KAMY (1913 – 1960) “I HUAJI”

•EPOKA LETRARE: MODERNIZMI (1900 – 1950)

•Drejtimi letrar: Absurdi dhe Ekzistencializmi
•Lloji letrar: roman absurd (Cikli i absurdit te Kamyja)
Ndikimet nga filozofia
•Studimet në filozofi
•Miqësia me Sartrin(ekzistencialist-e vune theksin te percaktimi i ekzistences,njeriu eshte i denuar me lirine e tij)
•Dashuria për teatrin
•Pikëpamjet e majta dhe antikonformizmi me cdo lloj diktature të shekullit XX.
•Traktati kundër dënimit me vdekje në Evropë.(roman denoncon kundra denimit me vdekje)
Absurdi dhe ekzistencializmi si filozofi dhe si botëkuptim i Kamysë
Autoret moderniste-cmitizimi i miteve Kamy beson se kur Sizifi ngjit malin permbush ciklien e ekzistences se tij pra
perpiqet,mundohet.Kur rezohet arrin ngjergjegjesimin qe duhet ta provoj serish.
•Absurdi – divorci mes botës dhe qenies njerëzore.
•Sipas Kamysë fjala ABSURDE ka kuptimin: “e pakuptimtë”, “tërësisht kontradiktore” (ndjeshmëria me të cilën ne e
prekim botën.)
• “Absurdi është mëkati pa Perëndinë” – Miti i Sizifit (absurdi eshte ekzistenca jone ku nuk ka perendi)
• “I huaji” – një roman tezë për të vërtetuar ekzistencën e absurdit në jetën njerëzore.
•Sizifi dhe Mërsoi janë heronjtë absurdë në letërsinë botërore.
•"Vetem lufta drejt majave mjafton per te mbushur zemren njerezore"
Mërsoi dhe Absurdi – cikli i ekzistencës njerëzore
-Në cilën pjesë të dënimit sizifian gjendet Mërsoi?!
-Hyrja e romanit me vdekjen e nënës na paraqet idenë e Absurdit.(3 fjalite e para me absurdet)
-Vdekja e Arabit dhe vdekja e Mërsoit.
Subjekti i romanit “I huaji”
- Romani hapet me telegramin për vdekjen e nënës së Mërsoit, e cila jetonte në azil nëMarengo.
-Rruga drejt azilit / përgjumja nga dielli / mungesa e emocioneve para arkivolit të nënësdhe gjatë ceremonisë së
varrimit.
-Kthimi në Algjer / takimi me Marian, të dashurën e vet dhe filmi komik në kinema / plazhi dhe ndjesia përvëluese e
diellit.
-Përballja me Arabin, buzë detit / vrasja e Arabit(per shkak se penguan rrezet e djellit te pasqyruara nga thika e Arabit)
-Gjyqi i Mërsoit / stina e verës dhe ka pak lajme / indiferenca përballë të pranishmëve.
-Dëshmitarët në gjyq: Selesti, Salamano, Raimondi, Drejtori i azilit, i fejuari i nënës…
-Përcaktimi si Antikrisht dhe dënimi me vdekje.
-Indiferenca dhe heshtja e Mërsoit përballë vendimit të gjykatës.(mosreagimi gjate vdekjes se nenes behet pik kyce)
-Takimi me priftin para ekzekutimit në gijotinë (mekanizmi, makineria e vdekjes).
-Në çastin para vdekjes, Mërsoi kupton se është bukur të jetosh, të dashurosh Marian, të shohësh diellin… se jeta është
një PRIVILEGJ… dhe kjo është e vërteta më e madhe e qenies njerëzore.(per here te pare kupton deshiren e thelle per
jeten-"uroj qe gjate dites se fundit te jetes time ,te brohorasin sa me shume britma urrejtje)
Vrasja e Arabit – konflikti simbolik i Diellit dhe Detit (meur/vdes – soleil/diell) MËRSOI
Arabi jepet pa emer tregon vetem nje pike orientimi.Dielli e mbyt Mersoin(morali shoqeror e mbyt)Vrasja shpall revolten
ndaj moralitetit shoqeror.
Albert Kamy"I huaji"
Letersi
 Mërsoi – njeriu pa të djeshme dhe pa të nesërme
I huaji –  Për veten Për institucionet Për botën Për ndjenjat Për fenë Për qytetërimin Për vdekjen
(S'ka raporte me asnjeren prej tyre,si perket asnje mjedisi)
Mërsoi dhe Absurdi në jetën e tij
•Tablo të Absurdit në vepër: nëna e të burgosurit, nëna vrasëse në gazetë, djali atvrasës në gjyq…(ne veper vihen re dhe
vrasje t tjera por qe skane lidhje me mersoin-kur takoi marian ne burg pa nje nene qe takoi djalin e saj te burgosur ai nuk
i fliste,Mersoi kuptoi se nje nene e do djalin e kur eshte i burgosur,shfaqen e histori vrasjesh si ajo qe lexoi ne gazete)
•Mërsoi takohet tri herë me priftin në roman. (kur varros nënën, kur është në burg dhe në çastin para vdekjes)…
•Në roman fjala ABSURDE përmendet vetëm dy herë, në fillim dhe në fund të romanit…
Castin para vdekjes kur sheh rrezte drites tek hyjne ne qeli kupton per here te pare qe sdo ta humbi Marian,Mersoi
shfaq ndjenja permes zemerimit ,kupton rendesine e jetes.
Rrëfimi në vepër
•Rrëfimi në vetën e parë (rrëfimtar është Mërsoi).
•Ai rrëfen në pjesën e parë, se si e sheh botën.
•Në pjesën e dytë rrëfen se si e gjykojnë të tjerët atë.
•Duke qenë një I huaj, ai nuk bën komente, nuk mediton, nuk fantazon, nuk krijon raporte shpirtërore me mjedisin
përreth.
•Kjo teknikë të shprehuri e personazhit të Kamysë quhet: “Grada e shkrimit zero”(stil telegrafik,pa ndjenje,kuptimin e
pare dhe te sinqerte) Sipas Sartrit, në roman çdo fjali është një ishull.
Stili dhe gjuha në vepër
-Është heroi absurd, pa ndjenja, që rrëfen…(idete kryesore i quan dytesore dhe ato dytesore kryesore)
-Stili i zhveshur, i thatë.
-Gjuha faktike, telegrafike, me informacionin bazë.
-Pa figura letrare, pa emocion.
-Ligjerata eshte e permbysur ne kete veper(kuptim i kundert me boten)(e drejta-rendesi,e zhdrejta-jo e erendesishme)
-Në ligjëratë të drejtë thotë idetë dhe fjalët më të parëndësishme.
-Në ligjëratë të zhdrejtë thotë idetë dhe fjalët më të rëndësishme. (pershpejton veprimet)
Mesazhet e veprës
-Vepra përmban filozofinë e absurdit por sjell mesazhe humaniste. (Vepra na nxit dashurinë për jetën dhe për qenien
njerëzore.)
-Duke refuzuar gjithçka, Mërsoi gjen lirinë e vërtetë dhe realizon revoltën e tij përballë absurdit.(por e paguan me jete)
-Vepra paraqet edhe revoltën e Kamysë kundër dënimit me vdekje.
-Njeriu duhet të jetë i përgjegjshëm për veprimet e veta.
-Kjo jetë është absurde por njeriu nuk ka një mundësi tjetër.
-Ekzistenca në këtë botë është i vetmi privilegj për qenien njerëzore.
Te dhena te tjera:
Mersoi:
-Antikrisht,ne syte e gjyqetareve sepse nuk shfaq pendes per vrasjen dhe per mosvajtimin per nenen
-Nuk merr pjese ne lojen shoqerore
-Vllai yne,sepse ai deri ne fund ai asnjhere nuk genjeu per veprimet e tij
-Kur Mersoi vete ne varrim i thon per te fejuarine mamas,por ai einjoron kete fakt.Nena e tij sa do ishte ne azil perseri
nuk u dorezua.Kuptojme qe njeriu sa me afer vdekjes te jete perpiqet te ndryshoj e kupton gabimin.

Albert Kamy"I huaji"

Letersi
-Njeriu e konstaton absurdin duhet te perballet dhe te triumfoj mbi te.
-Kur e pyet avokati per vdekjen e mamas ai thot:"Te gjithe ne e kemi menduar vdekjen e njerezve te afert"(sinqeriteti
carmatoses)

Albert Kamy"I huaji"

Letersi