kuntil at iba pang tulang prosa

Mykel Andrada

kuntil at iba pang tulang prosa | 1

KILAY
Tumutulay ka sa aking mga kilay. Nagpapaakyat-panaog ka sa mga hagdan ng aking noo. Hindi
mapakali sa pagkislot ang aking mga kilay, parang mga tutubing kalabaw na namamastol sa
mga damong ligaw sa tabi ng kanal noong ating kabataan.

Naglalambitin ka sa aking mga kilay. Nagpapadausdos ka sa mabubuhok na mga padulasan ng

aking noo. Hindi mapakali sa pagkislot ang mga kilay, parang mga tutubing karayom na
nagbabalatkayong pumpon ng maninipis na pananggalang-damo ng mga bulaklak na ligaw sa
tabi ng kanal noong ating kabataan.

kuntil at iba pang tulang prosa | 2

GULUGOD
Sa paglalaro ng luksong baka, kailangang matibay ang gulugod. Laluna ngayong malalaki na
tayo at ang bigat ng mundo’y dumagdag na sa timbang ng ating katawang-lupa-tubig.

Tulad nang dati, tatlong bagay lamang ang puwedeng ipalalang sa mga kamay tuwing pumipili
ng taya: bato, papel at gunting.

Bato, papel at gunting, sabihin ninyo sa akin, sino sa inyo ang dapat kong piliin? Nilamukos ng
papel ang bato.

Bato, papel at gunting, sabihin ninyo sa akin, sino sa inyo ang hinirang ng aking kalaban at
kaibigan? Pinaduwal ng bato ang gunting.

Bato, papel at gunting, sabihin ninyo sa akin, bakit ngayong malaki na kami, ako’y balagong pa
rin? Pinilasan ng gunting ang papel.

Sa bawat lukso mo, dumodoble ang bigat at sakop ng lapat ng mga palad mo sa aking likuran.
Namememorya na ng aking likuran ang haba ng iyong mga daliri, ang pitik ng pulso sa iyong
pagdantay-lipad, ang pagpapakawala mo ng hininga sa tuwing magsasanga ang iyong mga
binti upang laktawan akong balagong-talo.

Unti-unti namang umigkas ang aking murang buntot, nanigas ang aking gulugod, nangalisag
ang mga balahibo, nanuko ang balikat. Nag-unahan ang mga pakiwari sa lahat ng lagusan ng
mga braso, kamay, hita, binti, at paa. Nagkarera ang mga hinuha sa mga lansangan sa
magkabilang gilid ng aking gulugod, paakyat sa batok, nanahan sa dulo ng mga balahibo,
hanggang sa naging pulahan ang aking mga tainga.

Sa mga pakiwari’t hinuhang ipinailandang ng paglapat ng iyong mga palad sa aking likod,
nayanig ang aking mga tuhod, tumuping parang eroplanong papel, nagpalaot sa dagat ng
hangin.

Nabuwal ako’t sumadsad ka sa akin. Ang mga braso’t binti mo’y parang katawan ng paborito
kong damit na lumatag sa akin. Lihim akong nagpadungaw ng ngiti habang inaalala na sa
luksong baka nga pala, kailangan ring matibay ang tuhod.

kuntil at iba pang tulang prosa | 3

KUNTIL
Magkatalikod tayong ginugupitan ng mga suki nating barbero. Palihim kitang sinusulyapan sa
salaming nakaharap sa akin. Sa simula’y malinaw kong nakikita ang iyong kuwadradong
mukha: pinananahan ng ilang umaga-tanghali-hapon-gabi ng pagkabilad sa pagsasanay.
Kagagaling lang ng ilang taghiyawat ng iyong kabinatahan.

Pero habang tumatagal, lumilikha ng napakaraming mukha mo ang salaming nasa harap ko, na
nakatapat sa salamin sa harap mo. Parang magkakasunod na bintana ng nagmamadaling tren
ang magkakasunod na mukha mong lumalagos at nauulit sa nagtititigang magkaharap na
salamin.

Pakiramdam ko’y nahuli mo akong pinagmamasdan ka. Biglang nanliit pang lalo ang singkit
mong mga mata, waring sinisita’t sinisingil ako sa pananampalasan. Ganiyang titig ang itinuturo
sa inyong paaralan: titig ng tigre: ang titig na dadamba sa sinumang kaaway ng inyong
pamantasan at ng inyong pamahalaan. Umuulan ng mga higad ng buhok sa puting tapetang
nakalambong sa iyong mga balikat, nakayakap sa iyong leeg, nakadantay sa iyong mga hita.

Binawi ko ang aking tingin, pinalamlam ang mga mata, at nagpanggap na ako’y hinahaltak ng
panaginip. Sa pagkakapikit, mas malinaw kong naririnig ang nangangaligkig na pantabas ng
buhok. Para akong pusang ipinaghehele ng pautay-utay na pagdapo at pagsayad ng likod ng
kaliwang palad ng barbero. Nalango ako habang lumalabo sa aking pagkakapikit ang patapos
mo nang tabas na 4x6.

Maya-maya’y idinilat ko na ang aking mga mata. Naabutan kong pinaiidlip ng iyong barbero ang
ipinangkaingin sa gubat ng mga higad sa iyong ulo. Tumayo ka mula sa pagkakapako ng iyong
tumbong sa panandaliang trono. Pinagpag mo ang mga kumapit na higad sa iyong sentido,
tenga, leeg at damit. Pinakanti mo sa iyong kanang hinlalato ang kuntil sa kaliwang tainga mo.
May kumapit na higad na hibla sa dulo ng iyong hinlalato. Tumalikod ka sa iyong salamin,
mabilis na naglakad papalapit sa aking salamin.

Tinabig mo ang aking barbero. Gumulong na mga itlog ang aking mga mata. Ang kanang
hinlalato mo, ginawa mong nguso ng baril. Idinildil mo ito sa aking kaliwang sentido. Binuhawing
palayan ang iyong nagsangang ngisi. Nanuklaw ang iyong dila: “Huli ka! Wag kang kikilos!”

kuntil at iba pang tulang prosa | 4

HINLALAKI
Mga paa ang ipinanggising niya sa akin. Kinatok-katok nito ang aking tagiliran. Bagong-tabas
pala ang mga kuko kaya parang inimperdible ang aking bilbil. Tinawag ko ang lahat ng puta
dahil sa lawak ng sakit na dulot ng maliliit na tusok ng kuko. Tumigil ang kaniyang paa sa
pagdidildil at naulinigan ko ang idinighay niyang “March 8 pa naman ngayon.” Muli kong ipinikit
ang aking mga mata at nagbingi-bingihan sa kaniyang mahinahong mga salita. Ngumuso ako
habang naghilik-hilikan. Narinig ko ang mga yabag papalayo sa sopang kinahihigaan ko.
Nagreklamo ang pinto sa banyo. Narinig kong tinambol ng tubig ang timba. Maya-maya’y
sinampal at tinampal na ng napakaraming mga palad ng tubig ang mga pader at sahig ng
banyo. Pagkatapos ng ilang pagbuhos at nahihiyang paghinga, narinig kong nagmumog ang
kubeta.

Nakaupo na ako't binibilang ang mga nunal sa aking mga kamay at braso nang biglang
ngumuyngoy ang pinto ng banyo. Narinig ko ang basang paghalik ng kaniyang mga talampakan
sa sahig. Humapon sa magkabilang bunganga ng aking ilong ang mababangong labi ng
kaniyang ipinangsabon. Palapit nang palapit sa akin ang basang mga yabag, hanggang sa
naramdaman ng aking hinlalato at hintuturo sa kaliwang paa ang nangungulit na hinlalaki ng
kaniyang kaliwang paa. Namangka ang kaniyang kakulitan sa mga sanga-sanga ngunit
magkakarugtong na mga ilog ng dugo. Dumaong ang kaniyang kakulitan sa pagitan ng aking
mga hita.

kuntil at iba pang tulang prosa | 5

PUYO
Nag-uunahang dumampi sa ating mga bumbunan ang mga kamay na likidong-liwanag.
Manaka-naka itong hinaharangan ng pulang bandilang kanina mo pa bitbit. Sinasalimpad ng
hangin ang bandila: makapal na dilang lumalagatok, nilalawayan ang mga pisngi ng langit.

Paghapon natin sa may liwasan, yumuko ka’t ipinangsapin mo sa sahig ang pulang bandila.
Naging talon ng tubig ang mga hibla ng iyong buhok, dumaloy patungo sa lambak na iyong noo,
sa talampas na iyong ilong, sa mga ilog na iyong mga mata, sa mga pampang na iyong
magkapisang labi.

Inupuan mo ang malaking puting numerong 43. Tagibang ang iyong pagkakaupo dahil sa kapal
ng mga mumurahing papel na tigib ng mga letra, salita, pangungusap, tandang padamdam, at
iba pang inianak na mga titik at guhit ng panahon.

Tiklado ang iyong tagiliran: tinipa ko ito at agad kang kumislot na parang pusang pinitikan ng
buntot. Inginuso ko ang iyong likuran. Umupo kang parang nadudumi, tumingkayad ka at
sumilip ang puting telang nakakubli; ang puting nagkukubli; ang puting telang nagkubli; ang
puting telang tagakubli. Agarang sinaklot ng iyong kaliwang palad ang mga papel.

Hindi ka na nag-atubiling tumayo nang tuluyan, itinuwid mo ang nakahukot na balikat. Naging
talon ng tela ang iyong saplot na may mukha ni Che Guevarra, ikinubli ang sumusungaw na
mga hibla sa likod ng puting telang nakakubli, nagkukubli, nagkubli, tagakubli. Ikinubli ang
mahaba’t makapal na ahas na nakapulupot sa balakang ng iyong pantalon.

Lumakad ka’t huminto’t lumakad at nakipagdaupan ng palad at ipinamahagi ang mga papel.
Nakakuyom na ang kaliwang kamay mo pagbalik mo sa hinimpilang bandila. Tinuhuran mo ang
malaking puting 43. Napayuko ka na parang hahagkan ang mukha ng bandila. At doon ko lang
napansin na mayroong kang kambal na alimpuyo sa iyong bumbunan, hinahawan ang landas at
direksyon ng mga hibla ng iyong buhok: hinihigit-pinawawalan, binibitiwan-kinakabig at
dinadakip-pinalalaya ako tungo sa mga sentro de grabedad nitong naghihilahang mga puwersa
ng tinatsulok na mundo.

kuntil at iba pang tulang prosa | 6

PUSOD
Dumaong ang iyong katapangan sa pagitan ng aking mga hita. Naglakbay sa aking buong
katawang-lupa hanggang sa manuldukan sa pagitan ng aking mga mata. Ngayo’y magkaharap
tayo sa lilim ng liwanag ng buwan, sa pusod ng kakanlungan, dito sa duyang hinabi pa ng
mapaghimalang kamay ng mga kasama, dito sa duyang nagsisilbing mga labi ng dalawang
punong magkawalay na nagsisinulid sa kanilang mga ugat; Ngayong nakalapat ang ating mga
likuran sa dibdib ng duyan, lumulundo ito upang maging ngiti ng pinagdurugtong na mga puno:
tila inaabot ang mga armas nating magkasiping sa lupa. Ang mga mata ko’y mga mata mo rin at
ang buo nating katawan ay mapa ng mga mata; mga hiwa at siwang na nagkukurapan at
nagkikindatan, minememorya ang tereyn ng katawang-lupa, ang tagiliran ng mga bundok na
ipinaghehele ng hangin, at ang mga lambak na pinagtitipunan ng pawis. Walang hindi nasisilo.
Walang hindi nalilimi. Natatandaan ang bawat gaspang at kinis. Natutumbok ang bawat textura
ng pagsasanib. Natatantiya ang bawat kapal at nipis. Nasusuklay ang bawat hibla ng pagiging
isa sa napakaraming digma

kuntil at iba pang tulang prosa | 7