Chương 4

CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA

NỘI DUNG

I NGÂN SÁCH CHÍNH PHỦ

II NGÂN SÁCH CHÍNH PHỦ VÀ TỔNG CẦU

III CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA

4
I. NGÂN SÁCH CHÍNH PHỦ
1. Khaùi nieäm:
NSCP laø một baûng lieät keâ moät caùch heä
thoáng caùc khoaûn chi tieâu cuûa chính phuû vaø
nguoàn thu ngaân saùch ñeå thöïc hieän caùc
khoaûn chi ñoù.
Ngaân saùch Chính phuû
Thu (T) Chi (G)
Tx Cg
- Tr + Ig
2. Caùn caân ngaân saùch (Budget Balance)
Caùn caân ngaân saùch (B) laø phaàn cheânh
leäch giöõa chi tieâu ngaân saùch vaø nguoàn
thu ngaân saùch cuûa chính phuû.
B=G-T
2. Caùn caân ngaân saùch (Budget Balance)
Khi B > 0 töùc laø G > T  boäi chi ngaân
saùch hay thaâm huït ngaân saùch.
Khi B = 0 töùc laø G = T  caân baèng ngaân
saùch.
Khi B < 0 töùc laø G < T  boäi thu hoaëc
thaëng dö ngaân saùch.
3. Vấn đề thâm hụt nsnn
Khái niệm: Thâm hụt NS là khi chi tiêu
của CP > thu của CP
Phân loại:
◦ Thâm hụt NS thực tế xảy ra khi thu thực < chi thực tế trong 1 thơì kỳ nhất định
◦ Thâm hụt NS cơ cấu: Thâm hụt do tính toán của CP trong TH nền kinh tế hoạt động ở
mức SL tiềm năng.
◦ Thâm hụt NS chu kỳ: bị tác động do chu kỳ kinh doanh
 Bieän phaùp cho vaán ñeà thaâm huït NS

Khi chính phuû thay ñoåi thaâm huït ngaân

saùch coù theå löïa choïn moät trong ba bieän
phaùp :
- thay ñoåi G.
- thay ñoåi T.
- thay ñoåi caû G vaø T.
II. NGAÂN SAÙCH CHÍNH PHUÛ VAØ TOÅNG CAÀU
1.Taùc ñoäng cuûa chi tieâu chính phuû G
2.Taùc ñoäng cuûa thu ngaân saùch chính phuû
(thueá roøng T)
3.Taùc ñoäng ñoàng thôøi cuûa chi tieâu chính
phuû vaø thueá roøng
1. TAÙC ÑOÄNG CUÛA CHI TIEÂU CHÍNH PHUÛ G
G –> AD –> Y
G –> AD –>Y
nh lượng
Định ng:
ng: bằng Soá nhaân chi tieâu chính
phuû kG:
Y = kGG
 Ñònh löôïng cho soá nhaân
chi tieâu chính phuû
Gtđ –> ADtđ –> Ytđ
G ADo = G Y ?
Y = k ADo
Y = kG G
Keát luaän: kG =k
Soá nhaân cuûa caùc thaønh phaàn trong toång
caàu
Goïi kC, kI, kX, kM laàn löôït laø soá nhaân cuûa C, I, X, M

kC = kI = kX = kG = k
kM = -k
2. Taùc ñoäng cuûa thu ngaân saùch chính phuû T
a. Taùc ñoäng cuûa thueá Tx
b. Taùc ñoäng cuûa chi chuyeån nhöôïng Tr
 a. Taùc ñoäng cuûa thueá Tx
Tx (Tr = const) T  Yd  C  AD
Y
Vaø ngöôïc laïi.
Tương tự, ta coù soá nhaân của thuế kTx :
Y= kTx Tx
 Ñònh löôïng soá nhaân cuûa thueá kTx
Tx tñ Ttñ  Ydtñ  Ctñ  ADtñ Ytñ
Tx  Yd = - Tx (1)
Khi Ydtñ thì C = CmYd (2)
Töø (1) vaø (2)  C= - Cm Tx
Maø ADo = C  ADo = - Cm Tx
Maët khaùc Y= k ADo  Y= -kCm Tx
 kTx = - kCm

Maø 0< Cm < 1 neân kTx < k xeùt veà trò tuyeät ñoái.
a. Taùc ñoäng cuûa thueá Tx
Nếu CP thay đổi thuế và thay đổi chi tiêu G
với cùng một lượng như nhau thì tác động
của chi tiêu chính phủ sẽ mạnh hơn tác
động của thuế đối với nền kinh tế.
Vì kTx < k  kTx < kG
b. Taùc ñoäng cuûa chi chuyeån nhöôïng cuûa CP (Tr
(Tr)
Tr)
Tr tñ (Tx = const)  Ttñ Yd tñ  Ctñ 
ADtñ  Ytñ.
Vaø ngöôïc laïi.
 Töông töï, ta coù: Y =kCmTr
kTr = kCm
 Maø 0< Cm < 1 neân kTr < k hay kTr < k G.
 3. Taùc ñoäng ñoàng thôøi cuûa chi tieâu chính phuû
vaø thueá roøng
Neáu G –> AD –> Y : YG > 0
Neáu T Yd CADY:YT< 0
Khi thay ñoåi ñoàng thôøi G vaø T:
Y = YG + YT = k ADo
hay Y = YG + YTx + YTr
Vôùi YG =k G;
YTx = - kCm Tx;
YTr = kCmTr
Keát luaän
Khi CP tăng thâm hụt ngân sách, tức thực
hiện chính sách mở rộng tài khóa:
B   AD –> Y
Khi CP giảm thâm hụt ngân sách, tức thực
hiện chính sách thu hẹp tài khóa:
B  AD Y
III. CHÍNH SAÙCH TAØI KHOÙA
1. Khaùi nieäm:
Chính saùch taøi khoaù laø nhöõng quyeát ñònh
cuûa chính phuû ñoái vôùi vieäc thay ñoåi chi tieâu
G vaø thueá roøng T ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ
oån ñònh neàn kinh teáâ.
2. Caùc TH aùp duïng cuûa CSTK
Neáu Y < Yp (neàn kinh teá suy thoaùi), CP thöïc
hieän CSTK môû roäng: Taêng G, giaûm T  AD
taêng  Y taêng.

Neáu Y > Yp (neàn kinh teá coù laïm phaùt), Cp

thöïc hieän CSTK thaét chaët: Giaûm G, taêng T
 AD giaûm  Y giaûm.
 3. Caùc quan ñieåm veà chính saùch taøi khoùa

Chính saùch taøi khoaù chuû quan

Chính saùch taøi khoaù töï ñoäng
 a. Chính saùch taøi khoaù chuû quan
Quan điểm này cho rằng CP phải chủ động tác
động vào nền kinh tế bằng chính sách tài khóa.

Cô sôû hoaïch ñònh chính saùch:

Thực trạng của nền kinh tế được phản ánh qua

YE hoặc Yt so với mục tiêu là sản lượng tiềm năng
Yp.
 a. Chính saùch taøi khoaù chuû quan

Khi neàn kinh teá suy thoaùi: để tăng Y, chính

phuû caàn thöïc hieän chính saùch taøi khoaù môû
roäng, töùc taêng B.

Khi neàn kinh teá coù laïm phaùt cao: để giảm Y,

chính phuû caàn thöïc hieän chính saùch taøi khoaù
thu heïp, töùc giaûm B.
 a. Chính saùch taøi khoaù chuû quan

Neáu chæ thay ñoåi G : G = ADo = Y/k

Neáu chæ thay ñoåi T : T = ADo/ -Cm
Neáu thay ñoåi caû G vaø T:
 ADo = ADG + ADT
 ADo = G – Cm T

Chứng minh công thức: T = ADo/ -Cm

YTx = - k.Cm . Tx
YTr = k.Cm . Tr
 b. Chính saùch taøi khoùa töï ñoäng
Theo quan điểm này, CP chỉ cần sử dụng những
nhân tố ổn định tự động là CSTK tự động được
thực hiện.

Caùc nhaân toá oån ñònh töï ñoäng trong neàn kinh teá:
◦ Thueá thu nhaäp luõy tieán

◦ Trôï caáp thaát nghieäp

b. Chính saùch taøi khoùa töï ñoäng
Thueá thu nhaäp luõy tieán: là thuế mà khi thu
nhập càng cao thì thuế suất phải nộp càng
cao.
Vd: thuế thu nhập cá nhân.
Thuế thu nhập không đổi: là thuế mà khi
thu nhập là bao nhiêu thì thuế suất vẫn
không đổi.
Vd: thuế thu nhập doanh nghiệp.
b. Chính saùch taøi khoùa töï ñoäng

Khi kinh teá suy thoaùi, Y, U :

Khi
Y  Tx  (thueá thu nhaäp)
U  Tr  (trôï caáp thaát nghieäp)
 Tx , Tr   Thueá roøng T ñaõ töï ñoäng
giaûm vì T = Tx – Tr
4. Chính sách tài khóa cùng chiều và ngược chiều
a. Chính sách tài khóa cùng chiều: Là chính sách mà khi mục
tiêu của CP luôn đạt được NS cân bằng dù SL có thay đổi như thế
nào.

* Thay đổi G

-NSCB khi G = T

-CP thay đổi chi tiêu 1 lượng ∆G = ∆T

- ∆AD = ∆G = ∆T
a. Chính sách tài khóa cùng chiều

* Khi thay đổi G và T trong điều kiện

NSCB
∆AD0 = ∆ADG + ∆ADT
= ∆G – Cm ∆T
= ∆T- Cm ∆T = (1 – Cm )∆T
 Các TH xảy ra khi áp dụng CSTK cùng chiều

Vì 0 < Cm < 1 nên 1 – Cm > 0

Nếu CP tăng T đồng thời tăng G để NSCB

 ∆T > 0  ∆AD0 > 0 : AD tăng

Nếu CP giảm T đồng thời giảm G để NSCB

∆T < 0  ∆AD0 < 0: AD giảm

 b. Chính sách tài khóa ngược chiều

Là chính sách mà khi mục tiêu của CP là luôn đạt

được mức SLCB phù hợp với sản lượng tiềm năng.
NS có thể bị thâm hụt theo cơ cấu.

Chỉ thay đổi G : ∆ADo = ∆G

Chỉ thay đổi T: ∆ADo = – Cm ∆T

Thay đổi cả T và G: ∆ADo = ∆G – Cm ∆T

5. Vấn đề thoái giảm đầu tư
a. Thoái giảm đầu tư và thị trường tiền tệ

-↑G  ↑AD ↑Y

-Khi ↑Y thì nhu cầu giao dịch tiền↑ thắt chặt

tiền tệ (khi CP muốn giải quyết lạm phát)↑i
↓I ↓AD ↓Y và U tăng
 b. Tác động của thâm hụt cơ cấu
↑G ↑AD

Để ngăn chặn LP thì khi ↑G sẽ ↑i ->↓I; NX↓ ↓AD và

trở về vị trí cân bằng lúc đầu

Vậy TH này I và NX bị chi tiêu của CP làm thoái giảm

100%
6. Nợ chính phủ
a. Gánh nặng nợ công
Phân loại nợ công:

-Nợ trong nước: Là nợ của 1 nước đối với công dân của
chính nước đó. Nợ này hầu như không gây ra gánh nặng

-Nợ nước ngoài: Là nợ của CP đối với nước ngoài. Loại

nợ này làm giảm TD quốc gia.
b. Tác động của nợ cp đối với nền kinh tế

Tác động bóp méo việc đánh thuế

Tác động đến tích lũy vốn đầu tư tư nhân

Tác động đến tăng trưởng kinh tế.

Bài tập
Nền kinh tế có các hàm số sau:
C = 45 + 0,75Yd; I = 60 + 0,15Y ; G=90
T = 40 + 0,2Y; Yp = 740; Un = 5%
1. Xác định mức sản lượng cân bằng. Hãy nhận xét về tình
hình ngân sách của chính phủ. Tính tỷ lệ thất nghiệp thực
tế?
2. Giả sử chính phủ tăng các khoản đầu tư là 10. Tính mức
sản lượng cân bằng mới. Số tiền thuế chính phủ thu thêm
được?
3. Từ kết quả câu b, để đạt được sản lượng tiềm năng chính
phủ sử dụng chính sách tài khóa như thế nào trong các
trường hợp:
-Chỉ sử dụng công cụ G
-Chỉ sử dụng công cụ T
 Bài tập 2: Trong một nền kinh tế có:
Tiêu dùng tự định: 300; Đầu tư tự định: 400; Chi tiêu của chính phủ: 500;
Thuế tự định: 200; Xuất khẩu: 500; Nhập khẩu tự định: 100; Tiêu dùng biên:
0,5; Thuế biên: 0,3; Đầu tư biên: 0; Nhập khẩu biên: 0,1
a. Xác định mức sản lượng cân bằng, tính mức tiêu dùng, tiết kiệm và
thuế
b. Tại mức sản lượng cân bằng, tình hình ngân sách của chính phủ như
thế nào?
c. Tại mức sản lượng cân bằng cán cân thương mại như thế nào?
d. Nếu chính phủ tăng chi tiêu hàng hóa và dịch vụ là 30. Mức sản
lượng mới là bao nhiêu?
e. Từ câu c, nếu chính phủ đánh thuế thêm 40 đồng, sản lượng nền kinh
tế thay đổi như thế nào?