Wastong Paggamit ng Bantas

2. Wastong Gamit ng Kuwit (,)

Wastong Gamit ng Gitling (-) - Ginagamit din ang kuwit sa paghihiwalay ng isang sipi

1.1. Sa Inuulit na Salita A. Sa paghihiwalay ng magkakasunod na salita at lipon ng

A. Kung mahigit sa dalawang pantig ang salita, ang unang mga salitang magkakauri.
dalawang pantig lamang ang uulitin. Halimbawa:
Halimbawa: suntok-suntukin suri-suriin Kumain ka ng itlog, gulay at sariwang bungang-kahoy.
B. May dalawang pantig lamang ang salita Shana, saan ka nag-aaral ngayon?
Halimbawa: wasak-wasak balik-balik
C. Kung may unlapiang salita, isinasama ito sa unang B. Sa hulihan ng bating panimula at bating pangwakas ng
bahaging inuulit. isang liham-pangkaibigan.
Halimbawa: pabalik-balik Halimbawa:
1.2. Sa isahang pantig na tunog Mahal kong Marie, Sa iyo kaibigang Jose,
Halimbawa: tik-tak ding-dong Nagmamahal, Tapat na sumasaiyo,
1.3. Paghihiwalay ng Katinig at Patinig - paghiwalayin ang
pantig na nagtatapos sa katinig at sumusunod na pantig na C. Pagkatapos ng OO at HINDI.
nagsisimula sa patinig. Halimbawa: Oo, uuwi ako ngayon sa probinsiya.
Halimbawa: mag-aaral mag-isa Hindi, ayaw niyang sumama.
1.4. Sa Pinabigat na Pantig - upang bigyang bigat o diin
ang kakaibang bigkas sa naunang pantig. D. Sa mga lipon ng salitang panuring o pamuno.
Halimbawa: gab-i na kasingkahulugan ng gabi Halimbawa:
1.5. Sa bagong tambalan Si Andres Bonifacio, ang ama ng Katipunan, ay isinilang sa
Halimbawa: lipat-bahay bagong-salita Tondo.
1.6. Iwasan ang “Bigyan” Si Pastor Arias, isang mahusay na tagapagtanggol, ay isang
Halimbawa: bigyang-diin bigyang-pugay Manobo.
1.7. Iniunlapi sa numero o pamilang
Halimbawa: ika-8 ng umaga alas-dose ng tanghali E. Sa hulihan ng bilang sa petsa, o sa pagitankalye at purok at
ng bayan at lalawigan sa pamuhatan ng isang liham.
1.8. Sa kasunod ng “De” - ang de ay mula sa Espanyol na
nangangahulugang “sa pamamagitan ng” Halimbawa:
Halimbawa: de-kolor de-bola Nobyembre 14, 2008
Purok Lumboy, Binabag, Bogo City, Cebu
1.9. Sa kasunod ng “Di” - ang di ay pinaikling hindi
Halimbawa: di-mahipo di-maitulak-kaibigan F. Sa paghihiwalay ng tunay na sinabi ng nagsasalita sa ibang
bahagi ng pagungusap.
1.10. Sa apelyido - ginagamitan ng gitling ang apelyido ng
babaeng nag-asawa upang ipakita ang orihinal na apelyido Halimbawa:
noong dalaga pa. Ayon kay Rizal, “Ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit
Halimbawa: Genoveva Edroza-Matute pa sa mabaho at malansang isda”.

1.11. Sa Pagsaklaw ng panahon - ginagamit ang gitling sa 3. Wastong Gamit ng Kudlit (‘)
panahong sakop o saklaw ng dalawang petsa. - Ginagamit na panghalili ang kudlit sa isang titik na kina-
Halimbawa: 1982-1903 kaltas:

1.12. Padudugtong ng salitang banyaga - upang Halimbawa:

maihiwalay ang salitang banyaga tulad ng Ingles. Dapat ang Siya’t ikaw ay may dalang pagkain.
baybay ay nasa wikang banyaga. Ako’y mamamayang Filipino at may tungkulin mahalin at
Halimbawa: mag-computer mag-exercise pangalagaan ang aking bayan.

1.13. Pagsulat ng fraction 4. Paggamit ng Tuldok (.)

Halimbawa: isang-kapat dalawang-kapat - Ang tuldok ay ginagamit na pananda:

1.14. Pagdugtong ng pangalang pantangi A. Sa katapusan ng pangungusap na paturol o pasalaysay at

Halimbawa: taga-Bulacan maka-Pilipino mag-Japan pautos.
Halimbawa: Igalang natin ang Pambansang Awit. - Ito ay naghuhudyat ng pagtatapos ng isang pangungusap na
kaagad sinusundan ng isa pang sugnay nang hindi gumagamit
B. Sa pangalan at salitang dinaglat ng pangatnig.

Halimbawa: Si Gng. A.A Jose ay mahusay magturo. A. Maaaring gumamit ng tuldukuwit sa halip na tutuldok sa
Si Bb. Noynay ang kanilang guro sa asignaturang katapusan ng bating panimula ng liham pangalakal.
Filipino. Halimbawa:
Ginoo;
C. Sa mga titik o tambilang na ginagawang pamilang sa bawa’t Bb;
hati ng isang balangkas, talaan.
B. Ginagamit sa pagitan ng mga sugnay ng tambalang
Halimbawa: A. 1. pangungusap kung hindi pinag-uugnay ng pangatnig.
Halimbawa:
5. Paggamit ng Pananong (?) Kumain ka ng maraming prutas; ito’y makabubuti sa katawan.
- Ginagamit ang pananong: Naguguluhan siya sa buhay; iniisip niya ang magpatiwakal.

A. Sa pangungusap na patanong. C. Sa unahan ng mga salita at parirala tulad halimbawa, gaya

Halimbawa: Ano ang pangalan mo? Sasama ka ba? ng, paris ng, kung nangunguna sa isang paliwanag o
halimbawa.
B. Sa loob ng panaklong upang mapahiwatig ang pag- Halimbawa:
aalinlangan sa diwa ng pangungusap. Maraming magagandang bulaklak sa Pilipinas na hindi na
Halimbawa: napag-uukulan ng pansin; gaya ng kakwate, kabalyero,
Si Manuel Roxas ang ikalawang (?) pangulo ng Republika ng banaba, dapdap at iba pa.
Pilipinas.
9. Paggamit ng Panipi (“ “)
6. Paggamit ng Padamdam (!) - Inilalagay ito sa unahan at dulo ng isang salita.
- Ang bantas na padamdam ay ginagamit sa hulihan ng isang
kataga, parirala o pangungusap na nagsasaad ng matindi o A. Ginagamit upang ipakita ang buong sinasabi ng isang
masidhing damdamin. nagsasalita o ang tuwirang sipi.
Halimbawa: Halimbawa:
Mabuhay ang Pangulo! “Hindi kinukupkop ang kriminal, pinarurusahan,” sabi ng
Uy! Ang ganda ng bago mong sapatos. Pangulo.
Aray! Naapakan mo ang paa ko.
B. Ginagamit upang mabigyan diin ang pamagat ng isang
7. Paggamit ng Tutuldok (:) pahayagan, magasin, aklat at iba’t ibang mga akda.
- Ginagamit matapo maipuna ang pagpapakilala sa mga Halimbawa:
sumusuno na paliwanag. Nagbukas na muli ang “Manila Times”.
Isang lingguhang babasahin ang “Liwayway”.
A. Ginagamit kung may lipon ng mga salitang kasunod. Napaluha ang marami nang mapanood ang dulang “Anak
Halimbawa: Dalita”.
Maraming halaman ang namumulaklak sa hardin tulad ng:
Rosal, Rosas, Orchids, Sampaguita, Santan at iba pa. C. Ginagamit sa pagkulong ng mga salitang banyaga.
Halimbawa:
B. Pagkatapos ng bating panimula ng pormal na liham o liham- Ang binasa niyang aklat ay himggil sa bagong “Computer
pangangalakal. Programming”.
Halimbawa:
Dr. Garcia: 10. Paggamit ng Panaklong ( () )
Bb. Zorilla: - Ang mga panaklong ay ginagamit na pambukod sa salita o
mga salitang hindi direktang kaugnay ng diwa ng
C. Sa paghihiwalay sa mga minuto at oras, sa yugto ng tagpo pangungusap, gaya ng mga ginamit sa pangungusap na ito.
sa isang dula, sa kabanata at taludtod ng Bibliya at sa mga
sangkap ng talaaklatan. A. Ginagamit upang kulungin ang pamuno.
Halimbawa: Halimbawa:
8:00 a.m Juan 16:16 Ang ating pambansang bayani (Jose Rizal) ay may-akda ng
Noli Me Tangere.
8. Paggamit ng Tutuldok-Kuwit (;)
B. Ginagamit sa mga pamilang o halaga na inuulit upang Halimbawa : AGA ( Alejandro G. Abadilla ) = /ey-ji-ey/ CPR
matiyak ang kawastuhan. ( Carlos P. Romulo ) = /si-pi-ar/
Halimbawa:
Ang mga namatay sa naganap na trahedya sa bansang Turkey Pasulat na Pagbaybay
ay humigit kumulang sa labindalawang libong (12, 000) katao.
Mananatili ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog at letra sa
C. Ginagamit sa mga pamilang na nagpapahayag ng taon. pagsulat na pagbaybay ng mga salita sa wikang Filipino.
Halimbawa: Kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay
Jose P. Rizal (1861-1896) siyang basa. Halimbawa : dyanitor = janitor pondo = fondo
pormal = formal
11. Paggamit ng Tutuldok-Tuldok o Elipsis (…) Ang dagdag na walong letra : C , F , J , Ñ , Q , V , X , Z ay
- nagpapahiwatig na kusang ibinitin ng nagsasalita ang ginagamit sa mga : Halimbawa : Tao Lugar Niña Lipa Carlo
karugtong ng nais sabihin. Quezon City Frances Zamboanga
Salitang katutubo mula sa ibang wila sa Pilipinas . Halimbawa :
A. Upang ipakilalang may nawawalang salita o mga salita sa señora = ( kastila:ale ) Mosque = ( pook dalanginan ng mga
siniping pahayag. muslim ) Hadji = ( lalaking muslim na nakarating sa Mecca )
- Tatlong tuldok ang ginagamit kung sa unahan o sa gitna ng
pangungusap ay may nawawalang salita,
Halimbawa: Panumbas sa mga Hiram na Salita
Pinagtibay ng Pangulang Arroyo….
Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino bilang
B. Sa mga sipi, kung may iniwang di-kailangang sipiin. panumbas sa mga salitang banyaga . Halimbawa : attitude =
Halimbawa: saloobin wholesale = pakyawan west = kanluran
Kung ikaw ay maliligo sa tubig ay aagap upang…. Gumamit ng mga salitang mula sa ibang katutubong wika ng
bansa . Halimbawa : haraya gahum
12. Paggamit ng Gatlang (-) Sa panghihiram ng salita na may katumbas sa Ingles at sa
Kastila unang preperensya ang hiram na Kastila . Halimbawa :
A. Ginagamit sa pagpapahayag ng pagkaabala o pagbabago check = cheque = tseke liquid = liquido = likido
ng kaisipan.
Halimbawa: 1. Kung konsistent ang baybay ng salita , hiramin ito ng walang
Nagkita kami ni Fe sa reunion-subalit hindi kami nagkausap. pagbabago .
Halimbawa : reporter soprano memorandum
B. Ginagamit sa paghihiwalay sa isang bagay na binibigyang 2. Kung hindi konsistent ang baybay ng salita , hiramin ito at
diin o kapana panabik. baybayin nang konsistent . Halimbawa : leader = lider jacket =
Halimbawa; dyaket
Pagbutihan mo ang pagsagot sa pagsusulit-nang makapasa ka 3. May mga salita sa Ingles o iba pang salita na lubhang di-
na. consistent ang spelling. Halimbawa : champagne doughnut x-
ray zinc
4. Hiramin nang walang pagbabago ang mga simbolong pang-
Mga Tuntunin Sa Pagbabaybay agham .
Halimbawa : Ag = Silver Mg = Mercury
Pabigkas na Pagbaybay
Ang pagbigkas na baybay ay dapat pa letra at hindi papantig . Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Lagom/Buod
Salita Basahin munang mabuti ang buong akda upang makuha at
Halimbawa : aso = /ey-es-o/ kotse = /key-o-ti-es-i/ ulan = /yu- maunawaang mabuti ang mga panggitnang kaisipan.
el-ey-en/ Hanapin din ang pangunahing kaisipan at mga pamuno o
Pantig katulong na kaisipan.
Halimbawa : i = /ay/ ay = /ey-way/ Dapat gamitan ito ng mga payak na pangungusap na sinulat
DagLat sa isang paraang madaling maunawaan ng babasa.
Halimbawa : Dr. ( Doktor ) = /kapital di-ar/ Bb. (Binibini ) = Hindi dapat na malayo ang diwa ng orihinal sa ginawang buod.
/kapital bi-bi/
Akronim
Halimbawa : XU ( Xavier University ) = /eks-yu/ ASEAN
( Association of Southeast Nations ) = /ey- es-i-ey-in/
Inisyal