Psikopatoloji-I

Oturum 11: OKB ve İlişkili Bozukluklar

Prof.Dr.Cebrail Kısa

1
Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar
Amaç
q Obsesif-kompulsif ve ilişkili bozukluklar

q Klinik görünümü

q Etiyolojisi

q Tedavis

ue.aydin.edu.tr 2
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Vaka
q 46 yaşında kadın; 4 defa ayaktan ve iki defa da
hastaneye yatarak tedavi görmüştür.

q Babasının ölümünden sonra 12 yıl önce OKB tanısı

konulmuş.

q Bugüne kadar belirtileri değişkenlik göstermiş ancak

son zamanlarda oldukça artmıştır.

q Babasının mikroplardan dolayı zatürreden öldüğünü

düşünmektedir. Kirlenmekten ciddi düzeyde sıkıntı
duymaktadır.

ue.aydin.edu.tr 3
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Vaka
q Mikroplar, her yerde olabileceği için hemen hemen
her şeyden çekindiğini söylese de özellikle de ahşap
ve gümüş eşyalara, kaşındıran nesnelere,
mektuplara, teneke kutularda bulunan yiyeceklere,
kabartmalı posta kartlarına, gözlük kılıflarına ve
parlak şeylere dokunmaktan kaçınmaktadır.

q Bu tür nesnelerden hangi nedenle rahatsızlık

duyduğunu veya neden onları kirletici bulduğunu ise
açıklayamamaktadır.

ue.aydin.edu.tr 4
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Vaka
q Duyduğu rahatsızlığı azaltmak için de uzun süren
çeşitli kompulsif davranışlar sergilemektedir.

q Banyoda 3-4 saat harcamakta; olası mikroplan

temizlemek için her yıkamadan önce ilk defa
kullandığı sabunun üst tabakasını sıyırmaktadır.

q Yemek yemesi de uzun sürmektedir çünkü

yiyeceklerdeki olası mikropları ortadan kaldırmak için
her seferinde yiyecekten üç lokmayı yemek ve her
bir lokmayı da 300 defa çiğnemek gibi ritüelleri
vardır.

ue.aydin.edu.tr 5
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Vaka
q Bu tür ritüeller o kadar çok zaman almaktadır ki
hemen hemen başka hiçbir şey yapamaz hâle
gelmiştir.

q Kirlenme korkusundan dolayı evden dışarı

çıkamamakta, ev işlerini yapamamakta ve hatta
telefonla bile konuşamamaktadır.

ue.aydin.edu.tr 6
 Obsesif-Kompulsif ve Travma İlişkili
Bozukluklar
Giriş
q Obsesif kompulsif ve ilişkili bozukluklar, gündelik
hayatın devamını olumsuz etkileyecek bir şekilde
yoğun yineleyici düşünce ve davranışlar yaşanması
durumudur.

q Travma ve ilişkili bozukluklar ise başlıca, ciddi

travmatik deneyimlere maruz kalma ile tetiklenen
’’travma sonrası stres bozukluğu’’ ve ’’akut stres
bozukluğu’’ dur.

q DSM-IV-TR’de kaygı bozuklukları başlığı altında yer

almaktaydı.

ue.aydin.edu.tr 7
 Obsesif-Kompulsif ve Travma İlişkili
Bozukluklar
Giriş
q Kaygı bozuklukları ile ilgili birçok risk faktörü ve tedavi
yaklaşımları benzerdir.

q Ancak bu bozuklukların farklı nedenleri de

olabilmektedir.

q Bu nedenle de DSM-5’te, obsesif kompulsif ve ilişkili

bozukluklar ve travma ile ilişkili bozukluklar ayrı
başlıklar altında ele almışlardır.(Phillips, Stein, Rauch
ve ark., 2010).

q Benzerlikleri olması nedeniyle bu iki bozukluğu kaygı

bozuklukları bölümünden hemen sonraya
koymuşlardır.
ue.aydin.edu.tr 8
 Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

q Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB),

q Beden dismorfik (algı) bozukluk (BDB) ve

q Biriktirme bozukluğu

ue.aydin.edu.tr 9
 Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

q OKB, tekrarlayıcı düşünce ve dürtüler (obsesyonlar) ile

yineleyici davranış veya zihinsel eylemlerde bulunmak
için karşı konulamayan bir gereksinim (kompulsiyonlar)
ile tanımlanabilir.

q BDB ve biriktirme bozukluğunda da tekrarlayıcı

düşünce ve davranışları vardır.

q BDB, kişiler görünümleri ile ilgili saatler harcayabilir ve

tekrar tekrar aynada kendilerini kontrol edebilirler.

ue.aydin.edu.tr 10
 Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

q Biriktirme bozukluğu olanlar, tekrarlayıcı şekilde, o

an sahip oldukları ve gelecekte sahip olabilecekleri
eşyalar için düşünmeye çok fazla zaman harcarlar.

q Yeni eşyalar edinmek için de yoğun biçimde çaba

sarf ederler ve bu çaba, OKB de gözlenen
kompulsiyonlara oldukça benzer niteliktedir.

q Bu üç klinik tablo için de tekrarlayıcı nitelikteki

düşünceler ve davranışlar rahatsız edici olabilir.

q Kontrol kaybı hissi yaratabilir ve çok fazla zaman

alabilir.

ue.aydin.edu.tr 11
 Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

q Benzerlikler; tekrarlayıcı düşünceler ile bazı

davranışları ve zihinsel eylemleri tekrar tekrar
yapmak üzere karşı konulamaz istek duymak,

q Bu benzerliğe karşın üç durumda düşünce ve

davranışlar farklı şekiller almaktadır.

ue.aydin.edu.tr 12
 Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

q Bu rahatsızlıklar sıklıkla birlikte gözlenebilmektedir.

q BDB tanısı alan kişilerin 1/3’i, yaşam boyunca OKB

tanı kriterlerini karşılar.

q Biriktirme bozukluğu tanısı alan kişilerin ¼’i, ayrıca

OKB tanı kriterlerini karşılar.

q Bu üç durumda etiyoloji ve tedavileri açısından

birçok benzerlik görülebilir.

ue.aydin.edu.tr 13
 Obsesif-Kompulsif ve ilişkili bozukluklar

q Obsesif-kompulsif ve ilişkili bozukluklar, gündelik

yaşamı engelleyecek kadar yoğun şekilde yaşanan
yineleyici nitelikteki düşünce ve davranışlar olarak
tanımlanabilir.

q DSM-IV-TR’de obsesif-kompulsif bozukluk , kaygı

bozuklukları başlığı altında yer almaktaydı.

q DSM-5’te, obsesif-kompulsif ve ilişkili bozukluklar

ayrı bir konu başlığı olarak ele alınmıştır (Phillips,
Stein, Rauch ve ark., 2010).

ue.aydin.edu.tr 14
Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar
DSM-5 Tanıları: OKB

q Tekrarlayıcı, istem dışı, ısrarcı kontrol edilemeyen

düşünce. düşlemler ve dürtüler (obsesyonlar)

q Kişinin, yapmakta kendisini zorunlu hissettiği

tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemler
(kompulsiyonlar).

q DSM-IV’te Kaygı Bozuklukları içinde yer almaktadır.

ue.aydin.edu.tr 15
Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar
DSM-5 Tanıları:BDB
q Bir kişinin görünümündeki hayali bir eksikliğin zihnini
sürekli meşgul etmesi

q Görünümü ile ilgili aşırı düzeydeki tekrarlayıcı

davranışlar veya zihinsel eylemler (örneğin, sürekli
görünümü kontrol etme, onay arama vb.)

q DSM-IV’ te Somatoform bozukluklar bölümünde yer

almıştı.

ue.aydin.edu.tr 16
Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar
DSM-5 Tanıları:Biriktirme Bozukluğu

q Çok fazla sayıda nesne edinme

q Nesneleri atmada veya elden çıkarmada zorluk

q DSM-5’te yeni bir tanı olarak yer almıştır.

ue.aydin.edu.tr 17
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Vaka 1
q 24 yaşında bir kadın, bir yıl önce oğlunun
havuzda boğulma riski geçirmesiyle yakınmaları
başlamış.

q Belirtileri son üç aydır çok yoğunlaşmış.

q Bu olaydan sonra acaba bebeğinin boğulmasını

istedim mi? gibi düşünceler başlamış.

q Bu düşünceler yoğunlaştıkça da sürekli sürekli

dualar okumaya başlamış.

ue.aydin.edu.tr 18
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Nedir?
q Obsesyon ve kompulsiyonların görüldüğü süregen
bir ruhsal bozukluktur.

q Saplantı-zorlantı bozukluğudur.

q Dönemsel alevlenmeler ve yatışmalarla seyredebilir.

q Kişinin günlük işlevlerini yürütmesini ve yaşamını

devam ettirmesini önemli oranda olumsuz etkiler.

ue.aydin.edu.tr 19
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Obsesyonlar
q OKB tanısı için ısrarcı ve istem dışı düşünce,düşlem
veya dürtülerin olması gerekir.

q Obsesyonlar, ısrarcı ve kontrol edilemez türde

(başka bir deyişle, kişi, bu tür düşünceleri
durduramaz) istem dışı ve tekrarlayan düşünce,
imge ve dürtülerdir ve deneyimleyen kişiler için bu
düşünceler sıklıkla gerçek dışı olarak algılanır.

ue.aydin.edu.tr 20
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Obsesyonlar
q Klinik vaka örneğindeki hasta ve diğer OKB tanısı olan
insanlar için obsesyonlar o kadar güçlü ve sıktır ki
normal gündelik yaşamı engeller hale gelebilir.

q En sık obsesyon temaları arasında kirlenme korkusu,

cinsel veya saldırganlık dürtüleri, beden sorunarı, din,
simetri veya düzen gelir (Bloch,Landero-
Weisenberger, Sen ve ark. 2008).

q Obsesyonu olan insanlar ciddi şüphelere, ertelemeye

veya kararsızlık yaşamaya yatkın olabilmektedir.

ue.aydin.edu.tr 21
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Kompulsiyonlar
q Obsesyonların yarattığı anksiyeteyi geçiştirmek için
başvurulan davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir.

q Kontrol edilemezler.

q Kısa süreçte anksiyeteyi azaltırken, uzun dönemde

anksiyeteyi artırır.

q Günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkiler.

q Herşeyin temiz olduğunu bildiği ve bu şekilde inandığı

halde ’’bir şeye dokunduğunda kirlendiğini düşünme’’

q Bu durumun yarattığı endişeyi azaltmak için ’’defalarca

durdurulmayacak şekilde ellerini yıkamak’’
ue.aydin.edu.tr 22
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Kompulsiyonlar
q Kişinin obsesif düşüncelerin yol açtığı kaygıyı
azaltmak veya bazı korkulan olay/durumların
yaşanmasını engellemek için yapmak zorunda
hissettiği tekrarlayıcı, net biçimde abartılı davranış
veya zihinsel eylemlerdir.

q Klinik vaka örneklemindeki temizlik ve yemek

ritüelleri bu tanıma tam anlamıyla uymaktadır.

q 18. yüzyılın en ünlü yazarı arasında olan Samuel

Johnson’ın birçok kompulsiyonu olduğu
söylenmektedir.

ue.aydin.edu.tr 23
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Kompulsiyonlar
q Örneğin, caddedeki her ilana dokunmak zorunda
hissetmesi veya her kaldırım başının muhakkak
ortasına bakmaya çalışması gibi.

q Hatta bu hareketlerden bir tanesini bile hakkıyla

yapamazsa, düzeltmek için geri döndüğünden söz
edilmektedir (Stephen, 1900, Szechtman, 2004).

q Eğer bunları yapmazsa kötü bir şey belki de bir

felaket olacağını düşünür.

q Tekrarlanma sıklığı şaşırtıcı derecede olabilir.

ue.aydin.edu.tr 24
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Kompulsiyonlar

q Ayrıntılı ritüeller şeklinde temizlik ve düzen

kompulsiyonları,

q Sayı sayma veya bedenin bir kısmına dokunma gibi

tekrarlayıcı ve sihirli biçimde koruyucu olduğuna
inanılan hareketler,

q Belirli hareketlerin yapılıp yapılmadığından emin

olmak için tekrarlayıcı biçimde kontrol etme; ışıkların,
sobanın veya muslukların veya pencerelerin kapalı,
kapının kilitli olduğundan emin olmak için 7-8 defa
kontrol etmek, yoldan geri dönmek gibi.

ue.aydin.edu.tr 25
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Kompulsiyonlar
q İnsanlar, kumar oynamak, yemek yemek veya içki
içmek için karşı konulamaz dürtülerden söz etse de
klinisyenler, bu tür davranışları tam olarak
kompulsiyon olarak adlandırmaz çünkü bunlar,
çoğunlukla hoşa giden davranışlardır.

q Bir çalışmada kompulsiyonu olan insanların %78’i,

bu rituelleri, kendilerini yapmaktan alıkoyamasalar
bile, “aptalca veya absürd" olarak gördüklerini rapor
etmiştir (Stem, 1978).

ue.aydin.edu.tr 26
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Tarihçe
q Shakespear’in Macbeth’inde; Lady Macbeth’in
etkilemesiyle kocası Macbeth, kral Duncan’ı öldürür.

q Bundan sonra Lady Macbeth’in el yıkama hastalığı

başlar.

q Pierre Janet, 20. yüzyıl başlarında fobileri, obseyon ve

kompulsiyonları bir başlık altında topladı ’’psikasteni’’
adını verdi.

q Freud, fobi ve OKB’nin farklı bozukluklar olduğunu

bildirmiştir.

q Kadınlarda temizlik, erkeklerde cinsellikle ilgili

obsesyonlar sıktır.
ue.aydin.edu.tr 27
 Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Sıklık ve başlangıç yaşı
q Çoğunlukla 10 yaşından önce ya da geç ergenlik/erken
yetişkinlik döneminde başlama eğilimindedir.

q Erkeklerde daha erken başlayabilir.

q OKB’nin yetişkinler arasında görülme sıklığı bir yılda

%1’dir.

q Yaşam boyu görülme sıklığı yaklaşık %2-3dir.

q Kadınlarda biraz daha fazla gözlenmektedir (cinsiyet oranı

yaklaşık 1,5’dir.

q Belirli örüntüsü, kültüler arasında benzerlik gösterdiği

bildirilmektedir.
ue.aydin.edu.tr 28
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Klinik görünüm

q I.Genel görünüm: Aşırı düzenli, kontrollü, oturma ve

temas ile ilgili tedirgin. Yıkama ve temizlemeye
bağlı ellerde kontak dermatit.

q II. Konuşma ve ilişki: Düzgün ve denetimli, ayrıntıcı,

saygılı ve kuralcı.

q III. Duygulanım: Tedirgin, anksiyete doğuran

travmatik yaşantılardan yalıtılmış gibidir. (İzolasyon
savunma mekanizması)

ue.aydin.edu.tr 29
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Gidiş ve sonlanış
q Uzun süreli izlem çalışmasında hastalarınn sadece
% 20’sinin tamamen iyileştiğini göstermiştir.

q OKB tanısı olan insanların üçte birinden daha

fazlası, yaşamı boyunca bir kaygı bozukluğu eştanısı
ve üçte ikisi de yaşamları boyunca majör depresif
bozukluk eş tanısı almaktadır.

q Madde kullanımı da yaygın olarak gözlenmektedir

(Ruscio ve ark., 2010).

q OKB tanısı alan insanların üçte biri en azından bazı

biriktirme belirtileri gösterebilmektedir (Steketee ve
Frost, 2003).
ue.aydin.edu.tr 30
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
DSM-5 Tanı Ölçütleri
q Obsesyon ve kompulsiyonlar

q Obsesyonlar; tekrarlayıcı, girici, ısrarcı, istenmeyen

düşünce, dürtü ve imgelerdir.

q Kişi, bu düşünce, dürtü ve imgeleri görmezden

gelmeye, bastırmaya ve etkisizleştirmeye çalışır.

q Kompulsiyonlar; kişinin sıkıntısını azaltmak veya

korkulan bir olayın yaşanmasını engellemek için
yapmak zorunda hissettiği tekrarlayıcı davranışlar
veya düşünsel eylemlerdir.

ue.aydin.edu.tr 31
 Obsesif Kompulsif Bozukluk
DSM-5 Tanı Ölçütleri
q Kişi, tekrarlayıcı davranış veya düşünsel eylemleri
obsesyonlara tepki olarak belirli ve katı kurallar
doğrultusunda yapmak zorunda hisseder

q Obsesyon ve kompulsiyonlar zaman alır (örneğin,

her gün en az birer saat) veya klinik olarak önemli
ölçüde rahatsızlık uyandırır veya işlev kaybına yol
açar.

ue.aydin.edu.tr 32
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu
q Bu kişiler, görünüşlerinde bir veya daha fazla hayali veya
abartılı bir eksiklik olduğu konusunda takıntılıdır.

q BDB tanısı olan insanlar, diğerleri açısından çekici

görünse de hastalar kendilerini çirkin veya görünüşlerini
“korkunç” bulur (Philips, 2006a).

q Kadınların daha çok ciltlerine (bir sonraki klinik vaka

örneğindeki ), kalçalarına, göğüslerine ve bacaklarına
odaklandığı, erkeklerin ise çoğunlukla boylarına,
penislerinin büyüklüğüne veya vücut kullanma
odaklandıkları bilinmektedir.

q Bazı erkekler bedenlerinin küçük olduğuna veya

yeterince kaslı olmadıklarına inanabilmektedir.
ue.aydin.edu.tr 33
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q OKB tanısı olanlar gibi BDB tanısı olan insanlar da bu

endişelerini durdurmakta oldukça zorlanır.

q BDB tanısı alan bir kişi, günde ortalama 3 ile 8 saat

arasında değişen sürede görünüşü hakkında düşünür.

q OKB’de olduğu gibi, BDB’de de insanlar kendilerini

belirli davranışlar sergilemek zorunda hisseder.

q BDB’de en sık gözlenen kompulsif davranışlar

arasında aynada görünüşlerini kontrol etmek,
görünümlerini diğer insanlarla kıyaslamak,
başkalarından görünüşleri hakkında güvence almaya
çalışmak veya görünüşlerini değiştirmek.

ue.aydin.edu.tr 34
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q Beğenilmeyen beden bölümlerini kapatmak için

çeşitli stratejiler kullanırlar. (özel bakım yapmak,
bronzlaşmak, egzersiz yapmak, kıyafet değiştirmek
veya makyaj yapmak gibi)

q Birçoğu görünüşlerini kontrol etmek için saatler

harcarken diğerleri, aynalardan veya yansıtmalı
yüzeylerden ya da parlak ışıktan kaçınmaya çalışır.

ue.aydin.edu.tr 35
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q BDB tanısı olan insanların 1/3’i diğer insanların onlara

güldüğüne veya sürekli sorunlu olan bölgelerine
baktıklarına inanmak gibi görünüşleriyle ilgili sanrısal
inançları olabilmektedir (Philips, 2006).

q ¼’i ise estetik cerrahi ameliyatı olmaktadır.

q Estetik cerrahi, endişelerini giderememekte (Vealei

2000) ve ameliyattan sonra birçok insan, ameliyatın
umduğu şekilde sonlanmadığı gerekçesiyle
doktorlarını dava etmek istediklerin söylemektedir.

q BDB tanısı olanların 1/5’i, özkıyım düşüncesi olduğunu

bildirmiştir.

ue.aydin.edu.tr 36
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q BDB tanısı olan insanlar, sıklıkla, görünümleriyle ilgili

yüksek düzeyde kaygı, utanç ve çökkünlük hissi
yaşamaktadır ve bu güçlü duygulara yönelik çeşitli
davranışsal tepkiler verebilmektedir.

q Bazıları, görünümleriyle ilgili yoğun düzeyde endişe

duydukları için diğer insanlarla etkileşime girmekten
kaçınabilir ve bazen bu korkular o kadar yoğun olur ki
kişi, evden bile çıkmak istemez.

q Bu rahatsızlıktan muzdarip haslalann yaklaşık %40’ı

çalışamaz duruma gelmektedir.

ue.aydin.edu.tr 37
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q BDB, kadınlarda biraz daha fazla gözlenebilmekte,

yaygınlık oranı %2’den azdır.

q Estetik cerrahi başvurusunda bulunan kadınlar

arasında BDB tanı oranı, % 57 arasında değişkenlik
göstermektedir.

q BDB tipik olarak geç ergenlikte başlar.

q Amerikan öğrencilerinin cinsiyet fark etmeksizin %

74’ü beden alglarına dair bir endişe rapor ederken
kadınlar, daha fazla rahatsızlık bildirmektedir (Bohne,
2002).

ue.aydin.edu.tr 38
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q Endişe edilen beden bölgesi kültürden kültüre farklılık

gösterebilmektedir.

q Japon kültüründe göz kapağı ile ilgili endişeler, Batılı

ülkelerle kıyaslandığında daha yaygındır.

q Hemen hemen BDB tanısı olan tüm hastalar, eştanı

olarak bir başka bozukluktan da muzdarip
olabilmektedir.

q En yaygın olan eştanılar arasında majör depresif

bozukluk, sosyal kaygı bozukluğu, obsesif kompulsif
bozukluk, madde kullanım bozuklukları ve kişilik
bozuklukları bulunmaktadır (Gustad, 2003).

ue.aydin.edu.tr 39
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu

q BDB'yi yeme bozuklukları ile karıştırmamak gerekir.

q BDB tanısı olan insanların çoğu, görünümlerinde

birçok noktadan dolayı endişe duyar.

q Klinisyenler, beden şekliyle ve kiloyla ilgili endişeler

daha fazla ise yeme bozuklukları ihtimalini göz önünde
bulundurmalıdır.

ue.aydin.edu.tr 40
 Beden Dismorfik (Algı) Bozukluğu
DSM-V için tanı ölçütleri

q Görünüşte bir ya da daha fazla sayıda algılanan

kusurla ilgili takıntıların olması.

q Kişi görünümle ilgili endişelerine yönelik tekrarlayıcı

nitelikte davranış veya zihinsel eylemde bulunur
(örneğin, ayna ile kontrol, güvence arama veya abartılı
bakım).

q Takıntılar, kilo veya vücut yağı ile ilgili endişelerle

sınırlı olmamalıdır.

ue.aydin.edu.tr 41
 Biriktirme Bozukluğu

q Biriktirme veya toplama birçok insan için bir hobi

olabilir. O halde, bu tür bir hobiyi, biriktirme bozukluğu
gibi klinik bir durumdan ayrıştıran şey nedir?

q Biriktirme bozukluğu olan insanlarda eşya edinme,

sorunun sadece bir parçasıdır.

q Daha büyük sorun ise diğer insanların herhangi bir

şekilde değer vermedikleri veya değerli görmedikleri
bu tür nesnelerden kurtulmada veya onları atmada
yaşadıkları zorluktur.

ue.aydin.edu.tr 42
 Biriktirme Bozukluğu

q Klinik Vaka örneğinde söz edildiği gibi, tipik olarak bu

bozuklukta insanlar çok çeşitli nesneleri biriktirir:
giysiler, aletler veya antikalar, eski sandık veya
kutular, şişeler ve hatta sandviç paketleri gibi birçok
nesne.

q Bu bozukluğa sahip insanların üçte ikisi

davranışlarının ciddiyetinin farkında değildir (Steketee
ve frost, 2003).

q Biriktirme bozukluğu tanısı alanlar, eşyalarına ciddi

biçimde bağlıdır ve onlardan kurtulma konusunda
büyük oranda direnç gösterir.

ue.aydin.edu.tr 43
 Biriktirme Bozukluğu

q Biriktirme bozukluğu tanısı alan insanların üçte biri —

daha çok da kadınlar— aynı zamanda hayvanları da
biriktirdiği bilinmektedir (Pa&nek ve Nathanson, 2009).

q Hayvan biriktiren insanlar, kendilerini bazen kurtarıcı

veya yardım sever olarak görür ancak bu durumu
gözleyen diğer insanlar için durum bambaşkadır.

q Biriktirilen nesneler kişinin evini doldurur.

q Araştırma yapanlar, biriktirme sorunları olan insanların

yaklaşık üçte birinin evlerinin bu davranıştan dolayı
oldukça kirli ve dağınık olduğunu gösteriyor.

ue.aydin.edu.tr 44
 Biriktirme Bozukluğu

q Aile üyeleri ise bu nesnelere bağlılığı anlayamamaktadır

ve ilişkilerde bozulmalar yaşanabilmektedir.

q Biriktirme bozukluğu tanısı olan insanların yaklaşık üçte

biri abartılı alışveriş davranışı da sergileyebilmekte ve
birçoğu çalışmaya ara vermektedir.

q Sorunun şiddeti arttıkça, sağlık görevlileri de olaya dahil

olmakta ve güvenlik ile sağlık sorunları gibi konulara
müdahale etmek zorunda kalmaktadırlar.

q Hastaların %10’u yaşamlarının bir noktasında mahkeme

veya yasal mercilerin kararıyla evlerinden tahliye
edilmektedir (Tolin ve ark., 2008).

ue.aydin.edu.tr 45
 Biriktirme Bozukluğu
Yaygınlık
q Toplumun yaklaşık % 2 sinin orta düzeyde biriktirme
belirtileri gösterdiği bildirmektedir.

q Erkekler arasında daha yaygın görülür, çok az sayıda

kişi tedavi arayışına girmektedir.

q Biriktirme davranışı, genellikle çocuklukta veya erken

dönem ergenlikte baş göstermektedir (Grisham, Frost,
Steketee ve ark., 2006).

ue.aydin.edu.tr 46
 Biriktirme Bozukluğu
Yaygınlık
q DSM-V’ de biriktirme ayrı bir tanı kategorisi olarak,
OKB ve ilişkili bozukluklar alt başlığı altında
sınıflandırılmıştır.

q OKB,Depresyon, yaygın kaygı bozukluğu ve sosyal

fobi biriktirme bozukluğu tanısı alan kişiler arasında
sıkça gözlenir.

q Zaman zaman biriktirme belirtileri şizofreni ve demans

vakalarında da görülebilmektedir (Hwang, Tsai, Yang
ve ark., 1998).

ue.aydin.edu.tr 47
 Obsesif Kompulsif ve İlişkili
Bozuklukların Etiyolojileri
q Etiyolojik olarak bazı örtüşmeler olduğu bilinmektedir.
Örtüşmelerin genetik ve nörobiyolojik faktörlerden
kaynaklanır.

q BDB ve biriktirme bozukluğu tanısı alan insanların

ailesinde, sıklıkla OKB tanısı alan bir kişi vardır.

q OKB ve BDB’de bazı beyin bölgelerindeki ortaklık

göze çarpmaktadır.

q Orbitofrontal korteks, kaudat nukleus ve anterior

singulattır.

q OKB tanılı hastalarda bu üç alandaki aktivitenin arttığı

gözlenmiştir (McGuire,l994). 48
ue.aydin.edu.tr
 Obsesif Kompulsif ve İlişkili
Bozuklukların Etiyolojileri

q BDB’de orbitofrontal korteks ve kaudat nukleus

bölgelerinde aktivite artışı bulunmuştur.

q Kalıtımın etkisinin %30 ile %50 arasında değiştiği

bildirilmektedir.

q Etiyoloiji bu organik açıklama dışında bilişsel

davranışçı model ile açıklanmaktadır.

ue.aydin.edu.tr 49
 Obsesif Kompulsif ve İlişkili
Bozuklukların Tedavisi

q İlaç Tedavisi, Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri

(Sertralin, Fluoksetin, Paroksetin, Fluvoksamin gibi)

q Bir çalışmada trisiklik bir antideprtesan olan

Klomipramin kullanım belirtlerin %50 oranında
azaltmış.

q Tedaviye dirençli vakalara düşük dozda antipsikotik

ekelenebilir. (risperidon, quetiapin gibi)

q Bilişsel-Davranışçı Tedavi; Özelliklede tepki

engellemeli maruz bırakma tedavisidir. Burada

ue.aydin.edu.tr 50
 Obsesif Kompulsif ve İlişkili
Bozuklukların Tedavisi

q Öncelikle OKB bedir? Anlatılır.

q Obsesyon ve kopmpulsiyonların ne olduğu ve nasıl

istemsizce geliştiği konusunda bilgilendirmaeyapılır.

q Burada (duruma) obsesyona maruz bırakılarak

kompulsiyonun düşünce ile bir bağlantısı olmadığı,
obsesyonu nötürleştiremeyeceği çalışılır.

q Kompulsiyon ertelendiğinde ansiyetenin uzun

dönemde azaldığı deneyimlenir.

ue.aydin.edu.tr 51
Teşekkür Ederim
 Kaynaklar
1. Anormal Psikolojisi, Ann M. Krıng, Sheri L Johnson, Gerald Davison, John
Neale 12. Basımdan Çeviri (çev. ed. Muzaffer Şahin), Nobel Yayınevi 2015
2. Psikoloji Bir Keşif Gezintisi, Saundra K Ciccarelli, JNoland White, 3.
Basımdan Çeviri (çev.ed.Deniz Nafia Şahin) Nobel Yayınevi,2016

ue.aydin.edu.tr 53