Bloque I.

Psicoloxía da Educación e a
comprensión dos procesos de cambio
educativo e evolutivo e as súas
relacións
Coll, C., Palacios, J. e Marchesi, A. (comps.) (2007).
Desarrollo psicológico y educación II. Psicología de la
educación escolar (pp. 29-64). Madrid: Alianza.
Palacios, J., Marchesi, A. e Coll C. (comps.) (2007). Desarrollo
psicológico y educación. I. Psicología evolutiva (pp. 367-
383). Madrid: Alianza.
Rodríguez, S. (coord.) (2015). Psicología de la educación.
Grado en Educación Infantil y Primaria (pp. 15-26).
Madrid: Pirámide.
 Tema 1. Introdución á Psicoloxía da
Educación. Obxecto de estudo, contidos e a
súa relación coa profesión docente
 Psicoloxía e Educación.
 O desenvolvemento psicolóxico no ser humano.
 A relación entre desenvolvemento psicolóxico e os
procesos educativos.
 Psicoloxía da Educación.
 Obxecto de estudo da Psicoloxía da Educación.
 Contidos da Psicoloxía da Educación.
 A Psicoloxía da Educación e a profesión docente.
 Ciencia que se encarga do estudo do comportamento e os
procesos mentais, tanto dos individuos como dos grupos, e os
efectos que sobre eles ten o ambiente externo e interno do
organismo.
 É a disciplina que se ocupa de estudar os cambios
condutuais, sistemáticos (organizados e durareiros),
intra e interindividuais que teñen unha certa relación
coa idade, e danse ao longo do tempo, dende a
concepción ate a morte da persoa; ditos cambios teñen
máis un carácter normativo que idiosincrático.

Desenvolvemento psicolóxico (Ds)

É un proceso centrado nos cambios de conduta sistemáticos,
organizados e duradeiros (pensamento, sentimentos,
interaccións,...) que se dan ao longo do ciclo vital e que están
dirixidos a converternos en membros aptos da especie
humana e dun grupo social e cultural, concreto,
simultaneamente.
Psicoloxía do desenvolvemento

+ Normativo
Maduración “Plan biolóxico”
Cultura “Plan cultural”
Momentos históricos
Subgrupos sociais (Intracultural)
Trazos individuais (Intraindividual)
+ Idiosincrático
Psicoloxía do desenvolvemento

O desenvolvemento temperán está moi canalizado. Está controlado

pola parte pechada do código xenético que define as
características morfolóxicas e calendario madurativo da especie
humana.

Liña natural do desenvolvemento.

Desenvolvemento necesario.
Psicoloxía do desenvolvemento

Segundo medramos o desenvolvemento depende máis da parte

aberta do código xenético. A maduración biolóxica pon límites
pero tamén abre posibilidades e os fitos evolutivos requiren dunha
maior estimulación ambiental. A aprendizaxe e educación adquiren
maior protagonismo.

Liña socio-cultural do desenvolvemento.

Desenvolvemento mediado.
 Psicoloxía e Educación.
 O desenvolvemento psicolóxico no ser humano.
 A relación entre desenvolvemento psicolóxico e os procesos
educativos.
 Psicoloxía da Educación.
 Obxecto de estudo da Psicoloxía da Educación.
 Contidos da Psicoloxía da Educación.
 A Psicoloxía da Educación e a profesión docente.
Desenvolvemento e educación

Especies animais simples Especies animais complexas

• Desenvolvemento moi canalizado. • Desenvolvemento menos canalizado.
• Comportamento predicible. • Comportamento menos predicible.
• Xeneticamente programado. • Capacidade de adaptación.
• Escaso papel da aprendizaxe. • Importante papel da aprendizaxe.
Desenvolvemento necesario Desenvolvemento mediado
Ser humano
• Sistema nervioso máis complexo. Maior grado de apertura no código
xenético. Maior plasticidade do comportamento.
• A capacidade de aprendizaxe transcende ao individuo. Transmítese ás
seguintes xeracións.
• Herdanza biolóxica e herdanza cultural.
Psicoloxía do desenvolvemento

DS. BIOLÓXICO DS. SOCIOCULTURAL

Mediación cultural
Funcións mentais Funcións mentais
Ferramentas
Elementais superiores
simbólicas

Internalización: do interpersonal ao
Interacción social intraindividual

Organizada-mecanismos específicos
Proceso que, a partir dunha base psicobiolóxica, consiste na adquisición progresiva
dos instrumentos e competencias culturais do grupo humano ao que pertence o
individuo.
 Influencias internas
 Características xenéticas individuais.
Desenvolvemento
 Procesos de maduración biolóxica.
Influencias externas (aprendizaxe)
 Interacción con obxectos.
 Interacción con persoas.

Educación Observación
(instrución) Imitación
Condicionamento
Desenvolvemento e educación

Educación: conxunto de actividades polas cales o grupo asegura que os seus membros
adquiren a experiencia social, historicamente acumulada e culturalmente organizada.
Traspaso de competencias do grupo ao individuo.
A educación crea desenvolvemento, aínda que baixo certas condicións:

• O/a nena ten que alcanzar certos niveis de madurez (condicións de posibilidade) para
avanzar cara novos niveis de desenvolvemento.
• As interaccións deben partir dende onde o/a neno/a se atopa para levalo/a un pouco
máis aló, andamiaxe entre o xa construído e o que está por construírse.
• As interaccións deben ser persistentes e estables. Continuidade.
• O/a neno/a debe estar motivado/a e confiado/a nos/as outros/as e en si mesmo/a.
• Sociedades sinxelas: a transmisión cultural realízase mediante participación guiada
en actividades cotiáns e no contexto familiar máis próximo.
• Sociedades tecnolóxica e cientificamente máis complexas requiren contextos e
axentes educativos específicos.

Escolarización: Conxunto de actividades educativas, netamente diferenciadas das

actividades cotiáns e habituais da xente adulta, e que teñen lugar en institucións creadas
especificamente para ese fin.
 2 características básicas:
 Tipo de competencias que se adquiren
 Idades
 Desenvolvemento, cultura, educación e escolarización

Desenvolvemento  Proceso de converterse en persoa (membro da especie humana e

membro dun grupo social e cultural; son simultáneos).
Sociedades sinxelas

 Experiencia acumulada por un grupo social ó longo da súa historia.

Cultura  Conceptos, explicacións, razoamentos, linguaxe, ideoloxía, costumes,
valores, crenzas, sentimentos, intereses, actitudes, tipos de
organización familiar, laboral ou económica, tipos de hábitat, etc.

Educación  Conxunto de actividades mediante as cales, un grupo asegura que os

seus membros adquiren a experiencia social, historicamente acumulada e
culturalmente organizada.
Sociedades con alto nivel de desenvolvemento científico e tecnolóxico

Escolarización  Conxunto de actividades educativas, netamente diferenciadas das

actividades cotiáns e habituais dos adultos, e que teñen lugar en
institucións creadas especificamente para ese fin.