ภาษา

กับ
การแสดง
เหตุผล
ท30213 การใช้ภาษาในการคิดเชื่อมโยง
ครูเมธาวี ทองคุ้ม
 ความคิดสําคัญ
เป็นหลัก เป็นเกณฑ์
เหตุผล หรือเป็นข้อเท็จจริง
ซึ่งมีข้อสรุปรอรับอยู่
ความคิดหลักดังกล่าว
จะทําให้ข้อสรุปนั้น
หนักแน่น และน่าเชื่อถือ
 โครงสร้าง
การแสดงเหตุผล
ข้อสนับสนุน ข้อสรุป
(เหตุผล)
 โครงสร้าง
การแสดงเหตุผล
ข้อสนับสนุน
(เหตุผล)
ข้อสรุป
เพราะ ฉันจึง
ความผิดพลาด เรียนรู้ที่จะ
ในอดีต เติบโต
ภาษาที่ใช้ในการแสดงเหตุผล

ใช้คำสันธานเชื่อมเหตุและผล
เรียบเรียงสองประโยคโดยละสันธาน
ใช้กลุ่มคำบอกเป็นข้อบ่งชี้เหตุ/ผล
ให้เหตุผลหลายข้อประกอบกัน
เพื่อเพิ่มน้ำหนักให้ข้อสรุป
 ใช้คำสันธานเชื่อม

จึง เพราะ
ข้อ ข้อ
สนับ ข้อสรุป ข้อสรุป สนับ
สนุน สนุน
เรียงเรียงโดย "ละ" สันธาน

เมืองกาญจน์เป็นเมืองที่มีภูเขามาก อากาศดี
ฉัน (จึง) อยากไปเที่ยวอีก
ตอนนี้ฉันอ่อนแอ (คงเป็นเพราะ)
รับความจริงยังไม่ค่อยไหว
ใช้กลุ่มคำเพื่อบ่งชี้เหตุ-ผล

ยิ่งนานวันผลกระทบต่อสภาพภูมิอากาศ
จากสภาวะโลกร้อนก็ยิ่งพ่นพิษรุนแรง
และลุกลามเพิ่มขึ้นสังเกตได้จาก
การเกิดภัยจากธรรมชาตินานัปการ
และมีโรคภัยไข้เจ็บที่ลุกลามทั่วโลก
ให้เหตุผลหลายข้อประกอบเพื่อเพิ่มน้ำหนัก

ด้วยสภาวะเศรษฐกิจที่กำลังถดถอย
อัตราค่าครองชีพในเมืองที่สูงขึ้น
ประกอบกับปั ญหาความเครียดและปั ญหาสุขภาพ
เพราะการทำงานหนักโดยไม่มีเวลา
ทำให้ฉันตัดสินใจลาออกจากงานประจำ
มาประกอบอาชีพอิสระที่บ้านเกิด
การอนุมาน
 การอนุมาน
แบบที่ 1 แบบที่ 2

แบบ แบบ
นิรนัย อุปนัย
แบบที่ 1
อนุมานแบบ นิรนัย
หลักการ สรุป

สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องตาย
แมวเป็นสิ่งมีชีวิต
ดังนั้น แมวต้องตาย
แบบที่ 1
อนุมานแบบ นิรนัย
ฉันเห็นมะนาวลงภาพไปเที่ยวนั่งดู
วิวริมทะเล พระอาทิตย์ตกลับ
เส้นขอบฟ้าย้อมให้ทะเลเป็นสีส้ม
ดูแปลกตา
ดังนั้น มะนาวน่าจะไปเที่ยว
ทะเลฝั่ ง......................
 แบบที่ 2
อนุมานแบบ อุปนัย
ตัวอย่าง ตัวอย่าง ตัวอย่าง คาดการณ์ข้อสรุป
1 3 "น่าจะเป็นเช่นนั้น"
ตัวอย่าง
2

ตัวอย่าง
สรุป
4 5

ในแต่ละวันฉันมักจะเจอมะเฟือง
นั่งอ่านหนังสือ ทบทวนบทเรียน ทำการบ้าน
ดังนั้นมะเฟืองคงจะมีผลการเรียนดีมากมาโดยตลอด
แบบที่ 2
อนุมานแบบ อุปนัย
นกพิราบ บินได้
นกแก้ว บินได้
ไม่สมเห
นกเอี้ยง บินได้ ตุสมผล

นกเขา บินได้
ดังนั้นนกเพนกวินจึงบินได้
(การคิดลักษณะนี้อาจนำไปสู่ตรรกะวิบัติได้)
 รูปแบบการอนุมาน
แบบที่ 1 แบบที่ 2 แบบที่ 3

สาเหตุ ผลลัพธ์ ผลลัพธ์

อนุมานหา

อนุมานหา

อนุมานหา
ผลลัพธ์ สาเหตุ ผลลัพธ์
แบบที่ 1
อนุมานแบบ อุปนัย
เมื่อวานมะขามแอบจับได้ว่า
แฟนของเธอนอกใจไปคบรุ่นน้องคนสนิท
ดังนั้น มะขามอาจจะ....................

อนุมานแบบ สาเหตุ > ผลลัพธ์

แบบที่ 1
อนุมานแบบ อุปนัย
ที่วันนี้มะพร้าวใส่แมสก์มาโรงเรียน
อาจเป็นเพราะว่าเขา...................
................................................

อนุมานแบบ ผลลัพธ์ > สาเหตุ

แบบที่ 1
อนุมานแบบ อุปนัย
มะเหมี่ยวชอบวิชาคณิตศาสตร์
และทำคะแนนสอบวิชาคณิตได้ดีมาก
ดังนั้น มะเหมี่ยวคงจะ
ทำข้อสอบวิชา....................
ได้แน่นอนเลย
อนุมานแบบ ผลลัพธ์ > ผลลัพธ์
 ฝึกอนุมาน
ข้อใดอาจอนุมานได้จากข้อความต่อไปนี้?
ขนมจีนเป็นอาหารเส้นที่คนไทยนิยมกินกันทั่วไปโดยเฉพาะเมื่อ
อยู่นอกบ้าน เพราะสะดวกในการให้บริการ เสิร์ฟง่าย
และกินง่ายจบในภาชนะใบเดียว เครื่องประกอบการกินขนมจีน
แต่ละภูมิภาคคล้ายกันคือ มีเส้นขนมจีน ผักสด เฉลย ตอบข้อ ๔

เครื่องเคียง และน้ำแกงที่ราด ซึ่งน้ำแกงจะต่างกันไป

ตามภูมิภาค ภาคเหนือมีน้ำเงี้ยว ภาคกลางมีน้ำยา
น้ำพริก ภาคอีสานมีน้ำงัว และภาคใต้มีแกงไตปลา เป็นต้น
๑. คนไทยชอบกินขนมจีนมากกว่าข้าว
๒. ขนมจีนเป็นอาหารที่อร่อยและราคาไม่แพง
๓. ขนมจีนแต่ละภาคเป็นอาหารที่ต้องใช้ฝีมือในการปรุง
๔. อาหารประเภทขนมจีนนับได้ว่าเป็นอาหารพื้นบ้านของทุกภาค
๕. อาหารเส้นมีคุณค่าทางโภชนาการสูงเพราะมีผักสดและเครื่องเคียง
 ฝึกอนุมาน
ข้อใดไม่อาจอนุมานได้จากข้อความต่อไปนี้?
ปลาเป็นอาหารพื้นฐานของคนไทยมาแต่โบราณ ปลาที่มีมากมาย
เหลือกินจะนำมาหมักทำปลาร้า น้ำปลา ที่อยู่ริมแม่น้ำก็ใช้ปลาสร้อย
ที่อยู่ใกล้ทะเลก็ใช้ปลากระตัก ปลาตัวใหญ่ก็นำมาตากแห้งเป็นปลาเค็ม
หรือทำ ปลาแห้งโดยหมักเกลือแล้วตากแดด ย่างไฟอ่อน ๆ
แขวนรมควันไว้เหนือเตาฟืนจนแห้งสนิทเป็นปลากรอบ
เก็บไว้กินได้นาน ๆ เพราะสมัยก่อนไม่มีน้ำแข็ง
หรือตู้เย็นเพื่อเก็บรักษาความสดของอาหาร
๑. คนไทยโบราณรู้จักวิธีถนอมอาหาร
๒. เมืองไทยในอดีตมีความอุดมสมบูรณ์
๓. วิถีชีวิตคนไทยในอดีตแตกต่างกับปัจจุบัน
๔. ชีวิตคนไทยสมัยก่อนผูกพันกับธรรมชาติ เฉลย ตอบข้อ ๕
๕. คนไทยสมัยก่อนชอบกินปลาแห้งมากกว่าปลาสด