÏC XAÕ HOÄI TRONG BVMT LAØNG NGHEÀ
Tieàm naêng cuûa coäng ñoàng trong BVMT
vaãn chöa ñöôïc phaùt huy ñaày ñuû
Söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo caùc
quaù trình ñoùng goùp yù kieán ra quyeát
ñònh, hoaïch ñònh chính saùch vaø caùc
hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng laøng
ngheà vaãn coøn nhieàu haïn cheá. Cho ñeán
nay, söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa
phöông chæ ôû möùc baøy toû söï phaûn
khaùng khi bò aûnh höôûng do oâ nhieãm
moâi tröôøng, hoaëc khi caùc coâng trình veä
sinh coâng coäng nhö baõi choân laáp döï
kieán ñöôïc xaây döïng gaàn choã ôû.
Chöa phaùt huy ñöôïc söùc maïnh coäng
ñoàng trong vieäc ñaáu tranh vôùi caùc chuû cô
sôû saûn xuaát thöïc hieän caùc giaûi phaùp
giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. Nguyeân
nhaân laø do ngöôøi daân trong coäng ñoàng
 QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ COØN NHIEÀU BAÁT CAÄP
cuõng chöa thöïc söï naém ñöôïc luaät vaø
chính saùch cuûa nhaø nöôùc veà BVMT, maët
khaùc do tình laøng nghóa xoùm, neân coäng
ñoàng ñaõ khoâng coù ñöôïc nhöõng giaûi phaùp
kieân quyeát.
Traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp, ñaëc
bieät laø caùc hoä saûn xuaát taïi chính laøng
ngheà ñoái vôùi vieäc tuaân thuû phaùp luaät veà
BVMT coøn chöa cao
Caùc cô sôû saûn xuaát taïi laøng ngheà
thöôøng quan nieäm phaùt trieån kinh teá,
taêng thu nhaäp laø chính vaø khoâng quan
taâm tôùi moâi tröôøng. Maët khaùc do ñaëc thuø
laøng ngheà, caùc chuû doanh nghieäp trình
ñoä vaên hoaù haïn cheá (khoaûng 83,5% lao
ñoäng noâng thoân khoâng qua ñaøo taïo, 85%
môùi hoïc heát caáp 2), do ñoù aûnh höôûng
khoâng nhoû tôùi khaû naêng quaûn lyù hay toå
chöùc saûn xuaát cuûa töøng hoä gia ñình. Caùc
chuû hoä ít quan taâm tôùi boá trí maët baèng
saûn xuaát sao cho ñaûm baûo veä sinh moâi
tröôøng maø chæ boá trí sao cho thuaän tieän
cho saûn xuaát.
Ngoaøi ra, maëc duø coâng ngheä saûn xuaát
thuû coâng, laïc haäu, taïo ra nhieàu chaát thaûi,
nhöng caùc chuû hoä khoâng coù voán ñeå ñoåi
môùi coâng ngheä, vaø cuõng khoâng muoán boû
kinh phí ra ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp
giaûm thieåu. Caùc chuû cô sôû chöa quan
taâm ñeán quyeàn lôïi baûo veä söùc khoeû cho
ngöôøi lao ñoäng, nhieàu cô sôû coøn khoâng
Chöông 4
trang bò nhöõng thieát bò baûo hoä lao ñoäng
cho coâng nhaân nhö: khaåu trang, gaêng
tay, quaàn aùo baûo hoä,…
Trình ñoä daân trí vaø tính coäng ñoàng
cuûa laøng ngheà aûnh höôûng raát nhieàu ñeán
coâng taùc BVMT
Maáy naêm gaàn ñaây, coâng taùc naâng cao
nhaän thöùc BVMT ñaõ ñaït ñöôïc raát nhieàu
keát quaû, tuy nhieân nhaän thöùc veà vaán ñeà
moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân vaãn coøn haïn
cheá, moät phaàn do tính baûo thuû coá höõu
cuûa ngöôøi noâng daân, moät phaàn do quan
nieäm khoâng ñuùng veà söï phaùt trieån kinh
teá, muïc ñích ñaït ñöôïc cuoái cuøng laø kinh
teá maø khoâng chuù troïng ñeán coâng taùc
BVMT. Ngöôøi daân chöa thöïc söï hieåu vaø
naém baét ñöôïc chính xaùc veà luaät vaø
nhöõng chính saùch cuûa nhaø nöôùc.
Tính coäng ñoàng ôû laøng ngheà coù aûnh
höôûng raát lôùn tôùi vieäc quaûn lyù moâi
tröôøng cuõng nhö vieäc thöïc hieän nghóa vuï
vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi
moâi tröôøng. Nhöõng nôi ngöôøi daân coù tính
coäng ñoàng cao thì vieäc phoái hôïp vaø lieân
keát giöõa caùc hoä saûn xuaát cuõng thuaän lôïi
hôn nhöng ñoâi khi cuõng raát khoù khaên
trong vieäc phaù boû nhöõng quan nieäm laïc
haäu. Ngöôïc laïi, ôû nhöõng nôi coù tính coäng
ñoàng thaáp thì vieäc quaûn lyù coøn khoù khaên
hôn nhieàu.
67
Nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
Nguoàn: Tö lieäu
 Phaân loaïi saûn phaåm
Nguoàn: Toång cuïc Moâi tröôøng

70
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

Chöông 5.

GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG

LAØNG NGHEÀ

TOÙM TAÉT NOÄI DUNG CHÖÔNG 5

Chöông 5 taäp trung neâu 6 nhoùm giaûi phaùp chuû yeáu ñeå giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà,
bao goàm:
1. Hoaøn thieän theå cheá, taêng cöôøng toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà
2. Quy hoaïch khoâng gian laøng ngheà gaén vôùi BVMT
3. Giaûi phaùp ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñang hoaït ñoäng
4. Giaûi phaùp ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñang bò oâ nhieãm moâi tröôøng
5. Moät soá giaûi phaùp khuyeán khích
6. Moät soá giaûi phaùp haïn cheá vaø nghieâm caám
Nhaèm trieån khai ñoàng boä caùc giaûi phaùp neâu treân, caùc caáp quaûn lyù moâi tröôøng Trung öông taäp trung trieån
khai caùc giaûi phaùp thuoäc nhoùm 1; caùc ñòa phöông chuù troïng thöïc hieän caùc giaûi phaùp thuoäc nhoùm 2, 3 vaø
4; caùc boä, ngaønh taäp trung thöïc hieän, aùp duïng caùc giaûi phaùp thuoäc nhoùm 5 vaø 6.

Phaùt trieån beàn vöõng laø quan ñieåm
chung ñoái vôùi moïi söï phaùt trieån ôû nöôùc
ta, trong ñoù coù laøng ngheà. Phaùt trieån beàn
vöõng ñaõ ñöôïc khaúng ñònh trong chuû
tröông, ñöôøng loái phaùt trieån cuûa quaù
trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû
nöôùc ta. Ñoái vôùi phaùt trieån ngaønh ngheà
ôû noâng thoân, yeâu caàu phaùt trieån beàn
vöõng cuõng ñöôïc khaúng ñònh trong Nghò
ñònh 66/2006/NÑ-CP ngaøy 07/07/2006
cuûa Chính phuû. Chuû tröông naøy caàn
ñöôïc quaùn trieät vaø theå hieän trong caùc
chính saùch phaùt trieån vaø bieän phaùp toå
chöùc thöïc hieän. Caùc laøng ngheà caàn ñöôïc
ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng, ñoùng
goùp xöùng ñaùng vaøo söï phaùt trieån kinh teá,
taïo ra coâng aên vieäc laøm, goùp phaàn xoaù
ñoùi giaûm ngheøo, ñaûm baûo an sinh xaõ
hoäi, goùp phaàn baûo veä vaø caûi thieän moâi
tröôøng noâng thoân.
Ñeå phuø hôïp vôùi Chieán löôïc phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi ñeán naêm 2010 “phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi gaén chaët vôùi baûo veä vaø caûi
thieän moâi tröôøng, ñaûm baûo söï haøi hoøa
giöõa moâi tröôøng nhaân taïo vôùi moâi tröôøng
thieân nhieân, giöõ gìn ña daïng sinh hoïc”,
trong phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh ôû
caùc laøng ngheà thì BVMT phaûi ñöôïc keát
hôïp haøi hoøa vaø höôùng tôùi caûi thieän moâi
tröôøng. Söï haøi hoøa naøy coù nghóa laø: moät,
khoâng hy sinh lôïi ích moâi tröôøng cho lôïi
ích kinh teá tröôùc maét; hai, caùc lôïi ích töø
saûn xuaát, kinh doanh caàn ñöôïc chia seû
cho hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng vì söï
phaùt trieån beàn vöõng chung cuûa laøng ngheà,
bao goàm caû coäng ñoàng daân cö xung quanh.

71
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Cuï theå hoùa quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø
Nhaø nöôùc veà BVMT trong coâng cuoäc ñaåy
maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát
nöôùc coi “BVMT laø nhieäm vuï cuûa toaøn
xaõ hoäi, cuûa caùc caáp, caùc ngaønh, caùc toå
chöùc, coäng ñoàng vaø cuûa moïi ngöôøi daân”,
BVMT laøng ngheà phaûi laø traùch nhieäm
chung cuûa chính quyeàn caùc caáp, ñòa
phöông, cuûa coäng ñoàng saûn xuaát, kinh
doanh vaø cuûa coäng ñoàng daân cö laøng
ngheà. Chính quyeàn caùc caáp ôû ñòa phöông
coù vai troø chuû ñoäng trong vieäc cuï theå
hoùa vaø toå chöùc thöïc hieän chuû tröông,
chính saùch, phaùp luaät cuûa Ñaûng, Nhaø
nöôùc veà BVMT, hoã trôï vaø daãn daét caùc
hoaït ñoäng BVMT ôû laøng ngheà. Traùch
nhieäm cuûa coäng ñoàng saûn xuaát, kinh
doanh laøng ngheà bao goàm traùch nhieäm
cuûa baûn thaân cô sôû saûn xuaát, kinh doanh
ñoái vôùi BVMT theo luaät ñònh (thueá, phí
BVMT, quy chuaån moâi tröôøng,…) vaø chia
seû traùch nhieäm caûi thieän moâi tröôøng vôùi
coäng ñoàng daân cö xung quanh. Beân caïnh
ñoù, traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng daân cö
laøng ngheà khoâng chæ giôùi haïn ôû söï töï
giaùc trong yù thöùc, nhaän thöùc veà BVMT
maø coøn caû trong haønh ñoäng, trong tham
gia caùc hoaït ñoäng BVMT ôû ñòa phöông.
Treân cô sôû caùc quan ñieåm, chuû tröông
ñaõ neâu, ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm moâi
tröôøng laøng ngheà caàn phaûi aùp duïng toång
hôïp caùc giaûi phaùp quaûn lyù nhö ban haønh
caùc chính saùch, phaùp luaät veà BVMT laøng
ngheà, quy hoaïch moâi tröôøng, quan traéc,
kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng laøng
ngheà, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc keát
hôïp vôùi caùc giaûi phaùp kyõ thuaät nhö aùp
duïng saûn xuaát saïch hôn, xöû lyù oâ nhieãm.
Beân caïnh ñoù caàn chuù yù keát hôïp caùc bieän
phaùp mang tính khuyeán khích caùc hoaït
ñoäng BVMT vaø caùc bieän phaùp, cheá taøi
nhaèm haïn cheá, ngaên caám caùc haønh vi
gaây toån haïi tôùi moâi tröôøng laøng ngheà.
72
5.1. HOAØN THIEÄN THEÅ CHEÁ, TAÊNG CÖÔØNG TOÅ CHÖÙC
THÖÏC HIEÄN PHAÙP LUAÄT VEÀ BVMT LAØNG NGHEÀ
5.1.1. Tieáp tuïc hoaøn chænh heä thoáng chính saùch,
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà
Chuù troïng ñeán caùc chính saùch phaùt
trieån beàn vöõng laøng ngheà: phaùt trieån saûn
xuaát kinh doanh phaûi chuù yù caûi thieän vaø
BVMT, khoâng hy sinh lôïi ích moâi tröôøng
cho lôïi ích kinh teá tröôùc maét; lôïi ích saûn
xuaát kinh doanh ôû laøng ngheà caàn ñöôïc chia
seû cho hoaït ñoäng BVMT. Trong ñoù, traùch
nhieäm cuûa beân coù lieân quan bao goàm:
- Xaây döïng vaø ñeà xuaát caùc cô cheá, chính
saùch khuyeán khích phaùt trieån ngaønh ngheà
noâng thoân, chuù troïng coâng taùc BVMT (Boä
NN&PTNT laø chuû trì chính);
- Xaây döïng caùc cô cheá chính saùch taïo
ñieàu kieän cho caùc cô sôû saûn xuaát cuûa laøng
ngheà vay voán öu ñaõi ñeå phaùt trieån saûn
xuaát, thay ñoåi coâng ngheä theo höôùng thaân
thieän vôùi moâi tröôøng, aùp duïng caùc giaûi
phaùp saûn xuaát saïch hôn, caùc coâng ngheä
ñôn giaûn ñeå xöû lyù nöôùc thaûi, khí thaûi, chaát
thaûi raén (Boä Taøi chính thöïc hieän);
- Xaây döïng cuï theå hôn chính saùch hoã
trôï taøi chính ñeå giuùp caùc khu/cuïm coâng
nghieäp laøng ngheà xaây döïng caùc heä thoáng
xöû lyù nöôùc thaûi, caùc xaõ, huyeän xaây döïng
caùc baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp veä
sinh (Boä Taøi chính thöïc hieän);
- Nghieân cöùu caùc coâng ngheä thaân
thieän vôùi moâi tröôøng, caùc coâng ngheä xöû
lyù chaát thaûi phuø hôïp vôùi laøng ngheà vaø
tuyeân truyeàn, phoå bieán cho caùc cô sôû
saûn xuaát cuûa laøng ngheà (Boä KH&CN thöïc
hieän);
- Hoã trôï tìm ñaàu ra cho caùc saûn phaåm
laøng ngheà ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu, nhö
caùc maët haøng goám söû, ñoà goã, maây tre
ñan, vaûi luïa tô taèm,… (Boä Coâng thöông
thöïc hieän);
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

Xaây döïng vaên baûn quy phaïm phaùp
luaät rieâng cho vaán ñeà BVMT laøng ngheà
Nhanh choùng xaây döïng, ban haønh vaø
aùp duïng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà
BVMT laøng ngheà, trong ñoù caàn quy ñònh
roõ traùch nhieäm cuûa ñòa phöông, caùc
ngaønh, lónh vöïc hoaït ñoäng taïi laøng ngheà
(Boä TN&MT phoái hôïp vôùi Boä NN&PTNT,
Boä Coâng thöông vaø caùc Boä/ngaønh coù lieân
quan thöïc hieän).
Hoaøn thieän heä thoáng caùc vaên baûn veà
BVMT laøng ngheà ñòa phöông nhö caùc
quy ñònh veà BVMT, caùc quy ñònh cuï theå
veà ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng vaø cam
keát BVMT ñoái vôùi laøng ngheà; thu phí
BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, khí thaûi, thu
gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén ôû ñòa phöông
mình cho phuø hôïp; loàng gheùp BVMT
laøng ngheà vaøo caùc chieán löôïc, quy
hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån cuûa ñòa
phöông; coù chính saùch hoã trôï taøi chính
ñoái vôùi caùn boä veä sinh moâi tröôøng caáp
thoân vaø tröôûng thoân ñeå ñoäng vieân caùc
caùn boä naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn
trong coâng taùc BVMT (UBND caáp tænh,
caáp huyeän thöïc hieän).

Khung 5.1. Moät soá ñeà xuaát lieân quan ñeán xaây döïng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät chuyeân bieät veà BVMT laøng ngheà
- Ban haønh caùc vaên baûn döôùi luaät höôùng daãn chi tieát vieäc thöïc hieän Luaät BVMT ñoái vôùi laøng
ngheà;
- Cuï theå hoaù vaø ban haønh vaên baûn chính saùch höôùng daãn thi haønh quyeát ñònh
132/2000/QÑ-TTg, Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP vaø Nghò ñònh soá 01/2008/NÑ-CP;
- Nghieân cöùu ban haønh moät hình thöùc cam keát BVMT vôùi moät noäi dung ñôn giaûn, goïn nheï
quy ñònh rieâng cho caùc hoä saûn xuaát ôû laøng ngheà laø saûn xuaát kinh doanh coù ñieàu kieän;
- Xaây döïng quy ñònh phaân caáp traùch nhieäm cho caùc toå chöùc, caù nhaân lieân quan ñeán BVMT
laøng ngheà;
- Xaây döïng höôùng daãn veà caùch tính thaûi löôïng oâ nhieãm/taán saûn phaåm döïa vaøo caân baèng
vaät lieäu ñeå xaùc ñònh taûi löôïng oâ nhieãm laøm cô sôû tính phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, chaát thaûi
raén, khí thaûi cuûa caùc cô sôû saûn xuaát ôû laøng ngheà;
- Xaây döïng höôùng daãn caùc thoâng soá moâi tröôøng caàn quan traéc ñoái vôùi loaïi hình saûn xuaát
cuûa laøng ngheà vaø caùc quy chuaån moâi tröôøng caàn ñaùp öùng;
- Xaây döïng caùc cheá taøi cuï theå ñeå xöû phaït ñoái vôùi caùc haønh vi vi phaïm luaät BVMT ôû laøng
ngheà;
- Ñöa tieâu chí phaûi thöïc hieän toát vieäc BVMT nhö phaûi coù heä thoáng thu gom vaø thoaùt nöôùc
thaûi, coù heä thoâng thu gom vaän chuyeån chaát thaûi raén, coù aùp duïng caùc giaûi phaùp giaûm thaûi
löôïng chaát thaûi thoaùt ra moâi tröôøng vaøo ñieàu khoaûn coâng nhaän laøng ngheà;
- Xaây döïng cô cheá chính saùch khuyeán khích (khen thöôûng, öu ñaõi cho vay voán, öu ñaõi veà
caùc loaïi phí,...) ñoái vôùi caùc cô sôû ôû laøng ngheà tuaân thuû toát caùc quy ñònh veà BVMT;
- Ban haønh vaên baûn caám söû duïng coâng ngheä, phöông phaùp thuû coâng laïc haäu gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng nhö taùi cheá chì, saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng,...;
- Xaây döïng chính saùch huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo BVMT laøng ngheà.

73
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Xaây döïng caùc quy ñònh veà veä sinh moâi
tröôøng taïi caùc laøng ngheà
Cuï theå hoaù quy ñònh cuûa phaùp luaät
theo töøng hoaøn caûnh cuûa ñòa phöông,
caùc laøng ngheà caàn tieán haønh xaây döïng
caùc quy ñònh veà veä sinh, moâi tröôøng
döôùi daïng caùc Quy ñònh, Höông öôùc,
Cam keát baûo veä moâi tröôøng cuûa chính
ñòa phöông mình.
Khung 5.2. Ñeà xuaát moät soá quy ñònh veà veä sinh moâi
tröôøng laøng ngheà
- Giöõ gìn veä sinh chung, khoâng vöùt raùc
böøa baõi ra ñöôøng laøng, ngoõ xoùm, ao hoà,
soâng ngoøi, möông thoaùt nöôùc;
- Haøng tuaàn coù buoåi toång veä sinh chung
ñöôøng laøng ngoõ xoùm, laøm saïch coáng
thoaùt nöôùc;
- Giöõ veä sinh nguoàn nöôùc aên uoáng,
khoâng ñuïc phaù ñöôøng oáng caáp nöôùc
chung;
- Giöõ gìn baûo veä caùc coâng trình coâng
coäng;
- Caùc cô sôû saûn xuaát phaûi xöû lyù khí thaûi,
nöôùc thaûi ñaït quy chuaån moâi tröôøng
tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng, thu gom vaø
vaän chuyeån raùc thaûi ñeán nôi quy ñònh
ñeå xöû lyù;
- Hoä daân cö vaø hoä saûn xuaát naøo vi phaïm
caùc quy ñònh treân thì phaûi noäp phaït vôùi
caùc möùc phaït tuyø möùc ñoä naëng nheï vaø
tuyø hoaøn caûnh thöïc teá cuûa ñòa phöông;
- Thaønh laäp toå thu gom chaát thaûi raén taïi
laøng ngheà coù nhieäm vuï thu gom vaø
vaän chuyeån chaát thaûi raén ñeán baõi taäp
keát raùc thaûi cuûa xaõ, thoân. Kinh phí cho
dòch vuï naøy do caùc hoä daân vaø hoä saûn
xuaát ñoùng goùp tuyø löôïng raùc phaùt sinh
vaø tuyø theo hoaøn caûnh thöïc teá cuûa ñòa
phöông.
74
Xaây döïng quy chuaån quoác gia veà khí
thaûi, nöôùc thaûi phuø hôïp vôùi caùc cô sôû
saûn xuaát ôû caùc laøng ngheà
Caùc cô sôû saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà
ñeàu coù quy moâ raát nhoû, trang thieát bò laïc
haäu, voán kinh doanh ít, do ñoù khoâng theå
ñuû ñieàu kieän ñeå aùp duïng caùc quy chuaån
quoác gia veà khí thaûi, nöôùc thaûi coâng
nghieäp ñaõ ñöôïc ban haønh.
Trong ñieàu kieän nöôùc ta ñang trong
quaù trình thuùc ñaåy coâng nghieäp hoùa
noâng thoân, caàn tieán haønh xaây döïng vaø
ban haønh quy chuaån nöôùc thaûi, khí thaûi
ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát ôû caùc laøng
ngheà phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá, coù
loä trình ñeå ñaûm baûo tuaân thuû quy chuaån
quoác gia. Loä trình naøy theo ñònh höôùng:
trong 5 naêm tröôùc maét, caùc möùc chuaån
khí thaûi, nöôùc thaûi ñoái vôùi caùc cô sôû saûn
xuaát cuûa laøng ngheà ñöôïc nôùi roäng gaáp 2
laàn caùc möùc chuaån ñoái vôùi khí thaûi,
nöôùc thaûi coâng nghieäp; 5 naêm tieáp theo,
giaûm xuoáng 1,5 laàn vaø 10 naêm sau seõ
baèng vôùi quy chuaån khí thaûi, nöôùc thaûi
coâng nghieäp noùi chung.
Xaây döïng Tieâu chí laøng ngheà xanh vaø
caùc chính saùch lieân quan
Xaây döïng Tieâu chí “Laøng ngheà xanh”
nhaèm xeáp loaïi caùc laøng ngheà theo höôùng
BVMT, phaùt trieån beàn vöõng.
Caên cöù treân keát quaû xeáp loaïi Laøng ngheà
xanh, caùc saûn phaåm cuûa laøng ngheà ñaït Tieâu
chí seõ ñöôïc gaùn “Nhaõn xanh”. Xaây döïng
chính saùch öu tieân trong caáp voán, löu thoâng
haøng hoaù ñoái vôùi nhöõng “Laøng ngheà xanh”
vaø saûn phaåm ñöôïc gaùn “Nhaõn xanh”.
Beân caïnh ñoù, xaây döïng cô cheá phoå
bieán thoâng tin cho coäng ñoàng veà caùc keát
quaû xeáp haïng “Laøng ngheà xanh”, cuõng
nhö quaûng baù cho caùc saûn phaåm ñöôïc
gaùn “Nhaõn xanh” treân caùc phöông tieän
thoâng tin ñaïi chuùng nhö truyeàn hình,
ñaøi, baùo, trang web, tôø rôi.
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

5.1.2. Hoaøn thieän boä maùy quaûn lyù moâi tröôøng

caáp phöôøng, xaõ, thò traán
Caùc cô quan, chính quyeàn ñòa
phöông (xaõ, phöôøng, thò traán sau ñaây
goïi taét laø caáp xaõ) ñoùng vai troø quyeát
ñònh trong coâng taùc BVMT laøng ngheà.
Neân laáy quaûn lyù caáp xaõ laø noøng coát
trong heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng caùc
laøng ngheà, vì taïi caáp xaõ, caùc caùn boä
quaûn lyù coù theå ñi saùt hoaït ñoäng cuûa
töøng hoä gia ñình ñeå thöïc hieän hieäu
quaû caùc giaûi phaùp quaûn lyù. Heä thoáng
quaûn lyù moâi tröôøng caáp xaõ ñöôïc theå
hieän treân Hình 5.1.
Ao laøng
Nguoàn: Tö lieäu

UBND xaõ
Chuû tòch UBND x aõ

Caùn boä chuyeân moân Caùc ban ngaønh cuûa xaõ

TN&MT xaõ (kinh teá, XDCB, th uyû lôïi, giaùo
duïc, ñieän, ...)

Laõnh ñaïo thoân

Tröôûng thoân

Toå caùn boä chuyeân moân VSMT thoân

Veä sinh vieân vaø caùn boä MT Hoäi lieân gia

Hoä gia ñ ình Hoä saûn xuaát Cô sôû Cô sôû saûn xuaát
thuaàn noâ ng (gia ñình) saûn xuaát nhoû trung bình
(cuïm gia ñ ình) (doanh nghieäp
noâ ng thoâ n)

Hình 5.1. Cô caáu heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng caáp xaõ

75
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Vôùi höôùng tieáp caän nhö treân, caàn thieát
phaûi xaây döïng, boå sung chöùc naêng,
nhieäm vuï veà BVMT cho caùc toå chöùc, boä
phaän chuyeân moân coù lieân quan ôû caáp xaõ
vaø caáp thoân, baûn.
Phaân coâng roõ raøng chöùc naêng, nhieäm
vuï cho caùc cô quan/caù nhaân thöïc hieän
Quy ñònh roõ chöùc naêng vaø nhieäm vuï
caùc toå chöùc, caù nhaân trong quaûn lyù moâi
tröôøng laøng ngheà. Taêng cöôøng söï phoái
hôïp giöõa caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng
caáp trung öông vôùi ñòa phöông, caùc
Boä/ngaønh,…

Baûng 5.1. Phaân coâng chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa caùc toå chöùc caù nhaân trong quaûn lyù moâi tröôøng laøng ngheà

TT Toå chöùc, caù nhaân Chöùc naêng, nhieäm vuï

1 Caáp Trung öông
Chính phuû Xaây döïng luaät, chieán löôïc, chính saùch, phaùt trieån beàn vöõng laøng ngheà
Boä TN&MT Xaây döïng vaø ban haønh caùc chính saùch lieân quan tôùi BVMT laøng ngheà
Boä NN&PTNT Xaây döïng caùc chính saùch lieân quan tôùi phaùt trieån laøng ngheà vaø chæ ñaïo thöïc hieän
BVMT laøng ngheà
Boä KH&CN Ñaåy maïnh caùc nghieân cöùu co âng ngheä thaân thieän vôùi moâi tröôøng aùp duïng cho laøng
ngheà, caùc coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn vaø xöû lyù chaát thaûi cho laøng ngheà
Boä Coâng thöông Quaûn lyù caùc khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà, hoã trôï tìm ñaàu ra cho caùc saûn phaåm töø
laøng ngheà
Boä Xaây döïng Xaây döïng caùc chính saùch, vaên baûn lieân quan ñeán quy hoa ïch cô sôû haï taàng veà BVMT
vaø quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa caùc khu/ cuïm coâng nghieäp laøng ngheà
Boä Y teá Xaây döïng caùc chính saùch, vaên baûn lieân quan ñeán quaûn lyù an toaøn lao ñoäng vaø söùc
khoeû moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà
Boä Taøi chính Xaây döïng vaø ban haønh caùc chính saùch hoã trôï taøi chính, thueá lieân quan tôùi BVMT laøng
ngheà
2 Caáp tænh, thaønh phoá
UBND tænh, thaønh Xaây döïng, ban haønh caùc quy ñònh lieân quan tôùi BVMT laøng ngheà taïi ñòa phöông
phoá Toå chöùc thöïc thi caùc chính saùch, phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà
Xaây döïng quy hoaïch phaùt trieån noâng thoân, laøng ngheà treân ñòa baøn tænh, thaønh phoá
Taêng cöôøng nguoàn löïc taøi chính (thoâng qua phaân boå ngaân saùch nhaø nöôùc, caùc
chöông trình, döï aùn, keá hoaïch veà BVMT laøng ngheà) nhaèm hoã trôï caùc cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh thöïc hieän caùc bieän phaùp BVMT
Sôû TN&MT Tham möu, xaây döïng caùc quy ñònh lieân quan tôùi BVMT laøng ngheà taïi ñòa phöông vaø
trình UBND pheâ duyeät va ø ban haønh
Sôû NN&PTNT Thöïc hieän caùc chính saùch phaùt trieån laøng ngheà vaø BVMT laøng ngheà
Sôû Coâng thöông Quaûn lyù caùc khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà
Sôû Xaây döïng Quy hoaïch, xaây döïng cô sôû haï taàng veà BVMT vaø quaûn lyù, xöû l yù chaát thaûi raén cuûa caùc
khu, cuïm coâng nghieäp laøng ngheà
Sôû Y teá Kieåm tra, giaùm saùt coâng taùc quaûn lyù an toaøn lao ñoäng vaø moâi tröôøng lao ñoäng, söùc
khoeû coäng ñoàng taïi laøng ngheà
Caùc Boä, sôû lieân quan tôùi BVMT laøng ngheà caàn phoái hôïp vôùi nhau trong vieäc ra caùc chính saùch, khoâng ñeå choàng
cheùo hoaëc boû soùt
3 Caáp huyeän, xaõ

76
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

3 Caáp huyeän, xaõ

UBND caáp huyeän, - Chæ ñaïo vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc, cuûa UBND caùc
UBND caáp xaõ caáp tænh, huyeän, xaõ veà coâng taùc BVMT treân ñòa baøn
- Löïa choïn, boá trí khu taäp keát raùc thaûi cuûa xaõ
- Ñöa ra caùc bieän phaùp xöû phaït haønh chính cuï theå ñoái vôùi nhöõng haønh vi ñoå raùc
böøa baõi ra moâi tröôøng treân cô sôû thöïc hieän Nghò ñònh cuûa Chính phuû veà xöû phaït
haønh chính.
Boä phaän chuyeân - Tham möu xaây döï ng caùc vaên baûn, laäp keá hoaïch BVMT caáp huyeän/xaõ
traùch veà TNMT - Keát hôïp vôùi caùc boä phaän chuyeân traùch khaùc trong xaõ xaây döïng keá hoaïch haøng
huyeän, xaõ naêm veà BVMT cuûa xaõ, trình leân UBND xaõ pheâ duyeät vaø giaùm saùt vieäc thöïc hieän
keá hoaïch, laäp baùo caùo haøng naêm cho UBND xaõ veà tình hình thöïc hieän coâng taùc
BVMT trong xaõ
- Phoái hôïp vôùi caùn boä VSMT caáp thoân trong vieäc höôùng daãn thöïc hieän, theo doõi,
kieåm tra vieäc thöïc hieän luaät BVMT vaø caùc quy ñònh cuûa UBND caáp tænh, huyeän,
xaõ veà BVMT
- Phoái hôïp vôùi caùn boä VSMT caáp thoân trong vieäc toå chöùc thöïc hieän coâng taùc
truyeàn thoâng, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc veà BVMT cho caùc toå chöùc, ñoaøn theå
vaø nhaân daân trong xaõ
4 Caáp thoân
Tröôûng thoân, caùn boä - Xaây döïng, cuï theå hoaù caùc quy ñònh veà BVMT treân ñòa baøn thoân döôùi daïng caùc
phuï traùch VSMT Höông öôùc, Quy öôùc, Quy ñònh veà BVMT
thoân - Laäp baùo caùo ñònh kyø haøng naêm veà tình hình BVMT thoân cho UBND xaõ
- Trôï giuùp caùn boä VSMT cuûa xaõ h uyeän, tænh, nhaø nöôùc trong vieäc höôùng daãn, kieåm
tra thöïc hieän BVMT cuûa thoân
- Tham gia toå chöùc coâng taùc truyeàn thoâng, giaùo duïc naâng cao yù thöùc BVMT cho
nhaân daân trong thoân
Toå VSMT thoân - Thu gom raùc thaûi ôû thoân tôùi baõi taäp k eát cuûa xaõ
- Naïo veùt coáng raõnh thoaùt nöôùc
Hoä saûn xuaát ôû laøng - Coù caùc quy ñònh veà an toaøn lao ñoäng, VSMT ôû cô sôû saûn xuaát
ngheà - Tuaân thuû caùc quy ñònh veà BVMT cuûa nhaø nöôùc caáp trung öông vaø ñòa phöông
(tænh, huyeän, xaõ, thoân)
- AÙp duïng caùc bieän phaùp saûn xuaát saïch hôn, xöû lyù chaát thaûi ñeå giaûm thieåu o â
nhieãm do cô sôû mình gaây ra
- Ñoùng phí BVMT do nhaø nöôùc qui ñònh
- Ñoùng goùp nhaân löïc vaø kinh phí trong BVMT thoân (töï nguyeän)
Hoä gia ñình - Tuaân thuû c aùc quy ñònh veà VSMT cuûa thoân, xaõ
5 Caùc toå chöùc chính trò - Tham gia coâng taùc tuyeân tuyeàn, vaän ñoäng , naâng cao yù thöùc VSMT cuûa nhaân daân
xaõ hoäi, ñoaøn theå (hoäi trong thoân
phuï nöõ, ñoaøn thanh - Tham gia caùc hoaït ñoäng VSMT cuûa thoân
nieân, hoäi cöïu chieán
binh,...)

77
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Taêng cöôøng nhaân löïc cho BVMT laøng ngheà
Boå sung cô caáu caùn boä cho caùc toå chöùc,
boä phaän chuyeân moân coù lieân quan ôû caáp
xaõ vaø caáp thoân, baûn: moãi xaõ coù laøng ngheà
caàn coù moät caùn boä quaûn lyù veà moâi tröôøng,
moãi thoân (laøng) coù moät caùn boä veä sinh
moâi tröôøng. Neáu öôùc tính caû nöôùc coù
khoaûng 500 xaõ coù laøng ngheà (trung bình 1
xaõ coù 3 - 4 laøng ngheà) thì caàn boá trí 500
caùn boä phuï traùch moâi tröôøng coù trình ñoä
ñaïi hoïc hoaëc cao ñaúng chuyeân ngaønh moâi
tröôøng cho caùc xaõ vaø khoaûng 2.000 caùn boä
veä sinh moâi tröôøng caáp thoân.
Caùc tænh coù laøng ngheà caàn raø soaùt nhu
caàu veà caùn boä phuï traùch moâi tröôøng caáp
xaõ ñeå xaây döïng keá hoaïch boå sung caùn boä
haøng naêm vaø taäp huaán naâng cao trình ñoä
chuyeân moân veà moâi tröôøng ñeå ñaùp öùng
yeâu caàu veà soá löôïng vaø trình ñoä. Phaán
ñaáu sau 3 ñeán 5 naêm thì coù ñuû soá caùn boä
theo yeâu caàu.
Toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo giaûng vieân
ñoái vôùi caùc lôùp taäp huaán naâng cao trình
ñoä chuyeân moân veà moâi tröôøng cho caùc
caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng caùc caáp vaø
caùc lôùp taäp huaán naâng cao nhaän thöùc
moâi tröôøng cho coäng ñoàng ñeå coù phöông
phaùp vaø noäi dung saùt thöïc, phuø hôïp vôùi
muïc tieâu taäp huaán ñaët ra.
5.1.3. Taêng cöôøng toå chöùc thöïc thi phaùp luaät
BVMT laøng ngheà
Taêng cöôøng hoaït ñoäng giaùm saùt moâi
tröôøng laøng ngheà vaø thöïc hieän kieåm keâ
nguoàn thaûi
Caùc Sôû TN&MT caàn xaây döïng keá
hoaïch ñònh kyø giaùm saùt moâi tröôøng ôû
moät soá laøng ngheà ñieån hình ôû ñòa
phöông mình. Ñaëc bieät ñoái vôùi caùc ñòa
phöông coù taäp trung nhieàu laøng ngheà
nhö Haø Noäi, Baéc Ninh, Nam Ñònh, Ñoàng
Nai,… ñeå coù soá lieäu ñaùnh giaù dieãn bieán
moâi tröôøng laøng ngheà vôùi caùc loaïi hình
saûn xuaát ñieån hình.
78
Taêng cöôøng kieåm keâ phaùt thaûi töø caùc
nguoàn thaûi taïi caùc laøng ngheà ñeå quaûn lyù
ñöôïc caùc thoâng tin veà toång löôïng thaûi vaø
taûi löôïng oâ nhieãm cuûa caùc chaát thaûi.
Taêng cöôøng giaùm saùt moâi tröôøng ñoái
vôùi caùc cô sôû saûn xuaát phaùt trieån môû
roäng taïi caùc laøng ngheà, yeâu caàu caùc cô
sôû naøy thöïc heän cam keát BVMT ñeå ñaûm
baûo caùc ñaàu tö naøy theo höôùng coâng
ngheä thaân thieän vôùi moâi tröôøng. Giaùm
saùt chaët cheõ vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh
veà BVMT trong cam keát BVMT cuûa caùc
cô sôû saûn xuaát trong laøng ngheà.
Taêng cöôøng giaùm saùt caùc khu/cuïm
coâng nghieäp laøng ngheà hieän coù vaø môùi
thaønh laäp, yeâu caàu caùc khu/cuïm coâng
nghieäp phaûi coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi
taäp trung, heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi
raén, heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa
khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà.
Kinh phí cho caùc hoaït ñoäng naøy coù
theå laáy töø ngaân saùch chi cho söï nghieäp
moâi tröôøng cuûa ñòa phöông vaø do caùc
chuû cô sôû saûn xuaát ñoùng goùp.
Trieån khai aùp duïng caùc coâng cuï kinh
teá nhö phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, khí
thaûi, chaát thaûi raén ñoái vôùi laøng ngheà
Sôû TN&MT caàn höôùng daãn baèng vaên
baûn cho caáp huyeän, xaõ caùch laäp bieåu
thoáng keâ caùc nguoàn thaûi vaø thaûi löôïng caùc
chaát oâ nhieãm trong khí thaûi, nöôùc thaûi,
chaát thaûi raén cuûa caùc cô sôû saûn xuaát trong
laøng ngheà ôû ñòa phöông theo phöông
phaùp tính trung bình löôïng saûn phaåm saûn
xuaát/ngaøy. Töø ñoù tính phí BVMT ñoái vôùi
nöôùc thaûi, chaát thaûi raén vaø saép tôùi tính
phí BVMT ñoái vôùi khí thaûi.
Taêng cöôøng cöôõng cheá thöïc thi phaùp
luaät trong BVMT laøng ngheà
Taêng cöôøng coâng cuï phaùp luaät, baét
buoäc caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh
trong laøng ngheà tuaân thuû caùc quy ñònh
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

cuûa phaùp luaät lieân quan ñeán BVMT. Ñoái cung caáp ñieän, nöôùc, heä thoáng thoâng tin,
vôùi caùc haønh vi thaûi, ñoå chaát thaûi ra moâi heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi, thu
tröôøng vöôït quaù quy chuaån cho pheùp, gom chaát thaûi raén ñeå xöû lyù taäp trung. Quy
gaây taùc ñoäng xaáu tôùi söùc khoeû coäng ñoàng hoaïch khu vöïc saûn xuaát tuyø thuoäc vaøo
vaø aûnh höôûng tôùi caây troàng vaät nuoâi, ñaëc thuø cuûa loaïi hình laøng ngheà nhö saûn
chính quyeàn ñòa phöông caàn ñeà ra thôøi xuaát goám söù, deät nhuoäm, taùi cheá giaáy,...
gian xöû lyù vaø phaûi ñöôïc xöû phaït theo qui - Quy hoaïch phaân taùn: Quy hoaïch saûn
ñònh cuûa nhaø nöôùc vaø ñòa phöông. xuaát ngay taïi hoä gia ñình keát hôïp caûi
Taêng cöôøng coâng cuï thoâng tin trong thieän ñieàu kieän saûn xuaát vaø caûi thieän veä
BVMT laøng ngheà sinh moâi tröôøng maø khoâng caàn phaûi di
dôøi, haïn cheá toái ña vieäc côi nôùi, môû roäng
Tuyeân truyeàn phoå bieán luaät BVMT,
ñöôøng, xaây nhaø cao taàng, löu giöõ khung
phoå bieán caùc quy chuaån moâi tröôøng
caûnh saûn xuaát, tính coå truyeàn nhaân vaên
trong caùc noäi dung tuyeân truyeàn naâng
cuûa laøng ñeå coù theå keát hôïp vôùi du lòch.
cao nhaän thöùc coäng ñoàng trong laøng
Loaïi hình naøy thích hôïp vôùi laøng ngheà
ngheà ñeå coù theå deã daøng trieån khai thi
coå truyeàn thoáng nhö Röôïu Tam Ña - Baéc
haønh phaùp luaät.
Ninh vaø caùc laøng ngheà ít gaây oâ nhieãm.
Taêng cöôøng thu thaäp thoâng tin, soá
Hai loaïi hình quy hoaïch taäp trung vaø
lieäu, taïo laäp caùc heä thoáng thoâng tin, cô
quy hoaïch phaân taùn ñeàu coù theå ñöôïc aùp
sôû döõ lieäu nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn
duïng cho laøng ngheà. Caàn phaûi nghieân
lyù, khai thaùc, trao ñoåi, chia seû, coâng boá
cöùu kyõ veà caùc ñieàu kieän lieân quan ñeán
thoâng tin, soá lieäu moâi tröôøng laøng ngheà.
soá löôïng cô sôû saûn xuaát, quy moâ cô sôû,
Ñöa caùc thoâng tin ñaõ coù cuûa caùc ñeà taøi,
ñaëc tröng loaïi hình saûn xuaát, quy hoaïch
döï aùn nghieân cöùu veà laøng ngheà leân caùc
söû duïng ñaát, quy hoaïch khoâng gian tröôùc
phöông tieän truyeàn thoâng nhö trang web,
khi quyeát ñònh phöông aùn quy hoaïch
ñaøi, baùo nhaèm traùnh ñaàu tö truøng laëp.
nhaèm ñaûm baûo tính hieäu quaû vaø phuø
5.2. QUY HOAÏCH KHOÂNG GIAN LAØNG NGHEÀ GAÉN hôïp veà BVMT. Vôùi moãi loaïi hình laøng
VÔÙI BVMT ngheà caàn coù nhöõng moâ hình quy hoaïch
Vieäc quy hoaïch caùc khu/cuïm coâng phuø hôïp (Baûng 5.2).
nghieäp ôû caùc laøng ngheà ñeå di dôøi caùc cô
sôû gaây oâ nhieãm naëng ra khoûi khu vöïc
daân cö, ñoàng thôøi taïi caùc khu naøy phaûi
coù caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, thu gom
chaát thaûi raén,… ñaõ ñöôïc neâu trong Chieán
löôïc BVMT vaø ñang ñöôïc nhieàu tænh coù
laøng ngheà trieån khai. Coù 2 loaïi hình quy
hoaïch chính laø quy hoaïch taäp trung theo
cuïm coâng nghieäp nhoû vaø quy hoaïch
phaân taùn taïi choã:
- Quy hoaïch taäp trung theo cuïm coâng
nghieäp nhoû: caàn xa khu daân cö vaø quy
hoaïch ñoàng boä maët baèng saûn xuaát, cô sôû Phôi goám
haï taàng nhö ñöôøng giao thoâng, heä thoáng Nguoàn: Tö lieäu

79
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Baûng 5.2. Moâ hình quy hoaïch cho laøng ngheà deät nhuoäm
(Ñaëc ñieåm: oàn, nöôùc thaûi chöùa nhieàu chaát oâ nhieãm, chaát maøu, hôi hoaù chaát töø khaâu naáu, taåy nhuoäm, khí thaûi noài hôi)
Ñaëc ñieåm quy hoaïch taäp trung
Ñöa vaøo khu quy hoaïch:
- Cô sôû coù >30 maùy deät
- Caùc cô sôû taåy nhuoäm
Quy hoaïch cuïm saûn xuaát:
- Khu vöïc deät
- Khu vöïc taåy nhuoäm
- Khu vöïc l oø hôi
Xaây heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho khu quy hoaïch
Quaûn lyù chaát thaûi raén vaø chaát thaûi nguy haïi
Xöû lyù khí thaûi cho khu vöïc noài hôi
Coù boä phaän phuï traùch moâi tröôøng chung cuûa khu quy hoaïch
Coù heä thoáng cung caáp vaø quaûn lyù ñieän nöôùc cuûa khu
quy hoaïch
Tröôùc maét khoâng neân môû traøn lan caùc
khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà taäp
trung maø khoâng coù quy hoaïch chi tieát;
caàn ñaàu tö hoaøn thieän cô sôû haï taàng cuûa
caùc khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà
hieän coù theo ñuùng quy hoaïch.
Caàn nghieân cöùu xaây döïng moâ hình
trình dieãn veà loaïi quy hoaïch taäp trung
vaø quy hoaïch phaân taùn cho töøng loaïi
hình laøng ngheà ñeå coù keát quaû nhaân roäng
ra caùc ñòa phöông coù loaïi hình laøng
ngheà töông töï.
5.3. GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CAÙC LAØNG NGHEÀ ÑANG
HOAÏT ÑOÄNG
5.3.1. Taêng cöôøng maïnh meõ coâng taùc quaûn lyù
moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà
Treân cô sôû hoaøn thieän theå cheá vaø caùc
vaên baûn veà BVMT laøng ngheà, ñoái vôùi caùc
laøng ngheà ñang hoaït ñoäng phaûi taêng
cöôøng caùc hoaït ñoäng giaùm saùt moâi
tröôøng chaët cheõ, thöïc hieän kieåm keâ
nguoàn thaûi ñeå ñeà xuaát caùc keá hoaïch xöû
lyù oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng.
80
Ñaëc ñieåm quy hoaïch phaân taùn
Nhöõng cô sôû coù ít maùy deät vaø taåy nhuoäm
quy moâ nhoû
Quy hoaïch hôïp lyù khu vöïc saûn xuaát:
Khu vöïc deät caùch xa khu ôû
Phaûi coù heä thoáng xöû lyù cuïc boä nöôùc thaûi taåy nhuoäm
Nhaø xöôûng phaûi thoâng thoaùng vaø quy
hoaïch trong töøng hoä hôïp l yù
Heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa laøng phaûi ñaûm
baûo tieâu thoaùt ñöôïc nöôùc thaû i cuûa caû laøng
keå caû khi coù möa
Coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén
cuûa caû laøng
Thu gom boâng sôïi baùn laïi ñeå taän duïng
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005
Caùc Sôû TNMT phaûi xaây döïng keá
hoaïch quaûn lyù moâi tröôøng, ñònh kyø giaùm
saùt moâi tröôøng caùc laøng ngheà ôû ñòa
phöông, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc tænh coù taäp
trung nhieàu laøng ngheà.
Taêng cöôøng quaûn lyù moâi tröôøng ñoái
vôùi caùc cô sôû môû roäng saûn xuaát, yeâu caàu
caùc cô sôû naøy thöïc heän cam keát BVMT
vaø ñaàu tö theo höôùng coâng ngheä thaân
thieän vôùi moâi tröôøng.
Taêng cöôøng kieåm keâ phaùt thaûi töø caùc
nguoàn thaûi trong caùc laøng ngheà.
5.3.2 Taêng cöôøng aùp duïng caùc coâng ngheä xöû lyù
chaát thaûi laøng ngheà
Quy ñònh vaø trieån khai coù hieäu quaû
vieäc aùp duïng caùc coâng ngheä xöû lyù chaát
thaûi: ñoái vôùi caùc khu, cuïm coâng nghieäp
laøng ngheà caàn xaây döïng heä thoáng xöû lyù
nöôùc thaûi taäp trung, coù toå quaûn lyù chaát
thaûi raén; ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát phaân
taùn caàn khuyeán khích aùp duïng giaûi phaùp
xöû lyù cuïc boä khí thaûi vaø nöôùc thaûi, chaát
thaûi raén. Tieâu chí löïa choïn coâng ngheä xöû
lyù chaát thaûi taïi laøng ngheà caàn ñaûm baûo:
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ Chöông 5

- Chaát thaûi sau xöû lyù phaûi ñaït quy
chuaån moâi tröôøng Vieät Nam hieän haønh;
- Coâng ngheä caàn ñôn giaûn, deã vaän
haønh, deã chuyeån giao;
- Voán ñaàu tö, chi phí vaän haønh thaáp, phuø
hôïp ñieàu kieän saûn xuaát cuûa laøng ngheà;
- Öu tieân coâng ngheä coù khaû naêng taän
thu, taùi söû duïng chaát thaûi.
5.4. GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CAÙC LAØNG NGHEÀ ÑANG BÒ
OÂ NHIEÃM NGHIEÂM TROÏNG
5.4.1. Khaån tröông xöû lyù moâi tröôøng trong caùc
laøng ngheà ñaõ coù trong danh saùch Quyeát ñònh
64/2003/QÑ-TTg
Nhaèm xöû lyù caùc cô sôû gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ban
haønh quyeát ñònh soá 64/2003/QÑ-TTg veà

Khung 5.3. Moät soá giaûi phaùp coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi
Laøng ngheà cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm
Nöôùc thaûi laø nguoàn gaây oâ nhieãm chính taïi caùc laøng ngheà cheá bieán noâng saûn, thöïc phaåm bao
goàm nöôùc thaûi saûn xuaát, nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi chaên nuoâi. Ñeå xöû lyù, taän duïng
nguoàn nöôùc thaûi naøy, coù theå aùp duïng heä thoáng xöû lyù theo kieåu haàm Biogas. Xöû lyù baèng
Biogas coù nhieàu caùch nhö söû duïng tuùi sinh khí Biogas baèng chaát deûo, haàm coù naép noåi vaø
haàm coù naép coá ñònh. Khi heä thoáng Biogas hoaït ñoäng, moät maët cung caáp nguoàn naêng löôïng
(khí Gas) cho caùc hoä söû duïng trong sinh hoaït (ñun naáu), nöôùc sau khi xöû lyù ôû beå Biogas
(thöïc chaát laø quaù trình xöû lyù yeám khí) coù theå giaûm ñöôïc 40-50% haøm löôïng chaát höõu cô trong
nöôùc thaûi. Ngoaøi ra, löôïng buøn caën thu ñöôïc coù haøm löôïng dinh döôõng cao, ñaây laø nguoàn
phaân boùn raát toát cho noâng nghieäp.
Laøng ngheà taùi cheá kim loaïi
Xöû lyù khí thaûi
Khí thaûi laø nguoàn gaây oâ nhieãm chính taïi caùc laøng ngheà taùi cheá kim loaïi. Nguoàn phaùt thaûi chuû
yeáu bao goàm khí thaûi cuûa caùc loø naáu luyeän kim loaïi, caùc hôi dung moâi vaø khí töø quaù trình gia
coâng cô khí khaùc.
- Ñoái vôùi caùc laøng ngheà taùi cheá saét theùp thì khí thaûi coù thaønh phaàn gaây oâ nhieãm chuû yeáu laø
buïi, caùc khí gaây oâ nhieãm khaùc ñeàu thaáp hôn möùc quy ñònh trong TCVN, vì vaäy chæ caàn laép
ñaët caùc thieát bò xöû lyù buïi (Xyclon khöû buïi) vaø choáng noùng laø ñuû.
- Ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñuùc nhoâm, ñuùc chì vaø moät soá cô sôû ñuùc nhoâm khaùc, do khí thaûi cuûa
caùc cô sôû saûn xuaát chöùa nhieàu thaønh phaàn ñoäc haïi nhö hôi chì, nhoâm, ñoàng... neân caàn phaûi
laép ñaët caû heä thoáng Xyclon taùch buïi vaø boá trí theâm caùc thaùp röûa coù dung dòch haáp thuï laø nöôùc
hoaëc caùc dung moâi hoaù hoïc ñeå ñaûm baûo chaát löôïng khoâng khí sau xöû lyù.
- Ñoái vôùi caùc loø ñuùc (nhoâm, chì, ñoàng) coù quy moâ saûn xuaát nhoû vaø ñieàu kieän kinh phí haïn heïp
coù theå chæ caàn boá trí moät quaït huùt khí thaûi qua chuïp treân mieäng noài loø ñuùc, cho suïc qua beå chöùa
nöôùc voâi (xaây gaïch).
Xöû lyù nöôùc thaûi
Ñaëc ñieåm chính cuûa nöôùc thaûi maï ñieän ôû caùc laøng ngheà gia coâng vaø taùi cheá kim loaïi laø löôïng
nöôùc thaûi khoâng lôùn, nguoàn thaûi khoâng taäp trung vaø cheá ñoä thaûi giaùn ñoaïn. Nöôùc thaûi coù
thaønh phaàn oâ nhieãm chuû yeáu laø caùc kim loaïi Zn, Fe vaø coù ñoä pH thaáp. Ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû
toát trong vieäc xöû lyù vieäc caàn thieát ñaàu tieân laø phaûi tieán haønh taùch doøng thaûi cô sôû maï ñieän ñeå
ñöa ñi xöû lyù rieâng, traùnh gaây oâ nhieãm cho caùc nguoàn nöôùc thaûi khaùc.
Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005

81
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

vieäc xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng nghieâm troïng. Ñaây laø moät
quyeát ñònh quan troïng, theå hieän söï kieân
quyeát cuûa Chính phuû trong vieäc töøng
böôùc loaïi boû khoûi ñôøi soáng xaõ hoäi nhöõng
cô sôû naèm trong "saùch ñen", goùp phaàn
baûo veä moâi tröôøng, vôùi muïc tieâu ñeán
naêm 2012, treân caû nöôùc, phaûi xöû lyù trieät
ñeå 4295 cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
nghieâm troïng. Theo Quyeát ñònh naøy, coù
13 laøng ngheà bò ñöa vaøo danh saùch caùc
Baûng 5.3. Danh saùch laøng ngheà gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng theo Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg
cô sôû gaây oâ nhieãm moâi troïng caàn phaûi
xöû lyù oâ nhieãm trieät ñeå, trong ñoù coù 3
laøng ngheà deät nhuoäm, 3 laøng ngheà taùi
cheá, 2 laøng ngheà saûn xuaát vaät lieäu xaây
döïng vaø khai thaùc ñaù, 5 laøng ngheà cheá
bieán thöïc phaåm. (Baûng 5.3)
Thôøi gian qua, moät soá cô sôû coù teân
trong danh saùch Quyeát ñònh
64/2003/QÑ-TTg ñaõ noã löïc xöû lyù, giaûi
quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø
ñöôïc ñöa ra khoûi danh saùch naøy. Raát

THÔØI HAÏN HOAØN

STT LAØNG NGHEÀ ÑÒA ÑIEÅM BIEÄN PHAÙP KHAÉC PHUÏC
THAØNH
1 Laøng ngheà saûn xuaát Bao Vinh - Thaønh phoá Hueá vaø 2003 - 2004 Di chuyeån ñòa ñieåm vaø keát hôïp xaây dö ïng
voâi haøu xaõ Loäc Haûi - Huyeän Phuù Loäc - heä thoáng xöû lyù khí ñoäc, hoaøn thieän qui
Thöøa Thieân -Hueá trình coâng ngheä
2 Laøng ngheà Nha Xaù Huyeän Duy Tieân - Tænh Haø Nam 2003 - 2006 Thu gom, xöû lyù nöôùc thaûi , qui hoaïch saûn
xuaát vaø ñoåi môùi coâng ngheä
3 Khu vöïc laøng ngheà Huyeän Ñoâng Sôn - Tænh Thanh 2003 - 2006 Quy hoaïch vaø caûi tieán toå chöùc, coâng ngheä
xaõ Ñoâng Taân - Ñoâng Hoaù saûn xuaát
Höng
4 Laøng ngheà naáu röôïu Xaõ Vaân Haø - Huyeän Vieät Yeân 2003 - 2006 Xaây döï ng heä thoáng nöôùc saïch taäp trung,
truyeàn thoáng Laøng - Tænh Baéc Giang xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi raén
Vaân
5 Laøng ngheà taùi cheá Xaõ Chæ Ñaïo - Huyeän Vaên Laâm 2003 - 2006 Xöû lyù raùc thaûi, khí thaûi
ñoàng chì keõm - Tænh Höng Yeân
6 Laøng ngheà taùi cheá Minh Khai - Tænh Höng Yeân 2003 - 2006 Xöû lyù raùc thaûi, khí thaûi
nhöïa Minh Khai
7 Laøng ngheà thuoäc da Lieâu Xaù - Tænh Höng Yeân 2003 - 2006 Xöû lyù nöôùc thaûi
Lieâu Xaù
8 Laøng ngheà saûn xuaát Xaõ Töù Daân - Huyeän Khoaùi 2003 - 2006 Xöû lyù nöôùc thaûi
boät dong gieàng Chaâu - Tænh Höng Yeân
9 Laøng ngheà gieát moå Caåm Giaøng - Tænh Haûi Döông 2003 - 2006 Xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi raén
gia suùc, gia caàm
10 Caùc laøng ngheà (Deät Tænh Thaùi Bình 2003 - 2006 Xöû lyù nöôù c thaûi
nhuoäm, tô taèm vaø
traïm baïc)
11 Caùc laøng ngheà tinh Xaõ Thuyû Döông - Huyeän 2003 - 2006 Xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, baõ thaûi
loïc boät saén Höông Thuyû vaø Xaõ Loäc Boån - vaø hoaøn thieän qui trình coâng ngheä
Huyeän Phuù Loäc - Tænh Thöøa
Thieân Hueá
12 Laøng ngheà ñuùc ñoàng Phöôøng Ñuùc - Thaønh phoá Hueá - 2003 - 2006 Xaây döïng heä thoáng xöû lyù chaát thaûi vaø hieän
Tænh Thöøa Thieân - Hueá ñaïi hoaù coâng ngheä saûn xuaát
13 Laøng ngheà moå traâu ôû Tænh Baéc Giang 2003 - 2006 Xaây dö ïng heä thoáng nöôùc saïch taäp trung,
Phuùc Laâm xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi raén

Nguoàn: Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg ngaøy 22/4/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû

82
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
tieác, ñeán nay, caû 13 laøng ngheà coù trong
danh saùch Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg,
vaãn chöa coù laøng ngheà naøo ñöôïc ñöa ra
khoûi danh saùch naøy. Ñaây laø moät thöïc teá
raát ñaùng nhaän ñöôïc söï quan taâm ñaëc
bieät. Trong thôøi gian tôùi, caùc ñòa phöông
vaø caùc laøng ngheà phaûi khaån tröông xöû lyù
moâi tröôøng ñeå ñöôïc caáp giaáy chöùng
nhaän ñaõ hoaøn thaønh caùc bieän phaùp xöû
lyù oâ nhieãm trieät ñeå vaø ñöa ra khoûi danh
saùch ñen.
5.4.2. Phaùt hieän vaø xöû lyù tröôøng hôïp phaùt sinh
caùc laøng ngheà gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
Caùc ñòa phöông caàn tích cöïc chæ ñaïo,
phoái hôïp caùc ban ngaønh ñeå thöïc hieän
Quyeát ñònh 64/2003/QÑ-TTg vaø ñöa
caùc laøng ngheà ñaõ hoaøn thaønh xöû lyù oâ
nhieãm ra khoûi danh saùch ñen. Maët
khaùc, vaãn caàn taêng cöôøng thanh tra,
kieåm tra ñeå ñöa vaøo danh saùch naøy caùc
laøng ngheà vaãn tieáp tuïc gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng nghieâm troïng. Neáu phaùt
hieän môùi caùc laøng ngheà gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng nghieâm troïng, caàn nhanh
choùng vaø kieân quyeát ñöa vaøo danh
saùch “ñen”, caàn phaûi xöû lyù oâ nhieãm
Phôi rôm
Nguoàn: Tö lieäu
Chöông 5
moâi tröôøng, neáu khoâng seõ aùp duïng caùc
bieän phaùp kieân quyeát hôn.
Kieåm tra, giaùm saùt chaët cheõ caùc cô sôû
saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà naøy. Yeâu
caàu caùc cô sôû saûn xuaát phaûi trieån khai
aùp duïng caùc bieän phaùp caàn thieát nhaèm
giaûm thieåu oâ nhieãm. Yeâu caàu caùc laøng
ngheà phaûi xaây döïng caùc loä trình xöû lyù oâ
nhieãm vaø trieån khai thöïc hieän theo ñuùng
loä trình ñöôïc pheâ duyeät.
5.4.3. Xöû lyù caùc khu vöïc bò oâ nhieãm moâi tröôøng
do hoaït ñoäng cuûa caùc laøng ngheà
Thöïc teá cho thaáy, moät soá laøng ngheà
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng chæ
trong phaïm vi laøng, xaõ, maø coøn gaây oâ
nhieãm cho caû moät khu vöïc hoaëc ñoaïn
soâng, doøng soâng. Nhö vaäy, moät soá
tröôøng hôïp, vieäc xöû lyù oâ nhieãm khoâng
chæ giôùi haïn trong phaïm vi laøng ngheà
maø caàn phaûi xöû lyù caû caùc khu vöïc ñaõ
bò oâ nhieãm, nhö caùc ñoaïn soâng, doøng
soâng. Caùc ñòa phöông caàn phaûi ñieàu
tra, ñaùnh giaù caùc khu vöïc oâ nhieãm moâi
tröôøng do caùc hoaït ñoäng laøng ngheà vaø
ñeà xuaát caùc keá hoaïch ñeå xöû lyù oâ
nhieãm vaø khoâi phuïc moâi tröôøng cho
caùc khu vöïc naøy.
5.5. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP KHUYEÁN KHÍCH
5.5.1. Khuyeán khích aùp duïng saûn xuaát saïch hôn,
caùc coâng ngheä giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng,
xöû lyù caùc chaát thaûi laøng ngheà
Khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát
trong laøng ngheà aùp duïng caùc giaûi phaùp
saûn xuaát saïch hôn ñeå vöøa giaûm löôïng
phaùt thaûi, vöøa laïi mang laïi hieäu quaû
kinh teá. Cho vay öu ñaõi vôùi laõi suaát thaáp
ñoái vôùi caùc chuû cô sôû aùp duïng coâng
ngheä vaø thieát bò tieân tieán taïo ít chaát
thaûi. Möùc cho vay coù theå tính treân tyû leä
% giaù trò coâng trình. Phaàn coøn laïi cho
chuû cô sôû töï ñaàu tö.
83
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ

Khung 5.4. Saûn xuaát saïch hôn

Saûn xuaát saïch hôn laø moät caùch thöùc môùi vaø saùng taïo trong tö duy veà caùc saûn phaåm vaø quy
trình coâng ngheä laøm ra caùc saûn phaåm ñoù nhaèm: taïo ra caùc saûn phaåm khoâng gaây haïi tôùi moâi
tröôøng; giaûm thieåu möùc phaùt thaûi: khí thaûi, nöôùc thaûi, chaát thaûi raén; hôïp lyù veà maët sinh thaùi.
Lôïi ích cuûa saûn xuaát saïch hôn: Saûn xuaát saïch hôn mang laïi hieäu quaû to lôùn veà maët sinh thaùi,
moâi tröôøng vaø xaõ hoäi.
Hieäu quaû kinh teá: Söû duïng coù hieäu quaû hôn nguyeân, nhieân lieäu vaø nöôùc, tuaàn hoaøn, taän thu
caùc chaát thaûi ñeå saûn xuaát ra caùc saûn phaåm phuï laøm cho chi phí saûn xuaát giaûm (tieát kieäm vaät
tö, ñieän, nöôùc, thu hoài nhieät,…) vaø cuõng giaûm ñöôïc chi phí xöû lyù doøng thaûi.
Hieäu quaû moâi tröôøng: Khi möùc phaùt thaûi thaáp, moâi tröôøng seõ ñöôïc caûi thieän, ít oâ nhieãm hôn, xöû
lyù doøng thaûi seõ reû hôn. Haïn cheá ñöôïc aûnh höôûng xaáu cuûa moâi tröôøng tôùi söùc khoeû coäng ñoàng,
ñeå phaùt trieån saûn xuaát cuûa laøng ngheà beàn vöõng.
Hieäu quaû xaõ hoäi: Saûn xuaát vôùi hieäu quaû cao, giöõ ñöôïc moâi tröôøng trong laønh seõ giaûm aùp löïc maâu
thuaãn giöõa nhöõng hoä saûn xuaát ngheà vaø nhöõng hoä khoâng saûn xuaát ngheà, taïo ñöôïc khoâng khí ñoaøn
keát trong daân, taïo aán töôïng toát veà hình aûnh laøng ngheà.

Trong thôøi gian qua, caùc nhaø khoa hoïc
Vieät Nam ñaõ coù moät soá coâng trình
nghieân cöùu, aùp duïng caùc giaûi phaùp saûn
xuaát saïch hôn cho caùc nhoùm laøng ngheà
chính. Ñaây laø cô sôû quan troïng cho vieäc
trieån khai, môû roäng aùp duïng treân dieän
roäng cho caùc laøng ngheà treân caû nöôùc
(Baûng 5.4).
Tieáp tuïc ñaåy maïnh xaây döïng caùc döï
aùn nghieân cöùu veà aùp duïng saûn xuaát saïch
hôn cuï theå cho töøng loaïi hình laøng ngheà
ñeå coù caùc moâ hình trình dieãn nhaân roäng
cho caùc laøng ngheà. Quaù trình trieån khai
nhaân roäng moâ hình caàn coù söï ñoùng goùp
moät phaàn kinh phí töø caùc chuû cô sôû beân
caïnh ngaân saùch nhaø nöôùc.

Baûng 5.4. Caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn cho laøng ngheà taùi cheá kim loaïi

TT Caùc giaûi phaùp Nhoùm giaûi phaùp Chi phí ñaàu tö Lôïi ích
1 Söû duïng than ñaù coù haøm löôïng Thay ñoåi nhieân 50-100 ñoàng/kg Giaûm löôïng xæ than, giaûm noàng ñoä
löu huyønh thaáp, coù nhieät trò cao lieäu ñaàu vaøo than SO2 trong khoùi thaûI, naâ ng cao nhieät
ñoä cuûa loø
2 Baûo oân loø nung Quaûn lyù noäi vi 200-300 Tieát kieäm nhieân lieäu, giaûm oâ nhieãm
nghìn ñoàng/loø nhieät
3 Baûo döôõng caùc maùy moùc, thieát bò Quaûn lyù noäi vi 100 nghìn Taêng tuoåi thoï thieát bò, giaûm ñoä oàn,
ñoàng/xöôûng rung
4 Tuaàn hoaøn nöôùc laøm maùt, nöôùc Tuaàn hoaøn 1 trieäu ñoàng/hoä Giaûm löôïng nöôùc söû duïng vaø giaûm
röûa taïi khaâu maï nöôùc löôïng nöôùc thaûi 20 -30%
5 Thu gom rieâng nöôùc thaûi khaâu maï Tuaàn hoaøn, 200 nghìn Giaûm löôïng nöôùc söû duïng vaø giaûm
Phaân luoàng ñoàng/hoä löôïng nöôùc thaûi
doøng thaûi
6 Thoâng thoaùng nhaø xöôûng Quaûn lyù noäi vi 1-2 trieäu Giaûm noàng ñoä khí ñoäc vaø buïi trong
ñoàng/xöôûng nhaø xöôûng
7 Thay theá thieát bò cuõ baèng thieát bò Caûi tieán thieát 5-15 trieäu Naâng cao chaát löôïng saûn phaåm,
môùi hieän ñaïi hôn bò ñoàng/xöôûng giaûm tyû leä hoûng

Nguoàn: Ñeà taøi KC 08.09, 2005

84
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo, trình dieãn
thöû nghieäm aùp duïng saûn xuaát saïch hôn
cho caùc chuû cô sôû saûn xuaát taïi laøng ngheà.
Tröôùc maét aùp duïng caùc giaûi phaùp quaûn lyù
noäi vi, tuaàn hoaøn taùi cheá ñeå giaûm thieåu
oâ nhieãm moâi tröôøng mang laïi lôïi ích kinh
teá, ít toán keùm. Sau ñoù naâng caáp daàn leân
vieäc thay ñoåi thieát bò vaø coâng ngheä tieân
tieán taïo ít chaát thaûi. Kinh phí toå chöùc caùc
lôùp naøy coù theå keát hôïp nguoàn ngaân saùch
söï nghieäp moâi tröôøng vaø do caùc chuû cô
sôû ñoùng goùp theo tyû leä thích hôïp vôùi
hoaøn caûnh töøng ñòa phöông.
5.5.2. Khuyeán khích vieäc xaõ hoäi hoaù coâng taùc
BVMT laøng ngheà
Taêng cöôøng giaùo duïc, tuyeân truyeàn
naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng vaø phoå
bieán loàng gheùp noäi dung BVMT trong
höông öôùc cuûa laøng xaõ
Caùc noäi dung caàn phoå bieán bao goàm:
- Luaät BVMT, caùc chính saùch, vaên baûn
lieân quan tôùi BVMT laøng ngheà vaø caùc
quy chuaån moâi tröôøng cuûa Vieät Nam;
- Hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa laøng ngheà,
caùc chaát thaûi phaùt sinh, möùc ñoä oâ nhieãm
so vôùi quy chuaån moâi tröôøng;
- AÛnh höôûng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng
laøng ngheà tôùi söùc khoeû cuûa coäng ñoàng,
saûn xuaát noâng nghieäp, caûnh quan,…;
- Caùc loaïi phí moâi tröôøng baét buoäc: phí
BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, chaát thaûi raén, khí
thaûi vaø caùc quy ñònh xöû phaït haønh chính;
- Caùc bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm
moâi tröôøng aùp duïng cho laøng ngheà: saûn
xuaát saïch hôn, xöû lyù chaát thaûi vaø nhöõng
kinh nghieäm toát ôû caùc laøng ngheà töông töï;
- Cô cheá hoã trôï taøi chính, caùch tieáp
caän vay voán trong caùc hoaït ñoäng lieân
quan ñeán ñoåi môùi coâng ngheä, aùp duïng
coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn, xöû lyù chaát
thaûi trong saûn xuaát.
Chöông 5
Höông öôùc laøng xaõ laø coâng cuï quaûn lyù
moâi tröôøng höõu hieäu ôû noâng thoân, löïc
löôïng tham gia chuû yeáu phaûi laø chính
nhöõng ngöôøi daân trong laøng ngheà ôû caùc
hoä saûn xuaát, caùc hoä daân cö vaø caùc ñoaøn
theå nhö hoäi thanh nieân, hoäi phuï nöõ, hoäi
cöïu chieán binh,… Höông öôùc cuõng ñònh
kyø thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi
cuûa laøng xaõ.
Khung 5.5. Höôùng daãn nhöõng noäi dung chính cuûa
Höông öôùc
Muïc ñích, yù nghóa xaây döïng vaø toå chöùc
thöïc hieän Höông öôùc: nhaèm vaän ñoäng
nhaân daân giöõ veä sinh moâi tröôøng, xoaù boû
huû tuïc vaø naâng cao traùch nhieäm cuûa ngöôøi
daân trong vieäc giöõ gìn laøng xoùm xanh,
saïch ñeïp.
Nhöõng qui ñònh chung: Quyeàn lôïi vaø nghóa
vuï cuûa ngöôøi daân trong thöïc hieän höông
öôùc, quy ñònh tröôûng thoân vaø Ban xaây
döïng neáp soáng vaên hoaù cuûa thoân ñieàu
haønh thöïc hieän höông öôùc.
Nhöõng quy ñònh cuï theå veà BVMT: Quy ñònh
veà thu gom, thaûi boû vaø xöû lyù chaát thaûi raén;
Quy ñònh veà thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi
saûn xuaát, nöôùc thaûi sinh hoaït, söû duïng
nguoàn nöôùc sinh hoaït; Quy ñònh veà xöû lyù khí
thaûi saûn xuaát, tieáng oàn; Quy ñònh baûo veä heä
sinh thaùi, ña daïng sinh hoïc nhö khoâng mua
baùn ñoäng vaät quí hieám, khoâng duøng thuoác
noå, thuoác ñoäc, xung ñieän ñaùnh baét caù,….;
Tham gia toång veä sinh laøm saïch ñöôøng laøng
ngoõ xoùm ñònh kyø vaø caùc ngaøy tröôùc leã teát,
ngaøy Moâi tröôøng theá giôùi.
Khen thöôûng: Laø tieâu chí xeùt coâng nhaän
gia ñình vaên hoaù, tuyeân döông, khen
thöôûng caù nhaân gia ñình thöïc hieän toát
Höông öôùc theo qui ñònh cuûa thoân.
Kyû luaät: Pheâ bình, phaït theo quy ñònh cuûa
thoân.
Höông öôùc ñöôïc ngöôøi daân trong thoân
baøn baïc, sau khi nhaát trí seõ thöïc hieän.
85
 Chöông 5 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
Khuyeán khích vaø taêng cöôøng söï tham
gia cuûa coäng ñoàng trong BVMT laøng ngheà
BVMT laøng ngheà phaûi do chính caùc
chuû cô sôû saûn xuaát, caùc coäng ñoàng daân
cö trong laøng ngheà tham gia. Huy ñoäng
coäng ñoàng tham gia BVMT laøng ngheà
caàn bao goàm caû caùc hình thöùc:
- Huy ñoäng baét buoäc: Ngöôøi gaây oâ
nhieãm phaûi ñoùng goùp hoaëc chi traû kinh
phí cho vieäc khaéc phuïc oâ nhieãm (thöïc
hieän Nghò ñònh 67/2003/NÑ-CP veà phí
BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi, Nghò ñònh soá
174/2007/NÑ-CP veà phí BVMT ñoái vôùi
chaát thaûi raén vaø saép tôùi laø Nghò ñònh veà
phí BVMT ñoái vôùi khí thaûi);
- Huy ñoäng töï nguyeän: Huy ñoäng
nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng thuï lôïi ích moâi
tröôøng ñoùng goùp vaøo coâng taùc BVMT
baèng caùc hình thöùc: ñoùng goùp söùc lao
ñoäng cuûa caùc hoä gia ñình, caùc cô quan
tröôøng hoïc,… vaøo caùc hoaït ñoäng nhö veä
sinh ngoõ, xoùm, khai thoâng coáng nöôùc
thaûi,…; ñeà nghò chính quyeàn caùc caáp cho
pheùp daønh moät tyû leä nhaát ñònh ngaøy lao
ñoäng coâng ích theo luaät ñònh (phaùp leänh
nghóa vuï lao ñoäng coâng ích) cho vieäc xaây
döïng cô sôû haï taàng cho BVMT nhö heä
thoáng thoaùt nöôùc thaûi, baõi choân laáp chaát
thaûi raén cuûa ñòa phöông;
- Huy ñoäng hôïp taùc: Huy ñoäng,
khuyeán khích toå chöùc, caù nhaân ñaàu tö
xaây döïng cô sôû haï taàng cho laøng ngheà,
xaây döïng caùc thieát bò xöû lyù chaát thaûi,
thaønh laäp caùc hôïp taùc xaõ quaûn lyù chaát
thaûi, thöïc hieän theo höôùng “nhaø nöôùc vaø
nhaân daân cuøng laøm”.
Caùc hoaït ñoäng tham gia cuûa coäng
ñoàng coù theå bao goàm:
- Giöõ gìn veä sinh saïch seõ nôi saûn xuaát,
nôi sinh hoaït, giöõ saïch seõ ñöôøng laøng
ngoõ xoùm;
86
- Toå chöùc, khai thoâng, ñònh kyø naïo veùt
coáng raõnh;
- Tham gia chöông trình nöôùc saïch;
- Thu gom raùc ñuùng nôi quy ñònh cuûa
laøng xaõ, khoâng ñoå böøa baõi raùc thaûi ra nôi
coâng coäng;
- Taän thu chaát thaûi saûn xuaát nhö xaây
haàm biogas, taän duïng xô saén, dong gieàng
laøm thöùc aên gia suùc.
5.5.3. Khuyeán khích taêng cöôøng vaø ña daïng hoaù
ñaàu tö taøi chính cho BVMT laøng ngheà
Do nguoàn löïc BVMT laøng ngheà coøn
haïn cheá, neáu khoâng coù söï hoã trôï cuûa nhaø
nöôùc böôùc ñaàu ñeå taïo söï chuyeån bieán
ñoät phaù caû veà nhaän thöùc laãn vieäc giaûm
taûi löôïng oâ nhieãm cuïc boä thì vaán ñeà
BVMT laøng ngheà vaãn khoâng thay ñoåi.
Tröôùc heát caàn taäp trung vaøo:
- Hoã trôï kinh phí taïo cô sôû haï taàng,
trong ñoù coù vieäc quy hoaïch caùc khu/cuïm
coâng nghieäp laøng ngheà, hoã trôï xaäy döïng
heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung, heä
thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa
khu/cuïm coâng nghieäp laøng ngheà, quy
hoaïch xaây döïng caùc baõi choân laáp chaát
thaûi raén hôïp veä sinh caáp xaõ, huyeän;
- Hoã trôï kinh phí nghieân cöùu, khuyeán
khích aùp duïng saûn xuaát saïch hôn cho caùc
moâ hình trình dieãn vaø cho vay öu ñaõi vôùi
caùc cô sôû aùp duïng nhaân roäng moâ hình;
- Khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát xöû
lyù nöôùc thaûi, khí thaûi, quaûn lyù moâi
tröôøng baèng cho vay öu ñaõi hoaëc giaûm
thueá khi thöïc hieän caùc giaûi phaùp naøy;
- Hoã trôï moät phaàn kinh phí quan traéc
moâi tröôøng ñònh kyø haøng naêm, phaàn coøn
laïi thu cuûa caùc cô sôû saûn xuaát;
- Xaây döïng möùc thueá thu nhaäp doanh
nghieäp, möùc laõi suaát tín duïng öu ñaõi cho
caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh taïi laøng
 GIAÛI PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ
ngheà coù aùp duïng saûn xuaát saïch hôn
nhaèm khuyeán khích caùc doanh nghieäp
nhö giaûm thueá cho phaàn lôïi nhuaän do
saûn xuaát saïch hôn mang laïi.
Ña daïng hoaù caùc nguoàn ñaàu tö
Caùc nguoàn ñaàu tö cho BVMT laøng
ngheà coù theå töø:
- Ngaân saùch nhaø nöôùc daønh cho
BVMT (1% toång chi ngaân saùch). Xaây
döïng cô cheá cho pheùp duøng voán söï
nghieäp moâi tröôøng ñeå hoã trôï xöû lyù moâi
tröôøng laøng ngheà theo tyû leä phuø hôïp;
- Nguoàn töï ñaàu tö cuûa chuû cô sôû saûn
xuaát;
- Nguoàn voán ODA daønh cho BVMT;
- Quyõ BVMT Vieät Nam;
- Phaàn phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi,
chaát thaûi raén ñeå laïi cho ñòa phöông
quaûn lyù. Caàn taêng cöôøng thu caùc khoaûn
phí naøy ñeå coù nguoàn kinh phí caáp cho
BVMT laøng ngheà;
- Nguoàn taøi trôï khoâng hoaøn laïi cuûa caùc
toå chöùc quoác teá cho BVMT laøng ngheà.
5.6. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP HAÏN CHEÁ VAØ NGHIEÂM CAÁM
Phaùt trieån laøng ngheà vaø caùc ngaønh
ngheà noâng thoân laø moät chuû tröông lôùn
Ñöôøng laøng
Chöông 5
cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, söï
phaùt trieån naøy phaûi ñaûm baûo laø beàn
vöõng vaø haøi hoaø caùc maët kinh teá, xaõ hoäi
vaø baûo veä moâi tröôøng. Vôùi höôùng tieáp
caän naøy, beân caïnh moät soá loaïi hình laøng
ngheà seõ phaùt trieån maïnh caû veà soá löôïng
vaø quy moâ saûn xuaát, moät soá khaùc caàn
ñöôïc haïn cheá, khoâng khuyeán kích phaùt
trieån vaø moät soá hoaït ñoäng, coâng ngheä
caàn ñöôïc nghieâm caám trieät ñeå. Theo
kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc treân theá
giôùi, cuøng vôùi keát quaû cuûa caùc coâng trình
nghieân cöùu trong nöôùc vaø ñeà xuaát, kieán
nghò cuûa caùc nhaø khoa hoïc, cô quan
quaûn lyù caàn thieát phaûi coù nhöõng haïn cheá
vaø nghieâm caám sau ñaây:
1. Haïn cheá phaùt trieån môùi, haïn cheá
môû roäng caùc cô sôû saûn xuaát taùi cheá chaát
thaûi (nhöïa, kim loaïi, giaáy, cao su), deät
nhuoäm vaø thuoäc da thuû coâng trong caùc
laøng ngheà;
2. Nghieâm caám söû duïng trong laøng
ngheà nhöõng phöông phaùp saûn xuaát thuû
coâng vaø thieát bò gaây oâ nhieãm moâi tröôøng
nghieâm troïng;
3. Nghieâm caám tieán haønh trong laøng
ngheà caùc hoaït ñoäng söû duïng quaëng coù
tính phoùng xaï, taùi cheá chaát thaûi nguy haïi.
Nguoàn: Tö lieäu
87
 Xöû lyù rôm, raï sau thu hoaïch
Nguoàn: Tö lieäu

88
 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

ÑAÙNH GIAÙ CHUNG

Trong thôøi gian qua, cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa ñaát nöôùc, boä maët noâng
thoân cuõng coù nhieàu ñoåi môùi. Kinh teá phaùt trieån, ñôøi soáng cuûa ngöôøi noâng daân ñang
ñöôïc naâng cao. So vôùi maët baèng chung cuûa noâng thoân, cuoäc soáng cuûa nhaân daân cuûa
caùc laøng ngheà coù söï tieán boä cao hôn haún, do trong nhöõng naêm qua, caùc laøng ngheà ñaõ
coù nhöõng thaønh coâng ñaùng keå veà phaùt trieån kinh teá. Tuy nhieân, neáu chæ coù caùc thaønh
tích veà phaùt trieån kinh teá thì vaãn chöa theå mang laïi söï phaùt trieån beàn vöõng cho noâng
thoân. Beân caïnh thaønh töïu veà kinh teá, laøng ngheà ñaõ vaø ñang gaây ra caùc haäu quaû
nghieâm troïng veà maët moâi tröôøng. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ôû ñaây coøn mang nhieàu tính
töï phaùt, nhoû leû, coâng ngheä laïc haäu, hieäu quaû söû duïng nguyeân/nhieân lieäu thaáp, maët
baèng saûn xuaát haïn cheá. Caùc yeáu toá naøy ñaõ taïo söùc eùp leân moâi tröôøng vaø laø nguyeân
nhaân tröïc tieáp gaây oâ nhieãm moâi tröôøng caùc laøng ngheà vaø caû khu vöïc laân caän.
Moâi tröôøng cuûa khoâng ít laøng ngheà ñang suy thoaùi traàm troïng. Tuyø theo loaïi hình
saûn xuaát, moâi tröôøng ôû caùc laøng ngheà bò oâ nhieãm khaùc nhau. OÂ nhieãm nöôùc dieãn ra
ñaëc bieät nghieâm troïng taïi caùc laøng ngheà cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, chaên nuoâi
vaø gieát moå, laøng ngheà taùi cheá giaáy (oâ nhieãm höõu cô), deät nhuoäm (nöôùc thaûi chöùa
nhieàu hoùa chaát), taùi cheá kim loaïi (oâ nhieãm kim loaïi naëng). Trong khi ñoù, oâ nhieãm
khoâng khí ñang dieãn ra naëng neà ôû caùc laøng ngheà goám söù, vaät lieäu xaây döïng vaø khai
thaùc ñaù (oâ nhieãm buïi), laøng ngheà taùi cheá pheá thaûi (oâ nhieãm buïi chöùa kim loaïi naëng
vaø vaät lieäu ñoäc haïi). Moät vaán ñeà chung nhaát ñoái vôùi caùc laøng ngheà laø phaàn lôùn chaát
thaûi raén khoâng ñöôïc thu gom, maø xaû thaúng vaøo moâi tröôøng. Theo döï baùo, oâ nhieãm
khoâng khí, nöôùc vaø ñaát ôû caùc laøng ngheà seõ coøn dieãn bieán phöùc taïp neáu khoâng kòp
thôøi vaø cöông quyeát aùp duïng caùc giaûi phaùp quaûn lyù vaø kyõ thuaät.
OÂâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà laø nguyeân nhaân gaây ra caùc beänh, dòch cho ngöôøi
daân ñang lao ñoäng vaø sinh soáng ôû chính laøng ngheà. Xu höôùng naøy ñang gia taêng trong
nhöõng naêm gaàn ñaây. OÂ nhieãm moâi tröôøng gaây aûnh höôûng khoâng chæ cho söùc khoeû
ngöôøi daân maø coøn gaây haäu quaû xaáu tôùi nhieàu maët cuûa noâng thoân. OÂ nhieãm moâi tröôøng
laøm giaûm naêng suaát noâng nghieäp taïi ñòa phöông, taùc ñoäng xaáu tröïc tieáp tôùi caùc hoaït
ñoäng phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa chính laøng ngheà, gaây ra nhöõng toån thaát kinh teá
khoâng nhoû vaø daãn tôùi nhöõng xung ñoät moâi tröôøng trong chính laøng ngheà.
Ngöôøi daân, caùc caáp chính quyeàn vaø boä ngaønh ñaõ nhaän thöùc veà aûnh höôûng, taùc haïi
cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà. Trong thôøi gian qua, nhieàu coá gaéng ñaõ ñöôïc trieån
khai ôû caùc caáp, caùc ngaønh; nhieàu bieän phaùp, giaûi phaùp ñaõ ñöôïc xaây döïng, ñeà xuaát
nhaèm ngaên chaën xu theá suy thoaùi, oâ nhieãm moâi tröôøng laøng ngheà. Tuy nhieân, coâng
taùc BVMT laøng ngheà vaãn coøn nhieàu toàn taïi: chöùc naêng nhieäm vuï vaø toå chöùc quaûn lyù
moâi tröôøng laøng ngheà chöa roõ raøng; thieáu caùc quy ñònh phaùp luaät ñaëc thuø cho BVMT
laøng ngheà; quy hoaïch khoâng gian gaén vôùi BVMT laøng ngheà coøn nhieàu baát caäp daãn
ñeán tình traïng oâ nhieãm lan roäng; caùc loaïi phí BVMT ñoái vôùi chaát thaûi coøn chöa thu

89
 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ

ñöôïc ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát laøng ngheà; xöû phaït haønh chính ñoái vôùi caùc haønh vi
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng chöa ñöôïc thöïc hieän nghieâm; coâng taùc thanh tra, giaùm saùt,
quan traéc moâi tröôøng coøn yeáu keùm; nguoàn nhaân löïc, taøi chính trong BVMT laøng ngheà
coøn thieáu; chöa huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn löïc xaõ hoäi.

KIEÁN NGHÒ

Ñaûng vaø Chính phuû ñang trieån khai saâu roäng caùc chuû tröông, chính saùch veà tam
noâng vaø phaùt trieån laøng ngheà vaãn laø moät öu tieân trong chuû tröông naøy. Beân caïnh caùc
thaønh töïu ñaït ñöôïc, phaùt trieån laøng ngheà ñang gaây ra haäu quaû xaáu cho moâi tröôøng
laøng ngheà. Ñeå ngaên chaën kòp thôøi vaø khaéc phuïc coù hieäu quaû oâ nhieãm moâi tröôøng taïi
caùc laøng ngheà, Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng xin kieán nghò vôùi Chính phuû vaø Quoác
hoäi moät soá vaán ñeà mang tính chaát ñònh höôùng caàn taäp trung chæ ñaïo thöïc hieän trong
thôøi gian tôùi:
1. Caùc caáp quaûn lyù Trung öông caàn taäp trung hoaøn thieän theå cheá, taêng cöôøng toå
chöùc thöïc hieän phaùp luaät veà BVMT laøng ngheà;
2. Caùc caáp quaûn lyù ñòa phöông caàn chuù troïng nghieân cöùu, thöïc hieän quy hoaïch
khoâng gian laøng ngheà gaén vôùi BVMT, taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng BVMT vaø xöû lyù chaát
thaûi ñoái vôùi caùc laøng ngheà ñang hoaït ñoäng, xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû laøng ngheà gaây oâ
nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng;
3. Caùc boä, ngaønh caàn taäp trung thöïc hieän, aùp duïng ñoàng boä caùc giaûi phaùp khuyeán
khích vaø caùc giaûi phaùp haïn cheá, nghieâm caám;
4. Caùc hoä saûn xuaát, doanh nghieäp coù traùch nhieäm nghieâm chænh chaáp haønh caùc
quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh vaø caàn sôùm
loaïi boû caùc coâng ngheä saûn xuaát laïc haäu gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng;
5. Coäng ñoàng caàn taêng cöôøng caùc hình thöùc tham gia, hoã trôï tröïc tieáp cho caùc cô
quan quaûn lyù moâi tröôøng ñòa phöông ñeå BVMT laøng ngheà.

90
 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Baùo caùo Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng tænh
Baïc Lieâu ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán
naêm 2020. Trung taâm Giaùo duïc vaø Truyeàn
thoâng moâi tröôøng.
2. Baùo caùo ñeà taøi khoa hoïc “Hieän traïng moâi
tröôøng laøng ngheà ôû Thaùi Bình vaø moät soá giaûi
phaùp xöû lyù khaû thi nhöõng laøng ngheà bò oâ nhieãm
nghieâm troïng”. Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
Thaùi Bình.
3. Baùo caùo ñeà taøi Nghieân cöùu hieän traïng vaø ñeà
xuaát giaûi phaùp Baûo veä moâi tröôøng Tænh Kieân
Giang ñeán naêm 2010 – Ñònh höôùng ñeán naêm
2020. Sôû Khoa hoïc coâng ngheä Tænh Kieân
Giang, Vieän Kyõ thuaät nhieät ñôùi vaø Baûo veä
moâi tröôøng. TP Raïch Giaù – thaùng 09/2006.
4. Baùo caùo ñieàu tra nghieân cöùu döï baùo phaùt
trieån coâng nghieäp noâng thoân vaø laøng ngheà
taïi Quaûng Nam – Ñaø Naüng, 2001.
5. Baùo caùo Ngaønh Noâng nghieäp Vieät Nam 2007
vaø trieån voïng 2008. Boä NN&PTNN.
6. Baùo caùo Nghieân cöùu veà Quy hoaïch phaùt trieån
ngaønh ngheà thuû coâng theo höôùng CNH noâng
thoân ôû nöôùc CHXHCN Vieät Nam, Boä
NN&PTNN, JICA, naêm 2004.
7. Baùo caùo Quan traéc vaø ñaùnh giaù hieän traïng
moâi tröôøng taïi caùc laøng ngheà vaø caùc cuïm
coâng nghieäp vöøa vaø nhoû treân ñòa baøn thaønh
phoá Haø Noäi-2006. Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng
vaø Nhaø ñaát Haø Noäi. Haø Noäi, 12/2006.
8. Baùo caùo toång ñieàu tra nghieân cöùu döï baùo
phaùt trieån coâng nghieäp noâng thoân vaø laøng
ngheà taïi Quaûng Nam, Ñaø Naüng. 2001.
9. Baùo caùo Trieån khai keá hoaïch phaùt trieån
noâng nghieäp, noâng thoân naêm 2008.
10. Chæ thò soá 28/2007/CT-BNN ngaøy 18/4/2007
cuûa Boä tröôûng Boä NN&PTNT veà ñaåy maïnh
thöïc hieän quy hoaïch vieäc phaùt trieån ngaønh
ngheà noâng thoân vaø phoøng choáng oâ nhieãm
moâi tröôøng laøng ngheà.
11. Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng Quoác gia ñeán
naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020 theo
Quyeát ñònh soá 256/2003/QÑ-TTg ngaøy
02/12/2003. Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng.
Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia. Haø Noäi,
thaùng 7 naêm 2004.
12. Chöông trình ñieàu tra, ñaùnh giaù taùc ñoäng söùc
khoûe moâi tröôøng taïi laøng ngheà ñuùc cô khí Toáng
Xaù (Nam Ñònh), Cuïc Baûo veä moâi tröôøng 2007.
13. Chöông trình nghò söï 21 cuûa Vieät nam.
14. Ñan Thò Lan Höông. Thöïc traïng veä sinh moâi
tröôøng vaø moät soá ñaëc ñieåm beänh taät laøng
ngheà Thieát Truï xaõ Bình Minh, huyeän Khoaùi
Chaâu, tænh Höng Yeân. Luaän vaên Thaïc syõ Y
teá coâng coäng, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá coâng
coäng, 2002.
15. Ñan Thò Lan Höông. Thöïc traïng veä sinh moâi
tröôøng vaø moät soá ñaëc ñieåm beänh taät laøng
ngheà Thieát Truï, Höng Yeân. 2002.
16. Ñaøo Ngoïc Phong. Baùo caùo khoa hoïc “AÛnh
höôûng cuûa saûn xuaát ngheà tôùi söùc khoûe coäng
ñoàng laøng ngheà”. Haø Noäi, 2003.
17. Ñeà aùn Chöông trình phaùt trieån khu, cuïm,
tuyeán coâng nghieäp vaø laøng ngheà tænh Vónh
Long giai ñoaïn 2006-2010. UÛy ban nhaân daân
tænh Vónh Long, thaùng 01/2007.
18. Ñeà taøi KC.08.09 “Nghieân cöùu cô sôû khoa hoïc
vaø thöïc tieãn cho vieäc xaây döïng caùc chính
saùch vaø bieän phaùp giaûi quyeát vaán ñeà moâi
tröôøng ôû caùc laøng ngheà Vieät Nam”. Chuû
nhieäm Ñaëng Kim Chi. Vieän Khoa hoïc vaø
Coâng ngheä Moâi tröôøng, Ñaïi hoïc Baùch Khoa
Haø Noäi. Haø Noäi, 2005.
19. Khaûo saùt ñieàu kieän lao ñoäng vaø böôùc ñaàu aùp
duïng giaûi phaùp can thieäp taïi laøng ngheà deät
luïa Vaïn Phuùc, Haø Taây, 2000.
20. Leâ Ñöùc Thoï. Nghieân cöùu thöïc traïng moâi
tröôøng – söùc khoûe ôû laøng ngheà laøm buùn Phuù
Ñoâ huyeän Töø Lieâm thaønh phoá Haø Noäi. Ñeà
xuaát moät soá giaûi phaùp can thieäp. Luaän aùn
tieán só Y hoïc. Haø Noäi, 2008.
21. Leâ Vaên Trình, Traàn Ñình Baéc, Ñoã Thò Haïnh.
Moät soá nghieân cöùu böôùc ñaàu veà moâi tröôøng,
ñieàu kieän lao ñoäng vaø söùc khoeû ngöôøi lao
ñoäng taïi caùc cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp laøng ngheà”, Hoäi thaûo khoa hoïc coâng
taùc An toaøn veä sinh lao ñoäng vaø baûo veä moâi
91
 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
tröôøng trong giai ñoaïn CNH, HÑH ñaát nöôùc,
Toång Lieân ñoaøn lao ñoäng Vieät Nam, Vieän
Nghieân cöùu Khoa hoïc Kyõ thuaät vaø Baûo hoä
lao ñoäng, Haø Noäi, 2000. tr.177-199.
22. Luaät xí nghieäp höông traán nöôùc CHND Trung
Hoa, bieän phaùp quaûn lyù moâi tröôøng xí nghieäp
Höông traán, thaønh phoá Quaûng Ñoâng (theo
baûn dòch cuûa PGS.TS Nguyeãn Ñöùc Khieån).
23. Nghò ñònh soá 01/2008/NÑ-CP ngaøy
03/01/2008 veà Keá hoaïch chuyeån dòch cô caáu
kinh teá vaø chöông trình toång theå phaùt trieån
noâng nghieäp, chieán löôïc phaùt trieån ngaønh
ngheà, laøng ngheà noâng thoân gaén vôùi hoä gia
ñình vaø hôïp taùc xaõ.
24. Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP ngaøy
07/07/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà
Phaùt trieån ngaønh ngheà noâng thoân.
25. Nghieân cöùu ñaùnh giaù aûnh höôûng moâi tröôøng
ñeán söùc khoûe coäng ñoàng daân cö khu vöïc laøng
ngheà tænh Haø Taây, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp cho
phaùt trieån beàn vöõng. Sôû KH&CN Haø Taây, 2005.
26. Nghieân cöùu ñaùnh giaù aûnh höôûng moâi tröôøng
ñeán söùc khoûe coäng ñoàng daân cö khu vöïc laøng
ngheà Haø Taây. Ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån
beàn vöõng, Nguyeãn Quyønh Höông, 2006.
27. Ngoâ Ñoàng, OÂ nhieãm moâi tröôøng ôû laøng ngheà,
Laøng vaên hoùa söùc khoûe. 10/07/2008.
28. Ngoâ Ñoàng. OÂ nhieãm moâi tröôøng ôû laøng ngheà.
Laøng vaên hoùa söùc khoûe, ngaøy 10 thaùng 07
naêm 2008.
29. Nguyeãn Ñöùc Huøng vaø cs. Baùo caùo toång hôïp
Döï aùn“Naâng cao nhaän thöùc veà traùch nhieäm
xaõ hoäi cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû
laøng ngheà”. Vieän Khoa hoïc Lao ñoäng vaø xaõ
hoäi, Trung taâm nghieân cöùu moâi tröôøng vaø
ñieàu kieän lao ñoäng. 2004.
30. Nguyeãn Höõu Chính. Taùc ñoäng cuûa moâi
tröôøng lao ñoäng tôùi söùc khoûe ngöôøi laøm ngheà
ñuùc taïi xaõ Myõ Ñoàng, huyeän Thuûy Nguyeân,
Haûi Phoøng. Baùo caùo toùm taét Hoäi nghò khoa
hoïc Y hoïc lao ñoäng toaøn quoác laàn thöù IV, Haø
Noäi, 2001.
31. Nguyeãn Thò Hoàng Tuù. Nhöõng vaán ñeà veà söùc
khoûe vaø an toaøn trong caùc laøng ngheà Vieät
Nam, Nhaø xuaát baûn Y hoïc. Haø Noäi, 2005.
32. Nguyeãn Thò Lieân Höông. Nghieân cöùu nguy cô
söùc khoûe ôû caùc laøng ngheà taïi moät soá tænh
phía Baéc vaø caùc giaûi phaùp can thieäp. Luaän
92
vaên Tieán só Y hoïc, Vieän Veä sinh Dòch teã
trung öông, 2006.
33. Nguyeãn Thò Ngoïc Anh. Khaûo saùt ñieàu kieän
lao ñoäng vaø böôùc ñaàu aùp duïng giaûi phaùp can
thieäp taïi laøng ngheà deät luïa Vaïn Phuùc, thò xaõ
Haø Ñoâng, tænh Haø Taây. Luaän vaên Thaïc só Y
teá coâng coäng, 2000.
34. Nguyeãn Thò Quyønh Höông. Nghieân cöùu ñaùnh
giaù aûnh höôûng moâi tröôøng ñeán söùc khoûe coäng
ñoàng daân cö khu vöïc laøng ngheà tænh Haø Taây.
Ñeà xuaát giaûi phaùp cho phaùt trieån beàn vöõng.
Haø Noäi, 2006.
35. Nguyeãn Thò Vinh vaø coäng söï. Baùo caùo
chuyeân ñeà “Ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa oâ
nhieãm moâi tröôøng ñeán söùc khoûe cuûa daân cö
treû em taïi laøng thuaàn noâng Yeân Phong”. Haø
Noäi, 2007.
36. Nguyeãn Thuùy Quyønh. Moâ taû ñieàu kieän lao
ñoäng vaø chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi lao
ñoäng taïi 6 cô sôû thuoäc laøng ngheà saûn xuaát
giaáy taùi sinh xaõ Phong Kheâ, huyeän Yeân
Phong, tænh Baéc Ninh. Baùo caùo toùm taét Hoäi
nghò khoa hoïc quoác teá Y hoïc lao ñoäng vaø Veä
sinh moâi tröôøng laàn thöù 1. Haø Noäi, 2003.
37. Quy öôùc Baûo veä moâi tröôøng. UBND Phöôøng
Hoøa Hieäp, Hoøa Hieäp, 19/08/2001.
38. Quyeát ñònh soá 132/2000/QÑ-TTg ngaøy
24/11/2000 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà moät
soá chính saùch khuyeán khích phaùt trieån
ngaønh ngheà noâng thoân.
39. Thoâng tö soá 113/TT-BTC ngaøy 28/12/2006
cuûa Boä Taøi chính veà vieäc höôùng daãn moät soá
noäi dung veà ngaân saùch nhaø nöôùc hoã trôï phaùt
trieån ngaønh ngheà noâng thoân theo Nghò ñònh
soá 66/2006/NÑ-CP.
40. Thoâng tö soá 116/2006/TT-BNN ngaøy
18/12/2006 höôùng daãn thöïc hieän moät soá noäi
dung cuûa Nghò ñònh soá 66/2006/NÑ-CP ngaøy
07/7/2006 cuûa Chính phuû veà phaùt trieån
ngaønh ngheà noâng thoân.
41. Toång cuïc Thoáng keâ. Nieân giaùm thoáng keâ
2007. Nhaø Xuaát baûn Thoáng keâ. Haø Noäi, 2007.
42. Toång Cuïc Thoáng keâ. Thöïc traïng doanh
nghieäp qua keát quaû ñieàu tra naêm 2005, 2006,
2007. Nhaø Xuaát baûn Thoáng keâ. Haø Noäi, 2008.
43. Toång ñieàu tra noâng nghieäp, noâng thoân vaø
thuyû saûn. Toång cuïc Thoáng keâ, 2006.
 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

44. Traàn Nhö Phong. Thöïc traïng ñieàu kieän lao
ñoäng vaø tình hình söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng
laøng ngheà ñuùc ñoàng Ñaïi Baùi, Baéc Ninh naêm
2006. Khoùa luaän toát nghieäp cöû nhaân Y teá
coâng coäng, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi. Haø
Noäi, 2008.
45. Traàn Thò Kim Chung. Thöïc traïng ñieàu kieän
lao ñoäng vaø tình hình söùc khoûe ngöôøi lao
ñoäng laøng ngheà saûn xuaát saét Ña Hoäi – Baéc
Ninh. Luaän vaên toát nghieäp Cöû nhaân Y teá
coâng coäng, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi, 2005.
46. Vieä n Khoa hoï c vaø Coâ n g ngheä moâ i tröôø n g.
Keá t quaû ñieà u tra tình hình söù c khoû e
ngöôø i daâ n ôû moä t soá laø n g ngheà caû nöôù c .
Haø Noä i , 2002.
47. Vuõ Maïnh Huøng vaø CS. Xaây döïng caùc giaûi
phaùp döï phoøng ñeå caûi thieän moâi tröôøng, ñieàu
kieän lao ñoäng ôû moät soá laøng ngheà coù nguy cô
cao nhaèm baûo veä söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng.
Baùo caùo toång keát döï aùn, 7/2005.

Ñöôïc muøa
Nguoàn: Tö lieäu

93