Ile lat minęło?

Określanie wieku wydarzeń

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO
Klasa IV szkoły podstawowej
Program Ramowy

Lekcja 5
ILE LAT MINĘŁO? OKREŚLANIE
WIEKU WYDARZEŃ

Autorka: mgr Magdalena Podobas

 Cele lekcji
Poznanie przez uczniów:

• Pojęcia: era, epoka, tysiąclecie, wiek.

• Umiejętność określania wieku minionych wydarzeń oraz jego
połowy.
• Nazwy i daty graniczne epok w historii ludzkości.
 Plan zajęć
• Powtórzenie wiadomości.
• Po co historykowi daty?
• Ważne pojęcia: era, tysiąclecie, wiek.
• Jak mierzymy czas w historii? Określanie wieku minionych
wydarzeń.
• Połowy wieków i dziesięciolecia.
• Epoki historyczne.
• A to ciekawe – dla dociekliwych.
• Podsumowanie.
• Praca domowa.
• Ćwiczenia.
• Spis ilustracji i bibliografia.
 Wstęp
• Ludzie zawsze dostrzegali upływ czasu.
• W czasach kiedy nie znano zegarów ludzie mierzyli czas obserwując zmiany
zachodząc w przyrodzie (dzień i noc, pory roku).
• Do mierzenia czasu służą zegary i kalendarze.
• Dawne zegary to np.: zegar słoneczny, klepsydry (zegar piaskowy
i wodny), zegar świecowy (ogniowy), zegar mechaniczny. Obecnie używane
zegarki to zegarki elektroniczne lub kwarcowe.
• Obecnie w większości krajów na świecie używa się kalendarza
gregoriańskiego, w którym rok podzielony jest na 365 dni, a co 4 lata (rok
przestępny) – 366.
• W dzisiejszym świecie zegary i kalendarze stały się niezbędne człowiekowi.
 Po co historykowi daty? Przypomnienie
• Jednym z najważniejszych zadań w pracy historyka jest ustalenie kiedy
jakieś wydarzenie miało miejsce („Kiedy to było?”). Historyk ustala czas
– datę (dzienną, miesięczną i roczną) minionego wydarzenia.
• Jeśli ustalenie dokładnych dat kilku dawnych wydarzeń jest niemożliwe,
ważne jest ustalenie ich kolejności. Ustalaniem dat wydarzeń i ich
kolejności względem siebie zajmuje się chronologia.
• Wydarzenia zaznacza się w kolejności chronologicznej na osi czasu.

Źródło: www.microsoft.com
Ważne pojęcia: era, tysiąclecie, wiek
• Historycy dla określenia czasu dawnych
wydarzeń używają następujących pojęć: era,
tysiąclecie, wiek, rok.
– Era – to długi okres w dziejach ludzkości,
zapoczątkowany jakimś ważnym
wydarzeniem od którego zaczęto liczyć
lata.
– Tysiąclecie – okres trwający 1000 lat.
– Wiek – 100 lat (numery wieków piszemy
cyframi rzymskimi, i oznaczamy w skrócie:
„w.”).
– Rok – jest oznaczany skrótem: „r.” (np.
2011 r.).

Źródło: www.microsoft.com
 Nasza era i czasy przed naszą erą
• Dzieje ludzkości dzielą się na dwie główne ery.
• Dla większości ludzi narodziny Jezusa były tak
ważnym wydarzeniem, że zapoczątkowały nową
erę w dziejach ludzkości.
• Czas, który upływa od jego narodzin to czasy
naszej ery (n.e.). Czasy przed narodzeniem Jezusa
nazywamy czasami przed naszą erą (p.n.e.).
• Historycy ustalili, że Jezus urodził się około 1 roku
naszej ery.

Przed naszą erą (p.n.e.) Nasza era (n.e.)

1 rok – narodziny
Jezusa

Źródło: www.microsoft.com
 Tysiąclecie
• Na podział na ery można nałożyć podział na tysiąclecia.
• Obecnie żyjemy w III tysiącleciu naszej ery.

II tysiąclecie I tysiąclecie I tysiąclecie II tysiąclecie

p.n.e. p.n.e. (n.e.) (n.e.)

1 rok – narodziny 2012 r.

Jezusa
 Co to jest wiek?
• Wiek (inaczej stulecie) – okres 100 lat.
• Każde tysiąclecie możemy podzielić na wieki.
• Jedno tysiąclecie składa się z dziesięciu wieków.
• Numery wieków oznaczamy cyframi rzymskimi.
• Żyjemy w XXI (dwudziestym pierwszym) wieku (naszej ery).
• Słowo „wiek” oznaczamy skrótem; „w.”

II w. I w. III IV V VI VII VIII IX X

p.n.e. p.n.e. I w. II w. w. w. w. w. w. w. w.
w.

1 rok – narodziny
Jezusa
 Wieki
• Poniższa tabela pokazuje zapis poszczególnych wieków, rok
początkowy i końcowy.
WIEK ZAPIS OD ROKU DO ROKU
Drugi przed naszą erą II w. p.n.e. 200r. p.n.e. 101 r. p.n.e.
Pierwszy przed naszą erą I w. p.n.e. 100r. p.n.e. 1 r. p.n.e.

Pierwszy naszej ery I w. 1 r. 100 r.

Drugi naszej ery II w. 101 r. 200 r.
Trzeci naszej ery III w. 201 r. 300 r.
Czwarty naszej ery IV w. 301 r. 400 r.
Piąty naszej ery V w. 401 r. 500 r.
Szósty naszej ery VI w. 501 r. 600 r.
Siódmy naszej ery VII w. 601 r. 700 r.
Ósmy naszej ery VIII w. 701 r. 800 r.
Dziewiąty naszej ery IX w. 801 r. 900 r.
 Wieki
WIEK ZAPIS OD ROKU DO ROKU
Dziesiąty naszej ery X w. 901r. 1000r.
Jedenasty naszej ery XI w. 1001 r. 1100 r.
Dwunasty naszej ery XII w. 1101 r. 1200 r.
Trzynasty naszej ery XIII w. 1201 r. 1300 r.
Czternasty naszej ery XIV w. 1301 r. 1400 r.
Piętnasty naszej ery XV w. 1401 r. 1500 r.
Szesnasty naszej ery XVI w. 1501 r. 1600 r.
Siedemnasty naszej ery XVII w. 1601 r. 1700 r.

Osiemnasty naszej ery XVIII w. 1701 r. 1800 r.

Dziewiętnasty naszej ery XIX w. 1801 r. 1900 r.

Dwudziesty naszej ery XX w. 1901 r. 2000 r.

Dwudziesty pierwszy n.e. XXI w. 2001 r. 2100 r.
 Jak określić wiek wydarzenia?
PYTANIE: Rok 1525. Który to wiek?

• Zakrywamy dwie ostanie cyfry daty i do liczby, która zostanie

dodajemy jeden. To numer wieku naszej daty! Wynik zapisujemy
cyframi rzymskimi.

• Czyli:
– Zakrywamy: „25”, zostaje: „15”.
– 15+1=16

ODPOWIEDŹ: Rok 1525 to XVI w.

Źródło: www.microsoft.com
 Jak określić wiek wydarzenia?
Do podanych dat dopisz wiek według wzoru:

2012 r. – XXI w. 1939 r. –

1795 r. – 1573 r. –
1410 r. – 313 r. –
31 r. p.n.e. –
1918 r. –
2001 r. –
1320 r. – 1791 r. –
1683 r. – 1454 r. –
966 r. – 1106 r. –
1025 r. – 1018 r. –
1830 r. –
1241 r. –
1717 r. –
1138 r. – 1364 r. –

Źródło: www.microsoft.com
 Jak określić wiek wydarzenia?
PYTANIE: Rok 1500. Który to wiek?

• Jeśli dwie ostatnie cyfry daty to DWA ZERA, to liczba która zostanie po
zakryciu tych zer to numer wieku naszej daty (nic do niej nie
dodajemy). Po prostu zapisujemy ją cyframi rzymskimi.

• Czyli:
– Zakrywamy: „00” zostaje: „15”.

ODPOWIEDŹ: Rok 1500 to XV w.

Źródło: www.microsoft.com
 Jak określić wiek wydarzenia?
Napisz, który to wiek?

2000 r. – 1502 r. –
1701 r. – 1900 r. –
1610 r. – 1210 r. –
1900 r. – 100 r. –
1306 r. – 3 r. p.n.e. –
1600 r. – 1710 r. –
950 r. – 1111 r. –
1100 r. – 2001 r. –
1801r. – 2011 r. –
476 r. – 2011 r. p.n.e. –
44 r. – 1200 r. –
Źródło: www.microsoft.com
 Połowy wieków i dziesięciolecia
• Każdy wiek możemy podzielić na połowy (po 50 lat), ćwierci (ćwiartki –
po 25 lat, oraz na dziesięciolecia, czyli dekady. Jeśli data kończy się na
liczbę „50” to jest to jeszcze pierwsza połowa wieku.
• Określ połowę wieku według wzoru:
966 r. – II połowa X w.
1025 r. –
1138 r. –
1226 r. –
1320 r. –
1410 r. –
1683 r. –
1791 r. –
1848 r. –
 Epoki historyczne
• Dla wygody, historycy podzielili dzieje ludzkości na
mniejsze okresy zwane epokami.
• Każda epoka rozpoczyna się i kończy jakimś ważnym
wydarzeniem.
• Epoki w historii ludzkości to:
– Prehistoria – trwała do wynalezienia pisma.
– Starożytność – trwała do upadku państwa Rzymian
w 476 r.
– Średniowiecze – trwało do odkrycia Ameryki przez
Krzysztofa Kolumba w 1492 r.
Epoki
– Nowożytność – trwała do wybuchu I wojny historyczne
światowej w 1914 r.
– Współczesność/czasy najnowsze – trwa do dzisiaj.
• Granice między epokami są umowne.
 Epoki historyczne
• Jedno wydarzenie jest jednocześni końcem jednej i początkiem
następnej epoki.

1 r. – narodziny
Jezusa

Prehistoria Starożytność Średniowiecze Nowożytność Współczesność

Wynalezienie 476 r. 1492 r. 1914 r.

pisma Upadek Odkrycie I wojna
państwa Ameryki światowa
Rzymian

• Początek naszej ery nie jest początkiem epoki!

 A to ciekawe…
Dla dociekliwych
• Nie dla wszystkich ludzi na świecie narodziny Jezusa są
początkiem nowej ery.

• Żydzi – liczą lata od biblijnej daty stworzenia świata (3761 r.

p.n.e.); rok 2013 to dla nich rok 5774!

• Dla muzułmanów początkiem nowej ery jest ucieczka

Mahometa
z Mekki do Medyny (622 r.); rok 2013 to dla nich rok 1433!
 Podsumowanie
• Era to długi okres dziejów od którego zaczęto liczyć lata. Narodziny
Jezusa dzielą historię ludzkości na czasy naszej ery (n.e.) i czasy przed
naszą erą (p.n.e.).
• Tysiąclecie to okres 1000 lat, wiek to 100 lat.
• Znając datę jakiegoś wydarzenia możemy określić wiek, w którym
miało ono miejsce.
• Mniejsze okresy w historii ludzkości, które także zapoczątkowały jakieś
istotne zdarzenia nazywamy epokami.
• Epoki w historii ludzkości to: prehistoria, starożytność, średniowiecze,
nowożytność, współczesność.
• Granice między epokami są umowne.
Odpowiedz:
Praca domowa
1. Co to jest era? Jakie wydarzenie dzieli historię ludzkości na dwie
główne ery?
2. Co to jest wiek? W którym wieku żyjemy?
3. Co to jest epoka?
Na następną lekcję przynieś fotografie, które przedstawiają ważne
wydarzenia z Twojego życia.

Dla chętnych:
1. Poszukaj więcej informacji o sposobie liczenia lat przez
muzułmanów i Żydów.

Na następnej lekcji:
Moja mała historia.
Ćwiczenie – daty i fakty
1. Uzupełnij zdania:

a) Średniowiecze rozpoczęło się w ………………….. w.

b) Nowożytność zakończyła się w ……………………... w.
c) Starożytność zakończyła się w ………………………… r.
d) Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę w ………………… r.
e) I wojna światowa wybuchła w …………………… r.
f) Żyjemy w …………… wieku.
Ćwiczenie – terminy
historyczne
1. Wyjaśnij pojęcia:

a) era

b) epoka

c) tysiąclecie

d) średniowiecze
 Spis ilustracji
1. Wszystkie ilusracje pochodzą z: www.microsoft.com.
 Bibliografia
PODRĘCZNIKI I KOMPENDIA SZKOLNE:
1. R. Antosik, W. Parys, Historia i społeczeństwo 4, wyd. Operon, Gdynia 2008.
2. Z. Bentkowska-Sztonyk, E. Wach, Historia i społeczeństwo 4, Wydawnictwo Edukacyjne
Wiking, Wrocław 1999.
3. M. Błaut, H. Chamczyk, I. Miklikowka, Moja historia 4, wyd. Rożak, Gdańsk 2006.
4. R. Lolo, A. Pieńkowska, R. Towalski, Historia wokół nas 4, wyd. WSiP, Warszawa 2008.
5. T. Małkowski, Historia i społeczeństwo 4, wyd. GWO, Gdańsk 2012.
6. B. Olszewska, W. Surdyk-Fertsch, My i historia 4, wyd. WSPWN, Warszawa 2011.
7. W. Surdyk-Fertsch, B. Szeweluk-Wyrwa, My i historia 4, wyd. Demart, Warszawa 2006.
8. B. Szeweluk-Wyrwa, W. Surdyk-Fertsch, Dzień dobry, historio! 4, wyd. Nowa Era, Warszawa
2009.

SŁOWNIKI HISTORYCZNE:
1. Historia Polski, Słownik Encyklopedyczny, [red.] W. Głuch, wyd. Europa, Wrocław 2006.
DZIĘKUJĘ ZA SPOTKANIE

DO ZOBACZENIA!
Dziękuję za uwagę