Тема 7:ЗАПИС ВО КАРПИТЕ

Наставна содржина:

- Старост на фосилите
Наставната содржина е на страна 84,85 од учебникот.

Целта на овој час е да научиме дека записите од фосилите се користата за одредување

на староста на Земјата ,да го научиме значењето на поимот биостратиграфија

Огромниот опсег на геолошкото време во однос на настанокот на земјата и појавата на

живи организми е поделено во ери, периоди и епохи.  Именуваните поделби на времето
во најголем дел се засноваат на фосилни докази.Геолошки временски размер е историја
на Земјата разделена во четири временски периоди обележани со разни настани, како
што се појава на одредени видови, нивна еволуција и исчезнување, кои помагаат да се
разликува една ера од друга. 

Возраста на Земјата се предвидува дека е околу 4,5 милијарди години според

радиометриското мерења  на најстарите карпи и метеорити. 
Историјата на Земјата опфаќа огромно време, па научниците ја делат на помали делови
кои се поврзани со одредени настани што се случиле во минатото.  Најголем временски
распон на геолошката временска скала е еон. Тоа е неодредено долг период од време
што содржи најмалку две  ери.

 
Според сите мерења и истражувања, земјата е поделена на  4 геолошки ери.

I. Прекамбриум- или прастара ера, прва ера која траела 3,9 милијарди години, тука
постојат 2 периоди:

1-Протерозоик
 Блиску до  крајот на Прекамбиум, има фосилни докази за разновидни и сложени
повеќеклеточни организми. Повеќето докази се во форма на фосили во трагови, како што
се патеки и дупки од црви.

2- Архаик 
Докази за прокариотски живот како што се бактерии и сино-зелени алги се пронајдени во
јужна Африка, и претпоставувајќи дека овие организми имале потреба од кислород и дека
единствениот извор на молекуларен кислород во оваа ера бил со  фотосинтеза на овие
организми , што ова ја прави можноста  за живот во овој временски период.
 Значи на  крајот на Прекамбриумската ера , постоеле едноклеточни организми. Никој не
е сигурен како започнал животот на Земјата, но  постојат повеќе теории вклучувајќи ја
Теорија на примарната бујон, и други теории.
Кон крајот на оваа временска ера забележан е пораст на неколку посложени животни во
океаните, како медуза. Сè уште немало живот на копно, а атмосферата само што започна
да го акумулира кислородот потребен за да преживеат животни со повисок ред. 

II ера Палеозоик или стара ера

Почнала пред 542 милиони и траела до пред 250 милиони години.Ерата е

честопати поделени во неколку помали временски периоди наречени периоди. Во оваа
ера имаме 6 периоди кои се многу различни еден од друг.
1. Камбриум
2. Ордовициум
3. Силур
4. Девон
5. Карбон и 
6. Перм
Палеозојската ера започнала со т.н камбриската експлозија, релативно брз период на
специјализација со  што започнал долг период на живот што буквално цветал на Земјата.
Огромни количини на животни форми од океаните се преселиле на земјата. Растенијата
били првите што го направиле овој потег, проследени со безрбетници. Не долго после
тоа, 'рбетниците излегле на земјата. Се појавијле и напредувале многу нови видови.
Во плеозојската ера имаме поделба според појавата на живите организми:
Камбруим и ордовициум биле години на безрбетници.Доминирале школките и
трилобита а кон крајот на ордовициум се појавуваат рибите. 
Силур и девон  биле години на риби.  Доминираат рибите во океаните, се појабуваат
првите копнени растенија и се пронајдени првите фосили од инсекти.

Кон крајот на палеозојската ера дошло до најголемото и масовно истребување во

историјата на животот на Земјата, со што биле  уништени 95% од морскиот живот и скоро
70% од животот на копно. Климатските промени најверојатно биле причина за овој
феномен бидејќи континентите  се движеле заедно за да ја формираат Пангеа, (пангеа
бил суперконтинент што постоел во доцните палеозојски и раните епохи на Мезозоик) 
Како што било погубно оваа масовна истребување, тоа го отворило патот за
појава на нови видови и да започне нова ера.

III ера Мезозоик  или средна ера

   Почнала пред 250 милиони траела  до пред 65 милиони години. Позната како ера на
влечуги. Откако Пермиското истребување предизвикало да исчезнат толку многу видови,
широк спектар на нови видови еволуирале и напредувале во текот на епохата на
Мезозоик, која е позната и како „ера на диносаурусите“, бидејќи диносаурусите биле
доминантен вид во времето,  се појавуваат првите птици и првите цветни растенија.
Тука имаме 3 периоди
1. Тријас
2. Јура
3. Креда  

Ера Период Епоха

Тријас
МЕЗОЗОИК Јура    немаат епохи
Креда

Климата за време на мезозојската ера била  многу влажна и тропска и многу бујни,
зелени растенија растеле на целата Земја. Диносаурусите започнале од мали и
пораснале додека траела мезозозојската ера. Хербиворите напредувале. Мали цицачи се
појавиле, а птиците еволуирале од диносаурусите.

Настапило друга масовно истребување кои го означило крајот на мезозојската ера, без
разлика дали е предизвикана од џиновско метеор или комета, вулканска активност,
постепената  промена на климата или разни комбинации на овие фактори. 
продолжило движење на континентите, од постоечката Пингеа настанал денешниот
распоред на континетите.
Сите диносауруси и многу други животни, особено тревопасни животни, умреле, оставајќи
синџирите на исхрана  да бидат пополнети со нови видови во ерата што доаѓа.

IV ера Кенозоик  или нова ера

    65 милиони години до денес. Градена е од епохи и периоди. Еден период е поделен на

уште помал единица наречена епоха. 
  Кенозојската ера, која започна пред околу 65 милиони години и продолжува до денес, е
трета документирана ера во историјата на Земјата. Тековните локации на континентите и
нивните денешни жители, вклучително и луѓето, можат да се следат во овој период.
  Кенозоикот понекогаш се нарекува ера на цицачи, затоа што биле најбројни
претставници на копното  за тоа време. Иако  историјата на цицачите започнала многу
пред да започне Кенозоикот, разновидноста на животот за време на Кенозоикот е далеку
поразновидна. Кенозоикот ист така можеме да го наречеме „Ера на цветни растенија“ или
„Ера  на инсекти“  или „Ера на птиците“  што е исто  точно, сепак тоа бил интервалот за
време на кој континентите ја презеле својата модерна конфигурација и географска
положба и за време на која флората и фауната на Земјата се развиле кон оние од
сегашноста.
  Кенозојската ера генерално е поделена на три периоди: Палеоген (пред 66 милиони до
23 милиони години), Неоген (пред 23 милиони до 2,6 милиони години) и Квартер (пред
2,6 милиони години до денес); 
Сепак, ерата е традиционално поделена на Терциер и Квартер периоди, палеоген
и неоген влегуваат во Терциер како период.

Ера Период Епоха

Холоцен
       Квартер
Плеистоцен
Плиоцен
Неоген
КЕНОЗОИК Миоцен
Терциер Олигоцен
Палеоген Миоцен
Палеоцен

 Глобалната клима на раниот дел од кензојскиот период била многу потопла отколку
што е денес, а целокупната клима на Земјата била многу поконзистентна без оглед на
близина на екваторот.

   Почетокот на палеогениот период било време за цицачи кои преживеале од Креда

периодот. Подоцна во овој период, глодарите и малите коњи, како што е
Hyracotherium, се вообичаени и се појавуваат носорози и слонови. Како што завршува
периодот, кучињата, мачките и свињите стануваат вообичаени. Освен неколку птици
кои беа класифицирани како диносауруси, најзначајни „Титанис“, диносаурусите ги
немало.
Периодот на неогенот предизвикува рани примати, вклучително и раните луѓе. Во текот
на овој период се најдени фосили од  копитари, вклучувајќи говеда, овци, кози, антилопа
и газела.
Каректеристичен е Плиоцен каде се најдени фосили од  првите хоминоиди, или
предци на човекот.

Во Квартер  се појавуваат модерни луѓе Четири главни глацијации

предизвикуваат брзи промени во еколошките заедници.

Ако ја прикажеме историјата на земјата во траење од 24 часа, тоа би изгледало

вака:

1. прекамбиум 20 часа и 48 мин

2. палеозоик 1 час и 59 мин.
3. мезозоик 59 мин.

4. терциер 22 мин.

5. квартер 38 секунди

Еволуција на човекот

  Човечка еволуција, е процес со кој човечките организми се развивале на Земјата од сега

исчезнати примати. Гледано зоолошки, ние луѓето сме Homo sapiens,  кој живее на земја
и најверојатно за прв пат се развил во Африка пред околу 315.000 години. Сега сме
единствените живи членови на, како што многу зоолози, го нарекуваат човечкото племе,
Хоминоиди, но има изобилство фосилни докази за да се укаже дека на претходните
милиони години им претходевме други хоминоиди, како што се Аустралопитекус,
(Australopithecus) и други видови на родот Homo, и дека нашиот вид исто така живеел
некое време истовремено со барем уште еден член на нашиот род, Homo
neanderthalensis (неандерталците). Дека ние и изумрените хоминини некако сме поврзани
и дека ние и мајмуните, живи и изумрени, исто така сме некако поврзани е прифатено од
антрополозите и биолозите насекаде.
Сепак, точната природа на нашите еволутивни односи била предмет на дебата и
истражување на големиот британски натуралист Чарлс Дарвин со објавување на неговите
трудови за потеклото на видовите (1859) и потеклото на човекот (1871).

Примарниот ресурс за детализирање на патот на човечката еволуција секогаш ќе биде

фосилни примероци. Секако, ризницата на фосили од Африка и Евроазија укажува на тоа
дека, за разлика од денес, повеќе од еден вид на нашето семејство живееле во исто
време во поголемиот дел од човечката историја.  Сите истражувања за човечкото племе
од неговите веројатни почетоци пред милиони години во епохата во Миоцен (пред 23
милиони до 5,3 милиони години) за развој на алатки и симболично структурирана
модерна човечка култура пред само десетици илјади години, за време на геолошки
неодамнешната епоха на плеистоценот (пред околу 2,6 милиони до 11,700 години).

Погледнете го видеото за историјата на геолошкото време на следниов линк од

наставната програма

https://www.youtube.com/watch?v=rWp5ZpJAIAE

На дијаграмот во учебникот на страна 85 е пркажана поедноставена мапа на карпи што се

среќаваат на површината на различни делови во северна Америка.Со овој дијаграм
можеш да видиш колку се стари најстарите карпи, во кој дел се наоѓаат најстарите карпи
или која е староста на карпите најдени во конкретна област.

Фосилите се ‘прозорец кон минатото’ и тие ни даваат извештај за тоа како животните и
растенијата изгледале пред милиони години
.Екпонати од фосили и колекции од фосили денес во посебни услови се чуваат во
природнонаучни музеи.Во природнонаучниот музеј во Скопје од делот за фосили, на
сликовит начин, преку карти, цртежи и илустрации се претставени постарите геолошки
ери и периоди. Од фосилната фауна, низ палеозојската ера доминираат трилобитите,
најстари фосили откриени во Македонија, со старост од над 550 милиони години.
Исто така претставен е богат фосилен материјал од помладата геолошка историја.
Оваа фауна е претставена со фосилни остатоци од изумрени видови на слонови,
жирафи, носорози, антилопи, хипариони, мајмуни, сабјест тигар и други животни,
кои живееле на територијата на денешна Република Македонија, пред 8 до 10
милиони години, во плиоценот. Особено импресивни се бивните — втори горни секачи,
што му припаѓале на Bunolophodont sp., со должина над 4 метри. Животното тежело
веројатно 5 тона.

Оптворете ја страницата на Природнонаучниот музеј на Македонија и разгледјте

што има во него!(само запишете природно научен музеј)