Bill, Sud, 1288-1

64148-18

el= 28· 21 L U 98
45 9
3--18 29 X18 72
--15- 8-
6 1 6-
4. 32
64

G+ 18-18-
0
ཎྞཾ ཙྪཱ

714
5-2
8 21-0-0

4224 X 78 447 13-6-0

95
IWA

13-6-0
H
SI69ZE 7

64148-1
8 18

GS X10

1 HG

Eff
.

L
'

Hist. Darst . 9641

VI .10

10

440
 "

T
9

<36618566830014
S

<36618566830014

Bayer. Staatsbibliothek
い
=
 JO JACOB
. I

I
MANGET

MEDICINE DOCTORIS ,

Et Sereniff. ac Potentiff. Regis Pruffiæ Archiatri ,

A
BIBLIOTHEC

CHEMICA CURIOSA ,

SEU

Rerum ad ALCHEMIAM pertinentium

S
AURU
THES

INSTRUCTISSIMUS:

Quo non tantùm

RE
ARTIS AURIFE

AC SCRIPTORUM in ea Nobiliorum Hiftoria traditur ; LAPIDIS Veritas Argumentis & Experimentis

innumeris , immò & JurisConfultorum Judiciis evincitur ; Termini obfcuriores explicantur ; Cautio
nes contra Impoftores , & Difficultates in TINCTURA UNIVERSALI Conficienda occurrentes , de.

clarantur :
Verùm etiam

TRACTATUS OMNES VIRORU

Celebriorum, qui in MAGNO fudarunt ELIXYRE , quíque ab ipfo HERMETE , ut dicitur, TRISMEGISTO , ad noſtra uſque
Tempora de CHRYSOPOEA fcripferunt, cum præcipuis fuis Commentariis , concinno Ordine difpofiti exhibentur.

Ad quorum omnium Illuftrationem addita funt quamplurima Figura anca.

TOMUS PRIMUS

6000000
00
0

0
0
0

1202]
[

COLONIE ALLOBROGUM ,

Sumpt. CHOUET, G.DE TOURNES , CRAMER , PERACHON,

 Lambrote,

040

IM MO , La m

#
I

¡ •

BSB
MÜNCHEN
->

VIPRKHORS

PREFATIO

AD
S

LECTOREM

OSTQUAM Encyclopædiam Medicam favente Deô abfolvimus ,

eamque variis Voluminibus , Bibliotheca nimirum Anatomica , Biblio
theca Medico- Practicâ , ac Bibliotheca Pharmaceutico Medicá , compre
henfam hactenus dedimus ; jam pro Auctario , ac in Curioforum gra
tiam Bibliothecam Alchemicam fubjungimus. Grande fanè quibufdam
argumentum , & nulli etiam inter eos quos minimè agitat auri facra
fames fpernendum : fiquidem præterquàm quòd jam ab ipfis Mundi
cunis dignum vifum eft quod ab iis qui Sapientum nomine veniebant,
non fruftraneô ac infructuosô labore tractaretur , ut abundè demon
ftrat Borrichius aliique inter Doctos non pauci ; inde ad Medicorum
Filios multæ , cæque fanè artificiofę Præparationes inter alias opera
tiones fpontè fuâ quafi enatæ profluxerunt quibus Medicina noftra non tantùm ornata , fed etiam
in
hominum fanitas , tum præfens corroborata , tum abfens tutiori, breviori, & jucundiori quàm prius
methodo , revocata eft. Valeant itaque Mifochemici illi qui magnô conamine , ac tam declamato
riâ voce contra nobilem Artem infurgunt , fee potiùs debacchantur , adeantque Viros undiquaque
celebres , magnum fcilicet Clauderum , Borrichium mox memoratum , Morhofium & alios cum Ve
teres tum Recentiores , quorum rationibus fi mentis præjudiciis occaecatę pertinacia evinci non
poffit , nihil prope eft quod pro magni Elixyris defenfione ulteriùs moliamur.
Fatemur equidem inter eos qui faftuoso Adeptorum nomine gloriantur , quique ut alii Mida ,
quicquid attingunt fe in aurum protinùs vertere poffe jacticant , non paucos reperiri , tum fatuos &
deliros, qui melancholica fua fomnia , ac vapores ex hypochondriis malè affectis in cerebrum elatos,
illudque fuô contagiô inquinantes , pro revelationibus Cœleftibus & Divinis inſpiratibus laborum
fuorum fidis directricibus venditant ; tum tenebriones ac improbos deceptores,qui omnem lapidem

movent ac undecunque curfitant , ut malis fuis artificiis , magnificifque promiffis incautos alliciant
& allectos expolient ; tum ventofos ( fi ita loqui licet ) homines , qui dum divitiarum aviditate toti
turgent, & in aliquem ex Chemicis Autoribus obfcuriùs, ut moris eft, fcribentem , illabuntur , illius
fenfum fibi abfolutè patere confidentiùs opinantur, ac eâ mente magnum Opus aggreffi, non minùs
quàm montes aureos fibi fuifque pollicentur, quamvis inde nihil quàm temporis , facultatumq; in id
adhibitarum jacturam , imò fæpiùs infamiam fint reportaturi. Fatemur præterea prudentiores Vi
ros, cofque qui in Chemicis Libris evolvendis , attentiufque ac piâ cum mente perlegendis impallue
runt, non ftatim ut plurimùm rectam ingredi viam quâ ad auream itur Hermetis Arcem,defeffofque
fæpiùs ex itinere revertere , quod identidem repetunt, fœliciorem tandem eventum ex iteratis ten
taminibus fibi promittentes. Ardua etenim res eft ac difficultatibus plena materiæ Philofophicæ ac B
quificio & poffeffio.
Verùm nihil de nobilitate ac veritate alicujus Scientiæ , aut Artis ex cô decedit quòd variè aber
rantes, imò fraudulentos ac cerebri imbecillioris homines in finû fud alat ; Sic enim reprobanda vc
niret omnis Religio propter immiftos impios,facrilegos, hæreticos & fanaticos.Exulare deberet Me
dicina & alia quæcunque Ars generis humani bonô enata & exculta , propter multos qui indoctè,
imò malignè ipfas profitentur. Refugiendus effet omnis cibus & potus , quia ex iis in malè affectis

prognati funt morbi quandoque non pauci. Præterea refpectu difficultatis in Lapide adipifcendo ;
quis nefcit jam olim pronunciatum, ardua effe quæ pulchra , ac in hujus veritatis emblema virtutis
domicilium à Poëtis in rupium quàm maximè abruptarum cacumine pofitum fuiffe ? Quid ergo mi
rum ſi tranfmutationis à Philoſophis decantatæ via operanti cuique protinus non ita explicabilis fiar,
+ uf
 PRÆFATIO

ut primo acceffu liberum illi fit ad divitiarum culmen pervenire, maximíque omnium in hâc miferia
rum valle Dei donorum poffefforem ftatim ficri : Sique hujus Artis amafiis frequenter accidat ut poft
multos fudores & ardorés pro formosâ quam expetebant Rachele, in lippam incidant Leam ; donec
refumtis laboribus refatigatifque fubinde furnis ac vafis , fcopum exoptatum , ac magnis precibus ,
orando fcilicet & laborando exquifitum , tandem attingant. Illud etenim in aliis multò minoris
momenti negotiis plùs quàm familiare cft ; ncc fanè æquum foret ut quifquis etiam illotis manibus
Magnum Opus adoritur voti compos fub primo fieret tentamine.
Nec nobis hic oggerant Adverfarii impoflibilitatem tranfmutationis pro quâ in toto Operis hujus
decurfu à Viris doctis pugnatur : Nam etiamfi per nos ipfos aliquid in metallis demonftrare minimè
è
valeamus, nec propriis oculis cas tranfmutationes ufurpare contigerit quibus aurum & argentum
plumbo, mercurio & aliis inferioribus metallicis materiis, magno autorum fuorum lucro conficiun
tur ; habemus forfan in aliis rebus non minùs ftupendas , intò dicam multò mirabiliores metamor
phofes : Nam fi fpiritus vini defocatiffimus & maximè alcoolifatus , totus quantus & fervatô côdem
1
materiæ pondere, in terram ; fi falia volatilia acerrima J, in aquam infipidam ; ſi arborum frondes &
rami, in lapideum ac ferruginofum quid ; imò fi ctiam , ut ad metalla tranfeam , ferrum in cuprum
per novam particularum infinuationem , converti queant , ut cum propriâ , tum alienâ experienţiâ
plùs quàm probatum credimus : Quis non vider de plumbo aut mercurio in aurum & c. minorem
effe diftantiam, quàm de mox enarratis materiis inter fe , ac propterea poflibilitatem tranfmutatio
nis & acceffionis carum ad invicem deftruere objectiones omnes que contra tranfmutationis meral
lorum poffibilitatem in diftantiâ ab invicem, ac particularum diverfitate fundatas, magnâ cum fidu
ciâ à Tincturæ oppugnatoribus afferuntur.
At ne folis rationibus pro prædictâ poffibilitate, Lapidifque veritate pugnare videamur, & in con
troverfia facti hiftoriis etiam in majorem probationem agamus , præter eas omnes quæ à Clariffimis
Viris Borrichio, Clauderô , Morhofiô , Sachfiô, Helvetiô , Beccherò aliifque in primô nujus Biblio
theca Librô, fuse adducuntur, fubjungemus jam alias tùm è propriis fchedis , tum aliunde rurfus
petitas, Duas habet Joh. Jacob. Heilmannus Bipontino - Palatinus in Præfatione ad Theatri Chemici
Volum. VI. ubi de veritate Lapidis tam acriter difputat. Erat, inquit , circa annum 1603. Civis qui
dam Argentinenfis nomine Guftenhover Aurifaber, is ad Imperatorem Rudulphum fecundum, My
fterii Nature Scrutatorem folertiffimum , de verâ Scientiâ Alchemiæ fuit delatus. Imperator igitur
Civem iftum fibi mitti vult. Magiftratus civem ne aufugeret , turri cujus cuftos Bentz vocabatur ,
mancipar, eique, habitô confilio, quòd iter ad Cæfarem faciendum effet per tres fpectatiffimos Li
beræ Reip. Argentinenfis Viros Doctorem Hartlieb Syndicum , Junth Archigrammateum, & Col
lefel Senatorem , nunciat. Quos in perpetuam rei memoriam Guftenhover tigillis,follibus, carboni
bus & plumbô inftructos ad fe invitat. Sequenti igitur die , rebus ad tranſmutationem paratis , & li
quefacto in tigillis plumbô , unicuique illorum perexiguam pulveris projectitii portiunculam chatte
involutam in manus tradit, & feparatim in tria tigilla injicere jubet. Quô factô poft exiguum tem
poris intervallum , cujuflibet globulus bombardicus plumbeus in puriffimum aurum erat tranfmuta
tus. Hanc hiftoriam Glaferus quindecim Virorum Scriba & Colleffelfi Senatoris in Conjugio fuccef
for , poftmodum Regis Sueciæ per Alfatiam Commiffarius , & tandem Regis Galliæ in tractatione
pacis Monafterienfis interpres, anno 1647. mihi tunc Parifiis habitanti récenfuit , & globulum in au
rum tranfmutatum monftravit. Cæterùm hunc Guftenhoverum ex Monachi cujufdam donó quem
in tempeftate pluviosâ, nymbosâ ,hofpitiô exceperat Tincturæ aureæ poffefforem quidem non verò
factorem artis gnarum fuiffe conftans fama fuit.
Præter hanc hiftoriam , illa quoque notatû eft digniffima , quam Dienheimius Medicine Doctor
& Profeffor Freiburgenfis in Brifgoviâ , in libellô de Lapidis Philofophici veritate , de Sidoniô Sco
tô , itineris fui ex Italiâ Socio meminit , quem poft multas in itinere habitas de Lapidis Philofophici
poffibilitate Difputationes , fe præfente in ædibus Doctoris Medici Zvvingeri Bafileæ circa annum
1603, plumbum in aurum tranfmutaffe, feque partem ex illô in rei memoriam donô accepiffe fide
liter refert. Qui Scotus referente Doctore Tolden, poftea annô 1604.Coloniæ ad Rhenum fub cute
14 Magiftratus impavidô animó apertè Tincturam, verificandæ Artis causâ exercuit. Hactenus Heil
mannus, cujus enarrationi refpectu pofterioris exempli fubjungimus quod habet Celeberr. Georgius
Wolffgang,Wedelius in fuâ ad Philalethæ Introitum apertum ad occlufum Regis Palatium Præfa
tione,quòd fcilicet portionem illius plumbi in verum aurum à Sidoniô converfi adhucdum affervet
Theodorus Zvvingerus, aliùs mox memorati nepos , ut ipfe in fuô Magnetis curiofiffimô Scrutiniô
affirmat.

Promptum effet alias rurfus adducere hinc inde petitas hiftorias , at ne nimium excrefcat hæc
Præfatio, ab ulteriori illarum tranfcriptione abſtinebimus , duas à fide digniffimis Vitis oculatiffimifq;
earundem teftibus nobis cum omnibus circunftantiis enarratas , fubnectere contenti. Primam com
municavit Clariff, ac Spectatiff. Dominus Gros Verbi Divini Miniſter dum viveret , fideliffimus
" , &
Medicine Doctor Practicufque foeliciffimus, rei Chemicæ non parum gnarus, & hæc eft.

Vir quidam Italus anonymus annô ni fallor 1650, Genevam noftram appulit , & in hofpitium cui
: Crucis
 AD LECTORE M.

adeptus fueris, amabo, ne inopum oblivifcaris, ne Deus tui oblivifcatur. In hoc noftro Opere magno
duofermentandi & projiciendi modi defiderantur , quibus fuppreffis non facilè qui hos non callent,
operis artificium affequuntur, ac proinde fermentandi modus talis eft. Accipe fulphuris noftri prædi
&i partem unam, & projice fuper tres partes auri puriffimi in crucibulo fufi , & in momento videbis
aurum vi fulphuris converfum in fulphur auri rubeum inferioris qualitatis ut primum fulphur ; cujus
accipe iterum partem unam, & denuò projice fuper tres partes auri fufi, & iterum convertetur in ful
phur, feu maffam frangibilem ; cujus iterum accipe partem unam fuper tres auri partes , & habebis -
metallum malleabile & extenfibile. Si fic invenies , bonum , aliter adde aliud fulphur , & iterum
abibit in fulphur. Tunc fatis fermentatum erit fulphur, five medicina noftra ad naturam metalli
- cam. Projiciendi modus talis erit. Recipe hujus fulphuris fermentati partem unam , & projice
fuper decem partes Mercurii vivi in crucibulô calefacti , & habebis metallum perfectum ; fi non
fatis coloratum effet , funde iterum & adde aliud fulphur fermentatum , & ita coloratur. Si fran
gibile evaderet , adde mercurii vivi fufficientem portionem , & erit omnibus numeris abſolutum.
Jam habes hic, Amice, defcriptam univerfalem medicinam, tam pro falute ad quofcunque humani
corporis marbos profligandos, & ad vitam producendam , quàm ad tranfinutanda in aurum perfe
&iffimum cuncta metalla. Redde itaque Omnipotenti Deo infinitas gratias , qui humanarum cala
mitatum mifertus , tandem hoc noftrô ævô inexhauftum thefaurum nobis revelavit , & nos ad
commune commodum patefecimus : præ omnibus pro tanti muneris largitate , ne delinquas in
confpectu ejus oramus, aliter fi feceris , fine aurô evades Midas auritus.
Secundus Proceffus hic eft. Recipe falis alkali , falis gemmæ , fal. armon. & tartar. vini albi
ana zj. diffolvantur feorfim in aquâ pluviâ deftill. filtrentur & evaporentur in vaſe vitreô ad Salis
puri exficcationem. Hic labor ter repetitus , exhibebit falia idonea operi de quo in fequentibus,
ac propterea illa erunt feorfim affervanda in vitreis vafis mundis , ac probè obturatis.
Recipe uniufcujufque falium præmemoratorum zvj. terantur in alkool fuper porphyrite lapide,
aut aliô quôcunque durô , quô pictores in coloribus comminuendis utuntur , adde reguli antimo
nii , ex tartari & antimonii partibus æqualibus cum quarta nitri parte modô ordinariô parati, žiij.
Mercurii vivi in fpir. vini & acetô probè loti , ziij . Regulus cum falibus fimul conterantur in polli
nem fubtiliffimum , cui in ligneum mortalium immiffo , mercurius currens adjiciatur , continue
turque detritio ac agitatio materiarum donec dictus mercurius omnino abforptus videatur. Im
mitte hanc materiam in vas vitreum circulatorium , in eamque conjice fpiritus urinæ rectificatifli
mi tß. cum ejufdem urinæ fal. volatil . Zj . & fal . fixi Zß . lutentur juncturæ lutô infrà deſcribendo
& per 15. dies integros in digeftione lentâ reponatur. Poftque reapertô vaſe adde fpir. vini recti
ficatiff. Íbß. obtura ut prius vas pelicanatorium, & repone rurfus per alios octo dies in digeftione
lẹntâ, quâ materiæ probè uniantur. Reaperiatur vas , & additâ ſpir. fangu . humani rectificatiff. Ib
reobturetur ut priùs , lentaque continuetur digeftio per alios quindecim dies. Hifce peractis con-.
tenta omnia valis circulatorii in matratium longioris colli immittantur hocque in cinerum balneo
reponatur , ut lentô igne deftillentur ; quæ deftillatio menftruum operi noftro neceffarium tibi ex◄
hibebit. Recipe menftrui per deftillationem prolecti partem dimidiam , eamque fuper materias
in vaſe circulatoriô reftitantes , ac non bene folutas reaffunde , itaut materiis prædictis tres digi
tos fuperemineat, lutô rurfus obturetur vas , inque capfulam cineribus plenam immittatur ad eam
profunditatem ut quicquid materiæ eft in iis bene fepultum cernatur ; adhibe ignem digefto
rium , illumque in codem tenore per feptimanas fex integras continua . Quibus exactis clarum men
ftruum decanta , novumque refiduis materiis affunde , luto juncturas obtura , ac rurfus per integros
duos menfes ut priùs digere : pofteaque decantatô menftruô , & novô additô , cum exacta mate
riarum ad fundum ufque vafis agitatione , & per fpatulam ligneam commotione , lutum induca
tur , vaſque digeſtioni paulò intenfiori , regiftris fcilic. furni aliquantulum adapertis , per tres men
fes reponatur. Hôc exactô temporis fpatio vas è capfulâ fua eximatur ac aperiatur , menftruumq;

contentum ad ultimam ufque guttulam decantetur ; rurfufque fæcibus fpiritum roris majalis ad
quatuor digitorum eminentiam affunde , obturetur vas fine lutô & per tres dies calori lento com
mittatur : abſtrahe ſpiritum roris , novumque adde , & digeſtionem rurfus per tres dies repete,
cundem laborem toties iterando quoties ncceffarium fuerit pro totali falium acrimoniæ ablutione,
ac ufque dum materia contenta coloris videatur griſei cineritii. Materiam poftea ſpiritui roris
majalis mifce, probè ablue & in vitreum vas fundi largioris promptè projice , & poftquam confe
derit , quantom fieri poterit , quicquid eric lympidi liquoris decanta , eamque materiam fuper ca
lore cinerum exficca , ita ut in pulverem abeat grifeum , quem fuper lapide porphyrite quàm fub
tiliffimè conteres . Tunc habebis materiam tuam probè paratam. Recipe igitur hujus materiæ

cerâ , aut chartâ ceratâ obvolutæ 3j . cupri veteris , ad modum inferiùs defcribendum purgati, ziiij .
aut zv. immitte in crucibulum aptum , crucibulumque carbone lato coopertum in ignem inten
fiorem conjice , ita ut materiæ contentæ per horæ quadrantem quàm maximè bulliant. Poft præ
dictam materiam in formas furfure triticeô confperfas infunde , eafque linteô madidô obvolutas
frigefcere fine. Tunc materiam è fo mis eductam cupella cum octo plumbipuri partibus impo
ne : habebis.argenti puri ziij . & auri r.
Mangeti Biblioth. Chem . ++ Pre
 PRÆFATIO

Pro Luto conficiendo ac ufurpando ad operandum . Primò ori vafis pelicanatorii , fen circula
torii , adaptetur obturamentum ligneum , feu fubereum non porofum, quod exquifitè ungatur albu
minc ovi probè conquaffatô. Tum recipe calcis vivæ , minii , lithargyrii , ac cryftalli Veneti in
alkool pulverati partes æquales , albi Hifpanici partem dimidiam , cum ovorum albuminibus agi
tando commifceantur , & poftquam bene unita fuerint, extende fuper obturamentum , linteum
forte, fed non nimis craffum , illudque lutô prædictô liniatur ; plures lintei ac luti applicationes
iterando , donec vas fatis obturatum fit.
Cuprum purgatur fequenti modô. Recipe Sal. commun. tartari vini , aluminis ana 36. conte
rantur in pulverem fubtiliffimum , ac diffolvantur in aquæ communis vj . Rubefiat cuprum in
igne intenfiori , ac ter in aquâ prædictis falibus imprægnatâ extinguatur. Sic erit purgatum.
Sal volatile & fixum , ut &fpiritus urina fic parantur. Recipe urinæ puerorum 12. circiter annos
natorum & vinum bibentium q.f. reponatur in magnis vafis vitreis , ita ut repleantur ad tres quar,
tas , obturentur exactè , & per ſex feptimanas in locô calidô pro putrefactione collocentur poft
contentum deftilletur ex balneo arenæ tenuis cribratæ. Poftquam omnia afcenderint , non tamen
ad deficcationem , ne fcilicet matracium abrumpatur ; ( in hac autem deftillatione duo dics inte

gri funt infumendi ) quando , inquam , ea omnia quæ afcendere debent afcenderint , recipe fpiri
tum deftillatum , illumque focibus reftitantibus reaffundendo , fecundò , ac etiam tertiò , cum cô
dem labore deftilla , obfervando tantùm ut tertiâ vice materiæ ad ficcitatem abfolutam propel
lantur. Infunde liquorem deftillatum in vas longiffimi quàm fieri potes it colli, fuperque eô adapta "
capitellum fuperiùs adapertum , cujus apertura item capitellum aliud minus ac cæcum impone ,
juncturas probè lutando ; tum matratium in cinerum balncô colloca , ac per tres horas ignem i a
admove, ut primò lenis admodum poft intenfior paulò fiat , donec quafi fudoris guttula undique
in eô deprehendantur , tunc enim indicium habetur quod fal volatile ad capitellum cæcum eve
hitur ; cùmque liquor ebullire inceperit , matracium è cineribus ad dimidium extrahatur, remo
toque igne frigefcat capfula , ut eâ frigefactâ , vafifque extractis , fal volatile capitelli parietibus
adhærens educi queat. Salfixum urina paratur ex fæcibus primæ deftillationis , fcilicet illas plu
ries calcinando, diffolvendo, filtrando , ac evaporando , donec fcilicet fal adeptus fis fixiffimum ,
album , quod tandem in cryftallos facilè cogitur. Spiritum autem urina ardentem quod attinet.

Recipe liquorem poft extractionem falis volatilis modô præmemoratô factam , refiduum , repo
ne in matraciô longioris colli, ac deftillando ad tres quartas , habebis fpiritum urinæ ardentem .
Spiritus Sanguinis Humani ita paratur. Recipe fanguinis hominis fani, inter 20.& 30. annum con
ftituti q. f.contineatur in vafis vitreis largioribus & apertis per 24. horas , tuncque ferum effun- ·
dendo , partem coagulatam in vafa vitrea immitte illaque probè obturata , in locô calido per men
fem integrum , fcilicet ad abfolutam putrefactionem , repone. Tuncque ut mox de urinâ dictum
eft deftilla.
Spiritus vini ita paratur. Recipe vini generofi q. f. deftilletur ex cineribus modô ordinario ,
donec fcilicet phlegma afcendere incipiat. Recipe rurfus aliud vinum , illudque côdem modo
deftilla ; laboremque repete donec fatis tibi fit fpiritus vini , quem in matratium longioris colli im- .
mittas , hujufque matratii orificio aptetur linteum quod poftquam circumligatum fuerit in prædi
tum collum paulò profundiùs intrudatur, cavum quod fic efficitur cruftulis panis albi replendo ;
&
⋅
operiatur cavitas fic repleta panno albo lanco , oleô olivarum imbutô , capitellumque vitreum pòft
1
aptetur , ac lentò igne materiæ deftillentur : Spiritus purus in vas recipiens abibit , dum phlegma
totum cruftulis panis , ac panno oleô imbuto , adhærebit. Si idem fecundò repetas , nobiliorem
fpiritum nancifceris.

Spiritus roris maialis paratur fequenti modô. Recipe roris aut pluvia maialis , aut itidem nivis
exeunte Martio aut ineunte Aptili collectx q.f. ex iifque modô ordinario ſpiritum deftilla.
Exaratis jam duobus proceffibus, multis forfan non difplicituris, quamvis non æqueMagni &Nor
biles,ac fuis Authoribus reputati funt , nobis videantur,ut nec fanè alii innumeri per totam Biblio
thecam refperfi , clauderemus Præfationem noftram aliquid tantùm de compilationis difpofitio
ne ac diftributione fubjiciendo ; verùm priùs diluenda venit illa objectio quâ Chemici impieta
tis ac prophanationis cò arguuntur quod Sanctiffimis Scripture Divine Oraculis , in opere fuô ,
magno artis opprobriô , non parum , ut quibufdam placet , abutantur. Præterquam quòd etenim
Adeptorum doctrina nihil magis quàm pietatem & morum San&imoniam fpirat , quandoquidem
undiquaque edocet nullum unquam in laboribus Philofophicis profecturum qui cor Sæculi impu
ritatibus vacuum non habuerit , quique fe integritate morum , charitate in proximum , & aliis
in genere virtutibus Chriftianis Deo Maximo Operis Præfidi ac Directori commendatum non
fecerit.Quis non videt Sententias è Sacris Codicibus defumptas , prophanô fensû apud ipfos mi
nimè ufurpari , quandoquidem fe continuò coram Deô confiftere ; ac ipfum furnis non aliter
quàm dumeto ardenti Mofi in defertô confpicuo , infidere arbitrati , non tantùm cum corde hu
mili, & difcalceatis , ut ita dicam , pedibus , Magnum Veteris Populi Legislatorem imitati , ad
Luminum illum Patrem accedunt ; fed etiam omnem navant operam ut fe verbis & operibus,
Magno

1
 AD LECTORE M.

Magno omnis doni perfecti Donatori ac Distributori , puros & acceptos præbeant : Nihilque
propterea in Sacris Paginis intactum relinquunt quo Numinis gloriam devotô celebrent animô ,
canticifque in ejufdem confpectû , non fecùs ac Pius ille Rex David coram Arcâ , Divinæ præ
fentiæ fymbolô , ac monumento , feu potiùs , fi ita loqui licet , Numinis habitaculô , cùm poft
longam abfentiam Hyerofolymam reportaretur , magnâ vi exultent : atque non aliter excipiunt
homines qui infanire eos , ac in tantâ verborum exultatione prophanare reputant , quàm idem
Rex Conjugem fuam Mical fibi quofdam motus aliô forfan omni locô & tempore indecoros ,
exprobrantem excepit. Quid igitur mirum fi viri taliter affecti , Deoque continuò & quafi de
fàcie ad faciem ſe affiftere opinantes , toti in virtutum , ac præcipuè Mifericordiæ Divinæ erga
humiles , celebratione occupentur ? Abfit interea ut probemus quæ phantafmatis fuis forfan
quandoque nimiùm abrepti de Trinitate , atque Incarnationis & Paffionis Chrifti Salvatoris no
ftri myfteriis , liberiùs quàm par eft & verè abufivè laboribus fuis quidam quandoque applicant.
Tractatus Collectionem hanc conftituentes , corumque difpofitionem ' quod fpcctat ; monen
dus venit Lector nos hic præter Epiftolas quafdam Sendivogio adfcriptas , manufcriptos Codices
quàm pauciffimos inferuiffe , quamvis innumeri , tum Româ , tum Bafileâ , tum ex aliis locis , à
Viris in hifce ftudiis quàm maximè verfatis nobis amicè offerrentur ; quia fcilicet non ita tv
tum eft iis uti , poftquam quicquid ſelectius in totâ Europâ repertum eft , jam ab aliis in eodem
argumento qui variis temporibus compilationes inftituerunt , confarcinatum eft. Itaque ideam
à Magno Borrichio in fuo Chemicôrum Celebriorum Confpectu propofitam complere contenti,
undecunque conquifivimus quô illi fatisfaceremus , imò interfertis etiam fubinde aliis Studio

Chemico apprimè facientibus , & fecundùm ordinem temporum quibus Autores fcripferunt
difpofitis , perfectiorem etiam traderemus. Verùm quia non fatis Curiofis omnis ordinis fuiffet
fi Tractatus præcipuos fuper Magnô Opere confcriptos in unum collectos corpus exhiberemus :
ni priùs de Alchemix Hiftoriâ , Lapidis veritate , ac Terminis Artis aliquid prælibaffemus ; to
tum primum Bibliothecæ noftræ Librum , ex hifce confectum damus , ut videti poterit in argu
mentô ipfi præmiſsô . Refpectu verò Difpofitionis Tractatuum , Bibliothecam complentium facil
limum eric illam in Indiculô mox fubfequuturo videre , ac propterea ab eâ ulteriùs explicandâ
jam abftinemus .

Mangeti Bibl. Chemica. ++ ž INDEX

 INDEX

TRACTATUUM ET CAPITUM

IN

BIBLIOTHECA CHEMICA

CVRIOSA CONTENTORVM.

BIBLIOTHECA CHEMICA CVRIOSÆ Magnæ Artis Magifterium ,ab eô quod falfi Alchy
miftæ promittunt , à veris Philofophis intelligi ex
LIB. I. SECT . I. SUBSECTIO I.
huc ufque dictis fummatim oftenditur. 109
SUBSECTIO II.
De Ortu & Progreffu Chemia Differtatio , Auto
re Olao Borrichio Medico Regio & in Aca Interpellatio brevis ad Philofophos pro Lapide
Philofophorum contra Antichimisticum Mun
demia Hafnienfi Profeffore publico . Tom. I.
·I dum Subterraneum Athanafiii Kircheri Jefui
Pag.
SUBSECTIO II. tæ Autore Salomone de Blauvenftein To.l. 113
SUBSECTIO III.
Confpectus Scriptorum Chemicorum Celebrio
Tom.I. p.38 Tractatus de Tinctura Vniverfali , ubi in fpecie
rum eodem Autore.
LIB .I. T
SEC . II. SUB SEC TIO I. contra R. P. Athanafium Kircherum pro exi
ftentiâ Lapidis Philofophici difputatur, Auto
Athanafii Kircheri de Lapide Philofophorum
re Gabriele Clauderô M.D. Tom. I. 119
Differtatio. 54
Cap. I. Exhibens occafionem fcribendi. lbid.
Cap. I. Quid fit Lapis Philofophorum , & an ejus
Cap. II. Tradens quid fit Tinctura Univerfalis. 121
ope verum & naturale Aurum arte produci
Cap. III. Quòd detur in rerum naturâ . 126
Ibid
poffit . Cap. IV. Ventilans an confultum fit Chriftiano im
Cap. II. Utrum vera & realis transmutatio unius
mediatè in Tincturam Univerfalem inquirere. 141
metalli in aliud detur. 59
Cap. V. Declarans è quá materiâ præparetur Tin
Cap. III. De Lapidis Philofophorum & Tin&uræ
62 &
tura Univerfalis . 148
conficiendæ modô & ratione.
Cap. VI. Monftrans quô modô præparetur Tinctura
Cap. IV. Perfe&um Artis Magne Magifterium à
66 Univerfalis. 159
Lullô, Azothô , cæterifque examinatur .
SUBSECTIO IV.
Cap. V. Quo Alchymicos Proceffus antè adductos
68 De Metallorum Tranfmutatione ad Virum Nobi
fubfiftere non poffe docetur.
a
Cap.VI. Omni Chryf opæia s tenta mina ex Arnol do liffimum Joelem Langelottum, Seren. Princip.
Villanovano &c. demonftrantur . 70 Cimbrici Archiatrum , Epift. Danielis Georg.
Cap. VII. Objectiones pro di&is Proceffibus eo Morhofi Profeffor. Kilonienfis .Tom . I. 168
rumque Autoribus , confutantur. 75 SUBSECTIO V.
Cap. VIII. De dolis & deceptionibus , modifque
Auram Chymicum D. Philippi Jacobi Sachs
queis Alchimiftæ verum aurum fe conficere poffe
Levvenheimb. 192
uti olim ja&itarunt , ita & hodierno die jactitare
SUBSECTIO VI.
adhuc non cellant. 79
Cap. IX. Quòd Damon ut plurimum fe Alchimia Vitalus aureus quem mundus adorat & orat , in
cultoribus immifceat . 81 quo tractatur de rariffimô Naturæ Miraculô
De Alchimia Sophiftica , id eft de illa Alchymia Tranfmutandi Metalla, nempe quomodo tota
quæ aurum & argentum Cupro , Plumbo , Stanno, Plumbi Subftantia , vel intra momentum , ex
jungens, inde Aurum magno augmentô conflat.
quavis minimâ Lapidis veri Philoſophici par
Cap. 1. De variis variorum Sophifticis operationibus
falfis & illicitis. 82 ticulâ in Aurum obryzum commutata fuerit
ô
Cap. II. De licitô , vel illicit Chymi corum Aurifi Hage Comitis ; Autore Joh . Fridericô Hel
vetiô. Tom.1.196
ció, quod per appofitionem vocant , five quô pars
ad partem , id eft Auro metallum quodlibet Cap. I. De veritate Lapidis Aurifici . Tom.I. p.197
junctum , illud multiplicet. 85 Cap. II. De eadem veritate varia Scripta 199
Cap. III . De Chryfopæia artificiali Chymicorum. 93 Cap. III . Hiſtoria, de quâ præcipuè in hoc tractatu
An Aurum Chymicum fit licitum. Autor. 201

Cap.I. Utrum Aurum Chymicum, quâcunque tandem
ratione fa&um , licitè pro verô vendi poffit. 101
Cap. II. Decifiones Juridico- Canonica de Aurô
Chymicô falsô & verô 104
Cap. III. Quidnam propriè apud veteres Alchymi
ftas Lapis Philofophorum fucrit , & quid tandem
prifci Philofophi , eorun que moderni Sectatores,
Ibid.
per eum intellexerint , aperitur.
Confectarium antitheticum , quô totum aliud per
Cap. IV. Colloquium inter Eliam Artiftam & Me
dicum. 205
SUBSECTIO VII
De Iure Artis Alchemia, hoc eft variorum Auto
rum & præfertim Jurifconfultorum Judicia
& Refponfa ad Quæftionem, An Alchemia fit
Ars Legitima ? Colligente Joh. Chryfippô Fa
.Tom.I . 210
nianô.
 Bibliotheca Chemica Curiofæ

LIB . I. SECT. III. SUBSECTIO I. modo præparandum fit & habendum ? 302
Cap. XXVIII. Quâ viâ ex tribus regnis eliciatur
Lexicon Chymicum ,Autore Gulielmo Johnfonio
Mercurius Philofophorum ? Ibid
Tom. 1. 217
Chymicô.
Cap. XXIX , De Liquore Alkaeft , quid fit & qualis
SUBSECTIO IL fit ?
Petri Job Fabri tum
mi Manufcrip Medici Regii Gallici
ad Sereniff Celeberri
.Holfatia Ducem Cap. XXX . An ex liquore Alkaheft fimplici vel
compofito Lapis Philofophorum confici poffit : Ib.
D. Fridericum olim tranfmiffum , Res Alchy- Cap . XXXI . Cur Liquor Alkaheft reducat omnia in
micorum obfcuras extraordinaria perſpicuitate ·· primam materiam fine ulla diminutâ fui a& tio
Tom.1.291 ne ? Ibid.
explanans. Cap. XXXII . An liquor Alkaheft poftquam metalla
Cap. I. An Lapis Philofophorum fit in rerum
rerum nana
tura. 292 " perfecta in materiam primam reduxerit , fit ex
metallis diffolutis feparandus , vel cum ipfis res
Cap. II. Lapis Philofophorum quid fit in rerum
293 linquendus , ut coquantur fimul ad perfectionem
patur:1. ultimam ? 304
Cap. III . Quale habet corpus Lapis Philofopho Cap. XXXIII . An Liquor Alkaheft habeat in ſe Sal,
rum , & quâ vefte induitur.
Sulphur & Mercurium Philofophorum ? Ibid.
Gap. IV. Quibus nominibus infigniatur Lapis Philo
Ibid. Sequuntur Epistolæ aliquot prædi& i D. Fabri
fophorum. 304. & feq.
Cap V. An Lapis Philofophorum cum Terrâ fua
& Spiritu fufficiat in fe ipfo ad ultimam perfe SUBSECTIO III.
&ionem obtinendam? Oedipus Chymicus , obfcuriorum Termino
294
Cap. VI. An autum , vel argentum , vel quodvis
rum & Principiorum Chymicorum Myſte
aliud metallum requiratur ad perfe &ionem Lapi
295 ria aperiens & refolvens ; Autore Joh. Joa
dis noftri confequendam ?
Cap. VI. Quare Lapis nofter fit trinus &tnus ? Ib. chimô Becherô Spirenfi M. D. Tom.1.306.
Cap. VIII. Qualis fit Philofophorum Mercurius , qui Titulus I. De Primâ Materia Chimicoru m . Ibid
in fe omnia neceffaria habeat ad Lapiden Philofo Titulus II . De Principiis Subftantiæ , nempe Sul
phorum confequendum ? Ibid. phure & Sale. 312
Cap. IX. Quale fit Sulphur Philofophorum , quod Ticulus II . De Principiis Qualitatis, nempe Mer
curiô , Sulphure & Sale. Tom. I.315
Opus noftrum cum Mercurio perficiat . 296
Cap. X. Quale fit Sal Philofophorum cujus ope Titulus IV. De quatuor Elementis Chimicè fum
Mercurius & Sulphur perficiantur in lapidem ptis, nempe Igne , Aere, Aquâ & Terrâ. 324
Philofophorum ? Ibid. Titulus V. De Generatione, Spermate, Menftruo,
Cap. XH. De folutione falis noftri ut per ublima Matrice , Pondere, Calore. 326
tionen & deftillationem Mercurium & Sulphur Titulus VI . De Chimicorum fex operationibus reali
+ Ibid. bus,Secretione,Decretione, Solutione, Coagulatio=
noftrum habere valeamus.
Cap. XII. Quo tempore coctio nis Mercur ii noftri ne , Deſtructione , & Plusquamperfc &
tione. 318
metalla perfe&a illi fint addenda. 297 Titulus VI . De Septem requifitis Artificis, nempe
Cap.XIII. An in Mercurio noftrô peragendo , fint de Terminis , Juftrumentis, Materiis, Operationí
tæ operationes .
variæ & diftin& Ibid. bus , Scriptis Chimicis, Methodô Chimiæ ſtuden
o
Cap. XIV. Anin Butyr & pingu edine noftâ fint di, Methodô chemicè philofophandi . P.33
LIB. I. SECT. IV. SUBSECTIO I.
Mercurius , Sal & Sulphur infeparabiliter con
Ibid. De Alchimie Difficultatibus Liber , in quo do
júna ?
Cap. XV. Aurum & Argentum vulgi quare nortua cetur, quid fcire, quidque vitare debeat ve
dicantur, & quâ viâ à mortuis refufcitari ican
ræ Chemix ftudiofus ad perfectionem afpi
tur ? 298
Cap. XVI. An in Cineribus vel in Balneô Mecurii rans ; Autore Theobaldo de Hoghelan
de Tom . I. 336
noftri putrefactio fieri poffit , ut inde Butynm &
pinguedo noftra extrahatur ? Ibid. Pars I. De Impedimentis artificem remorantibus
Cap. XVII. De Fermentô Philofophorum , qud & quò minùs ad pretiofæ hujus fcientiæ notitiam
quale fit? Ibid. & finem pervenire poffit. 340
Cap . XVIII. Quid fit & qualis Draco nofter cau Pars II. In quâ de difficili librorum intelle&u agi
tur. 346
dam fuam devorans ? 299
Cap. XIX. Quale & quid fit Mare noftrum inquo Pars III. In quâ de difficultate Praxeos agitur.
funt duo pilces mira pinguedine præditi. bid. pag. 355
Cap. XX. Qualis & quæ fit Hydra Chymica ferem Pars IV. Qua Artem Chemicam cuique vitandam
bid. concludit.
habens capita ? 365
SUBSECTIO II.
Cap. XXI. Qualis fit illa Conjux & Mulier mari
tos fuos omnes enecans & interficiens ? 100 Cato Chemicus , Tractatus quô veræ ac ge
Cap.XXII. De Salamandrâ Chymicorum , qua & nuine Philofophiæ Hermeticæ & fucatæ ac
qualis fic ? Ilid.
fophiftica Pfeudo - Chemix • & utriufque
Cap. XXIII. Quid fit nigram feram in Sylvis de ,
que dum nigredinem deponit, mirâ albedinein Magiftrorum Characterifmi accuratè deli
a neantur. Tom.I. 368
duitur ? Ibid.
Cap. XXIV. Quid fit apud Chymicos alatus Lo , Cap. I. De Chemia Ortu. ibid.
& fine alis alter , & ex duobus Leonibus unim Cap . II. De verâ Chemiâ. 369
fieri debere ? Dr Cap. III. De veræ Chemiæ Scriptoribus. 370
Cap. XXV. De Lapide conficiendo . ( Ibd. Cap. IV. De veræ Chemiæ Subfidiis. ibid.
Cap. XXVI. De Puro Natura, quid & quale fit & Cap. V. De falsâ Chemiâ. 378
quotu plex ? Ibd. Cap. VI . De Phrenitica Diagnofi. 379
Cap.XXVII. Purum Minerale & Metallicum q Cap. VII. De Phrenitica Prognofi 375
Manger, Bibliothe Chem. †† 3
 Index Tractatuum & Capitum

Cap. VIII . De Phrenitica fraudulentis Magifte . Exerc. XIV. De Animâ , Spiritú , & corpore. 502 1
riis. 374 Exerc. XV. De conjun t
&ione corporum & copula
' Cap .IX De Myfterio Lapidis Philofophici. P.377 eorum .
ibid .
BIBLIOTHECA CHEMICA CURIOSA, SUBSECTIO. H.
LIB. II. SECT . I. SVBSECT I
Arthephiæ liber qui Clavis majoris Sapientia
་ dicitur .
Hermetis Trismegifti Tabula Smaragdina . Cui Tom .1: 503
titulus Verba Secretorum Hermetis Trismegifti SUBSECTIO III. * 44
W. Chr. Kriegsmanni & Gerardi Dornei Liber de Compofitione Alchemia quem edidit
Commentariis illuftrata. Tom . I. p. 380 Morienus Romanus , Calid Regi Ægyptio .
1
Cap. I. Tabula Hermetis invitis quibufdam affe rum : quem Robertus Caftrenfis de Arabicô 1
ritur. 1383 1
in Latinum transtulit. Tom. I. 509
-Cap. II. Phænicium Idioma non Græcum Tabulæ
nativum effe defenditur. 384 SUBSECTIO V.
Cap . III. Intcriptione Tabulæ , duoque incifa illu Gebri Regis Arabum Philofophi perfpica
s
ftrantur. ibid.
cillimi , Summa perfectionis Magiflerii in ſuâ
Cap . IV. Sequentibus quatuor incifis lux illata . 385. naturâ ex Bibliothecæ vaticanæ exem
. Cap . V. In Septim atque Octavi Incifo
i rum fentum
ibid . plari undecunque emendatiffimo edita cum
inquiritur.
Cap . VI. De nonô decimô & undecimô Incisô verâ genuinaque delineatione vaforum & for
dilleritur . 386 nacum , denique Libri inveftigationis Magifte
Cap. VII. Reliquorum binorum Inciforum mens ris & Teftamenti ejufdem Gebri, item Com
287
expofita . mentariorum aliquot additione caftigatiffimâ.
Cap. VIII. Conftituitur Argumentum Tabula. ibid. C Tom. I.
519
Cap . IX. Apologia ftudiorum Chemicorum adver.
Lib . I. Cap . I. De impedimentis artificis in ope.
fum Cenfores. 388 re. 522
Hermetis Trismegifti Tabula Smargdina cum expo
Cap.II. De impedimentis ex parte corporis. ibid.
fitionibus Dornei. 389
ibid. Cap. III De impedimentis ex parte animæ. ibid.
Argumentum in Tabulam . 1
Cap. IV. De impedimentis ex fortuitô cafu . ibid.
Clarior expofitio verborum Hermetis . 390
De Practica Operis Spagirici ad Medicinam vitæ Cap. V De his que artifici confideranda funt, ibid.
Cap.V De perfuafionibus fophiftarum.
longæ parandam . 396 sir
Cap. VII. De principiis naturalibus fuper quibus
SUBSECTIO II.
actiones fuas fundat natura .
Hermetis Trismegiſti Tractatus Aureus de 5226
Cap . VII. De folutionibus ad perfuafiones ſoph
Lapidis Phyfici Secretô , in feptem Capitula ftarım. ibid .
divifus, cum Scholiis Anonymi. Tom.l.400 . Cap. K. De rationibus negantium artem à da
LIB . II. SECTIO . II. SV BSECT . I., tis.
524
Turba Philofophorum ex antiquô Manufcripto Co Cap.1.De fupponentibus in fpiritibus artem fore, ib,
dice excerpta , qualis nulla hactenus vifa fuerat Cap. I. De fupponentibus in corporibus , lapidi
editio. Tom .I. 445 bu , falibus, aluminibus , bauraciis , vel crefcen
In Turbam Philofophorum Sermo unus Anonymi. 465 tilus Artem fore.
525.
Allegoria Sapientum fupra Librum Turba Philofo Cap.XII. De Principiis naturalibus Mercurii ,ful
phorum. 467 pharis & arfenici. 526
**
Turba Philofophorum aliud exemplar. 480 Cap XIII . De Sulphure. 527
Allegoriæ fuper librum turbæ. 494 CapXIV. De Arfenicô. ibid.
Anygma ex vifione Arislei Philofophi & Allegoriis Cap XV. De Mercuriô. ibid.
Sapientum. 495 Car XVI . De Corporibus metallicis , quæ funt ef
Exercitationes in turbam Philofophorum. 497 f&us principiorum naturæ. $28
Exerc. I. Definitio lapidis & quibus initiis con Cap XVII. De Sole ibid.
ftet. ibid. Ca. XVIII. De Lunâ. 121 ** ibid.
144
Exerc. II. De Calido naturali. ibid. Ca. XIX.De Saturnô, " ibid.
tab JITA.
Exerc. III . De prima materiâ metallorum , & quo Ca. XX . De Jove. A $ 29
27216 "
modo ex feminali procreatione generentur. ibid. Ca. XXI . De Venere. t.. ibid.
8 j MA
Exerc. IV. De primô Elementô Lapidis, quod eft Ca. XXII . De Marte. ibid.
Terra. 498 Li . II . Cap . 1. De Sublimatione, ad quid inventa
Exerc. V. De dimiffione aquæ , vel roratione fuper it . te nis $30
9 • Cp 11. De diverfita matio ter
< Terram . T i o n e u m 49- e fubli & quali
e r c n v e r f t u r a r m m i x b e a t i n a r i i
E x I e
. V . D c o n a & c o d e or d fi e r .
ne ibid .
⚫ctio .ap. I us ce
. ibid II . De Fæcib & Forna , 532
udine #2 541
Exerc. VII. De Conjugio Solis eft Luna. bid. Cap . IV. De fpiffit forni ne ibid.
rum roporti o
Exerc. VIII. Quod Artis fundamentum unum quid Gap . V. De ligno p . ibid .
1 < is 7X
fit eft lapis unus . ibid. Ca . VI. De fo a aludele .
p r m ibid.
n
II matio rii 11.
Exerc. IX. De folutione & divifione Elemento Cap..V . De Subliione Mercu tæ . $33
% I l i m a t c h afi
rum . 500 C a p V I I ., S u b M a r . ibid.
i o n e æ
mat nefi &uTmuthiæ . $ 34
Exerc.X. De Solutione corporum in Aquam. De (ap . IX . , De Subli oneMag r
'y imati inuto rum
" Gumma & divifione Aquæ. ibid. C .X a p . D e S u b l d i m corpo .
Exerc. XI. Rurfus de Aquà , & divifione Aquæ in Tom . 1 . 534
!
partes, 501 Cap. XI . De Defcenfione .. ibid
Exerc. XII.De divifione Aquæ & vafis apertione. ib. Cap. XII. De diftillatione triplici , fcilicet per
Exerc. XIII. De ficcatione Aquæ , coagulatione , & alembicum, defcenforium & filtrum. $35
calcinatione ac ignis regimine. ibid. Cap. XII. De Calcinatione. 536
6
Cap. XIV.
 Bibliotheca Chemica Curiola, I

Cap . XIV . DelCal natione con falibus. $37 Teftamentum Gebri India Regis. De S Mus
Cap. XV. De Solutionibus . IN jbid.
Anintalium , Pifcium , volatilium, vegetapi
Ca p. XV I. De coa gul ati one Me rc ur ii & re ru m folu Tomel . 562
lium & alierum .
538
uni . I
tatXVI
Cap. . De coagulatione Mercurii per præcipi . Joh . Bracefchi . Brixiani: Dialogus veram &ge¬
ibid . nuinam librorum Gebri fententiam -explicans,
tationem .
Cap. XVIII. De Fixione & modis ejus . 5391 cui præmittuntur propofitiones 126. idem
ibid... argumentum compendiofa brevitate com
Cap. XIX . De Ceratione .
81.8 Tom. I. 565
plectentes.
Lib . III . Cap . I. De Sulphuris & Arfenici effentiâ . $ 40 Joh. Gernardi. D. Exercitationes perbreves in
Cap. II. De Mercurii eflentia. 541
Cap. III. Dé effentia Marchafite , Magnefiæ & tu Gebri Arabisfummi Philofopki libros duos Sum
** 12 ibid. ma perfectionis . Tom. 1.568
thiæ.
7 ibid. LIB . II. SECTIO . III. SV BSECT . I T.1.613
Cap . IV . De Solis effentia . 1
Cap. V. De effentiâ Lunæ . 542 Rogetii Baronis de Alchymia Libellus cui titu
ibid.
Cap. VI. De Martis effentiâ. lus Speculum Alchemia. sis ibid.
Cap. VII. De Veneris effentiâ . 543 ibid.
Cap. I. De Definitionibus Alchemiæ.
Cap. VIII. • De Jovis effentia. 5 +4 Cap. II. De principiis naturalibus & procreationi
ibid . :)
Cap. IX. De Saturni effentia . bus Mineralium. ibid.
Cap . X. De dúplici Medicina cujuslibet corporis Cap 111. Ex quibus propinquius materia elixiris fit
imperfe&i & argenti vivi fcilicet alba & ru elicienda
bea. Cap. IV. De modo agendi , & Igne moderando &
Cap . XI. De Adminiſtratione & mundificatione continuando . ibid.
effentiaruerfificando fecundum diverfitatem
corporum , ** e
Cap . V. De qualitat Vafis atque
fuarum. 546 Cap. VI . De coloribus accidentalibus & effentialis
Cap . XII . De Præparatione Saturni & Jovis in com fbid.
bus in opere apparentibus .
libid
muni. Cap . VII . De modo projiciendi Medicinam fuper
Cap. XIII. De præparatione Saturni in fpecie. 547 616
quodlibet imperfe t
&orum .
Cap. XIV . De præparatione Jovis in fpece. ibid.
Cap . XV. De præparatione Veneris . ibid. Rogerii Baconis de Secretis operibus Artis &
Natura & de nullitate Magia Epiftola .
Cap. XVI. De præparatione Martis., ; : 1184548
Cap . XVII . De mollificatione durorum coporum & Tom. I. 616 .
2
induratione mollium ... , ·4 , ibid. Cap. 1. De & contra apparentias fictas , & de &
Cap. XVIII . De Mercurii lavacro. ibid.
: contra invocationem fpirituum . 41
Cap. II . De Characteribus , Carminibus & eor217
Lib.I V. Cap. I. De præparatione fubftantia Agenti ufu.
ASAN ibid.
AN
in projectione Medicina.. Cap. III . De virtute fermonis & redargutione ma
Cap . II . De triplici ordine Medicinarum . ibid .
giæ. 618
Cap . III . De differentiâ omnium Medicinarum. ibid. Cap . IV. De Inftrumentis artificiofis mirabili
Cap. IV.De Medicinis Veneris in primô ordne . sso bus. 4
616
Cap. V. De Medicinis Martis in primo ordini ibid. Gap. V. De • Experien tiis perſpectivis artificiali
Cap. VI. De Medicinis lung in primo ordine, ibid. bus . ibid .
Cap. VII. De Medicinis fecundi ordinis . ! 551 Cap.VI. De Experimentis mirabilibus . 620
Cap. VIII. De adminiftratione Medicinarum fe
Cap . VII. De retardatione accidentîum fene&utis
cundi ordinis. **** ibid.
POZA 231
& de prolongatione vitæ humanæ 611 !
o
Cap IX. De fupplement defectuum poft aunini Cap. VI . De occultandis fecret is naturæ & at ar
ftrationem Medicinarum fecundi ordinis . ibid. - tis. 622
Cap . X. De Medicinis Argenti, vivi & ingrelu ca
11 CIX De modo faciendi ovum Philofophorum . ibid.
rum . qu 26.25h 194 Cap. X. De codem ovo fed alio 44 modo . 623
Cap . XI. De Medicinis tertii ordinis. was 553 ibid
Cap . XI. De eodem , fed rurfus alio modo .
Cap. XII. De adminiftratione folaris & Inaris
ibid . Adnotata ad Rogerii Baconis Epiftolam
Medicine. 20. 2'S Tom . I. 21 6 hold 2004
624
Cap. XIII. De examinationibus 1 quibus cognotitur
i bid. SVBSECTIO 1 Foto 2,30
utrum magifterium fit in perfe&tione.
Cap. XIV: De Cineritii examine, bu40 17 1554 Avicenna Tractatulus de Alchemia. Tom.I 626
-Cap . XV. De Cementi examine. 1.6. bid. Cap. I. De Mercurio & ejus natura , nec non de
Cap. XVI. De Ignitionis examine. 、, ་། 555fulphure in eo contento W ibid.
n perfc& orem ideft,
Cap. XVII. De Fufionis examine .. bid. Cap. lh De natura corporum
Cap . XVIII. De examine expofitionis corpoum Solis ac Lunæ & eorum fulphure. 627 1
fuper vapores acutos. :: 56 Cap. III. De conjun& ione corporis & fpiritus &
Cap. XIX. De Extinctionis examine. ibd. lapidis diffolutione in primam materiam*** 628
Cap. XX . De examine in mixtione Sulphuris. id. Cap. IV. De extractione aquæ ex Terra 629
Cap. XXI. De examine Calcinationis & Reducio Cap . V. De Fundationeleu étiam fufione aquæ
nis corporum . 57.fuper terram fuam . ibid.
Cap. XXI . De examine in facili & difficili mx Cap . VI . De modo fublimation is terræ. 630
tion Argenti vivi. ibd. Cap. VII. De Multiplicatione & Fixione lapi
Cap . XXIII. Operis totius in unâ fumma recapia dis . " 632
latio . i b . Cap. VIII . De modo projiciendi Medicinam &
Liber Investigationis Magiflerii Gebri Philo tingendi quodlibet metallum in folem & lu
nam . ibid .
phi perfpicaci . T. 1 .
Avicenna de Conglutinatione lapidum . Tom. I. 6; 6
†† 4
 Index Tractatuum & Capitum
SVRSECTIO III. dis Benedicti miffa Ann. 14.12 . Roberto An
Ariftotelis de Perfecto Magiflerio Tractatus glorum Regi. 863

Tom. 1. 638 Raymundi Lullii Liber Poteftas Divitiarum di >

Ariftotelis Tractatulus de Practica Lapidis Philo &us , in quo optima expofitio Teftamenti
Tom. I. 659 Hermetis continetur. 866
Jophict. 场
SUBSECTIO IV. Raymundi Lullii Clavicula que & Apertorium
Arnaldi de Villa nova Philofophi & Medici dicitur , in qua omnia que in opere Alche,
excellentiffimi liber dictus Thefaurus The miæ requiruntur , apertè declarantur. 872
Raymundi Lullii Compendium Artis Alche
faurorum & Rofarium Philofophorum , omnium
Secretorum maximum fecretum , de verif mix & Naturalis Philofophiæ , fecundùm
fima compofitione Naturalis naturalem curfum. 875
Philoſophiæ ,
qua omne diminutum reducitur ad folificum Raymundi Lullii Tractatus de Lapide & Oleg
Tom.1.662 Philofophorum. 879
& lunificum .
Arnaldi de Villanova liber dictus Novum Lu Raymundi Lullii Codicillus , feu Vademecum &c

676 Cantilena, in quo fontes Alchemica Artis ,

men.
Arnaldi de Villa nova Perfectum Magifterium & ac Philofophiæ reconditioris uberrimè tra

Gaudium tranfmiffum ad inclytum Regem duntur . Opus 74. capitibus comprehen

Aragonum , quod quidem eft Flos Florum, fum. Tom. 1.880
fchi Brixiani Lignum vita , ſeu Dialo
Thefautus omnium incomparabilis & Margari Joh. Brace
ta , in quo reperitur veti compofitio Elixyris gus exItalico in Latinum verfus à G. Grata
tam ad album quam ad rubeum, videlicet ad rolo Phyficô, quo Raymundi Lulli Scripta ex
Solem & Lunam fub compendio declara plican:ur: 911
Anonymi Liber Murus Alchemix Myfteria
tum . 679
Arnaldi de Villanova Epiftola fuper Alchemia filiis Artis nudis figuris , evidentiffimè ape
tiens. ad finem Tom. I.
ad Regem Neapolitanum . 683
Arnaldi de Villanova Speculum Alchemia
™ 687 1
BIBIOTHECA CHEMICA CURIOSA
Arnaldi de Villanova Carmen . 698
Arnaldi ,de Villanova Quafliones tam Effentiales LIB. III. SECT. I. SUBSECTIO I.
quam accidentales ad Bonifacium Öctavum
ibid. Petri Boni Lombardi Ferrarienfis Phyfici &
cum fuis Refponfionibus .
Arnaldi de Villanovâ Semita Semita. Chimici excellentillimi Margarita pretio.
702
7
Arnaldi de Villanova Teftamentum. 704 fa sovella correctiffima , exhibens introdu
tionem ad Artem Chemica integram ,
&
SUBSECTIO V. ane annos plus minus quadringintos com
poita. Tom.II. Pag .
Magiftri Raymundi Lullii Teftamentum , & pri
Part... Cap. I. Introductio generalis ad partem
mum de Theorica. Tom.I. 707
1 fpeculativam Artis - Pag. 2
Magiſtri Raymundi Lullii Teftament. Pars Pra Cap .II. Introductio generalis ad partem practi
763 can Artis. S
Elica fuper Philofophico Lapide .
Joh: Gerhardi Analyſis Partis Practica Raymundi Part1 I. Cap. I. Probatur Artem Chemicam non
eft veram. Pag.9
778
Lullii in Teftamento. Cap II. Probatur Artem Alchemiæ effe veram. 16
Raymundi Lullii Compendinm anima Tranfmuta
Cap III . Ponitur determinatio generalis & often
tionis Artis Metallorum , Ruperto Anglorum
antur caufæ & modi difficultatis iftius quæftio
Regi tranfmiffum . 780
ns , ut & caufa & modus proceffus pro folu
Raymundi Lullii Majoricani Teftamentum No tone quæftionis iftius. 22
1
790 Ca. IV. Oftenduntur modi & caufæ difficultatis
vißimum Carolo Regi dicatum ,
Aius. 24
Raymundi Lullii Teftamenti NovißimiPars
Cǝ. V. Oftenditur quod Ars hæc fit tantùm
806
altera. ? inica , non folùm quoad materiam , fed per om
823 " nem modum, a
Raymundi Lullii Elucidatio Teftamenti. 27
Raym undi Lullii Liber dictus Lux Mercu rioru m Cp. VI . Oftenditur quod hæc Ars fit naturalis & fic
in quo explicatur quod in aliis Libris occulta divina , & quod per ipfam Philofophi antiqui fue
824 runt vates de futuris miraculis divinis. 29
tum eft.
Cap. VII. Oftenditur error omnium defideran
Raymundi Lullii Experimenta in quibus veræ
tium re&è operari , qui eft in fine operis, fcilicet
Philofophia Chemica Operationes clarif
in compofitione Elementorum , & quod hęc Ars
fimè traduntur. 826 Tom.II.31
eft pro omnibus Sapientibus.
Raymundi Lullii Liber Artis Compendiofe quem tap. VIII. Oftenditur quomodo hæc Ars inventa
Vademecum nuncupavit . 849 Gt & quibus data fit, & quibus non , & quare fic
obfcurè fcripferunt eam Philofophi . 33
Raymundi Lullii Compendii Anima Tranfmu
Cap. IX. Oftenditur hunc Lapidem fimilari omni
tationis Artis Metallorum aliud Exem
bus rebus mundi , & quot fint nomina ejus , &
853 quot Philofophi hujus fcientiæ tetigerunt eam 1
plar.
• Raymundi Lullii Epiftola de Accärtatione Lapi cum omnibus aliis fcientiis.Et folvuntur opiniones
Antiquorum
 Bibliotheca Chemica Curiofa

Antiquorum ; quas Ariftoteles in Philoſophiâ re que à Deô illuſtratô . Quem Libellum com
probat. 34
pofuit ad hoc Divinâ præmonitus revela
Cap. X. Improbantur Sophifta , Deceptores & tione: Tom.II.p.80
Impoftores; & oftenditur Artem de fe effe bre
Ioh. de Rupeciſsâ Liber Lucis: 84
vem & levem ; item demonftratur nobilitas &
veritas ejus . 36 SUBSECTIO III.
Cap. XI. De Fermentô & modis , conditioni
bus & proprietatibus ejus & converfione Liber Rofarium Philofophorum dictus , compo

quam facit fecundùm Philofophos hujus At fitus & in unum compilatus diligentiffimè
tis. 39 Tom . II. p.87
Cap. XII. Oftenditur quid fint Elementa Lapidis Rofarii Philofophorum aliud Exemplar , ex com
Philofophorum , quômodô in ipsô conveniant &
Pilatione omnium Philofophicorum Libro
in Auro, & in omnibus mixtis , & fimiliter in
Cæleftibus , fecundùm Antiquos Philofophos rum , per Toletanum Philofophum maxi
mum. 119
hujus Artis . 46
Cap. XIII. Oftenditur quid fit Tyriaca & vene Rafaziam abbreviatum Ignoti è Manuſcripto ve
num in Lapide Philofophorum , fecundùm An tuftiffimô.
133
tiquos Philofophos. 49
SV BSECTIO IV.
Cap. XIV. Oftenditur quid fit Coagulum , & quid
Lac in Lapide Philofophorum , & quis Mafcu Guidonis de Montanor Philofophi Galli Sca
lus & Fœmina fecundùm Philofophos. 50 la Philofophorum P.134
Cap. XV. Probatur hanc Artem efle veram tripli
citer, 1. Autoribus , 2. rationibus, 3. à fimili & SV BSECTIO V.
exemplis.
52 Clangor Buccina; Tractatus mirabilis fimul &
Cap. XVI. Solvuntur rationes contrariæ, cum quæ
ftionibus intercedentibus notabilibus. attentiffimus ex quâdam veruſtiffimâ fcri
52
pturâ excerptus. De Lapide Philofophorum fi→
Cap. XVII . Roboratur folutio dicta queftionis
oftendendo materiam metallorum cum caufis deliter fimul & Phyficaliter , omnibus Phi
fuis & proprietatibus , ac paffionibus ; ex quâ lofophis edifferens . 147
materia fit Lapis Philofophorum . 60
SVBSECTIO VI.
Gap.XVIII. In quo ex dictis probatur quod Sulphur
fit pars materialis cum argentô vivô auri & La Corredito Eatnorum , Tractatus perutilis & au
pidis Philofophorum. 62 thenticus.
Cap. XIX. Probatur quòd Sulphur folum fit mate 165
ria Lapidis Philofophorum , & Auri fecundum SUBSECTIO VII.
antiquos Philofophos. 63 Marfilii Ficini Florentini Liber de Arte Che
Cap. XX. Præmittuntur quædam ad folutionem mica. 172
ultima rationis Philofophi & aliarum non fo
lutarum , prius loquendo de a&tu & poten SVBSECTIO VIII.
tia , & de perfectô ac imperfectô in re Calidfilii Jaici Liber Secretorum Artis ex He
bus. & c. 66
bræo in Arabicum & ex Arabicô in Lati
Cap. XXI. Probatur quòd ex Aere & Ferrô non
num verfus , incertô Interprete. 183
poteft fieri Aurum & Argentum per Alchemiam ,
& folvitur. 70 SV BSECTIO IX.
Cap. XXII. Probatur metalla imperfecta non con Kalid Regis Philofophi acutiffimi Liber Trium
verti in Aurum à naturâ in mineris ; & folvi
tur. Verborum ex Manufcripto longè aliis præ
71
cellentiore. 189
Cap. XXIII. Tra&atur de princípiis Metallorum in ¡
generali , & eorum generatione , & tranfmu SV BSECTIO X.
tatione ad metalla > fecundum naturam
oftendendo quo modo Ars poteft fequi Natu Merlini Allegoria profundiffimum Lapidis Philo
ram & c . 72 Tophici arcanum perfectè continens. 191
Gap. XXIV . De Principiis metallorum in fpecie , SVBSECTIO XI.
5 & metallorum generatione fecundum intentio
nem naturæ , & de fignis generationis ; often Anonymi Thefaurus Philofophia. 192
dendo quomodo Ars debet fimili modô fequi
SVBSECTIO XII.
Naturam , & fimilibus fignis & fimilibus princi
piis in generatione Lapidis. 74 Aurelia Occulta cum Senioris Zadith Tractatuld
Cap. XXV. De fimilitudinibus generationis fœtus de Chemid. 198
ex fpermate & fanguine menftruô , & avis ex
SVB SECTIO XIII.
ovo, comparando generationem Auri ex Sul
phure & argentô vivo , & Lapidis Philofopho Anonymi veteris Philofophi Confilium Conju
rum ad generationem ipforum. 76 gii , feu de Maffa Solis & Luna Libr. III . ve
Cap. XXVI. Imponitur finis Tra&atui, con
rèaurei & incomparabiles ex Arabicô in La
cluditur & epiftolatur vera effe quæ dica tinum fermonem reducti.
funt. 79 235
SUBSECTIO II LIB . III. SECT . II. SUBSECTIO I.

Johan. de Rupefcifsâ Liber Magisterii de con Richardi Anglici Libellus utiliffimus wepò Kŋs
fellione veri Lapidis Philofophorum , clarè & usias
μίας , cui titulum fecit Correctorium .
abfque palliatione editus ab cô virô uti
SVB :
 Index Tractatuum & Capitum

SV BSECTIO II. SV BSECTIO XI.

Sendivogii Poloni qui vulgo Coſmopolita di

Georgii Riplei Philofophi doctiffimi Angli ,
citur Novum Lumen Chemicum. 463
Oramis Canonici Regularis Brittlintonenfis
Sendivogii Poloni Dialogus Mercurii , Alchemi
Liber Duodecim Portarum , nequaquam muti
275 fta & Natura. 475
las , fed integer ,
Sendivogii Poloni Tractatus de Sulphu.
SVB SECTIO 111.
re . 479
Thomæ Northoni Tractatus Crede mihi , feu Sendivogii Poloni Apographus Epiſtolarum ha
"Ordinale dictus 285
tenus ineditarum fuper Chemiâ. 493
SV B SECTIO IV. Orthelii Commentarius in Novum Lumen Che

micum Michaelis Sendivogii Poloni x11 .

Johan. Dauftenii Philofophi expertiffimi Ro
figuris in Germanià repercis illuftratum.
Tarium arcanum Philofophorum Secretißi
309 Nunc ex Germanicâ linguâ in Latinam tran
mum.
flatum . 516
SVB SECTIO V.
SV BSECTIO XII.
Dialogus inter Naturam & filium Philofo
326 Hydrolithus Sophicus , feù Aquarium Sapien
phia.
tum ; hoc eft opufculum Chemicum , in quo
SV BSECTIO V I.
via monſtratur , materia nominatur, & pro
336
Dionyfii Zacharii Opufculum Chemicum . ceffus defcribitur quomodo videlicet ad vni
Nico lai Flam elli Comm enta rius in Dion yfii Za
verfalem Tincturam perveniendum , hactenus
350
charii Opufculum Chemicum. nondum vifum. 537
Nicolai Flamelli , Tractatus brevis ,feu Summa
368 SV BSECTIO. XIII.
rium Philofophicum.
Johan. Franc. Pici Mirandula Dom . Concor
SVB SECTIO VII.
diæque Comitis , Opus Aureum de Auro
Joh. Anrelii Augurelli P. Ariminenfis Chryfo tum aftimando , tumconficiendo , tum utendo
paia , & Vellus Aureum , feu Chryfopaia major ad Conjugem. $$$
& minor ad Leonem X. Pontificem Maxi

mum. 37: LIB . III. SECT, III. SUBSECT . I.

Natha nis Albinei Doctoris Medici Carmen Au

reum ad Janum Cufinum . To.II.p.387 Johan. Graffei , alias Cortalaffei Jurium Do

Nathanis Albinei Ænygma . 388
&
toris & Urbis Straledunfenfis Syndici &
Philofophi infignis noftri Sæculi Arca
SV BSECTIO VIII.
Arcani artificiofißimi , de Summis Natura
Generofiffimi Domini Bernardi 'Comitis Mar
Myfteriis , conftructa ex Rufticô ejus ma
chix Trevifana Liber de Secretissimo Philo jore & minore > & Phyficâ naturali ro
fophorum Opere Chemico. 388 tundâ , per vifionem Cabalifticam defcri
Ejufdem Bernardi Trevirenfis Refponfio ad
prâ . 585
Thomam de Bononiâ , Medicum Caroli
SVB SECTIO II
VIII. Francorum Regis fuper côdem
Anonymi Difcipuli Johan . Graffei dicti Cor
Opere . 399
talaffei , Myfterium Occulta Naturæ ; De
SV BSECTIO IX.
duobus Floribus Aftralibus Agricola mino
Bafilii Valentini Benedictini Ordinis Liber de ris in ejus Arcà Arcani Artificiofiffimi con
Magno Lapide Antiquorum Sapientum . 409 tentis. 619
Bafilii Valentini Liber Duodecim Clavium, qui
SVBSECTIO III.
bus oftia ad antiquiffimum Lapidem An
; Anonymi , qui tamen Dom. d'Efpagnet cre
tecefforum noftrorum aperiuntur &
arcaniffimus Fons omnis Sanitatis recludi ditur Enchiridion Phyfica reftitutæ , in quô

tur. 413 verus Naturæ Concentus exponitur , plu

rimique Antique Philofophiæ errores per
Bafilius Valentinus , de primâ Materiâ Lapidis
Canones & certas demonftrationes diluci -
421
Philofophici.
dè aperiuntur. 626
Bafilii Valentini Brevis Appendix , & perfpi
Ejufdem Anonymi Arcanum Hermetica Phi
cua repetitio aur iterario in librumfuum de
422 lofophia . Opus in quô occulta Natura & Ar
Magno Lapide Antiquißimorum.
tis circa Lapidis Philofophorum materiam &
SUBSECTIO X. operandi modum , canonicè & ordinatò
fiunt manifefta. 649
Congeries Paracelfice Chemia de Tranfmuta
tionibus Metallorum. 423
SV B
 Bibliotheca Chemica Curiofæ .

nariè non intelligunt ; ne tam turpiter à

SV.BSECTIO IV .
perditiffimis iftis fumivendulis ac impo

Anonymi Philalethę vulgò dicti Introitus aper ftoribus thrafonicis , in opprobrium Artis
661 mere Divinæ , decipiantur. Neceffarium ,
tus ad occlufum Regis Palatium.
Anonymi Philalethæ dicti Tractatus de Metal ac fummè proficuum Opufculum , quale
676 à mundô conditô typis non fuit exara
lorum Metamorphofi.
Anon ymi Phila lethe dicti Brevis Manud uctio tum , 736
686 Pantaleonis rurfus " ur ex Stylo apparet
ad Rubinum Caleftem .
i
Anonym Philalet he a
dicti Fons Chemic Philo Difceptatio de Lapide Phyfico ; in quâ Tum
693 bam Semiramidis ab Anonymô Phantasticè
Sophia.
Johana, Ferdinandi Hertodt à Todtenfelde non Hermeticè figillatam : jam verò Reclu

Philofophiæ & Medicine Doctoris Inclyt. Jam , fi Sapiens infpexerit ipfam , pro
Stat. Moravia Phyfici Provinc . & Acade miffis Regum Thefauris vacuam inve

mia Naturę Curiofor . Orphei ad Collegas nier. 744

Ephemeridum Collectores Epiftola contra Tumba Semiramidis Herme

14 ticè figillata quam &
Sapiens aperuerit , non Cyrus ambitio
Philaletham . 697
fus , avarus , Regum ille thefauros divitia
Anonymi ad præcedentem Epiftolam Refpon
rum inexhauftos , quod fufficiat inve
fio. 699
niac. 759
SUBSECTIO V.
SVBSECTIO VHI.
Anonymi Liber Praxeos Alchemica cum Addi.

tionibus Libavii . 700 Ludovici de Comitibus tractatus de Liquore

SVBSECTIO VI. Alchaest , & Lapide Philofophorum , eorum
que materiâ, operandi ratione , difficultate,
Nicolai Bernaudi à Criſta Arnaudi Delphina
viribus ac inter fe convenientiâ , item de
tis Philofophi & Medici , in Anygmaticum
Sale volatili tartari & c. 764
quoddam Epitaphium Bononiæ ante multa
Ludovici de Comitibus Maceratenfis Phi
Secula Marmoreo Lapidi infculptum,Com
lofophiæ ac Medicine Doctoris Metallo
mentariolus , 713
rum af Metallicarumnatura Operum ex
Extractum è Caroli Cefaris Malvafii Tra
s s
Orthophyfici fundamenti recens Elucidatio.
&atû fuper
t eodem Epitaphio confcrip
Quâ corum omnium principia , cauſe ,
to. 717
proprietates , generationes , generationum
SV BSECTIO VII.
que modi , apertè ac fideliter enuclean
Anonymi Pantaleonis dicti , Bifolium Me tur. Indeque Artis Chemica Theorica ac Pra
tallicum , feu Medicina duplex pro Metal Etica veritas & ordo revelatur , methodo
lis & Hominibus infirmis à Proceribus
breviori , clariori , diligentiori ac * fir
Artis Hermeticę fub titulo Lapidis Philo miori , quàm ab alio quocunque , feu

fophici inventa elaborata & pofteritati tran
Imiffa jam verò denuò recognita cum om
nibus circumftantiis requifitis & mani
pulationibus , fine dolô methodicè tra .
dita , & hujus Divinæ Scientię amatoribus
718
propofita .
Pantaleonis Tumulus Hermetis apertus , in quo
ex veteribus , feu ex Recentioribus, Scri
ptore huc ufque præfticum fuerit. 781
LIB. I. Cap. I. De modo univerfali quo Me
talla & Metallica per naturam in fuis locis
'generantur. 784
Cap. II. De causâ efficiente Metallorum. 786
Cap. III. De Materia Metallorum . 788

ad Solem meridianum funt videndę anti Cap. IV. De principiis fecundariis , Sale, Sulfure
quiffimorum Sophorum abfconditę veri & Mercuriô. 789
Cap. V. De Sulphure . 789
tates Phyfica , recentiorum quorumdam
Cap. VI. De Mercuriô. 791
erroneæ opiniones de laudatiffimô illo li
Cap. VII. De Sale. 792
quore Mercuriô Philofophorum , ita ut Cap . VIII. De Materia Metallorum juxta veram
jam cuilibet , etiam mediocriter ingenio Sententiam. 793
fo , Regia via pateat ad hoc myfterium Cap. IX . De fine ad quem Metalla creata funt &
generata. 794
perquirendum , inveniendum , & præpa
Cap . X. De loco generationis Metallorum . 796
randum , in gratiam errantium illumina
Cap. XI. De Metallorum Vitâ. 797
tus. 728 Cap. XII. De poffibilitate Tranfmutationis Metal
Pantaleonis Examen Alchemifticum , quo ceu lorum per Artem . 799
Lydiô lapide Adeptus à Sophifta , & verus Cap. XIII. Quod levis ab aurô color , & incura
nullo artifice fit feparabilis. 801
Philofophus ab Impoftore dignofcuntur ;
inftitutus in gratiam Magnatum & eorum
qui ex defectû multæ lectionis & Vulca
LIB. II.
nię experientia punctum Chemicum ple
1
P

Index Tractatuum & Capitum.

Lib.II. Cap. I. De Puritate & Impuritate Metallo Chriftiani Adolphi Balduini S. R, I. Academ.
rum . 803 Nature Curiofor. College cognomine
Cap. II. De Congelatio ne & Liquefacti o
805 Hermetis , Aurum Superius & Inferius Aura
ne.
Superioris & Inferioris Hermeticum . 856
Cap. III. De Fixione , Volatilitate & Cremabili
tate. 806
Cap. I. De Auro in genere . 859
Cap. IV. De Coloribus , Odoribus , & Sapori Cap. II. De Aurâ effluviis variarum rerum re
ribus. 808
pletâ. Ibid.
Cap. V. De Pondere , feu Gravitate & Levita Cap. III. De Aurâ in quâ etiam materia Herme
te. 809
tica , five Spiritus Mundį volitat. 860
Cap. VI. De Ducibilitate , Mollitie & Duri Cap . IV. De Aurô in Aura. 863
tie. 811
Cap. V. De Magnete univerfali Aurum ex Aurá
Lib. III. Cap. I. De Differentiis Metallorum. 812 attrahente. 864
Cap. 11. De Tranfmutationis Metallorum im Cap. VI. De modô attrahendi Aurum ex Au
814 rå. 866
poffibilitate.
Cap. III. De Speciebus fingulis Metallorum. 816 Cap. VII . De tempore attrahendi Aurum Au
Cap. IV. De Auri naturâ & proprietatibus. 817 [2. 867
Cap . VIII. De coloribus Auri Auræ. 868
Cap. V. De Argenti naturâ & proprietati
bus. 818 Cap. IX. De Auro Auræ potabili. 869
De Argenti vivi naturâ & proprietatibus. 820 Cap. X. De Virtutibus Auri Aura in Regno
Animali. 869
Cap. VI. De Cupri vel Aeris naturâ & proprie
tatibus. 823 Cap. XI. De Virtutibus Auri Aura in Regnô Mi
Cap. VII. De Stanno . 824 nerali. 872
Cap. VIII . De Plumbi naturâ & proprietatibus.825 Cap. XII . De Virtutibus Auri Auræ in Regno ve
874
Cap. IX. De Ferri natura & proprietatibus . 827 getabili.

Lib.IV.Cap.I. De Sulphure vulgari & Sulphureis.828 Melchioris Friben. M. D. Nature Curiofor,

Cap. II. De Mercurio & Mercurialibus , ut Arfe
Cleandri ad Collegas Epiftola , five bre
nicô , Auripigmentô . 831
Cap. III. De Sale communi . 833 vis enumeratio hactenus à fe in Chemiâ actœ

Cap. IV. De Atramentis , Alumine & Nitrô . 834 rum. 875

Cap. V. De Pyrite & Marchafitâ . D. I. B. De Spiritu Mundi Pofitiones ali
835
Cap. VI. De Stibio . 835 quor. Tom.II. p.876
Cap. VII. De Artificiali Metallorum generatio Andrex Cnoffelii Refponfum ad Pofitiones de
ne , multiplicatione , tranfmutatione & nutri
Spiritu Mundi , quod in fe continet Refera
tione . 836
tionem Tumba Semiramidis. 880
Appendix Symbola Crucis aliqualem explicatio- Trames facilis & planus ad Auream Hermetis
nem exhibens . 840
Arcem rectà perducens. 887
SVBSECTIO IX. Dan. Stolcii de Stolcenberg Boemi Hortulus

Claudii Germain Doctoris Medici Vniverfita Hermeticus è Flofculis Philofophorum cu

prô incifis conformatus , & breviffimis ver
tis Parifienfis , Icon Philofophia occulta, ſive ve
ficulis explicatus ; quô Chemię ftudiofi pro
ra Methodus componendi Magnum Anti
Philothecâ uti , feffiqueLaboratoriorum mi
quorum Philofophorum Lapidem. 485
niftri , recreari poffint. 895

BIBLIO

"
 D

WWW.T

BIBLIOTHECE

CHEMICÆ CURIOSÆ

LIBER PRIMUS

Quo , per varios variorum AUTHORUM TRACTATus in Sectiones

& Subfectiones melioris ordinis gratiâ diftributos ,

ALCHEMIE → SCRIPTORUMQUE

de ea præcipuorum Hiftoria traditur ; Veritas Argumentis pro & contra

allatis , Experimentifque non paucis , & Juriſconſultorum Judiciis adjectis ,

comprobatur ; Termini , tum Res ipfas , tum etiam Operationes ſpectantes ,

explicantur ; Ac tandem Cautiones in Arte contra Impoftores adhibendæ ;

& Difficultates in eâdem occurrentes abundè declarantur.

SECTIO PRIMA.

De Alchemia ac Primariorum in eâ Scriptorum

Hiftoriâ.

SVBSECTIO PRIMA

De Ortu & Progreffu Chemia Differtatio :

Autore OLAO BORRICHIO Medico Regio , & in Academiâ

Hafnienfi Profeffore Publico.

HEMIÆ incunabula in antiquif ri quàm ad illa auri , argentique ; quòd etiam ru

fima profpiciunt tempora . Na
tam ante diluvium ex Tubalcai
ni ( qui aliis Nationibus Vulca
nus eft ) hiftoriâ fagaciores col
ligunt , eo indu&i , quod ferri ,
ærifque metalla , illa Tubalcaini
Magiſteria inveniri, fingi, formarique nequeant, nî
ratio priùs cognofcatur , minerarum naturas inve
ftigandi,coquendi, purgandi, fegregandi ; quæ uni
verfa reperire non nifi Divini ingenii eft , reperta
autem profequi , fabri cujufvis proletarii. Neque
enim inficiandum , plus non modò laboris , fed &,
quod præponderat , plus fubtilis genii ad metal
la æris mallei i t
&ibus reddenda obedientia requi
Tom. I.
dis & terreftibus involuta mixturis auri gleba
uno , alteróve cum igne confli&u tranſeat in pu
rum, putumque obryzum ; & fi Pfalmum Davidis XI.
malumus feptem denique excoctionibus in ab
folutæ perfectionis ftatum provehatur argen
tum; cùm terrea æris gleba , quod Erkero , Agrico
la , & quotidianis Pyracmonum metallicorum cre
dimus experimentis , non ante duodecimos ignes
vel malleo legitimè obtemperet , vel Mercatori
five jufto colore , five ductili tenacitate probe
tur . Quanquam autem hodie metalurgi etiam in
Chemicis parum exerciti , metalla ex mineris
permiftis facilè excoquant , Magiftro viam præ
eunte , neceffe tamen , primum Inventorem , Ma
A giftrumque
 2 Bibliotheca Chemica Curiofæ
giftrumque Chemicum eile ; ita hodie pyrium il
lum pulverem quivis è circulo Carbonarius præ
paraverit , Bertholde Swartzio Chemicô , poft Ro
gerium Baconem , pedum viam oftendente ; quem
ante , folida quinquaginta , & hoc amplius , fecu
" la ignoravere. Nec nifi à Cornelio Drebbelio Che
1
tnico profe &tus eft vel vitri calendarii ,feu ther
imofcopii ulus ,. vel egregii coloris ignei ( Scarlat
to Italis didi ) quo fuperbiunt panni Belgici ,
inventum , cum utrumque nunc pari felicitate ple
beit imitentur artifices . Scilicet ,primi rerum in
ventores inter infinita diverfiffimi generis experi
menta ætatem confumunt , antequam folidam ar
tem , & ftabilem , perpetuoque exfpe& tationi re
fpondentem abfolvant. Quamvis proinde res ipfa
loquatur Tubalcainum , hoc eft , judice- Vojio ,
Bocharto , & ipfâ vocis fimilitudine perfuadente ,
Vulcanum primum , fupra illis aris , ferrique ma
gifteria experiundo proceffiffe , juverit tamen in
complementum rationum , veraciffimum Scripto
rem Diodor. Siculum audire , qui à peregrinatione
Ægyptiaticâ redux ita Antiquit. Lib. V. H' a
5ον5 λέγεσιν εὑρετίω γεννέσθαι τῆς σὶ τὸν σίδηρον ἐργασίας
weit χαλκὸν , nai
ἁπάσης , καὶ τ'σὶτ καὶ χρυσὸν , καὶ ἄργυρον ,
μαὶ τῶν ἄλλων , ὅσα τω ἐκ τῆ πυρὸς ἐργασίαν ἐπιδέχεται
καὶ τοὺς ἄλλας ἢ χρείας τὰς τῇ πυρὸς ἁπάσας προσεξαιρεῖν
καὶ παραδῖναι τοῖς τε τοὺς τέχνας ἐργαζομένοις ,‫ ܝ‬καὶ τοῖς ἄλ
λοις ἅπασιν ἀνθρώποις i . c . Vulcannm aiunt inventorem
effe omnis illius circa ferrum , & as , & aurum , & ar
gentum operationis , omniumque cæterorum, quæ
ignis actionem recipiunt. Quin & reliquos omnes
ignis ufus adinveniffe , atque tum artificibus , tum aliis
omnibus hominibus communicaffe. Confpirat Home
rus OdyЛf. o.
Δώσω τοι κρητῆρα τετυγμένον ,ἀργύρε
Εἴειν ἄπας , χρυσῶ δ᾽ ἐπὶ χείλεα κεκράανται ,
Εργον δ ' Ηφαίςοιο - i. e.
Craterem tibi donabo'mirà arte paratum ,
Argento exfolido, labra undique circuit aurum ,
Vulcanusfecit.
Aurum enimvero fuiffe jam ftatim ab initio , vel
terra Hevilath Gen. XI. abunde docuerit . Quin
& artes Vulcani etam circa aurum , aut quiddam
ei fimile , curiofiùs tractandum occupatas fuiffe ,
fublime illud Pindari ingenium jam olim fubolfe
cit , Ολυμπ. ζ . Βρέχε θεῶν βασιλεὺ ὁ μέγας χρυσοῖς
ViQaideas, woriv AQaiss Texvaror i. e. irrigavit magnus
Deorum Rex urbem ( 5 : Rhodum ) nivibus aureis , Vul
cani artibus. Hic qui corticem tantùm rerum in
tuentur , præter fabulæ contemnenda deprehen
duntnihil ; qui autem o ulorum altero veneran γυναίκας ἑαυτῶν Φαρμακείας καὶ ἐπαοιδίας . Πρῶτα ὁ
dam infpiciunt Antiquitatem ,‫ ܝ‬altero Naturam Εξαήλ ὁ δέκατΘ ~ ᾿Αρχόντων ἐδίδαξε ποιεῖν τὰς μαχαί
rerum , magnum inde exfculpunt Natura myfte gas, wognas, y way one moreμinòv ,
rium. Enimvero in nivibus illis plebi calcatiss , i to nevoior wows Engάove , ỳ TOON AUTO
oleum latere aurei coloris , quod terris facundi-
tatem immulgeat , non difficulter Vulcani ope
oftendet Chemicus fagax, fi iftuc impellat neceffi-
tas. Nec abre Pindaru iterum ' Iobu. Z. ingemina-
vit : χρυσῷ νίφοντα τὸνφέρζα τον Θεῶν . Quò fabulam Da-
naës de Jove in pluvium aurum converfo , inque
gremium amatum depluente trahant quibus vacat,
cum ingeniofa Sappho xevody wada Aids appellent,
dum ego ad Tubalcainum , five Vulcanum rever-
tor ; qui non utique de nihilo Chryfor diâus eft
Philoni Byblio ex Sanchuniathone apud Eufebium ;
neque fine ratione nobiliffima Chemia palaftra
Memphis in templo Vulcani , ex Zofimo Panopolite,
Eufebio , Synefioque diu effloruit.
Zofimus autem ille Panopolites, antiquiffimus Scri à Deo , ut Enoch. refert. Verùm enimverò in eo
ptorum Chemicorum Conringio æftimatus , Chemiæ tum Clem. Alexandrinum , tum Zofimum , tum de
exordia , ut diluvio priora , libro '19µ9 infcri
pro ad Angelos nógus referre videtur: Verba
Zofimi , quæ juxta mecum in Manufcriptis Bi
blioth Reg. Parifinæ exftantia legit , adeoque in
notis ad Eufebii Chronica jam ante expreffit Sca
liger ita habent : dacxxon ai iɛgai yeg¢à , ʼn tos Bí
βλοι , ὦγμύαι , ὅτι ἐξί τι δαιμόνων γλώσ ,ὁ χρῆται γαυαιξίν.
Ἐμνημόνουσε καὶ Ἐρμῆς ἐν τοῖς φυσικοῖς ,‫ ܝ‬καὶ σχεδὸν ἅπας
λόγω Φανερὸςκαὶ ἀπόκρυφα τότο ἐμνημένοισεν. Τέτο
ἔν ἔφασεν αἱ ἀρχαίοι και θεία γραφαί , ότι Αγγελοι ἐπί
θύμησαν τῶν γυναικῶν , καὶ κατελθόντες ἐδίδαξαν αὐτὸς
τα
πάντα τὰ τ' φύσεως ἔργα , ὧν χάριν προσκρέσαντες έξω
έρανε έμειναν , ὅτι πάντα τὰ πονηρά , καὶ μηδὲν ὠφελῶντα
πω ψυχίω ἐδίδαξαν τὲς ἀνθρώπες . Ἐξ αὐτῶν φάσκεσιν
αἱ αὐταὶ γραφαὶ , καὶ τὰς Γιγάντας γεγονέσθαι · ἐξὶν ἐν αὐτόν
ἡ πρώτη του διάδοσις χῆμα ἐπὶ τέτων – τεχνῶν · ἐκάλεσεν
Tail The Biẞnov xnμã. Ever nai nτéxvn xnula na
. i e . Dicunt , & mulier , Sacra Scriptura ,five
libri effe geniorum aliquod genus , quod mulieribus uti
tur. Meminit & rei hujus Hermes in Phyficis , & ferè
omnis doctrina cùm manifefta , tum apocrypha illud
ipfum memorat, Hoc ergo memorant Veteres & Divi
na Scriptura , quod Angeli cupidine mulierum inefcati
edocuerint illas omnia Natura opera . Hinc offensi
contingente , extra calum manfere ,‫ ܝ‬quod mala omnia ,
anima nilprofutura homines docuiffent . Ex illis na
tos Gigantes tradunt cadem Scriptura . Eft igitur pri
ma eorum traditio xxµã , de his artibus : appellarunt
autem librum illum quã : hinc & ipfa ars Chemia
vocatur . Chema Arabibus ex Bocharto eft occulta
re , quia fcilicet Chemiæ ars occulta. Non dim
milia excidere Clementi Alexandrino ,ftrom.quinto,
nifi quòd à voce Chemia temperet : Пaggednooμle ,
inquit , ὡς δι Α'γγελοι ἐκεῖνοι οι ἢ ἄνω χλῆρον εἰληχέτες
κατολισθήσαντες εἰς ἡδονας , ἐξεῖπον τὰ ἀπῤῥητα τῆς
γυναιξὶν , ὅσατε εἰς γνῶσιν αὐτῶν ἀφῆκτο , κρυπτόντων
ἄλλων ἀγγέλων , μᾶλλον καὶ τηρέντων εἰς τίω Ὦ Κυρία πα
ρυσίαν · ἐκεῖθεν ἡ τ προνοίας διδασκαλία ἐῤῥύη , ἡ * με
TEWρWV Sπnáufis , id eft , Adjiciemus quemadmo
dum Angeli illi , quibusfuprema fors obiigerat , ad vo
luptates delapfi mulieribus aperuerint reticenda illa,
que ad ipforum pervenerant cognitionem , aliis interea
Angelis occultantibus , five potius in adventum Do
mini confervantibus : illinc providentie doctrina pro
fluxit , & rerum fublimium manifeftatio . Credibile
utrumque ex lacunis Apocryphis Enochici libri
ifthæc haufiffe , & tantillum interpolâfle : eò enim
ducunt verba perfonati illius Enochi ex Syncello
per Scaligerum in Eufebiano opere confidenter alla
ta : Kai didažav ( fc. Angeli 2001 ) autès nou ta's
TaμÉTARA,
κόσμια τους γεναιξὶν ἐ ἢ ἄργυρον · ἐδίδαξαν ἢ αὐτὲς σὲ τὸ
sίλβειν , καὶ τὸ καλλωπίζειν , καὶ τὲς ἐκλεκτὲς λίθος. Εt do
cuerunt ipfos,fœminafque ipforum venenorum tempera
menta, atque carmina, que noxia averruncarent. Pri
mus Hexael , decimus Principum , docuit artem con
ficiendi gladios & thoraces , & omne instrumentum
bellicum, metalla etiam terra , & quomodo aurum ira
dent , argentúmque , ut pulchra fœminis videantur.
Docuerunt ipfos quoque splendidum, speciofumque red
dere vultum & electos lapides. Non difcordat Ter
tullianus , de cultufœminarum , c.X. Angeli peccato
res , inquit , illecebras detexerunt , aurum , argentum ,
& opera eorum tradiderunt , etiam calliblepharum ,
vellerumque tincturas inter catera docueruut , damnati
nique
 Lib . I. Sect . I. Subfect. I.
3
! nique spurium Enochum (genuinum Enochi fcriptum rit. Is ergo Manethon Sebennyta , Heliopolysanus
magnæ venerationis in Ethiopiâ exftare Duretus Flamen facer Egyptius , Ptolemæo Philadelpho
tradidit : fed quod memorabile , Eupolemus apud ( ut ex Eufebio patet ) opus fuum immenfi laboris ,
Eufebium docet Aftrologiam ab Enocho perve tribus voluminibus exceptum infcripfit , quò ve
nille ad Abraamum , à Mathufalemo ad Enochum, terem omnem Chamigenarum Ægyptiorum hifto
ab Angelis ad Mathufalemum. De Enochi libris riam , fcientiámque complexus elt , non hauſtam
varia Aldrete ) à vero deflexiffe conftat , quòd te illam ex mufteorum librorum turbidis fæpe lacu
merarios illos Angelos à filiis Dei , hoc eft Pa nis, non ex propagatis per manus vulgi fabulis , fed
triarcharum, diluvio fuperiorum liberis nefcierint ex columnis in Seriadicâ terrâ pofitis , bonâ fide
difcernere : neque enim Angelorum fuerit , in qua verfis in linguam tritiorem hieroglyphicis , peti
cunque tandem illos reponas orcheftrâ , mulie tam. In hanc rem Jofephus lib. I. cont. Apion. Ma
rum amoribus irretiri , & Samfonis exemplo pel- nethon itaque Vir Ægyptiusgenere , fed Gracâ diſci
lices in arcanorum fuorum admittere confcien plinâ eruditus, ficutipalam eft, fcripfit enimfermone
tiam. Ut adeóque nihil vero fit propius, quàm An Graco, patriam hiftoriam, exfacris , ut ipfe ait , inter
gelos hos , id eft , Sethi , Tubalcainique Nepotes, pretatus libris , in multis reprehendit Herodotum , tan
proborum Parentum improbos filios , cùm à Patri quam ex ignoratione rerum Ægyptiacarum mentitum .
bus reticenda Naturæ myfteria edocti effent , Cai Paulò poft : Hic docet Hycfos , id eft , Reges Pallo
nitidarum meretricum victos amoribus intem res , five captivos Paftores ( i.e. Ifraëlitas ) obtinuiffe
peftivâ garrulitate Majeftatem fecretorum profa Ægyptum annis undecim & quingentis , &c. Suidas
nife , eoque inter alia iram in fe accendiffe Nu ita : Μάναιθως Διασπόλεως Αιγύπτε , ή Σεβεννύτης
minis. Verùm largiretur aliquis liberalior Zofimo, Quinoa ( Icil . fcripfit ) & ndμahxà di taŵv ,
Clementique geniiszenzogas initia Chemiæ in terativa depovéµfia. Ex hoc Marethone , cujus
ras propagate accepta effe referenda , nihil adeo lacinias tantùm nobis reliquit temporum iniqui
hoc obeffet artium Reginæ ; cùm noviffe eam, quam tas , ſua haufit Julius Africanus , ex Africano Euſe
primos Auctores à Deo agnofcunt didiciffe , ma bius Pamphilus , ex Eufebio Georgius Syncellus , ex
gnis illis mentibus vitio nequaquam vertatur , Syncello lof. Scaliger , ut agnofcatis quibus gra
fed cognitam fceleftâ futilitate divulgâffe. Neque dibus laboriosâ inveftigatione contendatur ad
verò gladios , & aheneos thoraces , & cætera bel veritatem. Didicit ergo præeuntibus vetuftiffi
Jandi inftrumenta paraviffe crimini cuiquam impu mis his columnis Manethon , ut Enfebiana do
tatur ; neque gemmas expolire , metalla pretiofa cent Scripta , primum Thoth Egyptium fcien
excoquere , calliblepharon temperare , in erubef tias , quæ ante diluviales undas viguerant ( & quod
cendis hodie numeratur artibus , quæ artificia ta inde confequitur, Chemiam ) infcripfiffe columnis,
men eorundem minifterio Angelorum in terras literis hieroglyphicis , fed linguâ Sacrâ , five Ægy
demigraffe Enochi Scriptum alleverat. Et quid ptiacâ , eamque do&rinam omnem à diluvio ver
demum id detraxerit Oratoriæ facultati , quòd fer fam Græcè & hieroglyphicis iterum notis in libros
pens antiquus eloquentiffimè olim , & primus tranflatam ab Agathodamone, altero Mercurio , pa
omnium rhetoricatus fit. Quod fi profcribenda , tre Tat. Atque hæc utcunque clariffima luce ra
quæ ab Angelis quibufcunque vel per fomnos mon diantia ab unguibus duorum Germaniæ lumi
ftrata , magnum hodie pharmacorum falutarium num ( a ) Conringii , Urfinique tuta jam ultimis
amputaremus numerum , quod ut proclive , ita his temporibus effe non potuere , quæ integrita
alieni operis , & fupervacui foret ex nocturnis tem fuam tot feculis confervaverant illibatam. Et
ægrorum in templis Afculapii , Serapidis , Ifidis primò quidem , non memorabimus , quoties Con
incubationibus , apud Ariftophanem , Plautum , Ci ringius , nobiliffimus alioqui fcriptor fibi in opere
ceronem, Famblicum, Philoftratum, Herodianum, Pau illo de Hermeticâ Medicinâ exciderit , dum pra
faniam , Strabonem , Servium , Galenum , Celfum , xeos Chemica incuriofior , nunc ad folum judi
Aetium , alios demonftrare. Adeo enim non im cium fuum , nunc ad Hartmannum , Angelumque
probari Deo illud mitigandorum metallorum arti Salam Vicentinum, tanquam oracula provocat ; fed
ficium , ut facro Numinis fpiritu gubernante per ad tribunal Antiquitatis, in quo fibi foro triumpha
difcatur ,, atque adolefcat , facilè confecerint illa re videtur , litem noftram expoftulabimus . Pri
Exod.X X X I. Dixit Dem Mofi , vocavi Befeleel mum ergo Conringii argumentum eft : linguam.
filium Uri, filii Hur, ex tribu Juda , implevique eum Ægyptiacam diluvio pofteriorem effe , adeoque nihil
spiritu Domini, & fapientiâ ad excogitandum quicquid ante diluvium columnis Seriadicis illo idiomate potuiffe
fabrefieri potest ex auro, & argento , & are , marmore infcribi . Acutum telum videtis , fed quod retun
&gemmis & diverfitate lignorum. Liquet hinc opi di poffit. Initio quidem non negaverit , fat ſcio ,
nor , ipfo Numine Magiftro artem ingeniosè tra Conringius, quæ ipfius prudentia eft,Ægyptum, tam
&andi metalla velut infpirari , non plebejo alicui vicinam Mefopotamia & Paradifi pomariis , tám
Zebulonita, aut Gadita, fed nobili ex ftirpe Regiâ, fœcundam rerum omnium provinciam , frequen
ex Judæ tribu cerebro. tatam populis , incultamque ante illa genera
A diluvio Artem Chemicam in Chami familiâ lium inundationum tempora ; utque negaret , ab
aliquamdiu delituiffe multa perfuadent. Ut præ Urfino ftatim reprimeretur , docente Caini po
teream Kirckerum in Obel. Pamphyl. ex Veteribus fteros in Ægypto regnum condidiffe , & mox ex
oftendentem , Chamum nobiliores artes cataclys Genef. VI . ante diluvium regnâlle paſſim in orbe
mo fuperiores laminis metallicis infcriptas fe Tyrannos famâ fuper æthera celebres , adeóque
cum in fatalem arcam traduxiffe , Manethonem nihil plaufibilius , quàm proximam primæ ho
vetuftiffimum ad partes vocare alienum non fue minum officina Ægyptum ab iis poffeffam . Nam
Tom. I. A 2 quod

(a ) Conringius quippe de Hermeticâ Ægyptiorum Medicinâ Tractatum vulgavit , quô non mediocriter
carpit Chymicos & veteres & hodiernos , tum in Praxi Magni Secreti , tum in Praxi Medica . Verùm ejus
rationes, ut & alias itidem ab Urfino allatas, doctè & nervosè admodum ex agitat Clariff. Autor nofteri, ficque
pro antiquitate & nobilitate Artis pugnat, ut in fequentibus videbimus ,
 2
Bibliotheca Chemica
4
quod Ægyptum diu mari tectam referant quidam,
accumulato demum Nilotico limo increviffe , &
caput extuliffe undis , id Conringium , fi urgeret ,
non tegit ; tum quòd hoc ad tempora eluviem il
lam publicam præcurrentia nulla fimilitudo veri
adftringat ; tum quòd oftendat eruditè Kircherus
tegmen illud haudquaquam de toto capiendum
Ægypto , fed de modico illo fpatio , quod Delta
& mare interjacet. Neque aliò fpectant ifta Strabo
nis 1.1. Geogr. Sed & Ægyptum , inquit , conftat
prifcis temporibus mari fuiffe inundatam ufque ad pa
Ludes , qua funt ad Pelufium , Cafiumque montem &
:
Lacum Serbonidem iftac enim omnia infra Delta
oftenduntur ; & ad Delta habitatæ olim planities ,
fi non ante , certè Ifraelitarum genti à Jofepho il
luc traducæ. Illos ergo diluvio antiquiores Agy
ptios locutos utique non negaverit Conringius.
Obducet , locutos ,fed non Ægyptiacè , quod lingua
rum illud crama diluvio pofterius fit. Agnofco non
locutos primos illos Egyptios eâ linguâ , qua po
fteriores , fed ut docet Manethon , linguâ Sacrâ ,
quæ Ægypti incolis tunc fuit Ægyptiaca. Enim
verò quid prohibet Sacram hanc , five Eberinam
linguam , quando Egyptiis univerfis , hoc eft, om
nibus terram illam , quæ poft Ægyptus appellata,
incolentibus familiaris eft , Ægyptiacam quoque
appellari ? ficut Danica noftra , quæ Norvegiam
quoque pervafit , ibi quidem opportuniffimè nun
cupatur Norvegica ; & Sclavonica Praga faluta
tur Bohemica lingua , Varfavia Polonica, Mofchux
Ruffica , cùm nihilo fecius eadem lingua fit , &
paucis duntaxat diale& torum minutiis diftincta.
Alterum Conringii argumentum , quantumcunque
aliis videri poteft , mihi quidem ægre fatisfacit.
Nonne litera hieroglyphica , inquit , figna rerumfunt,
non autem fonorum ? qui potuit itaque per literas bie
roglyphicas vel Ægyptiacè aliquidfcribi , vel Grace?
Imò verò potuit , Conringi , æquè enim hierogly
phica fonos exprefferint, ac res : imò per fonos ac
commodatiffimè rem animis repræfentabunt. Ver
bi gratiâ , fi in tabellâ exprimam vultum fani Bi
frontis , numero XVIII . infcriptum , fignificabit
figura iftac , hieroglyphicâ Danicâ linguâ Athe
nienfes ; nulla alia lingua vim figuræ ex fono affe
quetur. Ita fi Germanus reddat Imaginem Urfi in
campo fefe volutantis , cujus jugulo appi&um fit
Lugdunum Batavorum , intelliget fagacior Germa
nus alius ex folo fono vim hieroglyphici , fc. Bar
nefeldium jugulo paffurum : idem Barnefeldii fatum
exprimeret hieroglyptes Danus puero pelle incin
&o & cum fandapila tricante. Quod fi inter al
tercantes de religione Theologos fubitò in pariete
more Belzazaris figura dextræ fornicem ar&
tè ftrin
gentis corufcaret, nemo alius myfterium enodaret,
quàm hierophantes Danus,qui evidenter inde col
ligeret , tenendam firmiter religionem in Saxoniâ
per Lutherum inftauratam. Hoc inftitutum profe
cutus honoratiffimus Collega D. Mothius , jam
olim Hieroglyphicis Germanicis juventutem in va
riis Europa Academiis , hiftoriam univerfalem, lin
guam Græcam , aliáfque difciplinas promptiffimè
edocuit, cùm Parifini figuras illas infpe&antes , au
dientéfque in ftuporem formarentur , rati rhom
bos effe Theffalicos , aut Magica Canidiæ ad Lu
nam cœlo deducendam lenocinia. Ita credibile
fuerit Hieroglyphica Eberina , five Ægyptiaca di
luvio vetuftiora , ut magis facra & diviniora fucce
dentibus illis linguarum mixturis , non fenfus
modò , fed & verborum pronunciatorum fonos
exprimi voluiffe. At enim qui potuit Mercurius
Curiofe
illa columnarum arcana vertere Græcè ftatim à
diluvio , cùm lingua ea nè tum quidem nata ef
fet ? Cæterùm repetendum hic ex Cicerone libro
III. de Nat. Deor. jam olim quinque numeratos
Mercurios , quorum ultimum ante linguam Græ
cam natam obiiffe quis probabit ? nam quòd ſe
cundum vertiffe fcribat, illum patrem Tati, in hoc,
Mercuriorum numero turbante , hallucinatum Ma→
nethonem non diffitebor. Tertiò , inftat Conrin
gius : vix probabile videri columnas illas , qua doctri
namfcriptam comprehenderent , à diluvio fuperfuiffe.
At quid mirum , Conringi , fi columnæ æreæ , lapi
deæque aquarum inundationes contempferint ?
quin & palus ligneus in aquis depa& tus ad fæcula
durat , & non duraret annum unum æs & faxum ?
luculentius profe&ò eft Jofephi Antiq. Jud . Scripto
ris teftimonium de columnâ illâ , quam in Syria
diluvio fuperftitem collocat , quàm ut à nuda ho
dierni fcriptoris auctoritate elevari , calcarique de
beat. Verba fofephi Antiqu. Jud. lib. 1. cap. III.
Seth virtutis fe studiis totum dedidit , & cum ipfe Vir
optimus evafiffet , eriam Nepotes fuifimiles poft fe re
liquit : qui quòd effent omnes bonâ indole praditi , &
terram patriam abfquefeditione incolerent , in perpe
tuafelicitate vitam exegerunt , & fideralem fcientiam
ejufque cultiorem tractationem invenerunt. ( 00DÍAN TE
iτà segvíα » TÝTwv Agrésµnowv éπevónoav) Ne
autem inventa illa ex bominum memoriâ dilaberentur,
ac perirent priùs, quàmpernofcerentur , fcientes Ada
mum univerfalem rerum interitum pradixiſſe , unum
incendio , diluvio alterum , excitatis duabus columnis ,
utriquefua inventa infcripferunt : ut fi lateritiam di
luvio contingeret deleri , lapideafuperftes hominibus
difcendi copiamfaceret , & que infcripta continebat,
spectanda exhiberet ; aiunt lateritiam illam ab ipfis
pofitam , qua & ufque ad hoc tempus durat in terra Sy
riâ , plies Naze, & deūgo Tlu Everáda . Serenus
apud Caffianum tradit Sethum naturalium re
rum notitiam paternâ quafi hæreditate acceptam
pofteris commififfe . Efto tamen , ut ad fuperiora
relabamur , non viderit Syriacam illam columnam
Jofephus , fuffecerit vidiffe illos , à quibus rem 6
percepit: nec faxeam illam choream Gigantum (In
colæ & Camdenus Stonehenge appellant ) vide
runt omnes , illuftre illud in Anglia Danica quon
dam potentiæ monimentum , quod in planitie
jam pridem Salisburienfi admirabundi fpectavi
mus , & tamen meâ fide fecuri effe poffunt , qui
Angliam viderunt nunquam , tale quiddam in
Angliâ exftare. Oftenduntur in Bibliothecâ Va
ticanâ, fi Vrfino fides , o&o columnæ quadratæ , in
quibus Adami, filiorumque , & Sethi literæ propo
nuntur. Atque ut ego quidem nec pro antiqui
tate columnarum Adamicarum pugnaverim : nec
pro veritate dicti Anniani illius Berofi : Noham
multa naturalia fecreta mandaſſe literis , qua folis
Sacerdotibus Scythe Armeni commendant : ita fre
quenti le&
tione convincor vetuftiffimos quofque
Heroas & Legumlatores columnis memoriam re
rum commendaffe ; nam ut Herculis ad Gaditana
littora omittam columnas , quid clarius Diodori
Sic. verbis lib. I. cap . II. Ofiris , inquit , in itinere
fuo per orbem columnas multis in locis ftatuit expedi
tionis fua teftes. Iterum Diodorus : Hercules cùm
genere effet Ægyptius , poftquam virtute fua ma
gnam orbis partem perambulaffet , in Lybia pofuit
columnam. Strabo Geogr. lib. XVII. Sefoftris totam
permeavit Ethiopiam ufque ad cinnamomigeram pro
greffus regionem, oftendunturque adhuc quædam ejus mo
公
百
numenta & columna & infcriptiones, λæ & zeαpai.
Quid

Lib. I. Sect.
Quid evidentius fumblichi reftimonio : qui de
Myfter. Agypt.lib. 1. manifeftè docet Pythagoram,
Platonemque varia in Ægypto ex columnis Mercurii
didiciffe item, columnas ibi refertas effe Mercurii
doctrinis. Quid clarius oraculo Procl Lyon ? qui
commentar. primo in Timeum in hunc modum diffe
rit : Ægypitis jam olimfa&ta , inquit , per memoriam
femper redeunt nova : memoria autem ex hiftoria est ;
biftoria ex columnis, in quibus paradoxa , & qua digna
admiratione tum in actionibus , tum inventionibus de
feripfere . Quid illuftrius loco Platonis in Critia :
Imperium , inquit , in Atlantide , regebatur fecun
dum Neptuni mandata , ex præfcripto Legum , lite
rarumque à Majoribus in columnâ quâdam orichal
ceâ , circa medium Infula in templo Neptuni deferi
piarum . Hæc fe Plato à Solone haufiffe fatetur , &
Solon à Saitico Egypti Sacerdote. Galen. libro I.
contra ful. cap. 1. In Ægypto olim , inquit , artium
inventum unumquodque à communi eruditorum con
feffu probatum columnis infcribebatur quibufdam in
facris locispofitis, hand appofito auctoris nomine . Sed
quid infcriptum Sethianis Columnis ? fcientia re
rum cœleftium , fi audimus fofephum ; prognofti
con interitus mundi prioris , fi Berofo Anniano cre
dimus ; curiofarum rerum notitia , & maleficæ
quoque Magorum artes , fi fidimus Sereno apud
Caffianum; feptem artes liberales in VII. æneis &
VII. lateritiis expreffe columnis, fi Petro Comeftori
in biflor. Ecclef. Gen. cap. XXXVII. debemus affen
fum. Sed cur non ibi expreffa exspectatiffima illa hu
manafalutis reparatio , obducit Urfinus ? quia Urfi
ne, illa forfan ceu cabbala pretiofa per manus à
parentibus finefcripto devolvebatur ad liberos.. Et
quid fi ille Sethianus Thoyth non fuerit ita follici
tus de religione, quàm de propagandis fuis artifi
ciis? quis coget voluntatem liberam ? nam quæ re
0 liqua funt Urfini momenta contra Manethonis co
lumnas , Exercit. de Zoroaftr. Hermete &c. debilio
ra funt ipfis columnis. Quin & vis ea veritatis eft ,
ut agnofcat poftea Urfinus , columnas eas verè ex
titiffe. Ingreditur tamen cum celebratiffimo loan.
Ger.Voffio controverfiam Urfinus , & acerbè infur
git. Scripferat libro de Idolol. Voffius , exiftimare se
Manethonem fide quidem optimâ expreffiffe ifta , unde
profitebatur. Quod fi fefelliffet , fubjicit , redarguif
fent eum Sacerdotes alii , fi non ob aliud , faltem ut fie
gratiam Regis Ptolemai Philadelphifibi conciliarent ;
nunquam enim defuiſſe , qui fibi bene effe mallent ,
quam alteri. Ad hæc Urfinus : quis spondebit , ex
cipit , non refutatum fuiſſe Manethonem ? quis rés
darguit Hermappionem ? qui obelifcum post in Circo
Romano pofitum literis hieroglyphicis infcriptum in
aerpretatus legitur apud Marcellin. lib. XVII.
quidem ut cenfet Kircherus , falfiffimè. Bona verba ,
Urfine ! tua provide inverfa tibi regero: quis fpon
debit refutatum Manethonem ? quis fpondebit non
refutatum Hermappionem ? cui demum mortalium
nota effe poffunt , univerforum , qui periere libro
rum argumenta ? ut taceam ſuſpectiores effe Italis
fagacioribus hodieque Kircherianas illas obelifco
rum interpretationes , & Romæ adhuc plus fidei
haberi à multis Hermappioni , quàm Germano illi
Athanafio. Sed ecce decumanum alium Urfini flu
&um ! Quin & ratio , inquit , urgentiffima docuit
cateros Sacerdotes non obluctari Manethoni, ne cone
verfisjam Bibliis per LXX . Interpretes culina Sacer
dotum frigefceret & ara , cognito fuco. Frigida hæc
funt , fine , & audacia propiora. Primò enim
unde colligis verfa jam fuiffe in Græcam linguam
facra Biblia , offerente fuum feriptum Manethone ,
Tom . I.
"
I. Subfect. 1. 5
cùm diu vixerit Prolemeu ? Secundò , Manetho
nis dynaftiæ , ut oftenderunt jam antea Scaliger ,
Voffius, alii , non adverfantur Sacris literis , fed in
fpiciente rem occulato antiquario, egregiè , paucis
exceptis , concordant. Tertiò , fcierant Reges
Ægyptii jam ante intima facrorum fuorum penè
tralia , & omnia arcana Sacerdotum , cum quibus,
ut ex Diodoro Siculo , aliifque evidentiffimum eft ,
familiariter converfabantur , utproinde Sacra Scri
ptura Græcè verfa non potuerit frigus inducere
Sacerdotum culinis . Et quis pollicebitur credidif
ſe Ptolemeum , fcriptum illud facrum Hebraicum
Divinæ fuiffe authoritatis ? contrarium vel ex eo
ſe manifeftat , quòd nec Ptolemæus ipfe , nec
Succeffores longâ ferie pretium pofuerint Ju
daicæ religioni , aut illi fefe adjunxerint. Quini
mò ufque adeò poft verfa etiam Biblia florebat Sa
cerdotum Ægyptiorum auctoritas , ut ad Porphy
rii quoque ævum facra duraffe Serapidis in Agy
pto teftis fit locuples Eufebius Pamphilus . Non
quiefcit adhuc Urfinus , fed ita fpeciosè : Diodorus ,
ait, CCXXX. annispost Manethonem venit inÆgy
ptum , nec audit ea , que fcripfit Manethos, fed eafere,
que annis CLIX. ante Manethonem fcripferat Hero
dotus , règnaffe in Ægypto Deos , & Vulcanum &c.
Opportuné hæc, Urfine, nam neque Herodotus , ne
que Diodorus homines Græci, invifique > ad arcanos
Agyptiorum libros infpiciendos admittebantur;
templis ifta refervabantur & Regum tablinis. Græ
ci peregrinatores advenientes plurima hauriebant
êfaeculenta plebis lacunis , pauca è Sacerdotibus,
& ignobiliora, quod ex Strabone , Origene, Clemen
te Alexandrino, Plutarcho oftendere proclive foret,
fi cò nos detruderet neceffitas. Quin nil mirum , fi
Manethonis librum non viderit Diodorus ; multi
Scriptores ducentorum annorum intervallo inter
cidunt , multi aliò afportantur , multi in Mufais
Principum affervantur pauciffimis infpeci ; multi
ut vera fcripferint , certis de caufis in fabularum
detorquentur fimilitudinem : Nec Phylica Ma
nethonis meminit Herodotus , fuiffe tamen conſtat
ex Diog. Laertio , qui in proœmio , Manethonis
vom u ufum fe oftendit. Nec Appieles
matum Manethonis meminit vel Diodorus , vel He
rodotus , fupereffe tamen hodieque docuerit Biblio
theca Medicæa , ex qua fragmentum Manéthonis
i Nirav Florentiæ jam pridem defcripfit hono
ratiffimus Collega Eraſm. Bartholinus , cujus ini
tium :
Νιῶ δ᾽ ἄγε μοι κέρη λιβηθριὰς ἔννεπεΜέσα ,
Οσσα φέρει νέσοις άλγήματα δία Σελλών.
Quin & Manethon laudatus Tertulliano,in Apologer.
Referanda , inquit , antiquiffimarum etiam Gentium
archiva ; Ægyptiorum , Chaldæorum , Phœnicum , per
quos notitia fubminiftrata eft , aliqui, Münëthon Æ
gyptius & Berofus Chaldaus , fed & Iromas Phænix
Tyri Rex. Appofite Philo Byblius apud Eufebium
conqueritur Sacerdotes Ægyptios tenebras offuni
dere hiftorica veritati , & quanquam Sanchaniacho
nem fciant veraciffimum elle Scriptorem , ni
hilominus eos operâ ejus infuper habitâ iterum
ad fabulas recurriffe ; & iftud in causâ elle docet .
Byblins , cut Græci ignorato verborum Ægyptia
corum fenfu myftico circa fabularum interpréta
tionem induftriam fuam occupaverint , difpari fæ
pè fucceffu. Idem ergo Manethoni & Sanchuniaikomi
fatum. Atque utinam tam certos nos redderet
de fide hodiernorum plerorumque Hiftoricorum
experientia , quam reddit de fide Manethonis
A 3 Eufebim,
}
 6 Bibliotheca Chemica Curiofa

Eufebius, atque Iofephus ; Eufebius docet Manetho- pauca : Scripfit autem Democritus de tinctura Solis &
nem alia ex columnis Seriadicis antiquiffimis de- 1 Luna , deque pretiofis lapidibus & purpurâ . Is ipfe
fcripfifle ; fofephus alia ex Sacris libris , i . e. Sacer- Democritus primus in Græciam invexit auream
dotum Manufcriptis vetuftiffimis in fanis utique illam fententiam : Η φύσις τῇ φύσει τέρπεται , ἡ φύσις
affervatis ; unde fua depromant Hiftorici, in unico The Qúor vixã , & Quois ThÙÙ Quoi negte ; nam Demo
facto enarrando toties diſcordiofi , ipfi viderint , critum primùm hæc fcripfiffe non fuftinebo, memor
dum ego ex Strabonis Geogr. lib. XVII. Mane- me in Manuferipto Ifidis Lutetiæ Parifiorum no
thoni fuccurro : Sacerdotes Egyptii , inquit , in li- talle , hæc ipfa verba fed facris characteribus inte
bros facros referebant ( eis tà isegi sáuμara ) con- riori facrario delubri Memphitici infcripta quon
firmabant , qua fubtilioris aliquid habebant cognitio- dam radiâffe. Quòd Ofthanem hic vellicat Scali
nis. Ecce fontes apertos , unde haulit Manethon ! ger , ut Democrito haud quaquam vyeovov , id ali
Sed quæ admirabilis fuit Manethonis ingenuitas, quid nihil effe putamus , quòd plures haud dubiè
iple tradente Jofepho lib. 1. contra Apion. confeffus numeraverit Media Ofthanes , ut plures Verona
:
eft fe quædam è face haufiffe ; verba Iofephi Ea Scaligeros. De alio Eufebius prep. Evang. lib. I.
verò qua Manethon non ex Ægyptiis literis ,fedficut cap. X. Eadem infuper Ofthanes de Deo tradit in eo ,
ipfe confeffus eft , èfabulis quorundam fine nomine ad- quod Octateuchum infcripfit volumine. Certè & primi
didit, particulatim adjiciam. Sed penè ultrà inftitu- Ofthanis & fecundi meminit Plinius lib. XXX.
tum nos provexit animofa Conringu , Urfinique An- cap. 1. Vixiffe autem in Ægypto Democritum mani
tiquis contradicendi vehementia ; in viam redea- feftè oftendit Diodorus Siculus lib. III. cap. VI. &
mus. Diximus in Chami familiâ jam olim domi- lib.11 . cap. VI. hæc adjicit : Exiftimant Democritum
cilium elegiffe Chemiam, hoc eft, in Egypto Cha- quinque illis annis, quibus in Ægypto vixit, plurimùm
migenarum patrimonio ; Id ut evincatur , initiô in Astrologiaprofeciffe. Hic ne hallucinemur , intuen
4 obfervandum , Ægyptum ipfam jam olim non tan- dum, Aftrologiam jam olim duplicem fuiffe, fupe
tùm in Pfalm. Davidis CV. terram Cham nuncupari, riorem illam ex ftellarum cœleftium deportatis in
fed hodieque Coptitis Chemi , docente Bocharto; terras radiis petitam; inferiorem autem ex lucen
quin &jam olim Plutarcho in lfide & Orifide , Che- tibus illis magnæ matris telluris fyderibus,hoc eft,
miam, quafi Chamiam. Neque in obfcuro ratio eft, fplendidis metallorum glebis derivatam ; & hoc
enimverò poftquam Chami filius Mizraim Egy. eft , quòd modo ex Pfello obfervatum nobis ,
• ptum poffeffor invaferit ex Genef. XI . nil mirum , Democritum fcripfiffe de Tin&urâ Solis & Luna, id
paternarum quoque artium quædam apud ipfum eft , ut expreffiori.nomenclaturâ reddam , de fubti
remanfifle veftigia , Ægyptumque ex nomine Patris li, coloratóque ex auro, argentóque liquore. Sed
illius , Chamiam , Chemiamve appellatam . Hafiffe quando minuti quidam Ariftarchi, & in meliori an
autem in animo Mizraimi quiddam fcientiæ pa- tiquitate hofpites , ut invidiam creent faluberrima
zernæ , inter alia patet ex libr. IV. Recognit. Cle Arti, frequenter obftrepunt, vocabulis ludere Che
mentis Romani , qui ita difertè : Ex liberis Noa unus micos , & aftrorum titulis metalla falutare , inufi
Cham , inquit , cuidam ex filiis , qui Mizraim ap- tato veteribus exemplo , invento Paracelfico ,
pellabatur , à quo Ægyptiorum , Perfarumque genus utque longiùs profpiciat , Lulliano , agedum ex
ducitur , malè comperiam tradidit difciplinam. Hunc Antiquis craffam illam , ignorantemque temeri
gentes qua tunc erant , Zoroaftrem appellarunt. Hæc tatem expugnemus. Prodeant ergo in lucem ve
Clemens. Quanquam autem ille ad Magicas artes tufta Perfarum facra , de quibus Origenes lib. VI.
Mizraimi five Zoroaftris difciplinam detorqueat, contra Celfum ita difertè : Deinde ut in libro contra
illuftris tamen Naudaus luculento Opere magna nos fcripto Celfus wariam eruditionemfuam ftendat ,
illa ingenia Zoroaftrem , Hermetem , Pythagoram , Perfica quadam inferit Myfteria , ubi dicit : Hac
Virgilium, Paracelfum , Cornelium Agrippam , Rogerium indicat & Perfarum doctrina & Mithra facrum iis
Baconem , Petrum Aponenfem , cæterofque Magix gentile : est enim in eo duarum cœli revolutionum
infamis ab imperità eruditorum plebe poftula- fignificario, tum ejus , quaftella fixaferuntur, tum ejus
tos , ita mafculè ab intentato vindicavit crimine , quâplaneta , & anima per eas tranfitus tale fymbolum:
ut Del Rio cum fociis aqua hæreat , & hæfura fit. fcala eft in alium aliis fuper alias portisfurre&ta uſque
Accedamus Chemia incunabula propiùs . Prodeat ad fummum octava porta fornicem : prima portarum
ergo infcenam Eufebius , Pamphilus , & ex antiquo plumbea eft , fecunda ſtannea , tertia ahenea , ferrea
Scriptore ita peroret : Anuine Aßdecimus Quo quarta , quinta mifti nomiſmatis , fexta argentea , fea
κὸς Φιλόσοφοἤμαζεν ἐν Αιγύπτῳ ,μνηθεὶς ὑπό Οσάνε ξ prima aurea . Primam faciunt Saturni piumbo notantes
Mýdy sαREVT CV Any way & Tuinauta Baor- tarditatem ejus fyderis ; fecundam Veneris compa
λέων Περσῶν ἄρχειν * ἐν Αἰγύπτῳ ἱερῶν , ἐν τῷ ἱερῷ τ rantes et ftanni splendorem & mollitiem , tertiam
Μέμφες , στὺ ἄλλοις ἱερεῦσι καὶ φιλοσόφοις ἐν οἷς με Ἰουis aratam & folidam , quartam Mercuris , eft
€ Μαρία Τις Εβραίου σοφή καὶ Παμμλύης . Συνέγραψε enim laborum patiens & negotiator , aquè ac ferrum
એ
aki સ્ટુ
zevos૪ yકે deniers , Ε λίθων καὶ πορφύρας λοξῶς. celebratus hominibus , quintam Mariis propter mistu
Oμsíws ἢ &
"
῾Ομοίως Macia ,, iwlwifeσav
Μαρίας Osive ,, ὡς
TOP Οπάνε
έπτέθεσαν παρ᾽ we ram inaqualem & variam , fextam Luna argenteam ,
πολλοῖς ᾧ σοφοῖς αἰνίγμασι κρύψαντες τω τέχνίω . Ge. feptimam Solis auream , coloribus fuis ea fydera refe
mella his tradit Synefius , & quod fuperat , anti- rentes. In quem Celfi locum manifeftus is error
quus ille Zofimus Panopolites , quod pluribus in librariorum culpâ deprehenditur irrepfiffe , quòd
luculento Auctore expreffum oftendit fe mihi in portam fecundam , quæ primò ftannea appella
• Regiâ illâ Bibliotheca Parifinâ , ut neque pro la- batur, mox ab artis ignaro appelletur Veneris , ita
ciniis Syncelli , Panodorive , quò inclinant fruftra enim ex artis præceptis refingendus Celfi locus :
Scaliger & Conringius , haberi queat . Michael fecundam faciunt Jovis , comparantes ei ftanni
Pfellus celebrati nominis Scriptor epiftolâ ad fplendorem & mollitiem ; tertiam Veneris æra
Xiphilinum Patriarcham clariffimè Democritus tam & folidam ; quartam Martis , eft enim labo
Abderites, inquit,poftquam in Ægyptum perveniffet, rum patiens , æquè ac ferrum celebratus homini
facrisinitiatus eft à Magno Ofthane in temploMem- bus ; quintam Mercurii propter mifturam inæqua
phiticofimulcum aliis Ægypti Sacerdotibus : & poft lem & variam, & quia negotiator eft; fextam Luna
argenteam ;
 Lib. I. Sect. I. Subſect. I. 7
argenteam ; feptimam Solis auream. Sed cur in que aliis de caufis apud Eufebium , Tortoletumque
Mithra facris planetæ illi metallici inducuntur ? & meritò vapulet. In eo enim lapfi cum Solone Pla
Mithram nullum alium fuiffe quàm Mizraimum , tonici , quod Veneri ſolùm adfcribant orichalcum
corruptâ à Perfis voce non inconvenienter probat quòd electrum Jovi , quòd Mercurio ftannum ,
Kirckerus in Obelifc. Pamphyl. proinde cùm Her- cùm ex Ægyptiorum per Arabas jam notâ praxi ,
mes five Chanaan , ille Chemia pater , fratri Mi Veneri æs debeatur, plumbum candidum Jovi, hy
zraimo amore jun& tiffimus metallorum haud dubiè drargyron Mercurio, neque enim orichalcum aliò
arcana varia aperuerit, non mirum myfticam ejus fpectat quàm æs, cum aliud nihil fit quàm æs , jam
rei in facris Mizraimi , feu Mithra factam men- in venâ fuâ cadmiæ fuliginibus penetratum , quod
tionem. Quanquam non abnuendum , poftea , ut apud Darienem contingit; jam ab artificibus cad
alia omnia , ita vocem Mithra ad aliud quid- miâ admiſtä fulgidius redditum : Electrum autem
dam fignificandum fefe accommodaffe, & pro fole fpecies metalli non eft , fed mixtura ex quatuor
tandem ufurpatam : hinc antiqua apud Gruterum auri , & unicâ argenti portione , five per artifi
infcriptio : SOLI MITHRA. & mox : OM- cium , five naturæ fponte compacta , docente in
NIPOTENTI DEO MITHRA PISO ter alios Plinio, Hinc cùm ex from. V. Clem. Ale
NIANUS PATER PATRAT US. Idem xandrini , Ægyptii hieroglyphico chara&ere folem
Serapidi five Sarapidi contigiffe certum eft , que expreffuri circulum forment , cùm Lunam redditu
nomenclatura initio Regi Ægyptio , poft Deo , figuram Lunæ cornuum præ fe fpeciem feren
Ægyptio , tandem Soli attributa , unde legere eft dem eflingant , illi ipfi characteres hodie ad au
apud eundem Gruterum :ΔΙΙ ΗΛΙΩ ΜΕΓΑΛΩΙ run , argcntumque notandum etiam vulgo fre
ΣΑΡΑΠΙΔΙ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΣΥΝΝΑΙΟΙΣ ΘΕΟΙΣ . quentantur . Hinc ex myftica illa cruce 1 ]ιαια ( quam
Quin & pro Sole vox auri jam olim publicè fubfti- Hermeticam alii vocant , alii , quod idem eft ,
tuta in Infcriptione Gruteriana : DEO INVICIO Thauticam ) in omnibus penè Egyptiacis fimu
1 AURO SECUNDINIUS DONATUS lacris hodieque fpectatâ , jam olim alii , & inter eos
FRUMENTAR . Unde non mirum in illâ ultro Franc. Deé Londinenfis , & nuper Kirckerus in Oe
citroque commeantium frequentiâ ad Indos quo- dipo , Kriegsmannufque opportuniffimâ enodatione
que partem illius aftrologia metallica penetraffe, omnes planetarum cœleftium & terreftrium figuras
id quodvel ex Philoftrato conficiemus : Apollonius , elicuere. Quin ex Auguftéi feculi Manilio conftat
inquit , cum larcha Brachmane fecretò philofopharus creditum , partes humani corporis quiddam cum
muneris loco ab eo tulit annulos feptem , totidem plane- cœleftibus aftris habere cognationis ; hinc fingu
zarum dictos nominibus , quos fingulos geftaret per lis dodecatemorii fignis fingulas attribuit cor
Subjectos planetis dies ; fc . ut annulum aureum gefta- poris partes , tauro cervicem , geminis humeros ,
1
ret die Solis , argenteum die Luna , ferreum die cancro pe&us & c. Imò penè ab omni ævo illa cœ
Martis, hydrargyrinum die Mercurii , die fovis li & terræ , planetarum fuperiorum & inferiorum
ftanneum , areum die Veneris , & plumbeum die Sa. conjugia fapientibus videntur fuiffe perfpe & ta. Ap
turni , quodfingulis planetis fingula refpondeant me- pofitè Elluchafen Arabs libr. de Ritib. Egypt. Philo
talla. Probè Didymus in Iliad. e. Exel2 d " Apelos asne, Sophi Ægyptii , inquit , quemadmodum in hiftoricis
• ordnet narsμer . fc. ftellam Martis ferream corum invenifummo ftudio inquifivere catenamillam
appellat. Apparet eodem quoque Plato in Critia magnam , quâ mundus fuperior inferiori colligatur , id
refpexiffe : Muri , inquit , urbis Atlantica exterio eft , explorare conati funt vinculum illud , quô mun
rem fuperficiem omnem are tenui veftierunt , interio- dus Angelicus mundo jungitur fydereo , id eft , duo

rem fanno , ejus denique qui arcem circundabat , ori- decim fignis Zodiacis, & feptem planetis , & quomo
chaldo igneofulgore corufco : Regia vero contra arcem do bic mundus mundo elementari connectitur, & ex
conftruita uta : in mediofacrum & inacceffum Clitonis omnibus , quæ ei ſubjecta funt , rebus , ex mineralibus,
Neptunique templum aureo ambitu circumdatum . Ex- lapidibus , herbis , plantis, animalibus , proprietatibus,
zeriora templi Neptuni faftigia argento omnia exorna- & omnibus eorum operationibus cognovere tandem lon
1 vere , culmina ipfa & apices auro. Antea dixerat: go ufu & experientiâ , & ratiocinio, omnesformas & fi
habitabantfuperiora ejus Milites foli prope Minerva, militudines inferiorum jungiformis , & fimilitudini
Vulcanique templum: loca ejus ad Boream verfa cole- bus fuperiorum ; & hoc pacto multa , eaque admirabi
bant. In quem locum ita jam olim eruditiffimus lia in ufu Medico præftiterunt. Paucis eadem olim
Marfil. Ficinus: commemorat , inquit, & Plato me- expreffit lamblicus de Myfter. Ægypt. Mundus .
talla , ut perfeptem illa metalla , feptem planetarum inquit , unum animal eft , in quo partes quamvis loce
intelligamus influxus generationem omnium rerum mo- diftantes , propter naturam tamen unam ad fe invicem
derantes. Aurum quidem Soli , argentum Luna, plum- feruntur. fc. ut Sol, cor , & aurum fibi in multis
bum Saturno, eleƐtrum Jovi ,ferrum & as Marti , Ve- refpondeant, ita Luna, cerebrum, & argentum & c.
neri orichalcum , Mercurioftannum Platonici tribuunt. Eant nunc atrati Chemia obtrectatores , & nudius
Ne autem hæc Platonica aliunde haufta exiftime- tertius nata tum ejus principia , tum vocabula im
mus quàm ab Ægyptiis, Plato ipfe in Critiâ ante- peritè vociferentur. Eat Conringius ,negetque ex ful
quam defcriptionem infulæ Atlantidis moliatur ; phure & Mercurio compofita fuiffe metalla ante
fatis , inquit meminerimus , renunciaverimufque Paracelfi, aut, ut fpatiofiffimè, ante Ifaaci Hollandi.
nune vobis , qua quondam à Sacerdotibus [ fc. Agyp- Lulliique ætatem.Quid adhæc Hefiodus? quid Pinda
tiis ] tradita , à Solone huc fuere advecta , videbimur rus?quid Diodorus Siculus refponderent,fi haufta ab 1
theatro huic, ut arbitror ,fatis officio noftro functi. Et Ægyptiis probè affequerentur ? Hefiodus fanè in
mirum quàm hic omnia de Vulcani templo , de in- Theogon. narrat Thejam coeli filiam ex Hyperione
colarum ædibus Arcton refpicientibus cum He Solem & Lunam progenuiffe. Similia tradit Diodor.
rodoto confpirent. Id unum hic noto , Solonem Sie . lib. IV. Antiquit. cap. V. Expreffius tamen pro
per Memphiticas illas occultandi artes eò ufque fundorum fenfuum archite& tus Pindarus ; qui cùm
non potuiffe penetrare , quò poft apud Iarcham ftatim initio abrupti operis exclamallet : des
Apollonius Thyanaus , qui convenientiffimè ftellas hi ïdwę , ò ÿ zevoos difóμevov up adeoque preffiùs
fuperiores ftellis inferioribus accommodat,utcun omnia fcrutantibus per dwp des hydrargyron in
Tom. I. A 4 finuaffet,
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
8
finuaffet , per dorov up fulphur inardefcens, tan
quam intima auri principia , tandem in Ifthmiis
clariùs adhuc rem profequitur : Mane , inquit, anie
πολυώνυμε Θεία , στο γ᾽ ἕκατι καὶ μεγασθενῆ νόμισαν
χρυσὸν ἄνθρωποι το ιώσιον ἄλλων . h . e . Mater Solis ce
leberrima Theja , tui causâ etiam homines exi
ftimarunt aurum præpotens præ cæteris metallis .
Scilicet per Thejam , qui acutiùs vident , tov
metallorum perfpiciunt , hoc eft fulphur , per hy
perionem verò , Mercurium ; quid enim citiùs al
ta fcandit mercurio , fi vel modeftiffimum fubjece
ris ignem ?Enimvero non fabulæ funt antiquorum gerent. Quò refers moly & nepenthes Homericum,
fabulæ , fed arcanorum naturalium promi condi. ab Egypto accerfitum ? Quò refers fex illos li
In hanc rem Plutarchus de Phyficâ Gracorum Theo bros Medicos Hermetis , Clementi Alexandrino
Logiâ : ön µh Ev , inquit , eorgian
Ἕλλησι καὶ Βαρβάροις λόγΘ · ἦν Φυσικὸς ἐκκεκαλημμένο
Migos i. e. Antiqua & Græcorum & Barbarorum
Theologia Phyficus fermo erat obvelatus fabulis.
Mox inftitutum perfequens per Latonam explicat
nocem , per Iunonem terram,per Apollinem Solem ,
per lovem calorem, Et pau is interjectis : Ægyptii,
fubjicit , Ofiridem Solem effe ajunt , fidem Lunam ,
lovem Spiritum cuncta permeantem , Vulcanum ignem
&c. que Manethon omniafufius profequitur. Ita op
portunè Trezes Perfei fabulam de Sole & exhala
tionibus aquæ interpretatur. Eufebius quidem ut
facris intentus negotiis ægrè concoquit fabulas
.
veterum ad naturamrerum explicandam adhiberi,
fed condonandum venerando Patri , quòd often
dat fe hic parum obfervâffe illud Seneca : In eo
dem prato à bove inveniri gramina , à caneleporem,
à ciconiâferpentem. Quodfi, inquit Euf. Prap.Ev.lib.
III. cap. XIII. Afculapium Solem effe velint, quo
modo is , ob turpem queftum & infamem Iovis fulmine
conflagravit , ut cecinit Pindarus ? Non urgebo liaris , ut Laërtius fcripferit Ægyptios omnes effe
plures fuiffe Afculapios , quod ex Cyrillo & Cle Medicos ? Quo refers Ægyptiam gallinarum pul
mente Alexandrinis promptum oftenfu ; Græ litiem ? de quâ pulchrè Diodor. Sicul. Antiqu. lib.11.
cum illum Æfculapium cum Diofcuris expeditio.
ni Argonauticæ interfuille difcimus ex Apollonio
Rhodio : Egyptium autem alium Memphitanum
inducit Clemens Alexandrinus ftrom . prim : quem
eundem Admonit. ad Gent. fulmine i& tum ex Pin
daro docet , in Cynofuridis jacere. Sed quod ad
rem facit , Sacerdotes Ægyptii , docente contra
Celfum Origene lib. 1. populum fabulis pafcebant ,
ipfifub nominibus Deorum patriorum philofophaban
tur. Neque verò neceffe eft fabulas per omnia
refpondere ; neque difficile fuerit illam Solis fi
ve Phaetontis deflagrationem commodè ad natu
ræ leges interpretari, fi huc vocârit neceffitas. Sed
inftat rurfus Eufebius lib. II . cap. VIII. Ex quo in
selligimus , inquit , Romanos novam iftam Gracorum
in fabulis Deorum evolvendis Phyfiologiam probare
nufquam voluiffe. Sed quid Romanis , Martiis
illis pullis , cum interiori Naturæ facrario ? Fortia
& facere , & pati Romanorum erat ; ingeniofa
& fubtilia , Nationum aliarum hinc ad curio
fa omnia , Græcorum ingenio & manibus ute
bantur.
Hactenus ex Zofimo , Synefio , Pfello , aliifque
vindicata Chemia antiquitas , & Ægypto pri
mi ejus natales adfcripti ; juverit tamen expreffam
penè invicto Conringio audire confeffionem : Omni
no tamen , inquit , & ipfe exiftimo Ægyptiorum
Hierophantas, omnium mortalium Principes euromin
o jactiraffe , & ab his Chemia profluxiffe exordia.
Hæc Conringius , qui poft tamen quafi oblitus fui,
& Ægyptiorum, Chemicorumque odio exæftuans ,
omnem Ægyptiorum fapientiam elevat , obterit,
peffumdat, utcunque in Mofe & Salomone à Spiritu
} Summuma
Dei deprædicatam : Venere ab Ægyptus, inquit, ad
Gracos ea cantùm , que ad Religionem , magiam , le
ges civiles , & Mathematicas pertinent dijciplinas ,
item : omnem in univerfum e £ gyptiorum fapientiam
& tenuemfuiffe, & impiafuperftitionis plenam , nec cum
Græcorum ftudiis conferendam. Quò ergo refers ,
Conringi , ea quæ fequuntur Ægyptiorum inventa?
Panopolin , illam splav xaviar av ex Strabone
lib. XVII. Quò refers illud Epiphanii ad finem Pa
narii ? Erant,inquit, ex Ægyptiis quifaciem certis in
unitam fuccis in ahenaferventia citra noxam immer
collaudatos ? Quò refers immigrationem anima
rum in alia corpora ? quam ex Diodoro Siculo lib .
I. cap. IV. certum eft Pythagoram in AÆgypto di
diciffé , cùm Sacerdotum acutiores haud dubiè
metempfychofin illam ad nobiliorum metallorum
animas in viliora plumbi , ferrique corpora intro
ducendas ifta docendo tacitè reflexerint. Quò re
fers artem ex albo illo in Ægypti finibus marmo
re aurum extrahentem ab antiquis Regibus inven
tam ? de qua operosè Diodorus Siculus lib . Antiqu.
IV. cap. II . Quò refers illam nitri ad Mein
phim conficiendi rationem ex Strab. Geogr. lib.
XVII ? Quò refers artem cædendi , conficiendi,
erigendi tot pyramides , tot obelifcos , tot laby
rinthos , maufolea , coloffos , fana, fphinges faxeas?
quæ omnia in Ægypto frequentiffima , & cæteris
nationibus præ defperatione fucceffuum intentatas
Cui ufui ex lapide illo nigro ad Memphim tot con
fecere mortaria ex Strabonis lib. XVII ? Quò re◄
fers artem Medicam , quæ in Egypto adeo fami
3
(
TO
Qui aves , inquit , & anferes nutriunt , præter ea
20
rum , que apud homines alios habentur , procreandi
naturam , adeo illis indulgent, ut in numerum av un
diƐlu mirabilem abeant . Non enim ovis incubant
aves , fed ipfi ingenio , & naturali arte ex ovis præter
cæterorum confuetudinem educunt fœtus. Apparet
hîc Diodorum non omnia , quæ ad pullitiem illam "63
faciebant , per invidiam gentis penetrâffe , alio
quin vel verbulo furni illius excluforii meminiffet.
Quò refers mumias Egyptias , & rationem bal
famo condiendi cadavera , Ægyptiis utique ante
Mofis ætatem confuetam? Quò refers coeruleum ·
illum colorem delicatiffimum à Regibus Ægypti
inventum auctore Theophrafto lib. de lapidibus . Quò
refers tot machinas mechanicas , tot horologia ,
tot lucernas inexftinguibiles , tot chordas Mem
nonis in Ægypto celebres ? Eben Rhodam Arabs
tractatu de Medic . Ægypt. narrat. Ægyptios olim
minutim fecuiffe mumias fuas , addidiffe frumen G
tum , vinum , myrobalanos , auri folia , fimiliaque
y7
catholica medicamenta , totaque mafsâ intra vas
Chemicum conclusâ inde vel falem elicuiffe , vel
liquorem , omnium morborum panaceam. Hæc
Eben Rhodam ex fide Kirkeri. Quò refers illa ?
Quò refers Anatomen Ægypti Regibus ex Plinio
familiarem ? Quò refers ftatuariam , ab Ægyptiis
ad Græcos derivatam ? de qua iterum Diodorus :
Constat , inquit , omnes quantivis pretii dzaxmaro
work's Ægyptum frequentaffe , & inter alios Teraclem.
& Theodorum , qui Samiis illud Apollinis Pythiifi
mulacrum perfecere. Claudamus hanc fcenam ver
bis Diodori Sie . Antiqu. lib. II . Artes quoque , ait
apud Egyptios videmus admodum excultas , & ad
 Lib. I. Sect. I. Subfect. I.
9

Summum perductas. Viderat autem Diodorus ipfe dominantibus in Ægypto verfarentur. His adjice
Egyptum , Julio , & Octavio Auguftis , Romanum præclara illa Origenis lib. I. contra Celfum : Vide
orbem florentiffimo rerum , & artium ftatu tempe tur , inquit , mihi idemfacere , acfi aliquis in Ægy
rantibus. Excutiat quæfo hæc & fimilia magnus pto peregrinatus ( ubi fapientes Ægyptiorum eruditi
Conringius , ut aliud aliquid in Ægypto præter Po literaturâ domesticâ , multa de Diis patriis philofo
litica, Mathematica , Religiofa & Magica delitui phantur ; plebeji verò fabulas audientes , quarum igno
fe agnofcat ; videatque quantumcunque reluce rant rationem , vehementer nihilominus fibi placent
tur , Ægyptiorum fapientiam Græcanicâ fuiffe il earundem cognitione ) putet omnem fe Ægyptiorum
luftriorem. Clariffimè Diodorus lib. II. cap. IV. exhaufiffe fapientiam ex vulgi colloquiis , cum nemine
Profectus eft , inquit , in Ægyptum Orpheus , Mu Sacerdotum converfatus, nec à quoquam Ægyptiorum
faus, Dedalus , Homerus, Lycurgus, Solon, Plato , Py de talibus myfteriis edoctus . Clem Alexand. from .
thagoras , Eudoxus,Democritus Abderites, Hi in Ægy V. Ergo , inquit , omnes ut femel dicam, qui de re
pto certè perceperunt omnia , que illos apud Græcos bus Divinis , hoc eft magnis, admiralibus ] egere
fecere admirabiles. Et tamen hi Græci non nifi la tam Graci , quàm Barbari , rerum quidem occultave
cinias & penè crepundia Ægyptiorum percepere ; re principia ( τὰς αρχὰς τῶν πραγμάτων ἀπεκρύψαν
multo maxima retinentibus fibi Barbaris , ut ex To ) veritatem autem anigmatis ,fignis, fymbolis , al
Strabone , aliifque convincitur. Et quid Græcos legoriis , metaphoris , tropis tradidere. Quadrant
adeo extollit Conringius ? homines laboriofos illos huc illa Diodori Siculi : Qua Sacerdotes inquit, [ fc.
quidem , fed ab aliorum pendentes nutu , ab alio Ægyptii ] cognita in arcanis habent , nolunt , ut veri
rum ingeniis mutila etiam carpentes , & patriæ tas ignota fit , ad multos manare , pœnâ iis etiam ad
fuæ obtrudentes tanquam miracula , cùm integra, jectâ , qui ea prodant in vulgus. Ergo peregrinato
vera,& folida rarò poffent . Hinc Saïticus ille Agy res Græci prohibebantur ab interiori arcanorum
ptiorum Sacerdos , ut eft in Platonis Timao ; O So Ægyptiacorum cognitione , ut , linguâ , animo
lon , Solon , inquit , vos Graci pueri femper eftis , ne relligione diffidentes , ut inconfultâ garrulitate in
que fenex est veftrum quisquam , neque canum apud fames , quanquam aliquid fucci inde traxiffe per
wos ullum difciplinagenus. Hinc Eufeb. Prapar.Evan. fpicaciores , qui vel Orphei apud Clem. Alex. aliof
lib. X. Vetuftiffimos , inquit , Gracosfemoras regiones que fragmenta , vel Pindari Lyrica , vel Homeri
laboribus maximis oberrando ab emendicatâ doctrina beftias nigras , campumque nigrum inauratum
rum , quibus florebant Barbari , ftipefuam illam Theo eruditiffimè atta&
tum Blafio Vigenerio in Philoftra
logiam conflaffe deprehendimus . Atque hinc eft , quòd tum , vel Pythagora femur penitùs intuentur, remo
non temerè legamus , vel Pythagoram , vel Solo to fabulæ velo , nequeant dubitare. Plato equidem,
nem , vel Platonem , vel alios Græcorum antiquif ut nibil attulerit aliud poft XIII . annorum mo
fimos hieroglyphica Egyptiorum intellexiffe , ut leftias , unam fecum in Hellada revexit fententiam
cunque omnium oculis in tot obelifcis confpicua. in Sympofio fuo defcriptam , quoov duoiw dei morals.
Bene Diodorus lib. IV. Literas , quas facras appellant ignobilem illam quidem , fi plebejis infpiciatur
( ie. hieroglyphicas ) Soli Sacerdotes norunt à pa oculis , fi lynceis autem , admirandam totius
rentibus fuis privatim acceptas. Cæterum obducet fcientiæ Chemica matrem , omniumque fublima
animofior aliquis , parum videri fimile veri Che tionum , volatiliſationum , fixationum , reverbe
miam jam olim in Ægypto floruiffe , alioquin enim rationum , filtrationum , præcipitationum [ venia
& Platonem , & Solonem , & Pythagoram , & Diodo fit vocabulis Artis ] folidum , unicum & fuffe&u
rum , & Græcorum penè infinitos Ægyptum quon rum fundamentum , in quo pleniùs affequendo fi
dam follicitis itineribus circulantes deprehendif Naturæ confulti plus operæ impenderent , quàm
fe aliquid iftorum myfteriorum , eorumque in infructuofis privationum , formarum , nugarum
fcriptis fuis quædam dubio procul reliquiffe vefti que univerfalium commentis adftruendis , nudam
gia. Excipiet ictum hunc in mei gratiam Strabo , tandem aliquando fpe& tarent Dianam , quam ipfi
& fpeciofum telum infringet : Eudoxus , inquit , novis quotidie generalium differtationum tene
Geogr . lib. XVII. cum Platone in Ægyptum profectus bris reddunt veftitiffimam. Neque hoc Platonis
est , & ambo cum Sacerdotibus XIII. annos conver aliud eft, quàm arcanior illa ante attacta facrarii
fati , ut tradidere , nonnulli. Iidem Sacerdotes cum Memphitici infcriptio : Natura naturâ gaudet, na
fcientiâ rerum cæleftium præftarent , fed eam in area tura naturam retinet , natura naturam vincit. Neque
nis , neque cum quoquam dignarentur communicare , inde abludit illud Divini Hippocratis lib. de Diatâ:
tempore tamen , & obfequio victi nonnulla apparuere Concors concordi adhæret , difcordia rebellant. Quas
pracepta , Barbaris interim plurima omnino occultan igitur veluti fapientiæ Ægyptiæ plumas invenerunt
tibus. Scilicet inter profanum vulgus æftimati fcrutantes Græci , magno nihilominus ipfis ftete
Græci , quos à facris fuis arcet Eleufis ; & tamen re. Pythagoras , verba funt Clementis Alex. from .
fagaciffimi hi Græci vifi fibi funt intima admiffio 1. circumcidife paſſus eſt , ut adyta Ægyptiorum in
nis amici Ægyptiorum. Hinc apud Clem. Ale grediens myfticam difceret Philofophiam. Plato non
xand.ftrom. I. Pythagoras Difcipulus traditur Son inficiatur fe ea , qua in Philofophiâfunt præftantiffima,
chedis Archiprophetæ Ægyptii , Plato Difcipulus mercatum effe à Barbaris . Similia toleralfe Anaxa
Sechnuphidis Hieropolitani , Eudoxus Conuphi goram credibile eft , antequam eò provectus fuerit
dis Ægyptii. Proinde non mirum quòd Strabo fapientiæ , ut putealem limum contrecans tremo
Geogr. lib. XVII. in hanc rem differat , Heliopo res futuros terræ certò prædiceret , notante Mar
li domos amplas vidimus , in quibus Sacerdotes habi cellino lib . XX. cap. XLIII. Sed quid Mofes ex
taverant , homines Aftronomia & Philofophia dediti, Egypto fecum retulit ? refpondet Martyrum An
oftendebantur & ades in quibus Eudoxus & Plato ege tefignanus A& t . VII . Mofen omnemÆgyptiorum.
rant. Platonem tamen non Ægyptios tantùm , fed caluiffefapientiam. Interpretatur rem Philo Judans
& Hebræos agnoviffe Magiftros oppidò verifimi lib. 1. de vita Mofis : Didicit , inquit . Mofes ab
le. Eufebius enim Prap. Ev. lib. XI. cap. VIII. Cer Egyptiis Arithmeticam , Geometriam , Rhythmicam,
tum , inquit , apud Ægyptios tum temporis degiffe Metricam , Harmonicamque theoriam , & omnem
Platonem , cùm Hebrai patriâ fecundò pulfi Perfis Muficam , tum Symbolicam Philofophiam , quam
Literis
 a
10 Bibliothec Chemica Curiofæ

literis facris defcribunt : reliquas liberales Artes Gra magnâ pecuniâ Abraamo poteftatemfecit congredien
ci docebant. Ex propinquis autem regionibus evocati di cum praftantiffimis quibufque , doctiffimisque
Affyrii fuas literas , Chaldai fideralem fcientiam ; Ægyptiis : quo factum ut virsutis nomine , in maxi
banc & ab Ægyptiis didicit , Mathematica cum pri mam astimationem veniret . Nam cum ea gens in di
mis deditus. Cæterùm utcunque Ægyptios Mufi verfos ritus , opinionefque fcinderetur , &per mutuum
cam refpuille tradat Diod. Sicul. ut noxiam , effe contemptum atque infectationem infenfis inter je animis
minatamque diſciplinam , nihil hoc officit verbis ageret , collifos inter fe de eorum religione fermones ,
Philonis , quòd in Aulis Principum quandoque & à feipfis confutatos vaniffimos effe , nihilque pror
tradantur , difcanturque etiam mollicula , pathica, fus veritatis habere declaravit : ob has differtationes
& oculos , aurefque morantia , quæ plebeji ufus in precio habitus , ut qui magnam tam intelligendi
nec funt , nec effe merentur. Nam perfonatus il quam eloquendi , docendique facultatem præfeferret.
le fuftinus Marıyr , Auctor quest. & responf. ad & numerorumfcientiam & fyderum benignè illis com
orthodox. cum docet Mofen Aftrologiam , & Geó municavit ; nam ante Abraami ad fe adventum I
metriam , ut proletarias artes ab Agyptiis nequa Ægyptii rudes erant hujufmodi diſciplinarum , que
quam haufiffe , fed mathemata duntaxat hierogly à Chaldais ad Ægyptios profecta , hinc ad Gracos
phica , folis initiatis in adytis fecretioribus pro tandem pervenerunt . Eupolemus apud Eufebium
pinanda,vehementer hallucinatur, tum quòd Aftro prap. Ev lib. IX. cap. XVII . Abraam Camarina
logia, & Geometria neutiquam inter plebejas Agy qua Babylonia civitas eft , quamque rien nonnulli
ptiorum artes numerentur , folis Regibus , Sacer appellant , Graci Chaldæopolin , natus cum fapientia
dotibufque penetratæ , ut ex Diodoro , Plinio , aliis omnibus anteiret , tum verò Astrologiam & Chalaai
liquet. Probè Origenes comment. ad cap. III . Rom . cam invenit , Solis & Luna converfiones & reliqua id
Apud Egyptios, inquit, nemo Aftrologiafecreta rima genus omnia Phoenices edocuit. Idem mox : Cæterum
tur, nifi fufcepta circumcifione, Literas hieroglyphicas cum apud Heliopolin Abraamus Ægyptiorum Sacer
nemo difcit nifi recutitus ; tum quòd vana illa quæ dotum confuetudine plurimum uteretur , multa ipfos
Aftrologiam comitari folent fyrmata , fcîffe nemi nec non Aftrologiam , quaque ad eam pertinent omnia ,
ni vitio vertâtur, fed exercuiffe , ut proinde cogni illo docente didiciße tradit. Mox iterum :Sic tamen il
tio artium profanarum in Mofe vituperari nequeat, lorum inventionem Babyloniis atque Abraamo tribuit
cùm ufum earundem nemo ipfi jure exprobaverit. Eupolemus , ut principem illorum Auctorum Enochum
Clem. Alex. lib. I.ftrom. fcientiam Mofis Egyp fuiffe ftainat , quippe qui primus omnium Aftrologiam
tiacam ita pleniùs definit: Cum autem jam effet ata invenerit , non autem Ægyptii. Et mox : Graci At
te grandior , Arithmeticam & Geometriam , Rhyth lantem Aftrologia inventorem effe volunt , ſed ni
micam & Harmonicam , & praversa Medicinamfimul mirum Altas idem eft , qui Enochus, qui Methusalım

ZUGS
& Muficam ab iis edoctus eft , qui inter Ægyptios patrem habuit : hic ab Angelis omnia didicit , quæ tan
erant infigniores ; & præterea eam , que traditur per dem ad nos , cognitionemque nostram pervenere . Hac

2.8
fymbola & figna Philofophia quam in literis oftendunt Eupolemus. Similia penè de Abraamo tradi ab Ar

2
-
B
R
2
5
hieroglyphicis. Alium autem doƐlrina orbem tanquam tapano fidem facit Eufeb . prap. Evang. lib. IX.cap.
puerum Regium Graci eum docuere in Ægypto , ut di XVIII. Artapanus , inquit , in rerum fudaicarum CL
cit Philo in vita Mofis. Didicit autem literas Ægyp hiftoriâ fcribit Abraamuin in Ægyptum cum tota fua
tiorum , & rerum cœlestium fcientiam à Chaldais & familia , veniffe ad Regem Ægyptiorum Pharetonem
ab Ægyptiis. Unde in ejus geftis dicitur eruditus ( ut agnofcamus Pharaonem ) quem cum Astrologia 21
fuiffe , in omni Ægyptiorumfapientiâ. Eupolemus verò præceptis instituiffet , ac XX. continuos annos ibi Be
in libro de fudaa Regibus dicit, Mofen primumfuiſſe tranfegiffet , in Syriam denuo remigrâſſe, plerifquefuo C
Sapieniem, & Grammaticam primum tradidiffe Judais , rum ob regionis ubertatem in Ægypto remanentibus.
Phoenices accepiffe à Judais, Gracos autem à Phani Quin & Phoenicibus Aftrologia præcepta ab Abra Co
cibus. Non poffum hic fatis demirari Iob.Henr.Ur amo inftillata elle Autores fuftinuere Eufeb. prap.
fini genium, qui , ut , quod intendit , doceat Mofen Evang. lib. IX. cap. XVIII. Incerti , inquit , Au
SE
SI
25

nihil adeo ab Egyptiis didiciffe præter gubernandi &tores tradunt Abraamum Aftrologiam optimè callen
4
3
5
8

artes , & ex Ezechiele Tragico Tandevuata Bacırına, rem primùm in Phæniciam, ubi Phænices eadem fcien
4·

inter alia libro fuo de Trifmeg. &c. Cùm hunc Philonis
locum , inquit , recitaffet Clemens Alexandrinus ,
virgulam ex Eupolemo addit cenforiam. Primò
enim non adducit Clemens Plilonis verba fimplici
ter , fed ex aliis addit : Mwons en iarpinu aua xai
Μεσικλὼ παρα τοῖς 2ψαπρέπεσιν Αιγυπτίων ἐδιδάσκετο ;
quæfo agnofcat inpofterum UrfinusMofen quoque
in Medicis numeratum fuiffe. Secundò , neutiquam
inficiatur Clemens Mofen ea didiciffe omnia , quæ
narrat Philo , fed verò encyclopædiam artium à
Græcis doctum fuiffe Mofen , id denum eft , quod
ex Expolemo , & providentiffimè negat , fatis gna
rus Græcorum literas à Phoenicibus derivatas ( 7.
Seph. lib. I. contr. Apion. Graci antiquiffimum li
terarum ufum habuiſſe creduntur à Phœnicibus & à
Cadmofe didiciffe gloriantur ) Phoenicum à Judæis,
Judeorum à Mofe , Mofis ab Egyptiis , Egyp
tiorum à Chaldæis & Abraamo [ qui judice apud
Eufebium Artapano primus docuit Egyptios
Aftrologiam Abraami à Pofteris Noachi , Sethi
que : horum ab Adamo , illius à Deo . De Abraamo
difertè fofephus Antiqu, lib. I. cap. IX. Rex donato feleelimagines eorum exprimit. Artapanus apud Euſe
tiâ imbuerit , ac deinde in Ægyptum nigrâffe . Sed
nos ad Mofen poftliminio regrediemur. Verùm
enimvero Urfine præter Carina illa wadevμa [ &
Carina erant Geometria & Aftrologia ] fcivit &
alia Moſes. Eufeb. prap. Evang. lib. IX. Mwons
inquit , καὶ λίθων δυνάμεις ἓν μάλα ἐξεπισάμενο
‫ܝ‬
πειέργως ἐπὶ τῆς τῆ᾿Αρχιερέως ςολῆς ,τῆ τέτων κέχρητο Ce
Jeweia i . e. Et fanè Mofes , qui lapidum etiam vires
apprimè callebat , non obiter cum defummi Sacerdotis
cultu differeret , in eorundem confideratione verfatus
eft. Et nè in mechanicis auri , argentique hofpi
OGA
tem fuiffe arbitremur , non incommodum fuerit
expendere Deum , quidem Exod. XXXI. excivâſſe
Befeleelem ad excogitanda varia in auro , argento ,
& are artificia , eundem tamen Deum optimum
bi
maximum abundantiori fpiritu ad eadem guber
nanda implêffe Mofen. Ut non fruftra Philo Judaus
lib. II. Alleg. Leg : Vocavit Deus Mofen & Befe
De
leelem , fed invenies tabernaculum & vafa ejus om
Inter
nia priùs à Mofe, deinde à Befeleele delineata & pa
T
rata. Mofes enim eft exemplarium artifex, cæterum Be
bium
 Lib . I. Sect . I. Subfect . I. II

bium prap. Evang. lib. IX. Mofi, inquit , &navigio vit , ut liget ar&
tiùs: neque enim quifquam funden
rum, & machinarum , quibus adducti furfum lapides do, eliquando , urendo , fimplici igne , ita intima
interfe poftea conjungantur , & armorum Ægyptiaco auri vifcera exenteraverit , ut poculentum evadat ,
rum , instrumentorum partim haurienda vel deducen & non ftatim proje&um in fluvium , fidat in fun
da aque , partim bello neceffariorum , ipfiusque adeo dum , nifi Chemia & quidem arcaniori Duce. Red
Philofophia inventionem acceptam referunt. Quibus datur , fi vacat pulvis ille auri tenuiffimus five eli
ipfe rebus non modò populorum fibi amorem conciliavit, mando , five tundendo , terendóve ; uratur vel de
verum etiam parem fuperis honorem à Sacerdotibus cies , mox aque infundatur , petet è veftigio fun
qui Epulu illum obfacrarum literarum pulweia ap dum & hiatum potantis eludet. Non adducam il
pellarunt , facile impetravit. Sed verò quas tum li lud Nicolai Lyra teftimonium , qui in hunc Exo
teras facras interpretatus eft Mofes , cùm nulla ef di locum commentando refert tradere Doctores
fent ? an hieroglyphicas ? non pugnaverim . Id ta Hebræos , reos filiorum Ifrael bibentes hanc
men fatis concoquere nefcio , Mofen à Sacerdo aquam pulvere vituli infectam in barbis poſtea
tibus vocatum Hermetem ; obftat enimverò Mofis colorem aureum retinuifle , alios non item ; hoc
ætas Hermete recentior ; id quod poftea , fpero , enim fi verum , miraculum fpirat , non opus Che
clarè elucebit. Ut taceam Ifidem Ægyptiis dici mix. Polfe autem aurum corrumpi , & à fuis
Medicinæ inventricem , illam ipfam tamen ab Her velut annellis exire , ut reclamaret tota Pyrac
mete fuiffe edo&
tam monente pluribus Diodoro Si monum cohors nihil efficeret , docente ipfo Dei
culo ; hæc autem ante Mofis tempora contigiffe , Spiritu 1. Pet . I. v. VII . & v. XVIII. aurum ef
quòd Medicina Ægyptiorum Mofe fuerit anti fe prov & corruptioni fubje&um . En verba : Es
quior , advocatis ad condiendum baliamo Jaco δότες ὅτι καὶ φθαρτοῖς , ἀργυρίῳ ἡ χρυσίῳ ἐλυθρώθηκε . item
bum Medicis. Verba Genef. L. Præcepit Joſeph Mi kuiwtepov zeurís to Sauμére. Quod fi quis minùs
niftris fuis Medicis , ut aromatibus condirent Pa dictum propriè exiftimet , fciat , idem tridui ex
trem. Nifi forfan Sacerdotes Mofen vacaverint perimento poffe demonftrari. Alii ex fuaveolen
Hermetem alterum, id quod nihilominus odia Ægy ti , & odoratiffimo illo halitu , quem non ita
ptiorum adverfus Ifraelitas internecina vix permi pridem inventum in monte Nebo Mofis fepul
ferint. Credibilius fortaffis Judæorum Sacerdotes crum exfpiravit , fi Hornio in Hift. Ecclef. fides,
ita appelaffe Mofen , ad imitationem Ægyptii il Chemicum aliquid laborarent extorquere , quod
lius Hermetis , antè , cùm in Ægypto viverent , au fimiles penè odores polliceatur Chemia , fed no
ribus fuis toties occentati. Plinius lib. XXX . cap. ftrum non eft vel hariolari , vel morofiùs indulge
I. Magnum facit Mofen , fed hæfitat , dum cum re conjecturis : fuffecerit nobis illud Philonis de
Jamne componit . Philo Judeus de eo , quòd deterior mund. opific. Mofes Philofophia affecutus faftigium ,
potiori foleat infidiari ; docet Mofen non priùs def & oraculo de pracipuis Natura arcanis edoctus. Ad
cendiffe in Ægyptum cum fophiftis conflicturum , fummam , efficiat alius non Chemicus quæ hic
quàm poftquam egregiè meditatus effet differendi præftituit Mofes , & Mofen non fuiffe Chemi
facultatem . Cæterum nè longiùs abeamus , agnof cum agnofcemus ; dicturi tum demum clariùs cum
cunt Rabbini in capite primo Mofaica Genefeos Philone de pram. & pœnis : Hunc folum [ Mofen ]
plus myfteriorum naturalium , quàm in omni Bar memoria proditum eft fine anro , argentoque , ac reli
baricâ Philofophiâ , tantum fubtilitatis , ut nemi quis opibus regnum adminiftrâffe. Sed quando aurum
ni fuorum ante annum ætatis trigefimum lectio fuftinemus prov elle , & corruptioni obediens ,
nemejus judicent temere indulgendam. Sed utrum non ab re fuerit utcunque præter inftitutum , il
Chemica quoque fcierit , tractaveritque Mofes , in lud Conringii de Herm. Med. demirari : Conftat ,
fufpenfo relinquimus , nifi quòd parùm adhuc cum inquit , à nullo denique animali , lapides , metalla ,
Conringio fabulari libeat. Ita ergò ille : Multo mi & metallicos fuccos corrodi. Quid adhæc ful. Obſe
nus eft , inquit , quòd moremur nonnullorum fabulas , quens Obferv. XLIV. Servilio Cepione , ait , & Ser
quafi Mofes vitulum aureum comminuens , Chemicum vilio Gemino Coff. aurum in Capitolio corvi roftris
egerit. Cur autem hae fabulæ Conringi ? fpondere non tantum devorârunt , fed commederunt etiam .
aufim neminem , nifi nobilem Chemicum id præfti Item , Mures Aniii coronam auream arroferunt.
turum , quod Mofen hîc præftitiffe docent Idem Obferv. XXXIX. Mures in ade lovis aurum
verba Spiritus Dei , fi , ut jacent , interpretanda roferunt. Idem Obſerv. LXXIX . P. Africano &
fint ; Audiamus Exod. XX X 11. Cepit Mo Lalio Coff. Frufinone aurumfacrum mures arroferunt.
ſes vitulum illum aureum , quem fecerant , combuffit Eſtimaverit hæc inter oftenta fuperftitioforum
igne , & comminuit tenuiter , infeminavitque aqua, de credulitas , nos didicimus non temere Deum è
ditque filiis Ifrael potandum. Audiamus Deut . IX. machinâ advocandum . In hanc rem Borellus Hift.
Cepi , inquit Mofes, vitulum , cremavi igne, valde & Obf. Med. Cent . III. Obf. LXXXXV. Dominus
divift tenuiter , donec instar pulveris effet , quem pro la Pierre , inquit , nobilis Caftrenfis dum machina
jeci in fluvium ex monte profluentem . Hinc fuere , rum bellicarum cuftos effet , & director narrat mures
quos pungit Conringius,qui colligerent, Mofen Che fupra centum libr.us globulorum plumbeorum pro tor
micâ arte aurum ita divififfe , ut in pulvifculum in mentis bellicis deftruxiffe , & voraffe . Fatetur idem
aquis diffolubilem attenuaretur , neque enim au Borellus vas ftanneum fibi à muribus corrofum
rum ullo modo vel per fe in pulverem comburi , vel tempore peftis. Quòd ferri fuperficiem fubigat
pulverem ejus ita in aquâ profluente fatifcere , ut tandem ventriculus Struthionis , Florentiæ ani
bibi poffit. Sennertus de Conf
.& Difffubjicit vocem madverfum. Ita legimus & argenteos clypeos à
non folùm notare comburere , fed & fundere , muribus Lavinii arrofos , & ferrum in officinis
liquare, & quocunque modo in pulverem comminuere . ferrariis apud Chalybas. Exiftimare libet fin
Demus hoc Sennerto [ quanquam non tantùm LXX. gularem illam dulcedinem , quam in plumbo &
Interpr. tum illud Exod. XXXI . difertè reddant , ftanno [ de cæteris metallis res incomperta fe
κατέκαυσεν αὐτὸν ἐν πυρὶ , tum Deut . 1Χ . κατέκαυσα ἀν rè ] etiam fine acidorum miftura deprehendit
Tiv cu avei , & Buxtorffius ; aliique explicent ; exu ignis Chemicus , murium palato fapere , cum
Tere , incendere, ] adeo tamen id nodum non fol hominibus , fi ore copiofiùs affumatur , veneni
more
 12 Bibliotheca Chemica Curiofæ

more vitæ minetur periculum. Tacebo non omne Artemifia , in Palæstina Maria quædam ( cujus
aurum dentibus ita malè morigerum effe , ut Eu fcriptum Parifiis mihi oftenfum , quanquam forfan
ropæum noftrum. Appofitè oculatus teftis Fla fuppofititium ) ut taceam recentiores , Italorum
curtius Hift. Inful. Madagascar : Ce qui eft de re Ifabellam Cortefiam, Gallorum Aiguilleniam, Britan
marquable , inquit , c'eft qu'il n'y a nul Grand dans norum Kentiam, Danorum Bertam Frifiam , Annam
toute cette Ifle , qui n'ait de l'or de fes Ancestres , & VVecheriam Germanorum , & alias infinitas mari
cer or n'est en aucune façon femblable à l'or que nous torum , & familiarium beneficio in re Medicâ in
avons en Europe , étant plus blaffard , mais prefque, clytas. Sed nos ad Mercurium. Diſertè Jambli
auffi doux à fondre que du plomb. Et paulò poft : chus de myster . Agypt . Scriptores , inquit , Ægyptii
Les Orfeures du Païs de Madagaſcar nefauroient em putantes omnia inventa effe à Mercurio , ( ergo &
ployer notre or , difans qu'il est trop dur à fondre, Chemica ) libros quoque fuos Mercurio infcripfere .
Et rurfus : L'or de Madagascar eft tres-facile à Adrem Iulius Matern. Firmicus lib. III . cap. 1. des.
fondre , dont il y en a trois fortes , favoir celuy qu'ils Petofyri & Nicepfo : Mundi , inquit , genituram effes
appellent or de Malacaffe , qui eft blaffard , & ne voluerunt , fecuti Efculapium & Anubim , quibus
want pasplus de dix écus l'once : & eft un or qui eft potentiffimum Mercurii Numen iftius fcientia fecreta
fort doux àfondre , & preſque auſſi aisé que le plomb. Il commifit. Hinc difcimus " fculapium , qui inven
ya de l'or de la Mecque , qui vaut bien l'or de tor Medicinæ habetur, fcientiæ Orgiis à Mercurio
Sequin , & le troifiéme eft celui , qu'ont apporté les imbutum fuiffe , ( five hîc vivam vocem urgeas ,
Chrêtiens , qui est à leur façon de fondre plus dur. five fcripta , difquirere nunc alienum eft ) adeóque
Sed contrahenda jam vela iltæc. Mercurii difcipulum : nam de Apolline , quem iti
Verùm quo auctore coeperit primùm in Egypto dem primum Medicina agnofcunt Magiftrum , res
Chemia , opportunè aliquis percun&abitur. Equi certa eft , clariffimè enim Diodorus Siculus : Ifis,
dem nil dubitamus Hermeti five Mercurio tum inquit , Horum filium à Titanibus occifum , inque
Medicine , tum Chemia adfcribere originem, quic aquis inventum non reftituit tantùm vite , fed immor
quid etiam de utroque reluctetur Conringius , eò talem reddidit. Quem quidem Horum , Apollinem in
- quoque in Hermetem provectus odio , ut in medio terpretantur, ac medendi , divinandique artem à Ma
relinquat , fuerine aliquando Hermes quidam huma tre lfide edoctum multum hominibus tum oraculis , tum
nifanguinis, an verò Damon aliquis , &c. (a ) Ufque medelis emolumenti attuliffe . Horus ergo five Apol
adeò & fupera & infera movenda , ut color quæra lo ( unde fcriptor hieroglyphicorum Horapollo )
tur indignationi. Sed nos provehimur. Reperto Medicinam haufit ab Ifide ; Ifis , ut ante moni
rem difciplinarum & artium omnium Egyptii Sa tum, à Mercurio. Ufque adeò evidens eft, non dun
cerdotes agnofcebant Hermetem ex Diod. Siculo taxat , quod Clemens Alexand . pulchrè demon
lib. II . cap. I. & ex Strabon. lib. XVI. at Medicinam ftrat , Mofen plerifque Græcorum Diis antiquio
& Chemiam inter artès Ægyptiacas effe jam ante rem effe, fed & Mercurium aliis Medicine invento
oftenfum ; & demonftravit operosè Kircherus in ribus antiquiorem , eorúmque Magiftrum falutan
OEdip. Ægyptiaco. Iterum Diodorus lib. Antigu. I. dum. Nam & Api vetuftiorem Hermetem nemo
cap. II. Mercurium Egyptii honorant at repertorem dubitavit. Docet quidem Clemens Alexand.ftrom.
rerum plurimarum , quibus vita hominum confuleretur. prim. Medicinam primùm ab Api quodam Ægyptio
Is imprimis obfervator aftrorum curfus fuit , & vocum inventam , deinde ab Æfculapio auctam effe ferunt.
barmonias adinvenit . Palaftra etiam, numerorumque, Sed illud explicandum eadem ratione qua ifta ejuſ
& ad corpora curanda Medicina artis inventorem vo dem Clementis : Noricos conflandi aris , ferrique pur
Iunt. Καὶ παλαίσρας ορετε κατάρξαι ,καὶ τὸ εὶ τὸ σῶς gandi rationem primos tenuije : nimirum falva Tu
μα πρεπέσης πλάσεως ὀπιμεληθῆναι ; nam certè πρέπεσα balcaini , & Hermetis , tanquam primorum om
whois σwμar Medici operis eft . Idem Diod. nium auctoritate. Ipfe Clemens Alex.from .prima
lib.1.cap. II. Afferunt & Ægyptii , inquit , fidem ex Arcadicis Ariflippi docet Apim illum Argorum
plurium ad morbos medicamentorum fuiffe inventri Regem Memphim ædificafle , ut inde quoque Her
cem ;at unde haufit fcientiam fuam Ifis ? refpondet metem , five Chanaanem , quippe Memphi , & quod
Diodorus : tradi , exstare in Nysa Arabia fepulchra confequitur , Api longè antiquiorem effe convin
Ifidis & Ofiridis , effe autem utrique dicatam colum catur. Scripfifle & Medica Hermetem inter alios
nam facris literis infcriptam , in columna autem Ifidis tradit from . VI . Clem . Alexand . Sunt ergo , inquit ,
bas legi : Ego Ifis fum Ægypti Regina à Mercuria XL11. libri Mercurii valde neceffarii , ex quibus
erudita , &c. fcilicet in illa ingenii magnitudine XXXVI . quidem , qui omnem Ægyptiorum Philofo
parum fibi fubtrahere vifus eft Hermes , fi Regina, phiam continent , difcunt ii, qui ante dicli , reliquos au
ut inclarefceret illa quoque,partem aliquam fcien temſex di Пagógar , ut qui pertineant ad Medici
tiæ fuæ , quæ ad Medicinam fpectabat , relinque nam, nempe de constructione corporis , de morbis , de
ret ; non ignarus in hoc etiam muftaceo laureolas inftrumentis, de medicamentis , de oculis & poftremò de
quærere fequiorem fexum. Secute Ifidem illo lau mulieribus. Chemiam autem Hermeti debere pri
dis thyrfo percuflæ , Cleopatra in Egyptô, in Caria mordia non inde modò conficitur , quòd Ægyptiis
ipfis,
(a) Quòd verè extiterit Hermes apud Ægyptios, quòdque Vir fuerit magni nominis , fcientiarumque apud
eam Gentem Pater, fequentibus probat Clariff. Autor nofter fuô de Hermetis , & Egyptiorum Sapientia Li
bro contra Conringium rurfus fcripto. Qui , inquit , Phoenicibus Taautus Ægyptiis jam Thoor, jam Thosh,jam
Thoyth , jam Theuth appellatus traditur, ut ex Phylone Byblio , Platone , Tullio , aliifque conftat ; Voffio etiam
Thouth,lib. de Idolol . Gracis Hermes, Latinis Mercurius , verèfuiffe hominem , ab Egyptiis Deum reputatum
afferit Clemens Alexandrinus lib. 1. Stromat . Antiquiffimum item fuiffe hominem & in omni genere doctrine in
fructiffimum , docet Lactantius lib . 1. Idem habent Philo Byblius apud Eufeb. Prapar. Evangel. lib. 1. Plutar
chus de Ifide & Ofiride ; Diodorus Siculus Bibliotheca lib.1 . Cicero lib.3 . de Natur. Deor.Plato in Philebo arque
in Phadro ; Sanchoniathon item apud pracitatum Eufebium ; & alii ; de quibus videri poteft prædictus Autoris
Liber , cùm nobis impræfentiarum paucula hæc ex eodem delibaffe , fatis fit, quo fcilicet aliquatenus confter
Hermetem noftrum non ita Chimericum fuifle, qualem fibi gratis nimiùm fingit Conringius,
 Lib . I. Sect . I. Subfect. I.
13

ipfis , docente Kirckero , fapientia Hermetica ap jungitur, unde & fingitur Deorum minifter, quòd corum
pelletur, fed & ex infcriptione illâ Copticis literis obtemperet poteftati , nequaquam de folis Planetis
faxo prope Memphim infculptâ, quam inde defcri cœleftibus capiendum , fed accommodatiffimè quo
plit Michaël Schatta Coptita Memphitanus , non que de terreftribus. Sed hæc aliàs. Quantus au
dificulter colligitur : reddica Latinè verba ita fe tem fuerit Heros Egyptius ille Hermes , vel ex co
habent : Cœlum furfum , cœlum deorfum : aftra fur judicare eft , quòd ipfa quoque Ægyptus Stephano
fum , aftra deorfum : quod furfum , omne id deorfum : Byzantino in voce " A appelletur Eguoxu ,
hec cape, beaberis . Hæc enim verba tabula Her five ut prudenter emendat Voffius de Idol. 'Epμo
metis Smaragdine tam fimilia funt,quàm ovo ovum, x . Accedit & aliarum gentium de Herme
adeò ut ex illâ in faxum tranflata videantur. Sed te judicium. Galli , ex Jul. VII . Comment. V II.
de tabula Smaragdinâ mox plara. Nos Hermetem bell. Gallici : Mercurium Deum maximè colunt,
in cæterâ ingenii magnitudine auri quoque cal hunc omnium inventorem artium ferunt. Unde hæc
luiffe naturam vel ex Chronico Alexandrino confi Galli ? an rarus ex oppreffi reliquiis Brenni nuncius
ciemus : faunum, inquit, à Pico fove, Italia & Occi reverfus Gallias illa Hermetis imbuit reverentia ?
denis Rege natum affirmant : huic à Planeta Mercurii an à reliquiis Gallorum è Galatiâ redeuntibus hau
nomenfuifle inditum ; reperiffe aurum, ejufque conflan fere Druida ? Et in Græciâ cultus Mercurius.
di rationem , convafatifque rebus fuis , & multo auri Strabo lib . VIII. Ad Olympia crebra funt in viis
pondere in Ægyptumfugiffe , ubi à Mifremo (i. e . fra Mercurii donaria , id eft, Epura . Hebræi prover
tre Mifraimo ) Rege Chamigenâ receptus , cùm pro bio quoque jactant , fpargere lapides in Merkolis,
pterfapientiam, & artes varias inmagno verfaretur ho hoc est, in honorem Mercurii, de quo Drufius. Quò
nore, defuncto tandem fucceffiffe . Cæterùm quid du & Salomonis illud Proverb XXVI . ficut qui projicit,
bitamus ex Homero Chemiam Hermeti vindicare ? lapidem in acervum Margemah , creditur refpexiffe.
Hic nè nugari femper exiftimemus fabulatorem Illam projectionem Indis quoque familiarem effe,
Melefigenem , initio ex Diod. Sic. lib. I. cap. II. in honorem Mercurii teftis eft Vincentius Bellova
monendum , Homerum ad Ægyptios profectum multa cenfis lib. IV. Specul. Hiftor. Saxones Hermeti co
ab eorundem Sacerdotibus percepiffe. Percepit enim lumnam erexere Irmenful , quafi Hermen -Seul /
verò non folùm myfticum illum Martis & Veneris à Carolo Magno , capto Eresburgo , deftru & tam .
in Odyff. 9. concubitum ; non folùm profundas il Gandavenfes Hermeti ftruxere aram , referente
las de beftiis nigris , & campo nigro aurato fubti Theodorico Abbate S. Trudonis ; Walachria Zelandiæ
litates, à folo Chemico ad oculum demonftrandas, dedicavit ei idolum , ut eft in Chronico Zelandia.
fed & illo occultiffimi fensús hymno, quo Mercurio De caufis conje& torum ad ftatuas Mercuriales la
fupplicat , ifta percepit : pidum , utcunque non inconvenienter commente
161 Ἑρμῆς πυρὸς δ᾽ ἐπεμαίετο tur tum Cornutus de natur. Deorum , tum Sarißu
τέχνίω .
& mox : Ἑρμῆς του πρώτισα πυρήνα , πῦρ τ᾽ ἀνέδωκεν . rienfis in Polycratico , rectiùs tamen haud dubiè
Dices , quid inde fequitur : fequitur, opinor , quod fefe expediillent Chemiæ beneficio. Hic cum aras,
quæritis. Paulò poft enim , ubi Apollo aëreum columnas , ftatuas Mercurio erectas tradant Auto
Hermetis hujus antrum ingreffus penetralia tria res , anfam captavit Conringius dubitandi : homéne
clave lucente referâffet , fpectatus in antro fuerit olim, an ex Damonum phalange, quanquam du
Πολλὸς ἢ χρυσές τε ἐ ἄργυρΘ- ἔνδον ἔκειτο . bium omne difcutiat Plutarchus , Diodorus , alii ,
& quæ adduntur reliqua , manifeftiffima, nifi cæcu hominem videlicet fuiffe cœleftiffimi ingenii , &
tiamus , Chemia veftigia . Hic nè quis inftet , du benefici, Ofiridis notarium facrorum , Ifidis Magi
bium effè , utrum Homero debeant natales affuti ftrum , brachio quidem breviorem , quemadmo
illi Homerico operi Hymni, mihi quidem hoc loco dum Typhonem rufum , Martem candidiorem ,
fatis erit pro Homericis à plerifque haberi , & an Ofirim nigriorem , &c. Meretur & audiri Clemens
tiquiffimos effe ; quænam enim præcisè Homerica Alexandr. ftrom, prim. Quin etiam ex iis , inquit ,
fint , etiam in Odyffea & Iliade , neminem hodie qui aliquandofuere homines in Egypto , opinione an
mortalium fcire poffe, & nè olim quidem in Græcia tem hominum Dii ,fuerunt Hermes Thebanus & Æſcu
fuiffe fatis perfpectum ; neque hic vacat ex Laertio, lapius Memphitanus , & rurfus Tirefias , & Manto
aliífque , pleraque , etiam Ariftotelica fcripta in fu Thebis. Item Auguftinus lib. VII I. de Civit. Dei :
fpicionem adduxiffe, & collocâffe inter fpuria. Ve Non attendunt , in omnibus literis Paganorum , aut
rùm miffis Homeri hymnis, fi vel primum Odyffea w, non inveniri , aut vix inveniri Deos , qui non fuerint
verficulum attento lumine intueamur homines. Plato in Philebo : Poftquam intentaram vo
Ἑρμῆς ἢ ψυχὰς Κυλλίων Ὁ ἐξεκαλεῖτο cem excogitavit five Deus aliquis, five homo Divinus,
Ανδρῶν μνητήρων , i. e. Mercurius procorum mafculo
Avdpar μvnsnewv qualis apud Ægyptios Theuth quidam fuiſſe fertur.
rum animas evocat , nihil unwrepov dici potuiffe Hermes ergo , five Mercurius Clementi Thebanus,
deprehendemus. Enimverò fi præparatis metallo fcilicet Thebis Ægyptiis natus creditur , Sanchu
rum mafculis ingeniose jungatur Mercurius , ani niathoni apud Eufebium Phoenix , aliis Græcus ; quæ
mas eorundem præviâ fublimatione facilè evocat, diverfitas pronum ad finifteriora judicia Conrin
fecúmque attollit. Confpirat amicè illud vincu gium cò denique perpulit, ut fcriberet confidenter :
lum, quod Marti injecere Otus & Ephialtes Aloëi nè quidem fecurè credi poffe ,fuiſſe apud Ægyrios ali
filii Iliad. e. à cujus nexu poft totos demum trede quem Hermetem Trismegiftum , auctorem multa apud
cim menfes vindicatus eft , fed non nifi beneficio illos fapientia. Itane Conringi optime , vocandum erit
Mercurii ; tandem , inquit Poëta, Martem furatus est in dubium , fuerítne in rerum Naturâ Homerus ,
Mercurius, i . e. in altum extulit, Hinc Pythagora, quòd de ejus patriâ diſceptârint Græcæ civitates
tefte Laërtio Mercurius appellatur ταμίας * ψυχῶν , Smyrna, Rhodos,Colopho, Salamin, Ios , Argos , Aihena.
idque nifi fallor , convenientiffimè , & Homero Itane exiftimandum , nullum vixiffe Thomam '
OdyЛl. x. voópjams. Propterea illud Servii in 1. à Kempis , quòd de Patriâ Scriptoris ejus ad
Georg. Virg. Sciendum fanè de Planetis quinque duos huc pugnetur ? Itáne nullum Petronium Arbitrum ,
effe noxios , Martem & Saturnum , duos bonos, Jovem quòd Valefius nuper Maffilienfem eum faciat , om
&Venerem , Mercurius verò talis est , qualis ille , cui nibus hactenus contraria opinantibus : Itáne
¡ Tom. I. B nullum
 14 Bibliotheca Chemica Curiofa
nullum Cadmum viderunt fecula ? cùm Diodo
rus cum Thebis Ægyptiis ortum memoret , cx
teri in Phoeniciâ : fcilicet , quia Hermes non ita
multò poft diluvium floruit , quâ tempeftate rari
ubique vel nulli fcriptores , non mirum de ejus
Patriâ à pofteris Ægyptiorum diverfas foveri opi
niones. Nos cùm momentis poft adducendis moti
Hermetem arbitremur non fuille alium , quam
Chanaanem , rogamus Conringium , ut præcisè no
bis Chanaanis natale folum definiat , & nos ite
·
rum pollicebimur nos Hermetis patriam ad amuf
fim definituros. Sufficerent jam di&a evertendis
Conringit rationibus , docendóque tam Medici
nam quam Chemiam Ægyptiam ab Hermete pro
fectam elle ; mantiffe tamen loco pauca adjicie
mus Tertulliano Hermes Phyficorum Magifter
eft , lib. de Anim. cap. II. & adverf. Valentin.cap.
XV. Diodoro Siculo cap. XVI. oleæ inventor. Et
quando edota & Mercurio Ifis pharmaco Aava
is filium Horum vitæ reftituit , confequitur in
de manifeftò , Mercurium illius pharmaci pri
mum fuiffe archite &
tum. Nec immeritò exiftimari
poteft , ab Hermete profectum initiò , medicamen
tum illud , quod fua quoque ætate ufurpatum Dio
fpolitanis Ægypti mulieribus tradit Diodorus, quod
& olim Helena ex Ægypto tranfmillum , és
illud , & axonov Homero defcriptum . Vox Diodori
lib.II. • cap. VI. Homerum in Ægyptofuiffe tum alia
malta indicia feruntur, tum maxime potio ab Helena
inprateritorum oblivionem Telemacho data. Nam
potionem ad abolendum luctum , quam Poëta Helenam
compofuiffe fcribit , Thebis Ægyptiis à Polydamna
Thonis uxore factam conftat, ubi nunc quoque mulieres
hoc medicamine utuntur. Apudfolos verò Heliopo
litanos quoque olim inventa tradunt & ira & doloris
pharmaca. Nullius hic fuperftitionis indicium.Cre
dibile Diofpolitanas mulieres fulphur illud narco
ticum opiatorum cicurare rectiùs potuiffe , quàm
hodiernos pharmacopœos, ( 4 ) Nec eft, quòd au
tumet Conringius: nepenthes illud vi fupra natura po
teftatem affurgente egiffe ; ut enim mittam Poëtarumm
inftitutum , omnia in majus extollere, & in præco
niis non minùs quàm vituperiis excedere medio
critatem , adeóque ex mufcâ Libycos fæpè forma
re clephantes ; certè hodiéque narcotica funt , quæ
tantùm non id omne præftant , quod à nepenthe
fuo exfpe&at Homerus , in quem numerum & Maf
lach Turcarum , & Goënfium pellicum Daturam
refert experientia . Licet enim opiata nobis quo
que haud rarò frequententur ufu , Afiaticis tamen,
Turcis, Perfis, Indis & frequentiora funt , & tutio
ra , & efficaciora ; five autem aëris ibi tempera
mento , five corporum , five præparandi modo id
adfcribendum , nunc non difputabimus , contenti
revocâlle nobis in memoriam , vexatam non ita
pridem à nobis apud illuftrem Bourdelotium Pa
rifiis controverfiam : Gur Turcafumpto opiato per
fomnos mox videantur fibi vivere in Paradifo : Chri
fliani in inferno ? Ex Egypto autem profectum
effe nepenthes illud Homericum , adeóque ex fonti
bus Hermetis , ecce luculentum Plinii libro XIII.
cap. 11. teftimonium ! Homerus quidem , inquit ,
primus doctrinarum , & antiquitatis Parens , multus
( a) Opium five gummi illud ex incifis papaverinis capitibus refudans per fe fanè nobiliffimum eft medi
camentum , nec multa indiget præparatione ut omnes illos exerat effectus quos de fuô, feu Helena, Nepenthe
deprædicat Homerus ; & quantumvis apud nos non perveniat, nifi rariffimè , lachryma illa papaveris Thebaici
pura , fuccóque ex ejufdem capitibus exprefsô, ac cum multis terreftreitatibus, & quifquiliis iplum forfitan nou
parum corrumpentibus , ad extracti folidi naturam condenfatô,purioris opii defectu utamur , miras tamen ejuſ
dem virtutes ad cœlum ufque non extollere non poffumus .
aliàs in admiratione Circes , gloriam herbarum Ægy
pto tribuit. Herbas certè Ægyptias à Regis uxore
traditasfua Helena plurimas narrat , ac nobile illud
nepenthes ,oblivionem triftitia, veniámque afferens, ab
Helenâ utique omnibus mortalibus propinandum . Ne
que propterea negamus plurima vana , fuperftitio
fa, magica , ridicula tum Medicine , tum reliquis
artibus Ægyptiis paulatim fefe ingeffiffe , ut in pin
guiori frumento infelix non raro lolium dominari
affolet , quò & referimus Ægyptii illius aegciou
docentis ineptias Galeno quoque lib . de Marc.cap.
11. & IV. prudenter irrifas
Pofteaquam ergo liquidum reddiderit tot
clarorum ex Antiquitate Scriptorum auctoritas,
ftabile jam olim in Egypto Chemiæ fuiffe domi
cilium , reftat difquirere accuratiùs , quam Ægy
pti provinciam , quam urbem elegerit fibi palæ
ftræ loco illuftre fludium . Ubi advertendum He
liopolin , Diofpolin feu Thebas Ægyptias , Am
mon - No , & No - Ammon facris vocatas fcripto
ribus ex Bocharto , habitam Aftrologiæ exactioris
& Aftronomia primariam fedem , ita enim credi
mus Hecateo Milefio , & Diodoro Siculo libro V.
cap. L. & Straboni lib. X VI I. cæterùm arcanam
Chemia officinam Memphis potiffimum inclaruiffe,
id quod ex Panopolite Zofimo , &ipfo Ægyptio , ex
Synefio , ex Pello jam ante demonftratum. Sed
cur Memphis potiùs , quàm Heliopoli ? In Diodo
ri lib. II . cap. 11. videor mihi rationem ejus quafi
per nebulam confpicere : Ollavus , inquit , Ag
ptiorum Rex Chemmis Memphi regnavit annos L..
adificavitque trium pyramidum maximam , inter fe
piem clariffima opera numeratam . Scilicet credibi
le, voluiffe Chemmin , ut ars nomini fuo fimillima,
in fuâ quoque urbe præcipuè excoleretur. Acceda
mus propius ad hunc ignem. Memphis varia radia
bant delubra, collocante ibidem Strabone lib. Geogr.
XVII. non tantùm Veneris templum , fed & Api
dis , Serapeúmque ; verùm præcipuè admirationi
fuit ibi templum Vulcani , magnificum illud , & Dæ
dali quoque ingenio nobilitatum , quod Chemiæ
arcanioris facrarium fuiffe ex artibus jam ante ex
penfis , ratio perfuadet. De quo ita Herodotus :
Memphi exftructum est speciofum Vulcani templum ,
cujus vestibula spectant Aquilonem. Veftibula illa
ex Diod. Sic lib.II. cap. VI . Dadali opera funt.Ite
rum Diodorus lib. II. cap.1 . Rex Ægypti Miris ædifi
cavit Memphi Boreale illud propylæum reliquis ex
cellentius. Quod autem fpe & tent Boream , non fuis
caret rationibus ; ruminandum proinde Vulcania
Philofophiæ candidatis , tum quid Aquilonii venti
plus præftent in Naturæ inveftigatione Auftrinis,
tum cur Jobus cap. XXXVII. ex Aquilone fcri
bat aurum adventare . Ut taceam illud Herodoti,
Ad Septentrionem Europe plurimam auri vim effe
conftat. De illo cardinum mundi difcrimine hæc
eruditiffimus Petrus Poterius : Uncia una , inquit
olei fulphuris per retortam a&i , intra menfem , alte
ram unciam dabit pro ratione tempeftatis : namfi Au
ftralisfu tempeftas, & humida , plus ; fi Septentrionalis
&ficca, minus. Normanni Gallorum jam diu ob
fervavere faginandis avibus ineptum Auftri fla
tum, convenientiffimum Aquilonis. Sed hæc aliàs.
Nos
 Lib . I. Sect. I. Subfect. I.
15
Nos revertimur ad templum Vulcani : Iterum admovet cuftodem. Enimverò plufquam verifi
Herodotus : Pfammerichu emni potitus Ægypto Vul mile eft , utrunque effe unum illum Mizraimum
cani templo veftibula fecit alia Auftrum spectantia , Chami , hoc eft ,Jovis filium , Ægypti primum &
alia orientem ex Diodoro ; magis hæc forfan in fpe diluvio Monarcham , & artium Vulcaniarum, à pa
ciem , quàm ad occultam aliquam Naturæ vim rente traditarum in Ægypto , ut ante attactum ,
oftendendam. In hoc ipfo Memphitico Vulcani de propagatorem. De quo apertè Diogen . Laërtius
lubro Sefoftris fuas & uxoris ex uno lapide folido
libro I. fcribit : Vulcanum Nili Ægyptii filium
ftatuas collocavit , monente Diodoro Siculo lib. II. Philofophie aperuiffe principia. Scilicet ita , ut fra
cap.I. Quid quod & fis, admirabilis illa morbo ter Hermes omnia rectiùs , folidiúfque. Ex lupe
rum domitrix , & auctrix pharmaci avarias ad rioribus equidem conftat Ægyptum in facris ter
Memphim in Luco Vulcani fepulta jaceat , fi vera ram Cham appellari , & à Plutarcho Chemiam ;
tradit Diodor. lib. I.cap. 11. Rurfus Diodorus lib. II. Chamum autem eundem effe , qui gentilibus Ju
cap. IV. Sacerdotes primum in civitatem Nili vitulum piter dicitur , oftendit non tantùm in Euterpe
perducunt , in quâ cùm nutriunt XL. diebus, deinde in Herodotus : ᾿Αμμἔν ηδ Αιγύπτιοι καλέεσι + Δία . Αc
navim contectam habitaculum aureum habentem intro cedit Jovis Hammonis templum, formatum in are
ducentes , & Memphim ducentes ut Deum , in Vulcani nis Libya , quò Chamum ablegatum effe evidens
fano locant . Adhuc Diodorus lib. II . cap. VI. Ager eft , ut fteriles Afiæ arenas poffeffor incoleret ;
est Aurea Veneris prope Memphim. De Sacerdoti fed & vis vocis teftatur idem ; quid enim Ham
bus hujus templi ita Herodotus : Hac , inquit , à nifi fervere Hebræis , quid as a ev Græcis , nifi
Sacerdotibus Vulcani , qui Memphis funt , audivi. Ab bullire ? ut mittam jovem Cæli Dominum fin
urbe Memphiticâ non procul diftabant , ut tradit gi , quòd Chamo obtigerit Africa Sole verticali
lib. XVII . Strabo , duæ nitrariæ fodinæ, exque fera peruſta. Ultimò , nil temerè frequentiùs legitur
ciffimæ, commodum Vulcania officinæ ad liquores apud Phurnutum , Auctoréfque alios , quàm Jovem
acidulos efficaciffimos inftrumentum. Cæterùm genitalia patris fui exſecuiffe , idem Chamo ufu ve
quid impulit Ægyptios ad pulvinaria Vulcano fter nit, oculos fuos , contemplando verenda paterna ,
nenda ? edifferit rem Diodorus Sic . lib . I. cap. II. confceleranti ; natáque Poëtis fabulandi occafio ex
Quidam Sacerdotes , inquit , affirmant , primum in Hebræâ voce , quæ & nudare fignificat , & exfcin
"
Ægypto regnaffe Vulca um , ignis inventorem , eôque dere. Saturnum autém haud aliud effe quàm Noa
beneficio Ducem ab Egyptiis conftitutum . Hinc Agy chum , ita fpeciofis urget argumentis eruditiffi
ptus olim quoque Hausia, dicta Stephano Byzanti. mus Bochartus infuo Phaleg , ut contra ire penè te
no , & Euftathio in Dionyfium. Et paulò ante Diodo merarium judicari poffit. Oftenfo jam , Vulcannm
rus : Egyptii, inquit , ignem Vulcanum interpretan illum à diluvio viventem Mizraimum fuiffe , reli
tur, magnum illum Deum exiftimantes , & multum ad quum nunc eft , ut oftendatur, Mercurium tot in
generationem , perfectionémque rerum conferre. Pala Ægypto artium inventorem " Vulcani illius fra
phatus, & cum eo Chronicon Alexandrinum : tradunt trem habendum effe , hoc eft , Chanaanem . Id ve
Vulcanum primum fuiſſe Ægypti Regem , atque effe in rò perfuadent multa : Primò > Jovis uterque
•
ter Deos relatum , quòd precibusfuis artem fabricandi filius traditur, uterque enim Chamo fatus. Secun
arma de Cœlo impetraffet ; poft eum regnaffe Vulcani dò , utrique mercatura curæ ; Chanaan Mercato
filium Solem. Scilicet hoc Chemiæ antiquæ, & ar rem fignat , Mercurius Mercatorum agnófcitur
canioris olim inftitutum , per Vulcanum producere Deus. Tertiò , ad fratrum minifteria damnatur in
Solem. Eufeb. de Prap. Evang. lib . 11. cap.1. tra facris Chanaan , & ad Jovis , Deorúmque minifte
dit ex Ore Sacerdotum quorundam Egyptiorum, ria in profanis Mercurius. Quartò , nota callida
Vulcanum ignis inventorem, primum Ægyptiorum Mercurii furacitas Chananæorum feu Phœnicum in
Regem numerandum , ei autem in Imperio fuccef commerciis exprimit vafritiem. Quintò , Mercu
fille Saturnum. Idem Eufeb. lib. 111. cap. XI. Deum rius ex Sanchuniathone , Diodoro , aliifque primus
Cneph ex ore ovum effudiffe narrant Ægyptii , ex literas & Aftronomica invenit ; Cadmus Chanani
eóque fatum alium effe Deum , qui ipfis Phiha , Gracis ta five Phoenicius ex Plinio primus in Græciam in
Vulcanus appelletur , ovum autem illud mundum inter vexit literas. Hinc aftrorum periti Phonices ma
pretantur. Sed omnífne ignis Auctor erit Vulcanus? ritimos fuos curfus , quibus hodiernorum exemplo
non omnis , purior enim ille & cœleftis , judicio Batavorum , omnia perfultabant maria , diducente
Phurnuti , Jupiter eft Græcis , à Léew (os dictus ; rem in Phaleg Bocharto , ad ftellas dirigebant , à
impurior autem ille , five inter fulmina nubium quibus Aftronomia ad Græcos tandem devoluta
corulcans , five in domibus ardens , five in mon eft, au&ore Strabone lib. Geogr. XVI. Tandem fex
tibus ignivomis , facrificiis , fabrorum offici tò, Chanaan in facris exiftimatur Chamo patri affi
nis elucens , Vulcanus eft , Græcis Hos ab ftens erubefcendo ſe oble & tâlle fpe&aculo ; nec
49a , hoc eft , effe accenfum . Ignis autem fo minus in paganis Mercurius Jovi fingitur adftare
corum præfertim publicorum Velta appellatus. lafciviæ minifter , & amorum proxeneta.
Interea quis fuerit Vulcanus ille Ægypto ado Ex hujus Mercurii , five Hermetis fcriptis nihil
ratus non abs re fuerit , follicitiùs difquirere. Ci ad noftras pervenit manus , quod tutò , affirma
cero lib. V. de Nat. Deorum , quatuor recenfet Vul téque ab ipfo Hermete profectum audemus fpon
canos ; primum Cœlo natum , qui ante diluvii un dere. Fuille olim non dubitamus : Benè Diodorus
das vivens Tubalcainus videri poffit ; fecundum Siculus lib. II. cap. IV. Sacerdotes Memphis fecre
Nilo natum , cuftodem Ægypti ; tertium Jove & tiora quadam fcripta habent. Hermetis illa fuiffe
-Junone natum ; quartum Mænalio , infularum Vul ex Clemente Alexandrino demonftratur. Manifeftè
caniarum Dominum , quem non injuriâ à Græcis Plutarchus Trajani feculi fcriptor , de Ifide & Ofi
confictum ad imitationem cæterorum exiftimave ride : proditum memoria est , inquit , in libris , qui
ritis. Duo illi intermedii in unam confpirant per Mercurii dicuntur. Neque eniin cum imperiofiffimi
fonam , Vulcanus enim ifte Jove natus , & tam ftyli Urfino vel Hermetem fabulis accenfendum, vel
magnifico ab Ægyptiis cultu delinitus , is ipfe eft , libros omnes , qui Hermetis nomine venditantur ,
quem è Nilo procreat Cicero , quemque Ægypto toto corpore fpurios effe arbitramur , doctis cen
Tom. I.
B 2 furam
16 Bibliotheca Chemica Curiofa

furam relinquentes. Eandem ferè , quam Urfinus, rum fcriptionem capiffe. Quænam autem fcripta
cantilenam jam ante cecinit Conringius. Utrique Mercurii evolverit Sanchunathon , oftenditur apud
multum debet literatus orbis, fed idem recordatur Eufeb. de Prap. Evang. lib. I. cap. X. Sanchunia
cefsâffe nunc Oracula , & licere vel à quovis Ari thon ex Phoenicum Theologia principium bujus univerſi
ſtarcho ad novum tribunal provocare. Infpiciamus ponit aërem tenebrofum ac spirituofum , chaófque tur
ergo acuta illa Urfini tela : Primus omnium , in bidum & caliginofum. Mox : Ex spiritus bujus & cor
quit , Mercurii librorum , quantum equidem recor poris conjunctione prodiit Mot, id quod linum nonnul
dor , meminiffe videtur Manethos ille Sebennita ( poft li , alii aquofa corruptionis mixturam effe volunt , ex
Mnevin Legislatorem , fi qua Diodoro fides est , qui quâ fecuta productionis femina , ipfaque adeo rerum
legesfuas à Mercurio fibi traditas finxit ) poft Hero generatio exstitit. Hac inThaauti de mundi ortu Com
dotum , cui libri ifti ignorati fuerunt , annis CLIX. mentariis reperta funt. Scripfiffe & Phyfica Her
ante Chriftum ferè CCLXXXIII. Nam quòd metem neceffe eft , quod vel ifta Sanchunia:honis
Philo Byblius , qui , ut Suidas indicat , post Adria ibidem citata perſuaſerint. Thaautus ( quem
num Imperatorem vixit , ( & diu ante , Urfine ) al Ægyptii Owup appellant , Alexandrini Thoyth , Gre
tero poft Chriftum feculo , Sanchuniathonem ex libris ci Egulu ) Draconis , Serpentumque nature divini
Mercurii profeciffe mentitur , fuo loco difcutiendum tatem aliquam tribuebat , quam etiam opinionem Pho
est : Et citat ille Philo librum Mercurii Thaauti de nices & Egyptii postea comprobarunt , nam hoc ge
Origine Mundi apud Eufeb. 1. de Prap. Evang. cap. nus animalis pra cunctis reptilibus vi & copiâfpiritus
VII. quem ex iis , qua ex eo defcribit ,fabulofiffimum abundare docet , igneamque ejus effe naiuram Sc.
fuifle oportet . Equidem quis omnium primus me πνεύματικώτατον γδ τὸ ζῶον πάντων τῶν ἑρπετῶν , ἐ πυρῶ
minerit fcriptorum Hermetis , poft deplorandum des. Seponantur nunc ftudia partium , & patebit
illud Bibliothecæ Ptolemaicæ naufragium, poft tot vel ex hoc loco Mercurium fuiffe Chemicum.Enim
bella , incendia , poft eum tot feculis literarum verò quòd ferpentis prærogativam ex fpiritus
contemptum , nemo prudens fuftinuerit definire. ignei abundantiâ collegerint præeunte Hermete
Demus tamen , Manethonem inter primos haben Ægyptii , illud utique magifterio Chemico debent,
dum ; at verò , quod caput rei eft , Manethon non cujus ope ex ferpentibus fpirituum cum oleo effi
haufit fua ex ſui ævi fcriptoribus , fed ex vetuftiffi caciffimo magna vis elicitur : nam ex tactu & in
mis columnis , ( quarum nonnullæ Hermeti forfan fpe&tione ferpentis , omnes beftiam judicabunt
æquævæ ) in terra Seriadicâ collocatis , ut ante frigidiffimam , unde & delicatulæ quædam Vene
oftenfum. Mneves finxit fe leges fuas à Mer tæ vivis ferpentibus ardente Sirio colla quando
curio traditas accepiffe , monente Diodoro libro I. que circumdant , ut frigidulo eorundem fotu in
cap. XLIV. Sed nifi & tum recens fuiffet Mer jurias æftus folaris ulcifcantur. Poftea refert Philo
curii memoria , & fcripfiffe eum aliquid , conftitif. lecta quoque Sanchuniathoni arcana quædam volu
fet , imprudenter fatis Mneves , Rex alioquin fa mina Ammonæorum. Compendio ad hæc refpon
piens , ad leges à Mercurio fibi traditas provocâf det Urfinus : Mentitur , inquit , Philo. Satis impe
fet. Neque enim tum aliter Deus æftimari potuit riosè Mitiùs de eo Svidas : Þínwv , inquit , Bu
Ægyptiis Mercurius , quàm ex eorum genere, quos BID zaμμatings &TⒸ gégover di Twv zerwy egzis
nuper homines fuiffe conftaret , ut ex Plutarcho , Νέρων Θ ' , καὶ ἐκλογῆς βιβλίων βιβλία ιβ ' . πεὶ πόλεων
& Clemente Alexandrino demonftratum, Et vellen 8s exásn autŵv čudigos žveque , Bißría à.πei a Ba
1 eum , quem ex Diodoro Siculo à Sacerdotibus Agy oneías Adprave' , ' § ngù lô Qínav. Nullam in Phi
ptiis vivâ voce informato , conftat , primum inve lone notat finifteritatem Suidas , fed ardentior
niffe literas lib. I. cap. XVI. negare aliquid fcri Urfinus : Mentitur , inquit , Philo : Cur verò ?
pfiffe ,, quæ demum infolentia eft : ut nihil dicam Ipfum nomen figmentum indicat . Mihi cum ludibrio
aufterius. Huc referenda illa Platonis in Philebo : Chriftiani nominis diclus videtur , quafi fcopulus pra
Qui literasinvenit , eum vel Deum , vel hominem Di paratus afina , boc enim tria Hebraica vocabula no
vinum fuiffe oportet , qualis apud Egyptios Theuth tant , San-chuni- athon. Sed iftæc verò violentia eft,
fuiffe perhibetur : qui vocales literas confideravit, mu Urfine : Vocem Phoeniciam effe agnofcit Porphy
tas diftinxit , artem Grammaticam docuit . Rurfus rius , & tradit fignificare philalethen apud Theo
Plato in Phaedro narrat , Theuth inventas à fe artes doret. II. de cur. Grac. affect. Similia docet erudi
Arithmeticen, Geometriam, Aftronomiam , literas &c. tiffimus Aldrete . Tu autem , ut anfam invenias
exhibuiffe Thamo , ut inter Ægyptios dividerentur. exagitandi hominem , ad explicationem Hebrai
Nunc ad Sanchuniathonem. De eo ita Porphyrius cam (fimilem quidem , non eandem ) inconcefsa
libro IV. contra Celf. docente Eufebio : Infcriben defcendis folertiâ ; Sed efto, agnofcatur Hebræum
da, inquit, hiftoriâ rerum Judaicarum veritatis aman nomen ; Ifafcharífne nomen etiam credendum erit
tiffimus est Sanchuniathon ille Berythius , qui univer fpurium , quòd Jacobus ei afinum inter limites de
famfuam hiftoriam cùm ex publicis urbis , tum èfacris cumbentem affignaret ? Nulline ergo Romæ vi
tabulis hauftam fummo veritatis ftudio Phoenicia lin xere illuftres Afinii , nulli Scrofa , nulli Verres ;
gua confcripfit. Suidas ita : Zayxwvwv réel 01 quòd à beftiis ignobilibus derivati hi tituli ? Exci
λίστφα , ὃς γέγονε καὶ τὰ Τρωϊκά . Περὶ Ἑρμῆ Φυσιολο pies Porphyrium de Sanchuniathone quædam tradere,
gías : (fcilicet ( cripfit ) ns μenoegen watera Tu quæ veritati hiftorica minùs congruant. An id
οίων
‫اد‬ τῇ Φοινίκων Διαλέκτῳ Αιγυπτιακίω θεολογίαν καὶ τὰ luet Philo , fi peccaverit Porphyrius in circumftan
a . De eo ita apud Eufeb. de Prap. Evang. lib.1. tiis Ergóne nulli fuere in rerum naturâ Judæi ,
cap. IX. Philo Byblius : Sanchuniathon vir multa & quòd in profequendâ illorum hiſtoria alia delique
eruditionis , & curiofitatis , cùm operam in rerumplu rit fuftinus , alia Tacitus ? Quod fi Sanchunia
rimarum ftudio pofuiffet , cumque omnium gentium hi thonis fcripta confinxiflent Philo & Porphyrius ,
ftoriam ufque à prima univerfi conftitutione noffe e omni dubio procul obfervâflet id vel Eufebius
hementer cuperet , pracipuam quandam in perveftigan vel Theodoretus , & merces illas adulterinas meri
dis Thaanti ( i. e. Mercurii ) fcriptis diligentiam ad tâ notâffet cenfurâ . Sed nullam falcem in hanc fe
hibuit , quòd fatis intelligeret , omnium, qui fub fole getem immifere Patres ætate Philoni & Porphyrio
funt, principem Thaautum literas inveniffe , & libro proximi ; è contrario , fcripta hæc ut genuina
& fin
 Lib . I. Sect . I. Subfect . I. "
17
& finceriffimæ monetæ admifere volentes. Et quis Hermetis fontibus derivatas. Plato inde haufit Toy.
mendacii fructus Philoni quis Porphyrio ? neque thi , id eft Hermetis Magiſtri non immemor , in
enim eo prove&us ftoliditatis credendus Porphy Phadro fuo. Patres Ecclefiæ Chriftianæ Hermeti
rius , ut putaret allatis illis Sanchuniathonis verbis ca fcripta legerunt, laudaverunt. Meminere corun
debellare fe poffe Chriftianifmum. Quid quod dem Eufeb. in Chron. Cyrillus [ qui fermonem
& vifum fibi integrum Sanchuniatonis fcriptum fa Hermetis ad Afclepium vocat ad partes ] Nazian
teatur alicubi Kirckerus. Sed Herodoto ignoti fue zenus , Lactantius , Clemens Alexandrinus, Tertul
re Manethonis libri ? Quis fidem fuam interponet ? liano cap. II. de anim. & adverfus Valentin. cap. XV.
viderit forfan , fed contempferit. Efto tamen, non Hermes Phyficorum Magifter falutatur . Unde &
viderit. Ergonè negandi fuiffe ? Multa ofcitanter Zofimo laudantur Phyfica fcripta Hermetis. Efto ,
tranfeunt viatores , etiam infignia & rara. Pauci admifcuerit aliquid primus , fecundufque feculi
noftrum, qui peregrinati funt in Galliis , Bernhar Chriftiani genius , non propterea fuppofitia funt
dum Palliffium , curiofiffimum fcriptorem agno univerfa. Sanctius exiftimandum erit primorum
vere ; pauci qui in Britanniis Fortefchuum ; pauci Ecclefiæ candidatorum inftitutum. Jacobus Golius
qui in Lufitaniis , Ludovicum Camoëfium , pauci præter Gebri Scripta Arabica , ex Oriente ſecum
qui in Hifpaniis , Didacum Alonfum Barbam , pau attulit Hermetem de Venenis & Antidotis , & Aftro
ci qui in Italia , Ferrantem Imperatum , & tamen logiam Hermetis , fcripta Arabibus magnopere
jam diu fcriptis ifti Auctores omnes inclaruere. æftimata : In Bibliotheca Th. Erpenii libellus Arabs
At Mercurii ille Liber Philoni laudatus fabulofa pro exftabat titulo Hermetis de Lapidibus pretiofs ; quo
pinat. Neque nos Mercurium , licet hominem fa credibile eft ufum jam olim Albertum Magnum
pientiffimum ita eximimus humanæ forti , ut eum erudito , & Conringio quoque laudato de Minerali
in fcriptis fuis labi non potuiffe arbitremur. Quid bus opere , in quo ad Hermetis tribunal frequentif
quod forfan luculentæ ejus purpuræ progreflu fimè provocatur.Sed attributa Hermeti latromathe
temporis panni aliquot afcitii ab imperitorum matica ad Ammonem Ægyptium jam olim publico
manibus affuti ; neque enim ipfæ facræ literæ ca donavit David. Hæfcheltus Anno M D.LXXXXVII.
rent fuis apochryphis. Obtufiora ergo funt Urfini Augufta-Vindelicorum Græco - Latina, quæ tamen
tela , quàm ut vel Manethonem , vel Sanchuniatho Anno M. D. XXXII . jam ante quoque Noriberge
nem in numerum fpuriorum queant referre. Sed Sofiorum prælo fubjecta. Verum quid de feptem
ad Hermetem redeundum. Iamblichus , inquit Vr illis Hermetis capitulis judicandum , Theatro
finus , trabali , ut fic dicam , mendacio Mercurium Chemico infertis ? illa junioris cujufdam Herme
dixit librorum XXXVI. millia & IɔXXIX. fcripfif tis effe res loquitur. Quanquam enim modus do
fe .Quàm in proclivi Urfino eft mendacii reos ar cendi reconditum quiddam fpiret , & fatis Ægyp
guere Antiquos ? Urbaniùs illuftris Bochartus tot tium , quia tamen prifcorum ille Auctor memi-
libros totidem verfus interpretatur ; quomodo & nit Philofophorum , aliofque citat Philofophos;
de Zoroastre Plinius lib. XXX. cap. I. nifi malis quia in quatuor elementorum pugnâ multus eft ;
pro tot libris totidem philyras agnofcere quòd in quia literas Græcas ad partes vocat ( quæ ævo
Ægypto fcriberet Hermes , librô Niloticâ chartæ Thaautico fuere nulla ) quia toto opere Chriftia
vicem fupplente. Sed quot libros exiguo admo num redolet, neutiquam genuinus Hermetis ve
dum tempore fcripfiffe traditur Efdras ? quomo tuftiffimi cenfendus fœtus. Quod cætera fpectac
do orbis non caperet fcribendos de geftis Salva modò recitata, liberum cuivis efto judicium , fpu
toris libros ? quomodo totum bibliotheca non ca riáque æftimanda fint , an genuina. Genuina effe
pit Livium ? Explicandi funt Auctores , Urfine , plures dubitant , quanquam fi dubitâllet fufficeret,
non ftatimobelis configendi , Quam ergo trabem pauca hodiè Hippocratis , Homeri, Ariftotelis fcripta,
in trabali hoc , ceu vocas mendacio quæfivifti,vide quod vel unus teftabitur Laërtius , inveniremus.
nè in proprio invenias oculo . Quid quòd nihil fa Nos in denfis illis Antiquitatis tenebris , ubi ha
cilius quam lamblichum ex lamblicho expedire ; riolari promptum , fcire difficile , fidem noftram
apertè enim de Myft. Ægypt. alibi : Ægyptii, in non interponemus , eò tamen proniores , germa
quit , Scriptores , putantes omnia inventa effe à Mer na Hermetis non effe , fed cum Jamblicho , Her
curio , libros fuos Mercurio , infcribebant. & alibi : meticas continere fententias, hoc eft , di&
ta quæ
Qui enim fub Mercurii titulo circumferuntur libri , dam Hermetis aliter atque aliter interpolata.Co
opiniones Mercuriales continent , etfi fape Philofo terum de Smaragdinâ Hermetis tabulâ quid cenfen
phorum Gracorum ftylo loquantur : funt enim ex lin dum ? Kirkerus in Oedip. Egypt . ita rem perſe
guâ Egyptiâ in Gracam translati à Viris Philofophia
gua quitur. De Smaragdinâ , inquit, tabulâ altum eft apud
non imperitis. Scilicet agnofcit Iamblichus non om omnes Auctores filentium ; quisnam fuerit ille Her
i
nes libros , qui Hermetis titulo fuperbiunt, ab Her mes , quando vixerit , ubi inventa hac tabula , quo n
mere fcriptos,alios enim opinionum, fententiarum, ventore , quâ linguâ confcripta. Eftné poffibile tam ce
&fcriptotum Hermetis efle commentatores , & in lebre Hermetis monimentum curiofiffimos Gracorum
terpretes. Qui hodie nomine Hermetis fe orbi Philofophos, qui datâ operâ in Ægyptum proficifce
commendant libri , pauci funt , & multorum telis bantur , latuiffè ? Solus Albertus Magnus in libro
obnoxii. Poemandrum Hermetis, Sermonem facrum, ´ de fecretis Chymicis ( qui tamen inter ſuppofititios Al
Clavem , Sermonem ad Afclepium , & Minervam berti libros numeratur ) ait Alexandrum Magnum
cum paucis aliis quafi ex orco revocavit magni in infuis itineribus fepulchrum Hermetis omnium Phi
genii Philofophus Francifcus Patricius ; defendit lofophorum Parentis inveniffe plenum omnibus thefau
Fluffates Candalla , aliique qui tamen fuccumbunt ris , non metallicis , fed aureis fcriptis in tabulâ Za
oneri, quòd ex Koffio, Cafaubonoque evidenter often tadi , quam aliàs Smaragdinam vocant . Sed unde hec
dantur fcripta illa recentioris effe officinæ , & qua Albertus ? quo Auctore ? Bernhardus Canefius Alki
fi femi - Platonica , & femi - Chriftiana . Nos cum mifta , primus , quod ſciam , eam mundo obtulit,aitque
Jamblicho Hermeticas ibi fententias contineri exi in eâ totum opus , & totius mundi thefaurum contineri.
ftimabimus , quas cum Platonicà & Chriftiânâ Phi Addo quòd omnia penè , qua in tabulâ iftâ habentur,ex
lofophiâ concordare non mirum , utcunque ex Hermetis Pymandro & Afclepio ,famblicho & Proclo
Tom. I. B 3 hine
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
18
hinc inde extracla fint , &c. Cæterùm VVilh. Chrift. bellicis illis Egypti collifionibus , jam Phoenici
. bus , jam Cambyfe Cyri filio , jam Cornelio Gallo
Kriegsmannus fingulari Opufculo alia omnia judi
cat : Ut taceam , inquit , traditionem de tabula bac, Augufti feculo , Ægyptum vexantibus , & Diofpa

faculis aliquor poft diluvium , in antro prope Hebron lin , atque alia Sacerdotum adyta penetralia ever
à muliere Zara manibus cadaveris Hermetis , exem tentibus , raptam , alióque afportatam fuiffe , &
pea , nullâ fui parte malè fe habere , fi de Abrahami raptore forfan pereunte, in cœno, aut palude ob
denati Herme tritam , quod celebratiſſimo illi aureo cornu Danico,
xore Saraintelligatur : cum tempora
tis, id eft Chanaanis Noachi nepotis atque Sara con contigiffe certum eft , quantumvis Kirckerus ,
aliíque in Chemiam obliqui eodem confutandi ar
gruant ; ac locus ( urbs Hebron à Chanaanis five
Hermetis filio Heth exstructa , ad quamfedemfixerat tificio facilè oftenderent aureum illud cornu in
Abrahamus ) convenientiffimus rei fit ; mos adhac Cimbria repertum fuiffe nunquam , quòd in Da
Phœnicum , pofterorum Hermetis , corpora demortuo norum hiftoriis nullum illius exfter monimeutum
rum unita cavernis fepultum abftrudendi , pulchrè con evidens. Vidi ego ante biennium Romæ ex fug
Cordet. Sequatur & hic quam quifque volet fenten grundario templi Minervæ poft plurimorum tene
tiam ; verum intueatur priùs mecum , fi vacat , fra bras feculorum in lucem ex infperato produci ,
gilitatem rationum Kirckerianarum. Unde fecu eruíque Obelifcum egregium Ægyptium hierogly
phicis hinc inde diftin &
tum notis ; illéne Kirckero
ros nos reddet Kirckerus de illo Antiquitatis filen
tio ? verfavítne manibus omnes, qui periere , Au æftimandus (purius , quippe nulli vetuftiffimorum
&ores? forfan unus Manetkon, unus Sanchunathon, au&
torum fcriptis atta&tus ? Erectum id loci fa
fi extaret integer , audacia nimiæ convinceret Je num olim Ifidi fuiffe non tantùm Nardinus jam an
fuitam. Neceffe eft Albertum illum Magnum , ut te evicerat , fed & dimidiati vituli ex lapide lydio
.
cunque forfan fuppofititium ab alio haufiffe , quæ fimul ex eodem fuggrundio effoffi perfuadebant ,
tradidit, & quis novit, anne ab antiquo Scriptore ? Apim bovem fimulacris referentes. Accedit , vel
Sed non fugiffet ejus notitia peregrinatores Græ ex eo non parum fidei adftrui Smaragdina tabula ,
cos. Quidni ? non admittebantur peregrini in con quod jam ante erudierit nos Jamblichus , & Ly
fcientiam arcanorum Sacerdotalium , ut jam ante cius ille Proclus varias olim in Egypto Hermetis
difputatum Quis Græcorum illos XLII. Hermetis extitiffe five columnas , five tabulas infcriptas Mer
ibros infpexit , Sacerdotibus Egyptiis familia curii do&rinis , quarum quid prohibet unam velut
res ? quos fuiffe tamen in Ægypto teftis eft lucu ex naufragio falvam remanfiffe ? ut non infelicior
lentus Alexandrinus ille Clemens. Quis Græcorum Hermes judicetur Duillio, primo illo Pœnorum in
mumnias Ægyptias imitari didicit ? quis pullitiem ? undis debellatore , cujus adhuc columna roftrata ,
quis chordas Memnonis ? Aut , fi hodierna pla mille aliis pereuntibus , in Capitolio poft viginti
cent ,quis Danus in Mofchoviâ peregrinator ino circiter feculorum à primâ fabricâ intervallum
dum temperandi coria Ruffica incolis extorfit, eli falva triumphat. Pergit Kirckerus in hac tabula
cuitve hactenus ? Quis advena Gobelinios Pari univerfalis quadam productio rerum naturalium ad T
fienfes ad nobilem illam ferici , pannique tindu perfectiffimum ftatum defcribitur, potestque juxra ana 1
ram aperiendam potuit huc ufque permovere ? Logiam quandam non tantùm terreftribus & metallicis,

Quin & gratum illum chirothecarum Romanarum
odorem fcrutantibus exteris hodiéque inimitabi
lem reddidit artificum taciturnitas. Idem tabula
Smaragdina , recondito illi Chemicorum oculato
rum thefauro accidiffe non alienum. Et ut preffùs
intendamus hanc chordam , quotus quifque vete
rum tabula Ifiaca hieroglyphica meminit , admirabi
lis illius ex ultimâ antiquitate gazæ , quam cum
periiffe itidem in Italiâ fcriberet , doleretque nu
per Kirckerus , ego in Italiâ fuperiori anno fpe&a
vi, illam ipfam antiquam , germanam , & Camby
fe vetuftiorem , in Aula Ducis Sabaudia , Auguftæ
Taurinorum, officiosè monftrante magno illo Ita
liæ lumine Dn . Marchione de Pianeza , primo Du
cis Sabaudi Status Miniftro , quam fi Hervvartius,
Pignoriúfve rei fublimitate victi nondum fatis ad
amullim excufferint , nihil hoc officiet elegantiffi
ma tabulæ antiquitati. Merentur hic locum illa
Kirckeriana ex OEdip. Egypt. allata : Anno
M. DC. XXX. inquit , in miferanda Mantua
Vrbis direptione ita evanuit tabula 1fiaca (five Bem
bina ) ut tametfi fummo ſtudio inftitutumfit , ut fcire
tur, quid tandem de eâ factumfit , in hunc ufque diem
nemini explorare licuerit. Hanc tabulam , quam evul
gavit Hervvartius , irrefragabiliter concluditur ab
Ægyptiis, & in Ægypto , ante Cambyfis in Ægy
plum factam irruptionem confectam effe . Scilicet ,
veluti hic diligentiam quærentis Kirckeri fu
git hactenus tabula Ifiaca , ita multo magis fu
gere potuit Smaragdina Græcos vel non quæ
rentes , vel quærendam ignorantes . Credibi
lius tabulam illam Smaragdinam , fiquidem Her
metis eft , uti non fine ratione æftimatur , in
fed eg vegetabilibus , animalibus , cœleftibufque optimè
applicari. Senfus igitur tabula nihil eft aliud quàm
theoria quadam præftantiffima effentia , quam Elixir
vite , aurum potabile , quintámque effentiam vocant.
Verùm in Alkymiâ illa Ægyptiaca,quam in Oedipo +
fuo profequitur , mirum fe præftat Kirckerus An
dabatam, quod alibi, fi res pofceret, pluribus ; hîc
nullum alium tabulæ fenfum attribuit, quàm theo
riam auri potabilis , & tamen nefcio quâ vertigi
ne circumactus eodem pun&o , applicari optimè
quoque poffe vegetabilibus , animalibus & cœlefti
bus adjungit. Efto tamen , poffit omnibus appli
cari , dum convenientiffimè Chemico applicetur
Magifterio, id quod nemo experitur clariùs , quàm
qui facris Chemicorum ritè initiatus , manus inter 1
verfat , quod Hermes intendit. Sed quid prohibet
fpectare hic fluctuantem Kirckerum ? Theoriam ,
inquit , lapidis Philofophici habuere Ægyptii non
praxin. Mox : Egyptii ex omnibus fere materiis
aurum eliciebant , potiffimum verò , ex lime Nilotico,
exfaxis omnis generis : Item , Nili arena ex Æthio
picis montibus impragnata auro devehebantfecum auri
feram arenam . Deinde ad Thebas , Æthiopiam , &
Arabiam faxifodina erant ingentes auro feraces ; ex
terrâ illâ duriſſimâ igni plurimo collâ aurum provenit,
ut fuse Diodorus Siculus lib. II I. cap. II . Iterum
Kirckerus : Non negârim tamen Ægyptios artem
calluiffe , quâ aurum , argentum , ex bydrargyri reli
quis metallis commiftifixatione conficeretur , fed de boe
ex profeffo in Mundofubterraneo. Volo, nolo ; nolo,
volo : quod di&um eft , indi&um eft . Theoriam ,
inquit, habuere, non praxin. Sed fruftra eft, Kircke
re , illa in practicis difciplinis theoria , nifi praxi
ftabiliatur.
 Lib . I. Sect. I. Subfect. I. 19
ftabiliatur. Et veram habuiffe theoriam nemo nifi capitibus , eam , non fcriptis,fed oretenus tradicam pof
ex praxi corum oftenderit. Si praxin non habue fediffe , five ea in auro ex omnibus rebus educendo , five
rint , unde infinita illa Regum Ægyptiorum divi in ceteris metallis unum in alterum tranfmutandis con
tiæ , proverbio quoque jactatæ ? neque illæ longâ ftiterit , adeo certum est , ut de eo nemo , nifi totius hi
fæculorum ambage collecta , fed paucis à diluvio Storia ignarus dubitare poffit. Cùm autem de hoc fe
feculis ftatim magnæ , ftatim in tot monimentis , ex profeffo traditurum in Mundofubterraneo fpem
pyramidibus, obelifcis, maufolais incredibili fum faciat , intuebimur, quo eventu fidem fuam libera
ptu erectis oftentatæ. Hinc Egyptiorum thefauros verit. Evolvatur ergo ille longâ pe noftrâ infe
vel Molis ævo magnos fuiffe , ut nihil aliud tefta rior Mundus fubterraneus , & elucebit nè atta
retur , certe Apoftolus Hebr. X I. v . XXVI. liqui &am quidem efficaciter effe hanc , ut vocibus artis
dum reddit : Μωσῆς μείζοναι πλὅταν ἡγησάμωσητῶν ἐν non abitineam fixationem , tantùm abelt jufto
abitineam ,, fixationem
Aizuno Inoaupan & åvedioμòv & Zeiss. Inftitutum hic opere explanatam. Ad omnia alia in illo opere,
Apoftoli evidens eft ; oftendere enim parat ingen docto fane , & laboriofo , fed nondum fitim Do
tes quidem Ægyptiorum id temporis thefauros torum reftinguente devolvitur, etiam plebeja &
&
Mofi fpectatos , cognitófque fuifle , majoris ta cuivis fabro argentario, cuivis docimaftæ cognitif
men apud facrum pectus æftimatum pro nomine fima ; præcipua autem naturæ interioris arcana ex
Chrifti opprobrium felici tandem exodio termi intimis fundamentis evifcerata nos nobis inde
nandum. Nam fodinæ Ægyptiorum , de quibus promittebamus. Unum tamen horribile fecretum
· Diodorus , & rare , & laboriofe tractationis , & vifus fibi eft aperuiffe , in quo diverfis in locis
proventus modici , nec vel Macedonicis Philippi , triumphat ; fed ecce januam Eleufines fe fe pan
vel Bebelo in Pyrenæis Hannibalis , vel Potofianis dentem ! In centrofalis , inquit , later formale quod
Hispanorum comparanda ; interea & anhelans Phi dam coagulativum , spiritus nempe falis invifibilis, qui
lippi Macedonis inopia fuftino quoque perftricta ; rebus omnibus confiftentiam virtutefuâfixativâ confert,
& Hannibalem quandoque ad delectus novos de bujus virtute metalla , & mineralia fuam acquirunt.
ftituebant fubfidia ; & Hifpanorum Regem plus corpulentiam. In falis intimo throno & centro eft ali
hodiéque ex venditione chartarum figillo Regio quid immutabile & omnia coagulans. Terra pura ni
munitarum conficere nummorum , quam ex utrifqs bil aliud eft, quàm fal coagulatus , in cujus tentro ille,
Indiis , jam nuper ſagax peregrinator demonftra spiritus delitefcit , qui virtute fuâ omnia figit, denfat,
vit. Regum autem Ægyptiorum opes adeo nec animat. Virtutes omnes in hoc terrenoglobo à fale de
modum capiebant, nec menfuram, ut in ambitiosè pendent , reliqua terra non nifi excrementum est. Ite
profundendo femper occuparentur , femper locu rum alibi : Later in falis centro spirituoſa quedam.
pletes. Hinc pyramides illa fumptuofifimæ ob fubftantia : ut enim nitrum aqua congelata , ita &
nimiam opum Egyptiorum oftentationem Plinio ignis congelatus dici potest , utpote qui infuo intimo cen
quoque vellicata , & Strabo lib. XVII . Iuxta The tro & natura thalamo totius nature thefaurum , arqué
has feu Diospolim in Obelifeis func infcriptiones , que ignem vita claufum continet , quem fi quis eâ artisfeli
Regum illorum divitias & potentiam declarant. Sed citate fixare , cúmque aureâ vel argenteâ tinctura im
de Egyptiorum opibus immenfis Kirckerus , aliiqs buere poffit , illum arcanum illudfummum & inaſtima
confulendi. Ut ex ungue leonem æftimemus in bite, quodjam à toifacutis ab universâ Philofophorum
unâ pyramidum maxima erigendâ , quam Herodoto Schola indagatumfuit , poffeffurum nil dubito. Profe
& Diodoro tefte trecenta fexaginta hominum millia quitur rem alio loco : Ut dicta in compendium redu
annorum viginti fpatio exftruxerant , in folas ca camus, dico falem communem effe terra femen , condi
pas & aliia , mille fexcenta auri talenta impenfa ; mentum natura , omnium corporum bafin ac fuftenta
in lapidum verò veЯuram , ftru&uramque viginti culum , elementum terra genuinum ac proximum ; hie
annorum fpatio , mille ducentos milliones infum prout à variis mineralibus tingitur , ita quoque in
ptos hiftoria Egyptiorum memorant, Sum alium specie differentemfalem, ut nitrum , alumen, vi
mam autem divitiarum Salomonis non nifi ad triolum convertitur , quo non obftante originis fuæ in
DCCCLXXII. milliones afcendiffe docet Kircks cunabula femper inviolabili jure tenet , que dempto co
rw. Nec minoris conftitiffe labyrinthum Ægy lore idem eft, quifuit prius. Rurfus alibi : Sub fale
ptium Ammiano credimus. Sed inftat : Aurum eli ufuali velut fub involucro latet vis quadam mirifica
ciebant Ægyptii ex omnibus ferè materiis, potiffimum falino-fulphureo- Mercurialis rerum omnium conftitu
verò exfaxis omnis generis , & ex limo Nilotico. Hæc trix , cuifulphurea vis calidum , Mercurialis humi
gratis jactantur , Kirckere , neque enim vel ex Dio dum radicale , fal denique fubfiftentiam largitur. In
dori lib IV. cap. II. vel Agatharchide apud Photium, hoc eft ignis vita, omnium rerum proximum principium.
qui laboriofas Ægypti fodinas defcribunt,oftende Paulò poft : Depuresfalem quantumcunque volueris,
ris ex aliâ materiâ apud Ægyptios vulgò elicitum femper in eo veram reperies terram , qua erfi omni fale
aurum , quàm ex quâ hodie eliciunt Pyracmc es deftituta videatur , cœlo fereno & foli per aliquot dies
Germani, hoc eft ex faxo vel molli, vel duro,five, expone, & novo fale gravidam reperies . Mira de len
ut ex arte loquar , vel ex fpatho , vel quartzo fodi te ! quæ de nitro propinat, Glauberianifmum vete
narum. Ex limo Nilotico nihil hauftum , utque rem fapiunt, non recentiorem: enimvero Glauberus
Nilus aliquid abraferit Athiopicis rupibus, fecum quamdiu fpiritum communem ducit , tamdiu quo
que ultra Catadupas afportaverit , modicum illud tannis Philofophiam fuam perpetuus reformator
fuit , nec ex limo expreffum , fed inter arenas col aliter atque aliter immutat , ut nilhabeat Proteus,
lectum Niliacas. Sed quod fubjungit Kirckerus ; Vertumnúſve ultra hunc difcipulum , de quô ma
hydrargyri quandam fixationem Ægyptiis notam gnopere glorietur. Sed quanto aliter philofopha
fuiffe , eo ipfo priorem fuam deftruit fententiam, retur de fale Kirckerus , fi vel Cartefii acumina, vel
oftenditque non theoriam duntaxat Chemiæ apud Chemicorum antiquorum teftimonia , vel denique
Ægyptiorum Sacerdotes viguiffe , fed & efficacem ignium veracium experimenta , contemptis adu
praxin. Quod & ipfe fui immemor agnofcit in lantium epiftolis , confuluiffet frequentiùs ? Initio,
OEdipo Egypt. Artem , inquit , quandam auriferam ambigit Kirckerus , cuinam fali immenfa illa præ
primavos homines , nemini nifi Regibus , familiarum conia admetiri tutius fit , nunc fali communi de
Tom. I. B 4 votus
 "
20 Bibliotheca Chemica Curiofa

votus , nunc in nitrum propenfior. Neque id ju quidem fi vim adftringentem demas , penè ineffi
verit dixiffe : falem communem , prout à mineralibus cacem. Debuiffet autem terram illam , quæ ipfi fa
variè tingitur , nunc in nitrum, nunc alumen , nunc vi le omni deftituta videbatur , ulterius peruffiffe ,
triolum converti , & tamen rurfus in falem communem inque aquis decoxiffe, donec non videretur tan
redire . Manus noftræ oculatæ funt , Kirckere , tuùm , fed & effet omni falino fapore exuta , tum
credunt quod vident . Ni tale demonftrant Vul demum obfervâffet illam terram in aëre non plus
cania officina. ( a ) Nitrum flammis tortum in combibere de novo falis , quam aliud quodvis in
acidum degenerat liquorem ; fi inje&is uftuletur calcem reda& tum corpus . Etenim quando nemini
carbonibus vivis , in falem lixivum , à natura fa inter experimenta ætatem traducenti dubium effe
lis communis alieniffimum ; fi cum fulphure, clau poffit , aërem , quem bibimus quotidie , falinis
fo vafe fatis percoquatur , intendente tandem vi quoque vaporibus turgefcere , vel ad oculum
rium extrema folle , in faxum ; in falem commu oftendendis , neque mirum cuiquam videri deber
nem nullo hactenus artificio. Deceptum ex eo ha falis illud cadaver poft admiffas in aëre volitan
riolor Kirkerum , quòd nitri fpiritus fali affufus tium corpufculorum impreffiones , denuo quoque
cryftallos fuas denique in fpeciem redivivi nitri falinum quiddam linguæ obje t &are , cùm omnia
reformet : cæterùm mentitur hic fal efculentus penè corpora vim ignis paffa , adeoque apertio
nitrum , non eft. Quod enim nitrum , inde reful ra , manes patiantur eofdem. Sed contra Kircke
tat , non fali id adfignandum , fed fpiritui nieri , rianam illam falis prærogativam palmarium id
hoc eft particulis nitri attenuatis , ope falis fe eft , quòd folvens & folvendum , figens & figen
iterum conjungentibus , ut formam induant prifti dum effe ejufdem fpecici oporteat , id quod in
nam. Neque verò vel nitrum , vel alumen , vel vi metalla & falem communeni non cadit. Illud er
triolum , dummodo probè purgata , in falem ef go , quod inftituit forfan Kirkerus , Mercurium
culentum communem degenerabunt unquam. Sed falino hoc corpufculo in ftabilem cogere maſſam,
perdimus verba in re confeffà : Largimur tamen quæ ignium violentiam refutet , tum demum con
hoc Kirkero , falem communem in nitrum , alumen, tinget , cum bibet Germania Tigrim. Alium quen
vitriolumque abire , ubi ab ignium fubterraneorum dam falem coagulantem jactant antiqui Chemiæ
motu particulas fuas immutaverit , adeoque in Magiftri , toto cœlo à fale efculento diverfum.
minutiores confractus portiunculas falfum ante Sed nos ex diverticulo in viam.
faporem, nunc in acidum converterit , fi admif Ex quo longâ feculorum ambage inter Sacer
ceantur tamen ad compofitionem nitri , falis li dotes Memphitanos , & quidemin templo Vulcani,
xivi ramenta ; ad aluminis , ramenta plumbi ; ad quod Zofimo & Herodoto debemus , Eleufis illa
vitrioli hoc eft chalcanti , ferri , ærifvè tenuia re Chemica fecretô inambulâffet , carpentibus hinc
fegmina. Utcunque autem iftæc fe habuerint , la inde , lacinias ejus , qui in Ægyptum ftudiorum
tere tamen in falis five communis , five nitri cen gratiâ defcendebant , peregrinatoribus , tandem
tro aliquid immutabile & omnia coagulans , fi Orpheo, Homero, Democrito, aliifque curiofioribus
genfque , hoc eft quod verbis conceptiffimis nega Græcorum obftetricantibus , in Hellada cœpit
mus ;tum quòd utrumque hunc falem & quidem to immigrare , quanquam initio nebulofior , & umbræ
tum , pauciffimis fœcibus reli&
tis , non difficulter quam Junoni fimilior , arcente Ægypto Græcos C
artifex Chemicus in fublime agat , inque fpiritum homines , tanquam deì raidas, tanquam vulgus pro
volatilem reformet ; tum quòd utrumque hunc fa fanum , ab arcanis fuis , & tenebris fabularum om
lem in terram infipidam , & viribus præterquam nia involvente. Hinc illud præeuntibus Ægyptiis
renuiter ftipticis , caffam redigere in proclivi fit , Porphyrii apud Eufebium prap. Evang. lib. III . cap.
non tantum præcunte viam Bla fio Vigenerio ,curio VII . Φθέγξομαι δῖς θέμιςἐξ , θύρας απείθεσθε βέβηλοι
fo De igne &fale tractatu , fed & præter experi & mox lib . IV. cap. VIII. TRūta μows appýtwv äßpy
mentum , quod obvium eft , & facile, mihique fæpe e grev ( ſc. decet ) dè di Jeoì pareçus wei
tentatum ,docente id fieri poffe fpiritu Dei Maith.V. duTv Jéation , annà di divyμáv . Hinc illa apud
Ἐάν ἢ τὸἅλαςμωρανθῇ . ἐν τίνι ἁλιοθήσεται , εἰς ἐδέν ἰσχύει AudoresGrajorum frequentatæ quereiæ , Platonis
π ,eiμn Cangurou Ew , Exαταπατeida wowvavę apud Strabonem, Pythagora apud Clementem Alexan
πwv. Marc.IX.xxròv tò åras , càv ¨ì tò änas ävanovjevn . drinum , aliorum apud alios. Quin & cò progreffam
TRY, ČU TIVI AUTÒ DETUTE; Sc. fal etiam puriffimus ob Ægyptiorum invidiam conftat ex Herodoto & Stra
tundente aculeos ejus igne convenienti , & repeti bone , ut ante Pfammetichi imperia nulli Graco
to [nempe ut fæpe ignefcat,fæpe volvatur,fæpe coa homini licuerit Ægyptium calcare folum. Igitur nii
guletur linguam non magis ferit quàm quævis mirum , fi Græci , quæ curiosa ægrè Ægyptiorum
terra figularis, fed commoritur , ab aliâ terrâ alba extorfere manibus , non ftatim illa ipfa in patriam
infipida , nè ab ipfo quidem Kirkero diftinguenda. regreffi , omnibus promifcuè obtruderent , conten
Vidit hoc per tranfennam Kirkerus , fed non fatis ti per fabulofa fententiarum tormenta veritatem
ad ultimam metam profecutus eft. Depures inquit, aperuiffe. Pythagoras certè numeris fuis & me
falem quantumcunque volueris, femper in eo veram re tempfychosi aliò refpexit , quàm vulgo notatum ;
peries terram , qua etfi omni fale deftituta videatur , hinc Eufeb. Prap. Evang. lib. XI . ' Os wei HuJazógar
cælofereno & foli per aliquot dies expone , & novo Stengularo ar , i. e. Pythagorici omnia occul
falegravidam reperies. Quod fi Kirkerus illam fuam tavêre. Scriptorum Græcanicorum primus Orpheus
purgandi falis methodum provexiffet ad ultimum Argonauta cùm velleri aureo , ex Colchide depor
terminum , notâ fet dubio procul totum falis cor tando , mixtus Heroibus reliquis , operam fuam
pus in terram demum infulfam commutari , & locâffet , iter illud celebratiffimum verfibus com
ple&i
( a ) Equidem fal commune per varias &repetitas calcinationes , folutiones , evaporationes ac coagulatio
nes,in corpus abit ad ignem inftar fevi fufibile , quod ab aliquibus nitrum creditur ; cùm tamen ex co nec pul
vis pyrius , nec alia ex nitro verô paranda , conficiantur , ac propterea ex hoc phænomenô falis communis
5
in nitrum converfio utique non probetur. Hæc interea præparatio , in metallicis minimè eft inutilis ac
rejectanca quandoquidem cupro dealbando non parum confert.

L
 Lib . I. Sect ..
Sect I. Subfect. I. 21

pleci non dubitavit , alia omnia fabulæ involucro & argentum fterilis ac vitiatifoli morbofos effe colom
obvelans , quàm fabulam. Id quod fragmenta fcri res, tradente ex Plutharcho Eufebio de Prap. Evang.
pti illius Clementi Alexandrino , aliifque atta&
ta & lib. III . cap . VIII. ipfi alia omnia mente intue
collaudata facilè oftenderint , nam de Argonauticis bantur. Quæ tradidere de Arte , Homerus , Hefior
ejus vulgi manu tritis , Orpheóne debeantur in dus , Pindarus , Apollonius Thyanaus , alii , nè cen
tegra , an recentiori cuidam , hîc fermonem non tefimo cuique intelliguntur, ita fabulis , tropifque
libet diffundere , contento adjeciffe illud fofephi involuta funt , interea oculati Chemici non fugiunt
contra Apion. lib. 1. Neque enim , inquit ,fcriptum attentionem. De reliquis fparfim quiddam deliba
omnino ullum eft apud Græcos , de cujus fide certò con tum; quod Apollonium ſpectat , non is ego fum , qui
ftet , Homerica Poefi antiquius. Fuiffe autem illud vel Philostrato in omnibus accedam , vel Eufebio ,
vellus aureum aliud quàm Straboni his facris non Tortoletoque Thyanæum illum flagellantibus per me
initiato vifum , vel folus teftabitur Svidas in zev quicquam velim detra& tum ; fed nimirum obfer
σύμαλλον δέρας : τἔτο ἢ ἐχ ὡς ποιητικῶς φέρεται ,ἀλλὰ yo viros magnos quandoque ita ftudio partium
βιβλίον ἦν ἐν δέρμασι γεγραμμένον ,. διέχον ὅπως δεί duci , ut dum genio obfecundent , etiam virtutes
give Day The Xnurías zevov. Eodem tendit Eusta quas fapientes tamen in hofte quoque veneran
thius ad Dionyfium Afrum , & Apollonius Rhodius tur ] invifi capitis , quo jure , quaque injuria tra
in Argonauticis , quod primum Phoenici Mirandu hant in culpam. Scripferat infelix Philostratus: Apol
tano obfervatum. Hæc cùm ita evidentia videat lonium interrogaffe Brachmanes , aureanè apud Indos
Conringius , ut torquere aliò totâ fuâ nequeat fa aqua inveniretur. Hic verò excipit irridens Euſe
cundia, invenit tamen quod invidiosè obduceret: bius : O admirabilem ! ôplenam fapientia quaftionem !
Id utique conftat , inquit , neminem aurei velleris fa fed in quo tamen fibi hic exciderit fapientia Thya
bulam ad xnushka traxiffe , nifi demum post Magni nai , non perinde capio ; erant enim , & hodieque
Conftantini avum ; omni autem anteceffo tempore , qui funt aquæ Gangetica apud Indos auriferæ. Quid
potuiffet hoc ignorari , fi ullo vel in minimo ufu cona quod experimenta Erckeri , Agricola , & cætero
tus Chemicorum fuiffent. Unde verò ifta audacter rum de genere hoc , ad amuffim oftendant , quan
Conringi optime ? tibinè infpe&ti omnes Alexan tum in profluentibus rupium vehatur auri , quan
drine bibliotheca codices , antequam deflagrarent? tum metalli alterius. Nifi forfan fagacitatem Phi
Ita fub præoccupatis judicibus , & cùm litem ca lofophi exiftimare libeat , refpexiffe ad dwe des
pere nolint , dictatoriâ voce pronunciantibus lu Pindari , five degupov illud admirabile , cui nata
get fæpe Diva Chemia , nunquam damnata nifi ad les debent metalla univerfa. Quòd fi puteum illum
alienum tribunal , nifi in foro peregrino . Qui po cœrulei coloris , ftupendarumque virium conitan
tuiffet ignorari , pergit Conringius , fi conatus Chemi tiùs intueamur , quem fpe& tatum quoque in Indis
ei in ufufuiffent? imbelle telum!Qui potuit tot fecu Apollonio memorat Philoftratus , in eo non diffi
la ignorari , Conringi , ratio conficiendi mumias cuter hydrargyri mores recognofcemus , ut reli
Ægyptias ? ratio pullitiei Memphitica ? ratio ten qua multa prætereantur. Quid quod ex capire quo
dendi chordas Memnonis ? ratio lucernarum inex dam Proverbiorum Salomonis cum Majmonide ,&
ftinguibilium ? percurfantibus licet Ægyptum Græ Cornuto de Natura Deorum providenter collato fa
corum curiofioribus. Qui poteft hodieque igno cillimè ab attento homine eruatur ratio interfi
rari temperatura corii Ruffici ? machærarum Tur ciendi in pulverem rubicundiffimum Mercurii ,
cicarum purpura Gobelinica ? chirothecarum Ro quod in iftis locis nullus , opinor , mortalium ante
mulearum ? porcellana Chiniticæ ? laccæ Japo me vel quæfivit , vel invenit . Scripfere antea Che
nice: intrantibus omnia maria & terras Merca mici , & à Chemicis eruditi , fed quod Zofimus
toribus. Sed quàm obtufa altera illa Conringii eleganter docet , ogs, & obliquè , nè majeftatem
lancea ! nullum , inquit , artis bujus feriptum often fecretioris Nature , univerfa clarè tradendo pro
di hodie Conftantini Magni avum fuperans , idque ma fanarent . Fabulæ antiquorum in receffu nihil mi
gnum novitatis effe argumentum. Initio quidem novi nus oftendunt quam inania , quod fapientiffimè
tas nulli Artium crimini eft , quam commendat de Phyficâ Græcorum Theologia declamans , plu
utilitas; fed largiatur aliquis fcriptum Conftantino ribus oftendit Plutarchu . Sed non defiftit morde
Magno antiquius oftendi hodie nullum , non vides, re Suidam Conringius , quòd ex antiquo aliquo
Conringi , ad gloriam artis hoc pertinere , quòd Scriptore de vellere aureo fententiam fuam ape
eodem tempore & lux Evangelii in Romano Im ruillet Chemiæ æquiorem. Poftquam enim alibi in
"
peratore accenfa fit , & lux Chemiæ per publica felix Suidas fcripfiffet : Xnμcian to degups na zev¬
τα
fcripta in Romano orbe . Quanquam illa ratio fit σε κατασκευή · ἧς τὰ βιβλία διερευνησάμεν
> ὁ Διοκλητια
debiliffimi roboris ; nullumferiptum Chemicum ex νὸς ἔκαυσε , 2 τά νεωτερισθέντα Αιγυπτίοις Διοκλητια
~
ftare antiquius avo Conftantini Magni , ergo Che v TSTOIS avnμlpws , y QQvInés Ézękonto , ÖTI is noÙ TO
miam nudius tertius natam effe . Quid ad hæc Plinius . περί χημείας χρυσῷ καὶ δργύρι τοῖς παλαιοῖς γεγραμμέ
Lib. XXX. cap. I. certè oftendit artes quoque fine να βιβλία διεργύνησάμενοι έκαυσε , πρὸς τὸ μηκέτι πλ
fcriptis perennare , utcunque ; difficiliùs : Ante Oft τον ᾿Αιγυπτίοις ἐν τῆς τοιαύτης προσγίνεσθαι τέχνης , μη
hanem , inquit , nulla Magorum extitiffe monumen δὲ χρημάτων αὐτὲς θαῤῥῶντας πθυσία τῇ λοιπό Ρωμαίοις
ta, mirum , artem tam longo avo , nec claris, nec conti arraipei . Conringius ut omnia fufpicionibus deco
nuis fucceffionibus cuftoditam. Et quidni duraret , loret : cum unus inquit , id narrei Snidas , quis aufie
cùm totum artificium paucis admodum verbis tra illi uni tutò credere ? vixit ille ut eruditi cenfent, de
di poffit , docente Sendivogio ; adeoque per ma mum ante bos quingentos annos , adeoque poft Diocle
nus à patre ad filios facilè propagari . Denique tianum totis octingentis , quales non folent effe idonei
Conringi eruditiffime , non fpectas inftitutum Che teftes. Ifta verò manifefta vis eft , Conringi. Vixerit
micorum ; non hoc ipfis propofitum , ut artem ante quinque demum fecula Suidas , que fcripfit
fcripto pellucente comprehendant , quis Paftopho . tamen , non ex fuo velut araneus confinxit , fed
rorum Memphiticorum artem defcripfit ? quos ta agnofcit fe mutuatum ab antiquioribus , Eudema
men ipfe agnofcis Chemia locaville operam. In Rhetore , Helladio, qui Theodofio juniori guyxeov@,
vulgus ita fpargebant Ægyptii Sacerdotes : Aurum ab Eugenio Auguftopolisano , Zofima Gazao , Cacilio
Sicilienfi,
22 Bibliothecæ Chemica Curiofe

Sicilienfi , Longino Caffio, Luperco Bergico , fuflino urbe tôta cognitiffimam . Et nè degeneraffe , exifti
Julio Sophifta , Pacato , Pamphilo , Polione Alexan memus in hoc genere Romulidas , ante biennium
drino , Scriptoribus antiquis , & Diocletiano pro accuratior illa Mufivaria ars Roma iterum inter
ximis; ut non poffit ita elevari Suida teftimonium, cidit , cum ingeniofo Calandrâ fepulcro illata. Ve
auctoritatibus vetuftis innixum. Quifnam Apollo riffimè Petronius : Prifcis temporibus , inquit cum
Conringium fecurum effe juffit , à nemine nifi Sufdâ adhuc nuda virtus placeret , vigebant aries ingenua ,
hoc enarratum ? cùm fciat Conringius juxta cum fummumque certamen inter homines erat , ne quid
ignari fimis , quid libri , qui vel à Photii ævo pe profuturum feculis diu lateret. Democritus omnium
riere , complexi fint. Dixerit tamen unus Suidas: herbarum fuccos expreffit , & nè lapidum , virgulto
pluris cordato judici fuerit unus Neftor , quàm de rumque vis lateret , atatem inter experimenta con
cem Ajaces. Habet fanè, habet Diva Chemia , quòd fumpfit. At nos nè paratas quidem aries audemus co
de Tyrannide magnorum literatorum meritò con gnofcere, fed accufatores Antiquitatis vitia tantum do
queratur , à quibus ut imperiofis quidem , fedin cemus & difcimus. Non vacat jam alios Sileni Al
hac palæftrâ fæpe imperitis Cenforibus injuftè non cibiadas infpicere , hoc eft Grajas plures recon
rarò vapulavit. Hinc Salmafius nil crepat , nifi pfeu ditorum fenfuum fabulas , poma Hefperidum , ¡ de
do- Democritos , pſeudo- Ofthanas ; Scaliger cùm quibus Chemicè intelligendis Euftathius in Iliad. ]
verfum Manilii : Materiamque manu certa duplica debellatam Herculi hydram , Martis & Veneris mix
rier arte , non affequitur , ftatim animos à crimine turas animarum , alia, ad partes vocare . Volverunt
fumens, infertum vociferatur ab homine Alkymifta; hoc faxum Majerus, Caftelnovidavienfis Faber , Kes
quo nomine Biturigi , Barthio , imò bracteatoribus lerus , volvantque ; dum ego Græcos in duas tribuo
maluit debere ludibrium , quàm occafionem non claffes , & cuivis fua admetior præconia. Primi er
captare in Chemicos invehendi. Cæterùm ulcifci go feculorum aliquot Græci , licet in Ægypto fre
tur fatis inconfultos illos Criticos fua temeritas , quentiffimi , libâlfe tantùm videntur artem Chemi
& pofterorum attentiùs omnia fpeculantium ma cam, non haufiffe , fi pauciffimos excipias ; adco
turior cenfura. At inftat Conringius : cui fiat verifi que quæ revexere fecum in Græciam , utcunque
mile exuftos hos libros , & non potius in Reipublica vera , & interiorem Chemiam fpirantia , oracu
commodum affervatos ? Apparet Conringium bellis aut lis tamen fuere propiora , quæ ipfi , per invidiam
rarò interfuiffe , aut certè non vidiffe , quid novis Sacerdotum , non probè intellexerint ; fimiles Pla
molitionibus Civium exacerbatus Princeps , quan tonicis Sibyllis & ipfis , cùm ôeftro vaticinandi
doque audeat, jubeat, moliatur.Multa opertis ocu agerentur , veriffima pronuntiantibus , fed quæ fibi
lis commendant Imperatores accenfi , quorum reftitutæ non caperent , non affequerentur. Sed
defervescente irâ , ducuntur pœnitudine ; multa quantum in praxi Chemicâ profecerit five Demo
donant judiciis Aulicorum. Demus , confultatum critus , five Homerus , five Pythagoras , five Pinda
in Aulâ Diocletiani , de fecuriffimâ pacandi Ægyp rus , five denique primus Orpheus , hic non difpu
tios viâ ; refponderint alii , tollendos libros ipfo tabimus , contenti in fcriptis eorundem manifefta
rum Chemicos , & Romam afportandos illos re Chemiæ fpe& tare veftigia , ipfis forfan, Auctoribus,
bellionis architectos , ut Romanas augerent divi quæ ab Egyptiis audierant , non fatis quandoque
tias ; exceperint prudentiores , effe inter illos li intelle&ta. Hippocrates certè lib. de Diarâ , nove
bros , plures fuppofititios , in devia abducentes , rat quoque principium artis , cum fcriberet : Con
quàm germanos ; quòd fi omnes promifcuè Romam cors concordi adharet , difcordia rebellant , cæterùm
deportarentur , Martiam gentem ad vanos il quod ftupenti fimilis demiror , adeo nec ipfe , nec
los fortaffe citiùs adhæfuros , quàm ad legitimos, Galenus ufum hujus fententiæ affecuti funt, ut nul
adeoque mafculam illam bellandi virtutem Roma lo faltem fpeciofo argumento evinci poffit , eis
nis à tirpe infitam in ciniflonum fumos abituram. vel fimplicem , & aniculis noftris tritiffimam de
Quid verifimilius quàm fecutum providi Diocle ftillationem aqua rofarum , vel aceti , vel ullius
tiani mandatum , exurendam potiùs illam rebel herbæ innotuifle . Scierint utcunque alia Chemico
lionis materiam , nè militares denique animi am rum Magifteria , & craffiori Minervâ defcripfe
bigua fcrutando nimiùm effæminarentur ? Notum rint , aquas ftillatitias hodiernes fciviffe , nullum
erudito Imperatori , Romanorum non effe, ad hu indicium eft. Noverat Plato filtrationem Chemi
miles artium curas defcendere , fed Martem & cam per lanam inftitutam , quam & clariffimè in
fanguinolenta fpirare2 & regnandi artibus incla Sympofio fuo expreffit. Calcinationes noverat Hip
refcere , fecundùm illud Anchifæ apud Virgilium: pocrates libro de hemorrhoidibus , & alibi ; florem
Excudent alii fpirantia mollius ara , æris toftum , alumen Ægyptium uftum , chalcitim
Credo etiam ducent vivos de marmore vultus: toftam , argenti fpumam aduftam commendans.
Orabunt caufas meliùs , cœlique meatus Idem nobili de Flaribus opufculo ad deftillatio
Defcribent radio , & furgentia fydera ducent ; num myfteria tam prope acceffit , ut non nifi à
Turegere imperio populos , Romane , memento , Deo aliquo inde retractus videri poffit. Liquefu, in
Ha tibi erunt artes. - quit , quicquid ignea illa vis attigerit , fitque inde
Vica Ægyptus multis ante Diocletianum feculis ; spiritus , qui cum ad poros corporis irruerit , fudores
quis tamen Romanorum interea,vel mumias Ægy fiunt , namſpiritus addenfatus in aquam vertitur , &
ptias imitari didicit, vel hieroglyphica percepit, poros penetrans extra prorumpit , eadem planè modo
vel pyramides & obelifcos abfolvit , vel infinita quo à ferventibus aquis vapor elevatus , fi obftaculum
alia Ægyptiorum inventa affecutus eft ? Benè de aliquod inveniat , ad quod impingere oportet, incraffa
Græcis fub jugam miffis Poëta: tur denfaturque , guttaque deftillant ab his corporibus,
Nondum tradiderat vi tas victoribus artes quibus vapor ipfe fuit impactus. Vidit hæc hand du
Gracia facundum , fed malèfortegenus. biè magnus Cous in ollarum contingere operculis,
Quid multis ? vel ex eo in fubtilioribus artificiis palæftrifque balneatorum , & tamen , quod admi
imitandis negligentiam Romanorum agnofcimus, rabile , nafum operculo fuo aptare haud didi-:
quòd conqueratur etiam Plinius artem fundendi cit . Nifi forfan exiftimare libeat , fciville qui
in ftatuas equeftres æris fuâ ætate periiffe , ante dem ifta Hippocratem, fed invidiâ legitimè caufariâ
publicare
 Lib . I. Sect . I.
I. . Subfect. I.
23
publicare detre&âffe , juxta illud in Lege : Tait propterfubftantia tenuitatem , citra dolorem adurens.
τά ἔοντα πρήγμαζα ἱεροῖσιν ἀνθρώποισι δεικνύται , βεβήλοις Ingenium falium lixivorum fic fatis commodè ex
5. καθέμις , πρίν ἢ τελεθῶσιν ὀργίοισιν ἐπιςήμης . Nam primit hic Galenus , cauftica effe docens, fed citra
quòd alius vir fagaciffimus fpiritum vini Hippocrati dolorem adurentia , in micas tamen , glebulafque
perfpe&um arbitratur , libro ejus de genitura confir. falinas redigendi modum non perinde videtur af
matus , ubi ita Medicorum Phoenix : Vinum, inquit, fecutus. Ut mirer ipfum hæc neque ab Umbriæ.
in flammas injectum , efficit , ut flamma exiliat , & agricolis , cùm Roma tam diu viveret , didi
modico tempore augeatur , poft ceffet , hoc eft , quod ciffe ; neque evolviffe Ariftotelis Meteor. lib . IT.
optarem inde poffe evidenter exfculpi , fed in am cap. III. ubi ita Stagirites : Huic fimile quiddam
bigua definit expofitio; enim verò quodvis vinum, fit in Dubriâ : eft enim ibi locus harundine , & juncis
imò lympha quævis flammæ infufa id præftat, quod frequens , quos exurunt , cineremque in aquâ deco
nemini quám fabrilibus notius eft officinis. Quod quunt , donec parumfuperfit humoris , qui ubi refrixit,
Ariftot. libr. Meteorologic . IV. cap. IX. fcribit: vinum infalem abit copiofum : neque denique in M. Var
dulce Aammam emittere , ( ávínos Onóga ) parum ad ronis de Re Ruft. lib. 1. cap. VII. iltæc notâſſe: In
rem facit , cùm de mufto ipfum loqui textus con Gallia Tranfalpinâ intus ad Rhenum , cùm exercitum
vincat ; multum quippe , dum fermentatio in cel ducerem , aliquot regiones acceffi , ubi nec vitis , net
lis inftituitur , ita quandoque inardefcit , ut Oe olea , nec poma nafcerentur , ubi agros ftercorarents
nopolas ex infperato igneo fuo vapore fuffocet. candidâ foſſitiâ cretà : ubi falem necfoffitium , nec ma
Ariftotelis autem animo hic non obverfari fpiri ritimum haberent , fed ex quibufdam lignis combuſtis ›
tum vini vel ex eo conficimus , quòd manifeftè carbonibusfalfis pro eo uterentur. Inufitatum quid
fubjiciat vinum hoc non inebriare , id quod ftil dam , rufticam Umbria gentem , & Rhenanum po
latitio vini liquori non convenire vel Ambuba pellum ultra Galenum experimenta fua provexif
jarum collegia vociferabuntur. Magnopere enim fe. Sed quid adhæc Conringius : Non eft , inquit ,
excidit fibi magnus Sennertus quod ita : Familia quòd propter falium iftorum inventum Paracelfico's
re , inquit , eft hodie etiam Saxonibus vinum ca multum laudes ; illa enim cur agro dederis , cùm fup
lefactum incendere , faccharo & aromatibus condire , petant longè fuaviora , viribus iisdem ? illa certè qua
potumque ita delicatum conficere ; neque enim cele calci funtfimilia , & caufticam vim referunt , non te
bratiffime Sennerte , Saxones tui vinum incen merè effe ore affumenda conftat. Nititur hic contra
derunt unquam , fed vini fpiritum , quòd nec Pan torrentem Conringius ; cur enim illa non affumen
nonica veftra , & Tochavienfia , nec Hifpanica , da ore , quæ longo annorum lapfu Umbri, & Rhe
imò nè generofa illa Græcanica quidem vina , nani homines ad quotidiana cibi condimenta ad
ut nimio adhuc lymphe frigore obruta inflam hibuere , fine ullo fanitatis difpendio ? quæ hodie
mari fe patiantur , nifi deftillationibus præ que Oceani accola paffim ex algâ in cinerem exu
miffis. ( a ) Ariftoteles lib. Meteor. 11. capite 1. ftâ conficiunt , & fine noxâ ufurpant : quæ ad fe
Galen. VII. de ufu part. capite XIII. proxi brium exacerbationes fiftendas feliciter , quotidie
mè quoque deftillationis attigere fecreta , fed
propinant Medici ? Neque verò falia iftæc calci
metam attingere non licuit. Deftillationem ta vivæ cognata funt; neque , (b) uti bene docet Gale
men per defcenfum appellatam Galenus allecu mus, cauftica,nifi fine dolore ;neque quicquam iis po
tum fe docet libro de facile parabilibus. Noverat tentius in exarmando acore illo vifcerum inimi
Galenus fublimationem lib. IX. de med. fimpl. Fa co. Ad fummam , infpiciat Conringins tentata mil
cult. edo&us forfan à Diofcoride , qui idem tradit le in fale abfinthii , centaurii , cardui benedi&i ,
lib. II. lib. V. de mater. Medicâ. Calcinationes genifta, juniperi, aliorum, felicia experimenta , &
noviffe fe oftendit Diofcor. lib. I. de mater. Med. haud dubiè cenfuram fuam nunc circumspectior
& Gal. lib. VI. de compofit. Pharmacor. Balneum Judex mitigabit. Utque efficaciùs credat , Plinii
Mariæ fic fatis commodè defcribit Gal lib. IV. de illud adjicimus lib. XXXVI. cap. XXVII. ex M.
fanitate tuendâ cap. VIII. nifi quod aquæ loco fub Varrone mutuatum : Lix, inquit , cinis eft foci: inde
ftituat oleum. Nam in Mefue , Æginetâ , Al enim cinis lixivus potus medetur , ut licet videre gla
bucafi evidentiora fe producunt Chemia argumen diatores , cum deluferint, hac javari potione . Diof
ta. Salia lixiva per tranfennam vidit Galenus fed in coridem tamen jufta fufpicio eft , aliquid fubolfe
formâ folidâ vix unquam : De Simpl. Med. Facult. cife Galeno non penetratum , tum quod lib . V. de
cap. XLI. ita rem profequitur : Abluto cinere fit mat . Med . cap C X. alembici difertè meminerit ,
Lixivium. Cinerem autem uftorum corporum reliquias notiffimi illius ad deftillationes inftrumenti , Hefy
Latini nuncupant , five naturafint lapidea , five arbo chio quoque attacti ; ExaJáπтon äµcina , inquit
rum , animaliumve particula. Fit erga lixivium pro Diofcorides : weareifartes ann@ , nam particulam
ejus quod eluitur , naturâ ; ejus quidem quod empy Al , mantiſſam Arabum effe docent aliæ voces ,
reumafive igneam naturam habet acerrimam , ipfum Almanach , Almageftum , Alkymia ex Arabicis pro
quoque acerrimum est ; ejus quod tale non eft , etiam fe&
tæ idiotismis ; tum denique quod Diofcorides ,
moderatius. Quare &fepticis vocatis facultatibus com fumptuofiffimæ fœminarum Cleopatra comes ad
mifcetur , utpote caufticam caliditatem poffidens , fed hæferit, quæ in oculis Antonii , ex Plinio , unionem
illum
(a) Vina noftra rubra generofiora poft calefactionem , more Anglis familiari , fæpius conflagrare vidi
mus. Scilicet vina illa de vafe in vas dum proiiciuntur calida , flammaque propiùs admovetur , particula
pirituofiores calore ac tranfvafatione agitate în auras dum abeunt , ab illâ accenduntur flammâ. Idem etiam
in noftris vifitur culinis dum pifces aliaque vino incoquuntur,quippe ex reverberante fuper vas flaimâ vinum
contentum , feu potius ejus fpiritus inter avolandum accenduntur ; illudque , aut aliquid fimile forfan obfer
vaverat Hippocrates .
(b ) Iptam etiam aquam calcis , falibus ejufdem quàm maximè prægnantem , ac mercurium in fpiritibus
acidis folutum promptiffimè ac abundantiffimè vi horumce falium alkalicorum præcipitantem , quotidie in
tus affumendam , fine aliquâ , vel minimâ quidem noxâ , ægris noftris propinamus , nec ad caufticam il
lorum falium virtutem cum vulgo , experimentis noftris meliora edocti , multum exhorrefcimus.
24 Bibliotheca Chemica
illum famofum fubitò in aceti liquore merfando
diffolvit , obforbuitque, quas in Romano , Grajovè
aceto vires hodie non deprehendimus , de veri
tate hiftoriæ fecuri temperatum ingenio Chemici
liquorem interpretamur . Nam Cleopatra Chemica
adhuc extant , utcunque forfan ipfa ingenium tan
tùm huic diffolutioni commodaverit , Diofcorides
manum ; ut folent abjectiora magnarum artium
minifteria famulis delegari . Galenum autem in de
ftillationum arcanis cœcutiiffe vel iftæc confece
rint , quæ lib.1 . de Simpl . Med. Facult. gemebun
dus proponit : Non multum , inquit , abest , omnia
vellem fubire pericula , fi quam machinam , artemvè
invenire liceat , ficut in latte contrariarum partium ,
fic & in aceto feparandi. At fi deftillationis perce
piflet machinam , facilè & paucis horis ex aceto , 1 læ : ᾿Εννέα γράμματ᾽ ἔχω , τετρασύλλαβός εἰμι , νόει μέ ,
phlegma , fpiritum , oleum , terram , quatuor di nulli convenientiùs aptari , quàm arfenico , auri
ftincta elementa elicuiffet. pigmenti foboli , quicquid etiam obturbet five Io.
Ita Ægyptiis artes fuas avariffimè retinentibus Auratus , five Kirkerus ; per arfenicum five arrhe
pauci feculorum , Salvatoris tempora præcurren
tium , Græci ad intima Chemiæ penetravere cu
bilia ; cæterùm ex quo Cornelio Gallo , Julio Ca
fari , Antonio , Augufto , Romanis aliis pervaga
tiffima Ægyptus , in formam redacta eft provinciæ,
Sacerdotumque excuffa violentiùs penetralia , fen
fim ad Græcos , & Romanorum curiofiores , quan
quam & hi pauci , Chemiæ arcana demigravere.
Hinc Chemicis Grajorum fcriptis partim latinè
verfis , editifque , partim adhuc in Bibliotheca Va
ticana , Veneta, Parifinâ Regiâ , Efcuriali , Colonienfi,
Monat branâ , delitefcentibus toti hodieque plu
tei referciuntur. Quos inter infpe& ti , excuffique
mihi Πλάτων , ᾿Αριςοτέλης , Ἑρμῆς ,. Δημόκριτα , non
illi quidem , ut liquet , antiquiffimi , fed multis
tamen Germanorum , Gallorum , Anglorumque
Philofophis Chemicis præferendi ; ventilati quo
que Ζώσιμο ὁ Μέγας ,Ιωάννης ἱεροῖς , Ολυμπιόδω
ρου , Στέφανα ὁ ΦιλόσοφΘ ,Σοφὰρ ὁ ἐν Περσίδι , Σωέ
PO
στο Διόσκορο ὁ> ἱερούς μεγάλε Σεραπίδες ἐν Αλεξαν
δρείᾳ , Οσάνης ἀπ᾽ Αιγύπτε , ἡ Μαρία τ' Ἑβραίας , Πελά
ΠορφύριΘ ,Επιβύλα
210 , Пog¶ver , EmBun Κλεοπάτεтеде уший
, Katonáregywun
Πτολεμαίν και βασιλέως , ᾿Αγαθοδαίμων ,‫ ܝ‬Ηράκλει— ὁ
βασιλεῦς , Θεόφρας , ΑρχέλαG ,Κλαυδιανός ,ΣέργιG ,
& cæteri , quorum alios juxta mecum agnovit
eruditiffimus Leo Allatius , & ipfe homo Græcus,
fuppofititios , & Au&torum illuftrium nomina men
tientes , licet artem ex arte fatis convenienter
perfequantur : alios tamen germaniffimos effe , &
rerum, quas tradunt, callentiffimos, adeoq; ipfumfe
in Græcia vidiffe homines ex Zofimi , Olympiodori ,
Archelai fcriptis eò cognitionis provectos , ut in
oculis fuis artis veritatem reapfe demonftrarent.
Quo excitatus ipfe , nifi fata grandævi capitis
intercellerint , publico brevi indulgebit Phyfi.am
& Myftica Democriti , Olympiodorum , Heliodo
rum , Theodofio magno Imperatori dedicatum ;
Theophraftum , Hierotheum , Archelaum , & nonnul
los Anonymos ex Bibliothecâ Vaticana depromp
tos. Cæterùm omnes hos longo poft fe intervallo
relinquit illuftris Zofimus Panopolites , quem fequi
tur impari licet gradu Anepigraphus , Michael
Pfellus , Pelagius , Ifis , Blemmidas , Nicephorus , alii,
in Regia Parifienfi Bibliothecâ verfati Labbeo
olim , & nuper mihi , magnamque partem defcri
pti . Nam Romanos quod attinet , ferò vi&is ar
tibus pretium pofuere , hinc & Græcorum mani
bus , fi quid formandum in ftatuis admirabile ,
in architecturâ nobile , in pi&uris illuftre , in
Medicinâ ingeniofum , plerumque utebantur, ipfi
Curioſe
dominandi artibus intenti . Solus , quantum novi
mus , Cæfarum primorum Cajus Caligula Chemia
minifterio ad opes mox profundendas anhelavit ,
de quo Plinius lib . XXXIII . cap. IV. Invitaverat,
inquit , spes Cajum Principem avidiſſimum auri, qua
mobrem juffit excoqui magnum auripigmenti pondus :
& planè fecit aurum excellens , fed ita parviponde
ris ,, ut detrimentum fentiret. Hæc Plinius. Scilicet ,
didicerat haud dubiè ex Chemicorum fcriptis Ca
ligula , Arfenicum ad operis Philofophici comple
mentum requiri , nihil enim eo frequentiùs inge
minant Scriptores Græci : hinc cùm auripigmen
tum Syriacum matrem fciret effe arfenici , in eo,
fed ftultè coquendo fpes avaras inaniter con
fumpfit. Certum quidem eft illud antique Sibyl
nicum tamen haud aliud Sibyllæ , Græcifque Au
tum effe , quàm mafculum illud
&oribus intelle &
fulphur , quo cogitur in obedientiam Mercurius
res ipfa demonftrat. Sed intueamur folium illud
Sibyllæ :
᾿Εννέα γράμματ᾽ ἔχω , τετρασύλλαβός είμι , νόειμέ ;
Αι τρεῖς , αἱ πρῶται , δύο γράμματ᾽ ἔχεσιν ἑκάςη 2
Αι λοιπαὶ ἢ τὰ λοιπὰ · καὶ εἰσιν ἄφωνα τὰ πέντε ,
Τα παντὸς δ᾽ ἀριθμῷ ἐκατοντάδες εἰσι δὶς ἑκτώ ,
Καὶ τρεῖς δεκάδες σιώ χ᾽ ἑπτά · γνῆς ἢ τίς εἰμι
Ουκ ἀμύητα ἔση δ παρ ' ἐμὸν σοφίης.
Primus , quòd fciam , fuperioris feculi Emarns
Ranconerus Præfes Lutetianus olfecit Sibyllam my
47
fterium hic Chemiæ infinuare , & voci Aporvináv te
liciffimâ dexteritate accommodavit , ut eft apud "
Cardan . lib. de Variet . Rer. cap. X. Joannes Auratus
non ᾿Αρσενικόν , fed Σωτὴς θεός intelligi quondam
putavit ; & nuper in Mundo Subterraneo Kirke
rus : de Salvatore , inquit , intelligendum , nam ?
ὁ ἄνθρωπΘ θείς refponder numero , In quo mirum
quantum fibi excidat diligentia Kirckeri , cùm
nihil refpondeat omnium ; neque enim adfuntno
vem literæ , quod poftulat Sibylla ., fed XIII.
neque quatuor fyllabis abfolvitur , fed ſex ; nec
numeri quadrant ullo modo, Quod ad Auratum,
illum quoque Mufis iratis talia commentum do
cet eruditus fac. Gohorius. Vox ejus. Incredibile
eft Sibyllam hic intelligere Salvatorem , tum quòd pau
lò poft expreßè e clariffimè hoc ipfum nomen pronun
ciet Inous Xersos , owinę , savęós ; tum quòd nume
rus defit quinarius , quem vult Auratus fignificare
myfterium crucis , quod tamen etiam in axeosizídı no
tatum eft. Cæterùm illam magni operis materiam,
non in arfenico vulgi effe quærendam , & ratio ,
& manus oculatæ perfuadent. Quanquam enim
æs perfunctoriè tingat , & nobiliori imbuat co
lore , invisâ tamen fugacitate , ubi ad flammarum
fupplicia deventum , non exfpectat , quod bene
Geber , ignis pugnam : fed proripit fe fe , & vene
nato nidore aëra vicinum infamat. Si ingeniofo
aquæ fimplicis tormento [ quod mihi alia omnia
penfati memini accidiffe ] ad ignes conftanter to
lerandos longâ affuetudine roboretur , metalli
corpora poft adeo non fubit, ut cinerei more pul
vifculi fufis innatet . Cum auripigmento & fanda
rachâ ferè eodem res redit : auripigmentum fuap
te fponte vi ignis agitur in fublime : & fandara .
cha [ Rausch gelb ] non nifi intermiftis vel hare
nis , vel cinere aliquo five metallico five vegeta
bili.
 Lib. I. Sect.
bili. Quod ex utroque afcendit , fiquidem fpon
giofi inftar pulvifcul fummo tegmini , five alembi
co adhærefcat , terribile venenum eft ; quod in me
dio reltitat , mitius, æmulatúrque anthraca five ru
binum, & facilè Lunam ingreditur,tingítque lurido
rubore, fed itidem inconftanti , & ad vehementes
flammarum impetus in auras abituro. Si invento
fubtili ignibus affueverit, à Lunâ non ultra forberi
fe fe permittet. Licet proinde cun& ti ferè Scripto
res Chemici Græci , Zofimus, Olympiodorus , Anepi
graphus , alii , in laudibus Arfenici prolixè occu
pentur , putandum tamen illos ad vim vocis , non
ad vulgi ufum refpexiffe , adeóque cum devov ,
five appevine mafculum quiddam Græco idiomate
fignet , antiquam Sibyllam fulphur quoddam igni
bus omnibus infatigabile per nebulam hîc often
diffe , quando metalla etiam nobiliora ex Sulphu
re tanquam mafculo , & Mercurio tanquam fœ
mellà Chemicorumfchola componat. Ut vel hinc
liqueat quam non improvidè fcripferit olim Her
molaus Barbarus Inftaurator politioris literatura :
Arfenicum five Arrhenicum Chymistis Democriteis
quandoque androdamanta appellari , quandoque coma
rin Scythicam , quandoque hac ipfa nominafulphuri la
pidis Philofophici accommodari. Sed nos ad aliud Si
byllæ folium properantes relictis in medio, quæde
vulgatis Sibyllinis carminibus Schmidius , Blondel
lus, aliíque operosè difputant , in Cumana Sibylla
oraculis à Virgilio attactis oculos tantillum defige
mus. Quanquam autem antrum illud Sibyllæ, quod
ad lacum Avernum Camis proximum , nobis non ita
pridem intratum eft,recentius quiddam oleat, quàm
ut inde remugiiffe fatidicam illam antiquiffimam
exiftimare libeat , etiam præter fabricæ ingeniofa,
recenti Iul.Cafaris Capaccii fcripto de Antiq.Puteo
lorum alia omnia oftendente ( neque enim contra
rium eft illud Petronii Traguriani: Nam Sibyllam qui
dem Cumis ego ipfe oculis meis vidi in ampulla pende
re; & cùm pueri illi dicerent ; Sibylla teibilis, refpon
debat illa , apothan in helo ; ) fuderit tamen illa ora
cula five Cumis antiquis , five in vicinis urbi monti
bus, ego declamitantem non interpellabo, dum mi
hi licuerit ex Virg. Æneid. VI. has ejufdem voces
expendere , ipfi fortaffis Virgilio , cùm ab alio mu
tuata caneret, haud fatis intelle& tas :
Accipe que peragenda priùs. latet arbore opacâ
Aureus, & foliis , & lento vimine ramus ,
Junoni infernæ di&tus facer : hunc tegit omnis
Lucus & obfcuris claudunt convallibus umbra.
Sed non ante datur telluris operta fubire
Auricomos quàm quis decerpferit arbore fœtus.
Hocfibipulchrafuum ferri Proferpina munus
Instituit : primo avullo non deficit alter
Aureus , & fimili frondefcit virga metallo.
Ergo altè veftiga oculis , ritè repertum
Carpe manu ; namá, ille volens , facilífq; fequetur,
Si te fata vocant : aliter non viribus ullis
Vincere, nec duro poteris convellere ferro.
Hæc de materiâ Chemici magifterii fudiffe Cu
mæam vatem opinio eft variorum , quos inter Ro
bertusVallenfis, Glauberus, aliique ; nec inficiandum
fub illo fabulæ involucro arcanum fenfum delitef
cere , forfan Virgilio ipfi , qui ex alio hæc mutuatus
eft , incognitum;quem qui Glauram Augurelli, & ju
venem Arcadicum Palingenii , in exquifitius voca
verit confilium , ipfo Marone rectius forfan inter
pretabitur. Ad mentionem aurei illius rami , fuc
currit non tantùm illud eruditi Iof. Acofta hift. nat.
lib. IV. cap. I. Los metales fon como plantas encu
Tom. I.
I. Subfect . I. 25
biertas en las entrannas de la terra , y tienen alguna
femejanca en el modo de produxir fe , pues se veen
tambien fus ramos , y como tronco de donde falen ,
en alguna maneraparece , que crecen los minera
les al modo de plantas ;fed vel maximè germina
tio illa metallica, quam in acidulis liquoribus con
tingere notamus , fubeunte atomos metallorum
Mercurio , animo obverfatur , quæ fubito ex fervo
illo fugitivo in aquas legitimè caufticas immillo
vepreti Philofophici eruptio vix fine admiratione à
quoquam fpectari poteft , à nemine profectò fatis
adhuc pro merito excuffa eft , utcunque Bartoletus
in Encyclop. Herm. & Petrus Ribola , & Kirckerus,
aliique fic fatis prolixè modum operandi perfcri
pferint , de caufis tam inopina , celerifque quafi è
nihilo produ&ionis fenticeti incuriofiores. Quan
quam plures in puteo Democriti germinationes
metallica hactenus delitefcant ; unam fed elegan
tiffimam , & curiofi otio non indignam fibi inter
labores metallicos natam defcribit plenè Lazar.
Erckerus in Op. Metall. unam ex Lunæ minutiis
balſamo fulphuris fingulari modo inco&
tis mihi Pa
rifiis genitam probè memini ; fed unam præ omni
bus admirabilem vifam fibi San- Simonius & fæpè
& fan&
tè me audiente, coram affirmavit, quam quia
nec in ullo Auctore Chemico , Hermete , Lullio ,
Rogerio Bacone , Villanovano , Aperta Arcâ Ar
can. Artef. aut ullo denique fcripto expreffam, ha
&enus invenire licuit , non gravabor hîc in curio
forum gratiam pleniùs attingere. Ante hos viginti
circiter annos , cùm Condæus Princeps Hifpano
rum partibus addi&us , per Flandriam , Braban
tiámque bello fulminaret , filium fuum , nunc Du
cem de Anguin, Bruxellis ftudiorum causâ reli
quit , magno fapientum Virorum ſatellitio fti
patum , quos inter San- Simonius hic Heidelbergen
fis domo , longâ affuetudine Gallus , hodieque di
&o Principi à fecretis , Vir , fi quis alius, animo, &
fide Germanus , & à nugis alieniſſimus. Adit ergo
San- Simonium hunc Bruxellis tum viventem , &,
ut fit , animi gratiâ , Naturæ fecreta per otium
follicitiùs inveftigantem Leodienfis quidam, ignoti
vultus , ignoti nominis , in corporis cultu modi
cus , &, Audio, inquit , Domine , te ad curas quan
doque Chemicas defcendere , & nobili hoc otio genium
obiectare ,fed ab ignaris rerumfecretarum Magiftris
pendere nimium , eog, nihil hactenus spectâſſe admira
bile ; ecce ! ut oculis tamen ufurpes coram , non omnia
Vana effe , qua Chemicum profitetur ftudium , pulviſcu
Lum hunc minutum quidem , ut vides, & vixgranum
hordei unum pondere aquantem tua fidei committo , eâ
lege , ut poft horas fex revertenti mihi reddas inte
grum, interea ut curiofitati tua obfequaris, ita procedi
to: capefis exprofluente , vel quâvis aliâ fontanâ aquâ
libras tres, quatuorve , quibus vitro exceptis pulvifcu
um bunc incerne , mox repetito opere vafculum fub
inde quaffa , ut aqua expulviſculi admixtione tenue
quiddam abradat ,fecúmque concorporet. Elapfis ho
ris aliquot fubfidentem pulvifculum, translato per in
clinationem in vas aliud liquore ,ficca , ut mihi bonâ
fide reftituas . Paret San-Simonius , & dicto obedien
tem fe oftendit , ambiguus futuri. Redit fub vef
peram Leodienfis , pulvifculum ſuum recipit , & ad
San-Simonium verfus , Vires , inquit , aqua tua jam
me abeunte periclitare , infufifque aliquot Mercuris
vulgaris unciis , germinationem utilem exspecta. Et
fimul paucis ultro citróque dictis recedit . San- Si
monius rei bene gerendæ cupidiffimus , Mercurii
mox uncias octo obiter infundit , & aliquandiu , fi
quà argenteus ille ramus in illuftre germen fefe por
C rigere
26 Bibliotheca Chemica
rigere moliatur , oculis inconnivens fpectator vi
tro frigido affiftit. Di&
tum , factum. Surgit pau-,
latim ex globo fuo Mercurius , & mille ramulis ar
genteis , quafi totidem filis tenuiffimis , æqualifi
mifque per univerfam , quá patet , aquam glorio
se fe explicat , fupra etiam fupremum aquæ mar
ginem filamentorum extrema protendens . Super
ficies autem lymphæ , quòd ftudiosè cuftodien
dum , interea oleofo quodam liquore , hinc inde
refperfa notabatur ; quòd , opinor , craffum quid
dam , heterogeneúmque contineat vulgati ufus
Mercurius , cujus interventu à coagulatione pro
hibetur , quo , per fubtile artificium, remoto, par
tes ejus fe facilè mutuis faciebus amplexantur ,
hæréntque tenaciter , & conftantis metalli titulum
fibi vendicant. San-Simonius poftridie aquâ vitro
alii infusâ , filamenta hæc omnia colligit, expreffo
que manu humore , ad vicinum mox fabrum argen
tarium deportat , rogat officiosè , velit per om
nia examina fcrutari metalli hujus ingenium , &
conftantiam ejus in ignibus periclitari . Mirum
quiddam , & inauditum deprehenditur , poſt uni
verfa ignis fupplicia argentum probatiffimum , &
nihilominus fine igne ita fe permiſerat cicurari
in feneftrâ , Octobri menfe , utcunque aër Bru
xellenfis ad frigidum id temporis inclinet , fup
peditante fatis virium , ad expellendum illud
excrementitium oleum , fale illius pulvifculi , ab
aquâ , per intercurfum primi , fecundique elementi
Cartefiani ad motum incitato. San - Simonius au
dacior fucceflu , reftanti aquæ novum infundit
Mercurium , novum videt nemus confurgere prio
ri gemellum , inque finceriffimam argenti maf
fam immutatum ; experitur idem tertiò , quartò ,
quintò ,fextò , felici femper eventu , languefcente
tamen paulatim , & novillimè fatigatâ aquæ virtu
te ; quò factum , ut plures ad fpectandum miracu
lum in domum fuam invitaret , quos inter Princi
pes aliquot Angli Bruxellis tum fortè commoran
tes. Aperit fe hic ampliffimus differendi campus ,
fed ego inftituti memor , contentus aures velli
câffe Pamphilis , manum de tabulâ , ut ad reliqua
deveniatur. Mihi interea , ut ad Virgilianos illos
auri ramos poftliminio revertar , fatis hîc erit ob
fervâffe , Antiquos , cùm fapientiffimè de rebus na
turalibus philofophari parant , vulgò oftendere fe
fabulas tantùm propinare , aut ridicula convivio
rum acroamata. Quod licèt ex Phæacum illo in
Hom. Ody . 9. convivio , ubi citharœdus Martis
& Veneris congreffus artificio xnxwrτ , quafi
aliud agens perfequitur , abundè eluceat , extra
Virgilium tamen jam evagari non eft.confilium ;
qui non modò Silenum ex temulento fopore vix
excitatum inducit Eclog.VI . fapientiffimè de rerum
Naturâ perorantem :
Namque canebat, uri magnumper inane coacta
Semina terrarúmque , animæque , marifque fuiffent ,
Et liquidifimul ignis : utque his exordia primis
Omnia, & ipfe tener mundi concreverit orbis:
4
Tum durarefolum , & difcludere Nerea ponto
Cœperit , & rerum paulatim fumere formas & c.
Sed & Æneid. I. in Didonis convivio quàm
profundè
- cithara crinitus fopas
Perfonat auratâ , docuit que maximus Atlas,
Hic canit errantem Lunam , Solifque labores
Unde hominigenus, & pecudes, unde imber & ignes,
Arcturum, pluviáfque Hyadas , geminófque Triones.
Quid tantum Oceano properent fe tingere foles
Hyberni : vel qua tardis mora noctibus obftet.
Curiofæ
Nunc ad tertium Latinorum teftimonium prope
remus , non contemnendur. Chemiæ monimen
tum :
AM. PP. D.
ELIA. LELIA. CRISPIS.
Nec Vir ,nec Mulier , nec Androgyna.
Nec Puella , nec Juvenis , nec Anus ,
Nec cafta, nec meretrix , nec pudica ,
fed omnia:
Sublata necfame , nec ferro , nec veneno >
fed omnibus ;
Nec cœlo , nec aquis , nec terris ,
fed ubique jacet.
Lucius Agatho Prifcius
Nec Maritus ,nec Amator , nec Neceffarius ;
Neque mærens , neque gaudens , neque flens
Hanc reg, molem , neque pyramidem, neg Sepulchrumi
fed omnia ,
Scit & nefcit , quid cui pofuerit.
Hoc est fepulchrum intus cadaver non habens:
Hoc eft cadaverfepulchrum extra non habens:
Sed cadaver idem eft , & fepulchrum fui.
Vetuftiffimum hunc gryphum alii aliter inter
pretantur , Marius Michael Angelus de aquà plu
viâ , Agathias de Niobe in lapidem conversa , Ri
chardus de animâ rationali , Joannes Turrius de
materiâ primâ , Gevartius de Amore , Zaccharias
Pontinus de tribus defun&is fimul conjun& is, Ni
colaus Barnaudus de lapide Philofophico , Fortu
nius Licetus de generatione , amicitiâ & privatio
ne. Prolixè rem profequitur Licetus , ego tamen
variis de caufis vel Michaeli Angelo , vel Barnaudo
accederem , ut ingeniofiora , & quorum magna
pars demonftrari poffit coràm , afferentibus ; quan
quam nunc non libeat hifce immorari.
Indubitatum quoque Chemiæ apud Italos argu '‫ח‬
mentum miniftrat inextinguibilis illa maximi Oly
bii lucerna Appiano , Hermolao Barbaro , Ludovico
Vives quondam defcripta , & in agro olim inventa
Patavino , duplici urnæ inclufa , in exteriori qui
dem hæc fignata :
Plutoni facrum munus nè attingite fures ,
Ignotum est vobis, hoc quod in orbe latet.
Námque elementa gravi claufit digefta labore
Vafe fub hoc modico maximus Olybius. Π
Adfitfœcundo cuftos ibi copia cornu ,
Nè tantipretium depereat laticis .
Interioris urnulæ hæc notabatur infcriptio :
Abite hinc peffimifures
Vos quid voliis veftris cum oculis emiſſutiis ?
•
Abite hinc veftrocum Mercuriopetafato, caduceatoģ
Maximus maximo donum Plutoni hoc facrumfecit.
Hic de lucernis illis Antiquorum inextingui
bilibus prolixè differere ratio inftituti non patitur.
Conringius de Cal. Innat. magnâ veri fpecie ita
denique erumpit : Proinde vereor , inquit , nè fa
bulofa fint narrationes de lucernis Patrum , avorúmque
memoriâ repertis , quasferunt fine alimento per com
plures centum annos in fepulchris luxiffe . Kircke
rus in Mundo Subterraneo aliâ viâ rem aggredi
tur, & explicatiùs. Nonfuere , inquit , unquam lu
cerna perpetuo ardentes, vifa quidemflamma exputri
laginofo aëre multorum annorum centuriis claufo , vel pri
mo introeuntium halitu , vel extrinfecus aërisfubeuntis
acceffu antiperiftaticâ quadam virtute derepente
accenfa.
 Lib . I. Sect.
accenfa. Itafape in cœmeteriisflammula videntur. Be
ne Autor Arabs : Fuit in Egypto , inquit , cam
pus cujus foffa erant plena bitumine liquido , hinc
Philofophi conftituebant canales , ex his locis ad cry
ptas fubterraneas , in quibus lucernam ponebant ; lucer
na babebat filum ex lino quod uri nequit ; hoc pacto
lucerna femel accenfa arfit femper ob perpetuum bi
tuminis affluxum. Profiteor & ego neque me ex
Fortunii Liceti de Lucernis Antiquor. Opere , nec
ex Hiftoriis tum apud Auctores Herm. Barbarum,
Fr. Maturantium , Bern. Scardeonum, alios, exftan
tibus, tum auditu in Galliis, Italiâ, Germania per
ceptis tantùm profeciffe , ut verè arfiffe quicquam
in fepulchris tamdiu hactenus affequar ullo ingenii
conamine , utcunque lucidum quiddam , fcintil
lanfque ibi quandoque apparuiffe , & mox admiffo
aëre difparuiffe Kirckero facilis adftipuler. Putâ
rim ego lucernam Olybii ex genere oleorum fub
tiliffimorum fuiffe , eóque fplendorem reddidiffe
lucernæ , quòd radios luminis in fe incidentes
particularum fuarum lævium & politiffimarum
incurfu retorferit in aftantium oculos. Nam ut præ
teream Manfredum Septalium , Virum optimum,
Mediolani fanctè mihi affirmaffe , fe in vitris la
crymalibus antiquis inveniffe olei ignoti genus ,
quod inaurabat lapides illitos ; ex folo certè ni
tro diuturnâ patientiâ excocto accepi Praga non
ita pridem in officinâ Chemici corpus prodiiffe
carbunculi inftar in tenebris & lucens , & fplendo
rem fuum aliquandiu frigido licet vafe confer
vans. Cujus di&i fidem ut in medio relinquo ,
ita fcio ante biennium , cùm Romæ in clivo Scauri
domus integra per decem , & eo ampliùs fæcula
infra fcolymi & herbarum aliarum radices in hor
to civis cujufdam fepulta erueretur , pulcherrima
illa fabricæ , & operis Corinthii , me inter rudera
follicitè urnulas ejufmodi lucernarum antiqua
rum quæfiville , fed incaffum ; inveniffe tamen va
fa lacrymalia plurima vitrei generis , quæ diutur
nitate temporum victa in plures , eafque elegan
tiffimè pavonaceis coloribus diftinctas philyras
abierant , fimiles talco Mofcovitico ( fi colores
dempferis ) in folia non difficulter fiffiles , fale
five vitrorum innato , five terreo , laminulas, quod
æqualiter ubique premeret vicina , procurante ;
quibus jam feparatis ratio dictat falem in proxi
mas vitri partes graffatum eandem exercuifle ty
rannidem , donec ita fenfim integra vitri maffa ,
craffa illa initio , & adhuc quibufdam locis craffa ,
in fquammas exemptiles degeneraret ; ut vel hinc
colligatur fruftra effe Anatomicos , qui humorem
oculi cryftallinum ex laminis conftare afferunt , eo
induci quòd cocturâ præviâ in philyras fe patia
tur diduci. Idem enim illi , quod vitris lacryma
libus fatum eft , quippe dum calor , ut qui æqua
liter quoque particulas fuas diffundit , primo ad
certam humoris illius cryftallini profunditatem
fe fe infinuat , eam cogit ; denfátque potentiùs ;
poft fuccedente calore novo repetito penetratur
in cryftallinum altius, unde nova condenfatio , fed
à priori , ob aliter difpofitas particulas , facilè
feparanda : fimilia cocto ovi albumini fæpe contin
gunt. Sed hæc extra oleas. Ad rem propius illud,
aquas caufticas ( fortes vocant ) elle veluti lucernas
perpetuò ardentes , non quòd perpetuò luceant ,
fed quòd perpetuò attactum penè quidvis ignis
more adurant. Hinc fi fpiritum terebinthine
aquæ fimili fuperfuderis , ita paulatim rubicun
diffimo tingetur colore , ac fi ignibus diu fuif
ſet excoctus ; quin & quandoque magno ftrepitu
Tom. I.
I. Subfect. I. 27
accenditur , quod & mihi accidiffe rècordor. Ex
plofum quidem jam diu illud Julii Caf. Scaligeri,
quod Chemicis attribuit : Carbones Juniperi tantâ
effe vi , ut per annum integrum ignemfervent incorru
ptum . Ad hæc liberaliter Conringiu : Id quidem ,
inquit , procul adeo eft à vero , ut ne quidem diem
unum pruna juniperinapoffis fupereffe : quod rectè no
tavit etiam Porta. Sed in hoc parum fibi cavit Con
ringius , non advertens illud Juris-Confultorum :
Levem circumftantiam fæpe variare totum cafum , de
quo forfan alibi ; ficut & de femine quodam herba
ceo agris noftris familiariffimo , quod his ipfis
diebus,poftquam femel in igne apud me incandue
rat , exemptum , & in frigido loco repofitum ad
ufque quinquaginta folidas horas candere adhuc ,
& adurere mihi deprehenfum eft. Calorem autem
perpetuum varii variè moliuntur , alii rotarum jam
per aquas , jam aërem , jam pondera circumactu ,
alii miftis contrarii generis falibus , alii therma
rum naturalium elementa fcrutando , imitandó -
que , in quo operofus eft Henricus Rochafius , in
Phyfic. Demonftrat. alii continua illa Ætnæ , Vefu
vii , Hecle , pabula inquirendo ; quibus omnibus
ingeniofius quiddam excogitavit nobiliffimus ,
mihíque amiciffimus Abbas Boucaudius , in cæterâ
ingenii magnitudine arcanioris quoque naturæ
candidatus excellens. Depangit is in tellure fpon
giofiori haftam viginti circiter pedum , forma
tóque jam profundo foramini , & à fortuitorum
illapfu fecuro decem admodum libras Mercurii
vivi infundit , qui pondere fuo , & terræ mollioris
fubjectæ obedientià fenfim depreffior , eò denique
proferpente menfium aliquot defcenfu promovetur
verfus infima telluris , ut caloris fubterranei cuna
bulis denique illabatur ; quo facto indefeffus ( ut
in thermis ) per incumbens foramen exhalat fer
vor , & vitra , aliáque impofita moderato foru
recreat ; atque ita præter inventi fubtilis gloriam
nullis poftea fumptibus calor perpetuatur. Id ta
men juxta mecum agnovit , non ubique locorum
æquè felicem fperari poffe hujus artificii fuccef
fum , tum ob fubje&a telluris foliditatem , tum
ob faxa quandoque properantis in Tartara Mer
curii iter fufflaminantia , tum ob aquarum fcaturi
gines impetum vivi argenti quodammodo inhi
bentes. Quicquid horum fuerit , inventi genius
vel ex eo lucem fœneratur , quòd non tantùm
Acoſta Hift. Ind. lib. II I. cap. XI X. tradat in
Grancavelicâ Peruvia , unde extrahitur minera Mer
curii , fontem perennem eſſe aqua calida ; quòd non
tantùm folennis querela fit , molitorum catarrha
ctas , aggeréfque ( quibus aqua ad molas circuma
gendas neceffaria fiftitur, ut operi fufficiat) à Mer
curio per inimicas manus quandoque injecto per
forari , cùm aquarum , molarúmque difpendio, fed
& notum omnibus , provocatúmque hypogea pro
fundiora , puteófque hyeme vinctis rigore omnibus
aliis , tepidum fumum in aëra eructare , vifceribus
telluris interioribus caloris materiam affiduè mi
niftrantibus. Sed interrogemus quoque vitrum
ductile, utrum Chemia antiquis Romanis ante Con
ftantinum planiffimè fuerit ignorata, Plinius libro
XXXV. cap. XXVI. Ferunt, inquit, Tiberio Principe
excogitatum vitri temperamentum , ut flexibile effet ,
& totam officinam artificis ejus abolitam , nè aris ,
argenti , auri metallis pretia detraherentur : eáque
fama crebrior diu , quam certior fuit . Idem pro
fequitur , fed paulò didu& tiùs Petronius Tragu
rianus : Fuit tamen , inquit ,faber , quifecit phialam
vitream , qua nonfrangebatur. Admiffus ergo Cafarem
C 2 est
Y
28 Bibliotheca Chemica Curiofæ
eft cumfuo munere ,, deinde fecit reporrigere Cafari
& illam inpavimentum projecit . Cafar non pote vali
dius , quam expavit : at illefuftulit phialam de terrâ :
collifa erat , tanquam vafum aneum. Deinde mario
lum definu protulit , & phialam otio bellè correxit ; hoc
pacto putabat fe caluin fovis tenere . Vtique poft
quam illi dixit : numquid aliusfcit hanc condituram
vitreorum ? vide modo . Poftquam negavit , juffit
an
illum Cafar decollari ; quia enim fi fcitum effet ›
rum pro luto haberemus. Agnofcitis ftuporem Ti
berianum & defpuitis , fimulque admirabile illo
rum temporum artificium intuemini. Sed fac
Petronium Tragurianum quædam immifcere fpu
ria , certè fpurius non eft Dion Caffius qui libro
LVII.fcribit eadem ; fpurius non eft Joannes Sare
fourienfis , qui Polycrat . lib. IV. cap. V. ita difertè :
Apud Petronium Trimalcio refert , fabrumfuiffe , qui
witrea vafa faceret tenacitatis tanta , ut non magis ,
• quàm aurea , vel argentea frangerentur. Cum ergo
phialam hujufmodi de vitro puriffimo , & folo , ut pu
tabat, dignam Cafare, fabricaffet , cum munerefuo Ca
farem adiens, admiffus eft . Laudata est species mune
ris, commendara manus artificis , acceptata devorio do
nantis. Faber verò ut admirationem intuentium verte-
ret in stuporem , & fibi pleniùs gratiam conciliaret
Imperatoris , petitam de manu Cafaris phialam rece-
pit , eámque validiùs projecit in pavimentum , tanto
impetu , ut nec folidiffima , & conftantiffima aris mate-
ria maneret illafa. Cafar auiem adhac non magis flu-
puit , quàm expavit. At ille de terrâ fuftulit phialam,
qua quidem nonfracta,fed collifa , ac fi arisfubftantia
vitri speciem induiffet . Deinde martiolum definupro-
ferens vitrum correxit aptiffimè, & tanquam collifum
vas aneum crebris ictibus reparavit. Quo facto fe co-
lum fovis tenere arbitratus est , eò quòd familiarita-
sem Cafaris & admirationem omnium fe promeruiffe
credebat . Sed fecus accidit. Quafivit enim Cafar ,
an alius fciret hanc condituram vitrorum. Quod cum
negaret , eum decollari pracepit Imperator , dicens :
quia fi hoc artificium innotefceret , aurum& argentum
vilefcerent , quafi lutum. An vera fit relatio & fide-
lis , incertum est, & de facto Cafaris diverfi diverfa
fentiunt. Ego verò fapientiorum non præjudicans intel-
lectui , devotionem potentis artificis malè remunera-
tam arbitror , & inutiliter humano generi prospectum,
cum ars egregia deleta fit. Neque verò hic five Pli-
nius, five Petronius de veritate experimenti often-
dunt fe fe ambigere , fed quòd neuter facris Che-
micis imbutus capiat rei fublimitatem , inter alio-
rum diffidentiam , & ignorantiam fuam medii , ve-
ritatem hiftoriæ arbitrio intelligentium cenfen-
dam relinquunt. Ut proinde Chemicus tertius
rem definierit, qui non modò ex artis fuæ Scripto-
Fibus Libavio , Goclenio, Quattramio , Valenfi , aliis,
convincitur vitrum arte reddi ductile , fed & cry-
ftallos in duritiem , fplendorem , & conftantiam
gemmis nativis æqualem promoveri. Audiatur
Lullius Teft. ult. Vidifti , inquit , Rex mirabilem il-
lam projectionem , quamfeci tecum Londini in camera
tuâ fecretà Sandla Catharina verfus partem caftelli,
quam feci fuper cryftallumfolutum cum aquâ argenti
vivi , & converti eum in maſſam unam adamantis
finiffimi , & virtuofi plufquam naturalis , ex quofecifti
columnulas pro tabernaculo Dei. Atque nè porrò
inficiantium pertinacia æftimetur inexpugnabilis,
ductilem illam maffam Chemicam mecum atten-
tiùs intueantur , cornu Luna appellatam , quæ cùm plurimum unius cum plurimo alterius , & unum ab
aliud nihil fit , quàm contrariis fpirituum acido- altero non feparantur ratione homogeneitatis partium
rum particulis inverfa argenti textura , vel ad ( ecce quomodo obfervet Chemicus oμoov
2 fequaλew.
candelam tamen fe promptiffimè fufilem
cémque oftendit , & fi in tenues philyras effun
dendo abeat , pellucidam , vitri æmulam , malleo
que quodammodo obedientem ; unde fuere qui
phialas ductiles confecille fe memorent , facili ex
perimento imitandi. Accedit & altera ex officina
meâ non levis ad rem perfuadendam illecebra ,
quòd fal ductilis non difficulter obtineatur ; ( quid
autem commune vitrum præter fortem falis & are
" næ mixturam ) hoc genus falis cùm Lugduni . Bata
vorum experiundo reperiffem , Dn. Sylvio illuftri
& Profeffori , & Chemico , Stenonio , Marcgravio ,
aliífque nobilibus ingeniis oftendi , nunquam an
tea , opinor , vel vifu temere , vel le&tione ani
madverfum. Conficitur autem is fal du&ilis , nè
quid diffimulem , ex fale armoniaco , in amplo vi
tro fæpè foluto, fæpè & lente in ftirias coacto, un
de tandem cryftalli emergunt longitudine refpon
dentes amplitudini vafis , quarum aliquot notavi
ad fex digitorum tranfverforum longitudinem
porrectas , fimiles facie externâ ancipitibus gla
diorum laminis , quas cùm leniter infle & terem ,
obfequentiffimè ductui manus parebant , & refti
tuebant fe fe poft plures curvaturas priftinæ re
&itudini ad nutym meum , eandem patientiam
toto menfe , quoties libebat , oftendentes , donec
tandem fubeunte humido aëre in aquam fatifce
rent. Alioquin modica induſtria vitrum etiam fri
gidum ita reddiderit flexile , ut Plinianæ hiftoriæ
faciat fatis , non item Petronianæ. Certè in pu
blicis nundinis Lugdunenfibus ante hos quatuor
annos , me inſpectante , ingeniofior quidam ex
eorum numero , qui fpiritu vitrum in varios for
mant habitus , vitream maffam ad flammam
lampadis priùs liquefa& tam in fila tenuiſſima du
cebat , verfatilique rota netricis orbi vel tri
cies circumvolvendo facilè induebat , reftante
etiam poft frigus admiffum vitri in omnem par
tem flexurâ malleum folum formidante . Neque
vero neceffe eft, ut fi vitra plebeii ufus timeant
marculum , ideo quoque vitra omnia metallica ,
quippe tenaciori humido vin& ta eofdem femper
patianter manes. Vitris enim metallicis adeo non
demitur unctiufcula illa fua tenacitas acerbi
tate ignis , ut facillimè iterum reftituantur in pri
ftini metalli corpus , quod mille experimentis li
quidum reddidit vulgatum illud Saturni vitrum ;
nam de Joviali , ut ficcioris temperamenti res
impeditior. Cæterùm commune illud Saturni vi
trum ductile non effe , cùm fenfus evincant , du
&ile fieri non poffe ratio nulla perfuadet , admo
tis ex arte falibus ( ut in cornu Luna ) invertenti
bus. Utrum ex ftibio , id eft Saturno fapientum ,
cornu flexili fimile quiddam elaboraverit infelix
ille artifex Romanus , in medio relinquo , ad fpe
ciofiffimam illam Jobi filiam interrogandam curio
fos ablegans , quam ex Divino Scriptore Keren
hapuch i. e. cornu ftibii , feu Antimonii appellatam
didicimus. Cur autem vitrum vulgati ufus mal
leum non fuftineat eruditè inter alia perfequitur
Anon. de lap. Phyf. condit : Humiditus , inquit ,
in lapidum fubftantiâ terreftri non eft ligata perfic
cum, in minimis partibus unius & alterius , fed ingrof
fis partibus humidi & ficci , ita ut partes humidi cum
ut
terreftribus conjaceant fieut hami catenarum 2
ait Albertus : in metallis verò minimum terrei
est mixtum cum minimo aquei , & è converso , &
ol
) & unionis elementorum , quod contra est in
lapidibus.
 Lib . I. Sect. I. Subfect. I.
29
lapidibus. Quam eruditè hec , & penè Cartefiano fortuitæ , fed quas ultimus ille ignis permifit im
more fubtiliter extulit Chemicus mente fapiens , petus , cùm fingulis , dum calet malla , momentis
utcunque linguâ fcabrofior ? Hinc conficitur, illum, figuræ alioquin varientur , aliter atque aliter in ho
qui ad eam tenuitatem partium homogenearum ras infultante flammâ. Agnofcimus in vitro vul
redegerit vel commune, vel, & opportuniùs forfan, gatis ufus poros , tum quòd bidui , triduíve flam
metallicum vitrum , effe&turum quoque ut metal ma non ita omnes arena , falifque angulos poffic
lorum mores fequatur , & ductuli tenacitate inge obtundere , & ad æqualitatem redigere , ut non
nium fequax & flexile oftendat. Cartefius Princ. alios formet , etiam in folido arena , falifque cor
Phil. part. IV. Vurum eft valde fragile , inquit , pore anfra& tus , tum quod exfpirans ultimò ignis
quia fuperficies , fecundum quam ejus particula fe non nifi per meatus , utcunque tenuiffimos in auras
invicem tangunt , funt admodum exigus & parva. Evi evadat , quos propterea patulos quodammodo re
gilet ergo in eo curioforum induftria , ut vitri par linqui apertum eft. Hinc D. Hyddens Amſtelreda
ticula in eas redigantur minutias , ut pluribus om menfis , Cartefianæ delicium Philofophiæ , ante
nino fe punctis contingant , & du&ile vitrum non biennium vitra flatu in tenuiffimos , fed tamen ad
erit pòft factu difficile. Hic vehementer & eruditè huc integros , folidofque diftendebat globulos ,
fe opponit C. M. in Obferv. ad Art. Vitrar. quos cùm vacuos impleffet aquâ communi , nota
Antonii Neri. Add hereunto , inquit that the na vit fenfim per ipfam vitri fubftantiam penetrare
ture of malleability confifts in a clofe and throug aqueas guttulas , & vas ita fenfim exhauriri , quòd
bout adhesion of parts , an a capacity to the change ob tenuitatem vitri rectiores pori tranfitum hu
of figure in the minuteft parts. Both which are in moris nefcirent intercludere. Scribit quidem hic
confiftent vvith the nature of Glaß. For the mate Commentator falia in flammarum aftu non depo
rials of Glaß , Sand , and Salts , have fuch figures as nere figuras fuas, de quo ita cenfendum : falium alia,
feem incapable of fuch adbafion in every pare one to fi fola affligantur ignibus, conftantiám figurarũ fua
another. For all falts have their determinate figure rum diu tueri , fin mifta cum materiis aliis , celeri
wwhich they keep too , in their greatest solutions and ter amittere : fed & fi fola percoquantur diutiùs
actions of the fire upon them , as many inftances might & mox folvantur , coagulentur , iterumque peru
evince , and that figure is various according to the rantur , folvantur , uranturque crebriùs repeten
falts. Salt-peter , and all alkalizare -
falts are pointed , do , tandem omnes fuos perdere aculeos , & in
and by their pungency , and cauftickneß ſeem to be terram infipidam convervi , quod mille experi
made up of infinite sharppointed needles. And asfor mentis oftendi poffet. Sin mifceantur , ut in confe
fand, the figure therof is varions , nay , infinite , as it &ione vitrorum , cum arenis poft paucorum die
appears in Microfcopes. Novv hovw can any man ima rum flammas , falium vix tenue in vitrorum fub
gine that fuch variety of figures infand can fo comply ftantiâ deprehendi veftigium , utcunque corpore
with the determinate figures of falt , as to touch one fuo compofitionem vitri intraffe evidentiffimum.
an other in minimis , vvhich is neceſſary to make it Quin memini me non femel vitra Veneta in alko
malleable ? &c. i. e. His adde , quòd natura mallea hol redegiffe , mox fuperfusâ aquâ deftillatâ cali
bilimais ( ut ita expreffiùs reddam quàm politiùs ) , dâ falem inde cocturâ molitum elicere , fed non
in arctiffimâ partium cobafione , &fequaci ad immu nifi tantillum obtinuifie , & id ne centefimâ qui
tandam in minutiffimas partes figuram promptitudine dem parte vitri corpori refpondens , neque , quod
confiftat ; quorum neutrum convenit moribus vitri. advertendum , angulis cum fale illo lixivo , qui
Nam materia , unde conficitur vitrum , arena &falia, ante mixturam intraverat , conveniens. Sunt vi
deftituuntur figuris ita firmiter fe fe amplexantibus. tra , nec inficior , quæ parum cocta , & multo fa
Salia univerfa peculiares oftendunt & determinatas le abundantia pluviâ tempeftate imminente fu
figuras , quas in folutionibus maximis , & acerrimis dorem veluti falfum exfpirant , fed illa eadem ,
flammarum complexibus retinent pertinaciffimè , quod fi percoquantur diutiùs , nec fudabunt , nec fa
pluribus exemplis oftendere promptum effet. Ha ipfa lis relinquent indicium , invertente particulas .
figura variafunt , ut varium eft falium ipforum inge ejus fuperventu flammarum. Hinc nobiliffimus
nium. Nitrum & falia omnia lixiva in acumina defi Magalotti cùm in laboratorio Medicao Floren
nunt , & ob illam pungendi , adurendique vim for tiæ varia omnino herbarum falia , ex corticibus ,
mata videntur ex infinitus acicularum acutiffimarum radicibus , lignis , feminibus vi ignis expreffa , &
cohortibus. Quod ad arenam , ejus figura varia eft , miris figurarum varietatibus oculos efficientia mi
imò infinita varietatis , quod vel microscopia demon hi non ita pridem humaniffin è oftenderet , adje
Braverint. Quis jam fibi perfuadeat eam figurarum in cit ex fuis & Dn. Rhedi , Archiatri Magni Ducis
arena varietatem ita cum determinatis faliumfiguris Florentini experimentis , illa omnia , fi diuturnâ
poffe conjungi, ut partes earundem fe tangant in mi torquerentur ignis carnificinâ , in cubos denique
nimis , id quod ad malleabilitatem tamen ( hoc eft abire ; quos fi ulteriùs adhuc fatigaffet Vulcani
ductilem fub malleo obedientiam ) requiritur. Qui artibus , haud dubiè in albam , infipidamque ter
bus cùm vix quicquam fpeciofiùs dici potuiffe ap ram denique abiiffent univerfi. Tacebo jam, Com
pareat , vix quicquam minus folidum deprehendi mentatorem contra vitrum commune fe hîc arma
tur. Largimur non inviti & falibus diverfas figure , cùm metallicum fuiffe , ductile illud vero ap
ras , & arenis , fed easdem inviolatas manere poft pareat fimilius. Quin fpectamus quotidie naturam
illam flammarum acerbitatem, hoc eft quod ab eru- flexile vitrum moliri ; quid enim eft talcum
dito Anglo cupimus demonftratum. Cùm enim illud Mofcoviticum [ Mariæ glaciem appellant ]
violentus ille ignium genius , præfertim fi diutius quàm vitrum naturale tenuiffimum & flexile ? func
duraverit, pervertat omnia , acuta obtundat, obtu- varia animalium cornua , & gulæ flexiles , pel
fa acuat , porrigat curva , incurvet porrecta , ad lucidæ , & malleo quodammodo obtemperan
fummam , mifceat, loco moveat, turbet univerfa , tes . Non memorabo diverfa gummata , gelati
quis fpondebit vel fuas arenis relinqui in vitro nas , ichthyocollam , alia ; falem meum flexilem
figuras , vel fuas falibus ? Relinquuntur figuræ fed intueatur Commentator , & ab eo folo rationes
Tom, L .... roses del . C 3 fuas
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
30
fuas de figurarum conftanti diverfitate turbari Chemiam debuifle incunabula , de quâ Pantogia ,
animadverteret. Ut venerer hic acumen magni Trigantius , & noviffimè Martinius , Kirckerufque.
Cartefii , qui licet flexilem falem non viderit , fub Nam ab iifdem in Hifpaniam , & denique in plures
tili tamen meditatione eò ufque prove&us eft , ut alias Europa melioris regiones derivatam eſſe
dari poffe prædixerit Princip. Phil. part. IV. Nem nemo ambigit ; cui enim dubium , Saracenos Hi
pe particula , inquit , quarum materia paulò folidior fpaniam inundantes unà fecum artes fuas tranftu
est , quales funt falis , meaubus iftis intercepta at liffe ? quas ita efficaciter ad maris mediterranei
que contufas 1 ex teretibus & rigidis plane ac flexiles defixas littora fuille conftat , ut hodieque Montis
redduntur : non aliter quàm ferri candentis virga peffuli ex ultima illorum progenie vivant Pharma
rotunda crebris malleorum ictibus in laminam oblon copai. His Au& toribus inflammati , edoctíque
gam poteft complanari . Transferantur hæc ad rigi Arnoldus de Villanova Gallus , Raymundus Lullius
das vitri particulas , & caufa difceptata eft. Ver Majoricanus , Albertus Magnus Germanus , Ro
bo ; quòd fi & diu fubigantur ignibus vitra , ut gerius Baco Britannus , Rupeſciſſa , aliique fuperio
angulis , hamifque fuis exarmata coëant fideliùs , rum feculorum Chemici Europa occidentalia no
& tenaci quodam Chemici artificii imbuantur vis deftillationum artificiis imbuerunt , ad Medi
glutine , non video rationem ullam , quæ cogat ca & metallica commendatis. Nam Græci pro
nos ambitiosâ inficiatione tot Antiquorum tefti prio adhuc fucco vicitaverant , & artem ab Ægy
moniis petulantiùs obftrepere. Reftabant alia quæ ptiis hauftam nondum apud fe fe patiebantur emo
Chemiam olim quoque in Italiam demigraffe con ri, utcunque Muhamedicâ preffi fervitute. Cæte
vincerent , nifi circumcifum illud dicendi fpatium rùm quando feculum illud Chriftianum duodeci
intercederet , juberetque Julii Materni Firmici , mum magnis aliquot luminibus Europam nobili
Ænea Gazai , Morieni Romani , Cedreni , Euftathii, tavit , Italiam quidem Petro Aponenfi , & Thoma
aliorum teftimonia feponere , & ad Arabas defcen Aquinate, Galliam Arnoldo Villanovano , Hifpaniam,
dere, illos Chemiæ poft Ægyptiorum, Græcorum five fubjectam illi Majoricam Raymundo Lullio , Bri
que tempora maximos helluones ; quos inter Geber tanniam Rogerio Bacone , & fo. Duns-Scoto , Germa
primo poft Mahumedem , feculo inclaruit , fcri niam Alberto Magno , Daniam Saxone Grammatico,
ptor luculentus , folidus , & prudens , cujus Ope non ab re fuerit , paulò accuratiùs expendendis
rum latina verfio proftar ubique , Arabica in Mu quibufdam magnorum eorundem Naturæ genio
fæo viri optimi facobi Golii , Lugduni Batavorum . rum , qui curiofam hanc artem excoluere , tantil
Græcum fuille Gebrum hunc Leo Africanus perten lum immorari , ut à quorum fontibus Chemia in
dit , ut forfan Græcum natione , fed Arabicè fcri totam Europam, longè, latéque propagata , adhuc
bentem agnofcamus. Etenim nè quifquam præpo majeftatem fuam , fruftra allatrantibus licet invi
fterus exiftimet Arabas Græcis eruditione priores dis, ignavifque mafculè tuetur.
fuiffe , delibandum ex Hottingeri Analect. Hift. Horum natu maximus Rogerius Baco , ingenio
Arabicorum fcriptorum annis octingentis , Islanifmo fublimis Monachus, circa an. Chr. M.CC.V. floruit,
verò , & Alcorano nullum neque Theologum , neque nam in Epiftolâ illâ luculentâ de Operibus Secre
Philofophum , neque Hiftoricum effe antiquiorem. De tis Artis & Natura, atque NullitateMagia ad Guilhel
mum Almanforis, & Almamonis operâ & impenfis effe mum Parifienfem ( quem circa an.Chr. M.CC.XXVI.
&tum , ut antiqui ferè omnes Chaldæorum , Ægyptio ex Petavio vixiffe conftat ) præfcriptâ ita : Tranſa
rum, imò & Græcorum , Romanorumque Scriptores in is, inquit , annis Arabum fexcentis & duobus, roga
Arabicam linguam traducti ingentes nunc paßim per ftime de quibufdam fecretis. Annus autem Arabum
Africam , totoque Oriente impleverint Bibliothecas. five Hegira fexcentefimus fecundus incidet in an
Confirmat ferè omnia hæc Albufarajus Arabs Hifto num Chrifti millefimum ducentefimum quintum,
ricus dynaſtiâ nonâ. Atque huic Arabum diligentiæ fiquidem obfervetur annum tum Hegira primum,
multa hodiéque Antiquorum fcripta debemus, quæ effe annum Chrifti fexcentefimum vigefimum fe
jam in Europâ perierant , ex illorum verfionibus cundum , tum conftare annum Arabicum diebus
reftituta. Varia Galeni ex Oriente fecum attulit trecentis quinquaginta quatuor , & fingulis an
Jacobus Golius, Arabicè reddita , etiam quæ hodie nis tricefimis , ex minutiis accedere dies unde
in Græco Galeni textu Europæo defiderantur. Se cim. Hujus Rogerii Baconis tria adhuc fcripta ver
cutus id quoque ftudii genus maximus Arabicæ fant curiofiores , de Chemiâ duo , & de Secre
Schole Magifter Ibnfina, feu Avicenna, feculo Chri tis Artis & Nature Operibus , atque Nullitate
ftiano undecimo , quem Alkymica fcripfiffe teftis Magia unum , in quibus , præfertim ultimò often
eft incorruptus Albertus ille Magnus lib, 111. de dit fatis reconditam vaftiffimi ingenii fcientiam ,
Reb. Metall. cap. IX. & fcriptum ejus in ore & ocu oftendit fe Mechanicum , Phyficum , Medicum ,
lis noftris. De Avenzoare, & Avenroë res ita liqui Mathematicum , Chemicum fupra captum tempo -
da non eft , Chemicáne tractaverint , an Galenica tum illorum admirabilem , cui multa debent re
duntaxat. Verfantur autem hodiéque in publicâ centiores , quæ fua inventa effe jactantiùs vocife
luce multa Arabum fcripta Chemica , Senioris Za rantur. Sed audiamus ipfum loquentem : Per fign
dith filii Hamuelis , Halidis, Abubali , Adrefi , Al rationem , inquit , folius artis inftrumenta navigandi
phidii , Alchindis , Bubachari , Zamberti , Bulcafis , poffunt fieri hominibus remigantibus , ut naves maximá
aliorum. Sed & in hodiernum ufque diem Sarace fluviales , vel marina ferantur unico homine regente
nis, Arabibúfque & Africanis ingeniofioribus nulla majori velocitate , quàmfipléna effent hominibus navi
ars Chemicâ excultior ,quod cùm ante hos centum gantibus : ( hoc nuper in Belgio tentatum ) Curruš
quinquaginta annos Joannes Leo Afer à Muhame etiam poffunt fieri , ut fine animali moveantur cum
difino ad Chriftianam converfus fidem de Feffe impetu inaftimabili ( an refpexit currus veliferos ?
incolis agnoverit , tum & ante triennium idem fe quos aliquot fæculis poftea Chinenfibus ufurpa
Tangerii in Africâ notaffe Thomas Parry eruditiffi tos cognovit Europa , expertufque eft ad Scheve
mus Anglus Oxonii, me præfente confeffus eft . His lingam Araufionenfis Princeps ) Poffunt etiam fiers
ipfis Africanis , Arabibúfque in Sinarum regionem inftrumenta volandi , ut homofedens in medio inftru
ad commercia ventitantibus credibile Sinenfem menti revolvens aliquod ingenium , per quod ale
artificialiter
 Lib. I. Sect. I. Subfect. I. 31

artificialiter compofile aerem verberent , ad modum verò funt alia ftupenda Natura. Nam foni velut to
avis volantis. Fieri etiam poteft instrumentum par nitrus & corufcationes fieri poffunt in aëre , imò majore
gum in quantitate ad elevandum & deprimendum horrore , quàm illa que funt per naturam ; nam ma
pondera quafi infinita , quo nihil utilius in cafu ; nam dica materia adaptata , fcilicet ad quantitatem unius
per inftrumentum altitudinis trium digitorum , & lati pollicisfonum facit horribilem , & cornfcationem often
tudinis eorum , & minoris quantitatis , poffet homo dit vehementem , & hoc fit multis modis , quibus Civi
feipfum, &focios ab omni periculo carceris eripere , & tas, aut exercitus deftruatur , ad modum artificii Ge
elevare , & defcendere . Potest eriam de facili fieri deonis , qui lagunculisfraclis & lampadibus , igne exfi
inftrumentum , quo unus homo traheret ad fe mille liente cum fragore ineftimabili infinitum Madianita
bomines per violentiam ipfis invitis , & fic de rebus rum deftruxit exercitum cum trecentis hominibus . Hic
aliis attrahendis (hæc cognitionem ftatices pro apertiffimè loquitur Rogerius de nitrato illo fclo
dunt , cui innixus fundamento D. VVilkins Anglus petorum pulvere , quem , quòd præfcius futuri vi
libro Mechanical Povver infcripto , docet uno oris deatur fuppreffiffe Rogerius , Bertholdum Schvvart
flatu poffe vel maximam in fylvis quercom eradi gium Cimbrum circa ann. Chriſti M. CCC.LXXX .
cari ) Poffunt etiam fieri inftrumenta ambulandi in ma fuo Marte poftea inveniffe conftat ex Th. Bartho
ri, & influviis ad fundumfine periculo corporali ( hæc lino , fæculi delicio , lib. de Med . Dan. idque pri
poftea à Drebbelio attentata funt ) & infinita alia mum Baconis inventum effe ut clariùs patefcat ,
poſſunt fieri ; ut pontes ultra flumina fine columnâ , vel ipfe poftea Rogerius ita myſticè : Accipe , inquit ,
aliquo fuftentaculo & machine & ingenia inaudita. falis petra Luru. Vopo vir can utriet fulphuris , & fic
( Talem quoque nos in Angliâ pontem fpe& tavi facies tonitrum & corufcationem , fi fcias artificium .
mus , quem poft defcripfere duo eruditi Galli , De Tacebo quæ de aftroite ad acetum decurrente , de
monconifius , & Sorbierius. ) Poſſunt figurari perspi quadraturâ circuli , de variis experimentis Che
cua & specula , ut unum appareat multa , ut unus ho micis commentatur ; ex quo perfpicuè conftar
mo exercitus , & ut plures , & quot volumus Soles & Rogerium mente altiùs ingreffum effe fecretiora
Luna appareant. Nam natura fic aliquando figurat Naturæ , quàm fæculi fui ineptientibus vulgò per
vapores , ut duo Soles , dua Luna , & aliquando tres fuafum , quorum calumniis , cùm Oxonii viveret ,
Soles apparuerint fimul in aëre , ut Plinius recitatfe fæpe impetitus tanquam infamis Magia candida
cundo Natur. Hift . Et quâ ratione plures & infinite tus , non femel caufam dicere coa&
tus eft , femper
poffint res una apparere , quia poftquam excedit fuam tamen imperiti obtrectatorum gregis triumpha
virtutem , nullus eft ei numerus determinatus , ficut ar tor. Enimverò folenne illud bruti popelli car
guit Ariftoteles cap. de vacuo , & fic omni civitati & men eft , Magum effe , fi quis altiùs paulò attol
exercitui contrario poffunt fieri terrores maximi 3 ut lit oculos , & profundiùs Naturæ arcana rimatur.
vel propter multitudinem apparitionum ftellarum , vel Sed quodnam ferunt laborum maleficorum pre
hominum fuper ipfos congregatorum dispereant , pra tium iſti abominati ſpiritus calumniatores ? quod
cipuè fifequens documentum cum illo primo habeatur ; merentur , hoc eft , nominis fui perpetuum à po

poffunt enim fic figurari perspicua ut longiffimè pofita fteritate opprobrium. Itaque non tantùm Nau
appareant propinquiffima , & è contrario , ita quod deus Rogerium efficaciffimè vindicavit , fed &
ex credibili diftantiâ legeremus literas minutiffimas , Spondanus in Annal. in hunc modum Philofophum
& numeraremus res quantumcunque parvas , (in hos afferit : Hoc anno M. CC. LXXVIII . inquit
ufus alii teleſcopia , alii vitra polyhedra non ita damnata eft doctrina Rogerii Baconis Angli , propter
pridem cœperunt elaborare , alii fpeculorum aliquas novitates fufpectas , quippe qui in omni doctrina,
mirum genus ) Poffunt & fic figurari corpora , ut facultatis & fcientia genere verfatiffimus , & ad mira
maxima appareant minima , è contrario , ut alta culumfubtilis ( unde & Doctor mirabilis communiter
appareant infima , & è contrario ; ut occulta vi audiebat dum Mathematicam & Philofophiam natu
deantur manifeſta ; ut.que in civitatibus & exercitibus ralem curiofiùs , quàm par erat ; ( fcilicet quàm par
contrariisfiunt, poffint ab inimicis deprehendi . (Quàm effe videbatur ) inquireret , vulgò habitus eft pra
imperitè igitur microſcopia , macroſcopia , came ftigiator, & Magus. Pifaus docet hae illi ex invidiâ,
ræ obfcura , polemofcopia , noftrorum creduntur vel ignorantiâ aliorum adveniffe , dum ea damnarent,
inventa temporum , quæ Rogerio huic cognita qua fuam vel effugiebant induftriam , vel fuperabant
fuiffe apparet omnia ? ) Poffunt etiam fic figurari captum . Ita fatum hoc commune fuit Rogerio cum
perfpicua , ut homo ingrediens domum videret veraci Epifcopo Salisburgenfi Vigilio , quem, ex Aventino,
1
ser aurum & argentum & lapides pretiofos , & quic ab officio abftinere juffit , & hærefeos poftulavit
quid homo vellet , quicunque feftinaret ad vifionis lo Romana Curia , quòd ex Aftrorum fcientiâ confir
cum , nihil inveniret . ( Hæc jam cognitiffima re matus dari ftatueret Antipodas . Similia acciditle
ipfa oftendit mihi Lugduni in Gallis Servierius , Copernico , Galileo, Cartefio , nemini ignotum. Cæ
Mediolani humaniffimus Septalius , Romæ Kircke terùm unde Rogerio tam profunda eruditio ? præ
rus ) Non igitur oportet nos uti Magicis illufioni ter ingenium quod fuâ fponte rapiebatur ad ſub
bus, cùm poteftas Philofophia doceat operari quodfuf limia , agnofcit paffim in fcriptis fuis ex lectio
ficit. Sed de fublimioribus poteftatibus figurandum eft, ne non tantùm Ariftotelis , Plinii , Solini > Pto
quòd ducantur & congregentur radii per varias fra lemai , Hippocratis , Gellii , Ovidii , Ifaaci Medici,
Eliones reflexiones in omni diftantia , quâ volumus, Platonis , Jofephi , aliorumque fe profeciffe , fed
quatenus comburatur quicquid fit objectum. ( Hoc & ( quod noftri erat propofiti demonftrare ) diligen
Archimedis , & Vilettii fpecula cauftica fuperat ) ti quoque manu versâſſe Avicennam, Averroëm , Al
Hacfufficiant pro exemplofigurationum , quamvis infi bumaKarem , Gebrum, Abubali , Alpharabium , fubti
nita alia miranda proponi poſſent in medium. His ve liffimos Arabum Philofophos.Extat hodieque Oxo
rò funt quadam annexa fine figurationibus . Nam in nii domus Rogerii Baconis , incolis the house of
omnem diftantiam , quam volumus , artificialiter com Frayer Bacon , appellata , quam cùm ab alterâ Ta
ponimus ignem comburentem exfale petra & aliis, item mefis urbem lambentis ripâ oftenderet mihi Ed
ex oleo petroleo & aliis. Praterea poffunt fieri lumina mundus Dichinfonus , Medicus infignis , adjecit , Ro
perpetua & balnea ardentia fine fine . Prater bac gerium monachorum quorundam obtrectationibus
Tom . I. C 4 quotidie
.
32 Bibliotheca Chemica Curiofa

quotidie profciffum in ulteriori ripâ fixitle fibi ad volutabra amorum priftina regreffus . Ex eo ,
ædes, tum nè in citeriori, adeoque in urbe vivens, licet ultra jam trigefimum ætatis annum progref
jurifdi&ioni corundem foret obnoxius , tum ut fus grammatices præcepta fedulò evolvere , famu
oftenderet fe tamen oculos adverfariorum non de lo fuo Magiftro linguam Arabicam ediſcere , &
fugere , fed vitæ reliquo de ignorantiâ invifæ co Anno Chrifti M. CC. LXXV. in deferta çvagari,
hortis triumphare. tempus , precibus , inediæ, facrificiis , pœnitentiæ
Arnoldus de Villa Nova , Philofophus , Medi & lacrymis impendere , præcipue autem ad fidem
cus , & Chemicus excellens , in Gallia Narbonen Chriftianam inter paganos propagandam indies
fis oppido Villeneufve , docente Symphoriano Cam accendi. In quo dum occupatur , apparet ei iterum
pegio ,lucem hanc mortalem infans afpexit,primus Salvator fpecie ardentis Seraphini , jubetque uti
Chriftianorum , Arabum magifterio ad fummum artem communem de omnibus confcribat fcien
artis culmen ultimis his feculis [ fi Rogerium for tiis. Obfequitur Lullius , penfumque abfolvit. In
te excipias ] evectus . De eo 7o. Andreas illorum terea Jacobus Arragonum Rex Lullii excitatur
tempotum Juris - Confultus Addit ad speculat. inftinatu monafterium erigit in Infulâ Majoricâ
tit. de crim. falfi. Noftris inquit , diebus habuimus luculentum , reditibufque lautis inftruit , com
Magiftrum Arnoldum de Villâ Novâ in Curiâ Ro mifsâ eâ XIII . Fratribus Ordinis Minorum curâ ,
mana fummum Medicum , & Theologum , de quo ut Arabico illic inftituti fermone poft ad profa
fcripfi de Obferv. jejun . confilium , qui & magnus nas gentes convertendas accingantur . Ex eo tem
Alkymifta virgulas auri quas faciebat , confentiebat pore variis excurfibus orbem latè pervagatus eft
omni probationifubmitti. Oftendit hic fatis in spe Lullius , Artem fcientiarum docuit Parifiiis , pere
culo Alkymia , aliifque fcriptis Do&ores fuos, Ge grinatus in Palæftinâ , Cypro , Ægyptô , Romæ ,
brum, Daucim , Morienum , Smaragdinam Herme Jerofolymis , Armenia , Bohemiâ , Britanniâ ; Ge
tis tabulam , Avicennam , Eximeum , Turbam Phi nuæ varios confcripfit libros , quò invitata nobili
lofophorum , Algazelem . Inclaruit paulò ante annum tas Genuenfis pecunias ipfi obtulit ad iter in
Chrifti M. CCC. Lullii , ut ipfe Lullius fæpe agnof terram fanctam necellarias . Approbavit Lullii fcri
cit , in Chemicis Magifter . De eo Lullius in Testam. pra Parifienfium cenfura ; Bzovius in eum , præter
ult. lib. III. Nec ego , nec Magister meus Arnoldus meritum , obliquior. Certum quidem , Lullio om
ufus eft alio furnô , quàm fequenti. A Rege Sicilia nes fcientiarum fontes apertos fuiffe , adeoque
Friderico magnopere honoratus , ab eodemque etiam Chemiam , falsò tamen ipfi atribuitur χρυσο
ad (anandum miffus Pontificem , in itinere ex mor minors , cùm & doctrinâ & moribus alienum à Che
bo deceffit Genuæ illatus tumulo. Extant hodiéq; micorum vulgarium ineptiis fe fuiffe fatis often
varia ejus fcripta & Medica , & Chemica nobilem dat. Ad fummam , poftquam decretam iterum in
genium fpirantia Extant Quæftiones ejus univerfa Terram Sanctam impreflionein inhiberi , fufpendi
les ad Bonifacium VIII.Pontificem Romanum, quem que obfervâffet , Principibus negotium adeo fan
ex Spondano certum eft Anno Chrifti M.CCC.III. &um fegniter promoventibus, iple in Africam ex
humanis exemptum. Et quod inufitatum accedit, tremâ fene&tâ navigauit , docuit Tuneti , Bugiam
ufque adeo in domo Villanovani fedem fibi hære ingreffus , ubi ob prædicatam legem Jefu Chriſti
ditariam elegiffe vifa eft fcientia Chemica , ut trine martyrio coronatus eft. Deligatus enim ad palum
pos Arnoldi , Villanovanus Montpefatius inter extra urbis pomaria lapidibus obtritus exſpiravit,
primos Provinciæ Gallicane Barones , ante trien Anno Chrifti M. CCĊ XV. Junii XXIX . Opéra
nium , in oppido Avenionenfi ad fpe&andum ar ejus poft velitationes diverfas in Concilio Triden- !
tis fuæ experimentum honorificè me invita tino approbata. Atque hæc quidem de vitâ Lullii
verit. de fcientiâ verò Chemicâ , quam Lullio detrahit,
In hiftoriâ Raymundi Lullii altius ducenda no in hunc modum differit Mutius paragrapho , cui
bis exordia , turbante nuper conftantem totius titulus : El venerabile Raymundo Lulio no hizo expe
Europa de ejus fcientiâ Chemicâ opinionem Vin riencias Chimicas : Quanquam Gregorius Tholofanus
centio Murio Hifpano , Libro cui titulus : Hifto tradat Raymundum Lullium obtuliße Edoardo Sex
ria del Reyna de Mallorca. Prolixa Murii differ to Anglorum Regi fex auri milliones à fe fe confectos
tatio in compendium relata huc ferè redit: Pater ad bellum in terram fanctam promovendum ; quan
Raymundi Lullii , Ramon Lull di&us , clariffimi fan quam oftendantur hodieque Soberani ( genus numisma
guinis Barcinonenfis , comes Regis Jaime in oc tis aurei ) Raymundo adfcripti ; quanquam Chemica
cupandâ Majoricâ ; Mater nobiliffimæ domus Co ejus fcripta circumferantur , intuendum tamen , nea
mitum de Eril Catalanenfium. His natus Parenti fcripta illagermana Raymundi esse : nec Soberanos ab
bus Raymundus Lullius in infulâ Majorcâ Anno ejus fabrică profectos , nec demum quicquam ab eo
Chrifti M. CC. XXXV. primum quidem literis oblatum Edoardo Sexto, ut qui vix trimus puer lufe
fe devovit , fed ad arma mox , & amores propen rit in Aulâ parvulus , obennie in Africa Lullio, Gra
fior tempus in meditandis ad amicam Eleonoram vis adverfaria profe&ò , & tantò fpeciofior , quò
verfibus fedulus contrivit. In quâ cùm aliquando apparatiùs fe tuetur Mutiu Antiquitate hiſtorica.
in templo attentiùs contemplandâ defixus hære Experiemur tamen , ut femel hanc arenam ingreſſi ,
ret , illa amatorem puellariter accedens , cùm de quâ fide agat Mutius , & quo robore argumen
licias factura putaretur , recinto celeriter ftro. torum Lullium formidandus athleta impugnet.
phio mammas oftendit , cadaverofas illas , & pu Principio ergo ita confidenter : Libri inquit, Lullii
tridas , fubjectumque pectus horribili carcinomate fuppofititii funt , quòd multa illis inspergantur He
obfeffum. Unde Raymundus quafi infernâ turbatus braa , qua lingua Raymundo incognita fuit. Sed fi
imagine obltipus immutuit , & præ moerore con culneum hoc telum ; fi enim poft annum ætatis tri
tabefcens , diu nifi in tenebris folatium invenit cefimum Grammatices præcepta , & linguam Ara
nufquam. Ita confternato tandem confpiciendam bicam didicerit , & folidos poftea annos quinqua
obtulit fe fe forma Salvatoris affixa cruci , eâ ef. ginta vixerit fobrius , fanctus , peregrinator &
tas vano fulgore
ficacia , ut Raymundus poftea te & convertendis hominibus , quorum longè plurimi
mundi delicias contemnere inciperet , nunquam Hebræi , addi&
tus , nulla ipfum interea vocabula
Hebræa
 Lib. I. Sect. I. Subfect. I.
33
Hebræa didiciffe creditu abfonum eft. Sed finga luculento illo fuo Theatro narrat Raymundum co
mus eum in Hebræis non multum olei confum natum fuille Arnoldo Villanovano ( qui demum cir
pfille , ideóne voces quafdam Hebraicas operi fuo ca annum Chrifti M. CCC. florere cœpit , hoc
potuit infpergere præfertim cùm humani ingenii eft , extremá penè Lullii fenectâ ) idque multis ra
vitio oftentent etiam plerique familiari fermo tionibus , eurowinow in opinione hominum , non
ne linguæ illius cognitionem , cujus vix prima in conftanti Naturæ lege fundatam , Villanovanum
haufere rudimenta , nec folus in Latinâ Comœdiâ autem tandem difputationis pertæfum poftridie
Plautus immifcuit Punicam illam loquendi farta oftensâ in oculis Raymundi illâ genuinâ metallo
ginem ; nec fole Quiritium puellæ apud fuvena rum in nobilius metamorphofi , hominem denique
lem : Con ng Luxý exclamabant, ad occurfum fponfi, facile in fuam pertraxiffe fententiam. Accedit ,
cùm Græcanici fermonis hoc unum didiciffent ? quod multi publicè in Chemiam debacchentur ,
Bec folus Julius Cafar in oftentationem accura privatis autem ftudiis nihil ament teneriùs , quo
tiùs defcribit pontes , quos in Galliis cum exer rum & aliquos in itineribus mihi contigit videre.
citu tranfmifit , quàm prælia , quæ ibidem victor Dandum putant quandoque aliquid moribus , ju
fuftinuit , utcunque poncium illorum fabricam ar diciifque feculi , licet fæpe iniquis ; quanquam non
tis fuis debuerit , victoriam præliorum vir
chite& fic merita eft Diva Chemia , ut ex vulgi falivâ de
tuti fuæ. Verùm accedamus propiùs , oftendat pendeat , & inertis popelli judicio five abfolvatur,
Mutius illa multa in Lullio Hebraica ! Agazoph five damnetur. Verum his miffis , fcripferit ulti
nominat , & Ubidrugal , & Recfage , & Adulphur , & mæ fenectutis periodo Lullius ; unam speciem non "
Periminel, & Opteft , & Efchatefi , & fimilia , quæ tranfmutari in aliam , id ipfum tamen lano intelle
cùm Lullius partim ex Arabico detorferit , partim &um fenfu nullus Chemicorum inficiabitur. Ex
ex Latino , Hifpanicóque in fenfum fibi cognitum plicat rem Magifter Lullii Arnoldus Villanovanus
deflexerit , adeóque ipfe in Theoricis vocet linguæ libr. de perfect. Magister, Species , inquit , metal
Oritanæ [ an legendum Mauritanæ ] fœtus Mutim , lorum tranfmutari non poffunt ; & hoc verum eft , uc
vir bonus , fed linguarum præterquam fuæ Caftel ipfi afferunt , nifi ad primam materiam redigantur. Quæ
lanæ , imperitior , Hebraica effe fibi perfuafit , verba utcunque pauciffima multum habent in re
quemadmodum fuperiorum barbaries feculorum ceffu. Rogerius Baco ita : Species , inquit , non trans
vifis Hebraicis , Arabicis , Perficis , Graca funt , mutantur, fedfubjedla specierum optimè & propriiffimè,
ingeminabat , legi non poffunt. Ita hodie mediter circa fingularia enim omnis fenfibilis operatio. Si
ranei Anglorum agricolæ omnes fibi obvios mor milia Chemici alii magno numero. Opportunè
tales alienigenas , Germanos , Italos , Danos, Sue Avicenna lib. II.tract . I. cap. IV. de Operat . Me
cos , Polonos , honorato titulo Frenchs doggs ap dicin. fing. qui vulgò æftimatur quartus Meteor.
pellant , rati fe tum demum pulchrè rem geffiffe , Ariftotelis. Sciant Artifices Alchemia fpecies five
quòd præter Gallos , & Anglos tertium genus formas metallorum vere tranfmutari non poffe, nififor
hominum in terris vivere haud quaquam arbitren tè in primam reducantur materiam & fic in aliud ,
tur. Pergit Mutius : Lullius , inquit , libro de Mer quàmpriùs , permutentur. Dixerit Lullius aurum Che
curiis , narrat fe Mediolani Anno Christi 1333 micum mentiri aurum , non effe ; id verum agno
chymica quadam experimenta abfolviffe , cùm obie fcimus de adulterinis Pfeudo- Chemicorum fraudi
rit totis octodecim annis ante hoc tempus. Incufet bus,de Chemicorum autem verorum artificiis pro
hic lapfum typographi Mutius , Lullium fanè vin digiosè falfum , & pluribus vel hoc anno experi
dicant Manufcripta , nec omnes , infpexit Mutius mentis artificum coram refutatum.
impreffos codices . Quid proclivius ofcitanti Sofio, Defcendamus tandem ad capitale Mutii ar
quàm pro numero fubftituere numerum ? pro uni gumentum : Non obtulit , inquit , venerabilis Mar
tate ternarium ? nihil evidentius , quàm Chemicos tyr Lulius Edoardo Sexto auri quicquam ; etenim na
Au&tores peffimâ hinc inde fide excufos effe. Quod ius eft Lullius Anno Christi M.CC.XXXV. re
autem Lullius Mediolani & fuerit , & Chemica gnante apud Anglos Henrico Tertio , cui fucceffit Edo
ibi tractaverit , notiffimum eft , oftenditurque ad ardus Quartus : illi circa Annum M. CCC . V. Sub
huc domus illic nobili ifto habitatore quondam rogatus Edoardus Quintus. Anno verò M. CCG.
fuperbiens ; in cujus veftibulo confpicua figuræ , XXVII. regnare cœpit Edoardus Sextus , obiitque
ftatuæque ingenium , artemque Chemici fatis Anno M. CCC. LXVII. quinque annis major fexa
demonftrant , ut illæ Flammelli Parifiis in perifty genario , ut proinde natum effe oporteat circa annum,
lio cœmeterii S. Innocentium. Sed nondum defi Chrifti millefimum trecentefimum duodecimum. Cate
nit Mutius : In genuinis fuis , inquit , fcriptis rùm cùm Lullium Anno M. CCC . XV. Bugia confitet
aliter docet Lullius , nam in Arie Magnà part. lapidatum, quomodo Edoardo illi quicquam obtulerit , ne
IX. cap. de Elementativâ , fub principium ita ait : qui cœperit imperare folidis undecim à morte Lullis
Elementativa habet veras conditiones , ut una spe annis; aut quomodo potuit Lullius de invafione in Ter
cies fe non tranfmutet in aliam , & in ifto paſſu Al ram Sanctam pacifci cum puero trienni ? Ut diftin
kymista dolent , & habent occafionem flendi . Item &è agamus , primò quidem natum effe Lullium An
libr. de Mirabil. Orbis docet aurum Chymicum no Chrifti M. CC. XXXV . Mutio non inviti largie
non effe nifi apparenter aurum . Advertendum hîc mur , quòd hæc falvâ veritate fubfiftere poffint &
Lullium non nifi poft editos libros quàm pluri cum Peravio docente floruiſſe Lullium circa annum
mos , non nifi ultimis vitæ annis ad Magifteria M.CC. XC. & cum Symphor. Campegio , claruiffe
Chemicorum intimia penetrâffe . Et retractavit Lullium Anno M. CC . LX. & cum Gaffaro , vixiſſe
fcriptorum fuorum alia Auguftinus , & damnavit Lullium regnante Imperatore Henrico VIII . Anno
quædam poftea Lutherus , quæ tanquam vera ad Chrifti M.CCC . XI . & cum Spondano , Clementem
miferat initiô. Dies diem docet , & progreffu æta Pontificem hortatore pracipuè Raymundo Lullio Anno
tis , maturefcente judicio multa caftigamus , quæ Chrifi M.CCC.XI. ftatuiffe, ut ubicunq ; Romanam Cu
juventuti noftræ fuere in deliciis , & ex adverfo: riam refidere contingeret , nec non in Parifienfi Gallia ,
id quod probe animadverfum magno Zvvingero , Oxonienfi Anglia, Bononienfi Italia, Salmanticenfi Hi
qui [ ut jam Lacinii teftimonium præteream ] in fpania Academiis lingua Hebraica, Arabica & Chal
daa
34 Bibliotheca Chemica Curiofa

daa publicè edocerentur , & earundem linguarum libri mum cufas nobiles illas rofas navigeras , cùm
in Latinam fideliter traducerentur ( ut vel hinc dif Edoardus Tertius regni gubernaret habenas , ut qui
camus familiarius Lullio cum linguâ Hebræâ in dominium maris mille , & quod fuperat , navigiis,
terceffiffe commercium , quàm Muio antè perfua fuis Britannis afferuerit. Cæterùm quot præcisè
fum fuerat ) Hæc enim probè collata fibi non ad navigiis mare infederit Edoardus Tertius , instituti
verfantur ; de termino duntaxat mortis Lullianæ hic noftri non eft,ad amuffim expendere , quanquam
diverfum quiddam à Mutio prodit VVolf. Juftus in Polydorus Virgilius , nobilis Anglorum fcriptor in
Chronolog. Med. nimirum vixiffe adhuc Lullium Anno Gallicâ claffe Anglis oppofitâ , pugnante Edoardo
M.CCC. XXI. fedente ad clavum Imperii Ludovico Tertio numeret naves quadringentas , in Anglicâ
Bavaro , fed exciderit VVolfgango fuus calculus, nil verò non nifi fexaginta fupra ducentas , victoriam
moramur , in Edoardorum ætate Mutium oppidò quidem Gallis tum extortam , fed nequaquam in
hallucinatum demonftraturi. Quod enim fcribit cruentam illam , cadentibus ultra quatuor An
Murius Edoardum Sextum Anno Chrifti M. CCC. glorum millibus ; nobis fatis fuerit oftendiffe Edo
XXVII . regni ſui aufpicatum primordia , id verò ardo Primo fimilem obediiffe fortunam , ut pro
ab hiftoriæ veritate alieniffiinum eft ; Appofitè inde navis illa Rofarum nobilium priùs Edoardo
Hiftoricus Anglicanus eorum temporum Polydorus Primo vindicari debeat , quàm Tertio. Prodeat
Virgilius : Henricus Octavus, inquit, ex Joanna Sey iterum Polydorus : Igitur claffis Gallica , inquit in
mer genuitfilium Edoardum Sextum , qui nunc regnat hiftoriâ Edoardi Primi , pugnandi ftudio in Anglos
admodum adolefcens , certè natus ad imperium. Na curfum fleclit , qui nequaquam certamen retardantes ,
tus est autem Anno Christi M. D. XXXVIII. pugnam acriter capeffunt. Fuit ab initio anceps certa
Mirum verò temporum adeo ignarum effe Mu men , cadefque multo deterrima , qualem in tam va
tiam , & fimul adeo confidentem. Camdenus ar lidarum claffium concurfu effe oportuit , estque ca
tificium illud Lullii , unde tot aureæ rofæ nobiles dimicatio aliquandiu extracta ; demum fufa , disje
prodierunt , in tempora Edoardi Tertii exiftimat ataque eft Francorum claſſis. Amiẞarum navium nu
incidere ; tolerabiliùs id quidem fi commodè ex merum neque Annales , neque Scriptores , quos fequi
plicetur , alioquin enim fi perfunctoriè infpiciatur, mur ,ponunt , omnes tamen ingentemplagam acceptam
nec Camdenum defenderit hiftoria , nec Seldenum, fcribunt. Oftendit itidem potentiam Edoardi Primi
qui Edoardo Quarto rem adfcribens in Mar. navalem Edvvard Leigh in Elect. Obferv. Reg. An
Clauf. ita infurgit : Nummus inquit , à Regibus no gl. Nam in hunc modum vernacula fuâ infurgit :
ftris fapius cufus eft aureus , Nobilis rofatus diilus , Edvvard the firft having prepared a great Fleet
qui in altera parte navi in mari fluctuante, Regeque, of Skips for à journey into Flanders , and being
enfe , &fcuto armato in ipsâ navi , ut in thronofe at Winckelfey , vvhere the Skips vvere to meet ,
dente infignitur , ut ita imperii Anglorum exhiberetur it happeneth, &c. id eft , Edoardus Primus validâ in
marini fymbolum , cujus author primus exftitit Ed fructus claſſè , ut in Flandriam bellatum concederet ,
vardus Rex tertius , cùm claſſe numeroſiſſimâ na Loco conventui navigiorum deftinato , contigit ut &c.
vium fcilicet undecies centum mare fuum tutaretur. Hic Edoardus Primus juvenis , Patre adhuc im
Typus , quem adjecimus , est , puto , Edvardi Quarti. perante , cum exercitu res magnas geffit in Ter
Camdenus infcriptionem hujus numifmatis fymbo râ Sanctâ , morte tandem Ludovici Sancti Gallorum
lum vocat Chemiftarum , Edvvardo Tertio mate Regis , quem itidem Chriftianas res ftrenuè pro
riam pecuniæ illius fubminiftrantium. Cæterum pugnantem Africa exftinxit , fufflaminatus in me
quando ex Polyd. Virgilio conftat Edoardum Secun diis conatibus interquievit , in Angliam regreffus;
dum ad ufque annum Chrifti M. CCC. XXVII . quem propterea Lullius propaganda fidei Chriftia
imperium fuum extendiffe , hoc eft ad XI. à mor næ inter Paganos follicitè intentus , fex illis auri
te Lullii annos ; quando huic Edoardus Tertius millionibus , ad reditum in Terram San& tam felti
fuccefferit , nemini horum à Lullio Mida peculium nandum animare parabat. Nam Edoardorum Re
oblatum effe evidentiffimum eft. Quid ergo? va gum præterea nemo vel terram San&am invafit ,
cillátne fides hiftoriæ minimè gentium , Edoar vel adeo invafurum fe fe oftendit. Quid autem
dus Primus ille eft Lullio familiaris Princeps , ille præftiterit in Terrâ San&
tâ Edoardus Primus
eft aureo imbre irrigatus. Huc omnia confpirant; tum ipfe , tum Eleonora uxor , exemplum fæ
convenit Lullii , Edoardique Primi ætas [ Edoardus mineæ in maritos devotionis , meretur extra
hic ex Spondano obiit Anno M. CCC. IX. Lullius Britannias quoque audiri. Sic ergo Edvvard
Anno M. CCC. XV. ] convenit propofitum Edoar Leigh : Edouard the firft vvas abfent in the holy
di Primi debellandi Terram San&
tam , de quo ad Land , vohen his Father died. At his first coming
fatiem Polydorus nominatus ; conveniunt tempora to the holy Land , be rescued the great city of Acon ,
cæterorum Principum , Caroli , & Ruperti Siciliæ from being furrendred to the Sultan , after vwhich ,
Regum , Edoardo Primo æqualium , notorumque , out of envy to his valour one Anzazim , a defperate
quibus fua etiam fcripta tranfmifit Lullius . Hinc Saracen , who had often been employed to him from
eft quòd in operibus Lullianis fæpe legamus their Generall , being one time , upon pretence of
ſome
Edoardi nomen , nunquam additamentum vel fe fecret meſſage , admitted alone into his chamber ,
·
cundi , vel tertii , vel fexti , quippe primum ne vwith a poyfonet Knife gave him three vvounds in
mo vocaverit , nifi cui fuccefferit fecundus. Clarif, the boty , tovo in the arm , and one in the armpit ,
fimè ipfe libr. de Transm. Animæ : Non vidimus, vwwhich had been mortal if out of unspeakable love ,
inquit , partem , in quâ ifta conchylia fupradicta re
the Lady Elenor his VVife had not fucks out the poi
perias nifi in Cypro prope civitatem Famagusta , & Son of his vvounds vvith her month , and licked
in regione Portugallia prope civitatem Lisbona , in them vvith her tongue , and thereby effected a cu
ripâ maris , & in quâdam Anglia villâ , que dicitur re , vvhich otherwviſe hab been incurable. So fo
Conilla, & in alio loco , qui dicitur portus Sylvena. veraign à medicine , faith Speed , is a 'vvomans
Vidimus enim omnia ifta , dum ad Angliam tranfii tongue annointed with the veriue of loving affection, al
muspropter interceffionem Domini Regis Edoardi illu id eft , Edoardus Primus moriente Patre in Terra
ftriffimi. Obducet cum Camdeno Seldenus , tum de San&
tâ aberat. Quò ut ventum , urbem validam
Aconium
 Lib. I. Sect . I. Subfect. I. 35

Aconium jam jam alioquin Sultano ceffurum affe , quod fuis libris profitetur , & in arce Londini
feruit. Quo facto Anzazimus quidam deploratæ juffu Regis , verum aurum confeciffe : mihique genus
Saracenus audaciæ , virtuti Edoardi , & fortitudi- nummi oftenfum eft , quod adbuc appellant Nobile
ni invidens , cùm fæpe antea nomine Ducis fui Raymundi , auri fcilicet puri & obrazi , fummaque
legatus Edoardum conveniffet , die quodam fecre- indicatura. Reftat inconcuffum illud Lullii in ult.
ţi obtentu negotii in cubiculum Principis admif- Testam : Converti unâ vice in aurum ad L. millia Pon
fus, tribus ipfius corpus conficit vulneribus, cultro do argenti vivi , plumbi & ſtanni Londini , unde
venenato inflictis , duobus pertundit brachium , aureas illas Rofas nobiles Anglorum primùm pro
uno alam humeri , omnibus lethiferis , ni uxor fe&as memorat Camdenus. Idem hodieque affe
Edoardi Eleonora ore fuo vulneribus impreffo ve- verantiſſimè confirmant Anglorum curiofi ; addit
nenum omne , amore mariti incredibili inftigata que Edmundus Dichinfonus Lullium in cœnobio
exfuxiffet , & linguâ demulfiffet , eo medicinam af- Weftmonafterienfi vixiffe non ingratum hofpitem,
ferens malo alioquin immedicabili. , Ufque adeo enimvero pluribus ab ejus difceffu annis refartâ
Divini remedii inítar eft lingua fæminea, ut Spee- quam incoluerat , cellulâ , multum adhuc pulveris
dius tradit , quam fincerus amor inunxerit. Ne- chryfopoi in ciftulâ repertum , magno invento
que tamen , quod arbitratur hîc Leighius , lethife- ris architecti emolumento.
rum eft venena exfugere ex vulneribus venena tationem longiùs progreffi , ir
Sed ultra exfpe &
tis , & Marfos , Phyllofque vidit Antiquitas , & 74 ritante Mutio , breviores in Alberti Magni Hi
cobum Viperarium nuper Florentia , & Paulum An ftoriâ ducemus lineas . Nafcentem circa Annum
gelinum Romæ ego fimilia fine noxâ attentantem: M. CC. gremio excepit Lavinga Sueviæ urbs ; Epif
fed de toto hoc negotio eruditè nuper Franc.Rhe copum creavit Ratisbona ; Theologum , Philofo
di de Vipera. Cæterùm ut ad Rofas illas Raymun phum , & Medicum infignem reddidit acre, & in
dinas regrediamur , ex dictis conficitur, ab Edoar defellum ftudium . Verfantur hodieque monimenta
do quidem Primo , quippe navigiorum robore pe ingenii ejus in luce publicâ ad invidiam docta,ſub
lagus fibi vendicante in orbem invectas effe , fed tilia , nervofa. Vel foli ejus de Mineralibus libri
ab Edoardo Secundo , & Tertio frequentatas, ut ex ungue leonem oftenderint,laudati quoque Con
ita Seldenus cum Camdeno , & uterque cum hifto ringio , parco alioquin Mineralium laudatori. Ne
riâ redigatur in concordiam. Obducet aliquis , que præterea cenfendum, ea quæ vel defecretis Mu 8
Edoardum Primum tributis exhaufiffe non popu lierum , vel de virtutibus herbarum , animalium ine
lum modò , fed & clerum , ut hoc nomine , ful pta , ejus nomine vulgò circumferuntur , genuina
mine Bonifacii O&avi Pontificis deflagrârit pænif elle Alberti : ut quæ magnam partem anicularum
fimè , neque verò iftuc defcenfurum fuiffe opti deliramentis propiora fint , & tanto Philofopho
mum Principem, fi Lullium illum egeftatis debel indigna. Gratalorus fcriptum Alberti Magni Che
latorem cognoviffet familiariùs ; fed in procin&u micum edidit, jam ante hos centum annos,plenum
refponfio eft , Edoardum Primum totos XXXIV. fcientiæ & reconditorum fenfuum , utcunque non
annos imperâffe , graviffimis femper bellis impli paucis fpurium & illud æftimetur, quod inter ca
citum , fex milliones vel fexies abforbentibus , tera Alberti opera non recenfeatur vulgò , cate
Lullium verò in Angliâ neque diu hoſpitatum fuif. rùm quando nil frequentius , quàm certis de cau
fe , neque Regi ad alia quàm convenerat pecuniam fis fcriptorum alia feorfum evulgare , unde nec Fal
effundenti , arte fuâ diù obfecundâffe. Sed cur de lopii , nec Pravotii fecretiora , nec Scaligeri , nec
Lullio nihil Polydorus ? Quia privata Principis de Grotii abftrufiora cum cæteris eorundem edita
fcribere nec adeo Hiftorici eft , nec Polydoro , ut operibus , non video cur adeo libellum illum Che
homini Urbinati fcire privata omnia contigerat. micum ipfi attributum trahant in culpam. Quin
Neque verò Bogiflaus à Kemnitz nobilis Suecorum nec inter Avicenna opera vulgò invenies quicquam
Hiftoricus, cùm vitam Gustavi Adolphi perfequitur, Chemicum , fi tamen Sorfano debemus affenfum ,
meminit illius artificis , qui in Pomeraniâ , Rege & Chemiæ ftudium deperibat ipfe , & ad pofteros
prefente , vows veritatem oftendit , licet propagabat.
hodieque fuperfint ducati ex Chemico illo auro Ex eo tempore in immenfum penè invaluit Che
confe&i , quorum etiam fuperiori anno exemplar micum in Europâ ftudium , adeo ut hodie mole
fpectatum mihi Argentorati apud Virum huma Scriptorum laboret , experimentorum infœcun
niffimum , Eliam Brachenhofer , quindecim virum. dius. Collegit Petrus Borellus ad MM MM Au
Nummi illius aurei facies altera infignia Guftavi thorum Chemicorum , cùm plurimos interea præ
Adolphi præfert , altera & Q , Chemicorum tus immenfitate. Quamvis autem
termiferit , rei vi &
infignia. Neque hiftoria Ludovici XIII. Gallia in illa Philofophorum Turbâ , in illis magnifici ap
rum Regis Duboifii meminit , utcunque notum paratûs Theatris Chemicis plus fumi deprchenda
hodieque Parifinis omnibus , illum ipfum in ocu tur , quàm fcientiæ folidæ , plus fæpe ineptiarum ,›
lis & Regis , & Cardinalis Richelii , militare ex quam rationum , devorandum tamen illud tædium,
cubiarum plumbum momento in obryzum conver & putandum eft , facra hæc non aliter conftare ,
tiffe , cujus adhuc frufta poffidet Dux Aiguillo quàm ut ex infinitô ſpinarum numerô paucæ dun
nia confanguinea Richelii. Plura hic , & eviden taxat rofæ queant decerpi. Nec mare totum pil
tiora adjicere proclive effet , nifi difpliceret ver cibus fçatet , fruftra fæpe jactantur retia ; nec
ba impendere rei confeffe. Ad fummam , reftat fylvæ omnes abfcondunt ferarum latibula , & ta
adhuc ( Mutio erroris manifeftè convicto ) illud men molofforum venaticorum globis percurfan
quod ex Greg. Tholofano affert Mutius , inconcuf tur omnes. Nulla hodie politior natio eft , nullum
fum : Raymundum Lullium Edoardo Regi Anglia fex ingenium fublime , quod fiftit facilè curiofitatem
auri milliones àfe confectos obtuliffe ad bellum con fuam , nifi & Chemica delibaverit . Venerantur Ita
tra infideles in Terra Sanità promovendum . Reftat li fuos Marfilios Ficinos , Palingenios , Fioravantas,
inconcuffum illud Roberti Constantini in Nomen Locatellos , Caneparios , Ant . Nerios , Carellos , Bo
elat. Script. Medic : Hunc ego inquirendo , memo nos Ferrarienfes , Cornachinos , Bartholetos , Thom.
rat, comperio apud Anglos re quidem vera præftitif Bovios , Angelos Salas , & tempore quidem pofte
riorem ,
 eca ica
ioth ofa
Bibl Chem Curi
36
riorem , fed inexhauftâ magni genii capacitate ftitutum effe , fcilicet ut arcana naturæ omnis ge.
priorem univerfis Francifcum Jofephum Burrhum , neris perveftiget , ut Elementorum intima fcru
Phoenicem Naturæ, & gloriam non tantùm Hefpe tetur , ut plantarum abdita proferat in lucem , ut
riæ fuæ , fed Europe. Admirantur fuos Galli Flam animalium texturas recognofcat , ut telluris opa
mellos ; fuos Beguinos , Chryfippos Fannianos, Chri ca fubeat , ut pharmaca gratiora , & fubtiliora
ftophoros Parifienfes , Caftagnios , Stephanos Claveos , temperet, ut infpiciat, verfetque omnia, & Creato
Collefonios , Spagnetos , Fabros Caftelnovidarienfes, rem in operibus fuis admiretur , laudet, extollat.
Poterios , Gohorios. Jactant fuos Germani Trevifa Hæc perpetua Chemiæ noftræ opera erunt , ha co
nos , Alanos , Paracelsos ,Thurneifferos , Bafilios Va lumnæ noftræ Herculeæ , quas ultra nec tendere
lentinos , Majeros , Crollios, Libavios , Hartmannos, decretum , nec adeo profpicere. Amet , qui vo
Lamspringos , Burcgravios , Cunrados : Placent Bri let , ambigua fle&ti acroceraunia , non omnium eft
tannis fui Rogerii Bacones , fui Nortoni Briftollien adire Corinthum ; viderit hoc anno Elector Colo
fes , fui Riplai , Macollones , Charnochi , Daftini , niæ , Helvetius Hage Comitis , Blondellus Aquis
Chauceri , Kellai , Robinfonii , Govveri , Lygdatii , grani,provectos utra illas Charybdes quofdam Dîs
Blumfieldii , Redmanni , Fluddi , Mouffet : Trium genitos , quod & mihi Amftelredami olim fpecta
phant Belge in fuis Ifaacis Hollandis , fuis Dreb tum , oftendente Corhofredo quodam Gerflorffio >
beliis , Helmontiis , Evvaldis Vogeliis , Balbianis , nobili Pragenfe , ( a ) cæterùm quia è millibus
Hoghelandis. Nec eft quod prætereant Scoti fuos vix unum excipit indulgens illa fortuna , vetan
Butleros > fuos Alexandros Sidonios , paucos tibus altiora fatis , tenendi erunt nobis portus tu
illos , fed fcientia illuftriffimos : nam quod Sen ti , nec ventorum ludibriis vela fine rectore per
divogium fpe& tat , Polonum hominem , certum mittenda ; fatis nihilominus arcanorum plena ma
eft nequaquam illum auctorem fuiffe libri illius nu fuggerit nunquam effœta hæc fcientia , ut ad
celebratiffimi, qui mutato Divi Lefchi nomine pro folium Jovis non fit adfpirandum . Imprimis non
diit , fed ipfum nobilem Sidonium feu Sethonium , temere habenda libris Chemicis fides , nifi ad
cùm Cracovia animam fe agere intelligeret, & fcri unguem cognitâ Au& torum experientiâ , quòd plu
ptum fuum , & uxorem fidei amici Sendivogii com rimi poft infumptos in quærendis fruftra immen
mendâffe , adeoque Sendivogium à morte Sethonii, fis labores , aliis libros malè confarcinando viam
uxorem duxiffe viduam illam , & fcriptum fuo no oftendere parent fibi ignotiffimam , hoc inftitu
mine evulgâffe , id quod prudentiffimus ille Re to , ut plures fecum in culpam pertrahant , nè ſo
gine Polonica à fecretis confiliis Denoyaus , & li videantur infaniiffe ; non diffimiles Pano illi
ipfe in reliquâ ingenii magitudine Chemia inde Heliodoro ad Gades tumulato , cujus fepulchra
feffus amator , pluribus nobis non ita pridem Pa li marmori hæc infculpta : HELIODORUS.
rifiis oftendit. Ex Daniâ noftrâ cùm plures liceret, INSANUS . CARTHAGINIENSIS. AD.
duos nominalfe libet , alterum , nobilem illum EXTREMUM . ORBIS. SARCOPHA
Tychonis Brabei genium , non in Aftronomiâ magis GO. TESTAMENTO. ME. HOC. JUS
cœlefti admirabilem , quàm in fubterraneâ illâ af SI. CONDIER. UT. VIDEREM.SI. ME. I
fiduum ; alterum , Petrum Severini Ripenfem , Ci QUISQUAM. INSANIOR. AD . ME. ទ
vem meum , Profefforem olim Hafnienfem , & VISENDUM. U SQUE. A D. HÆC. LO. r
CA. PENETRARET. Scilicet dulce quid C
mox Archiatrum Friderici Secundi , Danorum Re
gis gloriofa memoria , Chemicum fine controver dam & λxusxò reputatur , alios fecum videre in
fiâ excellentem,cujus ingenio multum debet fplen communi luctantes naufragio. Ejusmodi cenfen
doris fui , alioquin inanior futurus Paracelfismus; da vegrandia illa, Majeri, Fabri Caftelnovidarienfis,
cujus calamum veneratur germania , adorat pe Fioravante , Penoti , Birelli , aliorum volumina; ta
ne Daviſſonius , invidet Bombafteo gregi Verula lis cenfendus Fernelii lib. de Abd. rer. cauf. procef
mius Baco. fus , quem ab irridente fe Mollanfio thefauri loco
Cæterùm obducet morofior aliquis , mirum vi obtinuit , ipfe Chemiæ fecretioris ignarus, uti rem
deri , quòd tot omnium nationum cœleftiffima in diducit Blafius Vigenerius in Philoftr. à fimilibus
genia in arte tam lubricâ , & vix unquam fpei re prudenter abftinendum Chemiæ metallicæ fe& ta
fpondente bonas horas occupent , deferendum tot toribus , & potius uni Zofimo , uni Villanovano
patrimoniorum naufragiis infame ftudium , & ad uni Lullio , uni Gebro , ut indubitatis Magiftris
fecuriora appellendum navigium. Neque is ego prefsè , & provide inhærefcendum ; nam Chemia
fum , qui ftultis, temerariis , profanis auctor effe Medicæ ftudiofo nullus adeo liber formidandus
velim , ut facra hæc Eleufinia illotis , quod dici fi cum judicio evolvatur , cùm non prodierit un
tur , manibus involent , temeritatem alioquin quam fcriptum tam jejunum , ut non aliquâ parte
fuam ferâ tandem pœnitentiâ expiaturi , cùm prodeffe valeat. Neque nihil facit ad penetranda
providentia in cæteris artibus utilis habeatur , in Chemiæ Myfteria fubtilis illa Cartefii Philofophia ,
hac planiffimè fit neceffaria ; neque is fum , qui ut de omnibus , vel minimis particulis in confilium
Crofi divitias amatoribus Artis vel propofuerim ire jubens , ut cos ingeniorum Chemicorum, & via
unquam , vel proponam, certus Dive Chemiæ, præ patens ad fublimiora. Quanquam non diffitendum ,
fertim iatrica [ quæ meæ profeffionis eft ] aliud in cùm in Mathematicis dominaretur demonſtratio
nibus
( a ) Hanc hiftoriam fic plenius alibi explicat Clar. Auctor nofter. Vidi , inquit , pulvifculum ante hos
decem annos apud Gothofredum Gerftorffium , qui ex Nobili Pragenfe , in Medentem , præter opinio
nem , transformatus Amftelredami confidebat. Is cùm dono Parentis decrepiti ( cujus Parens munus illud
à vivô Paracelsô , ut faffus eft obtinuerat ) lapidis philofophici fruftillum poffideret , multis hinc inde apud
Curiofos experimentis veritatem voo oftendit , & in meô etiam mulæô , vix quadrantis horæ ipa
tiô , modicam argenti laminam in puriffimum aurum fine ullâ fraude , quod attentiffimè infpiciens teftor ,
convertit. Cùmque in re effet non lautâ , interrogatus cur non ad inftar Mida opulefceret , repofuit neque
Parenti fuo,neque Avo , neque etiam fibi artem cognitam , fperare tamen fe illam poft alia atque alia expe

rimenta Dianam , ideoque miffis aliis in Patria fortunæ invitamentis cum fpe divite peregrinari. Spem ta
men ejus mors inopina deftituit.

Lib. I. Sect.
nibus Cartefius , in metallicis victum diverfitate
Dourouérar hæfiffe, & ad experimenta , quibus di
rigeretur in fpeculatione fubtilis genius , feriò an
helaffe , contra multorum tamen Cartefianorum
ingenium quibus nihil hodie familiarius , quàm fe
à priori omnia videre , neque indigere experimen
tis. Modeſtius fanè fubtilis Magifter Princip. Phi
lof. part. IV. Atque fic , inquit , tria hic habemus ,
que pro tribus vulgatis Chymicorum principiis ,fale ,
fulphure , ac Mercuriofumi poffunt , fumendofcili
cet fuccum acremprofale , molliffimos ramulos olea
ginea materia pro fulphure , ipfumg, argentum vi
um proillorum Mercurio. Credig, poteft omnia me
talla ideo tantum ad nos pervenire , quod acres fuc
ci per meatus corporis C. fuentes quasdam ejus par quòd à pluvia , & ventorumfortuitis defenderet , per
ticulas ab aliis disjungant , que deinde materiâ olea functorièfupra vaſculafufpenfo. Iubeo bis , tervé quo
gineà involute , atg vestita facilè ab argento vivo ca
lore rarefacto furfum rapiuntur , & pro diverfis fuis
magnitudinibus ac figuris diverfa metalla conftituunt .
Que fortaffe fingula defcripfiffem boc in loco , fi varia
experimenta , que ad certam eorum cognitionem requi
runtur,facere hactenus licuiffet. Recognofcite hîc , co
gnitionem mineralium exa& tiorem germen epheme
ron non effe , fed experimentis feculorum indige
re.Cartefius citra pulverem & cœli vorticola expe
divit , & Cometarum inordinata , & maculofa So
lis, & magnetis admiranda , hîc autemfumipoffunt
timidè fubjicit , & credi poteft. Prædicandam Viri
modeftiam! neque enim fumi debent , fuftinuit fcri
bere , nec credi oportet , difficultates penè inelu&a
biles animo profpiciens. Ut enim alia taceam ,
quomodo argentum vivum vulgi admitti meretur ,
tanquam principium , cùm in plantis , & animalibus
deficiat ? In hominum quandoque fanguine inven
tum non inficiamur, fed quorum corpus lue Vene
reâ affli&
tum vexavit unguentum Mercuriale. Ad
graminum radices quandoque in Poloniæ pratis
repertum , & in valle Sangii ad Taurinorum Au
guftam concomitatum radicibus doronici agnof
cimus , fed aliunde illuc tranfiatum , non innatum
plantis. Molliſſimi ramuli oleaginea fubftantia ægrè
in auro , argento , adamante demonftrabuntur.
Sulphur fixum iis ineffe non abnuerim , fed illud
conftare oleagineis ramulis [ uti conftare putatur
fulphur commune ] difficilimè quifquam oftenderit.
Metalla denique omnia ex inferiori terræ cortice
eru&tari itidem creditu difficile , tum quòd minera
ferri , paludofa di&a , in ipfo fummo terræ cor
tice natales fuos oftendat , tum quòd paucæ fub
aprico cœlo inveniantur arenæ , quæ non aliquid
metalli vehant , tum denique quòd pyrite globofi,
feu marchafitæ mammofæ ære prægnantes & ferro,
fub Dio , in agris ingenti fæpe copiâ inveniantur,
ut in Nivernenfibus Galliarum , fine matrice ,
fine fodinis , de quibus fapienter Paracelfus :
Calum , inquit , illorum fodina eft. Quæ ver
ba dum attentiùs trutinor . fubit memoriam
experimentum Illuftriffimi Equitis Kenelmi Dig
Tom. I.
37
I. Subfect. I.
bai , Cancellarii Reginæ Britannica , quod ipfe
mihi Londini humaniffimè communicavit : Vi
vebam , inquit , Parifiis , tempestate Cromvvel
Hana Patriam flagellante , & fallende triftium me
moria identidem Chemicis vacabam ftudiis , cùm cu
riofior quidam de terra Arcevilenfis virtutibus
metallicis mirafubinde auribus meis occentaret. Quid
multis ? rapior impetu denique & Arcevilum di
ftat unum ab urbe Parifienfi lapidem ] feror , ju
beo libras circiter viginti terra illius rubicundula erui,
inque urbem mecum deportari. Poftridie divido ter
ram hanc in duodecim partes aquales , ing , duode
cim vafculis terrcis , iis , amplis difpono , aëriģ
, libero
committo in falario adium mearum , tegmine ligneo ,
tidie materiam aquâ pluvià tantillum irrorari. Éxa
to demum menf , argillam vafe primo excepiam
aqua pluvia copiofiori incoquo , vehementius inten
dens ignem ; aquam percolatam lentâ evaporatione
cogo in spiffamentum , & in fundo veri vitrioli rudi
menta , colorem , faporem , angulos evidenter depre
bendo. Continuo irrigationem vafculorum cæterorum ,
& exeunte mense fecundo , in fecundo vafe laborem
praformatum repetensfulphur germanum reperio . Ver
bo , menfe tertio plumbum fe mihi offert , quartoftan
num , quinto ferrum , fexto as , in quo argenti
tenuia aliquot ramenta. Reliqua fex vaſcula ſuper
veniens tempeftas dejecit , & finem experimentorum
spectare prohibuit, Parifios ut poftea ventum , ea
dem ſe tentâffe , eadem reperiffe teftabatur D. de
l'Oberie , Senex venerandus , & D. Locques Spa
gyricus Regius , nifi quòd in ordine extractionis
tantillum variarent. Černitis , opinor , quid aër
præftet , quid cœlorum influxus , ut ad fictos in
geniosè cortices defcendere non adeo fit neceflum.
Sed nos ad experimenta , quæ vel ipfo judice Car
tefio utramque hîc paginam faciunt , fed illa tamen
non à quovis facta , fed ab exercitatorum fenfuum
ingeniis , quibus nihil temerè perfuadetur ; nihil
temerè rejicitur. Ad experimenta ergo Nature
cultoribus provocandum frequentiùs , quàm , vul
go fieri folet ; fine experimentorum apparatu
nihil facile admittendum , quòd fine iis Phyſi
ca , Medicina , Chemia , aliæque artes mutæ fint,
& ingloriæ ; revivifcant ergo , in Academiis ,
palæftrifque fapientum aliis experimenta > ut
generofa Chemia , fummum illud Naturæ , &
erectiorum mentium delicium , Lycéis noftris
cum fructu omnium > præfertim Medentium
reflorefcat , nè artem facram. à Tubalcaino in
Chami domum propagatam , à Chamigenis pro
fe&
tam in Ægyptum , ab Egypto in Græciam ,
& deinde in Latium , hinc ad Arabas , Chinen
fefque , tandem in Hifpaniam , Gallias , totam
que adeo Europam regyrantem patiamur in no
ftro quoque Aquilone per ignaviam , veternum
que feculi obtorpefcere.
D SUBSEC
 a
hec
l iot
Bib Che
38
SUBSECTIO
Confpectus Scriptorum Chemicorum Celebriorum ,
OLAO BORRICHIO
I.
RTEM Chemicam antiquiffimis
temporibus cœpiffe luculentè emi
care in Egypto , & quidem auctore
Hermete Trifmegifto , nemo inficiabi
tur illorum omnium , qui Veterum
monumenta , tam expreffa hodie
typis , quàm Manu Scripta follicitè confuluerunt :
de quo argumento difertiùs fidem facient , quæ
alibi de antiquâ Hermetis, & Ægyptiorum fapien
tiâ commentatus fum adversùs Hermannum Conrin
gium . Hunc autem Hermetem haud alium fuiffe ,
quam Chanaanem varii perfuadere laborant, inque
iis illuftris Bochartus & Kriegsmannus . Utcunque
fuerit , prima Artis magna femina jam inde ab
Adamo in pofteros religiofiores , & magis taci
turnos propagata fuiffe , dubitare nefas ; quæ ex
citarunt alacriùs nonnulli , proprio fortaffis impe
tu , in quibus Tubalcainus , five Vulcanus, item Cha
migenæ, alii etiam , ipfo Deo infpirante , quod de
Bezeleele refert Divinus Mofes Exod . X X X I. &
XXXV. Quæ ad metamorphofin autem metallo
rum faciunt , uberiùs excuffit Hermes, ceu ex Anti
quitate liquidum : licet quæ in hoc genere per
nebulam inftituit aperire pofteritati , fcripto nuf
quam legatur confignaffe , fed juffiffe infculpi co
lumnis quibufdam in abdito Syringarum Ægyptia
rum , quod ex Zofimo Thebano , Olympiodoro , Calli
ftrato, Paufania, Martiano Capellà , Pfello , non diffi
culter colligas. Ex columnarum ejufmodi attentâ
fpeculatione Artis primordia videtur haufiffe Aga
thodamon, ( quem & Hermetemfecundum plures ap
pellant) nam à folâ Tabulâ Smaragdinâ, quæ itidem
primi Hermetis effe traditur , tantum fuo Marte lu
men nequiit exfculpere , ut quæ inter generales
quafdam præceptiones fe continet , diverfiffimis
opéribus , pro ingenii cujufvis fœcunditate prom
prè accommodandas ; quamvis & id in confeffo fit,
nulli omnino rei faciliùs, fequaciùs , fimpliciorique
ingenuitate , quàm arcano Chemicorum magifte
rio poffe applicari .
II.
Sunt autem ex iis,qui facris his non funt initiati,
quos inconfultus ardor illuc rapit , ut innocentiffi
mæ Tabula præter fas , & æquum irafcantur , mori
bufque Veterum non confideratis , fuppofititiam
proclament ; quos inter agmen ducit Athanafius
Kircherus , qui tamen ex ipfo libro , quo in tabulam
Smaragdinam invehitur , immemor fui integritatem
ejufdem non parum confirmat ,afferens prope Mem
phim faxo hæc verba infculpta legi: Calumfurfum ,
cœlum deorfum : aftrafurfum, aftra deorfum;quodfur
fum , id omne deorfum : hac cape , & beaberis . Quæ epnulúa, per Olympiodorum fcripta ; denique varie
utique ita fimilia funt tabulæ Hermetis,ut ex illâ in fententia Hermetica in antiquo Synefio , in Turba
faxum hoc tranflata fuiffe videantur. Conveniunt Philofophorum , in Margarità pretiosâ Fetri Boni
itidem mores Antiquorum,quibus folenne, rariora Lombardi , in libro Secretorum Calid , in Seniore
legum,geftorum, artium lapideis tabulis, columnis,
obelifcis committere, tefte fofepho , Diodoro Siculo,
Tacito, aliis. Quid quòd lex Mofaica lapideis olim
a æ
mic iof
Cur
II.
AAR 15
K
Auctore.
tabulis excepta ; Quas non ex proletario , aut ubi 1 "
vis obvio faxo fabrefactas fuiffe docet Epiphanius,
fed ex gemmâ fapphiro, id quod & hodierni Rabbi
ni profitentur.Hic ne quis obducat, fmaragdos ejus
magnitudinis , quæ tot fententias caperent, non in
veniri, confulat Plinium,apud quem Apion Pliftoni
ces agnofcit in labyrintho Ægypti colofleum Sera
pin è fmaragdo novem cubitorum.Ut taceam , inter
artificia magnæ Artis effe , fimiles gemmas produ
cere , neq; enim ignotum illud Seneca , Democritum
inveniffe , quemadmodum decoctus calculus infmarag
dum converteretur . Sed de inventione hujus tabulæ
audiendus VVilh.Chriftoph.Kriegsmannus , qui in Ta
bulâ fmaragdinâ vindicatâ ita : Ut taceam , inquit,
traditionem de tabulâ hâc feculis aliquot post dilu
vium , in antro prope Hebron , à muliere Zarâ mani
bus cadaveris Hermetis exemptâ , nullâ ſui parte malè
M
fe habere ,fi de Abrahami uxoreSara intelligatur , cum
tempora denati Hermetis , id eft, Chanaanis,Noachi ne
potis , atý, Sara congruant, ac locus ( urbs Hebron à Cha
1P
five Hermetisfilio Heth exftructa, ad quam ſe
naanis ,
dem fixerat Abrahamus ) convenientiffimus rei fit. Ne
que infolens fuerit , fi Hermes in antris Ægyptils
C
veftigia Artis reliquerit hieroglyphicis fignata no
tis , & præterea , ut nobiliffimum inventum fuum ad
cen
proprium quoque ftatuerit fepulcrum: quippe idem
olim Archimedi confilium fuit , qui non contentus
inventa fua calamo permififfe, juffit præterea Spha
ram & Cylindrum , tanquam inventi fui gloriam ſe P
pulchro fuo fuperimponi , de quo difertè Cicero.
Id interea non diffimulandum , me hactenus in Scri
ptoribus Chemicis Græcis Tabulam Smaragdinam
non inveniffe , utcunque ab illis fpe &
tatam elle , &
ad Latinos derivatam non dubitem : fed nimirum
quis Manu-Scripta Græcorum Chemica excuffit
omnia ? nifi malis cum. Gaulmino ftatuere Tabulam
illam à victoribus Perfis vel in Ægypto , vel viciniâ
repertam , in Perfidem jam olim tranflatam fuiffe,
eoq; nomen ejus diu Græcis ignoratum . Succeden
AR
tibus autem fæculis meminit ejufdem tabulæ Ari
foteles junior: de perfecto Magifterio , meminit Se
nior Zadith, Mag.Oribolanus , five Hortulanus, Avi
cenna, Arnoldus de Villâ nova, Ifaacus Hollandus, Al BAV
bertus Magnus, Bernh. Trevisanus, & an. Ch. 1330. Pe
trus Bonus Lombardus , ut pofteriores ferè infinitos W
præteream : id quod perpendat Kircherus , qui ab
Alkymifta Canefio primum orbi fuiffe oftentatam C
pertendit. 111.
0
Præter Tabulam fmaragdina m extant quidem va
ria Hermetis ( pofterioris , haud dubiè ) opufcula
Chemica, fæpè à Græcis , Latinifque ad partes vo
cata , ut funt & Epus Quomai Baqai , & Eguš’Açxxn
Biß , item , " Oox & EquỸ nai & Qinooo Pwr your
Zadith , Hortulano , Rofario , Rupeſcißâ , Iſaaco
Hollando, Alberto Magno, Arn. Villanovano , Ari
stotele Chemico , Bernh.Trevifano , aliifque laudatæ ;
quæ
 Lib. I. Sect. I. Subfect. II.
39

quæ an ex Germanis Hermetis fecundi fcriptis ha Mempheos doctoris Chemici , difcipulus varia ,
ftæ fint , multis ambiguum eft. Id conftat, ab or ἐν Αἰγύπτῳ enim cπὶ Οφάνες μυηθες συνέγραψε πολλου
nibus Hermetici ftudii amatoribus, imò quod fupe , 8 , καὶ το γύρο , καὶ λίθων , καὶ πορφύρας λοξῶς , qucin
rat , ab omnibus iu praxi Chemicâ ad complemen admodum non modò Eufebius Pamphilus , fed &
tum operis feliciter prove &is germanas æftimari. Synefius ad Diofcorum clariffime atteftantur. Ex
Sed quid de feptem Capitulis Hermetis, quæ publici cujus tamen fcriptis nihil adeò in manus noftras
juris funt, pronunciandum ? extra omnem dubita incidit , nifi libellus , qui infcribitur , Anuoxeito Bi
tionis aleam ea recentiori cuidam Scriptori , five BA #Qwvniciou Aduna ( an Leucippo ) item,
Hermeti tertio attribuenda funt , & quidem pio , Anuoxeits Quorna , & Musina , uterque temporum
atque ad Deum anhelanti Magiftro , quique poft injuriâ , & incuriâ librariorum , oppidò mutilus ,
varia experimenta , quibus fruftra infudavit , folius & malè fibi cohærens , neque planè rejiciendus ta
Dei vivi infpiratione artem, quod fatetur, perdidi men , quod in uno quandoque dicto adhuc falvo
cit;quæ utique in fecundum Hermetem, ex columnis, clavis totius Magifterii delitefcat. Sed quâ viâ
tabulifque Hermetis primi inftitutum cadere nequa conciliabitur Eufebius Zofimo ? Eufebius tradit De
quam poffunt.His adjice , quòd ultimus hic Hermes mocritum de Arte λogs , hoc eft , obliquè fcri
filios præteritorum Philofophorum fæpe alloquatur, pfiffe , Zofimus autem docet ipfum fcripfiffe perfpi
& ad libros antiquorum,imò vero,alicubi ad Avicen cuè. Vox Zofimi libr. myftico : Sed & Egyptii ,
nam
provocet, quodque quatuor elementorum co inquit , incufant Antiquos , pracipuè autem Herme
gnitionem profiteatur , quæ utique ævo Hermetis tem , quod Artem nec publice tradiderint , nec priva
fecundi neutiquam conveniunt. Quanquam autem tim , occuliéque imò ne quidem Artem talem dari
Septem illa capitula Hermetis juniori cuidam Che fignificaverunt . Solus autem Democritus fcripto rem
mico, & fi figuratum genus dicendi intueamur,ho oftendit, aperuitque. Sed illi ( Hermes & reliqui An
mini Arabi in Artis operibus verfato debeantur , tiqui ) columnis infculpfere in locis quibufdam ienebri
redolent tamen fecuram,fed reconditam experien cofis ( Syringas intelligit ) & quidem literis ſymboli
tiam , fiquis ftipulas à frugibus attentè fecernere cis spuriis tum facras has Aries , tum chorographiam
non faftidierit , & disjecta hinc inde veræ methodi Ægypti , utfi quis ingredi auderet , propria induftriâ
membra reftituerit legitimo ordini.Unde cùm Ar & labore interpretationem characterum ejufmodi ſpu
rephius magnus in hâc difciplinâ Magifter, ingenuè riorum vagam , errantefque explicationes non affeque
profiteatur , fuam fe confecutum effe fcientiam ex retur. Meâ quidem fententiâ ideò culpantur hîc
le&
tione veridici Hermetis,credi poffet, eum ex hoc Veteres , quòd ne vulgo quidem clarè fignificave
libro fapere didicille , nifi ætas Artephii,ut verifimi rint , dari in rerum Naturâ metamorphofin metal
le eft , his feptem capitulis vetuftior àfecundi Her lorum , Democritus autem laudatur , quòd publicè
metis fcriptis nobilem illum fuccum traxerit. Phyfi teftatus fit dari , licet de modo ad complementum
ca Hermetis Trismegiſti , & cætera , quæ ejus no artis perveniendi obliquè & per maandros mentem
mine circumferuntur, Poëmander, Afclepius,alia, re fuam expofuerit.
centiora funt , & fapientum plerorumque judicio à V I.
Platonico quodam femi-Chriftiano confarcinata. Ex magnis Artis hujus Antiftitibus fequitur De
IV. mocritum , licet longo admodum intervallo Zofi
Proximum Hermeti primo locum fibi vendicat mus Panopolites , de quo legi meretur Anepigra
fcriptum Ifidis , filio ipfius Horo dedicatum ; atque phus , vetus Scriptor Græcus , libro de Ratione de
ideò proximum , quia Ifis Ofiridis Regis uxor ab albandæ aquæ Divinæ : Dicemus & quiddam , iu
Hermete, confiliario fuo edocta , fecundum Diodo quit , de Artis facra coryphais. Primus eorum est
rum Siculum. Effe autem fcriptum illud , quod nunc Trismegiftus , à triplici Artis operatione in Gracis co
in larariis doctorum cuftoditur , fpurium multa ex gnominatus : bic omnibus antiquior est , şanti myfterii
ipfo textu allata docuerint, licet fuâ venere, & arte Parens. Hujus veftigia fecutus Joannes , fummus in
nequaquam deftituatur. Infcriptio libelli : " las - " Urbefanctâ Sacerdos. Poft eum prodiit Democritus,
OnTns Tw yw Ogw . Vox ejus inter cætera : Пgov ore d artis hujus Magifter , Philofophia nomine celebris , &
στῷ · στον γλυνᾷ δὲ ἄνθρωποι ἄνθρωπον απείρη , ὅπως καὶ ὁ licet Abderitanus origine , omnium tamen hujus Aris
avágur Freitas , ¡μsi to oporov . Quæ vel una fenten Interpretum præftantiffimus. Tandem illuxit orbi Zofi
mus , qui & ipfe , ut plurimarum rerum peritiffimus
tia fi preffius animo infigatur , plurimos in fubje
&is haud rarò abfurdis laborantes in rectiorem
nomen vulgò Magni obtinuit. Et hifunt ОEcumenici,
viam reduxerit. Nec inconfultum illud : Hú feu univerfales Philofophi. Horum differtationes expo
DIS TÃ QUσH TÉRTETLY , où Quors The Quo vixa. Acce fuere Olympiodorus & Stephanus , qui & ipfi Commen
dit horribile illud facramentum , quo obligatur tarios de hac Arte reliquerunt. Hujus Zofimi varia
Horus , ne commiffum fibi arcanum cuiquam pa exftant Scripta in Bibliothecâ Regiâ Parifinâ , fed
tefaciat , nifi vel taciturno filio fuo vel amico fe itidem Sofiorum vitio malè multata ; in quibus le
curiffimo. Tractavere & antiquiffimis temporibus gas , Zofimi Opufculum de compofitione Aquarum , Zo
Chemica Philofophi Chinenfium non procul ab ævo fimi Panopolita fcriptum genuinum defairâ & divinâ 1
Ifidis : atque inter eos Hoangtius , M MD. ante Arte ; Divini Zofimi librum de Virtute , & Interpre
natum Chriftum annis , quemadmodum ex Marti tatione ; Zofimi opus de Inftrumentis & caminis ; Zo
nio conftat, an tamen de Arte quicquam in literas fimi libellum de Aſbeſto , tandem & Zofimi Thebani
retulerint , non perinde liquet. libellum myfticum , icem Zofimi Scriptum ad Theofe
V. bejam . In quibus monumentis licet varia , ut fit ,
Sophar Perfa , Magifter Oftanis Medi , Pamme alicna , figurata , allegorica fe ingerant, plura ta
nes , Maria Hebræa , Oftanes Medus , Democriti men adfun: egregia monita, & ex intimis penetra
Præceptor, Joannes Archipraful , nihil quantum ob libus Artis in fcenam producta , quæ legille , imò
fervatum nobis , fcriptum reliquere de hoc magi follicitè expendiffe , Candidatum ftudii Chemici
fterio , fi exceperis minutias quafdam , item laci nequaquam pœnitebit , dummodò fimul experi
nias nonnullas hinc inde in Turbâ , & alibi infper menta , & lectionem aliorum quoque celebrium
fas , fed Democritus magni Oftanis , in templo Scriptorum conjungat.
Tom. I. D 2 VII.
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
40
VII.
Sequitur Scholion Synefti Philofophi infcripta L
morriti,dedicatum olim Diofcoro, magni Serapid
in Urbe Alexandrinâ Sacerdoti ; quod equidem ve
tuftius effe apparet Zofimi fcriptis , ut in quibus li
quidò citatur. Sed præceffit Zofimus gloria , ut
ecumenicus magifter, & fine controverfiâ abfolu
tæ perfectionis artifex : nam Synefio nonnifi in fe
cundis locus eft.Docet tamen varia fic fatis intelli
genter, nodos ligat & diffolvit : an tamen ad axulu
pervenerit Magifterii , non ita liquidum apparet.
Et verò contingit id genus fcriptoribus , idem fe
rè , quod funambulis , qui nifi re&
tiffimâ viâ chor
dam percurfent , labuntur in præcipitia non fine
periculo ; nam quinquaginta annorum magifter, hic
tyro adhuc cenfendus , nifi metam fibi propofitam
præcisè attigerit.
Hic mediocribus effe Magiftris
Non Dii, non homines , non conceffere columna.
VIII.
Olympiodorus Alexandrinus , principatu Impera
toris Theodofii Senioris paulò vetuftior ( quod ali
bi declaravi ) commentarium reliquit de Scriptis
Zofimi , de dictis Hermetis , & aliorum Philofopho
rum , fic fatis prolixum : in quo cum curâ equi
dem applicat fe interpretandis Philofophorum ve
terum di&is , lucemque iis non pœnitendam affun
dit , an tamen mentem eorundem in articulo prin
cipe allequatur , definire non aufim , ob ingeren
tem fe hinc inde in mediâ explicatione caliginem.
Benè quidem ex Mariâ Hebræâ ita commendat ;
Colęαte äppeva na Júλu, ngù digńozte tò nulov , fed
quis ille mas fit , & quomodo ante conjun& tionem
præparandus , non perinde adjungit . Bene ex
Zofimo obfervat ,‫ ܝ‬ὅταν τὰ πάντα αποδὸς γίνονται , τότε
vies , ön xaλws exe ; fed optarem illum fimul addi
diffe , anne digitum intenderet in illud tabula Sma
ragdina : Vis ejus integra eft , cùm verſa fuerit
in terram . Bene iterum ex Maria ita monet :
Ἐὰν μὴ τὰ σώματα ἀσωματώσης ,, καὶ τὰ ἀσώμαζα
ματώσης, καὶ ποιήσης τὰ δύο ἕν , ἐδὲν τὸ προσδεχόμλμόν ἐςιν:
fed quomodo corpora in ſpiritus tranfeant , obli
vifcitur. Bene inducit Bibliothecas Alexandrinas
adhuc falvas ( unde de ævo ipfius judicare licet )
arque in iis tradit exftare , quid fit apvy ,
quid y σxpxinn , quid aiuarons , fed ipfius erat,
opinor, ut interpretis , ifta didu&iùs & explica
tiùs profequi .
IX.
Theophraftus Junior Philofophus Chriftianus verfi
bus jambicis de Arte facrâ & divinâ , ceu vocat ,
commentarium fcripfit , non illum pœnitendæ le
&ionis, in quo præcipuè inducit draconem 20. die
bus in fimo equino fepultum, donec fuam ipfe cau
dam deglutiat ; hinc necandum , extrahendum fel
ejus , hoc facto corpus ejufdem inalbefcere , & fen
fim aucto calorein purpuram terminari. In procellu
ipfo abftrusè agit, dum nullum draconi retinaculum
adjungit, nullum corpus,cui in ftatum volatilem eve
hendo deferviat : nec id fatis ex difciplinâ videtur,
quod alborem jam nafcentem folius tridui labore
in perfectam tradat abire flavedinem . Id quod me Quo facto laboris premium latus percipies , & de
eò inducit,ut exiftimem, Theophraftum hunc theo pertate triumphabis . Et hæc quidem more Chemi
riæ peritiorem fuiffe, quàm fecuræ praxeos. corum Latinorum per ænigmata ita declarantur,
X.
ut ex aliis fcriptis & propriis quoque experimentis
Hierotheus Philofophus jambis illigavit differta oporteat OEdipum advocare , fi quis inde laboret
tionem fuam de Artefacrâ & divinâ , idque piè , & proficere. Extant & alia quædam Manu- Script
eruditè : Laudandus egregio conatu , cui eventum
Chemica Græca , Pelagii , Cofma Hieromonachi ,
quoque refpondiffe verifimile eft. Materia, inquit, Pappi , Comarii , Stephani Alexandrini, Blemmede,
una est,& fimplex, omnibus cognita nomine, non ufu, in
quâ præparandâ labor brevis ,fed,nifi afpirante Deo, in
utilis. Et quidem materia , pergit , triplici formâfpe
Elandam fe offert, licet unam effentiam perfectè inſe con
tineat. Huic marem adjunge ex vicinia Roma oriun
dam, eum purpureum , generabunt prolem novampa
rentibus diffimilem,fed venuftiorem : & quæ funt alia,
ad declarandum, forfan & ad occultandum adjecta.
Ex hoc autem fcripto nemo facilè magnum in Arte
lumen fibi pollicebitur, ita frequenter luxat ea, quæ
ad rem faciunt, & fententiam in medio curfu ampu
tat . X I.
Archelaus , Philofophus Chriftianus , mentem
fuam de Arte Sacra jambis expreffit, opufculum, ut
apparet , ex intimâ magifterii cognitione profe
&um : fpondet optatum Lectori fuo exitum labo
ris, dummodo mundâ confcientiâ , precibus arden
tibus, vitâ fobriâ,& à turbis inanibus vacua fe opé
ri accingat. Multus autem in eo eft , ut doceat hu
midum jungendum ficco , calidum frigido ,fingulari
artificio, ita fubftantias ob cognationem fe invicem
penetrare , & fimul ftabili fede locari , nec poftea
unquam à potentiâ ignis divelli. Sed præftat Au
&orem ipfum confulere , qui , fi quid judico , ita
profundè cubilia recondita Artis ingreditur , ut
Zofimo palmam dubiam faciat.
XII.
Anepigraphus Philofophus folutâ di&ione perfe
quitur Modum dealbanda Aqua Divina, & fententiæ
fuæ potiora figuris, parabolifq; involvit, de homine
M
aram ardentem intrante, de aquilâ æneâ in fonte
puro fe quotidie lavante , & quæ funt id genus
alia, quæ partim Zofimo debere fe agnofcit, partim
Oftani. His adjicit, non nimis irrigandam elle ani
mam, ne vi fuâ privetur, & aufugiat. Ad fummam ,
artificem effe multa loquuntur , licet à LatinisChe
micis in hoc diffideat, quod pertendat , non primùm
fieri dealbationem, & poftfequi flavedinem , fedperagi
utrumque tempore indivulfo. In eo autem concordat M
O
cum Latinis, quòd doceat,magnâ induftriâ incum
bendum effe dealbationi ( quam vocant ) utflavedo
εὸ floridior , folidiorque mox fuperveniat .
XIII.
Heliodorus Philofophus Chriftianus , ad Theodo
fium , Regem magnum ( ceu appellat Imperatorem
Theodofium ) jambos mifit de myfticâ Philofopho
rum Arte , in quibus ( quicquid etiam de atate
ejus fentiat Reinefius ) ita fubje t
&um lapidis jubet
eloqui: adfum ego quarentibus in medio ipforum jacent,
C
qui meinfpiciunt, nefciunt quod ego ipfe prafensfim,
tamen quarunt me operofis , & inanibus laboribus : ego
interea omniumfervus setiam jumentorum ; nec neceffe
est , ut mein Pontico mari quarant , licet ibi quoque
fim , & nube involutus afcendam ; fi quis me rectè ab
luat, mirabili fplendore corufco, patremý, meum occido,
& illo demum evado multò præftantior. Tu interea la
Ele me conveniente nutri, fed parcè , & frugaliter,fum
enim ad copiofum alimentum infirmior , donec robur
adultumconfequar. Nigredinem in albedinem commu
ta, nam bac est dealbatio illa fecunda , quamfilii Sa
pientum videre defiderant , & qua poftea tranfibit in
corallium , & vinum fanguinis ad inftar rubicundum.
pan
Pfelli , aliorum, ( de quibus eruditè celeberrimus
Morhoffius
 Lib. I. Sect. I. Subfect. II.
41
Morbofius in Polyhift. ) quæ eandem ferè , quam jam
magnam partem conflata eft , aliis quibufdam La
adduci, tundunt incudem , hoc eft , indulgent fibi tis Turba Philofophorum ,
tinis , Græcifque adjun&
inuitato dicendi genere, ænigmata , gryphos , pa uæ antiqua di&orum Chemicorum farrago paf
rabolas , inverfa verba amant , atque ubi fubindem citatur ab Alano , Alberto Magno , Petro Bo
humano more loqui perrexerint aliquantillum , no Lombardo, aliifque fuperiorum feculorum Magi
mox Le&toris attentionem circumcidunt , in avia ftris. Quis autem fuerit ille Arifleus , qui Pythago
& aliena declinantes , eo inftituto , ut fagacibus ricos difcipulos ita in unum coëgit , nemini hodie
tantùm , & iis, qui ætatem inter experimenta con compertum . Id fatis evidens , dictionem fapere
fumpfere intelligantur ( quibus & non rarò lo mores Antiquorum Chemicorum , & in Græcis,
quuntur apertiffimè ) non initiatos , ut profanum Arabibufque fimilia plura occurrere. Kirchers in
vulgus longè arceant, & fruftrentur. Quod & ipfum Turbam obliquior eft , fed immeritò , fit plena tau
fcribendi tormentum frequentatum videas Latinis, tologiis, barbarifmis, gryphis,& quandoq; ineptiis,
imò verò plerifque aliis diverfarum Linguarum dummodo fub his fpinis non rarò colligantur rofa.
Philofophis , idque ob rationes eafdem. Sæpe intermifcent hi fcriptores variis male confar
XIV. cinatis colle&ionibus fententiolam unam illuftrem
Non eft neceffe hic multis probare ex Firmico, vix auro redimendam.Ita Bernhardus Trevisanus in
Suida , Gazeo , & aliis , continuâffe in hoc ftudio hoc Magifterio Rofcius, agnofcit fe , poft inanem
fapientiæ Græcos , cùm utique conftet , Francif infinitorum librorum lectionem , ab uno Parmenide
cum I. Regem Galliarum , proavorum noftrorum tum fuiffe.
in Turbâ, rectam in viam redu &
memoriâ in Græciâ coëmille magnam Librorum XVI.
Manu-Scriptorum, ut alterius , ita quoque Chemici Artephius , cujus opus Chemicum in propatulo
argumenti fupellectilem , quæ adhuc in Bibliothecâ eft, inter vetuftiores quoque non injuria numera
Regis Chriftianiffimi Manu- Scriptâ pereunat. Ut tur ; fiquidem , ut profitetur ipfe, mille circiter an
taceam , Leonem Allatium , Bibliotheca Vatica nos vixit , ope Tincturæ univerfalis , antequam jam
næ præfectum , & Græcum gente , mihi in fami decrepitus librum huncfuum , mifericordiâ in er
liari colloquio Romæ confeflum effe , Artem Che rantes invitatus exararet. Exaravit autem libel
micam à Græcorum curiofioribus in patriâ adhuc lum laudatum ante quatuor , minimùm , fæcula , ut
impigrè exerceri , fibique in animo effe , Græcos quem Rogerius Baco, A.Chrifti MCCV.non dubitavit
Scriptores Chemicos publicæ luci , cum interpre allegare. Eft autem hic fcriptor, ut repetitionibus
tatione latinâ exponere ; id quod doleo , per de ejufdem materiæ,& circuitionibus, alienifque fæpe
crepitum illuftris Viri fenium , & fupervenientem moleftus, ita de cætero candidus, verax, & abfolu
Magifter , quem legif
demum obitum impeditum fuiffe. Interea nemo tus haud dubiè magni Operis
hodie offendatur fcriptis Chemicorum Græcorum, fe, & iterum,iterumque legiffe , ferium Candidatum
ut tranfcriptorum vitio rancidis , & in barbaras Artis non pœnitebit. Ex antecefforibus fuis nemi
fæpe fordes exeuntibus ; quid enim mirum, puriffi nem adeo laudat,præter Magiftrum Belenum, agnof
"
mos etiam infantes ab impuris tot feculorum nu citq;fe veram magni Arcani cognitionem ex lectio
tricibus fubinde contaminatos fordefcere : Arabes, ne fcriptorum veridici Hermetis confecutum effe .
Maurique , five à Græcis Artem hauferint , five à XVII.

Chamigenis Africa rectoribus , nobis hic perinde Morienus Romanus, Chriftianæ religionis affecla,
fuerit , dum conftet , varios illius gentis Scripto libri de transfiguratione metallorum Auctor , in prifcis
res Chemicos cum Mauris olim in Hifpaniam tra quoque Chemicis meritò cenfendus. Edoctus ab
jeciffe , & ad propagandam per Europe regiones Adfar Alexandrino, deliciis fæculi generosè con
Artem, fuam contuliffe fymbolam , à quibus hodiéq; temptis in agro Hierofolymitano vitam eremiti
fparfe per Medicinam , Pharmaceuticen, Chemiam cam fponte elegit , pofteaque à tranfeuntibus co
voces plurimæ leguntur. Imò vix quifquam Che gnitus , aliorum interventu Regi Ægyptio Calid
mica etiamnunc in publicum emittit, nifi Arabum cœpit innotefcere ; cum eoq; de fecretis Artis variè
notionibus , atque emblematis diftin& ta. Et nè cre differuit , ita tamen, ut more Philofophico alia ma
damus ftudium hoc ibi cefsâlle, teftis eft luculentus nifeftè proderet, alia in medio fermonis curfu pru
Joannes Leo ( qui Granatæ quidem oriundus , fed denter celaret. Neque tamen ita recondidit fenfus
educatus eft in Barbariâ ) in defcriptione Africa, fuos, ut non pateat filiis Artis aliquanto provectio
illud ut alibi , ita præfertim Feffæ adhuc invalefce ribus.Et hic Morienus de primâ & principe mate
re, licet multi eodem abutantur. Quid quòd An riæ rudis præparatione ita dilucidè fe fe explicuit
gli varii , inque iis doctiffimus Th. Parry Oxonii per intervalla, ut haud fciam, an ullus ha&enus ple
mihi affeveravit,multos Afrorum his myfteriis eno niùs mentem fuam aperuerit, meliufque meritus fit
dandis incumbere , imò effe non paucis mirabile de universâ inveftigantium catervâ. Antiquum eſſe
illud Paracelfi & Helmontii menftruum , Alkahest fcriptorem vel illud docuerit , quòd à Rogerio Ba
cone nonnunquam allegetur , fed & evidentiùs idem
dictum , fatis fupérque cognitum , de quo certum
in Africa viveret. teftatur editio Morieni Hanoviana, ad cujus cal
reddidere varii, cùm Tangerii
X V. cem ifta legas : Explicit, inquit, liber Alchymia de
Supereft , ut progrediamur ad Latinos , Arabes, Arabico in Latinum translatus anno millefimo , octua
Maurofque vetuftiores , item ad curiofiores , & gefimo fecundo, in menfe Februarii, & in ejus die 11 .
recentiores aliarum gentium Europæarum Scri XVIII.

ptores Chemicos , licet ætatem plerorumque de
finire , in manu noftrâ non fit , imò fortaffe in
nullius , quòd ex compacto latere vivi voluerint ,
& notitiam feculi fui evitare. Quod igitur Philo
fophos illos Arabes , Maurofque fpectat , illi ab
anno Chrifti DCCXII . cum Saracenorum copiis
paulatim Hifpaniæ infufi difciplinas unà fuas per
Europam variò diffeminarunt. Ex illorum fententiis
Tom. I.
Geber Arabs, notiffimus libris de fummâ perfeclio
ne Magifterii , & inveſtigatione ejufdem , quo præcisè
vixerit fæculo ambiguum eft : certum tamen , anti
quum effe , & Petro Bono , Calidefecretorum fcriptore,
Villanovano , Avicenna , Alberto Magno, Hortulano,
Efferario (five Fratre Ferrario, ) Ifaaco Hollando, fo
doco Grevero, Alano ,Trevifano , Dionyfio Zachario ve
tuftiorem , quod ab his omnibus in teftimonium
D 3 veritatis

" 42 Bibliothecæ Chemica Curiofa
veritatis advocetur , neminem autem horum te
fem alleget , contentus pronunciaffe , hanc effe
fententiam Antiquorum Philofophorum , & fe libros
Antiquorum redegille in compendium. Eft autem
Geber , fi unum excipias Hermetem , parens veluti
Chemicorum , & fummus in Arte illâ ftator , eó
que Rogerio Baconi magifter magiftrorum appella
tur : quodque ille nefcivit , omnes propemodum
ignorant. Senfit tamen & Geber fuos calumniato
res , quid mirum cùm ne Jupiter ipfe placuerit
univerfis. Aiunt fophiftam effe, præfertim in Medi
cinâ primi & fecundi ordinis ; aiunt fubdolum effe ,
& cùm fine ænigmatis fcribat, clandeftinum fibi
refervare fenfum. Verùm enim verò , fi quæ variis
locis tradit , jufto do&rinæ ordine brevi tabella
fifterentur,jam præmanfum ingeretur ori tyronum;
nunc, ut palam ipfe præ fe fert , fparfit hæc in capi
tibus diverfis, ut attenti , follicitíque obfervatores
omnem , quod dicitur quercom excuterent ; nec
perfuadet ratio ulla , debere hæc ftatim obvia effe
illotis, malignis , fomniculofis.
XIX.
Rogerius Bace in mirabili poteftate Artis & Natu
ra capaciffimum declarat genium , & admiran
dam in rebus novis , inufitatifque inveniendis
dexteritatem ; fatifque oftendit fibi ea jam olim
fuille explorata , quæ poftera tandem fæcula ve
ra fuiffe deprehenderunt. Incufatus ob id ab iner
tium Monachorum vulgô , folâ innocentiâ fe tuta
tus eft , & imperitiam cavillantium refutavit con
temptu , unde & defenforem fui tandem invenit il
luftrem Nandaum . Nec dubitat nobilis fcriptor
Jo. Balaus eum nominare Philofophum acutiffi
mum , & fæculi fui miraculum. Scripfit varia de
Lapide Philofophorum , Alkymia speculum , de radiis
folaribus, de speculis uftoriis &c. obiit, referente co
dem Balao, Oxonii , anno Chrifti M.CC LXXXIV.
apud Francifcanos ibidem fepultus . Quæ in Che
micis publicavit , obfcuriora funt & variis procef
fuum ineptiis referta , eft tamen ubi expergifcitur,
& fagacibus monitis , quantus in fe lateat arti
fex , evidenter oftendit. Quin & quæ de erie
tradit ad Raymundum Gaufredum , demorfos fa
piunt ungues. Nec malè ipfe poft allatam experi
mentorum variorum inutilem farraginem , Can
didatis hanc regulam præfcribit : Dimittite expe.
rimenta, capite rationes, & invenietis . Id ipfum fi in
Lullii, aliorúmque fcriptis obfervetur , multos cu
ftodiet à præcipitiis .
XX.
Ariftoteles Chemicus ( cujus opus circumfertur
de perfecto magifterio , item Practica Philofophici
Lapidis ) non is eft , qui fe velit haberi Stagiritam
Alexandri Magni Præceptorem , fed qui profite
tur ingenuè , ab Arabibus Philofophis , imò ab ipfo
Avicenna fe didicifle : fcriptor doctus , & metho
do perfpicue infiftens. Præcipuum inftitutum ejus rià applicaret. In Practicâ fuâ methodum proce
Tabulam Smaragdinam enucleare , & indubitata dendi, regimen caloris , qualitatem carbonum,tem
veræ praxeos tradere elementa , in quo negotio 8 pora colorum fatis apertè defcribit , notatque pu
nec judicium temere defiderabis,nec in experiun tredinem aliquando quadragefimo die , aliquando
do felicitatem . Multum habet in receffu vox ejus: nonnifi centefimo ( fcilicet ob materiam non ritè
Fac pacem inter inimicos , aquam & ignem , & habe
bis magifterium. Quòd fi in quibufdam fcriptis
ejus mentio injiciatur Alexandri Magni ( ut fit in
meo quodam Manu Scripto quadringentorum an
norum ) factum id exfcribentium temeritate , &
fuperiorum temporum incuriâ .
XXI.
Frater Ferrarius ( quem alii Efferarium appel
lant ) nubilus fcriptor eft , in quo licet fcintillæ
7
quædam veritatis fubinde emicent , fuffocantur
tamen multitudine ineptiarum , adeo ut , qui ad
lectionem ejus lucis nihil adfert , nihil ex eo iplen
doris confequatur.. Is cùm fæpiùs probet fenten
tias fcriptorum Turba , Gebri , Platonis Chemici .
Morieni , nufquam Villanovani meminit , Lullii
nufquam , ut vel hinc appareat , eum his vetuftio
rem æftimandum. Junior Ferrario recte judicatur
Joannes Ticinenfis , fcriptor multa caliginis , & qua
fine infigni damno pollet carere hæc difciplina. Ex
evidentioribus ejus apophthegmatis eft hoc : Tu
quiglifcis donum Dei contemplare , hujus rei fontem
peramabilem, Lunam , folem tranfmutare , tibi mando
voce clarâ lympham inftillabilem. Item , Lapis can
dens fit ex tribus , nullı datur nifi quibus Dei fit spi
ramine ex matris ventre quos beavit , & ad artem de
finavit facroý,fancimine .
XXII.
Arnaldus de Villanova , patriâ Gallus ( cujus
etiamnum ftirps, & natorum nati mihi cogniti vi
vunt in agro Avenionenfi , nè adhuc quidem Che
miæ imperiti ) floruit circa annum Chrifti mille
fimum trecentefimum. Atatem ejus vel ex eo de
finias , quòd opus fuum , Semita Semita infcriptum
Benedicto X I. Pontifici Romano dedicaverit an
no circiter MCCCIV. quòd anteceffori ejus,
Bonifacio VIII. quæftionum aliquot Chemica
rum enodationem pofcenti fatisfecerit , quòd Re
gi Arragonum Friderico ( qui poft , anno fcilicet
MCCCII. Rex Siciliæ conftitutus ) circa finem
vitæ adhæferit , atque ab eo ad fanandum Pontifi
cem Clementem V.miffus in itinere maritimo nau
fragus circa annum Chrifti MCCCX. obierit
Genuæ fepultus , de quo Joannes Imperialis in Mu
fæo Hiftorico , & alii. Hunc in Aula Romanâ fpe
cimen vows edidille fo. Andreas ICtus liqui
dò atteftatur , & contradixit hactenus nemo. In
publico verfantur fcripta ejus Varia : Rofarium
Arnaldi ( nam aliud eft Rofarium Philofophorum )
Flos Florum , Epiftola Chemica ad Regem Neapolita
num , Novum Lumen , Praclica Arnaldı ad Papam
quendam , fpeculum Alkymia , Quaftiones Bonifacii
VII . cum responfis Arnaldi , femitafemita , &c. De
quibus , ut verbo nos expediamus , ita cenfemus ;
In Rofario fuo occultat fe fe , & curfum fermonis
aliena inferendo fæpe amputat : In Flore Florum
Regi Arragonum dicato procedit diftin& tiùs , quæ
tamen ibi de amalgamate Veneris & fpiritu Vini
inculcat , omnia figurato fenfu intelligenda. In
Epistola ad Regem Neapolitanum recto fubinde
tramite incedit , fed mox iterum prævaricatur.
In Novo Lumine paulò clariùs fe explicat per in
tervalla , agnofcitque inter alia ingenuè , fe per
alienam doctrinam , cognitionem Elixiris haufiffe.
Et poflea : Nunquam vidi , inquit , quenquam , pre
ter Magiftrum meum , qui opus fuum in debitâ mate
purgatam , ob calorem fegniùs adminiftratum )
fupervenire , imò aliquando nè tum quidem ap
parere , adelle tamen fub pelle eminentiori mate
riæ , adeóque elementa fatis fecurè conjun&a effe.
Inter ea primum opus præparationis & hîc præ
terit. In speculo Alkymis de primo opere velut in
tranfcurfu quædam attingit , fed mox ad folen
nes fe refert tenebras , cùm tamen illo ignorato
cætera omnia ignorari necelle fit. In Responfis ad
Bonifacium
 Lib . I. Sect. I. Subfect. II.
43
Bonifacium VIII. intelligenter progreditur , fed me inducatur tanquam infcribens libellum fuum R
& de nodo Gordio folvendo ibi nihil . Interea Ge perto Anglorum Regi , & mox ibidem adjiciat , mif
bro contrarius videtur , fcribens , Lapidem non pof fum Ruperto librum per Edoardum Regem Anglorum ,
fefieri ex fola aquâ vita Philofophicâ , quanquam cùm conftet apertiffimè , feculo Lulliano nullum
enim & hanc viam operofiorem agnofcat Geber,pro Rupertum Anglis imperaffe. Deinde in Teftamento
cedere tamen affeverat; forfan , quo calle non in Lullii ultimo hæc leguntur : Robertus anteceffor Regis
ceffit ipfe , eo neque incedi poffe autumans. In Se Caroli tyrannus incarceravit Lullium, & thefaurum
mitâfemita Pontifici Romano,Benedi &o IX. infcri ejus diſtribuit cum multâfanguinis effufione , fed malà
B ptâ admonitiones quafdam infpergit non pœni morte periit . Quæ recitaffe, eft refutaffe , cùm hifto
tendas , legique illud opufculum cum cura mere ria temporis illius adverfiffimæ fint.
tur. XXIV .
XXIII. His ita in antece flum libatis reftat fæpe vexata
Raymundus Lullius, ut notior, celebriorque omni quæftio , an Raymundus Lullius potuerit Edoardo
bus ferè Chemicis , itâ judiciis doctorum magis id nominis ( poft VVilh. Conqueftorem ) tertio , ita
fuit expofitus. De ejufdem vitâ, morte, geftis (ex appellato , Anglorum Regi fex milliones ex auro
cipio fcientiam ipfius arcaniorem , quam vivus dif Chemicâ arte confecto fubminiftrâffe ad bellum
fimulavit ) nemo re&iùs cenfuerit Vincentio Mutio contra infideles gerendum , & Edoardum acceptis
(libro II.de Hiftoriâ Majoricanâ)viro erudito,cor pecuniis arma mox vertiffe in Gallos. Id quod licet
dato , & teftimonii fide digniffimis inftru&
to. Titu Anglorum nonnulli, & ab iis invitati alii viri do t
&i
lus libri : Hiftoria del Reyno de Mallorca , que ef fcribere fuftineant,fieri tamen potuiffe nego , immò
crivio Vicente Mut , fu Coroniſta Ingeniero,yfu Sar pernego. ( a ) Edoardus enim tertius non nifi tri
gento Mayor porfu Mageftad, Anno 1650 fol.Appro ennis erat , obeunte in Africâ Lullio , nec guber
? bavit cenfurâfuâ fcriptum hoc Fray Miquel Torres, naculis Regni Anglici admotus eft , ante annum
Letor jubilado , & definidor de la Provincia de Chrifti 1326, hoc eft , multis à morte Lullii annis ,
Mallorca 1.0 obr. Anno 1650 , idque nomine & au de quo teftantur Anglorum Hiftorici uno ore , &
&oritate Epifcopi Majoricani , Thomæ de Roca Belga , Galli , Germanique fimiliter. Aut ergo tra
mora. Scriptus autem hic liber in Regali conventu ditionem illam defex auri millionibus falfam effe
S. Francifci civitatis Majoricanæ , quod ideo ad oportet ( licet Cambdenus , Seldenufque pertendant
ducitur, ut de morte Lullii, qui ibidem fepultus re veram effe) aut Edoardo I. patuit illa Raymundi li
cubat , conftet evidentiùs. Nam quæ de vitâ Lullii beralitas : Nam Edoardus II. infelix Princeps, nec
fcribit Anno 1605 Ivan Segvi ( non Segti ) nec Mu bella geffit , nec in Palaeftinam cogitavit ; fedprimus
tio adverfa funt , nec ignota , nec à Bzovio , Lullii magnas ibi res gefferat , Parente adhuc vivo ; &
inimico magni æftimantur. Secundum ergo hunc fceptro admotus parabat in Syriam certis condi
Mutium natus eft Raymundus Lullius in Infulâ Ma tionibus reditum quemadmodum ex Odorici Ray
joricâanno Chrifti 1235. nec diffentit vel Segvi, vel maldi Annalibus , ex Floro Hiftorico Weftmonafte
Lucas VVadingus: obiit autem anno ætatis octoge rienfi , aliifque colligimus . Vox VVeftmonafterien
fimo , hoc eft, anno Chrifti 1315 , vigefimo nono Ju fis : Edoardus 1. gravi morbo implicitus , inquit, prope
nii , & quidem Bugiæ in Africâ martyrio coronatus. Burdegalam decubuit , ab eo recreatus crucem induit,
Eundem mortis Lullianæ annum defignat. J.Bullart atque à Legato Papa Chriftianorum exercitûs dux crea
in Academ . fcientiarum , eundem Iudov. Morerius tus eft. At poftea leviffimâ ex causâ devota DEO ar
in grandi Dictionario Hiftorico , eundem Ioann.Im- ma in Gallos vertit. Convenit præterea Edoardi I.
perialis in Hiftorico Mufæo : eundem Odoricus in ætas Carolo , Rupertoque , Siciliæ , five mavis,Re
1
Annalib. Ecclefiafticis. Et quid multa? leguntur,ex gni Neapolitani Regibus , Edoardi primi affinibus.
fide infpicientis Muii , fepulchro ejus infculpti hi Ideoque Edoardus primus ex Syriâ reverfus bene
verfus in eâdem infulâ ( nam à morte eò tranfpor ficè exceptus eft à Carolo primo Siciliæ Rege ,
tatus fuit à Stephano Colon , & Ludovico de Paftorga) fratre Ludovici San&
ti. Hujus Caroli filius, Carolus
fecundus di&us , fuccedit Patri , anno Chrifti
Raymundus Lulli , cujus pia dogmata nulli MCCLXXXII , Romæque , à Pontifice coronatur
Sunt odiofa viro, jacet hic in marmore miro , anno MCCLXXXIX , liberatus tandem à carcere
Hic M& CC. Cum P. cœpit finefenfibus effe .
Arragonio per Edoardum primum . In hujus Caroli
ubi Mccc defignant annos 1300 , & P, ut decima fecundi, demortui locum fubrogatur Robertus, an
quinta litera alphabeti indicat 15. VVolff. Iufti te no MCCCIX , fex annis ante mortem Lullii, difer
ftimonium quod in Chronolog, Medicâ videtur tè teftantur Chr. Befoldus , Felinus Sandens , Colle
his adverfari ) ut ab imperito aliquo Chronologo nutius , alii. Ex hac ftri&â trium Regum amicitiâ
excerptum,parum,immò nihil habet ponderis. Mul effectum eft , ut Lullius his omnibus fcriberet ;om
tò minus id fuadet diffenfum , quòd in fcripto Lul nes demereri conaretur. Sed fi horum ætas cum
lii de Mercuriis narretur Lullius Mediolani cum Edoardo tertio conferatur , jam omnia difcorda
fociis anno Chrifli 1333. lapidis Philofophici opus bunt. Cremeri Abbatis traditio patitur fuos manes ,
abfolviffe; neque enim ulli rerum & temporum gna & non vixiffe Cremerum fub Edoardo primo, unde
ro ignorari poteft, quàm fœdè ab imperitis manibus probabitur ? Quis etiam credat Lullium veniffe in
collutulata fint Lullii fcripta.Et vel unico illo idem Angliam primo equidem vi&um precibus Cremeri,
clariffimè oftenditur , quòd Lullius in Compend. Ani & aliquot demum annis poftea ( poft miferias
Tom. I. D 4 carceris
( a ) Cùm fcribunt Raymundum Lullium tot thefauros Edoardo iij. pro Bello Sacro contra Sarracenos
conceffiffe , computationem fuam non incunt illi Auctores à Wilhelm. Conqueftore ; nam fic Edoardum
qui bellum Sarracenis intulit , primum nominare deberent ; fed cam à fundatô regno ordiuntur. Quô ta
men iterum fenfu , ille non tertius , verùm quartus dicendus foret ; fiquidem præcefferant Edoardus Alfredi
filius, cognomine à capillitio albo , fenex ; Edoardus Edgaris filius, inter fanctos à quibufdam numeratus : &
rurfus Edoardus Ethelredi filius , primò pacificus vocatus , poftea Sanctorum albo infcriptus. Verùm hæ
nou ita funt magni momenti ut iis ulteriùs enucleandis immorari debeamus.
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
44
carceris ab Edoardo intentatas ) ad ejufdem
Edoardi interceffionem ? Difertè enim Lullius in
Compendio Anima tranfmut. Vidimus , inquit , hac
omnia , dum ad Angliam tranfimus propter intercef
fionem domini Regis Edoardi illuftriffimi. Quis credat
Edoardum , fugiente Lullio , non mancipaturum
fuiffe carcere præfentem adhuc Cremerum, focium
ejus & arcani quoque defiderati participem ? Co
lophonis loco anne &tatur illud Theodori Mundani ,
fapientiffimi Philofophi , in nuperis refponfis ad
Edmundum Dickinson , anno MDCLXXXVI.Oxo
nix impreffis ; Inculpatafidei registris , inquit , in
notefcit , quòd patriota vefter Riplaus per multos an
nos fucceffivè centies mille libras Equitibus Rhodienfi
bus mifit , adfuftentandum bellum adverfus Turcas:&
Raymundus Lullius Edvardo primo Anglia Regi fex
myriadas aureas in facro bello terrâ fanità gesto ex
pendendas miniftravit : quas ipfe in Æde S. Kathari
na prope turrim Londinenfemfecerat.
XXV.
Verùm ultra inftitutum progreffus ad Lullium
redeo ; qui palam agnofcit , quâ eft ingenuitate ,
fe proprio Marte nihil folidum potuiffe in Chemi
cis invenire , adeoque ante cognitum Arnoldum
fcripferat ( quod imperitiam ejus Chemicam per
petuam malè interpretatur Mutius ) Alkymiftas ha
bere occafionem flendi. Verùm ut ipfe explicet fon
tes fcientiæ fuæ in hoc genere in Codicillo fuo ita
infurgit : Cum folâ prafumptione & temeritate fcien
tia hujus naturamfirmiter intelligere credebamus , nec
idem ullo modo intellexeramus , donec tempus adfuit,
in quo spiritus non immediatè , fed medialeper Magi
ftrum Arnoldum de Villa Novâ , qui immediatè fuâ
largitate infpiravit in nobis reficientur. Item in Ex
perimentis : Nonpotuimus , inquit , fixare hac olea ,
donec ab amico Villanovano edoceremur. Item in Te
famento ultimo : Arnoldus Magifter meus non ufus eft
alio furno , quàm fequenti. Interea nemo negaverit ,
plurimas ineptias per infcitiam temporum, librario
rum , invidorum , Lullii fcriptis affutas fuiffe, quas
à nucleis fecernere curiofi eft,& in Magifterio ignis
probè fuba& ti . Fortaffis & quædam ex Raymundi Lul
lii de Terraga , hominis inepti placitis , & germano
Lullio pofterioris , ejufdem fcriptis, injuriâ tempo
rum fe fe immifcuere ; id quod Majoricano tamen
Lullio vitio verti nullo modo debet.Quod adfcien
tiam Lullii in Chemiâ fecretiori attinet, nemo fa
cilè ipfum vicerit hinc fubtilitate ingenii,& fenten
tiarum illuftrium , de intimis Artis myfteriis , co
piâ , illinc occultandi ſe ſe calliditate , & prævari
candi ftudio.
XXVI.
Quicunque proceffus Lullianos , fequitur , jam
vergit in præcipitia ; nufquam enim magis fruftratur
Lectorem , quàm in hoc paffu : aliquando fincerif
fimè loqui putabis cùm nihil planè veri fubfit:eche
neidem quæris in alto mari , aciculam in ingenti
metâ fœni amiffam , & tamen , fi inquiras follicitè
eft in illo mari echeneis , eft acicula , fed duce for
tunâ opus , ut nemore in tanto aureus ille ramus
inveniatur. Proinde non tam verbis Lullii inhæren
dum , quàm fparfis hinc inde profundis fcientiæ il
lius monitis, obfervationibus , præceptis. In proli
xâ illâ Lapidis Theoria praxin diverfis locis aperit
fatis intelligenter , fed in adjunctâ Praxi , mera
ferè obtrudit putamina. In Tranfmutatione Anima
rectè quidem profitetur, materiam effe animam me
tallicam, fed quæ de fpiritu vini, & aliis , permifcet,
omnia longè alio fenfu capienda. In Codicillo multa
egregiè præcipit , quæ alibi fruftra quæras , multa
etiam aliena ingerit , quæ cum cantu Sirenum , fur
da aure prætereunda . In fuo Vade mecum viâ qua
dam nativa incedit , fine multis proceffuum laby
rinthis , fed præcipuum magifterii pun&um tacitus
omittit , In Experimentorum libro lubrica funt ferè
omnia , & pauca fani coloris. In libro De Mer
curiis , fibi fimilis apparet , hoc eft , caliginofus &
anceps. In Elucidatione Teftamenti diftinctiùs , aper
tiufque incedit , non fine fru&u Lectoris attenti.
Inter alia hîc bene , Tres lapides , inquit , defcripfi
mus mineralem , animalem , vegetabilem , cùm unus
duntaxat fit lapis noftra artis, ifque mineralis, quia mi
nera eft , animalis , quia animam habet , vegetabilis ,
quia crefcit , & multiplicatur. De cætero , vulga
tum illud fuum xguftas ftudium nè hîc quidem obli
vifcitur. Vox ejus ibidem. Librorum noftrorum,in
quit , compofitio nihil aliud eft , quàm fagacis ingenis
fubtilitas ad Ariem noftram celandam . Eft tamen &
hîc,ubife aperit , & quafi furtim fcintillas veri ma
nifeftat , fecundum illud Poeta,
Quo minimè credis gurgite , pifcis erit.
Ex Accurtationibus , qui plumbum Philofo
phorum intelligit , aliquid commodi poteft ex
fculpere , alioquin vagabundus errabit . In Reper
torio illud non perfunctoriè confiderandum : Sol
non jungitur Mercurio nifi per fubftantiam mediam .
Item ; Facit enim terra in decoctione fuâ multas gian
dulofitates ,fivegibbofitates , ad modum ampullarum,,
in quibus apparent omnes colores mundi. In Teftamento
ultimo de neceffariâ illâ præparatione primâ quid
dam velut in tranfcurfu attingit , cætera gryphis
fimilia, In Poteftate divitiarum verbis ditior eft,quàm
monitis falubribus. In Claviculâ illud feriò intuen
dum : Argentum, inquit , vivum vulgare non poteft eße
argentum vivum Philofopherum, quocunque artificiopra
paretur ; quia vulgare non poteft detineri in igne nifi
per aliud argentum vivum corporeum , quod fit calidum
& ficum , & magis digeftum. At nostrum eft magis
digeftum , cui fi jungitur vulgare , nunquam feparan
tur , immò vertuntur fimul in purum metallum , immò
in Medicinam tranfmutantem . Præter hæc Lulliana ,
quæ in publico exftant, varia adhuc Manu- Scripta
Lulliana circumferuntur , quæ inter le& ta mihi In
veftigatiofecretorum Divini Raymundi Lullii, Matri
monium Solis & Luna, Claviculafecreta , Liber Ma
gia Naturalis, Liber de fecretofalis urina , Teftamen
tum Mineralium , Lapidarium ; fed plura hinc inde
audio delitefcere in larariis Eruditorum. Quòd fi
tamen ex mihi infpe&tis Manu-Scriptis judicium de
reliquis ferendum , qui ex editis libris Lullianis
fapere in hoc argumento non difcit , ex Manu- Scri
piis vix fructum colliget duraturum.
XXVII.
Margarita pretiofa Petri Boni Lombardi , anno
Chrifti MCCCXXX. in civitate Iftriæ Pole concin
nata , ab ovo , quod dicitur , progreditur , & pro
lixè , more Ariftotelico veritatem Artis Chemiæ
per rationes non erubefcendas confirmat , atque
tuetur ; opufculum tyronibus utile , incredulis in
rectam viam redigendis penè neceffarium. Id ta
men exlectione hujus fcripti colligere mihi videor,
Artem, quantum quidem fola theoria polliceri po
teft , cognitam fatis fuiffe huic Lombardo , verùm,
cùm hæc fcriberet nondum certâ praxi ſtabilitam.
Vox ejus pag. mihi DCCCXXXXIII . Tenemus , in
quit , quodfcripfimus, ficutfecundum rationem noftram,
& experientiam nondum completam perpendere potui
mus. Nefcio cur Gabriel Plats Anglus peculiari fcri
pto omnia ferè Lombardi enervare , & in fumos ver
tere fatagat.
XXVIII:
 Lib . I. Sect . I. Subfect . II.
45
XXVIII.
paretur. Si autem calcinatur , in terram abit , ut pul
Avicenna ( aliis Ali - Ibn-Tina ) Chemicus , five vis mortuus. Sequitur Incertus quiddam de Arte
fuerit vetuftior ille Arabs , feculi XI. fcriptor, five, Chemica , non imperitus ille quidem , fed caligine
ut credibilius, alius eo recentior ( quod Gebrum nimiâ circumfufus , licet di&io ejus probè latina
fubinde alleget ) nobis hic haud magno habetur dif fit , immò polita , & nitida. Liber Secretorum Cali
crimine. Id certum , quæ de Arcanis Chemicis dis , filii lazichi , eft profundi & reconditi fenfus ,
commentatus eft , olere lucernam , & fatis pro cui tamen fi nihil luminis afferas , parum inde lucis
dere experre&um in his facris ingenium : neque reportabis. Expendi meretur illud ejufdem. Quis
temere invenias alium in toto procedendi cur eft ex illis probatoribus , qui valeat duo , vel diverfa
riculo , in materiâ , coloribus , proje&ione cla conjungere , quorum centra funt diverfa , nifi post con
riùs diferentem , & ratiocinantein fubtiliùs. Epi verfionem natura eorumdem & mutationemfubftantia.
ftola tamen Avicenna de Re rectâ &c. inter nubes Merlini Allegoria nihil habet , quod improbetur ,
vagatur , & caligine fuâ magis adeo turbat , quam ita placitis aliorum Philofophorum refpondet.
inftruit veritatis avidum . XXX II.
XXIX . Clangor Buccina non laffat alienis , fed inftruie
Joannes de Rupefcißâ , auctor fcripti de confectio neceffariis , varia etiam adjicit, quæ non ita clarè
ne veri lapidis , vidit , ut vero fimillimum , viam , ab aliis definiuntur : dignum fanè opufculum,quod
quâ itur ad palatium Regis ; fed dum in Vitriolo Curiofis fæpe legatur & probetur. Multos emen
Romano , ejufque fpiritu callidè materiam operis dâffet , nifi fibi faperent ) illud ejufdem : Corpus
magni collocat,alia omnia animo concipiens, Can perfectum in fuâ craffitie permanens minimè virtutem
didatis Artis magis adeo obeft , quàm prodeft in habere poteft feparandi terram fulphuream à commiſto
vento tamen fornacis Philofophica non incommo imperfecto , & convertendi ipfum commiftum adfuam
dè ipfis gratificatur.Vix poſt Żullium, quem iterum , perfectam naturam , Item , fi non fublimaveris debitè,
iterumq; allegat. Quæ Alberto Magno attribuuntur id eft , donec nullas materia relinquat faces, erit aurum
fcripta Chemica , ejúfne fint , an recentioris alicu & argentum inde veniens obfcurum. Hic mirari fu
jus dubitari folet, quòd vulgò Alberti libris reliquis bit Interpretem Parvi Agricola , qui ex unâ librâ
.
non focientur. Quam ut nos hic controverfiam mit craffi fubje&i afferit ſe ultra octo uncias puræ &
tamus , id putamus fatis conftare , fcripta hæc in præparate materiæ poffe elicere , Scriptorem autem
genii maturi effe , nec dedecere acutum Philofo Clangoris Buccina vix drachmas duas. Verba Clango
phum videmus eum in citationibus optimorum ris hæc funt : Ex integrâ librâ menftrui vix medium
fcriptorum ita verfatum , in tabulæ fmaragdinæ ex lothonem habebis , qui facit ad tincturam . Sed nimi
plicatione ita folertem , ut de fcientiâ ejus Che rum Interpres Agricola de minerâ faturni di&um
micâ non nifi optimè fperare liceat. Inter alia , explicat , Clangor autem in liquorem alium no
vox ejus : Quod quarebam , tandem inveni , non ex biliorem digitum intendit.
XXXIII.
mea fcientiâ , fed exfpiritûs fancli gratiâ. Id tamen
non inficiandum , opufcula hæc, quæ Alberto quo Thefaurus Philofophia Anonymi , liber clafficus
que attribuuntur , Alkymia , Concordantia Philofo eft , & à fundamentis pandere myſteria artis labo
phorum compofitum de compofitis , fecretorum opus &c. rat , quantum quidem religio Chemica indulget.
nondum initiatis ob folennes tenebras , parum Nec facilè alius præparationis fecretum aperit di
profutura. ligentiùs ; cùmque memor facramenti neceſſe ha
XXX. beat quædam abrumpere , mutilare alia , fubjicit
Rofarium Philofophorum , à quocunque tandem ingenuè : Sic ea transponunt , qua ftultis pandere no
compofitum , veftigia fequitur veracium Philofo lunt. Cymbalum aureum Anonymi , non inficetum
phorum non impari greffu , multam tamen etiam fcriptum eft , fed nec pleni roboris tamen. Alii per
arenam fine calce admifcet , nec fecretum Artis certa intervalla ignem folent intendere , hic in eo
nifi parciffimè delibat. Inter apophthegmata ejus dem ftatu à principio ad finem perdurat.Audiamus
hoc eft : Via univerfalis estfacilis, & rara, particu loquentem : In omnibus inquit , gradibus ignis unus
laris difficilis , & laboriofa. Item , Conceptio eft cùm & aqualis effe debet , talisfcilicet , ut materia non ele
terra in nigrumfolvitur pulverem, & incipit aliquantu vetur ,fed in fundo quiefcat. Et id novum : Pendeat ,
lum de Mercuriofecum retinere . Au & torem autem, ait , vas infummitate furni , quò melius calor circu
cùm hæc fcriberet , nondum vidiffe operis coroni meat , non autem ta , aut cineri imponatur,
XXXIV.
dem , argumento funt , quæ fequuntur : Hæc omnia,
inquit , vidi in diebus noftris ufque ad Leonem , de Aurelia occulta Philofophorum Senioris , opus pium
pinxi tamen ufque ad complementum , licet non vide in theoriâ , in praxi faniorum dictis congruum ,
rim ; laudanda ingenuitas. Quæ de carbonibus ut ideoque tyrones non injuriâ ad legendum in
juniperi adjicit , non fuftinent exfpe&ationem. vitet . Parabola ejufdem ingeniofa , & per nebulam
Effe autem hoc fcriptum Roſario Arnaldi pofterius , veritatis viam commonftrans .Unum hic audax Se
ex eo colligas , quòd etiam Arnaldum alleget.Sca nioris promiffum cernitur : Ars bac, inquit, XII. bo
la Philofophorum Anonymi varia monet fatis aptè ,ris addifci , & ollidui spatio in opus , ac effectum de
fed ubi ad nodum Gordium venitur , conticefcit. ducipoteft Quin immò vel unicâ horâ addifci poteft,
Opus Mulierum,& Ludus puerorum minoris funt mo fed octidui fpatio abfolvi operis complementum
menti , quàm ut cum nobilioribus Artis Magiftris quis credat ? præter unum illum Helvetii pramon
conferri mereantur.
ftratorem , qui totam operationem inclufit triduo.
XXXI. Senior Zadith Arabs non fine acumine perfequitur
Correctio fatuorum Anonymi , fcripta , ut patet , argumentum fuum , verùm & fæpius Oedipo con
poft ætatem Villanovani, non inutilis eft Candida jectore indiget, clarior omnibus di&
tis ejusfigura il
tis Artis libellus , præceptionibus etiam egregiis la eft novem Aquilarum, quæ fi penitus infpiciatur,
frequens. Inter quas enim illa : Sulphur vulgi me difertiùs myfterium enucleat, quàmfententiæ Senio
tallis eft extraneum , & contrarium , quia femper in ris univerfa.
XXXV.
ficit , & denigrat , & corrumpit , quocunque modo pra
 æ
ec a
o th ic fa
li m io
6 Bi
b
C he Cu
r
4
XXXV . ma Northoni Ordinale , quod & in linguam Germa
Confilium Conjugii de maſſa Solis & Luna Anony nicam tranfiit: item Samuelis Northoni Confideratio
mi , in tres difpefcitur libros , quorum fecundus nes in Alkymiâ, & Ejufdem Alkymia complementum.
præftantior eft , ut rationibus , monitisque faluta Confiderationes Samuelis tenebris involutæ funt , in
ribus refertus; primus & tertius non pœnitendi ,fed Complemento paulò clariùs fe expedit . Thoma Ordi
fecundo neutiquam pares. Ex horum lectione nifi nale magis probatur , & quantum conjicere licet ,
proficias , crede vei fata , vel hebes ingenium ob viâ Regiâ procedit. Scripfit principatu Edoardi
ftare. Lilium interfpinas , verè fpinofum opus eft, &, IV. quem narrat ejus fuiffe humanitatis , ut Daul
ut paucis multa , tenebricofum. Practica Ortolani , tonum ad fe productum à Delvifio , tanquam magni
five Hortulani itidem ob inductas tenebras intelle fecreti Chemici confcium , immunem , liberumque
au difficilis . à fe demiferit ; Delvifum autem poftea capite
XXXVI. truncatum fuiffe , de quo confulatur Stovv in An
Dieta Alani nubila funt , & provectum requirunt nalibus. Sed de Thoma Northoni fcripto , ut & re
le&orem.Secretum fodoci Greveri fatis re&to tramite liquis linguâ Aglicâ per Eliam Ashmole publicatis,
circa initia procedit ; eft tamen, cur fufpicer eum nimirum Gothofrido Chaucer , Monacho nigro , Car
ad complementum operis non perveniffe , quid pentario , Charnoc , Blomfeldio , Robinfono , Govvero,
enim perfectionis materiæ jam præparate acccdet accuratiùs judicabunt, qui idiotiffimorum linguæ
ex multis Antimonii floribus , quos largiter fupe ejus , quàm ego , intelligentiores funt . Somnia Da
raddit ? Ut taceam , non videri, materiam à Greve fini ab Ashmole Anglicè edita, cùm jam ante in lin
ro ante conjunctionem legitimè purgatam effe .Cor guam latinam abierint , illa & mihi exprimunt fen
rectorium Richardi Angliciprudenter, & ex arte ela tentiam,elle Vifionem Darftenii ( ita interpretor Da
boratum eft , fed ita ut per intermifta aliena genus ftin Dreams ) bene conceptam , & fecundum præ
profanú arceatur. Unicam ejus fententiam advoca cepta Artis legitimè difpofitam Rofarium autem
re huc non piget, ut meditatione profundâ dignam: Dauftonii Angli effe quidem obfcuriori filo contex
Mercurius crudus , inquit , diffolvi corpora , & re tum , fed non fine evidentibus hinc inde magnæ
ducit ea in primam materiam ,fed Mercurius corpo Artis veftigiis. Imprimis unum Daufienio excidit
rum hoc facere non poteft ; eft enim propter cruditatem di&um , quod multis aliorum fententiis præferen
fui fulphuris , quod in primâ habuit terrâ albà , ex dum eft. XXXIX .
quâ cum aquâ clarâ factus eft initio ; quia illud crudum Thoma Aquinati etiam locum inter Chemicos
femper appetit corrodere, quod fue natura vicinius eft. indulgent nonnulli : attribuitur eidem libellus, qui
Sed Mercurius corporum facere id non potest , quia Secreta Alkymia infcribitur ; item alius, de Efe , &
per congelationem illud crudum fulphur , quod antea in Eẞsentia Mineralium . Quicquid horum fit , ipfa
illofuit , eft alteratum in naturâ , & ideo non corrodit hæc fcripta non funt magni momenti , immò indi
ficut primum , nec feratum aperit ,fed unius vis non gna tam nobili Auctore , & caligine obfepta Agnof◄
manat in alium , licet fint fluctualiter conjuncta. cit tamen , quisquis eft ille Thomas , fe regulas Ar
1 XXXVII. tis ab Alberto traditas fe&
tatum . Et mox : Seque
Georgii Riplai XII . Porta publicum jam diu ap re , inquit , Divum Albertum Magnum , Ma
plaufum confecutæ funt, tanquam germane magni gistrum meum : id quod cum ætate utriufque pa
Operis janitrices , & quidemmeritò ; nam ftylo ita rum convenit ; obiit enim Thomas Aquinas anno
temperato apertæ funt , ut prædeftinatum , hoc eft, Chrifti MCCLXXIV, & Albertus Magnus de
attentum , piumque le&orem non difficulter ad mum anno MCCLXXX , fecundum Petavii calcu
mittant , irruenti autem manibus illotis Centauro lum , quomodo ergo Thomas appellare potuerit
opponant modeftè obicem. Intelligeretur etiam Albertum ( licet antea Magiftrum fuum ) Divum ,
vulgo Riplaus , fi tractu continuo proceffum fuum non fatis affequor. Opufculum Ioannis Mchung
profequeretur, nunc, more Gebri fpargit variis lo . obfcuri nominis eft , & luce optatá deftitutum.
cis mella fua , quæ jungere , & in favos ftipare Neque aliter cenfendum de Epistolâ Antonii de Ab
circumfpe&i eft. inter prima Artis tentamenta tru batiâ , de Johanne Belye , Joanne de Lafnioro , de
tinentur Candidati illúd Riplai : Lapis nofter eft va clave Sapientia Alphonfi , & fimilibus. Naturalis
por potentialis metalli : invifibile profectò eft hoc men Philofophia magni Lapidis fo. Saigner magis adhuc
Struum , quanquàm cum fecundâ aquâ Philofophicâ exerrat , ut cujus opus ex fale communi variè fo
apparere potest formâ aqua clara . Floruit Riplaus luto , & divexato procedit , id quod à fontibus An
Edoardo I V. regnante , eidemque anno Chrifti tiquorum Philofophorum alienum eſt.
MCCCCLXXVII.opus hoc dedicavit ; artem didi X L.
cit non à Lullio, licet eum quandoque alleget, non Vellus aureum , ita dictum , Rorfarchi anno Chri
à Cremero , de quo omnia incerta , fed ut ipfe fti MDXCIX . impreffum fcatet nugis , & impoftu
agnofcit : fecretum in longinquis regionibus didici, ris. Quæ ibi Salamon Trifmofin five ex propriâ En
& mihi indigno Divinitus concreditum eft. Ita tamen chirefi , five ex itinerum fuorum curriculo in unum
Divinitus , opinor , ut intercefferit , Deo volente, compegit ,omnia ,fi ut jacent , intelligenda , fpirant
Magiftri opera; id quod perfuadere videtur di&um ineptias . Nec ferè aliter de Hieronymi Crinoti pro
ipfius alibi pronunciatum , ubi : hoc meus Doctor, in ceffibus fentiendum.Nec fuccedit augmentum Trit
quit , mibi oftendit . Simili ratione in Codicillo Lul hemii ibidem fignatum ,ut nec Tinctum Barthol. Korn
lius profitetur fe Divinâ infpiratione artem edo dorfferi. Speculum Ulrici Poyfelii pedem luto effert,
&um ; & nihilominus in eodem libro ita fe expli
& fuprà cæteros aliquid conatur ; fic & Dialogus
cat , ut non immediatè fed mediante Villanova Philofophia. Quæ ex Rogerio Bacone eidem Operi
no geſtum id effe agnofcat . Cætera fcripta , quæ Ri annectuntur, non contemnenda funt , eorundem
pleo attribuuntur , & in Germaniâ leguntur im tamen non tàm verba , quàm fenfus fpectandus.
preffa vel Riplaum non fatentur Auctorem , vel ab XLI.
codem nondum veris myfteriis initiato profecta Dionyfius Zacharius Gallus varios errores fuos
funt. XXXVIII
recenfet , atque poft eos , in portum veritatis fe
Circa ætatem Riplai prodiit in hoc genere Tho perveniffe affeverat ; dignus , cui in hoc negotio
habeatur
 Lib . I. Sect. I.
habeatur fides , cùm & fapienter in Opere fuo , ad
morem Antiquorum verfetur , & monitis efficaci
bus Candidatos à lapfu & errore præmuniat. Stu
diofos amatores, inquit, rogo & admonitos volo, prius filentio involvit , de quibus in Epiftolâ hinc inde ,
quam operari incipiant , ut omnibus dubiis , qua circa licet fatis parcè commentatur ; id agit tamen ut
perationes in compofitione neceffarias , verfantur , provectiores facilè affequantur , quò metam in
collatis , & quafibi mutuò contradicere videbuntur , tendat. Tyrones id hîc affequuntur , ut à fpuriis
enigmatum aquivocationibus, & id genus aliis, anımum
adeo refolutum , atque liberum habeant , ut videant ,
ac intelligant , non nifi meras effe concordantias , non
diverforum, fed vario modo prolatorum in unum & eun
dem fenfum. Hac est unica via cognofcenda verita
tis in hac Arte prefertim . Fatetur autem Dionyfius
Zacharius in rectam viam redu& tum effe ex lectio
ne Teftamenti Lullii , & Codicillo Ejusdem , collatis
cum Epiftolâ , quam Lullius vicinus morti fcripfit
Regi Roberto , & c.
XLII
De Nicolai Flamelli (cientiâ Chemicâ adverfis
certatur fententiis . Qui Chemici profeffione funt
Parifiis , oftendunt figuras ad fepulchrum ejus hie
roglyphicas , quibus Artem totam fuccinctè in
clufam volunt ; qui ab his diffident , omnia alia de
corrafis divitiis ejus congerunt, de quibus pluribus
agit celeberrimus Morhofius in Epiftolâ de metal
lorum tranfmutatione ; ego rem in medio relin
quo. 1. Aurelio Augurello , licet non humilli
mi fpiritus carmine Artem exponat , parum in his
facris tribuendum exiftimo , quia parum fcientiæ
ejus Chemica defert Lilius Gyraldus , & alii popu
lares ejus , quibus vel facie , vel famâ erat cogni
tiffimus. Certum quoque eft , Leonem X. Pontifi
cem Romanum , librum hunc fibi dedicatum irri .
fille , & laborem ejus inanem crumenâ vacuâ ad
Augurellum remifsâ inftituifle compenfare , addito
mordaci dicterio , nihil illi qui hanc Artem calle
ret deelle præter crumenam , cætera de fuo poffe
fubminiftrare.
XLIII.
Ifaacus Hollandus quis fuerit, quando præcisè vi
xerit obfcurum eft; Paracelfi pleraque ipfi deberi ,
funt qui exiſtiment , fed incerto itidem rumore :
juniorem tamen effe Alano & Villanovano , ex eo
conficitur , quòd utrumque in fcripto fuo advocat
in teftimonia. Opera ejus mineralia ſcatent procef
fibus , fed ambiguis , & ex quibus nihil certi, etiam
poft multos labores colligere licet, ita ex labori
bus in labores credulum tyronem invitant. Eft
tamen , quando minimè creditur , ubi veram ali
quam , operi magno neceffariam infpergit fenten
tiam , fed & id adeo rarò , ut deprehendi nifi ab
eo , qui aliunde lumen accepit , nequeat. Collo
quium Bejeri cum fpiritu Mercurii habet , quod ab
horreas , fi quidem veram refert hiftoriam ; habet
quod inftruat , fi Auctor fub velo fabulæ veritatem
inftituit patefacere. Quæ fub nomine Lamspringii
eircumferuntur , refpondent quidem Antiquorum
fententiis , fed fecretum Artis oblivione facra fe
peliunt.
XLIV.
Bernhardus Trevifanus , magni nominis Chemi
cus , & fine controverfiâ abfolutus difcipline hu
jus [licet extremo fenio poft infinita laborum
inania ] magifter floruit circa annum Chrifti
MCCCLXXXX , familiaris Th: Bononienfi , Caro
li VIII. Gallorum Regis Archiatro ; cui etiam
de toto arcano epiftolam fcripfit , prolixam illam ,
& folidis incumbentem fundamentis, quam hodie
que Curiofi Scripto Trevifani de Arte longè præfe
runt , & meritò ; nam licet & in fcripto fuo pruden,
Subfect. II.
47
ter & do&tè verfetur , articulum tamen illum de
fecreto Artis ita neceffarium ibidem præterit , &
utiliffimas ad præparationis elementa monitiones
Magiftris difcant,Trevifani exemplo , abftinere, for
tunam tamen operandi feliciter , neceffe eft, hau
riant ab aliis.
XLV.
Bafilius Valentinus,Benedi &ini ordinis Monachus,
notiffimus fcriptor hodie , fed qui diu à morte fuâ
doctis tandem cœpit innotefcere , aperta , ceu
perhibent , per i& tum fulminis columnâ Templi
Erfurtenfis , in cujus medio diffracto fcriptum ejus
hactenus delituerat : Sed & hæc , utcunque in vul
gus etiam typorum minifterio fparfa , nullius cer
tâ nituntur auctoritate. Scriptum ipfum omnibus
ferè germanum , vereque aureum æftimatur: ve
rum enim vero neque duodecim ejus claves , ut ja
cent fecundum literam , cuiquam hactenus ( quan
tum conftat ) ſervierunt ad intrandum Regis pala
tè commentatur de
tium ; neque illa , quæ ita fan&
Vitriolo, deq; particularibus ceu vocant, quenquam
optatæ adftituerunt metæ , utcunque toties facra
menti religione fidem fuam de veritate obftringat .
Ego , quantum ex omnibus colligere licet , verum
nihilominus Artificem puto fuiffe Bafilium , fed
vel ab editoribus caftratum , vel quæ de balneo pu
gilum , quæque de vitriolo inculcat , alio longè len
fu intelligenda , quam prima fronte promittunt.
De cætero , nemo dubitat Bafilium ætatem inter
experimenta confumpfiffe ; fed experti itidem no
tarunt à fcriptis ejufdem , qualia hodie doctis ex
ponuntur,parum in magno opere præfidii poffe ex
fpectari. Quin & nonnulli mihi familiares viri do
&i, & enchirifeos Chemicæ gnari Vitriolum ad men
tem Bafilii exquifitiffimâ diligentiâ evifcerarunt >
fine ullo emolumento.
XLVI.
Tehophraftus Paracelsus proavorum ætate celebris ,
famam , quam medicandi dexteritate acquifivit ,
mordaci in Medicos dicacitate aut corrupit , aut
fanè imminuit. vos peritum fuifle nè qui
dem inimici ipfius rotundè fuftinent negare , &
Oporinus , domefticus ejus , aliique oculatos fe te
ftes fuiffe perhibent , de quo plura in Opere meo
adverfus Conringium . Et fanè hofpitem omnino effe
oportet in lectione Paracelfi , qui inficiari fuftine
bit, multa ipfum , & variis in locis de hoc Arcano
differuiffe. Agnofcit quidem femel atque iterum
Lapidem ab aliis defcriptum fibi ignotum effe , fed
rurfus alibi fcientiam fuam in hoc genere prædi
cat , & procedendi modum libro de Vexatione Al
kymiftarum , atque alibi proponit , licet fatis fuo
more tectè , ut funt ejus profeffionis magiftri ad
fimulandum , diffimulandumque in eodem ferè ludo
edocti , & ideo in fcribendo , pollicendoque lu
brici , ut fi , dum adhuc in vivis funt premantur à
potentiori , ictum fecuriùs eludant. Nolim interea
fpondere cuiquam , fore , ut ex le&ione Paracelfi
ad exfpectatam perveniat metam , quòd ipfe paf
fim teftetur , nolle fe præmanfum in os cujuſquam
ingerere .
XLVII.
Michae! Sendivogius ( five is Au&or eft Novi
Luminis Chemici , five Sethonius Scotus , quem Ger
mani Sidonium vocant non multum refert ) inter
clafficos Artis hujus fcriptores omnium hactenus
judicio
 eca a
48 Biblioth Chemic Curiofa

judicio folet numerari. Auctor ingenuus ( quantum cant ] communis fama collocat . Laudant docti in
permittit religio Philofophorum ) & fine procef hoc genere Gerb. Dorneum, Penotum, Libavium,Ga
fuum commentis , fine inverfis lubricifq, verbis fen ftonem Dulcem , Kelleum Anglum , Edm. Deanum ,
tentiam fuam aperiens; in parabolâ etiam liberior, Dienbejmium , Laurentium Venturam , Barnardum ,
%
& propior veritati : fed ne quid diffimulemus , in Lagneum , aliofque ejus census plures , ut ftre
illa ingenuitatis imagine callidus , & aliò vertens nuos inquifitores , & diuturnos Plyches noftræ
calamum , aliò mentem; adeo ut qui preffùs, fecun procos, fed ' ut Magiftros nequaquam . Dorneus in
dum literam ipfum fequuntur , facilè abripi poffint fuo Vitriolo infructuosè confenuit ; Barnardus, cùm
in devia. Dialogus ejus inter Mercurium & Alky tandem fciret íe nihil adeo fcire , hortatur Philo
miftam , lepore fuo & jocis blanditur , fed in prin Chemicos , ut quàm primùm lapidem invenerint , cum
cipe nodo non fe fatis explicat. Exftat & Tracta Principi Mauritio , & ordinibus General. Belgii
tus Sendivogii defulphure Philofophorum , non is per offerrent , fcilicet egregiè memor Philofophici
functoriè fcriptus , fed tamen , ut ex certis liquet facramenti. Penotus etiam nofocomio Helvetico
indiciis , Sendivogio nequaquam attribuendus. immortuus eft. Nicolaus Niger Happelius , au&or
XLVIII. Cheiragogia Heliana , item Difquifitionis de Helia
Aquarium Sapientum (Waſſerſtein der Weiſsen ) Artista plus ex diligenti librorum lectione vifus
à Iacobo Bohm tantopere commendatum , incerto eft fapuille , quàm ex Vulcani ergafterio ; unde quæ
Au&ore , experitur doctorum judicia . Ipfe Scrip in experimenta adducit de Mercurio ferri , plum .
tor Adeptorum [ ceu vocant ] claffi fe adfcribit, bique , omnia irrita funt , nec in manu oculati
multufque eft in limo laudando , de quo ita erum Magiftri fidem ullam inveniunt.
LI.
pit. Thust du den Thon auch gefang hers
Aureum Vellus Guil. Mennens , puro fpeculatori
fiahn / So bist du warlich ein weisser Mann.
Item: etiam ex ftercore , & limo poteft aurum con probari poteft , blanditurque inexpertis ; fed qui
ficere . Quòd fi tamen limum vulgarem intelligat veracium ignium judicia confulunt , rident omnia
( id quod vix crediderim ) procul vero abeft. Et alia , facileque intelliguntur ea , quæ in Rore ma
agnofcit haud dubiè celeberr. Clauderus , qui in ea jali , & meteoris delitefcunt , non effe ejus
dem fententiâ hæfit , procefsûs fui imbecillitatem. acuminis , vivacitatis , ut metallorum penetralia
In proceffu operis & coloribus fe confequentibus ingredi, aut in iis cum fructu durare poffint . Et
ftudiosè delineandis fideliter occupatur Aqua tamen Mennens ex facris , ex profanis multa ag
rium , & errores in operando per imprudentiam gerat , & fpeciosè colorat , ut gratiam opinioni
commiffos ita ftudet emendare , ut de novo inci fuæ concilet . Dn. Nuyfement libro , de vero fale
pere non fit neceflum. Io. Chryfippus Fannianus , di Philofophorum multa hinc inde difputat de ſpiritu
Mundi univerfali , cujus radicem inveſtigat in ae
ligens , & eruditus fcriptor agnofcit fe ex purgato
plumbo , item ex cinnabari vulgari poffe folem re, fed nimis fubtiliter in aere pifcatur , cùm id
elicere , an cum fructu viderit expertus. Conatur Natur a pedibus quafi noftris fubjecerit , quod ille
ex fublimi inftituit captare . Mentiuntur talia ve
autem perfuadere , metamorphofin ope falis cu
jufdam fufilis procurari ; quod ut non de nihilo ritatis fpeciem , præfertim apud fimplices contem
eft , ita falem illum naturæ metallicæ effe opor ubi ad praxin ventu eft , fperantem
ludificantur. Licet enim non malè mdicant ur radices
tet , alioquin hebeſcet vis ejus , nec metalla con
ftanter ingredietur. Ex Magiftris autem Artis effe metallorum volitare in aere , corpora eorum quiefce
hunc Fannianum , nullum ex fcripto ipfo judicium re in terrâ , proxima tamen metallorum femina è
tellure eruenda funt , cùm remota non unius Ne
` eft.
XLIX. ftoris ætate in proxima vertantur.
Elucidarius Chriftophori Parifienfis inter genera LII.
Henricus Conrad de Igne Magorum , déque va
lia fe Antiquorum præcepta continet , unde parum
lucis accedet tyronibus ; Minus adhuc ex Eluci riis ignium generibus jufto opere commentatur ,
dario Brotofferi , qui non eft nifi farrago ex variis fed mirum , quòd verum illum Philofophorum
fcriptoribus fine magno delectu confarcinata præ ignem nè verbo quidem attingat , & nihilominus
in aliis cenfendis prolixus eft.Andreas Goldmaye
cipuè exfratribus Rofea Crucis , unde promiſſa ma
gnifica exfculpes prætereaque nihil. Lucas Rodar rus Harmoniam Chemicam digeffit , fed quæ non
eft nifi indigefta farrago ex variis Chemicotum fcri
gyrius fico nomine ita appellatus , ante hos cen
tum annos de folutione Philofophicâ fcripfit , non ptis collecta , quæ cùm plures Lapides Philofo
inficetè quidem , fed nec Antiquis Philofophis per phicos , eorumque parandi modum edocere fufti
omnia congruenter. Vult enim menftruum Philo neat , nè unum quidem rectè & ex difciplinâ pro
fophicum per vegetabilia reddi fortius ; vult circa fequitur.
finem operis, aliâ viâ incedendum , quâm optimus LIII.
Manifeftatio Majeftatis Divinæ ( Offenbarung
quifque hactenus inceffit. De coctione, & ponderi
bus fic fatis examuffim loquitur . Verfus ejus rotun Göttlicher Maieftat cujus Auctor putatur
di funt , & ita comptè diferti , ut ab imperitio Ægidius Guetmann verfatur toto opere, co
ribus cenferi non difficulter poffint omni ex parte que fatis prolixo in explicandis tribus prioribus .
veraces . verficulis capitis primi Genefeos , in quo dum fe
L. fe exercet , multa hinc inde Chemica infpergit de
Io. Picus Mirandulanus fcriptum eruditum de metamorphofi metallorum , nec ea inconvenien
Auro reliquit , naturam ejus , & quæ iftuc fpectant, ter ; licet ad ipfam praxeos methodum fpecialiter
ex Auctoribus & proprio ingenio , magno appa non defcendat. Sed quia in illo Opere varia alia
ratu declarans , legique meretur tyronibus in Ar ingeruntur , eaque in fcholis Theologorum non
tem primum introducendis. Poft eum legatur ubique toleranda , nemini Candidatorum ufum
Theobaldus-ab Hoghelande , qui de difficultatibus ejus diuturnum fuaferim. Idem proponendum efto
Chemiæ , ex fuâ , aliorumque experientiâ nervosè judicium de Opere lac. Bohme , Philofophi , ut
differit. Neutrum tamen inter Adeptos [ quos vo vocant , Teutonici , quod Myfterium magnum
infcribitur ,
 Lib . I. Sect.
infcribitur , ubi de Chemicis varia hinc inde incul
cat , fed opinor , ex nudâ Contemplatione; nam in
praxi minus peritum fuiffe , vel id judicio fuerit ,
quòd in Epiftola ad Amicum, excusâ Amftelredami
apud Betke , refpondet cuidam difcipulo fuo , pu
tare fe integros fex requiri annos ad opus ab ini
tio ad finem ufque abfolvendum . Nec adhuc con
ftat,quenquam ex lectione five Guetmanni, five Bob
mii ad intima artis pervafiffe .
LIV.
Iohannes Thornburg , Epifcopus Vigornienfis , in
Chemicis librum fcripfit,titulo:Nihil , aliquid, om
nia , in quo ita orditur . Quifquis in componendo Phi
lofophorum lapide ad aliquid vult pervenire , à ni
hilo incipiat, & ad omnia , per aliquid progrediatur.
Scriptum pium eft , & rationibus Philofophicis
appofitè diftinctum , adeo ut Auctorem in viâ Re
gia ambulâffe non dubitem , licet fortaffis ad
complementum praxeos non licuerit pervenire ,
Caufam ipfe eloquatur : Nemo autem judicet, inquit,
ex fcriptis meis , poße me Philofophorum lapidem
componere. Nomen non arrogo tantum ; fed fi pla
ceret fapientiffimo potentiffimog, Regi noftro Iacobo
( quo regnante florebat ) gratiose filiis Philofophia
veniam indulgere , non obstante ftatuto contra auri
multiplicationem edito , tentarent procul dubio boni
Viri adhucfubfilentio fecretiores , an fcientia eorum
refponderet rei veritati , aut rei veritas fuperaret fci
entiam . Unam hîc fententiam ejus allegare libet,
que haud fcio , an omnibus fe probatura fit : Pro
babile videtur , inquit , quòd vifcera terra poft male
dictionem , pro perfectis imperfecta , & profanis leprofa
metalla plerumg, producebant. Neg enim opinor ,
quòdfilii Adam nifi propter peccatum Patris , unquam
eguiffent velftanno pro candelabro , vel ferro pro cal
cibus equi , vel cupropro lebete , vel plumbo pro tectu
râ domûs , non magis quam ante peccatum eguißet
Adam ficuumfoliis. Præcipuè le& tori fuo ad initia
Artis pleniùs imbibenda commendat caput deci
mum Samuelis Otreb Britanni , quod & ipfum vi
detur ab initiato compofitum fuiffe , licet omnia
alia vulgaris oculus ibidem inveniat.
LV.
Parvus Agricola ( Der klein und groß Bauer)
Auctor Aperta arca arcani artificiofiffimi,plerifq;æfti
matur in Chemiâ fummus Artifex ; fed quæ mihi
de eo dubitandi anfam præbuere hæc ferè funt : 1.
Si ex minerâ Saturni vulgaris, aut Antimonii , etiam
præftantiffimâ , ( quò videtur inclinare ) materiam
magni operis elicere fatagit , non fequitur veftigia
Antiquorum , adeoque extra oleas , haud dubiè ,
evagatur , 2. Ex epiftolâ hujus Agricola ad Erne
ftum , Ele&
torem Coloniæ fatis evidens eft , ipfum
ne tum quidem , ex propria confeffione , ultra pri
mam materiæ veræ præparationem. proceffiffe Scri
ptam autem effe hanc epiftolam triennio toto poft
editam Apertam Arcam, mihi afferevanter concre
didit Amftelredami Dn. Rafchius , & ipfe in are
nâ Chemicâ vetus & exercitatus gladiator. Im
mò ut in eodem articulo perfiftamus , poffeffor
Manu-Scriptorum veriffimorum hujus Agricola ,
natione Livonus , qui jam ab annis triginta ( ut
fcribit in Myfterio occulta Natura ) totum Opus
cognitiffimum habet , agnofcit ibidem fe Mercu
rium univerfalem tantùm adhuc obtinuiffe , non
dum tamen ad optatum finem perductum . Fierine
poffe credibile eft , ut aliquis de totâ præpara
tione fecuriffimus triginta annis non ultra pri
mas lineas progrediatur ? 3. Iohannes Harprecht ,
Profefforis Tubingenfis filius, ( qui fub nomine filii
Tom. I.
I. Subfect. II. 49
Sendivogii latere amat ) Secretarius quondam Ri
ga Baronis Gronfternii , mihi totâ hyeme anni
MDCLVII . adfuit , atque in familiari converta
tione faffus eft , fibi eadem Manu - Scripia parvi
Agricolæ, hoc eft, Johannis Graßéi , ſive Chorialufféi
ab amico Livono conceffa, & fæpe lecta eſte,immò
defcripta ; neque dubitare fe de proceffuum ve
ritate , materiam autem Operis Chortolaffeani
haud aliam effe , quàm mineram Saturni è Miſniâ
aptiùs hauriendam , fibi autem ha&enus nullam
fuifle occafionem experiundi ( ut erat fanè id tem
poris in ergafterio ignium planè hofpes ) eoque
feftinare in Belgium , ut veritatem Manu - Scripti
oculatis manibus periclitetur. Quid multis? venit
Amftelredamum , varia ibi fcripta edit tanquam
germaniffimus Adeptus defale Philofophorum, item
Lucernamfalis Philofophici , & c. affumpto filii Sen
divogii titulo ; ubi quidem piè, & fubinde Antiquis
fapientibus convenienter incedit,verùm an cùm illa
fcripta ederet,verè fuerit Adeptus, dubitare me no
diffimulo , non modò quia nuper ante docimaſam
metallicam planè ignorabat , fed præcipuè ob duas
caufas in fcriptis ipfius adhuc obvias : quarum
una eft , quòd tradat materiam magni Operis ini
tio dulcem eße ; ( & hoc Saturni mineram indicat )
altera , quòd fcribat , crudum adhuc ffiritum tingere
licet fugaci colore : quæ duo Antiquorum materiæ
non congruunt. Harprechtum autem illa haufiffe
ex fcriptis parvi Agricola vel id argumento fuerit,
quòd hic in Aperta fuâ arcâ : Poffum , inquit , spiritu
ex metallis ( aut ex minerâ ) corporaliter elicito, mo
mento tingere cuprum in aurum , fed non conftanter.
4. Particulare ( ceu vocant ) parvi Agricola etiam
fuos patitur manes; licet enim ex minerâ Satur
ni , peculiari eliciatur per fpiritum falis armonia
ci tin&ura viridis , ut refpondeat Agricolæ interu
læ viridi ( Den grünen unterzuck ) nihil tamen in
de extorquetur , quod in cineritio ultimum ignis
fupplicium fine fugâ exſpectet.
LV I.
Arcanum Hermetica Philofophia opus , editum ab
eo , qui fub his verbis , penes nos unda Tagi , le re
condit , crediturque Senator Parlamenti Tolofani ,
Donjanus Espagnet , id enim nomen ex fuperiori
ænigmate elicitur, omnium quos hactenus legerim,
prudentiffimè , candidiffimeque ( quantum permit
tit taciturnitas imperata Philofophis ) in arcano
hoc argumento verfatur , nullis diverticulis , nullis
ambagibus le& tori illudens . Utrum autem Espagner
ipfe auctor fuerit hajus fcripti, an editor tantùm,
in ambiguo eft , dubitantque Gallorum curiofi, qui
bus Espagnet fatis fuperque innotuerat. Id inficiari
nefas,filium Espagneii fenioris,& ipfum Esbagnetum
nomine, jam tum annorum circiter fexaginta , ici
dem Senatorem Tolofanum ( ut olim pater ) mi
hi anno feculi labentis fexagefimo quarto familia
ri converfatione notum fuiffe virum probum, erudi
tum , Chemicum , & uni Lullio addictiffimum , quo
nemo mortalium , opinor , Lullium fideliùs excuffe
rat , quòd in eo folo toto fcientiam Chemicam de
litefcere affeveraret , ideoque nullo alio Chemico
fcriptore follicitum fe oftendit. Is à me privatim
interrogatus , Paterne verè fuiffet Adeptu ? an fcri
ptum fuperius publico expofuiffet de fecundo
faffus eft, primum autem afferere non fuftinuit. An
pater , memor filentii huic ftudio debiti , filio ni
hil revelârit, an certi nihil fcierit in fufpenfo relin
quo. Quicquid horum fit , obftrinxit nihilominus
Pater fibi Curiofos omnes infigni beneficio , quòd
librum hunc aureum publico afferuerit.
·E LVII.
 eca
ioth
Bibl Che
50
LVII.
Sequitur alterius Galli fcriptum , Les œuvres de
David Planiscampy ) in quo Chemica varia, Tracta
tus de Auro potabili , feu medicinâ univerfali, item
fcola Tranfmutatoria &c. Au&or Gallis plerifque
fagacioribus non admodum probatur, ut jactor ni
mius ; mihi tamen videtur non nihil fubolfeciffe de
vero ad Lapidem itinere , fed in viâ mediâ decli
nâffe ad avia , adeoque fperata Hefperidum poma
non decerpfiffe . Sed & alius Gallus mihi notus, Lu
dovicus du Buiffon , fcrutator indefetlus , vir mul
tæ lectionis , qui cùm initio famæ de Auro potabili
fcripfiffet , neque tamen in medendo fuperaret alios
Medentes , rogatus à me caufam refpondit , fe au
rum fuum potabile confeciffe ex bracteolis auri fpi
ritu terræ arvorum nigerrimæ diffolutis , ex eo au
tem , obfervatum fibi effe , non adhibitum fuille
legitimum menftruum , & hinc vim ejus medicam
hebetiorem deprehendi. Pòft meliora, ceu fibi pol
licebatur , edoctus à Duce Megapolitano in arcem
Stinkenburg, ad experimenta Artis fuæ edenda be
nevole invitatur : ubi, quòd fortaffis grandia pro
mififfet , nec præftaret , in carcere demum con
tabuit.
LVIII.
Tumba paupertatis Philofophi incogniti , edita
Gallicè , fed mox in linguam Germanicam verfa
( das grab der armut nuncupata ) Au& torem fa
tetur Atremontium , equitem Gallum, qui cùm Haf
niæ , ad dies aliquot , apud me viveret poft varia
in Oriente itinera , fecretum fuum , quâ erat huma
nitate , mihi benignè communicavit , quod & ego
hic publico non invidebo.Nimirum inftitutum ejus
hoc libro eft , tam diu Mercurium vulgi cum auro
fubigere , toties iterum inde deftillando evocare ,
donec tota auri malla evadat levis, fpongiofa, irre
ducibilis , & fplendore omni caffa : cui tum affun
dit (mihi enim clavem characterum fuorum aliàs
omnibus ignotam aperuit ) acetum optimum ftilla
titium,illudq; tamdiu inde abftrahit,& , ceu vocant ,
cohobat ,donec abeat aurum in fubftantiam fufilem ,
intrantem, tingentem.Mihi ut hæc methodus labo
riofiffima occurrit , & ab Antiquorum fcriptis alie
na , ita tentaminibus aliorum , quibus magis arri
debit , eandem volens relinquo.
LIX.
Anonymi Verbum'dimiſſum fpirat indolem Veterum
Philofophorum , atque multa adducit placitis Ade
ptorum folennia ; fed & multus eft in alienis , &
à fcopo abducentibus . Vincentius Koffsky in fuâ
Tinctura radice meras tenebras Ægyptias vendere
apparet , fed quæ tamen fubinde radiis quibufdam
Jucis diftinguuntur. Qui hunc adit fine lumine , &
fine lumine recedet. Scriptum traditur opufculum
hoc anno Chrifti MCCCCLXXXVIII. Sed
& non ita pridem Hamburgi prodiit fcriptum : taleon præftitum eft.
Ein altes Tracktåtlein von den gebencdeyeten
Stein ; in quo Auctor nonnunquam præfertim in
rhythmis , quafi aliud agens , veritatem patefacit , equid
fæpius autem latet poft carecta , & circumfundit fe fitetur , fed , quod tamen ad notitiam Candidato
tenebris. Aliud , editum Argentorati , Eröffnetes
Philofophifches Vatterberg nuncupatum, etfi inge loquuntur ) ejufqu difcurfumgraphi
nuam magni Operis explicationem promitat : fci quo illud mirum , quòd artifex ifte tam levi nego
entiam tamen fuam quafi in vaginâ recondit , unde tio , tam exiguis fumptibus , tam anguft temp
nemo evadat fapientior. Aliud , cui titulus : das ris intervallo abfolvi negotium affeveret. Vox
Pontische oder Mercurial - Waffer der weisen in ejus : praparari lapidem quatriduo , & id opefalis cu
ter fpeculationes fe continet, nec vel fibi , ut credi jufdam cœleftis , nec ultra novem florenos toti opificio
bile eft , nec aliis facem accendit .
LX.
Introitus Apertus ad occlufum Regis palatium
a
mic ofæ
Curi
Philalethæ , clafficis fcriptis jam diu à totâ Chemi
corum familiâ accenfetur ; eft autem primâ fron
te candidus , ingenueque difertus fcriptor; verùm
ubi nodus ille vulcanius de Arcano Artis occurrit,
geminas Diana columbas oftentat, de quibus hodieq;
ad ravim ufque diffident Candidati , & quibus igno
ratis totum ædificium corruere neceffe eft. Sed &
illa per columbas Diane via , plena eft tædio, nec An
tiquis , immò nec ipfi Philaletha, opinor, calcata ;
quod longè propior alia detur , Antiquis , & ho
diernis Adeptis familiaris. Ubi autem illa primæ,
& abftrufiffimæ operationis falebras evafifti ,
praxis reliqua Philaletha non difficulter fucce
det.
LXI.
Johannes Segerus VVeidenfeld de fecretis Adepto
rum opus practicum nuper concinnavit , & illud
magnæ induftriæ le&ionifque omnino variæ argu
mentum. Decretum illi , hoc fcripto omnes ve
ros Chemicos in fpeciem diffidentes redigere in
concordiam; atque ideo omnium proceffus , etiam
primâ fronte pugnantes approbat , tanquam veros,
dummodo in illis aliquid fpiritus vini Lulliani vel
tacitè , vel explicitè reperiatur ; creditque nullum
adeo dari proceffum , in quo is non delitefcat vel
fub proprio, vel alieno nomine.Sed ut hæc ipfi con
cefferis ( quod tamen vix ferent delicatiùs judi
cantes ) nufquam docet , quid fit fpiritus ille vini
Lullianus , quo genio incalefcat , ex quâ proger
minet radice , ut proinde , quam diu hoc ignotum
eft , menftruum quoque verè univerfale ignorari
neceffe fit. Quin & difficile eft creditu, fpiritum il
lum Vini Lullianum innoxiè permifceri tot aquis
fortibus, Regiis , tot lixiviis, falfis , acidis, ut nihil
de integritate fuâ deperdat. Circumfpe& tiùs , meo
judicio Veteres , omnes hîc aquas fortes extermi
narunt , quòd quemadmodum bene Lullius in fuo
Vade mecum , non fit bona matris filios fuos inter
ficere.
LXII.
Anonymus ille illuftris , qui Pantaleonis nomen in
duit , magna eruditionis , & experientia Roſcius,
in Bifolio fuo metallico in Tumulo Hermetis aperto ,
& in Alchymiftico Examine prodit clariffimam in
his facris lucem , promptum , fuba &umque judi
cium , & liberrimum in cenfendo acumen. Credi
bile eft , Difceptationem de Lapide Phyfico , contra
Auctorem Tumba Semiramidis ab eodem calamo pro
fluxiffe , ita iifdem principiis , fundamentifq; inniti
tur is Scriptor,quibus Pantaleon. Et fi fcapham fca
pham appellare fas eft, is Tumba Semiramides Auctor,
in quem invehitur Difceptator, magnis excidit aufis ,
liquidoque imperitiam fuam in Hermetico opere
declarat;nec potuit fortiùs, generofiufque contun
di, quàm ab illo difceptatore , hoc eft , opinor Pan
e
LXIII.
Iohannis Friderici Helvetii Vitulus Aureus non
em artificium Lapidis aut defcribit, aut pro
rum pertinet, factam ab Adepto projectionem ( uo
e cè exponit: in
o o
impendi. Quòd fi ejus ftandum auctoritate , major
hic magifter cenfendus Lullio , qui in Accuratio
nibus profitetur , curâ fingulari adhibitâ ; diebus
triginta
 Lib. I. Sect. I. Subfect. II.
St
triginta totam præparationem expediri. Quòd micorum initiatum fuiffe , non difficulter adducor
idem potuiffe Chortalafſeum tradit hæres ejus Livo ut credam : faltem ita opportune de materiâ , de
nus.Sed fi id veritati confonum, cur idem librorum toto opere fermonem inftituit , ut in theoriâ probe
ejus hæres totis ex eo triginta annis præftare nihil fubactum effe oporteat , de praxi ejus nifi definie
potuit : funt , qui exiftiment Mariam Hebræam to. Penè omiferam Anonymum de principiis natura ,
triduo negotium potuille tranfigere,immò tandem & artis Chemica , Geilmaria luci publice expofi
& trihorio, juxta illud vulgatum : Maria lux roris tum, qui licet diu hæreat in elementis , non defi
ligam ligat in tribus horis. Verùm haud dubiè de re nit tamen arcem rei fubinde invadere , & puteum
petitionibus poft abfolutum iterum , iterumque la hunc Democriti attentè fcrutari. Helmontium ,
pidem hæc intelligenda , Ut ut fit , fat cito , fi fat colloco inter argutos quidem , & nobiles Philo
bene. fophos, ( ut Mercurio diaphoretico , corallatoque
LXIV. felicem fed inter Rofcios magnæ Artis nequa
Anonymi ires Tractatus de Metallorum tranfmu quam , quòd & ipfe fe agnofcat in frugiferâ illâ
tatione per Mart. Birrium evulgati,abundant ratio metamorphofi metallorum Hermeticâ hofpitem
nibus , præceptis & monitis Philofophicis , nec fuiffe & totus liber ipfius perfuadeat idem,utcun
dubium , quin fint hinc inde de optimâ notâ. Ex que beneficio liquoris Alkaheft medicinam , poſt
aphorifinis illis hi expendantur : Idpurum , quod in Paracelfum locupletârit . Suut nihilominus , qui
imperfectis metallis est , propter cruditatem fuam in fufpicantur Helmontium nunquam propriis mani
igne avolat --- Totus folfemen eft , ubi diffolveris - bus hunc liquorem præparâffe, fed poffediffe ab alio
·
- In tingendo pars una incla contigua parti eft præparatum, adeoque graviter alicubi conqueri, la
- - Ordo colorum determinari ne genam , quâ Alkaheft continebatur ; fibi furtim
inftar fermenti
quit , quiais varius eft , pro varietate menftrui perfe ablatam fuifle.
Elioris aut imperfectioris . Anonymi Cabala Chymica LXVIII.
Hamburgi anno MDCLXXX publicata, ex arte fub Phenix Adropicus de morte redux Anonymi, quan`
limioris Chemiæ fecretum fuum perfequitur , gra tum ex caliginosä ejus delineatione- licet exfpifca
tior tamen illa provectioribus in hoc ftudio,utilior ri , ex rubra quadam terrâ per validam deftillatio
que quàm iis , qui nondum fine cortice natare di nem oleum quoddam jantades exprimit, & poſtea
dicerunt. oleum rubicundum ( an & hîc colcothar locum ha
LXV. bet ? ) quo imbuit ſcobem folis & lunæ , fovetque
Anonymus in Lucerna Mercuriali ( neut anges blando calore , donec conjungantur , immò figan
zündt hellbrennendes Mercurial Liecht ) Errores tur. Et hæc quidem parum verfatis in hâc palæftrâ
fuos anteactos ingenuè depingit , ut tyrones à fi non difficulter perfuadentur , fed cùm olea ejufmo
milibus præcipitiis abfterreat , fed ubi ventum eft di bolis conftanter exprella fociari auro, ob naturæ
ad cardinem rei , circumcidit præcipua , non in utriufque difcordiam, nequeant, vereor ut thefaurus
vidiâ , fed amore filentii Philofophici. Nec quis ille tranfeat demum in carbones. Alterius Anonými
quam etiam facilè divinaverit , quid illa ejufdem Phoenix Philofophic. in perveftigando Artis fecreto
fibi velint ; materiam jam puram tradendam effe fpem fuam videtur in aquâ pluviâ collocare , quo
quatuor fpiritibus igneis , futuris per biennium eventu, viderit ipfe. Ego qui ex eadem falem cubi
ejufdem cuftodibus. Cyrus refrigeratorius Ierufale cum & rubicundiffimam tincturam oleofi generis
mitanus multa promittit magnificè , fed quò tendat fæpe extraxi, argentum exteriùs aureo colore imbu
ampliffimis illis promiffis,ignotum non modo aliis entem , ingreffum tamen ejus in metalla , licet poft
legentibus,fed forfan & illi ipfi. Radix Chemia Ano longas deco&tiones,nunquam potui obfervare.Quod
nymi totus in eo eft , ut liquorem Alkaheft vel idem judicium efto de rore majali, cæterifque in aë
conficiat , vel commendet : cujus tamen an verus re natantibus liquoribus, Johannis Ristii Phoenix Phi
fit poffeffor , ex hoc fcripto nequaquam conftat. lofophicus Hamburgi editus , anno MDCXXXVIII .
Et verò fac effe ad Lapidem tamen conficiendum is magis adeo concinnatus videtur propitiando fa
liquor non defideratur. cundiffimi Poëtæ genio , quàm inveſtiganda Artis
LXVI. hujus finceritati; ita que de cucurbitâ ex offe bala
Fridericus Geisler in fuo Auro potabili vult genui natio confectâ , & fucco cancrorum , fcobe chaly
num folis menftruum ex rubrâ quadam terra , five beâ , & filicibus imbutâ commentatur , ad captan
aretz præparandum effe ; per terram autem illam dum ex fublimi fpiritum univerfalem, olent fuavem
rubram five bolum rubentem intelligat , five ( ut ad irridendos ftolidos fabellam :
fufpicio eft ) vitriolum in calcem rubicundam pe LXIX.
ruftum , opportunum folis radicibus intimis ape Joh. Chriftophorus Steeb. in Elixire folis per dul
riendis menftruum non miniftrabit , qui hæteroge cem liquore comparato,recipit(quæ verba ejus funt)
Deum nequaquam diffolverit homogeneum, quippe Magnefiæ folis rubicundiffimæ partem unam, Mer
matura non gaudet nifi fuâ naturâ Anonymi par curii Philofophici partes duas , hæc jungit ad aram
ticulare ex univerfali procedit ex Mercurio per Vulcani , & c. Sed quid hic intellectum velit per
terram aliquam rubram ( an colcothar ) in ftatum Magnefiamfolis , per Mercurium Philofophorum , op
fixum transformato. Neque negare fas eft fimili pido ambiguum eft. Non prætereundum hic Vellus
Mercurio vim fuam in morbis , fed in cupellâ pro aureum Moglini , in quo potiffimùm agit de Auro
cul dubio conftantia illa evanefcet. Vera funda potabili , cujus natales fint aurum , & terra rubra.
menta Chemia anno MDCLX edita parum inftru Si hatiolari liceret , putarem , à Moglino intelligi
Cunt fitientem veritatis animum , parum tangunt mucilaginem illam, quæ rubicundâ facie , aquis fta
nervum difficultatis , licet aliàs variè nec indo&
tè gnantibus , æftate fervidâ incumbit ; fed cùm ne
de Lapide , atque liquore Alkaheft philofophen que exercitatiffimæ dextræ Kunchelius , nec alii in
tur .
Alis operibus probè fuba&ti ex illâ maſsâ aliquid
LXVII.
potuerint elicere , quod intimam folis texturam
Anonymi Mercurii caducei (
Zweifacher Schlans diffolveret , vero fimillimum fuerit, nec , fortunam
genstab ) Au&
torem orgyis myfteriorum Che Mogline afpirâffe faventiorem. va
Tom. I. E LXX
 **

Bibliotheca Chemica Curiofæ

52
LXX. quæque ad infinitos , immò eos fupervacuos labo
Huginus à Barma in Regnis Saturniis Arcanum res aperiunt feneftram. Interea vel ex hoc ungue
Hermeticum ita depingit , ut adyta ejus præcipua leonem æftimamus , fed qui unguem fuum callide
videatur penetrâffe. Inter alia : Mercurius nofter , tegit , quoties propter infidiatores neceffe eft . Vir
inquit, mollia indurat , dura mollie , volatiliafixat, & cæteroquin maturus judicio , pietate gravis , & ab
fixiffima volatiliareddit : viva mortificat , mortua vi ineptiis feculi alieniffimus.
wificat, ac refufcitat, humidaficcat,ficca humectat.Hunc LXXIV.
qui fibi reddiderit obnoxium , haud dubius eſt VVilhelmus Schroter , Baro , & Socius Societatis
Hermetis antiqui hæres. Interea arcanum ejus coral Regiæ Anglicane in Inftructionefuâ neceffaria de
linum, quod ita liberaliter publico communicat, vix Chryfopora , fatis declarat ingenium locuples , fenfus
multos inveniet imitatores , propter & diuturnum argutos, experientiam omnino variam , fed in fi
in laborando tadium , & fufpicionem imperfectio num intimum Natura metallicæ fe admiffum , quâ
nis , quòd in præparatione defideretur enucleatio eft ingenuitate , Lugduni în Batavis mihi olim co
liquoris Alkaheft , cujus unius minifterio , fecun gnitâ , nufquam fuftinuit profiteri. Meditationes
dum Helmontium , Mercurius debitam hic conftan quidem fuas de fubje& to magni operis hinc inde
tiam addifcit. proponit , fed quas nemini defiderat obtrudere.
LXXI Quæ de Wagnereckii artificio infpergit , mihi qui
Jobannes de Monte - Snyders in fuâ Medicina dem ferè perfuadent , Wagnereckium in progreffu
univerfali id potiffimùm agit ut metalla per mine operis rectam inftitiffe viain,fed principio non fa
ralia deftruantur [ hoc eft, ut impurum eorundem tis follicitè purificâffe materiam , atque inde fecu
fulphur , operi noxium removeatur ] & poft de tam in projectione infirmitatem.
ftructionem ope butyri Reguli Antimonii revivif LXXV.
cant , in ftatum , & vitam meliorem. Deftruit au In Nucleo Alchymia, Irenai Philoponi Philaletha via
tem eadem pulvere illo folenni Paracelfico ( quem illa , quam calcavit in Introitu aper 10 ipfius antecef
verbenas adole vocant ) qui recipit tartari partes for Philalethes , aperitur , muniturque uberius.
duas , nicri quatuor, fulphuris octo. Proceffum to. Hanc autem initio operis, mille faftidiis , longoque
tum , ex ore Monte - Snyderi exceptum graphicè obfeptam effe labore , non potuit diffiteri primus
delineat Kenelmus Digbaus in Secrecis fuis jam in Philalethes. Sed fi quis femel primos in hac viâ pro
fcripto pofthumo luci publice expofitis . Et quidem grellus fecerit falutares, in praxi poftea fine magno
vere inter adeptos cooptandum elle Monte - Sng fudore verfabitur. Interea , varía addidit , hic Ire
derum plurcs exiftimant , inque iis celeberrimus naus diligentiæ fingularis argumenta , ut : uni libra
Aquisgranenfium Medicus, Dn . Blondellus , qui mihi Mercurii in projectione non decedere nififcrupulum
fruftillum auri ab eodem Aquisgrani confectum und unum ; id quod facilè oftenderit , non effe tantum
communicavit, addito oculatorum Aurifabrorum, aquofe humiditatis , aut fæcum arfenicalium in
qui metamorphofi adfuerant teftimonio . Ego qui Mercurio quantùm Au& tores quidam prædicant';
nec quicquam Monte - Snydero per me , nec ami Item pondus Iovis tingendo crefcere , excluso aëre ,
ciffimo Blondello detractum velim , putarim Ar qui inporis ejus antea continebatur : Solem affusâ tin
·
tificem quidem effe Monte Snyderum , fed vix turâ vifumfibi abiiffe in vitrum album , quod permi
1
noro illo proceffu veftigia Antiquorum in magno ftum aliis metallis pondus folis expedist , non colo
Opere fignata elle fecutum , utcunque particu rem , &c.
lare quoddam fortaffis naturæ hoc pacto extor LXXVI.
ferit. La vera Dichiaratione di tutte le methaphore , fi
LXXII
' Antichi Filofofi Alchimi
militudini , & enimmi , degl
Fansfontium Arcani Natura aperti , quem Ano fti , & c. per Evangeliftam Quattrami Venetiis A.
namus Germanus anno MDCXXVIII publici ju MDLXXXVII excufa vix aliud eft , quàm perpe
ris effe voluit , fic fatis aptè , ex difciplinâ Vete tua in fpurios feculi ipfius Chemiftas invectiva ;
rum , fe explicat , adeo ut non difficulter credam pauca enim de verâ metallorum naturâ Philofophi
intima Artis penetralia eidem patuiffe ; id quod corum attinguntur , & ca non quidem inutilia ,
& ipfe non obfcurè præ fe fert. Johannis Othonis fed ad conciliandum in magno opere lumen parum
Helbigit fcientia Chemica , Introitu in veram , profutura. Nuova minera d'Oro di Flavio Girolami,
inauditam Phyficam , aliifque fcriptis Orbi literato Venetiis A. MDLXXXX. edita , in eo præcipuè
oftentatæ famam , cùm ampla , & magnifica effe verfatur , ut majeftatem , veritatemque Artis Che
cœpiffet , oppidò imminuit Anonymus , retexendo mice ftrenue vindicet, id quod etiam difertè, eru.
Arcanum fecreti ejufdem fymbolum,Vis aliena teffa, diteque exfequitur. Scriptor variæ, vaftæque lectio
in fententiam hanc Latinam : Effentia Saliva , que nis , nec à rationibus Philofopho dignis ímparatus;
Antiquorum unanimi de Lapide opinioni nequa qui tamen operipraxeos vix manum admovit ipfe ,
quam refpondet , licet eorum nonnulli , inque iis contentus dignitatem Artis primarie pro virili
Morienus videri poffit iftuc collinealfe , cùm aliud propugnâffe.
prorfus intuens ita fcriberet: Materia hac, ô Rex,in LXXVII.
te eft , immò àte capitur. Lux obnubilata fuapte naturâ refulgens , de lapi
LXXII
de Philofophico ( quem Anonymus vetuftior verfu
Theodorus Mundanus epiftolâ , de quinta effentiâ Italico expreffit , recentior Anonymus illuftravit
Philofophorum , ad illuftrem Archiatrum Britanni commentariis , Venetiis A.MDCLX ) paucis qui
cum , Edmundum Dichinson , ex multis ibidem fi dem,fed efficacibus aphorifmis docet , fe plenam
gnatis veftigiis colligitur verus fine controverfiâ Artis cognitionem affecutum effe ; quam tamen ex
Magifterii Philofophici poffeffor; fed ita per amba confuetudine Artificum & celat fimul , & fimul re
ges & diverticula incedit , ut circumfpe&um effe velat. Breve Teforo Alchimistico Jofephi Marini, Ve
oporteat , qui, ubi feriò, ubi fimulatè loquitur,pof netiis A. MDCXLIV, evulgatus, hæret in particula
fit internofcere. Neque enim ut jacent, intelligen ribus , ceu vocant, iisq; maximam partem incertis
da funt, quæ prolixe affert pag. CLXXXXVIL fequ. tationi non refpondentibus. Nec aliud
& exfpe&
ferè
 Lib . I. Sect. I.
I. Subfect. II.
53

ferè judicium ferendum de Lapide Lydio Natura arfenici Mercurius ( qui non difficulter elicitur )
Aurea , quem fcripfit A. MDCLXIX.Sertimontius . nihilo generofior eft vulgari , quicquid etiam de
Laudatior fuftinus Puteviner, qui licet præcipuè fty Imp. Caligula experimento tradat Plinius. Etfi le
lum adverfus Sophiftas convertat, circa finem ta riò ita arbitratur Cl. Germain , cur non perftitit in
men opufculi , de veritate Magifterii & veftibulo Opere , etiam à morte Regina Polonia [ cui ma
Operis fobriè , & ex arte differit. num in operando locaverat ] fed nitniram arfeni
LXXVIII. cum & Sibyllæ , & Antiquorum aliorum , defignat
Ludovicus de Comitibus , variis fcriptis Chemi non fugax illud minerale , fed agonviniv u , hoc eft ,
cis inclutus, & Venetiis mihi olim familiaris, multa mafculum quiddam , quod Mercurium five vulgi, fi
mecum de fecreto Hermetico difputavit , candidè, ve corporum cogat in obfequium.
humaniter , do& teq; omnia, fed ex quibus tamen ex LXXXI.
fculpere non licuit, ipsu ultra theoriam in hoc ge Jn infinitum propemodum excurreret differta
nere proceffiffe. Accedebat jam tum Viro optimo tio , fi vel ad omnes,qui fecreta ejufmodi pollicen
fatale malum,cæcitas, abfque quâ fuiffet,meditatio tur , fe fe diffunderet , vel unà Íatro - Chemicos,
nes fuas fortaffis ad optatam provexiffet metam. Hartmannum, Crollium, Libavium , Schroderum Be
Liquorem Alkaheft vifum fibi aliquando profeffus quinum, Glauberum, Minfichtum, Zvvelferum , Rol
eft, fed alienâ manu præparatum , adjiciens, enchi fincium , Glaferum , Februarium, &c. comple& tetur :
refin ejus laboriofiffi mam effe, præparari ex Mercu quorum induftriam , ut in fuâ palæftrâ laudabilem
rio dulci vel trecentis fublimationibus fatigato, & meritò commendamus , fed una putamus , hos om
pòft in cellâ tandem in liquorem fatifcente:totam nes plus temporis collocâffe in extorquendis natu
conficiendi legem à fe communicatem effe Dn. Vai ræ per violentiam fuis dotibus , quàm in genuina
bel, Ducis Neoburgenfis Archiatro , eumq; in eo ejus virtute modeftè & fuavis ter elicienda . Unde
effe, ut rem experimento permittat. fatis appofitè Sendivogius : Si hodie, inquit , revi
LXXIX . vifceret ipfe Philofophorum Pater Hermes , & fubtilis
Petri Arlenfis de Scudalupis opus præ fe fert non ingenii Geber , cum profundiffimo Raymundo Lullio ,
levem in his facris experientiam , fed ex quâ ni non pro Philofophis , fed potius pro difcipulis à noftris
hil adeo hodie proficies , ita Parentis experimen Chemiftis haberentur ; nefcirent tot hodie ufitatas de
ta caftravit filius , fucceffor imperitus , de quo di ftillationes, tot circulationes, tot calcinationes, & tot alia
fertiùs fcribit celeberrimi Dan. Georg . Morhofii innumerabilia Artiſtarum opera , que ipforum fcriptis
Polybiftor. G. Clauderus methodum conficienda Tinitu bujus feculi homines invenerunt , & excogitarunt.Uni
ra Univerfalis non ita pridem fcripto configna cum tantùm nobis deeft , ut idfciamus , quod ipfi fe
to quidem illo , & candido , fed cùm certam
vit, do& cerunt , Lapidemfcilicet Philofophorum , ſeu Tinituram
argillæ fpeciem pro genuino Magifterii fubje& to Phyficam.
agnofcat, mentem tabula Smaragdinæ non fatis li LXXXII.
quidò affecutus effe videtur. Nifi forfan credere Coronidis loco id unum nunc reliquum eft , ut
oporteat , Virum celeberrimum magis adeo ita quibus peculiaris Numinis æterni providentia Dia
fcripfiffe , ut peritorum experiretur judicia , quàm nam hanc nudam fpectare dedit , peculiari etiam
ut in eam fe conftanter ingredi fententiam teftare timoniâ vitæ cæteris mortalibus præluceant ,
fan&
tur. Ad fummam, quicquid ex iftiufmodi argillis memores dirarum Philofophicarum , fi cuiquam in
( quarum non paucas ad examen vocavi ) expri digno Eleufinia hæc facra aperiant. Audiatur Ro
mitur , vel fugax eft in igne , vel cadaveris inftar farium Philofophorum : Qui revelat , inquit , fecretum
metallis fufis non permifcetur , fed obiter tantùm Artis , maledicetur , & morietur apoplexia. Nec mi
incumbit , quod contra ingenium veri fubje&i effe tior Lullius in pra&ticâ : Sub anathematis pœnâ , in
quivis animadvertit. quit , prohiberis , ne alicui difcooperias , nam à Deo
LXXX. maledictus eft , qui difcooperit. Et ideo Philofophi fic
Magni Philofophorum Arcani Revelator nuper celaverunt , &, Deo dante , celabuntfuturis tempori
adeo Geneva in hanc fcenam prodiit ; fed pauca bus. Iterum Lullius in Teftamento noviffimo : Ne the
ita revelat , ut lectori veritatis avido ufui, aut luci faurum , inquit , indignis dispergas , nè Deus judi
effe poffint ; quin & habet aliquid rhapfodiæ fimi cium à te depofcat. Tandem & Idem in Theoria : ju
le , unde lectionem ejus tyroni puto infrugiferam. ro tibi, inquit , fupra animam meam,quòdfi ea reveles,
Icon Philofophia Claudii Germain novo inftituto ad damnatus es , nam à Deo procedit , et ei debetur. Eo
Mercurium Arfenici , tanquam facram anchoram dem modo fulminat Aquarium Sapientum : Si,
confugit , illo in fubje& to certum Artis magna inquit , cuiquam indigno , aut impio Arcanum re
principium latere exiftimans. Nobis autem ifte velaveris , aterna falutis facies jacturam.

Tantum .

Tom. I. E 3 SECTIO
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
$4

W
SECTIO SECUNDA.

Veritas Alchemia , atque Lapidis existentia , ex

Argumentis pro & contra allatis , Experimentis

variis , immò furifconfultorum Judiciis , compro

batur. H
ZO

SUBSECTIO PRIMA

De Lapide Philofophorum Differtatio , ex ATHANASII KIRCHERI

è Societate lefu Mundo Subterraneo

defcripta
..

CAPVT PRIMVM.

Quid fit Lapis Philofophorum , quidnam Elixir feu Tiêtura Philofophica , & an ejus

ope verum & naturale Aurum arte produci poßit.

IX-nullum in Phyfiologia argumen legam vocant. Quarta fententia propria Alchy

tum tot , tantifque , tamque acribus
Au&
torum velitationibus exagita
tum , tanta opinionum varietate
difcerptum, quibus intricato opi
nionum fune fele nunc in hanc,nunc
in illam partem trahere , lite in hanc ufque diem
pendente , contendunt ) quàm hoc de Chryfopaia
thema fanè curiofiffimum reperi. Ego fane ultrò
citroque fingulorum rationes penitius ponderans,
quid fentiam eo quo par eft candore aperiam.
Quod dum facio , non cum Pfeudochymicaftris ru
di & illiterato hominum genere , fed cum Philo
fophis mihi negotium effe , Lector fibi perfua
deat.
Quatuor principales circa auriferam Artem ſen
tentias reperio. Prima corum eft qui Chryfopoeias
Artem adav putant. Secunda eorum qui ex Mi
neralium metallorumque 1 glebis arte feparant ,
quam metallurgiam vocamus, de qua nulla eft pror
fus difficultas , cùm iftiufmodi aurum , argentumq;
primùm in humanæ negotiationis commercio lo
cum meritò obtineat. Tertiam fententiam Theo
logi potiffimùm tuentur , qui afferunt aurum qui
dem poffe produci quafi verum , quod tamen pro
vero non liceat vendere æquali pretio , quo verum
venditur , neque in Medicinis illud adhibere lici
tum effe, quod nos impofterum Sophifticum appella
bimus,fitque , cùm auro & argento aliud quodpiam
metallum conveniens adjungitur , unde per artem
tertium quid refultat, & fub auri nomine venditur,
coque Collybiftæ ut plurimum utuntur , quam &
miftarum eft , qui arte Chymica aurum non to
lum verum , & genuinum , fed & naturali multò
nobilius , excellentius , puriufque produci poffe
exiftimant. Nos media via incedentes , neque
gevormicas adauiar , neque etiam eo modo id
fieri , quo Alchymiftæ illud produci poffe exifti
mant, alferimus. Quod ut oftendamus , primò de
Lapide Philofophico , circa quem totus cardo con
troverfiarum verfatur , cujus ope metallica corpo
ra imperfe&a in aurum , vel argentum pro medici
na rubri , vel albi ratione tranfmutari , tingi , &
per projectionem in infinitum multiplicari poffe
afferunt.
Lapis Philofophorum.
Lapis Philofophorum definitur ab Alchymicis, ma
gnum in arte myfterium , & univerfalis medicina ,.
quæ non modò corpus humanum validum in fuo vi
gore confervat , læfumque priftinæ fanitati refti
tuit, fed etiam metalla imperfe&a depurando , de
coquendo, nativum colorem miniftrando ad fum
mum finem , quem natura intendit , brevi tem
poris fpatio in purum aurum , argentumque tranſ
mutat in infinitum multiplicabile. Alii talem ei
definitionem affignant : Lapis Philofophorum eft pu
riffima , fixa , fimpliciffima fubftantia metallica ,
quæ fupra metalla projecta infinita quantitate, illa
in verum aurum aut argentum convertit , & huma
num corpus in fuo vigore confervans : vel , qui me-
talla à natura fummè depravata, frequenti folutio
ne ad fecundam generationem perducit. Hoc alii
Elixir
 Lib. I. Sect.
Elixir vocant ; alii Tincturam , quæ omnia metalla
in aurum argentumque fubftantialiter tingit , ita
ut fimare foret Mercurius ; illa univerfum fuperje.
&a lapidis benedicti , ut vocant, medicina , illud fit
in aurum, argentumque pro lapidis rubei, aut can
didi ratione tranfmutatura , juxta illud Augurelli :
Ipfius ut tenui projecta parte per undas
Æquoris , argentum fi vivum tunc foret aquor ,
Omne vel immenfum verti mare poſſet in aurum.
Ita dicunt Ifaacus Hollandus , Paracelfus , Vil
lanovanus , quibus dici vix poteft, quantum fe rectè
fentientium Philofophorum ludibriis fannifque ex
pofuerint. Quòd verò merum figmentum fit in fe
quentibus ampliffimè dicetur ; ut proindè haud in
congruè , uti ex definitione patet, lapidem myfte
rium dixerint , cum revera totus , & fenfu , & re
myfticus dici poffit , veterefque Philofophi , pror
fus aliud per iftiufmodi lapidem , Elixir, Tin&u
ram intellexerint , quàm id quod moderni Alchy
miſtæ fibi imaginantur. Mirum & illud eft ,hunc
omnium penè rerum fimilitudine defcribi : hunc
enim vocant Cœlum , Chryfofperma, Semen auri, Ter
ram benedictam, Aquam vivam , Aquam vita, Sigillum
Salomonis , Ignem natura , Lac Virginis, Mercurium
Philofophorum , Draconem , Aquilam , Corvum , Laton,
Elixii , omnium morborum medicamentum , de
quo qui bibit non moritur , & fimilia partim ridi
cula, partim irreligiofa , quæ omnia , ne tot nugis
diutius immorer , vide in Hermetem fabulofum ,
Trevisanum , Ifaacum, Morienum fictitium, Lullum,
Paracelfum , cæterofque Arabes in turba Philofo
phorum . Ut verò adducta Chymicorum de Lapide
Philofophorum diffenfio luculentius intelligatur, pri
mò de materiâ Lapidis verè myfteriofi ; deinde de
modo eum conficiendi , dicamus , ex quibus haud
dubiè propofitæ Differtationis veritas elucefcet.
Natura ex quatuor elementis tria generat princi
pia , Salem , Sulphur , & Mercurium , atque ex iis
fimul debita proportione junctis metalla genera
re , arbores producere , animalia gignere , & ubi
ad terminum fuum pervenerit , tanquam ultimo fi
ne jam adepto, celfare. Quæcunque enim fub Lu
næ circulo continentur , in tria diftribuuntur ge
nera , non plura , nec pauciora , triplici regno di
ftributa , Mineralium , Vegetabilinm , Animalium.
In hifce tribus Natura fuum fibi imperium vendi
cat , & iis agit , movetur , operaturque , ut fiquid
aliud extra illa quæras , id verius in Utopia , quàm
in Naturæ imperio quærere cenfearis. Ad naturæ
itaque exemplar veluti prototypon attendere de
bent Alchymiſta , ut finem fuum confequantur.Nam
uti in precedentibus diximus nifi communem omni
bus metallis materiam affumpferint, ad magne Ar-
tis opus perficiendum , nunquam affurgent.
Quæritur itaque , Quænam fit admirabilis illa
Chymicorum materia , ex qua tantos venantur au
ri , argentique thefauros ? In hac materia deter
minanda , uti explicari vix poteft , quantum inter
fe auctores tum re, tum nomine diffentiant , ita
vel ex hoc ipfo capite Artis incertitudinem fat
fuperque oftendunt : vel enim unus veritatem at
tingit , vel omnes fimul. Sed ficuti illud incertum
eft , ita in pofteriori veritas tot contradictionibus
involuta , locum habere non poteft. Villanovanus
infe& tatur Lullium ; utrumque impugnat Paracelsus;
hunc Libavius , omnium bipedum quadripedumque
nequiffimum impoftorem intitulat ; omnes verò re
liqui contra Libavium infurgentes , Sycophantam
livore plenum , mordacitate Satyrica effèrum vo
Tom. I.
II. Subfect. I. 55
cant , omnes tandem fingulos fatuos , & ignaros
rerum intitulant : & cum de re convenire non pof
fint , in fe invicem innumeris conviciis opprobrio
fifque nominibus , canum inftar , fæviunt, ut pro
inde veritatis indaganda loco , non nifi convicia,
fcommata , calumnias , & maleferiatæ gentis op
probria audias.
Non minor eft de materia denominatione diffen
fus : Nonnulli Scoriam ferri , quidam Salem , aut
Alumen , aliqui Magnefiam , Cadmiam , Chalcan
thum : non defuerunt , qui Arfenicum benedicam
hanc materiam effe adeò firmiter fibi perfuaferint,
ut de eo illud Sibylla indigitatum velint , fed & re
citemus verfus , fic autem Sibylla dicit.
Εννέα γράμματ᾽ ἔχω , τετρασύλλαβός ειμι , νόει με ,
Αἱ τρεῖς αἱ πρῶται δύο γράμματ ' ἔχεσιν ἑκάσαι
Αἱ λοιποὶ ἢ τὰ λοιπὰ , καὶ εἰσιν ἄφωνα τὰ πέντε.
Τῇ παντὸς δ ' δριθμῷ ἑκατοντάδες ἐισὶ δὶς ὀκτὼ ,
Καὶ τρεῖς τρὶς δεκάδες ,. σιώ γ' ἐπτά · γνὲς δέτας ἐιμὶ
Οὐκ ἀμύητο , ἔση θείης παρ' ἔμοιγε σοφίης .
Quæ fic interpretor.
Sunt elementa novem mihi ,fum tetrafyllabos autem,
Percipe me , prima tres fyllaba efficiuntur
Ex binis omnes elementis , cætera reftant
In reliquis , quorum funt non vocalia quinque :
Totius numeri bis funt hecatontades ollo ,
Et ter tres decades cum feptem , fifcieris me,,
Non te , qua potior , Sapientia Diva latebit.
Hifce Verfibus Cardanus , Ronconetus , & Para
celfus , primam lapidis materiam divina quadam
revelatione per Sibyllam indigitatam aſſerunt ,
aliamque non effe, quàm Arfenicum: | a I
Ratio , quia Arfenicum eft tetrafylla- e 100
bum , & novem literis conftat. Hanc 200
verò frivolam conjecturam effe hinc 9
patet ; quod Sibylla non de materia 500
lapidis , fed de nomine Dei myſtico, IQ
hoc loco , uti ex contextu Prophetixx 20
patet, locuta fit . Unde ego penitiùs . 70
oraculi fenfu expenfo , ibidem Sibyl . į v so
lam fub allegorico , & ænigmatico
numerorum calculo quem Græci in 506
noiar vocant , nomen Chrifti indicaffe reperio :
nomen videlicet "Avpwards homo Deus , five
Deus homo. Jam utrum ita fit , videamus . Primò
dicit ,funt elementa novem mihi , & totidem litera
reperiuntur in dvpwwas ; habet & idem hoc no
men quatuor fyllabas : tres fyllabæ efficiuntur ex
binis elementis , av, pw , was . Catera reftant in
reliquis , id eft , eds . Sunt autem borum quin
que non vocalia ; videlicet in affumpto nomine
ver confonantes quinque , 0 70
v, 4, p, π, s. Numerus verò, qui in a I
de refultat , funt bis hecatontades 50
ofto ,id eft , 1600, & ter tres deca 9 9
des, i . c. 90. cùm 7. adeò ut totus S 100
numerus fit.1697.Si itaque à avow w 800
wos es in numeros refolvatur, π 90
0 70
habebis eundem ferè numerum,
S 200
and
de quo Sibylla loquitur , ut in
margine patet 1674. 'Agσevixòv ve 9
rò refolutum , nonnifi 506. con & 5
O 70
tinet , qui numerus oraculo ávidó
nos , quantum ab oraculi ver ς 200
bis diffideat , quis non videt ?
1674
Sed hæc maggy .
Sunt alii, qui ad Lapidis materiam bufones, capil
los , ovorum putamina, & ne quid turpitudinis.de
E 4 fit,
 eca
56 Biblioth Chemic
fit, Auorem menftruum , aut fanguinem humanum,
mumiarumque condituram affumunt. Quidam tan
dem in terra , aqua , aëre , in ſtabulis, ac latrinis
inquirendum effe cenfent ; & quamvis fapientio
res hæc omnia de fale ubique reperibili fub allego
ria quadam intelligi debere putent : multi tamen ,
uti Bacon , fub reali fenfu , uti ex operationibus
ejus patet ; hæc accipiunt. Qui tamen propius
accedere videntur , funt ii , qui Sulphur & hydrar.
gyron propriam lapidis materiam afferunt. Sed
ne fiquidem inter fe concordant , dum nonnulli
fulphur , & hydrargyron minerale , quidam illud
quod Philofophorum vocant , intelligunt ; & in
hoc plerique celebrioris nominis Philofophi con
veniunt. Quid verò fit Sulphur , & Mercurius Phi
lofophorum, paulò poft patebit. Qui verò Sulphu
re, & Mercurio vulgari lapidem fieri poffe fen
tiunt , fummoperè hallucinantur. Quamvis enim
immediatè naturam imitari conentur ; occultos ta
men Naturæ motus, proceffus , femitafque incom
prehenfibiles uti ignorant , ita in perpetuis quoque
tenebris hærebunt.
Qui denique argentum vivum , & fulphur, quam
primam metallorum materiam audiunt effe , deco
quunt , meritò oleum & operam perdunt ; cùm ar
gentum vivum , & fulphur , ex quibus aurum & ar
gentum generatur , non fit ex mente Chymico
rum , illud vulgo , cum illa duo fuam perfectionem
graduum confecuta fint : argentum fiquidem vi
vum ,fi vel minimo igni admoveas , fugiens tenues
evanefcit in auras , atque mixtum quoque fecerni
tur , adeò ut nullis clauftrorum repagulis ftringi
poffit. Sulphur quoque igni appofitum in alias , &
alias formas convertitur , cum tamen amborum
conjunctio ad finem ufque digeftionis in genera
tione metallorum fit neceffaria.
Falluntur quoque , quotquot in Marchefitis, Tu
tia , Antimonio , Arfenico , Auripigmento lapidem
illum quærunt : cum in iis Sulphur prorfus infepa
rabile fit , quod tamen ultimate refolvant , fepa furripit aliofubstituto : Mercurius , fine quo tamen
rentque , nigil unquam efficient , adeo ut eo à di nihilin magno opere fit , metallis mixtus in amalgama
&is fpeciebus Mineralium feparato,reliquum abire folvitur , fumifui tyrannide omniafragilia, & immal
in pulverem neceffe fit. Qui verò in vegetabili na leabilia reddit , calcinat , & dealbat : hic potiffimum
tura lapidem quærunt , hi prorfus à Schola Chy perniciofus hoftis eft: Nam mox , ac Mercurius perti
micorum eliminandi funt , cùm fingulæ rerum ca ferrea illitus fuerit , perticam non fecus , ac Vitrum
fpecies in proprio fuo naturæ gradu generatione
perficiantur : homo hominem , bos bovem , planta
plantam fuæ fpeciei. Fruftra itaqué laborant,qui ex
vino uti Lullus , lapidem confici poffe putant ;
fruftra qui ex humano fanguine aut urina , aut
ovorum teftis , uti Rogerius Baconus : ftultè enim in
natura quæritur , quod in ea non eft : non enim de
7 spinis uva , nec de tribulisficus colligi poffunt.
Toto itaque cœlo , & contra Naturæ dictamina
errant male feriati quidam Alchymifta • qui
Lapidem extra propofiti fui fines in nefcio qui
bus rebus incongruis , diffimilibus , heteroge
neis quærunt ; materia, ex qua Lapis conficitur,
lapis mineralis naturę fit oportet : funt au
tem mineralia alia minora , majora alia. Minora
funt , quæ fine argenti vivi additione producuntur:
ut funt lapides , falia , & corpora pure fulphurea.
Majorafunt,quæ ex argento vivo conftant, quorum
alia malleum , uti aurum , argentum, æs , ferrum ,
plumbum,ſtannum , fuftinent: alia non fuftinent,uti
Antimonium , Magnefia, Marchafita , diverfæ pyri
tum fpecies , quæ licet Mercurio imbuantur , is
adeo tamen male contemperatur dictis corpori
bus , ut figi nulla ratione poffit , ac proinde ex
confequenti materia Lapidis effe non poffunt. Ne
a
Curiofæ
que quicquam ad Lapidis fabricam conferunt mi
nora mineralia ; uti funt falia , nitrum , alumen , fal
plume, &c. tum quia eorum productio cum argen
ti vivi generatione in forma,natura, & compofitio
ne differunt : tum quia unius fpeciei una elt natu
ra , & feminis proprietas , ex qua producitur ; ac
cedit , quòd metallicis corporibus planè contra
ria quoad naturam reperiantur ; falina enim cor
pora metalla corrumpunt , rodunt , & deftruunt
& prout fixa , aut non fixa , pura , aut impura fue
rint , omnia in nihilum redigunt , & quò fubtiliora
funt, eò magis metalla à fua natura aliena reddunt,
illorumque humidum innatum, in quo lapidis fecrc
tum latet , comburunt . Unde quicunque aquis for
tibus , & acutis , cæterifque corrofivis metalla in
materiam primam revocare conantur, Sifyphi faxum
merito volvunt , cùm prorfus heterogeneæ naturæ
ab iis , ex quibus Chymici Lapidis fabricam mo
liuntur exiftant : neque fulphurea corpora quid
quam ad rem faciunt , cùm femper inficiant , de
nigrent , & corrumpant. Cùm itaque metallis fint
contraria, quomodo medicinam metallis falubrem
præftare poffint , non video : & tamen vix ab ullo
ferè Auctore proceffus artis , ut poftea videbimus,
præfcribitur , in quo & falia , & imperfe&a metal
la non ingrediuntur; funt enim præcipui , vel ipſo
fatente Paracelfo lib. 3. de Natura rerum, Morta
les metallorum hostes , omnes aquafortes , omnes aqua
regia , omnia corrosiva , omniafalia , Sulphur crudum,
Antimonium , & Mercurius . Salina quippe corpora
antipathiam fuam , vel in hoc oftendunt , quòd omnia
metalla mortificent , calcinent , corrumpant , & in ni
hilum redigant. Sulphur virus fuum fumo oftendit
eo nempe Venerifuam albedinem fuffocat, & ex colore
flammeo albam reddit , metallis verò albis , ut Luna ,
Saturno , & Marti , fublato candore rubedinem fub
fufcam inducit : Aurum quoque ex aureo calore ni
grum , & deforme reddit : Antimoninm iis , cums
quibus mifcetur metallisfumo fuo naturalem colorem
frangibile reddit. Saturnus , feu plumbum aurum dif
rumpit , deformat , & invalidum reddit , ftannum
quoque omnia metalla dura , & ad malleum inepta fa
cit. Quid itaque ad Lapidis opus conferre poffint
tot hoftium fefe invicem interimentium ftrages , O
quis concipiet ? Quòd verò nonnulli Vitriolo utan
tur , in tantum eo utuntur , in quantum æreis cor
pufculis refertum eft, adeò ut Vitriolum nihil aliud
effe videatur , quam cuprum liquidum & aquofum :
quamvis ex eo folo tinctura fieri non poffit , nifi
ei puriffimi Mercurii fubftantia cum ingenito fuo
fulphure jungatur. Cùm itaque ex hujufmodi La
pis obtineri non poffit , ratio fuadet , ut Alchymi
ftæ , fi Lapidem conficere velint , materiam ali
quam accipiant , in qua tria principia fine omni la
be inveniantur : Quæ qualis fit , & an dari poffit,
examinandum reftat.
Metallorum genefis aliunde non procedit , nifi
à Sulphureo Mercuriali vapore , qui pro ratione
terreni , aut Matricis puræ aut impura , Metallum
nunc purum , nunc impurum producit ; atque hunc
vaporem femen metallorum dicimus. Eft autem
Sulphur duplex , uti & Mercurius : Innatum , &
adveniens : Innatum Sulphur , quod & vivum di
citur , acfimul cum femine confunditur: atque hoc
ipfum
 Lib. I. Sect.
ipfum eft , quod metalla promovet , materiam di
fpofitam in aurum , & argentum convertit , nifi ab
adveniente aliquo alio obruatur ; & , ut diximus ,
nihil aliud eft , quàm vapor ille puriffimus , &
igneus , qui vim coagulandi mercurium habet. Ada
veniens verò , five externum fulphur , five minerale
in fuo Naturæ ftatu jam conftitutum, groffum , fœ
culentum , aduftibile,unctuofumque, tantum abeft,
ut metallorum perfectionem promoveat, ut potiùs
aduftiva fua qualitate & mole fua mirum in modum
impediat ; femen verò innatum purum , fi pura ma
trici fuerit concreditum , id eodem in loco purum
etiam metallum fine longo Naturæ labore miro
quodam naturæ magnetifmo generabit , fcopum Sed ut ad materiam paulò ante defcriptam revet
fuum affecutum , dum id facit , ad quod femen or tamur , quæro , quænam fit illa natura communis ?
dinatum fuerat. At contra, fi femen hoc in matri refpondent effe materiam alteratam ex diverfa
ces impuras variifque terreftrium glebarum quif complexione , ac digeftione Sulphuris , & Mercu
1
quiliis contaminatas inciderit , fecundum majo tii refultantem. Quæro , utrum illa commixtio
ris , minorifque impuritatis gradum , metallum, fit Sulphuris , & Mercurii vulgaris , utrum Philofo
aut minerale quoque nunc perfectius , modò im phici ? Si prim , jam fibi apertè contradicent, cum
perfectius producet , ut fuo loco fusè deduximus.
Si vero in genefi terreftris , & aduftibilis faeculen
tia fefe admifcuerit , pro fœcum copia , antimo
nium , marchefisam , pyritem , aliaque non ductibi
lia mineralia gignet , quæ quia de mercurio parti
cipant , liquefieri quidem poffunt , ad perfectio
nem autem à Natura promoveri non exiftiman
VA
tur. Sin autem fulphurea faces paucæ , & fubni
græ fe fe commifcuerint , & Mercurius non fatis
coctus fuerit , argentum vivum valgi fiet. Sed fi for
cès mala, mali faporis, & fœtida , nec non virtu
tis debilioris fuerint , illa Mercurium inficient ,
illudque fragile , ponderofum, luteumque reddunt,
quod uti non bene coagulatur , ita quoque in
plumbum degenerat. Si vero fulphur malum fuerit,
non bene cum mercurio mifcibile ftannum generat .
Si verò fulphureæ illæ fœces petrofæ, immundæ &
terreæ fuerint , ferrum producent : & fi fulphur
ejufmodi rubeum , & aduftum fuerit , as gigne
tur.
Arque ex his fufiùs forfan , quàm par eft , lucu
lenter patet,quid Alchymitis agendum fit, ut ex di
ais intentum illud femen metallicum extrahant ,
quod tametfi in iis ineffe negare nequeamus, edu
&ionis tamen ratio tanto eft incertior , quanto
modus naturæ, quæ illo femine in metallorum ge
ncfi utitur , nobis eft ignotior , imo vix humano
ingenio inveftigabilis ; neque ab artificibus ulla
adhuc ratio, quæ intenta Lapidis confectioni fatis
faciat , inventa fuit. Non ignoro , tale fulphur fper
maticum in folo auro & argento latere puriffi
mum ,fed hoc ab auri incorruptibili & indeftru
&ibili fubftantia feparare , hic Rhodus , hic Sal .
tus.
Quidnam autem illa prima materia , five Mer
turius Philofophorum , feu Sulphur fpermaticum,
aut vapor ille metallogeffiticus fit , difficile eft per
experientiam , utpote ab omni fenfuum minifte
rio remotiffimam , cognofcere. Dicunt Alchymi
ftæ , effe tertiam quandam naturam communem,
& alteratam ex diverfa commixtione , & digeftio
ne fulphuris, & hydrargyri , in qua vis mineralis
ad generandum mixtum inexiftit , quæ duo agunt,
& patiuntur inter fe perpetuo , donec traducantur
à forma corporum imperfe&orum primò genera
torum in formam aliam , & tandem perveniant
continuatis digeftionibus & purificationibus ad ul
timam illam , & perfe& tam formam , quæ eft forma
aari , in quâ eft ultimus motûs terminus ; ubi
etiam agens , ideft , ſulphur omninò à fua materia
II. Subſect. I. 57
feparatur. Hoc uti vel ipfi Alchymistä fatentur,
multi quidem quærunt , paticiffimi inveniunt , aut
fi invenerint , præparationes tamen , id eft , pros
portionem in Lapide conficiendo debitam igno
rant ; & tamen omnes fatentur , ex hifce folùm
medicinati elici per artem , in quibus habitabit
potentialiter per naturam , & in quibus perfectio
puræ materiæ , adeoque omnia metalla reperiun
tur. Ex quibus apertè colligitur , illos fuppone
re illud , quod incertum eft , & in inacceffo Natu
re gazophylació adhuc latet abfconditum ; ſubje
&um , inquam , infinitis adhuc difficultatibus, nec
tionibus intricatum , perplexumque,
non contradi&
illa in Lapidis opus affumi debere minimè cenfenti
Sipofterims , Quero quidnam fit iftiufmodi Sulphur,
& Mercurius Philofophorum ? Dicunt effe primam
metallorum originem , atque adeo apertum circu
lum committunt , notumque per ignotum defi
niunt. Quæro iterum quomodo illafeparentur ? Re
fpondent à forma corporum imperfe& torum , quæ
jam in ftatu fuo conftituuntur , in formam aliam,
quæ eft auri. Quæro quomodo in formam auri tranſ
mutari poffit, cum imperfectorum corporum forma
aurum non fit,neque etiam dare poffit quod non ha
bet : aut fi per femen id fieri dicant, quomodo illud
femen per tot digeftiones , ignifque tormenta non
penitus deftruatur ? Refpondent , formam hanc
educi ex potentia materia in aliam formam auri
per varias operationes, quibus materia elaboratur.
Sed jam exantinandum eft, quomodo , quo ftudio,
quâ laboris pertinacia materiam , nec dum tamen
adhuc iis cognitam præparare ftudeant , ut tandem
inde mirificus ille foetus emergat. Sic autem pro
cedunt.
Proceffus in Lapide conficiendo afarpatus
à Philoſophis.
Artifices itaque primam materiam , de qua in præ
cedentibus locuti fumus , poftquam invenerunt , fi
tamen invenerunt , primò eam calcinandam cen
fent, & ab omnibus fuis fordibus purgandam , ca→
lorem reftituendo , humoremque innatum confer
vando nam in calcinatione , uti aiunt , Chymica
nulla debet fieri corporis diminutio , imò potius
multiplicatio ; deinde calcinate materiæ craffi
tiem in quandam liquidam fubftantiam attenuan
tes , in fuam primam materiams ( fi Diis placet ) re
ducunt , quam vocant aquam mineralem , quæ ma
nus non madefacit , tuncque fit unum in genere , in
numero non item ; cujus Solem appellanr patrém ,
matrem Lunam, & mediatorem Mercurium , juxta
Tabulam Hermetis ; & alteratur corpus fua propria
forma , fed nova illi inducitur immediatè , cùm
nihil in rerum natura omni fpoliatum forma repe
riatur.
Hoc pacto jam feparant ex ipfa jam foluta fab
ftantia quatuor elementa , illaque dividunt in duas
partes ; in afcendentem aut fpiritualem , & inferio
rem five terrenam : quæ duæ partes funt unius ta
men naturæ ; nam inferior eft fermentum ipfam
figens , & fuperior eft anima totam ipfam vivifi
cans : harum tamen divifio eft neceffaria ; ut faci
lius
 $8 Bibliotheca Chemica Curiofa

lius tranſmutentur tandem inter fe omnes , & pars . & tandem in rubrum prodeat colorem , volatiliſ
terrena tranfeundo in aquam , nigrefcat , & aqua V que rurfus facta , & iterum fixa , donec ingreflum
poftea tranfeundo in aërem dealbetur , & aër in habeat , & perfectè tingat , fuam conficiunt thedi
ignem convertatur, pericyclofi perfecta. cinam ,fuumque pulverem , quem Lapidem Philofo
Separatione elementorum facta , conjunctionem phicum vocant : idque variis operationibus , diver
faciunt aquæ, & aëris cum terra , & igne , ut unum fis rebus , pluribus vafis , multifque fornacibus , ut
quodque elementorum in altero difpergatur , fer ex prædictis , artis imperiti fortè conjicient :
vata proportione ; tribuuntque hac ratione mari cum tamen vero Philofopho , in toto hoc magno
tres partes aquæ fuæ, fœminæ verò novem , & tunc licet opere, fit unica operatio , unicaque vita , res
fimile fuo fimili applaudit & par pari gaudet , pro una , vas unum , folus ignis , folaque fornax , ut
-pter concupifcentiam adhærentiæ materialis maxi omnes illi una ore fatentur. Sed relictis verbis
me & formæ fulphureæ. rem ipfam accedamus : Ex hifce enim veluti in
Hæc itaque conjun& ta putrefaciunt , humido ta-, aërem projectis verbis nihil adhuc fpecificari ,
men calore , ne igne accenfo Mercurius feparetur, quis non videt ? Utrum verò lumen aliquod ex
vel in altum feratur propter naturam fuam fpiri ipfa Alchymiftarum in magna illa Lapidis fabrica
tualem , ut hac corruptione alteretur materia , & capiamus , jam videndum reftat : ex iis enim quid
elementa naturaliter dividantur , & regeneratio fperandum, quid defperandum , luce clarius pate
fubfequatur : Nihil enim nafcitur , vel crefcit , ne bit : Quomodo itaque prima materia metallorum edu
inanimatum quidem , nifi putrefa&tione facta. cenda fit 1 & præparanda , ex ipfa Alchymiftarum
Poft putrefactionem ad coagulationem accedunt, yepyee oftendamus.
atque eodem calore temperatiffimo perpetuo ma Paracelfus Materiam primogeniam metallorum
seriam alterante , tam intrinfecus , quàm extrinfe hac iyxgre præparat.
cus operantur , donec materia albefcat , & perla Sciendum itaque , ait , refufcitationem metallor um
rum referat fimilitudinem , ficque tum fpirituum duplicem effe ; unam qua metalla calcinata per redu
volatilium cum corporibus confixatio , ac vera coa tionem in fuum primum metallicum corpus redigat:
gulatio. Album hoc , spinam vocant , & fulphur alteram , qua metalla in fuam primam materiam re
8 album incombustibile , quod nunquam ab igne re ducat , hoc eft, in argentum vivum ; atque ita quidem
cedit.
in pofteriori proceditur. Calcina metalla per Mer
Ad cibationem denique fe conferunt, nempe ad carium vulgi , hanc calcem , & tantundem argenti
fubtilis ingroffationem , & craffi fubtiliationem, vivi pone in fublimatorio , ftent aliquamdiu , donec
commifcendo aquam fuam cum cinere , & lac fuum ambo in amalgama coagulentur ; poftea eleva Mercu
cum terra foliata,moderatè quidem , ut fic albedo rium per fublimationem à calce, elevatum iterum tere
& rubedo, bonitas , quantitas , & virtus ipfius cref. cum calce metallica, & fublima , ut antea : hoc Lories
cat , & augeatur, atque coquendo , materia nutria fac , donec calx metallica tandem fupra candelam , us
: tur. cera, velglacies , liquefiat , tunc probe factum est.Hoc
Tunc materiam fublimant , fublimatione non metallum ponatur in digeftione ad fuum tempus , &
vulgari , quæ tamen qualis fit concipi non poteft , mutabitur totum in Mercurium vivum , hoc est , in
illamque fic ab immunditiis omnibus expurgant, primamfuam materiam , qui quidem Mercurius Me
corpus extollendo ac ipfum fpirituale, & fpiritum tallorum & Philofophorum appellatur , quem pluri
corporalem , ac fixum reddendo , falfedinemque mi Alchymifta quaſiverunt , fed pauci invenerunt .
fulphuream minuendo , ut totum dealbetur , ac ci Ita jam paratur Mercurius vivus ex omnibus metallis,
tiffime liquefieri poffit. nempe Mercurius © ? ♂ ¥ H &c.
Abfolutafublimatione materiam fermentant, ſpi Verba clara funt , fed fi expendantur ritè , non
ritum cum fua terra dealbata , & calce tanquam refpondent praxi : primo enim calcinat datum me
cum fuo fermento conjungendo , aut animam cum tallum per Mercurium Vulgi , quem omnes artifi
corpore incorporando : Non enim poffunt often ces reprobant , tanquam operi ineptum : deinde
dere fuas virtutes permanentes accidentia fpiri calcem in tantum fublimat , donec in amalgama
tualia , nifi cum corporibus fixis conjungantur, coaguletur, quod fine dubio nihil aliud, quàm mix
tanquam cum fermento , quod reducit fibi appofi tum ex calce & mercurio eft , deinde hoc iterum
tum‍ad fui naturam , colorem & faporem , per mu teri præcipit , & toties hanc operationem peragit,
tuam hanc & communem corporis &fpiritus im donec tanquam cera fuper ignem candele liquefiat :
preffionem , fine qua opus perfici non poteft, quem deinde digeftioni five putrefactioni fubjicit ad cer
admodum nec pafta fine fermento fermentari. tum tempus puta menfem Philofophicum : doncc
Ad majorem autem nobilitatem materiæ , illam totum in Mercurium convertatur , quem Philoſo
exaltandam cenfent , fpiritum augendo, terramque phorum dicit . Ego verò dico , nullum in hac ope
fublimando , & fubtiliando per naturalem rectifi ratione alium nobis Mercurium exhiberi , quam
cationem , omnium elementorum circulationem , quo primo Metallum calcinavit , & fi per Sublima
& veram graduationem ipforum , donec ad per tionem , putrefactionemque omnibus terreftribus
fe&um amplexum reducantur. Tunc Salamandram fœcibus ei commiftis quam optimè depurgatum ;
fuam folutionibus , & coagulationibus reiteratis non tamen hinc fequi, hunc Philofophicum Mercn
in virtute augent, & cum novo fermento in virtute rium à Mercurio vulgi indeftru&ibili diftingui ,
& quantitate, idque in infinitum. cùm nonnifi gradibus puritatis , uti in omnibus
3
Últimò faciunt projectionem fuper imperfecta , fublimatis videre eft , differat. Quod verò dicit ,
ponderis unius fupra plura fecundùm medicinæ totam hanc calcem in Mercurium converti , naturali
perfectionem : quantò enim magis fubtiliatur , & bus repugnat principiis , cùm enim in calce me
tingitur , tantò abundantiùs operatur, & fic natu tallica fulphur fuam partem habeat , fulphuream
ram imitando , imperfecta metalla perficiunt , calcis partem in fpecie differentem Mercurium
ac in Lunam , & Solem convertunt , ex propriaque converti , dici neque poteft neque debet ; cùm nul
ipfius materia purificata arte, & fubtiliata, deinde la in rerum natura vel adeò depurari queat , quæ
deco tione , & digeftione fixata , donec in album, non poft fe nonnihil earum terreftrium partium ,
ex
 Lib . I. Sect . II.
ex quibus conftat, relinquat. Accedit , quod Mer
curius etiam vulgi ex fe , & fua natura incorrupti
bilis , & indeftructibilis fit ; neque enim igne ita
domari poteft , ut dum tenues evanuit in auras ,
obvio frigore non ftatim in naturam priftinam , id
eft, fluidam revertatur , nulla ne minima quidem
parte confumpta, uti jam fæpius experimento com
probavimus. Falfum itaque eft , quod Paracelsus
hoc loco promittit .
Joannes Azoth aliter conficit & præparat primam
materiam metallorum in ordine ad Lapidem. Mer
curius , inquit , eft prima operis noftri materia , &
poftea fit menftruum folutivum corporum , lac vir
ginis , & nutrimentum nigræ terræ fimulque azoth
ablutionis . Ex ipfo Mercurio noftro folo elicitur
omnis virtus artis. Eft in Mercurio quidquid quæ
runt fapientes. Quomodo verò Mercurius ille præ
paretur à Joanne Azotho , qui fua pleraque ex Ray.
mundo Lullo defcripfit, accipe.
CAPUT II.
Virum vera & realis tranfmutatio unius
metalli in aliud detur.
Sr hoc præcipuum fundamentum eorum, qui
quo artemves
ram , & realem effe demonftrare fe poffe exifti
mant ; & ego illis libens fubfcriberem , fi non
quoad praxim , faltem quoad theoriam ; fi mihi
occultæ naturæ femitæ , fi abditæ Naturæ in ope
rationibus fuis induftriæ , quibus in rerum genefi
utitur ; fi præcila & abfoluta combinandarum res
Fum proportio haud ignotæ forent.
Verùm cum Ecclefiaftici teftimonio cuncta res
fint difficiles, nec eas fermone quis explicare queat:
Hinc exoritur illa animorum in indagandis rebus
naturæ perplexitas, mentifque ftupor , quo percul
fa quantò in intima rerum indagine plus fe profe
ciffe videt , tantò à veritatis limine remotiorem
adhuc fefe deprehendit ; ut proinde folis Angelis,
dæmonibufque intimas naturæ Nucleus abditi ca
loris nidi , rerúmque poffibilium cum a&ivis coa
ptatarum modus , ratio & abfolutiffima proportio
cognita fit.
Quæ admiranda rerum fcientia,fi humano intel
lectui communicaretur, is haud dubiè ad illud tan
dem , quod jam ab innumeris ferè Philofophis uni
cè quæfitum, tanto , tamque pertinaci ftudio, mul
torum annorum fpatio , irrito labore exoptatum
fuit , pervenire poffet. Felix fanè is , & ter , qua
terque beatus , quem aliquando in Naturæ inda
gine beatus error fortuito cafu ad magni alicujus
inventi adyta perduxerit. His tamen dificultati
bus non obftantibus nonnulli artis certitudinem
tantâ conftantiâ tuentur , tantâ pertinaciâ defen
dunt , ut ad fidem ignaris rerum faciendam , non
dicam fub dubio , fed vel Geometrica apodixi ar
fis veritatem infallibilem demonftrare fe velle ex
prefsè videantur. Ego fanè uti artem aduixiv non
facilè afferam , ita quoque quoad theoriam , pro
babilem tantùm effe , at vix poffibilem hominibus
confidentiùs affero , hoc vel maximè capite motus,
quod inter tot Theoricos nullus fit , qui hujus rei
praxin , nifi forfan Diabolo Magiftro , aut folitis
impofitionum fucis ,oftenderit, de quo infequenti
bus fufius.
Diabolum enim multa poffe ex vera fcientia in
tranfmutatione rerum naturalium , conftat , quæ
Subfect. I. 59
nos ne toto quidem ingenii conamine concipere
poffumus. Quis enim ex aërea fubftantia corpus
corpori humano , aut animali cuicunque tandem
haud abfimile , humana induftria formet ? quis in
duftria humana elementa perturbet , tempeftates
excitet , mare inflet ? quis infecta, atque omnis ge
neris imperfecta animalia derepente producat ?
certè præter Angelum , aut dæmonem , utpotè qua
pollet potentia humanâ fuperiori , neminem alium
hoc præftare poffe , quis non videt ? & tamen cumh
talia , ac tanta operantur , non ea miraculosè , fed
ex occulta nobis Naturæ potentia, & efficacia præ
ftant , inter quæ artem quoque auriferam, quam jux
ta naturæ exemplar perfe&è norunt , adnumeran
dam cenfeo. His itaque prælibatis , jam quid fit
Metamorphofis illa, feu tranfmutatio , quâ Chryfo.
poi tanta miracula perpetrare fe poffe jactitant,
examinemus, ex quâ quid fieri , quid non fieri pof
fit , luculenter patebit.
Metamorphofis , leu tranfmutatio metalli unius
in aliud, dupliciter confiderari poteft ; primò per
fe , propriè & immediatè ; fecundò per accidens,
impropriè , & mediante alio. Illa propriè , perſe
immediatè tranfmutantur , quibus
nis ineft aptitudo , & capacitas , quæque commu
ne quoddam fubje & tum , quod immutationem re
cipiat , habent , & quæcumque tandem fubje &a
actionem permutantem recipiunt ; atque
hoc pacto fpecies mutari impoffibile eft ; fed fpe
ciei duntaxat illius individua : atque hæc fenten
tia eft Rogerii Baconis , qui hifce nihil aliud intelli
git, nifi quod fpecies rerum in abftracto permutari
non poffint , fed in concreto, id eft, fpecierum indi
vidua. Metamorphofis verò impropriè , five per ac
cidens & mediatè fumpta illa dicitur , cui nulla
ineft permutationis aptitudo , neque commune
fubjectum permutabile , neque ipfius actionis per
mutantis fubje&
tum immediatum : fed hæc omnia
confequuntur ex aliquo fubje&to : hoc autem paco
fpecies , & accidentia tranfmutari poffunt. Verbi
gratia : Argenteitas , quæ eft Argenti fpecies in
abftra&
to fumpta , tranfmutari non poteft in fpe
ciem auri , quæ eft aureitas , neque argenteita
tem , aureitatem fieri poffibile eft ; hoc enim fum
pto modo permutari fpecies non poffunt , quia non
fubjecta per fe accretionibus fenfibilibus , nec in
fe compofitionem habent partitam , vel contra
riam , quæ fit caufa permutationis vel ejus fubje
tum , fed per accidens quidem , & impropriè , &
&
mediante, verbi gratia , igne transformantur , mu
tatione particularium , partibiliumque rerum , quæ
uti corruptibilia funt , & compofita , fenfibilibuf
que accretionibus objecta , five ſubjecta , ita quo
que ea per varias depurationes , digeftiones , fub
limationefque , quarum fubje& tum eft metallica
materia , in aliud transformantur : unde hoc ar
gentum , vel aurum factum eft fubje&um alterius
fpeciei , quam alia complevit purgatio , aut dige
ftio..
Ex hac definitione patet , Baconium per ejuf- .
modi definitionem nihil aliud intellexiffe , quàm
metallicam quandam tranfmutationem , qua per
varias digeftiones , putrefactionefque aurum fit
tum alterius fpeciei , de quo nemo Philofo
fubje&
phorum hucufque dubitavit ; & experientia aper
tè docet , in mineralibus , metallicifque corpori
bus , quorum fubjecta unius fpeciei materia uti
naturaliter in alia aliaque differentium fpecie
rum mineralia procedit , ita varias quoque tranf
mutationes perficit , ut fusè in præcedentibus de
Metal
60 Bibliotheca Chemica Curiofe
Metallorum genefi oftendimus , & ex tanta lapi
dum, gemmarum , cæterorumque mineralium fpe
cie differentium varietate patet.
Unde concludo , Aurum , Argentum , æs , plum
bum, & c. etfi fpecie differant , quia tamen uni
cam fubje &tam materiam habent , quam nos fuprà
halium , feu vaporem fulphureo-falino- mercuria
lem diximus , hinc à metallis in fpecie quidem dif
ferunt , non tamen in materia ; quia hujufmodi ha
litus à Deo Elementis concreatus , aurum, argen
tum, aut plumbum non eft, fed veluti femen quod
dam , quod intra differentes Terræ matrices effu
fum, pro differentia matricum, differentia & mine
ralia, & metalla varia induftria, folutione, inquam,
digeftione, circulatione , & tandem coagulatione
producit , quæ innumeris exemplis in octavo libro
de lapidifici fucci mirabili vi , ad quodvis in faxum
convertendum, oftendimus .
De admiranda verò vegetabilis naturæ , quâ
non folum una herba in aliam tranfmutatur , fed &
ex herbarum putrefcente fucco, animaliumque pu
tredine, differentis fpeciei animalia producuntur,
metamorphofi , in ultimo hujus Operis libro , magno
experimentorum apparatu differemus. Quis nu
trimenti tum hominum , tum animalium in car
nem , fanguinem , tranfmutationem negat ? Quid
ignis non poteft ? Illius ope omnia tum minera
lia, tum vegetabilia , animaliaque in cinerem , &
ex cinere in vitrum convertuntur ? Ex quibus
apertè patet , non Alchymicas fpecies , fed fubje
da fpecierum tantummodo transformari poffe. At
que has naturæ per fe operantis leges immutabi
les effe , nemini dubium effe debet , atque adeo in
fuis operationibus , utpote ab Archetypo Divini
intellectus immediatè dependentibus errare non
poffit. An verò artis humanæ induftria quifpiam
ad fimilis tranfmutationis apicem pertingere queat,
hoc ipfum eft, quod hic quæritur ; hoc enim nobis
cum Alchymiftis faceffit negotium .
Paracelfus Tranfmutationem nihil aliud effe di
cit, quàm cum res fuam formam amittit , atque
adeo alteratur ut prorfus priori fubftantiæ , & for
mæ fuæ non fit fimilis , fed aliam formam affumat ,
aliam effentiam , alium colorem , aliam virtutem ,
aliam naturam & proprietatem, ut fi metallum fiat
vitrum , vel lapis,: fi lignum fiat carbo , argilla la
pis & later , pellis gluten , linteum papyrus , hor
deum equus , aut caper , frumentum homo ; hanc
tamen tranfmutationem in Chymico negotio fine
Lapide Philofophorum & hunc Lapidem fine feptem
Chymia gradibus , quos in præcedentibus expo
fuimus ,.factu impoffibilem judicavit.
Paracelfus itaque , ut verum artis tranfmutatoriæ
fpecimen det, primò variorum metallorum unius in
aliud μeruμip wow , docet lib. de tranfmutat. metallo
rum ; putatque fe demonftrare poffe , metalla
fpecie non diftingui , fed fecundum majorem tan
tummodo , & minorem puritatem. Nos autem
ex propriis ejus experimentis , quam ille dicit
tranfmutationem , illam veram non effe , fed im
propriam & accidentalem tantùm, fic ex ejus ver
bis oftendimus. Tranfmutatio , inquit , metallorum ,
magnum fecretum in Natura est , & difficulter fieri
poteft multorum impedimentorum , & adverfitatum
caufa , attamen contra naturam non eft, neque contra
Dei ordinationem , ut multifalsò loquuntur.
Ut autem minora , & impuriora metalla , ut vo
cant , Jupiter , Saturnus , Mars , & Mercurius , in
majora & puriffima , perfe& tiffimaque metalla , ut
pote in Solem & Lunam tranſmutentur , abfque
tin&ura , & Lapide Philofophorum , fieri non po
teft : in reliquis tamen in fe invicem tranfmutan
dis cum dificile non fit, apponimus.
EXPERIMENTUM I.
Tranfmutatio Martis in Venerem , five Ferri
in Cuprum .
Tranfmutatio hæc variis modis fieri poteft.Primò
filimatura ferri in aqua vitrioli coquatur ; Secundò
fi lamina ferreæ cum Vitriolo calcinato camen
tentur : Tertiò fi candentes lamina ferrex oleo
Vitrioli extinguantur : Addo ego , fi laminæ fer
reæ tenues aquæ vitriolata folummodo imponan
tur. Atque hafce Paracelsus veras tranfmutatio
nes effe dicit , quod nos , uti in præcedentibus
fuse docuimus , negamus : cùm hanc mutationem
nihil aliud effe afferamus , quàm corpufculorum
æratorum in Vitriolo latentium , ad ferrum , quod
naturaliter appetunt , confluxum : Cùm enim fin
gularis magnetifmus ferrum inter & cuprum, uti &
vitriolum five calcinatum , five in aquam refolu
tum fit , hinc fit , ut ftatim ac ferrum invenerit ,
illud tenaciffimo amplexu ftringat, & acrimoniâ in
fcoriam revolvat , quibus uti vitriolata corpufcula
unita ex miro , quem ad eas habent , confenfu ,
commifcentur ; ita quoque facile in puriffimum æs
decoquuntur ; cujus rei experimentum quotidie
exteris in meo Mufao oftenditur. Si enim tranf
mutatio vera , & realis foret , tum corpufcula vi
triolata , five calcinata , five cruda , & fixa , five
aquæ infint ( ejufdem enim generis & naturæ funt )
in totam ferream fubftantiam converti deberent ,
quod experientia repugnat : atque adeò Para
celfus ,hoc loco fua opinione falfus eft. Sed videa
mus alias ab eo allatas tranfmutationes . Poteft quo
que , inquit , limatura ferri quafi in plumbum redu
ci , & tranfmutari , ita ut prorfus molle fiat , ut na
tivum plumbum , fed non facile fluit. Fit autem
hac ratione.
EXPERIMENTUM II.
Ferri in plumbum tranfmutatio , fecundum
Paracelfum.
Cape limaturam ferri , & tantundem optimi pul
veris liquefactitii , mifceantur , ponantur in tigillo , &
infurno ventofo fiat ignis fortis talis , ne ferrum fluar,
fed quafi in cœmento ftet integram horam , poftea forii
fica ignem ftrenuè , ut candefcat , & fluat ; denique
igillum per fe frigefieri finito , & invenies regulum
plumbi in tigillo , mollem , & ductilem , ut nativum
plumbum.
Hanc dicit effe tranfmutationem ferri in plum
bum , in qua fibi ipfi contradicit : cùm exprelle di
cat , limaturam ferri quafi in plumbum , id eft ,
in plumbi fimilitudinem quandam deduci , & tranf
mutari poffe : addit , id non facile fluere , fed
mollefcere tantum. Caufam ergo iftius rei melio
rem affigno , & eft , quod ferrum uti ex fulphure
adufto , & exigua humiditate conftat , ita quoque
adufto fulphure cum reliqua loppa per ignis effi
caciam abfumpta partes ad fluxionem aptiores red
dantur. Non itaque hæc tranfmutatio eft, fed me
ra fit depuratio , quemadmodum fæpè in noftro
Collegii Romani Ergafterio , ex Marte regulum.
fulgidum , & fplendentem fieri vidi , ex fcobe
ferri , & antimonio compofitum , quod vel ipfe
Paracelfus fubdolè reticet , dum loco antimonii
dubia voce utitur pulveris liquefactitii , qui addi
debet,
 Lib . I. Sect.
debet , ut inde regulus non plumbi , fed Martis
emergat. Patet itaque ex hifce denuo Paracelfiin
luis experimentis fallacia. Sed jam videamus
quomodo as in plumbum tranſmutet , & utrum hæc
vera tranfmutatio dici poffit .
EXPERIMENTUM III.
Tranfmutatio Eris , five Veneris in plumbum ,
five Saturnum .
Primò , inquit , omnium , cuprum Mercurio fub
limato , & Arfenico fixo in album redige , candi
dum ut Luna , poftea id granulato ; hujus & boni pul
veris reȧulturii recipe ana , & primò quidem cœmenta,
poftremò in regulum funde & habebis verum plumbi gens vobis
regulum . Hanc veram tranfmutationem effe non
poffe , hinc patet , quod Mercurius , & Arfenicum ut calefcat valdè , fed tamen
ubi avolaverint , cuprum albâ tincturâ præditum
relinquant ; adufti fulphuris parte , cum reliquis ne differat , equidem capere
ſcoriis conſumptâ ; unde per ignem veluti depur
gati candidam, & molliorem , magifque fluidam be fit factus , extingue , ut imbibat quantum ca
fubftantiam reguli inftar acquirit . Atque hoc fe
.quenti appofito experimento luculentiffimè com
probari poteft , quomodo fine ulla difficultate lia mirabilia operari poteris , que alius magnes nun
regulus ille , quem plumbi dicit, in priftinum fta
tum cupri reduci poffit , quod non fieret, fi vera, & magnetem
realis tranfmutatio foret.
EXPERIMENTUM IV.
Plumbi in Cuprum reductio.
Laminas plumbi , five etiam regulum , quem pau
lò ante ex cupro eduxerat , vitriolo calcinato ,
vel croco Martis ftratificato , comentato , deni
que liquefacito , & videbis putatitium plumbi
regulum in optimum æs ponderofum , & mallea
bile reductum . Caufa eft , quod ex prima redu
&ione cupri in plumbum putatitium æri deceffe
rat , id modo per vitrioli calcinati , & croci Mar
tis additionem in priftinum ftatum æris , feu
cupri rubri reducitur ; quam quidem meliori
jure immutationem , quàm tranfmutationem di
xerim , & ex fequenti experimento patet. Si enim
tale cuprum in fubtiles laminas reda& tum , tutiâ,
aut calaminari pulvera Chymicè loquar , ftra
tificetur , cœmentatumque poftremo fundatur ,
id in aurichalcum tranfire reperies , fplendore au
ri haud abfimile. Vide quæ fuprà de cupro in au
richalcum immutando uberius locutus fum ne
que enim in hoc experimento ulla fubftantiæ fit
mutatio , fed cuprum folum modo ex rubro in
aureum colorem tingitur :: Cùm hoc , ut alibi
oftendimus , denuo ex aureo in rubrum reduci
poffit.
EXPERIMENTUM V.
5 in 2 tranfmutatio , five Plumbi in flannum .
Quomodo verò in ftannum plumbum immuta
ri poffit , Paracelfus hifce verbis docet. Plum
bum in laminas fubtiles redaclas ſtratifica cum fa
le armoniaco , comenta , & poftremo funde , ut
fuprà diclum est. Hoc pacto plumbo omnis nigredo
obfcuritas tollitur , in albedine pulcherrima
Anglico ftanno fimillimum videbitur. Cujus qui
dem rei ratio alia nulla eft , nifi quod Sal ar
moniacum , Mercurium far copiofum in plum
bo latentem in fumum refolvat , quo ablato una
cum fuligine plumbi in duriorem . fplendidio
Tom. I.
II . Subfect . I. 61
remque fubftantiam , videlicet Stannum , quod &
ideò plumbum candidum vocant , degenerare ne
celle eft : neque hæc tranfmutatio propriè dici poſ
fit : cùm idem Mercurius in locum ejus , qui avo
larat , per Sal Armoniacum , ftanno denuo jun
&us , id denuo in plumbum atrum reducere poffit :
uti experientia me docet,
Hifce tranfmutationibus præmiffis , Paracelfus,
ut realem tranfinutationem perſuadeat , addit ar
canum in lapidoſa ſubſtantia arcanorum omnium
maximum : Verba ejus pono : Similiter fciatis
de magnete , qui in decuplam potentiam & virtu
tem tranfmutari potest : nempe hoc modo : Arrigi
te aures Magnetica artis Doctores , quam in
fecretum pandat Paracelfus.. Recipe
Magnetem , & in carbonibus caudefac , ita quidem
non fit ignitus. Quo
modo autem candefactio magnetis ab ignitio
non poffum , Quem
ftatim in oleo croci Martis , qui ex optimo chaly
pere potest : hoc pacto magnetem adeò efficacem red
dit , ut per eum claves ex pariete evellas , & fimi
quam facere poteft. Et in alio loco afferit ; Si
in fale Echeneidis fepelias , tanta vir
tutis futurum , ut ex ipfo puteo ferrum attrahere
poffit.
Hæc funt arcana Paracelfi Sacramenta , utique
tanto ineptiora , quanto falfiora funt. Si folem
nis hic Magifter vel prima Magnetis principia no
viffet . tam ftolida non effutiflet. Quis enim nef
cit , uti in Arte mea Magnetica per frequentia ex
perimenta docui , Magnetem carbonibus tumu
latum , ftatim omni virtute tractica deftitui ,
adeoque nihil Magneti adeo contrarium effe ,
quam calorem intenfum , non dicam ignis , fed
vel ipfius Solis , quem fine detrimento fui fuftine
re nequit , experimento frequenti compererim.
Quis autem credat huic impudentiffimo jactatori
magnetem in fale Echeneidis , quam Remoran
vocant , fepultum , tantam virtutem acquirere , ut
è puteo ferrum collapfum extrahat , aut quomo
do hujus rei experimentum à fe factum cum ve
ritate dicere poteft ? cum de Echeneide five Re
mora , utrum unquam in rerum natura extiterit ,
inter Naturalis hiftoriæ Scriptores maximè con
troverfum fit. Unde autem is tot remoras habue
rit , ut ex iis falem extrahere potuerit , quis con
jicere poterit ? Vides itaque , Lector , hujus ho
minis in afferendis rebus præceps ingenium , au
daciamque prorfus intolerabilem. Patet itaque ,
,
Paracelfum ejus ingenii fuiffe , ut fi quid audiret
novum , & admirabile in rerum Natura , five ve
rum , five falfum , id ipfum ftatim ad fuas ineptias
tranftulerit , ne intima quævis Naturæ myfteria ,
verius fabulas, nefcire videretur.
Audiverat is , & legerat forfan de Remora tanta
virtute tractiva prædita , ut vel ipfas onerarias na
ves , palmaris magnitudinis pifciculus fifteret :
Unde ftatim eam ad magnetem roborandum af
fumpfit , non inquirens , utrum illa verè exi
ftat in Natura , & utrum eandem virtutis tractivæ
fpeciem cum magnete obtineat ; fed hujufmodi im
pofturæ uberius in fequentibus aperientur.
Jam ad Rhombum , uti dici folet. Secuti funt
hanc difcipuli ejus , nefcio qua dogouavia perciti.
Cùm enim plerique avidiffimè in literalem metallo
rum tranfmutationem ferrentur , neque tamen fpem,
aviditatemque fuam ullo explere modo poflent, aut
F magnificis
62 Bibliotheca Chemica Curiofæ
magnificis pollicitationibus , queîs artis ma quam quedam arte compilata medicina temperata, qua
gna finem fe confecutos effe gloriabantur , fa tanquam forma feparata à fuo corpore ad tantam fub
tisfacere valerent : quidam audacia plufquam , tilitatem reducta est
Thrafonica , dum dolis , fucifque liberalius in forma cœleftis preparatam à naturafibi materiam ope
dulgerent , temeritatis cum fumma infaniæ nota retur.
condignas luerunt pœnas Nonnulli cautiores ne Sed quid , quæfo , lapis vegetabilis cum mine
pfeudotechnias crimine notarentur , fucofo ad
tegendam imperitiam induti pallio , Lullum ,
ejufque fe&
tatores , Ulftadium , Rupiciffam , cæ
terofque Magiftros Paracelfi , mordaci penna
fecuti , indignis probris perpetuo vellicare non
deftiterunt . Cælum Lullianum quintamque ef
fentiam , veluti rem ludicram , & nullius in tranf
mutatoria momenti irriferunt defpexeruntque ;
imò cùm ab eo omnia defcripfiffent , fub alio ta
men fenfu , ne plagiarii criminis convinceren
tur > novam quidem , fed fubdolam Chryfopoie
telam texuerunt ex parabolico , magico , & phi
lofophico Hermetis > Turbæ Philofophorum &
Villanovani rolario deductam , quam tamen ne
infcitia arguerentur , Ovidii Metamorphofi ,
Æfopi Apologis , Ariete Colchico , Cantico Salo
monis , aliifque , quæ quovis modo ad intentum
facere videbantur , allegoricis ratiociniis tegen
dam cenfuere , eo demum impietatis pervenerunt,
ut fumma Chrifti Servatoris noftri beneficia , In
carnationem , Nativitatem , Paffionem , Mortem,
Refurrectionemque , cæterafque cœleftis doari
næ partes , & abdita Evangelii Sacramenta , La
pidi, impio fanè aufu , accommodare non fint ve
recundati.
Quidam rurfus Paracelfi Sectatores audita vo
ce(Medicina) metallorum imperfectorum cor
rearice , eam non folùm ad Medicam tranftule
runt facultatem , fed & fimilibus tranfmutationi
bus pharmaceuticen polluerunt , non confideran
tes otiofam fupervacaneamque effe metabolicam
illam metallorum medicinam , fi unâ generali in
Solem converterentur omnia. Hinc rurfum in
tranfverfum a&i quidam , dum modum perfe& ta
metalla in aurum tranfmutandi nefciunt , ad appa
rentes quafdam imperfe&orum metalforum in im
perfectas commutationes , id eft , Martis in Vene
rem , Saturni in Jovem , Stibii in plumbum , tranf
formationes converfi , veluti opera in perfe& tis
metallis defperata , Lapidem Sifyphi veriùs, quàm
Philofophorum infano labore , & fine fru &u ,
non fine ſapientum riſu volverunt , revolverunt-
que.
Quercetanus Paracelfi affecla cum innumeras
tricas in tranfmutatione occurrentes cognofce
ret , ne in inutili opere , & operam , & oleum per
deret , ab Alchymia ad Chymiam medicam trans
fuga , rationem fui confilii hifce verbis dat. Quid
enim tum poftea , fi aurum facere poffis ex argento
vivo , & mercurialibus metallis , eaque arte tibi
ipfi miferiam concilies , interim falute humanâ , que
> gemmifque pretiofior eft , neglectà. Re&è uti
que , fi quoque eam fe nefcire addidiffet. Caftris
itaque Paracelfi relictis , Lullum fecutus , alium
fibi lapidem volvendum cenfuit , quem libro edi
to de Veterum Philofophorum vera Medicina ma
teria , præparationis modo , ejufque in morbis fanandis
potentia , ex quinta vini effentia extra&um pro
pofuit. Atque hunc , ait , verum effe à prifcis in
tentum Philofophorum Lapidem : illudque ex illo
fictitii Morieni epiphonemate probat. Lapis no
fter eft aqua extraila & ſeparata à corpore noftro ,
qua dicitur prima materia ; aurum enim Philofopho fuper illo opus fublimationis primi gradus inſtantia
rum , ait Quercetanus , feu lapis , nihil aliud eft . operis donec mundetur ab impuritate corrumpente ;
, ut in quodvis objectum , inſtar
rali , aut metallico , convenientiæ , aut proportio
nis habeat , difpicere nulla ratione poffum : An
ne ex beftia herbam , plantamque , aut ex planta
metallum educere contraria naturæ via queat ,
ipfe viderit. Alii , quos pudet tantæ loquendi in
conftantiæ , & perplexitatis , Lullum Quercetanum,
cæterofque Lulli fequaces , dum Lapidem ex quin
ta Auri effentia conficiunt , excufant ; omnia vi
delicet à Lullo de cœlo fuo vegetabili prolata ,
fub puro metaphorico fenfu accipienda effe. Sed
qui legerit Lulli Librum , cui titulus eft Calum
Philofophorum , is ex ipfo Magifterii proceffu ,
luce meridiana clariùs perfpiciet › Lullum nil
ibidem aliud exhibuiffe , quam Panaceam quan
dam , omnium infirmitatum humani corporis cu
rationi mirè opportunam ; unde abjecta metal
lorum tranfmutatoria ceu conclamata , foli ve
getabili huic lapidi tanti ad fanitatem non fo
lùm confervandam , fed & prolongandam • mo
menti incubuit. Qui verò ad inæftimabiles au
reæ naturæ thefauros plus æquo adfpirant , fi re
je&o & vegetabili , & animali lapide , ceu incon
gruis & heterogeneis , foli minerali conficien
do , indefeffo quidem , at fruftraneo prorfus la
bore incubuerunt: & at ingentia Naturæ facramen
ta foli poffidere viderentur , iis artis proceffum ,
fententiarum monftris incoluerunt , quæ nec affe
qui poffis intelligendo , nedum fcribendo imi
tari , nedum æmulari excogitando . Et ne iis in
juriam facere videar , totius tranfmutatoriæ artis
procellum ad incudem hic revocandum duxi ; ut t
Leilor vel ex ipfa iyxpire , & procedendi modo,
luculentiffimè videat , confiftere non poffe quod
tot contradictionum nodis intricatum , tot ab
fonis fimilitudinum involucris tectum › tot de
nique rerum coaptandarum difformitate confu
fum eft.
CAPUT III.
De Lapidis , & Tinctura Philofophorum
conficienda modo , & ratione. 0
ON dicam hoc loco de
Nrum , fed de primi ordinis Alchymiftarum
in Lapidis ftructura proceffu , ut ex eorum modo,
& ratione , quid de reliquis fperandum fit , elui
cefcat : quos inter Principem locum poft Ara
bes , Hermetem fi&itium , Gebrum , Rafin , Ha
lid , Hamuel , aliofque innumeros obtinent ,
Lullus , Villanovanus , Joannes Azoth , au&
tor ficus ,
Rupiciffa , Trevisanus ,Bernardus , Ifaacus Hollandus,
Paracelfus , & quotquot in diverfas Sectas divifi
hanc artem excoluerunt . Arabes Lapidis , tin& tu
ræque artificium hoc modo propofuerunt , Auctore
Gebro , quem fecuti funt.
Sumatur Lapis in Capitulis notus, id eft, argentum
vivum , feu Mercurius Philofophorum , quem Ze
bach vocant , poft preparationem ; ante præparatio
nem verò lapides illi , ex quibus elicitur. Aßiduò fiat
CO
fique
 Lib . I. Sect.
fique puriffimus & ultimò volatilis. Qomodo autem
boc fiat per fublimationem in fequenti proceffu mani
feftabitur. Tertiò figatur hic per modos fixionis, donec
ignis asperitate quiefcat: fic confiftit metafecundi gra
dus ; id eft, elixir jamfuogradu fixum habes. Quartò
tractetur etiam Lapis tertio gradu , qui in ultimo pra
parationis complemento confiftit , ut jam fixum lapi
dem per modos fublimationis volatilem facias , & vola
tilemfixum : hincfolves , iterumque volare facies , &
coagules denuo, donec fluat , abfquefumo tamen , & in
1 grediatur,& tingat, alteretque in complemento Solifico,
Lunifico vero, vel donec projectione fui aurum , &
argentum efficiat completum , que res multiplici repeti
tione ejuſdem laboris indiget : latet hic thefaurus incom
parabilis , arcanum pretiofiffimum , & fupra omne ar & in cineres temperatè calentes colloca , & fic
canumfcientiarum hujus mundi. Ita Geber. Et quo aqua Mercurium folvet , & fi poft folutionem ali
niam hæc omnia gratis di&a fine ulteriori explica
tione videri poffint: Hinc apponam Raymundi Lulli, folvatur , & fic procedes donec totum fit diſſolu
& Joannis Azothi qui quafi de verbo ad verbum fua tum. Pofteriores folutiones appone priori , lento
ex Lullo defcripfit proceffum , qui uti Arabum motu , ne effervefcat, & claufo vitro aquam in fuum
defcriptioni conformis eft , ita quoque Lullum ex
Arabibus eum defcripfiffe , nulli dubium effe de
bet.
Raymundi Lulli & Joannis Azoth ad magni
Lapidis tincturaque complementum
proceffus.
Dividitur Alchymiftarum turba circa hunc pro
ceffum in fuas fectas ; quorum alii ad Lapidis con
fectionem requirunt aurum minerale puriffimum :
alii fine ullo auri additamento negotium confici
poffe putant : & uti illi verum , & genuinum femen
terræ fuæ Philofophicæ , ita hi Lolium inferunt ;
ita tamen ut ad defideratum auri fructum perve
nire fe poffe putent , quo nihil ftolidius efle po
teft. Sed jam ad proceffum Lullianum, Azothicum
que .
PRAGMATIA I.
Sublimatio Mercurii.
Primò quidem in fua Clavicula docet Lullus
nonnullas ad Lapidem tin& turamque Philofophi
cam compofitiones aquarum , ad operis execu
tionem neceffarias ; Et primò quidem fublimatio
nem hydrargyri docet , cui jungi præcipit unam vi
trioli Romani libram, & decem falis communis un
cias. Sed quia operatio fufior, quàm ut Lector eam
ferat, eam omittendam duxi. Mercurius itaque hac
operatione ad fummam puritatem dedu&us , fer
vandus eft. Secundò præparare docet aquam, quam
wita vocat , hoc pacto .
PRAGMATIA I I.
Aqua vita preparatio , quæ quidem nihil aliud est,
quam Aqua fortis.
Cape Vitrioli Romani libras duas , Aluminis
calcinati tantundem, halinitri libram unam, contri-
ta mitte in cucurbitam, & alembico roftrato addi
to diftilla aguam fortem fecundum artem ; primò
igni lento bene claufis jun&uris, deinde fortiori,&
tandem fortiffimo , ut alembicus rubefiat : tunc
ceffa. Optimum feceris , fi hujus aquæ libras tres
aut quatuor obtineas. Poftea ut regiam aquam ha
beas, fic operare : In præparatæ jam aqua fortis li
bra folve falis armoniaci trientem , & ex viridi
colore abibit in citrinum , & poterit aurum fol
vere cutemque flavo tingere , quam analogicè Che
Tom. 1.
II. Subfect. I.
63
lydonia fuccum dicunt. Solvit etiam cinnabarim,
fulphur , argentumque vivum fublimatum : hanc
ferva in vitro bene obturato, loco tepido.
Hac peracta docet præparare aquam Mercuria
lem eo, qui fequitur, modo .
PRAGMATIA III.
Aqua Mercurialis præparatio.
Cape aquæ Regis paulò ante præparatæ libram
unam ; Mercurii fupra fublimati puri , denfi , clari,
ponderofi uncias fex,quas cucurbitæ forti commit
tes. In eam injicies paulatim Mercurium , deinde
orificium obftrue , ne falis armoniaci vis exfpiret ,
quid remanferit, id nova aquæ regia fuperinfufione
ufum referunt .
Hujus aqua perfectionis fignum eft , fi injecta
cuprea braceola argenteo colore tingatur . Atque
hæc eft agua, quâ omnia corpora metallica in Mer
curium feu primam materiam reduci exiftimant .
Quomodo verò hæc aqua ad fummam puritatem
duci queat , fequenti modo docet .
PRAGMATIA I V.
Aqua Mercurialis depurgatio , qui Mercurius Phi
lofophorum dicitur , & Metallica corpora in
primam materiam reducit .
Aquam Mercurialem paulò ante defcriptam
in cucurbitam longi , & angufti colli infunde.
Pone in fimum equinum bene digeftum quatuor
decim dierum fpatio in vafe exactè claufo ; fine
ibi in putrefa&
tione & fœcibus ex aquæ corpore
´feparatis ad vitri fundum fubfidentibus , relin
quetur aqua flava , & citrina , deinde vitrum ex
fimo transferatur ad furnum cineris , & per alem
bicum , juxta artem , aquam diftilla igne lento ,
& prodibit aqua clariffima ponderofa , quam in
hac operatione Lac virginis , acetum acerrimum,
aquam perennem dicunt ; continuato ignem , do
nec totum liquorem clarum eduxerit , quo facto 1
igni diminuto furnum refrigefcere fine , aquam
ferva.
Signum perfectionis eft , fi gutta in Laminam
æream candefactam fuperaffufa , eam ftatim pe
netret , albo reli&o veftigio. Atque hæc aqua ad
fummam puritatem deducta , omnibufque corrofi
vis qualitatibus exuta , corpora metallica in pri
1
mam materiam reducit , unde & Mercurius Phi
lofophorum dicitur. Quomodo verò hujus ope me.
tallica corpora in primam materiam reduci
queant , fequenti praxi docet.
PRAGMATIA V.
Quomodo corpora metallica in Mercuriumfeu primam
materiam refolvantur.
Si Argentum in Mercurium tibi folvendi fit ani
mus , fic operare. Argentum purè fulminatum , &
repurgatum redige in fcobem elimatam , vel te
nuiffima folia per bractearium in papyri formam
extenfa ; hæc cum fale præparato in marmore
contere , ut pulvis exactus fiat , quem aqua
calente ablutum ab omni falfedine ficca , fic
catum pone in concham , imbibitum oleo tartari
reficca,
F 2
64 Bibliotheca Chemica Curiofa
reficca , identidem repetendo . Tandem arefa
&um tere in calcem , tritum in cucurbitam aut
phialam pone : affunde , quam paulò ante præpara
vimus Aquam Mercurialem ad altitudinem duo
rum digitorum ; & hoc peracto pone fupra ignem
lenem in cineribus , & aqua Mercurialis vertet
calcem in Mercurium. Si tota non eft converfa ef
fufa priori aqua curi Mercurio, affunde novam , &
procede fimiliter ; aquam effunde cautè in aliud
vitrum, Mercurium verò repone in patinam feu ca
licem vitreum ; eum, ut mundus fiat, aqua falfa ab
lue ; deinde exficcata humiditate exprime eum per
pannum , vel coriaceam burfam, fi nihil remanferit,
bene fit ; fi quid verò infolutum remanferit, repeti
tio inftituenda eft , donec expreffus per pannum
Cotonæum nil remanferit.
Signa perfectionis hujus Mercurii prima funt,
tarditas in curfu major , quam argenti vivi vulga
ris. Secundum , fi fupra laminam ignitam pofi
tus , exhalatufque poft fe relinquat notam fixitatis .
Hunc Mercurium fi augmentare velis , accipe
Mercurii paulò ante præparati uncias quatuor ,
vel quot voles : Adde limature argenti puriffi
mi dimidium , & fiat amalgama . Hoc milce cum
argenti vivi optimè depurgati partibus duodecim :
mitte in vitrum quod benè claudes ; infer in ignem ficcum
cinerum blandum , ibique detine menfem ut fiat
refolutio in Mercurium : tunc dicetur fummè vo
latilis fuperare fummam fixi , & tunc eundem facit
volatilem ; & hanc operationem pro libitu ad
quodvis augmentum repetere poteris. Hoc Lullus pitis Corvi , feu nigræ terræ cape partes duas , ad
& Azothius dicunt effe totum & unicum fecretum de eis aqua Phyficæ refervatæ , id eft , Mercuria
•
Philofophorum. Idem verò proceffus valet , fi pro lis fupra præparatæ partem unam , ita terram fic
argento aurum capies.
Atque hactenus omnia rectè , & ſcitè dicta funt,
utpote quæ experientia non contradicant. Reftat
itaque ut modo doceamus , quomodo , & an ope
hujus id , quod tantopere jam à tot fæculis defi
deratum fuit , id eft , Lapidem illum , feu tin&uram
confequi poffimus , & quâ viâ , & ratione tin&ura
Phyfica ab Alchymiftis beneficio præmiffi appara
tus confici poffit.
Dicunt itaque tincturam albam , & rubeam ,
quam Elixir vocant , ex folo Mercurio Philofo
phorum fupra Mercurium , & omnia corpora me
tam, in vera, perfecta, na
talliça imperfecta proje&
turalibufque meliora tranfmutari poffe , ex folo, in
quam, Mercurio Sapientum, qui non eft Mercurius
vulgi , fed eft prima metallorum materia ; ex qua
omnis virtus Alchymica elici dicitur ; cui nullam
rem extraneam , præter aurum, & argentum in fer
mentatione Lapidis veluti coadjutores quofdam,
per quos opus verum Chymicum perficitur , addi
debere cenfent. Nam ut Nicolaus Barnaudus di
cit , materia Chryfopoeia eft aurum finiffimnm ex
minera tra& tum , non fabrile , aut miftum , fed
optimæ notæ. Aurum , inquit , obryzum , quale
Genefis cap. III. in Hevilah ad Philon Paradifi flu
vium , aut in Ophir provenit ; Veruntamen uti
utriufque Regionis locus , fitufque mirum in mo
dum ab Interpretibus controvertitur , ita quoque
ridiculum eft , Chymicos ad incognitas hujufmo
di aurifodinas Lapidis gratia relegare. Miror fa
nè hunc auctorem eofdem non ad Rhiphæos quo
que montes , ad gryphos Hyperboreos præftantif
fimi auri cuftodes , ut tandem aurum negotio Chy
mico congruum confequantur , remififle . Sed re
linquamus has Alchymiftarum nugas : Alii aurum
amugav , five ignem non expertum feligunt ad fuum
intentum.
Quidquid fit , fine auro , & argento melioris
note, nihil prorfus conficies , quibus & nos peni
tus , penitufque fubfcribimus , quamvis hæc non
fit veterum Philofophorum intentio. Sedjam ope
rationes , queîs Lapidis tincturaper fublimationem,
quâ veluti unica cæteri feptem operationum gra
dus, quæ funt diftillatio, adfcenfio, defcenfio, coa
gulatio, putrefactio , calcinatio , fixatio continen
tur, perfici afferunt, videamus , atque examinemus
Sic autem procedunt,
OPERATIO I.
Quæ vocatur Mercurii corporalis praparatio
Mercurium Philofophorum fuprà præparatum po
ne in phialam ; orificium, claude Hermeticè , ne
poffit expirare : pone cum ad fuffocandum in fuo
le&ulo , bene ftrato temperati caloris per men
fem Philofophorum fub tenui calore , donec per
fe fudet , nec amplius afcendat , aut defcendat
fed quiefcat , & coaguletur in nigram terram ,
quod Caput Corvi vocatur , & terra , fæx nigra , as
Philofophorum , fulphur nigrum vir & mafculus di
citur , una res diverfis nominibus : atque ex hac
prima operatione per coagulationem ex liquido
fit fpiffum , ex frigido- humido , uti aiunt , calido
per elementorum feparationem .
OPERATIO II.
Quâ nigra terra dealbatur , fic procedit : Ca
cam aqua imbibat , donec totam confumpferit ,
ipfaque aqua penitus tranfierit in corpus terræ ni
græ. Cùm primùm fuerit commifta , claude vi
trum , & pone in cupellam cinerum ; adhibe ca
lorem temperatum , & tanquam in molli ſtrato
F
exficcetur continuo calore per octiduum : tunc
enim incipiet paulatim dealbari . Exime ex vitro, 2
& iterum pota lacte virgineo : poftquam bibit ,
repone in fuum alveolum , feu phialam , le&um
que caloris temperati , ut iterum exficcetur , ficu
ti ante , & hoc per quatuor vices. Per hanc ita
que operationem terram nigram feu Caput Corvi
ob omni fœditate fufficienter purgatum , ad albe
dinem intentam reduxifti ; quam quidem ferva di
ligenter , habes enim , quod defiderare , ut lo
quantur , potes , terram albam foliatam , fulphur t
album , Magneſiam albam , qua fieri putant con C
junctionem auri , & argenti , & mortuorum cor
porum vivificationem , qua imbibitione quilibet
fructus emergit centuplus , adeo ut ad intentum
nil aliud reftet , nifi fermentatio , qua fœtus, qua
dantenus animari dicitur ; juxta illud in Turba
Philofophorum : Serite aurum noftrum in terram
albam foliatam , & portabit vobis fructum centu
41
plum , cujus virtutem tantam effe dicunt , ut mul
tiplicetur in infinitum ; atque hoc effe Elixir il
lud defideratum album , tingens Mercurium , &
omne corpus Metallicum imperfe&um in Lunam,
five Argentum veriffimum : addunt tamen fermen
tum corpus mortuum intrare non poffe , nifi me
diante aqua Mercuriali , quæ inftar Paranymphæ
matrimonium compleat.
Habes hic , Lector , univerfam pragmatiam
ad Lapidis , tin&uræque confe& tionem , & ab
omni parabolicarum locutionum obfcuritate vin
dicatam , quoad literam, quantum fieri potuit, cla
riffime expofitam , evolutamque, ut proinde nemo
Alchy
 1 Lib . I. Sect. II. Subfect. I. 65

Alchymiftarum conqueri poffit , aut terminos mi notæ Argentum affumunt quidem ad Lapidis opus ;
tos , aut multa ftudio , & ad ar
nùs rectè intelle & fed & hi inter fe in modo difcrepant. Quidam au
tem occultandam , omiffa fuiffe : quod tamen fi rum , ex quo femen Mercuriale extrahitur, in fuam
afferunt ; Dico , nulli unquam artifici chryfopco priftinam naturam reduci poffe credunt ; Ita Nico
fidem habendam , fed ad aliquam fibi famam laus Barnaudus in Lapidis fui confe&ione. Sed vi
magna artis fcientia comparandam quidlibet pro deamus modum operandi.
quolibet fumma & intolerabili impoftura pofuiffe: Accipe , inquit , auri obryzi Z. ij . Mercurii
quibus quidem loquendi modis , dici , vix po magno artis ftudio elaborati decuplum , miſce , & ignè
teft , quantum Artis poffibilitati præjudicent. languido diffolve , ufque dum Mercurius exspiret , au
Cum itaque verba clara fint & praxis methodi rique impofiti pondus maneat in atrum pulverem reda
cè prolata ab omnibus facilè in praxin reduci &tum , qui tamen liquatus in priftinam auri naturam
poffit , jam reftat , ut ad Phyficam bilancem converti poffit. Ex hoc pulvere elicit ope balnei roris
fingula ponderemus ; & an hujufmodi intentum Mercurium, ufquedum pulvis in calcem niveam dever
Chryfopoias arcanum obtineri poffit , oftendamus: gat ; quo per feptemplicem elutionem purificato, prodi
Neque enim fibi Lector , perfuadeat velim , tam bit inde tandem Azoth , Spiritus vivens , cujus terra
me credulum effe , ut quicquid ' Alchymifta mi fermentum eft, aqua mas , calx fœmina , quorum com
randarum rerum effutiunt , tanquam Evangelii plexu nafcitur infans, id est, Lapis.
Sacramentum reverear , & adorem : præfertim Hanc calcempurificatam , feu folem Philofophorum
cùm plerique nulla abditarum rerum phyfica obturato vafe putrefacito, feponitog, ad digerendum 40
rum fcientia polleant , neque combinandarum re diebus, ufque dum in humorem album , & craffum li
rum artem calleant , qua fola veritas à falfitate , quefeat , cui juftis dierum intervallis aquam mercu
legitimum ab illegitimo , abfonum à confono fe rialemfenfim affundes relinquefque, donec viresfuas re
cernitur ; neque me tam imperitum exiftiment , ut cuperet , coibitque iterum , &hoc toties , donec totam
de Arte Chymica æquum judicium ferre non fuam aquam imbiberit, tunc uterus claufus eft, ne quid
queam : Quæ cùm ita fint , jam telam cœptam or exspiret, nafciturque defideratus lapis ; quem fi poſue
diamur. ris fupra Mercurium in novo tigillo aperto , tunc ad
Si quifpiam hanc à Joanne Azotho , qui à dragmas duas pones grani pariem : da fortem ignem,
Lullo totam accepit , propofitam Lapidis tyxei poftea adde boracem , & habebis unam drachmam auri ,
penitius fubierit , & cum aliis ejufdem fa &fi multiplicationem nôris, lapide non indigebis.Hæc,
rine auctoribus comparârit ; is primò inveniet , Barnaudus.
magnam effe in modo operandi diverfitatem : Qui
In hac pragmatia multa myſtica verba reperio,
in nonnullis quidem conveniunt , in aliis ta
fed utilitatem nullam, nullum tantæ pollicitationis
men , pluribúfque adeò differunt , ut negotium
emolumentum . Hoc unicum ex textu colligo ,>
in duas fectiones abierit . Paracelfifta non folùm
poft tot menfium labores , poft tot vigilias & fu
fine auri aut argenti mineralis affumptione Lapi
dores , fumptufque impenfos , qui duas auri obryzi
dem fieri poffe contendunt , fed folo Mercurio
uncias pro primo materiali corpore pofuerat ,
Philofophorum intentum operis finem fe confequi
præter hydrargyri pofiti ja&
turam , nonnifi unam
poffe fibi imaginantur , dum Spiritum Mercurii vi
auri drachmam reperiffe , non quidem ut ipfe pu
ni ope extractum , quem tùm in vena cinnabrii , fed
tat ex Mercurii in aurum tranfmutatione
aut foffili vena minii , tum in liquore fublimati ni
illud ipfum aurum , quod primò pofuerat , tametfi
dulari dicunt , eliciunt ; fed quomodo fine au
vel ad grani partem diminutum , quod fanè ne
ro , & argento rubrum , aut candidum elixir quid
mo mirari debet , cùm per tot ignis , & aquæ tor
piam in aurum , in quo nunquam fuit , tingere
menta id partim in excrementitias partes , auri
poffit , quis crederet ? nifi forfan cinnabrium , mi
admixtas , partim in fumum , partim denique
nium aut antimonium ( quod pro liquore fublimati
aquarum corrofione abfumptum fuit. Ne tamen
ponit ) nonnihil auri continuerit , fumpferit ; At
nihil feciffe videatur , Lectorem ad multiplica
hoc pacto rubrum quidem , aut candidum elixir
tionem materi adhortatur , quam tamen conful
faciet , inde tamen nunquam multiplicativam vir
tò Alchymiftarum more , ne tantum fecretum
tutem tincturæ extrahet , fed tantum folummodo
pateret , reticuit . O miferos Philofophos ! Si
auri extrahet , quantum in cinnabrio , minio , an
non alias nobis divitias promittitis , quàm tanto
timonio in minera auri commixtum fuit. Ex quo
difpendio , tanto laboris magifterio partas ; cer
aperte Paracelfi impoftura patet , qui ex pura mi
tè tantùm abeft , ut inde Crafo ditiores , ut po
nera Mercurii promiferit id , quod in ipfa per
tis ad incitas brevi tempore redactos verbis ,
Naturam non eft . Quæ & fcitè fanè docet vel
facs , fumoque nos elufos , Iro , Codroque pau
ipfe inter cæteros non minimus Alchymifta Bafi
Lullus huic fub periores reperiamus. Quidquid igitur agant, cer
lius Valentinus cap. de reb. natur. & Lalu
tè hæc Philofophicæ folutionis nomen non mere
fcribit hifce verbis : Mercurium noftrum ex auro
tur , fed Metallurgis , & Aurifabris ( qui tamen ma
argento per aquam Mercurialem factum , jungens
jori & compendio , & facilitate , quin & emolu
dum effe um proportionali quantitate argenti vivi.
mento intentum obtinent ) propria, uti rectè Liba.
Quomodo verò ex eo cinnabaris , aut minium fof
file ( in quo plerumque folus Mercurius nidulatur) vius oftendit , dici debet .
ita præparari queat , ut inde fiat lapis aurificus , Non defunt , præterea , qui aurum quidem
quis credet ? quomodo id dabit , quod non habet ? melioris notæ ad operis perfectionem , utpotè
Dicunt forfan , ex femine evrov in intimo ejus ex quo Mercurium Philofophorum , primam artis
; at hi hoc
centro exiftente . Sed quis , rogo , femen auri in materiam extrahere folent , adfcifcunt
cinnabari , nifi ei à natura accretum fuerit , quæ pacto illud præparari debere præcipiunt , ut nul
lo modo amplius in priftinam naturam reftitui
rat ? nemo fanè nifi principiorum Naturæ ignarus
poffit. Ita Morienus in turba Philofopho rum : In no
& confequenter impoftor ; fed de hac fucata meta
fro magiflerio, five aurum ,five argentum ,five hydrar
morphofi in fequentibus pluribus.
, ita mutantur omnia ,
Venio ad eos , qui aurum obryzum, nobiliorifque gyron, aus Mercuriam affumas nt
Tom. I. F 3
66 Bibliothecæ Chemica Curiofa

ut neutiquam reduci queant : Aurum enim noftrum nifi analogicè tantum vegetabile effe dixeris ,
poft diffolutionem uta alteratur , ut nulla alia re,quàm idem dixeris , hominem pictum hominem verum
aqua noftra Mercuriali liquari poffit , Unde non generare poffe , quod ridiculum , ne dicam ftoli.
eft amplius effentialiter aurum , fed modificatum , dum ellet afferere . Si verò dixeris , id quadam
quod aurum boc pacto five mortificatum , five modi modificatione effe verum ſemen auri , uti Turba
ficatum , nil quidem aliud est , quàm quod fymbolicè loquitur , errorem majorem incurres , cùm modi
terram nigram , lapidem nigrum , corpus mortuum , ficatio , five modus , utpote purum putum acci
caput corvi appellant Artifices ; quod poftquam per dens nil fubftantiæ ex communi Philofophorum
aquam Mercurialem , & calorem vivificatum fuerit , fententia fuperaddat. Cùm itaque nulla ratio
tunc iis dealbatur Laton ,feu Æthiops , id eft, caput fuperfit , quâ Turba non verum aurum , id eft, Ca
corvi , feu terra nigra : Ideò pramoneatur filius do put Corvi , in verum aurum per aquam Mercu
Etrina , ne nimium urat atrum illumpulverem , fed re rialem tranfmutare fe poffe probare queat ; Ni
Linquat ita dispofitum , ut queat iterum aquefcere , qua hil aliud reftat dicendum , quam quod auri illius
erat antiqua ejus natura, nempefluida, & liquida. Ita exigua portiuncula , quæ poft peractum tanti la
Turba Philofophorum. boris , expenfarumque magifterium relinquitur ,
Quæ verba fi ritè expenderis , in iis ingentem non ex femine auri aqua Mercuriali inexiften
contradictionis nodum reperies : Vel enim aurum ti , quod jam à prima fua origine per tot altera
illud per aquam Mercurialem refolutum in ter tiones heterogeneam , & ab auro vero oppidò
ram, feu pulverem nigrum , erit aurum , vel
vel non differentem formam acquifivit , fed ab auro mine.
erit aurum : Verum aurum id non effe Turba rali primitus affumpto natura fua indeftru& tibili,
exprefsè dicit : Sinon eft verum aurum , quomo à fœcibus tamen terreftribus ei accretis ritè de
do illud per aquam Mercurialem in tincturam ve purgato , prodierit . Sed hæc in fequentibus fuliùs
ri auri exaltari poteft ? cum aurum non verum , profequemur , ut quàm turpiter Alchymifta contra
verum aurum producere impoffibile fit , nifi ver prima Philofophiæ principia peccent , luculenter
bis tantùm ludamus. Ecce primam contradictio patefiat.
nem. Altera elucet in argento vivo in magiſte
rium affumpto , uti ex textu patet , quod tametfi CAPUT IV.
in priftinam formam reduci non poffit , in fine ta
men apertè dicit , atrum pulverem per Mercu Perfectum Artis Magna Magifterium à
rium iterum aquefcere , quæ ejus erat antiqua Lullo , Azotho , cæterifque
natura. Mercurius itaque , juxta Turbam reduci
& non reduci in priftinam fuam naturam poteft , examinantur.
quod manifeftam implicat contradi&ionem , quo
in vera Philofophia nihil abfurdius eft. ED jam revertamur ad xnov quâ Lapi
Sed dicent , per femen auri aquæ Mercuriali S& P myfterium completur , quod juxta Philo
dis
inditum , in novum aurum Mercuriali multò no fophicam amuffim ritè examinatum præter para
bilius refufcitari. Sedquæro jam , quidnam iftiuf bolicas locutiones nil certi in tanta methodorum
modi femen fit ? Dicent , effe femen auri per varietate , & differentia , qua Auctores inter fe
Mercurium in primam materiam extractum , re contendunt , ad Lapidis confe &
tionem conftituen
folutumque. Urgeo , quomodo probas illud fe dam facere reperiemus. Azothus emendat Lul
men per tot diffolutiones , calcinationes , cæte lum , Libavius Azothum , Paracelfu omnes ; ita
raqué tum ignis , tum aquarum rofivarum
roſivarum tor ut vix quifquam ( uti hucufque partim demonſtra
menta non effe deftructum ? Si enim cujufcun tum fuit , partim in fequentibus comprobabitur) C
que tandem herbæ femen coxeris , & recoxeris , cum altero confentire videatur. Lullus itaque in
deinde coctum , reco& tumque terræ ad repullu Clavicula fua , ( quam Joannes Akothus auctor fup
lafcendum commiferis ; Dico tantum abeffe , ut pofititius expofuit ) poft hydrargyri fublimatio .
inde quicquam in novum germen fufcitetur , ut nem, poft aquæ vitæ , fortis , regiæ , Mercurialis
potius deftructâ per tam frequentem decoctio aquæ præparationem , poft ejufdem purgationem,
nem formâ, & feminis vim vegetabilem unà peri folutionemque corporum in Mercurium ; poft tot
re neceffe fit. Nam uti re&è Philofophus , à pri inquam inexhauftos labores tandem procedit ad
vatione formæ ad habitum non datur regreffus ; ultimum Lapidis magni complementum , quod in (
tantum enim inde confequeris , quantum fi faxum fermentatione confiftit , hoc modo.
ad reflorefcendum terræ commififfes. Sed di
cent , aliter fe habere cum feminibus vegeti Proceffus continuatio de univerfali Azothi fer
lium , aliter cum femine metallicorum corpoẩm , mentatione Lapidifque complemento.
eò quod in aqua Mercuriali ex auro minerali
extracto femen lateat auri , quod unà cum aqua Si terram albam ad Elixir album volueris fer
Terræ nigræ , Capiti Corvi , Pulveri atro ( fic, mentare , ut ftet in complemento tinctura fuper cor
aurum minerale affumptum per calcinationes pe pora diminuta , & fuper Mercurium in omni pro
nitus deftru t&um , mortificatumque vocant ) fu batione . Recipe terra dealbara , feu foliata , id eft,
peraffufa , corpus mortuum refufcitando , albâ, vel corporis mortui partes tres , & de aqua vita referva
rubeâ tincturâ , pro argenti , aurique ratione in ta partes duas , fermenti partem unam , & dimidiam,
Lunam, vel Solem convertat . fermentum autem album fit præparatum in calcem al
Contra , fic arguo Vel enim femen illud eft bam , fixam , fubtilem , fi opus album intendis prapa
fuæ fpeciei multiplicativum , vel non. Si prius di rare . Si verò rubeum , tunc fit calx auri citriniffi
xeris , jam necellariò illud vegetabilium numero mi , & non efto aliudfermentum , quia fermentum ar
adfcribere cogeris , adeoque id in fecundum na genti eft argentum ; & auri, aurum; cum in his corporia
turæ gradum exaltabis , & confequenter minera bus infint radii singentes catera corpora rubedine ,
libus , metallicifque corporibus vitam tribues , vel albedine pura , & in hisfecundum naturam purif→
quô in Phyficâ nihil eft abfurdius. Si verò non fima fubftansie , fubftantiarum , reperta fit ad specimen
lapidis
 Lib. I. Sect.
lapidis pertinens. Fac unamquamque fpeciem cum fua
specie , quodque genus cum fuogenere , cum albo eft
albificandum , cum rubro rubificandum : non inif
ceas opus unius lapidis cum opere alterius , alioquin
errabis.
Terra aibafoliata eft corpus ; fermentum eft anima,
que tribuit corpori vitam , aqua mediante , que eft
fpiritus. Confice ergò has tres partes in unum matrimo
nialiter, fuper lapide mundo conterendo, & unum chaos
per minima producendo , utfiant una byle confufa ,
ruducantur in unum corpus demum infeparabile : po
fteaponas infuam phialam aptam , i.e. , thorum cali
dum temperatum , ut coaguletur , & fixetur , fiatque
unum corpus album. Hocfacto , rurfus exime lapidem
candidum benediƐlum , ipfumque contere fubtiliter in
lapide mundo , & iterum cum tertia parte aquafue im
bibito , ut hauftum bibat. Impone eum in alveolumfuum
clarum , mundum, & loca in lectofuo temperatè calido,
ut incipiat iterum fudare , & hauftum aqua bibita
permitte in vifceribus ejus exficcare . Sic reitera vice peritè attribuunt,
multiplici , donec excellentiffimum lapidem albumper
bos gradus reiterationis præparaveris fixum , & ftan cætera fuere tantùm præparationes , de quo veriffi
tem in igne , perque omnia corpora imperfectorum
metallorum velociffimè gradientem & fuftinentem pu enim confusè, & differenter de hoc cum terra folia
gnasfuper ignem aquafufili : qui lapis ingat Mer ta matrimoniali conjugio loquuntur, ut ne ipfi qui
surium, & omnia imperfecta in argentum verum me dem , quid dicant , fciant.
lius omni naturali . Nota , quod quando hujus comple
menti ordo reiteratur , folvendo , coagulando , conteren Philofophorum.
do , affando , tantò magis hujus medicine bonitas mul
tiplicetur , magifque tingat , itautfi in prima fui ablu
tione pars una tingat 100, infecunda vertat 1000, in
quarta 100000, in quinta 1000000 , in fexta infinita
millia ; non fufficit una contritio & imbibitio. Hæc
Azothus.
Sed ne illotis , ut ita dicam , manibus tantum
myfterium aggreffus effe videar , aut ne ex non in
tis terminis imperitia dicam incurram , ter
telle&
minos hujus operationis juxta mentem Alchymifta
rum prius exponam , deinde quid de re ipfa ftatui
poffit , aperiam .
1. Terra foliata alba nihil aliud eft , quàm caput
corvi jam dealbatum , ex qua fit elixir illud Solifi
cum , Lunificumque.
2. Stare in complemento tinctura eft , argento vi
yo , metallifque imperfectis , quæ & diminuta di
cuntur , per projectionem argenti perfecti , colo
rem , & naturam perfeveranter & in momento
conferre.
3. Terra alba dicitur corpus mortuum, refpicien
do ad fubfequentem mox animationem ; quid ita
que hæc animatio fit , poftea exponetur.
4. In compofitione memorantur Corpus , anima ,
fpiritus. Terram foliatam Corpus vocant , fermen
tum animam , quæ corpori vitam tribuit aqua me
diante , qui eft Spiritus ; hæc tria tamen à diverfis
differentibus nominibus appellantur , uti videre
eft apud Ifaacum Hollandum de Lapidis Fabrica ,
ut proinde confiftere non poffit , quod tot tricis
involutum eft ; Si ars vera fit , certè una ad eam
via , una operatio , una methodus ut fit neceffe eft,
nifi toto cœlo quis aberrare velit. Quantâ verò ad
terram foliatam aqua mercuriali animandam in
duftriâ opus
fit , dici vix poteft ; dum vix conftare
poffit , quantum aquæ requiratur mercurialis, Si
enim magnam ejus copiam accipias , vix , aut ne
vix quidem terram coagules : exiguam , ficcitas
antevertet legitimum humiditatis terminum,itaut
coagulationem juftam nullo modo affequi liceat ;
quemadmodum itaque operis perfectio in indivi
duo quodam confiftit , ita quoque ab intelle&us
Tom. I.
II. Subfect. I. 67
noftri imbecillitate attingi non poteft.
5. Refervata aqua pro fpiritu fumitur , quo ma
trimonium confummatur , eftque divifa in duas
partes ad imbibendum, & coagulandum & iterum
in duas partes ad matrimonii copulam.
6. Fermentum in hac praxi non eft aliud, nifi ar
gentum nativum puriffimú de minera in calcem per
mercurium reda& tum:hoc dicunt tantæ virtutis effe,
ut non fecus ac paululum fermenti totam maſſam
triticeam in tumorem extollat intimeque penetret;
Ita & hoc fermentu Philofophicum exaltatur adeò,
ut inftar feminarii perfe&
tiffimi acquirat vim, com
plura fibi fimilia fecundum fpeciem procreandi, ut
pote quod totum in aurum verum , & formale ver
tat ; adeò quidem , ut in minutiffimis portiunculis
fit inftar totius,poffitque inde augeri in infinitum,
adeòque quod Philofophi fpiritualibus ſubſtantiis
dant , ut fint tote in toto , & totæ in qualibet par,
te , hoc Alchymifta tincturæ fuæ perperam & im
7. Matrimonialis copula eft primus ortus lapidis,
me dicunt ea ignoratâ totam artem nefciri ; adeò
8. Oleum Mercurii nihil aliud, quàm Mercurius
9. Chaos eft miftum , vel paſta , in qua omnia fic
corporantur , ut nec quicquam eorum , ex quibus
conftat , appareat ; unde & hyle ab aliis vocatur ,
feu materia prima , in qua omnia habent rationem
potentiæ paffivæ , ex qua tamen fpirituum calore
externo & calore interno in actum forma defide
rata producitur.
10. Per Solem intelligit vim Sulphuream ,perLu
nam Mercurialem ; unde copula. Atque hæc eft fum.
ma perfectionis lapidis Lullo , Arnoldo , & loanne,
Azotho fuppofitio Auctore , quam de verbo fere
ad verbum ex Lullo defcripfit , propofita . Quod
omnes confequenter Artis magne Auctores Chry
fotechni tanquam Artis archetypon , tum ob me
thodum , tum ob claritatem verborum , queis arca
num defcribit,refpexerunt, quem & nos ad procef.
fum artis facilius difcutiendum confultò felegimus;
cæteris datâ opera neglectis. Fuit inter alios Cor
melius Drebellius , qui totam artem ex Lallo defcri
ptam fub recondita Phyfiologia , quæ in admiran
dis elementorum tum in invicem tranfmutatione
tum in effe&tibus inde refultantibus confiftit ; exhi
buit. Ego autem eum verius aboτexvían Alchymi
ftarum ad mirandas Naturæ operationes rerumque
tranfmutariones traduxiffe , quam contra putârim,
uti fuo loco dicetur.
Sequitur Joannes ab Afia Anglus qui ne artem
ex Lullo , Arnoldo , Azatho difcripfiffe dici poffet ,
eam fumofa verborum obfcuritate ita involuit, uc
non nifi ex Azothi do& trina fupra tradita intelli
gi poffit. Tertius ex Alchymiftis occurrit Melchior
Cibinenfis , qui Ladislao Hungariæ & Bohemiæ Regi
artem exhibitam non Philofophico,nec Sapientibus
ufitato more , fed vefana quadam vecordiâ captus
parabolis , allegoriifque ex Canticis Canticorum af
ta adorandaque Liturgia myfte
fumptis , facrofan&
ria carbonibus fuis , atroque fumo obfcurata non
minus irreverenter, quam impiè contaminare non
erubuit. Legat qui volet Artis fumma in Theatro
Chymico , & non fine rifu unà indignationi mixto
mirabitur , quonam tandèm modo in hominis inge
nium cadere queant , tam audacter , & fine fronte
F 4 non

1
68 Bibliotheca Chemica Curiofæ
non myfteriis , fed fceleribus ; non fcientia , fed
impoftura mundo illudere tam turpitèr voluiffe.
Hunc fecutus Georgius Riphaus Anglus , qui præ
ter ea quæ de Azothi traditionibus jam diximus ,
nil peculiare & diverfum habet, præter yerba miro
artificio tecta, & cum omnia plufquam Thrafonicis
ratiocinii ampullis promittat , nil tamen adfert ,
nifi obfcuritatem fummam pari confufioni junctam,
adeóut ne feipfum quidem, quid dixerit intellexif
fe videatur , Hifce accedit Sendivogius Polonus , qui,
cum in duodecim tractatulis de Lapide Philofo
phorum , promiffis inauditis Mundum concitaffet,
ac fpecimen artis fuæ coram Duce VVirtenbergen
fi exhibitum , unà cum Mollefelfio impoftore , in
finiftriorem impofturæ ab utroque præftitæ fufpi
cionem traxiffet Principem ; hic quidem veftibus
exutus , turrique inclufus , tandem fceleris convi
&us dignas malitiâ , nequitiâque fuâ pœnas luit :
Sendivogius verò penè nudus è carcere elapfus , po
ftea nunquam comparuit ; ut vel hinc appareat quid
de hifce fperare queas .
Poft hofce fe tandem fiftit Paracelfus, qui Alchy
mica artis principatum ambiens , dum Aftrono
mica Magicis , Cabalifticifque , Phyfica Theologi
cis conjungit , non tam nova placita , quàm mon
ftra opinionum peperit : quidquid enim in Archi
doxis fuis & de Natura rerum libris, de Magna Ar
tis mysteriis tradidit , ea partim ex Lullo , partim linquimus , quibus folis nihil facilius eft, quàm al
ex Ifaaco Hollando , fuppreffo utriufque nomine bum nigrum, grave leve, aurum non aurum effe,per
decerpta , fui juris , inventionifque fecit ; in quibus fuaderi poteft.
tamen præter peregrinorum monftruoforumque 1
nominum farraginem , nihil ab iis cæteroquin di ftituit , non effe aurum ; Mercurium in arte magna
fcrepans & quoad fubftantiam alienum reperias.
Primus itaque Lullus , dum effet Arabice Linguæ rium ad opus magnum affumunt, dicuntque, aurum
haud ignarus , Arabum libros de Alchymia ab prius , uti & Mercurium in aliam formam melio
omni abtrufitate vindicatos , uti mihi utramque rem abiiffe. Quæro , fi in formam meliorem tran
doctrinam comparanti patuit , Latinæ linguæ red
didit , quin & in Libro quem Claviculam vocat ,
pofteritati donatam , artem juxta genuinum fen
fum exhibuit;cui tamen in omnibus Arnaldus Villa
novanus , uti poftea videbitur , contradixit.
Hofce itaque Principes Alchymiæ fecuti innu
meri alii , qui uti auro divitiifque avidius inhære
bant, atque admirandorum effe& tuum fructus, quos
benedicti , ut vocant , verius maledicti lapidis be
neficio fe confecuturos fperabant , ita omnem
operam , ftudium , facultates omnes , imò vitam
"
ipfam fine ullo fructu fœde proftituerunt. Hinc
nullus fere , non dicam Philofophus , fed vel ex in
fima plebe opifex inventus fuit , qui non ad tanti
momenti artem animum applicuerit ; Philofophi &
Medici verò , ut nonnihil fupra alios fe fcire jacti
tarent,artem quoque typis evulgarunt : Principes
unà cum vulgo , tantifque pollicitationibus præ
fertim circa Chryfopoeiam , five avaritia , five
ti , neglectis Re
curiofitate tantæ raritatis alle&
rumpubl. negotiis , intra abdida ergafteria , quæ
Laboratoria vocant , fe fe unà cum Carbonariis ci
niflonibus ad artis fructus percipiendos artemque
exercendam concluferunt. Sed quid tandem ? Ex
haufto , indignante populo , ærario , præter fumum,
carbones , cineres , nil aliud dignum retulerunt.
Quis enim unquam Principem hujus falfarii operis
exercitio quicquam ad artis veritatem conteftan
dum , aut lucratum fuiffe, aut indè ditiorem exti
tiffe affeverare poterit ? Imo multos, quorum famæ
data opera confulo, adeò fatalibus horum nebulo
num exercitiis,non dicam dementatos , fed ita ob
cæcatos fuille conftat , ut inde dorum cæteroquin
opulentam , in ultimam ruinam deduxerint. Sed ne
1
Alchymiftis injuriam facere videar , jam ad ratio
num pondera progrediamus , quibus Deo dante,
Alchymiam , ejufque paulò antè adductos procef
fus non tantùm vanos & irritos , fed & indignos
effe , qui à Principibus aut admittantur, aut in ad
miratione habeantur , luculenter demonftrabimus.
CAPVT V.
Quo Alchymicos Magna Artis proceffus ,
paulò ante adductos , fubfiftere
non poffe docetur.
Uamvis ingens, ( qua continuò agitantur ve
Oluti fluxu quodam & refluxu in magni Lapi
disftructura Alchymifta) contradictionum varietas
fufficientiffimum falfitatis argumentum effe poffit;
ne tamen mihi obganniant, veritatem fub contra
dictione non nifi ab artis filiis intelle&am , occul
tari ; reconditam verò fub illa jacere à Philofopha
ftrorum capacitate longè remotam, utifchola Her
metica epigraphe docet procul hinc procul este pro
phani : Contradictionem quidem videri,non tamen
effe. Sed hæc argumenta , uti nefcio quid anogías
præ fe ferunt , ac belluiuæ Philofophiæ , quam hu
manæ fimiliora fint , ita ftultis quoque folvenda re
Dicunt Alchymifta , Aurum quod lapidem con
non effe Mercurium ; & tamen Aurum , & Mercu
fiit , vel illa forma fpecificè, ut cum fcolis loquar,
ab auro minerali diftinguetur, vel accidentibus tan
tum. Si prius , non nifi mente captus illud aurum C
fpecie diftin& tum effe afferet , cùm in quocunque
tandem rerum genere fpecies unica fic , & alteri in
communicabilis , Nam ut rectè Philofophus L. 7.
Met.Species rerumficuti numerifefe habent . Plerique
Alchymifta dum aurum Chymicum non verum au
rum dicunt , confequenter fpecie diftingui afferunt;
Alii qui aliquid altius fapiunt , aurum quidem elle
contendunt , fed auro minerali , & natura genito ,
multò nobilius , & excellentius utpote vivum , &
multiplicativum. Quæro unde provenerit tanta illi
auro excellentia ? Refpondent ex depuratione , &
femine vivificativo auri naturalis. Iterum quæro ,
quânam ratione iftud femen extrahi potuerit non
remanente fubje& to , in quo fubfiftat ? Refpondent
fubje&tum, & femen effe Mercurium ex auro abftra
&tum. Contrà ; vel ille mercurius eft mineralis , vel
non ; fi prius , jam videndum eft , quomodo ii per 1
tot ignium , rofionifque aquarum tormenta, calo
ris impatiens , non evanuerit ? Si pofterius , jam
erit ; Mercurius , & non Mercurius , & confequen
ter ex non Mercurio fine matrice aurum produ
cetur multò nobilius naturali : fed hæc uti contra
di&oria funt,ita refutari non merentur. Sint itaque
hæc omnia pura puta chimeræ , & ftolida delufæ
imaginationis , ac deliræ mentis Phantafmata : Si
enim, quod ex Mercurio illo imaginario produci
tur verum aurum non eft , quomodo verum aurum
inde prodibit , cum ex non vero , verum facere
adúvalov fit ; aut fi à minerali auro fpecie differat ,
quid aliud concludere poffumus, nifi quod ex iftius
tum pro
modi auro, aurum à naturali fpecie diftin&
ducat ,
 Lib . I. Sect. II.
ducat, effentiâ, proprietate, viribus , toto cœlo di
verfum; quo quid in Philofophia naturali abſurdius,
ftultiufque dici poffit , aut debeat non video.
Sed cum hujus infaniæ eos puderet nonnulli ve
luti ex tripode quadam Apollinis arcanum tot , fa
bulis, tot barbarorum nominum monftris obvelant,
ut imperitæ quidem plebi Hermetes redivivi, veris
tamen Philofophis non nifi aurati , ne dicam auri
ti afini videantur. Reftat itaque nifi in omni bona
Philofophia ftupidi videri velint , ingenuè fateri,
aurum Chymicum fine,auro minerali nulla ratione
confici poffe, quod & ipfum fuprà ex Lulli , Azothi,
Arnoldi verbis fat , fupérque oftendimus . Quod uti
veriſſimum eſt, ita quoque totum illud aurum Chy
micum , quot tot laboribus excoquunt , illud
idem effe , quod à principio in artis provectio
nem affumpferunt , & fi purgatione , ' ac depura
tione tot diftillationibus , fublimationibus , cal
cinationibufque facta , non nihil diminutum , &
confequenter nobilius comperiatur. Quod verò
mercurium in primam metallorum materiam prius
reduci debere afferunt, iterum nil dicunt : Vel enim
illa materia vifibilis eft , & fenfibus obvia, vel non:
Si prius , quomodo eam in operationibus fuis vi
dere queunt , cùm prima , five fecunda rerum ma
teria infenfibilis fit ? Si pofterius jam non prima
materia , fed compofitum erit , fua prima materia
& forma conftans . Reftat de Semine auri reftaura
Hivo , atque per tin& turam in infinitum multiplica
tivo , uti proceffus promittit , non nihil , ut veritas
patefiat , dicere.
Jactant ſe ſe maleferiati illi Pyrotechni , non au
rum duntaxat verum lapidis admirandi beneficio
confici poffe , fed & tin&
turam five albam , five ru
beam illius ope tantæ efficacia tantaque fœcundi
tatis effe, ut fermentatus lapis poffit ico partes mu
tare imperfectorum metallorum in metallum perfe
&um ; quem fi fecundo imbibas , id eft , folvas , &
coagules adeò fœcundus reddatur , ut una pars
centies plus poffit , id eft , mille partes : fi tertiò ,
10000 , decem milla , Si quartò , 100000 , tingat ;
&hoc pacto per mille cuplam proportionem tinge
re dicunt lapidem in infinitum & ultra adeóut qui
dam ftultâ jactantiâ non dicere fit veritus , Lapidem
Oceanum fi mercurius foret , cum in aurum tin
&uram .
Atque adeò tumidos flulus maris imbuat auro.
Hæ funt ftolidiffima Philofophaftrorum ja&antiæ,
utique tantò intolerabiliores , quantò impuden
tiffinis fuis mendaciis Mundo altiùs, & fine pudore
ullo , imò prorsus infolentiùs imponunt. Si enim
ad libram calculatoriam revocetur fæpius repeti
ta Lapidis imbibitio , fequetur neceffariò ex eorum
promiffis ad duodecimam imbibitionem Lapidis ,
duodecim milliones millionum auri provenire; qui
numerus tam exceffivus eft , ut vix animo concipi
poffit ; imo univerfus Telluris globus auro Chymi
co ex hujufmodi projectione refultante obduci
queat. Quænam jam ftupidi Alchymifta , vafa ,
fornaces , materiam , aut quem locum , in quo ar
tem fuam exerceant , reperient : Univerfa enim tel
luris moles non fufficeret, nifi forfan in officina dia
boli illud coquant, quod illis libenter permiferim.
Sed ne falfi computus convincar , Tabulam fubdo.
TABULA
Lapidis multiplicativa Auri.
.
:..
Subfect. I. 69
C.I. 1000
II. 10000
III. 100000
IV. 1000000
V. 10000000
VI. 100000000
Projectio VII. 1000000000
VIII. 10000000000
IX. 100000000000
X. 1000000000000
XI. 10000000000000
(XII. 100000000000000
Centum milliones millionum tingunt.
Hanc tabulam hîc apponendam duxi , ut vel ipfi
pueri , mulierculæ , & infimæ plebis peripfema
ta Alchymiftarum promiſſa , & machinamenta ,
verius nugamenta videant , & irrideant.
Felices homines , quibus ba nafcuntur in ollis ,
Divitia !
Cùm enim tinctura illa auri multiplicativa , ex
Mydæ virgula inventa , præterquam quòd , uti po
ftea ipfo experimento comprobabimus , fabulofa
fit , quis rogo , fanæ mentis Philofopho perfuade
bit , femen hoc Mercuriale lapidis Philofophorum
quod tamen quid fit , nefciunt , & apud omnes ad
huc Alchymiftas eft controverfum , quis inquam
tantæ fœcunditatis vim putabit habere , ut in infi
nitum aurum multiplicare poffit ? unde fic argu
mentor. Vel hoc femen anima vegetativa erit præ
ditum, vel non : Si prius dixeris , jam omnibus ina
nimatis , uti funt mineralia , & metallica corpora,
fecundum Naturæ gradum , fcilicet vitalem affigna
re, atque adeò omnia vitam formaliter in femet
ipfis habere, afferere cogeris ; quod uti contra om
nia Philofophiæ naturalis Principia eft , ita confu
tari non meretur. Si verò non vegetabile dixeris,
quomodo ergo vitali motu privatum , fe fe in tan
tam foecunditatem propagare poterit ; Si vitâ præ
dita id non poffint, qui vita deftitutis id concedi
poffe dicent ? Si miferi fumivenduli arcanum Na
turæ proceffum in metallis producendis noffent,ta
lia , & adeò pudenda effutire non auderent. Quod
ne toties repetere cogar , Leftorem ad primum hu
jus operis Caput, relego.
Quidnam verò illud , quod lapidi tantam tingendi
virtutem dederit , fcire cuperem. Dicunt fummam &
perfe t
&iffimam depurationem Mercurii ab omni
terreftri face longè remotiffimam. Sed & fi quis vi
num fepties cohobatum ad fummam fubtilitatem
reduceret indè pariter fequeretur , illud elixiris
vitæ vel unicam guttulam integrum aquæ dolium in
vinum nobiliffimum tranfmutaturum, quod & ratio
ni , & experientiæ repugnat ; neque quifquam hanc
inftantiam evertere poterit , quicquid Alchymiſta
de fua cœlefti , & fupra naturali Elixiris virtute &
efficacia , quæ in rerum natura non eft , effutiant.
O ftupidum genus hominum ! dum lapidi fuo eam
operandi virtutem attribuere , idque efficere teme
rario aufu contendunt , quod unanimi omnium
Philofophorum ftudio jam à bis mille annis,& am
plius quæfitum , difputatumque de infinito fuit , ar
gumentum , inquam , ab altiffimis ingeniorum pho
nicibus tanto tempore agitatum , & in hunc ufque
diem lite pendente nec dum decifum , ipfi lapidis
folius imaginarii perfectione fe conficere poffe glo
rientur. An non fciunt iftiufmodi naturæ everfores,
Nullam in rerum natura fubftantiam ignis ope ita
in infinitum fubtiliari poffe, quin tandem in purum
aërem omnibus evanefcentibus fpiritibus defcifcat,
aut
 Bibliotheca Chemica Curiofa
70
aut evanefcat ; præfertim in mercurialis aquæ fub terit omnino , undefiet , ut arefactum nil fructuum ad
tilifatione , quam fi in cujufcunque tandem firmi ferat. De quo & Arnoldus conqueritur : Si terra
tudinis , & foliditatis vafa Hermetica , vel quacun plus , aut minus addideris , quàm natura patiatur, anis
que luti fignatura claufa conjeceris , dico tamen fie mafine ullo fructu nulla fubfequente neceffaria fixatio
ri non polie , ut fagaciffimus fpiritus folitâ fuâ aftu nefuffocabitur. Idipfum de aqua quoquefentiendum eft,
tiâ , vel per ipfos poros elapfus non exfpiret : quod fiplus, aut minus acceperis. Si enimplusfumferis aqua,
Ifaacus Hollandus celebris Alchymiftæ in fuo de la materia fupra modum humida redditur ; fi minus , cam
pide Philofophorum libello fateri non erubefcit : plus aquo ficciorem reddes , durioremque . Rurfus , fi
Si tinctura , inquit , ad quartum exaltationis gradum plus æris adfuerit (verbis loquor Paracelfi ) , id tin
pervenerit , adiantam devenit fubtilitatem , ut nullis turæ nimium imprimitur ; fi parum , corpus palli
amplius repagulis contineri queat ; imò vierum cujuf dum evadet. Item fi vehementer ignis exiftat , adu
cunque tandem, etiam decem digitorum craſſiciei, ac a ritur materia ; fi remiffior , poteftatem ficcandi
damantina duritiei continere eam non poffit. Si itaque non habet , hæc folvendi , nec alia elementa cale
ad quartum gradum fubtiliata contineri non poffit; faciendi.
quid dices de tinctura ad decem, centum,mille gra Quid facient in hoc defperato negotio miferi Al
dus exaltata ? An nefciunt hi , quò plus aurum de chymifta ? Certe Arnoldus & Paracelsus cùm mo
puratur , cò plures ab auro portiones decidere ? dum non invenirent Lapidem Sifyphæum ad defi
cùm nihil in rerum natura fit, quòd ita fublimatio deratum finem evolvendi, totum proceffum non
ne depurgari , queat , quin femper aliquid depur humanæ adaptationi , fed folius naturæ operatio
gandum remaneat , donec tandem quafi ad nihilum ni , committendum cenfuere : Namut Paracelfus dif
reducatur, ut experientia docet in cohobationibus currit : Novit natura fuas operationes , & elemento
per diftillationem frequentiffimè repetitis, nifi ta rum pondera , quorumfeparationes, rectificationes, co
men Alchymifta materiam fuam ad fimpliciffimum pulationefque ipfa exequitur abfque adminiculo cujuf
corpus reducere ftudeant , quod uti fieri non po vis operationis , aut mineralis artificii , dummodo con
teft , ita fupinæ ignorantiæ rerum naturalium me tineatur in igne ſecreto materia , & in occulto vases.
rito fuo convincuntur. Certè nihil melius dicere poterat . Relinquant ita
Unde ex his tam luculenter oftenfis, clarè patet, que Natura, quod à fe præftari non poffe putant, ut
Lapidem hunc auri in infinitum multiplicativum,pu pote quæ jam à nafcentis mundi primordiis , artis
rum putum defultoria imaginationis figmentum fuæ infallibili induftria in utero fuo nobile hoc
effe. Quem enim quæfo , Alchymiftæ affignabunt, metallum tanta abundantia produxit , ut fucato
qui hujus experientiam fumpferit : neminemfanè, Chymicorum auro non indigeamus : Novit enim
nifi mendaciffimum , ne dicam mendaciffimum im illa , quomodo fecreti ignis fubterranei beneficio
poftorem. Adde hifce, quod fieri non poffit , ut hu activa paffivis conjungendo metalla producat ,
jufmodi tinctura humano ingenio confici poffit vel ignem fecretum Alchymiftarum , ceu inidoneum
ipfo atteftante Paracelfo , Libro de tranfmutatio averfatur: Novit illa occulta fubterreftrium matri
ne metallorum ; verba ejus ad longum cito. Per cum vafa , non retortas , alembica , cucurbitas ,
hominem , inquit , impoffibilis eft elementorum , vide fimilefque Pfeudopyrotechnorum monftruofos
licet in arte magnafeparatio, qua licet appareat , non uteros.
eft vera tamen , quidquid de Raymundo Lullo dica
tur, & de Anglico fuo nobili aureo Roſenobili , quod CAPVT VI
falfo fabricaffe putatur ; habet enim ipfamet natura in
femetipfa proprium feparatorem , qui quod feparat ,
Omnia Chryfopeias tentamina fruftra.
iterum conjungit abfque ullo hominis auxilio , novitque
omnium optimè unius cujufque proportionem elementi , nea effe ex ipfis Alchymiftarum Coryphæis ,
& non homo ; quicquid fcribentes erroneisfuis , frivolis , Arnoldo Villanovano &c . demonstratur..
falfifque proceffibus , receptifque de volatilifuo hoc au
ro ( uti paulò antè oftenderat ) Lullus , Richardus Pracelfus Monarchiam Alchymica Reipubli
Anglus , Rupiciſſa , craſſis fuis erroribus fabulardus tans , cùm modum lapidis conficien
cæ affe&
Cui jam in hac arte credendum eft ? Paracelfo , an di nullo ingenii conatu penetrare fe poffe videret,
Alchymia primis coryphæis ? certe neque hos , ne novas fictitii illius Lapidis rationes iniens , Lapidis
que illum artem penetraffe , neque quid dicerent , varios , novofque in fuo de tranfmutatione metal
fciviffe , fi dicam , certò & optimo fundamento me lorum libro, proceffus condidit , qui etiamfi quoad
affirmalle , nemo negaverit. fubftantiam nihil à proceffibns Lulli , Arnold , Ru
Sed procedamus ad pondus , numerum, & men piciffe , Ricardi, Baconii , ex quibus omnia fua fuffura
furam , exactiffimamqueproportionem ad quam lapi tus eft , differunt ; exotico tamen monftruoforum
dem fabricari debere afferunt ; quam quidem pro nominum ami&u ita alienâ inventa obvelavit , ut
portionem , uti folus Deus OPTIMUS MAXIMUS corniculæ pennis veftitus , non monarcham , uti fe
totius naturæ Archite&us , qui quælibet Naturæ dicit Chymicorum , fed cuculum inter aves confti
mixta quomodo in amici conjugii confortium co tuiffe videatur . Ego , inquit , meritò poft longas meas
pulentur, novit, ita ab omni humani ingenii indu experientias Spagyros corrigam , & falfum , & erro
Atria quam remotiffima effe quis non videt ? hanc neum à verofeparabo , cùm prolixis admodum invefti
tamen in magni operis fabrica prorfus necellariam gationibus meis repererim , quo juftè fimilia reprehen,
effe , omnes fatentur Alchymifta ; quæ in indivifi dere queam , & immutare . Et paulò poft, recitatis
bili confiftit , arte pervenire poffe , nemini fapien longis veterum laboribus : breviorem tamen, inquit ,
tum perfuaderi poffe exiftimo : Nam ( ut Paracelfus viam habuiffent ad rubei leonis thefaurum pervenien
loquitur )fi unius plus quam alterius ex magni lapidis di , fi concordantiam Aftronomia mea cum Alchymia
ingredientibus acceperus , tunc utiquefemen in agrum didiciffent , quam in Hermetis apocalypfi demonſtravi.
projectum fuffocari neceffe eft , itaut non poffit tamdiu Cùm verò dies quilibet , ut Chriftus loquitur , in fide
vivere , donec à Mercurio Philofophorum unitum, ✓ lium confolationem , propriamfuam effentiam habeat ,
igneperficiatur : Si verò minus acceperis ,folvi non po Spagyris ante mea tempora laborfuit ingens , &gravis,
qni
 Lib . I. Sect . II. Subfect. I. 가

qui jam auxilio Spiritus Sancti affluentis hoc pofteriori Phantafmata una cum cœlo , omnibufque planetis
feculo mea theoricafublevabitur. Et paulò pòft : Tam imaginariis evomant , uti non incongruè de iis non
prolixo labore , radiofaque reiteratione Spagyri vete nemo in Chymico opere Beguini jocatus eft ; ut
res non indiguiffent , fi ex mea Schola didiciffent opus ; tandem purgato cerebro melius fapere difcant.Cer
Longe citius , ac minoribus impenfis votum fuiffent affe tè hi Lexiphanem fecuti videntur, qui haufto ve
cuti. Hæ funt ja&antiæ Monarcha Chymicorum . ratri fucco ftatim , topper , filempus , redantruo ,
Quid verò Aftronomia Bombaftiana mundia gnarneres , afcalabotion , carbafter , formidanda vo
cabula eructavit : Sed & idem iis accidit , quod
liumque corporum analogia ad Lapidem faciat , di .
coco illi Plautino, qui repudiatis vulgaribus con
fpicere nulla ratione poffum. Cùm natura rerum
femper eodem modo agat, quacunque planetarum dimentis , allio,fœniculo, coriandro, fimilibuſque,
conftitutione, fiderumque afpe& tibus ; Metallorum fuum tantummodò crepet, & fuperciliosè commen,
que genefis five naturalis , five fabulofa à cœlo , & det Cilicendrum , Polindrum , Sanfcapfidem , Cara
Bellis Alchymiftarum non nifi remotiffimam , ut in &riam , Hippalopfiden , quorum odore quotidiè cœ¬
præcedentibus oftendimus , dependentiam habeat, net Juppiter ; quotquot autem iis vefcantur , vel
Sine Aftrologia itaque , fiderumque influxibus , in ad ducentos annos vitam producant,
magno artis opere , Paracelfo dictatore nil perfe Non dubito , quin Alchymiftæ hic contra me
ceris. Quid verò Spiritus Sancti affiftentia non fo cftro furoris perciti infurgent , meam five ignoran
lum cum vaniffimo opere , fed & cum impio homi. tiam , five indifcretum zelum fint accufaturi ; nil
1
ne habeat , non video , quid expetat Trafonicum moror , neque titivillitio , quidem ut cum Plaute
pectus. Cùm enim humana arte id fieri , confentien loquar, empfitem quafcunque furor illis fuggefferit
tibus aliis quotquot fuerunt Alchymiftis , nequire calumnias ; veritatem loquor , eam experimenta
videret, artem non nifi à Deo per revelationem luculentiffima mihi perfuadent ; natura ipfa quid
concedi voluiffe fequentibus verbis oftendit : Ar poffit , quid non poffit mihi una veritatis pondera
cana plura tranfmutationes exhibentia reperiuntur, & trix , exacta operationis ftatera dictat . Sed infur
S fi paucis , id eft , Solis à Deo illuminatis artis filiis gent iterum , & contra audentiùs urgent, Iniquum
cognita › qua licet alicui revelentur à Domino Deo , non videri , Lullum, Arnoldum , Paracelfum , unica artis
ideòftatim erumpit rumor cum arte ;fed omnipotens cum oracula falfitatis in conftruendo Lapide præfump
ipfis dat paritèr intellectum hæc & alia celandi ufque ad tuofiùs arguere. Sed fi vel ipfi citati magnæ artis
adventum Eliæ Artiftæ , quo tempore nil tam occultum, Coryphæi , & Antefignani , idem , quod ego , fen
quod non revelabitur. Ó ridiculam Philofophiam ! tiant , quis me reprehendet ? Et ne imperito judi
Quænam conventio Chrifti ad Belial? Quid reve cio artem nimium convellere videar , hoc loco
lationi Divina cum arte improba , & fabulofiffima ? fufiffimum de irrito Lapidis magifterio difcurfum ,
An hi nefciunt , tantum abelfe , ut Deus ad artem quem Arnoldi Villanovani apud Paracelfum lib. de
tot Satanicis illufionibus expofitam fuper naturali tranfmutat. metallor. Gerardus Dornius ejus interpres
auxilio concurrere cenfeatur, ut potius eam expref inferuit , apponendum duxi , ex quo , quæcunque
fis verbis, veluti remis velifque vitandam in facris hactenus de Alchymiftarum vanis & irritis labori
litteris innuerit : Qui divites volunt fieri , id eft , Al bus dixi , luce meridiana clariùs patebunt.
chymifta , incident in multas tentationes , & laqueos
Diaboli. Eft-ne poffibile , DEUMOPTIMUM MA Difcurfus Arnoldi Villanovani apud Paracelfum,
XIMUM hanc artem tot San& tis & Spiritu Dei ple lib. de Tranfmutat . metallorum .
nis Hominibus , quos fciebat eâ non abufuros, re
velare omififfe ? Solis vero Alchymiftis , Paracelfo Maximam hujus artis difficultatem obſervans
& fimilibus , hominibus ut plurimùm improbis , Arnoldus , ait in fuo Rofario : Varia huic materiæ
malis artibus deditis , avaris , & Divinis myfteriis lapidis nomina præfinierunt , occultiſſima quædam
abutentibus , tantum donum infpiralle? Sed hæc in à fimilitudinibus potiffimùm allata ; vegetabilem
fequentibus fufiùs profequemur. appellarunt , mineralem , & animalem , non juxta
Verfent itaque, volvant , revolvant , involvant literalem fenfum,ut facilè norunt fapientes divino
que Lapidem illum tantorum mirabilium patrato rum arcanorum & miraculorum ejus lapidis exper
rem , quantumcunque velint, nil tamen ex eo , pra ti fingere. Hujus exemplum præ fe fert Raimundi
ter vocum quiſquilias, & excrementa , poftea quoq; Lullii Lunaria , quæ flores mirandarum virtutum
carbones , cineres , favillas evolvent. Verba pere edit , Philofophis tamen familiariffimos, Non fuit
grina, ut funt Azoth, Anathron, Vfifur, Rebis , Marta impotentis nomen hoc opinio , ut per id intelli
gon, Sernec , Ribric , Realpas, Saltaberi , & innume geretur aliqua fuper metalla projedio , vel præpa
ra in Libris Chymicorum , potiffimum Paracelficis ratio fimilis ex eis fieret , verùm abftru &ta mens
obvia ( quæ non rarò in converfatione familiari Philofophorum longè aliò fpectat. Simili nomine
cum iis habita cachinnum mihi moverunt ) parum materiam appellarunt Martagon , cui etiam hine
ad rem faciunt , fi aliunde nulla fuppetant ad ar occultam operationem Chymicam applicaverunt,
tis veritatem demonftrandam fubfidia ; neque tan cùm tamen id prorfus nihil denotet , præter quan
tarum rerum pollicitatio , ac quorundam morofo dam arcanam fimilitudiné. Error etiam non minus
rum ciniflonum ja& tantia quicquam ad artem com in vegetabilium liquoribus ortus eft, quibus Mer
1 probandam conferunt , dum ex nimia Arcani La curium coagulare plurimi conati funt , & poftmo
pidis poffeffione faftuosè tumentes, ea fub variarum dum fixatoriis aquis , in Lunam convertere exifti
rerum fimilitudinibus pollicentur, quæ animo con mantes , eum , qui hâc viâ metallorum auxilium
cipi non poffunt, ne dicam , fcientiâ humana com coagulare poffet maximum affequi magifterium.At
prehendi. Certè ad tantam infaniam curandam nul quamvis non nullorum vegetabilium liquores id
lo alio medicamento opus foret , quàm Hellebori efficiant , non aliunde fieri , quàm ob refinam , pin
vomitorio , tanti à Paracelfo æftimato, quo Leones guedinem , aut Sulphur terrenum , quo plurimum
iftos rubros , Aves Hermetis, lacertas virides , fer abundant , judicabitur : Hoc Mercurii humidita
pentes , Drachones , Phoenices , caudas pavonum , tem attrahit , ejuſque fubftantiæ permifcetur , coa
capita corvi , vefpertiliones , & fimilia Chimerica gulando præter omnem utilitatem. Nam craſlùm,
& ex
 Bibliotheca Chemica Curiofe
72
& externum fulphur , nullum in vegetabilibus ad cuerunt , his attribuentes arcanum fixationis ad
perfectam projectionem in Alchymia aptum efle Mercurium perficiendum. Alii ovorum albumen ar
compertum eft , quodque non fine maximo difpen gento comparantes , & auro vitellum in fuam ma
dio experti funt multi : Et fi non nulli fucco Tithy teriam elegerunt admixtis fale communi , armonia
mali albo , lacteoque propter calorem intenfum , co , tartaroque ufto , fimul ifta vitro concluden
& acutum in eo exiftentem coagulaffe Mercurium tes balneo maris putrefecerunt , idque dum albus
exiftimaret, cum folo frigore in occulto potius con color in rubicundiffimum fanguinis inftar abiret;
trario manifefto id falfum effet ; Unde Lac virginis hoc ipfum in fœtidiffimum diftillarunt liquorem ,
appellarunt , falfum tamen fundamentum hoc fuit. ad opus,quod quærebant prorfus, inutilem. Alii pu
Non fecus de fucco Chelidoniæ exiftimandum,licet , trefecerunt albumen , & vitellum ovorum , & indè
colore fuo hominum imponat oculis, ac fi dotatum bafilifcus generatus eft , quem in rubicundiffimum
effet auro. Colligentes inde vanum quid, certo , ac pulverem exufferunt :eoque tingere putabant.Hujus
determinato tempore vegetabile hoc eradicarunt, rei fuit Au&
tor Gilbertus Cardinalis in fuo Tract.de
ox quo animam , vel quintum eße venati funt, unde Alchymia. Plerifque fel boum & aliorum anima
coagulantem, ac permutantem tincturam efficerent: lium fale communi permifto, macerata deftillarunt
Verùm & hinc nihil præter fatuum errorem ortum inliquorem, quo camentationum pulveres imbutos
eft. Alii ſuccum hunc ad fpiffitudinem, quam Con exiftimarunt metalla fua tingere poffe myfterio
fiftentiam vocant , excoxeruut, ac Soli ut in duram quodam , quodpartem cum parte vocant , & inde ni
maſſam coagularetur , expofuerunt , quæ poft mo hil actum eft. Aliqui Tutiam eligentes additionibus
dum in minutiffimum pulverem tufa Mercurium,ut aliquot , ut fanguine draconis , & aliis ejufmodi fri
opinabantur , proje&
tione verteret in Solem, quod volis nugis feducti cuprum , aut cle&rum in aurum
falfum efse compererunt. Aliqui admifcuerunt permutare conati funt. Alii juxta Venetorum ar
huic pulveri fal armoniacum, alii colchotar Vitrioli, tem , ut aiebant , viginti plus , minufque fielliones
opinati fe hac via tandem ad optatum finem per ollâ concludebant , fameque redigebant ad infa
venire poffe. Poftmodum folutionibus in flavam niam,ut unam alia famelica devoraret unica fuper
aquam adduxerunt , ut fal hos tincturæ præberet ftite , quam cupri , vel eleâri limaturis pafce
ingreffum in Mercurii fubftantiam , nihil tamen bant,exiftimantes genus hoc animalium in ventri
indè factum fuit. Nonnulli prædi& torum loco fuc culo fuo digeftione fola permutationem optatam
cos perficariæ , bufonariæ , dracunculi , foliorum efficere . Poftremò hoc animal exufferunt in rubi
falicum , tithymali , cataputiæ , flammulæ, ac fimi cundiffimum pulverem quem cum crederent aurum
lium, fimul unà cum ipfo Mercurio per dies aliquot effe, miferè decepti funt. Nonnullis tandem in pif
vitreo vafe conclufos in cineribus tenuerunt ; acci cibus Truttis nomine , per liquationem concrema
dit , ut indè Mercurius in cinerem , vel pulverem tis aurum invenerunt , non alia de cauſa , nifi quia
potiùs verteretur, fed perperam , & nullo fructu. genus hoc pifcium in fluminibus (quamulas , aureaf a
Decipiebantur enim ifti vani vulgi rumoribus, qui que fcintillas à torrentibus eò delatas , & nonnun
bus proſeminatum erat Mercurium abfque Metal quam ex monte defluentes colligere , ac devorare C
lis effe coagulandum , ut antè meminimus. Multi folitum fit , à natura doctum ; rarò tamen id ipfum
ex vegetabilibus falia , olea , fulphura , &c. ex contingit. Tales impoftores potiffimùm inveniun
traxerunt , fed fruftra , cùm per hæc nulla Mercurii tur in aulis Principum.
vera coagulatio , neque perfecta tinctura , vel pro Non eft fanè materia Chymicorum Philofopho
jedio fieri queat , fimilitudine fola Philofophi , rum in animalibus quærenda ; hoc omnes admoni
non fubftantia materiam fuam arbori cuipiam au tos femel velim. Eft tamen quod fciatur , Philofo
reæramorum feptem comparant, intelligentes eam phos lapidem fuum animalem appellaffe , quia in po
in fuo fpermate metalla feptem concludere , ac in ftremis fuis operationibus virtute hujus ignei nobi
ipfo latere, quapropter vegetabilem effe dixerunt; liffimi myfterii , liquor obfcurus , ac rubeus inftar
tum etiam quia non aliter , quàm naturales arbo fanguinis ex fua materia , fuoque vaſe guttatim
res fuo tempore varios flores proferunt , materia exfudat ; indè præfagium protulerunt poftremis
lapidis colores pulcherrimos palam facit in florum temporibus hominem puriffimum in terras ventu
fuorum produ&ione. rum , per quem liberatio Mundi fieret, hunc ipfum
Item quia ex terra Philoſophica materia quæ guttas rofei , rubeive coloris , & fanguinis emiffu
dam exurgit , ceu virgultum Spongiam terra fimili rum , quo Mundus à labe redimeretur. Pariformi
tudine dixerunt arboris fuæ fru&um ad cœlum ten ter & fanguis fui lapidis in fuo genere , leprofa
dere.Ideo protulerunt in vegetabilibus Nature to metalla , necnon homines liberabat à fuis infirmi
tius artis cardinem verti , & non in vegetabilibus tatibus contagiofis. Quare non immerito dixerunt
materiæ :tum etiam , quia fuus lapis animam , cor fuum lapidem animalem effe : de quo Mercurius
pus , & fpiritum in fe continet , ut vegetabilia . ad Regem Chalid loquitur ad hunc modum : My
Non diverfa multum fimilitudine materiam hanc fterium, inquit , hoc folis Dei Prophetis permiffum
LacVirginis effe dixerunt , & rofei coloris benedi eft cognofcere , quo fit , ut lapis animalis vocetur:
&um fanguinem , qui tamen folis prophetis , & Nam in fanguine lapidis hujus latet anima fua: com
filiis Dei convenit. Indè Sophifta collegerunt ma ponitur etiam ex corpore, Spiritu , & anima ; fimili
teriam Philofophicam in animalium, vel hominum ratione vocarunt fuum Microcofmum , quod re
fanguine confiftere : Occafione fumptâ , quod ex rum omnium totius mundi fimilitudinem habeat, &
Vegetabilibus nutriantur.Alii quidem in Capillis, in indè rurfus animalem effe dicunt ; veluti Plato Ma- |
fale urinæ , in renibus : alii in ovis gallinarum , in gnum mundum animal vocat. Accefferunt ignari
calce , in lacte & fimilibus quæfiverunt, quibus om credentes lapidem effe triplicem , atque triplici
nibus Mercurium figere poffe putarunt . Extraxe genere fecretum, ut pote, vegetabili, animali, & mi
runt aliqui Sal ex fœtido lotio , nec defuerunt , qui nerali, quo factum, ut etiam in mineralibus quæfie
lapillos in renibus inventos materiam effe crede rint. Hæc verò fententia longè diſtat à Philofopho 4.
rent : Alii membranas ovorum afperrimo lixivio rum opinione : afferunt enim fuum lapidem unifor
macerarunt , quibus etiam ovorum cortices admif miter vegetabilem , animalem , & mineralem....
Norandum
 Lib . I. Sect .
Notandum ad hæc , Naturam minerale fperma
fuum in varia genera diftribuiffe, videlicet, in ful
phura, falia, boraciá, nitra armoniaca , alumina, ar
fenica , atramenta , vitriola , tutias , hæmatiten ,
auripigmenta , realgaria , magnefias , cinnaba
rim , antimonium , talcum , cachimias , marcafi
tas , &c. in quibus omnibus mundum adimplevit
materia noftra. Quamquam in aliquibus dictarum
fpecierum fefe miro nonnunquam patefacit afpe
au, quod ad imperfe& torum metallorum tranfmu
tationem attinet . Longa fiquidem experientia
ignis , per exercitium multifariam tranfmutatio
nem oftendunt in materia mineralium , non folum
ex coloribus aliis in alios colores , verùm etiam perfectus . Non eft igitur ab eo Philofophorum pe
ex una effentia in aliam , & ex imperfe& tiore in tenda materia, cùm fit imperfectum quid,quod fi ad
perfectiorem. At licet ipfa natura quandoque his
mineralibus mediis ejufmodi demonftrationes fa
ciat, multis præparationibus intervenientibus non
propterea volunt Philofophi fuam Lapidis mate
riam potiffimum ex ullo mediorum mineralium
progredi, tametfi Lapidem fuum mineralem vocant;
unde Sophiftæ ab hac appellatione fumentes occa
fionem , ipfum Mercurium variis torturis perfecuti
funt ; aliqui fublimationibus, coagulationibus, præ
cipitationibus , mercurialibus aquis fortibus , c.
quæ omnes erroneæ viæ vitandæ funt , cum cæteris
Sophiftarum præparationibus mineralium , purga
tionibus , & fixationibus fpirituum , atque metallo
rum.Proinde Lapidis plurimæ præparationes, quin
imò omnes , quæ de mineralibus defcribuntur ad
hunc modum , uti Geberi, Alberti cognomento Ma
gni , ac fimilium funt Sophifticæ purgationes tan
tùm , cæmentationes, fublimationes, diftillationes,
rectificationes, circulationes, putrefactiones, con
junctiones, folutiones, afcenfiones , coagulationes,
calcinationes,& incerationes prorfus inutiles , cùm
in tripode,furno reverberatorio , athanore, liquefa
torio, acediofo,fimo , cinere, arena, fimilibúfq; tum
& runt Lunæ, mixturam vendiderunt aurifabris, atque
in cucurbita,pelicano, retorta,phiala,fixatoria,& id
genus aliis , id ipfum de fublimationibus Mercurii
per minerales fpiritus ad album, & rubeum , ut per
vitriolum,falpetræ,vel aliud alumen , aut per crocum
Martis,&c. judicandum eft, de quibus falsò fabula
tur Joannes de Rupecifſa Tractatu fuo de Lapide Phi
lofophorum albo , & rubeo,quæ fimul ementita cum
aliis fomnia funt omnia, bonos , ac fimplices Viros
miferè feducentia ; fugienda funt etiam illa particu
laria fophiftica Gebert , ut funt feptenæ fublimatio
nes, aut mortificationes , item revificationes Mer
curii fuis cum præparationibus per fal urinæ,vel per
fepulchrum factis , quæ fingula funt ad Lapidem
falfiffima.
Quidam alii mineralium , ac metallorum fulphuri
bus Mercurium fixare conati fummè decepti fue
runt.Vidi nihilominus hac arte Mercurium in cor
pus metallicum per ejufmodi fixationes adductum,
fimilitudine quidem in omnibus, & per omnia bonu
argentum fingentem , ac repræfentantem, verùm in
examine tefta, vel cupella, falfum, ut extitit, etiam
apparuit. Sophiftarum nonnulli tentarunt ex ifto
Mercurio fepties fublimato , ac toties diffoluto
fixum oleum emungere , medio quidem aquarum
fortium,quo metalla quævis ad perfectionem addu
cerent: at fruftraneum illud opus relinquere coa&i
funt. Aliqui Vitriolum fepties purgarunt , folutione,
calcinatione, coagulatione , & duarum partium ar
moniaci falis additione , fublimationeque , ut in
aquam albam folveretur, cui tertiam partem addi
dere Mercurii vivi,ut ea coagularetur aqua, totiefq;
poftea Mercurium à dico Vitriolo , & armoniaco
Tom. I..
II. Subfect. I.
73
Sale fublimarunt ,ut in lapidem puruin abierit; hoc
affirmarunt ex vitriolo conceptum rubeum fulphur
effe Philofophorum, cujus quidem folutionibus , &
coagulationibus progreffi funt, in projectione autem
factum eft nihil. Alii Mercurium coagularunt per
aquam aluminis , & in maffam duram alumini fimi
lem, quam aquis acutiffimis fixarunt inutiliter.
Sophiftæ plurimas rationes fixandi Mercurium
fibi præfumunt , fruftra tamen, quod in eo perfecti,
conftantifve nihil habeatur.In vanum igitur addunt
ei mineralia per fophifticos procellus,quibus omni
bus ad majorem excitatur malitiam , vivus quoque
magis ac magis efficitur, impurúfque potius, quàm
perfe &
tionem etiam adduci queat , Sophiftarum
progreffibus valdè difficile fuerit , imò impoffibile ;
cùm in eo nihil habeatur, quod in perfe&ionem ex
citari, cogique queat. Nonnulli fumpferunt arſeni
cum aliquoties fublimatum , ac multoties oleo tar
tari diffolutum, coagulatum , idque fixare prætende
runt,quo cuprum in argentum verterent,id ipfum &
nihilpræter Sophifticam dealbationem quandam at
tulit. Etenim hoc minimè figi poteft , nifi tingens
in eo fpiritus probè cognitus fuerit, in quo quidem
omnes ferè dormitarunt Philofophi , fruftrà conan
tes ex arfenico boni quidpiam efficere. Quicunque
igitur fpiritum hunc ignorarint, fpem ipfum figendi
nullam etiam habeant , aut virtutem ullam ei tri
buendi per aliud , quô tranfmutationis perfectio
nem acquirat.
Quamobrem notum facio cun& tis in eo fuam
operam impendentibus , dealbationem , de qua men
tio facta eft , ex falfo fundamento depromptam ,
eaque falso cuprum dealbari folùm , & non aliter
immutari . Sophifta Venerem etiam ad hunc mo
dum larvatam, atque fucatam, duplo fui admifcue
monetariis. Poftremò verò fefe in falfos moneta
rios tranfmutarunt , nedum ipfi qui vendiderant,
verum etiam qui emerant . Aliqui ex Sophiftis albi
loco rubeum arfenicum fumpferunt , & hoc ipfum,
ut prius , in falfam artem abiit : quoniam quocun
que modo præparetur , nihil præter albedinem ex
hibet. Nonnulli progreffi funt ulterius ad fulphur
commune , quod flavum , ut erat , coxerunt aceto,
lixivio , vel urinis acerrimis per diem , & no&em,
ufquedum album emerferit ; poftmodum elevarunt
à calce communi , & calce ovorum , coxerunt , ac
fublimarunt , idqué multoties : combustibile fem
per nihilominus extitit , licet album: eo tamen cru
dum fixare Mercurium in aurum conati funt fruftra:
cinnabaris tamen inde pulcherrima , & omnium
optima , quam viderim unquam , refultavit ; hanc
fixare putantes oleo fulphuris per comentationem,
& fixationem , apparentiæ nonnihil habuit : verùm
fecus , atque res ipfa defiderabatur , evenit . Alii
fulphur commune redegerunt in formam hepatis ,
olei lini , laterini , vel olivarum admixtione co
quentes in aceto , poftmodum fuper marmoreum
lapidem effundentes : Hoc ipfum diftillarunt in
oleum citrinum igne lento primùm , fed fuo damno
funt experti ejus fe nihil , quod optabant , fcilicet
Lunam in aurum, minime vertiffe.
Ut igitur mineralium infinitus eft numerus , ita
præparationis etiam eorum eft multa varietas, qua
rum hoc loco facere mentionem diftuli , quod pecu
liarem tra&atum requirant .
Cavendum etiam à Sophifticis oleis Vitrioli , &
Antimonii , item ab oleis metallorum perfe
G &orum ,
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
74
&orum & imperfe& torum , etiam auri & argenti :
quoniam etfi horum operatio potentiffima fit in
rerum natura , tamen verus eorum proceffus in
hunc ufque diemeft pauciffimis cognitus. Abftinen
dum etiam à Sophifticis preparationibus Mercurii
vulgi , arfenici , fulphuris, & aliorum fimilium per
fublimationem , defcenfum , fixationem , cum ace
to ,falepetræ , tartaro , vitriolo , fale armoniaco ,
ea tamen via , rationeve , quam docent Libri So
phiftarum. Item fugite Sophifticas tincturas à Mar
chafitis , & Croco Martis defumptas , & ab ea So
Lunæ
phifticatione quæ pars cum parte dicitur , Lunæ
fixæ, fimiliúmque nugarum. Nam etfi aliquam fu
perficialem veritatis apparentiam exhibeant , quæ
quidem Lunæ fixatio parvi laboris eft , atque indu
ftriæ, tamen ejuſmodi progreflus præparationis eft
nullus ac invalidus.
Ex hoc ampliffimo Arnoldi & Paracelfi ratio
cinio luculenter patet ; nullam methodum in
nullam methodum hunc
in hunc
ufque diem à prima Lapidis Philofophorum in Eu
ropa publicatione , præfcriptam fuiffe , quam Para
celfus hoc in difcurfu , ceu vanam , irritam , &
inutilem non repudiaverit ; in quo vel maximè
irridet & Gebri , & Lulli methodum , aurúmque
quod Ricardo Angliæ Regi à fe Arte Chymica
tum , fub forma rola nobilis obtulerat , fal
confe&
fum , & fophifticum fuiffe apertis verbis docet.
Rupeciffe quoque operam nihili ducit , adeò ut
combinatis omnibus modis nulla relinquatur , quæ
quovis modo illi fatisfaciat. Quid tandem agat
magnus hic Chymicorum Monarcha : Lapidis opus
ta admirabile deftruere , non erat aliud , quam
tantoperè ambitam à fe Rei Chymica Monar
chiam deftruere. Ut itaque præ omnibus aliis quid
piam altius , fublimiufque fapere videretur , atque
inter Alchymiftas , veluti inter viburna cupreffus
appareret , alium Lapidis conficiendi modum à fe
divinitus illuftrato inventum præfcribit. Sed quod
"
nam illud tam ingens arcanum effe poteft , quod
nulli hucufque , foli verò Paracelfo , nefcio cujus
numinis afflatu infpiratum, in mentem venerit? rem
curiofitate plenam , & haud indignam confidera
tione pandamus : quod ut fcitiùs fiat , verba ma
gni proceffus , quibus eum defcripfit , præmitta
mus.
Tanto , inquit , labore non indiguiffent veteres illi
Spagyri, fex mea Schola didiciffent opus. Proinde di
co vobis ego Paracelfus ( nos poma natamus ) rofei
coloris à leone fanguinem accipite , & ex aquila glu
ten , que poftquamfimul conjunxeritis, juxta veterem
coagulate proceffum . Tin&
turam habebitis Philofo
phorum, quam infiniti quafiverunt, invenerunt paucif
fimi. Quadam itaque fimplicia componit Alchymifta ,
qua corrumpit, ut eft artis , indeque præparat aliud , ac
tantifper, donec unumfiat : hoc plus efficit , quàm ipfa
natura per fe poffit. Rectè , probeg, ut me intelligas ,
Leonem tuum in Oriente quaras , & Aquilam ad Me
ridiem in aſſumptum hoc opus noftrum. Inftrumenta
meliora nam reperies, quàm Hungaria,& Iftria produ
cunt :atfi cupias id ex unitate per dualitatem in trini
tate cum aquali permutatione deducere , tum iter ad
Meridiem dirigas oportet , fic in Cypro votum confe
queris.
Hifce verbis fummum , & in hunc ufque diem
incognitum arcanum , veriùs ridicula fimilitudine
obvelatum exponit. Sed OEdipum fucùs non latet.
Quid enim aliud per rofei colorisfanguinem à Leone
extracti innuit , nifi fulphuream Arſenici tincturam
ruberrimam ? quid per Aquila gluten , nifi Hydrar
gyrum fublimatum ? quæ fimul jun&a , & coagu
lata dant defideratam Philofophorum , ut ipſe pu
tat , tin&
turam.
Hanc autem interpretationem veriſſimam eſſe ,
vel ipfe ex Sibyllino oraculo , fi Dis placet, moni
tus fatetur. Sic enim Sibylla dicit :
Sunt elementa novem mihi ,fum tetraſyllabus autem :
Percipe me , prima ires fyllaba efficiuntur
Ex binis omnes elementis , catera reftant
In reliquis , quorum nonfunt vocalia quinque &c.
Hoc oraculo , dicit Paracelfus Sibyllam nil aliud
innuiffe , quam magni operis materiam , quod eft
ARSENICUM , ( id ipfum videlicet , quod in prio
ri difcurfu tanquam inutile ad artem reprobarat )
eò quod juxta Enigma Sibylla illud novem literis
conftet , fit tetrafyllabum , cujus tres fyllaba pri
mæ ex binis elementis conftituuntur fic AR , SE, NI,
cætera reftant in reliquis , & tota vox quinque
confonantibus componitur , & funt R, S, N, C, M.
Atque hæc rectè quidem congruunt , fi fequentia
quoad numerum , qui in literis latere dicitur , cor
refponderent . Veruntamen Sibyllam multò diffe
rentem fignificationem per hoc indigitaffe , cùm
fupra eam expofuerimus , non reiterandam duxi.
Dato tamen , non concello , Sibyllam vocis fuæ
fufurro magni Prophetæ mentem concitafle: Arfe
nicum mirandi Lapidis materiam dicto ænigmate
indicaffe : at quid tum ? anne ideo veluti unum
ex fidei articulis , quos tamen huic poftponit . te
nendum cenfet ? Apage cum hifce veratro pur
gandis infatuatorum Prophetaftrúm deliramentis.
Nos fcimus , quid arfenicum fit , quibus polleat vi
ribus : Nonnihil quoque auri in fe continere ex
Caii Caligula pyrothecnia Plinii teftimonio didici
mus , fed hoc unicum magni operis materiam effe,
nec ipfe uti ex pracedenti difcurfu patuit , neque
Chymicorum alius ullus fenfit , ne dicam docuit ;
S
quod cum ne eum quidem lateret ; aliquid arfenici
tin&uræ in fuo procellu jungendum cenfuit , videli
cet gluten aquila , hoc eft, fublimato Mercurio Leo
nis fanguinem faturandum duxit. Præterea in pro
ceffu Leonem hunc , id eft , arfenicum , in Oriente,
quærendum afferit , Plinii motus authoritate , qui
Caium Principem Arfenicum ex Syria quæ eo abun
dat, Romam ad aurum inde extrahendum ,ex Orien
te afportari juffiffe dicit ; Mercurium verò in Hi
ftria , quæ fœcundiffimis fcatet Hydrargyri fodinis,
loco, qui hydria dicitur ( de qua in præcedentibus
affatim egimus ) quærendum cenfet . Si verò hæc
omnia fub proportione 1. ad 2. legitima permuta
tione conjunxeris , id efficere non poteris , nifi
itinere ex Hydria in Meridiem directo tuum in Cypre
votum confequaris ; quo nihil aliud innuit , nifi ma
teriam in Cypro Infula, Hiftriæ Meridionali , quæ eâ
abundat,quærendam effe. Atque hoc eft admiran
dum illud fecretum Lapidis , quod Paracelfus à Si
bylla illuftratus Mundo fe prodidiffe vaniffimo co
natu fingit:Quodnam autem id fecretum fit, audite
& ridete: nil id aliud, quàm Vitriolum eft, Cypro fa
miliare , quin & nomen, ut Arfenicum cuveaσórabov,
cujus arcanum fub acroftichi indigitat , ex ejufdem e
propriis verbis demonftro . Arcanum enim tecturus
Cyprum infulam, in qua fub acroftichide materiam t
indigitat ; Viſitabis interiora Terra , id eft, Cypri , P
Redificando invenies occultum Lapidem , veram Me
dicinam.
ENG
Si enim initiales horum verborum literas in unum
T
colligas , habebis nomen Vitriolum , uti fequitur.
Vifutabis Interiora Terra , Rectificando Invenies
Occultum Lapidem Veram Medicinam .
O quàm grande myfterium nobis aperuit hic
magifter,
 Lib. I. Sect . II. Subfect. I. 75

Magifter , folis pueris forfan incognitum ! Quis
nefcit , Vitriolum in omnibus hucufque proceffi
bus principalem locum tenere ? Anne igitur hoc
tam peregrinum fuit Paracelfo , ut folus ipfe hoc
arcanum cœlitus fibi infpiratum cenfuerit ? An non
apertiffimæ impofture criminis convincatur , vel
hoc ipfo , dum quod in præcedenti fuo difcurfu
tanquam materiam inutilem rejecerat , jam ceu
to nixa, ita quoque tempus perdam, fi ea confutare
velim ; cùm Alchymiftarum proprium fit, ut vel ad
primam aliquam auri mentionem in facris libris
occurrentem , ftatim Spiritum San & tum hoc ipfo
nil aliud , quàm admirandum hujus lapidis arca
num indigitaffe , majori forfan fide , quam vel ipſa
facrofan&ta fidei myfteria credant.
Sed relictis hifce vanitatibus, ad ea nos conver

arcanum incomparabile in fuum magifterium re tamus , quæ majus ad vanitatem Alchymiæ com
cipiat ? Certè fi Paracelfus apud Philofophorum probandum pondus habere videntur ; & eft de Au
plebem magni nominis exiftimationem acquirere ro Chymico à fapientibus Viris nullo non tempore
ftudebat , illud , quod impoftorum , & Sycophan facto. Quibus , ne amplioribus verborum ratioci
tarum proprium eft , meliori modo exequi non niis tempus teram , Refpondeo , aurum eos confe
poterat , quàm fi nugamenta fua fub affectato & ciffe, haud ægrè fateor : non tamen illud , quod illi
altiffimo verborum , rerumque abftrufiffimarum virtute Lapidis fui per tincturam auri in infinitum
ratiocinio , ut nonnihil effe viderentur , obvelaret, multiplicativam conficere fe pofle , fomniarunt :
& Simiam quam agebat rutilo veftiret amicu. Si quomodo autem , & qua arte aurum confecerint ;
hoc Philofophorum eft, certè jam pueros , deliras paulò pòft pluribus modis oftendemus . Aurum ve
mulierculas , futores , barbitonfores hac arte mox rò illud centuplo auro naturali nobilius, excellen
infummos Philofophos evadere poffe , nil ambigo. tius , illuftrius , exquifitioribufque dotibus prædi
Plura in Paracelfi monumentis detego huic haud tum , per dictam Lapidis tincturam in infinitum
abfimilia , quæ fi cuncta confutare vellem , non multiplicativam unquam perfeciffe , nego , atque
jam exiguis foliis , fed integro libro opus foret : iterum iterumque nego.
ut proinde mirari fatis non poffim , quomodo viri Sed urgent , quod aliquando fa& tum eft , id & in
cæteroquin Philofophiæ, & Chymica periti , Para hunc ufque diem fieri poffe , nemo facile negârit ,
celfo aurem adhibere audeant, cùm tamen exceptis fed aurum tale factum fuiffe , teftimonia Chymico
paucis , quæ Phyficam fapiunt , cætera omnia par rum innumeris hiftoriis demonftran t , Ergo. Mi
tim Cabalicis , partim Aftrologicis , Magicifque norem probant inductione : Raymundi Lulli , Ar
placitis involuta , pleraque etiam ambitiofa nomi noldi Villanovani , Rupiciffa , Bernaudi, Trevisani , &
num , verborumque barbarico modo confictorum quorum non tandem ? Raimundum enim Lullum in
famulitio fociata , hominem nonnifi ambitione ple præfentia Ricardi Regis Angliæ aurum puriffimum
num demonftrant, qui fibi per fas, & nefas, literatu Arte Chymica confeciffe ; Arnoldum quoque in
ræ latrochymias principatum contumaciùs præfcri præfentia Roberti Regis Neapolitani præftitiffe.
bere non fit verecundatus ; certè fi quæ fcripfit, in Sed omnia hæc uti ex ejus fuprapofito difcurfu pa
quintam effentiam diftillaveris , vix quinque uncias tuit , Paracelfus Chymicorum Monarcha falfa affe
bonarum rerum, quæ ejus propriæ funt, extraxeris. rit : monetam quoque auream , quam roſam nobi
Sed jam ad alia. lem dicit vulgus , quamque ex auro à fe confecto
cudiffe dicitur , Sophifticam prorfus , & nullius
CAPUT VIL momenti fuiffe afferit , cui plurimi ex Angliæ Me
dicis fubfcribunt. Rupiciffa quoque tantùm abeft,
ut aurum confeciffe dicatur , ut potius de fe con
Objectiones contra dictos Proceffus, eorúmque
trarium afferere videatur lib. primo de quinta effen
Auctores , confutantur . tia art. 1. c. 22. ubi primò fe tranfmutationem me
tallorum non docere, eò quod Ordinis SanƐli Fran
Bjiciunt mihi primò Alchymifta , iniquum cifci , cui fe confecraverat , legibus prohiberetur:
millibus annorum, autem effe
perperam fibi perfuadent , communi Sapientum nec nifi relevatione Divinâ doceri , hifce verbis
calculo acceptam repudiare velle . Secundò, aurum oftendit : Conteftor, inquit , omnibus Evangelicis Vi
quoque tum veterum , tum modernorum induftria, ris,Deo invocato , in teftem , quòd fi Diabolo inftigante
Arte Chymica confectum ex teftimoniis fide di in operationes Alchymicas illabantur , facile in repro
gniffimis conftare. Tertiò Viros Alchymiftas , veræ bumfenfum dentur. Etfcio, quia eft via perditionis,
artis Profeffores , homines Deo devotos , & reli mali: adeò,quod nullus Philofophorumferipfi veritatem
gione facra obftri&os, qui complura divino lumine in libris, nifi fictè & fub parabolis , qua non valent in
illuftrati exercuerunt , cenforiâ virgâ tanto rigore telligi , nec comprehendi ingenio humano.Et nota etiam,
verberare , apertæ impofturæ criminis convincere, quod nullus valeat ad fublimia hujus artis pervenire,
minimè tolerari poffe.
nififuerit per altiffimam contemplationem , &fan&tiſſi
Hæc funt præcipua puncta , quæ Alchymiftæ ad mam vitam deificata prius mens ejus , itaut non folum
artis fuæ veritatem demonftrandam Antagoniſtis cognofcat omnia interiora Natura ;fed etiam cognofcat
objicere folent. Ad quorum fingula jam tempus tranfmutabilem tranfmutare naturam , & hoc pauciffi
eft , ut refpondeamus. mis eft conceffum. Et communiter hi fiƐlionum,& fophi2
Quod itaque iniquum videatur Alchymiftis , ar fticationum fectatores funt , & efficiuntur falfificatores
tem jam à tot millibus annorum in veritatis fuæ moneta, & figillorum Prælatorum , & Principum , vaga,
profeffione durantem à me reprobari ; id non ini bundi deceptores, & damnabilis visa , de quibus verifi
quo , fed æquiffimo jure me afferere fibi perfua catur ad literam iftud Pauli 2. ad Corint . 3. dicentis :
deant velim. De antiquitate Artis quidquid fit , femper difcentes, & nunquam ad fcientiam perve
jam fuprà à temporibus Romanorum Imperato nientes ; quia quando non poffunt adfcientiam perfectam
rum nil de ea cognitum fuiffe fatis oftendi ; qui pervenire, adſophiſticationes inutiles fe convertunt,&
verò eam vel ab ipfo Adamo , uti Paracelfus , communiter malofine clauduntur.
ejufque fequaces derivant , uti incerta , inutiles , Hæc rectè quidem omnia di&a funt à Rupi
frivole conje&uræ funt & nullo prorfus fundamen ciffa celeberrimo fui temporis Alchymifta ; qui
Tom . I. G 2 utinam
 heca
76 Bibliot Chemi
utinam, ficut falfum , inane , imò diabolicis illufio
nibus expofitum Alchymie ftudium deteftatus eft,
ita quoque illud fe nefcire dixiffet , eo fanè egre
gium genuitatis teftimonium de fe præbuiffet :
Verùm cùm non humano ftudio , fed revelatione
Divina id accepiffe fe afferat , eundem aliorum im
poftorum numero non poffum non adfcribere ;
ait enim utramque Chymiam divinitus fibi infpira
tam , Medicamenta , inquam , quæ miraculi inftar
ab omnibus morbis fanant , quin vel ipfa metalla
imperfecta in aurum , & argentum valent momenti
fpatio commutare , in carcere , per Divinas revela
tiones fe accepiffe , dicit : quomodo verò carceri
inclufus non illufus à Satana veritatem affertionis
à ſe factæ explorare valuerit , quis capiet ? Pana
ccam verò illam omnium morborum medicatricem
cœlitus fibi inſpiratam quis credet , cùm eandem
quafi de verbo ad verbum , uti unum cum altero
comparanti patebit , ex Lullo defcripferit. Certè
virum vanitatibus iis qui & xavodocia ambiunt pro
priis , uti & vaticiniis deditum fuiffe Francifcus
Picus teftatur his verbis : Joannem de Rupicifla
doctum alioquin Theologum , eò legimus infania de
veniffe , ut 3 quapiam de futuris à femet affirmata ,
nec minis , nec carcere , quo à fui ordinis Mini
ftro detinebatur , recantare voluerit , quin & im
penfius eafemper affeveravit . Tandem spiritus mendax
in ore ejus inventus est , & jam centum , & eò
amplius anni fluxere , quo mendax apparuit. Quæ
eadem apud Philippum Bergomenfem legun
tur.
Hac mentis infaniâ omnes ad unum laborarunt
Alchymifte ; & quamvis Lullus poft converfio
nem fuam fanctam vitam duxerit martyrio confe
catam , & reje&a vanitate veritatem amplexus ,
omnes de Alchymiâ Libros Vulcano dare decre
verit , nifi difcipulorum induftria clam fubdu&i
fuiffent ; ante converfionem tamen eundem libe.
ram vitam duxiffe , & vanitatibus plurimum de
ditum fuiffe , ex vita ipfius colligitur. Artem quip
pe fuam Divinitùs fibi collatam in præfatione ad
artem operativam his verbis oftendit : Quadam
noƐte , inquit ,femel à fomno furgenti mihi viliffimo,
&indigno peccatori , bac fequentia fuerunt revelata ,
qua quidemfecretafuerunt prius revelata B. Egidio
in Eremo degenti.
•
Si itaque Lullus Artem magnam Lapidis cal
luit , aurumque ( uti de eo teftatur Robertus idem
Alchymifta in Anglia revelatione Divina , quâ
gloriatur , confecit ; certè id humanâ arte fieri
non poffe , hoc ipfo docuit. Utrùm verò Aurum
illud Lapidis ope , modo Alchymiftis falfariis fo
lito confecerit , poftea examinabitur. Certè qui
dam hiftoriam controvertunt ; alii eam ftrenuè
negarunt , vanamque Paracelfus , & Bernardus
Trevifanus oftenderunt , quorum hic Chymicos , in
quit , libros à Lullo confcriptos negare non poffumus ,
qui tamen potius à via recta feducunt , quàm adfco
pum dirigant.
Ex quibus omnibus allatis Alchymiftarum ad
fallacias fictum factumque ingenium luculenter
patet ; ut proinde nulla Arti Auriferæ fides ha-
benda fit ; unde vel ipfi cum Ixionis rotam in
Alchymicis culinis diu , multumque verfantes
cum irrito conatu , fumptibus maximis , inutili
labore expenfis , nil in magnæ artis opere pro-
ficerent , veluti defperatione in tranfverfum acti
caftris Hermeticis defertis , fefe ad Chymiam il-
lam multò nobiliorem , vilioremque , quæ in hu-
mani corporis cura , morborumque omnium medi-
ca æ
Curiof
catione confiftit , uti libri eorum docent , fe con
tulerunt.
Sed progredior ad tertiam objectionem , qua Al
chymiftas dicitur homines Deo devotos , miſeri
cordes , & erga pauperes beneficos effe , & con
fequenter à Deo præ cæteris in Artis magnæ
opere illuminatos fuiffe. Jam fandlitatem horum
hominum paulifper expendamus. Qualis Lullus
ante fuam converfionem fuerit , fuprà declara
tum fuit , & fi divina luce poftmodum illuſtratus
errores , & vanitates fuas cognoverit , unde in
pœnitentiæ operibus eremiticam vitam , vaniſſi
mo ftudiorum priftinorum exercitio repudiato ali
quantifper fectatus eft , deinde etiam charitatis
erga proximum operibus totum fe impendens
tandem in Africa , dum fidem Chriftianam pro
pagaret , lapidibus obrutus vitam felici Martyrii
fine conclufiffe fertur. Vide vitam ejus non mi
nus piè , quàm eleganter à P. Caufino defcri
ptam. Arnoldum verò aurum apud Roberium
Regem Neapolitanum , fophifticum feciffe , Pa
racelfus oftendit fatis ; quam autem Magicis Ar
tibus deditus fuerit , Francifcus Picus teftatur ,
eum magicas- ligaturas naturæ viribus attribuifle,
& præterquam quod rerum naturalium non adeò
gnarus fuerit , multa quoque fuperftitione infe
&um fuiffe , in libello de parte operatrice often
dit , Prophetiæ quoque donum affe & taffe citatus
Picus refert : Arnoldus , inquit , Hispanus , pre
ter ea , qua de futuro Anti-Chrifti adventu conjecta
tus fuerat , revelationem quandam multarum , atque
magnarum rerum factam adducit in libro de myfteriis
Cymbalorum & adventu Antichrifti ad Monachos Sca
la Dei, qua centum annosprafixit eventibus præteriere
ducenti anni jam elapfi , & necdum impletam effe pra
6D+
nunciationem conftat.
Hunc prætereà cò dementiæ veniffe conftat ,
ut fe hominem perfectum Chymica Arte perfeciffe C1
jactaret , & cùm jam , inquit , in Vitro Chymico
embryonem omnibus organis , membrifque præ
ditum comperiffet , ab opere deftitiffe , ne Deum
ad animam ei rationalem infundendam cogere vi
deretur. O impia dogmata ! ô Satanicas homi
num machinationes habes hîc Archichymiftæ
Arnoldi diabolicæ avgworEnvías auctorem , Alam
mis , quàm laude ingenii digniorem , & tales
tamen nebulones Deo devotos Chymicaftri pu
tant ? Sequitur Paracelfus , quem cùm omnium
fcelerum colluvie contaminatum fuiffe ferant , quis
eum aliquid five in Medicina, five in magnæ Artis
opere , præftitiffe fibi perfuadebit ?
Sed ne ei injuriam feciffe videar , Au&tores hîc
adnectam fide digniffimos , qui quid de virtutibus
Paracelfi primò Amanuenfis & famulus ejus Opo
rinus , quid Henricus Bullingerus , Eraftus , Gefne
rus compopulares ejus fcripferint , audite , &
horrete ; Bullingerus , ut quam religionem cole
ret , experiretur : Contuli , inquit , cum eo Jemel
atque iterum de rebus variis , etiam Theologicis , &
Religionis ,fed ex omnibus ejus fermonibus pietatis ni
bil intelligere licuit , Magia verò quarn ille nefcio
quam fingebat , ut plurimum , Aurigarum indivi
duus , quorum converfatione delectabatur , focius &
compotator. Et paulò poft , Oporino , & Erafto
fubfcribentibus. Breviter , inquit , fordidus erat
per omnia , & homo purcus , rarò aut nunquam in
grediebatur coetus facros , & vifus eft Deum & res di
vinas leviter curare . Ecce egregiam viri fan& ti
tatem. Utebatur in morbis profligandis plerum
que exorcifmis magicis , quam rem cùm ægrè
ferrent
 Lib . I. Sect. II. Subfect. I. グラ

ti , in ea femper verba prorupille

ferrent Viri do& inferno accepiffe :fe cum Avicenna in veſtibulo infernt
fertur Germanica : de fuo auro potabili , tinctura Phyficorum , quinta ef
Si Deus juvare nolit , juvet Diabolus. Oporinus de fentia , Lapide Philofophorum , Mithridatio , & The
vita & moribus Magiftri fui Paracelfi in quadam riaca disputaffe . Quæ omnia, uti à fapientis animo
ad foannem Veierum epiftola inter alia fic fcribit : longè remota funt , ita quoque non nifi ebriæ nec
Adeò erat totis diebus & noctibus ( dum egofamilia non temulenta mentis dictamina effe cenfeas ;
riter ipfi per biennium convixi ) ebrietati , & crapu quod & in fequentibus , intolerabili prorfus jactan
la deditus , ut vix unam , alteramque horamfobrium tia , & fine exemplo talibus verbis indicat : Hoc,
eum reperire licuerit , atque dum maximè ebrius effet, inquit , fit vobis dictum, ô Medicis ftultiffimus pileus
domum reverfus dictare mihi aliquid fua Philofophia occipitii mei plus fcit, quam vos , & omnes veftri Scri
folebat . Noctu, toro quo ipfi convixi, tempore, nunquam piores, & calceorum annulifunt dolliores, quàm vefter
fe exuit, plerumque nonnifi ebrius ad extremam noctem Galenus & Avicenna ; & barba mea plus experta est
ibat cubitum , atque ita ut erat indutus , adjuncto fibi quàm omnes veftra Academia : quin & horam ipfam
gladio , quem carnificis cujufdam fuiffe jactabat , in fentiam, quandofues nos in lutum trahent ; vos mefequi
ftratumfe conjiciebat , ac fape media notte furgens per oportebit , non ego vos ; me fequemini omnes Arabes
cubiculum nudo gladio ita infaviebat , ita crebris Græci , Latini , Galli , Itali , Germani , Sarmata, om
illibus in pavimentum , & parietes impetebat, ut ego nes, inquam, mefequemini, non ego Vos ; nullus Veftrum
non femel caput mihi amputatam iri metuerem : In vel in abditißimo angulo , ubi omnes mingunt , manebit.
terea fe vaticinari quadam fimulabat , arcanorum , Ego Monarcha ero , mea erit Monarchia , ego geram
quorundam cognitionem pra fe ferebat , orare autem Monarchiammeam & cingam lumbos veftros. Hæc
nunquam vidi, neque audivi. Teftatur & hæc Gef funt verba Paracelfi , quorum farraginem ingentem
nerus Medicus & Philofophus , nec non Rerum in Libro, quem Paragranum vocat, reperias,ubitot
Chymicarum peritiffimus. Noftro , inquit , tem verbis obfcœnis , inhoneftis , & quæ caftas aures
pore vixit Paracellus , Medicinam per diverfas mirum in modum flagellent , in totius fapientiæ
·
Helvetia , Germania , & Polonia Regiones vagabun confultiffimos viros fævit , nil ut ftultius , fuperſti
dus exercuit , dum pecuniâ careret , quâ modica acqui tiofius , nihil obfcœnius, immodeftiufque ab homi
fua , vino & ludis deditus , uti conftans fama eft , ne ne rationis compote proferri queat , adeoque non
mini medebatur ; demone utebatur familiari , uti ex tam à Deo illuminatus , quàm à Dæmone obfeffus
ejus difcipulo audivi , natura, & eloquentia, quam lit videri poffit. Quid enim à ratione magis alienú eft,
teris, & ftudio doctior : prorfus inconftans , nunc Theo quam omnium Græcanica Scholæ fapientum , glo
logus, jam Medicus, modo Magus , fapè compotator, & riofa monumenta, excrementa, fordes , peripfema
aleator inter rufticos. Imò femet fatetur percuffo ta dicere ? non illos plus fcire , uti infuo Paragrano
rem fuifle , tefte Erafto , & aliquoties ob id , vel dicit , quàm intelligat Vacca Helvetica. O quàm
etiam ob alia in carcerem conjectum. melius fuiffet , fi Paracelfus in Paragrano fuo paraf
Atque hæ funt virtutes Paracelfo Propheta di fet granum falis , unâ librâ Hellebori commixtâ
gna. Quam verò contumeliofus in omnes præ quo purgato cerebro melius fapuiffet, & quo impu
teritorum fæculorum Medicos , Galenum, Hippo dentiffimus nebulo , Scurra trivialis , & Thrafo in
cratem , & quotquot eos fecuti funt , fuerit, quàm folentiffimus , furiis infernalibus agitatus à tanta
inauditâ animi contumaciâ , tum in repudiandis mentis amentia liberari potuiffet.
meliorum auctorum fcriptis , tum in propriis exal Ego fanè fummâ diligentiâ omnes ejus libros me
tandis fuerit : legat, cui otium eft , librum , quem fagaci mentis oculo evolviffe teftari poffum , tum
Paramirum infcripfit , & ftupebit immoderati curiofitate, tum veritatis amore impulfus, ut quid
animi infolentiam prorfus intolerabilem . Et hoc nam in iis lateret , quod nonnulli tantoperè admi
eft , effe Deo devotum virum : Si enim præter ce rarentur , cognofcerem : fed poftquam ritè omnia
rebrum temulentiâ vini perpetuò fumans , & ven annotaffem , præter paucula , quæ tamen fua non
trem , alium Deum non cognofcebat ; Si Dæmo erant , nil nifi nugas , affe&atas verborum formu
niaca magia , & cabala , pravarumque artium cul las , conjecturas in aëre fundatas , experim ena
tor ; quis tantam ejus , quâ gloriatur , fcientiam , falfiffima, non tantùm circa naturalium rerum pro
Divine revelationi acceptam feret ? quomodo in prietates , fed etiam circa mineralium , lapidum ,
tot , tantifque vitiis , ac peccatis fubjectam ani gemmarum , metallorumque virtutes , eorumque
mam , fapientiam Dei , aut paucis conceffum Pro caufas , ut plurimum à fofforibus , & pharmaceu
phetiæ donum introire poffe putabis ? Certè talia triis mulierculis acceptas : quæ omnia hoc loco
minimè Deum habent Magiftrum : quis in animum contrariis experimentis comprobare poffem , fi
inducet fuum, hominem illum, cùm vel maximè fu & tempus & operis argumentum id permitterent,
reret , maximè fapuiffe ? quis fana mentis homines comperi. Sunt ferè omnia partim ex Lullo &
à furibundo , & infipiente nebulone in fapientiæ Arnoldo , partim ex Ifaaco Hollando , & Bafilio
ftudio fuperatos elle cenfebit? Valentino fuffurata , quos tamen nè plagiarii cri
Hippocrate neminem doctiorem omnes faten minis reus conftitueretur , præterquam quod eos,
tur , de Medicinâ fimplici neminem , qui plura à quibus fuam do &rinam furripuerat , de inutili
fciverit , fcripferit potiora, tanta fide, nihil ut fcri eorum labore , opprobriosè reprehendit , ea quo
pferit , quod nos nefcire voluerit , tantafolertia, ut que tanta fimilitudinum caligine involvit , ut in
pauci poft illum fciverint , quod ille ignoraret; limpidiffimis aquis aterrimi coloris profufione fe
TGWTTW пayμaréav ejus Galenus miratur, agnof piam verius , quàm polypum egiffe videatur. Vidi
cit gratis hujus immenfum ftudium , quo Græciam præterea , quæcunque de Cabala fcripfit , omnia ad
& Latium uno concluferit volumine , vetuftis de unum ex fuperftitiofis Hebræorum, Saracenorumq;
derit novitatem , novis au&oritatem, obfoletis ni officinis defumpfiffe, uti in OEdipo Tom. 2. de Cabala
torem, obfcuris lumen , faftidiofis gratiam , dubiis Hebræorum, Saracenorung, fuiffe demonftravi.Utriq;
fidem ; hunc tamen unà cum Galeno & Avicenna Cabala Hebraicæ, & Saracenicæ tantam fidem im
nauci ducit , de quibus ebriofus helluo præfatione pius homo habuit tum in fuo Paragrano, & Parami
in Paragranum , Se , inquit , litteras à Galeno ex ro,tum in Archidoxis,quin & in libris de origine
Tom. I. G 3 morbo
 a
othec ica ofæ
78 Bibli Chem Curi

morborů invif. in Manuali de Lapide Philofophoru, Satanæ retia vitanda, admonui.

Libro de vexationibus Alchymiftarum , ut omnes Unum præterire non poflum , & eft , quod Para
Vet.Teftam.Prophetas,nonnifi Cabale ope Vatici celfus Philofophiæ naturalis paulatim limites tranf
nia fua peregiffe , non minùs ſtolidè , quàm impiè greffus , fupracitatum Arnoldum non degeneris
afferat : quarum tamen neutram non dicam intelle ingenii hominem fecutus , arte fua Chymica verum
xit, fed ne legere quidem , linguarum infcitiâ præ hominem generare fe pofle ja& tet.
peditus , potuit : Sola enim Judæorum , & Turca Verum ut quanta impii Alchymifta contra om- a
rum quorundam familiaritate ufus , ex Satanicis il nia divina humanaque Naturæ jura. Satanicâ
lis officinis nonnulla , utique quanto magis impia ; Machinatione audeant , proceffum fubdo. Sic
& diabolica, tanto cariora fuis hinc inde fchediaf itaque ait Libro I. de Natura Rerum . Quastio
matis inferuit, magnum utique fub ipfis quid latere inquit , fuit , inter nonnullos ex antiquis Philofophis ,
ratus , quod à Satana doctore , & magiftro fuo pro (quorum tamen prater Arnoldum , alium novi ne
diiffet.Quidquid enim Cabaliſte de Enfalmis,exor minem ) an arte , & natura fieri poffit , hominem
cifmis , fuperftitiofis amuletis , periaptis, phylacte gigni extra muliebrem uterum , & matricem natura
riis docent,eos in fuum penum veluti facrofan&a lem ? Ad hoc respondeo , quod id Arti Spagyrica,
myfteria adfcivit : Ex hoc in orbem promanavit & Natura nullo modo repugnet , imò bene poffibile
impium illud, & Satanicum figmentum , quod Phi fit ; ut autem id fiat , hoc modo procedendum est t
lofophiam Mofaicam impiè more folito vocant , Sperma Viri perfe in cucurbitâ figillatâ putrefiat pu
unguentum armarium multiplici modo, conficiendum trefactione ventris equini , ( eft hoc Vas Chymicis uft
docent ; in quo nihil ferè ingredi reperias, quod non tatum ) per quadraginta dies , aut tamdiu , donec in
è manu Carnificis extortum fuerit, quemadmodum cipiat vivere , & moveri , & agitari , quod facilè
gladius nefcio cujus fantofi Carnificis , Paracelfi in videri poteft 2 poft hoc tempus aliquo modo homini
dividuus comes fuprà allatus fatis demonftrat. Ex fimile erit , attamen pellucidum , & fine corpore ; fi
hoc fonte transplantatio morborum,innumeris fuper jam pofthac quotidie arcano fanguinis humani caute ,
ftitionibus & deliramentis referta prodiit ; quæ & prudenter nutria
tur 1 & paſcatur , & per qua
uti indigna funt , quæ referantur , ita quoque , cum draginta feptimanas in perpetuo , & aquabili calore
ea in Arie noftra Magnetica aliifque operibus con ventris equini confervetur ; fit ut verus , & vivus
futaverimus, de iis modò fileo. infans , habens omnia membra infantis , qui ex mu
Quàm verò Magiæ deditus fuerit Paracelfus, ipfe liere natus eft , fed longè minor. Hunc nos homuncu
de fe teftatur libro de Compofitione Metallorum subi lum vocamus , & hicpofteà ,, eo modo , quo alius infans
de Electro , atque inauditis omnibus fæculis fub eo fumma diligentia , & ftudio educandus eft, donec ado
latentibus virtutibus cùm diù difcurriffet , tandem lefcat , &fapere , atque intelligere incipiat. Hoc jam
infert ; Non poffum tamen non commemorare quale unum ex maximis fecretis , quod Deus mortali , &
quantumque miraculum in Hifpania viderim , cùm peccatis obnoxio homini patefecit ; eft enim miraculum,
apud quendam Necromantam effem , qui habebat cam & magnale Dei , & arcanum fupra omnia arcana , &
panam duarum fortè librarum ponderis , bujus ille merito in fecretis fervari debet ufque ad extrema tem
magico pulfu , multa , & varia spectra , & fpirituum pora , quando nihil erit reconditum , fed omnia manife
vifiones accerfebat & adducebat. Nam cum in cam ftabuntur.
pana parte interiori verba quædam , & Characteres Dicit deinde tales olim fuiffe , & etiamnum
aliquos infcripfiffet , fimul ac fonus , & tinnitus ejus fupereffe ex hujufmodi Chymiurgia Satyros , Nym
fentiebatur , apparebat spiritus ejusforma , quâ vole phas , Eveftros , Montanos Dæmunculos , Pyg
bat. Præterea Campana pulfus ejus fuit potentie , ut mæos , & gigantes exortos ; hi enim homines ar
multas alias vifiones fpirituum , hominum etiam , &pe te producti , cùm ad ætatem virilem pervenerint,
cudum , quas vellet's produceret in medium , & abi in homines evadunt miraculofos , & inftrumenta
geret : bujusgeneris multa apud eum vidi : hoc tamen fiuut magnarum rerum , victoriis ingentibus incly
obfervabam > quod , fi quid novi operaturus erat , ti , & illuftres ; præterea omnes hi , uti arte obti
characteres , & nomina renovaret , & mutaret . Non nent vitam fuam , ita omnia quoque Naturæ fecre
autem eòperveni , ut homo arcanum , & myfterium ta, & abfcondita acquirunt. Valde dubito , ne vel
Verborum , atque Characterum mihi communicaret. ipfe Paracelfus ex hifce tam admirandis partubus
Capi tandem ipfe hac de re penitius speculari , ita ut unus fit , cùm enim neminem plura fe fciviffe , in
in mentem mihi venirent , que hoc loco tacebimus. fuo Paramiro glorietur ; præterea aiddтov à
Sciaris autem plus in campana illa , quàm verbis mo nemine alio fuam de abditis Naturæ myfteriis
mentifuiffe . Volo autem vos mihi vehementer crede fcientiam didiciffe pluribus in locis teftetur :
re , materiam campane illius , noftrum electrumfuiffe. Dicerem profectò , cum fi non ex utero matris ,
Hæc Paracelfus. Verùm cùm ante decem an certè vel ex Ephialte quodam aut Incubo , vel
nos circiter , hujufmodi campane eltypon in formam alio horrendo quodam , damone , veluti ex pu
pelvis , & innumeris Magicis Characteribus infi trido , & virulento fungo conceptum natumque
gnitum ( quod Marchionis de Villena celeberrimi fpurium hoc monftrum prodiille , Faunorum Nym
Magi fuiffe , Hifpani dicunt ) ex Hifpania ad me pharumque filium , Dæmoni , quàm homini fimi
per eruditiffimum Patrem Thomam de Lyon , fum liorem .
mum Theologum & Virum xuyλwasov ad me Ex hâc ftultâ Chymiurgia patet , quàm hujus
tranfmiffum fuiffet , ea intentione , ut quid fibi hominis in rebus afferendis , & inconfulta qua
tot , tantique Chara&eres , & figurarum exotica dam præcipitantia quælibet effutiendi audacia
rum exhibitio vellet, exponerem ; quod juffum fue fit , & temeritas in iis rebus , inquam , à qui
rat . præftiti , in qua quidquid Necromantiæ ar bus , non dicam , Deus , & Natura › fed vel ipfa
tes reconditum habent , veluti in epitome qua ratio abhorreat . Quis Medicorum , Anatomico
dam compilatum inveni. Explicatíonem hujus vide rumque nefcit , extra vas muliebre hominem ge
in OEdipi tom. 2. parte 2. Syntag. de Magia Egypt. nerare tam impoffibile effe , quàm impoffibile eft
ubi , quæ Paracelfus tantopere noffe appetebat, om femen bruti terræ inje &
tum , inde fimilis fpeciei
nibus Dei timore imbutis , remis velifque , veluti brutum educere ? quis in vitrea cucurbita calorem
materno
 -
Lib . I. Sect.
materno calori prorfus heterogeneum , & naturæ
ipfi contrarium affignabit : quis nutrimentum per va
fa & venas umbilicares proportionatum , quin & ma
ternifeminis ad formandum fœtum neceffariampor
tionem , per fanguinem humanum , uti ipfe præfcri
bit, jam extra venas mortunm & prorfus inefficacem
affignabit ? certè id neque Angelo , neque Dæmoni
conceffum effe, quis non videt ?Quis verò Embryo
ni jam organizato animam rationalem infundet ?
Anne forfan DEUM OPT . MAX. ab hujufmodi Sa
tanicis miniftris ad horrenda genefis concurfum
follicitari poffe putabis ? Sed hoc vel fentire im→
pium , blafphemum , & atheum effe , quis nefcit ?
Dato verò per impoſſibile , animam huic diabolico
Embryoni infundi , an non fequeretur indè hujuf
modi monftrum humanum , uti à communibus hu
manæ generationis legibus exemptum eft,ita quo
que à Peccato originali , & cæteris humanæ condi
tionis miferiis peccato fubditis immune futurum ?
quo quid magis impium , & blafphemum dici pof
fit , non video. O Divine clementiæ patientiam &
longanimitatem,quæ tam monftruoforum hominum
portenta non , Core & Abironis exemplo ,fubvertat !
Sed hæc fuficiant ad enormes , & planè prodigiofos
Bombaftici partus ob oculos veritatis amantis Le
&oris ponendos. Huic fimiles funt illi fratres qui
a Rofea cruce nomen habent , impium genus ho
minum & diabolico commercio tumidum : cujuf
modi fuerunt Cornelius Agrippa , omni diaboli
carum artium eruditione clarus , quem & à Dæ
mone tandem fuffocatum dignas fceleribus poenas
luille ex vita illius fat fuperque conftat.Talis Sendi
vogius , talis Robertus de Fluctibus , talis Marchio
de Villena , & innumeri alii , quorum piget memi
niffe , omnes Magi , & Alchymiftæ , quorum dog
ma fuit , licitum effe , à Diabolo difcere non ni
hil, dummodò naturalium rerum fcientiam concer
nat ; & hi quidem ab humani generis hofte inftru&
ti ,
aurum feciffe dicuntur , & omnia morborum genera
curaffe , fed hoc pacto , ut unum femper ex decem
occiderent ; horum infana dogmata talia funt , ut
æterno filentio , & tenebris , quam luce digniora
fint. Unde eruditus Conringius in fuo de Hermeti
ca Medicina infigni fanè Libro , rectè refert. Pa
racelfus quantumcunque acuti fuerit ingenii , tamen non
fuit moribus temperatis ; quales exigit veritatis pale
stra , certè ipfi moresmagnum patiuntur Paracelfine do
Elrina præjudicium . Ecquid enim ab homine mago ,
vera , & folida doctrina exspectare liceat ? Equidem
haud negarim , Damonem homini non nihil etiam ve
ra fcientia inspirare poffe ; fed hactenus compertum
non eft Damonis auxilio quemquam ita fapuiffe , ut
non fimul in quam plurimos errores fit deductus , patre
mendaciorum unam veritatem proditam , mille men
daciis compenfante . Cùm itaque talis fuerit Para
cellus , quis tantum mendaciorum fabrum unquam
aurum confeciffe , ne dicam artem noviffe fibi per
fuadere poterit ? Non nefcio , complures illum
habuifse affeclas , & innumeros tractatus de Au
rificio prodiiffe , & quotidie prodire ; qui tamen
omnes , uti debili , & infirmo eorum , quos allega
vimus , doctorum fundamento nituntur ; ita quo
que quidquid dicant , fcribant, ja& titent , jurent ,
periurent de benedi&i, verius, maledi&i Lapidis
ftru&ura , nil fanè adducent , quod fidem mereatur.
Sed ne cæcus de colore,furdufve de fono,injuftè ju
dicare videar,jam tandem, quibus modis tum prin
cipes , tum plebeios homines , quibus artibus, qua
dexteritate deceperint, & etiamnum decipere non
definant , ut veritas tandem elucefcat , aperiamus.
Tom. I.
II. Subfect. I. 79
CAPVT VIII.
PSEUDOCHYMICUM.
De dolis , deceptionibus , modifque
queis Alchymifta verum aurum fe conficere
poffe uti olimjactitarunt , ita & hodierno die
adhuc jactitare non ceſſant .
UGùs forfan quam par erat, in præcedentibus
de folitis in Arte magna proceffibus egimus, &
FU
ni fallor ex modo operandi oftendimus fieri non
poffe ab iis , quod tanta verborum debuccinatione
Alchymifta , ceu infallibile opus , artemque non
nifi Angelis forfan , tanquam rerum naturalium
præfidibus cognitam deprædicant.Quàm enim prin
cipiis Nature contrarium fit, res inanimatas de fpe
cie in fpecies toto cœlo differentes tranfmutare ,
vitam dare corporibus mortuis , multiplicare in in
finitum , id quod nec ex parte agentis , nec patien
tis ullam in fe vitam vegetativam habet quis non
videt: Diximus quoque fieri non poffe , ut ad natu
ræ exemplar operantes intentum finem acquirant ,
fiquidem per tot calcinationes , fublimationes , dif
folutiones, putrefactiones,fermentationefque , tan
tum abeft , ut unica illa , & tantoperè defiderata
auriforma exeat,ut potius per tot ignis, aquarumq;
acutiffimarum tormenta, in mille alias formas tra
ducta, tandem tota illa intenta forma pereat , &
deftruatur. Accedit , quòd graduum calor inco
gnitus , & rerum adaptandarum combinatio in in
divifibili confiftat, ad quod attingere humano inge
nio denegatum eft. Adduximus quoque vel primo
rum Alchymiftarum contradicliones ubique paffim
obvias , quæ luculento fane teftimonio indicant ,
confiftere non poffe , quod tot difficultatibus , liti
bus,diffidiis , jurgiis , expofitum eft , cùm veritas
una & fimplex fit , quæ femel revelata , nunquam
fua deftituitur certitudine. Verùm cum circa au
reum argumentum totius negotii cardo verfetur ,
hominefque naturæ quodam pondere veluti in id ,
quod ipfos fœlices efficere , omniumque bonorum
poffeffione beare poteft, feruntur , certè mirum non
eft , artem ex fe & natura fua appetibilem tanto ftu
dio , tantis laboribus , tam acri conamine quæri,
tam anxiè defiderari , tam facile vulgò credi , eam
tandem adhibito ftudio acquiri polle ; Sed amantes
fibi fomnia fingunt .
Atque hanc unicam caufam effe puto ; cur, uti
hodierna die , ita præteritis fæculis nulla ars hac
auriferâ fuerit 'follicitiùs quæfita , nulla ardentiùs
defiderata , nulla tot fallaciis , & impofturis ex
pofita. Diabolo humani generis hofte ut plurimùm
hujufmodi mortalium moliminibus , dum fpe artis
ditefcere volunt , fefe immifcente. Unde in Mun
dum irrepferunt .fuperftitionum portenta, diaboli
cæ illufiones , Rerumpub. damna irreparabilia ,Re
gum, & Principum ruinæ. Unde ut falfitas & im
pofturæ folennes hujufmodi homuncionum de
tegantur , ad Divini Numinis gloriam , & totius
reipublicæ literariæ bonum , hoc loco fraudes ,
& deceptiones , quibus non folùm principes , fed
& doctos ipfos unà cum plebeiis dementare folent,
apponendas exiftimavi ,
Quis non miratur, & attonitus hæret ad ftupenda
opera quibus lucri caufa Aggrta , circumforanei
circulatores , funambulones , cæterique hujus
farine homines dexteritate manuum , corporif
G 4 que
 80 Bibliotheca Chemica Curiofa

que agilitate plebem imperitam circumveniunt; no coëmptam Resch refert radicem in pulverencon
quæ etiamfi vana , futilia , falfa , & deceptoria tritam . Impostor eum pulverem mox impergit hy
fint ; tantam tamen apud circumfufam hominum drargyro, aurumque producit, liquatumque aurum
multitudinem fidem merentur,ut fi non dæmonum deprehenditur . March oni res mirè grata, & ipfe in
præftigiæ , faltem Naturæ miracula videri queant. Magiftrum beneficus , ac gratus non fpernenda pe
Aureos montes promittunt , imo arte Chymica fe cunia fumma donatum dimittit. Chrifopoeiam per
mare in aurum, in argentum arenam maris fucato git urgere , & quidem durante Refch feliciflimo
illo fuo Mercurio converfuros promittunt , & ne fucceffu, confumpto pulvere undique conquiri juffit
fide vacillare videantur , non nulli tali Sophifmate aurificam materiam : negabant oinnes , quiquam
fidem fuam liberant : accipiunt certum quendam fe five de nomine Refch , five de ejus virtut audi
pulverem , quo tantoperè gloriantur, rubrum , vel viffe, nedum legiffe , aut in ullo alio pharmacopo
album , poftea fimulant certâ fummâ pecuniariâ fe lio comperiille. Marchio itaque fraude cognita
ad artis complementum indigere , quâ datâ unà impoftores inquiri juffit , fed fruftrà : abierant , fu
cum pulveribus in catinum metallo , quod conver gerant, evaferant, unde damno fuo doctior didicit,
tere fe dicunt ad ignem virgâ colurnâ perfectè mif non credendum effe iis , quos non noffet , in arte
cent , & tandem Mercurio fuperaffufo , totam maf mille impofturis expofita.
fam in aurum fe convertiffe aiunt . Mallam examini Sunt porrò alii , qui pulverem aureum folvunt in
fiftunt , quam ubi aureo radiare , vel argenteo co aqua ufque dum fub colore olei fubfiftat : poftea di
lore nitere vident circumftantes, veluti ftupidi , & cunt fe cum pulvere hoc ligare metallum in aurum
attoniti ad inufitatum rei miraculum hærent ; bea convertendum. Alii fingunt extrahere animam ex
tos fe prædicant , fi tanto fecreto per breve ditef auro & argento, ope cinnabrii , à quo feparatus
cendi compendium participes effe poffent ; unde Mercurius , illud reftat fixum , cui deindè fubdolè
nihil non promittunt , ut fecreti potiri queant : po mifcent aurum, vel argentum , deindè una fimul per
titi fpurium auri partum producunt , quod Colly Chymicam fublimationem cinnabrjum extrahunt,
biftis oftenfum , nil nifi metallum illud ordinarium quod in aurum virtute animæ converfum afferunt.
tin&ura inutili imbutum reperiunt , tantumque au Alii dexteritate manuum , quibus abfcondunt au
ri , quantum pulveris injecti pretium fuerat ex reum pulverem , & poftea jubent adſtantem fibi
trahunt . porrigi nefcio quod inftrumentum, & interim pro
Quidam pulverem auri , vel argenti , modo quem iiciunt intra crucibulum mentitum aurum ; quo indè
poftea docebimus , indunt baculis fiftulofis ligneis, extracto adftantem dementare folent. Sunt etiam
adjuncta pice graca , aut refina Colophonia , ut qui certa fcriniola diverfis pulveribus unà cum pul
ad ignis odorem facile ceræ ad inftar , in fluorem vere auri , & argenti mixtis implent , quibus & ad
refolvatur : Hoc pera&o , crucibulo igni appofito , fraudem tegendam exotica herbarum,mineralium
quovis metallo referto aureum pulverem in fun que nomina imponunt : poftea adeunt unum ex
dunt , materiam circumagunt , & pulvis fiftulofo iis , quem norunt Chymicis deditum , eidem in
inditus baculo in fundum abit naturæ priftine re gens magnæ Artis fecretum paucis nummis emen
ftituitur , Mercurius verò in fumum ignis æftu re dum exponunt , experimento artis aurificæ fe ve
folutus , reliquis metallis feparatis aurum in fundo ritatem docturos pollicentur , dummodo expenfæ
reperiunt , magna ftupidorum admiratione. / in auto conficiendo rependantur ; & fi veritatem
Nonnulli fraudem adornant,pulveribus aureis car rei non deprehenderit , omnia fua confifcationi ſe
boni grandiori excavato aut etiam follium canali fubje &urum promittunt. Jubent itaque emere pul
inditis , quibus dum metalli fpumam fe difflare fi verem auri , jam per aquam regiam in fubftantiam
mulant , pulverem aureum mira dexteritate in cu morbidam , & friabilem refolutum : opus aufpican
curbitam , in qua liquatur, unà efflant; & hac falla tur , & cum admiratione adftantis educunt aurum
cia finito jam magifterio , auroque extracto , præ puriffimum. Unde fpectator tanti boni acquifitio
fentibus infallibilem artis certitudinem perfua ne audacior factus , plus æquo credulus , & fim
dent. plicioris animi homo , pro arte , quantum velit &
Refert Ieremias Maderus in Acromaticis hujus libuerit rogat ; impoftor ait tantum & tantum, ac
fraudis & deſultoria artis feftivum fanè exemplum: ceptaque pecunia fe protinus fubducit ; alter de
Duos ait Chymicos focietatem initam pacto fir fiderio nimio communicate artis percitus , dum
maffe,ut alter Chryfopoeia certiffimam artem fe te pulverem illum exotico quodam , & monftruofo
nere profiteretur : alter verò Rhizo tomum ageret, nomine baptizatum , ardentius quærit , nec apud
feu Agyrtam empiricu, & inter cætera fcobem auri Pharmacopoeos , aut Herbarios materiam reperit,
atro infectam colore , pro Lunario pulvere vende tandem fe elufum crumenta , & nummis vacuum
ret. Erneftus Marchio Badenfis mirè huic pyrotech reperit . Alii vafa aurea, & argentea fufcipiunt , &
niæ deditus erat : hunc ergò ille prior adit , aureos colore cupri , aut ferri tingunt : impofitoque iis
montes pollicitus , atque divitis atria Craft . Quæ Mercurio , aurum , & argentum feparant , & hoc
runtur omnia , & jam pulchra fraude conftitutis pacto extrahunt id,quod corrofione Mercurii ex au
omnibus , unam tantum fpeciem ex iis , quæ in ro abrafum fuit, pro auro , & argento vendunt , ex
tentum effectum præftarent , cui nomen Refch , id cupro vel ferro eductum. Nonnulli fingunt Mercu
eft , caput rei , fupereffe , hujus autem pulveres fa
rii ex plumbo extractionem , & hunc in argentum
cilè apud quemvis Pharmacopoeum ait inveniri , fe fixaturos promittunt ; quod uti innumeris modis
potiffimum apud Rhizotomum ; ad quem Marchio fi&
titiis fuppofitiifque præftant, ita quoque graviffi
puerum pulveris emendi cauſa mittit; alter interimmum iis , qui talibus nebulonibus fidem adhibent,
commodo in palatii aditu loco merces fuas expo damnum inferunt.
fuerat , & ut folet hoc genus hominum, nil fibi de Didici & egomet non femel hujufmodi tenebrio
effe ftentorea voce prædicabat , adit eum Princi num infolentiorum audaciam , qui datâ operâ me ,
pis puer , utrum fibi radix Refch dicta , effet , in quem Nature arcanis deditum norant altiffima ,
terrogat , ille protinus Refch de fumofa pyxide magnæ,verius perdite artis fecreta communicaturi
depromptam pro 1. folido appendit ; puer domi conveniebant , hoc tamen pacto , ut ego fumptus
in artis
 Lib. I. Sect. II.
in artis fpecimine faciendo præberem : promifi me
facturum, fi prius modum, & rationem oftenderent,
quod quamvis inviti, coa&i tamen modum mihi re
velare cœperunt: ego ftatim fraudem fubolfaciens ,
poftquam eos aperta impofturæ conviciffem tan
dem ut iis audaciam códonarem,deprecati, pauper
tate fe preffos, fimilibus vitam fuftentare faffi funt:
ego primò egregiè increpitos deinde quoque ali
qua eleemofina donatos dimifi ; monitos tamen ,
ut meliori arte vitam tolerent , ne fuo tempore
hanc temeritatem aurea refte fufpenfi luerent.
Mißlus mihi fuit non ita pridem, libellus Hebraï
câ lingua confcriptus , arcanorum Naturæ , verius
mendaciorum , refertiffimus , in quo inter alia her
ba defcribebatur , Boriza nomine , quâ metallum
quodlibet in aurum converti poffe , infulfus ille
Rabbinus afferebat. Quoniam verò res digna
eft , operationem ridiculam jungo, ex qua appa
rebit,quàm incongruis rebus, hominibus imponere
foleant hujus farina Sycophantæ. Sic autemdicit :
‫עשב שמה לונאריא‬ ‫ בוריצא והיא‬Boriza & eff
herba , cui nomen lunaria. Sed omiffis verbis He in artis perficiendæ opem implorent, & fic tandem
braïcis utpote longioribus , ipfam ponamus inter pacto obftri&
pretationem: Audi itaque & ride Lector, ftulta pro thrum prolapfi , fine fructu ullo , vitam miferando
milla . Hujus berbe fuccum mitte in argentum vivum , fine concludant. Multos ego novi hujufmodi illu
fac bullire in hoc fucco , & fiet brodium rubrum , fionibus deceptos , præfertim curiofioris doctrina
ex hoc fac pulverem , qui projectus fupra cuprum, id in
aurum mutabit , & una uncia hujus pulverisfufficiens
eft adcentum uncias cupri in aurum convertendas . Naf
citur hac herba ad fontes , &flumina , & in montibus
altis , ( ut ego reor verius in Utopia. ) Caulem habet
rubrum & violaceum , & lac habet inftar croci ( Che
lidoniam ego interpretor. ) Accipe fuccum de hac
herba & pone fuper argentum , & fiet cuprum . ( O
grande emolumentum ! ) Et fi de hac ponas fupra
plumbum , proveniet aurum : Succus hujus herba po
fitus fupra ferrum , fiet argentum , & pulvis hujus her
ba pofitusfupra argentum,faciet aurum , & fi pofueris
eum in urina cum spica nardo , & biberis quotidie
unam unciam,ſenes in juvenes tranſmutabit. Sed ftulta
hæc machinamenta Cabaliftarum , non Philofophis,
fed deliris mulierculis confutanda relinquamus.
Innumera hoc loco ex Arabum folennibus frau
dibus adducere poffem , quæ paffim in eorum libris
de mineralibus Naturæ reperiuntur , & de aurifi
cio inferuntur. Verùm cum indigna fint , quæ re
ferantur, filentio fupprimenda duxi .
CAPUT IX.
Quod Damon ut plurimum ſe Alchymia
cultoribus immifceat .
Eriffimè dixit S. Paulus Epiftolâ ad Timoth.
V c. 6. v. 9. Qui divites voluntfieri , ineidun in
tentationem & laqueum diaboli,& defideria multa inu
tilia , & nociva , qua mergunt homines in interitum
& perditionem : radix enim omnium malorum cupi
ditas eft , quam quidam appetentes erraverunt à fide ,
& inferueruntfe doloribus multis . Ita eft . Eft divitia
rum immoderata cupiditas , rete cacodæmonis, quo
magnam humani generis partem , uti olim, itafem
per in hunc ufque diem in ultimam animarum tui
nam , trahere non definit.Cùm nihil in hurranis re
bus fit , quod majori cum defiderio quæratur , cui
majori anxietate incumbatur , quàm thefaurorum
divitiarumque accumulationi ; harum enim poffef
fione, & injufta ufurpatione ad omne vitiorum,fce
lerumque genus portam apertam fuiffe , innumera
Subfect. I. 8t
exempla nos docent dum divitiis pollentes , quic
quid volunt five potentiam five ambitiofam hono
rum, dignitatumque acquifitionem, five vitam mun
danam fuperbia tumentem, cæterifque carnis ob
letamentis refertam fpe& tes, obtinere poffunt. Un
de mirum non eft , Alchymiam unicam tantarum
divitiarum fallaciffimam pollicitatricem,tanti æfti
mari , tantoperè , tamque anxio ſtudio ab omnibus,
cujufcunque tandem conditionis hominibus ambi
ri. Non ignorat humani generis hoftis ardentem
hanc auri fitim , unde incautos mortales tantò pe
riculofioribus artibus , quantò illa occultiores
funt , adoritur: Accidit itaque , ut dum nimio de
fiderio auro inhiant , infuperabilibufque ut plu
rimum difficultatibus , quæ in arte magna occur
runt, præpediuntur, omni fpe ad artem perveniendi
fublatâ; cum nihilominus inter fpem metumque an
xiitantopere exoptatæ divitiarum poffeffioni folli
citius incumbunt , tandem defperatione in tranf
verfum acti , vel thefaurorum inventionibus fe de
dant , vel cacodemonis magicis artibus advocati
ti Satanico , in omne impietatis bara
ftudiofos , qui fine prævio examine , fine luce , in
confulto, aufuque prorfus temerario Alchymia va
nitatem amplexi , jufto DE 1 judicio , à diabolo de
cepti , in mille errorum præcipitia illifi perierunt;
quam enim Dæmoni cordi fit homines fimilibus ar
tibus deditos adoriri , ampliffime in Oedipi parte.
1. de Idololatria demonftravimus . Non enim folum
modo Demones fe illis magicarum artium ludi
briis , fed & omnibus vanis , & infaniis falfis , uti
Aftrologia , quæ ex hifce originem fuam nancifcun
tur , divinatoriis & cabalifticis , omnibus illis fpe
ciebus , quæ à Mavra nomen habent , occultè fe
mifcent , queîs curiofos credulitate nimia circum
veniunt, adeò ut qui adverfus eorum infidias vigi
lare negligunt , evanefcant in cogitationibus fuis ,
& cum fapientes , & mirabilium operum patrato
res fe credunt, ftulti fiant, donec tandem eum, quo
proficiunt , magiftrum , focium habeant tum im
pietatis , tum æterni exitii ; præfertim Alchymia
deditos miris modis adoritur , quibus oculorum
aciem ita quandoque perftringit humani generis
hoftis , ut pyrotechniam exercentes , aurum, argen
tumque verum per tranfmutationem fe confeciffe
jurarint : licèt poftea cùm fæpius etiam magna cu
ra adhibita idem opus tentaffent , nunquam tamen
fucceffum ullum fe reperire potuiffe, teftati funt . In
numera hujus rei paffim leguntur apud Auctores :
Delrium , Pererium, Quibertum , Hogelandum , quos
Lector adeat.
Ego hoc loco tantum narrabo , quid oretenus
mihi à viro Chymica artis peritiffimo, cujus nomen
confultò reticeo , fimili illufione à Dæmone dece
pto , relatum fuit. Audierat is de meis circa hoc
ftudium experimentis ; unde me convenit , rogans,
quid de magna artis myfteriis fentirem : ego ultra ci
troque argumentum difcutiens tandem conclufi ,
magna artis myfterium , uti & lapidis , meras fpecula
tiones metaphyficas effe , & allegoricos illos fenfus , quos
tum Arabes Alchymista , tum Latini hujus artis pri
mipili , fub tantis rerum fimilitudinibus , & Ænig
matis occultarent , tales effe , ut cuilibet rei facilè ac
commodari queant , uti in Hieroglyphica Ægyptiorum
Alchymia fusè deduxeram .
Refpondit : benè dixifti Pater. Audi quid mihi
acciderit:
 82 Bibliothecæ Chemica Curiofæ

acciderit : Ego àpuero in hocftudii genus pronus, com omnes domus celebriores, in quibus eum pernoclaffe fu
plures annos cùm in eo , fine ullo profectu confumpfif Jpicari poteram , examino , fed frustra : evanuerat ,
fem, & quodam die intento ab Alchymiftis fcopo, id abierat , evaferat , fummo meo dolore : Sperabam
eft , Lapidi conficiendo totus incumberem , & arcanum enim multò plura ab eo me accepturum hujus ariis ar
me penetraffe planè mihi perfuaderem , convenit me cana. Domum ita reverfus , fine mora ad nova adepia
vir quidam antehac ignotus , humaniſſimis verbis fa artis Specimen juxta præcifum præceptorum , qua di
lute imprecata rogavit , quidnam agerem , & cui rei Elaverat tenorem edendum me accingo , & operatione
tanta follicitudine incumberem ? primò quidem cum peračta , nullum rei fucceffum reperio , & quia crede
refpondere morarer , ait ; video ex Chymicis tuis vafis, bam , hunc errorem contigisse vel ex inadvertantia mea,
& materiarum congerie te magnum quid in arte Chymi vel ex omiffione aliqua rerum ingredientium , repetii
fed quod intendis, minimè te confecuturum cre
camoliri ; operationem eâ diligentiâ , quâ major fieri non poterat;
de.Ego refpondi,fi tu aliquid melius nôris, id me doce as fed rurfus ſpe meafraudatus , iterum , iterumque ope
velim : dixit obfequar voluntati tua perlibenter ;fede rationem inchoabam tot , tantisque expenfis , ui omne
itaque , &fcribe veram procedendi methodum . Ego illud aurum in prima projectione acquifitum expende
fatim arrepio calamo dičtantis verba in duodecimpun rim : & utifpes auri , mirum in modum reddebat in
‫ر‬ Eta divifa , excepi , exceptâ methodo ait , jam ea in pra quietum, ita quoque opus resterando tot expenfasfacie
xim te operante , eo prorfus ordine , & juxta pracep bam , ut res penè me in desperationem redigeret . Et
torum prafcriptionem , redigamus. Quo peracto, juben cùm animi mei afflictionem Keligiofo cuidam & ducto ,
te magiftro exemi ex vafe Chymico materiam inftar & pio viro aperuiffem , ille ftatimfubjunxit : non vides
olei relucentem , & fuperaffufo liquore mox congelatam Domine , hanc apertiffimam effe diaboli , qui tibifub
maffam reperi , qua in pulverem redacta, & fupra 300. specie hominis apparuerit , illufionem ? & ut te ad pro
libras hydrargyri projecta , illud in obryzum & nobilif fecutionem operis excitaret,primo auro aliunde accepto,
fimum aurum , multò naturali excellentius, nobiliusque folita fua fraude tibi illufit , ut deinde te opus inutili
convertit , quod apud Aurifices optimi , & perfectiffimi labore profecuturum tandem vel ad pacti alicujus
auri examen fubiret ; Ego ad inufitatum rei eventum confenfum alliceret , aut etiam tandem omnibus bonis
attonitus , vix me ipfumpra gaudio capiebam : Iam confumptis , te ad defperationem adduceret , aïque indè
in redivivum Cræfum me evafiffe, & totius mundi anima corporifque tui pradâ potiretur. Ego fanè ad bac
divitias me obtinuiffe , credebam ; quas autem gratia exhorrui, atque ex iis , qua hospes ille peregrinus coram ,
rum actiones tam liberali magiftro rependerim ; tu mi mibi retulerat verbis , hunc alium effe non potuiße :"
Pater meliùs concipere poteris , quàm ego multis verbis quàm Satanam cognovi. Unde statim pœnitentiâ pra
explicare , & cùm rogarem , undenam effet , & ubi terita vite ductus , domum reverfus , omnes difcuffi
nam tam divinum fecretum didiciffet ? Refpondit fe fornaculas, vafa iniquitatis Chymica confregi,libros quo
Mundum peragrare , nullius aut ope ope ,, aut opibus in que ea de re confcriptos , quos poffidebam , vulcano ira 19
digere , amicisfuis in desperato artis magna exercitio , didi, totumque ab ea die me magis proficuis, utiliori
inutili labore fe fatigantibus fubinde ad profequendum bufque ftudiis addixi. Sit DEUS in aternum benedi
ftudium , de artefua nonnihil liberali manu commu Etus , qui à tantis periculis me profua infinita miferi
nicare , & hifce dictis hofpitio , quod humaniter ob cordia liberavit. Hanc Hiftoriam veridicam hîc ap C
1
tuleram , recufato , adpublicum divertit : poftero die ponere volui , ut ex illa pateat , quantoperè Da a
, M
fummo mane , noclem enim in perpetuis vigiliisprani mon hominibus auri cupidis ftudeat illudere,quot
mio adepta artis gaudio tranfegeram , munifico bene quantifque modis in' fuas caffes , tum præftigiis
factori iteratas gratias acturus , ad hospitium me confe tum mille artium technis attrahere fatagat. Qui
ro; quero hospitem , fed nullum ea nocte hospitemfe plura hujufmodi defiderat , legat Hogelandi fimilia
habuiffe dicit Hospitii praſes : omnia hofpitia urbis at experti de vanitate Alchymia commentarios ,aliof
cedo , qui de eo , qui quarebatur , nilfe audiiffe dicunt: que auctores , quos fupra allegavi.

De ALCHYMIA SOPHISTICA , id est, de illa Alchymia, que Aurum

& Argentum , Cupro , Plumbo , Stanno jungens , inde Aurum magno

augmento conflat , codem KIRKERO Autore .

CAPVT PRIMVM.

De variis variorum Sophifticis Operationibus falfis & illicitis.

ANTA nonnulli mortalium aftutiâ , & cal nulla rationum firmitudine ab ea avelli poffe
liditate , tanta ad aftus tegendos loquacita videantur. Si quis fortè nonnullius fallacia
T
te , & facundiâ à natura præditi funt, ut tan fub experimento latentis impoftorem infimulare
tum non quilibet pro quolibet , non dicam , im velit , ftatim fe opponunt , his , & fimilibus verbis:
peritiori plebi , fed & vel ipfis Principibus vendant, Quicquid dicant Philofophi , iis fanè contra fenfa
dum experimenta tam abdito dolo adornata exhi tam experientiam Subſcribere non poffum , nec vo
bent , ut vix in eorum præfentia quifpiam five Phi lo : Oculis meis vidi , manibus contrecavi , rem
lofophus , five Theologus hifcere audeat : adftan omni exceptione majorem : fruftra cerebrum fati
tes verò rerum mirabilium exhibitione adeò gatis in iis rebus refutandis , quas non poffumus
confternuntur , tam altam de rerum peracta
non credere. Hi fanè nefciunt , idem iis contin
rum veritate fidem concipiunt > animoque
gere , quod Cani Afopico , qui fruftum carnis
imprimunt , ut nullo argumentorum pondere dum juxta flumen comederet , videns in aqua re
lucentem
 Lib. I. Sect.
lucentem canis figuram , qui majus carnis fruftrum
ricui infertum habere videbatur , dimiffo minori ,
majus fectabatur in aqua , & fic utrumque per
didic.
Magna fanè res, & valde fagacis ingenii, res fi
miles , falfafque à veris difcernere, ut proindè non
valeat illud oculis propriis vidi, cùm dici vix poffit,
quot modis homo decipi queat, quam facile phan
tafia decepta aliud fe videre, aut fentire, quàm re
vera fit , fibi perfuadeat.
Unde mirum non eft , reperiri nonnullos Pfeu
dochymicos , homines ad omne fraudis genus fi
os, factofque,qui exigua fi&
titii pulveris portione
ad ignem, exiguo temporis fpatio, plumbum,ftan
num , cuprum , ferrum , Mercurium in puriffimum
aurum argentumque præfumptuofius convertere fe
poffe pollicentur , præfentibus ad tantum arcanum
veluti ftupefa&
tis , & attonitis; quod tamen fapien
tibus , natura diftante , prorfus anoyov , & omni
ratione carens videtur : & quamvis nil notius fit,
quàm quod ad ignem cupellæ , ut vocant omnia
reliqua metalla ab auro , & argento feparentur :
neſciunt tamen hoc fieri poffe ab illo pulvere,quam
animam auri perperam dicunt: aiunt enim arte Chy
mica unam auri unciam fe reducere ad duodecim
granorum quantitatem , unum verò ex iis granis
fupra unciam cujufcunque tandem metalli proje
&um , iis corpus dare , & proinde in aurum con
vertere : cum , uti nugantur hoc granum nil aliud ,
quàm ipfam auri animam dicant.
Quis jam hîc Philoſophiæ naturalis adeò expers
eft , qui nefcit , materiamformam quamcunque reci
pere non poffe , nifi apta fit & convenientem ha
beat difpofitionem ad talem formam recipiendam.
Si enim natura non habebat virtutem fufficientem,
dum generabat cuprum , ferrum ,'plumbum & Mer
curium ad auri formam ei introducendam , quomo
do forma feu anima auri ( quæ tamen forma à cor
pore feparata dici non poteft , nifi pueriliter in
Philoſophia nugari velimus , ) pulvis , inquam,ille,
quam animam dicunt auri , animam , inquam , op
pidò corpulentam , quomodo in metalla deferto
fubje&
to proprio , in plumbum , ftannum , ferrum,
cuprum , quorum jam unum quodque fua propria
forma conftitutum eft , introduci queat , quis ta
lem Philofophiam concipiat ? an non jam duæ for
mæ erunt in uno & eodem fubje&o ? quod abfur
dum fi negent , dicant quæfo , quidnam de animâ
plumbi factum fit ? forfan annihilatam effe dices ;
fed ne fupinam ignorantiam reveles , vide quid di
cas. Si autem forma in pulvere fubje& tata feparata
fuit , anne fubje&um fine forma fubfiftere poffe exi
ftimabis ? Sed & hoc æquale priori abfurdum eft.
Vides igitur , quam ftolidè philofophentur ii , qui
talia ex afinina quadam ignorantia fieri poffe im
peritis perfuadere contendunt.
Hic itaque pulvis quem illi animam dicunt , cu
jufcunque tandem metalli in aurum tranfmutatri
cem , anima auri nequaquam dici poteft , fed eft
aurum verum, & naturale, virtute aquarum fortium,
aut Mercurii rofiva virtute in pulverem verfum ,
compofitum perfe& tum , materia & forma conftans.
Si enim pulvis talis in metallum quodpiam pro
je&us , illud in aurum converteret vi animæ , cer
tè non eft ratio , cur pulvis ex abfinthio verbi gra
tia confectus , & fupra aridum , mortuumque ab
finthii caulem proje &us , non pari ratione id in
herbam refufcitet , quod idem de pulvere ex ani
mali combufto fa& to , & in cadaver ejufdem , aut
alterius animalis conjeco , dicendum eft , indè
II. Subfect. I.
83
enim animal refurgere , non effet nifi hominis op
pidò ftolidi credere. Cùm itaque motus, Philofopho
tefte , fit vita cunctis existentibus per naturam ; qui
fieri poteft , ut quod animam non habet , uti funt
metalla , vitam tamen dare poffit ? ô fummam mor
talium cæcitatem ! ut aftuto aliquo Aggria, &
Ardelioni , qui uti præter garrulam loquacitatem
nullâ rerum icientiâ pollet , ita fucos dolofque al
to corde evomit , & talibus tamen, non dicam à
plebe , fed vel ab ipfis Principibus fides habeatur,
itaut apud eos veluti quoddam Apollinis oraculum
non folùm æftimentur , fed & tantum non adoren
tur. Sed progrediamur ad alia Sophifmata.
Sunt quidam , qui fe jactitant , augmentum ad
aurum poffidere , quod viginti quinque , aut etiam
quinquaginta pro centum præbet. Dico , id quod
promittunt, aurum verum non effe, cùm illud ignis
ope per cementationem feparetur ab iis , quibus
jun&tum fuerat : quod de auro vero dici non po
teft . Eft itaque tinctura folummodo quædam , que
ad apparentiam externam aureo fplendore ita per
ftringit oculos , ut etiam Monetarii illo colore de
cipiantur : cujufmodi quoque nonnulli faciunt cum
certis menftruis aquæ vitæ , tutia , fublimato , quæ
foluta auro & ære ufto , in aquis fortibus , aurum
augmentare videntur ; ajuntque illud pro puro au
ro abfque fcrupulo confcientiæ fe divendere poffe ,
cò quòd à Principe jam ceu verum aurum appro
batum fit , in quo tamen valde hallucinantur , uti
in fequentibus oftendemus. Faciunt enim tales
idem , quod in Apologo Lupus , cui fub conſcien→
tia impofitum fuerat , ne plus animalium pro quo
tidiano fuo victu occideret , quàm fex libras car
nes eorum penderent ; ille verò vaccam cum vitulo
obvio videns, utrumque invafit occiditque, in con
fcientia judicans , vaccam nonnifi quatuor , vi
tulum verò non nifi duas libras carnium pendere ,
quæ fex libras conficiunt ei pro victu conftitutas.
Patet itaque , infigni errore involui qui putant,
augmentari aurum poffe cum illo, quod aurum non
eft , & quamvis dicant , illud à Monetariis & Col
lybiftisapprobari ; Dico , id evenire ex Mo
netariorum five negligentia , five ignorantia.
Negligentia arguitur ex eo , quòd aurum hoc fo
philticum laboris vitandi grația , nulla adhibita
folita cementatione , vel ut vocant , cupellatio
ne ; per res obvias tantum , & vulgò notas exigui
que laboris,fuperficietenus examinare folent. Igno
rantiam verò monftrant , quod uti officium illud
certa pecunia fumma coëmerunt , aut etiam favo
re Principum ad iftiufmodi tanti momenti officium
promoti funt , ita quoque , cùm ne prima quidem
Metallurgia artis Principia teneant , modum &
rationem probandi, examinandi , &judicium foli
dum de auri, & argenti bonitate ferre nefciunt; un
de innumera in Rempubl. detrimenta emergunt ,
pluribufque ad fimiles fraudes , dolofque, porta ad
omnem licentiam aperitur.
Sunt alii , qui duo diverfi generis fecreta le pof
fidere jactant , quæ, dicunt, totus mundus pro veris
auri & argenti tranfmutativis non poteft non acce
ptare. Quorum prius eft : Accipiunt aurum & ar
gentum æquali portione ad cupellam probè prius
experta , deinde de tutia , croco Martis, croco Ve
neris , de fingulis quatuor accipiunt uncias 7. qui
bus intra velicam pofitis paulatim dicta fpecierum
mistura incorporatur. Hoc peracto , relinquitur ve
fica in fimo equino per quindecim dies , & dige
ftione peracta , eximitur tota miftura , & in cine
ribus calidis exficcatur in pulverem , cujus quarta
pars
 Bibliotheca Chemica
84
pars fupra unam argenti proje &a, mutat id in aurum
24. uti vocant carattarum ; Alterum ita fe fe ha
B
bet. Accipiunt aurum , & argentum , in fcobem
prius limata , & dum funduntur , iis tantum
ex tutia , & fublimato jungunt , quantum aurum
& argentum , unà cum ingredientibus ponderant;
deinde contrita , & quam optimè molita ponunt
in vafe fublimatorio , & fublimatione paraca re
ftat in fundo maffa , quæ cupella commiffa, aurum
feparat octodecim caratt. Hoc eft arcanum, quod
multi magni æftimant. Ego tamen ritè omnia exa
minando, quid crocus vegetabilis, improportiona
tus , ad tincturam effentialem , faciat nefcio : cùm
tutia , crocus Martis , &Veneris ad tincturam fuf
ficiant: Si verò in hoc magifterium Sol , & Luna in
grediuntur , non video , quomodo tutia , ferrum ,
cuprum,auro aliquid præter tin&uram addere que
ant etfi enim in unam auream maffam coalefcant,
tota tamen aurum purum non eft,fed apparens;cùm
beneficio cupellæ omnia appofita metalla ab auro
feparari queant , nil itaque utilitatis in hujufmodi
fecretis latet , nifi quod aurum , & argentum quod
pofuerunt ,id ipfum recipiant ; & ad minimum, uti
malleo facilè cedit , ita quoque ufum aliquem in
fupellectile concinnanda habere poteft.
Sunt prætereà , qui dicunt : Novi ego concin
nare tincturam pro argento , quo augere poffum
aurum ad triplum beneficio pulveris confecti de cu
pro foliofo , Mercurio , & cinnabari , quæ calcina
ta per aquam exVitriolo,& Sale nitro anaticè com
politam , ad primam circulationem , & deinde per
ignem fufionis , addendo hifce duas partes auri &
argenti cupellati:poffum & facere cinnabrium ita fi
xum , ut argentum in aurum tingat optimum , fic
autem procedo : Cinnabrium aquis fortibus impofitum
macero 24. horis , deinde aquam exiccatam aqua falfa
Jubmergo , deinde aqua dulci detraho falfuginofum in
dulcedinem ,& cum pulvere remanentifacioftratum
fupraftratum , & camentatum tandem in aurum opti
mum , & puriffimum fundo. Ego verò examinando
hunc proceffum , non invenio , quomodo ex cinna
brio fixo aurum tantæ puritatis emanare queat ,
cum illud dare non poffit , quod non habet. Si ve
rò dicas, illud à natura accretum tenere aurum : &
ita res fefe habet,dico pulverem aureum admixtum
unà cum accreto cinnabrii auro , tantùm, quantum
primò pofitum fuerat , prodere , etfi paulò purius:
nec in hac operatione quicquam utilitatis video ,
nifi labores , & expenfas inutiles.Scio quidem cin
nabrium argento vivo turgere,fed id in aurum qua
cunque præparatione converti poffe , nunquam nec
vidi , nec audivi , nifi forfan hydrargyron cinnaba
ri veluti materiei minerabili exiftens in aurum tin
gatur, quæ mera vanitas eft.
Alius quidem fic ait. Poffum & ego facere aurum
reale , cujus fignum eft , quòd in aqua forti reftat
quartatum cum argento , & aliud non requirunt
Monetarii , & Collybifta, Sic autem procedo: Ac
cipio quantumfatis eft , aris aut cupri foliofi , & tantun
dem argenti cupellati , que mifta fimul funduntur ,
in virgas tenues diducuntur ; poftea fumo fulphur fu
fum , intra quod virgas prius fulphure imbutas pono ,
carbonibufque accenfis urgeo , ufque dum totumfulphur
combuftumfu ,& hoc totiesfacio , donec virga tota infqua
mas abeant; deinde fquamatam maffam cupella commit
to , & remanebit aliquantulum minus , quam priusfue
rit argentum ; deinde ex argento hoc fiunt unciales vir
ga , & imponuntur lateribus crudis , & adhuc lutofis,
ita tamen , ut infra &fupra habeant stratum exfale
preparasô ; & hocperacto ponuntur intrafornacem , &
Curiofa
ubi coltifuerint, & virga videbuntur effe Leonini colo
ris : eas in aquis fortibus pones , & habebis pro omni
uncia unam drachmam auri puriffimi 24. caratt. Ex
perientia quidem fibi conftat . Sed ego dico, hanc
auri drachmam non ex tranfmutatione cupri , aut
argenti in aurum, fed drachmam auri tum ex argen
to , quod aliquâ auri portiunculâ nunquam caret, aut
etiam forfan ex cupro extractam , & potenti igné
feparatam fuille.
Alius nonnemo jacitando fe dicit : Ego novi
modum argentum faciendi abfque tanto labore . Si
quæres , quomodo ? Dicit, Accipio Arſenicum invo
lutum linteo, quas pezzas vocant , & communi oleo
coquo , coctum fæpius fublimo , & fiet ceræ ad in
ftar fufibile , cujus quintam partem projicio fupra
cuprum illudque in candidum tinget fex legarum ;
fi verò pono unam partem argenti cupellati , id fu
ftinebit examen argenti , fex, ut vocant , legarum .
Quod idem habebo,fi accipiam duas partes argen
ti , unam cupri, & unam antimonii hæc fufa dabunt
argento vero haud abfimilem maffam . Ego fanè no
vi idem fieri, fi accipias ferrum, illudque ex fulphu
re molle reddideris , hoc fi cupro feu veneri mif
cueris , dum igne fluunt , fe invicem ex naturali
quadam fympathia , qua Mars Venerem deperit ,
protinus amplexabuntur. Hæc verò fi argento mif
cueris, ac cupella commiferis, cuprum fuperabitur,
& reftabit argenteo- ferrea maffa. Sed quis hoc ar
gentum verum effe dicet ; cùm aqua forti à ferro fe
paratum , argentum folum id quod pofitum fuerat ,
remaneat.
Porrò non defunt , qui impudenter fe jacitent ,
ficuti mecum fimilibus difcurrentem audiffe me
mini , Ego modum novi , faciendi mineram ar
genti, & alteram auri, ex quibus tantum capio, quan
tum ad multos fuftentandos fufficit . Sic autem pro
cedunt tales : Accipiunt quatuor uncias Mercurii f
t
Lunaris & 32. argenti Cupellati , ex quibus extra
here fe dicunt pro fingulis unciis, drachmam unam;
hôc peractô, accipiunt argentum cupellatum in fco
bem limâ prius reductum, cui addunt unam unciam
falis communis , quibus fublimatis , ac probè om
nibus in pulverem reda& tis , ponunt in crucibulo
fupra carbones fuccenfos , & ftatim fluct , & intra
exiguum tempus intra crucibulum videbitur circu
lus, & in fundo maffa èx Mercurio, quæ eximitur, &
reliquum eft argentum cum fale ammoniaco &
fublimato . Mercurium quem exemifti ferva , eft
enim magni pretii ad multiplicationem. Sic autem
age :
Accipe ex hoc Mercuriô 4. uncias , & unam de
argento limato, quæ veficæ indita vitreæ per duos
menfes fornacula imponantur urgeanturque , uno
fingulis feptimanis ignis aucto gradu ; deinde mi
ftura projecta , feu præcipitata in coloré Leoninum
tranfinutabitur, & eft illa tantopere defiderata me
dicina ad multiplicandam mineram.Sic porro mul
tiplicationem inftitues : Dicte medicine fingulis
quatuor unciis appone unam unciam argenti cu
pellati , & quinque uncias Mercurii vulgaris , &
in fimili vafe vitreo pofita committantur igni men
ftruo fpatio & reperies talis medicinæ unam par
tem converfam in argentum , vel aurum, fi unciam
medicine addideris. Atque hoc eft Secretum ,
quod aliqui dicunt , fe obtinuiffe , nefcio à quo
Medico , feu Secretario Magni Turcarum Impera
toris , aut etiam Soldani Perfarum in Utopia
forfan nato , dum iis in partibus dura fervitute
premerentur. Sed qui Sophifticum hoc machina
mentum cupella commiferit , is ftatim Mercurium
in
 Lib . I. Sect .
in fumum abiiffe , fcorias verò minerales in fun
do feparatas , & argenti tantum , quantum impo
fuerant , reperies , quamvis prius unà cum fcoriis
miftum, integram argenti maffam exprimeret.
Alius mihi tranfmutationem metallorum ne
ganti veritatem rei hoc magisterio perfuadere co
natus eft ; Ego accipio pulverem , videlicet me
dicinam , quæ fuper 22. Mercurii partes proje
Яa , eum in aurum vel argentum convertit fecun
dum quod medicina ex auro aut argento præpa
ratur. Sic autem procedo : Duplicem aquam
præparo , unam ex duabus partibus fublimari , al
teram ex antimonio , deinde extraho oleum ex
duabus partibus antimonii , & ex una fublimati ,
præparati tamen fine alumine , & fine ullo arfeni
co , tantummodo cum fale & vitriolo in pulverem
redigo. Hæc pono intra retortam bene lutatam ,
claufamque emplaftro ex calce & albugine ovi
confecto , deinde diftillantur , quæ ex craffa &
nigra materia poft fæpius iteratam cohobationem,
tandem in fubtiliffimum clariffimumque liquorem
abibunt ; rurfum aqua mercurialis fepties rectifi
cetur , & toties , quoties rectificatio fit , fextam
olei Antimonii partem fuperaffunde , deinde di
vido totum mixtum in duas partes , in una ar
gento , in altera auro pofito foliato , quæ claufo
vafe intra breve tempus in fluorem abibunt , ad
inftar pinguedinis liquefacta. Hæc duo vafa in
tra certum quoddam receptaculum undique clau
fum, lampadis bimeftri calore , lychno femper au
&o , & intra prius vafculum medicinam atram , in
altero albam reperies. Atque hæc eft medicina ,
quæ projecta fupra Mercurium , in aurum vel ar
gentum eum convertit , (utique haud aliud , quàm
quod priùs impofitum erat. )
Dic rogo bone Vir , quid faciunt in hoc Magi
fterio Sublimatum , oleum Antimonii , Sal , Vi
triolum ? cum pulvis aureus & argenteus , & ul
tra alia quantitas auri & argenti , oleo & aquæ
mercuriali impofita , totum illud aurum & argen
tum tibi reftituant , quod pofueras ? Quid rogo
in dictis falibus concipi poteft , quod ullum auri
effe&um præftare poffit ? Novi enim hofce fales
ad nihil aliud prodeffe , nifi ad diffolutionem ,
depurationemque auri , & argenti. Inde verò
medicinam parari poffe multiplicativam auri &
argenti per projectionem factam , prorfus nego ;
eftque mera & vaniffima perfuafio eorum, qui non
nifi aurum fitiunt & fomniant ; certè hujufmodi me
dicinam , quam & tincturam vocant , tantum in fua
fupra materiam projectione facta , poffe exiftimo ;
quantum fi una gutta aquæ projiceretur fupra
unam vini menfuram : quo facto , quid aliud ex hac
proje&ione,nifi idem vinum fine ulla vini in aquam
tranfmutatione emergeret ?
Sed ad hæc fumma pertinacia refpondit ; Tu
mi Pater , negas veram & realem tranfmutationem
jam tibi demonftratam ; fed ut clarius eam tibi
demonftrem , accipe fequens experimentum . Ca
pe cinnabrium pulverizatum , & fiat ftratum de
dicis orbiculis cinnabrii , & unum de metallis ,
alternatim ftratificando unum fuper alterum , po
nantur in cœmento 24. horis , igne non fufibili ,
deinde exime materiam , quam vafi cœmentato
rio impones , & cinnabrium in illud metallum ,
quod ftratificatum fuerat , cum cinnabrio conver
fum reperies.
quodlibet junctum, illud multiplicet.
O pulchrum experimentum Quod fi verum
effet , quam exiguo & tanta
plures divites ferent , potiffimum fi ftratificatio. N naturale,Comuni Chryfurgorum fententia
Tom. I.
II. Subfect. I. 85
fuper aurum , vel argentum fieret . Sed experi
mento mihi conftitit , alium quempiam Pfeudo
chymicum tali fecreto argentum confeciffe , at
poftquam ritè examinatum fuit tanquam falfa
rium accufatum , pecuniam , qua dictum argentum
vendiderat , non fine carceris , & capitis periculo
reftituere coa&tum fuiffe. An nefciunt hujus fari
næ Chymici , unumquodque differentium fpecie
metallorum habere fuam propriam formam fub
ftantialem , & unam folam formam accidentalem,
quæ dat tincturam talis , vel talis coloris , quæ ethi
incorporata humido radicali talis , & talis metalli,
in hunc, vel illum colorem mutent , aureum , argen
teum, cupreum, ftanneum ; illa tamen non adeò in
timè metallorum penetrant fubftantiam , quin fe
parari queant.
Poft hunc alius fe fe obtulit , qui tranfmutatio
nem veram demonftrari poffe aiebat ex eo , quod
ferrum in cuprum perfectum mutaretur hoc ex
perimento. Lamina ferreæ , fubtiles , & tenues
imponantur aquæ vitriolatæ , & ftatim reperies
quod ex naturali fympathia cuprea materia adha
rens ferro , poft fe cuprum relinquet. Verùm cùm
illi contrarium ipfo experimento fumpto often
diffem , & hanc veram tranfmutationem minime dici
poffe & debere monftraffem , fed & refolutionem
folummodò ferri in fcoriam , & corpufculorum cu
preorum in aqua vitriolata fparfim prius exiften
tium , jam ferri attractu congregatorum unionem
quæ deinde fufa cuprum reddant. Hæc inquam cùm
demonftraffem, obmutuit five pudore, five ſuamet
ignorantia convictus.
Simile experimentum admiratione digniffimum
appono. Si capilli , five rafura capillorum , in fer
reo vaſe coquantur , ufque dum fub forma glutinis
compareant , deinde vas fortiori igne urgeatur ,
fiet , ut fi alios capillos huic brodio glutinofo im
miferis , illi cupreis fpiritibus in vafe latentibus
adeò imbuantur , ut fila puriffimi cupri videantur ,
neque quifpiam fibi perfuadere poffit, capillos effe,
que tanto fplendore radiant. Idem fiet , fi ferrum
fulphure cœmentatum , & friabilitatem quandam
na&tum combufti vitri pulvere infpergatur , hoc
enim càm purum ferrumfit , cuprum tamen appare
bit.
Quomodo verò experiri poffis , quantum cupri,
vitriolo aut vitriolatæ aquæ infit, ita age. Vitriolum
coquatur aqua ufque dum totum folvatur in liquo
rem ; liquor hic projiciatur fupra Mercurium , &
ubi reliqueris aliquantifper ita permanere , poſted
pofito liquore intra retortam igne dato diltilla , &
evanefcente mercurio , cuprum remanebit in fun
do , quod ponderatum , in aqua quid cupri fuerit ,
cognofces ; & hoc pacto poteris facilè reperire ,
qualecunque tandem metallum fuerit , quantum auri,
& argenti in ſe contineat . Quæ experientia non mon
ftrant tranfmutationem , fed folummodo immuta
tionem , five unius ab altero feparationem , uti in
præcedentibus variis exemplis oftendimus.
CAPUT II.
De licito , vel illicito Chymicorum Aurifi
cio , quod per appofitionem vocant , five
quo pars ad partem , id est , auro metallum
Otandum primò, &
H gradum
•
 86 Bibliotheca Chemica
gradum illum bonitatis obtinere , quam periti
artis vocant 24. carattarum . Eft autem Caratta
ponderis genus tribus granis , & confequenter 24.
carattæ , 72. granis conftans. Granum Græcis ar
TÓ
esov, minimum ponderum eft , quorum fexaginta
unam drachmam conftituunt. Obolus pendet gra
na decem ,feu fcrupuli dimidium. Scrupulus pen
det obolos duos , feu grana zo. Drachma pendet
grana 60. feu fcrupulos tres , & eft ÷ unciæ . Uncia
duodecimam partem libræ conftituit , & conftat
octo drachmis. Libra feu xíte duplex eft, Civilis
& Medicinalis , hæc 12. illa 16. uncias pendet.
Marca continet uncias o&o , feu fedecim loto
nes , & his utuntur Aurifices. Hifce præmiffis jam
opus aggrediamur.
Dicimus itaque , Artem Alchymiftarum fubinde
licitam effe , dummodo aurum quod producit 22.
carattis non inferius fit . Eftque duplex ; Moneta
ria , quam & Collybifticam & vulgò Legam vo
cant ; altera Alchymica dicitur , quæ per additio
nem , ut vocant alterius metalli ad aurum vel ar
f gentum factam, aurum multiplicat. Utraque licita
eft, fi intra terminos fuos conftiterit. Monetaria,
pro monetarum cufione ut plurimum auro , vel ar
gento addit aliud metalli genus , uti æs , five cu
prum , quam legam vocant ; que tamen uti diximus
22. carattis non inferior fit , ficuti ex altera Alchy
mica , quamvis hæc in ufum monetarium non fa
cilè affumi poffit , fed in utenfilia folummodo , &
aureæ , argenteæque fupellectilis apparatum , Mo
• netaria tamen pro libitu Principis quacunque lega
pecuniam cufam parvam in proprio quidem princi
patu , non tamen extra eum diftrahere poteft . Sed
cùm hæc vulgò nota fint , iis non immorabimur ,
fed hoc loco folummodo examinabimus Alchymi
cam ariem , utrùm additione aliorum metallo
rum mineraliumque verum & purum aurum , utrùm
miftum tantùm produci poffit ? Quod ut majori
cum methodo fiat , primò nonnulla fupponenda
funt.
Supponitur primò , non eſſe ullum metallum , aut
minerale , cui non aliquid auri , argentive admix
tum fit , in uno quidem plus , in alio minus : quod
tum primum infallibile fmicrofcopii experimen
tum docuit. In mineralibus enim , metallifque
five perfe&is , five imperfe&
tis in pollinem contri
tis , mox ubi fmicroſcopio applicato difpeximus ,
femper nonnulla auri , argentique grana deprehen
dimus ; quemadmodum nos in auro , argentóque
nonnulla ex aliis metallis imperfectis commixta
invenimus ; ut proinde inde cognôrim , nullum
tam elle perfectum metallum , quod non caterorum
quoque mifcellam quandam adjunctam habeat, quæ
quidem mifcella inde originem fuam traxiffe vide
tur , quòd in mineris auro , vel argento refertis ,
femper heterogeneas , five mineralium , five im
perfectorum metallorum glebas adjunctas repe
rias , quemadmodum fupra in Sectione de Metal
lurgia fusè oftendimus ; unde fit , ut alterutra di
verfarum glebarum , quamvis vix nifi oculis ar
matis perceptibili commixtione metalla coalef
cant.
Secundò. Idem in diverfis falium , five fuc
. Reftat itaque , ut jam varios Chryfopaia modos,
corum fpeciebus , præfertim Vitriolo concreto ,
five in liquorem foluto reperimus : cùm enim
aqua vitrioli ex pyritis minera , quam tranfit ,
continuo minima quædam tum pyritis , tum
ei commixti auri corpufcula abradat , hinc ac
cidit , quod eam , dum confusè , & fparfim per
aquam fine unione diſſipantur , mox alio me
Curiofæe
tallo , ei juncto , præfertim fympathico , id con
fluxu quodam magnetico appetant , & ab eo at
tracta uniantur , quæ tum primùm manifefta fiunt,
ubi five cupellæ five cœmento commiffa fue
rint.
Tertiò. Hoc idem in Antimonio , Marchafitis,
Magnefia , Tutiis , Cadmiis , Arfenico , Auripig
mento , Ochra , fimilibufque videre eft , quæ fem
per nonnihil auri , five argenti admixtum habere ,
is folus negaverit , qui ejus rei Smicroſcopii ufu
experimentum non fumpferit ; unde mirum non
eft , vehementer Alchymiftas decipi , dum in au
rum id fe tranfmutaffe putant , quod primò iis
inextiterat , quæ in fequentibus amplius deduce
mus.
Sed experimentis jam noftram do &rinam con
firmemus. Accidit in noftro Collegii Romani
Pharmacopolio , ut dum in crucibulo tartarum
igne reverberii calcinaremus , ea calcinatione
peracta in fundo crucibuli aureum globulum , pifi
magnitudine reperiremus : de quo mox variæ
præfentium nata controverfiæ , nonnullis ex tar
taro id extractum opinantibus ; quibufdam ex
aliis tartaro admiftis rebus defluxifle fentienti
bus. Ego quod erat , fufpicatus , aurum ex cru
cibuli materia , vehementiâ ignis colliquatum
fuiffe afferebam : Annuit meæ opinioni Excel
lentiffimus fordanus , Dux Braccianenfis , Chy
mix peritiffimus tum forte præfens , qui & afte
veravit , hujufmodi crucibulum fieri folere Baffa
nella ex terra quadam aureis ramentis perfæ
cunda , quæ crucibulis infenfibiliter mifta , dein
de vehementiori igne follicitata , liquefactaque
in forma globulorum mercurii in crucibuli fundo
collecta reperiatur ; idemque contigiffe aliis tum
aurifabris , tum pharmacopoeis . Tartaro verò , co
quod ex vegetabili natura originem fuam trahat ,
aurum , five quodcunque aliud metallum ineffe
non poffe : Globulus deinde trium ferè unciarum
cupella commiffus , dedit unam auri unciam, duas
verò argenti , quod unà aureis iftis ramentis com
miffum erat.
Ex quo luculenter patet , quàm facilè halluci
nentur Alchymifta , fi fubinde poft variam ingre
dientium in aliquam compofitionem mifcellam ,
auri quidpiam , aut argenti repererint ; undenam
enim id profluxit , ex demonftrato experimento
patet. Pari modo decipiuntur ii , qui fubinde ,
dum herbas nonnullas in cineres ad falem extra
hendum redigunt , aurum reperiunt ; & audivi
id fæpius in Hungaria juxta aurifodinas accide
re ; Rationem hujus hanc damus , quòd fpiritus
auriferi in radices , ac reliquam herbarum fub
ftantiam delati , ibidem ambientis aëris frigidi
tate , & humiditate plantarum coagulentur , &
fpiritibus identidem affluentibus , tandem in cor
pus quoddam exurgant , quod deinde in vafis
igne candefacti fundo liquefa& tum reperiatur.
Quo experimento imperiti rerum naturalium fibi
prorfus perfuaferunt , nonnullas plantas vim habe
re mirificam , metalla in aurum perfe&um tranf
mutandi. Sed quoniam hæc in præcedentibus confu
tata funt , iis non immorabimur.
operationes,& magifteria proponamus , queîs non
nulli Alchymici per additionem quorumcumque
tandem mineralium , impofito priùs auro, & ar
gento , augmentum fe dare poffe dicunt. Eftque
hic modus verus , & licitus quoque , dummodo à
Magiftratu per peritos Aurifabros & Chryfurgos
fuum
 Lib .
I. Sect.
fuum & pondus , & qualitates obtinere often
dantur. Ego fanè Lullum , Arnoldum , Rupecif
fam aliofque fuprà enarratos Chryfopoeias Aucto
res , non alio , quam fequentibus modis aurum
fuum , fi tamen quandoque verum aurum eos fe
ciffe comprobari poffit , confeciffe mihi perfua
deo. Qui verò putant non hoc eos modo , fed
per Lapidem Philofophorum confeciffe , audacius
afferunt ; ut lis decidatur , qua arte illi aurum ob
ryzum purum , & naturale fecerint , quo fuco tin
&uram auri in infinitum multiplicativam præpara
verint , aperiam.
ARCANUM I. CHYMICUM.
Quo ex una Argenti puriffimi uncia , Auri drachma
educi potest.
Communicatum mihi fuit hoc fecretum à Jacobo
de Nigroponte infigni latrochymico , feque fæpe
fæpius rei veritatem experimento comperille atte
ftatus eft. Sic autem proceditur : Accipe Luna cu
pellata unciam unam , deinde plumbipurificati un
cias quinque , que fufa fimul in aquam communem
granulatim projiciantur : hoc peralto , accipe Cinna
brii mineralis unciam unam ,five antimonii unciam
unam , qua contrita in pulverem , unaque commixta,
fac ftratum fupra ftraium in crucibulo cum dictis gra
nis, & pulvere : ita ut primum , & ultimum locum
in ftratificatione pulveres obtineant : deinde quàm
exacliffimè crucibulum luto fapientia figillatum pona
tur feorfim , ufque dum exiccetur, exiccatum ad ignem
per quinque circiter horas ; primò quidem igni len
to , & poftea forti follicitandum ponatur. Tandem
ab igne remotum , ubi refrigeratum fuerit , in aperti
crucibuli fundo materiam reperies panis inftar , que
cupella commiffa dabit aurum purumputum , quaſi
tum . Hoc eft experimentum fa& tum à facobo Ni
gropontano ; qui tamen exprefsè dicit , nullum in
de emolumentum percipi poffe ; fed id folùm
mihi fe communicare fecretum experimentum ,
quo quid Natura poffit , quid non poffit , oftende
retur. Certè qui fuppofitiones noftras paulò an
te propofitas bene intellexerit , is ingenuè fateri
cogetur , iftiufmodi aurum non per tranfmuta
tionem quandam , fed vel per feparationem auri
ab argento , vel cinnabrio , aut antimonio , vel ab
omnibus fimul , quibus primò inexiftebat , fa&
tam ,
prodiiffe .
ARCANUM II. CHYMICUM.
Quo hydrargyrum in optimum Argentum converti
dicitur.
Fuit hoc arcanum à magno quodam Principe
cujus nomen confulto reticeo , mihi communi
catum , qui & fummo fuo emolumento arcani
veritatem fe comperiffe falfus eft. Sic autem pro
ceditur Quatuor ad hujus arcani complemen
tum neceffaria funt. Primò Vas Chymicum cum
luto fapientiæ ; Secundò Tigillum cupreum ; Ter
tiò Locusunà cum lampade asbeftino ellychnio
inftru&a ; Quartò ingredientia , quæ funt argen
tum , aqua fortis , mercurius , & oleum Vitrioli .
Accipe itaque primò pro Vafe Chymico Vas vi
treum , inftar Cylindri tantæ latitudinis , ut ma
nu id facile penetrare queas , ejus capacitatis , quæ
mediam aquæ , aut vini menfuram facilè admit
tat ; Figuram ejus expreffam vide in fchemate.
Tom. I.
II.
II. Subfect. I. 87
A. Secundò , intra hoc Vas immittes optima
aqua fortis uncias octo , & optimi prius cupellati
argenti , minutimque limati uncias tres , quæ fimul
commixta intra horæ quadrantem in aquam re
folventur. Hoc pera&o , aquæ huic appones
argenti vivi , probè priùs à foecibus purgati li
bram unam ; modus purgandi Mercurii eft per
coriaceam burfam expreffio ; hoc etiam pera& to
vas vitreum luto fapientiæ probe claudes :
R
1
P
EXPLICATIO FABRICE.
A. Vas vitreum materia C. refertum.
B. Operculum Vafi A. collutatum .
G. H. Tigillum arena refertum .
D. Lampas oleo olivarum referta.
E. Ellychnium fubereis alis inftrullum .
F. Flamma lampadis.
L L L Spiracula fubfequentis loculamenti.
V X I K Loculamentum intra quod vas A. vitreum
collocatur.
V X M N O P Abacus cui loculamentumfuper
ponitur ; in medio RS pertufum , ut flammafun
dum vafis GH prope attingere queat.
TY Tripesfupra quem lampas ponatur.
Tota fabrica deinde claudatur.
fit autem lutum fapientia ex farina tritici , calce
viva , & argilla anaticè commixta , & albugine
ovi fubacta. Poftea accipe tigillum cupreum fub
forma pelvis latitudinis fpithame , altitudinis
tranfverfæ palmæ manus : quod arenâ candida
munitum ad dimidium ufque altitudinis vafis adim
plebis. Hujus pelvis arena vas vitreum jam ob
lutatum impones eâ induftriâ , ut tranfverfi di
giti diftantia à fundo vafis intra arenam elonge
tur , minimè verò fundat. Hoc quoque pera
&o , accipe lampadem , vel quodlibet aliud
vas ex quacunque materia operi exequendo op
portunum oleo olivarum refertum , intra quod
ellychnium asbeftinum innatet fubereis alis
H 2 fuffultum ;
 88 Bibliotheca Chemica Curiofæ

fuffultum ; quod accenfum tantum det lumi puri , remanent o&o unciæ , aperto autem vafe
i
nis , quantum candela ex cera domeftica , & extrahis inde unam libram argenti . Quæritur
mediocris craffitiei dare folet. Hanc lampadem unde & quomodo 7. uncia argenti ipfi accreve
impones intra aliud quoddam receptaculum un rint ? Refpondeo , cùm argento vivo puro puto ,
dique claufum , fuprà tamen , & è lateribus quæ uti & aquis fortibus , aut Vitriolo argentum
dam foramina habeat , ut per ea fumus , & fuligo actu non inexiftat , nifi minimæ ille particulæ ,
exire poffit , atque ignis aëre neceffario frui ; & five corpufcula argenti fingulis priùs à Natura
hujufmodi complexum ponatur intra cameram , commixta fuerint , uti ex fecunda fuppofitione pa
quam ftufam ficcam vocant , five in loco tepido tet : quæ femimenftruo fpatio igne macerata , &
calore imbuto. Deinde pones tigillum unà cum circulata tandem exiguo illi trium unciarum ar
fuo vafe vitreo oblutato fupra lampadem , ea in gentea portiuncula fymphatico confluxu coha
duftria , ut flamma fundum tigilli non immediatè refcunt , atque adeò unam argenti maflam 12. un
feriat , fed ab eo tranfverfi digiti fpatio remota fit; ciarum conficiunt : quia tamen fola illa corpufcula
atque hoc pacto relinquas 14. dierum fpatio in fua pauciora , quàm ut feptem unciarum corpus ar
digeftione quibus elapfis vas aperies , eique o& to genteum conftituant , videri poffint , necefle eft ,
uncias olei ex vitriolo confe&
ti & denuò claufo per falina quoque corpufcula , quæ tum in Mercurio ,
lutum vafe, lampadi , uti prius , fuper impone ; & tum aquis fortibus , & vitriolo fparfim contine 318
præteritis aliis 14. diebus vas denuò aperies , & in bantur , argentea maffæ una counita in 12. uncia
fundo vafis reperies unam libram argenti in ufum rum argenti malfam excreverint. Quod nifi dica
aurifabrorum , quod tamen cupellam adhuc defi mus , fruftrà totum Mercurium , aquam fortem , &
derat. Tres libræ partes in tuum ufum , lucrumque vitriolum in argentum tranfmutatum fuiffe dice
exemptas fepone , at quartam libræ partem denuò mus. Cùm fieri non poffit , ut id , quod ex fe , &
vafi Chymico reftitues : Cui tantum Mercurii fu fua natura a&u , & effentialiter non habet , hoc
peraddes , quantum una quarta argenti pars pen tamen dare poffit. Reftat itaque , totam feptem
der ; atque unà duas uncias aquæ fortis optimæ , unciarum argenteam mallam ex folis iis argenteis
& totidem uncias olei vitriolici, ita ut argento vi corpufculis , di&is ingredientibus commixtis , unà
vo impofitæ res fuperemineant ad mediam vafis cum falinis corpufculis iis inexiftentibus conftitu
partem tantum enim ex tota materia illud im tam fuiffe ; & clarè patet ex undecim unciis li
pleri debet , non ultra ; deinde denuò vas obluta quoris , aut fcoriæ poft operationem peractam
tum lampadi committatur ad 14. ufque dies , qui fuperflua ; quæ minimè reftitiffent , fi per tranf
bus clapfis aperto vafe invenies , uti prius unam mutationem coaluiffent : cum per hanc totum
argenti libram ; à qua tribus partibus in tuum in totum converti , ut vera tranfmutatio dici
lucrum feparatis , quartam intra vas relinque , tan poffit , debeat, Quæritur itaque , utrum argen
tumque iterum argenti vivi fuperaffundes , quan tum hoc pacto comparatum , verum argentum di
tum libræ pendet , unà jun&is duabus unciis ci poffit ? Refpondeo , quod ita , etfi id cupella
aquæ fortis , & duabus olei vitriolici , uti fupra , commiffum multò minori copia ob heterogenea
claufumque vas , oblutatumque denuo lampadi rum partium commixtarum feparationem , pro
committas , & elapfis 14. diebus idem reperies , deat . Unde quoque patet , negotium minimè fuc
» id eft , unam libram argenti , à qua abftractis in cedere , fi dictis ingredientibus nulla corpufcula
tuum ufum , unam relinque vafi , cui denuo tan argentea inexifterint , vel pro majori minorive co
tum argenti vivi unà cum duabus aquæ fortis , & rum commixtione plus , minufve argenti emer
olei vitriolici unciis adjun&
tis , vas claufum de gat. Addo , vix ex hac pragmatia tantum argenti
nuo lampadi fuperimpones ; & hoc pacto eodem prodere , ut fumptus impenfos reftituat.
femper in multos annos continuato procellu ,
ARCANUM II I.
argentum mirum in modum , uti putant , aug
mentare poteris. Obferva tamen , fingulis die
bus lampadem repleri debere oleo, ne oleo con Quo pars cum parte junta aurum prodit.
fumpto flamma æquo remotiùs à fundo tigilli
recedat , emunctione non > Accipe unam unciam argenti puri , quod albo
cùm inconfumptibilis asbefti filis contortum fulphure prius purgatum fit , & duas uncias auri
fit : neque intereft , fi ultra 14. dies vas in fua laminati , fimul liquefiant : deinde accipe 2 un
digeftione relinquas , cùm quò in ea moratur lon cias , ftratificentur fimul in terreo , vel ferreo va
giùs , eò materia perfectiùs digeratur, argentumq; fe , & calcinentur in ardenti arena , quod cal
purius evadat. Qui verò plura hujufmodi Chymi cinatum eft , in pulverem redigatur , cui æqua
ca vafa in operis executionem affumpferint , iis lis ponderis mercurium fublimatum junges · fu
quoque major argenti vis in lucrum cedet : ma peraffufo quinque unciarum pulvere , omnia fimul
jori verò vafi , & materiæ , major quantitas , & per retortam ufque in oleaceum liquorem tribus
ellychnia plura correfpondere debent : Atque vicibus diftilla , atque intus præcipitatum mane
hoc eft Chymicum artificium quo quempiam bit , quod minutim conteres , cui adjunge fequen
toto vitæ tempore commodè vivere polle ait is , tis fluoris uncias quatuor ; Sic autem fit hujuf
qui id mihi communicavit . Jam verò , an iftiufmodi fluor : Accipe albi Tartari unciam unam ,
modi argentum verè & propriè argentum fit , & qua falis nitri 3. Boracis 2. Salis Armoniaci vitri ve
de caufa tantum incrementum capiat , examinan- netici omnia fimul conterito minutim ; de hoc
dum , reftat. inquam quatuor uncias præcedenti præcipitato
In hoc itaque tres uncia argenti puri ingre junges , pofitaque in mundo tigillo , coopertoque
giuntur ; o&o unciæ aquæ fortis ; argenti vivi igni expones ad unam horam , & habebis regulum ,
libra una , olei vitrioli unciæ octo , quæ jun&a quem minutim contritum cœmenta , quod fit co
fimul , dant 21. uncias , id eft , duas libras exce qui fequitur modo : Accipe è Scobe Chaly
1
ptis 3. unciis , à quibus fubtra&
tæ 3. unciæ argenti bis q. f. duas uncias fulphuris prius calcinati
antimonii •
 Lib. I. Sect.
Sect. II..
antimonii uncias quatuor , igne forti fufioni com
mittantur , unâ circiter horâ ; deinde accipe ex
hoc contrito duas uncias , unam unciam æris vi
ridis five æruginis, unam unciam cinnabaris, unam
unciam falis armoniaci , calamine 4. uncias : quæ
tamen prius communi fale æqui ponderis calcina
ta denuo folvas , & tribus vicibus aceto forti in
cocta relinquas ad exiccandum, hoc pulvere regu
lum fuprà reli&um comentabis, quo peracto habe
bis ,quod propofitum fuit aurum , omne examen
fuftinens , utique paulò plus auri , quàm quod , di
&as ob caufas , impofueras ,
Sequuntur Arcana , quam Confirmationem
vocant , & estfulphur fixum Lunam in
Solem tingens.
Supponam hoc loco nonnulla Arcana Chymi
ca , quæ ex abditis & variis figurarum emblema
tumque involucris , ex myftica tum Arabum ,
tum fequacium Lulli officina deprompta erui , ex I
quibus Lapidem Veterum Philofophorum nil aliud , Quorum initiales literæ dant FIXU M. Sub hac
quàm quod hic ponimus , fuiffe patebit : Dici itaque figura Lapidis materiam indicant Vitriolum
enim vix poteft , quantum fallaces ad affectatam fixum .
Lapidis ftructuram convincendam faciant figuræ
emblematicæ ; quantum allegorica verborum, no
minumque intricatio , dum plerique non plebeii
tantùm > fed & fapientes protinus ad id , quod
vel ipfis admirandum , vel ad fummam beati
tudinem confequendam proficuum effe poteft.
pleno quafi impetu ruant , nulla rerum habita
confideratione , fine ulla adhibita rationis ftate
ra in illud veluti vertigine agitati & anxia auri
fame rabidi prolabantur ; Quod vel inde patet ,
quòd nonnulli ex Paracelfi affeclis , uti myfterium
illud fub acroftichide contentum , de quo fupra
mentionem fecimus , non tantummodò venerati
fint , fed & variis figuris emblematicis , & fymbo
licis adornaverint , ut opus magnum quod confice
re ignorant , arcanis faltem fymbolis & fucata no
minum difpofitione , id fummum quippiam & in
auditum fe proferre oftentarent . Sed quia res ad
vanitatem Alchymiftarum demonftrandam , digna
eft , hîc Emblemata fupponam .
Ex Chymicis Manufcriptis fraus extracta.
Fiet Inde Xenophontis Verum Mandatum.
Hæc funt mira illa arcana , quæ fub ridiculis
figuris & emblematicis fatui ciniflones mundo
exhibent , quarum interpretationem jam appo
nemus , ne OEdipum eorum dolus , & fallacia
fubterfugiffe videatur ; magno enim femper co
natu in iftiufmodi eruendis incubuimus. In pri
ma Figura circulus ambit trigonum cruce infigni
tum cui & figuræ includuntur in circulo
habentur hæc verba : Sala Vera Laudat Philofo
phia Habentes Voluntatem Rectam ; Fiat Inde
Xenophontis Uberatio Mira : Si ex hifce nomi
nibus initiales vocum litteras in unum coëgeris,
prodibit SULPHUR FIXUM , quod &
trigonum unà cum annexa cruce , nota 4 ful
phuris apud Chymicos ufitata fignificat ; ubi
apertè patet , Alchymiftam dum fala pro fola po
nit , Linguam Latinam ne quidem intellexiffe.
Secunda Figura habet tres circulos cum tri
gono cruciato & infcripto , in primis duobus
circulis eadem verba , quæ in prima Figura , ne
Tom. I.
Subfect. I. 89
myfterium latens , & legentibus , arcanumque
admirantibus ftatim pateret : Initiales enim vo
cum literæ id , quod prius notant SULPHUR
FIXUM , quod nota quoque Chymica 4 de
monftrat. Verba verò in tertio circulo pofita ea
dem funt , quæ in prima Figura circa trigonum
defcripta fcilicet , Lege omnes Sophos ergo fic tuos ;
queîs verbis ftupide conftructis indicant , omnes
Sophos , feu Philofophos per Sulphur fixum pri
mam Lapidis materiam intellexiffe.
Tertia Figura ftupidi cujufdam Alchymifta
fuit , qui verba myfteriofa ex Paracelfo extra
&ta in hanc figuram tranftulit , circulo ambiente
trigonum . In circulo habentur hæc verba : Vifi
tetis Inferiora Terra Reclificando Invenietis , & in
altero femicirculo : Occultum Lapidem , Verams
Medicinam , quorum vocum initiales literæ
VITRIOLUM indicant , & fub Figura hæc
verba ponuntur
Fiet Inde Xenophontis Verum Mandatum .
Habebitis hîc , quotquot Alchymiæ dediti
eftis Sulphur fixum , & Vitriolum fixum , verum
utique Lapidem , non Philofophorum , fed foffo
rum proprium , quem ubique facile reperiatis;
& quid tandem ? hoc enim jam cognito , tan
tum fcio , quantum prius : noffe enim cuperem ,
quis ufus tam myfteriofi Lapidis ; quid , rogo , cum
tali Lapide , Sulphure , & Vitriolo fixo faciemus ?
anne aurum inde educemus ? tantum fanè puto
extrahi poffe , quantum ex Carbonariis culina
quifquiliis. Annon hoc eft contradicere omnibus
prifcis Philofophis , qui primam Lapidis mate
riam non Sulphur , non Vitriolum , aut Arfeni
cum , fed Mercurium unanimi confenfu pofuerunt.
Imò expreffe omne five minerale , five metallum
ab operatione lapidis profcripferunt , his ver
bis : Metallum , quod opus noftrum ingreditur , non
est aurum , & argentum vulgi , non aliud imperfe
tum metallum aut minerale quodcunque, fedproprium
&
Philofophis.
Hoc pacto Paracelfus arcanum Lapidis extra
omnes mineralium limites collocat ; cùm tamen
in proceffu nulla alia re nifi metallicis , minerali
bufque utatur. Ego verò intentionem eorum pe
nitius concipiens caufam video , quare fecre
tum hifce ſchematis obvelandum cenfuerint : Le
gerant ii proceffum ad aurum graduandum , quem
dum non intelligerent , faltem ne quidpiam nef
cire viderentur , illum infulfis hujufmodi emble
matis abdidêre. Sed ne nihil hic inta& tum reli
quiffe videar , apponam totius rei proceſſum juxta
intentionem veterum , cum emolumento quodam ,
non tanto tamen , quantum Alchymiftæ fibi ima..
ginantur ; unde non tam lucri caufa , quam experi
menti , quod fanè pulchrum eft, clarè exponendum
duxi.
Nota primò , per confirmationem hoc loco à
Chymicis nihil aliud intelligi , quàm tincturam
quandam , quod idem ac fulphur fixum , quæ tin
dura totius operis complementum merito , ut ipfi
fentiunt , dicitur ; nam inftar fulminis omnia me
talla penetrat , iifque convenientem colorem dat ;
& quemadmodum totum magifterium conſiſtic
in tribus hifce : pondere , fixatione, & colore, que
per triangulum circulo inditum fignificantur :
H 3 ita
 !

a
Bibliothec Chemica Curiofa
go
ita illa intra materiam introduci debent , ut Lu Veteres , ne aut fecretum , fi quod eft , pareat , aut
na Soli mixta in aurum immutetur , etiamfi verò ne fraudis convincerentur.
pondus , & fixationem obtineas , illa tamen cupel
Alter per 2. confirmationis Proceſſum .
la commiffa fubfiftere non poterunt fine confirma
tione , five tinctura , quod Sulphur fixum vocant : Sume unciæ , five lotonem Luna in 18. gradus
quomodo verò illa tinctura , feu fulphur fixum exaltata , uti in primo proceffu præfcripfimus 3
Conficiatur , appono. aurique præparati in fecundo proceffu , lotonem
cum dimidio unà cum lotone - ftanni, ponantur
PROCESSUS L
omnia fimul in tigillo terreo , & regulum inde re
fultantem evaporare finas : adde deinde infuper
Confirmationis , ſeu sinclura C. in O. convertentis.
unam unciam fanni , & habebis materiam per re
gulum unitam : deinde ex auro in fecundo proceffu
Accipe unam femiunciam fulphuris optimi , &
tres femiuncias crudi antimonii , quæ fufioni præparato, & ex antimonio crudo accipe - unc.
commiffa dabunt regulum colophonia refina fu ponantur in vefica defcenforia, diftillatione urgeas
fum. Ex hoc accipe duas femiuncias , five unam ufque ad reguli fublimationem ; hunc deinde ,
unciam cum dimidia , atque unà ex & 2 , ex pulvere ex veteribus calceorum foleis adufto ftra
fingulis unam femiunciam , quæ tigillo commiffa tificabis , & deinde quartabis ad fummum , ut
fimul fundantur , & deinde quatriduum no& tu , termino Chymico utar ; & habebis defideratum
diuque in olla optimè oblutata intra calidam aurum ad 18. grad . tinctum. Hoc iterum bre
arenam ad digeftionem exponantur , & hoc pa viùs perages. Sume uti fuprà ex præparatâ Lu
&o tres memoratæ res non amplius ab invicem nâ 18. grad. exaltata , & ex auro præparato, qui
feparabuntur , & volatilia fiunt juxta naturam , & bus junges regulum 2. tanto pondere , quantum
albedinem antimonii : atque hæc eft aqua penetra pofita pendet ; veficæ fimul omnia committan
tiva , & vocatur aqua , quæ tingit ad 18. gradu s. tur , quo facto , huic malle commifcebis bis

Hanc aquam referva ad ufum poft exponendum ,
& à peritis vocatur aqua ad 18. graduativa.
PROCESSUS I I.
C
Solutionis Sulphuris fixi ad volatilitatem .
Jam proceffum , quem Philofophi fubticuerunt
aut nefcierunt , nos in apertam lucem fincerè edu participent.
cemus. Hac verò ratione fulphuris fixi folutio ad
volatilitatem præparetur.
Accipe auri femiunciam , five unum lotonem ,
quod in pulverem limatum igni leni 8. horis impo
natur ; deinde accipe tres femiuncias, feu 4. drach
mas tartari ad albedinem calcinati , femiunciam fa
tantum antimonii crudi , quantum maffa pendet,
quam deinde igne evaporare finas , quod reli
quum eft , per h abftrahe , & habebis aurum ad
18. grad. uti dicunt , exaltatum ; quod tamen aliud
aurum non eft quam illud auri & argenti quod
impofueras ; ad fummum depuratione exaltatum ,
cujus tincturâ & reliqua mineralia commixta
PROCESSUS I 1 I.
Quomodo veteres vi lapidis , five fulphuris fixi , ut
´exaltarint aurum fuper omnes gradus auri CO
mineralis obryzi.
ex

SJE
lis, & 4. lotones falis armoniaci , fimul omnia mif Hic proceffus fit per Regulum graduatum , in

SJ
FE
ce , ex hoc mixto cape ad unam femiunciam , tres quo latet fulphur fixum unà cum fua addi

quintas unius uncia auri , ( Nota benè , nos per
quintas partes , drachmas intelligere , & per lo
tones femiuncias ) contere fimul unà cum fupradi
aa materia impofita humili alembico , cui fuper
affundes aquam fortiffimam, & alembico pofito in
balneo Maria diftilla fexies , & tribus vicibus
ultimis cum nova aquæ regia appofitione ; hoc
enim pa&o afcenfione materiæ peracta , eam leni
calore expofitam relinques fpatio 24. horarum ,
fepara deinde à calce aquam fortiffimam , ad dul
cedinem ufque , tandem exicca , & fige arte nota,
&habebis propofitum , cujus ufus fequitur.
Accipe ex fupra di &o Proceffu primo expofitâ
aquâ argenteâ ad 18. graduativâ unum lotonem ,
feu dimidium unciæ , & tantumdem auri præpara
ti, & tantundem ftanni , antimonii verò 4. drach .
ET
tione ; eftque tinctura qua Luna in 26. grad.
aurum convertitur , & omnia examina fuftinet , &
fic proceditur: Sume duas uncias antimonii crudi,
& 1 unc. auri. Unam unciam cupri , ex recre
mento chalybis , five ex limaturæ ferri fcobe unc.
ex quibus fufis regulus exibit , deinde fume Bif
muthum , five plumbum cinereum , & antimonium
crudum ; ex utroque tres uncias , & infuper 3. un
cias plumbi communis ; ex quo fufo exibit alius
regulus. Hoc pera&
to , accipe ex fupra adducto
Proceffu primò præparatæ & in 18. grad. exaltata
Lunæ , unciam , quam tigillo committe , cui jun
ges ex regulo graduato paulò ante præparato
unciæ partem ; atque ex regulo cinerei plumbi¸
feu Bifmuticho unc. fepties in retorta abſtrahe ,

mas , quæ fimul jun&a , & evaporata relinquunt & habebis additionem auri ex regulo cum ad 26.
corpus , ex quo fumes 2. femiuncias, & 3 unc. grad . exaltati, aurum omne examen fuftinens, opti
antimonii crudi , quæ fufioni committantur , quo mum, & uti dicunt, auro obryzo excellentius quod
facto aurum in fe trahit tincturam ad 18. grad. de fumma depuratione dictum velim.
Luna confiftente , obtinebitque fulphurei coloris
PROCESSUS IV.
fupremum gradum , optimo auro parem. Hanc
pragmatiam quoque apud Lullum in fua clavicula , Quo fulphurfixum per commune fulphur obvium
& Ifaacum Hollandum reperio , quamvis aliis ver tem
Lunam obiterpurgatam in Salem tingit.
bis , fymbolicoque verborum involucro teЯam ; def
eftque ad mentem veterum fapientum ; hoc tantum Sume unc. auri puri communi fulphure ful
tio phurizati ufque dum fragile reddatur , & fulphur Bitu
excepto , quod ingredientia in opus hoc, addi
quor umqu e e confumptu m fit ; Recipe hoc aurum præparatum , cien
nem auri , & argenti vulgi , reli min
t m
ralium admittan , qua tam en fubd olè nega nt & denuo recenti fulphure ftratificetur ad fulphuris men
combu .
 !. Lib. I. Sect. II. Subfect. I.
91
combuftionem, & hoc pacto fepties procede.Dein ademtiffent , ad me tum temporis hieroglyphicis in
de fume aurum fulphurizatum , contere illud terpretandis deditum , recurrerunt , ut fi fieri pof
fupra marmor in pollinem , & impofito ei in alem fet , figilli apertionem tentarem : promifi me ten
bicum fuperaffunde aquam regiam , qua abstracta taturum. Et domum reverfus , Characteres proti
ufque ad oleitatem reaffunde illud fupra aurum , nus arte mihi confueta in alphabetum digeffi ; ar
addita recenti aqua fortiffima, feu regia , & hoc ter canum dete&um poftero die cuftodibus Bibliothe
tiò facies ; quo peracto , fuperaffufo illi fortiffimo cæ monftravi; qui fanè magis fubitaneam Chara &e
fpiritu vini , exponatur leni calori , & hoc pera&o rum enodationem, quàm ipfam artem mirari vide
fpiritus vini ad fe attrahet omnes alios fpiritus, qui bantur. Arcanum tale erat.
leniter fpiritu vini abftrahantur , & in fundo mate
riam liquidam reperies, quam bifariam divides, pri
Arcanum Philofophorum , ut ex Saturno
mam partem in corpus coagulabis arte notâ , vo
cant præcipitatum , quem in pollinem redactum vi facias Aurum perfectum.
treo vafi repones , & alteram dimidiam materiæ
Recipe libram femis Mercurii , & uncias duas
liquidæ partem ei affundes , & iterum in unum cor
fulphuris : amalgama utrofque fimul , itaut de
pus coagulari finas , & habebis opus confummatum.
alterutro nil appareat , fed remaneat pulvis ni
Hujus pulveris ope Lunam purgatam camentabis,
ger ex his duobus , quem recipe , & pone in phia
& habebis aurum quæfitum , itaut una pars hujus
la ftri&i oris , & pone fuper fornaculam , feu fur
pulveris ad decem partes Lunam purgatam infufio
nellum olla mediante cum cineribus cribratis , ut
ne, illas in aurum tingant ; quamvis femper in cu
fcis , & fac , quod cineres non afcendant ad mate
pella examine minus reperias ; & nonnihil fophi
riam,& da in principio ignem levem per octo dies,
fticum oleat.
ad hoc ut fpiritus, non afcendant,& fi quid afcende
PROCESSUS V. sit in illis octo diebus, reduc cum illo, quod in fundo
vafis remanebit, frangendo vas fingulis o& to , diebus,
- Confirmationis tinctura , feufulphuris fixi per poft primam materiam factam , quæ erit nigra , &
camentum nobile perficiendum . fic frangendo vitrum, tere materiam tuam, & repo
ne in alio vitreo vafe, & fic facias omni octavo die,
Sume 2 uncias auri puri , & 1 unc. communis donec videas materiam tuam in colore cineris ;tunc
cupri , quæ fimul fufioni committantur , in corpus; diminue cineres per unum digitum , ita quod non
dum fluit materia accipe unc. fulphuris circiter, remaneat de cineribus nifi per duos digitos & fu
quam paulatim intra fufionem projicies ; hoc facto perpone igni , & tamdiu permitte donec materia
exceptam materiam contere cum unciæ cinnaba fit rubea ; & quando videris eam rubeam , diminue
ris mineralis minutim , deinde contritum impone iterum de cineribus per digitum , & fic per confe
vafi , eique fequens oleum fuperaffunde benè com quens , quoufque fit albiffima ut nix , & quod po
mixtum. Oleum fic fit : Accipe vitri antimonii 2. ftea revertatur in colorem rubeum , de qua medi
uncias ; unam unciam falis nitri probè purgati ; hæc cina recipe unam unciam , & projice fuper o&o
contrita in pollinem humili vafe , in cinere calido Saturni præparati , & fiet Saturnus niger , & durus
exponantur , vafe charta obftructo, in fufione relin ut ferrum ; de quo ita duro & nigro projice unciam
quantur non nimis longo tempore , quo peracto fri unam fuper uncias o&o Saturni , & fit rubeus , de
gefacta materiæ fuperaffunde fortiffimum ex vino quo rubeo projice unciam unam fuper octo libras
acetum , ufque dum materiam cooperiat , & dein Saturni præparati , & habebis aurum perfe&um.
de per alembicum acetum abftrahe, & hoc quatuor Laus Deo. Ita Magifter Odomarus . Non ut ego
vicibus repetes , & quinta vice fortius, ufque dum puto tota fubftantia , fed tin&ura , quæ commix
nihil amplius ex aceto fuperfit ;quod fequitur oleum ta fimul cætera mineralia in unam fubftantiam im
fanguinis inftar ruberrimum eft; à quo phlegma ace buir.
ti abftra&um dabit oleum requifitum hoc oleum Hoc eft arcanum , tot characterum diverfitate
fuperaffunde fupra dicto pulveri in vafe recondito , te&
tum , in quo tamen nihil eft , quod tibi quæfi
cum dicto pulvere bene commifce, ufque dum pau tum emolumentum polliceatur ; cùm plumbum in
latim coaguletur ; deinde iterum dicto affu aurum fine Mercurio Philofophorum ex auro , vel
fo oleo , ut prius coaguletur , atque hanc operatio argento extracto , communi omnium Philofopho
nem tertiò repetes, & habebis cementum præpara rum confenfu tranfmutari nequeat. Sed Mercurius
tum ad Lunam in aurum convertendum . Hæc ferè tali ratione præparatus , & fuper quodvis metal
eadem invenies apud Paracelfum lib . de gradationi lum projectus , illud in id , quod eft , tranſmutare
¡
bus , quamvis tot , tantifque obfcuritatibus invol perhibetur : unde & hoc arcanum prorfus fophifti
vit , ut vel ipfe nefciat , quod afferit aut faltem fi cum eft , ut proinde nulli in ejus lyxiga oleum,
fcivit invidia ta&us reticuiffe videatur , atque hu & operam perdere confulam : vides ex hoc fuco ,
1
jufmodi tincturam vocat tincturam Philofophorum ; quam parum fincera fint omnia illa arcana, feu po
ego verò eam non nifi Sophifticam & metallurgicam tius receptæ , uti vocare folent , tot figurarum fym
affero. Atque ex hifce meis interpretationibus lu bolis adornatæ: tot occultis literarum notis tectæ.
culenter mihi innotuit fallax Alchymiftarum inge. Ego fanè hoc teftari poffum , me nullum lapidis ar
nium , qui ne artem magnam nefciviffe viderentur , canum fub hujufmodi Zyphris occultatum reperiffe
miris cam figuris obtexerunt , aut fi ingenium iis ( quorum tamen ingentem copiam à fua obfcurita
ad emblemata excogitanda aptum defecerit ; fal te vindicatum , & arte mihi propria foluram , apud
tem fteganographico artificio rem cooperire non me reperio ) quod non vel ad fucum faciendum , vel
defiftunt. Cum ante plures annos Vaticanam Bi ad vexationem ingeniorum adornatum fuerit.Cujus
bliothecam luftrarem ; fuit mihi à cuftodibus exhi apertum fignum effe poteft , quod hujufmodi re
bitum ingens arcanum , quod veram lapidis confi ceptas , feu arcana poftea , vel in Lulli Clavicula ,
ciendi rationem continere arbitrabantur , cùm ta vel Paracelfi archidoxis , vel etiam apud triviales
men exoticorum characterum , quibus id defcrip fcriptores , Portam , Véckerum , Alexium , aliof
tum erat , monftra , omnem de eo penetrando fpem que claris verbis exhibita invenerim. Sic luditur
Tom. I. H 4 Orbi
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
92
Orbi à clanculariis hifce ciniflonibus. Sed jam ad
Tertiæ figuræ quam Paracelfi effe diximus , inter
pretationem , calamum convertamus. Paracelsus
fanè , uti jam fæpe diximus : unus inter cæteros ,
hujufmodi impoftoribus , merito fuo adnumerari
poteft : cum dici vix poffit , quàm illa arcana , quæ
prius vel ex Lulli , Arnoldi , vel Ifaaci Hollandi ,
aut Valentini Bafilii , aliorumque manufcriptis de
fumpferat , quàm inquam , mirè affectata verbo
ram obfcuritate , aut ænigmaticis involucris , ne
plagiarii criminis convinceretur , texerit : & cùm
" omnia dicere videatur , nihil tamen adferat , quod
mentem Lectorum non dubiam, ſtupidam , & quid
nam de arcano obvelato fentire aut credere liceat,
ignaram prorfus ancipitemque relinquat : eos ve
rò ipfos , ex quibus defumpferat , infuper igna
ros rerum, & falfarios dicere non verecundetur.
Sed adducamus verba intolerabili ja&
tantia ple
na,quæ in præfatione libelli de tinctura Phyficorum
de fe profert. Hor, inquit , Seculo Monarchia cuncta
rum artium Theophrafto Paracello Philofophia , &
Medicinaprincipi mihi contigit : Ad hoc enim à Deo
(verius à Satana) ſum electus, ut Phantafias omnes ex
cogitatorum, & falforum operumputauitiorum, & pra
fumptuoforum verborum per ipfum extinguerem ,five
fint Ariftotelis , Galeni, Avicenna, Mefue , vel cu
jufcunque fuerint , etiam eis adhærentium. Non fuf
ficit ei præfumptioni audaciam conjunxiffe, fed &
prophetam quoque de fua Monarchia vaticinando
egille reftabat , quod hifce verbis innuit : Theorica,
inquit, namng, mea procedens ex luce Natura nunquam
labefactari poteft obfui conftantiam , nec immutari ,
quinquagefimo poft fefquimillefimum octavo vivere pri
mum incipiet anno. Certè cum jam centum & quinq;
anni à vaticinii termino elapfi fint , tantum abeft ,
ut hucufque quicquam tantâ fcientiâ dignum
prodierit , ut potius pfeudopropheta & impuden
diffimus impoftor ab omnibus paffim habitus , &
apologeticis fcriptis demonftratus fit , itaut ejus
fcripta quoque à Sacro-Sanda Romana Ecclefia ,
tanquam impia , Chrifti fidelibus perniciofa ex Ca
talogo Librorum Orthodoxorum expuncta & pro
hibita fint ; de quo conqueri videtur fequentibus
verbis ; Practica , inquit , fequens tandem admiran
dis , incredibilibufque fignis comprobabitur, itaut me
chanicis , & plebi communi palamfit futurum , & ipfi
penitus intelligent , quam contra Sophiftarum nugamen
ta , constans , immotaque ftabit ars illa Paracelfica,
licet illa Sophiftica Papifticis , & Imperialibus pri
vilegiis in fuis ineptiis confirmetur , & tueatur, Con
cludit tandem . Hoc arcano , inquit , poftremum fecu
lum , ut gratia dono , veriquefpiritus illuftrabitur ma
nifeftè , compenfabiturque , fic ut ab exordio mundi fi
milegermen intellectus , & fapientia haud amplius au
'ditum fit. Qui paulò antè vaticinii eventum fuum
fortiri 1558. afferebat jam illum ad ultimum fecu
lum Antichrifti, vel ut alibi loquitur , ad adventum
Elia Artifta prænunciat.
Quis rogo tale unquam jactantiæ monftrum vidit,
aut de fimili arrogantia Bombilione audivit Sed ne
cantarum ineptiarum caufam decidamus , jam quid
præftiterit in hac arte dignum , videamus. Sic au
tem in Libro intitulato Aurora Philofophorum
dicit. Accepit hic vitriolum fixum pro materia pri corporalem , id eft vulgi, portione duarum partium
ma Philofophorum , quod & in tertia figura de quem tribus ejufmodi ponderis partibus olei dicti fupe
monftravit hifce verbis : vifitabis interiora terra re
raffundes , maneantque fimul 40. diebus ; atque propor
Elificando invenies occultu lapidem veram medicinam. tionem obtinebis ponderis & ordinis , qua multiplicatio
Fiet indè Xenophontis verum mandatum , cujus initia fit in infinitum. Atque hoc eft arcanum arcanorum
les , uti fupra oftendimus , literæ vitriolum fixum omnium maximum , quod Paracelfus non Philofo
exhibent : & per terram quidem intellexit ipfum
vitriolum , per interiora terra dulcedinem ejus, ac
rubedinem : in occulto enim , inquit, vitriolifubtilis,
nobilis ,& purgatiffimus fuccus , ac purum oleum latet,
cujus projections modus calcinatione , vel diftillatio
ne non eft aggrediendus , quia viriditate fua minime
privari debet , qua fi tamenprivetur , unà id & viri
bus & arcano carere neceffe eft. Habemus arcanum,
faciat jam cui lubuerit , ex eo aurum quantumcun
que libuerit : Ego fanè hæc non artis magnæ fpe
cimina , fed mera malè feriatorum hominum nuga
menta judico : Et ne Paracelfo injuriam facere
videar , hîc Magifterium , quo lapidem fieri polle
ad aurum tingendum exiftimat , adducam , ut ex
ipfo quid fperandum fit , colligi poffit . Sic autem
procedit in 13. lib. Aurora Philofophorum.
Primò Vitriolum minerale , quod multis jam
locis tanquam ad artem ineptum rejecerat , jam
tamen veluti pœnitentiâ ductus , id magifterium
fuum affumit , & uti id multis vifcofis , lutofifque
imperfectionibus obnoxium eft , ita quoque à fuis
impuritatibus per fæpe iteratam rectificationem
liberari debere , præfcribit , ufque dum viriditas
ejus manifeſta fiat, & nè viror hic in pallorem ver
tatur,non foli exponendum ,fed valido hypocauſto
confervandum præcipit probè contra pulverum in
jurias munitum.
Secundò. Aliquot menfium fpatio,vitro poftmo
dum claufo digeftioni committat , ufque dum variis
coloribus intercurrentibus tandem fuprema rube
do appareat , quod commune omnium Philofo
phorum præceptum eft ; quæ tamen uti nullam ad
huc fixitatem pollicetur , ita quoque amplius ab in
quinamentis purgandum dicit aceto , donecfemo
tis fæcibus ab omnibus impuritatibus prorfus li 4
262XS3
berum fuerit , & abfolutum : atque hanc dicit tin
&uræ veram & optimam rectificationem , de qua
Pe
oleum, quod vocat, benedictum elici debet hac prag Da
matiâ.
Tertiò. Ab hac tin&ura vitro indita , alembico
que fuperpofito , ne fpiritus exhalet , optima no
tæ luto oblitis commilluris , fpiritus igne fuavi ,
lentoque , puto cinerum vel arenarum , pellicien
dus eft , oleum obtinebis , omni balfamo dulcius,
omni acrimonia carens, & in fundo cucurbita ter
ra fubfidet candidiffima , nitens , & nivis adinftar
4
refulgens , quam ferva à fua rubedine jam fepara
tam. Jam tandem fequitur illud cœleftis matrimo
nii arcanum, quo anima & corpus id eft tinctura, "
five oleum benedictum terræ candidæ jam purificata
fuperaffufum , adeò fe ftringunt , ut impofterum
ab invicem feparari nequeant. Atque hæc eft terra
illa foliata , quam Phiale vitrex inditam repones ,
eidemque fenfim oleum fuum affundes , & corpus #
animam fuam in momento recipiet amplectetur ‫י‬
que. Matrimonio itaque completo , reſtat jam ,
qui id fœcundum fieri poffit , explicandum.
Quartò.Hanc itaque terram foliatam, oleo fatu
ratam benedicto , intra furnum arcanorum , vide
licet Athanor , quadraginta dierum fpatio circu
landam expones, oleumque habebis abfolutiffimum
miranda perfectionis : quo Mercurius , & reliqua
metalla imperfecta vertuntur in aurum , in infini
8 2 2
tum multiplicabile. Hac praxi : Recipe mercurium
t
‫ےن ےک‬
phis , rerumque naturalium peritis , fed plebi im
1 perite,
 1
Lib . I. Sect. II. Subfect. I.
93
peritæ , & oppidò credule perfuadeat : hoc enim nem fuam habet , ita quoque cum variis rebus co
purum putum mendacium effe jam demonftrare maſſam auri fophifticam tandem degene
étum , in mallam
aggredior. rare neceffe cft.
Primò omnium Philofophorum Chymicorum.con
fenfu prima magni magifterii materia eft Mercu CAPVT III
.
rius non vulgi , non vitriolum, aut fi quod aliud eft
minerale,fed Mercurius Philofophicus eft;ut vel ipfe DISQUISITIO I.
met fatetur in citato libro c. 10. ubi refellit omnes
iftos,qui lapidem quæfierunt in mineralibus , & tan De Chryfopeia artificiali Chymicorum.
quam ftolido labore deditos arguit , cum tamen
ipfe primus fit , qui opus per vitriolum minerale St in rerum natura quidem intrinfecus prin
attentaverit. moru, quem
Secundò Mercurius hic Philofophorum non ex incongruè fermentationem appellare poffumus , cum
vitriolo , aut alio quopiam five metallo imperfecto, tendentia ad perfe&tionem ejufmodi corporis, vel
five minerali concreto fucco , fed ex auro , & ar ob mutationem ad aliud : quod vel maximè in ele
gento perfectis metallis extrahendus eft , ut lapis mentarium motionum varietate elucefcit , quæ uti
inde fabricari poffit : In hoc vero magisterio ex corpufculis minimis conftant , ita quoque vel
nulla neque Mercurii Philofophici, neque auri,aut proprio Naturæ impetu , aut occafionaliter in mo
argenti additi fit mentio , fed folius Vitrioli : nil tum concitatæ , fe mirum in modum exagitant , &
itaque facit ; cùm Vitriolum dare non poffit , quod exagitantur , fe invicem diducunt , & involvunt :
non habet , etfi innumeris purificationibus , dige quæ Naturæ benignitate fubtilitatem confecuta ,
ftionibus , calcinationibufque vexatum : tantùm mox avolare nituntur , fed à craffioribus reticulis ,
itaque præftat hic Paracelfus , quod quivis pharma ne prorfus avolare queant detinentur : interim
copaeus , dum ex Vitriolo prius purificato , recti craffiores à fubtilibus mira lucta in tantum incidun
ficatoque Spiritum , & oleum ruberrimum omnis tur , attenuanturque : donec unà cum fubtilioribus
acrimoniæ expers extrahit , uti frequens experien exaltatæ , eve &aque , aut debitam perfectionem
tia in noftro pharmacopoeio nos docet. Concedo acquirant , aut alterationes à Natura defignatas
etiam fedimentum in cucurbita remanere candi compleant , quæ eft totius Meteorologiafumma :
diffimum; fed quod oleum Vitrioli paulò ante extra hinc enim Raritas & Denfitas , opacitas & perfpi
&um huic terræ affufum , & 40. diebus circulatum, cuitas, flacciditas , liquiditas, fixitas ; hinc per hu
& tandem fupra mercurium vulgi proje &u,illum in midum, & ficcum mollities , afperitas , flexibilitas ,
altrum convertat, hoc nunquam nec vidi,nec audivi. ductilitafque rerum omnium originen habet. Sed
Quid enim quafo in vitriolo eft, quod auro pondus jam ad argumenti propofiti fcopum revertamur.
dare poffit?quid rogo ei naturales virtutes:quid co Nemo Philofophorum hucufque negavit , totum ex
lorem tribuetacùm inVitriolo nil horum ineffe com partibus velfimilaribus, vel diſſimilaribus costitui: Un
periatur : in oleum quidem rofei coloris diutur dè quoque cuncta metalla tam perfecta , quàm im
na co&tione vertitur vitriolum , fed non in talem, perfe & ta, foffiliumque quorumcunque tandem mixta
qualem aurum natura fua appetit,fulvo colore fpen ex corpufculis, quorum fingula naturam totius fa
dentem ; quem folum Vitriolum fine alia rerum ad piunt,conftare non Democritorum atomis , fed ve
ditione dare non poteft ; nifi dicas , id ex corpuf ris, &: realibus, imò armato oculo fubinde fenfibus
culis cupreis , aureifque liquori intermiftis tinctu haud inviis; quæ in concretis corporibus fimul unita
ram auro dare , quod jam Sophifticum eft ; certe unum quidpiam conftituunt ; at igne aut alio quo
Lullus , Arnoldus , cæterive Alchymiæ primipili, in vis calore , aut igni , calorique analogis nonnullis
omnibus magifteriis , uti ex Clavicula , & Rofario rebus , uti aquis fortibus,fuccifque acidis per con
patet , nonnihil auri , & argenti materiæ loco fer tinui diffolutionem feparata , mox veluti affumptis
menti commifcent, ut proinde omnes in Turba Phi alis , mira agitatione in fpiritus refoluta , tumul
lofophorum , fine Sole , & Luna nihil in opere hoc tuantur. Horum aliqua in fundo vafis pertinaciter
fieri clament : quos omnes hic adducere poffem , manent,& fixa dicuntur ; quædam in altum evolant,
fi res mereretur. 4
mox frigore obvio reditura; nonnulla prorfus in fu
Sed dicent Paracelfifta, hoc Magifterium non ad mum evanefcunt ; funt quæ evolantia veluti pœni
literam , fed fublimiori parabolico fenfu intelligen tudine ducta ad fixum à quo evolaverant , fuapte
dum effe. Refpondeo , hoc proprium impoftorum fponte poftliminio revertantur. Et quoniam nullum
effe : aliud ore & penna , aliud animo fignificari . in rerum natura corpus ita expurgatum eft, ut non
Certe ex hujufmodi magifterio parabolico quid aliud in eo nonnulla heterogenea materia mifcella refideat,
perare poffumus , nifi aurum parabolicum , quod quæ uti calore , ita quoque plerumque naturâ pro
non arte, aut natura , fed ex ftulta hominum ima diffimilaris naturæ conditione differunt . Hinc ac
ginatione natum eft. Similia magni magifterii fpe cidit ut quæ fimilitudine naturæ gaudent , ad fi
cimina edidit in citato Libro cap. 11. ubi arcanum milia nefcio quo potenti magnetismo confluant , au
verum , & perfectum ex arfenico producit ad al rea ad aurea, argentea ad ea quæ argentum appe.
bam tincturam , ubi in Gebrum, Albertum , Rhafin , tunt , ferrea ad ferrum , ad plumbum plumbea, fa
& Polydorum tanquam falfarios invehitur , idque in lina ad falem , ea potiffimum, quæ in concretis fuc
iis carpit , in quo ipfe peccat; imo totus eft in exal cis , liquoribufque aluminofis , nitrofis , vitriola
tando arcano tingentis fpiritus , qui ex eo trahitur: tifque nidulantur, Sulphurea, Arſenicalia , Marcha
cujus enim pars una fuper fedecim partes imperfe fitica , Orichalcica , quæ aureo colore fulgent, au
&i metalli projecta eas in Lunam excellentiffimam reis fe corpufculis jungunt : plumbea, & ftannea, &
tingit , tinctura utique nulla alia , nifi ea , qua ex. quæ ex Antimonio, Magnefia , Cadmia , Biſmutho,
perientiâ trita cuprum rubrum in album commu fimilibufque conftant , ad argentum , vel ad ſtan
tare folemus,de qua in experimentis fequentis Libri num , vel ad plumbum naturæ quadam cognatione
Quæ porrò Paracelfus de electri virtutibus dicit , concurrunt.
Lib. de Compof. illud uti ex argento, & cupro origi Ex quorum variè combinatornm concurfu nal
citur
 T
94 Bibliotheca Chemica Curiofæ
citur ingens illa colorum varietas ; quam in Chy
mica pavonis caudâ fatis mirari non poliumus.Quæ
res quomodo illud fiat: Dico id ex diverfa minera
I
lium vario colore tinctorum commixtione mox ac
refoluta fuerint , fieri ; quorum aliquo fimili & co
lore , & proprietate dotata funt; alia in hanc par
tem , alia in aliam , quædam hinc , quædam illinc
confluant , atque hoc differenti , & disjunco cor
pufculorem fimilium confluxu , eam , quam diximus
colorum varietatem exhibeant ; fi verò ulterioribus
ignis tormentis materiam follicites , contingit ,
ut fingulis à tanta corpufculorum confufione vin
dicatis , unicuique feparatus locus affignetur , qui
bufdam in aquas, aliquibus in fpiritus refolutis :
nonnullis in fcorias , aut vitream materiam coa
gulefcentibus , aliis in fundo refidentibus. Separa
ta itaque materia , fola illa quæ perfe&
torum metal
lorum amicitia tripudiant, à cæteris, quæ inferio
ris conditionis funt , feparatis , auro junguntur, &
ab eo tincturam acquirunt , & infuper tincta reci
proco beneficio , auro quoque molem addunt.
Quoniam verò omnia in triplici Naturæ regno limpida in vefica coxeris , pulcherrimus inde co
mixta confiftentiam , & fixitatem à fale Chymico lor rubini ad inftar extrahetur. Infigne dentifri
terræ elemento obtinent , atque omnia metallica , cium.
& quæcunque tandem mineralia ex corpufculis fa
linis quoad molis confiftentiam conftituantur ; in tui vini affuderis , habebis lac virginis : id eft, can
de fit , ut illæ diffoluto mixto in fufione metallica didum inftar la&
auro prægnante , ejufdem tinctura imbuantur ,& in
fuper eidem confluxu fuo quantitatem molis ma
jorem , quam prius habebat , tribuant . Sectantur
itaque tincturam auream omnium potentiffimam,
ejufque fplendore amiciri ambiunt cun&
tæ reliquo
rum mineralium particulæ ; uti quemadmodum ex
Chymicis operationibus paulo pòft adducendis me
ridiana luce clarius apparebit . Cum Chymia vel ex
hoc capite omni laude digniffima fit , quod exrefo
lutione mixtorum in fpiritus , five in Mercurium,ful
phur , fal , aquam , terram factâ corpufcula ex qui
bus componuntur manifefta , & fenfibus obvia per
experimentum exhibeat, & luculenter demonftrant
elementaria corpora, quæ non in άλà xai douvéla,
feufimplicia & incompofita, fed in eas fubftantias ,
in quas partes ultimò fenfibiles fiunt , res phyfi
cæ refolvuntur.
Experimenta per Precipitationem.
1. Si folveris plumbum aut lithargyrium cum
aceto diftillato , extrahetur aqua quædam lim
pidiffima aquæ fontanæ , aut aceto diftillato
adeò fimilis ut unam ab altera difcernere vix
queas : hanc vitro impones , acetumque diftilla
tum fimillimi coloris ei fuperaffundes , & ftatim
aqua lithargyrii in candidiffimum colorem lactis
inftar vertetur.
2. Si Antimonium cum nitro calcinatum aquæ
fontana incoxeris , habebis colaturam limpidiffi
mam , & ferè inodoram , fi tamen huic quemvis
acidum liquorem fuperaffuderis , indè aqua cro
ceo colore tincta , & peffimi odoris prodibit.
3. Si ftannum calcinaveris , eique falem tartari
liquefa&tum commifcueris , habebis aquam cœle
fti colore tinctam , id eft, cæruleam.
4. Si folutioni gallarum limpide , folutionem
Vitrioli commifcueris , prior mox in nigerrimum
colorem mutabitur , quod atramentum dicunt.Sed
fi huic fpiritum Vitrioli aut aquam ftygiam affu
deris , atramentofus color denuo in limpidiffimam
aquam revertetur , quam fi denuo in nigrum co
forem reducere velis , id oleum tartari fuperaffu
lum præftabit.
5. Si in charta cum infufione limpida vitrioli
quidpiam fcripferis , ea utique fcriptura legi mini
mè poterit , utpotè aquâ limpidâ exarata , at fi
aquâ gallarum Chartam imbueris , mox ea nigro
colore confpicua nulla difficultate legetur. Verùm
mirum dictu , fi fpiritu vitrioli eam dilueris , uti
prius , difparebunt , quam tamen iterum tartari li
quore affufo nigredini fuæ reftitues.
6. Si violarum cæruleæ tincturæ oleum vitrioli
affuderis , mox purpuraffent : cui fi guttas aliquas
fpiritus cornu cervini junxeris, colorem purpureum
in viridem vertes. Iterum lignum acantichum, quod
& nephriticum dicitur, è Brafilia allatum , aqua com
muni dilutum , tin&uram gratè rubicundam vino
rubello non diffimilem deponit ; huic fi parum ace
ti diftillati infundas, liquor inftar vini albi limpidus
comparebit; at guttæ quædam olei tartari eum de
nuo in purpureum educent ; huic fi iterum fpiritus
vitrioli infunditur , inftar vini Hifpanici pallide
flavefcet.
Si Gummi Lacca unà cum alumine addito aquæ
7. Si Syrupum ex confectione coralliorum fpiri
tis liquorem , non minus jucundum
vifu:quam guftu fuavem; Quæ quidem experimenta
in noftro pharmacopoeio facta funt. Innumera alia
hoc loco adducere poffem hujus generis experimen
ta. Verùm cùm illa partim in pracedentibus mon
ftrata fint , partim in fequentibus fimus exhibituri ,
illis diutius immorari fupervacaneum duximus.
Quare nil reftat , nifi ut dictorum experimento
rum caufas inquiramus.
DISQUISITIO II
Hujufmodi itaque phænomenorum ratio aliun
de petenda non eft , nifi à corpufculis intra cujuf
libet liquoris poros contortis : quæ quoad fitum,
& pofitionem ab aliquo alio liquore infufæ diver 18
fimode alterata lucis fuæ radios tranfmittunt , mul
tuntque : atque hinc fu
tifariam refringunt , refle&
pradictas colorum vices emanare necelle eft , dum 2
unus alterum interimit, atq; alius alterum interem
ptum denuò refufcitat : Nam ut paulò antè diximus
T
cùm fubjecta colorum aliam , & aliam ex corpuf
culis , particulifque compofitionem habeant ; non
nullæ fiquidem diaphani corporis particulæ, quem
admodum luci fimillimæ funt, ita limpidiffima quo
que , & inftar cryftalli tranflucentes comparent , è
quibus limpiditas illa liquorum originem fuam for 16
titur ; quædam verò opacorum corporum particu
læ cum aliæ compofitionem habeant , colore, & na
tura differentem , illæ fuperaffufæ limpidis , eas pro
coloris diverfitate nunc in flavum , modò in pur
pureum , jam in cœruleum , & tandem in nigrum
tingentes , opacitatem inducent : Nam prout par
ticulæ in liquore contentæ ab alio infufo modò
propiùs adaca fe invicem complicant , & modò ad
has , vel illas pofitionum feries ordinantur , inde
coloris diverfitatem confequi neceffe eft : Etenim C
liquor hujufmodi corpufculis minutiffimè confra T
&is impugnatus , quafi militum ftatis ordinibus CL
difpofitorum aciem exprimit, qui modò fe contra
hunt, modò dilatant , nunc hanc , jam aliam figu
ram exprimunt . rea
Cùm itaque duo liquores diaphani commiffi
atramentum conficiunt; ratio eft, quod particulæ in
utrifque
 Lib . I. Sect. II.
utrifque contente , limpide videlicet, & illæ, quæ
opacioris naturæ indolem fapiunt , fibi invicem
approprient , & veluti claufis ordinibus collocata,
luci radiorum aditum intercludant: cur verò à vi
triolo, aut alio aliquo liquore infufo atramento ex
pullopriftinam claritatem acquirant,ratio eft, quòd
vitriolum fubtiliffimis, & acerrimis fpiritibus con
ftet , hinc fit ut corpufcula fpirituofa dum pro fum
ma fua edacitate atramentofa illa galla corpufcu
la mox ac invadunt, diaphana fcilicet opaca con
ficiant , difcindant , prorfufque fegregent ; Imo
corpufculis diaphanis vitriolicis fimilium corpo
rum infufione , magnum ex cognatione naturæ in
crementum præbent ; unde priftina claritas exo
ritur. Quoniam verò oleum tartari pinguibus ,
glutinofis, opacifque corpufculis , totum conftat ,
hinc fit , ut illius jam reftitutæ aquæ claritas , novo
fuperaffufo liquore , corpufcula vitriolica denuò
congregata , obfufcata , & vifcofitate quadam ve
lati agglutinata , liquorem limpidum denique in
priftinam nigredinem tingant . Quamvis enim in li
quore utroque claritas primo emineat nec ulla co
loris differentia fenfu advertatur, commixti tamen
liquores mox veluti pugna quadam exorta , dum
acerrimè luctantur , alter tandem alteri pro virium
. ceratum poftea id ad ficcum excoquito ; pollinem
ratione fubjacere cogitur. Quod verò violarum tin
&
tura oleo vitrioli fuperaffufo purpurafcat, ratio eft,
quòd illa vitrioli tinctura coerulea tincturæ viole
addita illam in tertium quid , id eft , purpureum
cæruleo vicinum commutet : eum enim, in quocun
que tandem liquorum commixtorum genere, colo
rem acquirunt , quem falina corpora diverfimode
tin&a , & commixta exhibent.
Quomodo verò lithargyrii aqua limpida fuperaf
fufo aceto diftillato pariter limpido in lacteum co
Lorem vertatur , fi quæras ? Dico id fieri ex corpuf
culis plumbeis in ceruffam aceto refolutis : unde
ex aceto fuperaffufo ceruffacer particulæ aquæ li
thargyrii inexiftentes ftatim ex fimilitudine naturæ
confluentes , aceto fundum petente, condenfantur,
conftipanturque , unde colorem , quem naturaliter
infitum habent , eundem jam conftipata exhibent.
Vidimus jam ni fallor luculenter , unde diverfi
tas illa colorum , ex unius liquoris in alium præci
pitatione exurgat ; jam examinandum pariter eft
quomodo , ut ad inftitutum revertamur noftrum, va
ria illa colorum differentia in Chymicis operationibus
nafcantur , & quidnam illi fint spiritus nunc volatiles ,
jam figentes , modò unum ab aliquofeparantes , & quo
modo corpufcula illafalina omnibus mineralibus ine
xiftentia , tandem in unum pro fimilitudine natura Co
gantur, experimentis Chymicis oftendamus.
Experimenta Tincturarum .
1. Experimentum. Si aurum graduatum facere ve
lis , fic procedito. Primò aurum coloris debilis ,
& pallidi adje&o tartaro per antimonium funda
tur, cujus vehementia tum fordes , & peregrinæ
mifturæ comburantur , & tunc color exaltatus fit
rubicundior ; quòd fi non fatis eft una opera, adii
ciatur fecunda , & tertia ; Regulus conflatus indè
rectificetur cum plumbo in catino cinereo , feu
cupella , vel tefta , ut vocant , & habebis aurum
graduatum , quod quæfieris ; fit autem hoc com
mode,cùm auro fuperfluitates Mercuriales, fulphu
reæ , & fimiles inexiftant , cùmque variis miftaris
fugacibus , & imperfe&tis metallis vitiatum eft. Si
caufam hujus graduationis quæras, Dico aliam non
effe , quam aureamtin&uram , quæ partim in anti
1
Subfect. I.
95
monio , partim plumbo latet , in quibus ignis ef
ficacia particule aureæ folutæ mox ad auruin ami
cè confluentes , illique jam à fordibus expurgato,
non tincturam tantum dant nobiliorem;fed & aug
mentum præftant, quamvis femper Sophifticum .
2. Experimentum Si æri colorem argenteum conci
liare velis , id talco calcinato ftannoque afleque
ris , aut argento per colliquationem , aut etiam
projectione pulveris , qui fit ex alba calce Mercu
rii, nutrita oleo tartari, & habebis quæfitum. Non
nulli parum periti putant illud es dealbatum per
plumbum reductum , & fublimatum in cupella , ar
gentum futurum : Sed cùm hujufmodi as cupella
commiffum in fua , ex quibus coaluit , reducatur ,
certè irrito conatu intentum profequuntur,poterit
tamen hoc putatitium argentum fervire ad varia
utenfilia Nos aliquando lufimus fa&â aquâ ex ar
gento vivo fublimato cum fale ammoniaco per
deliquium , in qua æs , ferrumque reftinctum ar
genteo colore imbutum comperimus .
3. Experimentum. Plumbo nigro candidum colo
rem , & aureum conciliare . Fiat ex arfenico al
bo , calce tartari , fale gemmæ & ammoniaco pul
vis , quem aceto perfulum macera 7. diebus, ma
hujus fuper eliquatum plumbum nigrum proiiciunt,
& candidum reddunt , argenteo colori haud abfi
mile , ad varia utenfilia paranda valde opportu
num ; pulchrum quidem experimentum, at exigua
utilitatis , cùm expenfæ in co faciendæ pluris fint,
quàm quæ in ftanno vero emendo infuirerentur ,
Aureum eidem plumbo colorem ita concilia. Fiat
medicina ex ærugine , galamina citrina , fulphure ,
cinnabari , auripigmento , & fale ammoniaco ,
quæ in pulverem redacta impaſtentur felle taurino,
aut oleo è vitellis ovorum , poftea reficcetur , &
fuper prunis in patinis verfetur citra adultionem ,
ac tandem hoc pera&o in plumbum fufum proiicia
tur , & obtinebis plumbum aureo colore fulgens.
Ratio hujus dependet ex iis ingredientibus , quæ
omnia uti aureo colore imbuta funt , & infitam au
rei fulgoris tin&uram habent , ita facilè conflu
unt ad id , quod naturaliter appetunt , illique ad
hærent . Hæc noftra funt , qui plura defiderat, legat
Birellum 1 , 6. c. 2. 1. 12. c. 41. In hujufmodi itaque
experimentis multi putant , moventem caufam effe
qualitatem vepyx , ex potentia materiæ , feu ut
nonnulli loquuntur , que ex profundo , latikulif
que in corticem , & afpectum producat colorem ,
in quo eft aliqua perfectionis nota : Sed nos hunc
effici dicimus ex pradominantibus corporum refo
lutorum particulis metallum aliquod refpicientibus:
quæque non potentia , fed a&tu materiis inexiftant.
Hæ enim confufa ftipantium elementorum turba
uti minima latent , ita vel fublimatis elementis,
vel ipfis è profundo evolutis , conftipata tandem
fenfibus apparent , idque fequenti experimento
comprobamus.
4. Experimentum . Sume plumbum Indicum ,
quod Caloëmum dicitur , hoc confunde cum
plumbo cinereo ( quod alii marchafitam , vel
bifmutum excoctum , quidam albæ magnefiæ re
gulum dicunt ) in cochleari ferreo prunifque ad
moto , mox quod prius argentei erat coloris ,
in varios colores , aureum , argenteum , nigrum ,
cœruleum , viridem , purpureum , ad miraculum uf
que tranfmutatum videbis ; cujus quidem rei ratio
.
alia non eft , nifi quod Bifmu tho , commu ni Chy
micorum opinione, mercurio feraciffimo omnes co
lores infint , quæ tum vel maximè fe confpiciendos
præbent ,
 a
othec Chem
ica Curiofæ
96 Bibli

præbent, cum ignis efficacia ; & frequenti coctione Non ignoro quofdam conari figere cinnabarin
materiæ ex differentibus mixtorum particulis com vitriolo per o&iduum fub calente arena detento,
pofitæ ad fuperficiem extracte fuerint ; bifmuthum donec ut plumbum in igne fluat : fed hæc non nifi
enim uti variâ mifcellâ fcatet , ita & corpufculis , impropriè fixatio dici poteft. Quidam fic quoque
quæ igne diffoluta , fympathico amicorum ad ami cum argento. Si enim cinnabaris duodecim libras
ca confluxu deteguntur , unde mira illa varietas. cum una argenti marca confuderint , argenti fe
Sed de hifce affatim in ultimo hujus operis libro , de decim belles , feu drachmas fibi promittunt, quo
Arte Metallica. rum dimidia pars fit aurum , à quo Mercurium
Nihil in Alchymicis operationibus celebrius eft, fublimatum fe fabricare jactant , qui fæpe in-fubli
quam opusfixationis , qua fola metalla in aurum , ar me actus , in albam figatur medicinam. Sed hæ
gentumque verè;& realiter tranfmutari Alchymifta otiofe Alchymiftarum oftentationes funt , quæ
fibi imaginantur : quod num ita fit , exponamus : præter cineres , & fumum nil aliud poſt ſe relin
præftant autem id triplici magifterio, falium, oleo quunt.
rum , liquorum.Eft autem fixatio nihil aliud ex men Videamus modò , quomodo Paracelsus fixatio
te alchymiftarum , quam cùm corpus recipit fpiri nem inftituat per aquas fortes gradatorias , olea ,
tum tingentem , & aufert ejus volatilitatem, quod liquores , quæ funt veluti menftrua quædam , quo
per frequentem reiterationem fit , donec fiat cor rum ope metalla figi dicuntur. Sic autem proce
pus perpetuæ durationis , totumque in igne ma dit Libro de gradationibus Recipe cinnabaris , ar
neat , juxta illud commune Alchymiftarum:fac vo fenici , antimonii ana l . 1. Salis petra L. 2. fulphuris
Latile fixum , fixum volatile , donec inferius fiat totidem conterantur , mifceantur , & diftillentur in
fuperius , & contra ; id eft, donec partes ad homo aquam fortem igne violentiffimo , poftmodum accipe.
geneam naturam perveniant uniformem , & fimi hujus aqua partes duas : aluminis communis , aluminis
larem ad exemplar auri puri. plumofi pariem 1. vitrioli , viridis aris , croci mar
Hinc tantum in metallis , mineralibusque fixan tis , fimiliter partem 1. hæc omnia fimul diftillentur in
dis ftudium , & contentio : Alii quidem id per aquas aquam fortem igne violentiſſimo. Tandem ad hanc in
fixatorias , & per fales cum cæmentis mirabilibus: tegram aquam fume capitis mortui 2. partes , antimo
quidam fublimationibus,reverberationibufque diu nii , viridis aris , cinnabaris , fulphuris partem unam.
turnis idem quæfiverunt , cujufmodi funt illi , qui Hac à fuis deftilla fœcibus fortiter impellendo in vas
argentum vivum ferreis canalibus inclufum , igni recipiens . Deinde in hac aqua clarificatafolve partem
bus cogere funt conati : Nonnulli ad medicinas 1. cum 1. partibusflorum aris & croci martis , & in ea
figentes ftyptica , & adftringentia elegerunt • digerantur : & tandem infundo plus auri , quàm arti
1 cujufmodi funt vitriolum , alumen , ærugo , crocus credibile fit. Ita Paracelfus.
martis. Non defuere , qui per ea, quæ ignem fufti Quæres itaque undenam hoc aurum in fundo re
nent ,volatilia ligari , figique poffe fibi imaginati fiduum affluxerit. Paracelfus id tranfmutationi ad
funt ; quo cum fucceffu , videamus . fcribit ; Ego verò dico , aurum illud , fi aurea illa
5. Experimentum . Fixatio per cinnabarim.Cinna corpufcula , quæ arfenico , antimonio , fulphuri ,
baris artificiofe vulgaris trientem contere in marmore croco Martis,cinnabari, ærugini prius inextiterant,
duro addita aqua forti, deinde hoc cucurbita inditum, frequenti diftillatione à corporibus fuis refoluta,
Cr
1 fequenti oleo imbue : Extrahe per acetum forte lithar & iis innata virtute in fundum à cæteris feparata
gyrir effentiam & dempto aceto lithargyri pulverem in1 confluxiffe. Si vero aurum iftiufmodi nobilis quan
vitro perfunde vini fpiritufortiffimo , & denuo illum titatis fuerit. Dico , ex falinis corpufculis alumi
extrahe per modum tincturarum. Extractiones coque nis , vitrioli , falis petræ poft evaporatam humi
ad olei confiftentiam , quod oleum cinnabaripaulò an ditatem auro jun& ta , & ab eo , tincta in unam
te paratum affundes ; coquatur mixtum ad ficcitatem maffam coaluiffe ; cujus experimentum facies in cu
ufque , & novo reaffufo oleo , idque tertiò , donec ma pella probatoria in qua illa denuo feparata ab au
teria prunis ferventibus injecta , fumum non edat , ro , folum illud aurum , quod dictis mineralibus
babebifque paratum ad fixandum metallum in argen inerat , relinquunt. Sed examinemus alterum
tum. Hæc eft fixatio Cinnabaris, in qua multi opera, experimentum , quo per oleum tincturam ex
& oleo perdito , dum defperarent de effectu , ad pedit.
plumbi coctiones converfi , ætatem quoque irrito 6. Experimentum. Quo per oleum Antimonii Lu
labore in iis confumpferunt. An non vident , nul na in folem verti dicitur. Sic autem operatur Pa
Jam hic folidam fixationem fperari poffe ? cum ea racelfus Recipe Antimonii lib. 2. Mercurii ſublimati
tandem cupellæ , aut cinericio commiffa , totque lib. B. deftillentur ambo fimul igne violentoper alem
coctionibus , diſtillationibufque foluta , tandem in bicum , & afcendet rubedo quadam inftar fanguinis
id refolvantur , ex quibus coaluerant. Quid au fpiffa , qua tingit & graduat unamquamque Lunam in
tem ex cinnabari , quod mercurio turget ; quid folem , hunc pallidum adfupremumgradum colorisper C
ex lithargyro , quod plumbum calcinatum meritò manentis adducit. O beatos Pharmacopoeos : qui ex
dicere potes , fperes ? non video ; maffam quidem oleo antimonii tam facilè argentum in aurum con P
obtinebis , fed heterogeneis materiis conflatam : vertere poffint!Nos fanè fæpiffimè in noftro phar e
quæ uti nullo amicitia vinculo junguntur, ita facile macopoeio oleum hujufmodi ex ftibio, & Mercurio C
feparari queunt : vel enim hydrargyron figetur, aut fublimato rubicundum educere folemus , iftiufque
non prius fane dici non poteft, cum nil magis con phialas habemus : Sed hujufmodi effe &um nun
troverfum fit quàm hydrargyri fixatio . Si pofterius, quam comperire licuit , cùm id fufum argentum
Vari

oleum , & operam perdidifti. Quidnam verò rogo
eft illud , quod metallum in aurum aut argentum
figat ? Certè nil prorsus reperies ad hunc effectum
producendum , nifi in cinnabari Mercurium , & in
tingat quidem non nihil , fed quod cupella com 9.
miffum mox priftinæ albedinis evanefcente tinctu
râ , unà cum priori mole reftituitur. Sed dicent
forfan aliqui ; hoc Magifterium non ad fenfum
HUZ

lithargyrio plumbum : verùm cùm illa heterogeneæ literalem , fed myfticum intelligendum effe.
fpecies fint,illæ ut in aurum convertantur,fieri non Quod fi ita : Ego fanè id veriùs in myſtico
poteft. Patet itaque ex hoc infcitia Alchymiftarum. Lunæ > id eft , vertiginofi cerebri , quam in
materiali
 Lib . I. Sect . II.
materiali fuforii vafis concavo concreviffe , di
xero .
7. Experimentum . Quo per oleum feu liquorem
Luna in Solem converti dicitur. Fiat oleum ex
Mercuriofublimato, & aquaforti multoties diftillato,
donec in oleum fuerit converfus ., in hoc oleum impelle
fpiritum aquefortis igne violentiffimo , deinde impone
Lunam , & convertetur in Solem granatim; tandem
camento regali comentetur , & optimum aurum obti
nebitur. Hæc quidem facile dicuntur , fed non ita
fefe ea habere comperiuntur. Nihil itaque in hoc
aliud nobis exhibet ; quam accidentalem quandam
tincturam , & extrinfecam ; quæ in cinericio proba
ta, mox argentum priftino colore imbutum relin
quit , evanefcente tinctura.
Sequuntur modo tranfmutationes metallorum
unius in aliud ; de quibus uti in præcedentibus
oftendimus , tot concertationes funt , quot Auto
rum phantafiæ , qui fi noffent , in quo vera , realis
& naturalis rerum tranfmutatio confifteret , certè
aliud de tranfmutatoria Chymicorum arte fenti
rent. Ego fanè præter naturam ipfam non puto,
artem ad tranfmutationem naturalem pertingere
poffe , quicquid dicant Alchymiftæ ; quod ut in
telligatur ; Notandum eft , triplicem hoc loco
tranfmutationem confiderari ; Naturalem , quam
fola natura novit , & abftra& tæ à materia intelli
gentiæ. Altera eft quæ propriè alteratio dicitur ,
& nihil aliud eft, quàm metallicarum , mineralium
que particularum toto per ignem diffoluto , exa
gitatio , & ex hac feparatio , quâ libertate dona
tâ unum quodque ad corpus illi magis fyngeneum,
& cognatione naturæ vicieum confluit ; quod ta
men per tranfmutationem veram unius in alte
rum fieri dici non poteft ; ne penetrationem cor
porum admittere cogamur ; cum illa Solis , & Lu
næ , fixorumque falium corpufcula incorrupta fem
per in corpore permaneant ; atque juxta hanc
tranfmutationis imperfectæ fpeciem , omnia huc
ufque tradita fieri centenda funt. Tertia tranfmu
tationis fpecies nihil aliud eft , quàm mixtio quæ
dam unius cum alio , quæ uti nulla difficultate folvi
poffunt , ita quoque nil in arte magna præftare, no
tum eft.
Sunt præterea nonnulli,qui heterogeneas fpecies
in opere magno in unum homogeneum tranfmutari
poffe fomniant. Verùm uti fecundum bonæ Philo
fophiæ leges penetratio corporum non datur , ( quod
tamen fieret , fi æqualis pondere maffa iis quæ im
pofuerant,componeretur,) ita quoque tranfmutatio
illa gratis efficta eft.Quandocunque ergo ex diver
fis mineralibus aurum, vel argentum educatur, ap
pareatque corpus unum ; nil tamen id aliud cenferi
debet, quam mifcella quædam ex variis terreftri
bus, & aqueis materiis commixta, atque adeò ar& tè
counita , ut difficulter corpufcula heterogeneæ na
turæ ab invicem feparari valeant ; non tamen cor
pus hoc , aut pure aurum , aut argentum dicendum
eft ; cùm vehementioris ignis repetitione , tandem
corpufcula heterogenea feparata , folum illud au
rum ,quod natura produxerat , relinquant ; cujus
rei damus hoc experimentum .
8. Experimentum . Accipe tres uncias Argenti,
9. unc. Cupri , 9. Mercurii , commixta exponantur
igni carbonum per horas 24. Si deinde illud com
plexum prius aqua probe lotum , & exficcatum per
7. aut 8. horas igne forti fublimetur , fingulis ope
rationibus fundum vafis bene lavando , & quod
exemptum eft. cum fublimato ftratifices , hac ope
ratione peracta totum in duram maffam coalefcet ;
Tom. I.
BSB
MÜNCHEN
Subfect. I.
97
ex quâ cupella commifsâ ad minimum quinque,
aut fex uncias argenti obtinebis.
Quæritur hic ; unde argenti tres unciæ ultra eas
uncias , quas impofueras , accefferint ? Refpondeo,
non ex tranfmutatione , quam fibi falsò perfuadent
Alchymifte , fed ex argenteorum corpufculorum
cupro commixtorum in refolutione corporum ad fui
fimilia , videlicet argentea confluxu , quod non
fieret , fi cupro argentum prius , & quidem copio
fum non inextitiffet ; ut proinde nemo puret ; cu
prum , aut mercurium in argentum converfum effe,
fed corpufcula cuprea , & mercurii adeò ar& tè , &
tenaciter argento impofito mixta coüniuntur , ut
nonnifi extremis ignis tormentis feparari valeant,
& hoc idem patet ex alio Experimento : Accipe
unam unciam plumbi , unam ex marchafita ftanni,
& 2. unc. ex mercurio , quæ fimul mixta veluti in
mercurium fluentem vulgi folventur , ita ut plum
bum , & marchafitam in mercurium vera tranſmu
tatione converfa quifpiam putare poffit.
Sed fi eum examini ftiteris, prorfus fophifticum
reperies , non verum mercurium : Mercurius enim
mineralis cucurbita inditus igne appofito ftatim
avolat , quod in hac miftura non fit , nam unam
plumbi unciam , & unam pariter marchafitæ un
ciam cum duabus mercurii , quibus mixtum con
ftabat , recuperabis ; mercurium quidem elapfum
in recipiente , plumbo verò , & marchafita in fun
do cucurbitæ remanentibus . Si verò quidpiam ex
tali maffa cupelle commiffa nonnihil auri , vel ar
genti fuperfuerit, id neutiquam tranfmutationi , uti
Alchymiftæ jactant , tranfcribendum eft , fed par
ticulis argenteis quæ plumbo prius inextite
rant.
Non dicam hic de tranfmutatione metallorum
imperfectorum in imperfecta , cùm jam quomo
do id fieri poffit , alibi dixerimus ; fed de tranf
mutatione imperfeclorum metallorum in perfecta. In
ter cætera fané maximè laborarunt Alchymifta ,
ut argentum vivum in argentum , aurumque con
verterent : fed utrum id præftiterint , lis adhuc
pendet,neque dici poteft, quemquam id præftitiffe,
nifi aut abdita quadam impoſturâ , aut altioris
humano intelle &us magiftro. Sed jam audio mihi
oggannientes Alchymiftas: A compluribus id præ
ftitum fuiffe ; quod ut monftrent , varias hiftorias
adducunt de iis , qui in confpectu multorum au
rum puriffimum fecifle dicuntur ; quare nonnullas
hic fubjungemus.
Erat , inquiunt , Rotoburgi ad Tubarim Mona
chus quidam , cujus tamen nomen confulto non
addunt , ne mendacii convincantur ; hunc fuper
hydrargiri unciam in crucibulo calefactam , pul
verem quendam projeciffe ferunt, quo facto ftrepi
tus fit exortus , ftatimque argentum vivum in ru
bedinem verfum fuiffe, quod ulterius forti igne fol
licitatum, eliquatumque tandem confluxerit acce
ptâ metallica foliditate, quod & ab aurifabro exa
minatum , aurum optimum reputatum fuerit. Sed
quomodo id factum fit poftea oftendemus .
Penotus Alchymifta in Epiftola ad Guibertum
dicit ; Scoto-Britannum quendam uncias 4. & plum
bi beneficio pulveris rubei minima quantitatis in
verum, & purum aurum convertiffe .
Alius adducit Hogolandaum teftem , qui Germa
num quendam ( Individuum vagum ego veriùs
interpretor ) in Urbe quadam Veneta ditionis
argentum vivum
argentum vivum in verum aurum mutaffe re
fert. Audio Libavium mihi objicientem ›
tum quendam Coloniæ ex plumbo , ex ferro , &
I plumbo
 eca
ioth mic
a
ofæ
Bibl Che Curi
98

plumbo Roterodami , Amftelodami , Francofurti,

illudfciunt , & profectofecit tantum auri , utfameferè
Argentina , Bafileæ aurum feciffe , pollicitum quo
moriatur, & infua officina vixfunt vafa pharmacalia ;
que effe , in fexaginta mille aureis experimen undefciatis , quòdfunt mera næenia, quod arsfacit au
tum , fi jubeatur , fe facturum. Promittere magna, rum , & non habetur , nifi effodiatur. Non dicam hoc
& alta facile quifque poteft , fed illa effectu ipfo loco de auro Raymundi Lulli, Arnoldi, aut Rupiciffe ,
præftare , merito quifpiam dubitare poffet . Quif
vel ab ipfo Paracelfo tanquam fictitio reprobato,
quis tamen ille Scotus , five ut nominis etymon de hoc enim in pracedentibus fusè egimus.
docet , tenebrio fuerit , nefcitur : unde ego eum Si itaque hujufmodi hiftorias quifpiam fecun
veriùs unum ex Agyrtarum numero fuiffe ( quo dùm omnes circumftantias curiofiùs , & axeßesigws
rum proprium eft , non uno loco ftabiles , ne cri examinârit , is tandem nil aliud , quàm otiofæ
minis falfi accufentur , fed vagabundos per orbem
plebis figmenta ab Alchymiftis data opera ad arti
ad emungendas ftultæ plebis crumenas circumcur nonnullam auctoritatem conciliandam excogitata
fare ) ex tot locis , urbibufque peragratis , non in reperiet ; adeò ut hujus farinæ homines idem face
congruè conjicio. re videantur , quod Aftrologi , qui ad artis fuæ
Penotus ut fua circa tranfmutationem experi
certitudinem ftabiliendam miros prædictionum
menta facta creditu digna probet, Kellaum exaltat, eventus narrant. Librum integrum hic attexere
quem ait Prage integram argenti vivi libram in ·
poffem de paradoxis Aftrologorum , verius pfeu
puriffimum aurum unica rubicundiffimi liquoris
dologorum vaticiniis , quæ tamen fi ad Aftrologi
guttula , fe præfente tranfmutaffe ; Ita mulus mu cæ difciplinæ trutinam rectè ponderentur , non
lum fricat. Quod idem præftitiffe Nicolaum Ber
nifi anilia deliramenta cenfeas , nullo aftrologico
naudum Hogolandeus teftatur , qui tamen poftea funda
mento nixa , nullo aphorifmo contenta , &
multa dæmonis ope contingere fuo periculo fe
explicata : cùm itaque Aftrologia , & Alchymia ge
didiciffe afferit. Certè Bernaudum in Libro de
nuinæ forores fint , quarum prior , uti futuræ vi
Interitu Alchymia Guibertus peffimum hominem ,
tæ ftatum , conditionemque prænunciat , ita al
& Atheiſmo addi &um , & deteftabilis illius de tri
tera ad beatitudinem ingentibus divitiarum the
bus Impoftoribus Libelli Auctorem extitiffe , non in
fauris accumulatam anxie afpirat , mirum non eft,
congruis teftimoniis comprobat . Vide itaque Le
iis humani generis hoftem plerumque ad morta
Etor , quænam fides hujufmodi nebulonibus ha
lium animos tum futurorum notitiâ follicitos , tum
benda.
fpe divitiarum avidos inefcandos occulto commer
Neander in epiftola quadam Paracelfum hy
cio fefe immifcere . Sed ut jam ad inftitutum rever
drargyron in aurum convertiffe fe præfente tefta tamur.
tur. Etenim quod tot verbis commendat diâus Dico itaque , fi quandoque ex hiftoriis conftet,
Neander , totidem Libavius evertit. Paracelfiftis,
ex pulvere quodam (hoc enim individui vagi termi
inquit , Chryfopoeia ad nihil ferè aliud , quàm ad fu
no mendaciorum fabri plerunque utuntur) tum by
1 Spendium proficientibus confert , quemadmodum ipfe
drargyro, tum aliis metallis fuperinjecto, verum, &
Paracelfus de fuis difcipulis fcribit , quod carnifex
purum aurum productum fuiffe , ego quidem haud
21. fibi abftraxerit , quale fatum , & cæteri fuâ im difficulter his fubfcripferim, at illud aurum ex Mer
pofturâ merentur. Sunt qui pulvere quodam nunc curio , aliifque metallis imperfectis
per tranfmuta
nigro , modò viridi , aut rubro , fufa metalla fpar tionem veram , &realem , naturalemque emerfiffe
gentes , in aurum convertere videntur. Et ut divi pernego. Si ergo quæras, qua via & ratione id exhi
tias fuas mundo luculentius perfuadeant, pulverem bitum fuerit Dico duplic methodo id perfici po
: i
illum fumma ja& tantia jam in flumina , modò in tuiffe ; primam primò, fecundam poftea demonftra
lutum temerè projiciunt fparguntque , ut pulve bimus.
rem iftiufinodi aurifabrum , cujus copia illis nun Qui ex pulvere hydrargyro fuperinjecto in aurum
8 quam defit , veluti flocci facere videantur. Ego
illud fe tranfmutare oftentant , id verum quidem
fanè pulverem hujufmodi veriùs ex Mufcerda , aurum affero , at fallaciffima aftutia produ& tum ;
quàm ex auro confectum æftimem. Si enim quæ proce addo autem ope
quod ut conftet, ffum ; ita
ras , unde tantum fecretum habeant , te Bruxellas rantur Notabilem auri copiam in lamellas aureas
:
in Brabantiam ad nefcio cujus cœnobii confeffio minut
im confciffam catino imponunt , huic vel hy
nariam fedem relégant , in qua tali , & tali loco drarg
yrum , vel aquam regiam fuperaffundunt , &
fecretum reconditum reperias. Si ultrà quæras ,
intra certum temporis fpatium in liquidam fub
cur parentes tanto thefauro non ditent ; refpon ftantiam exefam , diffolutamque reperiunt. Hoc I
debunt, fe dum vivunt , fecretum prodere nolle , deinde crucibulo impofitum igni committunt , cu
poft mortem fecretum tot , tamque horrendis cha jus efficacia hydrargyron ex fe , & fua natura fuga
racteribus defcriptum reperiunt , ut nemo tantus ciffimum, uti & plumbum , vanas evanefcit in auras,
OEdipus effe queat , qui id omni humana induſtria reli&a in fundo nigra fubftantia, quam probè exfic
adhibita evolvat.
catam in pulverem nigrum convertunt, quem ad ufum
Hujus farinæ hominem Florentiæ fuiffe audio, referv
ant. Si vero viridem pulverem defiderant, eum
quem vulgò Prete Nero vocabant, de quo mira nar ærugini incoquunt, fi rubrum, oleo antimonii ruber
rant : ego verius hujufmodi homines , fi non folenni rimo tingunt : habent itaque hoc pacto pulverem
quodam dolo , & aftutia pleno , feu fucofo pulve unum , & eundem , nigro, viridi , & rubro colore
re aurum exhibuerint, faltem ab eo , qui omnis ini imbutum , quem in feparatis vafis refervant. i
quitatis auctor eft , Magiftro didiciffe cenfeo . Tar Cùm itaque artis fpecimen exhibere volunt
vifinum aurum coram Magiftratu Veneto feciffe Al Primò quide mira quadam aftutia pulverem tanti
m
chymiftæ narrant : Fallopius verò tum Medicina, ponderis , quantum auro producendo fufficit ,
tuin Chymia eximius Doctor , de eo in tractatu
in fundo vafis Chymici quod crucibulum vocant ,
de foffilibus ita defcribit : Tarvifinus, inquit , ille
ad tegendum pulverem, hydrargyro , aut alio quovis
Pharmacopola aurum prafente Senatu Veneto feciffe metallo , fuperaffundunt ; deinde igne fuppofito
dicitur ; ego autem dico , quod quemadmodum lufit Se metallum unà mixtum hydrargyro , follium flatu to
natores illos , ita quoque punitus eft , & fua Brachia in fufionem deducunt : quo pera& to , di&i pulveris
minimam

82C
VELKÜM
 Lib .I. Sect .
minimam quantitatem , vel per fe , vel per alios ,
ne decipere videantur , injiciunt : hoc pacto pul
vis hydrargyro evanefcente in fundum abiens reli
quo pulveri affociabitur jam liquefa&
to , deinde
reliquo metallo fupernatante feparato , in fundo
inttar mellex confiftentiæ liquamen reperiunt ;
quod aqua ablutum , tandem pulcherrimum , &
fplendidiffimum , puriffimumque aurum , omnium
fuci ignarorum admiratione pro admixti pulveris
pondere reperiunt.
Hifce addo hiftoriam , quam paffim ad artis
veritatem comprobandam plerique Alchymifta al
legant , quam ex Arabum Alchymiftarum Schola
depromptam , veriùs in Utopia , quam in Galba
nia Urbe Egypti ( in qua ne veftigium quidem hu
jus Urbis tum à prifcis , tum à modernis tempori
bus in Geographia Ægypti memoria apparet ) con
tigiffe cenfeo. Venille aiunt hominem quendam
ad aurifabrum quendam ( hoc enim individui va
gi termino Alchymifta , dum miros Artis effectus
deprædicare volunt , cumprimis utuntur ) portan
tem duos fcyphos argenteos , quos fibi fundi ac
liquefieri jubebat ; queis eliquatis , alter premens
pulverem quendam viridem , dum adhuc in cruci
bulo flueret , argento fuperinjecit ; & poft ingen
tem tum fumum , tum ftrepitum excitatum , paulò
poft argentum in puriffimum aurum converfum re
perit. Aurifaber ad tantum fpectaculum attonitus,
& pulveris faciendi defiderio percitus hofpitem
ea, qua fieri poterat fubmiffione rogabat ; ut arca
num fibi tam admirandum revelaret , quod haud
ægrè præftitit. Hæc Hiftoria narratur in Arabico
libro de Solis & Luna Congreffu , fecretumque fe
quenti proceffu à me ex Arabico in Latinum con
verfo , docet , uti fequitur.
EXPERIMENTUM.
Accipe dicti pulveris ex auro confecti unam par
tem , ex croco martis, are adufto , & fale ammoniaco è
fingulis unam partem : diffolvatur fal ammoniacum, &
probè tribus antediétis ingredientibus id commifce,
deinde commixta ponito intra cucurbitam , & igne len
to vel ad folem , vel ad ignem cinerum digere in tan
tum , donec omnia bene contemperata , & incorporata
fint , & cum materia bumido confumpto congelata fue
rit, inde dictum pulverem facies , quem refervabis ad
ufum. Hoc peracto , accipe vas ventricofum cum collo
ftricto , intra quod plumbum , & intra collum unam
Laminam aureamfubtilem ,five fupra orificium aureum
denarium pones , ita ut foluti plumbi vaporem hauriat.
Deinde accipefupra dictam laminam verfando , & re
verfando fupra dictum vaporem , & hoc pacto lamina
stafragilisfiet , ut digitis in pulverem conteri poffit.
Atque hic eft pulvis argentum in aurum commu
tans. As uftum, quod arcanum ingreditur, ita præ
parari debet : Æs fimili modo pulverizatum , aqua
fimplici vel muria toties lava , donec prorfus ficcum
fuerit , & ex hoc fac pulverem. Ecce fecretum Ara
bum tibi paucis manifeftatum. Quod quidem ex
perimentum certum eft, fed tamen fimile illi, quod
per additionem conficiunt ; aurum enim in fat
competenti quantitate fumptum , atque ex di&is
fpeciebus , croci Martis , & æris ufti præparatum,
fale quoque ammoniaco rite expurgatum , ac tan
dem fupra argentum fufum , illud tinctura fua , quæ
di&is fpeciebus copiofa inexiftit, non folum argen
tum in aurum tingit, fed etiam molem, & augmen
tum non exiguum illi commixtum confert ; uti ta
men illa longa Cupelle, aut Cinericii tormenta fu
ftinere nequeunt , quin tandem in id , quod erant,
Tom. I.
II. Subfect. I. 99
feparentur, ita quoque hic nullam veram , & realem
transformationem admittere poffumus . Hoc ipfum
fecretum poftea etiam reperi paucis imminutis
apud Paracelfum : qui tamen id tanquam ingens ar
canum ne patefiat , ænigmatis etiam , more impo
ftoribus folitô, involvit.
Novi & ego Principem, cujus famæ confultò par
co, qui commercio, cum uno ex iis ciniflonibus , qui
hujus farinæ magifteria promittunt, inito ; magnam
ei , fi artis fuæ experimentum verum , & reale co
ram fe fumeret , remunerationem pollicitus erat.
Hic aureos montes jactitans › mare in aurum
tranfmutare geftiebat. Ad opus itaque fit progref
fus. Crucibulo imponitur certa Mercurii duarum
videlicet unciarum quantitas , cui additur non nifi
granum quoddam pulveris rubri adinftar præcipi
tati, quod elixir rubrum vocabat, tranſmutativa vi,
qua pollebat , mirum in modum commendatum ;
hifce infuper affundebat certam quantitatem liquo
ris aurei coloris , quem in phiala quadam vitrea
tenebat ; & dum eum fupra Mercurium funderet,
Principi dicebat : Sciat veftra Celfitudo, hunc effe
magnæ artis ingreffum , quo pulvis cum Mercurio
perfectè penetratur ; Siquidem fine hoc pulvis , &
Mercurius fibi invicem commifceri non poflent: &
deinde cooperto crucibulo cum certa quadam ce
ra rubra atque igne fub crucibulo pofito , & folli
bus agitato igne , ftatim cera mercurio mifta in
fumum abiit & projecta deinde intra canalem ma
teriâ , aurum nobiliffimum , ftupente , & attonito
Principe eduxit.
Miratus autem fum,fraudem non advertiffe Prin
cipem, uti poftea ipfe experientia doctus advertit :
Quid enim facilius eft , quàm aurum in aquam re
folvere, uti Spagyriftis notum eft , qui aquisfortibus
& aurum , & argentum in aquam refolvunt , auro,
quoad colorem fimilem ; & talis fuit aqua impo
ftoris , cui ad fucum tegendum granum forfan ex
arena , aut latere fumptum, cærimoniæ ergo, ut ma
gnum quidpiam præftitiffe crederetur , appofuit :
aqua verò aurea hifce fuperaffufa , & liquefacta,
mercurio exfpirante aurum id , quod fub aquæ for
ma infuderat , reddidit. Atque hæc funt Alchymi
ftarum miracula , digna non catena aurea , qualem
à Principe præmii loco acceperat, fed quam carni
fices fimilibus dare folent , fune aureo. Tanta eft
hujufmodi nebulonum audacia, ut etiam fuis nugis,
& fraudulentis artibus mentes Principum demen
tare non erubefcant.
Tales funt , qui ja&itant , ex Mercurio Lunam
fixam , quam poftea rebus quibufdam tingunt , qui
multiplici examini cupella refiftunt , uti funt non
nulla tincturæ , quæ quantalibet fufione repetita ,
vix tamen feparari poffint , adeoque argentum ad
18. carattas graduant , ob fpirituum mineralium ,
qui in aquis fortibus nidulantur , vehementiam ;
adeò enim metallis perfectis fibi fympathicis ad
hærefcunt , tam pertinaciter agglutinantur, ut non
nifi ingentibus ignium tormentis repetitis vicibus
feparentur. Audivi nonnullos, qui certò certiùs ar
tem fe tenere ja&itabant,& fæpius fefe experimen
to artis veritatem comperiffe ; quo minus tamen
votis fuis potiti fint , fuam vel inadvertentiam , vel
omiffionem alicujus circunftantiæ , aut fimilis rei
neceffariæ prætendunt ; confultiùs fanè pro inad
vertentia ignorantiam , pro omiffione falfam dam
natæ artis promiffionem fateri poterant , & debe
bant.
Quam verò periculofum fit fidem habere
iis qui tanti momenti negotium cujufmodi Ar
I 2 tem
100 Bibliotheca Chemica Curiola
sem Chryfopoëticam dicimus , inconfulta verita
te rei temerario aufu per Pfeudochymicos , atten
tare aggrediuntur. Addam hic hiftoriam meo
tempore tranfa& tam , ex qua , quid de Arte ma
gna fentire poffis , patebit. Complura jam la
buntur luftra , queis ingens fama rumorque orbem
pervafit , Auguftiffimum Ferdinandum III. Cafa
rem ,jam tandem à tot fæculis attentatum , ne
1 que hucufque obtentum Magne Artis Auriferæ
arcanum felici fucceflu adeptum effe , per fapien
tes artis filios ( verius dicam Pfeudochymiaftros)
qui & ad conteftandam veritatem , complura va
riis infignita hieroglyphicis fymbolis aurea nu
mifmata Cæfari infcripta ad perennem reperta
artis memoriam publice luci plaufu incredibili ,
verius non credibili , tradiderunt. Ego fanè tunc
temporis Chymia ftudio intentus de fparfo ru
more ftupefactus , mirabar , illud arcanum , quod
paulò ante , fi non prorfus adwarev ., faltem ad
modum difficile , perplexum & humano inge
nio impervium effe demonftrâram , jam primo
detectum fuiffe , Cæfarique communicatum : Ve
rùm dubius & anceps ad veritatem rei propiùs
perdifcendam ab ipfo Auguftiffimo Cæfare , con
fidenter , tanquam munificentiffimo ftudiorum
meorum Mecanate veridicam relationis attefta
tionem , quærendam cenfui ; datis itaque abf
que mora litteris ad R. P. Gans , pro tempore
Cæfari à Confeffionibus , inftantibus precibus ab
eo contendens > ut ab Imperatore meo nomine
quam humillimè , & quàm fuppliciter , tranfacta
rei veritatem , per duas folummodo particulas
( ita vel non ) exquirere ne dedignaretur : dictus
Pater , poftulationis meæ curiofitatem fine mo
ra & tempore opportuno exhibuit Cæfari ; queis
lectis Cæfar profusè ridere cœpit , & deinde Pa
tri paucis fe verbis P. Kirkeri poftulationi fatis
facturum , dixit , hoc fequenti Verborum tenore.
Verba funt Imperatoris : Experimentum quod in
noftra prafentia de artis magna arcano fieri juffimus,
curiofum quidem fuiffe ; fed quod Imperatoriam Ma
jeftatem locupletare poffet , minimè invenimus ; imò , ne
tertiam quidem expenfarum partem , quibus experi
mentumfactumfuerat , recuperare non valuiffe hifce
conftare voluimus.
Ecce dignam ab Augufto ore Cæfaris attefta
tionem ex qua patet quàm luculentiffimè di
&am magna Artis Chryfopragmatiam . tantum
abeft , veram , finceram & legitimam fuiffe , ut po
tius vel ex hoc capite eam fophifticam , puriam,
& nullius utilitatis , & emolumenti , imò valdè
damnofam cenfere debeamus , quæ hic apponen
da cenfui , ut ftulta Chymicaftrorum promiffio ,
cunctis approbatione Cæfarea manifefta fiat. Sed
jam ad rem.
Atque hic eft impoftorum modus , quo fim
plices mortalium animos fafcinare folent. Ex quo
colligitur. Si quis ditioris fortune impoftor ad
100. aut 200. aut etiam 1000. libras auri in pul
verem reduceret ( quod nonnulli ad nomen ex
hac arte fictitia immortale fibi comparandum ,
feciffe leguntur ) illi haud dubiè ubique locorum
hujufmodi falfa artis miracula omnium ftupore ,
& admiratione , exiguo temporis fpatio fine tot,
tantifque concoctionibus . fublimationibufque ,
multorumque menfium fermentationibus , patrare
poffent : Quod utinam non feciffent hi , quos
jam recenfuimus , cum cæteris majorum gentium
Diis , in precedentibus paffim indigitatis . Rurfum
fuerunt nonnulli , qui invento in agro thefauro
derepente divites fa&
ti , & ne fiſco à legibus
conftituto portionem cedere cogerentur , hanc
artem profeffi dicuntur , qua exiguâ pulveris
portione hydrargyro , cæterifque metallis adje
4
ctâ , metalla in aurum convertere fe poffe, ad auri
divitias aliunde acquifitas hac aftutia obvelandas
oftentarint. Plenum fanè alex exercitium , quod
multi aureis & patibulis , & laqueis luerunt ; uti
de Bragadino , Scoto , fimilibufque fuprà adductis
legitur. Quàm autem facile fit , hac fraudulentia
imperitis , & auri cupidis hominibus imponere ,
quis non videt ? dum concipere non poffunt, quo
modo exigua nigri pulveris portione intra exi
guum temporis fpatium metallicis corporibus fu
perinjectâ , ftatim aurum prodeat ; Unde ſtupo
re & extafi invafi , dum de occulta fraudis indu
ftria ne quidem fufpicari licet , folum quod fa
&um eft , mirantur ; unde fama vulgata , cum
à peritioribus interrogantibus , ea proponuntur
dubia , quæ nonnullam impolturam olere poffunt ,
ca ftatim non fine indignatione rejiciunt , nil de
rationibus audire volunt , imò decies , & centies
illud contraponunt , Ego oculis meis vidi ; ego
in præfentia talium , & talium , tali modo , tali
officina fa&
tum obfervavi , pulverem manibus meis
propriis fic jubente artifice , injeci ; aurum pro
du&tum aurifabris examinandum dedimus , &
omnibus examinibus adhibitis , illud probum , pu
rum , vulgari multo excellentius reperimus . Alii
verò de tam memorabili eventu certiores facti
identidem clamant ; Ego audivi ab iis , qui præ
fentes fuerunt , manibufque tractaverunt , & in
hunc ufque diem apud talem , & talem di& ti pul
veris portio ad perpetuam rei memoriam confer
vatur , ut fi quid velint , haberent , quo veritatem
experirentur , & jam ipfo fa&o nonnulli ejus rei
periculum cum defiderato eventu fecerunt ; ut pro
inde de artis veritate dubitare nemo debeat : &
qui de arte veriffima nullam fidem habent, è nume
ro fapientum exterminentur.
Atque hoc pacto mendacia mendaciis concate
nantur , quæ non folum in publicam famam difper
guntur , fed & libris fummo Reipublicæ damno ,
& aliorum animos hac lucrofa novitate pellicien
dos , committuntur , vel μετὰ ‫ے‬δ$‫ ک‬ὑπερβολῆς ,ultra id
quod poffint , augentur ; ut proinde ridiculam il
lam tinƐluram auri in infinitum multiplicativam ,
originem fuam non aliunde , quàm ex hifce traxiffe
cenfeam ; ifque folus nefcire poterit , qui experien
tiâ doctus quid natura poffit , quid non poffit , no
vit, multiplicefque hujufmodi ad fraudes , & dolos
proclivium nebulonum induftrias perſpe &as ha &
bet. Nemo itaque impofterum dicat ; Ego vidi ,
ego audivi , ego manibus artis veritatem contre
atavi , cùm idem iis , quod agyrtis , circulatoribus
contingere folet, accidat ; qui dum ventrem ſe per
fodere , ferpentes , & bufones devorare , nummos.
plumbeos, cupreos , ferreofque annulos repentina C
tranfmutatione in aurum convertere fimulant, tan
to circumfufam plebem ftupore replent , ut negare
minime poffe videantur , quod tanta evidentia de
monftratum fuerat. Res lubricæ fenfus funt › ac
dici vix poteft , quàm facilè ii non dicam plebem
imperitam , fed & doctos ac fapientes fafcinent, g
2
ut id, quod non eft,ex corrupta tamen phantafia, id
verè effe fibi perfuadeant , præfertim fi à peritis ,
ftudiofifque fraudum archite&tis fimili dolofe artis
induftria demonftrentur. Sed hæc de primo puncto
di&ta fufficiant.
Progrediamur itaque adfecundum fupra propofi de
tum
 Lib . I. Sect.
tum auri conficiendi modum. Alchymiftæ verò , qui
fine fraude in tranfmutandis in Solem , & Lunam
metallis incumbunt , fi fincerè procedunt , aurum
quidem, fed non purum , & obryzum ; fed mixtum,
& fophifticum producunt . Apponamus nonnulla
experimenta.
9. Experimentum. Non agam hic de Auro per
Lapidem conficiendo, quod Philofophicum vo
cant: iftiufmodi enim verum abftracti intelle&us
figmentum, ob rationes in pracedentibus pofitas effe
dicimus ; fed de auri augmento, quod per additio
nem, vel partem cum parte, exfurgit.
Hoc itaque pa&o , ope cinnabaris , & hydrargy
ri Solem , & Lunam faciunt. Accipe optimi auri
partem prius per Mercurium crudum in calcem re
ductam ; hac alembico impofitâ , fequentem paulò
poft aquam fuperaffunde , deinde octona cohoba
tione abftrahe ; hoc peracto , aurum folutum in
alembicum afcendens phlegma fuum abftrahit uf
que ad denfitatem ; qui quidem infufus fpiritus ab
auro folvi nequit , nifi per oleum ejus , quod fupra
præparatam Cinnabarim affundatur , ita ut pa pa
rum fuprà emineat ; deinde coagulare finas bo
racis beneficio reductam , & habebis aurum quæfi
tum .
Aqua calcinato per Mercurium auro fuperaf
fundenda fic præparatur. Sume falis nitri i lib.
Arfenici 3. lib . æris viridis 8. lotones , feu femi
uncias , ramentorum ferri , feu chalybis unam lib.
totum complexum retortæ inditum diftilletur in
aquam : ex hac aqua affunde Mercurio fublimato
octo lotones , abftrahe bis , & totum in aquam
folvetur Lunæ fixandæ opportunam. Sume iterum
ex vitriolo fublimatum fulphur , & fiat ftratifica
tio , ut Chymicè loquamur , fupra 4. lotones , vel
quod idem eft , femiuncias , Lunæ fixæ & 2. loto
nes fulphuris , deinde fenfim evaporare permittas,
tificato junge quater tantum vitri Sa
fulphure re&
turni , & dum in fufione eft , ei calcinatam Lunam
infundas , bifque fulminatum impone per 20. dies,
in aquam jam præparatam , & habebis argentum
fixum cum mediocri auro non puro quidem , fed
Sophiftico.
10. Mercurium fixare. Sume
lotonem æris viridis , five æruginis ; unum lo
tonem mercurii crudi , quod viridi ari impafta
tum fublimetur in cucurbita terrea vitriata tam
diu , donec æs viride cum mercurio uniatur , &
habebis fixum . Rurfum accipe totum comple
xum , quod in marmore prius minutiffimè tritum
impones retortæ per ignem fortem diftillandum,
& quod nondum fixum eft, ab ære viridi recedit ;
hoc accipe , & reduc per fequentem fluorem in pu
ram Venerem , quod fequenti plumbo in tigillum
pofitum abftrahatur , & manebunt ex una drachma
Mercurii tres drachmæ argenti auro gravidi.
Fluor ita fit. Sume urinam , quam in lapidem
concoques , & fpiritum avolare permittes , ex qua
ter tantum unà cum tartaro accipies , & operabe
ris uti paulò ante di&
tum fuit.
11. Experimentum. Ex Mercurio vulgi Lunam
factam in aurum convertere. Primò fiat aqua re
gia ex vitriolo , fale nitro , ana unâ lib. deinde
æris viridis , & falis armoniaci ana 4. lotones ;
ramentorum ferri lib. quæ omnia commixta ,
& minutim contrita igne forti refolve in aquam :
& hanc aquam alembico impofitam calore bal
nei leniter abftrahe ufque in olei confiftentiam ;
deinde ex antimonio crudo quantum volueris ,
Tom. I.
ļ
II. Subfect . I. 101
& illi ex oleo paulò ante præparato affunde ad
eminentiam digiti , deinde hoc cucurbitæ humili
impofitum abftrahe toties , donec oleum antimos
nio perfectè uniatur : & habebis pulverem , quem
rubrum leonem vocant. Accipe itaque ex Mercu
rio fixam Lunam ; in Lamellas tenues tunde , fi haf
ce in tigillo ftratificaveris , ac in cœmento per 24.
horas reliqueris , tunc habebis argentum in aurum
puriffimmum , non tamen nifi colore exaltatum.
12. Experimentum. Aurum debilis coloris exal
tare. Accipe Mercurii fublimati , & cinnabaris
ana 2. lotones , Antimonii unum lotonem ; &
bis tantum aceti , cui æruginis tantillum quan
tum duobus digitis capere potes , commifceas ;
paulatim indantur olla feparatoriæ , five retortæ,
& exibit liquor vifu pulcher ; deinde accipe
cinnabaris partem , quam imbibas liquore pau
lò ante elicito , liquoremque denuo retorte vi
tree commiffum a cinnabari abftrahe ; poftea
alembico Hermetis figillo munito inditum per
12. dies in arena coagulari finas , & habebis pulve
rem. Quo peracto accipis aurum pallidum , & im
perfecti coloris , vel Lunæ fixa 8. lotones , five 4 .
uncias , fupra quas ex pulvere præparato 6. drach
mas fufioni expones . habebifque exaltatum ad
eum gradum , quo major defiderari non poteft.
Quod idem fiet abfque pulvere hoc pacto. Exten
fas in lamellas tenues argentum , vel aurum , pone
in oleo , feu liquorem fupradi&um antequam coa
guletur , & tenui calori , ut fupra 24. horis expone,
ufque dum videas oleum parum ebullitione com
moveri , & habes quæfitum.
Superest jam ut videamus an Aurum Chy
micum fit licitum.
CAPUT I.
Vtrum Aurum Chymicum , quacumque
tandem ratione factum licitè pro vero
vendi poffits
hoc loco Quæftionem , quam majori
Pure Jurifconfulti fibi vendicant ; ne tamen
quicquam omififfe videamur , eam non omitten
dam duxi.
Hanc Quæftionem de auro Chymico antequam
ordiamur : Notandum primò , quadruplicem ar
tem hoc loco confiderari poffe. Prima eft Ars Me
ex minera auri , & argenti fingu
lari artificio purum ab impuro , heterogenea ab
homogeneis , feparat : reliquum ignis ope in pu
rum aurum , & argentum decoquit , de quo artifi
cio in Metallurgia , feu arte metallica ampliffimè
actum eft : & uti hæc ars tantoperè humano generi
neceffaria eft , ut fine ea ob fummum metallorum
ufum nulla Imperiorum , Regnorum , & humanæ
negotiationis adminiftratio confiftere poffit , ita
quoque tantum abeft , ut à legibus illicita cenfea
tur, ut potius eam omni laude dignam veluti huma
ni commercii ftabilimentum , cenfeant Jurifcon
fulti.
Altera Chryfopoia dicitur , qua Alchymifta per
tranfmutationem veram , & realem unius metalli
in aliud , non folum in aurum naturale , fed & eo
excellentius fe convertere poffe gloriantur : Quod
fi verum effet, certè illud aurum vendere, & diftra
here fine ullo fcrupulo poffent.
Tertia,
I 3
 Bibliothecæ Chemica Curiola
102

Tertia , Ars Spagyrica dicitur qua nonnulli to facto mandaverint, vel ad hoc fcienter dum id fieret,
Chymici aurum verum , & naturale variis metallis, facientibus miniftraverint , aut fcienter vel auro , vel
uti argento , cupro, ferro , plumbo, arfenico , mar argento ufifuerint vendendo, vel dando infolutum, ve
chafitis , fimilibufque commixtum , fingulari arte rum tanti ponderis aurum , vel argentum pœna nomine
feparant , ex arenis fluminum riparumque per fre inferre cogantur in publicum pauperibus erogandum ,
quentia iguis tormenta fecernunt , & in lamellas quanti Alchymitum exiftat , circa quod eos aliquo pra
fundunt ; atque tale , purum nempe, & naturale au diclorum modorum legitimè conftiterit deliquiffe ,facien
tibus nihilominus aurum , vel argentum Alchymisum ,
rum nulla lex prohibet.
Quarto eft aurificium illud , quo Alchymiftæ aut ipfo, utpramittitur, fcienter utentibus, perpetua in
per additionem , five partem cumparte , uti vocant, famia nota resperfis. Quodfi adprafatam pœnam pecu
aurum augmentare , eique debitam tincturam dare niariam exfolvendam delinquentium ipforum facultates
norunt ; atque duplicis generis eft , una dicitur non fufficiant , poterit difcreti moderatio judicis pœnam
Collybiftica , altera Sophiftica : de qua variæ funt hanc in aliam , puta carceris , vel aliam , juxta qua
agitationes inter Jurifconfultos . litatem negotii , perfonarum differentiam , aliofque
Nos fingularum propofitarum partium dubia attendendo circumftantias commutare . Illes verò
per Canones , tum Civiles , tum Canonicos tunc qui in tanta ignorantiam infelicitatis proruperint , us
expediemus , ubi prius de Extravagante edita à nedum nummos vendant , fed naturalia juris pracepta
Joanne XXII. Pont.Max. nonnulla præmiferimus. Contemnant › artis excedant metas , legumque vio

Joannes XXII. Gallus , patria Cadurcenfis ex lent interdita , fcienter videlicet adulterinam ex
Provincia Aquitaniæ anno 1316. ad Pontificatum auro , & argento Alchymico cudendo , vel fundendos
evectus , præter Conftitutiones Clementis V. præ cudi , feufundifaciendo monetam , hac animadverfione
decefforis , multas quoque & ipfe publicavit , quas percelli jubemus , ut ipforum bona deferantur carceri,
Extravagantes vocat, in quas Zenfilinus de Caffaneis ipfique perpetuò fint infames: Et fi Clericifuerint delin
uberes Commentarios edidit. Inter alias Extra quentes , ipfi ultra pradictas penas priventur beneficiis.
vagantes una quoque habetur , quæ intitulatur de habitis , & prorfus reddantur inhabiles ad babenda.
Crimine falfi: In qua condemnat omnes illos , qui Hæc eft conftitutio Joannis XXII. P. M. de qua
auro conficiendo operam dant : Artem miris mira fparguntur. Alchymifta fingunt , Pontificem
modis exagitat. Sed ut multa paucis ample&ar , Alchymia ftudiofiffimum cùm ad Artis magnæ
fubjungam hic di& tam Extravagantem , in qua opus pertingere non poffet , ex defperatione hanc
quicquid nos hucufque de Alchymiæ falfitate addu tam rigidam conftitutionem condidiffe . Certè
ximus , Apoftolica authoritate confirmatum repe Platina in ejus vita poft mortem ingentem auri co
ries. piam apud eum inventam refert, quod fi verum eft,
iftiufmodi tamen auri thefaurum minime Chymica
EXTRAVAGANS
artis beneficio comparatum fuiffe credendum eft
De Crimine falfi. quod tamen Alchymifta per fas, & nefas convince
re volunt, Pontificemque hanc conftitutionem ea te
de caufa , ne quifquam præter eum ad artis arca i
JOANNES XXII. PONT. MAX.
num pertingeret, ex invidia condidifle. n#

Prafatio in Extravagantem .
Alchymia hic prohibentur , & puniuntur Au
rum facientes , & fieri procurantes , quoniam tan
tum de vero auro , & argento debent inferre in
publicum , ut pauperibus erogetur , quantum de
falfo , & adulterino pofuerunt. Etfi eorum fa
cultates non fufficiant , poena per judicis difcre
tionem in aliam commutabitur , & infames fiunt.
Et fifint Clerici , beneficiis habitis privantur , &
ad habenda inhabiles efficiuntur. Vide Extrava
gantem ejufdem Joann. quæ incipit : Prodiens , &
eft fub eod. tit. collocata.
EXTRAVAGANTIS TENOR.
Spondent quas non exhibent divitias pauperes Al
shymifta , pariter , qui fe fapientes exiftimant , info
veam incidunt, quain fecerunt : Nam haud dubiè hu
jus artis Alchymiæ alterutrum fe profeffores ludifi
cant , cum fua ignorantia confcii , eos quifupra ipfos
aliquid hujufmodi dixerint , admirantur ; quibus cùm
veritas quafita non fuppetat , diem cernunt , facultates
exhauriunt , iidemque verbis diffimulant falfitatem ,
ut tandem quod non est in rerum natura , eſſe verum
aurum , vel argentum Sophiftica tranfmutatione con
fingant : eoque interdum eorum temeritas damnata &
damnanda progreditur , ut fidis metallis cudant pu
blica moneta Characteres fidis oculis , & non alias
Alchymitum fornacis ignem vulgum ignorantem elu
dant. Hac itaque perpetuis volentes exulare tempo
ribus, hac editali conftitutionefancimus , ut quicunque
kujufmodi aurum vel argentumfecerint, velfierifecu
J
Quidquid fit , ego de Vicario Chrifti talia fu fe
fpicari olim Unde fi Platine credendum eft , I
ego hunc auri Thefaurum , uti paulò ante diximus, b
Artis magnæ beneficio minimè comparatum fuif
fe , puto ; cùm vel ipfemet eam in lua Extrava
ganie apertis verbis damnet : Sed ex variis colle
&aneis , five reditibus , five ex auro propria in
duftria , aut etiam dono , in peculium acquifito ,
thefaurum fupradiétum excrevifle verifimilius effe
judico ; cùm Pontificibus media nunquam ad fimi
lia procuranda defint .
Incidi non ita pridem in Librum Gallica Lin
gua confcriptum , cui Titulus eft ; L'ART
TRANSMUTATOIRE DU PAPE JEAN
XXII DE CE NOM. In quo agitur de modo,
& ratione , qua magna artis beneficio , aurum ve
rum & naturale dictus Pontifex in fuo Palatio Ave
nionenfi fieri curaverit. Sic autem incipit : Or
commence le livre d'Alchymie que le Pape Jean fit
ouvrer en Avignon , duquel ouvrage il en avoit 200. C
roolez d'un chacun pefant un quintal. Deinde totius
Magifterii proceffum fusè defcribit. Ego fanè cùm
modum in co operandi penitius examinallem ,
nil fanè in eo fingulare , quod aut veterum Al
chymiftarum ingenium , aut primorum in Arte Ma
giftrorum præcepta , ftylumque fuperet , præter
vulgares quafdam receptas , & aliunde defcriptas,
me reperiffe ingenuè fateor. Unde & confequen
ter hunc nonnifi fuppofititium partum effe, non fine
manifeftis argumentis conje& turans , quem ex Al
chymicis defperatis nonnemo , tum ad artis veri
tatem confirmandam , tum ad nonnullam exifti
mationem
 Lib . I. Sect. II. Subfect . I.
103
mationem ei fub nomine , & auctoritate Pontifi
cis conciliandum , in lucem publicam protruferit. PROCESSUS II.
Sed ne cuiquam injuriam facere videar , id ex ipfo
proceffu ante peritorum oculos exhibito me evi- Pourfaire Soleil bon & fin , id eft , Aurum optimum;
aurum confido . purum efficere .

PROCESSUS Accipe as uftum , fulphur vitrioli , ex uno

quoque 2. libras. Quorum unumquodque fepa
Alchymicus Ioanni 12. Pontifici perperam adfcriptus. ratim , minutim fupra marmor teras , & deinde
Quemex Gallica lingua in Latinam à me tranfla probè commixta Alembico committe , luto fa
"
tum,de verbo ad verbumfic interpretor. pientiæ , ne quidpiam fpirituum exhalet , probè
munito; quod intra cineres furnelli pofitum ca
Accipe acetum fortiffimum , 4. lib. calcis alba : lore tenui materiam diftilles , aquamque eductam
finas ftare hoc pacto per 4. dies ; quinto verò die, in ampulla vitrea referves.Poftea accipe duas drach
mitte materiam in alembicum vitreum , eamque mas auri puri , & 4. drachmas argenti vivi , quæ fi
diftilla , diſtillatam bene referva. Hoc facto, acci mul aurificum more amalgames. Hoc peracto
pe falem , & urinam cum Indico Alexandrino lib. amalgamatum cum aqua fuprà in ampulla vitrea
1. falis ammoniaci lib. 6. femilibram falis com refervatâ , quàm optimè per triduum fequens fu
munis præparati & aceti pariter fimilibram : Di bigas , five pictorum more teras ; hoc etiam pe
&arum rerum 3. libras , priùs aceto calefactas racto, materiam dicta ratione fuba& tam igni levi
diftilla , & poftea mittes falia , quæ ubi fufa fue commiflam per 12. horas concoque ; hoc exacto ,
rint , ea fimul mittes in Alembicum diftillanda ; denuo cum dicta aqua tere , & probe quod moli
ubi diftillatum fuerit , fi in fundo quid remanferit tum eft , recoque, idem femper repetendo 18. vici
miltum , & fordibus necdum exutum , diftillatio bus , donec colorem vermilii obfervaveris ; deinde
nem repetes , aquâ , quæ egreditur , denuo fupe accipe hujus materia pondus : explora , & projice
raffusa ; & hoc toties repetes , donec tota aqua unum pondus fupra 18. plumbi , & habebis aurum
ex materia fuerit egreffa ; quo peracto , in fundo purum per omnia examina probatiffimum : Plum
vafis maffam reperies congelatam inftar glaciei aut bum verò , fupra quod projici debet medicina , lon
cryftalli ,, quam diligenter ferva feorfim. Iterum ac go labore præparatur , hoc modo.
cipe fulphur vivum lixivio forti maceratum , quod Accipe plumbi lamellas tenues, quas fale in pulve
fublimabis jungendo 43. Mercurii ſublimati. 43. un rem minutim contrito intra vas terreum ftratificabis ,
cias calcis , & Lunæ 4. uncias ; quæ omnia ponan ftratum fupra ftratum continuando tamdiu donec totum
tur in aqua juxta præceptum inferiùs ponendum. vas plenum fit , deinde junƐturas vafis arêtè claude ,
Diffolutas itaque dictas res in Alembicum pone , remanente tamen fupraforamine ad fumum eiiciendum
& poftquam forti igne diftillaris , in fundo maffa apto : deinde hoc was igni congruoper 6. horas commit
remanebit, quam extractam fupra laminam vitream tes , poftmodum aperto vafe lamellas plumbi corro
in cella , aut altero quopiam loco humido repo fas, candidiffimas reperies, quas lixivio,forti , & calido
nes, donec in liquorem refoluta fuerit, quem iterum impones , & fal defcendet unà cum lixivio , laminis
ferva. Deinde accipe maffam fupra nominatam pri puris , & candidis pariter infundo remanentibus , quas
ma operatione extra& tam , eamque laminæ vitreæ deinde exemptas fupra affufa teres ufque dum aquam
loco humido , uti priùs , expone ad diffolutionem: claram comperies : hoc peracto repete tritionem cum
qua peracta , hafce duas aquas primâ , & fecundâ pulvere remanentis aqua , addita aqua aluminis , &
operatione productas fimul commifce , & in unam falis communis , & tartari , ficceturque ad ignem , &
maffam congelari finas, quâ congelatâ habebis me hoc toties facies , donec 101a materia candidiffima
dicinam perfectam ; ex qua exiguam partem fupra compareat , hoc pacto totum in olla fufioni committas;
18. Mercurii partes proje&am , fi fufioni commife & habebis plumbum , quod in aurum converti debet,
ris , totum intra exiguum tempus in Lunam opti preparatum .
mam , omni examine adhibito probam, converfam Atque hic eft proceffus , qui quantus eft , partim
obtinebis. ex Clavicula Lulli extractus eft , ut proinde vel ex
Atque hic eft primus proceffus , in quo , vel fum hoc ipfo fuppofititius partus innotefcat , cùm Lul
ma fcriptoris negligentia patet ; ponit is 43. cal lus multo poft Joannem 22. Pontificem mundo
cis argentea uncias , unà cum totidem unciis Mer claruerit : neque verifimile eft , Lullum hunc pro
curii fublimati , in quo manifeftus error eft : cum ceffum à Ioanne 22. mutuaffe. Judicet jam Lector
enim argentum in calcem redactum , in priftinam quid de hoc defperati operis proceffu fperan
naturam reducitur : necellario argentum calcina dum fit .
tum pluris conftitit, quàm lucrum ex tranfmutatio Plurimos alios fuppofititius ille Auctor adducit
ne Mercurii non importet ; quemadmodum uni proceffus de tranfmutatione hydrargyri in argen
cuique patet ex proportione 4;. unciarum argenti tum , & aurum : verùm cum illos ex aliis defcri
ad 18. partes Mercurii , quas in argentum tranf pferit , & ejufdem prorfus farinæ fint , qui apud Ri
mutari proceffus dicit ; quare nos errorem corre plaum , Birellum , Ifaacum , Lullum , Arnoldum ,
ximus , addendo 4. Luna calcinatæ partes. Quic cæterofque reperiuntur , in iis defcribendis majo
quid autem hic author dicat certè ex hoc procef rem temporis , quàm Sophifticorum hujufmodi fe
fu nihil aliud fperandum eft , nifi maffa quædam cretorum rationem habendam cenfui . Nihil porrò
argentea ex congelatione Mercurii , & calce con reftat , quàm ut Aphorifmos juridicos de Chymico au
flata : proinde proceffus hic , totus quantus fophi ro à diverfis Jurifconfultis pofitos hic apponamus.
fticus eft , & indignus , cujus quis inutili & irrito
labore experimentum fumat. Sed jam ejufdem au
&oris de auro puriffimo conficiendo proceffum exa
minemus. Sic itaque ait. I 4 CAPUT
Tom. I..
 Bibliotheca Chemica Curiofa
104
rum , & argentum habet quoque quafdam virtutes,
CAPUT II. que non infunt aliis metallis , neque in auro &
argento per Alchymiam Sophiftico , veluti contra
melancholiam , aliafque animi ægritudines à peri
Decifiones Juridico - Canonicæ,
tis medicis obfervatas . Et fubfcribit hifce Frat.
Bartol. de Sanita concordia in fumma , Verbo Empri.
De Auro Chymico falfo , & vero.
S. 4.fab. de Monte de empt . & vend p.8.
4. Quæritur. An aurum , quod quis diabolo Ma
1. Uæritur,an Alchymia fit Ars licita? Refp.
giftro , vel arte magica didicit , vendere poffit ?
Illa licita eft , quæ verum , genuinum , &
naturale aurum producit . Ita Oldradus Confil. 74. Kelp. quod quemadmodum non eft licitum, aliquid
& Ioannes Andradus , in titulo de crimine falfi ad à Diabolo difcere , ita quoque tale aurum,mala ar
te acquifitum , vendere non licet , cùm femper
ditione ad fpeculum . Si verò aurum Sophifticum pro
ducit , illicita eft ; ita pleriqne & Juris tum Civi fufpicio alicujus deceptionis à Satana , veritatis
lis tum Canonici Doctores . Ita Joannes de Plat. ofore fance , fubeffe poffit. Et hoc pacto prohibi
tam effe & artem , & aurum ex ea produâum , uti
in L. 1. c. de arg. prat. Ioannes de Clavafio infumma ,
habetur C. de auro pub.perfe 10.
verbo , Alchymia .
2. Quæritur. An verum & reale aurum ab Al
CAPVT ULTIMUM
chymiftis per tranfmutationem confici poffit : Refp.
quod non. Ita Avicenna apud Albertum , de quo ET
in præcedentibus fufe , quia tale aurum Alchymi
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΙΚΌ Ν .
cum non nifi externam auri fpeciem habet , verum
tamen aurum non eft , ita D. Thom . 2. 2. g. 77.
In quo
art. 2. Card. Alex. in c . 1. quafunt reg. in ufibusfeu breviter quidnam propriè decan- ·
dorum.
Si tamen vera tranfinutatione id efficeret quif tatiffimus apud veteres Alchymiftas Lapis
piam, tum verum quoque aurum futuram, nulli du Philofophorum fuerit, & quid tandemprif
bium effe debet. Sed audiamus verba D. Thome :
ci Philofophi , eorumque moderni Sectatores
quem multi aurum Alchymicum non folum appro
baffe , fed & effeciffe , ad veritatem artis tanti vi- per eum intellexerint , aperitur.
ri teftimonio ftabiliendam perperam dicunt ; fed
6 qui vel ex ipfis ejus verbis facilè confutari polfunt.dimus hactenus admiranda Naturæ opera ,
quæ in metall , tum in auri
Alchymia , inquit , quamvis fit difficilis , non tamen ciendi modo , & rationeurgia occurrunt ; Difcuffa quo
* modo
eft impoffibilis , quod & nos dicimus , faltem angelis Z
que omnia ea , quæ de admirandis Lapidis Philofo
aut demonibus notam , qui foli norunt occultas natura (
phici myfteriis prifci tradiderunt ; multis quoque,
femitas , juxta quas perfecte operari poffunt . Si itaque
Alchym & magni ponderis rationibus oftendimus , neminem ch
aurum , quod it per iftas non eft verum ,
hucu fque fuifle , qui per tranfmutationem veram ,
& tale quale fit à natura , ejus venditionem pro Lic
& realem Mercurium , aut cætera metalla imper
vero fraudulentam & injuftam elle ; fi autem verum Cit
€ fecta in verum , & naturale aurum traduxerit ; Sed

A $ 345. « ÄE
eft, pro vero auro vendi poteft ; ( uti eft illud, quod ab
exvariis metallis , quibus commi xtum eft , extra omnem illam Alchymiftarum operationem fuiffe
falfam , & Sophifticam , quin & aurum argentumve
hitur :) de auro vero Alchymico fic dicit , 2. fent.
inde productum , aliud non fuiffe , quam aurum cœ
dift. 7.q.3. ar. 1. potest quidem ars virtute natura teris adjunctis rebus aut commixtum aut fuco in
,
lium agentium aliquas formas fubftantiales inducere
troductum , ut proindè ex dictis rectè , & jure me
in materiam ; funt tamen quedam forma , quas nullo rito inferre queamus :
modo ars poteft fficere , quodpropria activa , & paffi
Omne aurum, argentumve , quod hucufque à di
va principia earum non poteft invenire , & adhibere
verfis Alchymistis confectuin traditur , vel callidi
fed benè aliquid fimile illis efficere , ficuti Alchyni
tate quadam , & dolofa impoftoriæ artis aftutia ,
fta faciunt aliquidfimile auro, quantum ad accidentia
2 2 2,6JQ8 D 297 CLIN

vel arte magica ex pacto cum Satana facto ,vel de

exteriora , fed tamen non faciunt verum aurum , quia
nique ex minerali auro in pulverem reducto con
forma fubftantialis auri non eftper calorem ignis , quo
" fectum fuiffe ; quod tamen , fi cupella , & cinericii, P
utuntur Alchymifta ,fedper calorem folis in locodeier
a aut cæmenti trutinæ commiferis , non fubfiftat,fed
minato , ubi viget virtus mineralis . Ex quibus verbis
in ea ex quibus coaluerat , refolvatur ; quod tum
luculenter patet, Divum Thomam longe aliud de Al
primum mihi innotuit , cùm non ita pridem cum
chymia fenfiffe , quam quod iis ipfi affingunt per
peritiffimis auri feparatoribus hic Roma ea de re
fuppofititios partus .
3. Quæritur . An aurum Alchymicum vendere , & lon go ratiocinio difcurriffem,qui fancte affirmarunt,
fe diverfis tum auri argen
folvere liceat pro vero , & naturali , & an per hoc
venditio aut folutio reddatur jufta ? Refp. fi aurum tique partus examini oblatos accepiffe ; & non
-alchymicum à naturali in nullo differat , id vendi , nullos quidem cupella , ad feptem depurationum
repetitiones ob pertinaciffimam fpuriæ mifcella
& folvipoffe : fecus , minime licere.Ita D.Thom. &
adhæfionem reftitiffe , tandem verum aurum præfti
#RHOAD

Alberius fuprà adducti , Andreas de Ifernia, Bal to

tiffe , non intentâ ab Alchymiftis tranfmutatione
dus & Card. Alex . in dift. c. i Que fint regalia. Qui
conflatum, fed uti poftea ex confeffiene eorum per
enim per alba albificant , & per citrina citrinant
cepit, ex marchafita auro prægnante , metallurgica
manente fpecie metalli prioris in materia , hi pro
arte decocto , cum lucro auri ex una libra mar
cul dubio deceptores funt ; & hoc modo fere om
nes in toto, vel in parte procedunt , & ipfo Alber chafite extractum. Et quamvis innumera hujufmo
to tefte , multis fubftant deceptionibus . Et puniun di artis miracula ipfis exhibita fuerint , niltamen
tur tales , juxta conftitutas leges, ita Ioannes Andr. à quo tempore artem fpagyricam profeffi fuerant,
in add. spec. titulo de Crimine falfi. fe comperille aiebant quod non fucum faperet, aut
Nam præter intereffe inquit , majoris valoris au quod ex falfis mifcellis fophiftica compofitione non
coaluiffet,
 Lib. I. Sect. II.
coaluiffet. Quod & Albertus lib. 3. de metallicis
confirmat ; Aurum enim Chymica arte ad fe deve
niffe , ait, quod ubifex , aut feptem ignesfuftinuiffet ,
tandem confumtum infœces refolutumfuerit. Dumita
que Alchymifta dicunt , aurumfe facere ex Mercurio ,
caterifque metallis , quod cupella quovis modo refistat,
ne credas eis , cum longioribus ignis tormentis tandem
heterogeneis partibus feparatis , auri fuperfit, quantum
impofuifti. Non opus hifce fuiffet, tot repetitis exa
minibus veritatem reperiri , cùm id magna plumbi
copia cupella commiffa facile vel unico exami
ne fine errore , arte paucis nota , comperire po
tuiffent.
Concludo itaque ; quicquid quondam Arabes ,
quicquid Lullus, Arnoldus , Rupeciffa : quicquid Ifaa
cus, Bafilius, Riplens, Sendivogius, Paracelfus, ejufque
fequaces de auro àfe confecto tradiderunt, non ve
rum , & naturale , fed Sophifticum fuiffe , iis arti
bus quas recenfuimus , conflatum. Unde quicquid
innumeris hucufque de Arte magna Lapidis evalga
tis libris editum fuit , id nil aliud , quam quod di
ximus continere , adeò certum eft , quam certum
eft , mortuum naturaliter revivifcere non polle ;
quod tamen de fuo lapide mort corporis refuf
citatore paffim jactant. Unde fruftra laborant, qui
ex Theatro Chymico , Turba Philofophorum , ex
operibus Ifaaci Hollandi, Comitis de Treves , Bafilii
Valentini , Treviſani , Bernaudi , Boni , Joannis Pe
tri Fabri , Libavii, Mylii , Rhenani, Porta , VVec
keri, Alexii , vel ex innumerorum Manufcriptorum
codicibus , eorumque receptis ad tranfmutatoriæ
artis arcanum pertingere fe poffe fibi imaginan
tur.
Quod adeò certum eft , ut vel ipfi primi artis
Magiftri id fateri coacti fint ; quos Paracelfus Al
chymiftarum Monarcha lib. de tranfmutatione metal
lica , & in libro intitulato Aurora Philofophorum ,
citat. Verùm cùm ejus circa Alchymiftarum vanos
labores fufiffimum difcurfum fupra Sect. 2. cap. 6.
verbo tenus allegaverimus, eò Lectorem remittimus.
Quo tametfi omnium hucufque Alchymiftarum co pum .
natus tanto rigore reprobet , iple tamén in eo , Cùm itaque omnia in omnibus fub certa quadam
quod in aliis carpit , peccaffe reprehenditur : dum analogia latere confpiceret , imò fuperiora in in
in tribus , nempe Arſenico , Vitriolo, Antimonio, ferioribus , hæc in fuperioribus , mediifque , mira
totius Magiſterii arcanum confiftere dicit , uti in quadam ratione contineri intueretur , quadrupli
pracedentibus docuimus . cem Mundum diftinxit : Archetypum , Genialem,
Quicquid igitur hucufque aut fcriptum de Ar
te Magna , aut in ea traditum fuit , id totum ,
uti diximus , vel Metallurgica , vel Sophiftica arte
præftitum fuit , adeò ut nullum inde aliud emolu
mentum refultare queat , quàm quod vera Chymia
nunquam fatis laudanda docet. Primò enim aurum,
argentumque ex mineris metallicis extrahendi, ex
coquendi , depurandique modum tradit. Secundo
ex varia auri , argentique reliquis metallis , mine
ralibuſque commixti nonnulla tinctura cum adjun
&a mole reperire monftrat ; quod licet auro , ar
gentoque ipfis commixto femper imperfe& tius fit ,
ad Ecclefiafticam tamen fupellectilem , menfales
apparatus , cæteraque utenfilia licitè fervire po
teft. Tertio magno Regum , & Principum emolu
mento modum docet , auro , & argento colligan
di cuprum , ftannum , fimiliaque metalla , quam
collibifticam , vulgo legam vocant , quam quifque
Principum jure fuo in ftatibus fuis ufurpare pro li
bitu poteft. Quartò , Loco auri irrito labore quæ
fiti , multa præclara , & humano generi proficua ,
tam in vegetabilibus , quàm animalibus arcana in
medicamentorum ufum , quæ potiffimum in ex
tra&is , magifteriis , quintis effentiis confiftunt ,
Subfect. I.
105
auri pretio haud imparia detexit.
Cùm itaque nulla auri tantoperè à cunctis de
fiderati , per Alchymiam conficiendi fpes fit , me
ritò quifpiam mihi objicere : imò me temeritatis
arguere poffet,dum eam artempræfumptuofiùs con
futare allaboro , quam veneranda antiquitas tan
quam veriffimam, certiffimamque femper fuppofuit,
quamque tot , tantifque Philofophorum fcriptis
comprobatam videmus : quos quidem omnes im
pofturæ arguere, non fapientis, fed imprudentis ca
lumniatoris , vexationem effe plerique mihi oppo
nere poffent. Quarè ne injuriam iis facere videar,
ac meipfum à cavillationis dicâ eximam : Quid ve
teres Philofophi per Lapidem Philofophorum , quid
per Ariem magnam intellexerint , ea, qua fieri po
teft perfpicuitate & claritate tandem aperiam.
Mercurius Trismegistus totius recondita doctri
na autor , cum Abdita quævis in Naturæ majeſta
te elucefcentia fumma ingenii fubtilitate pene
traffet : ne tanta in mundanis receffibus facramenta
cuivis obvia fierent , ingeniofam illam hierogly
phicorum architecturam adortus eft quâ fingula
magni momenti myfteria fub Symbolis quibufdam
ad pantamorphe Naturæ fimilitudinem excogita
tis , ita recondidit , ut tamen iis , quos dignos ju
dicaret, & fibi ingenii perfpicacitate fimilibus haud
impervia relinquerentur. Unde ele& tis in hunc fi
nem Sacerdotibus , & Philofophis , quibus unica
adRegni folium fpes erat , mentis fuæ arcana per
dicta fymbola expreffa , ne unà fecum tanta inven
tarum rerum emolumenta interirent , communi
cavit , faxifque contra omnem temporum injuriam
incidi curavit. Quoniam verò tantarum rerum ſci
entia paucis verbis exprimi non poterat , fymbo
la quædam idealia , que analogiam quandam multa
complectentem tenerent cujufmodi Hieroglyphica
funt , fubtili fanè indagine excogitavit , quibus
omnia ea , quæ fine multis difcurfibus defcribi non
poterant , 8: folo , & myftico unius fymboli con
ceptu , patefierint , de quibus vide noftrum Oedi
Sidereum , & Elementarem , uti fupra in Oedipo
de Alchymia Hieroglyphica Ægyptiorum & in Obe
lifco Pamphilio ample demonftratum fuit ; in quibus
ordines rerum,& entium gradus eoingenio pofuit,
ut nullum infernum Mundi ens exifteret, quod non
fuum , tum in Sidereo , tum Geniali Mundo, fecun
dum intentam analogiam , ens haberet , confonum
& proportionatum qua quidem in Archetypo
Mundi , ideali quadam analogia , fecundum no
ftrum concipiendi modum difparata , revera tamen
fub unius fimplicis effentiæ divinę ratione confide
rantur. Atque hinc catenæ illæ, sipas vocant Egy
ptii, de quibus in citato Oedipo paffim egimus, ori
ginem invenerunt. Habet fuperior mundus fuum
Solem , Lunam , cæterofque Planetas , quibus è
fuperiori Mundo Intelligentiarum totidem Præ
fides Genii confignantur : habet & ea inferior
Mundus.
Cum itaque in Sidereo Mundo Sole nil excellen
tius , nil præftantius , diviniufque reperiffet , & in
inferioris elementaris Mundi mifcella nihil auro
pulchrius , efficacius , excellentiufque cognoviffer
illud ob Soli analogas virtutes , inferioris Mundi
Solem nuncupavit : hoc pacto videns Lunam elle
Soli

106 Bibliotheca Chemica Curiofæ
Soli præftantiâ proximam , Lunam inferioris Mun
di Argentum effe voluit , & fic de cæteris , planetis,
fingulos fingulis inferioris Mundi correfponden
tibus metallis variyws conne&endo .
Hinc fa&tum eft , ut per Symbolum , v. g. Solis,
quadruplicemfenfum exhiberet, feu ut folis Arche
typi , Generalis , Siderei metallici , feu Elementa
ris arcana fub quadruplici analogia , veluti unum
quippiam confideraret : itaut quæcunque de divi
nitate fupremi Numinis myfteria traderet , eadem
fuo modo de myfteriis Genialis Mundi , Siderei ,
& Elementaris intelligi poffint. Cùm verò nihil in
univerfa Natura metallicis operationibus mirabi
lius cognofceret , modum , quo in iis generandis
Natura procederet , fub iifdem myfteriis , quibus
Supremi Numinis cæterorumque Mundorum fa
cramenta exhibuit ; quem poftea Græci in omni
bus fecuti , naturam rerum haud abfimilibus ænig
matis abfconderunt ; de quibus Lector confulat
Oedipifecundam fecundi Tomi partem , ubi fusè Hi
ftorias Deorum , feu fabulofam narrationem de
Ofiride , & Ifide , Horo , Typhone , huc refpe
xiffe oftendimus , unà cum Græcorum Mytholo
gia , quâ naturam rerum in Elementari Mundo mi
ra operantem indigitatam fuiffe fignificavimus.
Non reftitit hic Hermes , fed ex mineralium Mun
do ad vegetativum & animalium Mundum pro
greffus , Solem , Lunam , Planetas in omnibus fe
cundum intentam analogiam invenit : ita ut nihil
effet in rerum natura , quod non fub monftruofa,
animalium cæterarumque rerum fimilitudine expri
meret. Hinc Solem , feu Ofirin uúdpov , id eftpetram
ignitam , omnia virtute fua pervadentem. Typhonem
verò ,feu Vulcani Subterraneum ignem , omnia cor
rumpentem reftaurantemque vocavit.
Ibidem & Tabula Hermetica,five Smaragdina, quæ
non immeritò Alchymiftarum oraculum dici po
teft , interpretationem reperies; quæ tantum abeft,
ut Lapidis fabricam doceat , ut potius non aliud,
quàm univerfæ Naturæ proceffum in generatione,
& corruptione rerum elucefcentem exponat. Ad
do , hujus Tabulæ à nullo Scriptorum ante tem
pora Lulli , mentionem factam fuifle , neque Ara
bum monumentis infertam reperio. Unde nemi
ni dubium effe debet , quin tota fuppofititia fit. Si
enim ab Hermete Abrahamo fynchrono compofita
fuit , cur tantum ac tam celebre monumentum ,
Plinium , Solinum , Ælianum , cæterofque re
rum naturalium curiofiffimos Scriptores , cur cæ
teros Hiftoricos tum prifcos , tum neotericos la
tuit ? Et fi unquam illa vifa fuit , quæro ubinam ?
quo loco ? qua urbe ? Si fcripta fuit : quæro qua
lingua? quo idiomate? quo charactere? cum exper
vetufto hoc monumento primavos poft diluvium
characteres , literafque de quibus tanta inter Au
&ores eft controverfia , noffe multum interfit. Un
de cæcus eft , & infenfatæ mentis homo , qui ea
non dicam credere , fed ne in animum, quidem ,
ut ea vera effe fibi perfuadeat , & induci poffit. Sed
de hifce amplius , & ex profeffo actum vide in Al
chymia Ægyptiorum hieroglyphica , ubi Au&orem
nugacem , & fumivendulum aperta demonftratio
ne dete&um videbis,
Arabes pofteri non prævidentes , nec verba prif
corum Philofophorum intelligentes , queîs , quod
hi rerum omnium vim motricem , quam Solarem
five Solem intellexerunt. Verba Arabica quæ in
operis , quod apud me eft , de Alchymia Ara
bicè confcripti principio continentur , latinè fic
fonant.
:
Dicunt nonnulli , quòd fcientia univerfalis Alchy
mix , nihil aliud eft , quàm exigens & exaltum , con
cupifcens & concupitum , quærens & quafium . Ita
Oman .
Dicit Hermes quod dicta Margarita in omni exi
ftit & eft aqua viva , perpetua , primordialis inveni
turque in omni re & in omni domo. Beatus cui contigit
intelligere fecretum ejus , & convenienter eô uti. Dixit
autem , quodfecretum ejus eft aqua , & aqua accipit
nutrimentum ab hominibus. Dixit autem Mercurius
omnia qua in mundo funt pluris venduntur dicta illa
aqua , est enim apud unumquemque, & unuſquiſque
indiget ea. Eft apud eum , nec deferit illum , neque
egreditur spiritus ejus. Dixit Alba Amil de dicta
aqua differens , quod hac invenitur in omni loco , in
campis , vallibus , mentibus , & apud pauperem & di
vitem , robuftum , & debilem , eftque hac parabola ,
quam omnes fapientes refpiciunt ; & est fpiritus ba
midi.
Atque totus ille univerfi conceptus Hierogly
phicus nil aliud notat , quàm vim quandam Naturæ
rerum omnium motricem , quam Ariftoteles non
incongruè leλéxiav , alii calorem feu ignem quen
dam univerfis Mundi membris exiftentem qua
omnia moventur , corrumpuntur, alterantur diffol
vuntur , digeruntur , fermentantur & fixantur. At
que hic eft Ignis ille cæleftis , Sol inquam , qui in
fluxu fuo in elementarem Mundum, ignem fibi haud
"
diffimilem in intimis terræ receffibus latitantem
accendit , & fovet ? hic verò , quem & Vulcanum ,
feu Archæum Chymici vocant , omnia ,, quæ in
utero fuo tellus , veluti in fornace quadam conti
net , generat , fovet , confervat ; hic fulphureo
falino- mercuriales vapores per intimas terræ
fibras undiquaque diffufos , ubicunque matrices
( quarum innumerabilis copia à Mundi Archite& to 1
in fubterranei Mundi ergafterio , veluti Chymica h
quædam vafa , conftituta funt ) proportionatas X
inciderit, ibi vel aurum, argentum , aut aliud quod
dam metallum ; aut minerale pro terreftris matri
cis conditione producit. Extra verò Telluris cor
pus idem Ignis , feu Solaris vis omnia , quæ in ve
getabili , feur animali Mundo continentur , vivi
ficat , fovet , alterat , corrumpit , refolvit , conco
quit , fublimat , quod fublimatum reducit , fermen
tat , digerit , fixat , omnis generationis , & corru
ptionis naturalium corporum caufa. Atque hanc
admirabilem Naturæ vim , quæ in igne , feu calore
five cœlefti , five elementari confiftit , nullo non
tempore vetuftiffimi omnium Ægyptii confideran
tes , radios quidem Solares vivificos , digitos Of
ridis omnium difpofitores dixerunt ; Naturæ verò
tanta patrantis artem Ifidem , id eft , prudentis Na
tura progreffum , ut Plutarcho placet , quâ omnia ,
quæ videntur , efficiuntur , appellarunt . Et hanc
quidem fidem in cœlefti Mundo Lunam , in Ele
mentari Rheam, five Lunam fubterraneam dixerunt.
Ut proinde hifce Ægyptii minimè Alchymiam, quâ
per tranfmutationem Mercurium , aut quodlibet
aliud metallum in aurum converti poffe indigita
verint , fed prudentem , & admirabilem Natura fo
lummodo progreffum in auro , argento , cæterifque
metallis , tum in intimo Typhonis regno , id eft ,
Subterraneo Mundo , tum extra eum in vegetabi
lium , animaliumque Qeconomia producendis , &
confequenter Meтaλλxpуíαv Bоtavoïaτglav tantoperè
ad humani generis ufum neceffariam intellexerint
quos & Græci , aliique fapientiores Philofophi, &
Alchymiftæ fecuti , nullo non tempore ingentibus
ænigmatum , parabolarumque nodis abfconderunt.
Uti
 Lib. I. Sect
Sect . II.
II. Subfect. I. 107

Uti in Alchymia noftra Hieroglyphica citato Oedipi igni combustibile crefcit in infinitum. Atque hic eft
loco uberrime docuimus. primus naturæ proceffus , ignis videlicet , & Natu
Verùm ne quicquam ad invidiam arti concilian ræ , quein fub varia fymbolorum adumbratione de
dam afferuiffe videar ; hîc ordine veterum fapien fcripferunt fapientes.
tum dicta adducam , ex quibus apertiffimè eluce Arus in Turba Philofophorum , dicit , hunc
•
bit , veteres Alchymiftas nil aliud per artem tranf omnis homo cognofcit & qui eum non cognofcit , nihil co
mutatoriam , quam ignem nature , five vim illam gnofcit . Sed hic ignis vix ab ullo Alchymiftarum co
igneam Solarem , aut Vulcaniam , & per analogiam gnitus eft. Ergo ignis Philofophorum non eft ille ,
quandam Salem Natura , quorum utrumque per in quo opus perficiunt Alchymiste.
timos Univerfi Gious diffunditur , intellexiße. Hic Morienus ait , illa res , que multum valet , non in
enim, uti fupra diximus , folus , & unicus omnia trat in Magifterium, apud Alchymistas tantum valet,ut.
illa præftat , quæ Alchymifta falfi fapientum inter omnem fubftantiam in eo procurando perdere videan
pretes per ignem illum Vulcani , & culinarem fie tur , ut eum a quirant.
ri poffe exiftimarunt : Nam ut re&è Philofophus Pythagoras in Turba clamat cum aliis , nostrum
1.2. de Cœlo , Calum lumine & motu largitur pro opus eft opus mulierum, & ludus puerorum. Opus autem
priam caliditatem unicuique rei. Fieri autem non Alchymiftarum eft inventu adeò difficile , ut in quo
poteft, ut humanâ induftriâ calor ita attempere id confiftat , lis adhuc pendeat.
tur , ut quem Natura in auro producendo , adhi Dicunt omnes fapientes in Turba : Cum opere
1
bet , illum Alchymiftæ adæquent , cùm Natura in noftro nemo ftare poteft , neque id tangi poreft fine dam
omnibus rebus fuis producendis , æquabili ,calo no , tangit omnia , omnia corrumpit ; aurum vulgi vul I
re , & quafi indivifibili confiftente utatur. Fallun gare adeò familiare , & domefticum eft Alchymi
tur itaque in operationibus fuis , cùm vel ipfa mi miftis , ut id femper manibus verfent fine damno .
nera, & matrix nil aliud , quam tenuiffimus ignis Arnoldus dicit : Aurum potabile , & Elixir ru
fit , five Sal Naturæ fulphureo - mercurialis , qui brum , quod eft aurum Philofophorum , eft aurum poten
ex potentia in actum dedu&us tandem aurum ge tiale & invifibile: Aurum Alchymiftarum contrà eſt
nerat , mixturam nempe ex aqua , aëre , terra,con actuale, reale & vifibile omnibus fenfibus obvium.
fatam, quæ per fulphureo- falino - mercurialem va Alfidius dicit in Turba : Aurum Philofophorum
porem , humidi refolutione purificata in cinerem ubique optime praparatum , & purificatum reperitur ,
ignitum per falem ei inexiftentem convertitur. vili pretio venditur , utpote quod unicuique proftet
Atque hoc eft Elixir illud album in rubedinem tampauperi, quàm diviti. Aurum Alchymiftarum pau 1
verfum , id eft, per ignem ampliorem continuò fuc ci habent, utpote quod vix ulli unquam nifi Sophi
cedentem , quod aurum Philofophorum , & aquam ficum viderunt , aut tetigerunt . Iterum alio loco
permanentem, ignis tormentum, nutrimentumque dicit Alfidius: In auro hoc Philofophorumproducende,
vocant : id eft , illud humidum radicale cineris , omnes operationes uno , & eodem tempore fiunt; Aurum
five aqua permanens , in illo calore ignis , qui ei Alchymiftarum diverfas operationes requirit, præ
loco animæ , & fpiritus vivi fervit , à Mercuriali ter ingens temporis difpendium .
humido , differt tanquam ftabile ab inſtabili , fi Raymundus Lullus dicit : Sine boc auro , quod
xum à non fixo , utpote quod in fundo vafis non nos ignem Natura dicimus , neminem vitam fuamfu
perfiftat , fed in fumum refolvitur , fugitivumque tentare poffe ; Unde fequitur, omnes , qui auro Al
lavat combuſtibilis materiæ nigredinem , & fœto chymico carent , jam dudum effe mortuos . Præte
rem, quem infitum habent partes fulphureæ , & pin rea dicit, aurum hoc facere vitrum malleabile; quod 1
gues cineri inexiftentes , dum in fuliginem nigram patefit , dum vitrum fornace decoctum pro libitu
abeunt, quam Alchymiftæ terram damnatam , volati artificis in quamcunque formam tendi , tundique
lem , fœtidam , putridam , furphurque comburens poteft, & liquefactum aquæ frigidæ immerſum adeò
dicunt. Contrà verò cinerem calcinatum ob falis fragile fit ; ut manibus haud fecus ac ceram tracta 1
fixi copiam , fulphur dicunt incumbustibile, fiquidem re liceat : quod de auro Alchymiftarum dici non
igni appofitum, purificatumque , tandem in vitrum poteft ; liquefactum enim nec tendi , nec tundi po
conflatur ; atque hujufmodi cinerem fapientes Sa teft , neque in aqua naturali frangibile fit.
Lamandram , utpote quæ vivat , & nutriatur in illo, Dicit Valgus in Turba : Sol nofter confervat ca
appellandam cenfuerunt ; alii quoque Phænicem di lidum , & humidum radicale in juvene , infene illud
xerunt, eò quod cineres accenfi nil aliud fint, quàm reftaurat : Ignis nofter coquit omnes cibos , quiferviunt,
corpus illius Phoenicis , quod proprio cinere fei nutrimento , calefacit fenes frigidos , & ficcos. Quod 1
psâ refufcitetur , & renovata vivat. Atque hujufmo aurum Alchymiftarum non facit , cùm neque dige
di ignis à fapientibus denotatur per draconem rat , neque digeratur , uti calor ignis.
illum terribilem , qui omnia devorat , & in fe Dicitur in Turba : Aurum noftrum Sol est , fol
convertit , uti & per Bafilifcum omnia interimen luminofus , qui calefacit , alterat , corrumpit putrefa
tem : eo enim ipfo,quod cinis fit ignitus , hoc cit , digerit, generat , rarefacit ,folvit , illuminat cale
ipfo in eo exiftit calx viva , fal, fulphur , & argen ras ftellas: Quod de auro Alchymiftarum dici nulla
tum vivum. Atque hoc eft juxta mentem fapientum, ratione poteft , cùm nec ex fe luceat , neque in te
fufcitare mortuum , & occidere vivum , id eft , ta nebris fplendeat , ut cœleftis & elementaris ignis.
lem cinerem privare vitâ, quæ eft conjunctio Orien Clamat Turba : Aurum noftrum in infinitum multi
tis cum Occidente, coli, & terræ,fpiritualis, & cor plicaripoteft , quod non nifi de igne Naturæ dici po
poralis , conjunctio Solis, & Lunæ, cùm flamma cla teft , minimè de auro Alchymiftarum . Aurum no
ra fit ipfe cinis , & aqua volatilis , quæ in fe gerit ftrum, aiunt,femper ignifine ullafui corruptione refiftit,
fumum rubeum , & hic tandem decoctus in fundo hoc autem de auro Sophiftico dici non poteft ,quod
vafis Chymici fixatur. Atque hæc eft aqua, quæ deal aquis corrofivis calcinatur, corrumpitur & in aliam
bat , quæ denigrat , quæ rubefacit , vivificat , occi formam reducitur.
dit, fublimat aquam , calx diffolvens , & coagulans, Dicunt: Elixir nostrum eft venenum omnium poten
1
putrefaciens , & corrumpens , & in germina diver tiffimum , quod omnia interimit : quis nefcit , ignem
La à ligno degenerat ; & tefte Philofopho , appofise hoc præftare , non aurum Alchymiftarum ?
Hortulanus
108 Bibliothecæ Chemica Curiofæ

Hortulanus in Turba dicit: Lapis in noftro opere nondum eft perfecta ars , & natura Queis quidem
Vocatur omne id , per quod quatuor elementa ab invi verbis nil aliud nifi Naturæ infallibilem in auro
cem feparari poffunt , ex qua feparatione nafcitur fub producendo effectum defcribit , quem vix aut ne
ftantia quadam cryftallina, ficut lapis natus ex quatuor vix quidem imitari poteft Alchymifta.
elementis , & cælum dicitur à Philofophis , & quinta Saturnus Trismegiftus in Turba ait : Caecus eft,
effentia : que quidem fenfibus impervia est , nifi quan qui de re aduftibili purar facere artem , cum operatio
do accipit corpus per coagulationem , quæ omnia uti divina fit ex pura fubftantia , quæ in igne pérdurat
cineri in vitrum deco& to refpondent, ita lapidi Al fine aliqua combuſtione ( uti nos de cinere ignito
chymiftarum non congruunt. diximus ) ; omnes enim alia res per combuftionem
Hermes , qualifcunque ille fit , ait in fuis allego ignis deftruuntur , & confumuntur . Quæ omnia de
riis: Lapis, & medicina noftra ignea eft; quod enim igni Naturæ igne , five Sole , non de igne fpuriæ Al
firaile , igneum eft , & non ignis ; quod eft aëri fimile chymia intelligenda funt.
aereum, & fic in aliis, eft ignea, fed non ignis medicina Iterum Trilmegiftus : Philofophi non fcripferunt
noftra, fed ex igne ; qua extrinfecè propalam fine no libros fuos nifi filiis eorum , filios verò eorum intel
ftropericulo bibi non poteft, intrinfecè tamen clam bibi ligo , qui intelligunt dicta eorum , & non fecundum,
debet, & vivificat omnia , & exhilarat . Quæ de auro literam : Nam operatio fecundum intentionem litera ,
Sophiftico dici non poffunt. eft diffipatio divitiarum , & temporis perditio . Multi
Lucas in Turba : Pluribus, ait , rebus non indiget habent lapidem noftrum , fed nefciunt virtutem ejus,
Ars noftra, nifi una, & illa una res in unoquoque gra & fi fcirent virtutem ejus , nihil valeret, nifi etiam.
du operum noftrorum in aliam vertitur naturam ; hujus fcirent operationem ejus. Operatio autem fieri non po
modi autemgradusfunt fecundum diverfas proportio teft nifi per maximum donum Dei , vel per peritiſſimi
nes mifcibilium elementorum , quæ in ejus operatione magiftri doctrinam , & totum id à voluntate Dei de
eveniunt, & quamlibet operationem ingradufuofecun pendet. Quæ verba adeò clara funt de falfa Alchy
dum ordinem , quem natura tenet in via, & profecutio miæ doctrina , ut ab Idiotis facile intelligantur.
negenerationis fua nomine alicujus metalli notaverunt : Huic fubfcribit vel ipfe Alchymiftarum Monarcha
Nam primum gradum vocaveruntferrum, feu Mar in libro de tranfimut. metall, Quicquid ardet ful
zem ,fecundum as, feu Venerem, tertium plumbum, feu phur est , & nilflammam concipit , nifi fulphur ; quic ..
Saturnum,quartum Stannum ,feu lovem ,quintum argen quid infumum tranfit , Mercurius eft, & nil fefubli
tum , feu Lunam, fextum Solem , feu Aurum , & infini mat , five afcendit , nifi Mercurius ; quicquid in cine
tis aliis nominibus illafua metalla metaphoricè nomina rèm redigitur fal eft , nihilque prater fal cinis fieri po
runt , & totum hoc ad occultandam Natura artem , & teft. Quo quidem apertè fignificat , tria proxima
fcientiam. Quæ verba falfi interpretes poftea ad ar Naturæ principia ; ex quibus omnia conftant , uti
tis operationes applicaverunt. Certe uti fub hifce, jam fæpius dictum fuit . Hac igne , feu Solari vi , 4
non folum in mineralium regno , fed & in vegeta feu fpiritu coelefti exaltata non mineralium tan
bili & fenfitivo animalis naturæ regno mirus , & tùm , fed & vegetabilium , & animalium Oecono
naturæ proceffus in fingulis juxta fuum gradum di miam dum pervadunt , omnibus , & fingulis viram. le
fponendis intelligitur , ita quoque proceffus artifi animam , fpiritum , largiuntur ; dum diffimilia fe C
cialis in magni lapidis ſtructura non nifi analogice parant , fimilia calore ignis diffipata congregant ,
& improprie convenire poteft. Nam ut re&e Ef & ad intentum à natura finem difponunt . Hoc pa
ferarius Monachus docet ; Caufa cur materia Lapi &o in hoc Mundo Sol à Deo creatus eft , ut quief
dis tot diverfis nominibus appelletur , alia nonfuit , nifi centem ignem in omnibus fufcitet , igne fuo re -1
illa, quæfequitur. Veteres enim videntes Naturæ pro liquos planetas circumfitos , in cœlefti Mundo ac the
ceffum in corporibusproducendis , obfervabant primò cenfos , illuminatofque ad fœcundos infiuxus fol n
materiam metallicam fumos fubtiles continuògenerare, licitet ; in Vulcani verò regno fubterraneo per Ar
qui dumper vafa natura elati undequaque diffunduntur, chæum in minerales materias agendo tandem ana 00
banc fublimationem vocarunt ; obfervantes poftea ad logos iis planetas producat. Unde apertè patet,
natura exemplar materiam fublimatam denuo defcende Solem Philofophorum nihil aliud fuiffe , quàm ignem
re infundum , quam diſtillationem dixerunt. Cum illum Naturæ omnia animantem.
verò materiam paulatim denigrari, & fœtere comperi
rent, illam putrefactionem appellarunt. Iterum cùm CONSECTARIU M.
materiam ex nigredine fua evolutampaulatim in cine
reum colorem defcifcere notarent , illam incinera Ex hucufque dictis conftat , Sapientes per au
tionem , & albificationem dixerunt. Poftquam verò rum , & argentum Philofophorum , cæterofque pla
terram aqua fue mifceri , & coctione minui viderent, netas valde differentem à vulgaribus metallis fi- .
illam cerationem dixerunt ; & deinde in folidam gnificationem dediffe ; unde cacus eft , qui hæc
fubftantiam degenerantem , coagulationem ; & tan nimia auri fiti dementatus non videt , aut fi videt,
dem materiam omni humore exutam , fixationem pertinaciter negat. Aurum per fubftantialem tranf
denominarunt. Ex quibus clarè patet , veteres hifce mutationem argenti vivi , cæterorumque metallo
verbis unicè Naturæ operationes in producendis rum à nullo unquam mortalium , nifi forfan aut
mineralibus indigitaffe , & deinde eandem imita infigni fuco , aut arte magica confe& tum fuiffe in
tos Stalactica arte plurima reperiffe naturæ hu pracedentibus multis , variifque modis oftendimus.
manæ apprimè neceffaria , Lapidem verò ficti Qui verò auctoritatem Alberti , & D. Thoma, arti
tium Alchymiftarum ne quidem iis in mentem fuffragatos fuiffe putant , valde hallucinantur , cùm
veniffe . prorfus contrarium dixerint. Sed audiamus verba
Geber in Capitulo de Medicina , ait : Nifi Me D. Thoma 1. fent. dift. 7.9. 3. art. 1. ubi expreffis
-NASA 3

dicina fit talis , quod corpus liquefactum in momento verbis fupra allegatis fubfcribit : Aurum Alchy
miftarum verum aurum non effe , fed auro vero fi
denudat à forma prima quefub aqua erat , & remo
veat omnes imperfectiones , & fimiliter reducat ad mile ; fi tamen alibi dixit , verum aurum illos fa
ultimam fimplicitatem materia prima , & in eodem cere , hoc intelligendum eft , quod ex variis mi
momento inducat aliam novam formam fcilicetfolis , neralibus & metallicis corporibus aurum verum, &
genuinum
 Lib . I. Sect. II. Subfect. I. 109

genuinum educere queant ; quo apud metallurgos
nil tritius eft ; hoc tamen D. Thomas non per tranf
mutationem , fed per feparationem tantùm arte
educi poffe dicit , uti ex fupracitatis verbis patet:
cui Avicenna in comment . (upra meteor. adftipula
tur his verbis : Sciant Artifices Alchymia , species
metallorum tranfmutari non poffe , quamvis fimilia
illis fieri poffint ; etfi enim tingere queant ipfum as co
lore , quo volunt , donec fit multum fimile auro , & ab
ftergere immunditias plumbi , ita ut videatur argen
tum ; femper tamen fecundum fubftantiam manebunt
as , & plumbum . Albertus confentit 1. 3. de mine
ralibus c. 9. dum dicit : Qui per alba albificant ,
& per citrina citrinant. > remanente fpecie prioris
metalli in materia , procul dubio deceptores funt , & ftodiunt , feque ejus
verum aurum , & argentum non faciunt , & hoc mo fervent à commercio
do ferè omnes , vel in toto , vel in parte procedunt ; fempiterno intactam :
proptereaque ego experiri feci aurum Alchymicum , prio , fophifticatio ,
quod ad me delatum eft , & poftquam fexies , aut
fepties ignes fuftinuit , tandem amplius ignitum con
fumitur , & perditur , & quafi ad fœcem reverti
tur.
Picus Mirandulanus Alchymia haud imperi
tus , de everfione fingularis certaminis l. 29.fect.7.
eth artem haud impoffibilem dicat , tantas ta
men adnexas habere difficultates , quas vix fu
perare liceat ; unde concludit : Non , inquit ,
danda eft opera illi arti , non quia impoffibilis est ;
fed quia tanta eft difficultatis , ut utiliusfit eam omit
sere , quàm exercere , & multi quidem diciffimi
ad magnam inopiam redacti funt , eò quòd maximis
fumptibus impenfis vel nunquam affecuti funt , quod
hec ars pollicetur, vel certè rarò , & parum , ita ut
fumptus multò lucro fit major. Quare fatius est, aliis
artibus utilioribus operam dare , qua majori expar
ze finemfuum præftant , quàm huic , que rariffimèpro
pter res natura abfconditas , finem fuum affequitur.
Hæc Mirandulanus .
Videamus jam , quid Arnaldus , quem veluti
oraculum fufcipiunt , & venerantur Alchymifta.
Sunt , inquit , aliqui fatui , & cæci , qui dicunt ,fe
feire facere aurum potabile de auro vulgari , vel
credunt, quod est optimum ad fanandum omnes agri
udines ; & funt aliqui Medici qui faciunt bullire
ducatos in aqua , dicendo hoc effe optimum ad fanan
dum , quod eft totum 'oppofitum , ( falva femper eo
Tum reverentia ) quod fit illud aurum potabile ; ne
que quod illa aqua fit bona ad bibendum pro fanan
do ,fed bene dico , quod Ducatifint optimi pro eruen
do confectiones , & pro Medicis folvendis ; & etiam
verum eft , quod bonum effet , habere vas plenum Du
catorum , & oftendere infirmo , quia ei multum,
conferret videre aurum . Qui ergo hanc Medicinam
intelligunt de auro vulgari, funt caci , & plus quàm
caci , & deceptores.
Non ignoro , plerofque in confortium artis
ad auctoritatem quandam ei conciliandam adſci
viffe Trithemium , at qui opera ejus evolverit , to
tum contrarium eum fenfiffe reperiet . Verùm ut
mens ejus plenius , pleniufque patefiat , hîc ejuf
dem verba apponam , quibus vanitatem Alchymi
ftarum graphicè fanè depingit ; ita autem loqui
tur Polygraphie libro , folio 598. veteris editionis.
Multas , inquit , habet Alchymia domefticas fa
miliares , qua dominam fuam perpetua vigilantia cu
nomine fupponunt , ut eam con
importune amantium tempore
vanitas , fraus , dolofitas , dece
cupiditas , falfitas , confidentia
mendax , ftultitia , inopia , paupertas , defperatio , fu
ga , profcriptio , & mendicitas pediffequa fua Alchy
mia , que dominam fimulaxies , amatam eam inviola
tam cuftodiant , & femetipfas illius quafitoribus pecu
niofis , avaris , fupidis , & fatuellis libenter profi
tuunt. Hæc Trithemius, quæ meritò epitomes in
ftar elle poffunt eorum , quæ huc ufque dicta funt :
cùm tamen plerique , uti Paracelfi Magiſtrum , ita
arcanorum artis magnæ confcium fuille , afferere
non verecundantur.
Ex quibus clariffime patet , vel ipforum Alchy
miftarum teftimonio artis hujus vanitas , & nulli
tas. Sed dicent forfan hoc loco illa omnia de
Pfeudo-Alchymiftis dicta effe , non de veris Philo
fophis. Veruntamen cùm nec ullus ex primis illis
Philofophis inventus fit , qui verum , purum , &
genuinum aurum per tranfmutatoriam artem con
feciffe , uti in præcedentibus fusè docuimus , de
monftrari poffit. Certè vel hoc ipfo omnis cadit ,
Adverfariorum oppofitio. Primipilos illos artem
hu Jeweis noviffe , imò poffibilem effe non
contradicam ; fed eos in praxin eam reduxiſſe ;
id eft , quod quærimus ; de quo fola noſtra lis pen
det , quam quidem meliùs expedire non poffe ju
dicavimus , quam per ipfas contradictiones , quibus
Alchymifta feipfos conficiunt , fefe lancinant , im
petuntque ; Ex quibus patebit , confiftere non
poffe , quod tam putridis fundamentum nititur.
Et quantum quidem ad ja&antiam artis attinet ,
planè gigantes ; fi verborum vim , & efficaciam,
non nifi nanos plumbeis pugionibus decertantes
reperias. Sed ut contradictiones apertiùs videas ,
hic Confectarium Antitheticum apponendum duxi,

Confectarium Antitheticum , five Contradictorium .

Quo totum aliud per Magne Artis Magifterium , ab eo , quod falſi Alchymiſta

promittunt , à veris Philofophis intelligi ex huc ufque dictis

fummatim oftenditur.

Falfi Alchymifta , Veri Alchymifta & Philofophi ,

1. Ad Lapidis confectionem requirunt diftilla 1. Aiunt, nil horum ad lapidis ftru&

turam con
tiones , fublimationes , conjun&
tiones , feparatio ferre : alias enim, quibus Natura utitur, effe diſtil
nes , congelationes , diffolutiones , contritiones , lationes , fublimationes, conjun&
tiones , feparatio
dealbationes , rubificationes , fine quibus ut ad nes , congelationes , contritiones , dealbationes ,
finem pertingant , fieri non poteft , ita Hugortins rubificationes. Ita Hugortins Lilius de Lapide
Zilim. Philofophorum .
Tom. I. K 2. Pfeudo
 Bibliot Chemi
110! heca ca Curiofe
1
2. Pfeudo-Alchymiftæ ad opus fuum requirunt 2. Veri Alchymiſtæ aiunt , nullum ex vulgaribus
aurum, argentum , ferrum, ftannum, plumbum,mer
curium .
3. Pfeudo-Chymici requirunt aquam , acetum,
falia diverfi generis , fulphur , antimonium , arfe
nicum, auripigmentum, realgar, & fimilia.
4. Lapis Pfeudo- Chymicorum fit mineralibus
combustibilibus , & impuris , variis operationibus.
5. Pfeudo- Chymici differentes gradus ponunt in
fuo magifterio , quæ funt feptem operationes inin
præcedentibus allegatæ , & occupantur circa metalla
& mineralia naturalia.
6. Dicunt Pfeudo- Chymici omnes operationes
Chymicas effe differentes , diverfos fumos , vala ,
ignes ad opus requirunt diverfos.
7. In Pfeudo-Chymicorum magifterium intrant
metalla , terræ , lapides, fucci concreti.
8. Pfeudo-Chymici dicunt , in tinctura Philofo
phorum dari penetrationem corporum , dum per
cam corpora tranfmutant.
9. Pfeudo-Chymici aiunt , beneficio animæ ab
hydrargyro extra& tæ quodlibet aliud metallum in
aurum , vel argentum tranfmutari poffe.
10. Pfeudo- Chymici dicunt , ex minera naturali
extrahi debere materiam Lapidis Philofophici .
11. Materia Lapidis Pfeudo- Chymicis eft Mer
curius humidus, & frigidus.
12. Pfeudo - Alchymifta aurum corruptum in
aliam formam abire aiunt.'
13. Falfi Alchymiftæ aurum, quod faciunt verum
aurum dicunt.
14. Falfi Alchymifta de auro Alchymico loquun
tur materialiter.
Ex his luculenter patet. Quid de Alchymia
Tranfmutatoria tot contradi&tionibus involuta fpe
randum fit , præfertim , fi hifce horrenda nomi
num, vocumque confufio , terminorumque, quibus
in arte exponenda utuntur , differentium abufus ,
fenfuumque difparitas accedat , qui fanè tot , quot
capitafunt ; ut interim fileam acerrimas , quibus fe
metallis ingredi arcanam lapidis confectionem ,
non aurum , argentum , non ferrum , non cuprum
ftannum, plumbum, aut mercurium vulgi .
3. Veri Alchymiftæ dicunt , aqua noftra non eft
aqua , quali utuntur falfi Alchymifta ; acetum no
ftrum non eft acetum vulgi ; neque falia fimilia fa
libus mineralium , nec fulphuri fulphur eft , non ar
fenicum, auripigmentum , realgar & his fimilia.
a
4. Nofter lapis fit mineralibus incombuftibili
bus, & puriffimis, mediante igne naturali.
5: Hermes infuis allegoriis dicit , regimen circa
Saturnum nil aliud effe , quàm putrefactionem ;
circa fovem operatio eft lotio ; circa Martem fe
paratio. Eam circa Solem operationem nihil aliud
effe, quàm ipfum lavare à nigredine Martis ; circa
Venerem operatio nil aliud eft , quàm conjun&io,
id eft, humidi cum ficco , & calidi cum frigido
vocatur cuprum allegoricum. Operatio circa Mer
curium nil aliud eft, quàm combuftio ; & circa Lu
tio , affatio .
nam nil aliud eft, quam calefa&
6. Dicunt veri Alchymifte , effe folummodo
unam operationem ; & omnes operationes non effe
nifi unam rem ; non diverfos requiri furnos , vafa,
ignes ; fed unum furnum , unum vas , unum ignem,
æquabili calore vigentem, qui calor eft.
7. In Philofophicum magifterium non intrant
metalla , terræ, lapides, fucci concreti.
8. Veri Chymici Philofophi id negant , ceu fal
fum contra naturam principium. Sed tincturam
folo Naturæ beneficio perfici volunt.
9. Veri Chymici negant, unam , & ejufdem fpe
ciei formam , poffe informare aliud quodlibet me
tallum fpecie differens ; quemadmodum anima
quercus non poteft informare pinum aut junipe
rum ;fic nec plumbum , aut æs , aurum vel argentum.
10. Geber & cæteri veri Philofophi dicunt , ma
teriam in rebus omnibus reperiri , in omni loco, &
tempore , in homine , in animalibus ; Seniore
tefte , in Turba Philofophorum ; omnis homo co
gnofcit lapidem, & qui eum non cognofcit, nil co
gnofcit.
11. Materia Lapidis Philofophorum eft Mercu
rius calidus , & ficcus.
12. Veri id fieri negant , aurumque uti perfe&â
miſturâ conftat, ita quoque corrumpi non poffe.
13. Veri Alchymiftæ id non verum aurum eſſe ,
dicunt fed fimile, & analogum auro vero.
14. Veri de eo loquuntur myfticè , & allegoricè,
neque quicquam aliud effe dicunt, quàm vim quan
dam igneam , five ignem Naturæ per univerfi Mun
di femitas diffufum .
invicem impetunt , impugnationes : ut nullus aut
quid fentiat , quid intelligat , quid capiat , difpi
cere poffe videatur. Ut proinde nemini bonas ho
ras in arte tam confufa , atque adeò , fine ullo oră
dine, & methodo digefta, tot fabulis , & nugis con
farcinata, tanta pecuniarum, expenfarumque ja&u
ra, ut confumat conſulam.
Nefcio
 Lib. I. Sect. II. Subfect . I. III

Nefcio tamen , quo fato acciderit, ut plerofque , fraudulentam Pfeudochymicorum audaciam coër
& quod mireris , etiam viros eæteroquin fapientes cere , profcribere , & prorfus exterminare , re
aurea hujus Nymphæ pouavia ita dementaverit, paulatim numero impoftorum aucto ad omnem
ut magico quodam filtro ab ea intoxicati videan licentiam , & improbarum , illicitarumque artium
tur. Et quanto quidem hujufmodi impoftorum cultum feneftra ad omnem impietatem aperiatur :
audacia major eft , tantò plerumque major adhi formam fane cenfuræ omnibus meritò imitaudam
betur fides ab iis , qui vouavia hujufmodi infa olim dedit Athenæum Parifinum de Chymicis
tuati illos audiunt. Quorum quidem nonnulli tan Scriptis Petri Palmarii, quod ex Libavio extractum
tæ temeritatis ne dicam impudentiæ funt , ut co hîc appono.
ram Regibus , & Principibus de artis fuæ certitu
dine interrogati , plus quàm Bombiliana arrogan Cenfura Parifienfis in Librum Alchymicum
tia , refpondeant his verbis, & fimilibus : Ego lo 'Petri Palmarii.
cum non habeo , neque facultatem divitiafque ad
artem meam exercendam poffideo : Sed fi veftra Audità renunciatione Cenforum , quibus deman
Celfitudo , vel veftra Majeftas mihi neceffarios data est provincia examinandi Libellum à M. Pe
fumptus fuppeditare dignata fuerit , ego tantum tro Palmario editum , cui titulus est , Lapis Phi
ipfi auri conficiam , ut ejus ope , ufuque fe facilèlofophicus dogmaticus , auditis etiam refponfionibus
Mundi Dominum conftituat : De quibus tamen 1 ejufdem Palmarii in eum finem articulo speciali cita
meritò id pronunciare poffis : Artem habent fine ti ; Collegium Medicorum in Academia Parifienfi
legitimè congregatum , unanimi confenfu libellum il
arte , partem fine parte , quorum medium eft , mentiri,
vita eorum, mendicatum ire . lum erroribus , fraudibus , impofturis , & mendaciis
Alii verò contrario modo procedere videntur, plenum damnat , & indignum luce judicat. Statuit ,
qui nullius mortalium beneficio fe indigere jacti Palmarius intra fex menfes ejufmodi errores ,
tant ; Regum , Principumque favorem defpiciunt, fraudes , imposturas , & mendacia fcripto publico
corumque divitias , thefaurofque præ fuis con agnofcat , & abjuret , profiteatur fe in Hippocratis ,
temnunt , nulli fervire dignantur. Virgulam Mida Galenique doctrina & Schola Parifienfis difciplina
ad omnia in aurum commutanda femper paratam, conftanter permanfurum ; Interea privetur omnibus
præfentemque fe habere gloriantur , nulla re ege Schola emolumentis erogandis Nofocomii pauperibus.
re contendunt ; cùm interim per orbem vagabun Huic decreto fiintra femeftre non ritè fatisfaciat , è
di nullibi ftabiles , ad vitam fuftentandam defi dolorum regentium Catalogo expungatur, omnibufque,
ciente pecunia ad dolos , fraudefque converfi , Schola emolumentis , Academia , privilegiis spolietur,
fimplicioris plebis marſupia mira dexteritate &c. Datum Parifiis 28. Jan. 1609 .
emungant ; pro auro pulveres , pro unguentis Talis fuit , quam fuprà exhibuimus Joannis 22 .
axungias , pro zybetho mufcerdas vendant , donec contra Alchymiftas Conftitutio , quæ hujufmodi
1 tandem in flagranti crimine deprehenfi , impoftu Chrysopaos non folùm profligandos , fed & fum
ras patibulari exaltatione , aut fi mitius agatur, re mo rigore juftitiæ quibufcunque pœnis , ceu de
morum in triremibus dominio luant. crimine falli reos puniendos , eorumque libros
Quis unquam Regem aut Principem Alchymi flammis confecrandos decidit. Quod fi hodierna
ca Arte potentem vidit ? quis ejus ope Mundi quoque die fieret , non tot fcandalis , tot impo
Dominum conftitutum audivit ? & tamen jam cen fturis , tot portentofis ingeniorum partubus in
teni , & milleni anni tranfeunt , queîs femper ftul commune tum politica tum literariæ Reipublicæ
ta hæc Alchymiftarum pollicitatio , durat ; tan detrimentum Pfeudo- Chymici quà fcriptis quà fa
tum tamen abeft , ut inde defideratus effe& tus &is favirent . Sed idem , quod Tacitus olim de
confecutus fit , ut potius contrarium eveniffe Aftrologis contigiffe dixit , id in hunc ufque diem
fciamus. Quot enim hujus artis maleficio bonis de Aftrologis & Alchymiftis verificari videmus.
omnibus jacturâ ad incitas redactos legimus Tale , inquit , genus hominum ſemper proſcribetur , &
quot obfervavimus defperatione in tranfverfum femper tamen retinebitur.
actos illicitis artibus , dæmonumque commercio Non nefcio futuros ex Chymicaftris veritatis
implicatos , dum ad id , quod fperant , adfpirant , oforibus , qui petulanti lingua contra me fint in
miferanda tandem morte vitam conclufiffe. Sileo furrecturi , meamque mihi infcitiam fint obje &u
hic ingentia damna , quæ hujufmodi Reipublicæ ri . Sed nil moror , non mihi cum tonforibus , ac
inferunt ; dum , ut cum Alberto loquar , alba aibi imperita Alchymiftarum plebe negotium eft , fed
ficant , citrina citrinant , falfas cudunt monetas , cum Philofophis , rerum ufu , & experientia doctis
donec tandem deprehenfi , Vulcani , cujus benefi daíños , qui fi ritè meam de Alchymia Cen
cio malè ufi fuerant, pœnas luant. furam aquâ rationis trutinâ expenderint , illud ,
Sunt & alii , qui dum nil nifi arcana fpirant , quod dixi , non facilè negarint . Germanus fum ,
nil jam , quod manifeftum fit publico , arcanum germano pectore veritatem profiteor. Poteram
effe putent Sentiunt perire fibi , quod aliis com & ego innumera fub fpecie veri , tranfmutatoria
municatur : fiduciam , feu ut vocant , fidem populi, artis arcana adducere , fed abfit ab humano peco
occultarumque virtutum exiftimationem vendi re tale fcelus. Novi quid Natura poffit, quid non
cant etiam dum per magica tentamenta, figilla, poffit : Novi Naturam ab Arte fuperari nunquam
pentacula , verba , characteres , attactus , conftel poffe , nifi forfan hi Jogejavμaxo quidpiam excel
lationes , fpecula , homunculos à fe arte factos , lentius , quod fatentur paffim, arte humana › quam
Unguenta fympathetica , Brafidillas , Magurreo Deus per naturam , quam Plato artem Dei appel
nes, Thefaurinellas , Eueftros , fimiliaque diaboli lat , efficere irreligiofiùs attentent , ipfi quid di
ca officinæ monftra , per Magico- Cabaliftica , Mi cant, viderint .
cro- &- Macro- Cofmica triuna myfteria comminif Sed forfan hoc loco mihi obftrepent : Mirari
cuntur. fe , carbones , cineres , & furnellos nunquam ex
Quæ cùm ita fint ; Regum , Principum , Magi pertum me , arcanorum præterea Chymicorum
ftratuum , Academiarum eft , tam improbam , & imperitum , nihilominus in artem à me non exer
Tom. I. K 2 citam
112 Bibliotheca Chemica Curiofa
citam temerario aufu infurgere non effe veritum.
Non eft , quod ipfis reponam ; num expertus , num
imperitus antant na dveyxagnhuds fim , meum
non eft determinare : meam in Empirica Philofo
phia exiftimationem Orbi Literario ex operibus
qualiacunque tandem ex ingenii mei imbecillita
te hucufque prodierunt , decidendam committo :
æqua ac iniqua judicia æquo animo laturus . Ve
rum tamen eft , manus carbonibus , lutoque non
me commaculaffe , faciem barbamque favillis non
oppleffe , noxios , ac virulentos mineralium hali
tus tanquam malorum omnium lernam ea de cau
fa femper deflexiffe , ne eorum focietati jungerer , neque hos tactos velim , qui non auri amore , fed
qui ambufto fumis , fuliginibufque cerebro quam veritatis inquirendæ gratia hujufmodi exercitiis
graviter laborarunt femper , tam turpiter philofo fubinde vacant.
phati funt. Ego experimenta rerum unicè femper
me ambiffe fateor , ea tamen , quæ fumos , lutum ,
carbones > quæque culinam , tonftrinamque non
olerent , verùm quæ honefto labori non adverfa
rentur , illas tamen viliffimi laboris yxgres ne
quaquam repudiandas duxi , fed eas non fine exi
guis expenfis à Manipulatoribus , ut vocant , me
præfente in Collegii Romani Ergafterio , rebus
omnibus ad Chymica experimenta perficienda ne
ceffariis inftructiffimo , conductis in hunc finem ,
uti paulò ante dixi , Manipulatoribus Germanis,
Polonis , Gallis , Italis , fieri curavi , adeóque cer
tò tibi perfuadeas velim , nil in hoc opere experi
mentorum adferri , quod partim per memet , par
tim per dictos laborum peritos Chymicos in mea
præfentia , non comprobatum fit. Meum erat ju
bere , modum præfcribere ; illorum, julfa præfcri
ptaque executioni mandare , quemadmodum Me
dicos dedecet compofitiones medicamentorum
facere ; venam aperire , clyfteres inferre ; fed id
partim Pharmacopoeis , partim Chirurgis , quo
rum id proprium eft , commendare affolent. Ar
chitectus calcem , & cœmentum non præparat ,
faxa non expolit , fed in fua præfcriptione lato
mis , & murariis juxta prototypon coagmentanda
committit. Sed ut tandem huic libro coronidem
imponamus.
Lectorem noffe velim , mihi hoc loco tantum
cum Alchymiftis iis , qui lapidem illum inutili
labore haud fecus , ac Diogenes dolium illud fuum,
nunc volvunt , revolvunt , devolvunt , circumvol
vunt , cæterifque Pfeudo-Chymiftis negotium effe ;
ne proinde me aut Chymia contrarium effe exi
FINIS
ftiment ; novi enim ejus fummam dignitatem ,
& excellentiam , eamque femper veluti unicam
Philofophiæ naturalis , ac Medicinæ fecretioris
portam qua ad intima quævis Naturæ Myſteria
aditus nobis concedatur , fatis deprædicare non
defino , neque Maxinès apud Medicos , Chy
micofque ufu rerum , & longa experientia fingu
lares , dum forfan feveriùs in Alchymiftas inve
hor , intelligi velim ; neque Principes , qui non
divitiarum caufa , fed laudabili curiofitate duci ,
hujufmodi experimentis ad mentis relaxationem
conciliandam poft graviora negotia oblectantur ;
CONCLUSIO.
Atque ex dictis Lector haud dubiè luculenter
intelliget , quantum nullo non tempore facra auri
fitis humanas mentes oppleverit , quanta cura , &
follicitudine ejufdem poffeffionem ambierint ,
quibus laboribus ac periculis ad illud acquiren
dum fefe expofuerint , vel ipfa monftrante Natu
ra , aurum inventione laboriofum , cuftodia diffi
cile , quæſtu anxium effe , ufu inter voluptatem
& dolorem conftitutum , ut proinde nemo veræ
fapientiæ deditus illud multum quærere aut de
fiderare debeat. Beatus proinde , qui defpe& tis
repudiatifque hujufmodi vilis terræ lenociniis ,
iifque non nifi neceffariis contentus , tranquillam
& ab omnibus animi Pathematis depurgatam vi
tam ita componit , ut illud Sapientis verè & ex
animo exequatur confilium : Paupertatem & di
vitias ne dederis mihi , fed viclum tantum tribue ne
ceffarium . t
Definamus itaque in hoc perpetuo caducarum
rerum æftu firmitatem quærere , glandes porcis
committamus , bobus fœnum , ranis , corvifque
fenfibile tempeftatum præfagium , fordidam auri
voraginem avaris. Nos altioribus nixi principiis,
quæ ftabilia , non quæ fluxa , in hac fublunaris
Mundi œconomia , non quæ volubili fubjiciuntur
tempori bonis , fed quæ fempiternis fupra cœlum
thefauris ab omni ærugine , bruchorumque de
trimentis longe femotiffimis comprehenduntur ,
omni ftudio mentifque contentione invigile
mus.
SUBSECTIO
C
C
ĥ
 113

SUBSECTIO SECUNDA.

Interpellatio brevis ad Philofophos pro LAPIDE PHILOSOPHORUM ,

contra Antichymifticum Mundum Subterraneum Patris Athanafii

Kircheri Jefuita , Authore SALOMONE DE BLAVVENSTEIN.

Sophi, Philofophi , Phyfici, Metaphyfici, P. Kircheri rationibus quibus Alchymiam fubvers

tere irritô conatu nititur , albâ amuffi pondera
Chymici , Alchymici.
tis , Ille pronunciatum Hannibalis adversùs Phor
mionem femper togâ indutum , nunquam Bello
ATREM Athanafium Kircher Jefui næ difcipulum , multa nihilominus de fago feu
tam nuper ex hypogeis , ichthyo Imperatoris officio facundè magis , quam exper
trophyfque fuis fubterraneis , nefcio
tè differentem : Multos deliros fenes vidi ; fed
quá adhuc nyctalopiâ oculorum in qui magis , quàm Phormio deliraret , vidi neminem
tellectualium laborando , badizan
c. imperterritè contra P. Kircherum quoque per
tem reducem , ad lapidem veftrum fonabit.
Philofophicum tam durum impegiffe , ftomacha
Sibi quoque P. Kircherus imputare debebit , fi
bundique inftar illum præ nimia irâ mordentem
pofteaquam adeo libuit do &rina , ingeniô & cala
in Vos Projectores à Deo benedi & tos atræ bilis
mô abuti , ut præftantiffimorum virorum famæ
vitio ex mundi fui fubterranei venenofis fuligini
parcere nefciverit , omnibúfque impoftorum The
bus infeftum ftomachum moviffe , ut in omnium
ta inufferit , impicaverit , fordidaverit : etiam quæ
odium contemptumque vos indifcriminatim abdu
minus arriferint , vim vi repellentibus fimilibus ar
ceret , planius eft , quàm ut debeat explanari.
mis ,hoc in brevi fcripto percipere cogatur , & ul
Quapropter ne maledicta quibus in vos liberiùs,
tra crepidam profiliens futor in ordinem redigatur .
tiùs modeftiufque debacchatur feratis ,
quàm do&
Nam qui importuna nimis & impudenti temeri
& fermones ejus malè feriatos , quibus in Vos
tate fretus , in chartas projicit & venalia orbi lite
membratim graffatur , patiamini , vulgufque ideo
rario exponit quæ libent , hic quoque quæ non lu
impoſturarum , quarum Vos ibidem identidem in
bent , fæpius audire neutiquam debet gravari.Ad
arte totus ruralis poftulat , fi filentio has præterea
Rhombum. Ordine fecundum novenarium , quem
tis, reos effe fufpicetur, veftram fidem , veftrum can
invitâ minervâ & aletheâ aggregat de Lapide Phi
dorem , veftram experientiam , expertus quoque
lofophorum capitum numerum, fingula erudero , &
duxi interpellandam.
propono argumenta.
Nullus ambigens quin mihi Alumno veftro pro
virili fitis gratificaturi , & pro poffibili effrænatum
hujus Antichymifta calamum fitis corre& turi , ubi Capite Primo
illius frivolas , quas contra Lapidem invulgare as
hæc in fub
greditur rationes • breviter & perfpicuè facili C ftantia adducit : cætera verba Therfitis funt ,
buccâ exfufflavero , rimafque per quas lippis ocu
quibus inexpertè cornicatur .
lis in laboratoria noftra introfpicere attentat ,
Alchymici 1. non conveniunt in definiendo Lapie
Philofophorum fapientiæ lutò obftruxero . Non
de Philofophorum .
tamen eft animus illum quem verbis tumidis &
2. Varia nomina illi imponunt.
lapfantibus araneofum texit contextum ex integro
3. Interfe nonfunt unanimes.
allegare , quo tanquam Architæ crepitaculum in
libri undecimi mundi fubterranei fe&
tione fecunda 4. Magna eft difficultas in conficiendo Lapide
5. Circulus in determinatione Materia.
nihil non blaterat , quæ tamen jam olim fcopis fa
6. Nullum lumen in Proceffu de Lapide Philofopho
pientiæ everfa , fata funt verorum Philofophorum
rum capimus.
peripfemata ; Sed brevitati ftudens Aliifque ple
7.Verba Theophrafi & Azoti non concordantpraxi.
nius Eum refutandi provinciam deferens ad ratio
Ex fingulis concludendum eft fecundum P. Kir
cinii limam P. Kircheri argumentorum fcrupulos
cherum : ergo non datur Lapis Philofophorum .
revocare , quibus cum fuis Gigantibus Philofopho O mifera Conclufio ; Actum eft de Philofophis ,
rum gefticulatur oppugnare Cœlum , ut non ex un
eheu. Ridete. Brevius totum hunc apparatum con
gue Leonem ; fed ex ungula quilibet pergam facile,
traho. Obfcurafunt que de Lapide Philofophorumfcri
qualis hac in arte exiftat , poffit dijudicare . buntur ab aliquibu . Et fic hunc formo fyllogifmum :
Licet enim P. Kirchero in Aftronomia , Aftro
Quandocunque obfcura funt , qua de aliquo ente ab
logia , Statica, Optica & aliis difciplinis , inter Li
aliquibus Autoribus fcribuntur , tunc illud ens non da
teratorum hujus temporis confeffus , infignes lu
tur, atqui obſcura funt qua de Lapide Philofophorum
bens affignavero gradus ; In Chymia autem , Alchy
ab aliquibus Authoribus fcribuntur, ergo Lapis Philo
mia, aliifque huc fpectantibus abfconditæ naturæ
fophorum non datur.Quis Trivialium,quis vel medio
myrotheciis Illum excufsô emunctóque effe judi
criter verfatus hanc majorem concefferit,nifi omnia
cio æftimare, fcripta illius , quæ hoc in paffu publi
myfteria fidei , omnia abdita Sacramenta impiè
cæ orbis fcenæ audax magis , quam verfatus propi
caffaverit : Eu tu mi Pater Kirchere ( abftrahendo à
nar, delibata feipfis obluctantur.
Lapidis veritate vel falfitate ) fi Lapidem conficere
Qui enim in dijudicandis litibus & arbitriis in
noffes , teque id fcire divulgare velles , ne hæc ars
ser diffentientes æquus erit æftimator : adducendis
ignavia hominum intercideret , aliter fcriberes ?
Tom. I.
K & non
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
114
non faceres , nifi totus delirares. Quanta enim in
de inordinatio exordiretur , fi omnibus liceret el
fe divitibus auroque abundantibus , quis Tonfor
non videat ? Nec fruftra ait Salomon in fuis Pro
verbiis cap. ro . Sapientes abfcondunt fcientiam : os
autem ftulti , confufioni proximum eft . Et fi primi in
hac fcientia Patres , Kirchero tefte , hic Sect. 4.
tap. ultimo. elegerint Sacerdotes & Philofophos
quibus unica ad Regni folium fpes erat ; ut mentis
fuæ arcana per Hieroglyphica illis exponerent ,
quando dumtaxat docebant exponebantque , quo
modo natura produceret metalla , variæque depre
henderentur Mixtorum Symphatiæ : Qui fuccen
fet Philofophis, dum obfcure de lapide fuo fcribunt,
cum & ferè omnes in propriis fcriptis de fe non fo
lum idipfum confiteantur , imò quod ftudiosè & li
benter fibimet contradicant, in ipforum monumen
tis nihil reperiatur frequentiùs , ut naturæ graves
indagatores in illis inveniant quæ fe exercendo
contemplentur, ignavum vulgus nihil non offendat,
quô ab hac arte abfterreatur ,omnes tamen ad unum
veros Philofophos qui verè talem thefaurum poff
dent effe unanimes in materia Lapidis, vel ipfa na
tura dictat, cœteros verò ex Philofophorum albo
eliminandos efle , quifque facilè præbebit confen
fum . Quod autem variis terminis ufi , varias ipfis
impofuerint fignificationes quas ad lapidem vel ex
parte vel ex toto retulerunt quid refert : fi enim
Aftronomis non verticur vitio , ubi pro imagina
tione varia , variis imaginibus ccelum fidereum
imaginativè depingant,iifque varia variorum ani
malium nomina affricent : cur non licebit Philofo
phis Alchymicis pro variis mutationibus , quas in
lapidis præparatione venantur , variis quoque vo
cibus illas verè fimilitudinariè exprimentibus , La
pidem fuum exornare ; denique non omnes Lapidis
divitiis nobilitatos fuiffe contendere volo , qui de
Lapide fcripferunt , ut commune quoque hic exu
let adagium : Scribimus indocti , doƐlig, poemata paf
fim . Sed pro comperto habetur multos animò pru
rientes fimilia exaraffe : vel ut vitam tolerarent ,
vel aliquod nomen apud indoctos fibi conciliarent,
ficut & in patulo eft, veros Philofopos quofdam vel
invidiâ adactos,vel aliquâ alia ratione preffos con
trario colore veritatem defuraffe. Ex quo facilè
confectarium elicitur : Quæ de Paracelfo , quæ de
Azotho , quæ de aliis oriuntur , fuerint ut fuerint,
veros Philofophos non tangere,
Quod autem P. Kircher ait de difficultate in five veri , fivefuppofuii de lapide Philofophorum hoc
lapide conficiendo , ex ipfius infcitia oritur , dum velillo modo malè vel benèfcripferunt : ideo datur vel
divinat lapidem confici debere ut metalla in non datur lapis Philofophorum . Et certè quid facilius
mineris fuis fubterraneis plafmantur. Notum enim in praxi , quid in intellectu clarius, dari tranfmuta
eft,fi Philofophi in fuo opere cogerentur temperare tionem metallorum , ubi femel fibi quis perfuade
calorem ut natura , fulphureo mercurialem vapo
rem adhibere ut natura , matricem excogitare ut
natura, priùs Artifici deficerent etiam neftorei an
ni , quam omnia ad fabricandum lapidem in paratis
haberentur : verùm hæc ulteriorem refutationem
non merentur , ad caput fecundum .
Capite Secundo
N quo quærit de poffibilitate tranfmutationis ,
ne unicam rationem profert , quâ impoffibilita
I
tem tranfmutationis aftruat , poffibilitatem tollat.
Initio folùm crambem coctam recoquit & nature
laborem in metallis generandis plangit ; quem
laborem nos quoque naturæ in prima metalloge
nefi cedimus . Sed nihil ad nos . Deinde afferit fpe
ciem non poffe mutari in fpeciem.Et ego affero,quia
1
nulla datur à parte rei fpecies abftracta ab indi.
viduis. Hic concedit Bachonio fubje& tum unus
fpeciei , nempe materiam primam, poffe fieri fubje
&tum etiam alterius fpeciei Et ego concedo , quia ma
teria apperit omnes formas . Denique cum Paracello
tricas quærit & quinque experimenta , quibus tranf
mutationem aftruit , evertere conatur. Quamvis
ad propofitum nihil nobis cum Paracello , quia ut
fupra dictum, ab omnibus Authoribus, authoritati
bufque in particulari abftrahimus, nec fub incudem
vocare volo , quidnam in arte tenuerint , quidque
ignoraverint . Unicum tamen contra P. Kircherum
dum fcilicet Tranfmutationem ferri in cuprum per
aquas vitriolatas difficulter eludi per corpufcula
venerea , quæ vi magnetica attraheret Mars. Ni
mis enim clarum eft ' torum ferrum in Venerem
mutari ut ipfe Agricola Chymicis aliàs invifus te
flatur lib. 1. de natura Foffil. cap. 2. & lib. 11. de re
metallica. Qui etiam lib. 11. cum Lazaro Ercker, Fa
xio & ipfa experientia confonat as ad regulum ex
coqui non poffe , quamdiu aliquid ferri in are la
teat . Hoc autem æs ex ferro factum optimô modô
fic excoqui poffe , vel ipfi hebetes Ruftici in Gof
larienfi vicinia fciunt. Et certè fi tot corpufcula
area ab hac aqua advehantur, cur fine ferro mino
re labore non feparantur ? Denique fictitia effe hæc
corpufcula fi labores fpagiricos in evaporatoriis
hæc aqua fubeat , quifque oculis cernet quæ tant
liberè cum muco emungit P. Kircher. Verùm hæc
nón moror , remitto , P. Kircherum ad rudes fufo
res & Carabarios , qui cum cachinno hæc corpuf
cula ex fuis officinis , ne hircquos gravent , vifui
que noceant exfufflabunt. Quid multis ? poffem &
ego dare aliud Epicherema P. Kirchero fi mihi per
3. horas duntaxat adeffet, & incredulo palpandum
præbere , quomodo ex puro puto argento , to
to quanto , fiat putum aurum additione fimpli
cis falis præparati fine aliquo vel minimo addito.
Nec tali mania laborare exiftimem P. Kircherum
quod etiam in Sale communi creet corpufcula au
rea. Quoufque homincs inexpertos ducit cœca
ignorantia : Tranfmutationem negat ita liberè , ut
fibi imaginatur illam non dari : nec unicam ratio
nem affert que folum illam impugnare aufit? Ve
rùm totus in hac arte rudis mutos Philofophorum
aliquorum libros hic rodit , qui tamen ad rei ve
ritatem nihil faciunt. Non enim fequelam hanc
approbabit ratio Quia tres vel quatuor Philofophi
re , quod vetat , poterit Metalla non fpecie , fed
folummodo per majorem , vel minorem digeftio
nem ( quæ fit per fulphuris fui maturationem me
diante deco&
tione ) diftingui ? Jam enim ab im
memorabili tempore fcamna in fcolis noftris tri
verunt defcriptiones Metallorum : quod nempe
Aurum fit metallum è fulphure rubeofubtiliffimo
puriffimoque factum. Argentum , metallum ex pu
ro albo mercurio & fulphure fimiliter claro & al
bicante genitum. Es , metallum è fulphure craffo
rubeo & mercurio paululum impuriore. Ferrum ,
metallum è mercurio immodico & fulphure fpiffio
re utroque impuro & adurente. Plumbum , me
tallum impurius è mercurio admodum impuro ,
craflo & fœculento , & fulphure quoque impuro.
Stannum , denique fit metallum ex mercurio al
bo in fuperficie & rubeo intrinfecus & fulphure
non
 Lib . I. Sect. II. Subfect. II.
IIS
non bene commixto natum. He defcriptiones ita Accipe Gloffam. Quis unquam verus Philofophus
communes funt ut vix præ naufea , illas adhuc fe afferuit Lapidem Philofophorum cum femine con
mel hic potuerit calamus eructare. Depura igitur venire nifi fimilitudinarie , hoc modo : ficut femen
que impura funt, matura que minus cocta , frixa projicitur in terram ut inibi mortuum fru&um cen
que nimis elixa & femper tranfmutationem non tuplum afferat , ita lapis Philofophorum proje&us
fubitantialem , quia falfum eft fubftantialiter , ut fuper metalla imperfecta illa in aurum vel argen
jam diaam metalla inter fe differre ; fed acci tum tingens fructum centuplum affert. Vides fimi
dentalem perages . Et certè ad pontem Afinorum litudinem cadere fuper proje t &ionem & non fuper
relegandi , qui talem fpecificam diftin&tionem ali femen , alias lapis Philofophorum deberet aliquam
qua folum dogoμasvig furiofi aftruunt cùm ignorent, diu in metallis recondi , ibidem germinare , flo
quid fit diftinctio fpecifica. Oftendant mihi hic refcere , nihil mutando de terra fua metallica ut fe
aliquas proprietates fequentes ex aliquibus diffe men facit , quæ funt falfa. Et certè fi Argumentum
rentiis que aliquam genericam contrahant natu Kircheri valeret , homo comparatus afino vel ap
ram , ut effentiam conftituant fpecie ab alia diftin pellatus afinus , afinus effe per fas & nefas effentia
tam . In metallis non reperient nifi colores & ma
& liter cogeretur, ut cuilibet applicanti textum tex
jorem minoremve ductibilitatem , fixitatem & pu tui patebit . Sed ludicra ludicris. Non tam pin
ritatem. Quis jam , vel mediocriter quamcumque guibus manibus facra Philofophorum tractentur.
Philofophiam veram doctus , dicet colores, vel ma Profequitur ,
jus & minus facere diftin& tiones fpecificas , nifi
ipfe à Philofophis aliis fpecie diftingui velit . Adeo
Capite Quarto
que P. Kirchero fufficit afferere adúvarov effe tranf
mutationem metallorum , non audet differere, qua Tperfectum Artis Magne Magifterium à Lule
fi illius oraculis ex tripode ignorantiæ dictis coge E lo , Azotho cæterifque examinat. Huc itaque
remur affentiri , vel potius vellemus affentiri . Plus femper tamquam ad arcem & caput , ut putat exa
ultra. minis albis quadrigis properat Kircherus ; cùm ta
men femper buccinis canam furdo allegationes
Capite Tertio fcriptorum ob diverfos ad quos collimarunt fines
hujus artis veritati nec derogare , nec illam ftatue
Perosè lapidem Philofophorum conficiendi re, & nifi rationes adducantur fimilia refponfione
O modum & rationem narrans narrat
.Quorum
sems indigna judico. Quid veris Philofophis qui hunc
Philofophorum ? Aliquorum Arabum , Raymundi thefaurum poffident cum Theophrafto , Azotho ,
Lulli , Joannis Azoth , Bernaudi. Quid inde ? ait Trebellico , ab Africa ? quid cum Cibinenfi , Ri
inter fe difcrepare : aliquos aurum requirere , ali plæo, ( quem ex ignorantia vocat ubique Riphæum)
quos non. Quid plura ? Artifici Chryfopajo nulli Sendivogio , Lullo & centum aliis de quorum
fidem ullam habendam. Quare ? quia ad aliquam vepre vel nihil vel parum P. Kirchero conftat.
fibi famam acquirendam quidlibet pro quolibet po Modeftiâ tamen fuâ me judice P. Kircherus majo
fuerint , & cùm verba clara fint , praxis non corre rem fibi hominum benevolentiam adglutinaffet, fi
fpondet. Quid tum ? ergo non datur lapis Philofo non omnes eodem pectine depilaffet , aliquorum
phorum. O præclara confequentia ! Inferite illam que famæ magis Chriftianè novillet parcere, maxi
veftris annotatis Philofophi , vel certe fculpatur in inè Michaelis Sendivogii Equitis Poloni, cujus ad
filice , ne pereat. Quantum audio , quantum capio . huc clara pofteritas longâ majorum ferie decora
P. Kircherus vult tradi fibi hanc artem claris , ru tur , fufpicitur , honoratur, quem tamen in hoc ca
dibus , planis , apertis , perfpicuis , pinguibus & pite ut impoftorem ore duriffimo & inverecundo
craffis terminis , & hoc inlibris toto orbe divulga calamo tamquam Duci Würtembergenfi imponere
tis. O ruditas , ô craffities , ô pinguedo animi , voluiffet ex rei geftæ craffa,fi non affectata & fupina
qui ignes, abyffos, dracones, homines , monftraque ignorantia non puduit traducere. Rem geftam ita
fubterranea quærit , hanc artem nobiliffimam in of que veris recito ex meliori fundamento periodis.
ficinis Typographorum inveftigat & venalem vena Müllenfelfius , nefcio à quo tin&uram aliquam fuf
tur! Intelligitne Kircherus quid fit aurum Philofo furatus , aliquoties facta projectione palam Duce
phorum, quandonam aurum vulgi , & quomodo re & pluribus fæpius tinxerat , artemque hunc con
quiratur ad lapidem , quomodo Philofophi inter fe ficiendi lapidem fe callere affeveraverat,inque hunc
reconciliari poffent ? Quomodo intelliget nifi aliquis finem pecuniam à Duce extorferat. Sendivogius
ipfi explicet mittatur ergo ad illum Oedipus,vel Phi hujus artis quoque gnarus famâ Müllenfelfii perci
lippus , qui ignorantem quid legit doceat. Sed quia tus illum in Calegia Metropoli : vel ut veritatem
nullus nullo comitante fpiritu comparet, iterum in rei perfcrutaretur : velut Müllenfelfii aures velli
vehitur in Philofophos & dentatô calamô totus fpi caret , convenit. Conventum impofitorem offen
rans paffionem illos laceffere aggreditur. Quo de dit. Offenfum Duci , coram quo quoque projectio
fatigato & nihil proficiente iterum anilem incipit nem Sendivogius peregerat , denuntiat. Müllenfel
litem & ad rationis entitatem convertitur bom fius fubolfaciens quod rei erat , fe tenebrofum in
bum bombilans & hoc de femine auri argumen confpectu hujus Lucis fubfiftere tandem non poffe,
tumtorquens . Vel enim femen auri illud eft fuæ fpe Sendivogium extra civitatem invitatum fuppo
cici multiplicativum , vel non,fi prius erit vegeta fititiô Principis decrctô quod falfificatô figillo
bile & confequenter metallis eft attribuenda vita ; fubfignaverat officialibus exhibito , extraneum
fi verò femen non fit nifi analogicè vegetabile, idem hunc hofpitem cuftodia ut mandarent , aftu vul
dixeris hominem pictum hominem verum genera pinô procuravit, Veftefque quibus innocuum fpo
re poffe. Si verò dixeris id quadam modificatio liare jufferat , tin&uræ inveniundæ & fubripien
ne effe femen auri , uti turba dicit : errorem ma dæ gratia perfcrutatus de Principis,ut ajebat, com
jorem incurres cum modificatio five modus , ut miffione Sendivogium nequiter cuftodiæ reliquit.
pote purum putum accidens nil fubftantiæ fuper Sendivogius ita delufus cum cuftodia arcta non ef
addat. Est- ne hic finis homilia ſuper verbumfemen ? fet, Hamburgum evafit. Quò totam rei geftæ feriem
Tom . I. K 4 Duci
 116 Bibliotheca Chemica Curiofa
Duci literis conqueftus , effecit ut poft examen
Müllenfelfius impoftor arctiori Carceri tradere
tur, examinaretur , & poft culpæ confeffionem fu
fpendio confumptus fieret infamis ligni appendix
fimilifque farine furunculis , quæ horrerent , vefti
gia teftaretur. En veriffimam, genuinam , ad amuf
fim examinatam & finceram commemorationem .
Eat nunc P. Kircher contra Chrifti Evangelium &
evaginata linguâ Sendivogium impoftorum nigro
infcribat . Eat & incautus mundo fuadeat illum
non comparuiffe. Ne famæ hujus clariffimi Viri
quam furatus eft ex confciente ratione manet ob
noxius. Coronidis hic loco cavillat cenfuratque
P. Kircherus aliquos Principes , qui dum huic Phi
lofophiæ nimis operofam impendunt operam , res
publicas fibi concredit as negligunt . Si qui fint, ipfi
viderint , ipfifque concionetur Kircherus feverus
nimis forfan cenfor. Mallem rationes contra lapi
dem quas hic videtur velle adferre , ubi caput his
verbis concludit ; fam ad rationum pondera (bul
las ) progrediamur , quibus Deo dante ( philautiâ in
ftigante ) Alchymiam , ejufque paulo ante adductos
proceffus (nihil ad nos ) non tantum vanos & irritos ;
Sed & indignos effe qui à Principibus aut admittantur,
aut in admiratione habeantur , luculenter demonftra
bimus. Arrigite aures ventilentur pondera, fequenti
igitur
Capite Quinto
Roceffus jam relatos & examinatos iterum re
P fert ad naufeam & examinat , perpetuas agen
do nugas. Verùm quia fupra buccinis crepitavi
mus , addamus & tympana : Proceffus nempe ali
quos obfcurè ab aliquibus in chartam projectos
non urgere , fed permittamus hoc iracundia Pater
Kircher : probet dumtaxat nobis primam fuperius
affumptam affumpti partem fcilicet : Et Alchy.
miam & Proceffus iftos & c. indignos effe. Procellus
Kircher non intelligit. Alchymiam indignam , va
nam , & irritam effe ipfi incumbit demonftrandum.
Videamus igitur quid contra cam hoc capite affe
rat.
Primò Contradictio fufficientiffima in Philofopho
rumfcriptis repertaid demonftrat . Tranfeat reperiri
contradictiones. Quid inde ? nego illas quidquam
demonftrare , quidquamve arguere : jam dudùm
enim conceffimus non omnes hanc adiiffe Corin
thum , quos fcribendi Cacoëthes inftimulavit , nec
fcripta veritati lapidis derogare , nec falfitatem , fi
aliàs lápis , & nihil allerere, P. Kirchero detur, de
monftrare. Sic placet differere ,fed audiamus qua
lefnam contradi&iones in Philofophorum fcriptis
offenderit Dicunt Alchymifta , ait , aurum quod
lapidem conftituit non effe aurum ; mercurium in
arte magna non effe mercurium ; fed aurum & mer
curium in aliam formam meliorem abiille. Qualis
bic contradictio mi Pater ? Aurum & mercurius non
funt aurum & mercurius ut ante ; fed aliam formam
induerunt. Certè Logicæ præcepta non benè cal
les. Inftas : Illaforma melior est velfubftantialis vel
accidentalis. Concedo non fubftantialis tranfeat , nec
etiam accidentalis , nego. Ubi eft tua probatio
P. Kircher profequere argumentum. Sed files, ta
ces , obmutefcis. Quare enim auri accidentalis
forma qualitatis prædicamento fepta , & habens la
titudinem fcilicet gradus & gradus , non poffet
majorem & majorem adipifci perfectionem ? &
confequenter , cur aurum non poffet dici non au
rum quodprius erat & aliud adjectivè , modo non
dicatur aliud fubftantivè ? Quare idem de mercu
rio dici non poffet. Interroga triviales Logicos.
Ubi eft ergo Contradictio quam toties triumpha
lis , Quirinali inferre promittis . Quaris ergo , unde
provenis auro tania excellentia ? Refpondeo , ex fuo
principio excellenti , excellentius ipfi addito quod
Philofophi intelligunt per fuum femen auri vivifica
tivum , per fuum mercurium, per fuum Azoth , per
alios terminos quofcumque. Anxiaris ut nos an
garies & replicas , quid est iftud Principium auri ex
cellens , excellentius aurô additum ? Refpondeo ,
Procul hinc , procul efte profani. Plura unns ftul
tus hic quæret , quam decem fapientes fint illi re
fponfuri . Hic Rhodus , hic faltus , Libenter ut au
dio rem fcires , libentius occultabimus . Oedipos .
alios require, vel naturam mitius difce perfcrutan
dam. Rides & exclamas : ô belluina Philofophia !
Deridemus & reciprocamus ô Belluinum Philofo
phum , qui hanc artem tam pinguiter mundo vult
propalari . Concludis ergo nulla eft hac Philofophia.
Quare , quia illam nefcis ? negamus , repugnamus,
reluctamur. Profequitur &
Secundo objicit ftultam effe Alchymiftarum pol
licitationem , & ftolidiffimas jactantias . Quare ?
quia dicunt Lapidem ita fœcundum ut in infinitum
poffit multiplicari in virtute , ut fi mare effet mer
curius , poffet totum tingi in aurum . Qualis in
hac Theoria difficultas ( in praxi enim ad fummum
quater à nobis poffe repeti laborem qui ut infi
pienter Antichymifta blaterat , non fit per proje
&iones ; conftat ob vim Lapidis fulminatricem)ma
jor quàm in hac ? fi tota terræ machina effet pulvis
pyrius , ipfique fcintilla ignea admoveretur , tota
conciperet ignem. Vel fi Atlas quidam fuccollans
præ magnitudine cœlo fepem ferpentem calcaret ,
vel à cerafte imperceptibili ferè puncturâ lædere U
tur , totô vaftô corpore , veneno palante , brevi
temporis intervallo inficeretur. Quare ad tantam
perfectionem aliqua tinctura reduci non pollet , ut
femper & femper magis & magis tingeret G fi femper
additione fui principii intenfivè intenderetur. Et
cur quam fuperabundanter habet tincturam , me
tallis , quæ ex hoc principio in gradu remiffiore
1
funt plafmata , communicare nequiret , modò me 1
talla ad illam recipiendam eflent difpofita : Et fi 1
experientiâ tefte, Kircheroque referente in tantam
aurum redigatur raritatem ab ipfa natura ut in
exhalationem & fpiritum quafi abiens filamento
rum in modum , lignorum medullis vel aliorum
corporum meditullio fe infinuans ibidemque vi
afirorum condenfatum verum puriffimumque foda
litáte præditum auri ramentum fe manifelat.Qua
le anno 1663. apud illuftriffimum quemdam Hun
gariæ Magnatem mihi familiarem Ratisbona in
comitiis farmento innatum & extuberans vidi.
Sicuti quoque multoties acinos aureos in uvis
prope Tockaium repertos , in manibus habui.
Quid mirum , fi lapis Philofophorum in perfectio
ne tingendi abfolutus in minima quantitate in igne
fuper aliud metallum purificatum projectus , fe
tanquam fpiritus extendat, & certam metalli quan
titatem pervadendo , quafi fulminando , in majo
rem fixitatem & citrinum colorem perducat ? Hic
tamen non volo difputare utrum in infinitum fyn
categorematicè hæc virtus intendi poffet , cùm
hoc pendeat à quæftione Phyfica infinita : num in
qualitatibus latis v.g. calore , detur ftatus ? ad quam
eos quibus hæc quæftio placet , ablegamus. Si hæc
Kircher capere necdum poffit , fuæ ruditati & he
betudini in hac arte adfcribat.
Nec
 Lib . I. Sect .
Nec eft paritas in fpiritu vini qui cohobative
purificatus unica fuæ fubftantiæ guttâ hoc modo Arnoldo & Villanovano ex nomine & cognomine
fecundum P. Kircher , integrum dolium in vinum duas facit perfonas, certè putaverim vix ullum chy
nobiliffimum tranfmutare poffet. Que enim pro micum à Kirchero lectum. Quoufque imperitia hu
portio Metallis cum vino , ut quidquid fiat in me jus hominis aduncô naſo orbem literarium fufpen
tallis etiam locum debeat habere in vino & e con det ? hic iterum cuculum fequitur & eodem femper
tra. Deinde fpiritus Vini depuratur femper fuæ cantu verberat aërem , videturque ex hoc capite
impuritatis aliquid amittendo ; lapis Philofopho
rum non depuratur ; fed intenditur femper fui per
fectivi aliquid accipiendo. Denique fpiritus vini
fit ex vino , imò ex fece vini , quia nihil aliud eft
nifi fal volatile vini , lapis autem Philofophorum
non fit ex auro aut aliis metallis ; fed ex Prin
cipio auri feu aliorum metallorum.Et fi ftolidè for
fan quærat, quare quoque non detur tinctura vini ,
ut aliorum metallorum ? Refpondeo 1. quare vinum
non habet tale ut cætera metalla principium ? Re
spondeo 2.ficut adhanc quæftionemrefponderi folet,
cur homo eft homo , & cur afinus eft afinus ? quia
hoc eft hoc & illud eft illud. Quia vegetabilia funt
vegetabilia & habent talem naturam , metalla funt
metalla & habent aliam. Et quia femper in falfa
fua fuppofitione cornicatur Kircherus , quafi lapis
Philofophorum ellet aurum depuratum , per fuarum
portionum decifionem. Confe& tariè falfas fem
per fabricat conclufiones & fuam ignorantiam
in hoc myfterio confitetur. Perfequitur Alchymi
ftas &
Tertio objicit Quem , quæfo , Alchymifta de
monftrabunt qui lapidis Philofophorum experien
tiam in tingendo fumpferit;neminem fanè,nifi men
daciffimum, ne dicam mendiciffimum impoftorem.
Licet hoc impudens objectum nullam meretur
refponfionem;fed tali mulatâ effet expiandum , quæ
apud Germanos talibus obje& tionibus tanquam
dignum patella operculum infligi ; tamen refpon
deo : Et Principes & Magnates & Illuftres , & Im
peratorem Ferdinandum III . Feel. record. Ipfum,
hujus tincturæ experientiam fumpfiffe dum unicô
granô hujus tinctura integram argenti vivi Mar
cam in verifimum aurum convertit . Et illa Perfo
na honeftiffima qu Imperatori Praga hanc tin
&uram dederat . etiam duobus abhinc luftris
alibi in præfentia cujufdam Eminentiffimi Prin
cipis Electoris , aliorumque Magnatum tinxit
uno grano 60000. mercurii in verum aurum , fi
cut Clariff. Medicus Johannes Joachimus Be
cherus ( ut , quos fcio alios non referam indigno
Antichymifte ) in fuo Oedipo Chymico teftatur.
Inveftiget P. Kircher , antequam talia fcommata
evomat , quæ fuerit illa perfona & reperiet illam
nec mendaciffimain nec mendiciffimam fuiffe. Scio
alios licet raros &fingulis horis forfan poffemipfe
alicui dare experimentum veritatis ut confunde
rem fpiritum mendacii in ore P. Kircheri , fi ex
pediret. Et parum intereft fi à mendaci mendaci
bus forte quoque adfcribar. Fingat P. Kircherus ita
effe, & maneat fimilis figulus,donec femel confun
tationes fcribendas fe accingat.
datur , & ad retra&
Quæ ulterius in hoc capite referuntur , nugæ funt
ad naufeam jam refutatæ & P. Kircheri puerafcen
tis quifquiliæ, quibus ne una quidem, præter bilio
fi ftomachi fignum , falis mica ineft : Accedamus
igitur ad
Caput Sextum
N quo omnia Chryfopciæ tentamina fruftranea
I effe ex ipfis Alchymiftarum Coryphæis Arnol
do, Theophrafto . Villanovano demonftraturum fe
II. Subfect. II. 117
promittit. Sed En tibi lector qualis imperitia ex
Philofophorum lapidem deftruere velle quia male
feu non fatis manifeftè Paracelfus & alii fuis fcri
ptis ejufdem compofitionem inferuerunt. Infuper
patitur fcandalum non pufillorum ; fed verè phari
faicum , quod fibi infpiratum lapidem aliqui affe
rant. Si lapidem habuerint ( à quo femper aftraho
quia fatius judico de mortuis jam , & hoc fæculo
defunctis , vel bene fcribere , vel filentio defectus
illorum præterire ) quare dicere non poffent fe à
Deo infpiratum , & largo modo revelatum obti
nuiffe lapidem cùm omne donum de furfum fit , &
nihil fine DEO in quo vivimus , movemur & fu
mus , in hac peregrinatione & Lachrymarum val
le peragere valeamus. Sed videamus quomodo
ex Villanovano fruftra probet Chryfopoje ten
tamina fruftranea effe. Trahit difcurfum Villano
vani , in quo ex Philofophorum lapide integrantibus
partibus eliminat omnia vegetabilia , omnia mine
ralia friabilia & fophifticas mercurii & metallorum
præparationes ? Ergone ut in titulo vanè glorio
fus gloriatur Villanovanus , Theophraftus & alii
lapidem Philofophorum negant , dum ex jam
di&is non fabricari affeverant , ut pluribus , ne
inanes expendant fumptus Chriftianâ charitate
caveant ? O gerra germana & adepol lira lire ,
Plautus inclamitaret , fi hæc audiret. Atqui hæ
nugæ temni poffent , modò illarum inſcitia ma
gno Philofophorum incommodo non effet nec
Kirchero patrocinaretur. Concludit hoc caput ,
rejiciendo Arfenicum & vitriolum , cum reve
ra nefciat quid per arfenicum & vitriolum Phi
lofophi intelligant ; quafi , ut fupra inculcatum ,
Philofophis licitum haud effet pro libito fuæ
materiæ imponere nomina , & quafi cochleari
bus ori omnium ingerere deberent ; quod fingu
lari Dei gratia obtinuerunt , & cujus revelatio
toti mundo obeffet.
Cùm jam fatis fit debacchatus infrunito ore fi
ne ulla ratione Kircherus contra Lapidem, ratio
nes Philofophorum pro lapide quas fibi faciliores
ut facilius folvat licet folvere non poffit , coacer
vavit : aggreditur itaque
Caput Septimum
Bjiciunt inquit mihiprimò Alchymifta anti
quitatem artis ; fecundò Aurum confe&um
hac arte tum à Veteribus , tum à modernis ex
teftimoniis fide digniffimis conftare ; tertio viros
Alchymiftas vera artis Profeffores , homines Deo
devotos & religione ſacrâ obftrictos fuiffe.Hæc funt
argumenta fecundum Kircherum Alchymiftarum ,
quafi verò alia argumenta ipfis non fuppeterent ,
quêis artem fuam ftabilirent? quæ tamen Kircherus
cautè evitavit , licet nec has objectiones, ut jam
vifuri , folvere potuerit.
Ad primum igitur reponit artem à temporibus
Romanorum Imperatorum non fuiffe cognitam.Un
de hoc probat Ex fua libera quælibet falfa pro ve
ris, incerta pro certis, & econtra effutiendi libidi
ne. Certè omnes Libri Alchymici contrarium cla
mant, quibus omnibus faciliùs fidem Hiftoricam ad
hibuero,quàm Kirchero fuam vanitatem conceffero;
. & fi
 *

118 Bibliotheca Chemica Curiofæ

& fi effentiæ , veritatefque rerum ab æterno exifti cherus ut magnus Theologus , feilicet , homuncu
mentur apud Metaphyficos fuiffe, Hanc artem,quam lum illum non fore obnoxium peccati originalis,
veram veneror & fcio , hâc quoque veneranda ca quafi verò ifte homunculus fi talis produci poffet,
nitie decoratam fufpicio. Quis autem primò cam à quo abftraho , non tam benè per fperma à paren
in praxim redegerit, ut id à multis aliis artibus de tibus decifum generaretur , ac ille qui generatur
ploratur, ita quoque hic obfoletum effe curiofi re in utero matris. Kircherus femper rudis. Requief
rum indagatores graviter conqueruntur. Quod au cant etiam Fratres Rofex Crucis , quos magos de
tem aliqui Adamum , Chamum aliofque invento tonat & inter quos etiam innocentiffimum Sendi
res hujus artis elle fcribunt , ad cabalam pertinere vogium, qui in die extremi judicii fuam procul du
autumo, Adam enim terram rubram feu rufam,Cha bio famam repetet , recenfet . Requiefcant plures
mum calorem feu calidum Alchymici interpretan- , alii , fi malè vixerint. Judicati funt, malefactorum
tur , quod imperitus Kircherus ne quidem in fuo mercedem receperunt : Ex hoc tamen non fequitur
adipo , fphynge potiùs potuit animadvertere.Quid quod caput rei erat : Ergo nullus Alchymifta vir Deo
quid fit diu ante tempora Chrifti hanc artem flo devotus. Ergo omnes Alchymista malè vivunt. Judi
ruiffe conftanter plura monumenta etiam manu cent Tonfores. Sequitur
fcripta , de quibus Kircherus numquam adhuc eft
informatus & apud quofdam fervantur , teftantur. Capur Octavum
Quod autem majores perfua Hieroglyphica,quibus hanc
artem myfticè tradiderunt , ne interiret ut alia artes , N quo agit de Dolis modifque Alchymiftarum;
&occultarunt , ne in multorum perniciem omnibus in I fed abeant in malam crucem omnes impoftores ,
notefceret , folum intenderent docere quomodo metalla deceptores , & dolofi. Quid viris cordatis , cum
producantur , variag , fymphatia deprehendantur ut hac hominum fpuma & farragine : Et ficut non ad
vult Kircherus: merum otiofum ipfius Kircheri fig mittet hanc Kircherus fequelam : Aliqui Iefuita
mentum eft , ita ut qui libros eorum evolvit, plenâ funt , fuerunique doloft , & Athei ut P. Valerianus
meridie P. Kirchero candelam accendet , ut fine
ex aliquorumfactis demonftrare conatur, ergo omnes
confpicillis confpicillo fiat & cernat. Jefuitæ funt tales; ita nec admittitur quòd ob hunc
Ad fecundum refpondet omnia illa experimenta vel illum , hos vel illos malè feriatos , qui Alchy
effe falfa & impofturæ obnoxia. Quare ? quia Kir miftæ non funt , fed furciferi , omnes Alchymiftæ
cherus non judicatus dignus , ut illi fa&
ta fuerit de fint tales. Quia autem nihil aliud habet hoc capite,
monftratio , & quia ipfe non vidit. Quid facilius nifi quod certet cum quorundam & maculetur im
quàm omnia negare , nihil probare , contra quos pofituris accingor ad
fuftibus agendum effe jam olim Ariftoteles Cenfor
fuit. Ut autem liberius neget aurum ex quo poftea
Caput ultimum & Nonum
cufa eft moneta , quam Rofam nobilem vocant à
Lullo non confe&
tum effe teftem hic Paracelfum in quo larvam affumens fan&itatis , Philofophos
vocat , quem tamen ubique fere falfarium mordicus I Dæmonibus terrefacere gefticulatur , afferens

252
tatur. Item ex Rupefciffa textum ( in
laceffit & infe&

quo ne verbulum tamen de experimentis artis fal
fis facit , folum difficultatem illius affeverat ) in
concinnè inferit quem tamen hominem Religio
fum , & fan&o ordini ante mortem devin&um jam
mundo defun&um , conviciatrice lingua confodit
& omnem fraternam charitatem exutus, Illum Im
poftorum numero adfcribit , utque fe bene feciffe
oftendat , alíquos viri defe&us, quos palliare de
buiffet potius,iterum rememorando.fceleton ipfius
corrodere fatagit . Sic liberum eft feftucas in alio
rum oculis cernere , trabes autem quæ proprium
impediunt obtutum , non curare. Sic depuduiffe
licitum eft ut omnium fcripta negentur. Ex quo ta
men fequitur baculus in angulo in propofito : Imagi
nemur enim illos quos recenfet artem haud calluif
fe & in aurum alia metalla non tinxiffe , ergone pro
pterea experimenta in arte neganda , ô infania.
Ad tertium quafi Paracelfus omnes conftitue
ret Alchymiftas , depoftfœtantes Paracelfi ipfius
defectus colligit & fe vitiorum ftercore confpurcat
Kircherus , fuerit ut fuerit Paracelfus jam à fupre
mo judice judicatus eft , Chriftiane obiit, & Salif
(
Dæmones ut plurimum fe Alchymia operationibus
immifcêre , & in confirmationem nefcio quam fa
bulam fabulatur. Certè inficias non eo qui nullum
alium in hac arte inveftiganda præfigunt fibi ter
minum , nifi divitias , non bene intendere , uri &
hoc communiter afferi debet de fofforibus , mer T
catoribus & aliis , fed laborare ut inveniantur me
dicamina morborum , ut modus reperiatur quo fi
ne ullius damno innocentiffimam quis vivat vitam,
ut inventis affiftatur proximus , honor Dei propa
getur,& multa bona opera exerceantur: nonnè hoc
tum & beneplacens intentum ? nonne hic fim
fan&
plex oculus qui totum corpus radiis fan&
titatis red
dat lucidum ? Et fi P. Kircher ad propofitum lo
queretur , aliquidve dicere videretur , nullis homi
nibus pro fuftentanda vita , liceret effe follicitis.
Hic est Mus
Sophi , Philofophi , Phyſici, Metaphyfici,
Chymici , Alchymici :
quem operosè obftetricante fibi invidiâ par
turivit Kircherus. Tante molis erat lapidem
KE

burgi in nofocomio apud S. Sebaſtianum ipfius re

S
8

reprobare , qui fit in caput Anguli. Ex his omni

conditur cinis, & legitur in Epitaphio quod Lepram, 2
bus perfpicitis ne unicam Patrem Kircherum ra
Podagram, Hydropen &c. arte fuâ fuftulerit. Et fi Va
tionem in arenam protuliffe , quâ vel fundamen
unus famulus de Paracelfo malè, alii attamen benè &
tum hujus artis tangeret , multò minùs dejiceret ;
de illo locuti funt ; inter quos eft Francifcus Mifni ind
fed illum nihil penfi moderatique habuiffe , ut fuis
cus, qui poft obitum Paracelfi, honorificentiffimam ced
dictis talem habitum affingeret , qualem vane glo
de illius arte & vita fcripfit Epiftolam. Sed requief riola & alicujus Trafonica æftimationis acquiren
55

cat Paracellus.Requiefcat fimiliter Arnoldus,quem de putavit conducere. Quidquid enim profert vel
$
R
A

pro morefuo quoque infequitur Kircherus,eò quòd eft rapfodia aliquorum circunforaneorum falforum
Theorice homunculum in vitro produci poffe ad proceffuum , vel aliquorum authorum fcripta obf
hibito calore debito fpeculatur. Et inter alia Kir cura tangit , vel calumniæ funt intolerabiles , vel
fabulæ
 Lib. I. Sect .
fabulæ ex Patre Delrio & aliis tamen Kirchero
modeftioribus tranfumptæ , ut æquus lector , qui
Narciffum exuerit , æquus erit æftimator. Ex qui
bus attamen tantum abeft ut deducatur impoffibi
litas lapidis ; verum folidiùs fapientum fabricæ fa
pientiæ cœmento inferatur. Si Kircherus abufus
fpuriorum Alchymiftarum infectatus fuillet : non
folum tolerandus fed laudandus foret ; ubi verò
ulum Alchymia tollere , hancque nobiliffimam
fcientiam, quæ verè donum Dei eft exulem mun
do voluit non folum culpandus , verum etiam ad
palinodiam cogendus. Et quia multorum famæ
detraxit , ut poenam talionis fubeat abftringendus,
nifi putaverit in hoc tentamine perfonam fibi co
micam impofitam elle que Lectores fuos ludat &
nebulam pictam in pariete oculis venari jubeat.
Jactat fe Germanum germanâ veritate uti ; Ger
manum concefferim ; fed ignorantem Artis , fed
Italianizatum. Veritas autem hoc Opere illius ex
torris eft. Rationi quoque magis confentaneum
judicaſſem , ſi diſciplinæ fuæ limites non præter
greffus , illi diligentem operam navaffet & illotis
manibus falcem in alienam mellem non mififlet .
Intolerabilia enim aliqua in hoc Mundo fubterra
neo & impertinentia invenietis utpotè Tom 2 .
lib. 9. fect. i. de venenis . pag. 123. Mercurium ne
dum calidæ , fed calidiffima , effe naturæ , additâ
Omnia Deo Devotorum & vera Artis Alchymia culiorum cenfura , quæ
hic fcripfi , fubjecta funto.
FINIS.
SUBSECTIO
Tractatus de Tinctura Vniverfali , ubi in fpecie contra R. P. Athanaf.
Kircker. pr
o exiftentia Lapidis Philofophici difputatur,
Authore GABRIELE
CAPUT PRIMU M.
Exhibens Occafionem fcribendi.
LIQUOT Annorum tranfiit feries ,
cùm , quod jam facio, facere confti
tueram , id eft, Literato , curiofo at
que in Dei honorem , Proximique
commodum inhianti Proximo meo
publicè communicare pro Ingenii
modiô , ac fimplici mentis finceritate , quæ de
Univerfali materia Regum opes fuô pretio non
æquante,fed fuparante, Ejufque præparatione àViris
variis occultiora Natura arcana ferio fcrutantibus
& audiveram, & videram. Verum enimverò , cùm
inter agens & patiens proportio debeat effe de
cens, meritò me deterruit.
I. Rara Rei hujus arduæ , Humanamque Sapien
tiam tantum non tranfcendentis gravitas. Cùm
mecum habitans nôrim , quàin curta fit Ingenii
mei fuppellex; & quàm plures illuftrioribus dotati
fapientiæ donis , non fuffecerint huic oneri feren
do , nec Lectori fatisfacere valuerint ; Præcipuè
II. Subfect. II. 119
hâe ridiculâ ratione , quia tenuem in fubftantiam ,
abit , dum calore percutitur. Quâ eâdem ratio
ne aquam calididiffimæ naturæ effe dixeris quia
abit in vapores. Terram calidiffimæ naturæ elle ,
quia abit in exhalationes &c . quæ mediocres Phi
lofophi fcholis exturbabunt. Rationem Philofophi
quam dat , non intelligit : dicit enim Philofophuss
attenuationem rerum à calore , condenfationem
provenire à frigore. Intelligendus vero eft Phi
lofophus quando nempe corpora relinquuntur
fuæ naturæ & non alterantur. Adeoque Mercu
rius non alteratus eft denfiffimus . Deinde Tom.
2. lib. 8. Sect. 4. fol. 95. hiftoricè refert hominem
in Helvetia cum Draconibus fubterraneis fub
terra nutritum fale Petra ; cum tamen Tom. 2. lib.
9. Sect. 5. fol. 3. & alibi dicat hominem non poffe
nutriri nifi cibis animâ aliquando informatis. Deni
que multa habet de Pyrophylaciis , de Hydrophila
ciis, de Panfpermia,de Medicis & aliis quæ manife
ftam involvunt falfitatem, quæque particulari volu
mine ubi vacaverit,ftudebo confutare non ut agam
P. Kircheri Inftru& torem , quia ut ait Diogenes :
νεκρὸν ἱατρούθιν καὶ γέροντα νεθετῶν ταῦτον ἐςὶ . Μor
tuum curare & fenem erudire idem eft ; fed ut
orbi literario innotefcat P. Kircherum potius
egiffe Rapfodum , quam æquum rerum natura
lium ponderatorem. Philofophi favete , valete.
BKER
TERTIA
CLAUDERO M. D.
cùm nunquam ferè ipfe Operi huic magno manum
admoverim .
Si enim curiofo Naturalium Scrutatori tot ac
tot tædiofæ & laboriofæ obviam eunt difficultates
in indagandis aliis rebus Medicis, v.g . Quàm multa
fert,facitq;,quàm fudat & alget Botanicus,antequam
flofculos fuos & herbas decenter excolat, debito eas
tempore colligat, ac ufui refervet; quam fedulus &
indefeffus eft,ut experiatur harum virtutes ? Exem
pli loco produco faltem Purgantia : Quam multi
enim exficcârunt & confumferunt Cerebella fua, in
indagatione , an hoc Bilem , illud Melancholiam ,
iftud Pituitam ; an verò in genere faltem cruditates
omnes Malla Sanguinea, & Vifcerum Co & tionis ex
ta fuit controverfia
purgent. Per quot fecula tra&
rum ferra , an hæc operationem fuam exferant hu
mores attrahendo , vel fugando , vel ftimulando
an occulta item, vel manifefta qualitate agant? An
purgantia fint venenata, &c.
Theatrum Anatomicum fi ingredimur, ingredimur
fanè Augiæ ftabulum ! Inter mille enim alios Her
cules ibi fudantes ac purificantes folus nunc pro
deat Harveus:Quantum temporis , quantum fudoris,
quantum laboris faftidiofi impendit ille , in diluci
dando
120 Bibliothecæ Chemica Curiofa

dando Generationis Animalium negotio ? Quot Schreckius , Collega honorandus , Dn. Friderico
perdidit Menfes, imò Annos , antequam de inven Hofmanno in fuâ Pharmacop.ab illô placidè diffen
tâ Sanguinis circulatione triumphare valuerit.Quid tiens. Utinam autem contrarium quotidiè experiri
dicam de Farragine Controverfiarum theoretica non cogeremur ! Vix enim Tractatu aliquo publi
rum ? Quid de Principiis Chymicorum, Galenicorum , cè edito,non pauci in illud , veluti rapaces Harpyæ
Helmontianorum, Cartefianorum.Sylvianorum, Charle invidô ac malevolo oculô & animo involant , Lin
tonianorum, &c. Quomodo Ingenia humana harum gua viperine aculeis pungunt, atq; è bonis hujus &
varietate agitantur , macerantur , cruciantur, tur illius ingenii floribus non,veluti Apes mel;fed veluti
bantur?ut proinde de hifce loquendi nec princi araneæ, venenum , juxta commune dicterium ex
pium,nec finis ferè fit inveniendus? fugunt & conficiunt.Ut itaVeterum illud fufpirium,
Si tandem , ceu Practici ,ante ægrogantium Nos Homo Homini Diabolus , proh dolor ! fuo adhuc
fiftimus Lectos ,quas,quales, quantas ibidem videre gaudeat fomento. Atque inde fit , ut plura fummè
eft difficultates;quot, quantaq; dubia torquent No utilia inter privatos Cancellos delitefcant , publi
ftros animos antequam genuinâ morbi cognitione, coque fubtrahantur , futura Blattarum ludibrio &
utpote verô fanationis fundamento, potiamur ; nutrimento.
Quot, quantaque dubia mordent animos noftros , Dolendum quoque eft in fpecie , quod ob diver
antequam morbo cognitô neceffariam adferre vale fitatem Religionis ac Regionis , & cum Natio atte
mus medelam ? Solum jam adduco inter mille alios ra alteri politicè adeò ingenuè non faveat , ab In
vertumnum illum, Scorbutum, vix perfcrutabili Sym colis Medicis ad talia fcripta odium etiam tranf
ptomatum variorum diverfitate ftipatum ? Quàm feratur ; infernalifque Invidia & rixa Promus con
variè eludit ifte medicamenta probatæ aliàs effica dus ideò quoque laboret ac obtineat , ut plura.
cia? Quantos clavarum Herculearum infli&ûs red utiliter cogitata fupprimantur . Exempla , utpote
dit irritos ? fatis obvia,in re tædiosâ adducere fuperfedeo ; Uni
Si inquam , ( repeto ) curiofo Scrutatori natu cum faltem addens , inutilem adhuc fervere litem
ralium tot ac tot tædiofæ ac laboriofæ obviam eunt inter varios Reipubl .Medica Antiftites, Germanos ,
dificultates in indagandis rebus aliis Medicis , Italos , Gallos, Anglos , cuinam fit imponenda Co
quantum laboris , quæfo, Atlanteum & Herculeum rona triumphalis pro Chirurgià infuforia & transfu
hocce de Tinctura Univerfali arcanum requiret?Ubi foriâ primum detectâ. Cùm tamen facilè accide
fuum inveniet Alexandrum Magnum nodus hic re poffit , ut nonnulli fimul unum & idem mediten
ce Gordius : Cùm hæc multis Parafangis antecedat tur ac inveniant, licèt diverfis in locis degant , nec
reliqua omnia interquè ea emineat , literariô utantur Colloquio ; quod itidem hîc for
Quantum lentafolent inter viburna Cupreffi. tè factum credo , nec ulli aliquid Honoris fum de
Quis valet fuperare has Syrtes, hanc Scyllam,hanc rogaturus , cùm de hac primùm- fcribentes omnes
Charybdin ? Quis lafon poteft enecare hunc Draco fua curiosâ & laboriosa naturalium indagatione
nem , pro obtinendo Aureo Vellere ? Cui contingit Orbi Medico , imò literato fint notiffimi. Idem
adire hanc Corinthum, ubi viri literatiffimi, viri acu poffum proprio teſtari exemplô : Meditabar , egre
le
tiffimi toties ſpe fuâ exciderint ? gium præftare ufum variis adfe&ibus Ellentiam
Pr
II. Me deterruit fterilis fcripturiendi pruritus , Caftorei & Spiritum Salis armoniani , cenſebamque
M
plures hodiè infeftans ; dum nonnulli aut gloriolæ nobilius adhuc medicamentum parari poffe,fi legiti
oftentandæ , aut vilis lucelli aucupandi gratiâ ex mâ dofi, digeftione & circulatione hæc duo junge

aliorum libris convafant nonnulla,ex iifquèfua clan
culariè fuffurantur, ac veluti fopica Cornicula alie
nis plumis fefe veftiunt, nihilque dicunt, quod jam
dum non fit di&um & fcriptum ; ac veluti Pediculi
aliorum fanguine fefe confervant ac nutriuntur;aut
exfucca tandem & fterilia proponunt. Præprimis
verò non fine rei literariæ ac imprimis Medica op
probrio vagantur & oberrant fcripta innumera Al
chymica Enthufiafticis, ridiculis, inutilibus, Thrafo
nícisquè nugis ac vanitatibus plena, adeò ut plures
ingenui, fi atheum , fcurram , fceleftum , fraudulen
tumquè aliquem nominare voluerint , unicâ Alchy
mifta voce id perficiant. Ut proinde ingenuus &
curiofus lector non immeritò faftidiat,tale ſcriptum
recens editum, fi oculis offeratur.
III. Me deterruit ulcerofafæculi noftri confue
tudo,ac deteftabile Sciolorum & Philautorum alios
rodendi cavillandique ftudium. Cùm enim aliquis num,cap.4.p.7.8 , edit.Francofurt . 1615. in hæc erum
8 2
rentur , & unirentur; Propterea anaticâ quantitate,
hæc duo mifcui , infundendo in duplum Spiritûs
Meliffe vel cochleariæ, pro aliquali dilutione & fa
poris correctione;(fi cui lubet,poterit caftoreum fta AJE 633
tim extrahi dictis Spiritibus,& poftea mifceri Spi
rit Salis armoniaci ;) vidi tunc fæpiùs raram effica
ciam in fymptomatibus plurimis Nervorum, Apo
plexia, Epilepfia , Scorbutico- Hypochondriacis ,Tormi du
di
nibus Ventris , affectu byfterico , quem vocant , & c.
Mentionem hujus faciebam coram amico ; Ille mi
hi mittebat illud idem non ita pridem à fe primùm
paratum ; quafi unius cogitationes alteri fuiffent
cognita.
Ad hæc illa ipfa Chirurgia infuforia feptuaginta
jamdum abhinc annis fuit defcripta à Germanô ce
leberrimô, Andr. Libaviô , qui in defenfione Synta
gmatis Arcanor. contra Henningum Scheuneman
FSER

pro Talenti fibi concrediti pondere in Dei Hono pit verba: Adfit Iuvenis robuftus ,fanu , fanguine fpi
534

rem, Proximiq; commodum , publicæ fcriptum ali rituoso plenus, macilentu , vix animam trahens .Ma THE
quod committit Luci, Le&or curiofus & ingenuus gifter artis habeat Tubulos argenteos , inter fe con
obftringitur à Confcientiæ fuæ legibus,ut le& ta ven gruentes. Aperiat Arteriam robufti, & Tubulum infe te
tilet, & fi nonnulla fcriptis rectiora noverit,candidè rat , muniatquè, agroti arteriam finda! & Tubulum fo
& amicè impertiat , ac placidè fine fcopticis dicte mineum infigat. Iam duos Tubulos fibi mutuò applicet ,
riis ac barbaris rixis diffenfum fuum folidis rationi & exfano fanguis arterialis calens & fpiritualis falies
bus & experientiâ ftabilitum aut publicè ,aut priva in agrorum , unaquè vita fontem afferet, omnemque
tim communicet , atquè ita inde,tanquam è filice Languorem pellet. Sed quomodò ille robuftus non lan
ignis,veritas Mundo utilis eliciatur . Quemadmodú guefcit ? Danda eifunt confortantia, & cibi &c. Hu
S
poft alios non ita pridemfecere clariffimiAngli, Dn. cufque Libavius.
VVillifius Nathanaeli Highmoro , & Dn. Lucas Ita imperfcrutabile Dei judicium , per tempus
aliquando
 Lib. I. Sect. II. Subfect . III. 121

aliquando hoc vel illud occultat , aut ob noftram Gloria amplificetur , Proximique commodum pro
indignitatem & fermentatorium peccatum , aut ut moveatur , ac ut de Publico bene merear ; ( cùm
cò adcuratiùs Nos Pofteri fcrutemur naturam. Sic non Nobis folis fimus nati ; verùm ad Dei Imagi
quoque à pluribus anxiè hactenus quæfita Veneris nem conditi Homines, Homines- Chriftiani, ne fal
dealbatio , & fine fracturâ malleabilitas ; cùm iti tem veluti Bruta , edamus , bibamus , dormiamus,
demn tamen à veteri quodam Chymico plures ante & poftea ftupidi obmutefcamus ; Sed ut Noftra
annos Typis exfcripta doceatur. Quoniam au Divine Aura Particulâ prudenter operemur,atque
tem nonnulli in re monetaria , aliifque jam eâdem per hanc ab iifdem Nos diftinguamus ; ) Et hæc
nefariè abutantur , plura non licet de hac addere. omnia quidem pro Talenti mei Pondere , fine invi¬
Sic Ludovicus Locatellus , in Theatro fuo arcano. diofis in alios ftimulis , ac oftentationibus faftuofis
rum Italicè edito te& tè defcribit Terram foliatam omnibus, nec non reverenter femper habitô melio
Tartari , quod poft paucos annos itidem facit fub ri aliorum Judicio , atque ut fuo quemlibet abun
Salis effentialis Tartari nomine curiofiff. & labo. dare Genio permittam.
riofiff. Zvvölferus ; unde poftea addito Vitriolo
Martis paratur Tinctura rariffimæ efficacia ; cùm CAPUT II.
tamen Philippus Müllerus , in Tra&atu fuo Mira
cula Chymica infignito , & Dan Sennertus Inftitu Tradens , Quid fit ?
tionum Medicar. Libri 5. Part . 3. Sect.3. cap.15. p.m.
1427.longis abhinc annis eam defcripferint. DE Tintura Univerfali differere nonnulla
Religionem quod concernit , notum non minus conftitui : De re tali , quam anxiè defidera
eft , diffidia ifta Theologica à Cacodemone fæpius run , ac defiderant Mortalium innumeri ; & qui
t
etiam ad Medica fcripta extendi, atque ideò plane dem non immeritò , quoniam res Mundanas on
extra rhombum unum ab altero tranfverfis oculis nes , quales quales etiam fint , ipfa Invidia quoque
adfpici, ac invidiofæ linguæ aculeis lædi ; Cùm po tefte , pretiofitate fuâ non æftimanda mirum - quant
tiùs deceat Chriftianos , utpote fub eodem Chrifti tum fuperat ; De re tali , quâ majorem & cario
vexillo militantes contra Atheos , Gentiles ,Turcas , rem Divina Mifericordia , inter tot millena millia
&c. Chriftianis amore , auxilio , adplaufu obviam donorum medicamentoforum , aliorumque poſt La
ire, præcipue in rebus, ubi Publici emergit utilitas ; pfum Adamiticum Generi Humano non exhibuit ,
fejunctis talibus fcandalofis, extraneis , ad rem Me. De re tali , quæ meritò non eft adnumerata ſeptem
dicam non facientibus . illis Mundi miraculis à veneranda antiquitate aliàs
Di&is tamen hifce obftaculis non obftantibus, abunde & ubique decantatis , cum hifce omnibus
ab Amicis incitatus , Legibufque Academia No illa fola incomparabiliter ardua utilitatis fuæ gra
ftræ curiofæ , quibus elaborare Scriptum de re ali vitate antecellat .
quâ medicâ jubemur , fatisfacturus , crenam operi Quamvis autem neutiquam mea fit mens , ma
admovi ; adcurata animi expendens lance,magnum gnum opus confcribere , aut largis ambagibus mul
illum Patrem familias , Matth. 25. rigorofam de Ta ta de Nomine , definitione nominali & reali , fignis,
lento concredito expetiturum olim effe rationem; fine & ufu Ejufdem proponere , qualia pluribus.
Præcipue cùm viderim , noftro hoc fæculo in vinea infcriptis ad naufeam toties repetita & tranfcripta
Medica inftare fortaffis horam 9. aut 11. diei , quia reperire licet. Nec mihi res fit cum Chymiatria
plus ibi hactenus eft laboratum, & fummopere ad Tyronibus, novitatum avidis , ac in vitium erro..
huc labores fervere , ac in antecedentium Sæculo refque fle & ti cereis ; multò minùs cum nefariis iftis
rum ullo factum eft. M
Pfeudo - Chryfopais , Ardelionibus , in veræ Artis
Quot enim, quæfo, hucufque noviter funt inven ignominiam natis , atque fraudulentis Cinifloni
ta ? Prodeant faltem pauca , loco plurium ; e. g. bus ; Sed cum ingenuis , expertis , Arcana Natu
Sanguinis Circulatio , Venæ laceæ, ductus & lactea re pia curiofitate tractantibus , quorum conatus,
Thoracice, Vafa Lymphatica , du&us falivales , la meditationes, ac labores , Tincluram feu immedia
crymales , legitimus vifceris Pancreatis cum fuo tè , feu mediatè concernentes Talento meo con
ductu , fuccoque Ufus olim incognitus &c. Quid credito adjutum iri ; Alios item tam pro Anima
dicam de utiliffimo incremento Do &rinæ de Fer rum , quàm pro Corporum fuorum falute , ut in ar
mentatione , de Generatione Animalium ; Ut ta duo hoc negotio cautiùs mercentur , aut illud ,
ceam mille alia curiofa , & fumme utilia in aliis Noli me tangere , Capite quarto ampliùs defcriben
Theoreticis & Practicis rebus Medicis ; Quantum dum obfervent, fore edoctos, fpero, confido ,
acceffit Lucis Rei Botanica ? Quantis Enchirifibus Nihilominùs tamen , ut Curiofus Lector eò faci
aucta Chymia ? Cùm igitur non minùs hactenus liùs intelligat & affequatur Animi mei Senſa , non
Materiam Univerfalem frequentiùs & adcuratiùs nulla de jam dictis, nimirum (1. ) Nomine , ( 2.) De
fint aggreffi nonnulli , ac confidam Ego , me mea finitione , (3.) Signis , (4.) Fine & Ufu , præmittere ,
( tenui licet ) notitia hac in re aliquid lucis poffe confultum judicavi.
adferre , partim , ut miraculofam Operum Divi I.Nomen igitur quod concernit, notum eft,Tinclu
norum Magnificentiam & Amplitudinem ab inju ram Vniverfalem tot Nominibus quafi effe infignitam,
riis per Tinctura exiftentiam negantes Ei illatis QuotThebis porta ; quos divitis Oftia Nili ;
vindicem ; partim , ut juvem recta via ingredien inter quæ non pauca funt abfurda & ludicra ; Cùm
tes , ( Si cuidam ingenuo magnum hunc laborem enim Veterum Chymicorum nonnullis , peculia.
tentare, forfean libuerit, ) partim, ut dehorter plu re & infolitum illi Nomen imponendo , Empha
res aut ex infcitia, & ftupiditate , aut ex malitia à ticum quoddam , & occultum tacitè & allego
verâ femitâ deviantes , atque ita Magnates fruftrà ricè indigitare placuerit , fucceffivè fa&um eft , ut
Auro emungentes , ac Ipfos cum feipfis decipien Chymicaftri , Naſutuli , ac Thrafonici Aurifices,
tes. quò aliquid feciffe & cognoviffe videantur , ac fa
San&iffimè tamen proteftor , meamque appello cile credulis raram de fe fpem excitent , oftenta
ad Confcientiam, nullô plane aliô fine hæc à me in torias denominationes Eidem impofuerint , cum.
Aitui , quam ut imperfcrutabilis Operum Divinorum phantafticis Emblematibus, ftolidifque Signaturis ;
Tom. I. L non
122 Bibliothecæ Chemica
non fine veræ Artis opprobrio , ac fcopticâ Mifo
chymicorum irrifione ; propterea hic nominare
talia nomina , meritò abhorreo. Placuit autem
Eandem vocare Tincturam Univerfalem ; Tin
Auram quidem partim , quod à diverfis Lapis
Philofophorum xargoylu dicatur Tinctura , partim
quòd vox Tincturæ fit egregia denominatio Chy
mica. Non quidem intelle& tum hic volo per Tin
Eturam quendam liquorem aut liquidum , qua
lis eft Tinctura bezoardica , Martis , Tartari , fl.
papaveris err. &c. cùm me non lateat , quòd à
plurimis , dictum Lapidem in forma Pulveris vel
Salis fefe oftendere , doceatur , uti inferius pate
bit. Univerfalem verò nominavi , ad differentiam
remediorum particularium , ubi v. g. unum va
let contra Febres malignas , alterum medetur Hy
dropi , hoc fanat Phthifin , illud fedat dyfenteriam,
ifthoc pellit menftrua intempeftive ceffantia ,
aliud verò fopit nimium horum fluxum ; Vel , ut
Nonnulli Neoterici loqui amant , hoc corrigit &
præcipitat præternaturale Sanguinis acidum, illud
depurat vitiofum malle fanguinex alcali. Noftra
verò Tinctura , modo extraordinario operans ,
fanat morbos omnes , quales - quales ii fint , à gitimo circumvolutus decenter expellit viis foli
quacunque etiam caufa , five ab alcali , five ab tis impuritates & excrementa , fartate& ta fervan
acido præter naturaliter fefe habente ortos ; (quan tur Vifcera Sanguinis depurationi & co&
tum quidem Cæleftis Medicorum Primas talium ftinata , fuoque fatisfaciunt officio ; Corpus nutri
morborum fanationem huic vel illi individuo tur ; & ita viret , viget , floret Oeconomia Micro
utilem judicat ; ) Nec minus Metalla ignobiliora
& imperfecta in nobiliora & perfectiora tranfmu
tat.
II. Definitionem pono talem : Tinctura Univer
falis est fupremum & perfectiffimum Artis Medico
Chymica Myfterium , è primis Natura principiis
unitis paratum , quô Corpus Humanum vegetum in
ftatu naturali confervatur , ac à morbis defenditur ,
morbofumque vigori priftino reftituitur ; Metalla infu
per imperfecla fingularibusfolutionibus & depurationi
bus in verum Aurum vel Argentum exaltantur &
tranfmutantur. Dixi
I. Supremum & perfecliffimum Artis Medico
Chymica Myfterium . Si enim adcurato ftudio
ac indefeffo labore contra hunc vel illum mor
bum fpecialem curiosè paratum , felicique fuc
ceffu exhibitum Medicamentum aliquod , v. gr.
Tinctura bezoardica , antimonii genuina , antibelli
cum Poterii , & c. dicitur , ( & quidem non imme
ritò ) Artis arcanum aut Myfterium ; Si item in
re Metallicâ quoddam curiosè inventum, v.g. Præ
paratio Orichalci, meretur nomen arcani , quid ve
tat, ut TinƐluram noftram , utpote incomparabile &
generale remedium , vocitemus perfe&iffimum My
fterium ?
II . Dixi , è Primis Natura Principiis unitis pa
ratum ; Cum è rebus macrocoſmicis primariis
& generalibus, ad naturam Elementorum propius
accedentibus , fecretâ Artis dexteritate tracta
tis & combinatis , v. g. è Spiritu Mundi & Sale
Terra, (uti inferius dicetur, ) non verò è rebus ma
gis compofitis & fecundariis , v.g. Lapidibus , Me
tallis, Herbis, fimilibufque perfe&is, veluti reliqua
Medicamenta, componatur.
III. Dixi , quô Corpus Humanum vegetum in
ftatu naturali confervatur , & à morbis defenditur ,
morbofumque vigori priftino reftituitur. Cùm enim
Hæc paretur è talibus , è quorum difpofitione
Vita & Mors noftra dependet , nimirum rebus
primis & principiis univerfalibus , quibus me
diantibus bene & naturaliter conftitutis mundana
cun&a , & fic etiam præcipue Corpus Humanum,
Curiofæ !
vivunt , crefcunt , nutriuntur , confervantur ; Ex'il
lis contra per atomos impuras & putridas corru
ptis fuccedunt morbi maligni ac peftilentes in Ho
minibus & Brutis , Vegetabilium item corruptio
& Putredo , &c. Ideò etiam neceffariò fequi
tur , Medicamentum ex hac Materia curiosè per
genuinas Artis Enchirifes depuratum , longoque
labore ac diuturna Patientia ad fummam perfe
&
tionem perductum , modo extraordinario &
univerfali corpora noftra confervare , Vitam
quoad fieri ob alias circumftantias poteft vege
tam fuftinere , morbis omnibus fefe opponere ,
iifdemque fufficientem præbére medelam. Hoc
quidem non perficitur more in aliis morbis fo
lito , dum contraria contrariis tolluntur , v.g. Dum
nimii fluxus fanguinis , aut ventris adftringenti
bus , econtrà alvi aut menftrui obftructio ape
rientibus & pellentibus fanantur ; Sed roborando
Calidum innatum , & Vita Balfamum , fpiritibuf
que Cordis ac Cerebri ob neceffarium partibus
Corporis alimentum fubminiftratum debilitatis
balfamicas Vires novas addendo ; his enim flo
rentibus & puris exiftentibus , Sanguis circulô les
tioni de
cofmi. Et hoc tam diu , ufque dum Divina Ma
jeftas Nos , Exemplo Patriarcharum, Jofephi, Moy
fis , Davidis , Hiskiæ , &c. Morte naturali ( con
fumtô nimirum vitæ Pabulo , ) mori jubeat ; aut
unum alterumque morbis infanabilibus percutiat,
veluti Antiochum , libro 2. Maccab. capite 9. &
10
Ægyptios ulceribus , Exod. 9. verf. 9. Si verò ad
fectus aliquis turbaverit dictam Rempublicam , re
FE
focillato per hanc Ambrofiam & Nectar Cœlefte
ta
Archao Noftro , ille denuò contrà audacior ire ,
T
acceptifque novis viribus Hoftem quemcunque
( remediis aliis , probatæ alias experientiæ, etiam
non obedientem ) aggredi , atque ita maflæ fan
guinea cruditatibus incraffatæ , & inquinatæ , &
quæ inde dependet , Vifcerum , totiufque Cor
poris difpofitioni naturalem vigorem reddere va
let. Cui lubet , confulat hâc de re , præter alios,
Davidis Lagnci Harmoniam Chymicam , qui cu
riosè & utiliter varia è variis collegit , item labo
riofum rerum naturalium indagatorem , Joanne
Joach. Becherum, Phyfice Subterran. Supplemento,
pag. 100. Dixi
IV. Tandem , quô imperfecta Metallafingula
ribus folutionibus & depurationibus in verum Au
rum & Argentum exaliantur & tranfmutantur. Dum
nimirum eorum Principia è quibus cuncta con
ftant , mediante aftrali hujus Tinctura Virtute de
centi proportione uniuntur , ac perfectis Solis &
Luna Elementaribus, radiis illuftrantur ; atque ita
à fcabiofis fuis excrementis depurata qualitates in
ternas & externas Auri perfectiffimi æquant aut
fuperant , fingulifque Probationum Examinibus D
abundè fatisfaciunt. Cùm juxta plures Chymico
Philofophos metalla non tam fpecificè quàm gra
dualiter differre, amplè ventilatum & perfpicuè de 72
monftratum fit.
Me quidem non latet , dari plures , Metallorum
tranfmutationem & exaltationem planè negan
tes ; cùm autem illorum rationibus jam dum fatis
factum fit à variis veris per ignem Philoſophis, ne
que mea fit intentio , alibi dicta hîc repetere , aut
diffuſe diſputare, hoc unicum faltem addo; Rationes
Eorum
 ·
Lib . I. Sect. II. Subfect. III.
123
Eorum eò certiùs fieri irritas ratione Tinitura pro vero Tinitura Univerfalis Poffeffore venditare
Univerfalis , cùm multæ ac diverfæ dentur Via non erubefcit.
particulares , quas dicunt , neutiquam concurren Propterea cenfeo , vitio non adeo quafi effe
te Menftruo aut Viâ noftrâ Univerfali , magis vertendum Medicis nonnullis , Chymiam Medi
magifque hoc Sæculo innotefcentes , per quas in co-metallicam per plures annos adcurata methodo
re medica nihil plane perficitur , fed faltem Me & laboriosè tractantibus , Deo autem fic volente,
talla imperfecta & impura , item aliquando Mine primarium laboris finem , Tinctura nimirum acqui
ralia, & his affinia, in nobiliora Metalla & puriora fitionem , non obtinentibus ; econtrà talium vani
tranfmutantur , dum nimirum dictis Metallis igno loquorum atque fumivendulorum fallaces nugas ad
bilioribus , item antimonio , Marcafitæ , vel Bif naufeam vifu & auditu continuè percipientibus , fi,
mutho, &c. mediantibus Salibus, aliifque, v. g. Sa quafi è jufta indignatione , Tincturam Univerfalem
le armoniaco , Sale Tartari, borrace, nitro, arfeni planè Non-Ens judicaverint .
co , Mercurio fublimato , lapide calaminari , &c. Sed ad rem : Me non ftatuere , quod Lapis Phi
ope ignis fortioris fuforia per decentem ingre lofophorum fit talis liquor , qui communiter Tinctura
dientium mixtionem malleabilitas , ponderofitas, vocatur , fuperius de Nomine monui ; Sed rectius
color defideratus , fixitas , & perfeverantia in igne cùm illis , qui eandem vel viderunt , vel è qualita
& fuper cupellam, &c. ingeniosè & laboriosè com tibus fuis internis judicant , judicamus , Tincturam
municantur . Univerfalem , quoad Figuram externam , confifte
In fpecie Veneris in Lunam exaltatio fatis cu re in Pulvere falino , vel fali potius analogo , rubi
riofa . Venerem albam quam vocant , in multorum cundo , fublucido , infipido , valde ponderofo , in
jam eft manibus & oculis . Quamvis autem di Solis aut candela calore, uti cera , fluente , in aëre
& tranfinutationes per vias particulares ut plu non fluido , in violentiffimo etiam Ignis examine
rimùm fiant fine fœnore infigni , dum fæpius facte manente fixo, & incremabili.
impenfæ vix, & ne yix quidem , redeunt ; nihilomi Sal enim eft vere perfe& ta & balfamica fub
nus tamen hujus poffibilitas & veritas confiftit fir ftantia , ubi volatilior Tinctura pars cum parte
ma & irrefragabilis. fixiore in Macrocofmi Laboratorio per Artem
Si igitur tranfmutatio per Vias particulares , optime potuit uniri & concentrari. Rubedo &
quas dicunt , eft vera & poffibilis , tefte experien fplendor indicat Operis perfectionem & igneam
tia frequenti , quis , quæfo , Eandem denegare au penetrantiam , ( Rubeus enim & albus color in
debit magis perfecta , imò perfectiffimæ Tincture Natura pro magis perfectis & durabilibus non im
Univerfali? Ex fuperabundanti , num fit viri pru merito habentur , ) Ille pulvis , quem Helmontius
dentis & Philofophi contra Autopfiam difputare , viderat flavi fuit coloris ; quod rei ipfi nil dero
judicent alii. gat.
III. Signa quod attinet , quemadmodum res Nam dubium hocce nonnullis fortè oriens be
cunctæ Forma fua externa cognofcuntur , v. g. hoc ne prævidit & fopivit Heinricus Kunraht Amphi
eft Homo , hoc eft Equus , hoc eft Rofa , Rubinus , theatr. p. m. 202. In Pulvere , inquit , est croceus ;
&c. vel inter medicamenta, hoc eft Elixir Proprie. In maffa v. integra inftar rubini rubens , & Franc.
tatis , Balfamus Sulphuris ,Crocus Martis, Cryftalli Ofvv. Grembs , Arbor integr. & ruinof. Hominis ,
Tartari , &c. ita etiam Tinctura Noftra , tanquam Libro 3. Cap. 3. p.m.500. Tincturæ Pulvis , inquit ,
Ens reale , Phyficum fefe quâdam debet oftendere est inflar Croci ; Sed toto corpore , inflar Rubini ; id
figurâ. Cùm autem hæc fit eft , Tinctura Univerfalis fi pulverifatur , acquirit
Rara Avis in Terra , nigróque fimillima Cygno, colorem Croceum ; Tota vero Ejus fubftantia
atque uti Mors dicitur horribilium horribiliffi poft fufionem Crucibulo exemta , colore rubro eft
mum ; ita Noftra Tinctura non minori Jure di rubiniformis. Tincturam infra capite fequente ex
citur rariorum rariffimum. Unde Ejus ob ra Helvetio adductam quod attinet , illa fortè non
ritatem evenit , ut de externa illius Facie adeò dum ad ultimam & fummam perfectionem aut ma
plura producere Teftimonia non liceat , partim, turitatem fuit traducta.
quod Chymici Eandem aliquando vocitent Tin Relique dice qualitates indicant adcuratam
Яuram vel Elixir album ( quod fufficit pro ma & abfolutam particularum volatilium & fixarum
gnis ufibus quidem in Medicina , metallorumque unionem , perfe&amque corporis incraffati fixi
tranfmutatione in Lunam ) aliquando vero Tin tatem , in quâ cardo totius operationis confiftit.
&uram vel Elixir rubrum , ( quod ad ultimam & Mihi licuit femel effe tam felici , ut viderim apud
plenariam rei perfe &tionem eft, perductum, ) par Virum magnum hoc Regale donum Dei nondum
tim & præcipuè , cum ulcerofo noftro fæculo, proh tum , in formâ pulveris falini ex albo
plane perfe &
dolor ! res fit eò delapfa , ut , fi quidam Medici rubentis & quafi fplendentis , eò fere colore,quem
Novatores & nafutuli vel præparârint laude qui exhibet Talcum , vel aliquando fal volatile in de
dem dignum aliquod medicamentum , vel etiam ftillatione Rorismajalis Recipienti adhærens ; fate
tale clanculum cuidam fubduxerint , aliterque tin baturque , fefe tandem in hoc arduo labore poft va
xerint atque mifcuerint , ftatim inde projiciant am rios cafus , poft tot diſcrimina rerum , eò deve
pullas & fefquipedalia verba , ac modò Panacéam. niffe , ut materiam Univerfalem Methodo inferius
nunc Medicinam Univerfalem , jam Sulphur Phi detegendâ caute tractaverit, ac eò perduxerit, quod
lofophicum , mox pulverem Horizontalem , five Au le jam in cauda Pavonis , quod vocant Chymici ,
rum potabile verum , & centum aliis pompofis oculis omnium exponat. Alius Amicus mihi de
nominibus in ora omnium diffeminent , atque ita dit Sal cryftallinum , vel potius pulverem Sali
confundant ac turbent curiofos atque Philochy analogum infipidum , leni Solis aut Fornacis calo
micos. Si etiam unus & alter res metallicas fu re , uti cera fluidum. Hi cryftalli dulces per trien
perficialiter faltem tractaverit , vel ad fummum nalem laborem , juxta modum infra Cap 6. defcri
Venerem albam parare didicerit , aut tandem poffi bendum , ad talem fuere dedu&i vel coa& ti figu
bilitatem tranfmutationis metallorum in Viis par ram. Ego tam Donatoris , quam propria Expe
ticularibus , licèt fine fructu , viderit , ftatim fefe rientia , teftari poffum , diâum pulverem Salinum
Tom. I. L 2 methodo
124 Bibliotheca Chemica Curiofa

methodo univerfali quodammodò paratum , non gento communi fixo , è Perlis , coralliis , antimo
tamen planè abfolutum ,in Morbis variis alia, alias nio , & c. Veram valet extrahere Tincturam , quod
efficacis operationis remedia eludentibus , v. g. alia menſtrua , qualia fint , tam perfectè præftare
Hydrope, Phthifi, Hemoptyfi, &c. laudabile Agro nequeunt.
tis indigis attuliffe Solamen , ac valetudinem defi In Regno vegetabili contra Naturæ curfum &
deratam fæpius reddidiſſe. modum maturat & fœcundat arbores , plantafque
Statuo igitur per jam di&a , Tincturam ut plu omnes . Sic granulum Tinclure Aquâ folutum Ve
rimùm Pulveris falini veftem induere ; Quod cum ris tempore affufum Viti , aut alii arbori , Menfe
aliis adcuratè quoque evincit Petr. Johan. Faber , Maio producet poft flores, ramos vel racemos , &
In manufcripto huic differtat, adnexo, cap. 3.Nulli fructus. Eodem modô vina vappefcentia renovan
tamen volo contradicere , qui Eandem fic perfe tur & refipifcunt.
&tam poftea in Oleum , vel aliis modis , vel me Qui curiofus Philofophiæ Noftræ naturalis Scru
diante quinta Effentia vini in liquorem aliquando tator plura & ampliora defiderat Experimenta ,
refolvi , doceat ; quemadmodum ipfe Paracelfus evolvat inter plures alios Theatrum Chymicum ,
plus vice fimplici unam vel alteram guttam hujus ibi multos in unum collectos reperiet Tractatus
Olei univerfalis ægrotantibus propinavit , uti fusè fuis fatisfacientes meditationibus . In fpecie verò
tradit cum aliis Andr. Libavius , Alchymiæ lib. 2. in hujus volumine quarto Harmoniam Chymicam
Tract . 2. cap. 9. Davidis Lagnei.
Signa è Qualitatibus internis quodammodo fu De modo autem operandi poft fuperiùs dicta
perius in Definitione tetigimus in Puncto fanitatis addo breviter : Cùm Tinctura Noftra fpecialiffimâ
confervanda aut reddendæ , ut & metallica tranf prærogativå medeatur morbis omnibus ; non verò,
mutationis , dum nimirum , unius grani portiun uti alia inter medicamenta hoc Phthifi , illud Hy
cula tam morbis ( per alia remedia etiam infana dropi , aliud Febribus , aut Arthritidi adhibeatur ,
bilibus, ) medendo, quam imperfecta metalla exal ideò etiam peculiari ratione fuam abfolvat ope
tando extraordinariam , & quafi miraculofam Hu rationem ; dum nimirum roborat Calorem na
mano Generi opem exhibet ; atque ita de fe ipfo tivum , à cruditatibus male fanguineæ , & à ma
teltatur. Proinde cùm talia è pluribus fcriptis ac teriâ morbosâ debilitatum , Spiritus exfuccos
Artis Filiis , cum quibus mihi res eft, jam dum co & efficaci Virtute depauperatos refocillat , San
gnita, cramben ab aliis toties coctam heic propo guinisque malle fuum renovat Ballamum , & quæ
nere , fupervacaneum puto. præternaturaliter fe fe habent , in ordinarium re
IV. Finis & ufus. Cùm Natura & Natura vocat circulum ; Anima enim noftra pro Oeco
Naturans , De , nihil faciant fruftra , fed cuncta nomiâ Microcofmicâ fartâ te&â fervandâ folius
fiant propter certum aliquem finem , dubito fanè, Calidi innati & fpirituum utitur Minifterio, quibus
an quidam fanæ mentis de ufu Tinitura Univer decenter fefe habentibus , & vegetis exiftentibus,
falis dubitet , aut fruftra Eam fieri credat. Cui & confervatô ita in Cordis lampade Balſamico
autem Fini Illa è generali Divina Majeftatis Vita oleô , quælibet Viſcerâ , & Partes corporis
Cornu copiæ fit deftinata & creata , quæ in De amicâ & æquali Temperie confœderatæ legitimè
finitionis explicatione ac de fignis hactenus di fuis funguntur officiis.
&a , docent ; nimirum ut fanitatem vegetam Ho Non aliter , ac fi Natura in Macrocosmo per
minibus confervet , ac deperditam reftituat ; Me atomos aëreas , per radios Solares , Rorem , Plu
tallaque imperfe&ta & ignobiliora in nobiliora ,& viam, &c. unamquamque Creaturam in vigore fibi
1
perfecta tranſmutet. Hâc enim morbi omnes , confueto confervat , foecundat , nutrit. Aut veluti
quales- quales , quanti- quanti fint , efficacem alias Lampas uno eodemque modo radios lucidos fa→
aliorum remediorum Virtutem eludentes ac infa tis diu de fe fpargit , fi ipfi decenti quantitate , &
nabiles habiti , Deo jubente , fanantur , adeò etiam fucceffive oleum novum , pabuli loco infunditur.
ut in Lepra , ac fimilibus adfectibus defperatis , Vel uti aqua paludofa & ftagnans purificatur , &
quos dicunt , fummè mirabiles ediderit fæpius ope ab ulteriori corruptione defenditur , fi aqua flu
rationes. vialis limpida in eam derivatur. Vel , ut rude ab
Operationi autem perficiendæ , Adeptorum Opificibus depromam exemplum : Sartor modò
nonnullorum Elogiô, fufficit granuli unius porciun uno eodemque mediante acu facit veftes feri
cula ; ad præfervationem quidem Tinctura alba ceas , laneas , coriaceas ; Sutor è diverfo corio
aliquoties faltem in anno ; Elixir vel Tinctura verò facit itidem calceos æqualiter. Fabri ordinum
rubra adhuc paucioribus vicibus quotannis exhi omnium ex Auro , Argento , Cupro , Ferro , &c.
benda. Quâ fic fumpta , Homo eft bene difpofi mediante malleo extendunt fuas laminas • va
tus , vegetus, rubicundus . Ad fanandum vero pro riafque inde formas & figuras & vafa fingunt. Non
pinata , morbum aliis per menfem vix fanabilem aliter Archaus Nofter Noftrâ utitur Panacea.
tollit unico , vel altero die ; adfe&um aliàs annuô Plura ad hanc rem facientia videantur capite fe
fpatio vix eradicabilem fanat 12. dierum tempore , quenti poft Refponfa ad obje&iones Kircheria
Symptomata vero fumme inveterata & contumacia nas.
per unum menfem. Laudabilem autem hujus operationis mo
In Regno minerali non minori energia , ac in dum non adeò extendendum volumus , uti Zoilo
maffa fanguinea vel Regno animali , feparando im rum Familia cavillatur , ac fi Eadem Vita Hu
puritates , unicum itidem granum Tinctura vertit mana , Deo etiam quafi invito , poffit prolon
plures uncias Metallorum imperfe& torum in Au gari , Juventus reddi, Senectus prohiberi . Sed Tin
rum vel Argentum , illis in fufione ftantibus inje &
tura Noftra morbos præfentes exturbat , & ab
tum. Ab hifce duobus præcipuis , & fuperiori
& abfentibus præfervat Corpora Noftra , quantum
bus laboribus dependent varia alia , v. g. Lapides Cæleftis Medicorum Primas , qui percutit, & fanat,
ignobiliores facit immutari in pretiofos & Gem qui eft Arbiter vitæ & mortis , fanationem No
mas , uti Cryſtallum in Rubinum , Topafium. Non ftram Divino fuo Honori , ac Hominis cujuflibet
minùs è rebus medicamentofis , v. g. Auro & Ar faluti , quâ mundanæ , quâ æternæ , proficuam
reperit.
 Lib . I. Sect . II. Subfect. III.
125
reperit Nifi enim ille adfuerit,virefque infuderit, Si fervietis Domino veftro , DEO , implebo nume→
nil & vilis dictamnus , & gloriofa Panacea juvat, rum dierum Veftrorum 1. Reg. 3. verf. 14. Si ambula
juxta communem verfum. Ea enim omninò fub veris in viis meis , & cuftodieris Pracepta meas
jecta eft cum omnibus creatis potentiffimo & ine & mandata mea , ficut ambulavit Pater tuus , longos
vitabili Pancratoris majeftatici FLAT. Medicamen faciam dies tuos. Deus omnifcius aliquando Piis
tis autem uti omnibus , ita etiam hâc Tinctura Vitam decurtat , ne torqueantur diutiùs miferiis
Univerfali utimur , non ut mortem evitemus , fed Humanis , ac eripiantur futuris ærumnis. Sic Sap.4 .
ut eam tolerabili in ftatu , ac vegetâ fanitate expe . V. 14. Placuit Deo , & eratgrata Anima illius , propter
aemus. Minime tamen Tinctura Noftræ efficaciam hocproperavit educere illum è mediis iniquitatum . Sic
fubjicimus craffæ nonnullorum explicationi di&i Deus ob Pietatem Enochum & Eliam vivos ad fe
illius è fobo , cap. 14. v. 5. Pofitus eft Hominis Vita rapuit , nec naturalem Vitæ Terminum eofdem ex
Terminus , quem non poteft tranfgredi ; quafi ex ab. periri permifit .
foluto Dei decretô inevitabiliter cuilibet Homi Impiis autem Pœnâ Divinâ dies abbreviatur •
num Vitæ Terminus adeò immobilis effet præde juxta Pfalm. 55. verf. 4. Vir: fanguinum & dolofi
ftinatus , ut abfolutâ neceffitate , nullô habitò re non dimidiabunt dies fuos. Et 7. v. 19. Quàmfubi
fpe&u ad caufas fecundas , & contingentia , ut cer tò deficiunt iniqui ? Pereunt , & eorum finis eft hor
tá Horâ, & definito Genere Mortis mori cogamur, ribilis . Ecclefiaftic . 7. v. 18. Ne impia agas multa ,
eumque anticipare aut prolongare fit fimpliciter & noli effe ftultus , ne moriaris in Tempore non Tuô.
impoffibile. Genef. 38. verí. 7. Sed Ger , Primogenitus Iuda, erat
ta & declarata fobi ver
Hoc enim modô intelle& impius coram Deo , hinc ipfum faciebat mori. Ibidem
ba exiguum ufum relinquunt Theologiæ , paucio v. 10. Hoc faclum Onani displicuit Deo , hinc Eum
rem Medicine ; periclitatur ambarum dignitas , etiam finebat mori.
hæc Corporum , illa Animarum noftrarum faluti Omnipotens hic Polarcha ad juftam iram com
præfixa ; & quafi fruftra à Deo effent procreatæ tot motus horribiliter peffundedit impios , v. g. Exo
reum Medicamentofarum Myriades miraculosè di 1. verf. 29. Primogeniti Ægyptiorum omnes
operantes. unâ nocte necabantur . Exodi 14. V. 28. Exercitus
Pofuit quidem DeusOpt. Max. cuilibet Ho Pharaonis totus in Mari rubro fuffocabatur Gen. 17.
mini Terminum Vitæ , ut tamdiu vivat , quam Antediluvianorum numerus innumerus , exceptâ
diu per fuam complexionem ac Temperamenti fui Noe pii Familiâ , Aqua fubmergebatur. Genef 19.
difpofitionem poteft ; Verum enim verò Idem Do v. 14. Sodomita & Gomorrhei igne fubvertebantur.
minus Hominibus ad fui Imaginem conditis , & in 2. Reg 19. v. 35. In caftris Affyriorum unicâ nocte
quibus Tospov τοιχείῳ
501xziw ἀνάλογον
avάrozov ,, aut aliquid Di occifi 185000. milites , &c. Achabus Rex , 1.Reg.22 .
vini habitat , ( de quo eleganter Melch. Sebizius , Prophetz Micha diffuafiones negligens , & pericu
& Hier. Iordanus in peculiaribus Tractatibus , ) lofum intrans prelium periit. Econtra Ninivita
dedit Rationem , & liberum reliquit arbitrium , Pœnitentiam agentes feveram certè & proximè in
quibus decenter utantur , ac Vitæ fuæ normam inde ftantem averterunt ruinam .
émetiantur.
Ex quibus inconcuffum ftare confequens judico ,
Si igitur aliquis hifce abutatur , ac compota Terminum Vitæ à Deo effe Nobis pofitum neceffi
tionibus , ingluviei , libidini , incandefcentiæ , mo tate conditionatâ , ab Hominum Pietate vel Im
rori , aliifque diætæ erroribus ( quorum dantur in pietate , Diæta , aliifque caufis fecundis & contin
numeri , ) indulgeat ; Si item temerarius huic vel gentibus , pendente.
illi periculofo cafui fortuito , fine vocatione legi Alias enim fequeretur , ob commiſſa piacula
tima , fefe exponat , neque etiam medicamenta à rotâ plexos , fufpenfos , &c. caufam Mortis pof
Deo ideo ordinata ægrotans ufurpet , ille fanè fe adfcribere Deo , Terminum Vitæ illorum ita di
Vitæ filum fibi abrumpit , tam ob rationes Phy fponente , quod certè magna in Mifericordiam
ficas , quia Coctiones Vifcerum neceffarias turbat, Divinam injuria.Accedit quod illi tam rigorosè in
fanguinem impurum reddit , Calidum innatum Theoriâ controvertentes , in Praxi fe ipfos refuta
fpiritufque vitales abfumit , ac ita Naturæ vim in re extra omne dubium foleant , vel potiùs cogan
fert ; caufa enim Sene& tutis , & hanc fecuturæ tur , nifi Autochiriæ crimen deteftabile commit
Mortis naturalis eft corruptio & putredo fangui tere velint. Quis enim horum erit tam abfurdus ,
nis fpiritibus fuis neceffariis depauperati ; quam fi ipfe , vel fuæ Familiæ membrum improvisò vul
ob rationes Theologicas , quia fua propter Pecca neratum copiosè fanguinem profundat , ut non
ta gratiofum Patrem cœleftem vertit in feverum ftatim Chirurgum accerfat pro fanguine fiftendo ;
Scelerum Vindicem . Ille enim pro fua Clementiâ aliàs enim infallibiliter cum cruore fimul Animam
iftam aliquando extendit ad plures annos, aliquan effundet.
do vero abbreviat , vel propria Hominum quoque Quis Catharro Apoplecticô correptum ali
culpa anticipare permittit. Ut pauca faltem ad quem non ftatim juvat refocillantibus, penetran
ducam Sacræ Scripturæ Teftimonia ( 1. ) pro pro tibus ? quis à Terrore Lipothymiam patienti cor
longanda Piorum Vita militat Efaias, cap. 38.vs. de dialibus volatilibus non approperat ? Quem latet,
Hiskia , Rege : Audivi Preces Tnas , & vidi la agonizantes ,& Mortis candidatos , pedem in Cym
| crymas Tuas , & adjiciam ad dies Tuos quindecim ba Charontis jamdum habentes , fi non aliquor
Annes . Proverb. 3. v. 1. 2. Fili mi, ne oblivifcaris Le feptimanas , tamen totidem dies per remedia con
gis mea , & Pracepta mea Cor Tuum cuftodiant ; longi fortantia fæpiùs fuftentari ? quod fupervacaneum
tudinem enim dierum , & Annos Vita , & Pacem fanè foret , fi Terminus Vitæ à Deo prævifus effet
apponent Tibi. Et capite 4. verf. 6. & 10. Audi, mi planè immobilis.
Fili ,fufcipe verba mea , ut tibi multiplicentur Anni Non tamen uberiùs litigabo cum illis , qui
Vita. Et capite 10. verf. 27. Timor Domini apponet ftatuunt , Terminum Vitæ à Deo pofitum non qui
dies , & Anni Impiorum abbreviabuntur. Exodi dem poflè tranfcendi aut extendi , nifi extraordi
20. verf. 12. Honora Patrem & Matrem Tuam , ut nario Dei juflu ac permiffu ; ècontra verò ob Vi
fis longavus fuper Terram. Et capite 23. verf. 25. 26. tæ mores impios , errores diæteticos , temerariam
Tom. I. L 3. vitam,
 126 Bibliotheca Chemica Curiofa
vicam , aliaque contingentia innumera innumeris
modis abbreviari poffe , & quidem adeò , ut inter
aliquor centum , imò millia Hominum vix unus vel
alter Terminum à Deo fibi definitum attingat ; at
que ita ante diem fuum moriantur plerique, præci
puè Sæculo hoc noftrô ferreo-terreô.
Sufficit mihi , fi obtinuero , medicamenta tam
omnia , quàm in fpecie Tincturam Noftram , non lu
dicrè, fruftra & inutiliter exhiberi ægrotantibus .
Verùm , ne in hoc præter mentem fim prolixus ;
id infuper magis ad Cathedram Theologicam ,
quàm Medicam pertineat , Benevolum Lectorem
remitto ad Hutterum, Hunnium , Gerhardos,Hein
rici , Hulfemannum , Calovium , Muſæum , aliofque
plures.
Proinde non ceffemus, Deum orare , ut fit mens
fana in corpore fano , ac commendare Ipfi vias
Noftras , qui faciet ; Et , Si ob peccata commilla
Nos ægrotare , atque in Medici manus incidere
finat , juxta Syracidem cap. 33. v. 15. honoremus
Medicum,, propter neceffitatem , ibidem v. 1. Deus
enim Medicum & medicamenta produxit è Terra,
& Vir fapiens ca non fpernit, ibidem v. 4 .
§. Stante igitur hoc, ut ad Propofitum redeam,
quòd medicamentis omnibus uti jubeamur à facrô
Codice , & quòd non tam abfolutè fimus prædeftis
nati huic vel illi vitæ Termino , quis , quæfo , Tin
Elura Noftræ Univerfali debitum honorem , &
præ aliis præcellentem energiam infringere aude
bit aut fi auderet , valebit ?
CAPUT III
Quod detur in Rerum Natura.
E Exiftentia Tinctura Univerfalis non tam
D multis Annis & Luftris , quàm Sæculis acer
timè fuit dimicatum & controverfum ; Verbis qui
dem fæpiùs tam mordacibus , & diceriis tam
acerbis , ut tantum non crediderim , in Præliis ,
nbi plurimi tamen occiduntur , animos aliquando
non tanto fervore ebullire contra Adverfarios ,
quam inter literarios hofce Hoftes contingere
folitum fuit. Multi funt affirmantium , negan
tium plures . Inter utriufque autem fa&ionis affe
clas varios reperire eft , non Cucurbitam pro Ce
rebro habentes ; fed fubtili pollentes ingenio : ut
proinde xe non immeritò fecurius , quifquis
fit Philochymicorum , eligeret , quam ut tantis
viris controvertentibus fe immifceat . Nihilomi
nus ,cùm Amicus quidem Plato , amicus Ariftote
les, magis tamen amica veritas , & cum in nullius
verba jurare jubeamur, pro hâc melius elicienda, &
divulgandis miraculofi Creatoris Myfteriis, placer
pro tenui meô virili nonnulla proponere,& quidem
ftando à parte affirmante.
Affirmativam autem defenfuri , ante omnia la
boremus, neceffe eft , ut negantium obje&tionibus
& contradi&tionibus fatisfaciamus . Pro meliori
dilucidatione eos diftinguimus in ſolidè negantes,
& ftolidè negantes : Per folidè negantes intelle
os volo illos, qui folidâ eruditione , fpeciofifque
ratiociniis muniti , fuum propofitum defendunt ;
Et hi vel funt Medici , vel Chymiatri,vel Philofophi
fpecialiter fic dicti , id eft , fpeculativi. Per ftolide
negantes vero indigito illos , qui fine realium fun
damentorum ac argumentorum pondere , ex fola
aliorum relatione, vel ex invidia , aut in Artem ve
tam, ex hujus abufu concepto odio veritati fefe op
ponunt ; & hi itidem aut funt Medici aut Sophifta,
auc Chymicaftri , & his Analogi.
I. Chymicaftros quod attinet , ii non tam ope
tofa indigent refutationis , illorum conatu firmiş
non innitente fulcris. Dum enim tales Fumi- 8
Nugi-venduli Principiis Medico - Chymica Artis
non legitimè funt initiati ; fed vel è Lectione non
nullorum Scriptorum Chymicorum , vel è difcurfis
bus cum Artis Filiis habitis audaciores fa&
ti , vel
quafi per tranfennam videntes aliquoties particu
lam unam vel alteram Particularis cujuſdam , uti
dicitur , Laboris ( fæpius Enchirifibus præcipuis
non ingenuè deteais , ) vel faltem metallicarum
fufionum & purificationum gnari , rei tam pre
tiofæ tractationem aggrediuntur illotis , quod die
citur, manibus , id eft, fine Precibus, fine intentio
ne Chriftianum decente ; fed faltem ob facram
Auri famem & nummos aucupandos. Tale ludi
crum Fundamentum & Principium neceffariò infe
quitur effectus falfus & infperatus ; hinc dum
Oleum atque operam perdiderunt , ac Bona dila
pidârunt omnia pro Lapide , ( uti nervosè loqui
tur Ovvenus , omnibus volunt perfuadere , planè
non dari Tincturam Univerfalem.
Deinde inter ftolidè negantes fefe offerunt non
nulli è Medicis Galenicis , ( nonnulli dico , neuti
quam loquor de omnibus , nulloque modo in Eo
rum opprobrium hæc prolata funto , cùm magnifa
ciam Eorum Methodum & Medicamenta , ea
demque tantùm - non quotidie ægrotis præfcri
bam , atque Galenicos inter ipfos dentur plures
Viri fummè literati , fummè curiofi , occulta Na
turæ feriò & decenter fcrutantes ; multò minus lo
quor de Medicis Dogmaticis , qualem meipfum
profiteor , qui Do&rinam Galenicam & Chymi
cam prudenti dexteritate combinant , & fraterne
uniunt ) qui quidem fundamentis in ftudiô medi
cô legitimè pofitis , Arti fervandorum Hominum
aut theoreticè aut practicè fuam navant operam }
econtrà nimis rigorosè inhærent opinionibus fuo
rum Præceptorum , & quæ in Galeni ac Averrhois
( Medicorum quidem honorabili memoriâ dignif
fimorum , } Scriptis verbotenus non continentur
negligunt.
Pro cô igitur quod dotibus ingenii , fæpius
apprimè raris & egregiis , re&è uti , ac præter or
dinaria negotia aut theoretica aut practica curio
fitate indefefia fcrutari naturalium rerum qualita
tes, ac aliorum inventis fua addere deberent,quem
admodum quidem laudabiliter id præftiterunt om→
nium Nationum Medici veteres, Arabes , Agyptii,
Græci, Latini, & c. (alias enim Hygiéa Noftra tan
tum Honoris faftigium minimè attigiffet ) ifti ea
dem , quæ in Profeffionis principio Schedulis con
ceperunt , fucceffivè iterum proponunt & propi
nant ; vel iis Formulis Receptarum , quas Praxin
medicam inchoando , memoriæ mandârunt, conti
nuè utuntur , chordâ femper eâdem oberrantes ,
crambemque toties co&tam apponentes. Refiduum
temporis Vacunæ pro facrificio offerunt , ab Amico
ad Amicum per Urbem repunt , cyathofque forbil
lando diem producunt , ut Terentii utar verbis ;
atque ita maximam Talenti fui partem fepeliunt :
Et cùm ab aliis audiverint , non dari Tincturam
Univerfalem , nec videant Eam publice venum
exponi, veluti Pilulas fine quibus, Trochifcos alhan
dal,rhabarbarum &c. Jovem jurant lapidem , &
mordicus fimul hoc defendunt ; licèt in rei verita
tem nec ratione nec experimentis inquifiverint,
Abfurdiffima enim omninò eft conclufio : Hoc
medicamentum
 Lib. I. Sect.
medicamentum latet Medicorum plurimos , ergo
non datur. Nec valere argumentationem à rei igno
rantiâ ad rei negationem , nôrunt peritiores .
Hoc modo , autem , quod non minùs dolen
dum , tales non folùm fuffurantur aureum Tem
pus Proximi & Succefforum utilitati deftinatum ;
fed etiam deteftandum hanc pigritiam & ingenii
torporem transplantant in Studiofam Juventutem
[ veluti canis Afopicus , foenum non devorans, pe
cora autem huic inhiantia , abigens ; ] dum cereis
hujus Ingeniis talia dogmata imprimunt , quem
noxium odorem Teftæ illæ , eô recenter imbuta.
pofteà fervant continuum , de rerum naturalium
fcrutatione neutiquam folliciti .
Quemadmodum autem inter Medicos dictô
modo tam pigri dantur focii , ita non diffimilis in
ter Philofophos alitur fecta, dum nimirum ifti acu
men ingenii pro adcuratiore Artium & Rerum
naturalium veritate magis magifque indaganda à
Deo ipus conceffum torpefcere finunt , illis faltem
inhærentes opinionibus , quas in Juventute cere
bellorum fuorum receptaculis impofuerunt ; nec
quomodo fcientiis augmentum ac decus accedat,
invigilant , aliorum curiofas & ferias meditationes
ventilando , credentes faltem , quòd Philofophi an
tiqui credunt ; ( minimè omnium tamen mea
mens eft , quafi venerandæ Antiquitatis ftatuta &
inventa hic velim fperni , aut abrogari , vel etiam
ludicras novationes approbare ; fed faltem reve
renter iis habitis excogitata Seculi Noftri lauro
digna cum iifdem combinari ; multò minùs lo
quor in genere de veris Philofophis , quòd DEO
& Proximo nati fint , decenter obfervantibus, ) at
que ita è præfuppofitis aliorum hoc negantium ,
negant dari Tincturam Univerfalem ; quamvis ipfi
ferè nefciant , quid propriè hac fit ; fed faltem ex
invidô fervore & abufu Artis , & à Pfeudo- chymi
corum fraudibus concepto ; Cùm facilè mihi per
fuaderi patiar , plures talium Philofophunculorum
nullam Fornacem Chymicam vidiffe , imò ne Mer
curium quidem Vulgi cognovifle . Et hi tam fa
cili fuccumbunt refutatione , quàm nuper memo
rati Medici , cùm , juxta ipfum Axioma Philofophi
cum ,contra principia negantem , vel non intelli
gentem , minimè fit difputandum.
Defides ifti Sophifta aliorum relationibus te
merariè ftatim fidentes , nec manas oculatas ha
bentes , non abfurdè funt æquiparandi illi Sutori
in celebri quâdam Civitate Germaniæ : Notum
enim eft , ibidem certô quotannis die , Libertate
Democraticâ permiffum effe , & cuilibet è Vul
gô licere , de Senatoribus , aliifque Perfonis pu
blicis pro lubitu liberè loqui , ac Ecrum Vitam
& actiones impunè taxare. Unde accidit quâ
dam vice , [ referente mihi virô fide digniffimô ]
ut Sutor quidam , percipiens , Hos laudari ab his,
illos culpari ab illis , quò etiam aliquid feciffe vi
deretur , ac de damno Jofephi fefe follicitum effe,
oftenderet , ultra crepidam fapiens in hæc eruperit
verba : Rector noftri Gymnafii debet docere Lo
gicam Philippi , & ille docet Logicam Rami. Di
gnum fanè tanto Oraculô è tanto Tripode dide
rium ! Solidè negantes quod concernit , illi funt
aut nonnulli è Chymiatris , aut è Medicis Geleni
cis , aut è Philofophis fpeculativis ; qui variis con
tra Tinctura realem exiftentiam & veritatem infur
gunt argumentis. Inter quæ locum fibi vendicet
primum :
I. Quod plures folidioris Eruditionis Viri in
defefsò in Nature penetralia penetrandi ftudio ac
Tom. I
II. Subfect . III. 127
ardore in hanc quidem inquifiverint , tam legen
do , & adcuratè ventilando aliorum Scripta, quàm
manum ipfam Operi admovendo , materiam cau
tâ ac laboriosâ methodô per operationes Chymi➡
cas tractando , fruftra tamen omninò laborave
rint ; Ut nihil dicam de hoc , quòd plures Thra
fonici indoctique Ciniflones & fraudulenti Num
mifugæ locô Auri feriò quæfiti & aucupandi au
reum Tempus perdiderint , ac Aurum fùum à Pa
rentibus magno fudore partum & colleâum in fu
mos relolverint , inutiliter decoxerint & collique
fecerint , dum Operi huic infudaverint.
11. Quod nullus fefe Orbi literato & curiofo
manifefte & realiter oftendere valuerit , tanquam
Triumphator Capitolium hoc chymicum intrans ,
ac reverà defideratô laborum fine potius ; cùm
tamen id non centum aut mille ; fed tantum non
innumeri præcipue noftrô hôc Seculo , infeliciter
& fruftra tentaverint.
III. Cùm morbi diverfi à diverfis oriantur
caufis , neceffario illis diverfa quoque opponenda
effe remedia , v. g. Hic morbus requirit purgantia,
alius adftringentia, ille humectantia , ifte exficcan
tia , & fic porrò . Unde fequitur , unum idemque
remedium neutiquam polle contrariis operationi
bus perficiendis fufficere , aut duobus Dominis ri
tè fervire ; Ad hæc multos morbos pro fanatione
non tam requirere robur Naturæ aut Calidi inna
ti , quàm auxilium manualis operationis , v. g. ju
Luxationibus , Fracturis.
IV. Si unicô medicamentô poffent fanari mor
bi omnes , fruftrà à Deo effent create innumere
rerum medicamentofarum myriades , quòd abſur
dum ; dùm earum contemptum expreffis verbis
prohibuerit feverum mandatum Divinum , juxta
Syracidis cap. 38.
Ad Primam obje& tionem refpondeo , quod non
pauci folidioris literature in Re medico - chy
mica Viri , factis omnibus faciendis , propofitum
non attigerent fcopum , caufa eft Eorum pluri
mos, ( finon omnes ) aut labores fuos non inftituif
fe in genuina & primâ Tinctura materiâ ; fed effe
feductos per fcripta chymica allegoricè & fub no
minibus falfis materiam defcribentia ; cùm ferè
nullus in Tractatu publicô fcapham nominaverit
fcapham ; fed fub mutuato falis armoniaci , ni
tri , chalybis , lunaria , &c. &c. nomine Eandem
faltem propofuerit. Aut fi illi materiam quidem
veram quodammodo fubolfecerint , eam non in
tegram Labori deftinarunt , fed opus funt ag
greffi in una faltem materiæ parte , nimirum
vel aëreâ & volatili , vel terreftri & fixa. Aut
rem tentarunt non in materia proxima feu pro
pinqua , ad Tincturam commoda , fed in aliqua
nimis remota , & in corpore fixiore , tractatio
ni huic non adeò apta & obediente. Aut omi
ferunt unam vel alteram Enchirifin , cùm ar
duum hoc Opus pofcat cautiffimum ingenium
cautiffimam manum. Aut fi indefeffæ illorum cu
riofitati ac labori nihil erroris potuerit imputa
ri , aliquando imperfcrutabili Dei voluntate ac
cidit , ut concepta fpe excidant , nec obtineant ,
quod velint laborantes. Talia autem eveniſſe Vi
ris in re medico-chymica alia fupra laudem pofi
tis , confitentur partim publica horum fcripta, par
tim querele & difcurfus Amicis concrediti.
Ad 2. repono argumentum ; hoc non adeò
evictæ effe veritatis ; de genuinis enim Tinctura
" Univerfalis Poffefforibus , licet rariffimis , gloria
ti poffe Orbem , & in fpecie feculum Noftrum
L 4 paulo
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
128
paulò inferiùs uno - plura convincent Exempla.
Quamvis enim ii , quibus licet elle tam felicibus ,
non buccinis & tympanis foleant divulgare , qui
'fint ; cùm oleat faftuofam oftentationem , contra
rieturque piis veri Adepti moribus ; nulla tamen
inde elt confequentia , Ergò nullus eam obtinet.
Injuriam infuper mirum - quantum magnam in
ferimus Creature Creatori, Argilla Figulo per hanc
dubitationem , aut negationem , ac imminuimus
Honorem è mirabilibus ipfius Operibus emergen
tem. A rei enim ignorantiâ ad rei negationem fi
aliquis argumentatur , craffiffimam extorquet con
clufionem. Sed hâc de Controverfia circa finem
capitis 4. videantur plura & prolixiora.
Audio hic ogganientem Sophiftam quendam :
Si Tinctura Univerfalis non tam apertè eft tra
&anda , & communicanda , quomodo , quæsò ,
poterit cedere in Proximi emolumentum ? quo
modo fanitatem huic vel illi fervabit integram ?
quomodo læfam reftituet ? Hôc modô omninò
erit comparanda Thefauro abfcondito , inutili.
Verùm licet poffeffor non oftentatorio Agyrta
rum ritu publice proponat ac propinet fuam Tin
curam , nihilominus humili & taciturnâ dexte
ritate plus poterit prodeffe Divino Honori , ac
commodo Proximi , quam centum fraudulenti
Blaterones verbis fefquipedalibus , exfuccis tamen ;
vel etiam alii medicamentis ad minora à Deo con
ditis.
Ad hæc fiNoftra Ars primiceria,uti aliæ frequen
ter & apertè exerceri à Deo permitteretur , & cui
libet indigne inhianti concrederetur , atque inno
tefceret , Hominum fane plurimi huic incumbe
rent , jucundo fine , inter alia nimirum nummo
rum aucupio , capti & alle& ti ; ( Cum notum fit ,
quid non mortalia pectora cogat Auri facra Fa
mes, ) Unde tamen varia in Animarum & Corpo
rum Humanorum , perniciem certò forent metuen
da abfurda , incommoda , fcandala.
Accedit , quod intempeftiva hâc manifeftatio
ne temere fefe exponerent Vitæ periculo ; Qua
lem mihi retulit Venetiis celeberrimns Otto Tac
kenius , de aliquo non ignoti nominis : Ille enim
adhuc Monachus , videt quendam è fuis Confratri
bus plurimum Temporis impendere in labores
chymicos fecretos ; hinc Ejufdem fibi familiarita
tem magis magifque concilians , non definit Eum
fatigare querelis , quæftionibus , precibus , ufque
dum ipfi concrediderit , quod Thefaurum huncce
incomparabilem poffideat ; ac tranfmutet Mercu
rium in copiofum verum aurum , fanetque paucif
fima Pulveris portiuncula morbos ab aliis defpe
rate relictos . Per temporis fpatiolum fraternam
vel ingenuam colunt Amicitiam ; poftea vero
infidus ifte Frater Fratrem fummè fidum extra
Cœnobium occidit , furripiens ipfi fecretiffimum
hocce fecretum , deteftabilis lucelli gratia. Sce
leratus ifte , abjecto Monachi Cucullo , Venetias
petit, ibidem affumto Comitis Nomine pomposè
vivit ; minimè occultans , fed gloriofe jactans , fe
fe regiam hancce arrham obtinere .
Quid fit ? Peregrinus quidam aliquot feptima
nis huic fefe affociat , ftabilito per Potum Fra
terno Amicitia Federe ; poft navicula , Gondolas
ibi vocant , hic , ftipatus aliquot miniftris clancu
lùm armatis fpaciatum educit illum folum in do
mum à Populi frequentiâ remotam , ibi in hæc
erumpens verba : Mi Fratercule , fcias , me effe Co
mitem celeberrimæ ( quam nominabat ) Familiæ, &icis , nec Antagoniste poterunt negare, poft re
Belli injuriis ad incitas ita redactum. Cùm autem , medium
Sanguis generofus apud me hæreditaria quadam
benignitate ebulliens , fub fordido & abjeéto pan
pertatis pallio latitare amplius non valeat ,per Fra
terni Noftri Amoris Leges Te oro & obteftor, velis
tanto pecuniæ numerò mihi fuccurrere , quantus
fufficiet pro cogenda & colligenda Legione milita
ri.Sine tuo autem incommodo poteris mihi gratifi
cari , cùm juxta propria verba , Tinctura Univer
fali tis dotatus . Redhoftimenti loco Tibi offero
denuò officia mea ufque ad fanguinis , imò Vi
ta profufionem paratiflima. Summè hinc perter
ritus ifte Oftentator , & ponderans , quod tantis
alterius gratiâ expenfis faciendis propediem pof
fit demonftrari Vacuum in fuâ Crumena , præcipuè,
cùm jamdum bona Tinctura pars fit confumta , fi
ne fpe novæ parandæ , atque tales Fratres egeni fa
cilè plures fint fucceffuri , aureô ex hoc fonte
Aquam vitæ gratis potaturi . Proinde omnes , quas
invenire poteft rationes profert , imprimis verò ,
quod modicum Palveris tingentis fibi fit refiduum,
nec tam fubitò recens parari poffit. Ille verò , ubi
res ipfa defideratur , verbis minimè contentus ,
monftrat occultata Famulorum arma , mortem
minans Homini in Leges Amicitiæ tam perfidè
peccanti , nifi citò fua fit fatisfacturus petitioni.
Hic Vitâ fefe periclitari videns , promittit, quam
primùm fefe paraturum , quòd ille petierat , alibi
autem id fieri non poffe , nifi propriâ in domo.
Confentit ille, adjun&is tamen putatitio Chyfo
pœo cuftodibus femper lateralibus. Tingendi au
tem planè nefcius hic Lucifuga fub tenebris no
turnis aliquando commodam arripiens occafio
nem , per fupremam domûs contignationem ir
rumpens in domum adjacentem , fugâ Vitæ fuæ
confulit. Paulò aliis circumftantiis hanc defcribit
Hiftoriam Theobaldus ab Hobelande , Tract . de
Alchymia difficultatibus , pag. 168. Aliudque huic
non diffimile addit Exemplum , quod ibi legere , fi
libet , licet.
Ad 3. Argumentum regero , cùm è medicis In
ftitutionibus infallibiliter conftet , morbos à di
verfis oriri caufis ; ideò omninò illis diverfa etiam
opponenda effe remedia ; nimirum , quando agi
tur de medicamentis particularibus , v . g. aut pur
gandi , aut adftringendi , hume&
tandi aut fitcan
di qualitate præditis. Tales autem qualitates non
quadrant , nec funt extendendæ ad Tincturam
Univerfalem ; Hæc enim paratur è rebus primis &
univerfalibus , ideoque fingulari gaudet Harmonia i
& analogia cum Vitæ noftræ fpiritibus ac Calido
innatô ; Quod ab hâc Balfamicâ recenter imbutum
Virtute , [ uti præcedente capite jamdum dictum ]
modô Archæali & imperatorio corrigit , depurat,
atque ejicit è mafsâ fanguinea omne id , quod cir
culatoriam ejufdem quomodo - cunque turbat
oficinam ; quemadmodum aqua paludofa in fta
gnô purificatur , & ab ulteriore corruptione præ
fervatur , fi aqua fluvialis limpida in eam deri
•
vatur. 9
Nec Me ferit obje t
&io , quod pro hôc vel illo
morbo tollendô requirantur purgantia , vomito
ria, fudorifera , diuretica , calculos velMenftruum
pellentia , &c. qualis virtus, utpote in multis con
traria , non poteft fubfiftere in unô fubjecto. Ar f
chaus enim nofter non femper obtemperat in ope
ratione medicamentis propinatis , licet talia jux
ta Methodi medendi Leges cautâ Medici experti
Mente manuque offerantur. Notum enim eft Pra
S
faltem fanguinem purificans , & acidum
Menfenterii
 Lib . I. · Sect.
Mefenterii aut fanguinis præcipitans & edulco
rans , ( nonnulli Veterum vocitant Hepaticum ,
ftomachicum , & c. ) aliquando infequi vomitus ,
aliquando alvi fluxus, aliquando fudores, aliquan
do largam Urina excretionem. Nec rarò poft
fumtum purgans , v. g. rhabarbarum , fólia fenæ ,
jalapium , &c. Cui Vis vomitoria à nullo Auto
rum eft adfcripta , infequi vomitûs ; & vice versa ,
fumto vomitorio fuccedere alvi fluorem ; Non
nunquam etiam purgantia magis per vias urinarias,
quâm per Guttur inferius expellenda expellunt.
Et hoc fit ideò , quòd Natura Nottra noxium &
moleftum per vias fibi commodiores & proximio
res expellere optimè ipfa noverit , quòd fagaci
tas Medici, qui Natura faltem eft Minifter minimè
verò Dominus imperans , non femper penetrare
valet.
· Nihil heic dicam de illo , quòd hæc farcinæ im
puritatum in maffa fanguinea ulterius ferendæ im
patiens , fæpius criticas inftituat fua fponte eva
cuationes , fine medicamentorum ope ; fed pro
pria in confervandam Microcofmi Rempublicam
Providentiâ, fudores, vomitiones , diarrhoeas , & c.
non fine laudabili & manifefta euphoria , ( Quam.
vis nonnulla Crifis fiat imperfecta , dum Natura
cruditatibus nimium preffa conatur quidem ex
pulfionem , fed debilitata oneri dejiciendo non
fufficit . )
In fpecie verò refpondeo , Non latere Chymia
tros , imò nec invidos , eò deventum effe , & ma
gis magifque eò pertingi adcurara Pyrotechnie
induftria ac indefeffo labore , ut ex Antimonio,
Mercurio , aliifque rebus medicamentofis tam
raræ efficacia parentur remedia , quorum virtus
& modus operandi ad folum aliquod excretorium
fefe reftringi neutiquam patiatur ; fed operetur
faltem vel roborando Balfamum vitalem ; vel mo
deratè & lentè per, infenfilem tranſpirationem
vel per
diurefin , vel per fudorem , vel per vomi
tum , vel per Hæmorrhagias Narium , Uteri , Hæ
morrhoidum , &c. materiam peccantem & fuper
Auam exturbent , prout Archaus laudabili medi
camenti energia adjutus eandem pro faciliore ex
turbatione reperit difpofitam. Si itaque tales effe
aus producit calor innatus , vel fuâ fponte , vel re
mediorum particularium ope quomodo , fis , ean
dem Virtutem denegare quis audebit,vel jure vale
bit Tinctura Univerfali , utpote cujus penetrabilis
excellentia & extraordinarius juvandi modus reli
qua omnia multis parafangis fuperat ?
Sanatio adfe&
tuum externorum , v. g. Luxatio
num , Fracturarum , &c. propriè & immediatè à
nullo medicamentorum internorum peti poteft ;
Cum talia ab externis , v. g. fafciis , ligamentis ,
Emplaftris , & c. fuam topicam expectent atque ac
cipiant medelam ; nihilominus mediatè confolida
tionem & reftitutionem omnino maturat Tinctura
Noftra, dum Spiritus Terrore, Hæmorrhagiis , do
lore , vigiliis , aliifque accidentibus diffipatos re
novat, atque ita fimul inflammationes, gangrænam,
&c. arcet , ac ab his corpus præfervat.
IV. Argumenti quarti , quafi Tinctura Univer
falis fruftraneam redderet creationem, & operatio
nes aliarum rerum medicamentofarum , nulla pla
ne eft confequentia .
Cùm enim imperfcrutabile & fapientiffimum
Confilium Divinum per tot ac tot Secula è mil
lenis Hominum millibus oppido - pauciffimos il
lius beaverit cognitione , propter plerorumque in
dignitatem ., aut propter abufum præcavendum ,
II. Subfect. III. 129
aut , ut Deus per plures Creaturarum ac reme
diorum è triplici Regno , animali , minerali , vege
tabili ortorum diverfiffimorum diverfitates Nos
itidem mirabile Suarum Manuum opus ] in ma
jorem rapiat admirationem, ac Pietatis addat fti
mulum , aliafque ob caufas Nobis incognitas, ni
hil planè aut parum decedet Honori reliquarum
rerum medicamentofarum. Potuiffet quidem om
nipotens Vita & Sanitatis Autor , ( qui eft mira
culofus in operibus fuis , ) vel morbos plane à No
bis arcere , vel unico faltem Majeftatico FIAT
morbofum omne tollere ; Potuiffet , dico ; fed ita
Ipfi non placuit ; ut cum devoto Ecclefiæ Patre
loquar.
Sic facrarum Literarum mánudu&ione novimus,
mirandum Orbis Conditorem pro ineffabilis mife
ricordiæ beneplacito Populo fuo Ifraëlitico non
uno , fed diverfis modis tam in re medica , quam
militari , aliifque auxilium præftitiffe . Medicorum
Primas , Chriftus ipfe fanavit diverfis modis , ali
quando unico verbo , & quidem ægrum inviſens,
uti Matth. 8. v. 31. Marc. 2. v. 12. Joh. 5. v. 28, vel
non invifens, uti Matth . S.v.13 . & 16. & cap. 15. v.28.
Aliquando tangens , v. g. Matth. 8. v. 3. & 14. vel
fine tatu , Matth. 9. v. 6. Luc. 17. v. 17. Viſum
cύis reftituit nunc fine remediis v . g Matth. 9. v.
30. nunc mediantibus remediis , Marc. 18. v.25 . vel
Johann. 19. v. 12. Regis Hiskia Carbunculo juffit
imponi Ficus pro maturatione , per Efaiam , cap.
38. v. 21. Naëmannum , Imperatorem exercitus
Syriaci , leprofum fepties juffit lavari in Jordano
Elifaus, 2. Reg. 5. 14. Moyfes corrigebat amaritiem
Aquarum in Deferto injectione Ligui à Deâ edo
&us , Exodi , 15. v . 25. Petrus & Johannes uno verbo
mandarunt claudo nato , ut ambularet , Pedibus
officium fuum fubitò & perfe & tè facientibus , A &or.
3. v. 6. Econtra permifit Deus Nofter imperfcru
tabilis , ut cuncta fcripta auro contra cara de re
bus naturalibus & medicamentorum facultatibus
quæ fingulari è revelatione confignaverat Re
gum Sapientiffimus Salomon , ] jamdum perie
rint , maximo Pofterorum cordolio & detrimen
to , quorum arcanam & ampliffimam cognitionem
à Cedro Libani ufque ad Hyffopum parietis Huic
foli ( poft Ipfum verò nulli , ) detexerat . Idem ,
qui variis modis fanavit , & per miniftros fanare
fuos juffit , diverfimodè etiam percuffit Populi
fui Hoftes ; fic in Caftris Affyriorum unica nocte
unicus Angelus necuit centum octoginta quinque
millia Militum. Non diffimilis ftrages facta in Pri
mogenitis Egypti , Exodi , Cap 13. v. 15. Ut foſua
cladem inferret magis cruentam , Sol & Luna fu
pernaturaliter fubfiftere jubebantur , Iofua cap. 10.
v. 12. Per folum Davidem mediante Goliatho cælo ,
fugabantur Philiftai. 1. Sam. 17. v . 49. Mediante
calliditate Iuditha & per mortem Holofernis Exer
citus totus Affyriorum , Libr. Judith. cap. 13. Sæ
pius obviam ire Hoftibus , & pugnare juffit om
nem Exercitum Ifraëliticum ; ali quando verò fele
git faltem aliquot centum,uti videre eft libr.Judic.
cap. 17. v. 7. Non minus variis fane modis diftri
buit fua dona Idem Deus fuis Miniftris ; Tam fa
cile enim potuiffet Moy Linguæ balbutientis
difficultatem prætendenti ; Exodi , cap. 4. v. 10.
hoc vitium corrigere , atque Apoftolos docuit
Linguis incognitis & peregrinis loqui ; uti patef
cit ex Actor. 2. v. 6.
Ex di&is abunde clarefcere judico , infinitam
Potentiam Divinam non debere adeò reftringi ,qua
fi unico faltem remedio Nobis opitulari velit
aut
130 Bibliotheca Chemica Curiofa

aut poffit ; fed potius eandem modis innumeris &enus neque Kircherus ipfe , neque alius , quan
fanitati ac Saluti Humanæ invigilare pro gratio tum mihi quidem conftat , horum refponfionibus
fo fuo Beneplacito . ulteriori contradictione fefe opponere fuerit au
Superfunt adhuc variæ rationes , præcipue Ga fus ; Nihilominùs placet hifce nonnulla addere ;
lenicorum & Philofophorum , non exfucce quidem, neutiquam quidem litigandi , multò minùs Virum
nec omninò enerves ; Cùm autem illi viri clariffi Summum calumniandi animo ; Tanta enim illius
mi in Chymia practicâ non fint verfati ; Sed di funt merita in rem Literariam , & in ſpecie quo
&ta ratiocinia fundârint fuper falsâ Hypothefi , que in illam Philofophiæ partem , quæ ad Phyfi
nimirum veram & genuinam Tinctura Noftræ ma cam , & Medicina Fundamenta fpe& tat, ut, quam
teriam ignorantes , datô hôc unô abfurdo , fuc diu Orbis erit , ille jure meritò Athanafius fuerit
ceffivè fequuntur plura , ut proinde contra Prin nominandus ; fed faltem pro veritate magis magif
cipia negantes , nec intelligentes non fit difpu que eliciendâ , difficilibus , materiæ hujus intri
tandum ; Cùm Labores chymicos ulnâ Philofo catæ nodis folvendis , & pro falvando antiquô
phicâ fpeculativa & theoreticâ emetiri , non fi Chymia Honore . Cùm Kircherus inter Antagoni
mul confideratâ ipfâ Chymicorum Praxi , fit ab ftas potior fit , quàm decies mille aliorum , ut
furdum. Medicina enim , & Ejufdem Filia Chy Ifraëlitici Populi verba de Davide mutuer ; & Ipfe
mia duobus incedit cruribus,Ratione & Experien è pluribus ferio collegerit,clariùs diduxerit, atque
tiâ ; adeoque dicta ratiocinia Brevitatis ftudio amplificaverit argumenta contraria .
heic lubens prætereo. Primo itaque dico : Orbi literato eft notiffi
Progrederer nunc , remotis contradicentium mum , Ex hujus Viri incomparabilis Cerebro pro
argumenris ad ulteriorem Scopi mei dilucidatio diiffe plura fcripta Philofophico - theoretica Lu
nem , & Tinctura Univerfalis exiftentia demon cernam olentia , quam ex Equo Trojano Viros
ftrationem. Verùm acerrimus fefe adhuc offert Al callidos armatofque ; tanta enim hæc funt numerô,
chymico - Maftix Antagonista, fpeciofarum obje tanta funt pondere , ut unius Hominis ingenium
&tionum armaturâ formidabilis ; hactenus omnibus fere non fufficiat huic oneri ferendo. ( Nihil dicam
ipfi contrarium fentientibus folô ferè nomine hor de pluribus gravioribus , quæ procul dubio fevera
ribilis ; Kircherus ille eft ; Athanafius , dico , Kir Ordinis fui Leges in rebus Theologicis Ipfum præ
cherus , qui Nomen , quô in facro Baptifmate fuit ftàre jufferint ; & quantum temporis fibi fumfe
infignitus , ab immortalitate , fruftrà fibi effe impo rint facra officia.
pofitum , neutiquam paffus eft. Stante hôc, fequitur, huic operationibus Chymi
Quantum enim Lucis laboriofa fuâ dexteritate, cis manum decenter admovere non licuille , ne
& raro ingenii acumine accenderit pluribus Sci que in Chymia practica adeò verfatum effe potuif
entiis currente hôc Seculô , novit non tam No fe , neque neceffariam Autorum talium Lectio
ftra Europa , quam integer Orbis. Ille uti pluri nem ipfi fuiffe familiarem. Veluti quidem Scripta
ma alia , ita etiam Rem Phyficam concernentia Ejufdem fuperius adducta de Alchymia abunde il
adcuratè ruminavit , & fubtili Philofophiâ ventila lud demonftrant , & ipfa hoc dubium folvunt . v.g. CC
vit , uti patefcit tum è variis ejufdem fcriptis, tum dum ex Arnoldo Villanovano , item è Bernhardo
A
præcipuè è Mundô Subterraneô. lbi , Tomô fe Trevifano duas facit Perfonas , Nominibus & Co
d
cundo , in Fodinas metallicas defcendens , poftea gnominibus Eorum aliquoties interponendo alios
de
quoque ingreditur Chymicorum Laboratoria; ag Authores ; Cùm tamen Chymia unum faltem Ar
grediturque multifarie Chymiam practicam ; in noldum Villanovanum , & unum Bernhardum Tre
fpecie verò Libri 2. Sectione 1. 2. 3. 4. &c. In Al vifanum noverit. Propterea quamvis ille vir fum
Re
chymiam vehementer invehitur , ac Lapidis Phi mus in Difciplinis thoreticis & fpeculativis , In
lofophici realem exiftentiam fimpliciffimè negat , vidia ipfa etiam tefte fupremum fere afcenderit
Metallorumque tranfmutationem im Scientiæ culmen , neutiquam tamen inde fequitur,
pugnat. Quamvis enim primò placidum fefe re Eundem quoque in Practicis , præcipue in hac re
rum Alchymicarum Ventilatorem promittat, dum extraordinarie ardua decifivam poffe ferre fenten
Sec. 2. cap . 1. p. m. 250. ita differit : Ego quidfen tiam ; Cùm hæc toto Cœlo , ac tota Terra diffe
tiam , cô quô par eft candore , aperiam . Quod dum rant , & curiofa Laboratoriorum Chymicorum in
facio , non cum Pfeudochymicaftris , rudi & illite venta non obediant menfuræ ad ulnam Philofo
ratô Hominum Genere , fed cum Philofophis mihi phicam;Ut nihil dicam de immiffione falcis in alie tem

negotium effe , fibi Lector perfuadeat . Et ibidem , nam Meffem,vel quòd ne Sutor ultra Crepidam.
paulo inferiùs : Nos media incedentes viâ , neque II. Inter Kircheriana argumenta hoc videtur
Chryfopeia impoffibilitatem , neque etiam cô modo , præ reliquis plus roboris præfe ferre: E fundamen
id fieri, quo Alchymista illud produci poffe exiftimant , tis , inquit ille , Philofophicis firmiffimo innititur
afferimus . Attamen in fequentibus Capitibus , prio fulcro , nullam fpeciem poffe mutari in aliam ; v.g.
rum dictorum quafi oblitus , Bile fibi commotâ , Homo non poteft degenerare in Bovem , Bos in
non contra folos Pfeudochymicaftros infurgit ; fed Caprum , Gallus in Turdum , Carpio in Lucium ,
in genere pro plenariè annihilandâ Alchymia pof & c. Ergo nec Cuprum , nec Mercurius , nec aliæ
fibilitate , femper & ubique omnes movet lapides, Metallorum fpecies , utpote jamdum perfe & Se
tæ po
Ejufdemque Cultores vocitat Impoftores, Agyrtas, terunt mutari in Aurum & Argentum.
fceleftos , maleferiatos ; ( & ut paucis omnia , ) Im Sed refpondeo , concedendo quidem , Species
pietatis & Improbatis Eos accufat. Animalium , & fimilium fummè perfe&torum neu ut
3152

Proinde non immeritò irritatus quidam in tiquam poffe converti in aliam ; Hæc tamen ad alia Co
genuus Artis Filius , Salomonem de Blavvenftein omnia fefe minimè extendi patiuntur ; Tranfmu Eo
fefe nominat in Interpellatione pro Lapide Philo tationem enim in animali & vegetabili Regnis ef
fophorum ; ut & Johannes Zvvölferus in Mantiffà fe poffibilem , plurima apud varios Autores evin
Spagyricâ Pharmacop Regiæ adnexâ part. 1. capit. cunt Exempla ; fufficiat mihi verò folus Kircherus
1. pag. m.324 . fequ. cum aliis , emiffa negationum ipfe, qui Tomo 2. dici Mundi Subterranei Libr.
Spicula in finum ipfi retorferunt. Et quamvis ha 12. de Panfpermia rerum , in fectionis prima &
fecundæ
 Lib . I. Sect. II. Subfect. III.
134
fecundæ capitibus hinc inde amplè differit,quomo tionibus adducendis , vel has apud alios quæren
do è Semine Univerfali & mirifica plaftica Virtu dis , cùm pro me militet pluribus jam nota Auto
tis efficacia , naſcantur & mutentur alia in alia , v. pfia , & rerum omnium Magiftra , Experientia a
g. Bombyx, aliæque Eruca in Papiliones, &c. imò, Unicum enim folidum Experimentum practicum
quod majus quomodo Regnorum etiam diverfitas plus habet ponderis , quàm centum rationes Phi
hanc inverfionem admittat, v. g. quod Infe&a tran lofophicæ fpeculativa , licet acutiffima ; prop
feant in Herbas , & hæ in Infecta , & hæc quidem terea etiam Chymiatri non inconcinnè audiunt
vel per opus Naturæ vel per Opus Artis. In fpe Philofophi per ignem .
cie vero Sectionis 3. cap. 4. de Emphyteutica vel III. Ut impiam, mendacem, & abfurdam often
infititia Arte, ( Pfropfen/) p. m. 385. in hac erum dat Alchymiam
Alchymiam Kircherus , Lib. 11. Sectio 2. cap.5.
pit verba : Sunt res nonnulla adeò è Natura quadam ulteriùs ita contra Tincturæ augmentationem in
fimilitudine fibi amice , ita confone , ut mox una al furgit : [ ut ampla Ejus verba contraham , ] Iuxta
teri applicita in mutuum confortium ruant , & fefe Alchymiftarum affertiones pars una Lapidis prima
miris amicitia Legibus amplexentur. Huc ufque vice tingere , vel imperfecli metalli mutare poteft
Kircherns. centum partes ; Si denuò folvas vel imbibas , conver
Norunt enim Dendrophili , Arborum fere om it mille partes ; tertia vice tranfit in decies mille ;
nium , imò etiam Sylveftrium naturam obedire quartum verò in centies mille partes ; & fic porrò , fi
Artis expellentis Furce , nec ufpiam recurrere ; adfcenderis , in duodecimâ projectione poteris conver
( contra dicterii Horatiani probatam in aliis ve tere centum milliones millionum ; aut fi Oceanus con
ritatem , ) fed affumere furculi infiti qualitates ; fifteret locô Aqua Mercurio
è , poffet exaltari in Au
Etiamfi non unius [ v. g. Pyri in Pyrum , fed di rum & Argentum ; vel totus etiam Mundus Aurôpof
verfæ fint fpeciei , v. g. Mali furculus commodè & fet obducit . Ex inde concludit , ipfos Pueros ,mulier
curiosè inferitur in cydonium , Pyrus in morum, culas, & infimam Plebem ftulta maleferiatorum Alchy
&c. Idem in opere allegato , Libr. 8. fect . 2. iti miftarum machinamenta , promiſſa & nugamenta vide
dem uti latè , ita adcuratè defcribit Homines , re , & irridere poſſe.
Bruta, Arbores, Plantas aliaque innumera, median Verum enim verò , Fateor quidem , me Teftem
te fucco lapidifico vel facultate petrifica in Lapi Autopten, non effe hujufcemodi multiplicationis,
des effe converfos , vel putrefactos , quorum Exem nec ex ore aliorum de hâc mihi fingularia multa
pla ubivis jam funt obvia. Ibid Libri 10.fect.4. cap. conftare ; Tamen cum poffibilitatem & exiften
6. inquit: Confentiunt Metalla cum variis Lapidi tiam Tinctura credere cogamur Viris variis pro
bus. Et paulò poft : Cuncta Metalla Argentum batæ Pietatis ; probatæ Eruditionis , veluti mox
vivum in Amicitiam receperunt , quia lubentiffime fecutura evincent,in medio relinquo , aliorumque
omnibus copulatur. Et ulterius : Imò inter ipfa Me arbitrio trado , an di&a multiplicatio pro verâ fit
talla Sympathia & Antipathia obfervatur. habenda , nec ne ; Tres tamen è Neotericis ( de
Si igitur jam prolata Kircheriana veritati funt Veteribus pluribus taceo , Jadduco Teftes, in qua
confona , uti fanè funt , quotidianæ Experientia & lis Trige ore veritatem confiftere , aliàs ab omni
Autopfiæ Teftimonio ; nimirum , fi Infecta jam bus conceditur , nimirum Heinric. Kunrath , in
dum perfe& ta mutantur in volatilia ; Si Infecta Amphitheat.p.m.206. Autorem Tumba Semiramidis ,
degenerant in Herbas & vice verfa ; Si Surculus cap . 9. p.m. 94. & Joh. Frid. Helvettum, qui Tra&.
infitus Arbori perfe&a fuas innatas fuffuratur con Vitulus aureus infignitô circa finem Hiftoriæ refert,
ftanter qualitates Sires perfectæ quælibet è triplici fefe poft novam additionem Lunæ ad Aurum nuper
Regno ad petrificationem funt aptæ ; Si inter me mutatum infufione aliquoties expertum effe hanc
talla obfervatur Sympathia , &c. fane non video , ce multiplicationem .
quomodo rebus metallicis deneganda fit tranfmu Quibus hoc faltem addo , Kircherum hoc in lo
rationis poffibilitas. Cum metalla homogeneis cô concludere magis Philofophicè , quam Chriftia
conftent principiis , ac inter fefe differant faltem ne, Bile procul dubio fpiritibus Capitis præter ſo
gradu , vel fecundum majus & minus : proinde litum imperante.
jure hæreditaria analogiæ unum alteri , præcipuè Omnifcius enim Cardiognoftes nalli hoc Ma
ab Arte adjutum , radios fuos illuftriores po gnale concredit , qui avaritiam , arrogantiam , ſi
terit communicare , ut ita di&a metallorum im milefque nefarios abusus pro fine Laborum fuo
&orum tranfmutatio non tam proprie fit vo rum habet , aut qui Mundum vult inaurare, aureos
perfe t
canda vera tranfmutatio , fed potius muturatio que Montes in debili fuô Cerebellô exftruit ; fed
& exaltatio. faltem iis , qui tacitâ Animi tranquillitate , & pia
Quamvis enim Anima & Vita metallis & mine devotione hoc Secretum Divino Honori , Animæ
ralibus propriè non competat , veluti Regno Ani propriæ faluti , & Proximi emolumento deftinant.
mali & vegetabili ; tamen uti nec viva , ita quoque Aut fi eô ipfo quâcunque ratione fuerit potitus im
nec mortua appellari poterunt , ceu loquitur aqui probus quifpiam , non tamen diu eum id poffidere
lizans Sperlingius, Synops . Phyficæ Libr. 6. cap. 4. patitur Divina Majestas ; veluti paulò inferiùs
Sed analogum, & inter hæc quafi medium poffident; ampliùs dilucidabitur. Proinde abfurdam hujus ar
cum crefcant, augeantur , &c. gumenti vanitatem Antagoniſtis Noftris in finum
Sed mei non eft fcopi alibi dicta heic repetere , refundimus ; cùm illud ideò fuâ fponte corruat &
uti aliquoties monui ; Cum igitur jamdum huic evanefcat ; & ut intentiones ab impietate & im
Controverfiæ à variis fit fatisfactum , adeoque ad probitate oriundas priùs removeant , antequam
Eofdem Lectorem remitto. In fpecie verò Eundem Mentem , crenam , aut manum admoveant operi
deſcendere jubeo ad Joh.Tackii Chryfogoniam ani bus Chymicis Tinctura Noftræ , amicè & Chriftia
malem & mineralem , Petr. Johan. Fabrum , Pan nè rogitamus.
chymici Libr.3 cap.5. p. m. 369. & cap.6. p.m.370. IV. Cæterùm , quæ producit multiplicia & va
II. Becheri Phyficam Subterraneam , Ejufque Sup ria variè congefta ratiocinia , nimirum , quòd ma
plementum. teriam & operationes occultent & defcribant va
Verùm quid moleftus fum benevolo Lectori ra riis nominibus alienis , & difficilibus allegoriis ,
học
132 Bibliotheca Chemica Curiofæ

hoc vitio adeò illis , quibufcunque ita libuerit, non Jefuitæ omnes fint impii,fcelefti, fraudulenti: Ven
erit vertendum ; Si enim Hieroglyphicis , & variis tilatis nunc diffentientium opinionibus & rationi-,
Metaphoricis locutionibus uti licet in aliis Scien bus , progredior ad demonftrandam Tinctura pol
tiis , quomodo in hâc fummi momenti arte po fibilitatem. Cùm autem antea dixerim , Medici
terit effe adeò abfurdum , & Sarcafmô dignum ? nam & ejus Filiam , Pyrotechniam , duobus inniti
Quòd item diffentiant plurimùm Alchymici, ratio fulcris , Ratione nimirum , & Experientia , propte
ne Nominis , ratione materiæ elaborandæ, ratione rea curiofo cadem oftendere Lectori , ante omnia
modi præparandi ,hæc poffibilitatem tamen non in erit commodum & confultum.
fringunt , fed difficultatem Laborum faltem ar Rationem primò quod attinet , cum Tinctura :
guunt , quam ambabus manibus concedo .
Univerfalis præparetur è rebus primis & univerfa
Ne una quidem facilè poterit mihi nominari libus , ac principiis rerum omnium Macrocoſmicis
Diſciplina , quæ non fcateat variè contrariantium generalibus , Coeli atque Aftrorum influentia im
& difceptantium diffidiis . Do inftantiam : In Re prægnatis , è quarum difpofitione vegetatio & in
ligione Chriftianâ maximus eft inter Theologos teritus , Vita & mors Macrocofmi , ac omnium
de variis diffenfus , minimè tamen inde concludere Sublimatum dependet , fequitur omnino , Eandem
licet , ergo non datur Chriftianifmus ? vel, ut fpe per genuinas Artis Enchirifes curiofe tractatam ,
cialiùs loquar de Theologiâ Romano - Catholico ac fecreta Chymiatri dexteritate , diuturna Pa
rum ; Kircherus vix , & ne vix quidem mihi con tientia ac fudore refolutam , circulatam , atque ad
cedet hoc Argumentum : Inter Francifcanorum & perfe&tionem dedu& tam modo etiam univerfali
Dominicanorum Ordines irreconciliabile diu vixit aliifque remediis majore integram Corporum
diffidium , plures item alii Ordines non adeò con Noftrorum fanitatem confervare, morbis ſeſe op
fentiunt Societati Iefu , neque hæc illis ; Sorbona ponere , iifque fufficientem fuppeditare medelam;
item Parifienfis fæpiùs contradicit Decretis Pa nec minus Metallorum imperfectorum exaltatio
palibus ; Ergò non datur Ecclefia Romano Ca nem & maturationem præftare poffe , idque ob
tholica ! " fingularem Harmoniam atque fympathicam ano
V. Nec vehementius Nos feriunt Exempla addu logiam , quam Spiritus vitales Noftri cum Tinctu
&a , quòd nonnulli pro genuinis Tinctura Poffello ra Univerſali & Ėjuldem Materiâ ex quâ mutuò in
ribus olim habiti , fuerint Homines impii , fce ter fe habent.
lerati , impoftores. Præter illud enim , quod pro Quamdiu enim ftabit , ( veluti à prima Crea
ducta teftimonia pleraque quafi invitè & coactè tione firma ftetit ) nec infringi poterit analogia &
fuum deponant Symbolum , aut fint ab invidis confenfus Coeleftium & Sublunarium ; quamdiu Su
propofita , aut infufficientia ; Etiam in contrarium perius erit ficut Inferius , & Inferius ficuti Superius;
plures & firmiores poffunt prodire Teftes , non Quamdiu Harmonia Macro & Microcolmi durabit
folum è Veteribus; fed & præcipue è Noftro Secu inconcuffa , tamdiu etiam , invita Invidia , utiliffi
lo probatæ fidei Viri. Adeoque demirari fatis ne mis Veritatis fuæ radiis corufcabit Tinctura Noftra, H
queo , quomodo vir hic vere religiofus ( uti Ejuf ac negantium , dubitantiumque nubeculas diffipa, te
dem & Scripta eunt , ) & bit. >Viri quoque fumme fagaces , tam
Philofophus confummate Eruditionis paffus fuerit, difficulter fibi perfuaderi patiantur , quod ægritu
ut in hac re tantus Bilis fervor ipfi in fanguinem ad dines omnes unico remedio fint fanabiles , ii for
fcenderet , & dum in fpecie de abufu voluerit- de taffis animum eò facilius mutabunt , fi certo re
buerit loqui , in genere fummè venenata injuria fpectu præfupponam Tinctura Univerfali morbum C
rum fpicula emiferit contra hoc ftudium , quod ex univerfalem, nimirum Spirituum Sanguinis impuri
coluerunt , fuofque Medicos & Chymicos exco tatem. Pro horum enim laudabili vel vitiofa di
lere jufferunt , & adhuc jubent plurimi Imperato fpofitione Malla Sanguinea aut decenter aut ille
res , Reges, Principes, & alii tam verè pii ac pro gitime abfolvit & perficit fuum circulum , Parti
bi , quam verè literati. bufque Corporis fingularis neceffaria advehit , a CO
Dolemus ipfi , & mirum - quantum dolemus in quô dependet Nobis Sanitas aut Morbus , Vita aut V
felicem Divinæ Artis fortem , quod tantus nume mors. Quemadmodum enim è Cornu Cervi paro
rus muſcarum & papilionum vagantium fplendo remedium fudoriferum , è Colocynthide purgans , è k
rem Solaris hujus Luminis radiantem turbaverit , Manna laxans, ex Abfinthio ftomachicum,è Cafto TO
& adhuc turber ! Sed veluti proprias comburunt reo nervinum , &c. juxta qualitates unicuique rei
ipfi alas , & poftea ipfis ridiculum murem enixis de medicamentofæ à Protoplafta miracolofe impreffas:
Partu fuo dolendum eft ; ita ftolidi horum cona
HND A

Ita quoque èTinctura materia legitime incompara

tus & abominanda fraudulentia neutiquam pote
rit converti in Viros bonos omnes , pro Candore
fuo ac Talenti concrediti pondere Naturalia ri
mantes- mirantes .
A particulari enim ad univerfale inftitutam ar
gumentationem nullo valore gaudere , novit op
timè Vir acutiffimus. Idem enim vix fubfcribet
huic conclufioni : Jefuitæ Anno 1594. ob malos
mores Gallia, & Anno 1606.Dominio Reipublica Ve
neta funt expulfi omnes . Ergo Jefuitæ quilibet funt
impii , fcelefti , fraudulenti. Petrus Iarrichim , Je
fuitici Ordinis olim miles veteranus peculiari Tra
&atu , Anno 1665. & 1676. impreffo in 12. defcribit
fpecialibus exemplis , & additis Nominibus majo
bile affunditur Oleum Lampadi ignis Vitalis , quô
Spiritûs Cordis fuppreffi in a&tum ducuntur , re
center illuftrantur & recreantur ; Illuftrati verò &
recreati Virtute balfamicâ Maffamfanguineam im
buunt ac renovant ; hinc acceptô neceffario pabu- .
lô quodlibet membrum ritè fuô fungitur Officio
pro confervandâ Microſcomi economiâ , internæ
Partium diffenfiones præcaventur , aut præfentes Te
abrogantur.
be
Quemadmodum vinum , unum idemque , uno
la
eôdemque modo , tempore ac dofi exceſſivè &
largiùs hauftum pro uniuscujufque Potatoris Com
plexione , & Archai difpofitione Spiritûs magis
movet, & exaltat ita , ut Sempronius reddatur ira
37
S
£

ra inter Homines cognita fere omnia Scelera effe cundus , imò furibundus , ut vel ipfi Turcarum
*

perpetrata in Provincia Guienna Galliæ in tribus Imperatori Mortem minetur ; Cajus verò fiat ti
Societatis Jefu Collegiis ibinominatis. An igitur midus , & ove placidior ; Mevius imbibat fom
nolentiam
 Lib. I. Sect . II. Subfect. III.
133
nolentiam ac ftupiditatem ; Titius in Venerem II. Corufcans Climatis Septentrion alis Phof
ruens fit Taurus ; Sejus canat ac faltet lætitiâ tur phorus , Caſpar Bartholinus , Phyfic. fpecial. part.
gidus ; Sulpitius verò triftis lacrymetur , & c. 4. c. 2. p. m. 356, Metalla varia inquit , in Aurum
Ac veluti Idem Vinum in doliô per legitimam mutari poffe , miror peritiores negare ; Cum oculatus
culturam , & decentem additionem modica Vini ipfeTeftis effe poffim,& plures Experientia apud varios
particulæ , utpote , fibi analoge pluribus Annis in occurrant.Cùm ridiculafint objectiones dubitantium
ftatu fuô naturali , imò meliorefcente , poteft fu contra Senfus & Experientiam.
ftentari; & fiin vappam ex incurià , aliifque circum III. Martinus Delrio, ( celeberrimus Societatis
ftantiis vult degenerare , per eandem Oenofophi Kircheriana Socius , ) Difquif. Magicar. Libr: 1.
periti manum induftriam priftinus illi redditur vi cap. 5. Quæftion. 1. fection 4. p. m. 7. fic loquitur:
gor ut defideratum fuum C.O.S. cuilibet often Quia tot hac de re funt narrationes diverforum , vide
dere valeat. Plura huc pertinentia videantur circa tur procacis Animi & perfriclefrontis , nulli credere.
finem Capitis præcedentis. Et pag. feq. multos Ego commemoravi , qui non Chy
Eodem modo Tinctura Univerfalis in Regno ve mici tantùm ; fed & Medici & Iuris Confulti gravif
getabili & minerali fuas exferit , & communicat fimi , teftantur; rem ipfamfactam exhibuiffe. Ei hodiè,
vires creatis omnibus , nutrimentum , depuratio nominare poffem quos novi , Viros graves , in dignitate
nem & vigorem ipfis fubminiftrans . pofitos & Deum timentes , qui defe ipfis idem confiten
Verùm , cur aucupo Lectoris Aſſenſum auxilio tur. Quos mentiri , vel impofturis , aut praftigiis , aut
Rationum , cùm pro me militet rerum omnium demoniacis artibus uti , nunquam in animum meum
Magiftra, Experientia ? Cur Oculorum aciem fati poffim inducere, & fint injuriofi Viris honeftiffimis , qui
go in inquirendis Nodi hujus Gordii extremita queant , id fufpicari. Quid adhæc ConFratris Tui
tibus , cùm pro hoc folvendô & extricandô in doctiffimi & celeberrimi verba reponis clarifime
promptu fit gladius Alexandri Magni ; cùm pu Kirchere ?
blicè atteftetur ipfiffima , cui nemo fanorum re IV. Robertus Fluddins , Tra&. de Summô Bo
fragatur , Autopfia ? Unicum enim faltem Experi nô , p . m. 23. ita loqui amat : Qua major eft deliral
mentum è practicâ Laboratoriorum Chymicorum tio & vecordia , quam eam declinare , & pro nihilo,
Philofophiâ depromtum vel centum rationibus habere fcientiam, in qua nil olfecerint, nec Ńa: uram ,
Philofophiæ fpeculative rubore fuftundendis & nec Natura Majeftatem, nec proprietates agnoverint .
enervandis , Helmontii elogiô , fufficit. Ne autem An omnes fuere ftulti, Viri eruditiffimi , non folum plu
curiofo Lectori tenuem meam opinionem obtru res Ethnici ; fed & Thomas Aquinas, Picus Mirandu
dere arguar , prodeant è pluribus nonnulli pro lanus , Rogerius Baco , Raim . Lullius , Arnoldus Vil
bate autoritatis Viri pro me locuturi ; Quorum lanovanus , Jodocus Greverus , Bafilius Valentinus ,
Verbis fide Noftrâ digniffimis pro firmiore decla Georgius Ripleus , Morienus , Bernh. Trevifanus , Ri
ratione fubjungam poftea variorum quoque Hi chardus Anglicus , Nortanus ? &c.
ftorias. Et cum Antiquorum aliàs femper reveren V. Heinr. Salmuth, in Notis ad Guid. Pancirolli
ter habitorum Teftimonia quibufdam videantur Nova Reperta, Libri . 2. Titul. 7.de Alchym . p. 147.
fufpecta , ( quafi cariem aut fitum contraheret im Adeo clara Veritatis hujus lux eft , ut & ex ipfis Ad
mutabilis & firmiffima Veritas ) de his jam non verfariis aliqui eam non diffiteantur.
controvertam , cùm copia horum larga & varie- Et paulò poft : Cur tot praftantes Viri diverfarum
tas mihi fuppetat ; fed fepofitis illis fubfti tuam Se- Gentium , tot tamque præclara de hac Arte edidiffent
culi noftri Autores , quorum gloriofa Fama inde- Volumina ? An in nugis fua Fame & Gloria prafi
lebilis , atteftatumque , irreprehenfibile in recenti dium quærebant ? Sunt Ægyptii , funt Arabes , funt
Nobis memoria adhuc hæret ; Et quidem non mo- Chaldei , Germani , Hispani , Angli , &c. quos quis
dò Chymicos ; Sed & Philofophos fpeculativos , enumeret ? Agricola Eorum, & numerum & Studium
Medicos Galenicos ; imò Theologos , & Politi- admiratur , quamvis tranfmutationis Adverfarius .
cos. Ubi priùs moneo , unius vel alterius quidem Et pag. 148. Laurentius Ventura , Libr. de Arie
verba faltem loqui de Metallorum Tranfmutatione ; Chymica , gloriatur fe 250. Volumina Chymica in
fenfum verò contextûs indigitare Viam Univerfa- nobilem Bibliothecam ( Heidelbergenfem , ) Illuftrif
lem ; cùm infuper è Viâ aliquâ Particulari , quàm fimi Comitis Palatini intuliffe , & præter illa adhuc
vocant , tam arduus & dives effe&us minimè fit quinquaginta alia habere . In Judiciis , ubi de Cen
fperandus ; nec non , quod jucundior fit fermo fu , de Capite , de Fama agitur , duobus aut tribus Te
inftitutus de confe&tione Auri , quàm de aliquâ re ftibus credendum eft : Et ita difficiles fumus erga Vi
medicamentosâ ; Poterunt autem confuli poft va- vos tot doctißimos , tot integerrimos , quorum Scripta
rios alios , prolixè de operationibus medicinali- proftant propter paucorum ratiunculas , quibus toties
bus differentes Helmontius , Johan. Tackius , &c. responfum eft. Plura & ampliora videantur apud ipfum
Inter Teftes Auto em .
1. Primus efto Sperlingius , ipfius Philofophiæ VI. Cornelius Martini Philofophiæ Profeff. in
fpeculativæ Lumen, qui inftitutionum Phyficar. Li Acad. Julia , In Analyfi Logic. cap. 8. inquit : Ego
bri 6.cap.7. Quæft.1 . p. m. 1096. ita hâc de re effa de hujus Artis veritate aut falfitate nihil apud Vos
tur: Reclamare Experientia , & imperitorum confide commentabor , neque eam afferere volo neque tamen tot
re ratiunculis , nefas eft ; Nulla autoritas valetfcri tamque præftantibus Viris , ( inter quosfunt doctiſſimi
bentibus adverfus Experimenta ; Experimenta autem Philofophi , Iuris - Confulti , Medici , etiam Theolo
talia paffim reperire eft. Et quamvis fit res plena gi , nec - non Viri Principes , qui Libris editis fanétè
difficultatum & periculorum , tamen difficilia pul affirmant , fe oculis fuis vidiffe , & manibus non
chra. Si qua Fraudes etiam hic occurrant , non Ar tantumpalpâſſe ; fed& confeciffe tranfmutationem unius
ti; fed Impoftoribus adfcribantur. Idem fequenti Metalli in aliud , ) Ego fidem derogare debeo ; hoc
Quæft. 2. p. m . 1100. Senfum dimittere in iis , quafen enim mihi videtur effe imprudentis ; non Philofophia
fibus manifefta funt , & rationem quarere , infirmita Studiofi.
zem intellectus effe , meritò ftatuit cum Ariftotele, VII. Franc. Ofvv . Grems, Arbor . integr. & ruin.
Libr. 8. Phyficor. Hominis Libr. 3. cap. 3. p. m. 491. Nihil intereft ,
Tom. I. 1 M inquit :
 Bibliotheca Chemica Curiofa
134
inquit : licet nonnullifint qui dicant , fe nullos vidiffe , Quoniam itaque ob modò allegatam tantorum
qui Aurum è Plumbo , & Medicinam univerfalem
confecerint ; Nam ii ipfi , dum optant videre fine la
bore ,fine merito, Arcanorum Scientia intuitiva digni
non funt ; Unde Deo & Artifici nihil derogant quam
Dis non credant. Vti enim veriffimum eft , quod ipfe
Helmontius fatetur , inter centum vel mille artifices
vix unum eſſe , qui arcanis potiatur , ita nec mirum eft ,
quod rariffima hec Avis ob oculos Noctuarum haud
circumvolitet. Sed permittente Deo condignafunt Ar
canorum revelationes ftudentibus , laborantibus , &
Deum timentibus ; Dii enim laboribus vendunt omnia.
VIII. Joh. Schröderusvel ob folam elaboratio
nem Pharmacopoeia Medico- Chymicæ æterna Fa
ma , & Vita æterna digniffimus , in diverfis dici
operis locis adcuratè de Tinktura Univerfalis Ma
teria & præparatione differit ; adducam unicum
Teftimonium è Libri 3. cap. 19. p.m. 361. ubi de ve
ro & genuino Auro potabili ( cujus præparationem
capite fexto proponam , ) ita fentit : Illam Metal
lorum feparationem contra multorum Experientias bine
inde adnotatas impoffibilem ftatuere pertinacium potius
eft , quam Virorum cordatorum ; quinimo non modo cui
dam ex amicis meis ; fed & mihi Sors favit , ut oleum
rubicundiffimum aquafupernatans ex auro elicuerimus.
Et pag. 366. jam prolata verba denuo recitat, ad
dens : Id quod repeto , ne de certitudine dubites .
IX. Quamvis Viri hujus ingenui autoritas apud
omnes , quibus Ejufdem Vita & Scripta funt co
gnita , invidorum & contradicentium negativam
facile elidat & eludat, nihilominus ex fuperfluo ad
do , Sereniffimum quendam Haffia Landgravium è
Domo Homburgica Mihi affeveraffe , quod dictum
Auri Oleum Schroderianum ipfe præparari curave
rit ; & bono effe&u ufus eodem fuerit ; Hoc fimul
addens , præparationem dicti olei requirere ma
num Pyrotechni adcuratam , & indefeffam , & par
ciffimam faltem portiunculam longo labore obti
neri potuiffe.
X. Modo dictis confona affert Petrus Borellus ,
Obfervat. Medico - Phyfic. Cent. 1 Obfervat. 6.
Multis inquiens , exanilatis laboribus & vigiliis in
arcanis Natura perquirendis fecretum pro Aurofolven
do tandem nactus fum ; id eft, Menftruum benignum
amicè Aurum intra paucas horas folvens , &fine fumo,
imò fine igne quoque diffolutum potest ad nuturam Sa
lis & Olei reduci : Hujus effectus miraculofi vires in
morbis pertinacibus mirati fumus , &c. Quamvis qui
dem Tinctura Univerfalis & Aurum in verum Oleum
modo inferiùs dicendo refolutum , non fint plane
unum & idem ; tamen Veritatis falvandæ gratia
horum Teftimonia híc conjungo , quod ambo
prodeant è Via Univerfali , ambo item in re me
dicamentosâ incomparabilis fint Virtutis & am
bo æqualiter à non - expertis & invidis exiftere
negentur.
XI. Heinr. Kunrath, in Amphitheatrô introdu& t.
in Figur. 3. Thef. 1. p. m. 291. ita teftatur : Lapidem
Philofophorum Experientia , rerum omnium etiam fo
la fufficiens Magiftra infallibiliter atteftatur ; cui
refragari nonne effet plufquam ftultum ? Hunc ab
aliis tamen praparatum virtuosè efficacem vidit Pon
tifex Romanus , Cafarea Majestas , viderunt &
Reges Orbis Terrarum non pauci , videruut Ro
mani Imperii Electores nonnulli , viderunt Prin
cipes , Comites , Barones , Nobiles , Doctores &c.
Sciens loquor ; Hos omnes cito Teftes ; Tu Phyfico
chymico - Matix Eos interroga in fubfidium Verita
tis , Veritatis amantes ; rem ita fefe habere tefta
buntur libentes.
Teftium Autoritatem quafi auribus percipio, allen
lum Virorum ingenuorum , & video Invidorum
ruborem , pergo nunc ad ipfas aliquot Neoteri
corum relationes Hiftoricas.
I. Agmen ducat Philofophus per Ignem , id eft,
neque folis rationibus fpeculativis , neque folis
operationibus experimentalibus fidens , fed ca
prudenter uniens Helmontius ; hic tractatum in
Operibus fuis , Arbor vitæ infignitum , ita exor
ditur : Cogor credere , Lapidem aurificum & argenti
ficum effe ; quin diftinctis vicibus manu meâ uniusgra➡
ni pulverisfuper aliquot mille grana Argenti vivifer
ventis projectionem feci , adftante multorum coronâ ,
nostri omnium cum titillante admiratione . Negotium
in Igne fucceffit , prout Libri promittunt .
Et paulò pòft: Dabat mihi fortè femigranum il
lius pulveris & inde uncia novem & tres quadrantes
Argenti vivi funt tranfmutate. Illud Aurum autem
mihi dedit Vir peregrinus , unius Vesperi Amicus. Ut
cunque ergò Lapis Philofophorum fit reverâ in Rerum
Naturâ , &c. Idem in differt. Vita Eterna infcrip
tâ eadem confirmat : Lapidem Chryfopaia vidi ali
quoties, meifg, contrectavi manibus. Erat enim coloris,
qualis croco in fuo pulvere , ponderofus tamen . &
micans, inftar vitri pulverati . Datus mihi fuit femel
quadrans unins grani ; Granum autem voco fexagefi
mam partem unius drachma.
Huve ergò quadrantem unius grani , charte involu
tum , projeci fuper uncias očto Argenti vivifervidi in
crucibulô ; & confeftim totum Hydrargyrum cum ali
quanto rumore ftetit àfluxu congelatum , refedit , inftar
offa flava . Poftfufionem autem ejus ftante folle reperta
fuere uncia oclo Auri puriffimi, granis undecim minus.
Itag, unicum granum illius pulveris tranfmutaffet in
Aurum optimum Argenti vivi partes 19186. Inter Ter
rena ergo reperitur præfatus pulvis, quodammodo fimi
lis, qui ferè infinitum Metallum impurum tranfmutat in
Aurum optimum, Sibig, uniendo , ab arugine , rubigine,
carie, & morte defendit, ac velut immortalefacit , &c.
Similia ferè repetit & inculcat Tractatu, quem in
fcribit,demonftraturThefis,p.m.534.thefi 58.Et Tra
&atu ,Poteftas Medicaminum , Thefi 65.circa Finem.
II. Helmontium infequitur Joh. Zvvölferus , Vit
de ReMedico- Chymico- Pharmaceutica egregiè me
ritus; Hic in Mantiffa Spagyrica Pharmacopoeiæ fuæ
Regiæ adnexa, Part.1 . cap. 1.p. m. 328. fequu. acu
tiffimi aliàs Kircheri de Tinctura Univerfali incre
dulitatem nervofe impugnans , vel potius expu
gnans addit: Si tanti Viri reverentia apud Rever.P.
Kircherum pondus non habeat , incredulus fim, fiplu
res adducam , quos poffem & vellem . Tamen priufquam
finemfaciam , adjiciam è Penu Auftriaca , aut potius
gloriofo Arario magnum & auguftum Chrysopcia
Tributum , quod olim ter felix Cafarum , Ferdinan
dus III. Sanctiffima memoria Princeps , perenni Gloria
& Fama , ad aram Appollinis fufpendit Tropheum ; &
eft Numifma conflatum Auro puriffimo , minime fo
phiftico ; cujus adcuratam delineationem ari inciſam ibi
proponit . Uni illius Faciei fuit impreffa Efficies Ho
minis , Capite Soli radios fpargenti fimilis , manu
dextra cytharam Apollinis , & finiftra Virgam fer
pentiferam Mercurii tenens ; pedibus vero adnexas
Mercuriales alas gerens , cum infcriptione:
DIVINA METAMORPHOSIS , EXHI
BITA PRAGE XV. JANUAR. ANNO
MD C. XLVIII. IN PRÆSENTIA SAC.
CES . MAJESTAT. FERDINANDIIII.
Altera varò Facies oftendebat verba fequentia ,
RARIS HÆC UT HOMINIBUS NOTA EST
ARS .
 Lib . I. Sect . II. Subfect. III.
135
ARS , ITA RARO IN LUCEM PRODIT. Eminentiffimi Electoris Moguntini Autopfia omnium
LAUDETUR DEUS IN ÆTERNUM , fitas contra Veritatem rationes plane convincunt &
QUI PARTEM INFINITE SUE SCI deftruunt . Ibid. & pag. 4. poft varia Exempla re
ENTIA ABJECTISSIMIS SUIS CREA centia addu&a addit : Sufficiat memori illa recole
TURIS COMMUNICAT. Didlum Numif re mente , quod Sereniffimus Princeps ac Dominus
ma conftat ex Auro , quod è Vulgari Mercurio vi meus ex liberali donatione Eminentifs. Electoris , &
vo tinctumfuit , cujus Libras tres integras ipfe FER Archi - Epifcopi Moguntini adhuc in delitiis habeat
DINANDUS III. Imperator gloriofa memoria Fruftrum Auri , coram oculis Dn. Electoris factum .
manupropria in libras duas & dimidiam Auri puri , Qui enim tantorum Virorum , & tot diverfarum Gen
beneficio uniusgrani Tinctura Philofophorum tranfmu tium confenfui non credit , ille neque rationibus cre.
tavit. Fuißent quidem integra tres libra Mercu det , neque vel ipfa Experientia fe villum fatebitur ,
rii tranfmutata , nifi tingenda Mercurii maſſa ſemi dum ille fibi foli complacens , nil , nifi quod ipfe feit
libra illa proportionem Tinctura fuperâſſet. &facit , rectum, juftumque & Veritati Confonum profi
Neque hic locum habent infida multorum retorfio tebitur.
nes , fuiffe magnum hanc Monarcham, ab Imperatore Et Johann-Joachimus Becherus in Oedipo Chy
quopiam illicio quodam inefcatum , fuppofito quopiam mico Tit.7.p.185.teftatur idem: Tot extant, inquit, de
Auro ad majora aucupanda. Artis certitudine præclara argumenta , ut prorfus cœ
Exulent procul indigna ejufmodi nania Viro probro cum & infipidum effe oporteat , qui ejus veritatem ne
fa ,Cadere hoc in Principem tam circumspectum, & Se get ; Taceo reliquorum Seculorum Hiftorias , quorum
culi noftri Salomonem non potuit ; utpote qui technas , nullum eft , quod non argumentis veritatem hujus Ar
& mille gyros & anfractus ejusmodi Tenebrionum is concernentibus plenum fit placuit unam è multis hu
Pfeudo- alchymicorum ex affe perfpectos habuit , jus Noftri Seculi demonftrationem Praga in præfentia
quibus obviavit , ut veritatem & abdita Natura P.D. FERDINANDI III. Imperatoris exhibi
erueres. tam, arique incifam hic apponere; Luftro abhinc eadem
Quare huic veritati propugnande non immoror ; Perfona , qua Praga , etiam hic Moguntia , in prafen
Sed L. B. perpendere volo , ac fubducere calculum , tia Eminentiffimi Principis Electoris , aliorumque Ma
facta Hypothefi, quod fi unum granum Libras duas cum gnatum , in fat magna quantitate praftitit , cujus Au
dimidia tingat, be autem dua libra cum dimidia con rum etiamnum refervatum , & hujus loci Moneta Pra
tineant grana 16470. quod tum quoque una pars Tin fectus , qui è tali Auro ducatos excudit , reftis effe po
Etura totidem , hoc eft , 16470. Mercurii tingendo tran test. Idem aliis exemplis hoc confirmat Supplem.in
mutet, Phyfic. Subterran . c.5. p. 84.85.
Addo confirmationis loco , quod hac metamorphofis IV. Johan. Frider. Helvetius , Sereniff. Principis
Metallorum Tranfmutatio jam Temporibus Magni Auraici Archiater , & indefeffus Naturalium fcru
Rudolphi fapius fuit celebrata ; quod in Germania tator , ( qui in Amphitheatrô Phyfiognomia Medi
notiffimum. Unde FERDINANDUS III. hoc cô fuô , ut & in Diribitorio Medico dedicatione
Numifinain tantum redamavit , ut illud confueto Au finitâ curiosè Se ipfum fubfcribit & vocat Philofo
la Thefauro magnifico adjungi paſſus non fuerit ; fed phix & Medicine femper Studiofum)Hiftoriam me
fecretiffimo & Conclavis fui Scriniolo incluferit, nul moriâ dignam defcribit in Tractatu , Vitulus Au
reus , infcriptô ; Relata Ejufdem proponam , cùm
lo aut paucis arbitris . Unde accidit , quod , cum
recentiffime Ego apud Sacratiffimam Majestatem liber in paucorum fit manibus , contra& tiùs tamen:
LEOPOLDUM I. per Aulicum Thefaurarium, Anno 1666. die 27. Decembr. in adibus_meis me invi
Nobiliff . Dn. Ioh. Ladner , bujus rariffimi Numif febat Vir plane incognitus , Perfona honefta paritergra
matis , ac verè Thefauri mentionem feciffem , neque vitate , atque feria comitatus autoritate, plebejo ami
Sacratiffimus Cafar , neque Thefaurarius hujus noti &tus habitu , ratione fermonis , geftuum & Statura Ba.
tiam , ac copiam habere perhibuerint ufque dum , me tavo-feptentrionalis , ( Nord - Holländer :) ratione
humillime instante Clementiffimus Imperator infe verò Ætatis quadragenario fimilis . Finita falutatio
cretiffima arcula reperit , mihique ad 14. dierum spa nis comitate , referebat , fefe amore in Artem Chymia
tium ut domi mea ari incidendum cuftodirem , clemen tricam jamdiu Amicitiam meam defideraffe , pracipuè,
tiffime conceffit. cum legerit nonnullos meos Tractatus , ibique dubitan
Exhibuit autem hoc granum Tinctura FERDI tem de Arcani Philofophici Veritate meam mentemper
NANDO III. Vir quidam Nobilis , cognomento ceperit . Hac occafione ex me quærebat , annon credere
Richtbaufen, quem deinde ad Baronis faftigium erexit poffim , in rerum Natura adhuc in quodam loco dari tale
proprio motu Sacra Majeftas , & Domini de Chaos Ti magnum Myfterium , cujus beneficio Medicus morbos
tulo infignivit. Per hunc utpote Amicum olimfingula omnes valeat univerfaliter curare, nifi ager jam fabo
riffimum & mihi unius & alterius uncia obrizi , & ex ret defectu vel Pulmonis , vel Hepatis , vel fimilis
Mercurio tiniti Auri copia obtigit ; uti de facto tan nobilis Membri principalis ? Mihi refpondenti , me nun
quam pretiofum Thefaurum Mihi fervo & recondo. quam talem Adeptum offendere potuiffe , licet plura de
Dicum Dominum de Chaos Tin& turam non Rei & Artis Veritate legerim ; & fimul quarenti
ipfum elaborafe ; fed aliunde accepille con num ipfe fit Medicus ? regerebat negando , fed fefe
ftat.
Fuforem Orichalci profitebatur , atque jam inde ab in
III. Joh. Tackius , Archiater Haffo - Darm eunte Vitafua Atate teneriore ex Amico fuo multa
ftadinus , & Profeffor Primarius in Academia vifu rara cognoviffe , & cumprimis rationem eliciendi
Giesfena , in Chryfogon. Animali & Minerali. p. per ignis torturam Arcana Medica è Metallis ; Et hu
2. inter alia hæc profert : Multi Chryfogonia Scien jus caufafe etiamnum effe amatorem fcientia pranobilis
tiam tanquam impoffibilem , indigne & prater meri medicinalis. Poft varios fermones deprompfit è marſupio
zum calumniantur , contra virorum in Natura myfte pyxidem eburneam ,in qua cõtinebat tria ponderofa frag
riis enutritorum Autopfiam, & manualem operationem mentagrandiufcula, parvam juglandem fere aquantia,
abfque omni fraude & impoftura. Et pag. 3. Nam Di que coloris erant vitrei , fubpallidi , fulphurei , quibus
vina Metamorphofis Divo Imperat. FERDINAN adherebant interiores fquame crucibuli , in quo lique
DO III. Praga 15. Ianuar. 1648, exhibita , hodieque falta fuerat hac nobiliſſima ſubſtantia , quippe cujus
Tom. I. M 2 aftimatio
 Bibliotheca Chemica Curiofe
136

aftimatio fortaffe ad vinginti Auri Tonnas foret ex Poft longas & largas Preces meas dabat mihifru
cretura. Poft hauftos varios ex hoc Ore Philofophico dif. ftulum aquans magnitudinem feminis raparum dicens:
curfus notabiles , de miraculofa operatione Lapidis Accipe de maximo Mundi Thefauro , quem paucifſi
tam quoad Corpus humanum , quàm quoad Metalla , mi Regum magnorumque Principum videre potuerunt.
quarebam , cur prafens hic Lapis Philofophicus colore Cum poftea petierim majusculam portionem , cum
fit imbutusfulphureo , cum alias legiffem , Lapides Phi tantillum minimi fruftuli non fufficeret forte pro iin
lofophorum effe condecoratos colore rubinato , purpureo? gendis plumbi aliquot granis. Tunc datam mihi antea
Ad quod breviter: Mi Domine hoc nihil facit ad rems particulam Pollicis fui ungue diſſectam dimidiam
hac enim materia eft faris matura. Porro me ipfum de Igni injiciebat > alteram mihi reddebat , eandem
precante , ut pro premio , memoriaquefempiterna mihi fufficere dicens , atque illâ plufquam unciam femis
donare vellet frustulum pyxidi inclufa Materia in plumbi poffe tranfmutari in Aurum . Simulque
formafeminis Coriandri ; abnuebat , refpondens : O, craftino die rediturum , ac projectionem præftiturum
minimè ; hoc enim mihi non eft licitum , etiamfi tot promittebat , fi ipfe non prohiberetur. Verum , poſt
ducatorum aureorum velles refundere mihi , quot ca quam ipfum uno altero die fruftra expectaveram ,
pere poffet tota hac Tua Camera , idque non propter drachmas fex plumbi in crucibulo fluere curavi : fi
Materia pretium ;fed propter aliam quandam confe mulatque plumbum liquefactum fuerit , injectus glo
quentiam. Hinc à me ftatim petebatfruftulum optime bulus cereus pulverem ring ntem continens , qui glo
Moneta aurea , atque interim pallium fuum , & bulus cum fibilo & flatuofitate in crucibulo bene ob
Tunicam paftoritiam deponebat , nec non Thoracem turato ita perficit operationem , ut intra Hora qua
aperiebat , fub cujus indufio inferico linteo viridi ge drantem tota plumbi maſſa fuerit tranfmutata in Au
rebat quinque magnas pendentes Taleolas aureas , com rum. Hoc Plumbum Lapidi Philofophorum mixtum &
plentes magnitudinem interioris fpatii Orbis ftannei ; in Igne liquefactum pulcherrimum monstravit colo
ubi inter conferendum refpectu coloris & flexibilita rem viridiffimum ; fimulatque in poculum fuforium ef
ris inter ipfius Aurum & meum maxima elucebat dif fuderim , colorem acceperat ad inftar fanguinis ; fed
ferentia. Iftis autem Laminis ille ftylo ferreo , fequen poftquam refrixerit , optimi Auri colore splendefce
tia infcripferat : Priori : Amen ! Sanctus , Sanctus , bat. Gum adftantibus fumme confternatus , currebam
Sanctus eft Dominus Deus Nofter ; omnia plena funt ad Aurifabrnm , qui decenter , & rigorosè id examni
ipfius gloria ! Leo. Libra. Alteri: Iehova mirabilis nans pro Aurô obry proclamabat , &ſeſe mihi pro
Sapientia mirifica ! Facta Ego fum die 26. Augufti. An quâliber hujus unciâ quinquaginta Florenos foluturum
no 1666. Tertia : O.D.Mirabilis Deus , Natura , promittebat.
Arsque Spagyrica nil faciuntfruftra. Quarta : Sacer Fama rariffimum hoc prastigium fubitò per Vrbem
fanite Spiritus ! Halleluja ! Phy Diabolo ! Ne loque portante , die fequente curiofitas plures Viros nobilif
re de Deo abfque Lumine . Amen. Quinta : Æterno , fimos ad ades meas compellebat , qui visô illô , quod
Invifibili , Trinuni , folum-fapienti, omnium optimo & plures Reges non viderunt , perebant , ut denuò exa
omnipotenti Deorum Deo , Sancto , Sancto , Sancto Gu mini apud Aurifabrum fubjicerem ; quô aliquoties fa
bernatori meritò laudando. Etô , femper eandem reperiebamus Veritatem ; & cum
Mibi porròinftanti , undenam obtinuiffet omnium particulam argenti addi curâffem, nunquam - non ali 1
maximam hanc Mundi Sapientiam , regerebat: Ac qualis Auri multiplicatio , vel additi argenti in Aurum
cepi hac myfteria ab Amicô extraneo , qui aliquot die tranfmutatio fucceffit. Modò dictum Aurum Ego ad
bus in domo mea pernoctans , fe ideò huc veniffe affeve buc poffideo ; quifnam autem fuerit ille Elias Artifta,
rabat, ut mihi Phylochymico varia artificia detegeret , aut ubi jam degat , nôrit DEUS. Ampliora vide
v.g. Quomodo è Saxis & Cryftallis pulcherrimi confi fis , apud Authorem ipfum , Helvetium , qui fimi
ciantur Lapides , multò pulchriores Rubinis ,Sapphire , les tranfmutationes paulò ante à Küfflero, & Gril
& idgenus aliis , quomodo Mariis crocus unico Hora liotas aliaque varia curiofa ad Arcani hujus di
quadrante parandus , utfubitô fedet Dyfenteriampefti lucidationem facientia proponit.
lentialem. Item in vitrum aquâ pluviali plenum im V. Johannes Rift , Theologus Holfatus, ob Hym
mifcuit perpufillam pulveris albiſſimi quantitatem , nos Angelicos , variaque alia Scripta curiofa Lite
quod Potionis fapiebat faporem Lactis dulcis ; bujus rato Orbi non incognitus, in opufculô, quod om
hauftuli dimidium mihi propinabat , unde videbar eva nium nobiliffimam Mundi ftultitiam infcribit, duas
fiffe valde hilaris. Tubebat idem , ut ciftam plum producit Hiftorias Tinctura Univerfali realiter de
beam pluvialem è pariete depromerem , & in olla no monftranda multum Lucis accendentes ; Cùm au
va liquarem, hinc Artifex plumbo fluenti injiciebat tem fatis amplè eafdem defcribat, contraham paulò
modicum pulverisflavi, & aucto aliquantifper igne effu relationem : Retulit mihi , inquit. pag. 243. Mag.
dit ex olla in culinafuper lapides Aurum optimum.Hu Anthonius Bufcherus , concionator Aulicus Oldenbur-.
jusfrustri Aurei cape , inquiebat, decimamfextampar gicus, Vir ob Vita Pietatem, Doctrina puritatem , Ar
tem , & tibi referva pro memoria ; reliquas quindecim canorumque naturalium fcrutationem memoriâ dignif
partes autem cura diftribui Pauperibus . Tandem etiam fimus , Virum - Theologum eximium , adfinitate fibi
me docuit hanc ipfam Artem Divinam. junctum devotas ad DEUM O. M. & ferias
Meus his Hofpes ,pergit Helvetius , aliquot pe ablegaſſe Preces , ut ipfi detegeret , è qua materia
titionibus non fubfcribens , abiit , promittens reditum pretiofiffimus ille Thefaurus Philofophorum conficere
elapfis tribus feptimanis ; hac tamen proteftationis Le tur. Satisfecit gratiofus Polarcha devora hujus petitio
ge , fi ipfi tunc licitum foret , nec interdictum . Fini ni ; hinc erogatis ab uno & aliero Principum fumpti
to dicto tempore gratus hic Hofpes promifis ftetit , & bus fub Favonio Divino laborem est aggreffus
poft longam differtationem magis Theologicam quam & Mentis vigilantis , manufque indefeffa dexteri
Medicochymicam affeverabat , quod hoc Mysterium rate eum eò perduxit ; ut ultima manus operi pro
spectaret non nifi ad magnificandamfolum Dei glorio pediem fuerit imponenda , pluresque confluxerint.
riffimi Famam dulciffimam , & quod Hominum aliunde curiofi , miraculofas operis figuras , colores ,
pauciffimi cogitarent , quomodo fefe per fua opera erc. admirantes , stupentes. Sed Liberi bujus Vīri
tanto Deo condigne facrificarent , ac fifuiffet Paftor ingenui expendentes , quantum Honoris faftigium
Ecclefia, fine afcenfuri , quantum- quantum Divitiarum
ipfis
t
 Lib . I. Sect. II. Subfect. III. 137

ipfis fit acceffurum , per hoc brevi ad colophonem de augenda animi recreatione Cucurbitam`aperit s denuo
ductum Parentis opus , Triumphum ante Victoriam Thefaurum captivum diu adspicit , Oculos pafcit »
canebant ; aliis enim spretis intempeftivè nimis & fa atque ob inde Sibi Suifque fecuturam felicitatem fui
stuosè gloriabantur , quomodo pompofam & delicatam oblitus , oblivifcitur plane Vitrum claudere ; hinc Aer
veline vivere Vitam , vix aliter ac opulentus ifte , mıl
frigidus violenter & copiofe intrans , illud vel in mil
quem depingitfanctus Lucas , cap. 16. le particulas divellit , & quidem tanto fonitu &frago
Verum enim verò , juſtißimus rerum omnium Iudex re, ut modo abeuntes. Directores crederent quafi dimi
non permifit , ut regale hoc donum ad abufum dejice dia Sylva horribili Tonitru ac Fulmine peffundaretur.
retur , hinc Parentem fubitaneo & periculofo percuffit Hinc Terrore maximo alas pedibus adneƐlente advo
morbo , qui deplorans pravos Familia fua mores , & lant, reperiunt Famulum extra portam iugurioli ja
quod Celesti boc munere feipfam redderet indignam ceniem quafi mortuum , domum vero ( illo prius refo
miferabiliter dolens , ad plures abiit. Hoc fepulto , cillato , ) ingreffi , tam magnus & intolerabilis fplendor
Lepulti fimul quafi erant ad tempus hujus arcani la occurrit oculis , ut quafi obcœcati per tempus fuerintz
bores. Poftea verò illi , qui impenfas fuppeditarunt La apparuitque tota Domus interioris Facies , quafi Auro
boratori , confultum judicabants , arduum hoc opus con puriffimo craſſe fuiffet obducta. Relata autem revera
credere Viro in operationibus Chymicis ingenuè exera ita contigiffe , fanctiffimè mihi aliquoties adfirma
citato ; fed res è voto non ita fuccedebat ; Nemo enim vit ; Rarum infuper hoc spectaculum diebus fequen→
audebat admovere manum tanta rei , de cujus prace tibus à plurimis aliis adduclis & adcurrentibus ita
dente laborandi aut tractandi methodofibi nil confta fuit vifum . Reliquias hujus præter omnem expecta
bat specialius. Proinde Pulverem huncce rubicun tionem erepti fpolii parciffime corraferunt, è parietibus,
dum aut potius auricolorem , ut & Oleum & liquorem tecto , area domicilii , mundârunt ufuique - caute re
rubiniformem partim commiferunt fidelitati dolli & fervarunt. Teftatur laudatus Riftius , hac Tin& tu
confcientiofi cujufdam Chymiatri , qui infanandis mor ra mirabiles , & tantum 4 non incredibiles opera
bis aliàs desperatis & infanabilibus miraculofa edidit tiones effe exhibitas , tum in proprio fuo . Corpore
fapis specimina, hac tamen ut plurimum tacitè , infeia enervato , tum variis aliis ægrotis pedem unum
Fama divulgantis buccina. Bona autem Thefauri hu jamdum in Charontis cymba habentibus per die
jus pretiofi pars ab Haredibus ludicris ludicrè fuit aum Amicum illius poffefforem ; fpeciales Hifto
pro vili pretio divendita pluribus , & quidem illis, qui riäs videfis , apud Authorem.
quid poffident , non, intellexerunt. Magnus tamen VII. Johan. Kunkelins , Chymicus fecretus Se
quidam Confiliarius Ducalis arrepta Pulveris portiun reniff. Electoris Saxoniæ , in obfervationibus de
cula , laborem denuo fufcipi curavit, & inde Venere , falibus fixis & volatilibus, Aurô potabili, &c. c. 7.
Love & Saturno in verum Aurum tranfmutatis , incre inquit : Caeterum facilè credo , dari tale Medica
dibiles fibi comparavit , fuifque moriens reliquit Ha mentum, quod Corpus Humanum fanei ; an autem
redibus Divitias . idem debeat effe , nimirum quòd Metalla trapfe
V I. Laudatus Riftius lib. cit. pag. 255. modo mutet , nefcio. Neque jam aliquid dicam de Theo
diae aliam fubjungit Hiftoriam non minùs me phrafto qui plures Homines fanaffe dicitur ; ut & Mes
morabilem : Familiaritate , inquit , ufusfum Viri talla ; hic enim , prater Lapidem fuum aliis etiam
cujufdam pracipui , leges , quibus Chriftiani fumus , ufus eft remediis . Sed jam adducam faltem 1. Exeme
accuratiffime obfervantis ; Hic mihi fapius retulit,fefe plum Sereniffimi Electoris Saxonia , Augufti , beatiff.
diuturno tempore, Deum feriis Precibus fatigaffe , Ut memoria , & Sereniffima Ejufdem Uxoris , qui Lapi
ad cognitionem materia Lapidis Philofophici pertinge dem quadruplici modô per quinque Annos obtinuerunt,
re valeret. Subfcribit tandem Cælum Voto Ipfius , hoc exceptis particularibus , quorum minimum tinxit 1604.
deregit Amicofuointimo ; & quomodo res fit traitan partes.2 . Exemplum Sereniffimi Filii Ejufdem , Chri
da, deliberant; Concludunt tandem laborem fecurius ftiani I. beatiffima memoria , qui itidem per quinquen→
inftitui extra Urbem pro evitandafiniftra Zoilorum , nium poft obitum Parentis nobile hoc Domum Des
& Sciolorum Cenfura ; hinc in Sylva exstruunt vile poffedit."
tuguriolum,& operario Chymico perito rem committunt, VIII. Inveterata eft apud plures opinio , Sere
fub alternante tamen directione dictorum Amicorum. niffimam Rempublicam Venetam callere & poffidere
Operefub manibus feliciterfuccedente , fapius non Chryfopoeiam. Proinde inter varios difcurfus quæfi
fine stupore , & fumma miraculofi Creatoris admi vi è Medicô celeberrimô, Ottone Tackenio, ibidem
ratione adfpexerunt colores pulcherrimos ab aliis am vivens ut certiorem me redderet, de hujus rei Ve
ple depictos , quos in Vitro iranfcurrit Materia ,fub ritate ; Hic fubridens refpondebat : Quamvis arca
cauto moderati Ignis regimine , & patienti Manus na ftatûs Noftri mihi peregrino non omnia poffint
dexteritate . Cognofcentes tandem , Tin&ura abfolu effe cognita & detecta; nihilominùs de hâc re valde
tionem , aut perfectionem inftare ; cucurbitam cautè dubito ; potiùs credens, illius Chryfopoiam confi
aperiunt & quafi attoniti , nec fine decenti gratiarum ftere in prudenti Reipublicæ totiusque Status Gu
actione adcuratius adspiciunt , quod hactenus per tran bernatione ; cùm nemo fine infigni admiratione
Jennam viderunt , Opus mirabile,, quod tantus- tanius confiderare & intueri valeat, quàm extraordinaria
Artiftarum numerus confpicere fruftra optavit, & ad Sapientiâ,& fagaci dexteritate ad Clavum Regimi
buc optat; & concludunt , dictam materiam perfectam, nis fedeat Magiftratus.Aliàs etiam minimè fuiffent
poft quatuor dies pro ufibus defideratiffimis medica fufficientes [ fi quidem Divinam Omnipotentiam &
mentofo - metallicis fefe exempturos. directionem exceperimus: ] tolerandæ diuturnæ vi
Inter mille hacgaudia , inter mille hos Triumphos rulenti Belli Turcici truculentiæ, fumtibufque con
paululum difcedunt à Laboratorio , Vitro primum le tra hoc erogandis. Non tamen nego, nonnullos ex
gitimè munito & claufo , de arcaniffimo hoc Arcano ipfis quoque Venetis dicam opinionem de Tinctu
deliberaturi , ac Deo gratiofo gratias acluri relicto ra poffeffione præterito tempore foviffe , cui fene
ibidem folo Laboratoris Famulo. Hic latis Sermoni ftram aperuit fortaffe cafus quidam Trafonicus ; &
bus Suorum Dominorum de inftante tam pingui prada narrabat mihi fequentem Hiftoriam: unde & Tin
non minùs turgidus factus , fuo in Cerebello quoque dura Noftræ Veritas & Exhibitoris fumma auda
fibi aureos montes fabricatur , iifque abfentibus pro IN
cia fimul patefcit : Paucis ab hinc annis , inquiebat,
Tom . I. M 3 comparere
 .

theca
Biblio Chemi
138
comparere jubebar in pleno confeffu Noftri Ducis ,
Boriufque Senaiks magni. Cùm autem optimè norim ,
fimile mandatum nemini fieri fine pragnanie caufa ,
ideò de hac mirari rimarifatis non poteram . Ex
Me debito tempore comparente publicè ita quare
batur: An Tu intelligis Aurum conficere ? Ad qua
fubridens Ego reponebam : Sereniffime Dux , Patres
Patria Sereniffimi , de poffeffione fpecialiffimi hujus Do
ni Divini minime gloriari poffum ; nihilominus non ne
go , me effe infignem Philochymicum , cum è Chymia
cultura & cognitione maximus accrefcat Arti Medi
ea , quam profiteor, splendor.
Porro quarebar , an poffem cognofcere , num pulvis
pro aurifico habitus , fit genuinus , an veròfalfus? Ad
que Ego ; me non lasere figna , que à pluribus Auto
ribus pro Tinctura notitia prodantur ; proinde nullum
fore dubium , quin facilè fit cognofcibilis. Ad bac
ca a
Curiof
Horum in numero continebatur quidam Chymia
ἐν agions,
ter primicerius & incomparabilis , vv år
Nomen hujus , & cuinam fuerit à Confiliis Me
dicis , ob diverfas rationes prægnantes hic reti
ceo , ] Poft varias fermocinationes verè doctas in
hæc erumpebat verba : Ego Me nunc non imme
rito Seniorem Chymiatrorum jactare poffum , cum
per quinquaginta , & quod excurrit , Annos ean
dem excoluerim Artem. Poftquam enim Annis
aliquot fedulam Medicine & Chymia in Acade
miis & Praxi Medica navaveram operam , fui con
ftitutus Archiater Magnæ hujus Dömus , ( quæ eft
una è præcipuis Europa ; clarius eam nominare.
non licet , ) fimulque conftitutus Dire&or Labo
rum Chymicorum fecretorum , quorum proceffus
à majoribus hæreditariè acceperat.
Commodiffima potitus hac occafione , adcura

porrigebatur Mihi portio Pulveris cineritium colorem
prafeferentis , adnexis his verbis : Superioribus An
nis vixit in Noftra hac Urbe Comes quidax extraneus
fatis fplendide ; Ut autem co honeftiorem viveret
Vitam , conciliavit ſibi nonnullorum è Noftratibus
Nobilibus , imo Senatoribus Amicitiam , Quibus
non folum faffus est aperte , quod calleat Chryfo
paiam ; fed & in nonnullorum prafentia ignobiliora
Metalla in Aurum verum mutavit . Pro majore fi
bifama &gloria comparanda Sereniff. Senatui dono
dedit hunc, quem vides , Pulverem , quò codem maxi
mam auri quantitatem poffint conficere pro lubitu . Ut
autem , illa confumpta commodo Publico porro con
fulere valerent , dedit fimul modum, præparandi dictum
Pulverem adjecta in Scheda fcriptum.
Anteceffores Nostri tunc Temporis large utentes
te & gnaviter in Natura penetralia penetravi ( Sum
tus enim & Amanuenfes pro lubitu mihi femper
fuppeditabantur ; ) & ita non folùm varia rara in
veni medicamenta, ac Mineralium qualitates egre
gie fum fcrutatus ; fed etiam.
Poft varios cafuss , poft tot difcrimina rerum ,
ac poft plurimum Annorum meditationes atque
Labores vix tolerabiles , licuit mihi effe tam beaton
ut aquifiverim veram Philofophorum Tincturam ,
in puncto qua medico , qua tranfmutatorio , Vete
rum requifitis refpondente. Dum ultimam im
ponebam manum Labori huic defideratiffimo eum
que poft unius & alterius faltem diei digeftionem
abfolvere decreveram , me accedit Chymicus
quidam , tenui veftitus habitu , ac pauperculo Ci
nifloni fimilis : honeftæ tamen Faciei , [ Lingua &

incomparabili Pacis Auro , ac inde Republica fumme mores eum Germanum effe prodebant , ] qui fefe
florenie , de alio Auro conficiendo jure merito non nominis mei in re Chymica famofitate irritatum ,
erant folliciti : Iam vero truculento ifto Turcico Bello pro nonnullis colloquiis Chymicis inftituendis ,
Thefauros publicos exhauriente , ac aurea Pace or huc acceffiffe , referebat. Difcurfus fucceffivè in
bati alium in Terra Aurum quarere cogimur. Ego ad ftituti evincebant , hunc in arcanis veræ & purio
surata Oculorum trutina ponderans Pulverem exhi ris Chymia plurimum profeciffe , ut fic non pa
bitum, respondi : Vereor , Šereniſſima Patrum conferi rum mirarer , fub fordido hoc pallio , vel Vefte
ptorum Corona, ut defideratum praftet effectum Pulvis laticare tam raram Sapientiam ; donec ad eam tan
prafens ;Cum facies Ejufdem externa figna ab aliis dem deveniremus familiaritatem , quò mihi fate
definita non oftendat ; Hine curo per Miniftrum citò retur , fefe Lapidem Philofophicum poffidere ; ex
afferri aliquot carbones ignitos , quibusfuper vitripor trahebatque è facculo fcattulam , hujus 2.ferè drach.
siuncula impofui dicti Pulveris modicum ; fed bocinca mas continentem , monftrabatque Ejus qualitates
lefcens , uti debebat , non fluebat ; propterea Pulverem in ægris periculofe decumbentibus , & in Metallis
bune effe Opus Mentis & manusfraudulenta , publice impurioribus mirum quantum efficaces . Et hic
indigitavi. Tubeor_pofthac infpicere & ventilare de Pulvis meo erat tam fimilis , quafi in uno Labo
fcriptionem Proceffus ; Verum primo quafi intuitu vi ratorio, imò in uno vitro fimul fuiffent præparati.
deo, huncce Proceffum effe Ariftotelis, Chymici , qui Cæterum Vitam Vir di&us vivebat fumme de
defcribitur in Theatri Chymici volum 3. p. 100. His votam & humilem , fermonibusque fuis ut plu
perceptis , mirari fatis non poterant omnes mecum Ho rimum immiicebat , a& tiones noftras omnes , ac
minis audaciffimam temeritatem. præcipue tales labores arduos effe inftituendos in
Aperuit mihi fimul laudatus Tackenius , male promovendam Nominis Divini gloriam , ac pau
feriatum iftum Oftentatorem fuiffe Bragadinum , perum folatium , abufuſque horum fummè vi
qui alteri quidam Poffeffori veram Tincturam furri tandos.
puerat. Cum autem non didicerit poftea cautius Una vice ipfi memorabam , Dominum meum
mercari ;fed porro alis Icaricis alibi jufto altiora valde mihi indignaturum effe , nifi Hoſpitis hujus,
petierit ; paulo pòft confumpto Pulvere verè tin uti rariffimi , ita gratiffimi præfentiam lpfi patefa
gente , corniculæ hujus Afopicæ fraus detecta; hinc cerem , cùm fit fumme curiofus. Quamvis autem
non immeritò Bavaria Elector ipfum juffit exalta meus hic Hofpes me dehortaretur , quippe qui Vi
ri , atque evadere in Literam longam. tam in filentio & fpe piè & quafi folitariè , Deo &
1X . Dum olim exteras aliquot regiones vifi Proximo inferviendo deberet confumere; non verò
zare conftitueram , pro fcopo meo primario ( ni in Aulæfplendore , ac apud Magnates , Mundique
mirum , ut uterer erudita converfatione Medico Proceres tumultuofe vivere;nihilominus ipfo invito
rum & Chymicorum hinc illinc celebrium , ) eò fe acceffi Dominum meum , &
licius & facilius obtinendo Patronus meus inæſti Quis novus hic noftris fuccefferit adibus Elospes
mabilis, celeberrimus ille Profeffor & Practicus Li detexi. Dominus meus , ut fibi ipfum adducam ,
pfienfium , D. Jo. Michaelis intentionem meam jubet lætitia turgidus.
egregie juvabat Literis ad varios commendatitiis. Dum redeo, ille interea abiit fine yaledi& tione
mihi
 i

Lib . I. Sect. II. Subfect. III. 130

mihi meifque fa&a , ut hucufque Ego nefciam, un de Virtute medicamentosâ incomparabili fic lo
de venerit , aut quorfum tenderit, aut quis fuerit. quitur : Hoc nuper fum expertus in Locis quibufdam.
Inopinus hic abitus & Superiorf meo , & Mihi non peregrinis , ubi Medicinam moribundis quibufdams
modicum quidem mororis afferebat ; Nihilomi defertis , atque afflictis corporis miferiis exhibui ; &
nus eramus contenti , quod nunc eò certius nof ad miraculumfanitatem recuperarunt . Murmurſta
femus , genuinum Tinctura maximæ jamdum abfo tim factum eft de Elixire Sophorum, ita , quod non fe
lutæ præparandi modum , & quod Deus Opt. Max. mel , fummis cum moleftiis , mutatis veftibus , rafo Ca
Nobis quafi per Angelum indicaffet , fumptus & pire , crinibufque aliis indutus, alterato nomine, nollu
labores noftros non fuifle fruftraneos ; fed veram fugam facerem , aliter in Manus Hominum nequiffi
metam Nos collimaffe & perveniffe. Ex unâ enim morum mihi infidiantium ( ob ſolam ſuſpicionem unà
& eadem Materia , uno eodemque modo & Nos & cum Auri fiti facerrima conjunctam ) incidiffem . Et
Ille Eandem compofueramus , uti cap.5. dicetur. pag. m. 28. de Tranfmutatione metallica hæc pro
Quid fit autem ? Paulò poft Dominus meus ponit verba : Novimus Nos , quod , dum quondam
ablegat me , onuftum Thefauro hoc inæftimabili vendere Argenti purissimi tantum , quantum 600. Li
aliorfum ad Virum quendam magnum , partim , ut bra, tentaremus extra Patriam noftram mercatorifimi
Nobifcum ille triumpharet de arrepta aurei Vel les induti , Metallici , quibus obtulimus , ftatim Nobis
leris præda, partim ut rubore fuffunderetur , cum dixerint , arte factum effe argentum. Caufam , cur id
fæpius hunc laborem diffuafiffet ferio , ac fruftra affirmarent , rogantibus nobis nil aliud respondebant,
aureo Hamo nos pifcaturos , diu fuiffet ominatus. quam argentum , quod ex Anglia , Hifpania , &c. af
Stipatus autem eram militum cohorte , Bellona fertur , difcernere non jam difcituri fumus ; at hoc est
tunc in Patriâ & viciniâ dominante . Verùm in iti ex nullorumgenere. Quod nos audientes , clam nos fubs
nere Nos invadebant copia militares hoftiles, quæ duximus , & reliquimus tam Argentum , quam pres
infelices meos defenfores partim occidebant , par tium nunquam repetendum . Fugâ autem ita fibi
tim vulnerabant, partim in fugam vertebant ; Me confulit Autor ob imminentes a nebulonibus in
autem honeftè veftitum cum aliis nonnullis captis fidias , cùm , uti paulò antea dicitur , à nullo alio
privabant veſtibus , meifque omnibus, quæ mecum loco Argentum adeò finum affertur , ac Arte No
portabam. ftra produ&
tum eft.
Precibus omnibus fruftra adhibitis , petii tan XI. Clariff. Chrift. Adolphus Balduinus , Col
dem faltem , ut redderent hunc Pulverem chartæ lega honorandus , in Phosphoro Hermetico , Au
& fcatulæ argentea inclufum , cum Mihi valetudi ro Aura adnexô , pag. ultimâ è Friderico Galle
nario cederet in quotidianum Medicamentum , refert , hunc vidiffe imprimis mirificam rem ! nimis
( Ipfis enim detegere , qualis revera effet Pulvis , rum illi oftendiffe fecretò monachum , è nobili Traut
confultum non judicabam ; mihi enim certè non mannsdorffiorum Genere oriundum , ( quem à reliquo
reddidiffent , ) Sed placuit imperfcrutabili Divine Viventium cætu Religio fua abduxit , ) Tincturam i
Voluntati, ut indigna ifta Manus Mavortia rabidâ Magnitudinem fi spættes , non multum fabam exce
& invidâ furens truculentiâ , Thefaurum huncce dentem , eamque majufcalam , Colorem autem eum
regias opes æquantem in auras difpergeret , refer fuifle , qui & Granati lapidis effe folet , quales è Bohe
vara fibi argentea fcatula Pulverem tenente. Qua mia adferuntur non pauci . Pracipua ipfidos splendors
incredibili Mentis confternatione & confufione lampadem credidiffet in vitro ardentem. Idem rarum
domum redierim, judicet quilibet . tranfmutationis Metallicæ & perfpicuum adducit
Proinde denuo relictis aliis negotiis totus-to Exemplum dicto in Tractatu Aurum Auræ infcri
tus eram in nova præparatione maximæ hujus pto, cap, 11. p. m. 148.
Tinctura ; feveriffime quidem ad hoc itidem Me XII. Dum hæc fcribo , nimirum Anno 1677.
ftimulante Domino meo. Quamvis autem maxi menfe Jun. fan&te Mihi affirmat Amicus fide dignif
téque diéque quafi incumberem
ma fedulitate, no& fimus , Vienna redux , ibidem Virum quendam pe
huic Labori , omnes item enchirifes mihi fuerint regrinum oculos , aures , & linguas omnium in fe
optime cognita, ac in recenti memoria ; nihilomi vertiffe , & quafifatigâffe , dum Luem Veneream ,
nùs nunquam denuò ad optatum finem perducere aliofque morbos duriffimam Herculis clavam pof
proceffum huncce , vel folo nomine quoflibet ad ceates pauciffimis dofibus medicamenri fui unici
fui defiderium cogentem valui , licet aliquoties à & univerfalis eradicaverat ; nec minus Metalla
principio cautè & curiosè fuerit tractatus. Deo ignobiliora fæpius in Aurum verum converterat
enim proculdubiô fic volente , aut rumpebatur ali Monetam argenteam dictus amicus fe ipfum , ait ,
quando vitrum , aut omittebatur aliqua enchirifis, vidiffe , dimidia parte ita tin&am , & in aurum com
&c. Donec tandem , accedente torpore fenili ,tor verfam ; altera verò parte, nativam adhuc fpeciem
pefcere quoque hunc laborem fiverim. Propterea fervante. Bonam portionem diete Tinctura Augu
de Tinctura hujus Univerfalis Veritate autoptes ftiffimo Cafari , Leopoldo exhibuit , ut ingens igno
poffum effe Teftis , & quidem dupliciter de meâ bilioris Metalli copia tingi , & multa Aureorum
nimirum & alterius ; Lucrum autem inde fpera millia inde cudi poffint ; atque ut ipfe quoque fub
tum & emergens aliis dignioribus relinquens.Huc potentibus Cæfareis Alis eò fecurius viveret , cùm
ufque Vir ille magnus . variæ ipfi à variis jamdudum fint ftructæ infidia
..X. Prodiit duobus abhinc luftris in lucem Am Poffeffor autem dictus Tinctura hujus fatetur , fe વિ
Relodami Tractatus fub hoc Titulo : Introitus apere ipfum illius conficiendæ , imo totius Artis Chy
tus ad occlufum Regis Palatium , Autore Anonymo mica prorfus ignarum effe ; fed Eandem aliunde ad
Philaletha. Incognitus hic Autor veluti varia ad fuas pertigiffe manus. De quo dies forte plura
rem hanc facientia per integrum Opufculum par edocebit.
tim perfpicue , partim obfcure proponit , ita in fpe XIII. Artem noftram Europe Confinia tranſ
cie de ftabiliendâ poffibilitatis veritate, Cap.1.p.2. volitaffe , & ipfam Sinam quoque intraſſe teſtatur
inquit : Poffem omnes hac de re citare Philofophos ; Johan. Nihofus , in defcriptione Sine pag. 295. &
at Teftibus non egeo , quia ipfemet Adeptus , & luci Erafmus Francifci , in Exterorum Artis & Morum
disfcribo , quam antebac ullus. Et cap. 13. p.m. 25. fpeculo, Libr. 1. Hiftor, 16. p. m. 98.feq. & quidem
. Tom. I. M 4 ex
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
140
ex Trigautio , & Martino Martinio. Quamvis au fummis opprobriis afficienda corrafis variis apud
tem dicti Sinenfes hâc infanum- quantum abutantur, Superos & Superiores rationibus , tandem planè
ut propterea etiam vix , & ne vix quidem , defide ad Acherontem defcendit ; ftatuens , Dæmonem
rato potiantur fine , tam in Re medicamentofa , utplurimum fefe Alchymia Cultoribus immifcere.
quàm in Re metallica ; illá enim Reges nonnulli Quamvis autem hoc fieri polle in genere conce
immortalitatem adipifci poffe falsò fibi perfuade dam , pracipuè apud iftos, qui fine legitima voca
bant ; hâc verò ob infatiabilem & damnabilem Au tione, ac malo è propofito Laborem hunc magnum
ri & Argenti famem ; nihilominùs adducam duo funt aggreffi , ac proinde operato fine potiri non
Exempla , ftolidam hâc in parte Sinenfium vanita valuerunt ; hinc formidine inftantis ignominia &
tem , fimul tamen Artis veritatem demonftran Paupertatis , defperati quafi redduntur , ac illufio
ria : nibus fraudibufque Diabolicis periculofis fefe fua
1. Sinenfium vanitatem abfurdam haurias è di fponte exponunt ; Cùm infuper tenebricofus ifté
&ô Francifci , loco cit . p . 99. Imperator Hiaouus mille artifex pro capiendis atque decipiendis re
à Chymico fibi perfuaderi paffus eft , ut menti fuæ proborum & fecuriorum Animabus , Facultatum
fixum immotumque federet , fi certum aliquod me aliarum quoque Cultoribus , Chymia neutiquam
dicamentum ab eo paratum affumeret , Eum mor concurrente , fefe aliquando immiſceat , teftanti❤
talitati non fore obnoxium. Fidus Ejufdem Amicus bus plurimis Exemplis ; pro acquirenda Sapientia,
( potiùs Confiliarius aut Minifter ) fruftra fæpius Honore , Divitiis, Generofitate , Impenetrabilita
tentaverat has impreffiones Animo Ejufdem ex te , & c. tandem denuo argumentatur à particulari
turbare. Aliquando tandem memorabili dolô ad ad vniverfale , modo in Philofophia irrito Vir hic
frugem perduxit , dum potum præfentem , cui mix magnus.
tum erat medicamentum di& tum, Cæfare talia neu Ne autem iterum ipfe tenuia mea opponam
tiquam cogitante , ebibit fubitò. Cæfar valde irâ Verba diffentientia , loquatur pro me cum aliis cu
percitus , ftricto gladio illum aggreditur , mortem riofiffimus Erafmus Francifci , qui in extraneo Ar
minans. Sed ille fubridens dixit : Quomodo Tu me tium & Morum Speculo, lib.4.cap.1 . p.1214. inquit:
poteris occidere , cùm hauferimpotum Immortalitatem Proinde Alchymia Hoftes nihil evincunt larva Diabo
Nobis, uti credis, conciliantem ? Quibus verbis pon lica ; reftat enim ipfis, ut probent , Diabolum parare
deratis ad faniorem rediit mentem , erroremque Tindluram Univerfalem , vel Aurum purum immitte
rifu dignum faffus eft Cæfar , Sapientiamque Amici re Crucibulo , fubducto viliore Metallo. Quamvis
decenter laudavit. Olearins , in itinerario Perficô enim Exempla nonnulla poffent dari , quod aliquot ava
paulò aliter defcribit Hiftoriam allegatam ; nimi rosfeduxerit ac deceperit , vel alios juverit , inde
rum Poculum, è quo bibere confueverat dictus Im tamen univerfalem conclufionem fubnectere non licet.
perator Sinenfium, fuiffe præparatum ex efficaci tali Corruit potius Antagoniftarum fufpicio , Diabolum ,
Auro Chymico. hoftem Hominum infenfiffimum, citius conficere Vene
2. Aliud Exemplum Sinenſe pro Artis Veritate num , quam Tindluram Univerfalem , utpote medica
militans eft tale : Idem Cæfar Hiaouus , cujus mo mentum incomparabile . Et paulò poft : Verum , nii
do mentio facta , è crefcente debilitate fenili ju dictum T hoc realiter fieri in hoc vel illo cafu , & qui
dicat , Mortem effe in propinquo , propterea pro demfemper , clara indiger probatione, que deficit con
continuandâ eâ , quâ Regimini publico femper tradicentibus . Nihil ergo adfcribendum est Fonti Sıg
Jaudabiliter præfuit dexteritate, convocat Confi gio, quod manifeftis ratiocinius è Fanté Natura oriundis
liarios fecretioris Confilii , & poft varia alia jubet, eft demonfirabile . Hucufque laudatus Eraſm. Fran
ut apertè , & juxta Confcientiam proponant , fi cifci.
quædam pro Subditorum & Reipublicæ commodo Minimè autem Nos ferit Hiftoria productal
forent melioranda , abroganda , mutanda , &c. Ad Kircheriana , quam verbis inde magis contractis
que quidam Confiliariorum : Nimis vacivas, gra addam : Vir Chymica Artis peritiffimus mihi retulit
tiofiflime Cæfar , dedifti aures illis , qui Artem Vi fequentia ; Cum Ego plures Annos in Alchymia fine
tæ prolongandæ, & Immortalitatis acquirendæ do ullo profeclu confumfiffem , & quodam die intento ab
cent ; maximofque in cofdem fumptus impendifti ; Alchymiftisfcopo , id est , Lapidi conficiendo totus in
•
quonam effectu id factum , ipſe jam experiris , Vi cumberem , & arcanum me penetraffe, plane mihiper
ribus Tuis à Senectutis carie confumtis ; proinde fuaderem , convenit me Vir quidam antea ignotus , ac·
humillime petimus , velis Animum mutare, ac Ar humaniſſimis verbis ſalute imprecata rogavit, quid age
tem hanc multa dicentem & pauca probantem de rem, & cui réi tanta follicitudine incumberem ? Video,
ferere. Quibus Cæfar refpondet : Vera profers ; inquit , ex Chymicis Tuis vafis & materierum conge
Ha&enus enim Me feduxerunt ifti fraudulenti ; hoc rie , Te magnum quid in Arte Chymica moliri ; fed
tamenpropria mea culpa factum ; cùm nimium fue quod intendis , minime Te confecuturum , crede. Ego
rim credulus ; jam verò certè patet , ipforum ver respondi : Si Tu aliquid melius noris , id me doceas
ba non effe Veritatis radiis illuftrata. Finis enim velim ; dixit , obfequar Voluntati Tua, & mihi in cala
meaVita certò eft in propinquo , quam mihi pro mum dictabat veram procedendi methodum. Hac juxta
Jongare , Mortemque plane evitare , fperaveram. prafcriptam methodum operando in Praxin redegi. Lan
Multa abfurda hac Arte inftitui , magnas impenfas bore peracto exemi materiam in vaſe relucentem inftar
feci , & per hanc hoc unicum obtinui , ut canitiem olei , & fuperfufo liquore mox congelatam maffam repe
hance meam obtinuerim fine morborum infulti ri, qua in Pulverem redacta , & fupra 300. libras by
bus, & ab ægritudine præfervatus , Artem enim Al drargyri projecta,illud in Aurum obrizum naturali no
chymicam in hoc multum præftare poffe , nullus du bilim , apud Aurifices omne examen fubiens , con
bito. Immortalitatem autem conciliare cuidam vertit.
neutiquam valet. Ego ad rei inufitata eventum attonitus pra gaudio
XIII. Coronidis loco produco quendam , qui vix me capiebam ; jam in redivivum Crafum me eva
veluti Sorex fe prodit ; ille eft aliquoties hactenus fiffe cenfebam. Poft maximas gratiarum actiones quare
citatus celeberrimus Kircherus ; Hic Mundi Subter bam , undenam effet. Respondit : fe Mundum pera
ranei Lib. 11. fe&.2 . cap.9 . p. m. 283. pro Alchymia grare , nullius ope aut opibus indigere , Amicis in
>
elare desperate

Lib. I. Sect. II.
desperato Artis magna exercitio inutili Labore fe fa
igantibus ad profequendum ftudium, nonnihil de Arte
fua communicare. Hifce dictis hospitio , quod humani
ter obtuleram , recufato , ad publicum divertit. Poftero
die fummo mane Benefactori iteratas gratias acturus
ad diverforium me confero. Sed Tabernarius dicit,fe
nullum ea noƐte habuiffè Hofpitem ; accedo omnia Ur
bis diverforia ; fed omnes dicunt , fe nihil de eo audi
viße. Domum reverfus ftatim ad novum Artis specimen
me accingo juxta tenorem prafcriptorum Præceptorum ;
fed operatione peracta nullum rei ſucceſſum reperio , &
quia credebam, hunc errorem contigiffe ex incuria, aut
unius vel alterius intermißione, maxima diligentia re
petii operationem ; fed rurfus fpe meafraudatus , ite
rum iterumque operationem inchoabam tantis expenfis,
ut omne Aurum ex prima projectione acquifitum expen
derim.
E di&is Kircherus cum amico fuo concludit hoc
opus fuiffe illufionem Diaboli fub fpecie Hominis
apparentis. Verùm ut nihil de hoc dicam , quod
Amicus non ingenue , fed juxta Animi paffiones
rem narraverit ; quis enim crederet , quendam in
Chymia peritum ad Tinctura elaborationem , licet
aliquoties inchoatam in præfcripti unici procellus
labore confumere poffe 300. libras Auri naturali
nobilioris ? Nec capere poffum, quomodo extem
poraneômodò potuerit conficere Tincturam , præ
fente Hofpite , cùm tamen poftea 300. Libras Auri
priùs confe&
ti in illius præparatione fruftra impen
derit.
Hoc faltem dico , Illum pro fcopo Laboris ha
buiffe Auri farem & divitias acquirendas , uti fen
fus Hiftoriæ manifeftè docet , hinc ipfe fruftra labo
ravit , poftea Adeptus hoc facile fubolfaciens , aut
veram laboris methodum ipfi perfe &è , non com
municavit , aut Deus Cordium Scrutator , Labori
non benedixit , ( qua de re capite fequ. plura pro
ponentur , ) Unde & factum , ut ille Adeptus clan
culariè & tacitè abierit. Tales enim Adepti volunt
effe occulti , nec Mundo fimiles , veluti teftantur
Hiftoriæ Thefi 8. & 9. allegatæ .
Plane fimilem quoque refert celeberrimus Je
fuita Del Rio , difquifit. Magicar. Libr. 5. capite 5 .
quæft. 2. fe&
t. 4. p. m. 72. Antonius Tarvifinus , in
quit , Pharmacopola coram Andr. Gritto , Duce
pracipuis Patriciis Venetis Argentum vivum in Au
rum commutavit. Narrabat ille à Gallo quodam , do
mifua per aliquot menfes hospitaliter excepto eumfe
Pulverem honorarii loco accepiffe ; fed ut eô , tanquam
arcano uteretur. Se vero non tam privati commodi ,
quàm publica Fidei ſtudio erga Rempublicam Vene
tam , Hofpite infcio , Venetias navigaffe , rem Patria
Patribus indicaffe , specimen Artis exhibuiffe ; priva
tim quoque in Corneliorum adibus non femel. Interea
vero Gallum illum infalutatis omnibus difceffiffe, neque
fe quicquam amplius de ipfo refcire potuiffe.
Uu autem ad Hiftoriam Amici Kircheriani re
grediar , Rationi fanæ non videtur congruum , hic
confugere, ad illufionem aut communicationem
Diabolicam. Quam , quæfo, clauda hæc eft confe
quentia Vir ille peregrinus volebat pernoctare
in diverforio quodam publico ; fed talem in nullo
reperire potui. Ergo, ille fuit Diabolus fpecie Ho
minis apparens ? An non poterit ille divertiffe in
domo privata , obfcura, vel iter fuum in alium lo tempauciffimis , & quidem illis , quos extraordina
cum inftituiffe ? cùm tales velint latere, & apud in riâ vitæ fimplicis integritate , ac inculpatô puræ
dignos effe incogniti , ceu modò di&um , & in fe Fidei , Pietatifque ftudio pro Divine Gloria aug
quenti dicetur. Æquus Lector conferat dictam Hi mentô , Agrorumque , ac Pauperum folatio illud
ftoriam cùm antea allegatis , & nullam intervenire adhibituros , nec æternô propriæ falutis difpen
difcrepantiam fatebitur. diô côdem effe abufuros cognoverit. Per dictam
•
Subfect. III. 141
Supereffent varia adhuc perfpicua Teſtimonia ,
v.g. Gloriofiffimi Imperatoris Rudolphi , certi hu
jus Myfterii Poffefforis , variorum item aliorum , è
quorum ore haufi veritatem rei ; Cùm autem fa
tis jam fuerim prolixus , & cavendum mihi fit, ne
moleftus fim æquo Lectori ; à reliquis verò , quo
rum Cerebella tanta pertinacia obfedit & ftupefe
cit incredulitas , ut modo addu& tam tamque cla
ram Virorum magnorum Fidem fpernant, dubiam
que reddant , nullum affenfum obtineri poffe credi
derim , licet vel Sapientiffimus Salomon , vel ipſe
Sanctiffimus Moyfes cum ingeniofiffimo fuo Beza
leele , ad artificiofas Metallicas operationes Di
vinitus ele&o redirent, ac de rei certitudine tefta
rentur. Propterea hæc dicta fufficiant.
Coronidis loco , & obiter quafi , hic addo , ex
allatis Hiftoriis patefcere ; dari etiam in Rerum
Naturâ divites Chymicos , neque de effentia Eo
rum effe, ut fint pauperes ; veluti in Artis Chymi
cæ opprobrium circumvolitat Invidiæ fcomma ;
Hoc enim faltem ferit infelices & indignos Artis
Difcipulos , qui vel plane veram Materiam & en
chirifes ignorant , vel malo propofito rem aggre
diuntur , ut proinde à vero fcopo aberrent , acfpe
fua excidant, temeritatifq; fuæ dignas luant pœnas.
CAPUT IV .
Ventilans , an confultum fit Chriftiano ,
immediatè in Tincturam Vniverfalem inqui
rere?
Ultis fanè fuperflua , imò abfurda & infipi
M da videbitur hæc Quæftio ; Cum tam pro
lixus fuerim in demonftranda hujus poffibilitate ;
Quia etiam tam incomparabilis utilitatis , & mi
raculofæ fit efficacia hæc Tindlura , uti fuperius de
Ejufdem Ufu ampliffimè deprædicatum & didu
&um, tantùm abeft , ut dubitandum effe videatur
de elaborandi ftudiô , ut potiùs curiofi ac Philo
chymici omnes ad tam utile , imò Divinum opus
exercendum ftimulentur , & impellantur ; Cùm ir
refragabili piarum atque fanarum Mentium Teſti
monio neutiquam tempus commodius impendi
poffit, quàm in Labore aliquô Dei O. M. Gloriam,
ac Proximi commodum , modis extraordinariis
præcipuè, promovente.
Verumenimverò quamvis negari minimè poffit,
fi Artem hanc ipfam per fe confideremus , omninò
confultum videri , eidem quembibet incumbere ,
aut Ejufdem exercitiô animum applicare ; Tamen
fi perpendamus ponderofiffimas nonnullas circum
ftantias , fummeque dubios heic intervenientes
eventus , & plurimùm variantia accidentia , nemi
nem jure mihi hujus Quæftionis ventilationem vi
tio vertere poffe , certè credo , fi fequentia æquâ
animi lance perpenderit.
Pro hâc Controverfia eò feliciùs & faciliùs dilu
cidandâ & fopiendâ præmitto hanc Thefin . Deus
O: M. (cujus opera funt magnifica, & cogitationes
Ejufdem nimis profunda , quas Vir infipiens non
cognofcit , nec ftultus intelligit, juxta Pfalmum 92 .
v. 7. 8. ) Regale hoc donum revelat ac concredit fal
revelationem
142 Bibliotheca Chemica Curiofæ
revelationem tamen minimè intelle&am volo
fictam aliquam infpirationem Enthufiaftico Quac
Kerianam ; fed quòd Labor hic inftitutus metho
do naturali minimè è votô fuccedat fine fpeciali
directione & permiffione Divinâ.
Audio hic ftatim nonnullos appellare ad Expe
rientiam contradicentem , & contraria producere
Exempla , v. g. Paracelfi , & aliorum, qui Actioni
bus Suis impiis, ac Vita Chriftianô indigna impu
ritate propofitum Axioma facilè ac manifeftè de
ftruant. Theophraftum Paracelfum quod attinet ,
controverfiam quidem hanc non facio propriè
meam , cùm mei non fit propofiti , hîc Ejufdem
Mores & Vitam examinare, aut ventilare. Nihilo
minùs breviter dico , Illum laudari ab his, veluti
culpatur ab Oporinô, aliifque . Omnino tamen mul
ta Theologica in ejufdem Scriptis planè Atheif
mum olent , ac duriufculè fonant in Auribus verè
Chriftiani ;Econtra verò è pluribus ibidem legiti
mus Ejus erga Divinam Majeftatem cultus quodam
modo poterit demonftrari , ut proinde patefcat ,
Illum fuiffe Hominem Ingenii vagabundi & incon
ftantis. Rei verò Medico- Chymica Eundem plu
rimum utilitatis exhibuiffe , nec Invidi negare pof
funt ; Ut enim taceam reliqua omnia , immortale
meretur Nomen vel ob folam inventionem Elixiris
Proprietatis , atque Mixturæ fimplicis , ( quam ar
canum Caduci Ipfe adpellitat, ) è qua alii poftea
Tincturam Bezoardicam compofuere. Sed, qui plura
de Paracelfica Vita defiderat, præter alios confulat
radiantem Phoſphorum Septentrionalem, Olaum
Borrichium, in Tractatu Hermetis, Ægyptiorum &
Chymicorum Sapientia vindicata infcriptô.
Út Ego ad objectum fuperius dubium redeam,
eique fatisfaciam > regero : Pofito , Paracelfum
(aut alios Poffeffores Tinctura) Atheifmi poffe con
vinci , ac Ejus Mentem Levitate , imò Impietate
execrabili fuiffe imbutam ; hôc tamen mea Thefis
non infringitur ; Nam Deus cognofcens hunc abu.
fum effe hoc regali dono , illud illi , tanquam indi
gno iterum abftulit , dum ille , qui varios pedem
jamdum in Cymba Charontis habentes ope fua Me
dica retraxerat , Ipfe morte immatura ad plures
abire fuit juffus. Paracelfum enim Anno Etatis
fuæ 43. vel juxta alios 48. mortuum effe , teftantur
Hiftoriæ. Quod quidem Mortis tempus Tinctura
poffeffori non immeritò præcox & immaturum no
minandum. ( Ut taceam infuper una hirundine
non probari Veris præfentiam. )
Poteft enim juftus Polarcha , & folet pro meritis
Noftris & dare , & auferre ; Quemadmodum Re
gem Saulum , quem antea è toto Populo elegerat ,
ob malos mores poftea iterum deferebat. Non
minus Benedictio Domini divitem faciebat fine
labore Regum Sapientiffimum Salomonem , quam
diu omnipotenti huic Rerum Directori commen
dabat vias Suas , adeo , ut non fine ftupore legi
poffit, 1. Reg. 10. quantam Auri farraginem cumu
laverit ; Argenti autem tantam-tantam fecerit co
piam , ut nihil vel vili æftimatum , vel lapidibus
æquiparatum illud fuerit. Poftquam verò Polyga
miam & Idololatriam cum Ethnicis infectabatur
Ille , fevera , eaque jufta percitus incandefcentia
Deus O. M. Regnum non modo maximam partem
detrahebat Filio ; fed etiam cornu copiæ fuum far
giffimo antea alveo Benedictionem effundens ita
conftipabat , ut Redituum Director Argentum pau
lo antea lapidibus non carius habitum à Subdi
tis extorfurus lapidibus obrutus ad plures fuerit
millus.
Ac veluti idem miraculofus Deus è fexcentis
millibus, & ultra Judæorum Ægypto ideo miracu
lose eductorum , utpote benedicæ fuæ Gentis
duos faltem , fofuam nimirum , Calebum , promif
fam Terram intrare permifit,reliquis omnibus pro
per varia crimina perpetrata rejectis , & in defer
to mortuis ; Nec pepercit ob commiffum diffiden
tiæ erratum maximo Moyfi, cum quo fæpius facie
tenus quafi collocutus , ac familiariter,ut fic dicam ,
cô ufus fuerat antea. Sic fudas Ifchariotes Collegii
Apoftolici erat Membrum , ut proinde olim po
tuiffet inter primarios Ecclefiæ Doctores lucere
veluti Splendor Coli , ac Stella ; Quam malè au
tem avaritia feductus rerum fuarum , ac imprimis
Animæ curam gefferit , Divina clementiæ palus ja
turam , etiam Pueri Noftri è Sacris norunt.
&
Quam brevem perfenferit fructum à liberatione
Sodoma imbre Sulphureo- igneo fubverfæ & fub
merfæ Uxor Lothi , Divino Mandato inobediens,
docet Liber Genefios , cap. 19. v . 27.
Sic Omnipotens , Cujus Manuum opera funt
Coli , & Pedum fcabellum eft Terra , è tot Mundi
Regnis , è tot Provinciis , è tot Urbibus conftitue
rat Hierofolymorum Urbem quafi fedem exercitii
Pietatis , Ejufque Templum habitaculum cultus fui
Divini , ibidemque habebat ignem & Focumfuum
juxta Populum fan&
tum è cunctis aliis electum in
gloriofifimi Nominis fui fanctiffimi memoriam.
Quomodo autem ingratum & impium hunc Popu
lum fefe deferentem deferuerit,loquitur in omnium
ore dicę Urbis Excidium Excidiorum omnium hor
ribilium horribiliffimum .
Eidem Fato ac Pœnæ , ceu jam de Paracelso ,
Atheifmi incufato dictum obnoxii funt alii indigni,
fi qui dantur , Myfterii hujus Poffeffores. Cuicun
que enim Hominum licuerit effe tam beato, ut hoc
fuerit adeptus, idque poftea ad ufus illicitos & im
pios adhibuerit , illi certe in propinquo eft vindi
&a Divina interitum minans . Juxta enim Hiftorias
capite præcedente allegatas , ut & aliorum Expe
rientiam , Deus tunc vel permittit , ut ante diem
fuum moriatur dictus Poffeffor ; vel ut ab aliis ipfi
eripiatur Thefaurus , & hoc quidem aut clanculum
aut manifefte , fæpe non fine Vitæ fuæ difpendio ;
vel ut aliis modis hic improvifo peffumeat . Simili
ter alii aliis hoc fuffurantes , aut per fas & nefas
comparantes brevi faltem Temporis fpatio, ac fibi
infaufto eventu de hujus poffeffione poffunt gloria
ri , cum illegitima & prava intentione ( utpluri
mum Auri fame impulfi , ) id obtinuerint , fecun
dum commune dicterium : Væ Tibi , qui fpolias ;
nam mox fpoliaberis ipfe . Objectionem illam fco
pticam , quod Paracelfus , aliique Tinctura Poffef
fores non fuerint longævi , nonnulli quoque folvunt
per rationes Phyficas ; Vite nimirum abbreviatio
nem fortaffe talibus accidere poffe ob Tincturam
frequentiore ac largiore dofi fumptam , dum à
fumme efficaci & penetrabili hujus Virtute Calor
innatus quafi fuffocatur. Videmus quidem commu
niter multos mori ob Spirituum refolutionem &
defectum ; non paucos tamen etiam ob Spirituum
fuffocationem , Sanguine plethorice & flatuofe ni
mis ebulliente, & p. n. fermentante , v. g.in febribus
ardentibus , in copiofe haufto vino generofo , ejuf
que Spiritu , &c. Aut veluti videmus Ellychnii
flammam diu in ftatu fuo fuftentari vegetam , fi de
bita olei portio ipfi affundatur ; cito autem fuffo
cari & extingui , fi largiore olei affufione obruatur.
Sopitâ hâc Paracelficâ controverfiâ , regredior
ad dilucidandum propofitum meum axioma ,
(nimirum,
 Lib . I. Sect. II. Subfect. III. 143

(nimirum quod Deus O. M. Arcanum hocce faltem randi non fuiffe peccatum ; aliàs habet , quod fibi
concedat & concredat pauciffimis verè piis .) Proin ipfi adfcribat errorem , & inde fecutum irritum ef
de rebus fuis optimè confulit ille , qui antequam fe&tum, ) ægrè minimè ferat ; fed contentus fuo
mentem manumque maximo huic labori eft appli Groffo accepto, juxta Matthæum cap . 20. v . 9. cer
citurus , priùs fecum habitet , ac per fubtile cere tiffimè fibi perfuadeat , Illum , qui Animarum No
belli fui cribrum transjiciat & tranfcolet cogita ftrarum Saluti invigilat , optimè noviffe , talem
tiones fuas , & fe ipfo adcuratè quærat , quifnam eventum ipfi fuiffe magis conducibilem . Per ade
fit , hoc eft , ad que negotia pertractanda Deus , ptionem verò pyxidis argenteæ vel plumbeæ indi
maximus ille Paterfamilias Talentum fuum defti gito ; licet fpe fuâ nimirum Tinctura adeptione, pri
naverit ? Illi igitur , qui vocationem legitimam mariò exciderit Operator , nihilominùs rarò om
fibi promittere poterunt , eam obtinent vel mediate nem ille fit perditurus Operam ; cùm hoc modô
vel immediatè. i. Immediatè quidem hæc præcipuè ut plurimum inveniantur tam in re Medicâ Medi
competit Medicis. Horum enim Studia & medita camenta egregia , quàm in re metallicâ, & c. enchi
tiones nifi Confcientiis fuis ftigmata velint inure rifes rarepro Valetudinis & crumenarum commo
re , funt inftituendæ , non folùm , ut Medicamentis do. Ut enim nihil dicam , quàm egregia Menſtrua
diuturna Antecefforum Experientia comprobatis pro folvendo Auro, Argento , Coralliis , &c. & va
Corpora humana , à morbis præfervent , & per illa ria utilia alia inveniantur , dum meditationes &
iifdem hos exturbent ; Sed etiam ut Regnorum labores impenduntur. Tinctura Univerfali à legiti
animalis , vegetabilis , & mineralis res naturales mè vocatis ; unici Exempli loco adduco faltem
magis , magifq; ruminent, in harum qualitates tam Spiritum Mundi , & huic analoga Medicamenta
Philofophia fpeculativa , quam præ primis pyro fpecialia , laudabilibus effectibus fefe pluribus in
technica laboriosè & adcuratè inquirant , nec fal morbis manifeftantia ; de quo videatur Nietnerus,
tem credant , quod Veteres crediderint ; fed alio peculiari de hoc Tractatu , Frid . Hoffmannus , Cla
rum Inventis pio & licito faftu & æmulatione fua vis Pharmaceutic. Schröder. Lib.3. cap . 3. pag. 140.
addant , adeo , ut , quò plus fint potæ , plus fitian 141. & lib. 3. cap. 9. p. 211. item alii plures . Optan
tnr aquæ. 2. Mediatè verò , decenter & legitimè dum effet, ut nonnulli è Mundi Primatibus potius
fele vocatos credere poterunt Proceres & Magna reditus fuperfluos impenderent in adcuratiorem
tes Mundi ; In fpecie illi , quorum ditiones Caeleftis rerum naturalium perfcrutationem , unde Dei Glo
Diribitor & Gubernator ditavit Metallifodinis , ac ria , ac Subditorum ( quorum quomodo curam gef
fimilibus ad has pertinentibus , variafque ita natu ferint , rigorofum & horribile ipfis olim imminet
ralia fcrutandi occafiones præbuit. Examen , ) Salus , Sanitas , & Suftentatio commo
Quemadmodum enim Rex aut Dux aliquis in dior emergeret ; quam , ut ex Ambitione , Avari
Territorio fuo fummus eft Epifcopus , atque Ani tiâ, &c. delicias quærant in Bello fæpe ipfis inutili,
mæ fuæ Saluti confulturus, Rerum Theologicarum , imò fumme noxio , fimilibufque rebus Rufticorum
curam debet gerere , & de fubditorum Animabus Cruore , Lacrymis & Sudore anxio perfufis. Ne
omnifcio Rationum Examinatori ftri& tam olim gari enim neutiquam poteft , beneficentiffimum
reddere cogetur rationem ; Ac veluti Idem fu Creatorem ditaffe varia Loca Thefauris inæftimabi
premus eft Legiſlator Juftitiæque Adminiftrator, libus , in Terræ non folum profunditate latitanti
Virtutes ſtabilire , Vitiaque exturbare tenetur. Ita bus ; fed etiam fæpe fuperficietenus , fub vili qui
non minùs , fi Talentorum fibi concreditorum de-, dem & fpreta utplurimum facie , Noftro vifui ex
bitam vult exercere difpenfationem , Metallorum, pofitis, vel ipfam illam Poffefforis ditionem ,fi ven
Mineralium , imò analogorum omnium , rem Phy deretur , pretio fuperantibus. Si modò Territo
ficam concernentium , quibus fubjecta Terra do riorum nonnulli Domini , (nonnulli dico, quum alii
tata eft , per Viros Rerum Medico- phyfico-metal defideratum laudabiliter præftent ; aliis vero præ
licarum apprimè gnaros rigorofam meritò infti ftandi occafio deficiat , ) Oculos aperirent ; & qui
tuat inquifitionem , num inde aliquid emergere Horum funt Manus & Oculi , ( Confiliarios & Re
poffit , quô Dei Gloria , commodior fubditorum dituum. Directores intelligo, ) in hos inquirerent ,
fuftentatio , ac Proximi utilitas magis magifque vel Eruditos inquirere juberent ; Quod defide
promoveri ; Sanitas item præfens confervari ; ac rium quidem praeprimis florente aurea Pace intel
amiffa reftitui valeat. lectum velim ; Cum enim inter Bella fileant Le
3. Hifce mediatè vocatis fubjungimus & adne ges ; tantum abeft , ut Bellona fimilia curiofa tra
&imus alios Viros magnos & divites, qui Chriftia &
tari fit admiffura ; ut potius Sanguinem plebis ,
nâ & laudabili curiofitate ad rerum metallicarum, (metamorphofi Philofophis & Chymicis etiam acu
aliarumque Phyficarum indagandarum culturam tiffimis incredibili , ) per nimias taxationes , & ex
rapiuntur , ac opes fuas pio ac devotô fervore, aut torfiones ferè crudeles in Aurum & Argentum fit
hæreditario fæpe ftimulo huic impendunt. Si quan tranfmutatura ; Qua verò Confcientia id fiat,meum
do igitur unus & alter modò dictorum dicto mo non eft , hic inquirere , aut decidere. Proinde Pof
dô, id eft, piâ devotione ac verè Chriftianô pro fefforis defidiæ & indignitati eft adfcribendum ,
pofito incitatus, atque Animum curis publicis, me quod fimilia occultè fepulta lateant arcana.
ditationibufque aliis utilibus fatigatum recreatu Quibufcunque verò affignatum eft Vitæ Genus
rus , dum miraculofas Naturalium operationes aliquod à Medico-chymicâ rerum Phyficarum per
fcrutatur, aut doctos miniftros fuos fcrutari jubet, luftratione , feu mediatè feu immediatè inftituendâ,
fimul audeat aggredi elaborationem Tinctura Uni uti jam dictum, alienum , illi certè credant , fefe ca
verfalis, remfortè faciet Numini Divino non invi rere legitimâ ad hoc opus vocatione ; hâc verò
fam ; caveat modò ne limites curiofitatis tranfcen utpote fummè neceffariâ deficiente , ii fibi porrò
dat, aut per hæc oblivifcatur Muneris fui ordinariè perfuadeant , fefe fua fpe ac fine infallibiliter exci
obeundi , aut invitô marfupiò fuo tam arduatentet . dere ; aut fi fortè Tincturam improvisò obtinerent,
Si verò fortaffe eveniat , ut locô defideratæ Pyxi poffeffionem hanc futuram ipfis effe brevem , irri
dis aureæ accipiat faltem Argentô aut Plumbo re tam , imò periculofam. Si enim Cardiognote Cee
pletam , ( præfuppono tamen , in methodo elabo lefti , Corda & Cogitationes noftras obfervanti in
ļ
magno

¦
144 Bibliothecæ Chemica Curiofa

magno illo Rationum die cogemur rationem red rem fuperficiariè expendentes , illud , quod abuſui
dere de quolibet inutili Verbo , tefte Scriptura Sa Artis deberent imputare , Arti ipfi adfcribunt ;
cra, quam rigorofa , quæfo , expectanda erit inqui atque ita inveterato illi plurimorum in hanc odio
fitio , de Talento concredito , non tam fermones, perpetuum additur fomentum , maledicufque Lin
quàm labores Noftros ipfos concernente , an illud gua invida acuitur femper aculeus.
decenter & legitimo modo fuerit expenfum, Mini Hoc fit eodem quafi Fato, quod jam ex fuo abu
mè enim fupervacaneè aut ludicrè dictum judices fu experitur nobiliffima Poefis ; dum nimirum ru
dicterium Syracidis, c.3 v.23 . 24. 25.Non Tibi condu dis & illiterata ifta verfificum mendicantium Se
cit , ut profequaris illa , que non habes in mandatis ; ata , ut illa hodie à pluribus vili æftimetur , fene
Et Tui quod non est muneris , frivole ne aggrediaris, ftram aperit . Cùm tamen Viri illius juxta Cor Dei,
jam dum enim plus Tibi eft commiffum , quam poteris Davidis, Pfalmi , ut & innumerorum aliorum can
exequi. Qui verò periculum amat , in illoperibit. tilenæ ferrea impiorum Corda emollientes nihil
Tales autem fine debitâ vocatione laborantes aliud fint , quàm Poëmata Sacra. Ut nihil dicam
optato fcopo non effe potituros ; Sed Bona fua pro de vafta illa & immenfa Gnomarum au Dicterio
vel inde
Lapide acquirendo dilapidaturos effe , vel inde rum aureorum farragine , quam Poëtæ quà antiqui,
conftat , quòd ob finem vero Chriftiano indignum, quà Neoterici, quà Ethnici , quà Chriftiani Oculis
nimirum Avaritiæ , Arrogantiæ , aliifque illicitis & Auribus omnium , incomparabili Proximi emo
& impiis ftimulis incitati Laborem tentent & in lumento, expofuere, & adhuc exponunt.
ftituant. Cùm igitur pauciffimi , uti di&um , hoc myfte
Nec habent , cur majorem fibi fpem hoc de Tro rium adipifcantur , fecuriorem eligunt viam omnes
phao concipiant omnes illi Nafutuli Philiatri , ut illi , qui Sibi ipfis diffidentes , verentur , ut fragili
pote levioris armaturæ milites , qui vix veftibulum tate Humana vi&i , imperfcrutabili Divina Volun
Theatri medico-chymici ingreffi , ac primis faltem tatis mandato omnia dirigente , ac fua Sorte ( ac
labris guftantes Nectar & Ambrofiam Phyficam , quirendo fortè pyxidem plumbeam,) fint contenti,
fine jactis Fundamentis decentibus in hac Arte fi integram & plenariam Tinctura elaborationem
fummè difficili , nec prius fucceffive cognitis fcitu non adoriantur , aut tentent ; fed fecundum vulga
neceſſariis , cum Icaro altioribus nimis præcipitan rem illam Chriftianorum normam , Ora & labora,
terinhiant, nihil, quam arcana crepant , & meffem in Vinea Domini fodiant , id eft, munere fuo fun
quafi inftituunt, antequam ferant. gantur , curiofitatibufque naturalibus non adeò
Similes , imò adhuc inferiores funt hifce omnes fublimibus perfcrutantis immediatè & feriò in
illi indoci Ciniflones ac vagabundi Laboratorculi, cumbant. Spe freti certiffimâ , Deum , providum
qui aufu temerario, illotifque, quod dicitur , mani Noftrum Tutorem & Benefactorem fuis fidelibus
bus in arduum hoc Studium irruunt , ac pro acci dormientibus dona diftribuentem , & hoc regale
piendo hoc Eridos Pomo manum indignam præco non minùs improvisò illis effe exhibiturum, fi æter
cius extendunt ; falfo credentes , incumbere elabo næ Animarum Saluti conduceret . Veluti Divina
rationi Tinitura Univerfalis unum effe idemque Majeftas olim ad majora opera fua obeunda fæpiùs
cum præparatione Vuri Antimonii , Salis Tartari , elegerat fpretos & abje& tos , v. g. Moyfen , fugiti
Spiritus Nitri, &c. aut cum communi Metallorum vum , gratiofum Regiæ Filiæ favorem adfpernen
fufione, ac feparatione , & c. tem , Davidem Opilionem , Saulum Agafonem ,
Quamvis autem præcipuum meum fit propofi Deiparam Mariam humilem , Apoftolos pifcato
tum , hîc tractare de Tinctura Univerfali , & quæ ad res , &c. Siquidem fateri cogentur plures Rerum
hancviam pertinent , nihilominus obiter quafi , & Phyficarum Indagatores , fefe fæpius , dum intenfo
propter analogiam mentio itidem facienda illarum fervore invigilant aut infidiantur enchirifeos cujuf
Tranfmutationum , quæ Via Particulari , quam di dam, aut alterius rei adeptioni , fua fpe excidere ;
cunt, inftituuntur , dum nimirum Metalla ignobi alio verò tempore fuperficiariè quafi hoc vel illud
liora , item alia varia Mineralia & Metallica me tractantes , reticula fua maximam Pifcium copiam
diantibus Salibus, aliisque modis, in Aurum & Ar conftringere, illudque ex infperato, quod antea ad
gentum exaltantur. Quicunque igitur meditatio faftidium & laffitudinem ufque fruftra quæ fiverant,
nes , labores & nummos fuos talibus Particulari cœlitus accipere ; quod Ego multorum , propriaq;
bus impendunt ; illi non minus de legitimâ Voca Experientia ftabilire poffem .
tione fibi profpiciant , aliàs, fi fua fpe fruftrentur,& E contrario , quemadmodum Deus O. M. dignis
non obtineant , quod volunt , non habent , de quo fuis , quos ad hoc opus elegit , inter dormiendum
mirentur ; fed expendant antiquum illud : Quilibet quafi exhibet id donum , ita illi omnes , qui Deô
fua Fortuna Faber. quafi abnuente huic inhiant , veluti cœcutientes,
Hi ipfihactenus recenfiti currentes , licet à Deo aut cocos cæci ducentes, à Scopo aberrant, quam
non mittantur,funt præcipui è Profanatoribus Tin vis infigni polleant ingenii acumine , ac oculatiffi
Etura noftræ ; dum enim cœcutientes, aut coco cœ ma circumfpe& tione rem tra& tent ; vel , fi etiam
cum ducente, uti modo dictum, tantum Opus ten talium nonnullis licuerit effe tam felicibus, ut Opus
tant , fine vero fcopo, à fcopo meritò aberrant ; & hoc maxima fui parte, vel quoque plenariè abfolve
cùm in florente vegetæ Atatis Aftate cum Formi rint , tamen defideratiffimus illius ufus aut plane P
ca rebus fuis domefticis non adeò cautè & pruden non, aut breviffimo faltem temporis fpatio à Deo
ter profpexerint , accedente famelica Etatis feni illis conceditur. Cujus rei plura mihi certiffimè
lis Hyeme, facta irreparabili & Fama, & temporis, conftant exempla ; ut unius faltem & alterius me
& nummorum divinitus concreditorum ja&ura , minerim , addo fequentia : Primo rogatum volo
nimis tarde dolent per intempeftivam Auri novi amicum Lectorem , ut regrediatur in Caput antece
perquifitionem proprio Auro fefe fpoliatos , fero dens , ubi nonnulla adductorum Exemplorum
cum Phrygibus fapientes , nec alienis periculis cau Tinctura exiftentiam firmiffima veritate demon
ti facti. Propterea non immerito omnium fubfan ftrantium pro hac mea fententia apertè militabunt
nationibus & ludibrio fefe exponunt ; Inde autem & teftabuntur.
fit , ut alii circumftantiarum fimilium ignari , ac II. Retulit mihi Chymiater Lipfienfium
maximè
"
Lib . I. Sect. II.
maximè famigerabilis,D. Johannes Michaelis, fefe
aliquoties non fine maximâ Animi delectatione
Oculis ufurpâffe Materiam è Materiâ Univerfali
præparatam vitro inclufam , in locis tenebricofis,
& noctu radios fcintillantes , inftar candela , dif.
fundentem , apud celeberrimum Sereniffimi Saxo
nia Electoris Campi - Marefchallum , Joh. Geor
gium ab Arnheimb , cujus rerum bellicarum he
roice geftarum non oblivifcetur Europa Noftra ,
Hic negotiis militaribus fatigatus inter alias utiles
curiofitates Chymicis operationibus fpiritus fuos
refocillavit , & quod fibi ipfi adeo commode non
licebat , per alios fieri curavit. Flamivomi autem
hujus arcani Hiftoriam mihi clarius detexit Nobi
liffimus Aula Noftræ Præfectus, & Confiliarus bel
licus , Johann - Chriftophorus Pflug, qui tunc apud
di&um Arnheimium inter nobiles erat Ephebos ;
Hic enim præcipue , cum Famulo cubiculario aliif
que , alternis vicibus per duos fere annos nocte
dieque in itineribus , Caftris , &c. Vitrum oblon
gum , figillatum , Pulverem obfcure viridem conti
nens, in manu geftare , ac perpetuo movere & agi
tare in mandatis habebat. Ad motum , per tem
pus magis continuum apparuerunt multa grana pi
forum & lentium magnitudine quafi ignis fcintil
lantia. Ceffante verò per temporis aliquot fpatium
motu fortiore , evanuit etiam radians & igneus
Pulveris fplendor.Unde acceperit Vir generofus di
&um vitrum cum pulvere , non adeo certe confti
tit Nobiliffimo Pflugio,nifi quod noverit, Ipfum cum
Anglo quodam Hamburgi degente ob varia curio
fa & arcana fecretum fæpius exercuille colloquium
literarium. Ipfe vero Dn. Campi- Marefchallus ape
ruit Dn. D. Michaëlis , huncce Pulverem effe Tin
Eturam Univerfalem , maxima parte abfolutam &
perfe&
tam, fibi à magno Artis Filio , Thefauri lo
co concreditam & donatam : Sed audi eventum :
Cum Fatis urgentibus generofiffimus ille Archiftra
tegus in hoftiles inciderit manus,fimul hoc Vitrum
ab iifdem indignis direptum manibus abiit, excef
fit , erupit ; & procul dubio confractum à milite ac
Poffellore quodam imperito , pulverem pyrium
huic pulveri anteponente.
III. Chymiatro confummatæ E ruditionis &
Experientia concreditur à quodam Europeo Prin
cipe proceffus , vel defcriptio Laboris Univerfalis,
de quô certiffime conftat , eundem ab Anteceffori
bus modo præfcripto fuiffe elaboratum , ut denuo
hoc opus tentaret, & felici aufpicio abfolveret.Hic
fecundum Confcientiam & Scientiam facit facien
da ; fed infaufto aliquoties effectu ; Vel enim Vitra
rumpebantur , vel quædam enchirifis , ipfo minime
talia cogitante , aut fufpicante , erat omiffa. Hinc
expendens, vim unitam effe fortiorem, & quod plus
videant Oculi , quàm Oculus ; & plura perficiantur
manibus , quam manu , concedente fuo Superiore ,
pro re denuo caute aggredienda,& dextrè finienda
duos fibi adfcifcit focios, veteranos in Caltris Chy
micis Milites. Triga hæc Medicorum in Laboribus
pyrotechnicis , rerumque naturalium perluftratio
ne exercitatiffima , ut tandem tandemque poft
tantas meditationes , tantos fudores , tantafque
exhibitas impenfas reportent hucufque denega
tum ipfis dignum Trophæum , nimirùm Tinctura
Univerfalis acquifitionein , concludunt , fefe velle
materiam catholicam , adcuratè priùs ponderatis ,
& fan&tâ Fide invicem communicatis omnibus cir
cumftantiis , unâ eâdemque methodô , tractare ;
fervente autem inter manûs Opere fefe invicem timonii cum Croco Auri juxta Bafilium Valenti
frequenti literarum commercio , ingenuifque
Tom . I.
Subfect. III.
145
confiliis , cum diverfis in locis hæc fierint , ad
juvare.
Aliquot menfibus è votô fuccedebat negotium,
& eò feliciorem hujus eventum fibi promittebant ,
cum id fagaciori ingeniorum dexteritati , ac con
cordi confultationum in Principiis Phyficis ſolidè
fundatarum fundamento effet fuperftru& tum , at
que indefellâ Labor agilitate & induftriâ continua
retur. Verum enim verò hifce omnibus nihil ob
ftantibus , DEO non placuit , ut fibi propo
fitum attingerint fcopum ; Horum enim unus mo.
riebatur , alter ob inopinatò intervenientes cu
ras domefticas non adeò decenter obfervabat
neceffarias enchiriſes , hinc à rectâ aberrabat fæ →
piùs femitâ. Tertius indefefsô quidem fervore in
vigilabat Operi ; fed irritô itidem effe &u ; vitrum
enim debitè excultum , & quidem jamdum ali
quot menfibus exactis , expectationem præter
omnem , rumpebatur ; Hinc opus ab ovô , quod
dicitur , denuò ordiebatur , non minore, ac prius
perfpicacia. Factis ita per tempus omnibus fa
ciendis, res adeò è voto fuccedebat,ut aurei mon
tis Partum fibi certè pollicererur ; fed vitrum tam
molliter tractatum , tam modeftô Ignis modera
mine fotum , non fine ftupore omnium , in multa
diffiliebat frufta. Unde fubolfaciens Director, Pol
licem Domini hic latitare , fuos digitos Operi am
pliùs admovere , & quidem non immeritò, religio
ni fibi duxit.
Nifi prolixitatem naufearem , fuppeterent ad
huc varia Exempla , Labores tales arcanos inde
fefsâ quidem fedulitate , & curiosà dexteritate , in
felici tamen & irritô eventu in variis Magnatum La
boratoriis fuiffe tractatos; dum nimirùm aut impro
visò mortuus Laborum Director, enchirifium præ
cipuarum folùm gnarus , aut rupta vitra expecta
tionem præter omnem, aut alias ob caufas fpe fuâ
firmiffimè fibi conceptâ ita excidebat Poffeffor.
IV. Nec DEUS femper prima ftatim vice annuit
Labori in Viâ hâc catholicâ inftituto , uti quidem
plerumque fieri & facilius folet in aliorum Proceſ
fuum tractatione. Sic novi Medicum , qui Tempus
ampliffimæ fuæ Praxeos exercitio fubtractum per
luftranda Materia Univerfali deftinabat , & hoc
quidem per integros viginti annos , [ quantum Pa
tientiæ hoc requifiverit , facile quilibet judicare
poterit , ] Per illud temporis fpatium forte fua con
tentus invenit fucceffive diverfa remedia raræ effi
cacia ; Tandem juftus Deus fic benedicit hujus in
duftriæ , ut inventa fua medicamenta , ita exalta
re & depurare didicerit , quo adeptus fit medica
mentum , non quidem Univerfale , tamen huic ana
logum ; cum morbos varios ab aliis relictos , me
dicamentifque aliàs probatiffimis infeliciter propi
natis , fæpius fanaret.
V. Adne&am his aliud Exemplum , quod quam
vis non fit Panacea , nihilominus , cum præci
puum ferè inter Medicamenta particularia me
reatur locum , non adeo inconcinnè hic fubjungi
tur ; cum Deus O. M. propter noftram indigni
tatem , abufum , aliafque caufas , fimilia magna
Arcana fæpè Nobis fubtrahi permittat. Supra
laudatus D. Michaëlis volebat præparare Mercu
rium cum Auro verè fixatum & præcipitatum ut
pote remedium , in defe&u Tinctura Univerfalis
ac inter medicamenta particularia nulli alii faci
le cedens ; fed plures Morbos alia Medicamenta
eludentes , edomans . Proinde Mercurium An
1 num compofito fumendo mercurii partes tres , &
N calcis
146 Bibliotheca Chemica Curiofa
calcis Auri partem unam , diuturna trituratione
mixtum includebat ovo Philofophico , quod dicunt
Chymici;Hoc quotidie debebat inverti pro facilio
re mixtura, & feliciore contentorum circulatione,
immittebaturque leni arena calori.
Laborem autem huacce concredebat manuila
boriofæ ingeniofi Dn. Matthiæ Zittemanni. Hic
per integros octodecim Menfes vel fequiannum
laudabili vigilantia uno eodemque in teporis gra
du continue regebat di&um Vitrum. Poft labores
tam longos , tamque moleftos , cum jam ultima
ipfi foret imponenda manus, atque ad ufum Pulvis
extrahendus , quadam nocte audit infignem frago
rem di&us Dn. Zittemannus in laboratorii con
finio dormiens ; hinc confternatus è Lecto profilit
ac mala ominans , Vitro fuo adproperat ; fed repe
rit faltem in arenâ pauciffima pretiofiffimi hujus
pulveris granula, cum minutis Vitri fra&
ti fragmen
tis , reliquo & continente & contento omni in
mille particulas difrupto, ac per totum Laborato
rium difperfo .
-Pro meliori di & torum dilucidatione , & , quod
non liceat cuilibet pro lubitu indignis manibus in
Arcanum hoc arcaniffimum involare atque è Coe
lefti Cornu copiæ illud quafi eripere , in inexper
torum , & avaritia , ambitione , &c. obcæcatorum
gratiam , ingenue - Chriftiana impulfus Charitate
ex aliorum Experientia fequentes fubjungam per
fuafiones.
I. Rogo omnes intempeftive & nimium ad hoc
Opus avidos ; ut evolvant Regum Sapientiffimi
Salomonis ; Proverbia ; ibi cap. 30. v. 7. 8. 9. au
reá memoriæ æternæ infculpta eft Gnoma , quam
merito tenera Noftrorum Liberorum Atati in
culcamus : Duo à Te rogo , Domine , que mihi
ne deneges , antequam moriar ; Vanitatem & Men
daciafac à me longe aliena : Paupertatem & Divitias
ne mihi des ; fedfaltem Victui meo neceffaria. Ne
fortefatiatus alliciar ad negandum , & dicam , quis
eft Dominus; aut egeftate compulfus , furer, & per
jurem Nomen Domini mei . Ventila , fis , mi Chriftia
› ventila , fis , accurate di&um di&
terium Cor
da feriens , offium medullas penetrans ; Petitur
enim in hoc , ut amoveantur Divitiæ , ( quibus an
xie inhiant Chriftianorum plerique, ) addita fimul
ratione , Herculea cujufcunque etiam Philofophiæ
fpicula contraria retundente , nimirum , cum ita
facile à Mille Artifice Diabolo, mediantibus luxu
riofis varie infidiantibus Mundi illecebris fedu
&us, dictis Opibus poffem abuti , atque ideo per
jurium commitere in Deum meum , illumque de
ferere in æternam Animæ meæ ruinam & inte
ritum.
Stante itaque hoc , veluti perpetuo inconcuf
fum ftabit , quod Divitiarum amotio legitime pe
tatur hoc in dicto, quâ confcientia , quæfo mi Chri
ftiane , qui ad prolatæ Sententiæ Authorem , de
genuino Nummorum ufu fibi ipfi diffidentem, Ty
runculus es in exercitio Pietatis , poteris quafi
importune ac Deo invito aggredi , & tentare la
borem talem , qui fi abfolveretur , & à Te obti
neretur , quod defideras , comitem haberet peri
culofam , & Tibi forte exitiofam opulentiam ? Ca
terum confidas , velim , fi Tibi conducibile foret,
facillimum effe Deo O. M. permittere , ut in Vi
nea fua fodiens , id eft , defignato munere rite
fungens & naturalia fcrutans , Thefaurum huncce
inæftimabilem reperias.
2. Ex Hiftoriis poffibilitatem Tinctura demon
ftrantibus Capite præcedente adductis pate
fcit , quam vaftum Auri cumulum Poffeffores vel
&um obtinuerint , vel median
præfentem & confe t
te Lapide tingente extemporanea metamorphofi
pro lubitu perficere valuerint ; & in fpecie Hel
montius , in citato Tractatu , Arbor vitæ dicto.p.m.
630 hæc profert verba : Ille , qui Mihi primum
dabat pulverem aurificum , habebat faltem & ad mi
nimum Ejus tantundem , quantum , ad ducenta mille
na Librarum Auri commutanda fat forent. Item
quarta ab Helvetio adducta Hiftoria docet , Ade
ptum illum totidem Pulveris tingentis fecum ha
buiffe in promptu , ut viginti Auri Tonnas fubito
parare , fi ipfi libuerit , licuerit . Nihilominus hic ,
& alii vilibus induti Veftibus , Vitam vivebant hu
milem , devotam ac à pompa & luxuria Mundana
omni alienam .
Hic Te denuo rogatum volo , mi Chriftiane ,
velis interiora Cordis Tui ruminare, ac Animi fen
fa penitius trutinare , Si Divine placeret Volunta
ti , ut vel centefima , imo millefima talis Portio
ad liberas tuas pertingeret manus , num in filentio
& fpe Vitam piam, probam & tranquillam fis tran
facturus ; an non potius Adamiticum peccandi de
fiderium tantas fit excitaturum illicitas Cupidi
tatum mundanarum fermentationes , ut Fidei tuæ
fcintillula neutiquam impedire poffit , quin iifdem
Divitiis fis abufurus ad varia æternam damnatio
nem Animæ tuæ parientia ?
3. Ne autem infirmâ Verbulorum meorum te
nuitate Tibi perfuadere velle videar , Amice Le
&or , Teftes producam non faltem Philochymi
cos, multò minùs Mifochymicos , fed, audi , è plu
ribus aliis loquentes magnos Alchymia Patronos,
fuperiùs citatos, Helmontium , Zvvölferum , Hel
vetium . Helmontius , in differt quam Arbor Vitæ
infcribit p. m. 634. memoratu digna hæc profert
verba : Quantum attinet meam Perfonam temeritatis
fcribendi infuetam. Novie Deus , quòd fcribam , quæ
fcio wera. Ago illi gratias , quòd cùm contulisset in
me Talenta quinque , feciffemque me indignum , &
hactenus repudium coram eo factus effem , placuit Di
vine Bonitati auferre à me tria & relinquere adhuc
bina ; Vt me fic ad meliorem frugem expectaret. Ma
luit , inquam , me depauperare & tolerare , ut
non effem utilis plurimis , modò me falvaret ob hu
jus Mundi periculis. Sit ipfi aterna Sanctificatio.
Idem ibid. pag. fequ. Nemo vere Philofophus Aula
dus eft , nec Principes fequitur , iisque adulatur ;
quippe quia nulla re indigus , fpernit quacunque
Princeps dare poteft . Idem in Tra&atu Medica
minum Poteftas notato , inquit circa finem : Tan
dem ac tandem Chymia pro fui apice Univerfale
folvens parat , quo cuncta remeant in primum Ens ,
praberque dores nativas , abfterguntur labes originales
corporum , & c. Sermonem ita concludit : Ah ! uti
nam mihi Lagena femel poffeffa non ablata ! Sed no
vit Deus , cur Capra candam tam brevem dederit ;
Sit Nomen Ejus in Secula exaltatum ; fiatque eju
folius fola fanƐlificans voluntas. Idem modo citatâ
Differt. Arbor. Vitæ. p. 633. Sed inutilis baie wite
fepeliar. Quia Spiritus Ianitor Lagenam abstulit
mandato ejus , coram quo totus Mundus Fungus
eft. Sit ipfi laus , qui dedit , quique abftulit , quod
fuum erat .
Zvvölferus , Mantilla Spagyricæ part. 1. cap. 1.
p. m. 330. fequentia profert : Hac de Tincturâ
Philofophorum , quam Rever. Pater , Athan. Kirche
rus categorice negavit , adftruendâ fufficiant . Quam
licet perpauci obtineant ; è Rerum tamen natura
profcribers minime decet. Habet enim & illa ,
quemad
 S
Lib . I. Sect . II.
quemadmodum Arbor Scientia Boni & Mali Proto
Parentum Nostrorum, fuum de Calo genium , qui rom
phaa bis acuta eam protegat, & curiofos ac indignos
arceat ; cum pauci fint , qui Virtutem & divitias af
fluentes jungere noverunt . Unde accidit jufto Dei judi
cio, ut is , qui ejus vel jam compotes faili , aut eminus
eam prospiciunt , confufionem patiantur , eam ex acci
denti deperdant , remoram ac obicem Deo opponente ;
NB. Ne Aurum & Argentum nundinantes Anima pro
pria patiantur detrimentum .
Helvetius , in fuperius allegato fuo Traftatu ,
Vitulus Aureus nominato , quamvis jucunde , am
ple & diferte de Tinctura differat , ac ejus realem
exiftentiam autopfia comprobet , nihilominus hu
jus elaborationem diffuadet , pag. 10. fic loquens :
Nolim, ut quis credat , meum effe fcopum primarium ,
tanquam fi Filiis hujus faculi dignis & indignis per
fuadere velim , ut in hoc opere laborent. Mini
megentium ; fed potius debortabor curiofos Artis hu ftentia Me hic fupervacaneum judicare , cramben
jus indagatores omnes & fingulos ; ut fanclè abfli toties coctam proponere ; fed remitto dubitantes
neant ab iftiufmodi periculofiffimo Arcano, tanquam ad Caput antecedens , ubi oculares plurium de
ab aliquo Santo Sanctorum. ( Veluti inter plures monftrationes refponfi loco fatisfacient. Hifce
Sacerdotes & Levitas unico faltem, nimirum fum fpem præter omnem non contentus pro reſponſo
mo Sacerdoti permiffum erat intrare hoc San& tum
San&orum , reliquis omnibus ad varia alia negotia
deftinatis .)
Adhæc Capite præcedente demonftratum eft ,
Sinenfes multum quoque Temporis largiffimof
que fumptus impendere pro acquirendo Philofo
phico Lapide . Quam infauftis autem eventibus
hoc volvant Saxum , Aurumque fuum fruftra dila
pident Viri illi acutiffimis alias Ingeniis & erudi
tione pollentes , ampliffime clariffiméque colligi
poterit è Lectione Autorum ibidem citatorum ,
adeò ut Alchymici ab Incolis communi fymbolo
pronuntientur Impoftores. Cùm Aurum , quod
capiendum illis erat , minime capiant ; quod verò
poffideant , amittant , neque eas exhibeant , quas
fpondent, divitias ; Eorumque marſupia, quafi fint
confecta è pelle Chameleontis , quæ non alia re
quam Vento & Aëre impletur ; ut elegantibus utar
Verbis Thomafi Garzoni , nella Piazza univerfale,
Diſcorſo 13. de gli Alchymifti , p. 140. Vel ut ner
vosè jocatur Clarif. D. Jo. Dan . Maior, Collega
honorandus , in Navigatione in novum Orbem fine
nave & velis, Thefi 36. qui è Charactere Dei fui pu
tatitii , Auri nimirum , Centrum perfectionis (O)
amittunt , reli&o faltem nullitatem indicante cir
culo vacuo , (O )
Quamvis autem dicti Sinenfes fummè fint inge
niofi , maximóque polleant in Re literaria acu
mine , nihilominus apud nullum Hiftoria Sinicæ
Scriptorem invenire mihi licuit aliquem , qui de
accepto hoc aureo vellere triumphare potuerit ,
præter folum Regem Hiaoum fuperius adductum,
qui tamen in hoc faltem aliis felicior , quod glo
riari potuerit, fefe fuam canitiem obtinuiffe fine
Morborum infultibus , & ab Ægritudinibus effe
præfervatum , mediante Chymico hoc Remedio.
Proinde cenfeo , tam circumfpectos plurimorum
Labores non forte fortuna ita accidiffe infauftos
& fruftraneos ; fed Deum O. M. Operatores hofce
coram Mundo oculatiffimos , & Sapientia turgidos
tanti Myfterii revelatione indignos judicaffe , dum
ifti, utpote Ethnici , non Honorem Divinum , Proxi
mique commodum Laboribus fuis fcopum præfi
• xerint , fed Auri fame , aliifque ftimulis impiis im
pulfi fecerint , quod fecerint.
4. Dum ita ingenuæ difuafioni fum intentus ,
audio nonnullos talia obloquentes : Si verum eft,
Tom. I.
Subfec . III . 14
t
dari in Rerum natura Tincturam Univerfalem ,
randum fanè eft , cur fummè benignus Bonorum
omnium Autor non largiùs , & pro aliàs folita fua
in Genus Humanum efflictim amatum Munificentia
hancce diftribuerit ; fed reliquerit lucidiffimum
hunc Solem obfcuris ignorantiæ tenebris & nubi
bus oppreffum , reliquerit eam paratu non diffici
lem , fed difficillimam , tractatu non periculofam,
fed periculofiffimam. Cur non ad minimum ( Si
propter indignorum abufum , vulgo innotefcere
Eandem non confultum duxerit , ) pluribus vera
Pietate & Probitate Orbi Chriftiano fefe commen
dantibus concrediderit , cum uberiore hac mani
feftatione incredibilis tam ad confervandam & re
cuperandam Valetudinem Agrotantibus , quam ad
fuftentandam vitam Pauperibus emergere potuif
fet utilitas & levamen ?
Huic objectioni refpondeo , De Tinctura exi
habeat axioma illud Philofophicum , quod contra
Autopfiam difputare , fit infipidi.
Si itaque revera hæc exiftit , inexcufabilem
fere facit injuriam Divina Majeftati omnis de
hac dubitans. Nifi enim foedum ingratitudinis
fcelus incurrere velit Chriftianus , obftri &us eft ,
cogitationes fuas applicare , ad amplificandam &
extollendam nunquam fatis laudatam , nec laudan
dam miraculoforum Operum Divinorum Magnifi
centiam.
Ad Quæftionem verò ipfam dico , eandem eſſe
nimis curiofam , imò quafi ineptam , & frivo
lam . Quis enim , mi Homo, ingreffus eft Senacu
lum cœlefte , & quis Sacro-Santa Mono - Triados
Confiliis interfuit : Quomodo poteris , argilla ex
figulo quærere , quid facis ? Si liceret , de talibus
hæfitare , & controvertere , velem te etiam inter
rogare nonnulla , v. g. Da mihi , fi potes , ex Tua
hac mota Hypothefi , rationem, cur permifit Deus
ut Regum Sapientiffimi , Salomonis Scripta de Re
rum naturalium Qualitatibus abfolutiffima , à Ce
dro Libani ad Hyllopum parietis tranfeuntia pe
rierint ; cùm tamen ex iifdem ampliſſima potuif
fent ægrotantibus emergere emolumenta & leva
mina : cut idem Deus O. M. non citius ex Indiis ,
&c. tranfmifit Nobis Europæis fub Chrifti Vexillo
militantibus tantum pretiofiffimorum Aromatum
aliarumque rerum medicamentofarum cumulum ,
tantam item Auri & Argenti copiam, quæ potuif
fent cedere jamdudum , uti jam cedunt , in fola
tium ægrotorum , in auxilium Pauperum ? Vel cur
idem DeusNos , Populum fuum , non à Morbis præ
fervat , ut ita plane fuperfedere poffemus remedio
rum ufu ? Vel, cur Angelus non frequentiùs defcen
debat in piſcinam Betheſdam pro fanando primùm
ingrediente ? Joan. 5. Aut cur idem fingulis vici
bus non plures fimul fanabat , ut mifellus ille clau
dus reconvalefcentiam per totos triginta octo an
nos non debuiffet fruftra expectare ab Aquæ com
motione ? Ut taceam mille alia ;
Pollem item opponere , quæ acutiffimi Philo.
fophi Sinenfes contra infinitam Mifericordiam
& Omnifcientiam clementiffimi Noftri Protecto
ris & Nutritoris objiciebant Jefuitæ Xaverio ,
pro propaganda Chriftiana Religione , & conver
tendis argutis hifce Ethnicis lapidem moventi
omnem; nec Vitæ propriæ parcenti, veluti videre
N 2 eft
148 Bibliotheca Chemica Curiofæ

elt apud Erafmum Francifci in Exterorum Artis & folito hic operari definat, nec fuum quærat Sepiene
Morum Speculo, Hiftor. 11. p . m. 55. trionem ; fed vagabunde circumgyretur ; ut proin
Ne autem in leges Pietatis peccem , nec falcem de nefciat Nauclerus , quo fuum dirigat curlum.
in Meffem Theologicam immittere videar ; crenam Exinde omnibus patefcere credo, Divinam Sapien
revoco ; fecurius ad To éxer confugiens , cùm in tiam hoc Orbis refiduum Pofteris Noftris , fi qui
tam arduis non confultum fit , nimium philofo futuri funt , indagandum & Magnalia fua ibi forte
phari. Supra laudatus Schröderus mihi faffus eft, latentia propalanda refervaffe .
quod oleum fuum Auri bis faltem præparaverit. Stante igitur hoc , quod varia Mundo utilia &
Hinc non immeritò mirari & quærere poffet ali proficua, aut adhuc delitefcant occulta & fepulta,
quis , cur tantum myfterium non fæpius compo aut iterum evanuerint, ex imperfcrutabili Dei con
fuerit verum refpondeo : Deus imperfcrutabi filio , fuperflua fanè erit controverfia , cur Deus
lis talia Regalia non vult divulgata & tanquam O. M. Tincturam noftram , aut fimilia regalia dona
ufualia haberi Medicamenta. Propterea potius non in ora & manus omnium , aut plurium faltem
exclamamus Quam miraculofa funt Opera Tua diffeminari concefferit.
Domine atque fufpirare cogimur cum Heinfio: Cùm verò per ultima hæc oco vel decem Luftra
Quantum eft , quod ignoramus ! Quantillum eft , in Domini illius Magni Vinea , juxta Matthaum
quod fcimus ! Et maxima pars eorum , quæ fcimus, cap. 20. plus fit foffum & laboratum in rebus Phyfi
eft minima pars eorum, quæ nefcimus. Notatu di cis , hoc eft, plura Arcana Chymico - Anatomico
gna funt verba Heinrici Kunrath, Amphitr. Ifagog. Botanico-Phyfico- Pharmaceutica fint manifeſtata,
in Figuram tertiam , p. m. 200. Si quaris , cur unus ac in antecedentibus totidem Sæculis , videtur in
tantum fit Mundus , & cur unus tantum Philofo ftare nona vel undecima Hora diei ; Ut ita for
phorum Catholicus Lapis ? refpondeo , quia plures taffe gratiofiffimus Bonorum omnium Autor ante
Deus noluit , Ratio est , quacunque voluit , fecit. inftantem Orbis ruinam extraordinariè non modiô
Pfalm. 15. v. 3. Cur vero noluerit, Tu quare ab Eo ; aut trimodiô ; fed totô horreô, fit admenfurus do
Ipfe folus novit. na fua hactenus nondum divulgata,
Adcuratè enim minime valet indagare innata
Humani Ingenii imbecillitas , cur Polarcha omni CAPUT V.
fcio non libuerit Antecefforibus Noftris ac nobis
quælibet Naturæ arcana revelare ; fed etiam Pofte Declarans , è quâ Materiâ præparetur
Yorum fedulitati nonnulla occulta & inexperta
Tinctura Vniverfalis.
fervare indaganda & detegenda. Multa fiquidem
fuperioribus feculis fuiffe cognita , quorum cogni
tio jam iterum evanuerit ; econtra verò plura la Andom, tandemque hic claris Literis , Verbis
& adhuc partim latitare noftro tempore in perfpicuis, proponitur Materia illa , quam in
1
Anatomicis , Botanicis , Chymicis , aliifque rebus numeritamdiu verè & apertè nominari fruftrà de
tam Medico-Phyficis , quam aliis variis Scientiis, fiderârunt atque expectaverunt anxiè ; quampluri
fateri coguntur omnes illi , qui manifeftiffimis Ex mi quidem tot Sæculis antea nominârunt , & de
perientia teftimoniis inconfideratè reluctari non fcripferunt fermonibus fummè obfcuris , hierogly
audent. Præter meam opinionem fortè hæfitantes phicis, ac Emblematibus tenebricosô obfcuritatis
ablegatos volo ad Pancirolli , fuique Commentato velamentô obductis ; non pauci item fermocina
ris , Salmuthii deperdita , & nova reperta ; Ibi tionibus planè ridiculis, quafi fanaticis, ac ftolidis,
enim invenient, nifi ftupor Animos obfederit,quam figurifque Enthufiafticis venum expofuere ; ut cre
miraculosè & variè diderim , Eofdem ipfos nefciviffe , quid dixerint,
Ludat in Humanis Divina Potentia rebus ! quid fcripferint ; optandumque fuiflet , ut planè ta
Hifce unum faltem addo : miratus fum fæpius , cuiffent ; cùm ita incredibilem confufionem & tur
( cùm notum fit , quid non mortalia Pectora coë bationem excitaverint in Animis res Phyficas (cru
gerit , & cogat Auri facra Fames , ) quòd impiger tantibus ; Et tantùm abeft , ut iftis fuis narratio
extremos currens Mercator ad Indos ( & qui nego nibus rei huic abftrufæ & intricate dilucidanda
tiis mercatoriis præfunt , Proceres Orbis ) paffi facem accenderint aliquam , ut potiùs novâ, câque
fuerint hucufque • ut Terra Australis incognita , denfiffimâ caligine illam obduxerint.
quam dicunt , illud Nomen fuum incognitum Propterea arrige nunc Aures Avare ; Arrige Au
non mutaverit ; Hoc eft cur nullus exortus fit no res Ambitiofe ; Arrige Aures pauper Alchymifta ,
vus Columbus , novus Magellanus, novus Dracus, &c. mifer Laboratorcule , qui hactenus veftivifti cu
qui tot Myriadibus ignorantium fuperftitem hunc tem Tuam fumo , fudore , fanguinemque exfugen
ce Mundi angulum indefeffa inquifitione detege te miferiâ , qui corpus nutrivifti fpe exfuccà , pro
re & propalare fuerit aufus ; cum dubio procul miffis , vanitate ; Arrigite Aures finguli & omnes,
omni Divina munificentia , uti ubique , ita & ibi qui curiofitatis ftimulo a&ti , aut alium quemcun
dem tam fanitati , quàm œconomicis noftris ratio que fcopum intendentes , hactenùs inhiaftis con
nibus plura magno incremento & emolumento fu fecutioni Tinctura Univerfalis. Sic enim ſedatâ
tura recondiderit ? tâ fiti Argenti , Divitiarum fa
Fame Auri , extin&
Poftquam multi hac de re varias mihi commu turi poteritis indulgere veftris Geniis , ac Vobis
nicaverant rationes infufficientes , tandem qui vivere ; poteritis impofterùm , neglectis laboriofis
dam , qui integro decennio Novam Bataviam in fervitiis , vel officiis , curarumque domefticarum
India Orientali incoluerat , rerum nauticarum & moleftiis , fine fudore facierum Veftrarum in aurea
mercatoriarum apprime gnarus folidam & fide di libertate toti efle Veftri. Arrige autem Aures
gnam mihi aperuit rationem : Tentata quidem eft, Philiater;Hacenim cognita fuperfedere poteris (nifi
inquiebat , plus vice fimplici Transfretatio verfus fola curiofitate Tibi talia pertractare arrideant )
terram Auftralem incognitam ; fed vano & infelici fœtidis fe&ionibusAnatomicis ,laboriofis colle&io.
femper effe&u , & hoc ideò, quod Acus Magnetica nibus Botanicis , ingrata carbonum in operationi
( Nautarum utpote Hodegus , ) more alias ubivis bus Chymicis tractatione,tadiofis lucubrationibus,
diuturnis
 "
Lib. I. Sect. II. Subfect. III. 149

diuturnis tot ac tot Annos expofcentibus La partim quod certiffimè Mihi conftaret, imperfcru
boribus ac Cerebrum frangentibus meditationi tabili Dei Confilio placuiffe , nonnullos fummo in
bus Philofophico - Phyfico - Theoretico-Anatomi geniorum acumine , plenariaque Artis Medico
co-Botanico - Chymico - Practico- Pharmaceutico Chymica Experientia dotatos , nullis fimul ( ali
Chirurgicis ; Sic poteris una fidelia parietes de quando plufquam Regiis , ) fumptibus parcentes ,
albare omnes , remediô unicô morbos fanare om remque ipfam cautâ & indefefsâ dexteritate & jux
nes , & quidem non tam cito , tuto , jucunde , quod ta Artis leges omnes methodicè tractantes, (veluti
femper defiderarunt Medici quilibet , quam peni è duobus præcedentibus patet Capitibus , ) locô
tus citiffimè, tutiffimè , jucundiffimè. Philofophici Lapidis acquirendi lapidem laviffe , ac
Verum enim verò fige paulifper cogitationes Aurum quærentes inconfe&um , confectum dilapi
tuas, jube parum fubfiftere pedem tuum , quifquis dâffe , ( juxta analogiam Fabulæ de cane Alopico
es horum modo adductorum , antequam ulterius pontemcum frufto Carnis tranfeunte, ) aureumque
progrediaris . Si enim forte compulfus aviditate infimul Tempus perdidiffe.
rei defideratiffimæ , oculis tuis properaveris ad le Proinde Ego tam fragilitatis Humanæ ob fer
Яionem Capitis hujus motu præpoftero vel fu mentum Peccati Adamitici hæreditarium , quam
perficietenus faltem infpexeris Caput antece . Tenuitatis meæ in Re Medico- literaria Mihi con
dens , fupervacaneam cenfendo ventilationem , an fcius , non immeritò obftupui & abftinui. Par
confultum fit in Tin&turam inquirere ; cogor autem tim verò , in quo præcipuus hujus Rei cardo eft ,
Tibi vellicare , ac feriò denuo commonefacere , ut eo minus Icarium quafi huncce volatum inſtitui ,
prius ritè frangas Nucem ; antequam è Nuce Nu quod perfenferim , fupremum Medicina Autorem
cleum effe velis , ceu Terentiana jamdudum . mo & Directorem Me ab hoc opere avocaffe , Ta
nuit Gnoma; Hoc eft , ut præcedentia , & circum lentumque meum aliis negotiis , nimirum quafi
ftantias prius ponderes , antequam ad ipfum acce verè & mere practicis deftinaffe. Sæpiùs enim ob
das Opus . labores Medico- Practicos in Aulis alibique con
Proinde regredere , fis, in dictum Caput antece catenatos , ob frequentia itinera , & fimilia , tan
dens ; vel fi grave & moleftum foret forte,integrum tùm abfuit , ut negotio huic incomparabiliter fe
illud ruminare, confule folùm ultimas aliquot illius rio , totum fere hominem , ac integrum operato
paginas , & fideliter ibidem doceberis , fi modo ris Cerebrum requirenti decenter invigilare po
doceri geftis, quam fubtilibus meditationibus ven tuiffem , ut potius per unam atque alteram Septi
tilari , teneris Manibus tangi, modeftis Oculis ad manam mihi fæpius non licuerit effe tam otiofo
fpici velit Myfterium hocce ; Myfterium quod non quò curiofæ cuidam meditationi , aut Librorum
abfurde æquiparatur Herbæ illi , quam fenfitivam , lectioni incumbere , uti debuiffem & voluiffem ,
aut Noli me tangere vocitant Botanici. valuiffem. Nihilominus cùm Divina placuerit
Huc non inconcinne infero vetus & argutum cu Majeftati , nonnulla de fummo hoc arcano Mihi
juſdam de delicato Alchymia Studio fingulos mo indigno concredere ; Quædam enim ex Ore &
nentis dicterium : Curiofus infcripferat Operibus Laboribus Chymicis fecretioribus , Evergetæ mei
Theophrafti Paracelfi : Alchymia est Ars fine Arte; incomparabilis , Chymiatri Lipfienfium per Euro
Subjectum ejus est Pars cum Parie; Proprium mentiri, pam notiffimi Dn. Dn . Joannis Michaëlis didici ;
& ultimo mendicatum ire. Sed alius fubfcripferat : Didici quædam è Literis correfpondentialibus ,
Falleris , Amice ; ignoras enim , quid fit Alchymia; quas vocant , aliunde ad Eum perfcriptis , ab Ipfo
Alchymia enim eft cata Meretrix , qua multos invi concifis ac Igni deftinatis , pio autem furto à Me
tat, paucos admittit amafios. furreptis , denuo compofitis , ac clanculariè de
Si dixerint fortè five curiofi quidam ingenui fcriptis , collectifque ; Didici quædam , dum con
five Momi : Quam abfurdus eft hic Autor , quod tenta epiftolarum talium arcanarum refponforia
audeat Scripto publicô Materiam Univerfalem rum aliorfum ab Eodem mittendarum , ( à latere
non modo perfpicuè depingere & manifeftare ; in menfa illi quotidie affidens, ) obliquis oculis ex
fed etiam , quomodo tot ac tot Seculis defiderata, hauriebam , unguibufque meis , aliud quafi agendo,
ac maximoperè ab omnibus occultata Tinctura cum aliter & manifeftè mihi non liceret , pro ju
inde fit elaboranda , detegere. Si enim vera non vanda memoria interim infcribebam ; Cùm plura
fint , quæ fcribit , omnium omninò explofione fo Difcipulis, aliiſve ob datam filentii fidem detegere
ret dignus , quòd toti Orbi literato manifeftum illi non erat conceffum.
obtrudere conetur mendacium. Si verò Veritati Didici item quædam , & potiora quidem , dum
fuerint confentanea , ac Propofitum Methodô pro laudatiſſimus modo dictus Præceptor in meo per
mifsâ fuccedat , refpondeatque eventus, mirandum exteras Regiones Itinere Chymiatris magnis me
fanè effe maximè, quòd ille non fibi ipfi , fuæ Fa hinc inde fideliter & fecrete commendaverat ; qui
miliæ, ac Amicis , ( ad minimum antequam artifi percipientes aliqualem meam hoc in ftudio cogni
cium propalaret , ac in Vulgus diffeminaret, ) bo tionem , cognitionis fuæ non minus me ingenuè fa
nam hujus Arcani partem conficeret ; ut ita à cu ciebant participem .
ris , negotiifque Practicis liber , fuus prorfus effet, Quia etiam Regum arcana funt occultanda ;
& non alterius ; ac cum illo Villico potius ob di Dei autem Magnalia divulganda , Raphaëlis An
vitem Meffem turgido facto , juxta Lucam , cap. geli Elogio , Libr . Tobie, capite 1o. Atque uti San
12. v. 10. Se ipfum bono ac hilari Animo effe, Hor &iffimus Paulus loquitur I. ad Corinthios 3. v.6.
reumque amplificare juberet ? Illi, ne nefciant, ve Ego plantavi , Apollo humectavit ; Et quemadmo
lim , me ingenuè & apertè fateri , quod abfolutis dum in re militari Confiliarii Bellici difponunt ,
Studiis Academicis , & peregrinationibus in Pa quomodo negotia pro Patria farta te& ta fervan
triam redux , poft devotas & repetitas Preces inter da , vel amplificanda fint tra&
tanda , Hoftifque ad >
Meditationes meæ vocationis Medicas alias,aliof incitas redigendus ; Manum autem ipfam operi
que labores Chymicos quidem conftituerim , ag non omnes admovent ; Alii verò , nimirum Mili
gredi arduum hoc Opus ; fed poftea animum muta tes , Confilia exequuntur & perficiunt. Ita Ego
verim, Manumque retraxerim quafi nolens-volens, aliis quos Deus ad talia regalia & extraordinaria
Tom. I. N 3 Dona
15.01 Bibliotheca Chemica Curiofæ

Dona magis felegit , ea hac de re mihi indigno Proditori, quem vocant, Apoplexiam, malaque alía
cognita fincerô Corde , & ingenua Fronte exhi omnia imprecantes : Hi enim malitiofæ invidiæ fti
beo. mulo , & cùm velint videri coram omnibus , quafi
Ipfe verò egomet forte mea contentus , ingen plenaria hujus rei notitia ipfis competeret ; quam
tes repono gratias clementiffimo Pantocratori , vis juxta veterem hiftoriam, cum Mercatoris illius
quod largam fuam Benedictionem in me talia lufcinia vox faltem fint , prætereaque nihil , atque
non merentem effuderit ; Dum nimirum pro multa dicant, pauca verò probent , vel potius pro
comparanda Artium bonarum & imprimis Medis bare & demonftrare valeant, ac publice erubefcere
ca Supellectile , confumpto plane Patrimonio , in cogerentur , nifi dica occultationis clypeo fefe à
Patriam rediens , cum Biante ferè omnia mea claris probationis radiis defenderent.
mecum portabam , & Patriarchæ facobo , forda Verum enim verò , quemlibet Ego fuo abunda
nem tranfeunti fimilis eram , è Genef. cap. 32. v.10 re fenfu permitto ; Ipfe verò potiùs affentior hif
Nunc vero cum Davide meritò exclamo , 1. Chro ce diffentienti meo Sennerto , communi illi Præ
nicor. 18. v. 16. Quis fum Ego , & quæ eft Domus ceptori , ac Germano Hippocrati , qui Libro de
Parentis mei ? Chymicorum cum Galenicis confenfu & diffenfu,
- Non minùs gratias eidem ago quòd Philofo capite 18. p 315. inter alia fic loquitur : Si quidam
phiæ meæ Pyrotechnica adeò benedixerit , ut præ funt , qui Medicamenti Univerfalis notitiam ba
ter alia mihi detexerit raras nonnullas enchirifes bent , Illud verò planè occultant , 1 në ! illi valde ini
in laboribus Chymicis apprimè utiles ; peculiare qui funt , & in Genus Humanum injurii , charita
item pro variarum rerum folutione commodum tifque Chriftiana obliti , qui tantum Thefaurum cum
Menftruum. Qualia autem hæc fint , cùm huc non Servo illo nequam occultant , eoque nulli profunt, &c.
pertineant , refervo Obfervationibus meis Medi Hucufque Sennertu . Proinde Egomet illud, quod
co-curiofis , Deo vitam concedente , propediem de hôc arcanô mihi conftat , Mundo ingenuè &
edendis. Ubi mirari fatis nequeo , quomodo hæc , apertè fum declaraturus ; Divina relinquens Di
utpote manifeftiffimæ & facillime operationis , rectioni ac arbitrio , cuinam hocce detegere pe
hucufque latere & fallere potuerint , non quidem nitùs ac concredere voluerit , alibi enim jamdu
tam debile meum Cerebellum, quàm tantum nume dum monui indignos & malè hoc collocantes , li
rum Chymicorum oculatiffimorum & fapienti Ex cèt ipsô Argo fuerint oculatiores , hîc cœcutire ;
perientiâ exercitatiffimorum . & licèt Salomone Sapientiores , Spirituum Verti
2
Quia infuper non ita pridem hæc repererim ginem experiri.
quafi improvisò ac aliis intentus infudanfque ; in Hac occafione non poffum non , quin quodam
illa autem & fimilia per aliquod Annos plus vice modo repetam , quæ primo Tractatus Capite mo
fimplici inquifiverim rigorofo quidem fervore , at nui ; nimirum , me ad Confcientiam meam ap
fruftraneô eventu ; Exinde quoque robur accedit pellare, quod nullo alio plane fine crenam Operi
Sententiæ meæ in antecedentibus propofitæ ; ni huic arduo admoverim , quam ut Majeftatico illi
mirum , quòd nemo valeat Deo Opt . Max. quafi præcepto , Homines omnes ferienti , Matth. 22.
invito extorquere pro intempeftivi defiderii fui verf.37 . ( quo jubemur , ut diligamus Deum toto
fatisfactione & expletione tam ( & præcipuè qui Corde , & Proximum veluti Nos ipfos , ) pro vi
dem ) Myfterium Tinitura Univerfalis , quam alio rili obediam ; atque Talentum mihi cœlitus con
rum quoque arcanorum communicationem , & in creditum non in Terra defodiam . Quilibet enim
ventionem . Medicus confcientiofus hunc fuis actionibus pb
Propterea denuò rogatos & monitos volo nat fcopum , ne chorda femper oberret eadem, aut
importunos tales Operarios , qui acceptô fuô faltem ftupida fimplicitate credat , quod Antecef
grofso non funt contenti , juxta Matthæum capi fores crediderunt ; fed ftudeat , Naturalium Re
te XX. ne impetuosè & illotis manibus irrumpant rum caufas reddere certiores & evidentiores ; ne
in occultum hocce Gazophylacium , & Sanctum in eodem ftatu per ignaviam Noftram quafi tor
Sanctorum ; fed fecundùm generalem & adcura pefcat Medicina ; fed amplior , ac illuftrior trada
tam Chriftianorum Cynofuram , ORA ET tur Pofteritati ; Eique fic fimul ftimulus addatur,
LABORA , legitimæ fuæ Vocationis , ac anti hancce ad majus majufque femper gloriæ ac ho
qui illius , DIC , CUR HIC , curam gerant, noris faftigium evehendi. Cùm enim viderim ,
in fudore Faciei vefcantur fuo Pane , ac in filentio partim plures variarum in re literaria Facultatum
& fpe expectent, quantum Majeftas Divinapro fuâ Affeclas , viros eleganti & folida doctrina con
Clementiâ è gratiofo fuo Cornu Copia ipfis in fpicuos è falfis Hypothefibus , diverfifque rationi
Corporum & Animarum commodum fit admenfu bus fuperiùs addu& tis , partim verò non paucos
ra. Mihi locô Tinctura Univerfalis , locoque ma alios , ferò cum Phrygibus fapientes ex Animi le
gnarum Divitiarum fufficit cum Divo Paulo Gratia vitate , atque indignatione , quod Tempus inutili
Divina, juxta 2. ad Corinth. 12. v. 9. & quod Amor ter perdiderint in conficiendo Auro , & c. planè ne
meus crucifixus fit. *
gaffe exiftentiam hujus Tinctura , atque ita maxi
Antequam nunc ipfam aggredior materiæ tra mam Divino Honori ( cujus tamen promovendi
tationem , priùs monendum judico , me mi ftudium Chriftianis omnibus incumbit , ) intuliffe
nime latere , quod Materia hujus Univerfalis , injuriam , dum abrogare ita volunt unam è Crea
Ejufdemque Præparationis manifeftationem diffua turis fummè miraculofam , ac quafi primiceriam .
deant plurimi , Partim quidem hoc faciunt Viri in Propterea in Capite tertio non folum hancce præ
genui & prudentes , ideo , ne Perle projiciantur parandi poffibilitatem fat prolixis circumftantiis ,
Suibus , aut Regalia & occulta Artis noftræ in in firmifque uti fpero rationibus demonftravi ; fed
dignos diffeminentur ; atque ita ifti indigni hac etiam nunc Materiam ipfam , quam ex aliis didici,
occafione potentes fiant ad Peccata perpetranda modumque hanc ex ea conficiendi , ad contradi
per Divitiarum abufum. Partim verò hoc conan centes eò feliciùs & faciliùs convincendos fub
tur nafutuli , arrogantes , impii , hoc fummum læ jungam. Facile quidem mihi perfuadeo , Propofi
Lee Majeftatis Divina crimen cenfentes , talique tum hocce meum non quorumlibet Genio effe
fatis
 Lib. I. Sect. II
fatisfa&turum ; cum ommibus placere fit impoffi.
bile , ac veluti Divo Paulo , Romam abituro præ
dicebat Propheta , Act. Apoftolor. cap. 21. v. 11 .
Ipfum ibidem expectare vincula & catenas; ita fcri
pto huic meo obviam ituras prævideo irrifiones ,
Convitia , contradictiones , Nafos aduncos. Infer
nalis enim Difcordiæ promus - condus lapidem
movet omnem ; ne peffumeat illud Dicterium ,
quod Homini Homo Diabolus , & quod Figulum
Figulus odio profequi non ceffet. Confido tamen ,
apud Viros faniores , ac purioris Literature Me
veniam effe impetraturum , Eofque excufatum me
vel inde eò facilius habituros , quod infudaverim
Materiæ fumme abftrufæ , & non tam multis An
nis vel Luftris , quam pluribus Seculis præ omni
bus aliis controverfæ & ventilata , ceu fatebuntur
Medici atque eruditi omnes. Quod fi igitur uni
vel alteri penitior & clarior fuppetiverit hujus rei
fcientia, & fi noverit hifce à me propofitis quid
dam rectius , rogo , ut candidus impertiat , ac
placide exponat Mundo literato ; atque ita fa
ciet rem non modo Academiæ Noftræ Natura
Curioforum ; fed etiam Chriftianiffimi legibus di
gniffimam. Illos vero qui cavillandi ftudio fe pro
fequentur , ac fcommatibus adorientur , è funda
mentis Ethica Chriftianæ nihili æftimabo,Davidem
Simei convitianti non obloquentem fecutus , nec
afininæ illi calcitrationi me opponam , quemadmö
dum integro hoc Tractatu Egomet lane nunquam
vel minimo etiam verbo lædere quempiam , ani
mum induxi . Mifereor potius illorum, quod Chri
ftianæ Proximo debitæ Charitatis fint obliti; Deum
que gratiofum oro & obteftator , quò majus impo
terum illis erga Proximum innocentem excitet
Amoris fermentum , ut ita meliorem propriarum
Animarum curam gerere difcant.
Materiam ipfam mihi nunc defcripturo tam am
plus fefe offert diverfarum opinionum hanc fumme
confuſe aut occulte tractantium ac depingentium
campus, ut, utrum eloquar, an fileam, ferè nefciam;
integrum fane efficerem Tra&tatum , fi eafdem pro
ponere conarer. Librorum enim publice de hoc
vagantium tantus eft numerus , ut facile fuffice
ret pro onerandis aliquot curribus , imò navibus.
Et quod admiratione dignum majore , inter illos
numero , uti dictum , plurimos plures diverfam , &
finguli fere fingulares fovent fententias , ut omnes
tantum - non invicem ad minimum in nonnullis
principalioribus Hypothefibus , & neceffariis cir
cumftantiis diffentiant , vel faltem diffentire vide
antur , & quamvis me minimè lateat , quòd in ho
rum unô vel altero ingenui & prudentes nonnulli
Artis Filii veram & genuinam Materiam vel quo
dammodo tangant , vel etiam fatis perfpicuè pro
ponant publico , Lectores tamen tantorum Naturæ
Arcanorum planè aut faltem quarundam enchiri
fium ignari, nec manûs ipfas operi antea admoven
tes , per infpe&
ta fcripta alia Chymica fpuria Ma
teriam aliquam remotam , & erroneam commen
dantia turbantur , quomodo verum à falfo difcer
nant, & quo fe vertant , nefcientes ; adeò quidem,
ut lucidorum veræ Materiæ radiorum claritas non
fufficiat pro diffipandis obfcurorum iftorum Tene
brionum & vefpertilionum tenebris , pro refellen
dis lucridis Simiarum talium operibus.
Sane , dum in memoriam mihi revoco notatam
diverfarum Sententiarum farraginem , vel Mixtu
ras fimplices , parum abeft , quin fimul in indigna
tionem , commiferationem & rifum rapiar. In in
dignationem quidem , expendens , quod multi è
Tom . I.
Subfect. III. Nast
faftuofa arrogantia hac de Materia projiciant am
pullas , & felquipedalia Verba , ( poftquam è malè
intelle&
to fcriptô Chymicô nonnulla exfuxerint, )
ac tantis ænigmatibus , tantifque obfcuritatibus
obvelent , tamque occulte Orbi curiofo fua obtru
dant , ut Nodos hofce Gordios folvere fit omnium
difficillimum , fi non impoffibile , & neque Davus .
neque Oedipus aliquis Mentem & Senfus Autorum
iftorum penetrare valeat; ut crediderim, illos ipfos
partim nefcire , quid intenderint , quid fcripferint;
ac proinde optime in eos quadret illud Diderium,
quod quidam obfcuriffimo Poëta Perfio oppone
bat : Si non vis intelligi , cur fcripfifti .
In commiferationem verò , dum non pauci mi
felli , talium blateronum , & vaniloquorum pro
miffis fpe Auri olim arripiendi turgidis patiuntur
Sibi imponi , fuaque capita turbari ac repleri,
inauratis vaporibus; atque ita videntes , multos
alios occupari circa magnum hoc negotium , ne
Diabolus ipfos inveniat otiofos , illud idem aggre
diuntur , tamen quafi femiebrii , fine methodo , fi
ne decentibus Artis fundamentis , illiterata & ftu
pida in fimplicitate ; Atque ita fruftraneis his Tan
tali Dapibus avide inhiant , Sisyphi Saxum hocce
volvunt indefeffo & laboriofo fervore , Manibus
tamen fuaviffimo dulciffime Spei melle vel balfa
mo illitis , atque fub fpe exfucca fenefcunt; non
aliter , ac illi , qui cellam cerevifia recenti aut Mu
fto fervente plenam ingrediuntur , quafi ebrii red,
duntur , fine vera grati ipfius liquoris perceptione
ac ufu.
In Rifum verò , dum horum Nugi - fumi- venti
vendulorum aliqui , videntes , quod veris per
Ignem Philofophis nonnullis per allegorias , fe
cretas defcriptiones , variaque à rebus ufualibus &
cognitis deprompta , aliter verò penitus intelli.
genda Nomina ( ne hoc magnale dignis & indi
gnis fimul communicetur , nec Perfæ projiciantur
Suibus ; uti loqui amant ; aliasve ob caufas , ) id
defcribere placuerit , itidem , ut etiam aliquid co
ram Mundo elle videantur , publice exponunt fal
fa & ficta fua Arcana per ridicula Emblemata , &
ftolida Hieroglyphica , vel ipfi Heraclito cachin
num extorfura , per hyperbolicas item paraphrafes
& excurfiones ; adeô , ut nullus unquam Philofo
phus tam abfurdas Chymaras , aliaque Rationis
Entia Animo concipere fuerit aufus . Atque ita Ge
niis fuis blandiuntur , crumenafque ob frequentem
titillationem & purgationem ad atrophiam vel
marafmum proclives folantur , dum quod fieri
( & quidem fruftra ) fperant , gaudio intempefti
vo, & quafi ecftatico - entufiaftico ex fe rapti jam
dum factum credant , Triumphum ante Victoriam
canentes.
Proinde fedu&
ti nonnulli , etiam non mediocris
Eruditionis Medici & Chymici , locutionibus di
&
tis tam variè diffentientium , tam variè fibi con
tradicentium metaphoricis & occultis , pro labo
rum fuorum fcopo tanquam genuinam Materiam
felegerunt fummè diverfa , ferè innumera. Multi
quidem confifi funt in Auro ipfo , utpote Metallo
rum Rege , Sole & Phoſphoro ; In hoc enim latita
re incomparabilem vim balfamicam , & reſtaura
tivum Archai Noftri debilitati , non habemus, cur
dubitemus , nec ullus negare audebit . Quàm an
xiè hinc per operationes Pyrotechnicas omnes illi
Aurum notatum , & cum hoc feipfos laceverint ,
cruciaverint , torferint , quafi inviti teftatum eunt
libri plurimi.Et cùm Aurum inter remedia particu
laria principem facilè obtineat locum , judicârunt,
N 4 inde
 eca a
152 Biblioth Chemic Curiofa

inde eò felicius adfcendi poffe præ aliis omnibus incomparabili communicavit magnus Natura My
1 ad Univerfale ; Cùm etiam inter res metallico- mi fta Petrus - Iohannes Faber ; dum : cap. 25. ftatuit.
nerales , nec Invidiâ contradicente , fit perfe&tiffi Finituram Univerfalem præparari è Puro Natura ;
mum , eò citiùs & commodiùs inde fperandum effe vel , uti Clariſſ. Chriftian- Adolphus Balduinus , Tra
exaltationem ad Tinkturam Univerfalem . Etatu de Aurô Aura , cap. 3. p . m. 37. unicô verbo
4 Non minùs multi alii toties-totiesque fruftrà Eandem appellitat , Uranogaam , hoc eft , Cœlum
infudavere reliquis Metallis omnibus hic huic, ille Terrificatum.
illi , ifte ifti ; præcipuè quidem Mercurio , Veneri , Ne autem obfcurum per æque obfcurum curio
Saturno , &c. Plures denique Nomen huic vel illi fis obtrudam ; fed fcapham fcapham nominem , pro
corpori mixto Chymico aliàs dari folitum , à ve horum verbulorum dilucidatione fubjungo fequent
teribus autem Pyrotechnis Arcano cuidam impofi tia:E fuperioribus patefcit capitibus Tincturam Vni
tum atque hic diversô fenfu accipiendûm , juxta verfalem perficere fuam operationem non veluti
verbalem tenorem intellexerunt , & fic cum aliis alia Medicamenta particularia , dum innata è qua
Seipfos deceperunt , dum nimirum Mentes Manuf litate unumquodque agit in fibi contrarium , v. g.
que fatigârunt in Chymicè tractandis variis Rebus dum remedia alia extirpant Morbos ab acido præ
naturalibus , præprimis quidem è Regno minerali, ternaturali & nimio oriundos ; vel , dum hoc me
Antimonio , Vitriolô), Nitrô , Sulphure , Sale commu detur Epilepfia , illud fanat Phthifin, iftud eradicat
ni , Sale armoniacô , Sale gemma , Alumine, Arfe Febres , aliud fe opponit Arthritidi ; quoddam
nico, Magnere , Mercurio fublimatô , Borrace , La Menftrua tarda pellit , ifthoc nimia fufflaminat ;
pide calaminari , & c. ut & è Regno Animalifangui Unum eft fudoriferum , alterum purgans , tertium
ne , mumiâ, spermate , fecundinâ , urina , Ovis ; nec vomitorium, quartum vero adftringens ; & fic por
non è Regnô vegetabili , Vino , Sale Tartari, Fuligiro. Sed illa efficaciam fuam exferit roborando
ne , Lunaria , Sanguine Draconum , Rore Solus dicta Calidum innatum ; veluti in Antecedentibus la
Herba , &c. Quo vero eventu & fucceffu id fa& tum, tius di&um..
loqui jubeo talium infelicium Alchymiftarum , & Anima enim Noftra unice hujus & Spirituum uti
·
Pfeudo Adeptorum vel querelas publicas , vel tur minifterio pro integra confervanda Oeconomia
Amicis concreditos amicorum fuorum morfus, vel Microcofmica. Hac enim Tinctura incomparabile
pudorem tacitum,ob marſupium corrugatum,& lo affunditur oleum lampidi ignis vitalis , quo Spiri
co fperati Hydropis He&ica correptum & confum tus cordis fuppreffi recreantur , recenter illuftran
tum . tur , & in actum denuo ducuntur ; recreati hi , &
Minime quidem negamus , dica Corpora Phy illuftrati Balfamica fua virtute mallam fanguineam
fica , & fimilia conftare è genuina Materia Univer imbuunt , & renovant ; hinc accepto neceffario
fali ; cum res omnes Mumia hac Balfamica ætherea pabulo ac nutrimento , quodlibet Merobrum , ri
fint imprægnatæ , ea crefcant , nutriantur , confer te fuo , ad quod deftinatum eft, fungitur officio ; In
ventur. Verum talia Corpora ob fuam maturitatem ternæ partium diffentiones præcaventur , aut præ
funt Materia faltem remota, imo partim remotiffi fentes tolluntur ; & quæ circulatoriam Sanguinis
ma ; minime vero propinqua vel proxima; dum in Officinam turbant , fedantur, expelluntur; breviter
hifce dictus Balfamus nimium eft fixatus & coagu multa : præfens fanitas confervatur , & amiffa re
ftituitur.
latus , copiofisque cruditatibus heterogeneis con
fpurcatus , ut proinde ad primævam fuam operi Non minus Tinctura laudata in Metallorum im
huic incomparabili fumme neceffariam minime re perfectorum exaltatione aut tranfmutatione ener
duci queat puritatem & homogeneitatem; Cùm ni gia quafi imperatoria defideratum abfolvit Opus.
hil plane alieni aut extranei Tinctura Noftræ com Stantibus & præfuppofitis hifce modò dicis, (ni
pofitionem ingredi poffit , ac debeat; Materia enim mirum, quod Tinctura Univerfalis minime operetur
ejus abundanter in fe habet , quod ad fuam perfe eâ methodo , qua alia Medicamenta , qualia - qua
Яtionem habere debet ;veluti in manufcripto fecre lia fint ,fpecialiter hoc contra hunc , illud contra
to loquitur Petrus Iohannes Faber, cap 5. illum morbum , aut ab alcali , aut ab acido vitiofo
Aliis tandem licuit quidem effe tam felicibus ut vel nimio ortum; Sed hæc fola contra adfectus om,
propinquam & veram Materiam arripuerint , & te nes à quacunque etiam caufa morbifica progenitos
tigerint; cito tamen à regia hac via iterum aberra modo Archæali agat , ac pugnet; ) fequitur , Ejuf,
runt, dum non unitam & integram Labori deftina dem Materiam ex qua neutiquam poffe quæri in
runt;fed huncce faltem funt aggreffi in dimidia Ma corporibus mixtis fixis perfectis , unde fuam hau
teria Parte ; hoc eft , vel nimis alta & fuperiora pe rit originem reliquorum Medicamentorum cohors;
tiverunt,eligentes partem folummodo aëream&vo fed altioribus rebus natales debere , atque ex oc
latilem ; vel adhæferunt nimium inferioribus ; quæ cultioribus Natura arcanis ortum fumere. Proinde
rentes , quod defiderant , in fola parte fixiore vel ex effectu , vel à pofteriori , ( veluti in rebus Phy
terreftri.Alii denique omiferunt enchirifeum necef fico - Medicis non infrequens eft , ) argumentantes,
fariarum unam aut alteram; cum opus hocce fuper dicimus , effe&tum Univerfalem præfupponere fimi
ficiarie fefe tractari neutiquam patiatur. lem , id eft Univerfalem caufam , ut fic neceffario
Non defuere etiam multi qui Materia veræ ad fit quærenda , & expe&
tanda ejufdem præparatio in
mifcuerunt aliena , heterogenea , & jamdum com Rebus primis & univerfalibus , Principiisque ge
pofita& fixa corpora. Ut proinde propria fua Cul neralibus rerum omnium Macrocofmicis , Cali ,
pa potiri optato fine minime valuerint. Aftrorumque influentia imprægnatis , è quorum di
Præmonitis hifce , Veram Materiam Univerfalem fpofitione vegetatio & interitus , Vita & Mors Ma
declaraturus , breviùs , & adcuratiùs fimul , illud cro- & Microcofmi dependet . Hæc funt illud Pu
præftare nequeo, quàm per duo verba fequentia , rum Natura fuperius allegatnm Petri- Johannis Fa
depromta è fecreto Manufcripto , quod Sereniffi bri ; Hoc ille in citati Manuſcripti Capite 26. de
mo Holfatia Duci , ac Norvvegia Hæredi, Dn. Fri finit , quod fit nihil aliud, quam quinta Eſſentia Ca
derico, beatiff. Memoriæ , tam in genere rei litera li & Elementorum omnium , quod in Centro terra
riæ , quam in fpecie Medico- chymica Mecenati excoquitur , & bine per poros terra amandatum
producibilia
t Lib . I. Sect.
producibila omnia producit , prafervat , alit.
Quamvis de hujus Univerfalis principii defini
tione , ac effentia dilucidanda è diverfis Naturæ
Proceribus varia lucernam olentia producere pof
fem , ( Siquidem curiofum Le&orem remitto tam
ad Theatrum Chymicum , & Mufæum Hermeti
cum , quam inter plurimos , & præcipue Neoteri
cos ad Petr. Joh. Fabrum , in Panchymico, &c. ad
Johannem Tackium , in triplice Phafi Sophico , ad
D. Nuyfement , de fale & fpiritu Mundi ; ad Joh.
Joachimum Becherum , in Phyfica fubterr.& ejuf
dem fupplemento ; ad Heinr. Kunradum , in Am.
phitheatro ; ad pofitiones de (piritu Mundi Anony
mi , annexafque huic Notas aureas Andr. Knöphe
lii , Anno 5. Mifcellaneor. Curiofor. German, ad
jun&tas.) Placet tamen pro firmiore veritatis eruen
dæ & propalandæ fundamento ac folatio inftar
plurium fola allegare verba Athanafii Kircheri ,
utpote Viri ob rariffimas Ingenii dotes in puriore
literatura , ac fpecialiter in Phyficis Theoremati
bus , fimilibus , exceptâ Chymiâ Practicâ , incom
parabilis.
Quamvis enim hic manifeftus fit Hoftis , ac acer
rimus Antagoniſta Tinctura Noftra , nihilominùs
tamen tam in aliis Scriptis , quam imprimis in To
mo fecundo Mundi fui fubterranei adcuratè & ner
voſe deſcribit Materia noftræ Materiam ; horum
tamen infcius planè , alienôque fcopo propofita
proponens. Ex quibus denuo clarefcit , quam mi
raculofa fuis operibus & creaturis , uti ubique , ita
etiam præ aliis in hoc noftro Divina Majeftas, dum
magnus hic vir nefcit , quantum fciat in rebus Chy
micis , & quam immerito & injufte tantus fit Chy
mico - Maltix ; Cùm econtra tot ac tot Nafu
tuli , Philauti , Chymicaftri crepent in fimilibus
fefe multa fcire ; cum tamen omnia , vel ad mini
mum plurima & potiora arcaniffimi hujus Myfte
rii nefciant.
Modò dictus immortalis Kircherus , Mundi Sub
terranei Tomo II. Libr. 12. Sec. 1. cap. 1. p. m. 327.
inter alia , in hæc erumpit verba , de Rerum Pan
fpermiâ, feu de Virtute feminali catholicâ loquens:
Efacris Mofaicis Oraculis , que meritò omni humane
cognitionis certitudini multis parafangis anteferre de
bemus , conftat , Conditorem omnium , Deum in Prin
cipio Rerum Materiam quandam , quam Nos non in
congruè Chaoticam appellamus , è nihilo creaffe . Gla
riofus enim Deus creavit omnia fimul , intra quam ,
·
quicquid in Naturâ rerum mixtarum , fubftantiarum
que materialium poftea producendum erat , veluti fub
Panspermia quadam , confufum latebat . Et paulò poft
inquit : Que cum ita fint , meritò hoc loco queri po
teft , quanam fuerit illa Panſpermia , vis feminalis Re
rum omnium productrix ? Dico , fuiffe Spiritum quen
dam materialem , feu ex fubtiliori Cæleftis Aura , fi
ve ex Elementorum Portione compofitum ,fuiffeque
vaporem quendam Mercurio-Salino-Mercurialem ,
( facile hic quilibet fubolfacit vitium typographi
cum ; dum pro Mercurio- Sulphureo Mercurialem
legendum Salino- Sulphureo-Mercurialem , Auto
rifque Mentem fequens ftatim pagina explicat, ) Se
men Univerfale Rerum , Elementis à DEO concrea
tum , originem omnium eorum , qua in Mundô condita
Sunt , Entium corporeorum. Hic enim pro naturâ Ma
tricum , quibus inditus ? in Matricibus quidem inani
matis Mineralia & Metallica Corpora , in Vegetabili
bus Plantas omnisgeneris , infenfuivâ naturâ Anima
lia juxta cogruam unicuique naturam infitione mitifica
producit,& in tot corpora mixta,quot fpecies Rerufunt,
combinatione ineffabili,foli Deo nota, individuatur.
II. Subfect. III.
-153
Et in difquifitione , pag. fequ . Vnde non immerito
hoc , tanquamfemen Vniverfale Natura , Spiritum Sa
lino -fulphureo - Mercurialem , unam Subſtantiam tri
plici virine diftinctam nuncupandam cenfuimus; Pro
ximum rerum omnium principium , elementis , qua bom
jus vehiculum quoddamfunt , & Materiam remotam,
ab initio rerum inditum , & ad rerum omnium confti
tutionem compofitionemque à Deo destinatum ; Čum
nihil fit in rerum Natura , quod ex hac triplici vir
tute , in uno fale Natura contenta non conftituan
tur. Plura , fis , vide apud Authorem, in hoc, aliif
que locis pluribus.
Quemadmodum igitur Spiritus hic Mundi Uni
verfalis, Anima hæc Univerfi, Sal hoc Naturæ Aftra
le , Unum hoc à quo omnia , Balfamum hoc catho
licum , Mumia hæc generalis , genuinum hoc Au
rum Philofophicum , defideratiffimus hic Philofo
phorum Mercurius , puriffima hæc Cæli ac Elemen
torum omnium Quinta effentia , Superiora & Infe
riora omnia fovet , nutrit , confervat , fine cujus
influxu perpetuo nihil dictorum cun& torum vive
re , vel fubfiftere poteft , ita quoque ex hoc Sub
je to jure - meritò quærimus Tinctura Noftræ Vni
verfalis , nomini ejus convenientem Univerfalem
Materiam.
Cùm verò Spiritus hic igneus , Sal hoc cœlefte
fummè fit volatile , invifibile , ac quafi infenfile ,
ideò infallibiliter indiget cujufdam Corporis vel
Materiati , per quod , ac in quod agat, vel quô me
diante operationes fuas in actum deducere va
leat. Sed quônam modô ac mediô fit concen
trandum ac incraffandum verum hoc Jovis Ne
tar , Solare Sulphur hoc Philofophorum , quo
&
modo capienda fit hæc Hermetis Avicula , variè
fefe exercuerunt , fuaque cerebella exficcarunt , at
que in hujus captutâ non leviùs fanè, quàm in ipsâ
materiâ inveniendâ , & cognofcenda hallucinati
funt Chymiatrorum plures; partim non infimi quo
que fubfellii. Proinde etiam , non minùs ac ipfam
Materiam, magni Artiſta occultarunt, vel obfcurif
fimè publicò expofuerunt Chymicum hoc fuum Re
te , fuum Magnetem , fuum Chalybem , quem vo
cant ; adeò quidem , ut non pauci verorum Chymi
corum Philofophicum Mercurium , vel Spiritum il
lum aëreum fatis manifeftè detexerint ; quomodò
autem hic fit figendus , cum fale fixô conjungen
dus , fermentandus , &c. hîc aut Aqua iis ipfis hæ
ret, aut illi hæfitant, idque occultant , ut Aqua aliis
hæreat.
Quoniam igitur ex hactenus diЯis clarefcit ,
quòd è Chaoticô illô Ente primô res omnes ge
nerentur ; quod ex hoc unô fiant omnia , Deô in
generali creatione fic volente & ordinante ; Dum
nimirum illud femen catholicum influit in cuncta
corpora materiata , ibique fubfiftit in horum Ma
trice ; tunc Virtute per Protoplaften inditâ ab it
radiante feminis Aftralis influxu excitatur aliqua
lis mixtio, vel unio ; ( Neoterici magis nervofè vo
citant fermentationem ; ) tunc è dicto fubjectô pro
hâc vel illâ Creaturâ efficiendâ difpofitô oritur hæc
Arbor, hæc Planta ; hoc Minerale,hoc Metallum ; Et
ita porro procedit rerum omnium generatio , nu
tritio, audio, confervatio . Sic ipfe homo certe tra
ducitur & generatur è femine Parentis.
Generatio autem hæc minime perfici alibi po
teft , quam in Utero Materno ; ubi hujus fit Mi
tio & Fermentatio cum illis , quæ Mater operi
confert . ( Loquor de modo generationis ordina
rio ; lufus & errores Natura , Exemplaque extra
ordinaria me non feriunt ; ) Sic quoque Semen
Brutorum
 a
154 Bibliothec Chemica Curiofa

Brutorum non generat , nifi in Matrice apta Idem diu Aërem attrahimus ; Quamdiu Aërem attrabimus,
efto judicium de Regno minerali & vegetabili . tamdin vivimus. Siquidem continuâ conftat expe
Quamvis enim v. g. Semen brafficæ, raporum, coch rientia Aërem clarum & laudabiliter difpofitum
leariæ , &c. &c. fæpe- fæpius , vel etiam diu exponas communicare creaturis omnibus fanitatem, ftatum
aëri , radiis Solis vel Luna , Rori , Pluvix , extra que vegetum,Si vero atomi impuræ à Globo terra
dubium dico hoc Spiritu architectonico impræ queo elevatæ illum confpurcant & turbant,commu
gnatis , neutiquam tamen perfecte , & folito more ni miferia infequuntur Hominum non modo & Bru
producet fibi fimile, nifi communicetur terræ , me torum calamitates morbofæ , fed aliarum quoque
diante fale fixo ad Generationem & Fermentatio rerum corruptiones ac interitus . In animalibus
nem difpofitæ. enim Sanguinis circulum in ftatu naturali fovet ,
Proinde Materiam Tinctura Vniverfalis perfe fanguinem volatilifat , ejufque cruditates præcipi
&am & genuinam nullo plane alio modo exiftere tat , & diffipat, Sic nôrunt Philofophi per ignem
poffe , ac jam dictum , ftatuo. Hinc eandem lectori plures , caput mortuum spiritus vitrioli libero expo
propono fub tali defcriptione, aut definitione: Ma fitum aëri per temporis fpatium , ( ita tamen ne
teriaTindura Vniverfalis eft Subftantia , èprimis ca manifeftis radiis folaribus , aut pluvia alteretur , )
ab aëreis atomis nova virtute olim fibi indita im
tholicis , & purioribus rerum omnium principiis orta ,
mediante Acre , fub forma Salis volatilis , invifibilis , prægnari , & quafi revivifcere ; ut fpiritum priore
ac fumme penetrabilis , legitimis & balfamicis Anni puriorem ac fubtiliorem deftillatione emittat.
temporibus cum fale Terra centrali fixo , quod ejuf Quam encherifin itidem Sale Tartari , ac aliis al
dem cum Sale volatili eft Originis , unita ac fer calibus , item in coctione Nuri , Vitrioli , Alumi
mentata . nis , variifque rebus procedere , jam difcunt Pyro
Dixi , 1. Subftantiam è primis , catholicis & purio techni curiofi , id eft, qui non folum credunt , quod
ribus principiis rerum ortam . Quid per hæc Prin Anteceffores noftri ( fummo quidem honore di
cipia indigitetur , modo adducta è Kirchero , alia gni) crediderint, & cognoverint; fed qui arcana na
que docent , ut ample eadem hic repetere , fu turæ fcrutantes in fudore faciei vefcuntur fuo pane.
pervacaneum judicem ; duobus faltem verbis ad Sic propria teftor Experientia , Me Venetiis , Pa
dens , quod hæc fint pars fubtilior, purior , & ma tavii , ac alibi in Italia obfervaffe apud uno -plures
gis perfecta, ac quafi quinta effentia vel extractum Pharmacopæos rariorum ac novitatum avidis non
Cœli & Elementorum ; per quorum influxus Aftra nulla publice exponentes , quod viperæ aliquot fal
les & æthereos non modo generantur , fed etiam tem dies natæ , vitro capaci , ligatura bene muni
'confervantur , ac nutriuntur , res omnes, & hocper to inclufæ, Vitam non modo fuftentaverint ; fed &
peculiarem à Deo implantatam fuperiorum ac infe folitum corporis augmentum acceperint ; & hoc ,
riorum familiaritatem ac harmoniam . neceffitate fic urgente, fine folidioris alimenti ufu,
Dixi 2. mediante Aère. Quamvis enim dictum to occulto Aeris omnia penetran
ex folo illo di&
Ens Vniverfale in omnibus contineatur Elementis, tis cibô.
illudque de horum Effentiæ puritate participet ; Non minus elapfi Anni Menfe Septembri Ara
nihilominus Aër ob fuam tenuitatem ac penetrabi neam magnam ( die Creutz- Spinnen ) inclufi vi
litatem magis commodus eft , locô vehiculi occul tro capaci , illudque ligatura bene munivi , exper
tum hoc Principium tam generativum , quàm con turus , quamdiu fine craffiore cibo ipfi folito , ve
fervativum quibuslibet fublunaribus communican 1
fpis , mufcis,& c. viva fupereffe valeat. Hæc ad quin
"
di. Conftat enim Phyficâ experientiâ , huncce loca que Septimanas vegeta fatis in vitro degebat ,
omnia , etiam abftrufiffimos Mundi angulos per tranfcurrebat , aliquando fila texebat. Tunc vi
meare , veluti perpetuum quoddam Mobile , aut tro fubito aperto indebam fimilem araneam re
nunquam otiofum Macro-& Micro- cofmi Oecono cens - captam , has ambas aliquoties inveni acri
mum inibi contentis pro naturali uniuscujufque de ter dimicantes & pugnantes , donec poft 12. dies
fideriô advehere novam Generationi , Nutritioni pofterius immiffa à priore morfu fuerit læfa in cor
ac Suftentationi aptam materiam. poris denfa & gibbofa parte materiam fubflavam
Adponam adcurata Verba Joh. Joach. Becheri , pinguem effundente , hinc mortua ; Prius vero in
fupplem. in Phyfic. Subterran. Cap.5 . p. 70. 71. pro clufa, finita decima feptimana , quietiorem fefe fuc
lata : Hic eft ille Spiritus , qui in Aëre habitans , om ceffive gerebat , atque ob nutrimentum folidum ,
nia , etiam infecta Terra , vivificat , Fluminum Aquas folitumque tam diu denegatum debilitata , tandem
fermentat; in venis Sanguinem movet , & tingit ; in moriebatur. Jam non attingo exempla hominum
mineris Metallaproducit ; in vegetabilibus in flores & longa & infolita abftinentia fefe fuftentantium ,
fructus excrefcit ; omnibus omnia in omnibus ; in Nu ubi fua itidem , omne extra dubium contulit , aër ;
bibus pluit , tonat , ningit ; in Terris crefcit , floret , De quibus confulantur Fortunius Licetus , Senner
germinat , in Animalibus vivificat , alternat , digerit ; tus , alii .
in Mineris fumat , penetrat , figit ; arte applicius - Dixi 3. Sub forma Salis volatilis , inviſibilis acfum
Vitam confervat , Morbos curat , Metalla tranfinutai; me penetrabilis. Spiritum hunc æthereo - aëreum ,
in Volatilibus volatilis , infixis fixus , in Animalibus verum illum & proximum Dei O. M. pro confer
animalis,in Vegetabilibus vegetabilis , in Mineralibus vandis fuis Creaturis omnibus amanuenfem , non
mineralis, Philofophicus Chamaleon ; in omnibus autem immerito Salis nomine defcribunt Chymicorum
natura perfecliffima , proprietatis penetrantiffima,fub plures ; cum ipfi propriæ qualitates falina apprime
ftantia tenuiffima &c. Huc ufque Becherus. conveniant. Sal enim generaliter fumpta ejus voce
Proptereà inconcufsô innititur fundamentô an indicat Subftantiam fumme perfectam & balfami
tiquum illud Chymiæ di&erium , quòd occultus in cam ; adeò ut centrum cujufvis fere rei in fale la
hoc lateat cibus. Tantum enim contribuit confer teat. Sic videmus in refiduis plantarum , & c.com
vationi ac Vita omnium Aër , ut citiùs Cibo ac buftarum , aut calcinatarum cineribus fal effe præ
Potu , quàm hoc ipso carere poffimus ; adeò, ut fir fens , efficaciam fuam cuilibet , excoquenti vel eli
mâ ftet connexione hic Circulus : Quamdiu vivi xivianti manifefte demonftrans .
mus , tamdiu respiramus ; Quamdiu reſpiramus , tam Dixi autem hoc Sal volatile , invifibile , ac pene
trabile
1.
 $

Lib . I. Sect . II. Subfect . III. 155

trabile , cum ob fupremam effentiæ fuæ puritatem Mercurio corpus effe glutinofum , terreftre , mini
ac tenuitatem vifum & tactum noftrum effugiat, ac me tamen nimis fixum, qualia funt Metalla , Ni
ob incomparabilem fuam penetrabilitatem ubique trum & Mineralia , aliaque fimilia corpora perfe
reperiatur . ( Artificiofæ illæ , & natura quafi invi &a , utpote quæ multis heterogeneis , difficillime
ta face vacui demonftrationes Valeriani Magni, feparabilibus confpurcata impuritatibus; fed naru
Dn. de Guerike , &c. valde curiofe me non tan ræ fit inter hæc media. Ia tali enim terra uberri
gunt , cum hic agatur de motu aëris fpontaneo & me reperitur fal centrale fixum , inibique faciliùs
naturali. ) Quomodo autem aër cum fuis conten & copiofius poteft obtineri , inque Fermentatio
tis alia loca occultiores etiam abyffos penetret , nem commoveri, quàm ex aliis ſubjectis .
cum à multis , uti prolixe ita perfpicue jamdum Dicitur autem centrale , quod fal aëris aftrale
fit Publico communicatum , hic repetere , extra & volatile huic , quafi terræ centro inhiet , utpote
meum eft propofitum ; propterea Le&orem ad legitime difpofitæ matrici. Minime autem in pro
illos remitto. prio centro terræ hæc combinatio eft quærenda &
Dixi 4. Cum fale torra Centrali fixo. Ex hactenus expectanda ; fed potius in Philofophico hoc centro;
dicis manifefte patefcere nullus dubito , Materiam cum quælibet minera , & quælibet Terræ particula
Materie Noftræ Univerfalis quidem conftare è fa fuum habeat centrum è Phyficæ chymicæ funda
le hoc catholice principiante, è concentrata hac mentis.
Cæli , Elementorumque effentia. Cum autem hoc Terram dictam , ceu genuinum Spiritus Mundi
fit fumme volatile ac fugitivum , ideò etiam , ceu diverforium , ac materiam proximam aperuit mi
de rebus aliis omnibus monitum ac probatum , re hi unus & alter chymiatrorum faniorum , ex illis
tinaculi , corporeitatis , aut materiati cujufdam in quorum in fuperioribus capitibus mentionem fece
diget, in quo operationes fuas perficere , atque in ram , quod hac ipfa fuerit ufus ad Tintura Uni
actum deducere valeat. Et quemadmodum Aër huic verfalis laborem , eidemque optato eventu , ac feli
Materia infervit , ut mediante ejufdem vehiculo , citer ita ultimam impofuerit manum. Alii itidem
volatilitate fumme penetrabili loca omniatranfeat, fatebantur , licet opus hoc non planè licuerit ab
ita è contra Creator dignatus eft Terram , ut fit folvere , cum certo certius illis conftiterit , omni
ejufdem Receptaculum , vel potius Macrocofmi la potentem Dei digitum hoc impedivife, & claufu
boratorium. lam ab ipfis defideratam inhibuifle ; nihilominus
Verum enim vero , cum non quodlibet fiat è rem juxta puriorum chymicorum methodum, men
.
quolibet , juxta commune Phyficorum effatum, ne tem & monita fucceffiffe per tempus ex voto , tali
que è quolibet ligno fiat Mercurius , juxta vulga bufque circumftantiis , quales ab hoc opere felici
re adagium , fic non eft, ut quifquam fibi perfua ter ad finem tendente funt fperandæ.
deat , quamlibet terram, quodvis minerale aut Me Sicco pede hic tranfgredi non poffum nonnullos
tallum æque apta & difpofita effe , tanquam Ma pro materia propinqua ( & quidem non adeo in
teriam proximam , pro legitime recipiendo æthe concinne & abfurde , fi fecundum methodum Phi
reô hoc hofpite , pro capienda & debite retinenda lofophicam & legitime tra& tetur , ) venditare fe
hac Hermetis avicula , quam dicunt Artis filii . Sed quentem : Reperitur pluribus Germania in locis v.
primus & primarius Orbis Architectus omnifcia fua g. prope Caffellas Haffie , prope Numburgum Thu
providentia pro fætu hoc miraculofo concipiendo, ringiæ , &c. in terra pingui , & limofa lapis rotun
fovendo , nutriendo , pariendo non elegit aurum , dus vel oblongus , nucum juglandum vel ovorum
argentum , adamantes, ambram , perlas , aut fimi magnitudine , coloris fubnigri vel cineritii , nul
lia pretiofa fubje &a ; fed in viliſſima & nauci æfti lius faporis. Hic confractus in fruftula , paucifque
mata quadam terra ( quam itidem dignatus eft feptimanis aëri , à pluvia & radiis Solis actualibus
olim , ut Materiam præbuerit Adamo ad Sui Ima munito expofitus , à Spiritu Mundi attracto red
ginem condito , ) per hoc fal centrale fixum fœcun ditur ponderofior , dilabitur in pulverem vitrioli
dam & fertilem condidit Matricem . co , id eft , fubdulci fapore imbutum , qui aliquan
Præ aliis igitur ad opus noftrum eligenda terra do manifefto vitriolo viridi imprægnatur ; aliquan
pinguis , fubnigra , vel è nigredine rubefcens , & do vero & fæpius per coctionem vel elixivationem
nitrofa , falinis nitri atomis turgida , qualis pro ni elegans tale vitriolam inde extorquetur. Hoc fu
tri excoctione adhibetur, item fertilis illa , quæ pro perficiaria faltem manu tractatum exhibet egre
*agris fœcundandis in ufu eft, & Marga ( Margel ) giam Tincturam purificantem , aperitivam , antif
audit ; limoſa item , mixta aliquâ arenosâ parte. corbuticam. Mente verò Chymica fagaciore refo
Minime autem conducit terra nimium vifcofa lutum , inde paratur Oleum vitrioli dulce veterum
aut tenax , cum in tali corpore nimis glutinofo non aliquot Philofophorum. Imò juxta alios majora ha
-
adeo large & copiofe inhærere, ac fefe infinuare va bet in receffu. De hifce confulatur Joh. Rud . Glau
leat fal aëris volatile. Multo minus fit nimium fic berus , Furnor. Philofophicor. Part. 2. cap . 10. 11. 12.
ca & arenofa , cum Spiritus Mundi aut minus fuffi p.m. 59. 60 61. fequent. & alii.
cienter fefe agglutinet , aut tranfeundo ob laxita. Hifce fubne& to , Magnum Patronum Mihi dete
tem Corporis magis profunde terram penetret, & xiffe , Terram , de qua fuprà egimus , pinguem &
interiora petat ; fed fit moderatè pinguis , & fi foecundam pro Materiâ propinquâ , imò proximâ
mul quodammodo arenofa , ut fic ab admixtis are omnino poffe haberi ; dari tamen adhuc magis pro
næ corpufculis , & ftriis pinguiufculum Terræ cor ximam fi obtineri poterit, nimirum Terram illam
pus porofum , dilatatum, & quafi retiforme redda flavam , quæ circa & fupra Auri Mineram in Hun
tur ; quo gratiffimus hic Hofpes eò commodius hîc gariâ , Trafilvania , aut alibi reperitur. Hæc enim
habitare valeat. præter id , quod Rete præbeat fatis commodum
Hæc eft vera Minera , verum Metallum , verum capiendæ aëreæ Hermetis Avicule , participat de
Nitrum Philofophicum , hæc eft vera Terra virginea Sulphure Auri latentis volatili , quô mediante eò
&pura , qualem defiderant, qualemque innumeris citiùs & meliùs fe commoveri , exaltari ac in
ferè occultis nominibus defcribunt Artifte. Debet actum deduci patiantur Entia Noftra Univerfa
quidem omnino pro recipiendo lubrico hoc aëris lia ; & hoc ob analogiam Sympathecicam quam
Aurum ,
156 Bibliotheca Chemica Curiofæ

Aurum Metallornm nobiliffimum cum fuperio tales debeat quidem fuos fpiritui Elementari , ta
ribus habeat ; quamvis minime ftatuamus , quafi men poftea amandatum fit à Creatore , ac con
Auri magis perfe&tæ & fixiores particulæ hîc re centratu in fixam ſubſtantiam ad terram fertili
quirerentur. tate imbuendam , ut & hujus matricem ad arduum
Pro cujus Rei dilucidatione addo , celeberri opus noftrum difponendam. Hoc enim fale fixo ab
mum illum , Mihi nunquam fine magnô Honoris fente minime foecunda foret matrix Terra , imo
titulo nominandum Dn. D. Michaelis è dictâ ter planè inepta pro recipiendo , legitimè fovendo,
ra Solari Hungaricâ juffiffe præparari , & extrahi confervandoque fale volatili aëreo .
per Amanuenfes fpiritu aliquô appropriatô Tin Dixi 6. Quod fint unita & fermentata. Ex
auram ; Poftquam igitur aliquot diebus fuper no his duobus enim , quæ antea etiam fuere quafi
tata terrâ in Cucurbitâ vitreâ fteterat menftruum unum , hoc eft , quæ iifdem Principiis funt orta ,
pro folitâ digeftione abfolvendâ ; ecce ! omnes ex ejufdemque funt naturæ , neceffariò denuò debet
partes cucurbitæ , menftruô terræ Solaris quæ tan fieri unum ; volatile enim redditur fixum , & fi.
"
gebantur , firmiter Aurô obducta confpiciebantur, xum volatile ; vel volatile figitur à fixo & fixum
" adeò , ut difficillime poftea hoc Aurum à vitri la volatiliſatur à volatili , poft aliquam eorum contra
teribus abradere licuerit ; Hæc autem extractio vel nitentiam & pugnam ; ut ita Superius fiat ficuti In
Tinctura egregium & raræ virtutis præbebat con ferius , & Inferius ficut Superius per univerfalem
fortans & fanguinem purificans . illum magnetifmum , vel Sympatheticum confen
Fateor tamen eundem virum magnum fequen fum Superiorum ac Inferiorum ab Archao catho
ti Anno itidem inftituiffe fimilem Extractionem; licô in agente & patiente inftitutum. Unionem au
at quamvis laudabilis efficacia obtinuerit reme tem di&am decenter & perfe&e fieri non poffe ,
dium , cucurbita tamen inauratio neutiquam fuc nifi mediante aliqua fermentatione, teftatum eunt
cedebat ; eam procul dubio ob caufam , quòd una adcuratiores Pyrotechni , dum nimirum per hu
terra atomis aureis & aëreis fit magis imprægnata midum terræ pingue & unctuofum retinetur fal
ac dotata , ac pro fpiritu mundi recipiendo aptior, volatile , atque ita in illa , tanquam Macrocofmi
quàm altera ; vel quod fortaffis eadem non bonis co laboratorio , per virtutem Matrici terreftri in
conftellationibus & debito tempore fuerit colle natam principiorum horum principiantium atomi
&a. Hæc de terra folari dicta in medio relinquo ; heterogenea hactenus contentæ fub fubftantia poft
poffetque eadem adhiberi eô modô , quo pro ma amicam & lenem effervefcentiæ pugnam denuo
turanda Tinctura Univerfalis perfe&ione nonnulli conjunguntur , ac in defideratiffimam hanc tranf
Aurum debito tempore addunt labori ; veluti ca plantantur Materiam.
put fequens docebit. Sufficit , quod fuperius ad Verum quia generalis hæc unionis & fermenta
ducta terra pinguis & nitrofa å fagaciffimis chy tionis actio ac modus à variis Naturæ Miſtis uti
miatris mihi cognitis pro verè proximo , univer " ample , ita adcurate fuerit jamdudum tractata ;
fali & catholicofubjecto labori fuerit deftinata , meus autem fcopus non fit , alibi ventilata & pro
eventu optato , nec auro perfecti auxilio per fe in pofita hic ventilare ac proponere , ideo curiofum
di geat. Le&orem ad fuperius citatos Chymia Proceres ,
Ex hoc ita præfuppofito commodiorem & effi aliofque ablegatum volo ; In fpecie faltem addens,
caciorem præberet Materia noftra Materiam magnum Kircherum , ut Antagoniſtam Tincture
terra circa fluvios auriferos in India occidentali Noftra fumme fervidum , magnam lucem itidem
reperta , cùm fulphure Auri volatili vel Auro im accendere huic a&ioni & operationi , licet plane
maturô largiffimè fit imprægnata. Querebatur hujus infcium , aliifque intentum ; Dum nimirum
enim mihi in Batavia præcipuum quoddam di generationem Metallorum , Mineralium , Lapi
&& Societatis Indica Occidentalis Membrum, quod dum , vegetabilium , aliarumque rerum omnium
arenæ aureæ , uti notum , ibidem colle& tæ , dum more fuo , id eft , adcurate & folide depingit &
ca fufione vel liquatione in corpus cogitur , ob ni enucleat. Cum autem ampliffime eam rem tra&
tet,
miam , & reliquo Auro infolitam volatilitatem, neque omnia ab eo ibi allata huc referre operæ
multum ponderis decedat , vel in auram avolet , fit pretium , ideò ille ipfe confulatur tum in Mun
ejufdemque fixatio à pluribus rerum chymicarum di fubterranei Tomo II. Libr. 8. Sect . 1. cap.3. & 4.
& metallicarum apprimè gnaris fruftra hucufque p.m. 6. 7. fequ . Libr. 10. Se&.1 . c. 3. & 4. p. m. 167.
fuerit tentata. 168. & Libr. 12. Sect. 1. cap. 1. & 2. p. m. 327.328.329.
Cæterum , me neutiquam latet , aliquos peri tam variis aliis in locis.
torum è Neotericis Chymicorum materiam ali Dixi 7. Quòd fiat legitimis Anni Temporibus;
quam magis aptam judicare Operi Univerfali me hoc eft , Neceffarium etiam , inter tam varia alia
dicamentofo , aliam verò ad Metallorum tranf quoque effe requifitum , neceffariamque enchiri
mutationem catholicam. Quod egomet omnino fin , ad genuinam & proximam Materiam eò per
in fuô honore relinquo ; faltem addens , quod ta fectiùs obtinendam , uniendam & difponendam
lia oleant particularitatem , vel fint analoga re confiftere in hoc , ut ipfa colligatur , vel præpare
mediis ac modis particularibus ; neutiquam vero tur tempore fœcundô & balfamicô. Quamvis enim
fint, nec vocari poffint vera Tinctura Univerfalis firmiffimâ conftet experientia , Mercurium hunc
vel Veterum ille Lapis Philofophorum , proprie fic ce Philofophicum nunquam feriari , aut effe otio
dictus , cum communi teftimonio vel affertione hic fum ; fed femper & continuô circulo influere tem
utrumque perficere valeat. pore diurnô , nocturnô , vernali , æftivô ; autum
Dixis . in definitione, quod,fal terræ fixum ejuf nali , hyemali ; ac imprægnare quodlibet materia
dem fit originis cum fale volatili Æthereo ; id eft, tum fublunare virtutis balfamice tanto quanto pro
licet hac quodammodo diverfæ videatur Effentiæ fui generatione , nutritione , confervatione indi
cum fale volatili aftrali influente , cum hoc fit na get. Nihilominus Auram unô tempore magis effe
turæ volatilis , illud vero fixe ; nihilominus poftea maturam , magifque gravidam virtute balſamicâ
mediante fermentatione amicè congruunt & uniun thereâ , ac alterô ; ac modò largiùs, modò par
tur. Ut ita fal hoc terræ fixum , veluti omnia , na ciùs Mundi animâ effe imprægnatam , radiofque
folares
 Lib . I. Sect.
folares , motûfque lunares diverfimodè & mani dus creatus eft . Hinc erunt adaptationes mirabiles,
feftâ alteratione operari , & mulieres , & ruftici
quarum modus hic eft. Itaque fuin Hermes Trisme
noftri nôrunt. gistus; habens tres partes Philofophie torius Mundi ,
Ante omnia enim eligendus eft aër purus , præ Completum eft , quod dixi de opere Solis Hucufque
primis ficcus , fine vento violento & inclemente Tabulæ verba.
atomos fpiritus Mundi difplodente. Cùm autem Cùm igitur ha&enus fit demonftratum, Materiam
Archaus Aftralis circa Aquinoctia & Solftitia fit
magis fœcundus , & occupatus in operationibus &
influxibus fuis , vel etiam tunc purior , ideò præ
primis obfervetur , ac in honore habeatur tempus
circa Aquino&ium vernale , menfe item Aprili
& Majo , cùm tunc aër turgeat largiffimè effluviis
generantibus , vegetantibus , nutrientibus ; nec mi
nùs circa Solftitium Eftivum,Sole exiftente in Leo
ne ; ut & in Equino& tio Autumnali; Reverenterta
men infimul femper habeantur aliæ conftellationes,
prout aëris puritas & claritas prædominetur. Me
lior item effe&us eft fperandus Lunâ crefcente. Ta
les enim leves quafi enchirifes vel folæ fufficiunt , ut
Te ipfum decipias , fperatoque operationis eventu
excidas. De quibus uberius capite fequente , ubi
de quomodo agetur.
Hæc eft ingenua & genuina bono animo infti
tuta manifeftatio Materia Tinctura Univerfalis , ma
teriæ illius', quæ inauditis & quafi incredibilibus
Nominibus metaphoricis,locutionibus parabolicis,
ac Enigmatibus hieroglyphicis defcripta , depicta,
publico communicata ; re& tiùs forte dixerim , per
hæc magis occultata , magis obfcuritatum tenebris
involuta,avidas curioforum intentiones magis con
fundens , magis turbans ; Hæc fuit hucufque innu
merorum defideratifimè deſiderantium defidera
tiffimum defiderium.
Lectorum cuique liberum efto , utrum dictis fi
dem adhibere , an derogare placuerit ; mihi perin
de erit : Denuo tamen affirmo me propofita par
tim oculis , partim auribus haufille ex Ore magno
rum Chymiatrorum, fide publica fumme dignorum,
hæc propria experientia lanctè atteftantium.
Rogatos quoque volo veros & peritos artis Fi
lios , ( cum fpuriis illis, & Pfeudo - chymicis , num
mifugifque ciniflonibus , nulla mihi res eft , ceu
aliquoties monitum , ) ut modò prolata de hac ma
teria conferant tam cum genuinis fcriptis chymi.
cis , quam in fpecie cum Tabula Smaragdina Her
metis Trismegifti , de cujus extraordinaria erudi
tione præter alios confulatur Nobiliff. Olaus Bor
richius , in libris de Hermetis , ac Chymicor - Sa
pientia vindicata, ac de ortu & progreffu Chymix)
utpote communi fere operum chymicorum cyno
fura & lapide lydio ; & examinent , num verba per
Spicue hic adducta bene folvant Tabulæ illius me
taphoras , ac invicem congruant ; Hæc ipfa au
tem ita fonant: Verum fine mendacio , certum & ve
riffimum ; Quod eft inferius , est ficut id , quod eft
fuperius , & quod eft fuperius , eft ficut id , quod eft
inferius , ad perpetrandum miracula unius rei. Et fi
cut res omnes fuerunt ab uno , meditatione unius ;
Sic omnes res nata ab hac readaptatione . Pa
zer ejus eft Sol , mater ejus Luna ; portavit illum
Ventus in ventre fuo. Nutrix ejus Terra. Pater
omnis Telefmi totius Mundi eft hic. Virtus ejus in
tegra eft , verfafuerit in terram. Separabis Terram
ab Igne , fubtile à fpiffo , fuaviter cum magno inge
nio. Adfcendit à terra in Calum , iterumque
defcendit in terram , & recipit vim Superiorum
ac Inferiorum ; Sic habebis gloriam totius Mun
di ; Ideò fugit à te omnis obfcuritas. Hac eft to
tius fortitudinis fortitudo fortis ; quia vincet omnem
vem fubtilem , omniaque folida penetrabit. Sic Mun
Tom. I.
II. Subfect . III.
157
Tinctura Univerfalis debere neceffariò componi ,
tanquam Principiis fuis effentiis , è Sale volatili
æthereô , & fale fixô terræ per amicam fermenta
tionem unitis , clarefcit, illos omnes, qui duas haf
ce partes non conjunxerint legitimè ; fed vel in
parte volatiliori , vel fixiori folâ miditationes ac
labores fuos impenderint , propriâ fuâ culpâ fco
pumverum non attigiffe. Quifquis etiam fuerit il
le fpiritum Aftralem capiendi modus.
Quamvis enim hæc operatio fuerit inftituta per
calcinatos filices, marmor , magnetem , calcem vi
vam , fal tartari , capita mortua , & plura fimilia
attractioni deftinata , nemo tamen plenam & per
fectam fibi inde promittat fpem ad arduum hoc
opus obtinendum; & quidem ideô , quod talia ma
teriata ob abfentiam humiditatis unctuofæ vel pin
guis, & falis fixi non fint difpofita ad decenter per
ficiendam Fermentationem & unionem ; vel fi fale
fixô partim non careant , tamen illud non eft pu
rum ; fed heterogeneum quiddam. Secundum Ar
tiftas enim noftros nihil alieni aut extranei debet
accedere maximæ huic præparationi ; Cùm purif
fima Noftra Materia in fe contineat uberrimè qui
bus indiget.
" Minimè tamen hæc intelle&a velim , quafi de
bitum Honorem detraham Spiritui Mundi ; nam
hic non modò continuè adducit ex Pandorâ fuâ
pro Macrocofmi & Microcofmi vegetatione Sal
Aftrale , & Ignem Ethereum ; fed etiam egregia
inde parari poterunt medicamentą , de quibus vi
deantur , præter fuperiùs allegatos Nature Myftas,
Nittnerus , Tract. de fpiritu Mundi , & Frid. Hof
mannus , Clav. Pharmaceut. Schröder. libri 3. cap.
3. p. 141. aliique plures.
Paulò mitius experiuntur fatum Ros , præpri
mis majalis , Aqua pluvialis, præcipuè martialis aut
tonitrualis , & Nix; Non obftante enim hoc , quod
imprægnata quidem fint fale Elementari volatili ,
eique vehiculum præbeant ad Inferiora; aliter ta
men confiderari minime poterunt , quam Mate
ria remota partim ob jamdum admixtas impurita
tes heterogeneas nonnullas ; partim , quod necef
farium fal terreftre fixum ipfis maximam partem
deficiat. Ut proinde non pauca , eaque difficilia
obftacula occurrant illis , qui per hæc magnum
hocce opus fint aggreffuri ; perfectam & plena
riam Tinctura acquifitionem fibi hoc modo pro
mittentes , quemadmodum nonnulli de tali infpe
rato fucceffu , ipfis accidenti , teftari poffent , fi
vellent.
Quæ de fpiritu Mundi dixeram , hic quoque
repeto , nimirum , me ambabus manibus conce
dere , imo ipfum pro virili deprædicare incompa
rabiles horum virtutes , quas in fublunarium quo
rumcunque commodum largiffime advehunt;de qui
bus cùm fufiùs loquatur maximus liber , Scriptura
facra ipfa , multis fane in locis , ut & libri plures
Medici , ego taceo ; hoc faltem adjiciens , quod
infigem quoque ufum medicamentofum exhibe
beant humano generi , adeò , ut Petrus Borellius;
Hiftor. Medic. cent.1 . Obferv. 6.laboriofa & curio
fa operatione è rore majali rariffimam paraverit .
Auri folutionem ; quod quoque teftatur Nollius ,
cum aliis. De pluribus aliis medicamentis, partim
O laudabilis
 Bibliotheca Chemica
158
laudabilis efficacia jandum propofuerunt varia
alii Autores , hinc illa repetere fupervacaneum
cenfeo ; Lectorem potius ad eofdem remittens ;
In fpecie tamen allego clari . Dn. Morhöfium ,
qui Epift. ad Dn. Dn. Langelottum de Metallorum
tranfmutatione p. 35. fequ. varia curiofa de rore
majali proponit.
Ex antecedentibus innotuit benevolo Lecto
ri , meum fcopum effe , tra&tare de Tinctura Uni
verfali , id eft , Myfterio non modo morbis om
nibus fefe opponente ; fed etiam Metalla imper
fecta in perfectiora & puriora exaltante ; Non
poffum tamen non , quin adne&am , quòd unus
& alter in Pyrotechnia aliàs quidem bene verfa
tus & excitatus ftatuat , di& tam Tincturam quo
ad ufum Catholicum Medicum præparatu plane
impoffibilem effe ; metallicam verò tranfmutatio
nem perfici poffe per falia fimpliciter confidera
ta , minime concurrente influxu vel operatione
Aftrorum Æthereo , veluti hoc in Tractatu partim
rationibus Phyficis , partim vatiorum experientia
& teftimoniis demonftravimus ; Spiritum autem
Mundi & fal terre centrale, ut & horum analoga ,
rorem majalem , aquam pluvialem, Nivem , & c. ni
hil plane conferre imò fupervacanea , fruftranea ,
inepta effe.
Fateor quidem , me neutiquam hic pluribus li
tigando aut controvertendo extravagari velle ;
fed patiar unumquemque abundare fuo fenfu ; po
tius infuper opto , chriftiana monitus , motufque
charitate , ut quilibet mortalis experimenta fua
Proximo ac Pofteritati utilia profutura commu
nicet , & immortalia relinquat ; tamen pro veri
tate in naturalium fcrutatione melius eruenda ,
fine bile omni dico , me minime latere , quam ad
curatè hactenus , non quidem tam prioribus atque
noftro feculis , quam aliquot faltem luftris Philo
fophi per ignem inquifiverint in do &rinam falium
alcalium & acidorum ; ut proinde gratuler nobis,
quod Divina clementia mirabiles horum operatio
nes , incomparabilemque energiam in rebus medi
camentofis , & Metallariorum , & quæ his affines ,
magis magifque patefieri concefferit.
Gratulor quoque potius Chymia in fpecie quod
in tantum honoris faftigium fuerit elevata , ut con
tra tot , tantorumque negantium , virorum partim
in re literaria & chymiatrica fanè magnorum auto
ritatem , mediante efficaci falium , & quæ his aff.
hia funt , caute mixtorum virtute , poffibilitatem
tranfmutationis metallice cuilibet incredulo ho
die ad oculum demonftrare valeat , veluti & ipfe
oculos & manus meas ejus rei poffum appellare
teffes. Concedo infuper , opus hocce fic extendi
& exaltari poffe, ut præter dictam poffibilitatem in
fimilibus mixturis metallicis neutiquam fruftrafem
per inftituatur labor ; fed aliquando non fine lu
cello ac fœnore operetur operator.
Verum enim vero , quod mediantibus folis tum aliis , tum metallicis beneficio falium Natura
falibus , v. g. borrace , fale tartari , cineribus cla facit viciffitudines , & c. &c. Non minus adcuratè
vellatis , Arfenico, mercurio fublimato, nitro, alu philofophatur Johannes Joachimus Becherus in
mine , lapide calaminari, & fimilibus , ( folis dico, Supplem. in Phyficam fubterran. cap. 5. p. 76. qui
quatenus propria horum qualitas , juxta hoſce Au cum acutiffimo Ken. Digbeo de plantarum vege
tores , opponitur Tinitura Univerfali tranfmutanti,
vel influxu æthereo opem conferenti, ) dicta cor
pora impuriora metallica , mineralia ; & his confi
nia, ut ut variè & verè Phyficè mixtis ita perfici ,
horum firmiffima repagula refolvi , ac divelli pof
fint in tantum auri vel argenti augmentum , quale
capite tertio nominatum , & certa diverforum ex
perientia munitum eft , ut videlicet unicum Tin
Curiofx
tura granum aliquot centum , imo millia grano
rum tingere valeat , hoc fanè nondum credent
rum
plures Pyrotechniæ medicæ cultores , ufque dum
rationes firmiores , clarioraque in lucem produ
cantur experimenta. Effe & tus enim univerfalis
aliam , quam univerfalem præfupponere non poteft
caufam .
Nam in omni actione proportio requiritur
neceffaria inter effectum & caufam ; Dum igitur
falia, per fe intellecta , fundunt corpora impurio
ra metallica aut mineralia , perfectioris & purioris
fubftantiæ pars major extorqueri inde minime po
terit, aut expectanda erit , quam vel illud corpus
metallicum ratione effentia in fe continet , vel fa
lia addita, ratione innate qualitatis, communica
re poterunt.
Hinc talia falia è Philofophiæ Pyrotechnica fun
damentis nervosè & decenter mixta pro fua vi
rili , hoc eft , quantum pro naturæ fuæ viribus
valent , in fubjectum corpus agunt fubtili penetra
tivitate , ibique contentas & reperiendas difperfas
valde & fixas atomos auri vel argenti cribrant, vel
percolant quafi, & feparant à cruditatibus impuris.
Ipfa autem falia multo funt pauperiora , quam , ut
ope innate qualitatis tali corpori aliquam portio
nem puriorem auream contribuant , vel ut illud di
tent , ac imprægnent virtute aurifera ; ultra enim
poffe fuum nemo obligatur ; nec ullus plus poterit
dare, quam habet in receffu.
Hoc modo per falium penetrabilitatem paratur
Venus alba, item è Zinko ; Cuprô , &c. varia Auro
& Argento quoad figuram externam analoga ;
Examen autem igneum Cupellæ , vel etiam cruci
buli evincit , & demonftrat differentiam talium à
genuino auro & argento manifeftam.
Propterea plenaria & tam larga metallica tranf
mutatio è conjun&tione & auxilio falium propriè
confideratorum minimè erit fperanda ; fed opus
hoc omnino fub favonio Divino diriget influ
xus Aftrorum ; cùm fal æthereum infignem ha
beat familiaritatem & analogiam cum corpori
bus falinis communibus ; & hæc illius fint quafi
fpongia , matrix, vel receptaculum attractivum , &
ita fefe facilè & libenter uniunt invicem , fubje &a
que hæc terreftria virtutibus cœleftibus irradian
tur continuò , & fœcunda redduntur. Aftra enim
regunt Homines , ( & fublunaria ) ceu regit aftra
Deus.
Sic Fridericus Hofmannus , in Clave ad Pharma
cop . Schröder. Libr. 3. cap. 9.p. 195. cum Morhofio ,
ex Epift. de Metallor. tranfmutat. ad Langelottum
p. 29. 30. nervosè inquit : Magna Natura archite
Elonica funt inftrumenta ignis & falia ; fed waria ,
at varia funt corpora , corporumque miftiones , quo
rum minifterio , pro fubjectorum ingenio in compofi
tione & diffolutione eorum utitur. Ea tamen effen
tiam illorum non ingrediuntur. Miras in corporibus
tatione , dum granum unum hordei artificialiter
nutritum & præparatum 249. caules , & 18000.
grana produxerat , fic loquitur : An exiftimas ,
tantummodo effe fal nitrum , quod attractum in fe
men aut radicem hanc fertilitatem adfert ? mini
me gentium ; Illud extemplo exhaurietur , nee tam
immenfa progeniei materiam fubminiftrare poffet.
Sal nitrum eft ibi inftar Magnetis , quod attrabis
firnilem
 Lib . I. Sect.
fimilemfalem, quo aër redditur fœcundus. Hinc Cof
mopolita anfam arripiebat , ut diceret , quod in aëre
occultum fit vita alimentum , &c. & c.
Salium fecundum fuam naturam intelle&o
rum ) ad arduum hoc opus , perpetrandum infuffi
cientiam demonftrant quoque à Protoplafta fic
ordinatæ, perpetuo circulo continuantes in Sublu
naria omnia influentiæ cœleftes , tefte quotidiana
experientia in fingula tria Regna æquè Imperium
fuum exercentes. Quamdiu igitur dictus Aftro
rum influxus in Sublunaria non poterit negari ,
quamdiu harmonia Superiorum & Inferiorum
firmo ftabit talo , ceu ftetit à primo rerum crea
tionis principio , & quamdiu contra autopfiam
non audebit difputare vir prudens, tam diu etiam
magna hæc metallorum tranfmutatio non aliter
quam univerfali hac etheris irradiatione erit pof
fibilis. Artem etiam æmulam & miniftram , vel
ad fummum aliquando adjutricem effe Nature ,
non verò magiftram , Sole , cùm fudum eft , cla
rius apparet .
Pro regno quolibet vel unicum fubnectam
exemplum ; & ut jam à minerali incipiam , dico ,
caput mortuum vitrioli poft deftillationem planè
exfuccum aëri per tempus expofitum primavam
& innatam fuam qualitatem recipit ; quod adhuc
largius & felicius experitur terra mortua è coctio
ne nitri & aluminis refidua , ut poftea majori fœ
nore prioribus ufibus coctionis poffit deftinari. Il
Jud idem in pluribus aliis fic etiam procedere, no
runt fagaces Chymici. Nobiliff. Langelottus , in
Præfatione in Tilemanni experimenta,ut & in epi
ftola ad Nature curiofos, p. " 19. inquit , veram
auri folutionemfieri non poffe , nifi perfal aëris , uni
cumfolvens catholicum. Si itaque falia communia,
fine auxilio falis aërei, tantum non poffunt , ut re
ferent aurum , quomodo vilioribus corporibus pla
ne poterunt communicare nobiliffimam hanc &
fixiffimam auri effentiam ?
In Regno animali , Homo per aliquot menfes ,
vel feptimanas hypocauftum non deferens , vel
carceri inclufus redditur cachecticus , præcipuè
ideo , quod fanguinis malla non decenter circula
ta , nec à fale aëris influente debitè volatiliſata ,
nec fpiritus noftri novo robore balfamico
aërearum atomorum, more folito , fint recreati &
fœcundati.
Sic Auram unius Provinciæ , imò Urbis effe fa
Jubriorem altera;Homines item uno in loco effe
vivaciores , ac in altero , quis eft in economia
Phyfica cam rudis , ut negare audeat ? fic v. g. in
Italia , ob radios Solis magis exaltatos , aërifque
tenuitatem confpe &ui noftro ſeſe offerunt plures
ætatem fenilem ingreffi, quam in Batavia inter ma
ximam etiam Hominum frequentiam , cujus cau
fam non immeritò adfcribimus evaporationibus
putridis è locis pluribus uliginofis , aquifque fta
gnantibus , hic copiosè in auram adfcendentibus,
illamque corrumpentibus. Imò in una atque al
tera urbe pro puriore vel impuriore aëris difpofi
tione tam Homines , & quidem præcipuè , quam
etiam Bruta & vegetabilia vitam fuam vivunt mo
dô vel vegetam vel morbofam ; dubitans in memo
riam fibi revocet adfectus contagiofos, peftilentia
les, item catarrhales,quos dicunt.
Regnum vegetabile quod attinet , frutices ,
Herbæ, & fimilia Vegetabilia contra Hyemis inju
rias in cellam repofitæ vivunt quidem , aliquando
etiam protrudunt folia ,flores , quod quoque di
Aô tempore præftat ramus ceraforum , &c. Hy
Tom. I.
II. Subfect. III.
159
pocaufto calefa&o immiffus. An autem hæc co
lore & odore ac vigore fint æquiparanda illis in
horto crefcentibus , roris , vel aquæ pluvialis , fimi
liumque aëriferorum balfamo quotidie refocilla
tis ; an item cerafi ramus in hypocaufto fructus
producat , teftem appello experientiam , rerum
omnium magiftram. Sic poterit curiofus, contra
rium fentiens vegetabilia tempore æftivo frequen
ter hume&tare aqua fontana fale volatili , aëris non
adeò volatilifata & fœcundata , & experietur de
biliorem vegetationem , vel plenarium interitum
herbæ. Quantum fertilitatis fæpius vel unica plu
via regno vegetabili adferat , notum eft non moda
lippis & tonforibus ; fed & Rufticorum pufionibus,
& aniculis.
Sic Aromata , aliaque innumera fub noftro
Climate non crefcere ob radios Solares magis
opacos & fteriles , norunt omnes. Crocus autem ,
Rhabarbarum , Tabacum , aliaque tranſplantata ,
analoga faltem , non vero æquali virtute operan
tur. Notum eft nonnullis Botanicis , florem mi
rabilem noftrum Peruvianum , ceu vocatur , effe
galapium Indorum ; fed fumme debilem edere
purgandi effe&tum , & extero galapio minime
comparandum. Hinc non inconcinne ftatuit Cla
riffimus Balduinus Tractat. de Auro Auræ . cap . 3.
p. 40. rorem in Germania minus falis Mundi effe
feracem , ac in cæteris calidioribus regionibus ,
præfertim Ægypto .
CAPUT VI
Monstrans quomodo præparetur Tinctura
Vniverfalis.
Apite præcedenti ingenuè propofui , cuinam
quantum quidem de ardui & incomparabilis
hujus myfterii notitia detegere tenuitati meæ per
veteranos nonnullos in vera Chymia caftris mi
lites placuit Divine Sapientiæ. Nunc operæ erit
pretium , ut fubjungam eodem candore , eaque
ingenuitate proximo exponam , quanam methodo
legitima illius præparatio fit obtinenda & infti
tuenda. Poft materiam enim cognitam hujus igno
rantia fimilis omnino eft fugitivis illis , famem ,
fitimque augentibus Tantali dapibus ; vel Ade
manti radios lucidos non fpargenti , nifi remota
corticis exterioris impuritate & craffitie ; vel car
ni cruda per co&ionem efurienti ftomacho non
accommodatæ ; vel panno pro frigore arcendo in
veftem non confuto.
Antequam vero ipfam aggredior tractatio
nem , denuo , & quafi ex fuperabundanti moneo ,
quod quidem cuilibet liceat legere & mirari mira
culofa Majeftatici Dei opera ; illos verò , quos
in fuperioribus indignos nominavimus , benevolè
iterum iterumque rogatos volo , ne oblivifcan
tur cautelarum ibidem propofitarum. Si verò
mentem aut frivolam manum intempeftivo ac
impio fcopo huic operi admoverint , accidatque
eventus fruftraneus , infpiratus , triftis , jacturam
temporis aurei , aureorum nummorum , ac Fama
plufquam aureæ non fine mundane & æternæ Salu
tis periculo perpeffam folummodo propriæ prave
concupifcentiæ adfcribant.
Quamvis enim quilibet in fuo officio aut pro
feffione Talentum concreditum legitimè ut obſer
yet , Confcientiæ ftimulo adftringitur ; tamen , qui
O 2 manum
або Bibliotheca Chemica Curiofe "

manum adplicat operibus medicis , unum de re fationibus poft varios cafus, poft tot diſcrimina re
bus inter mundana magis arduis aggreditur , licet rum fuit confummatus.
à multis leviter faltem judicetur & tractetur . Nam Unicum hac de re adducam è Neotericis exem
non hic luditur de corio Brutorum , fed Hominum; plum : Refert clariffimus Helvetius in Tractatu
non agitur de auro , de gemmis , de Chocolada , Vitulus Aureus infignito , Adeptum illum , cujus
fed de Homine ad Dei imaginem condito , in quo Hiftoriam cap. 4. propofuimus , ipfi aperuiffe , quod
aliquid Divini habitat , quemque Chriftus pretio hicce labor quatridui tempufculo perfici poffit ;
fiffima Sanguinis fui purpura redemit ; Agitur item quod fane , tenui quidem meo judicio , pro hujus
de ipfius Medici animæ falute ; Dum hic aliquid Adepti mendacio officiofo reputo. Dum nimi
neglexerit de illius ægroti fanguine in magno illo rum laudatus Helverius nimium fuum ferrorem
rationum die rationem fibi reddendam , certè im intenfumque pro cognofcendo hoc arcano defi
primat memoriæ. Si itaque in ftatu communi me derium propalavit , & quidem ita , ut Uxor more
dico & medicamentofo tam feveras definit leges plurium Mulierum Batavicarum ultra Sexus fequio
Confcientia, facile concludendum eft, non cuilibet ris leges curiofa , ut & reliqua ejufdem Familia,
liberum effe frivola mente , ludicraque mana tra linguis , oculis , auribus , manibufque huic operí
&are Tincturam Univerfalem , utpote , quæ eft vò interfuerint. Proinde hofpes hic rariffimus Vi
avu rerum medicarum. rum de Re Medica alias optime meritum procul
Quemadmodum igitur debita veræ materiæ co dubio pro genuino Adepto , quos vocant , non ha
gnitio maximus innumeris operatoribus fuit lapis buit , fed materiam cum elaborandi methodo oc
offenfionis, ita non minus ingenua hujus jam cogni cultavit , ipfumque , ne manum admoveat operi , (e
tæ elaborandi via tot ac tot fibi ipfis impofuere , riò monuit.
tot ac tot in acquirendo aureo hoc Vellere varia Dictis hifce tamen ego nullius experientiæ ali
rum opinionum ac diverfarum defcriptionum pro quid derogare , aut præjudicare audebo , quia il
cellis agitati naufragium funt paffi ; tot ac tot in le, qui Mundum integrum creavit , modo fubita
turris hujus Babylonice exftru& tione diverfitates neo , & extraordinario, methodoque peculiari at
linguarum fenfuumque exortæ funt innumeræ. que fupranaturali facile poffet cuidam quoque
Cùm enim cuidam operatori licuerit effe tam Tinctura præparationem detegere , & donare. Ve
felici , ut genuinam arripuerit materiam , & neuti rùm , cùm Deus O. M. fua Bona vendiderit & ad
quam erraverit , pro laboris materia fortaffis eli huc vendat laboré, quis, quæfo , tam facile credat ,..
gendo aurum , plumbum , mercurium , vitriolum ut ille Bonum hoc optimum, Bonum hoc fummum
nitrum , fimiliaque corpora nimis fixa ; neque otiofis & indignis , tanquam affam columbam ad
etiam faltem in partem materiæ cœleftem & vola volare concedat ?
tilem , aut fixam & terreftrem inquirendo ; vel Propterea ad ipfam progredior elaborationem ;
materiæ veræ heterogenea admifcendo , aut ma de qua magnus Chymiater , ( qui paucis abhinc an
terias remotas tractando ; tamen quia totum hoc nis debita Naturæ folvit, ) mihi devoto animi fer
-
arduum negotium confiftit in folis his duobus, ve vore literas Michaëlitanas ipfi in itinere meo offé
ra nimirum materiæ cognitione , ejufque debita renti poft varios difcurfus fideliter ſequentia verba
præparatione ; quilibet credat , velim, fi inter cen detegebat : Quam certè ego credo , Chriftum effe
tum alia in hac methodo pyrotechnica confidera Dei Filium, tam certè fcio , hanc materiam efle ve
tu neceffaria , vel unica enchirifis omittatur , fola ram & proximam , & hanc præparandi methodum
fufficit ad oleum operamque plenariè perdendam. genuinam.
Vel, fioleum & opera non plenariè perdatur , tunc Philofophus quidam Pyrotechnicus per cate
ad fummum acquiritur , in re medica quidem re nam vel circulum elementarem hoc opus nervo
medium laudabilis efficacia , minimè tamen uni sè fic defcribit : Fac ex igne aërem , ex aère,
verſale ; in re metalliça vero levidenfe folum lucel aquam, ex aqua terram , è tèrra ignem . Sed cum
lum obtinetur ; veluti in antecedentibus capitibus hocce dicterium plures forte legant , quam intelli
ampliffime demonftratum . gant , addo per ignem intelligi debere tenuiffimam
In fpecie multi ideo fpiritum vertiginis funt & puriffimam Superiorum partem , quæ in aëre
pali, vel Fortunatas Infulas fua nave non attigere , quodammodo incipit incraffari , poftea hoc me
in Portu Bone at fruftranez Spei infaufto fidere diante in aquofam humiditatem , ac tandem in
hæfitantes ; quod nimis fuperficiarie , & manu fe terram , vel potius in fal terreftre fixum , amice
ftinante hancce operationem , operationibus om fermentationis adminiculo convertitur. Per idem
nibus operofiorem , & magis feriam inftitue verò fermentum fal fixum hoc terræ volatiliſatur ,
rint ; fibi falfo perfuadentes , eandem fpatio pau & quafi igneum redditur , depofitis terreftribus
corum dierum vel feptimanarum , aut ad fum fuis fcoriis , atque quifquiliis ; vel ut brevius expli
mum aliquot menfium integrè abfolvi poffe ; at çem : Materia partem volatilem fige , & fixam
que hoc modo præcipiti diverfa & minime omit volatilifa. Ego autem fcapham voco fcapham
tenda infallibiliter omittentes. Negari quidem ita : Dixi fuperius , laborem noftrum commode
non poteft in variis Alchymicorum libris hoc ita diftingui in partem ejus priorem & pofteriorem .
definiri , ab iifdemque nominari opus mulierum Prior confiftit in hoc : Menfe Septembri , circa
aut puerorum. Quod ita factum judico , vel , ut Equino &ium autumnale Sole Libram ingrediente,
imperitos indignofque Artis fcrutatores feducant paretur fovea aliquot ulnas pro tuo lubitu longa
& confundant more ipfis folito ; vel intellecta & lata , duas autem ulnas , vel ad fummum trés ,
volunt fua verba de labore Tinctura pofteriore , profunda , fub dio , aut in loco aëri libero expofi
qui potiffimum confiftit in hoc , ut materia bene to, versùs Orientem vergens ; ſi verſus Occidentem
ficio longe digeftionis vel circulationis per æqua huic collis effet oppofitus , eò foret commodius,
lem lenioris ignis gradum ad defideratam ac per Di&a fovea eodem tempore impleatur terra limo
fectam deducatur maturitatem ; poftquam prior fa, pingui, è nigredine tubefcente, fœcunda , nitro
& antecedens laboriofis depurationibus , tædiofis fa qualem capite antecedente defcripfimus. Aqua
deftillationibus , diuturnis fixationibus & volatili liter tamen faltem fit repleta, ne terra fuper foveam
protuberer ;

1.
 Lib . I. Sect. II. Subfect . III. 161

protuberet ; aqua enim pluvialis affluens & elabens conjun&i . In refiduo capite mortuo cùm lateat
fimul terram fale volatili aëris imprægnatam fuâ adhuc bona portio falis fixi , hoc elixivietur phleg
efficaciâ privaret . mate proprio in fpiritus deftillatione & rectifica
Hæc autem non profundius effodiatur 9 ac tione feparato, (nihil enim heterogenei mifceri de
ulnæ longitudo penetrat ; ac prius feparatis fupe bet materiæ noftræ , cùm jamdum in fe contineat
rius gramine , fimilibufque fcoriis fuperfluis. Lo omnia fibi neceffaria , ) fal inde evaporatione præ
cus autem liber fit à brutorum aditu , muniatur paretur, quod per fæpius repetitam folutionem &
que ab aliis impuritatibus , ut ita eo felicius & fa coagulationem dicto phlegmate proprio factam
cilius influxu Aftrorum , ut & fucceffivè modo per ac in fummam puritatem , & albedinem cryftal
rorem , modo per pluviam , & nivem , toto feme lifetur. Et hoc plerumque demum poft vigefi
ftri hyemali fertilis reddatur , ac fale volatili aëris mam operationem folutionis perficietur. Tunc
largius imprægnetur. fpiritus rectificatus & fal cryftallinum denuo
Poftea circa infequens æquino&ium vernale , uniantur pondere vel proportione philofophica ,
Menſe Martio , vel etiam Menfe Aprili , aut Maio, quæ confiftit in hoc , quod fixum recipiat de vo
prout nimirum temperies aëris eft fœcunda & fe latili quantum defiderat , vel neceffe habet , quod
rena , aliæque conftellationes coincidunt laudabi in fuperfufione lenior ftrepitus ortus docet ; Ut
les, (tales enim circumftantias plurimum conferre, plurimum tamen requiruntur fpiritus volatilis
ac neceffarias effe operi , fatetur experientia ve partes decem ad falis fixi partem unam. Hac igi
rorum Chymiatrorum ) Terra defcripta eruatur è tur proportione mifceantur fpiritus & fal ; indan
fovea in patinis largis , & vafculis latis , non adeo tur retortæ vitrex optime lutata , ( terream enim,
profundis, tempore nocturno exponatur aëri libe ceu dictum antea , præprimis non lutatam, pars
ro ; radiifque lunaribus ; muniatur tamen tecto à potior volatilior penetrat , ac avolat , ) deftilla ob
Pluvia , (quamvis enim hæc ipfa aliàs fit aliquale fervatis bene ignis gradibus ; nifi enim antiquum
vehiculum Spiritus Mundi , hic tamen tenuitate fua illud feftina lente obfervaveris , experieris , quam
aquofa difuit , & diffolvit illum extraordinariè & fragile fit vitrum , quam fallax tua expectatio ,
largius in fubje&um hoc optimè capax influentem) quam irritus tuus labor ; ultimò tamen femper
interdiu verò ac Cœlo tempeftuofo , ac flantibus ignis fortiùs eft augendus juxta leges quarti gra
ventis violentioribus fal illud fummè tenerum & dus. Deftillatum iterum fuperfundatur refiduo ;
fenfibile diffipantibus removeatur. poftquam aliquamdiu fteterit , denuò in nova re
Expofitio autem hæc continuetur ita ad mini torta vitrea bene lututa deftilletur ; & hoc toties
mum fex feptimanis , vel aliquot Menfibus , præ repetatur , ufque dum prodierit liquor lacteus pin
cipuè ufque dum præterierit Solftitium æftivum , guis , in frigido coagulabilis , in calido liquabilis ,
atque Sol Leonem fuerit ingreffus. Ubi moni veluti butyrum , quod plurimum fexta vel feptima
tum volo ; quicunque Pyrotechnorum operatio accidit deftillatione. Dic&us hic liquor adhuc ali
1 nem hancce audet maturare , eandem incipiat quoties itidem eft rectificandus pro meliori vola
Menfe Martio , ftatim è Terra eruta materia, licet tilis & fixi unione. Atque hæc dum abfolviſti , ab
per hyemem non digefta , præparata , ac impræ folviſti anteriorem , eamque laboriofiorem operis
gnata fuerit. Quamvis digeftio notata hyemalis noftri partem; obtinefque verum Aurum Philofo
longe præferenda magifque commendanda. Ad phicum , adhuc tamen immaturum .
hæc , fi poffibile eft , dicta terra ante effoffionem Priori huic parti tandem fuccedit Pars pofte
per tres feptimanas pluvia non tangatur , cùm ea rior ; Pars pofterior dico , quæ eò magis grata ,
dem glutinofum terræ corpus liquidius reddat , ne cùm laboris tam tædiofi , tam defideratiflimi fi
tam copiosè huic inhærere poffit æthereus ille ho nem afferat ; eò magis quoque grata , cum in hoc
fpes ad opus fummè arduum , præcipuè tempori ceffent graves , moleftaque operationes, eidemque
bus illis Anni balfamicis & quod cardo rei eft , leni modò digeftione , longiori otio , patientia ul
Cœlo exiftente pluviofo Spiritus mundi non pote tima imponatur manus. Poftquam igitur dicto
rit communicari purus, fed vaporibus craffis terre modo per crebrius repetitas digeftiones , folutio
ftribus elevatis eft coinquinatus . nes , rectificationes fcoriæ ac impuritates è ma
Tunc recipe terræ hujus ita fale aftrali volatili, teria remota, poftquam Principia decenter depura
& centrali terræ fixo , uberrime fœcundæ redditæ ta , conjuncta , pars volatilis , fixata , & fixa vola
aliquam partem , ( poteris laborem in aliquot tilifata, reftat nunc ut blanda circulatione in catho
vafis fimul inftituere pro majori copia acquiren licam illam Tin& turam traducantur , & in veram
da, ) deftilla per retortam vitream optime lutatam quintam effentiam concentrentur.
(terream enim præprimis non lutatam pars vola 4 Propterea dicti liquoris portio indatur phiala
tilior potior penetrat, ac avolat, ) igne primum level cucurbitæ parva , ut tertia faltem ejus pars re
niori, nec ultimò etiam Fortius aucto Spiritum vel pleatur , vitrum Hermeticè & cautè figillatum im
partem volatilem materiæ noftræ. Deftillatum ponatur cineribus, vel arena , ( alius præponit Bal
iterum affunde refiduo ; ftet ita in vitro bene mu neum vaporis , vel etiam maris ; de quibus plura
nito pro circulatione, fermentatione, refolutione, paulò inferiùs , ubi de ignis agitur regimine :)
melioreque unione promovenda , in leni digeftio digeratur ita leniore ignis gradu , & videbis Ma
neper fex & plures feptimanas ;tuncdenuò deftille. teriam inclufam miris gyris afcendere , defcende
tur fpiritus modo jam dicto, denuo affundatur reft re , elevari , deprimi ; & ex circumgyratione pe
duo , ftetque ita per tempus ; & hoc aliquoties re nitiorem atomorum volatilium & fixarum unio
petatur, ut fal volatile falis fixi partem volatiliſet. nem & combinationem concludes ; donec pede
Poftea Spiritus feptem vicibus in balneo ma tentim & fucceffive materia colore nigro imbua
ris per alembicum rectificetur , ut per repetitas tur , quod Caput corvi vocitant Chymici . Miran
hafce cohobationes liberetur ab omni heterogenea dum fanè eft , quomodo materia tamdiu , tam
ac inutili aquofitate , infimulque fecum fuper curiosè &laboriofe , tam diverfis modis depurata
alembicum ducat partem falis fixi volatiliſati , per nigrefcat , & videtur excrementitiis adhuc (catere
repetitas circulationes cum parte 1 volatili amicè impuritatibus , aut tales forces deponere ? Quod
Tom. I. 03 ideo
162 Bibliotheca Chemica Curiofa

ideo hie monitum volui , ne quidam per hoc fibi latilium & fixarum mixtura tardiore quoque motų
imponi patiantur ; fed fciant , colorem huncce effe ad fuam perfectionem , ad fuum finem tendit ; Si
vere Philofophicum. Cùm ad nigredinem ita in la vero jufto celerius ignem augeas , materia conten
bore tuo pertigeris ; expectanda erit poftea albe ta molliori ac delicatiori inhians tractationi vitrum
do , & ultimò rubedo pellucida , licet colores alii rumpit , atque ita laboris præcocem & infauſtam
quafi intercalares interveniant illas , v. g. Poft ni facit periodum.
gredinem apparent figuræ variegatæ , quam caudam Faffus fiquidem mihi eft Chymiater celeberri
pavonis , vel iridem vocitant ; poft albedinem vero mus fan& tâ fide , quod magni Princicis juffu ac fum
Alavedo. Apparente ita per tempus , veluti dictum, tibus aliquot annorum fpatio Philofophie Pyro
reali & perfecta nigredine , modicè augeas ignem technica incubuerit , ac tandem primicerium hoc
tuum hucufque valde modeftum ; & oculos tuos opus chymicum fuerit aggreffus , alacri mente , &
exhilarabit lentè oriens pulcherrima illa Iris vel manu indefeffa. Poftquam autem ad duos annos ,
Pavonis cauda paulatim degenerans in Terram albif & quod excurrit , huic methodicè infudaverit , ac
fimam quafi foliatam , fcintillis argenteis per vi jamdum ex albedine tantum non perfecta per vi
trum radiantem. trum radios lunares fpargente maximam optati
Confpectus hicce Cygneus color oftendit & of eventus fpem conceperit , una vice improvifo , for
fert tibi perfectam Tinituram , vel Elixir album , tafle ob ignem paulo fortius actum , vitrum peni
quod quamvis non fit plenaria Tinctura Univerfa tus difruptum in caufa fuiffe , quòd loco præmii ,
lis , tamen unum vel alterum hujus granum virtu præter olei operæque perditionem , nihil reporta
te quodammodo generali morbis omnibus me verit. Quid in Laboratorio Michaëlitano acciderit
detur , ac impuriora metalla in veram Lunam con laboriofo ac provido Dn . Zittemanno , dum Mer
vertit. curius cum Auro præcipitatus per octodecim men.
Poftquam tibi licuerit effe tam felici , hæc ita fes cautiffimo igne tractatus , paulo nimirum faltem
abfolvere , tunc iterum paululum exalta ignis gra tepefactus vitrum ruperit , ac evolverit ; capite 4.
dum, cautiffima tamen , & parca femper manu ; & meminimus.
fucceffivè gratiffima illa albedo per varios colores , Proinde illa loquendi formula , dum pofterio
præprimis flavedinem , in fine crocatam , vel è fla rem operis hujus partem vocitant opus mulierum
vo rubefcentem , ultimo adipifcetur perfectionis & ludum puerorum , cum grano falis debet intel
fux gradum nimirum rubedinem , dum pedetentim, ligi ; nimirum , hîc non requiri adeò difficiles enchi
& lento modô fefe materia transformat in gra rifes ac tædiofas diverfitates , veluti in antecedenti
num , vel corpufculum globofum rubiniforme pelbus ; fed folummodo neceffe effe , ut longinqua
lucidum. mora , otio , ac lenta patientia moderati caloris
Hoc eft illud confummatum rerum Phyficarum beneficio abfolvatur ; præcipuè cum modo præmif.
omnium myfterium , veriffimum rerum quarum fa doceant , non minus & hic adcuratè tractandum
liber medicamentofarum centrum. Cujus incom effe ignem. Sic ex ore magni Chymici , Tincture *
parabilis efficacia tam in fanitate præfente con elaborationi incumbentis , percepi , ipfum carbo
fervanda , ac amiffa reftituenda , quàm in metallis nes fornaci injiciendos partim hume&
tare , ne præ
ignobilioribus magis nobilitandis , ac in Aurum cipiti flamma incenfi inopinatum & triftem cau
conftanter tranfmutandis partim è fuperiori cap.3. fentur effectum , domicilio vitreo raraæ illius avis
patet ; partim ejufdem cognitio , & operandi mo impatientis diffiliente.
dus non latet Chymicos prudentes , cum quibus Petrus Johannes Faber , in Manufcripto aliquo
mihi res eft , ut ita eadem prolixius hic deprædi . ties citato præfert digeftionem humidam ficca
care fuperfluum plane judicem, id eft , mavult , ut circulatio perficiatur in balneo
Quantum temporis requiratur , antequam For humido Mariæ , quàm in arena aut cineribus . In
tunatarum harum Infularum portum tangere li magni cujufdam Principis Laboratorio fic proce
ceat , tam adcuratè definiri non poteft , cum an debatur : Phiala vel cucurbita parva ad quartæ
tecedens , eaque laboriofior operis pars citius ab fuæ partis repletionem onerata Tincture materia
unô , quam ab alterô abfolvatur. Varietas enim continuanda pofteriori laboris parti deſtinata &
enchirifium in depuratione , digeſtione , cryſtalli mixta indatur pyxidi ligneæ , pro phiala figura tor
fatione , &c, laborem aut prolongare , aut ab nata ; hæc imponantur ita tripodi ferreo, qui repo
breviare valet. In pofterioris verò partis negotio, natur in balneum marie cupreum duas ulnas al
moderata nimirum digeftione , itidem operator tum ; Huic infundatur aqua , duos tamen digitos
alter alterô eft peritior,imo felicior mediante ignis tranfverfos profundius , quàm ut pyxidem ligneam
regimine , in quo cardo rei confiftit. Cautus tamen tangat. Tepefiat hæc aqua , tam leni tamen ignis
& expertus , & ita fimul patiens Pyrotechnus non fervato gradu , ut fit analogus ovo cui gallina in
adeo facile errare poterit , fi modo certam & or cubat.
thodoxam fibi præfigat regulam , mutationem co Quidam in hifce Naturæ fummis arcanis opti
lorum depictam in materia inclufa confpe& tui fefe me exercitatus mihi aperiebat loco magni fecre
offerentium. Quamdiu enim vel plane non , vel non ti , fefe folum uti igne ellychnii , vel lampadis , mo
dum perfecta adeft nigredo , tamdiu requiritur ignis detta plei affufione nutrito; cum verebatur , ne ma
fumme lenis . Colore autem dicto apparente , au teria in vitro contentæ ab atomis carbonum ignis
gendus eft paululum ignis , donec albedo accefferit, torum penetrantibus aliquid heterogenei , cujus
& difcefferit. Tunc iterum modicè ignis eft augen plane eft impatiens , accedat.
dus ; ( cavebis tamen , ne quid nimis , ) ufque dum Chymici etiam genuini pro fimilibus arduis
illuxerit defideratiffima illa rubedo , & tunc con proceffibus ritè tractandis abhorrent utplurimum
tinuandns eft per temporis fpatium calor; Quo diu ignis a&ualis violentiam ; fed fæpius & fecurius
tius enim digeritur vel circulatur materia , eò ma adhibent ignem , quem dicunt frigidum & humi
turior, eò perfectior certiffime Tibi erit exfpectan dum , dum ita per excitatam curiofam mixtionem
da Tinctura. Quandocunque enim admodum lenis & modeftam fermentationem res deftillanda, cit
adhibetur faltem tepor , neceffaria partium vo culanda , figendæ , &c. in fe ipfas quafi agunt , &
quod
 Lib . I. Sect .
quod ab igne communi periculosâ vehementia ex ignis , gradibus augendo tamen fucceffivè calo
pectandum , fic caute , fecure & lente perficiunt, rem , & quidem ultimò fortiffimè ; atque ita ma
Que de arcano igne ad Tinctura operationes ad ximè eft fixatum , ac multiplicationi aptum . Hic
!
hibendo proponit Joh . Joach. Becherus in Phyfic. labor ita aliquoties reperiatur novi liquoris affu
fubterran. Lib. 1. Sect. 5. cap. 3. p . m. 494. fequ. fione ; & pervenies ad illum multis incredibilem
ibidem poterunt videri.
Dixi aliquoties in hoc & præcedente capite , decem partibus Auri fluentis , hoc omne fimi
materiam Tinctura noftræ continere in fe omnia le reddetur Tiniture inje&
pro acquirenda fua perfectione neceffaria ; neuti
quam vero alieni quiddam eidem mifceri debere ;
prout hactenus propofita & declarata erudient
Divino Fato electos , dignofque ad hoc judicatos.
Non poffum tamen hic filentio præterire , haud
abfurdè , vel contra Artis fundamenta Aurum aut
Argentum vulgare & perfe&
tum addi aliquando
folere & poffe. Cum per hæc nobiliora metalla ,
ob fyncretifmum , & Analogiam , quam habent
cum Superioribus , labor citius ad finem perduca
tur defideratum, Cuicunque igitur non libuerit
di&a methodo hunc juxta fua principia fola & pu.
ra tractare per circulum philofophicum , uti lo
quuntur ille non adeo aberrabit à vera femita , fi
jufto tempore ac modô addiderit Aurum vel Ar
gentum vulgare , vel perfectum, Cum hac additio.
ne autem ita eft procedendum : Roftquam abfolu
ta priore operis parte aggreffurus es pofteriorem,
longinqua illa , tarda & patienti digeftione perfi
ciendam ; tunc partibus decem materiæ dicta uni
verfalis admifce partes duas argenti , fi faltem Tin
Eturam albam ; totidem verô auri , fi Tincturam,
rubram , vel opus abfolutiffimum defideras , ( de
bent autem fumi Sol vel Luna puriffima , vel in
pulverem aut crocum reda&a ; quò melius enim
antea eadem funt refoluta , eò citius materiæ fefe
uniunt eventu optato. Commodior Auri crocus ha
betur ,dum hoc cum antimonio purificatum amal
gametur cum Mercurio , hinc fuperfundatur Spiri
tus vini fummè rectificatus , qui evaporetur , vel
deftilletur aliquoties , & fiet pulvis optime levis ,
tenuis , & porofus )
Ego quidem eligerem , vel huic præferrem are
nam illam auream India Occidentalis nativam fupe.
rius memoratam , ob fuam volatilitatem fulphuris
innati citius communicabilem.
Facta hac materiæ & Auri miftione progredere
in proceffu tuo , lentè feftinando , laboremque per
rotam aut circulum philofophicum , veluti hate
nus clare defcriptum , continua. Si forte Aurum vel
Argentum prima vice non fuerit integre mixtum
materiæ univerfali , tunc adde denuò materiæ , hu
jus portionem Auro; ac veluti hucufque , ita adhuc
aliquot feptimanis vel menfibus illa tractes , &
unientur fucceffivè , juxta tuum defiderium.
In Capite differtationis hujus fecundo propofui
ex nonnullorum Neotericorum ( cum Veterum fi
des hic , non adeò re&è quidem quafi dubia red
datur, ) autoritate & experimentis poffibilem Tin
: Aura augmentationem. Quamvis autem de hujus
yeritate ipfe ego teftari non valeam ; fed peritio
rum
" Chymicorum judiciis , ac cenfuræ hoc relin
quam ; nihilominus de hujus praxi inftituenda
heic curiofis fubjungam , quæ unus illorum inte
grum hoc negotium arcanum , ceu fuperius mo
nui , fideliter mihi detegentium fignificavit , ita
autem procedi debere affirmabat : capias Tinctura
tue rubiniformis pellucidæ partem unam , huic
adde denuò liquoris illius lactei butyrofi in fini,
ta prima operis parte confeci partes decem; fi
gillentur Hermeticè , digeranturque per unam
vel alteram feptimanam folitis illis lenioribus
Tom. I.
1-170
II. Subfect. III.
163
perfectionis gradum. Hujus pars una fi injicitur
tæ pro exhibendis il
lis miraculofis in medicamentofa & metallica ope
rationibus .
Atque ita , ceu promiferam, poffibili perfpicuita
te, neceffariifque circumftantiis ingenuè Orbi lite
rato communicavi , poft deſciptam Tinctura Uni
verfalis Materiam , hujus quoque præparandi mo
dum , utpote quibus duobus tota res innititur.
Faxit Majeftaticus Superiorum & Inferiorum hoc
tus; ut inde , juxta fco
eft , Cali & Terra Archite&
pum ac intentionem meam gloriofus Nominis fui
Honor augeatur , incomprehenfibilis Myfterio
rum Divinorum varietas amplificetur , Proximi
commodum promoveatur , Animæquæ propriæ fa
lus juvetur !
Abfolutis nunc iis , quæ ad propriam Tincture
Univerfalis tractationem pertinent , lubet curio
fis arcanorum naturalium Scrutatoribus annectere
nonnullos labores , quos magni non minùs Me
dicine Chymica Antiftites in eâdem hâc Via Uni
verfali inftituerunt , licèt fupremum Chymice cul
men per Tinctura acquifitionem non attigerint, vel
etiam eorum pars illud attingere , animum nun
quam induxerint ; Cùm Materia catholicæ aut fal
tem partem unam vel volatilem vel fixam , aut ma
teriam aliquam remotam , aut mixtis heterogeneis
Operi fuo deftinaverint.
Proponam tamen hæc quodammodo brevius ,
ne quafi extra oleam vagari videar , cum propo
tum meum fuerit agere in fpecie de Tinctura ni
verfali. Ex defcripto autem hactenus labore po
terunt facile ad fuum fcopum applicare neceflària
cordati & prudentes Chymici. Si vero una vel
altera enchirifis deficeret, vel non fuccurrerer non
nullis illis fpondeo meam ferviendi promptitudi
nem , veluti manifefto candore publice in præce
dentibus me Orbi literato oftendi.
Propterea prodeat 1. labor ex Spiritu vel ex
quà Aëris. Multi , quibus Deus non detexit in
tegram materiam Tinctura Univerfalis , ( partem
volatilem & fixam intelligo , ) argute ratiocinantes,
quanta- quanta fit Aëris neceffitas pro fui vegeta
tione , nutritione & confervatione Sublunaribus
omnibus; & quod Aëre puro fimus fani,vegeti ; Aë
re vero impuro exiftente , ægrotantes ; mifere fe
fe macerarunt , quomodo occultum huncce ci
bum , Nectar hoc Jovis nimium tenue ac volatile
capiant , incraffent , & in conftantem liquorem
potabilem reducant ; veri chalybis Sendivogiani ,
vel Terræ fale centrali fixi imprægnatæ ignari.
Modos aquam Aëris capiendi plurimos poffem
producere ; fed ex hifcè fufficiant rariores , & mi
raberis laboriofam , eamque laudabilem horum
naturalia fcrutantium curiofitatem. Anglus qui
dam , & alii fic procedebant : Menfe Martio , Sole
Arietem ingrediente , vel etiam Menfe Aprili vel
Majo , poftquam per unam vel alteram feptima
nam Pluvia Terram non humectaverat ; fed ros fal
tem largè per 6.8. 10. dies defcenderat , præterita
noctis meridie , inftante aurora , & dum appare
re incipiunt radii Solares, terram pinguem & fce
cundam ( qualem capite præcedenti defcripfimus )
defende affere vel ligno , ulnam unam cum dimi
Q 4 dia,
 Bibliotheca Chemica Curiofe
164
dia longô à radiis Solaribus. In afferis hujus me
dio fit foramen rotundum , cui adcuratè intruda
tur cucurbita vitrea fatis capax , cujus orificium
optime fit munitum , & circumligatum linteo ,
glutine pifcium ( Hauß - Blaſen / ) viſcofum &
tenax reddito ; linteum foraminulis miliiformibus
fit pervium , vitrum duorum digitorum latitudine
per afferem tranfeat , ne Terra eodem tangatur.
Tunc fpeculum caufticum in afferem vel lignum fi
milis latitudinis in medio ftri&è infigatur; ponatur
è regione cucurbitæ ad diftantiam unius palma.
Speculum dictum radiis Solaribus ita appone , ut
hi per hoc penetrent ad cucurbitam. Hoc ita con
tinuetur tribus horis, & cucurbita incalefcet, fpiri
tufque Mundi è terra per lintei foraminula tranfi
bit in vitrum , aquofitate exterius circa linteum
hæfitante ,( nám hujus gluten non permittit, ut pars
aquofa fimul tranfeat . )
His pera&
tis , cucurbitæ remota orificium opti
me claude linteo , uti nuperum , glutinofum , ta
men non perforatum , ne evolet fugitivus hic ho
fpes. Hôc modô fpiritus Mundi fingulis matutinis
poterit capi donec neceffaria tibi fuppetierit quan
titas ; alio tamen femper in locô , extrahitur enim
eô circuitu fal aëris volatile è Terra, quem afferis
ambitus à fplendore Solis defendit. Spiritus & fal
volatile circumfpe t &a dexteritate & cauto ignis
regimine re&ificentur , mifceanturque fpiritui è
fale fixo terræ feorfim igne aperto , & forti deftil
lato ; circulentur per tempus ; paratum inde eft
medicamentum rariffimæ in morbis etiam pericu
lofiffimis efficaciæ. Ad Tincture tamen Univerfalis
faftigium penitus adfcendere hæc mixtura non va
luit , cum principia debitam per mixtionem antea
non fuerint unita.
II. Quae acutiffimus Kenelmus Digbau Tra&t . de
immortalitate Animæ refert , amicum finceriffimæ
fidei ope vaforum vitreorum collegiffe radios So
lis in pulverem fufci vel purpurei coloris præci
pitatos , illud fere convenit cum præcedentibus ;
adhuc magis verò frequenti experimento, quod Phi
lofophus Pyrotechnicus pro rariffimo habeat ar
cano : Speculum rotundum caufticum optimè po
litum , ubi radii in centrum concurrunt , expona
tur in libero aëre Soli , maximo æftu fervente; con
tinuetur ita aliquot diebus , illud femper removen
do , & circa centrum fpeculi adhærebit fal niveæ
albedinis , quod cultro abradatur in vitrum ; per
dies aliquot ita falis hujus mirabilis una vel alte
ra uncia poterit colligi ."
III. Frid. Hofmannus , Clavis Pharmaceut. Schrö
dersane lib.3 . cap . 3. p. 140. refert , famofum illum
Burrhum > & Vice- Colonellum Kranach ma
gnam aquæ Aëris copiam fibi comparaffe bene
ficio capaciffimi cujufdam filtri vitrei , cujus ori
ficium inferius claufum glacie , vel aqua frigidiffi
ma , nitro vel fale ammoniaco imbibita repleti , &
radiis Solaribus expofiti , dum ad hujus exteriorem
fuperficiem in Aëre catervatim natantes vapores
delati in vitrum fuppofitum à Solis fervore immu
ne deftillarunt.
IV. Alium pro Aëris captura & incraffatione
modum defcribit Medicus Italus clariffimus , Fa
britius Bartholettus , in methodo fua ad Dyfp
noeam , dum per inftrumentum vitreum ibi depi .
&um, tubæ non adeo diffimile , aëreum humo
rem attrahit , ac colligit , quem poftea coagulat
in Cryſtallos adfe&
tibus thoracicis , aliifque appri
mè utiles.
V. Alius ita infidiabitur Aviculæ Hermetis :
1
Sub te&o domus , vel in fuprema contignatione
ponatur fornax chymica communis cum capella
cineribus plena , hifce imponatur phiala magna
hujus collo intrudatur alius canalis vitreus , qui in
inferiore fui parte habeat appendicem , veluti ro
ftrum decurtatum alembici deftillatorii . Canali
dicto vitreo agglutina filtrum vitreum , cujus im
miffum foraminulum vix aquet magnitudine gra
num finapi . Poft mediam noctem ignis lenior in
datur fornaci , canalis cum fuo filtro extendatur
verfus Orientem per feneftram , cætera optime
claufam ftet ita , ufque dum Sol fuerit ortus , & va
fculum appendici illius canalis annexum fufcepit
bonam liquoris aërei partem , quæ effundatur ali
quoties , novufque capiatur fervetur in vitro op
time munito.
6. Alii cum Mich. Sendivogio & Johan . Sta
ricio hoc utuntur inftrumento : Fiat vas cupreum,
retortæ deftillatoriæ fimile , poterit hoc conjungi
2. 3. & 4. partibus , orificium hujus fit fumme ftri
tum , ut vix aciculæ oculeo tranfitus pateat ; ( jux
ta mentem Sendivogii , ) in parte inferiore adapte
tur canalis cum fuppofito vafculo recipiente ;
unius palmæ latitudine ab hoc fit canaliculus vel
fipho. In medio hujus inftrumenti fiat margo vel
retinaculum , ( ein absag ) cui imponitur fpongia
magna , & fuper hanc marmor vel filices in forna
ce figulina calcinati difpergantur. Defcriptæ hu
jus machinæ orificium emittatur per feneftram;
per canaliculum inferius accommodatum attrahe
ore tuo aëren , hic enim fefe infinuabit marmori
calcinato ; hoc communicabit illum fpongiæ fub
jacenti, & fic deftillabit per canalem liquor aëreus
in vas fuppofitum. Hypocauftum requiritur huic
operi calefa&um , & quo major in hoc calor ; fri
gus vero quo exteriùs intenfius , antiperiftafi cò
magis defideratus tibi eft fperandus effectus. Ope
ratio quoque largior fuccedit tempore nocturno ,
quam diurno, cum aër tunc denfior magifque coa
gulatus.
7,Pater Caballus, celebris in fcientia chymica Ita
lus, inter varia alia memoratu digna & utilia diver
fos quoque confignavit modos capiendi Spiritum
aëris ; quod non minus quoque fecerunt alii; cum
autem partim congruant quodammodo cum hace
nus addu& tis , aut his fint cognati , partim ne in his
fim prolixior , eos jam non tango.
An vero dictis modis omnibus acquifitus liquor
aëreus adeô fufficienter & debitè fit imprægna
tus genuino & puro Mundi Spiritu , judicent alii.
Proinde etiam defiderato neutiquam potiuntur
fine operatores , Tinctura nimirum Vniverfalis ac
quifitione præcipuè , quoniam ipfis fimul deficiat
dimidia operis pars , fal Terræ fixum , chalybs Sen
divogii vel magnes Philofophicus. His tamen non
obftantibus , ex hac aqua præprimis fi tempori
bus balfamicis & juxta alias circumftantias in ca
pite præcedente tra&atás , parantur laudabilis ef
ficacia remedia , qua de re tecte , vel fine modo
elaborandi agunt Petrus Joh. Faber , Nietnerus ,
Frid. Hofmannus , & plures alii. Sic quidam opti
mam famam fibi comparabat ex hac aqua compo
fito medicamento fequenti : Captam aquam per
tempus collocabat in cellam pro putrefactione ;
hinc deftillabat cautè per cucurbitam vitream ; de
ftillatum fuper refiduum digerebat , pòft rectifi
cabar ; prodeuntem liquorem denuo affundebat
capiti mortuo , ponebat in cellam , & fuc.
cedebat egregia cryftallifatio ; cryftallos exem
tos diluebat aqua pluviali , quod variis mor
bis ,
6
 Lib . I. Sect. II. Subfect. III .
165
bis , etiam contumaciffimis feliciter exhibebat. lore circulando , in fuam perfe&tionem exalta.
II. Labor ex aqua pluviali , qui eft talis: Men V. Labor è Sale Terra centrali fixo. Quemad
fe Martio , circa Aquino&tium , vel etiam Aprili modum ita multi infudarunt fudori huic aereo ,
aut Majo , colligatur aquæ pluvialis , vel etiam to utpote parti volatili , Rori , ita quoque non paucio
nitrualis magna quantitas, evaporet co&ione con res inhæferunt faltem fali Terræ , feu parti fixiori;
tinua , tamen non adeò forti , donec incipiat craf itidem non infelici , aut irrito plane eventu. Ec
fefcere ; tunc deftilla in cucurbita vitrea , ufque ad cum inftitutum fuerit opus per deftillationes , ex
liquidiufculi extracti confiftentiam . Tunc terram tractiones, digeftiones , falificationes fere eafdem,
aliquam pinguem & fecundam, vel Solarem, cujus uti in Antecedentibus dictum , prolixior hic non
fuperius aliquoties mentio facta , humecta dicto ero tædiola repetitione frequentiori ; nihil enim
extracto vel fale copiofa aqua pluviali diffoluto, ut ab iis differt , nifi quod huic non univerint necella
fiat malla craffa. Expone ita eam duas feptimanas riam partem volatilem .
aëri ; poftea dicto modo iterum humecta ; ftet VI. Chymiater non infimi fubfellii liquorem
iterum per 2. feptimas , & hoc tertia , & quarta fequ. è perfectis trium regnorum corporibus cod
vice. Poftea deftilla è cucurbita leni igne ; & pro centrátum in fecretis habebat : fumantur falis Mun
dibit fpiritus quafi pinguis cum fale volatili. Spi di vel aëris unciæ duæ;falis terræ uncia una ; falis
ritum aliquoties caute & lente rectifica, cui à phleg Microcofmi uncia dimidia ; falis tartari drachmæ
mate libero mifceatur fal fuum volatile. E capite duæ. Diffolvantur fpiritu vini optime re&ificato ,
mortuo elixivia fal fixum aqua pluviali , hoc repe circulentur in cucurbita munita;poftea deftillentur
tita depuratione & coagulatione cryftallifetur.Hu & defcendet tandem liquor rubeus , eaſdem cum
jus pars una mifceatur cum partibus decem fpiri Auro potabili obtinens vires. Dofis funt grana de
tus fale volatili imprægnati ; adde croci auri par cem ad viginti. Sal Mundi vel aëris fic parátur :
tem 1. vel 11. digere leni igne , & circula , tali Terræ Lemniæ quamtum vis , in loco alto expo
cautela ignem regendo , veluti paulo antea de Via ne aëri libero per aliquot feptimanas ; poftea aqua
Univerfali monitum. Quò diutius fteterit , & quo pluviali fal extrahatur. Sal terræ fecundum artem
diligentius colitur , eò perfe&
tius & generofius ob paratur è turffis , bituminola Batavorum terra . Po
tinetur arcanum , Tinctura Vniverfali analogum terit tamen loco hujus & Terra Lemnia alia fumi.
tam medicamentum , quam metallico - tranfmu VII. Oleum Auri Schröderi aquæ innatans , cu
tatorium . jus fuperius cap. 3. mentionem fecimus , ita eli
III. Labor è Niv : Eâdem methodo , quâ qui citur elixivietur è terra pingui ( v . g. marga, ) [a
dam meditationes & labores adplicuit quæ pluvia porem falfum præ fe ferente , fuper quam crefcit
li , alius infudavit, Nivi , & inde parato fali Quam trifolium , & fimiles herba pingues , non profunde
vis autem tam copiofo fale non turgeat volatili , in terra exiftente ( ut fic Spiritu Mundi co meliùs
veluti aqua pluvialis , eandem tamen fere de hoc fit imprægnata , ) fal aqua pluviali martiali evapo
fibi promittere potuit fpem, cum ex codem, Aftra ratione infpiffetur , & purificetur , aliquoties fol
libus influxibus non privato oriatur principio . vendo : Ex hoc fale formentur globuli cum terrà
IV. Labor è Rore : Multum temporis non mi pingui , deftilleturque fpititus per retortam. Spi
nùs impenderunt nonnulli ingeniofi Pyrotechni fitus egreffus rectificetur. Hinc elixivietur fal è
in ventilationem phyficam fudoris illius Cole capite mortuo , ejufque pars addatur fpiritui re&i
ftis , Roris , & imprimis majalis ; atque hoc quidem ficato. Sic habes menftruum , quod folvit Aurum
non immerito , aut fine artis fundamento ; cum foliatum.Spiritum dictum fuperfunde Auro foliato;
nec vulgus neget huncce effe quafi quotidianum ftet ita aliquandiu,ut folutio penitius peragatur, at
& ordinarium vehiculum Virtutis illius balfamice trahaturque fal ex aëre ; ( quo diutius ftat , eò me
Æthereæ , omnia vegetantis , nutrientis , & con lius eft , ) Tandem abftrahe aliquoties fpiritum vi
fervantis ; qua de re Sacra Pagine , & multi multo ni rectificatum acuátum modico falis urinæ volati
rum autorum libri prolixè folida afferunt tefti
11 lis , vel fpiritus falis armoniaci ; ftet ita aliquandiu,
monia. & menftruum colorabitur , & fupernatabit oleum
Quamvis autem effentia Roris maximam par rubicundum , quod per balneum Maris abftrahatur
tem confiftat in fale volatili aëreo , nihilominus & feparetur à menftruo . Si hæc operatio inftitui
novi induſtrium Medicine Myftam , qui inde ex tur Menfe Martio , ubi Spiritus Mundi in Macro
trahebat remedium , mirabilem exhibens varios cofmo maximè viget & vegetat , erit eò efficacior.
contra morbos opem, aliis fruftra & infeliciter ex Dofis funt pauculæ guttula ; poteritque quilibet
hibitis , fequenti modo : Menfe Majo mane ante fibi imaginari efficaciam rariffimam , cum oleum
Solis ortum in agris triticiferis aut pratis colligi & ejus rubor nullô modô à menftruo ; fed à radi
curabat Rorem , non more folito per lintea , ( cum caliter folutô Auro dependeat . Huc ufque Schrö
hæc tenui porofitate abforbeant potiorem partem derus .
balfami un&uofi falini aërei , ) fed per patinas ter Quibus addo , virum huncce magnum quidem
réas. Imponatur celle in vafis vitreis per unam duriffimi Auri repagula modô pluribus incredibili
vel alteram feptimanam , ut fæces quodammodo ita refolville , ut remedio incomparabili fit potitus,
deponat ; tunc deftilla in maris balneo cautiffimo tamen plenariè ad Tincluram Vniverfalem non ad
ignis regimine,aliàs certe rumpunt vitrum fpiritus, fcendit , cùm non omnes enchirifes fuperius nota
falé volatili copiosè gravidi, ad exitum ftimulati. tæ de Via Univerfali fuerint obfervatæ , præprimis
Hi cum fuô fale volatili repetita eaque leniffima re plenaria unio & influxus falis volatilis cum fale fi
dificatione feparentur , à fuo phlegmate , ac in vi xo terræ.
tro optimè muniantur , aliàs evolant inde , unde VIII. Dantur adhuc variæ Auri Tintura , fo
venerant primo , id eft , in Auras. Fæces à deftilla lutiones , vel extractiones , quæ quamvis firmiffi
tione refiduas calcina , & proprio phlegmate inde ma illa Auri clauftra penitus non penetraverint , ta
elice fal fixum. Spiritum dictum fale volatili gravi men non plane funt rejiciendæ , præcipuè fi parti
dum fali fixo per folutionem purificato fuperfunde, cipent de Sale Terræ fixo, vel de fale Aeris volatili,
& ita in phiala per aliquod tempus moderato ca & fic vero Auro Potabili funt affinia ; aut analoga ,
qualem
 heca
166 Bibliot Chemi
qualem deſcribit Clariff. Dn. Langelottus in Epift.
ad Naturæ curiofos , & alibi ; aut quali elaboratio
ne meam dignata eft tenuitatem Divina Sapientia.
Varia alia menftrua fecundum magis & minus
in Aurum folvendum agere valentia excogitâ
runt varii Dadali chymici. Sic non contemnen
dæ virtutis eft Tinctura ex croco Auri ad mentem
Bafilii Valentini parato oleo cinamomi extracta.
Beatiffimus D. Michaëlis modo notatum crocum
Auri extrahebat fpiritu è minera Saturni exhibe
batque fæpiffimè verè refocillante Archæi debilis
folatio. Illuftris quidam Chymicus magni æftimat
Spiritum è pane optimè fermentato , aliquoties
cautè rectificatum , poftea fpiritu vini alcoholi
fato mixtum & circulatum. Efficacior foret fpi
ritus panis rore majali aut aqua pluviali deftilla
tus , & fumme rectificatus , tunc radiis Solaribus
ac aëri expofitus , in vitro ; ubi poft paucas horas
limpidiffimus ille fpiritus rubini colorem affumit ;
de qua re confulendi Anglus celeberrimus Rober
tus Flud , & Joh. Tackius , in Chryfogon. animali &
minerali pag. 76.
Alius ficiebat ftratum fuper ftratum è foliis
Auri & lapide pumicis ; dum in tigillo fluunt igne
forti, pumex fpongiofus attrahit partim Auri refo
luti Tincturam , quæ inde facile poterit elevari fpiri
tu vini per fpiritum falis armoniaci exaltato , &c.
Hartmannus magni æftimabat crocum & Tinctu
ram Auri , dum Aurum limatum rafurâ cornu cer
vi in furno figulino reverberabat , Auro inde colo
rem incarnatum acquirente. Quidam fucceffive mif
cebat fpiritum aliquem alcalicum & acidum , qui
qualitatibus fuis contrariis fe ipfos ita corrodunt
& fatigant , ut penitus dulcefcant , & ex liquore
hoc dulcificato egregium fperabat Auro folven
do menftruum. Alii utuntur adminiculo cryftal
lorum falis dulcium ; fpiritus falis tartari volatilis;
fpiritus falis armoniani ; fpiritus & falis fanguinis
Humani ; cornu cervi ; urinæ ; olei , fpiritus & falis
fuliginis , fuccini , & c.
IX. Quidam in fingulis tribus Regnis fpeciali
ter quærunt Lapidem vel Tincturam Univerfalem .
Exempli loco hic faltem ponam Lapidem Anima
lem , quem laborem non effe plane de nihilo , facile
fubolfacient illi , quorum præcordia de meliore
Juto;modus elaborandi autem eft talis : Collige uri
nam puerorum Venerem non expertorum , 12. ad 15 .
annorum octoginta vel centum libras , Sole exi
ftente in Ariete ; putrefac in cella per duos Men
fes ; poftea indatur cucurbitæ vitreæ, ad tertiæ par
tis repletionem ; deftilla ſpiritum leni igne , ufque
dum ftriæ definant ; remove hunc , & optime mu
ni ; appofito alio recipiente continua deftillatio
nem phlegmatis , igne per unum gradum auctô ;
quod itidem feorfim ferva. Liquorem fic refiduum
effunde , inde retorta terreæ , appone recipiens .
deftilla per gradus , ufque dum rubræ decidant
guttæ; auge ignem , & prodibit oleum ; magis exal
ta ignem, ut igniantur ultimo , pro capitis mortui
calcinatione.
Hoc modo procede collecta integra urinæ quan
titate. Tunc rectifica fpiritus tuos per arenam
in cucurbita leni igne ; fpiritus & falia volatilia
elicita conjungantur femper , & rectificatio hæc
repetatur fepties vel tamdiu , donec fæces non re
maneant ; fed omne in fpiritum & fal volatile de
generaverit. Tunc phlegmata refervata etiam fep
ties rectifica ; femper removendo fæces refiduas.
Poftea è capite mortuo optimè calcinato extrahe
Phlegmate fal fixum ; hoc re&
tifica , ut fiat cryſtal
ca
Curiof
a
linum, & in leni calore fluat, ac ita volatile fit red
ditum; muniatur optime ab aëre. 1
Tandem remanentiæ , è quibus fal extractum ,
calcinentur , edulcorenturque adeò , ut fiat terra
plane mortua , & ficciffima. Huic affunde oleum
tuum ; ( à quo quantum poffibile feparetur phleg
ma refiduum , ) mixta optimè deftilla ex retorta per
gradus , igne forti . Oleum deftillatum fuper funde
terræ cuidam bolari optime calcinatæ, edulcoratæ,
tum,
& exficcata ; procede deftillando , uti jam fa&
& quidem fepties repetendo ; femper adhibendo
novam terram; & ita oleum verè depuratur, ac per
dit fœtorem. Terras hac conjunge , calcina per ſe
mihoram , fuperfunde aquam puram , & hæc reddi
tur coerulea , hæc evaporet , & acquires fal viride,
quod Veneri aufert innatum ruborem redditque
Lunæ analogam figura externa.
Sequitur nunc conjun&io & fixatio : Sumantur
falis fixi partes tres , indantur cucurbitæ optimè
operculo munita , impone arena in capella ; fub
mitte ignem lentum , & fal reddetur fluidum velu
ti cera , tunc ferva lenem hunc ignis gradum. Po
ftea cape olei tui partem unam , remoto cucurbi
tæ operculo ; infunde guttam unam hujus , fubitò
claufa cucurbita , donec materia tumultuans pa
cata , & fal fixum abſorpferit Oleum infufum ; hoc
ita continuetur , ad plenariam olei conjun&
tionem
vel confumtionem .
Dein accipe fpiritus fuperius dici partes duas ,
inftilla fucceffive , & guttatim quafi fali fixo , uti
jam de oleo notatum. Spiritibus omnibus infufis ,
ac in unam fubftantiam reda& tis , figilletur vitrum
Hermeticè ; impone balneo æquali ignis in gradu,
donec incipiat rubefcere ; balneo hinc exemtum
imponatur cineribus; ( cineres cum materia in vi
tro eandem habeant altitudinem;)digeratur ita eô
dem calore , ufque dum appareat pulcherrima ru
bedo ; hinc impone arena , ut hæc cucurbita cor
pus rotundum cooperiat, fingulis tribus horis uno
gradu ignis exaltetur ; in quarto verò gradu ferve
tur per 24. horas.,
Atque ita fixus & perfe &us eft Lapis , cujus
tres gutta medentur omnibus morbis. Guttula
una libram integram vini vel aquæ ruberrimæ tin
git. Si huic Lapidi additur quarta pars olei Au
ri , antequam vas figilletur , ac per 48 horas fum 1
mo ignis gradu foveatur , evadit in fal vel Lapidem
rubiniformem , quod metalla omnia impura depu 1
rat. Elixir albam ita poteris obtinere : mifcean
tur fpiritus dici uncia femis , falis fixi uncia una
olei lunæ uncia una cum dimidia ; procedatur, ceu
jam de rubeo Elixire dictum ; & fic acquiris non
modo egregiam Tincturam pro ægrotorum folatio,
fed & Saturnum , Venerem , Iovem ac Mercurium
in Lunam tranfmutantem.
Hâc pro vice propofita addimenta fufficiant , ne
in peculiare Tractatus corpus excrefcant , amicè
rogitans , ut æquus lector eâdem mentis ingenuita
te , qua fcripta funt , accipiat. 1
Denuò confiteor; hæc dicta quidem me ipfo ma
ximam partem non effe elaborata ;nihilominus fan
ta fide teftor, quod ea cuncta à Chymicorum fe
& 1
culi noftri Primatibus fuerint inventa aut elabora
ta, è quorum non tam manufcriptis , quam ore &
actuali converfatione egomet plurima haufi.
Quemadmodum illa rationalium Pyrotechnorum
cum quibus mihi præcipuè res eft , æquæ fubjicio
cenfuræ ; fperans fore , ut illi , pro veritate magis
magifque eruenda & amplificanda fua quoque
amicè , fint collaturi fymbola; atque ita laudabili
bus
 Lib . I. Sect.
bus Antecefforum noftrorum inventis alia, alia
que fimilia , aut majora.cum Deo &. die addituri.
Cæterum , quæ Petrus Borellius , in Bibliotheca
fua chymica, Anno 1654. Parifiis , & Anno 1656.Hei
delberge edita meminit , Mariam Rante , Anglam,
ftatuiffe ac prædixiffe , Lapidem Philofophorum An
no millefimo , fexcentefimo , fexagefimo primo in
Vulgus fore notiffimum , fagaciorum judicio ac de
liberationi relinquo .
Coronidis loco adhuc unicô Te volo, mi Le&or:
Bona tua pars mihi fortalle indignabitur , quòd è
lectione hujus Differtationis optatum fcopum non
attigerit , dum nimirum crediderit , fefe fubito re
perturum quod pueri in faba ; ac ita per Tinctura
acquifitionem certè fibi promiferit acquifitionem
divitiarum , Famæ gloriola , achonoris , à fanatis
morbis defperatis , metallifque ignobilioribus me
lioratis. Quod gaudium conceptum , quam fpem
promiffam dubiam ego ac difficilem reddiderim ,
atque turbaverim per varias circumftantias, imò
dehortationes plurium , cap. 4. addu&as. At ,
fruftra quereris , amice Lector , fruftra me accufas;
propria tua , minime vero mea illud accidiffe cul
pa , tibi perfuadeas. Cur enim falcem audes mitte
re in alienam mellem aggrediendo extra tuæ vo
cationis terminos mirum - quantum feria ? Cur fu
tor ultra crepidam intempeftivo & illicito defide
rio tam arduis inhias ? Dolco fane vicem tuam ,
quòd cum pluribus ad talia Fato Divino non fue
ris electus ; ac ingenuè rogito , velis impofte
rum manere in ſtatione , qua fueris pofitus , ac di
ligenter ruminare magnum illud tuum in hoc
Mundo DIC , CUR HIC ; de quibus caput an
tecedens quartum ad naufeam tuam ufque te eru
diet. Præter varias enim rationes ibi adductas ,
nimirum quod extra vocationis limites vagari non
liceat , addo ex fuperabundanti hic adhuc unicum:
Libro I. Maccab. cap. 5. v. 55. fequ . legitur, Indam
Maccabeum cum Fratre fuo Jonathane, pro perfe
quendis ac ad incitas redigendis Fidei & Patria ho
ftibus exiiffe ; Iofephum autem , & Afariam , præfe
&os militares domi reliquiffe,ut defendant Territo
rium ,& quietè faltem fefe gerant. Hi percipien
tes di&um fudam Maccabeum & Fratrem , quo
cunque fefe verterent, victoriis victorias addere,ge
nerofa æmulatione incitati pro aucupandâ non mi
nus gloriofa fama , ac pro Lege & grege militaturi
irritabant hoftiles Gorgia crabrones contra manife
ftum Gubernatoris Iuda mandatum. Quibus autem
Triumphis redierint , nifi memoriæ tuæ è Bibliorum
tione fuccurreret , loco citato poteris videre.
le&
Ut autem Bilis tibi commota quodammodo red
datur tranquilla , ut fpiritus tui morore depaupe
rati , terrore turbati refocillentur , conftitueram
pro redimenda vexa proponere ac propinare tibi
nonnulla alia folatia lectu non modò jucunda ;
fed etiam proficua. Verum , quia Amicis aliquot
de edenda hâc Differtatione aurem vellicitanti
bus certa promiferim fide , quod hæc inftantibus
Nundinis Lipfienfium Pafchalibus in publicam fit
proditura lucem ; di&a Nundinæ autem jamjam
inftent , cogor hac vice filum abrumpere , eadem
que refervare alii occafioni, vel ufque dum au&
tior,
Deo vitam concedente , edatur hæc Differtatio ;
ideoque , ut benevolè mihi ignofcere velis, decen
ter rogito.
Non poffum tamen non , quin valetudinis fola
tium faltem heic adne& tam. Hoc in fpecie vos
concernit , dile&iffimi Philiatri , pro juvando ægro
tante Proximo , qui fortaffe partim noxio & Te nondum dimitto , curiofe Le&or; fed unicum
II. Subfect . III. 167
præpoftero fervore ad tam feria properare , ani
mum applicuiftis. Difcice impofterum cautius
mercari , ne pœnitere magno pretio emere coga
mini , ac pofitis debitè Artis Medica fundamentis
fecurius per gradus ad tam alta adfcendite ; Cum
Chymia rationalis & Chriftiana,ut fic loquar, velit
expectari . Scrutamini potius , magis demiſſa , ac
prius aliis medicamentis laude dignis obtinendis
per folitum Ora & labora invigilate. Quale veftro
pro ftimulo jam fubjungo : Ber unum & alterum
Decennium multorum fruitur applaufu remedium
titulo Tinitura Nephritica vel Solaris decoratum
ac venditum ; & quidem non adeò immerito ; cum
in morbis fcorbuticis , & , qui his affines , à Tar
taro fanguinis,mefenterii, & renum acido ortis lau
dabilem opem , operamque contulerit , & adhuc
conferat. Ego quidem non dico , quafi illius in
gredientia , modumque præparandi hic defcribe
rem, cum me non lateat, Poffeffores eandem vel .
le occultatam ; ego verò proximo nulli nocere au
deam. Hinc appono faltem pro Agrotorum com
modo illius apprime fimilem , quæ eft calis : Su
matur Tartari albi , Nitri optime purificati , mi
neræ Antimonii, filicum fulphure aliquo folari vo
latili præditorum ( quo quidem plures filices funt
imbuti , ) partes æquales ; pulverifata & optime mi
fta hume& tentur aqua roris majalis vel pluviali ;
non tamen nimis largè ; aliàs obtines quidem Tin
turam copiofiorem; fed ob virtutem magis dilu
&
tam non adeo efficacem ; veluti eandem parant
avari nummifuge. Serventur ita in loco tempe
rato per aliquot feptimanas , aut potius menſes ;
( quo diutius ita fubfiftunt , eò melior expectanda
erit operatio , cum Nitrum magis,magifque refol
vat , penetret , ac uniat reliqua, ) Hinc deftilla per
retortam tubulatam , quam vocant. Lipfia in la
boratorio celeberrimo Michaëlitano , cujus nunc
eft Poffeffor Dn. Zittemannus , huic operi commo
diffima confpicitur fornax , dum huic loco ca
pelle adaptatum eft vas ollæ ferè fimile , in lateri
bus 2. 3. vel 4. canalibus præditum , quibus appo
nuntur vafa recipientia. Huic dicto modo fuccef
five per cochlearia injice materiam mixtam , uti fo
let in retortam tubulatam , & fubito prodibit
Tinctura egregiè rubens , cujus dofis 30. 40. 50.
guttæ.
Exhibetur ad præfervationem 2. 3. 4. vicibus in
feptimana , præmiffis tamen univerfalibus. In fa
nando verò aliquo morbo fcorbutico , hypochon
driaco , nephritico , &c. bis vel ter fingulis diebus.
Præter virtuofam hancce efficaciam oculos Tuos
pafcere poteris in manifeftâ ac perfeverante illa
Tinctura Rubedine per canalem fimul prodeunte ,
qualem confpe& tum in hoc vel illo medicamento
fruftra defiderarunt ac quæfiverunt tot ac tot Chy
mici magnæ & probata in aliis experientiæ.
Eandem veniam , quam pagina præcedente pe
tii, heic denuò exorare cogor.Nimirum , promife
ram in fuperioribus , me mea huic differtationi ad
nexurum effe celeberr. Petri Joh. Fabri ad Sere
niff. Holfatia Ducem , Dn. FRIDERICUM
tranfmiffum Manufcriptum raritate , curiofitate, ac
infolita in vocabulis ac terminis chymicis expli
candis perfpicufate commendabile. Ob modo di
&
tam enim de jamjam inftantibus Nundinis Lipfi
enfibus rationem , atque ideò datam nonnullis
amicis fidem , ejufdem publicationem nolens
volens itidem differre , aliique refervare occafio
ni , cogor.
faltem
168 Bibliotheca Chemica Curiofæ
faltem adhuc addo. Memoriæ tuæ procul dubio
adhuc inhærent , quæ capite tertio pro adftruen
dâ & demonftrandâ Tinctura Univerfalis poffibili
tate partim per rationes , partim per variorum
experimenta propofui. Cùm autem tunc meam
mentem , crenamque fefellerit exemplum aliquod
notatu digniffimum , non poffum non , quin illud
hic, rariffimi Corollarii ac fuperpondii in vi
cem adponam : Dum Anno meffiano 1656 Mun
do noftro ultimum dicebat vale Dux quidam è
Germaniæ Primatibus Sereniffimus , alterius cujuf
dam magni Principis , confanguineitate , & inge
nuæ amicitiæ ac familiaritatis foedere illi juncti ,
(qui Anno 1669. quoque ivit eò , quo Nos tendi
mus omnes , ) Lingua gravitate ac autoritate infi
gai femper pollens in ftupentes diverforum Mini
ftrorum præfentium aures fequentia reponebat
verba : certiffime mihi conftat , beatiffimum huncce
femper fecum portaffe particulam Lapidis Philofo
phici , magnitudine fua fabam æquantem, collo ap.
penfam in ferico rubro,fecretiffimi ac inæftimabilis
thefauri loco diu fibi refervatam , quam meis hifce
Egomet oculis vidi , manibus hifce meis tetigi.
Cùm autem rei hujus vix aliquis habebit notitiam,
vereor , ne Amanuenfes, aliique , utpote myfterii
FINIS.
SUBSECTIO
De METALLORUM TRANSMUTATIONE ad Virum Nobilißi
mum & Amplißimum IOELEM LANGELOTTUM , Serenißimi Prin
cipis Cimbrici Archiatrum Celeberrimum Epiftola DANIELIS
MORHOFI Profefforis Kilonienfis.
UOTIES Slesvvigam excurrens Te
invifo , Vir Clariffime , plerumque
doctior , quam accefferam , recedo.
Præterquam enim quod eruditiffimis
tuis fermonibus aures animofque fæ
pe tenes, fubinde nova quædam ,
cùm ex omni politioris literaturæ genere , tùm è
naturalis potiffimum fcientiæ penetralibus , qua
ad Te vel Amici perfcribunt , vel ipfe ingeniosè
inventa moliris , mecum , quæ tua humanitas eft ,
communicare non gravaris. Cujus honeftiffimæ
fuaviffimæque converfationis fru&
tus cum non exi
guos fæpe perfentifcam , fructum non folùm , fed
& voluptatem cepi maximam è fermonibus , qui
inter nos de ingeniofiffimæ tuæ Epiftolæ , non ita
pridem publicatæ , argumento ferebantur , cum
ante menfes aliquot Tibi adeffem. Præclara illâ
funt omnia ac fubtiliter excogitata , quæ de di
geftionis , fermentationis ac tritus ufu in Chemi
cis laboribus monuifti. Mirabilis eft illa auri per
molam , quam vocas , Philofophicam comminu
tio , quam illic doces Curiofiffima funt , quæ de
fermentatione Tartari , ejufque falis volatilis fpi poffunt , penitiufque omnia rimantur , majorem
ritu , Opii Effentiâ , Mercurii eductione ex Anti inventis tuis authoritatem laudibus fuis concilia
monio , Corallorum in rubicundam mucilaginem bunt , quam ego meique fimiles : qui admirari
analyfi , jucundè non minus quam utiliter differis: hæc , aut commemorare aliis tantum , fed judicare
ut profectò ifthoc nomine multum tibi literatus
hujus planè ignari , illud fint adje&uri , cùm quid
videant, quid poffideant , penitus ignorent. Equi
bus verbis Tinclure quidem ftabilio poffibilitatem ;
fimul tamen denuo patefcit , omnifciam Dei Pro
videntiam ob caufas nobis occultas fupremum hoc
ce arcanum neutiquam velle divulgatum.
Cùm enim certiffimè mihi conftaret , prolata
hæc verba ex ore tam religiofo , tam reverenter à
quibufvis meritò habito & habendo veritati effe
maximè confentanea , miratus poftea fum fæpiùs ,
quî factum fit , ut laudatiffimus ille Dux thefaurum
huncce incomparabilem tamdiu otiofum latitare,
ac feriari concefferit ; nec illum adhibuerit pro fo
latio ægrotantium, pro folatio pauperum ; præci
puè , cùm in infaufto illo Bello inteftino Germani
co plus vice fimplici indiguerit fimilium aureorum
adminiculorum ; acerrimum enim fefe exhibebat
Patriæ preffe , & fæpius tantum- non oppreffa Pro
pugnatorem. Potuiffet fane dicta illa parva fabæ
quantitas excrefcere & fermentare in vaſtam mo
lem auream ; præprimis fi fagax quidam adfuerit
Pyrotechnus , qui Tindura multiplicationem de
center calluerit . Verumenimverò , quod aliquoties
dixi ; heic repeto , nimirum fub rebus tam arduis
τὸ Otov.
latitare Nobis imperfcrutabile rò Θεῖον .
QUARTA.
GEORG.
C
I
orbis debeat ac Chemici præcipuè , quibus non
pauca arcana, quorum dubia hactenus fides fuit, Te
demonflratore patuerunt. Magnam certè apud il
luftres Collegii Regii Londinenfis focios fcripto
hoc publicato gratiam inivifti : nam & fummis ex
tulerunt laudibus , & hâc quafi promulfide ille C
&i , quæ promififti , Acta Laboratorii Gottor C
pienfis , uberrimam ex iftis præmetiis meffem fibi
polliciti , impatienti defiderio efflagitarunt. Te
ftantur id humaniffimæ literæ , quas non ita pri
dem nobiliffimus Dn . Oldenburgius ad me fcripfit:
quarum vel ideo mentionem hic facere volui , ut
exftaret hæc quafi publica commonitio , quæ obli
vionem , inter continua illa negocia facilè obre
pentem tibi excutere ac aurem vellicare nonnun
quam poffit. Nec minus fe Tibi obftri &
tam agnof
cer Celeberrima Naturæ curioforum in Germania
noftrâ Societas , cui epiftolam tuam infcribis: non
parum enim fibi de novo , quo exteris fe oftentet,
documento gratulabitur. Atque illi quidem illu
ftres & in rerum naturalium ludo principes hoc
feculo Viri , quia in his caufis federe judices
(
parum aptè poffumus , nec debemus , ne , quod
Græci
 Lib. I. Sect. II. Subſect . IV. 169

Græci proverbio dicunt , more xop dari cumponitur, variè afficitur multaque hujus athmo
videamur. Factum tamen eft , nefcio quomodo : fphæræ phænomena dependent. Scriptores Metal
ut , cum nuper à manu tua gratiffimum accipe licos fi excufferis , parum invenies quod faturare
rem munus , doctiffimam nempe epiftolam tuam , pectus poffit. Quicquid tamen eâ in re præftitum
occafione auri per molam Philofophicam folu. eft , Germanis debetur , quorum veftigia legunt
ti , in fermones de metallorum tranfmutatione exteri , fi qui funt , qui hoc argumentum tracta
abriperemur ; Tibique quæ hujus argumenti in runt. Pauca funt apud vetuftos Scriptores , Pla
medium tum proferebam non difplicerent : adeò tonem , Ariftotelem , Plinium , hiftoriæ Metal
quidem ut vel publicâ luce non indigna judica lica monumenta . E recentioribus, poft Alberti M.
res. Erant verò illa pro adftruenda tranfmuta Libros de Mineralibus, Andrea de Solea Liber de
tionis veritate , partim è naturalis fapientiæ ady Incremento & Decremento Metallorum , qui Baſi
tis ; partim ex Hiftoriâ cum veteri tum recentio lio Valentino vulgo adfcribitur, ac cum ejus XII.
ri petita , ut illa memoria differtanti fuggerebat ; clavibus edi folet , quanquam integro feculo
non præclara illa quidem fatifque culta: tibi tamen hunc ille fuperet , præclarè fcriptus elt ac multa
quod affe&tui tuo imputo , non ingrata. Ego qui habet recondita : fed obfcura pleraque funt , nec
dem ftatim tum monebam , ne me noctuas Athe apertè fatis fcripta. Diligentiffimus aç eruditiffi
nas ferre , id eft , de re tot hominum calamis mus Scriptor Georgius Agricola eft , qui & hiftoriam
trita , ac penè protritâ , addo etiam invidiosa , & operationes metallicas pro virili fuâ executus
fcribere juberes , præfertim cum præclariffimi Vi eft. Quibus addi poffunt , quæ Germanicâ Linguâ
ri , Conringius & Borrichius jam pridem omnem fcripta funt Lazari Erkeri in arte docimafticâ
hujus rei fundum occuparint : cæterorum verò fcri principis , Fachfii, Mathefii, Albini, Zacharia Theo
ptorculorum tanta turba fit , ut noftra vel inglo baldi , quique pleraque fua è cæteris collegit , Lob
ria , vel inutilis hic opera fapientioribus videri neifenis opera. Sed nec Andreas Cafalpinus contem
poffit. Tu verò diverfum quid à me fentiens ur nendus. Bernardus Cafius in alia omnia dilabitur :
gere non deftitifti, ut hoc , quicquid eft, opella , in nam locos potius communes de rebus metallicis
me fufciperem. Qua in re tandem , quoniam ita congeffit , qui ad naturam metallorum pernofcen
voluifti , refragari Tibi diutius nec debui , nec dam parum faciunt.Nec prætereundi funt foffilium,
volui , modò tu videris , ne vel te fallas ipfe , vel quæ in variis terræ partibus inveniuntur , Nomen
alii , quibus amplior fortè fpes oftenditur , per te clatores ; Kentmannus , Schvvenckfeldius , Cretsch
fallantur. Nos verò ita rem aggrediemur , ut pri marus , Merrettus , Aldrovandus in Mufæo Metal
mò de tranfmutationis poffibilitate pauca quæ lico , VVormius , Athanafius Kircherus quanto hiatu
dam attingamus : deinde de autoribus , qui artis magnifica multa promifit de mundo fuo , quem ita
hujus arcana vel tradiderunt vel propagarunt ; de vocat, fubterraneo ! Sed vehementer ille corvos
nique de ipfis artis hujus experimentis non planè deludit hiantes. Quanquam enim vaftus liber fit ,
in triviis decantata , aut in vulgus cognita in me adeò tamen rerum inops eft, ut & illa, quæ neceffa
dium producamus riò funt , nonnunquam omittat ; fuperflua multa
I. confcribat ; cramben toties co&tam toties reco
Primùm , cùm de Metallis quæritur ; an com quat ; multa ex aliis defcribat ; in multis impingat ;
mutari illa poffint : commutatio verò corruptio nova parcâ manu ferat. Longè illo ingeniofior eft
nem unius & generationem alterius metalli ne Phyficæ fubterraneæ fcriptor Beccherus , qui eo Li
ceffario fupponat ; difpiciendum in limine hujus bro, & ejus fupplemento non pauca affert , quæ ma
Differtationis effet : quomodo natura in terræ gnam rei metallica lucem inferre poffunt . Nec lau
vifceribus illa componat. Sed quis ignorantiam hic de fuâ privandi Honoratus Fabri & Hamelius,Philo
fuam non profiteatur ? Nam cum profundis adeò fophi præftantiffimi,quorum ille in Libris Phyficis ;
tenebris res ipfa immerfa fit , quis doctrinam hanc hic tractatu de Meteoris & Foffilibus hanc Philofo
in aprico ponet? Nullius à tot fæculis , in hunc uf phiæ naturalis partem non leviter illuftrarunt. Su
que diem comparuit , cùm tamen tam acutum periore anno VVebsterus Autor Anglus patria linguâ
nunc res naturales cernimus ad ipfas ufque parti. Metallographiam edidit,fed è Germanis Scriptori
cularum particulas , qui exerto digito metallorum bus, & quibufdam ex eis , quos modo enarravimus,
caufas monftrare ac ponere ob oculos poffit . Hinc præcipuè congeftam , cum paucis quibufdam fuis
meræ ubique conje&uræ & palpitationes, nihil cer obfervatiunculis. Sed nec autores omnes ipfe no
ti : cum quæ de naturâ eorum cognofcimus , è vit , nec dele&
tum fatis accuratum inftituit . Quan
fuperficiariâ tantum contemplatione proficifcan quam laudari tamen Viri iftius debeat diligentia ,
tur. Altius fortaffis Natura eorum principia recon ta fub certis capitibus habemus , quæ
quâ colle&
dit , quam ut pervenire eò humana molimina pof in autoribus ipfis non fine tædio aliquo conqui
fint. Operationes , quibus illa utitur , lentæ , ac runtur. Quæ Vir illuftris Robertus Boilius de Origi
integris fæculis nonnunquam ducuntur , & per ne Metallorum & Mineralium commentatus eft ,
cuniculos : ut omnem obfervatoris , quanquam procul dubio, ut omnia Viri illius , eximia erunt &
folertiffimi , induftriam facilè effugiant. Metal elaboratiffima , quantum è libello, ipfis, de quibus
Jurgi indocti funt , ac caufarum naturalium igna agit , gemmis pretiofiore , non ita pridem publi
ri. Qui ingenio profundiori illas rimari poffunt cato augurari licet. Sed ea hactenus ad manus no
Philofophi non facile periculis , quæ rem illam ftras non venerunt. Interim è tantâ Scriptorum
comitantur ,
fe exponunt. Hinc defertam habe Metallicorum fegete parum admodum excufferis,
mus nobiliffimam fcientiæ naturalis partem , quâ quod intimam Metallorum naturam in confpe&um
non fatis perſpectâ etiam in reliquis hallucina tibi producat.
bimur. Ab interiore enim globi hujus terreni II.
compofitione, partiumque ejus præcipuarum, inter Qui aquam omnium corporum faciunt ele
quas fucci cujufdam & medulla inftar principem mentum , idem quoque metallis fubfternunt.
fibi locum falia & metalla vendicant , & horum ex Quam veterum quorundam Philofophorum fen
halationibus omnis ille aër , qui globo huic cir tentiam refufcitarunt è recentioribus Helmontius,
Tom. I. p Bernhardus
 Bibliotheca Chemica
170
Bernhardus Patiffy , Henricus de Rochaz : ac confir
mat , quæ viget apud nonnullos de liquore folven.
te Catholico,quem Alcaheft ipfi vocant, opinio, cu.
jus beneficio in liquorem infipidum corpora natu
ralia , ac ipfa adeò metalla abire creduntur. Quæ
hypothefis multorum animos follicitos habuit,mul
tas Chemicorum fornaculas calefecit : fed labore
planè irrito. Nam nunquam fuit , qui vidiffe fe
talem liquorem affeverare potuerit : cum fint
tamen non pauci , ut ex hiftoriis notum eft , qui
ipfum magnum Philofophorum Lapidem non fe
mel viderint. Quin adverfatur fibi ipfe Helmon
tius , qui alio in loco refolvi in puram & limpi
dam aquam corpora hoc liquore vult ; alio fæces
remanere dicit. Ante tempora certè Paraceli
& Helmonţii iſta in Chemicorum Scholis inau
dita fuerunt: alia enim omnia , Villanovani , Lullii,
Baconi fimiliumque Philofophorum fcripta loquun
tur. Et fi rem ipfam confideres , naturæ rerum
repugnare videtur. Diftin&
tæ enim funt liquidarum
& confiftentium rerum naturæ : ac licet he non
nunquam per illas vinculis , quibus cohærent , ex
folvantur , ut diffipatæ oculorum aciem effugiant ,
nunquam tamen inter fe commutantur , nec ab il
1
lis principium ac originem trahunt. Bernhardus
Palily Gallus , homo quidem plebeius , fed tamen
ingeniofus, libris patriâ linguâ de naturâ fontium,
metallis , gemmis , confcriptis , ex aquis omnia ,
metalla quoque & lapides duriffimos produci vult:
aquas tamen duas ftatuit , alteram materialem ; al
teram congelantem. Quæ fi re& tè perpendas , di
verfitatem principiorum perfpicies , ut nihil novi
hic præter nomina deprehendas.Henricus de Rochat
popularis ejus , qui de aquis metallicis ac fecretis
3 fodinarum metallicarum quædam edidit , Phyfi
cam itidem reformatam fcripfit , aquam quidem
materiale rerum principium facit , fed falem illi
adjungit, principium corpora confolidans. Propio
ra tamen etiam in compofitione corporum admit
tit. In eandem fententiam propendet Vir illuftris
Robertus Boilius , libello nuper de Gemmis edito ,
quarum primam originem fubftantiam fuiffe liqui
dam ftatuit , quæ fi cin&uris quibufdam minerali
bus, dum fluidæ vel molles funt , imbuantur , co
lores pro ratione mineralis obvii acquirant. In
Opacis quales Hæmatitæ , Jafpides fimilefque la
pilli funt , terram metallicis fuccis imprægnatam ,
acceffione liquoris petrefcentis , feu fpiritus petri
fici in lapidis formam coagulari putat. Multa funt
in illo libro præclara , quæ ad hanc doctrinam il
luftrandam faciunt . Meminit hîc cujufdam liquo
ris cafu oblati , qui gemmas folvere potuerit. Ter
ram plenam effe menftruis aliifque liquoribus
variorum generum exiftimat , è fodinis , per quas
vagantur , variè imprægnatis , qui quibufdam cafi
bus vice menftrui fungi , alio vero modo concur
rere ad productionem corporum mineralium pof
fint. Quin ipfam aquam communem variis mine
ralium effluviis infectam , ut eft plerumque ( quod
Thurnbeuferus Libro de Aquis mineralibus do
cet ) id præftare poffe credit. Quod argumen
tum plenius fe Libro de Subterraneis menftruis exe
cutum effe teftatur. Hæc cùm recito, in memoriam
mihi revoco, quæ Abrahamus è Porta Leonis, Me
dicus Hebræus Libro de Auro , in quo de Auri in
Re Medica facultate difputat , de Aquis Fabarien
fibus prope Rhenum , commemorat : quod fuccum
aureum à naturâ nondum concretum obtineat ,
unde mirabiles illæ virtutes in ægris curandis
oriantur ; nulla enim in illis auri ramenta cerni ait,
Curiofa
quæ tamen in propinquis Rheni fluviis appareant ,
illa medendi facultate deftitutis.Sed in his fuccum
illum concrefcere in aurum corporeum putat : un
de rejicit ufum vini , in quo aurea lamina ex
tin &a , quod illud nullas è corporei auri ramen
tis vires nancifci poffit. Quæ omnia , an ex verò
dicantur , efto aliorum judicium . In rebus obfcu
ris & à fenfu temotis conjecturis tantum locus eft.
Quod fi menftrua illa fubterranea admittimus , non
omnino de nihilo effe quis crediderit . Eandem
telam nuper quoque texuit Thomas Sherley Re
gis Angliæ Medicus in Differtatione , quam de
caufis lapidum publicavit. Quâ occafione fimul
in originem omnium corporum inquirit , quæ ex
Aqua & Seminibus fuis produci vult. Eam præmi
fit , ut viam fterneret Tractatui Medico , quem
de caufis calculorum in corpore humano fcriptu
rus eft. Non pauca hic erudita & curiofa , quæ ad
hoc argumentum & naturam petrificationis fpe
&ant , afferuntur , quibus hic ut immoremur , in
ftituti noftri ratio non permittit . Summâ deni
que curâ & induftriâ rem illam demonftrandam
fufcipiet ingeniofiffimus Steno, in Dilfertatione de
Solido intra folidum naturaliter contento , cujus
prodromum fuperiore , ut puto , anno publicavit.
E quo totum opus , velut ex ungue Leonem , judi
care facilè eft . Corpus naturale vel folidum eft ,
vel fluidum : Illud , fi fecundum naturæ leges pro
ductum eft , à fluido productum effe ait : Crefce
re illud , dum particulis ejus novæ apponuntur
particulæ , ab externo fluido fecretæ fieri autem
appofitionem hanc vel à fluido externo immediate,
vel mediante fluido interno uno vel pluribus.
Quæ omnia eleganter illuftrat comparatione cor
poris humani cum productis terræ inftitutâ . In om
nibus locum productionis accuratè infpiciendum
docet : id eft corpora vicina , quæ ad incluforum
productorum figuras componenda. Sic in faxorum
examine multa detegi poffe judicat , quæ in mi
neralium ipforum examine fruftra tentantur ,
quandoquidem perquam probabile fit , omnia illa
mineralia , quæ faxorum fpatia vel fiffa vel dilatata
implent , pro materiâ habuiffe ex ipfis faxis expul
fum vaporem : Quod an perpetuæ & indubitatæ
fidei fit , ego in medio relinquo , nam aliunde
etiam impleri fifluræ poffunt , quàm vaporibus è fa
xis ipfis expulfis. De Cryftalli productione multa
fubtiliter difquirit : an inter fluidum & fluidum ,
vel inter fluidum & folidum ; an verò in ipfo flui
do producatur : nam è fluido productam effe du
bium illi nullum eft ; frigore tamen concretam ,
aut è cineribus ignis vi in vitrum exuſtam ne
gat. Neque enim vi ignis tantum vitri fieri pro
du&
tionem , fed & abfque ignis violentiâ fieri poffe
& humano artificio putat : modo quis inftituat
accuratam analyfin faxorum › in quorum cavita
tibus optime cryftalli formantur : Certum enim
effe , ut ex fluido concrevit cryftallus, fic in fluidum
eandem poffe refolvi , modò quis verum Naturæ
menftruum imitari norit : Nec obftare : quod cor
pora, à quibus menftruum totum vi ignis ablatum
eft , non amplius refolvi poffint : cùm alia fit ratio
eorum corporum coagulatorum • quæ in medio
fluidofeu menftruo concrefcunt, cujus partes inter
coagulati corporis particulas relinquuntur. Flui
dum enim , in quo cryftallus crefcit , eodem modo
fe habere ad cryftallum , quomodo aqua commu
his fe habet ad falia . Cum vitro perignis violen
riam parato aliter res fe habet , nam humor ejus
penè omnis expellitur. Memini tamen ego etiani
in
 Lib. I. Sect . II. Subfect. IV . 171

in vitro vulgari tantum obtinere poffe fingularem , portionato , farebbesi con effo potuia formare la vera
quendam liquorem , ut ad tempus faltem flexibile pietra, ma fin bora non ho mai potuto ritrovare altra
illud reddat , fi non folvit : quò imagines ex eo minierafimile a quella , id éſt:Non dicerem illud , nifi
fingi poffint , aut characteres illi imprimi , cujus mihi ipfi bonafortuna talem mineram (de minera auri
mentionem feci in Epiftola ad Clar. Dn. D. Majo loquitur ) fuppeditaffet , è qua non magno ariifi is
rem, de Scypho vitreo per fonum fracto fcripta. Addo, expreffa fuit exigua aliqua quantitas certi liquoris
cùm è diverfis corporibus jam tum concretis , quæ aurei , verum aurifemen : fed quia pretium ejus non
nonnifi propriis fingula menftruis refolvi poflunt , intelligebam , totus ille liquor confumptusfuir projectio
corpus vero
componatur vitri corpus fimile ,, nullum
eft fimile
vero eft nullum ne fupra argentum vivum , quod ftatim congelavit › 40
dari poffe menftruum , quod in corpora fic juncta igne aucto fuperfuerunt quinque partes ejus perfectè
operetur. Ad hujus doctrine illuftrationem mi fixa: videlicet dimidia uncia iftius liquoris fixi , due &
rificè facit hiftoria artificialium gemmarum per dimidia argenti vivi. Quafi magis depurata fuiffent,
aquam & pulverem coagulantem confectarum , à ac poftea conjuncta quemadmodum anima cum corpore
me in di&â epiftolâ commemorata : quam recen fibi adaquato , potuiffet eo verus lapis confici : Verum
fere hic nolo : cùm in tuis non tantùm , fed & in ad hunc ufque diem non potui illi fimilem invenire
omnium manibus fit Differtatio typis ante annum mineram. Hæc Autor ille magnâ quâdam fiduciâ
divulgata. Lucem etiam addere poterit experi fcribit ; quorum tamen fides penes ipfum efto .Quin
mentum , quod vidi , cum Amfterodami commo extraxerit ille è minerâ talem liquorem , qui figere
rarer,apud Birrium Medicum, editis quibufdam in potuerit argentum vivum ; an vincet , inde ſemen
Chemiâ libris non ignotum. Is mihi lapillos mon auri fe habuiffe , aut è commiftione corporum il
ftravit fatis pellucidos ac elegantes , & ad modum lorum lapidem , quem vocant , Philofophorum po
gemmarum politos, quos è liquore quodam , quem tuiffe produci ? Nos , ut tandem noftram quoque
præmonftrabat , fe paraffe aiebat. Ponderofus ille de his opinionibus fententiam in medium profe
erat longe ultra vulgaris aquæ indolem , claritate ramus , ita arbitramur : nec gemmas, nec metalla
tamen & perfpicuitate eam æquabat. Sapiebat è folâ aquâ fimplici poffe produci. Metalla , quia
tamen nefcio quid leviter ftypticum & falfum. corpora habeo fecundùm mifta , quæ decompofita
Hunc ille non folum pro infigni medicamento ha alii vocant , in partibus fuis conftituentibus pri
bebat , fed & mira fe in folutione corporum eo mò miftis , agnofcunt fortaffis liquorem primoge
ethicere poffe memorabat. Vino Rhenano cum gut nium , fed qui in ipfa metallorum productione
tulas aliquot infunderet ,fenfim è flavo in faturum non apparet , ac inutilis eft in metallo per ar
rubrum colorem , fed temporis aliquo intervallo , tem producendo. Sed de his inferiùs plura.
concedebat : & fi rectè memini , etiam cryftalli in Quod ad gemmarum, & cryftallorum ex aquâ con
fundo fubfidebant . Ego non dubitavi è Tartari cretionem fpectat, ea nondum fatis expedita mihi
fale confectum effe , nam fimilem faporem depre quidem videtur. Quanquam enim , quia texturæ
hendi : quanquam ille celaret hæc arcana. Ex fimplicioris effe videntur , ob pelluciditatem , ad
ifto liquore cùm præcipitaffet pulverem , eum igni aquæ naturam propius accedere videantur ; dubią
vitrificatorio expofuit , ufque dum in fubftantiam tamen non pauca rem illam urgent • quæ alio fe
cryftallis fimilem concrefceret : è qua gemmas il modo cam habere poffe perfuadeant. Efto , pellu
las formari fibi fecerat. De duritie illarum nihil cidas effe : fed tamen & duræ funt , & fragiles : quod
mihi conftat , cùm nec ta&u , nec vifu ea depre indicio effe poffit , minus ineffe iis humoris, quam
hendi poffit. Si non fuperarunt , faltem exaqua ipfis metallis , quorum lentor infpiffatum liquo
runt vitri duritiem , cum polituram fuftinere po rem non obfcurè oftendit . Bernhardus Palily,
tuerint. E corporibus , quæ ad metallorum natu qui ex aquâ productas vult , non è fimplici fed
ram propius accedunt, præcipuè corpora lamellata è gemmis componi putat,quarum altera, quam coa
in fluido & ex fluido concrevifle Steno cenfet. Quo gulantem vocat , nihil aliud quam Sal eft , ut ex
in genere Talcum eft, cujus folidum corpus in flui plicat Sorellus , aut alia quædam fubftantia lapidi
dum refolvi poffe ait , cum ex fluido illud concre fica , quæ ab aquæ naturâ diverfa eft : ut itaque ex
viffe extra controverfiam fit.Illos autem à vero lon ipfis ejus principiis pateat , cryftallum non effe
giffimè aberrare, qui ignis torturâ hanc ab illo gra corpus maouegés. Craffam fatis communium lapi
tiam extorquere nituntur: mitius enim (ait ) à natu dum mifturam arguit obfervatio illa Peireskii, à Gaf
râ haberifolitum Talcum , tantam in Venustatis amato fendo in vitâ ejus relatâ : qui ex aquâ limum vifco
ribus faviriam indignatur , & vindicta loco Vulcano fum eruit, ad contactum aëris in lapidem abeuntem.
cedit illamfui refolventispartem, quam fibi inclufam Quid vetat , etiam in cryftallis & gemmis diverfos
confervat. Denique & ipfa metalla perfectiora è fuccos vel terras ,fed naturæ purioris mifceri ? Sed
liquore certo originem fuam habere videri poffent, Aquarum in cryftallorum incunabulis veftigia inve
fi vera effent , quæ Francifcus Lana in Prodromo nit folertiffimus Steno , unde eas concretas judicat.
all'arte Maëftra a. 20. fuo edoctus , ut perhibet , At fortaffis illæ vehiculorum vice fungebantur, quæ
experimento nobis prodidit : Cujus ipfa verba , ut naturas gemmarum conftitutivas ad loca illa defer
plenior rei fides fit , hîc adducam : Non direi que rent, extra autem corpus ipfum confiftebant . Nec
to, inquit,fe io medefimo non havessi havutofortuna di crederem ego idoneum hinc argumentum peti :
bavere aliquanta di una fimile miniera , dalla quale quod cum cryftalli , gemmæ hoc vel illo liquore
coon molto artificiofu cavata una poca quantità di folvantur , è liquoribus quoque illæ fint compo
certo liquore aureo, che era la vera femenza di oro , fitæ. Multos ego dari vel per artem parari liquo
ma per non effer conosciuto , tuttofu confumato conget res poffe credo , quorum particulæ ita fint compa
zarlo fopra una quantità di argento vivo bollente,il qua rata , ut fpatia miftorum nonnullorum pervadant
Le tuttofubito congeloffi , & accresciuto il fuoco refta illaque compage fuâ folvant , quæ ad conftitutio
rono cinque parti di effo perfettamentefilo, cioè , à dire nem tamen eorum nihil conferunt, Inventus caſu
una mezoncia di quel liquore fiffo , due oncie e mez quodam in Angliâ fuit liquor blandiffimus vegeta
za di argento vivo ; che se foffe ftato maggiormente bilis , qui marmor duriffimum pervadens coloribus
depurato , e poi congionto come anima al fuo corpo pro admiftis in interioribus fubftantiæ particulis.
Tom . I. P 2 tingeret.
 172 Bibliotheca Chemica
tingeret. Berigardus , ut refert in Circulo fuo Pi
fano p.554.phlegmate illo debili , quod primo ftil
licidio ex aceto acerrimo defluxit , facile uniones
& alia multa diffolvit , poftremo verò illo , quod vi
fummâ ignis extrahitur longè acriùs & coloratius,
nihil effecit. Iis tamen liquoribus nec marmor ,
mec uniones, natales fuos debuerunt. Quin habea
mus illum liquorem , è quo vel concrevit , vel præ
cipitata fuitfubftantia cryftallum componens, non
tamen crediderim , quod putat fubtiliffimus Steno,
eodem refolvi in liquidam naturam poffe. Deni
que & hoc verofimile alicui videri poffit : gemmas,
Gnon omnes, faltem aliquas è diverfis corporibus,
per ignem vehementiorem , codem modo , quo à
nobis vitrum conficitur , compingi poffe. Certè
qui artem Total profitentur , etiam gem
mas , fi recte memini , per ignem fabricare docent ;
& earum quafi typum quendam ob oculos ponunt ,
adulterine ille , quarum Antonius Nerm præpara
tionem tradic .
III.
Alii iterum funt , qui metallorum originem à
Sale petunt. Qui verò fic fentiunt , non idem om
nes fentiunt. Quidam enim univerfale aliquod
Sal comminifcuntur , quô nefcio quæ miracula in
univerfa Natura, atque adeò in regno minerali fe cuntur , & citra ullam veri fpeciem. Nam quæ illa
effecturos fperant. Que opinio à Paracelfi tem foret fubftantia falfa ? nec nominare illam poteft
pore primum invaluit , ac à nonnullis ejus affe ipfe , nec inter cognitas ulla eft , quæ id præftare
clis, & Fratribus Rofee crucis , ad hæc ufque tem officium poffit.
pora propagata eft. Extat quoque fpeciofus de
vero Sale Philofophorum liber à Gallo Nuiſement Sunt porrò , qui fale illo univerfali reli&o
fcriptus & in Latinam Linguam à Combachio con
verfus,ubi fententia illa & proponitur & propugna
tur. Sal illud coelefte , æthereum , aëreum , univerfi
? nominant , quod vel ex rore , vel aëre , vel nitro ,
vel excrementis etiam animalium extrahunt. Ta
le aliquod an detur , ego quidem definire non
aufim : vetuftiorum certè Chemicorum fchola
ignoravit.Ex aëre extrahi poffe fal , non negaverim,
fed univerfale illud effe vix crediderim. Vagantur
in aëre particulæ faline variorum generum , quæ
ignibus fubterraneis & Solis calore fubtiliatæ
in athmoſphæram provehuntur , prout foli fubja
centis indoles illas fubminiftrat , nitrofa , vitrio
licæ, aut alterius cujufdam naturæ , vel fic feorfim,
vel inter fe miftæ. Quibus ego vires catholicas ta
men non adfcriberem. Commodè hic mihi hujus
Differtationis occafione incidit , quod Amftero
dami apud Virum folertiffimum Theodorum Kerck
ringium vidi. Is veri ac genuini vitrioli fed impuri
quantitatem non exiguam monftravit , quam ex
aëre Amftelodamenfi multis aquarum falfarum &
foli paludofi effluviis imprægnato machinæ cujuf
dam beneficio extraxerat. Magna fcilicet Naturæ
Architectonicæ inftrumenta funt Ignis & Salia :
fed varia , ut varia funt corpora corporumque mi
ftiones , quorum minifterio >
pro fubje&orum
ingenio , in compofitione & diffolutione eorum
utitur. Ea tamen effentiam illorum non ingrediun
tur. Miras in corporibus tum metallicis, tum aliis,
natura facit viciffitudines beneficio Salium , quæ
fubterranea æftuaria per omnem telluris compa
gem omnefque venas & fodinas metallorum ordine
tumultuario difpergunt. Unde plerumque varia
inter fe falium & fulphurum corpufcula in mineris
deprehenduntur : quæ tamen ad metallorum con
ftitutionem pertinere quis temerè non dixerit.
Vidi in Anglia Brabantum aliquem , qui folo mo
deramine ignis , fine ullâ alius rei additione , è
Saturni minerâ verum vitriolum , verum fulphur,
Curiofa
fal commune, nitrum , producere ; acetum , tin&u
ram ac plura alia parare poterat . Quod ille arti
ficium ut rem fecretiffimam tegens nonnifi C C.
aureorum pretio vendere cogitabat. Acceperat
à Do&
tore quodam Parifienfi illud , non quidem
contemnendum , fed quod ad fummam rei me.
tallica nil faceret. Neque enim ex illis compo
nebatur corpus metallicum , quæ fortuitò tantùm
ad mineræ locum confluxerant . Nam ex aliis alia
fortè produxiffet : quanquam ille in Minerâ plumbi
& Antimonii tantum experimentum fecerat. Auri
& Argenti mineras , puto , hoc artificio fuo non
expugnaffet. Quin eft in qualibet terrâ peculiaris
quædam fubftantia falina vel fingularis vel aliis
mifta , quam differentiam cœcum quendam nau
tam guftu deprehendere potuiffe mihi narravit
Vir fide digniffimus . Nam cum mari terræ vicino
bolis immitteretur, terrâ, quæ bolidi adhæfit , gu
ftatâ, nominare citra errorem potuit locum, in quô
verfarentur. Hamelius lib. 2. de Foffilibus cap. 9.
huic quodammodo fententiæ favere videtur : pri
mum enim metalli rudimentum facit ſubſtantiam
quandam falfam in aquam refolubilem , quæ paula
tim excoquatur , neque aëris amplius vel aquæ in
jurias reformidet. Sed hæc merâ conje &urâ di
IV.
quod ubique venantur & nufquam inveniunt , ad
nota ac vulgaria illa defcendunt. Cùm enim , ni
tri , vitrioli , falis communis vires in divellendis
corporibus metallicis videant , alia quædam fub
illis latere arcana fufpicantur. Animos addunt
tot paffim hiftoriola , quas vel fando acceperunt,
vel literis confignaras legerunt. Quales funt de
argento fpiritus falis beneficio è plumbo extracto
apud Johannem Frid. Helvetium in Vitulo aureo ; de
bonâ auri quantitate è vitriolo quodam Hungarico
edu&a apud Beccherum in Phyſicâfubterraneâ. Quæ
per feparationem potius argenti & auri latentis,
quam per fingularem aliquam ingenerationem
contigerunt : nolo enim hominum , qui illa memo
riæ prodiderunt, fidem in dubium revocare . Acfa
teor non temerè me credere , quæ Salomon de
Blauenſtein , ut ficto proculdubio fe nomine appel
lat , quique artis χρυσοποιητικῆς
eurowomans fe verum alumnum 1
ipfe profitetur , in Interpellatione ad Philofophos
pro Lapide Philofophorum contra Mundum fubter
raneum Kircheri cap. 2. fcripfit. Ita verò ille : Quid
multis ? poffem & ego dare aliud Epicharema P. Kir
chero , fi mihi per tres horas duntaxat adeffet , & in
credulo palpandum prabere : quomodo ex puro puto
argento , toto quanto , fiat purum putum aurum addi
tione fimplicisfalis præparati , fine aliquo vel minimo
addito. Quid illefale fuo fimplici præparato intelli
gat ; equidem ignoro : fi commune , fateor , nibil
poffe mirabilius fingi , quod adeò veterum Che
micorum principiis repugnet.Præ cæteris in vitrio C
lo & nitro ad infaniam ufque laborârunt nonnulli :
Aliqui integris voluminibus ifta executi funt :
cumque ipfi cœci effent ; aliis tamen viam com
monftrare voluerunt , rapientes in fenfum fuum
Chemicorum di&a , quæ ipfi , nominum varietate
decepti non fatis intellexerunt , nec è confenflu
autorum interpretari rectè potuerunt : quibus
Vitrioli , & Nitri nomina aliud quid fignificant, ac
illi putant. Quot non proceffus , ut vocant , ab C
Impofto
 Lib . I. Sect. II. Subfect. IV. 173

Impoftoribus , è vitriolo circumferuntur Extat & fius Sarept . Conc. 3. aureum nummum rore vel
è Vitriolo Procellus cujufdam Jodoci v. R. qui addi pluviâ Majali aliquoties afperfum atque à Sole fic
folet operibus Fr. Bafilii Valeniini, ad fummam ho catum vel terrâ abfconditum ponderofiorem fieri
minum & metallorum medicinam , magno appa notavit. Hæc quanquam fpeciosè fatis omnia di
ratu defcriptus , ac operofus , quem Amicus , qui cantur , nondum tamen me movent , ut in auro
ad præfcriptum ejus operatus eft , nullo , nifi effe conficiendo vel radicitus folvendo aliquas vel nitro
&u ipfo mendacem invenit. Cætera in illo fat vel fpiritui roris aut mellis partes tribuam. Agunt
bone fe habent. Quos non Glauberus ftrepitus cum illi liquores vel potiùs falia liquoribus permifta ,
nitro fuo fecit , è quo tot libris fcriptis miracula non aliter , quam modo vulgari , ut quævis aquæ
magno hiatu promifit. Non pauca eximia funt & corrodentes: fed quia attenuata & fubtiliora,ſubti
præclara plurima ex ingenii potius , quam for liores etiam particulas avellunt , quas citra mole
nacum calore nata. Cæterùm aureos montes non ftiam aliquam ignis propellere per alembicum pof
vidimus. In multis tamen ejus fidem fequitur Li fit, fuis tamen naturis nondum disjunctas . Hæc mea
bro de Foffilibus Hamelius , quam exploratam de nitri vel falis nitrofi in rore contenti circa me
prius habere oportebat. Non negaverim equi tallica operationibus fententia eft : cujus tamen ma
dem ftupenda in rerum naturâ horum falium ac gnas vires in Vegetabilium ac animalium genera
nitri imprimis effici beneficio poffe , fed metallum tione non ignoro.Ejus illuftre Exemplum proferam,
ipfum producere poffe dubito. Planè enim ad nifi difplicet , Vir Ampliffime , hic ultra argumenti
aliam Mineralium familiam pertinet , nec ad len noftri carceres excurfus. Anguillas arte produci
tum illum & vifcofum humorem metallicum con poffe , nec fando audiveram olim , nec in aliquo
ftituendum aptum natum eft. Interim fi fub acrio rerum naturalium Scriptore legeram, quod in Bel
ris fpiritus forma comparent , tyrannicum in cor gio roris beneficio facere agricolas nupero itinere
pora illa exercent imperium ; fi in fubtiliorem medio didici. Primùm ego fidem habere narratio
& blandiorem naturam clementiori igne redigan ni huic nolui : fed incidi poftea in Abrahami Mylii
vel ab auro ipfo tin&turam elicere , ac fecum fcriptum de origine animalium & migratione po
per alembicum auferre videntur. Quæ fortaffis pulorum , ac idem apud illum artificium legi pag.
alicujus in medicinâ ufus , in metallis verò emen libri 1o . cujus verba referam : Menfe Maio, inquit,
dandis , cum corporeæ tantùm naturæ fit , ineffi cum largiter rorabit , feca & difcinde ligone ex campe
cax eft. De Salis nitrofi fubtilis fpiritu è rore Majali graminofo ante ortum Solis duos aquales cespites , eof
extracto mira paffim prædicant nonnulli. Nollius impofitos, alterum alteri, ubi graminofi funt, repone ins
hujus falis fpiritu & oleo , quod è rore Majali con margine alicujus piſcina à parte aquilonari , ubi Sol
ficitur , in agone conftitutos revocari , tincturam radiosfuos maxime emittit . Videbis inde propullulare
ex auro evocari poffe fcribit. Mirum quam trium quafi examen pullorum anguillarium ante horas pau
phat hoc arcano Borellus Cent . 1. obf. 6. qui am cas elapfas. Sic quidam cum non pœnitendo fructu pif
plius aliquid indagavit : Multis , inquit , exantla cinis fuis anguillarum numerofam copiam ingenerant,
iis laboribus & vigiliis , in arcanis natura perquiren Et verofimile hoc experimentum facit , quod nul
dis fecretum auri ſolvendi tandem nactus fum , id est lum reperiatur in anguillis femen , nulla organa
menftruum benignum , amicè aurum intra paucas ho generationis , ut multa fuerit de earum origine
ras folvens , & finefumo , imò fine igni quoque diffolu Scriptoribus Hiftoriæ naturalis difputatio . Si Pif
tum potest ad falis naturam & olei reduci , cujus gra catores interroges,è vermiculis quibufdam, qui cer
na 3. 4. vel 6. juxta atates varias propinata intra qua to anni tempore in omnis generis pifcium carne
tuor horas circiter , fudoribus copiofis febres malignas nafcuntur, produci docent. Quos & ipfe non femel
purpuratas , epidemicas & pertinaces curarunt. deprehendi. Legés etiam inter acta Philofophica
Sciant verò Lectores, à spiritu roris illudfactum fuiffe Anglica p. 35. quæ obfervavit Thomas Henfchave
juxta Sendivogii doctrinam . At dicent multi: cur non Nobilis Anglus , de vermium è rore putrefacto ge
ejus copiam mihi comparo ? Sedfciant expenfas lucrum neratione. Ac memini.ego apum ex Hydromelle pu
1 fuperare.Notandum est (addit porro) collectores auri trefacto generationem notatam à quopiam fuiffe.
Fluvii Gard juxta Urbem Vigam afferere , rorisguttas Rori denique foli in acceptis ferenda eft illa Plan
unicuique auri palea adhærere mane in arenâ, eoque tarum è cineribus refufcitatio , de quâ Caramuel ,
nutriri. Rorem illum collione longâ abhinc nigrum, al Harfdofferus in libris fuis ; Voigtius fingulari Diller
biſſimum & citrinum reddidi , fed fine projectione fuit. tatione egit: quamque integri libri materiem fa& tu
Adjecit deinde quædam de modo præparandi , rum fe promifit Kircherus. Magna itaque hujus Sa
quæ illic legere poteris. Quin obfervatum eft, auri lis vis eft in vegetabilium ac animalium productio
folia , fi rori ipfi , non fpiritui injiciantur , ac cum ne: metalla quanquam vexari ac affici variè ab illo
illo per aliquod tempus lento igne digerantur › poffint, emendari tamen, mutari , augeri, fœcunda
tandem difparere : cum verò poftea per filtrum ros ri, ut in vegetabilibus fit, minimè poffunt,
percolatur , in fundo ejus fubftantiam velleri vel ง.
nivi fimilem , cujus feliciffimus in cordis affecti A Salium familiâ re&
tà ad metalla itur. Inter
bus ufus fit , remanere. Quod rori vel fpiritui ro quæ primum omnium compellari folet argentum
ris tribuitur hîc ; alii fpiritui vel effentiæ mellis , vivum
vivum , mirabilis profe &ò fubftantia , quæ mille
quod & ipfum rore conftat, tribuunt. Aurum enim fe in formas fingit atque refingit, quâcunque etiam
folvere dicitur , ejufque tincturam per alembicum arte tractetur. Plinius vomicam liquoris æterni
rapere , quæ auri potabilis inftar elle poffit , & vocat : Liquida enim & fluida eft. Cumque mi
mira in tranfmutatione metallorum præftare. Ac ro amore aurum ample & tatur , eique per intima fe
vidi ipfe auri aliquam tincturam hoc modo para uniat , & præ reliquis metallis humor tantùm ali
tam ab homine , qui nefcio quos thefauros inde quis & rudimentum metalli videatur : plurimi
fperans magno pretio Principi alicui hoc fecretum fanè primum metallorum ens , ut ita loquar , in
- yendiderat. Quod fi quis gratis fcire cupiat, adeat illa deprehendere fibi vifi funt : Nec defunt hodie
Johannem Nardium Florentinum Difq. Phyficâ de qui idem ftatuunt , tot in illo mari aliorum naufra
Rore cap. 23. ubi modum præparandi docet. Mathe giis nondum cautiores facti. Accedit venerabile
Tom. I. P 3 illud
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
174
illud Mercurii nomen,quod in Chemicorum fcriptis lins Valentinus in Curru triumphali Antimonii , ac
adeò frequens eft: confpirant tot defcriptiones, tot commentator ejus Theodorus Kerckringim . Nam ad
requifita , ut vel cautiffimus iis omnibus fallatur. magnum opus , ipfis fatentibus , nihil rei confert.
Aliqui Virginem Mercurium volunt , quem natu Utiliffima tamen latent in illo remedia , præci
ra produxit à flammis voracibus nondum tenta puè in morbis ab infectione fanguinis oriundis ,
tum aliqui è metallis cæteris per artem extra quos ad miraculum edomare valet : Ea ad cœlum
&um. Quod an fieri pofft , dubitatum hactenus ufque laudibus extollit Bafilius Valentinus , ac ex
fuit ; fed veritatem ejus artificii,tua, Vir Clariffime, perimentis fuis firmat Kerikringim . Non defunt
Epiftola commonftravit. Sed hunc ego nihil à vul qui vel ex uno metallo immaturo, vel duo: um ,per
gari illo differre ftatuo ; quicquid etiam aliis videa fe&i & imperfe&ti , conjugio , folâ diuturna cocio
tur. Nam cùm mirabilis fit illa & imperceptibilis ne , quæ naturæ operationes fubterraneas imite
penè Mercurii in minima diffipatio, quæ fit in mi tur , perfe&ius aliquod metallum fe facturos pu
neris per ignes fubterraneos , facilè fe metallis in tant, cum in naturâ plumbi mineras , fucceflu tem
finuat ac commifcet ; fed non radicitus. Quædam poris in argentum commutatas deprchendant me
ejus particulæ primâ metalli fufione evanefcunt in tallurgi. Fuit in eâ fententia fagaciffimus rerum
auras : quæ tenaciùs hærent, remanent , ac tandem naturalium fcrutator Baco Verulamius , qui in Hiſto
falium ope cruuntur, & à reliquis particulis fepa ria Naturali Cent. 4. methodum præfcripfit , quâ
rantur. Facilius autem id efficitur in mineris , in poffibile fibi videbatur , ignobilius metallum in no
quaspronior illi ingreffus eft , ac promtius iterum bilius commutare. Poftquam requifita ejus operis
expellitur. Quando per fufionem particule metal recenfuit , tandem num . 327. ita rem inftituere ju
licæ propius jun&a funt , difficilius fuccedunt om bet : Angufla paretur fornax, temperatufque excite
nia. Ex Antimonio & plumbo extrahi non difficul tur calor,& quidem talis , ut metallum perpetuò liquefa
ter poteft , facilius ex ejus mineris. Tere mine dum conferver, non vehementior ; quod ad rem maximè
ram plumbi in minutum pulverem , ac ftylum in facit . Materiafit argentum, metallum maximè cum au
illo aureum moveto parumper , & adhærebunt fta ro fymbolizans , cum eo quoque decima Mercurii vivi
tim auro particulæ quædam Mercuriales. Nec pars imponatur, duodecima nitri jufto pondere , qua ve
metallis tantùm,fed & ligno fe mifcet. Habui egogetandocorpus , metalli aperiendo ferviunt . Operatio
ab amico fruftum ligni , quod ex arbore è terrâ per fex menfes ad minimum continuetur Velim & oleo
metalliferâ prognatâ recifum fuerat , in quo per fasquandoque injiciſubſtantias, quales adhibentur recu
omnes ejus fibrillas & venulas diffeminatæ erant perando auro, tormentis feparationum exasperato ; in
argenti vivi particulæ,ut valido motu etiam excuti eum finem , ut partes arelius laviufque disponantur ;
poffent , quod fieri facilè poterat : quia , laxiores magnum inftituti momentum. Aurum enim , ut conftar,
funt in ligno quam in metallo viæ. Oftendebam , compactiffimum , omniumque metallorum ponderofiffi
cùm Londini commorarer , Illuftri Dn. Boilio , qui mum est, maximeg, flexibile & extenfibile . Hæc Baco
& arte tale lignum parari poffe credebat. Sed efto. Verulamius; quem verè fic ftatuiffe confirmavit mihi
Eodem tamen modo , fcilicet per fublimationem , Amicus Londinenfis. Nam quanquam paffim in
tam à natura , quàm ab arte fit. Memorat Autor fcriptis tenuiter de ftudio Chemia metallica fen
Libri,cui titulus l'Europe vivante tom.1.part.2.è rela tiat,privatis tamen ftudiis diligentiffime rem illam,
tione cujufdam Nob. Angli de Operario, qui diu in nec fine magnis fumptibus , eaque , quam hic fibi
fodinis Mercurii laboraverat , cui particulæ ejus præfcripfit , methodo tractavit . Sed nihil omni
minimæ totum corpus adeò pervaferant , ut fru nò effecit, nec efficere iftâ viâ potuit , ut facilè, qui
ftum cupri oris ejus halitu ac digiti afficicu ita in harum rerum intelligens eft , animadvertit. Sic &
albefceret , ac fiipfius Mercurii corpus quis affri Fr. Lana loco , quem fupra laudavimus , Aurum
cuiffet.Falli itaque omninò credo, qui, quod à me. cum Mercurio amalgamatum , fi longo igne mace
tallis Mercurium educi poffe vident , ex eo illa in retur , tandem in Elixir Philofophicum mutari pu
trinfecus componi ftatim exiftimant. Quanquam , tat. Illud verò non contemnendum eft , quod ignis
fateor , adeò fpeciofæ hæ funt rationes , quas fu accuratam haberi rationem voluerit Baco : quo
pra adduximus , ut facile in iftam fententiam ali folo interdum plus efficitur , quam fexcentis aliis
quem adducent. Sed tot experimentis hactenus fubfidiis. Quare nihil magis ipfi veteres etiam
nil actum eft , ac uno omnes Chemici cordatiores Chemici inculcant , ac fcio ipfe ejus experimenta
ore clamant: nihil fibi elle rei cum Mercurio vulgi, bene multa. Quis nefcit Taici calcinationem rem
nolle fe argentum vivum currens , quod ovum fub haberi difficillimam ? Torreas fummo igne pro
ventaneum alicubi vocat Lullius , fed aliam quan lubitu , ad diuturnum etiam tempus , & vim om
dam fubftantiam metallicam , immaturam , non ta nem flammarum pertinaciter eludet. Vidi tamen
men in radice fuâ impuram , quam illi Mercurium vel intra dimidiæ horæ fpatium , pauciffimo igne ,
fuum vocant ; argenti vivi , abfque illo , nullum rudi ad fpeciem artificio , totam ejus ſubſtantiam
effe in metallorum tranfmutatione ufum. Quod ita calcinatam , ut colore flavo ablato , fpongiofa
fexcentis illorum effatis firmare poffem , nifi fci ta fub digitis in minutiffimum pollinem commi
fa&
rem hæc tibi effe cognitiffima.Novi tamen aliquos, nueretur, Quare patet , non adeò indomabile igni
qui viâ, ut vocant, particulari , nobilius ex argento effe Talcum , ut quidam crediderunt , qui aliquod
vivo metallum fe confeciffe, quanquam fine lucro, auro fimile fibi in eo , præcipue flavo , vifi funt
glorientur , de quo in fequentibus dicam. Quan deprehendere. Quá in opinione non omninò falfi
ti porro in Antimonium infumpti fuere labores , è fuerunt : nam & hodie metallurgi feparare ex co
7
quo fperarunt non pauci maximum illud naturæ ar aurum norunt , ac latet in eo fulphur aliquod
canum. Sed non eft in illo genuinus Mercurius purius , quam credas fortaffis. Dixitque mihi ali
metallicus , qualis ad corpora perfe&
tiffima metal quando Amicus , noviffe fe Medicumn , qui ful~
lica componenda requiritur : ut patet è fragili hu phure per fingulare artificium ex hoc corpore ex
jus textura. Sulphuris fortaffis purioris aliquid re tracto , curare immedicabiles morbos potuerit ,
conditum eft , unde particularis quædam tranfmu in alterum illi à maximo Elixire locum pofuerit.
tatio concedi poffit. Quod & innuere videtur Bafi Teftatur & Martin. Martini in Atlante Sinico p.79 .
Talcum
 Lib . I. Sect. II. Subſect. IV. 175

Talcum in calcem reda&um vinoque mixtum ac arte corrigi , & fubtiliari , docente Glaubero lib.
epotum Sinicis Medicis ut fingulare Medicamen de Furnis Philofophicis , per Spiritum Salis reci
tum ad vitam longam commendari. Videri ergo ficatum : fed tum duritiem illam deponit , nec du
hoc experimento poteft , quam etiam in Vulcani rat , nifi in loco frigido vel temperatè Jali
regno fæpe do. Si calor plus jufto intenfior , diffluit. Novi
11
Peragat tranquilla poteftas , qui tentarint experimentum bono eventu ; fi quis
Quad violenta nequit ; folidare iterum fuccinum alio artificio nollet , jam
quam cedant mitioribus flammis interdum corpo naturæ artibus fuperior effet . Exhibet tamen & il
ra duriora , fortioribus refiftant . Cui Differ la nonnunquam inelaboratum , quale fuit illud ,
tationi , quoniam jam in eâ fum , amplius infiftam, quod altera fui parte molle ; alterâ durum , & cui
& nifi loquacitas Tibi mea molefta eft , le& tiffimis figillum imprimere potuit Nobiliffimus Dn . Ol
fpeciminibus confirmatum ibo ; quanquam non è denburgius , de quo memorat ipfe in Actis Philofo
proximo omnia ; aliqua è longinquo tantum rem phicis p. 2061. Pingere etiam Natura illud folet va
noftram illuftrent. Cum Amfterodami viverem , riis characteribus , quale fruftum nuper ad me mi
confeffus mihi eft Theodorus Kerckringius , fe ex ar fit Nobiliffimus Dn . Johannes Tinctorius , Sereniffi
gento vivo argentum & aurum verum feciffe : mon mo Ele&ori Brandenburgenfi à Confiliis , in quo
trabat enim quatuor frufta metallica annula litera D. perſpicuo naturæ ductu delineata, etiam
ris digiti craffitiem æquantia ; quorum primum cæteras , ut eft humaniffimus , Alphabeti literas ,
ftanno fimile ; alterum argento tertium fubfla fic in fuccino depictas , fubmiffurus . Cum itaque
vum erat ; quartum colore refpondebat auro. Hæc hanc de fuccini origine fententiam vero fimilli
folo regimine ignis , ex argento vivo , addito exi mam judicem , falli puto autorem libri qui l' Eu
guo quodam pulvifculo ( quem ex Antimonio con rope Vivante infcribitur , qui tom. 1. part. 2 oriri il
fe t
&um ego fufpicabar , nec ipfe vifus eft diffiteri ) lud putat à melle , quod in littore Maris Indici in
fe feciffe affeverabat. Ac videtur ipfe nonnullis in petris ab apibus congeftum , poft Solis coctionem
locis Commentarii fuper Bafilii Valentini currum in mare prolapfum , fale marino induretur , & ad
triumphalem id innuere. Vidi & apud eundem aliarum regionum littora à mari ejiciatur. Alle
infigne artificium , folo ignis minifterio , nec ullâ gat nefcio cujus Chemici autoritarem , qui in fra
re aliâ additâ , folvendi fuccinum. Nam often to fuccino fubftantiam mollem melli fapore fimi
dit mihi cadavera infantum fuccino obducta , ut lem invenerit , quodque eadem poft folutionem
omnia membra tranfparerent. Monftravit etiam ejus per fpiritum Vini Tartarifatum remaneat.
phialem vitream tali fuccino foluto , iterumque Quæ omnia abfurda effe quivis facilè videt , ut
congelato impletam. Quam fplendidè jam ma non fit opus iis immorari. Sed nos de Succino ,
gnatum cadavera condi ac à putredine confervari occafione folutionis ejus , quæ per folum ignem
poffent: nam citra ullam corporum eviscerationem, fit , fatis diximus. Redeamus nunc ex ifto diver.
contra omnem injuriam aëris & humorum , novà ticulo in viam , ad ufum fcilicet Ignis in Chemi
hâc è fuccino tunica quafi cataphra& ti jacerent. cis laboribus , fi rectè adminiftretur. Cujus aliud
Quidnon lucri ex hocinvento nafceretur, cum fuc exemplum è fuperioribus repeti hic velim de ho
cini fragmenta , quo majora eò pretiofiora fint , mine Brabanto , qui in uno ignis artificio vigin
ac in Oriente ultra aurum æftimentur : illa verò hîc ti penè numero diverfiffimas ex unicâ Saturni mi
nerâ educere potuit. Quomodo verò abſque igne ,
quantitate , quâ quis velit , exhiberi poffint. Ergo
fpiritus quicunque , ex animalibus , plantis , li
quod tot modis à folertiffimis Chemicis tentatum
eft > unico nunc ignis regimini debetur. Diu gnis , lapidibus aliifque corporibus eorumque par
multumque , fateor , animum in fuccini naturâ tibus eliciendi , quod artificium proponit Ma»
cognofcendâ exercui : & facit profectò inventi gnus Pegelius in Thefauro rerum felectarump. 109.
iftius novitas , ut ne nunc quidem , quamquam lo id inter cætera ejus arcana fepultum remaneat.
co alieno mihi temperem. De Succini natalibus Nam ( ut hoc in tranfcurfa commemorem ) publi
res dubia. Aliqui maris fobolem habent ; ali cavit ille Autor , qui Medicus & Philofophus in
qui ex terrâ prodire ftatuunt , quæ mihi fententia Academia Roftochienfi fuit . Anno 1604. lemma
verofimilior videtur : teftanturque animalcula & ta quædam fingularium inventionum , tam Phyſi
infecta terreftria paffim in fuccino reperta : quod carum quam Mathematicarum , inter quæ non pau
fufius aliquando deducet Clariffimus Collega no ca funt ab illo vel cogitata vel indicata , quæ
fter D. Major in libro de Succini natalibus non hoc noftro tempore ab aliis inventa & in lucem
maritimis. Nafcitur verò frequenter in locis , ubi producta funt.
Pinus & Terebinthi crefcunt , quod argumento ef VI.
fe poffet , à fimili quâdam viſcoſa ſubftantiâ , qua Porrò qui metallorum caufas in terra non inve
lis in arboribus illis reperitur , per terram difper niunt , è cœlo eas , vel principem faltem eorum
sâ nafci , & à particulis falinis maris proximi vel partem conftituentem deducere moliuntur. Hinc
aliundè coagulari . Nam pene confimilem naturam certos quofdam Planetas ad certa Metalia dam
arguunt multa , fimilis inflammabilitas , ac odor, nant , quibus illa originem fuam debere credun
qui à Terebinthine Cypriæ incenfa odore vix dif tur , imo iifdem nominibus falutantur , ut hæc
fert ; quodque è fuccis illarum arborum per artem nova quafi aftra fubterranea habeamus. Quæ fen
confieri poffit , hodieque conficiant Chinenfes , tentia quanquam ideò exagitatur à nonnullis, quod
teſte Martino in Atlante Sinico p. 65. Putant qui evidens hujus rei ratio dari nequeat , contemnen
dam , inquit ille , ex defecatis illud oriri pinorum da tamen omnino non eft , cum non xès EV
medullis , temporis longinquitate induratis ac pellu nata , fed antiquitate fuâ fe tueatur , ut doctiffi
centibus. Et vidi ego fanè ex pice pine a feu refina per mus in præclaro opere de ortu & progreffu Che
decoctionem illud arte fieri divendique à Sinis ita miæ docet Borrichius , cujus ego fcrinia non com
egregiè effictum , ut vero invidiam facere poffit . Ego pilabo . Globorum magni hujus Orbis , præci
quidem perfimilis naturæ oleofum humorem dif puè Planetarii , tùm quâ totum fyftema , tùm
folvi poffe exiftimo. Poteft & impurum fnccinum quâ partes nobiliores, inter quas in terreftri globo
Tom. I. P 4 omninò
176 Bibliothecæ Chemica Curiofæ

omninò referendi funt fpiritus metallici , per va lis , Mercurio & Sulphuri , principium , Sal fcili
ftiffimum hoc corpus difperfi , nullain elle confpi cet , addidit , Nolo hic prolixius difquirere de
rationem , aut mutuam efficacitatem , nemo mihi ifto principiorum numero , & an illa omni cor
temerè perfuaferit . Sed cum obfervandi facultas pori conveniant , ac quantum à communibus dif
ultra humanum ingenium fit , nihil accurati de crepent ; id enim doctiffimè copiosèque difpu
finire pollumus, explodere tamen & exagitare non tatum eft ab illuftri Viro Roberto Boilio in Che
debemus , fi quæ ab aliis , antiquioribus præcipuè, miftâ Sceptico & Hamelio , libro de confenfu ve
de eo tradita invenimus . Solis & Lunæ vires in teris & novæ Philofophia lib . 2. c. 4. Veteres vero,
hæc inferiora facilè fentimus. Iili cum auro ; huic illi ante Paracelfum , duo hæc , Mercurium & Sel
cum argento fingulare commercium vulgò tribui phur non communia , quæ hodierni noftri volunt,
tur ne quid de cæteris metallis nunc dicam. Solis fed metallica tantum ftatuerunt principia . Quâ in
& auri fimilitudinem oftendunt fplendor , calor, re audiendos illos præ cæteris puto cum metal
qui à fulphure optimè digefto , quod à Sole huic lorum naturam uſu ipfo re& tiùs didicerint , quàm
metallo ingenerari creditur , provenit. Quod fi ii , qui rationes tantum & opiniones fuas fequun
Honorati Fabri fententiam , quam tamen ex Hy tur. Remota illa corporum principia , elemen
pothefi pronunciat , audire volumus : Solis ipfius ta fcilicet , & atomos ad fe pertinere non cenfe
fubftantia ex auro liquefacto conftat . Mirum ergò, bant : è quibus metalla immediatè non compo
fi non hæc femina etiam per terram fpargeret , ac nuntur , unde non nifi foli naturæ aliquid produ
in eâ fubftantiam fibi fimilem produceret. Refert cere datum eft. Propiora principia etiam mani
Digbaus , fed ex fide amici, radios Solis per vafa bus hominum tractari ac in opus aliquod deduci
vitrea & concava certo quodam modo difpofita poffunt. Si cum curâ illorum libros legas , ac in
in purpureum & minutiffinum pulverem præcipi ter fe fententias illorum conferas , non abfurda
tari . Quis non è credulis illis , cum hæc legit , de illos docere videbis , & quæ conciliare quam op
fulphure naturæ exclamet ? Sed qui hæc Digbao timè cum veterum Philofophorum, Platonis ac Ari
narravit , fibi ipfi blandè impofuit . Volitant enim ftotelis , fcholis poffis , ut conciliavit Hamelius de
in aëre femper particulæ vel faline , vel alterius Foffilibus lib . 2. c. 9. qui & eo in loco varias di
generis , quæ igne hoc fpeculari colle& tæ ac ad verforum Philofophorum circa generationem me
ruborem exuftæ vel calcinatæ. Scripfit jam antea tallorum fententias congeffit , ac dijudicavit : ut
Paracelfus de Solari pulvere è fpeculis per radios nos ifto labore fuperfedere poffimus. Per Mercu
Solis collecto , quo ritè præparato excitare in rium & Sulphur non intelligunt illi , quæ vulgo
nobis igneam naturam poffimus , & cum dæmoni fic vocamus , nam illa potius recrementa metal
bus igneis aliquod inire commercium. Sed hæ im lica illis funt, quam vera principia. Mercurius , vel
poſture. De Sole vulgaris opinio eft, quod plum potius argentum vivum quantum è fcriptis illorum
bo ac cupro , quo templa & ædes tegi folent, au colligere poffumus , illis eft fubftantia metallica ,
rum ingeneret. Quam licet anilem fabulam vocet è perfe&
torum metallorum familiâ , immatura , ad
Honoratus Fabri , novi tamen qui è plumbo ac levem calorem fluidiffima , ponderofa , volatilis,
ftanno veteri per repetitas calcinationes & redu fummè ductilis , non currens , ut vulgaris Mercu
&tiones non contemnendo lucro aliquid auri & ,, rius, unicum & fummum naturæ metallica agens,
argenti exprefferint ; five id à caufis quibufdam " quod illi fexcentis nominibus defcribunt , nul
Jatentibus produ&
tum , five ſeparatum fuerit. Nam, ‫د‬,
»‫ ر‬lo tamen appellant aut demonftrant. Hoc ita
quod plumbum ac cuprum in tectis repofitum at ‫ رد‬crudum in naturâ inveniri ajunt , undè fummâ
tinet, continuis pluviis , in quibus fubtiliffimæ arte eliciunt fubftantiam puriffimam , vifcofam ,
particulæ falinæ reconditæ , & calore folis , in iis quæ propior materia eft metalli conftituendi. Hoc
metallis , ut nullum metallum folitarium eft , ma quidem etiam reliquis metallis commune eft prin
turari aliquid purioris metalli potuit. Albinus in cipium , fed prout fulphur vel purius vel impurius
Chronico fuo metallico p. 29. obfervat : femper in illud temperat , aliam vel aliam miftionem forti
fodinis Schnebergenfibus argentum copiofum, fub tur : unde vulgo diverfæ illæ metallorum fpecies
Saturni in fignum Cancri ingreffum , accedente conftituuntur. Quæ an ita vocandæ fint, inutiliter
Luna , repertum fuiffe. De Unionibus Garcias ab difputatur , nec Alchemiftarum rem magnopere
Horto prodidit : eos poft plenilunium captos cum vel juvat vel affligit . Hanc materiam in perfecto
"
tempore minui & decrefcere : qui verò ante ple. rum metallorum incunabulis inquirere , cumque in
nilunium capiuntur , huic vitio non effe obnoxios. ter perfecta metalla ab auro compacto fperari ni
Annon notum eft de Gemmis , cujus maculæ æqua hil poffit , ab argento , vel aliquo , quod illi co
les fubeunt cum Lunâ mutationes ? Deprehendi gnatum eft , petere jubent. Quod innumera au
mus in animalium corporibus , in vegetabilibus , torum loca innuunt , quibus integrum implere vo
Lunæ vires. Quas multis rationibus in libro de lumen quis poffet : E quibus illa quafi per lancem
Motu marium impugnatum it Ifaacus Voffius , cum faturam dabo. In capitulis , quæ Hermeti adfcri
aliud doceat Experientia . buntur , ita Lapis ipfe loqui fingitur : Luna mihi
VII. propria est , & lumen meum omne lumenfuperat. At
Intrabimus nunc Chemicorum ludum : & eo noldus in Semitâ femitæ illa Hermetis : Pater ejuš
rum oracula audiemus . Illi nobis Mercurium fuum est Sol , Mater Luna , ita explicat : Per Solem
& fulphur inculcant . Si excutias , quid rei fub il intelligimus aurum , per Lunam argentum. &fubjicit :
lis nominibus lateat ( nam vulgari illa accipi fi fam igiturfufficienter tibi demonftravi & c. Rolárium
gnificatione nolunt ) fexcenta tibi vocabula obtru majus : Magnesia noftra eft Luna plena , Mercu
dent , defcripriones obfcuras & ænigmaticas , in rius Philofophorum , id eft : materia , in qua conti
quibus venari aliquos fenfus oportet , eofque ut netur Mercurius Philofophorum. Et eft ille quem na
lacera Hypoliti membra hinc illinc colligere. tura paululum operata eft , & in metallicam formam
Quos ubi affecutus fueris , confenfum tamen in formavit : tamen imperfeclum reliquit . Autor Ano
illis reperies : nifi quod noviffima Chemicorum nymus : Oportet quod Sol habeatſui spermatis &fue
fecta, poft Paracelfi tempora tertium , duobus il tinctura receptaculum & idoneum & fibi confonum, &
illud
-A ...
Lib . I. Sect. II.
illud eft Luna , id eft argentum . Sendivogius , vel
potius Setonius , tractat. XI. vocat menštruum ex
Sphera Luna , quod poffit calcinare Solem . Scala Phi
lofophorum : Adjuva ergo folutionem per Lunam &
coagulationem per Solem. Turba aliquoties vocat pu
tum Lune. Sed quis omnia enumeret ? Videmus
hinc , quorfum illi digitum intendant. Hanc illi
materiam ignem , aquam , acerum vocant , quod
in metalla perfecta ita operetur , quemadmodum
ignis in corpora inflammabilia , aqua in falia &
glaciem , acetum in corpora , quæ ab illo folvi
poffunt. Inquirendæ ego fodina effent , an tale
quid inveniri in illis poffit : nam è metallorum
fcriptoribus fapere hic non licet. Defcribunt illi
non paucas argenti immaturi , aut informis fpe
cies ; fed quis eas vel vidit unquam vel exploravit?
Exhibet interdum illud fpecie lenti humoris , qui
poftea in optimum argentum coagulatur , cujus
memorabilem hiftoriam refert Albinus , Berg
Chronic, pag. 110. quam hic apponere ipfis Auto
ris verbis fortaffis non erit injucundum : In des
Grafen zu Hohenstein Bergwercken am Harz
fürnehmlich auffm Enders 2 Berg / auf dem
beruffenstem Zechen / der Samson genant / hat
sich dieses gedenckwürdiges und unerhörtes zu
getragen / daß man alda ein weiß fliessend gee
diegen Silber angetroffen / einem Quecksilber
gleich / welches aus dem Gang und drauffen ge
floffen / daß mans mit Händen zusammen ge
rafft / und so bald es ins Fever kommen von
flund an fein worden / dessen ich von glaub
würdigen Leuten berichtet bin. Wie etliche re
den / ist das Erg gleich wie eine Buttermilch
gewesen / so bald es aber eine weile in der Lufft
x in libro quodam Manufcripto verbis germanicis
gehalten worden / oder auch in Gefäffen vers
wahret / darinnen mans weich zubehalten ver
meinet/ ist es hart worden / gleich einem Sand
oder Grieß/ undist die weisse Farbe auch in
braun oder rustig verändert worden . Hæc ille de
mirabili hâc materiâ , penè iis refpondentia , quæ
de fuo Gur memorat Mathefius , quod tamen ad
argenti puri naturam nondum acceffit. Idem Al
binus pag . 127. ejuſdem libri , de mineris argenti
diverfis notabilia adducit , quæ illic legi malim ,
ne chartas fpiffioribus teftimoniis impleamus. For
taffis & illa contemplatione digna funt , quæ Nie
renbergius Hift. nat. lib. 16.cap. 19. de fingulari quo
dam metallo ad argenti folutionem adhibito re
fert: Argentum vivum , inquit, notum tantum fuit
barbaris , fed nullius ufus : namque loco illius ad ar
genti beneficium aliud metallum fufficiebatur , inven
tum in alio colle humiliori , qui juxta Potofi tumulum
jacet. Vocant Indi huayna Potocki , id eft : Potochi
adolefcentem. Hic inventum quoddam vilius metallum,
& pene plumbum , admixtum argento pro hydrargyro
fuit. Illud Zuruchec dixere , quod fignificat faciens
dilabi , quoniam ejus inflatione argentum liquefieret ,
nec adureretur. Hæc funt,quæ de primo Metallorum
principio Mercurio , in Chemicorum fcriptis ve
ftigia deprehendimus , quæ tamen adeò illi tegunt,
ne quis altius ad eorum arcana penetret. Nil enim
ftudiofius , quàm rem iftam celant , unde omne al
chemiæ negotium dependet. Alterum illis princi
pium , Sulphur eft , fpirituofum , penetrans , coa
gulans materiam metallicam , cujus illi fontes non
diffimulant. Ab auro , fed per materiale illud elici
volunt : reliquorum enim metallorum fulphura ,
ut impura contemnunt. Primos ejus natales aliqui
Subfect. III. 177
à Sole & fideribus deducunt , fed ea omnia in
certa : aliqui ab ignibus fubterraneis : quo quidem
non adeò abfurdi funt. Cum enim terra compar
ges fit omnium naturarum primarum, quæ ad milto
rum generationem funt neceffaria , concludi illic
neceffe eft magnam ignis vim, fine quo generari ni
hil aut mifceri potelt. Eum familiares fibi habere
naturas oleas oportet , variorum generum, quibus
primo mifcetur, unde ad exteriores partes: halitus
oleaginofi jam puriores propelluntur , vel magis vel
minus excoti.Qui vel aquis vel terræ commiſti alias
aliafque fpecies producere videntur. Non funt inter
illa tantum nobis vulgò cognita , fulphur , bitu
men & fimilia,fed longè plura nobis incognita,qui
bus ignis maximè familiaris eft, & ad mutuam pers
miftionem fponte contendit , adeò ut feparari ne
queant. Combuftio enim rerum oleaginofarum
nihil aliud effe videtur , quam feparatio ignis ab
iftis materiis,in quibus habitat.Quare cum Sulphur
illud Chemicorum reverà fit oleaginofa fubftan
tia , fed incombuftibilis , & tamen ignis , ut illi lo
quuntur corporatus , aut naturæ ignis , è cali pri
ma miftione illud defcendere per eft verofimile.
Sulphur illud nec ab aftris , nec ab igne centrali
deducendum putat Hamelius de Faffilibus lib.2. cap.
9. pag. 246. cui ejufdem cum vulgari fulphure natu
re videtur , nifi quod longâ alteratione in fixum ,
purum & incorruptibile evafit. Cujus fententia non
omnino fpernenda videtur. Memini enim in Che
micorum fcriptis , & nifi fallor , in Richardi An
glici Correctorio legiffe ; quod in interiori vulgaris
iulphuris natura reconditum lateat incombuftibile
fulphur illud , ac poffe auro , cui fulphur fuum ex
tra&
tum eft , ex ejus quafi vifceribus reftitui. Quod
mihi in mentem revocat hiftoriolam , quam legi
confignatam , de auro beneficio fulphuris vulgaris
è cupro extracto , vel potius in cupro ad maturi
tatem redacto : quam integram hic apponam : D.
Gregorius Eufeb. von Madrit hat mir erzehlet /
daß ein Chimicus zum Montano fom nen und
um eine kleine Gelegenheit zu laboriren gebeten/
die ihm denn geworden : da hat der Laborant
Kupfer genommen ein Zentner und dasselbe
immerim fluffe gehalten / und immer Schwe
fel nachgetragen / und damit das Rupfer zur
reiffe bringen wolken : Endlich haben sich die
Nachbaren des Gestäncks halber beklaget/ da
hat ihn Montanus gehen lassen : Er aber hat sehr
beflaget / daß ers nicht abſolviren können. Nach
etlicher Zeit reist Montanus die Effe
Eſſe ein / worin
nen er laboriret / und findet einen Zee von 10.
Bngen Goldes im Ofen stecken / welches hi
neingelauffen war durch einen Ris. Montanus
hat ihm vergebens nachgeschrieben/ es velcher dem
Fürsten von Anhalt sebst erzehlet . Hujus ego rei
fidem in medio relinquo : neque enim alicui au
tor fim , ut fumptus in rem incertam faciat ; omit
tere tamen nolui cum rem noftram illuftraret. Ca
terum de partibus metallorum , quas Chemici ita
diftinxere , dubium nullum fupereffe videtur. Nam
quod quidam putarunt conftare fubßantiam Auri
partibus " fimilibus , falfum eft , cum Sulphur ſeu
tinctura ab eo poffit feparari. In ignobilioribus,
Cupro præfertim , fieri illud poffe experimentis
plurimis conftat . De gemmis idem teftatur Hame
lius de Foffilibus lib. 2. cap. 7. Sunt qui alias minoris
moti
 2 € Bibliothecæ Chemica Curiofa ".
178

nota gemmas , ut Amethiftum , Saphirum , Chryfoli monetam cudant , quæ ratione coloris gradu ali
thum , laminula ferrea impofitas calce viva , vel cha quo fuperet omne nativum aurum , licet optimum.
lybeafcobe condant & vivis carbonibus operiant , ut Forfan & huc referat aliquis , quod Mathefius in
igne fenfim aucto nativis coloribus exuantur , qique Sarepta conc. 11. de Venetis commemorat : multum
.
adamantis speciem præ fe ferant : namfi durities la illos rubri Sulphuris è Carinthiâ annuatim pete
pidi adfit & perfpicuitas , vix quidquam ab Adaman re , quo ad tingendum utantur. Sed de eo pro
te differt. Quæ res fi fuccederet , magnum habere nunciari nil certi poteft , omnia enim plena funt
mus ex ignobilioribus gemmis nobiliores confi conje&uris. Præ cæteris memorabilis hiftoria eft
ciendi arcanum . Arte factarum colores corroden de fulphure aureo extracto , quam unà cum judis
tes liquores interdum eluunt. In Vegetabilium or cio Roberti Boilii ex ejus Tentaminibus Phyfiologicis,
1 dine idem fieri poteft. Quid magis tingit quam
tentamine 2. de Experimentis , qua nonfuccedunt , ad
crocus ; Et tamen ab eo ita colorem omnem fe ducam : Rem bic commemorabo , inquit , mihi ferio à
parari poffe , â Nobiliffimo quodam Viro edoctus , D. D. K. Viro , fi quis alius , àfalfiloquii confuetudine
fcio , ut omnem Croci odorem & faporem fub alieniffimo , narratam ; Is mihi affirmavit , quod cum
cryſtalline perfpicuitatis liquore repræfentare pof laboratorium fuum in Batavia amico cuidam peregrè
fim , nihilque croco fimile quis videat , merum proficifcens utendum conceffiffet , ibique aliquot Aqua
tamen crocum aut fubtiliffimam ejus effentiam gu rum Fortium species ad Tincturamfuam efcarlatinam
ftet. Quod non leviter mirati funt , quibus illum comparatas reliquiffet , amicus ifte paulò poft ipfius
liquorem oftendi , qui magno etiam cum fru& tu in difceffum ipfi per literasfignificavit , je Aurum in quâ
medicina adhibetur. Ex auro , quamvis tenacius dam Aqua forti digerendo , Tincturam fiveflavum
illic hæreat , fulphur feu tincturam , quam etiam fulphur ab illo prolicuiffe , eandem volatilem reddidif
animam auri vocant , feparari polle teftantur Che fe refidua metallifubftantiâ ad falfedinem vergente,
mici tam veteres quam recentiores , quod firmat & cum hâc tincturâ aureâ argentum nonfine lucro in
etiam Francifcus Luna , loco ejus libri , quem fu perfectiſſimum aurum tranfmutaffe . Hoc audito, D.D.K.
pra laudavimus. Fitque hoc modo , ut quantum ad laboratoriumfuum fubitò reverfus , ipfe cum eadem
ponderis habuit aurum , è quo tinctura educta eft , aquâ forti aliquoties volatilem auri tincturam impe
tantum argenti ipfa tinctura , fi illi fuperjiciatur , travit , que fimiliter argentum in verum aurum con
colore fuo tingat inque aurum ipfum convertat. vertit , & cumpercontarer utrum tinctura ifta argen
Quòd cum fit , candida ex auro maffa remaneat , tum auro , è quo ipfa eliciebatur , pondere aquale tranf
æquè ut prius ponderofa cui per camenta hinc co mutare valeret ,fe ex uni à auri unciâ tantumfulphu
lor reddi fùus poteft. Simile quid detali auri tin ris five tinctura obtinuiſſe profitebatur , quodfequiun
&urâ fuper argentum vivum, publicè Venetiis pro cia argenti in nobiliffimum metallum vertenda fuffi
jectâ refert doctiffimus Vir , Alexander Taffonus , ceret. Et hoc ( addit Boilius ) pronius eredo , tum
Ítalus , libro gentis fuæ linguâ fcripto , cui titu quoniam ſubstantiam flavam five tincturam feparari
lum fecit ; Penfieri diverfi , libr. 10. cap. 26. Cujus ab auro poffe , experimentis nonnullis mihi certius
verba ipfa apponam : Fra le doti curiofiffime dell' Al conftat , quam ut dubitare de eo liceat : tum etiam ,
chimia niuna s'agguaglia a quella dell' esaminazione quoniam argento fulphur quoddam ineße , quod matu
dell'oro , che di maſſe grandi il reduce in pochiſſima ratione aurum evadat , inde mihi fic probabile , quod
pulvere di color purpurino , chiamata da alcuni lapis nonnulli in re metallicâ exercitatiffimi & obfervatio
Philofophorum , che poi gittandofi in quantità di Mer num fuarumfide teftati funt , aliquando ope liquorum
curio fatto bollire a lento fuoco , il convertiſe in oro , folventium ( quod etiam D. Francifcus Baconus alicu
fe con la prima quantitàfi conforma: mafiil Mer bi notavit ) aliquando verò communis fulphuris ( pro
curio eccede la quantità del primo oro l'affifa in ar " bè excocti & falibus idoneis conjuncti beneficio aliquot
gento. E la provafu publicamente moftrata in Vene puriſſimi_auri grana ex argentofuiffe extracta . Cate
tia , pocchi anni fono. Id eft : Inter curiofiffimas Al rum Doctorem noftrum concepta ex hoc experimento
chimia dores , nulla eft , qua comparari poffit cum illo divitiarum fpes prorfus fefellere : nam paulòpoft rem
anri examine , quo maſſam ejus grandem reducunt pore iterumfufceptam ipfius operam elufit : culpam au
in exiguum pulverem purpureum , qui vocatur qui tem in aquam fortem rejicit, ideoque operationem de
bufdam lapis Philofophorum, Ille argento vivo , fuper nuo aggreffurus eft. Verum quandoquidem omnes il
ignem lentum calefaclo , injectus , ex eo tantum in au lius conatus hactenus in irritum ceciderint , probabile
rum convertit, quantum respondet primo ponderi ( maf videtur , errorem ab aliquâ latente causâ fuiſſe profe
fa fcilicet aurea , unde extractus eft pulvis . ) Quan &tum : nam iftiufmodi cafus quibufdam citra omnimo
tum Mercurii illud excedit , figit in argentum. Cujus dum remedium obtigiffe novimus . Ex iis itaque , quæ
experimentum paucis ab hinc annis publicè Venetiis prolixè adduximus , facile perfpiciemus , fulphur
factum eft. Hac Autor ille de hâc Auri tincturâ , effe , ut in omnibus metallis , ita in auro diftin
quam , fuo ex judicio , lapidem philofophorum vo &um ac feparabile ,
t unde color ejus dependet.
cat. Quæ duo toto inter fe cœlo differunt. Vene Atque hinc pulchrè ratio explicari poteft , unde
tiis tamen publicè rem geftam teftatur. Ac ipfam flavus in auro color oriatur. Nam cum fulphur
Rempublicam Venetam tale habere arcanum mul purpureum plerumque fit , cætera auri maffa can
ti credunt , quod communicaffe cum Senatu ejus dida ; è purpurearum ac candidarum particularum
Joh. Auguftum Pantheum , Sacerdotem Venetum di accurata miftione flavum oriri colorem neceffe eft,
cunt, qui & ipfe librum quendam obfcuriffimum non fecus , ac cum è cupro & zinco inter fe jufta
fcripfit de arte , quam barbaro nomine vocat Voar proportione commiftis , fubftantia oritur , quæ
cbadumiam , aliam planè ab Alchymia , eumque Ve flavo colore & externâ facie auro optimo compo
netorum Principi dedicavit. Reperitur in Theatri ni poffit. Quod fi itaque fulphur abeft , vel extra
Chemici volumine fecundo. Conjecerunt & faga hitur , candidum fit aurum , quod lunam fixam
ciores ex eo , quod nulla moneta aurea vel argen appellant vulgò , cum pondus auri habeat , & in
tea peregrina publicum illic valorem habeat ; fed aqua forti perfiftat . Huic aureus ille color fi red
in aliam monetam commutetur : Cumque ipfi fo di poffit , ut reddi poffe docent , multum inde
dinas auri non habeant , Secinos tamen auream lucri poffet acquiri. Quanquam & Boilius , loco
fuprà
 Lib . I. Sect. II. Subfect. IV . 179

fuprà memorato , inter incerta experimenta refe tiâ multæ funt difputationes quibus chartas hîc im
rat. Præterea diverfam fulphuris feu coloris in au plere nec inftituti ratio admittit , nec noftra val
ro naturam oftendit , quod intendi ac augeri per de refert . Cæterum vegetationem metallorum de
camenta fulphureæ naturæ , quamvis impuræ pof monftrare alicui ac ob oculos ponere poffunt , fi
fit. Poteft auram cum certis quibufdam fubftantiis quis pertinaciter negaverit , Arbores illæ Philofo
ita mifceri ac igne torreri , ut cu n in Regulos , ut phicæ ex argento vivo productæ , & mirabilis illa
vocant , funditur , primus penè rubeat , fecundus arboris argenteæ , in aquis ex eodem metallo ger
citrini fit coloris, tertius fit longe colore debilior, minatio, quæ à San - Simonio Bruxellis , injeco pul
ut vix aurum credas. Quo apparet , optimas ful vere, quem homo Leodienfis ignotus illi dederat,
phuris particulas primâ effufione præcipitari , ut peracta eft , tefte Cl. Borrichio lib. de Ortu & pogr.
primo ftillicidio optima quæque decidere folent , Chem . p. 103. Quo colligas , femen argentificum ,
ac jungi ar&
tiùs , & disjungi poffe. Non femel mihi aut aliquid femini analogum , ifto in pulvere deli
narratum eft à Viris hujus rei peritis , poffe aurum tuiffe.
Rhenanum cujus color pallidior eft , & vilioris De tranfmutationibus metallorum in univerfum
eam ob caufam pretii , per cæmenta ita tra&tari, plenè hîc quidem agere animus non eft : funt enim
ut colore fuo ipfum Hungaricum provocet. Idem in imperfectioribus illis variæ mutationes , quales
confirmavit mihi , cum in Angliâ effem , Nobilis ferri in cuprum , plumbi in ftannum & fimiles, quas
quidam Bohemus de Veneto quodam , qui ifta ar pauci in dubium vocant ; in ipfis denique metal
te tantas acquifiverat divitias , ut Senatus in felis variæ funt puriorum ab impuris feparationes ,
inquifitionem concitaverit. Unde factum eft , ut quæ magno interdum cum lucro inftituuntur , fed
detectis opum fuarum caufis , lucrum etiam ex eo eæ cum arte xpurointing nihil commune habent ,
tempore celfaret. Illud jam olim factitatum quo oftendere tamen aliquam verofimilitudinem pof
que fuiffe in Galliâ, fufpicio non tevis eft ; quam in funt. Ferri in cuprum mutationem multi negant.
jecit mihi Thomas Freigius Phyficor. lib.26. p. 78. Sed obftat Erkeri , viri in iftâ re fcientiffimi , au
qui quidem aureos Rhenanos nobiliori auro com toritas , pluraque alia exempla , ut in dubium vo
miftos illic fuille exiftimat : Nam Galli Rhena cari non poffit. Ferri in chalybem , plumbi in ftan
num aurum exportare prohibuerunt : tot milia num mutatio fit per feparationem partium purio
aureorum quotannis in Galliam à mercatoribus rum ab impuris. In minerarum purgationibus mul
milla , quæ illic tamen rarò comparuerunt. Recufi ta adhuc latent arcana , quæ fi quis rectè explorare
itaque procul dubio funt , five nobiliori auro mi noverit , lucri fatis inde reportaturus effet . Novi
ftum fuerit Rhenanum , five aliis fubfidiis in Virum Nobiliffimum , qui è mineris nonnullis ar
fplendidiorem colorem excoctum. Mirum cer gentiferis Hungariæ , fulphure multo & arſenico
tè eft , quod cum tanto numero olim cuderentur abundantibus , quæ , cum igne fuforio tractantur ,
aurei ifti , ut illic computat Freigius , adeò ta maximâ fui parte cum fulphureis illis halitibus in
men rari fuerint . fumum abeunt , argenti vim decuplo majorem per
VIII. liquorem extrahere poteft. Liquor enim ita com
Atque hæc ha&enus de metallorum productio paratus eft , ut omnes fulphureas fubftantias è mi
ne ex fententiâ Chemicorum dixiffe fufficiat. Qui nerâ contusâ extrahat : dumque illi liquori fuper
bus experimenta noftra jungenda , explorandi me natant , vel miſcentur , argenti puriffimi partes fub
tallurgi, infpiciendæ , fi fieri poteft , fodinæ , ex fidunt Quales mineræ cum admodum frequentes
præcipuè , quæ perfectiora metalla generant , con fint , ac in Norvvegiâ etiam , ut audivi , reperian
fulendi libri , quibus tamen ego oculatam fidem tur , quas ob exiguum commodum abjicere folent
præfero , fic de metallorum inter fe commutatio metallurgi ; quanta hinc fe & alios ditandi occa
ne rectiùs judicabimus . Ut itaque de tranfmuta fio obvenire poffet , fi quis rem iftam feriò & cum
tione metallorum , utrum illa fieri humana operâ cura ageret? È E luto per oleum lini ferrum fe produ
poffit, vel minus , quicquam tandem ftatuamus , & xiffe , fingulari libro , Supplemento Phyfica fubierra
fieri eam poffe , & factam fuiffe credimus. Quæ nee , fcribit Beccherus , qui quidem reverá genera
ab aliis hic toties appofita crambe eft , totiefque tum illic ferrum putat . Quod mihi , ut fatear , per
recocta , eam iterum non recoquimus . Quot non fuadere hactenus non potuit. Quid enim oleum li
differtationes , ac integra de hoc negotio volu ni ad metallicam naturam conferre valeat , quàm
mina fcripta , quibus argumenta in utramque par feparare fortaffis partes heterogeneas , novum ve
tem & afferuntur & difcutiuntur.Sed his ego recen rò aliquid à naturâ fuâ diverfum producere non
fendis , nec otio meo , nec tuâ , Vir Ampliffime , potuit ? Latitarunt fine dubio in luto ifto particu
patientiâ abutar. Præcido primum omnes illas quæ læ ferreæ quæ per omnes adeò lapides omnemque
ftiunculas : An Metallå vivant ? An animam ha terram difperfe, lutum præcipuè , quod vel ipfo fuo
beant vegetativam & certumfemen ? An specie illa colore aliquid , quod ferream naturam fapit , pro
fint diftinéta , an accidentibus ? an mutua poffit effe fpe dit , que operatione ifta evocatæ fuerunt. Et fanè
cierum commutatio ? quæ omnia plurimam partem à Gilbertus lib . 1. de magnete cap.8. nullam terram da
folis ingenii contemplationibus dependent. Vive ri quæ ferreâ non imbuta fit materiâ , teftatur: præ
re Metalla Berigardus Circulo Pifano 8. fpeciosâ cipuè verò omnem argillam & terram argillaceam.
differtatione evicit , & Jordanus Brunus libro 5. de Belga è cefpitibus fulphureis bituminofis cuprum
Vniverfo & Innumerabilibus e. 12. totam tellurem ac & ferrum nonnunquain eruunt. Quod mihi minus
omnes ejus partes vivere ftatuit , argumento è la mirum videtur: cum & ipfum aërem , ipfafque plan
pidibus ducto. Ac ille quidem eodem modo , tas & arbores fubtiles quidam halitus metallici
ut dentes & offa in corpore humano , nutriri pus pervadant. Quibus non abfurdè , meâ quidam fen
tat. Alii rurfus negant , illi præprimis , qui Peri tentiâ , vegetabilium quorundam & productorum
pateticos fequuntur , Scaliger , Cæfalpinus , Jaco in fundo maris naturas adfcribit Alexander Acbil
bus Aubertus , libro de ortu Metallorum , Fallopius. les , homo ordinis militaris , libro Germanico de
Semen illi metallis tribuunt ; hi negant. Similiter caufis terra motûs & mineralium. E quibus illud me
de ſpecificâ vel accidentali metallorum differen morabile eft , quod corallorum productionem
exhalatio
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
180
exhalationibus auri ; unionum verò argenti vapo Mundo fubterraneo : totam enim ut impoftoriam
ribus , qui è terris fubjeétis iftarum minerarum rejecit. Hiftorias tranfmutationum fine difcrimi
feracibus evehuntur , adfcribat. In cujus rei fidem ne pro fabulis habet. Ubi folida argumenta exfpe
affert experimentum de virgulâ venarum argenti &es , perpetuæ leguntur ejus in Impoftores Che
ferarum indice , quæ ad uniones vel oftrea æquè micos declamatiunculæ. Quos ut tales demon
ut argentum fe inclinaverit. Quæ de alternis vena ftret , farraginem præparationum fophifticarum ,
rum metalli & carbonum fofilium proceffibus fi quales paffim ab agyrtis circumferuntur , in me
milibufque habet idem Autor , ea metallurgis ju dium producit . Cum his larvis penè ubique pu
dicanda relinquo. Ad hanc Experimentorum claf gnat. Quæ de Chelidoniâ , fucco lunariæ ad me
fem , fcilicet ad modos , quibus puriora metalla ab talla commutanda adhibendo & fimibus Chemici
impuris feparantur , referendum etiam puto , quod ænigmatica memorant , ille fuo fenfu accipit ;
Stocmannus in Oratione Inaugurali Roftochii in cum tamen illi per fuccum Lunaria longè aliud
Academiæ jubilæo A. 1619. habitâ , de argento in quid intelligant , illud fcilicet , quod è fphæ
aurum per cæmentum mutato narrat . Propriam , râ Lunæ principium petunt , cujus fupra men
inquit , fidem testor , quod aliquando hifce oculis vi tionem fecimus. Quo oftendit , ne quidem le
derim , laminas & bene magni ponderis argentifruftra gille fe Chemicos , contra quos tamen pugnat.
per fubviride cœmentum itaperfici , ut auri naturam Refutavit eum Bovicinius fingulari libro,quem Lan
induerint optima nota , idque spatio paucarum hora cem Peripateticam infcribit ; qui tamen hactenus ad
rum , & igne non magno . Mira hæc , fateor , opera manus meas non pervenit , & quidam Salomon de
tio per camenta eft; ac vellem accuratiùs narraf Blauenftein. Sunt & nonnulli , qui , cum artem per
fet rem omnem : nam magna mihi fufpicio eft , fo. fe impoffibilem dicere vereantur;ab homine tamen,
phifmate aliquo impofuiffe viro illi , qui hæc exhi ob caufas occultiores , nifi fortè ab Angelo aut
buit . Talibus enim operandi modis plerumque di Dæmone , in effectum deducipoffe negant. Qua in
gnofcendi Pfeudo- Chemici , qui adeò fpeciosè fententiâ Honoratus Fabri eft. Sed malignos qui
fraudes fuas tegere poffunt , ut vel oculatiffimos dem fpiritus ab his facris ,ne abutatur,arcebit Deus:
nonnunquam fallant: per infidias enim auri pul boni aliud habebunt , quod agent. Quid verò im
verem vel carbonibus , vel inftrumentis quibus pedit , homines in metallicis , datis fcilicet cau
operantur , recondunt , ut arte factum quis putet; fis proximis , eadem agere , quæ in vegetabilibus
quod verum eft & nativum. Quorum quinquagin agunt quotidie hortulani ? Neque enim è primis
ta & ampliùs fraudes fanè ingeniofiffimas recenfet elementis illi femina colligunt , fed jam à naturâ
Michael Mejerus in Examine Fucorum Pfeudo- Che parata excolunt , ornant , augent , quod ruftici
micorum detectorum : quem vel ideò librum legen omnes faciunt & agricolæ. Inepti funt & in focie
dum fuaferim , ne fallamur ab agyrtis & impofto tatem humanam injurii , qui arti amplius aliquid,
ribus , quorum unicus labor eft , fpe lucri aliis quàm naturæ licere negant : ac miferè profecto
oftenså fibi lucrum quærere : quo fit , ut innoxia nobifcum ageretur , nifi femper ars naturam ju
Alchemiæ ftudia in invidiam adducantur , honefti varet. Quam tamen ipfam aliquid auro produce
que homines vel ut res inanes ludibrio habeant , re interdum perfe& tius , oftendit hiftoria apud
vel ut fraudulentas deteftentur. Quot non obtru Beccherum Phyf.fubterran . lib. 1.fect . 3. c. 3. de mi
duntur paffim , tàm libris editis , quam fchedis , nerali rubro , pro realgar habito , ac cum argen
quæ circumferuntur , operationum metallicarum ti quinque partibus commifto , quæ in purum pu
formulæ ? fed nequam omnes & dolosæ : à quibus tum auruth converfæ fuerunt. Alii , cum experien
caveat fibi , qui nec opum fuarum , nec temporis tiam negare nec velint nec poffint , cafu illud fa
tum arbitrantur : inter quos eft fac. Robault in
vult difpendium facere. Et vereor fanè , ne & illæ, &
quæ apud Francifcum Lanam occurrunt de ftan Phyficâ fuâ Gallicâ linguâ non ita pridem editâ
ni & argenti vivi in verum argentum mutatione, part.3. c. 6. cujus ifta planè inepta eft ratiocina
ad eorum claffem fint referendæ. Leguntur & apud tio : Cum ignoretur , inquit , qua fit figura & magni
Johannem Francifcum Mirandulanum, libro de Auro, tudo particularum metalla componentium , & earum ,
tranfmutationum metallicarum quædam hiftoriæ , qua infervire tranfmutationi poffunt , nec modus re
pertus fit , quo illa constringi poffint , exiftimandum
qualis eft illa lib. 3. c. 6. de argento vivo per nefcio
quos fuccos & folia herbarum in aurum commu eft , fi verum eft , aliquando à Chemicis plumbum con
tato , & quædam fimiles , quibus fortalle doctiffi verfumfuiße in aurum , pari cafu id eveniffe , ac ſi,
mo Principi impofuerunt , qui hæc narrarunt : ifta cum ex altiori loco arenam in tabulam quis projece
enim adeò funt à ratione aliena , ut fidem apud rit , granula ita difponerentur , ut legere quis inte
illum inveniffe mirer. Quæ de auro per feparatio gram è Virgilii Æneide paginam poffet . Fruftra ita
· nes ac plurimorum metallorum commiftiones pro que omnes effe putat , qui de tali arte folliciti
ducto refert , fortaffis vera funt , non tamen cum fint. Vide quæfo quantum hominis acumen fit!
magno lucro conjuncta. Quid non talium rerum Quid ad artificem particularum conftitutio, è qui
tentavit & publicis etiam fcriptis jactavit Glau bus corpus vel corporis partes primo componun
berus ? Que fi vera effent omnia , jam ab Indis & tur ? Ergo , qui aliquid rerum naturalium arte
Americanis aurum & argentum tam fumptuofis pe producturus eft , primum è particulis rerum cau
tere navigationibus neceffe non haberemus. Quod fas colligit ? Naturæ illud opus efto . Artifex ea,
eft eorum , qui Ephemerides Eruditorum Gallicas quæ jam in promptu funt conjungit , ac naturæ
fcripfere , judicium . fuæ adjumento perficienda relinquit. Aurum ali
IX. qui arte nullâ corrumpi , refolvi aut in meliorem
Sed nos miffis illis omnibus ad veram illamve redigi naturam poffe objiciunt , cum fit jam per
terum Alchemiam , quâ ignobiliora metalla in au fe&iffimum. Quod quidem verum eft , quam diu
rum converterunt , nos convertimus . Quam cum naturæ ifti non conjungis aliam , quæ deftruere
plurimi impugnarint , nemo tamen acerbius ac im aut refolvere illud poteft : qualem fe fcire Che
modeftius , & , ut verum fatear , indoctius eam micorum fchola fatetur , extra quam unicam nul

ejufque affertores tractavit , quàm Kircherus in la in hoc univerfo eft , quæ præftare illud poffit,
Nam
 1

Lib . I. Sect. II. Subfect. IV . 181

1 Nam quod Honoratus Fabri Phyf. trait. 7. prop. 34. arcana humano ingenio nondum inveftigata.
35. corruptibile effe aurum ex eo judicat : quod Fruftra itaque eft cum fuis objectionibus Kirche
falibus folvatur , qui humorem ejus , ut loquitur 9 rus. Quandoquidem verò tranfmutationis nomen
exugant , faciantque ut ab igne confumatur : quod adeò Milochemicis odiofum eft , ac fenfus illo
vel à vapore in patinarum operculis atteri & atte rum repugnat : nam,formam in viliori metallo , quod
nuari poffit , planè non admittendum videtur . Au fpecie ab altero diverfum habent , deftrui ; novam
rum , ut rectè idem ftatuit duplici particularum fub exigui grani fpecie , penè infinitâ vi multi
plexu conftat , interiori fcilicet & exteriori . Inte plicativâ præditi , quæ figat & le ipfi ponderofius
rior eft , quo mifcibilia & ipfa corpora primoge corpus reddat introduci infolens illi videtur &
nia fibi implicatur;Exterior quo partes mifta ipfius adúvarov ; videamus , quomodo fieri tale quid pof
fcilicet auri continentur. Exteriorem plexum di fit . Velim itaque primum , auferant nobis invi
fturbare multa poffunt , tritus , pulfus , fales , ita ut diofum illud tranfmutationis nomen : folâ enim
in infenfibiles particulas abeat, quarum tamen quæ miftione res tota poteft expediri. Communis , ut
vis auri formam retinet : nec corrumpi ideò dici vidimus , metallorum materia eft , Mercurius, fub
poteft aurum, ut vult Honoratus Fabri, quod infen ftantia ponderofa , ductilis , liquabilis : illis enim
biles particule in palpabile aurum reducinequeant. notis à reliquo foffilium genere metallicum di
Interiorem plexum nihil , nifi quod ex ipsâ auri ftinguitur : adeò , ut quò minus ductilitatis cor
natura primogeniâ eft , à vinculis fuis folvit. Quem pus aliquod habet , eò minùs metallicæ naturæ
itaque Canonem Honoratus Fabri fic format : Si habet. Subftantia illa , & altera quæ fulphur vo
aurum nullo modo corrumpi feu destrui poffet , Che catur , five rubræ fit naturæ , five candidæ , quo
micorumfors adeò mala non effet: rectiùs ita pronun puriores funt & impuriores , diftin& tionem fuam
ciabo : Si aurum corrumpere & destruere poffent Che metalla recipiunt. Inter perfectius mifta , aurum
mici , optimè cum illis ageretur. Species hinc & for eft , & quod fecundum ab illo gradum habet ar
mas fplendida ifta nomina , alii crepant ; converti gentum ; illud è puri fulphuris rubri ; hoc è puri
illas non poffe audacter afferunt : qui tamen non fulphuris candidi familia arctiori tamen & pro
animadvertunt , quotidianum hoc effe naturæ ne piori , ob æqualem puriorum partium miftionem,
gotium , ut fubinde in alias aliafque formas Protei cognatione jun& ta , quam cætera illa plumbum &
inftar fe vertat. Inepta igitur eft , quæ hoc funda ferrum , ftannum & cuprum , quæ in fe mutuò , im
mento innititur Kircheri objectio: Quod fi uera mediatè faltem , non convertuntur , ut cuprum &
μówσis iſta in metallis fieri poffit , fieri etiam in ferrum, plumbum & ftannum ; præ cæteris vero illa,
animalium ac vegetabilium genere poffe. e . g. Si quæ fulphur in fe candidum habent, Hydrargyrus
pulvis ex abfynthio confe& tus fupra aridum , mor plumbum , ftannum , argentum , facilius aurei ful
tuumque abfynthii caulem projiceretu r , pari ra phuris operationibus obfequuntur , quàm illa ,
tione id in herbam refufcitaturum : idem & de quæ â rubro fulphure ortum trahunt : habet enim
pulvere ex animali combufto facto , & in cadaver corum , ut cupri & ferri , fulphur majorem impu
ejufdem vel alterius animalis conje&o dicendum ritatem cum quâdam pervicaciâ conjunctam, quàm
effe : item fi vini fepties & amplius diftillati gutta cæterorum , quorum Mercurius copiofior eft , &
dolio aquæ infunderetur, aquam in vinum abituram. fulphur immaturum facilius excoqui in rubrum
Non enim ratio fubje &torum eft eadem , nec eo perfectius à perfecto fulphure poteft : nam in im
dem modo in omnibus natura operatur. Materia tum rubrum vulgaribus etiam operationi
perfe&
metallorum proxima communis eft , non item ve bus convertitur . Hinc Chemici lubentius vel plum
getabilium & animalium. Metalla è paucis par bo vel hydrargyro in auri confe& tione utuntur,
tibus mifcentur , ac fimpliciorem texturam ha quam ferro aut cupro. Quando itaque Elixir fuum
bent : Vegetabilia & animalia tot diffimilibus par componunt Chemici , materiam metallicam tot
tibus conftant , ac alio planè modô producuntur. operationibus depuratam cum puriffimo fulphure
Quid vero pulvis alicujus herbæ in aridos caules auri conjungunt , & in fubtiliffimam , fixam ta
operetur ? Quanquam tamen & hoc fatis mirabi men naturam , convertunt , omni auro longè per
le fit , quod è pulvere ejus certo modo præpara fectiorem , quæ iteratis refolutionibus & coagu
to herba quafi refufcitari pofft : An in pulvere lationibus majores femper perfe&ionis fuæ gra
combufti alicujus animalis tota ejus vis lateat ? dus acquirit. Incredibile hic Milochemicis vide
Memini tamen , è pulvere combufti cancri , fi fu tur , pulvifculo grani quantitatem æquante mille
per rivulos fpargatur , aliquibus cancros produci. & amplius , grana vulgaris metalli in aurum tin
Sic & in fpiritu vini fubtiliffimo volatili non tota gi poffe : & vident tamen illi quotidie , exiguam
effentia vini latet , quæ aquam in fui naturam con croci partem fufficere , ut mille vel amplius par
vertere poffit. Neque talis aliqua (pirituum fub tes aquæ cum illâ mifceantur , ac flavò fe colo
tilitas , quæ vafe nullo teneri poffit , ut ineptè pu re tingant. Jam cogitent mihi illi admirabilem au
tat in metallorum converfione requiritur.Nifi enim ri etiam vulgaris naturam , quàm illud dilatari &
ad fixam naturam fpiritus fugitivi reducantur , extendi vel per rudem mallei operationem poffit.
nullius funt usûs. Quod verò de aquæ in vinum Quis credat, ex nummo aureo tot bracteolas cudi,
converfione attulit , non adeò abfurdum eft , ut & tres quatuorve bracteolas , quibus argenteus
ille forfan exiftimat . Narravit mihi Clariffimus Cylindrus inauratur , dum ille in filum tenuiffi
Collega meus Cafpar Marchius , Vir in Vulcani mum & longiffimum ducitur , illas fimul produci ,
palæftrâ exercitatiffimus , de Laurentsi Eichstadio, ut femper fuperficiei adhæreant , ac ipfum filum
Mathematico celeberrimo , cujus tum ille dome tot ulnas longum inauratum habeamus. Quid er
fticâ informatione utebatur , potuiffe illum certo go non faciet aurum in naturam centies vel mi
quodam pulvere in aquam juftâ proportione inje lies fubtiliorem redactum ? Illud itaque Elixir
ao , perfecti vini fapore eam imbuere , idque in viliori metallo , plumbo e. g. fed priùs à fcoriis
conviviis animi gratiâ non fine admiratione con & fordibus fuis per certos pulveres purgato ,
vivatum fa&titaffe. Ac latent fortaffis non pauca , dumque funditur , injectum ftatim cum Mercurio
etiam in vegetabilium ac animalium genere,talia plumbi, tanquam fibi congenere , ejufque partibus
Tom. I.
purioribus
 182 Bibliotheca Chemica Curiofa

purioribus mifcetur unà cum fulphure quàm ar &

tif miranda in vegetabilibus , nonnunquam uno mo
Aime fecum jun&o , dum partes heterogeneæ vel mento per fermentationem , quæ quafi tritus qui
feparantur vel fumo avolant. Falluntur enim , qui dam naturæ eft,fieri poffunt: cur in metallis fieri ta
totam illam plumbi maffam in aurum converti pu lia poffe negamus ? In quibus carere poffumus ge
tant. Mercurius per mutuum illum partium con nerationis & tranfmutationis nominibus , cum fo
fenfum ftatim fe fociat Mercurio fubtiliori , ejuf la miftio auri tincturam alteri metallo inferat , &
que fulphur adjun&tum etiam in interiorem fui na arctiori partes interiores plexu jungat ; unde au
turam recipit , exclufo illo , qui fibi adhæret , im um pondus eft , quod in lateribus coctis vel folus
puriori. Nec eft quod quis celebrem illum parti ignis præftare poteft.
cularum motum & complexum miretur, cum & vul X.
garibus operationibus hoc fieri videamus . Infere Venio nunc ad alteram differtationis meæ par
Liquori perfpicuo , in quo argentum folutum eft, tem, de Antiquitate hujus Artis & Autoribus , per
alterius naturæ metallum , ftatim ut farina difper quos illa tradita eft & propagata. Quo in argu
fa è latebris fuis prodiens argentum fundum pe mento cum dudum fummo ingenio ac induftriâ ver
tet , cum fales fe alteri metallo applicant. Infun fati fuerint viri præclariffimi : Conringius libro de
de argentum vivum laminis auri ignitis , & uno Medicina Hermetica : Reinefius in defenfione Ch
momento in fubftantiam butyro fimilem , quam miatria : Borrichius libro de ortu & progreffu Chemia :
amalgama vocant , per mutuum complexum com quid opus eft cramben illam à nobis recoqui ? Su
mutantur. Eft fcilicet mutuus quidam naturarum penfo ergo pede hanc viam ingredior , ita tamen,
confenfus nobis incomprehenfibilis , per quem ut nonnuulla interdum tollam , quæ illi reliquerunt.
inufitata fæpe in naturâ phænomema fe oftendunt: Negari vero non poteft : ea , quæ vulgo hic affe
qualia non per generationes,vel tranfmutationes,ut runtur antiquitatis argumenta , omnia effe conje
vulgò loquimur , fiunt : fed per alteratas partium auræ plena & incerta.quanquam tamen Borrichius
interiorum miftiones , vel fermentationes. Fer in rerum iftarum tenebris ita verfatus fuit , ut non
mentatio enim , cujus Tu , Vir Ampliffime , vires exiguam etiam antiquitati Chemiæ lucem intule
mirabiles etiam in epiftolâ tuâ deprædicas , eft , rit. Natales certè ejus altius fpectare, quam cre
quæ omnia naturæ mifta , ipfa etiam metalla , vin diderunt aliqui , fi non omninò evicit , id tamen
culis fuis folvit & in fubtiliores naturas mirâ vi effecit , ut perquam probabilis res illa videatur.
vepychaŋ præditas extollit. Hujus ego exempla ali Mitto , quæ è fabulofis Enochi fcriptis petuntur
quot è natura vegetabili proferam , unde lux me documenta , aut qua Bochartus de Chamo ejus
tallicis eriam mutationibus inferri poteft. Novi autore conjicit. Hermetem aliquem fuille , hujuf
Virum Nobilem , qui fingulare aliquod fermentum que fcientiæ quædam tradidiffe non negamus :
excogitavit ; quo dolia lignea imbuit : quibus in quanquam non omnia , quæ fub nomine ejus cir
fufa aqua in acerrimum acetum , quale unquam è cumferuntur , ab illo fortaffis funt profecta . Ta
vino parari poteft commutatur. Quæ vis in vafis bule Smaragdinæ , quæ illi adfcribitur , origo eſt
illis non perdurat tantùm , fed & continuo ufu incerta : mentitur tamen Kircherus , qui ante Lul
in infinitum augetur. Quod ille arcanum fibi fer lii tempora extitiffe negat : cum Johannis de Gar
vat , nec facilè cum lucrofum effe poffit , in publi landia , qui Hortulanus aliàs dicitur , ac feculo De
1
cum proferet. Memini quidem, Andream Matthio cimo , tefte Balao , vixit , jam tum in cam com
lum , de aquâ , per panis tofti aliquoties aceto vi mentarium fcripferit. Kriegsmannus illam linguâ
ni imbuti & exficcati inje&ionem , in acetum Phoenicia publicavit , fed unde illam habeat , fi
commutandâ , quædam alicubi memorare, fed hoc rectè memini , non indicavit. Hactenus ergo rei
cum artificio comparari nullo modo poteft.Memo veritas in fufpenso eft. Apud Egyptios hanc ar
rabile itidem eft , quod refert Thaddeus Hagecius tem inter arcana habitam multa argumento funt.
opufc. de cerevif. c.12. rofarum odore afflato acefce Nam , quanquam nil difertè proditum literis fit :
re cerevifiam è tritico paratam. Illud , inquit , mi hieroglyphica tamen illa quædam hujus condidif
rabile videtur & non nifi fortè ad avτinadesar quan fe videntur . Neque enim credibile eft , homines
dam referendum , quod rofarumfragrantium odorem illos non profectò ftupidos ac inertes , fallendi
averfetur triticea cerevifia. Ha enim in Cellarium temporis gratiâ has quafi cucurbitas pingere vo
repofita , autfifaltem pincerna coronato ferto rofaceo luiffe , aut morales quofdam , aut alios vulgares
illudfuerit ingreffus, illicopervertetur & acefcet.Quod fenfus fub iis occultaffe , cum occultandi nulla caufa
certè non nifi per momentaneam quandam fernen effet. Servare his monumentis fapientioribus ma
tationem à rofarum fragantium particulis ortam jora quædam naturæ arcana voluerunt. Quid in
fieri potuit. Sic , fi quis poculo , in quo panis fer in menfæ Ifiacæ figuris fibi volunt Leones Lunati?
mentatus eft , per fiphonem è dolio cerevifiam in facilè interpretabitur qui in Chemicorum veterum
fundat , cerevifa omnis acefcet derivatâ in cere. ænigmatibus non planè hofpes eft. Quid fignifi
vifiam , quæ in dolio exiftit fermentatione. Ex cent Serpentes cum capite accipitrino aliud quàm na.
adverfo liquor aliquis dari poteft , qui cerevi turam fixam volatilem ? Cui refpondet iftud Che
fiam & vinum corruptiffimum guttis aliquibus in micorum effatum : Bufogradiens fuper terram , &
Atillatis ex tempore in priorem ftatum vel melio Aquila volans eft myfterium noftrum . Sed om
rem etiam reftituit.Illud vidiffe fe & guftu fuo exa nia alia comminifcuntur , qui hæc interpretantur ,
minaffe mihi affeveravit Mercator Anglus Carolus præcipuè Hervvartus , qui menfæ Ifiacæ imagi
de Corfellis, Vir honeftus & fide digniffimus. Liquor nes, ridiculis planè argumentis ductus de magnete
rubri coloris fuit , fed noluit homo ille artificium & pixide nautica explicat. Hinc plurimas Græco
prodere,quod ex Oriente reportaverat. Fermenta rum fabulas natas fuiffe verofimile eft , quas inge
tionis beneficio, fi Vreesvvikio, qui id in nupero fuo niosè fatis ad Chemicos fenfus explicat Michael
tractatu Belgicè fcripto de Sale Philofophorum al Mejerus , Vir doctus , in arcanis fuis arcaniffimis >
feruit , credimus , è quolibet pene vegetabili , ave fiveHieroglyphicis Ægyptio-Gracis vulgo nondum co
nâ, pifis , brafficæ etiam foliis & fimilibus fpiritus gnitis , qui tamen ob amorem artis fortafis nimium
ardens vinofus produci poteft. Quod fi itaque tam ingenuo fuo indulget. Quem fequuntur in hoc
inftituto
 Lib. I. Sect .
inftituto Vigenerius , Commentario in Philoftrati ta
bulas, & Pet. Ioh. Faber , in Pan-Chymico fuo. Ne
gare certè ipfe Conringius non poteft , docendi ac
fcribendi rationem apud Ægyptios , Chemicorum
ordini femper familiarem , & ad hos ab illis de
rivatam videri polle. Kircherus verò nofter quafi è
tripode pronunciat ( Oedip. Ægyptiac. tom.2.claſſe
10. de Alchymia Ægyptiaca) Egyptios praxin La
pidis Philofophorum haud intendiffe , fed rem quan
dam in inferiori mundo Soli analogam & quintam
quandam effentiam pro morbis omnibus curandis
& vitâ in omni felicitate traducendâ. Hanc ob fum
mam fubtilitatem & perfectionem cœlum appelaf
fe : Hoc Elixir , inquit , five quinta effentia tam emis
nentis virtutis erat , ut cuicunque diftillata ex quibus
wis herbis aqua affunderetur , virtutem ejufdem , qua
certum aliquod corporis membrum refpiciebat , in de
cuplum augmentaret.Verbi gratiâ , fi aqua ex hepatica
extracte apponeretur , illa aqua decuplo validiorem in
bepatis curâ effectum praftaret ; eratque hac aqua ad
eam temperiem per continuas cir ulationes reducta , ui
frigidis appofita decuplo ea frigidiora ; calidis addita
decuplo calidiora , ficcis juncta decuplo ficciora , bumi
dis denique admixtadecuplo ea humidiora efficeret.Qua
omniafusè ex mente Ægyptiorum profequitur Balfan
Arabs in libro de Elixiris vite compofitione . Hanc
aquam , (porro addit ) & lapidem dicebant eò quod
ex lapidibus pretiofiffimis fuiffet extracta , aquam vi
ta , vegetabile natura Semen , animam folarem fimili
bufque lapidi Hermetici impofitis denominationibus
nuncupabant. Gemina illis Lullius in fuo de quinta
effentia libro fcribit , quam & ipfe cœlum vocat ,
in quam falsò Kircherus in mundo fubterraneo di
cit cogitationes fuas convertiffe Lullium , poft
quam lapidis Philofophici fpem abjecerat. Non
pauca enim in ifto libro funt mendacia. Quod five
ra funt quæ de Egyptiorum Elixire adducit , fuo
profecto gladio fe jugulat : nam quod ifta præftare
potuit , facilè etiam in metalla vires fuas exferet:
Ante Chriftum natum Chemiam ignotam fuiffe , &
omne opus xμelinov putat Cl. Conringius , cum ta
men jam tùm Herodotus vitreorum operum men
tionem fecerit , quæ inter xnuevпxά omnino re
ferenda funt. Kircherus quoque magnâ ut folet ,
audaciâ : Nos , inquit , quantum fieri potuit , anti
quitati hujus perdita artis incumbentes nullam ante
Chriftum à quopiamfcriptore hujus artis mentionem
fieri deprehendimus. Ibidem Arabes facit primos
hujus lapidis autores , fed qui tamen fuccefferint
Græcis illis autoribus qui circa tempora Conftan
tini Magni expuoowonías fcripferunt.Quæ an cum
fana mente confiftere poffint , dubito : qui enim
primi funt , aliis quomodo fuccefsêre ? Id vero ve
hementer miror adeò obliviofum aut coecum fuiffe,
ut cum aliàs fæpè exfcriberet , eum in Martinii
Atlante Sinico locum vel præterviderit , vel in me
moriam fibi non revocarit , quo de antiquitate ar
tis Chemiæ apud Chinenfes agit . Ita vero ille p.
71. Scribunt de Totanparvo lacu ( forte legendumlo
co ) ad Pukiang , quod in eo Hiangius arti Chemica ,
vulgo Alchymiam vocant , operam dederit , idque BIS
MILLE QUINGENTIS EOQUE AMPLIUS
ANNIS ANTE CHRISTI NATIVITATEM.
Addit ulterius Autor ille : Quare habent etiam hic
unde antiquiffimos natales fua fcientia atque artis ac
crefcerint Chemicorum filii , potiùs quàm àfabulofofuo
Mofe, aut Maria ejus Sorore , ac Pythagoreis ,
uti à fuppofititiis illis Graculis decoloribus factum
vidimus. Hæc Vir ille , nec ipfo Kirchero nega
turo , fide dignus , quem Chemicæ arti aliàs faville
Tom. I.
II. Subfect. IV. #183
non conftat in monumentis Chinenfium legit : quæ
eâ fide ac diligentiâ fcripta effe fcimus , ut parem
nulla gens hiftoriis fuis adhibuerit : Quam ob cau
fam teftimonii hujus autoritatem ipfe etiam autor
commendat . Hæc fi legiffet Vir Clariffimus , Con
ringius , non opinor , fcripfiffet Medic. Hermet. lib.
2.6.14. quod ab Arabibus ad Chinenfes xpuroTOLÍAS
ftudium pervenerit . Errat & Fallopius , qui artem
ante Muhamedanam fe & tam exortam negans, à quo
dam Mahometis nepote primùm excogitatam pu
tat. Occurrunt plura apud eundem Martinium lo
ca , ut in Provinc. 8. 1. Urbe Nanchang. p. 86. Hoc
in loco , qui exira mænia eft , fabulantur , olimfuiſſe
virum quendam , qui egenorum complurium neceffita
tibus fuccurrerit, multaque populo liberaliffimè eroga
vit ; quippe in Chemicâ arte nonficlitium,fed verum ar
gentum elaboravit. Provinc. 9. urb. 2. p. 110. Prope
Xeu civitatem mons est Zukin , in quo ingens aurifru
ftum repertum contra plures morbosfuit adhibitum, un
de illud Chemicâ artefactum vulgò autumant. Provinc.
Huguang. p. 75. Nullus fere memoratu dignus mons
occurrit præter eum , quem Kieuchin vocant , hoc eft ,
novem virginum. Namque in eoforores novem Virgini
tatem perpetuam fervaße & Alchemia deditas fuiffe
fcribunt . Quæ cum extare in hiftoriis fuis omni ex
ceptione majoribus documenta viderent Sinen
les , factum eft, ut infanâ auri & præcipuè argenti
ex hydrargyro conficiendi cupidine , & olim fla
garent , & nunc quoque ducantur , teftibus fcripto
ribus noviffimis.
XI.
:
E Græcis fcriptoribus libros Democriti , Zoli
mi , Synefii , Pfelli , Heliodori, qui præter Æthiopi
ca, quæ & Chemici argumenti videntur , eo præfer
tim loco , ubi de Phoenice , ad Chemicos fenfus
confictâ fabulâ , agit , librum exponías (cri
pfit , abundè examinarunt Reinefius , Conringius
Borrichius , Salmafius, ut illis quod addam nihil am
plius habeam. Vitri flexilis hiftoria , quæ inter fa
bulas tamen referenda non videtur , etiam proxi
mè poft Chrifti nati tempora in ufu fuiffe opera xn
μEUTIά plufquam vulgaria oftendit. Lucernas ve
terum perpetuas in tumulis repertas Hermolaus
Barbarus ex auro , Chemico modo paratas putat,
& pluribus argumentis vincere laborat, Claud. Gui
chard. libro de Funeribus Græcorum & Romanorum ;
ante Kirchmannum Gallicâ linguâ fcripto 1.1 . c. 8.
np. 83. ad p . 86. Cujus in rei fidem affertur à Bor
richio Infcripto illa lucerna in tumulo Maximi Oli
bii inventa ; de quâ judicium meum fufpendo, cum
Virum in Infcriptionibus dijudicandis peritiffimum
pro non genuinâ habere íciam. Cognatum ta
men hoc lucerna enexftinguibilis artificium cum
magno Chemicorum opere oftendit hiftoria ,
quam mihi narravit Vir honeſtus › & fide di
Igniffimus. Is cum Lovanii literis operam daret in
notitiam Burgundi alicujus pervenit , à quo in
mufæum fuum , fingularis artificii videndi gratiâ ,
invitatus fuit . Obdu&
tis itaque feneftris , ne ex
ternum lumen inpediret , vitrum aliquod auguftio
ris oris , liquore puriffimo plenum , cui infertum
erat filum aureum , produxit Burgundus , & lucernâ
filo admotâ , tantum repente lumen exortum fuit,
ac fi in medio fole verfarentur : incredibilis ve
ro fuavitatis odor totum mufæum complevit . Sup
prefsâ poftea flammâ hofpitem , fed fub juratâ fi
lentii fide , dimifit . Increbuit hinc poft difceffum
Burgundi quidam de xutomata ejus rumor, & Am
fterodami magnam ab côdem pecuniæ vim in
homines miferos erogatam comperit , qui hæc
Q 2 mihi
 Bibliotheca Chemica
184
mihi narravit. Non fuit tamen in ullâ gente fortaf
fis frequentius Chemiæ tam Medicæ , quàm metal
licæ ftudium , quàm apud Arabes , five à Græcis ,
five aliunde habuerint. Ab illis primum liquores
confectos fub Effentiarum nomine è Vegetabili
Curiofe
Magnam in eâ copiam Manufcriptorum Chemico
rum vidi ab Autoribus tàm cognitis , quàm incogni
tis. Plurima enim illic funt nomina , quorum nulla
in Chemicornm fcriptorum Nomenclatoribus men
tio eft. Quanquam & multa illic , ut fieri folet

bus , quibus mirandas virtutes adfcribunt , & de mifcentur inepta & futilia. Poffem Tibi integrum
quibus Lullius , Rupefciffa , Drebelius ac plu hîc eorum catalogum fiftere ( nam habeo ab amico)
rimi alii fcripfere , fatis conftat. Nec defunt ho nifi tædiofum foret , & differtatio noftra , quæ jam
die , qui iftis vigorem juvenilem , cujus figna pili & dudum epiftola limites egreffa eft , brevem me elle
ungues mutati , reduci poffe vel credunt , vel expe juberet . Scriptorum Chemicorum hiftoriam accu
rimenta ejus vidiffe fe affeverent. Videri poffunt, ratam , ut in aliis quibufdam difciplinis , ha&enus
que è relatione cujusdam Regis Galliæ Chemia non habemus , nec fortaffis habituri fumus : quod
tri fcribit illuftris Boilius part.2. libri cui titulus: ars ipfa unà cum Do&oribus ejus tot tenebris fit in
of the usefulneffe of natural philofophy p. 182. & feqq. voluta , ipfique fummo ftudio fe celaverint . Poteft
De Guilielmo Poltello etiam nonnulli , ac , ni fal tamen longè accuratior haberi , quàm eft ifta , quæ
lor, ipfe alicubi fcribit , tali remedio canos fuos à Borello edita eft. Scripfit is Bibliothecam Chemi
in nigerrimi coloris pilos fibi commutaffe : quan cam , in quâ MM MM Autores , ut titulus habet,
quam alii tinxiffe illos artificio quodam velint . Vi recenfet. Sed adeò is confufus eft , ut fibi nunquam
deatur Scavola Samarthanus Elog. lib. 3. & Verdie vifis authoribus , quos è Joh. Baptift. Nazari libro
rius in Bibliothecâ Gallicâ. Chinenfes quoque, tefte Italicè de tranfmutatione metallicâ fcripto , qui fyl
Martino in Atlante Sinico p.77. fimplicem aliquam labum illic Chemicorum quorundam congerit, ex
herbam , jactant , quam mille annorum vocant , ac cerpfit : nonnunquam fi&is & mentitis è turba Phi
immortalem effe fcribunt : quâ in aquâ maceratâ ac lofophorum depromptis , chartas cumulet , adeo
epotâ albi crines in nigros commutentur , atque que indiligenter libros confignet , ut fomnianti ex
vita producatur, Spiritus Vini, quo in Effentiis con cidiffe potius, quam ftudio aliquo fcriptus liber vi
deatur. Promifit idem Autor in catalogo operum
ficiendis ufi fuerunt Arabes , ab illis certè primum
ad Europæos devenit, docente ejus ufum primùm fuorum , quem dedit in frontifpicio Dicionarii
Arnoldo Villanovano .Diu is in officinis ad medici Gallici fui , cui titulus: Trefor des Recherches & an
nam tantùm fervatus fuit,antequam gulæ in delicias tiquitez Gauloifes & Françoifes , multos ejus argu
cederet , cujus occafionem notat Alexander Taffo menti libros : Cribrum Philofophorum Chemicorum :
nus, libro , cui titulus : Penfieri diverfi lib.10 . c , 26. Topographiam Chemicam : Vitas Chemicorum quorun
quam ipfius verbis ex Italico converfis referam : dam : Bibliothecam Chemicam chronologicè concinna
Aqua vita ufus innotuit primum è libris quorundam tam , cumfecundâ parte et vitis Autorum compendio
Medicorum Arabum, qui illam in Medicina gratiam fis: Librum de projectionum Chimicarum hiftoriis :Thea
confecerunt : qui ejus ufus perduravit ufque dum Mu trum Chimicum gallicum ; Differtationem de eo , quod
tinenfes magnâ copia per provincias Septentrionales lapis Philofophorum debeat propalari , at de materia
eam vulgarunt , idque effecerunt , ut in potus ordinarii ejus revelatione . Volumina feptem infolio de materiâ
genere haberetur , quod ita factum eft . Conficiebatur ac proprietatibus mineralium &c. Sed hactenus præ
primum aqua vita tantum è vinis corruptis exiguâ quan ter titulos nihil vidimus . Ac erit fortaffis, ut, quod
titate , ut ultraguttam bibi vix poffet. Erat autem ali ille promifit , alius accuratius exfequatur. Novi
quando per totam Italiam copiofiffimus vini proven enim Virum Nobilem , qui ut multorum arcano
tus , ut Mutinenfium vinorum qua Venetiis vendi fo rum chemicorum fupra vulgarem doctrinam peri
lebant , cum debiliora cateris effent , ac emptores non tiffimus eft , ita incredibili planè labore & inufita
invenirent , bona pars corrumperetur. Mutinenfes tâ multorum annorum diligentiâ , omnes quos in
aquam vita ex iis deftillabant,quibus vina nondum cor dagare ullâ in gente potuit, fcriptores Chemicos,
rupta,fed qua vendi non poterant, mifcuerant, atque veteres , recentiores pervolvit , inter fe contulit ,
ut majori copiâ conficerent, bis ftillatam Venetiis non fi omnemque eorum hiftoriam , quoad fieri potuit , è
ne lucro vendiderunt. Veneti cum intelligerent , Me tenebris eruit , ut vivere ego non credam , qui fi-.
tallorum foffores in Germaniâ potu tali indigere , qui milem laborem fufceperit ; aut futurum unquam,
vigorem & calorem corporis confervaret , venalem illis qui fufcepturus fit . Fortaffis & Iob . Gerhard. Voffius
potum mittentes magnum inde quaftum confecerunt . Mu ratiora quædam nos docuiffet , in operefuo artium ,
tinenfes poftea majori copiâ , cum vino abundarent , ac conftitutione omnium artium & fcientiarum , ubi de
aquam vitaftillarunt: cum bonorum vinorum pretium Chryfopoeia fe acturum promiferat Theol .gentil. lib.
crefcere ex eo viderent . Et vidi ego centum dolia unâ 6. c. 5. Sed vel ineditum adhuc vel inelaboratum
vice Venetias miffa . Hæc occafione Spiritus vini ab illud relictum ab Autore fuit cujus fortè & arar
Arabibus primùm confe& ti , loco minimè alieno ad Mário eft liber de Scientiis Mathematicis & Philo
ducere vifum fuit . Iidem etiam metallicis operatio . logiâ.
XII.
nibus diligentiffimè vacarunt : ac ab iis primum
ufus aquarum fortium ad Europæos pervenit. For Cum vero tam ampla fit fcriptorum Chemico
tafis & Turcæ ipfi ab iis quædam didicere.Namme rum feges , major impoftorum , quorum diſcrimen
minit Paulus Rycotius, qui non itapridem omnium noffe ingenii eft in le& tione horum autorum jam
accuratiffimè ImperiiTurcici ftatumAnglicâ linguâ tum fubacti : è valto illorum numero nobiliores
defcripfit , lib. 2. 6. 20. cujufdam Hirek ( qui vixit excerpemus . Geber Arabs , quem Regulum ali
circa annum Chrifti 716. ) quod xgurowaitas gnarus qui fuiffe volunt , inter antiquiores à Chrifto na
aurum multum inter fectatores fuos diftribuerit, to referendus eft. Ejus fcripta aliqua habemus
ac Xenodochia multa erexerit. Sed Arabum Che multis circumductionibus & ambagibus plena.
micorum hiftoria obfcura eft & incognita: non pau De eo ita fentiunt fagaciores:illum & fummum Phi
ca tamen extare creduntur in Leonis Africani libro lofophum, & fummum Sophiftam fuiffe, fub præpa
de vitis Philofophorum Arabum manufcripto ha&te rationibus enim & vocabulis notiffimis omnia alia
nus,quem fervat in Bibliothecâ fuâ Ifaacus Voffius. intelligit. Ejus fcripta vehementer variant , ac
nuper
 Lib. I. Sect. II. Subfect. IV.
185
nuper Georgius Hornius in Belgio quædam edidit certiffimum. Id & in Villanovrni , & in Lullii ope=
à prius editis diverfa.Ex Oriente codicem fcripto ribus recenfendis factum ab illis eft ; ac Villanova
rum Gebri altero tanto locupletiorem exportavit ni opera omnia , quæ uno volumine edita ſunt, diz
Chriftianus Ravius , ut ex fpolio Orientis , quod hic fertis verbis Chemica , ceu fica & fpuria excludunt.
Kilonii publicavit,videri poteft . Ejus antiquus qui Idem in nonnullis Scriptoribus Anglis fecit Centu
dam commentator eft Paganus , de cujus fcriptis riarum Balei compilator Pifaus. Ubi enim ille vel
nihil hactenus editum eft : nam inter fcrinia Philo è Lelandi monumentis , vel antiquâ traditione
Chemicorum ha&enus delituerunt. Perfpicuo uti Operum Chemicorum à Viris illuftribus confcri
tur fcribendi genere , quali nemo pene è cæte ptorum mentionem facit , pertinaci filentio pla
ris. Gallus ille fuit , quantum perfpicere licet : ac giarius Pitfaus omnia abfcondit , ne ulla ejus rei
errant , qui illum cum Gebro ipfo confundunt : pu memoria relinquatur. Quod fortè ob contemp
tant enim id nomen illi inditum à Lullio , quia tum artis erootis factum eft ; ne fcilicet in
Mahumedanus fuit, At revera alius eft , & fuerunt re , Pontificum decretis improbatâ , vel fe indi .
ejus nominis complures , hodieque funt in Galliâ. gnâ , operam pofuiffe viderentur. Conftanti fâ
Ac fuit fortaffis ex ejus familiâ Iacobus Paganus , mâ traditur , & ut Cambdenus in Reliquiis fuis ( Re
cujus Guibertus in libro de Alchemia interitu me maines ) p.172.ait veritate non fcriptâ, by an unvorit
minit , qui ad finem magnum opus perduxerat , ten versty ( nifi quod Lullius paffim illud ipfe fatea
quod illi nefcio quo cafu turbatum fuit, unde Gui tur , ac Cremerus Abbas Weftmonafterienfis in Te
bertus pro Dæmonis illufione habet , irrifus prop ftamento fuo teftetur ) confa&tum fuiffe à Lullio in
terea à Libavio Defenf. 2. Alchemia tranfmutator Angliâ in arce Londinenfi aurum pro Rege Edoar
Bot.8 Qui an idem Jacobus Paganus fit , de quo me do III . ut eo in bello adverfus infideles utereturt
morat. Joh. Pier. Valerianus lib. 1. de Literator. in unde poftea moneta illa cufa , quæ Rofa nobilis vel
felicitate equidem ignoro . Laudat & ipfe Lullius Pa Nobile Raimundi vocata fuit ; cujus effigiem Sel
gani Tummam Hebraicam , quo mendum effe puto , denus Maris claufi lib.2.c.25. exhibuit,alterâ par
ac legendum Gebraicam . Reperitur & in Bibliothe te rosâ infignita : alterâ navi , cum infcriptione
sa Borelli p. 147. liber manufcriptus gallicus , cui fymboli Chemicorum : JESUS autem tranfibat per
hic titulus: Oeuvre parfaite & pratiquefelon Lulle, medium eorum. Ejus rei veritatem Robertus Con
qu'il avoit ene de Paganus , id eft , Opus perfectum & ftantinus fe inquirendo comperiffe teftatur in No
confummatumfecundum Lullium, quod habuit ille à Pa menclat . Script . Medic. ut calumnia itaque fit Ale
gano. Quod hanc mihi fufpicionem primùm inje xandri à Suchten, qui Nobile Raimundi à Rege Rai
cit intelligi illic fortè per Paganum, Villanovanum , mundo, qui nullus in Angliâ fuit , non à Raimundo
ob fimilem nominis rationem : nam ab illo artem Lullio originem habuiffe perfuadere nobis conten
Lullius didicille perhibetur. Sed quoniam Lullin dit. Et auget ejus fidem, quod ipfe etiam Cambde
aliquoties Pagani mentionem facit , & Pagani nus loco memorato obfervat , nullam fuiffe in An
gentis ; Villanovani Patriæ nomen eft , verius illa gliâ auream monetam cufam ante Edoardi III.
diftinguuntur. Ab hoc ad Arnoldum Villanovanum & tempora.Fortaffis ifta oro occafionem Edo
Raimundum Lullium me confero, quos Gabriel Nau ardo dedit , ut legem diceret de non exportando
daus in defenfione hominum Magia infimulatorum gal auro & argento, nec eo multiplicando. Quod Vir
licè fcripta , Chemicorum Deos tutelares per con quidam doctus , quidam etiam è gente Anglicâ ,
temptum vocat. Ille Magifter Lullii in hâc arte , ut ita acceperunt , ac fi omnis Alchemia fub multipli
i conitat è teftimoniis ab aliis adductis. Raimundus catione auri & argenti interdi&a fuerit. Sed is er
Lullius , Vir ex antiquâ & nobili Lulliorum Bar ror eft.Is enim hujus legis( quæ Anglicâ linguâ fcri
cinonenfium familiâ oriundus , & pro genio illo pta in libro ftatutorum Poultoni invenitur ) fenfus
rum temporum ingeniofiffimus fuit: Injuriam enim eft: non effe mifcenda cum auro & argento alia me
illi facit Naudæus , qui ut indoctum Monachum talla :id enimper multiplicationem hic intelligi
longè Arnoldo minorem habet. Magnam vim li tur, quod ipfa legis verba innuunt. Ac ftulta omni
brorum , tum in omni do&rinâ , tum in Chemiâ nò fuiffet multiplicationis Chemia prohibitio. Id
confcripfit , quorum quingentos aliqui ; aliqui vel quoque referri hîc meretur , iftâ hiftoriâ præcipuè
mille numerant. Chemicorum , qui quidem editi, motum Henricum IV. Regem Angliæ , quatuor edi.
per quàm multi funt : ineditorum longe plures.Eo &a publicaffe ad omnes Nobiles, Milites, Docto
rum , fi rectè memini , penè fexaginta funt in Bi res , Profeffores, Sacerdotes , quibus eos adhorta
bliothecâ Viennenfi , quorum catalogum mihi tur , ut Lapidis Philofophici præparationem inve
oftendit Nobiliffimus Dn . Oldenburgius : exftantque niant , aut fi quis fciat arcanum illud , revelet fi
etiam in Bibliothecâ Volianâ non pauci . Invehi bi : quo æris alieni onere liberari Refpublica pof
tur in illum Bzovius ad A. C. 1372. tribuens illi hæ fit . Speciatim verò ad Sacerdotes lepida hâc ra
refes ac errores : aliqui etiam magiæ infimulant. tione ufus eft : quod , cum fint adeò felices in pane
Sed confuderunt duos ejus nominis. Alter enim è & vino in corpus & fanguinem Chrifti tranfubftan
Judæo converfus ad fidem Chriftianam 60. Majo tiandis , facilè etiam ignobilius metallum in no
ricano illo pofterior fuit , qui magicos libros de bilius convertere poffint. Sed fruftra res omnis
invocatione Dæmonum fcripfit. Videri ea de re po fuit, ac nemo comparuit. Mentionem horum edi
teſt Francifcus Penna in notis ad Directorium Eime &
torum facit fob. Pertus libro Anglicâ linguâ fcrip.
rici part.2. ad quaft. 20. & 27. Raimundus in Eroie to , cui titulus : Fodina Regales , or the hiftory, Lavos
matibus de malis ac bonis libris part. I. erotem. n. 246. andplaces ofthe chiefmines and mineral works in En
Pluſcula etiam in Odorici Rainaldi continuatione An geland &c . part.1 . c. 27. & ipfe Londini apud cufto
nalium Baronii de iis, quæ ad Lullium & Villanova dem Regiorum diplomatum inquifivi , qui autogra
num fpe&tant,legere me memini . Sed jam liber non pha hodieque fupereffe in Archivo teftabatur. Non
eft ad manus. Id quoque in more pofitum effe vi defuerunt tamen , qui tot exiftentibus documen
deo Scriptoribus Pontificiis , ut hominum fuorum tis , hiftoriæ de Lullio ejufque aurificio veri
fcripta Chemica vel diffimulent , vel pro fuppofitis tatem in dubium vocare aufi funt , moti præci
habeant, cum tamen fcripta ab illis fuiffe longè fit puè temporum incertitudine. Nam , ut notiora
Tom. I. Q 3 tranfeam
 Bibliotheca Chemica Curiofe
186

tranſeam , Vincentius Mutins Hifpanus libro , cui egregium in conspectu inclytiffimi Regis Edoardi dedu- .
titulus : Hiftoria del reyno de Malorca, non paucis ar xi, à quo meritâ dignitate recipitur , & omni huma
gumentis productis omnem xudomonas Lulliana fa nitate trallatur , ibique multis promiffis , pactis condi
mam elevare laborat , quorum præcipuum eft : fa tionibufque à Rege inductus, erat contentus , Regem per
tum fuiffe in Africâ Lullium Anno 1315.
to jam fun& miffione divinâfuâ arie diviem facere. Hacfolummodo
cum puer triennis effet Edoardus III. quem Con conditione, ut Rex in propriâ perfonâ adverfus Turcas ,.
ringius etiam fcrupulum injecit. Quia tantum apud inimicos Dei, bellum gereret , impenderetquefuper Do
Borrichium pondus habuit , ut hiftoriam hujus mum Domini. Sedproh dolor hoc promiffum eras irritum
rei contra communem ipforum Anglorum fenten à Rege violatumque,tum ille vir pius in fpiritibus penes.
tiam , in tempora Edoardi I. rejiceret. Verùm cùm tralibufq, cordisfui afflictus hinc trans mare lamentabi
Vincentius Mutius , ut Borrichius jam tum proba li miferabilique more aufugit , quod cor meum urit non.
vit , in Anglicâ hiftoriâ hofpes fuerit , vero eft fi mediocrster. Ex iis itaque, quæ hic jecimus, argumen
mile , in Lullianâ etiam impingere. Natus fuit tis, fatis, ut puto , patet, non mutandos effe Edoar
Lullius , fi Mutio credimus , A. C. 1235. Edoardus dos , quod vult Vir Clariffimus ,fed hiftoriam om
HII. Anno à nato Chriftô 1327. ætatis quarto & nem ad Tertium ejus nominis referendam : cætera
decimo regnare cœpit , undecimo fcilicet à mor enim , quæ illic in contrarium adducit , non tanti
te Lullii creditâ : cujus primi anni illuftre fpeci mihividentur,ut aliam fententiam perfuadeant.Fue
men dédit , in defendendâ ab injuriis oppidano rit itaque Lullius, cum in Anglia teftamentum fuum
rum Cantabrigienfi Academiâ , tefte Cajo lib. 1 . noviffimum fcriberet,fi annum nativitatis, quem no
Hift. Acad. Cantabr. p. 67. Admittamus nativita minavit Mutius, fupponimus , nonaginta & feptem
tis tempus : mortis tempus falsò affignari certus annos natus : quod à vero alienum cenferi non
fum. Nam præterquam , quod VVolff . Juftm in Chro debet cum extremå demum fene& tâ fecreti tanti
nol. Med. vixifle adhuc Lullium Anno 1321. feden participem factum fuiffe conftet , ac in Petri Pacifi
te ad clavum imperii Ludovico Bavaro, fcribit, ipfe ci Legatione Perficâ ad annum centefimum & qua
de fe Lullius , teftis inter omnes fide digniffimus, dragefimum quintum vitam beneficio auri fui po

librode Mercuriis cap. 40. narrat, fe Mediolani A.C. tabilis produxifle legamus : cujus tamen an aliud,
1333. cum fociis quibufdam fuis Lapidis Philofophi exftet fide dignum teftimonium , dubito. Vitam
ci opus abfolvifle. Quo in loco , quanquam typo ejus fcripferunt Symphorianus Campegius & Carolus,
graphi erratum caufatur Borrichius , ex aliis ta Bovillus , ac alii nonnulli. Scripfit & popularis ejus
men Lullii locis idem probatur , ubi difertis ver Vita Lullianæ hiftoriam , fed quam videre nun
bis , non ciphiris , fcripta hæc habentur. Sic enim quam contigit , nifi titulo tantùm in Catalogo fe
circa finem Teftamenti noviffimi fui Lullius :Factum lectiffima bibliothecæ Raphaelis Tricheti du Erefne
habemus teftamentum per virtutem Dei in infula An hoc modo notatam : Vida del admirable Dottor Ro
glia terra , in Ecclefia Sanite Catharina apud Londi mon Lull compuesta por Juan Segti en Maloreg 1605.8.
Quæ fi ad manus fuiffet , paratiora hinc fortè ad
nenfes , verfuspartem Caftelli, ante Cameram, regnan
te Edoardo per Deigratiam , in cujus manibus ponimus differtationem noftram illuftrandam habuiffemus
in custodia Per voluntatem DEI prafens teftamentum, fubfidia : in quâ diutius hæfimus , cum nullum ex
ftet illuftrius ad omnem pofteritatem exemplum.
anno poft incarnationem millefimo trecentefimo trigefi
Lullio cuypov
mofecundo , cum omnibusfuis voluminibus . Verùm hic fuit Petrus Bonus , qui Marga
alius ex alio fcrupulus oritur. Vixit Lullius annoritam , uti vocat , pretiofam fcripfit unà cum intro
1332. Londini , ac ibi libros in arte Chemicâ fcriduct one ad Alchemiam , quâ barbaro quidem ftilo,
C
pfit, fortaffis & aurum tum confecit : & libro de fed more tunc temporis Scholafticis ufitato , Prin
m
Mercurtis tamen anno fequenti in Italia fe opus cipiis peripateticis do&rinam Chemicoru ftabi
füum abfolviffe fcribit. Aut itaque bis Angliam livit . Scriptus liber eft A. 1330. in civitate Pole ,
adiit , quod placuit quidem Elia Ashmol , Nobili provincia Iftriæ. Primùm edidit Toxites Medicus
Anglo , notis in Theatrum Chemicum Britannicum Argentoratenfis Bafileæ A.C. 1572. quæ editio me
a fe editum p. 443. fed probabile non videtur , li lior eft eâ, quæ in Theatro habetur. Scripfit idem C
bros Chemicos Lullium fcripfiffe , antequam ple ut in fine libri hujus fatetur , alium de eâdem ma
nam artis fuæ notitiam adeptus fuerat : aut error teriâ , quem ipfe potius abolere , quam in lucem
aliquis in annorum numeris latet , quod vero effe mittere voluit . In epitomen ejus aliorumque non
fimilé probari è Lullii Teftamento Novißimo cap. 14. nullorum fcripta redegit lanus Lacinius , Monachus
poteft : ubi Anno 1330. opus fuum fe Mediolani Calaber in Collectaneis , ut vocat , Chemicis , Nori
abfolviffe memorat . Potuit itaque ex eo tempore berge apud Petreum impreffis , & in pretiosâ Mar
adiiffe Angliam, invitatus à Cremero Abbate VVeft garita Venetiis apud Aldum eleganti typo , cum
monafterienfi, quem & ipfum Edoardi III. tempore iconibus etiam vaforum ad Alchemiam neceffario.
vixiffe conftat Is enim cum per Italiam peregrina rum , editâ . Rogeri Baconis Angli fcripta in fum
retur, ad notitiam Raimundi artisque communio mo etiam Philo Chemicis pretio , & meritò qui
nem admiffus fecum illum duxit. Juvat ipfum audi dem habentur. Ejus pauca habentur in Theatro
Chemico ; aliqua opufcula feorfim edita Francofur I
te in Testamento fuo hæc narrantem : Quanto magis "
Tegi , tanto magis erravi ufque dum in Italiam divinâ ti. Plurima ejus manufcripta latent in Bibliothe
Providentia me contulerim subs Deo optimo maximo vi cis Anglicis ; ac magno are redimitur , quicquid
fum fuerat, me in fodalitium unius viri non minus ejus viri haberi poteft. Fuit ultra feculi fui genium
dignitate , quam omni genere eruditionis praditi , Rai ad ftuporem in omni eruditionis genere doctiffi
mundi nomine , deflinare, in cujusfodalitate diu remo mus. Qui epiftolam ejus de fecretis artis & natura
ratus fum,ficquefavorem in confpectu boni hujus Viri
" leget,tot in rebus naturalibus & mathematicis, jam
nactusfim , quod ille aliquam partem hujus tanti myfte tum illi inventa videbit, quibus noftra nunc fecula
rii aperuerit, propterea illum multis precibus ita tracta triumphant . Pulveris certè pyrii prima excogita
bi , quod mecum in hanc Infulam veniret , mecumque tio huic tribuenda eft, non Bartholdo illi Svvartzio
duos annos manferit. In cujus temporis tractufum abfo Cimbro . Iniquior enim populari fuo eft Cambdenus,
lativè tantum opus confecutus. Pofteaque hunc Virum qui in Reliquiis fuis Baconi abjudicatam Svvario
tribuit :
 Lib. I. Sect . II. Subfect. IV. 187

tribuit : cùm ille duobus , ni fallor , fæculis prior
jam tum pulveris iftius indicium faciat. Habuit
certè è Baconum familiâ feliciffima femper ingenia
Gens Anglica , & nuper Francifcum, immortale ab.
ftrufioris doctrinæ decus , & magnum fæculi no
ftri ornamentum. Famofus ille Anglorum Prophe
ta Merlinus à Baleo inter Poffeffores magni arcani
refertur , totamque ejus Prophetiam , in quam
Alanus ab Infulis commentatus eft , Chemici ar
bus opus habuit ad interpretationem Libri He
braici ab Abrahamo Judæo quodam fcripti , unde
lapidis confectionem didicit. Qui liber tandem in
manus Cardinalis Richelii,paulò ante mortem ejus
pervenit, ut narravit Borello Dominus de Cabrieres,
Nobilis Gallicus , qui ipfum illud aurigao vidit.
Immenfæ fuerunt Flamelli divitiæ,quasliberaliffimâ
manu in miferos homines , Templa & Xenodochia
impendit, ut Parifiis penè nullum fit Xenodochium

gumenti effe multi contendunt ac extat de illo aut Ædes Sacra , in quâ ejus effigies & figuræ quæ
in Arte Auriferà aliquod fcripti Alchemici frag dam hieroglyphica Chemica non compareant.
mentum. De Fratre Valentino Bafilio omnia incer Quæ cùm innotefcerent Regi , in mandatis Magi
ta funt , quæ memorantur , quanquam diligentiffi ftro libellorum fupplicum tunc temporis Cramoifio
me in ejus hiftoriam inquifitum fuerit ab Impera dedit, ut de iis inquireret. Flamellus verò , ut hanc
toribus Germanicis. Ejus fcripta in multis appa à fe amoveret moleftiam , pyxidem pulvere aurifi
rent mutilata. Nam monftravit mihi Ericus Mau co plenam Cramoifio obtulit, quam diu in iftâ fami
ritius , Collega quondam meus conjun& tiffimus , liâ affervatam fama eft. Ejus teftamenti tabulas ,
nunc illuftris Cameræ Spirenfis Affeffor , magnum Codicillum , cum quadraginta aliis fchedis , infpe
non Jurifprudentiæ tantùm , fed & omnis elegan xit Borellus , copiam corum faciente Domino de
tioris doctrina decus , quas è Manufcripto Codice Sauvale , è quibus id comperit : Uxoris ejus Pe
Bibliothecæ Viennenfis infignes lacinias enotave tronella fororem , Perierio cuidam nuptam , unum
rat , quæ in impreffis exemplaribus non compa è filiis Nicolaum habuiffe , quem Borellus arcani
rent. Non paucos etiam in Chemicorum ordine Chemici hæredem à Flamello inftitutum ex eo con
Poëtas habemus , qui & ipfi tai à Scriptoribus jicit. Fuit Perierius aliquis Medicus , hujus pulve
Græcis Chemicis dicti funt , inter quos eft fohan ris poffeffor , quem cognatus ejus Boifius poft mor
nes de MeungClopinell , Autor Gallus, Doctor etiam tem ejus inter ſchedas inventum abftulit , fed fue
Theologia , fed lepidi ingenii homo, è quibus fal exitio. Nam cùm imprudenter paffim experimenta
sò duos facit Naudaus in notâ illâ , quam citat faceret , feque autorem gereret , artem vero ipfam,
Hornius in Prefatione Gebrifui : dicit enim autores quod ab eo pofcebatur, docere non poffet , fufpen
fabulæ de Rofa fuiffe Johannem de Meung & Clo dio affe&us eft , dicente fententiam Richelio. De
pinellum : cùm tamen alterum verum nomen fit , auro per pulverem Boifii confecto memorabile eft,
alterum à patriâ defumptum. Scripfit is fabulam quod narrat idem Borellus p. 488. quod cum plum
Comicam de Rosâ ( le Roman de la Rofe ) inchoa bo in cupella pofitum , bonam plumbi partem in
tam à Guilielmo de Lorris,cujus vetuftum exemplar fui naturam converterit. Quod ideo factum , quia
ad manus meas pervenit. Multa hic admifcet Che ipfe veram pulveris ad metallum tingendum pro
mica , quæ indicio funt , altius quid illum fapuille. portionem ignoravit. Circumferuntur quidem ali
Et mihi quidem dubium non eft , permultos tales qui proceffus de Lapide Philofophico fub Boifii no
libros amatorios fabulofos ab omni ævo fuiffe mine : nam vidi ipfe aliquem inter ſchedas Angli
fcriptos , qui tegerent hæc fub involucris iftis arca cas manu Digbei fcriptas , quas poffidet Cafpar
na. In Heliodori Ethiopicis , quem Chemico ftu Marchius Collega meus honoratiffimus : fed falfi
dio fuiſſe addictum conftat , ejus rei veftigia clara procul dubio funt , & ab impoftoribus confici . Plu
deprehenduntur : cumque ab Ægyptiis & Arabibus ra legi apud ipfum Borellum pofsunt. Inter Lati
primum id genus librorum frequentatum fuerit , ut nos Scriptores non ineleganti carmine Libris tri
docuit nos in pulcherrimâ fuâ Differtatione de bus puroroitar Johannes Aurelius Augurellus de
L'Origine des Romans, Daniel Huetus , per eft verofi fcripfit, ut alios incultiores præteream. Anglorum
mile, multos è libris iftis ad Artem Alchemicam, de ifta arte Poëtas & eorum fragmenta collegit
quam illi profitebantur , tegendam fuille fcriptos. Elias Ashmol in primâ parte Theatri Chimici Bri
Plura de Clopinello hoc lepida commemorant tannici, & notas adjecit , quibus non pauca conti
Fauchet de antiquis Gallorum Poëtis lib. 2. 126. & qui nentur ad hiftoriam Chemicorum Anglorum fa
ex eo plurima capit in Bibliothecâ Gallicâ Verdie cientia. Cæteræ ejus partes fruftra exfpectantur.
rius. Scripfit & alios quofdam de erroribus Alche Magna de Paracelfo fuperiore fæculo fama fuit,
miftarum verfus, in quos commentatus eft Nicolaus quo de homine varia funt doctorum judicia. Lau
Flamellus , Scriba Parifienfis , quem & ipfum poffef datur ab his , culpatur ab illis. Præcipua fuæ do
forem Arcani Chemici habent ; maximas enim im &rinæ Ifaaci Hollandi fcriptis editis , unde multa
penfas in templa & magnificas ftru& defcripfiffe quidam volunt , & Doctoris cujufdam
turas fecit:quan
quam Georgius Hornius in Præfatione Gebri è Nau Chemici informationi debet. Ingeniofum fuiffe ac
dæo referat , Flamellum non operationibus Che magnorum arcanorum poffefforem nemo tamen
micis , fed aliis quibufdam artibus, è Judæorum re negaverit. Id magnam homini invidiam concilia
legatorum bonis, tantas paraffe opes, quas Lapidis vit , quod ubique in Medicos debacchetur & pro
Philofophici figmento occultarit. Idem refert fundam naturæ ignorantiam objiciat , quanquam
Croix du Maine in Bibliothecâ fuâ p. 343. Pluribus fervore tum opus erat , fi aliquam novæ fuæ auto
verò argumentis non contemnendis imputatas illi ritatem conciliare vellet. Id quoque in eo defide
fraudes confutat , Chemicaque ejus fcientiæ veri rari poteft , quod Philofophorum veterum fcholis
tatem demonſtrat P. Borellus in Dictionario antiqua non fatis imbutus miras & monftrofas fibi opinio
nes, ac nefcio quæ Aftra ac Entia multorum effe
rum vocum Gallicarum p. 158. &feqq. Nam quod de
&uum principia finxerit , forte Lucretianum illud
Judæis è Galliâ pulfis, unde opes fuas acquifiverit,
objicitur, centum & amplius poft Flamelli tempora animo volvens :
factum id fuiffe dicit , qui opus magnum Anno Omnia enimftolidi magis admirantur amantque
1382. confecit : Calumniæ verò occafionem hinc Inverfis qua fub verbis latitantia cernunt.
datam , quod cum Judæis converfatus fuerit , qui Denique & magiæ illum accuſant, à quâ tamen , vel
Q 4 faltem
Tom . I.
 188 Bibliotheca Chemica Curiofe

faltem praxi ejus, illum defendit Naudæus in Apo exfcribit. Inutroque verò ita fibi refpondet dictio
logia hominum pro Magis habitorum part. 1. c. 14. & non inculta , ut ab uno autore omnia profecta quis
aquius fortaffis judicabunt , qui non ab ipfo fed exiftimare poffit. Nam Spagnerum non effe Autorem
ab aliis Scripta ejus edita perpendent. Multos ha Arcani Hermetici , fed editorem tantùm , Borellus
buit adverfarios , & quidem inter ipfos Chemia in Bibliothecâ fuâ prodidit : Anonymus vero No
veteris Profeffores , qui eum ut Sophiftam & Im bilis Galli , non Spagneri nomine eum citat. Eft
poftorem paffim depingunt , inter quos Libavius verò is , qui fe Philaletben vocat , gente Anglus , de
aliique fuerunt. Conringius quoque accuratè in quo hæc mihi Londini narravit Vir Illuftris & fide
ejus vitam & fcripta inquifivit , libro de Medicina digniffimus , qui & ipfe Virum hunc bene novit.
Hermeticâ. Sed tamen non paucos defenfores ac Appulit is aliquando locum aliquem India Orien
in doctrinâ fuâ fe&
tatores habuit. De diffenfu ejus talis , cujus nomen mihi excidit , hofpitio Georgi
àveterum Chemicorum fcriptis jam fuperiùs dixi. Starkey Pharmacopole , popularis fui , exceptus.
Quanquam verofimile fit longo ex ufu femper do Cum hujus filio familiariter converfatus nomen illi
&
tiorem Paracelfum in multis fub finem vitæ aliter fuum fub jurisjurandi fide revelavit , ac tincturæ
quàm olim fenfiffe . Extant quædam Xevoorouía particulam dedit , unà cum libro quodam edendo,
ejus teftimonia , quibus tamen alii habent , quæ cujus pars aliqua fub titulo : Introitus apertus ad oc
opponant. Si manus à Theologiâ abitinuiffet ; clufum Regis palatium , ante aliquot annos , curante
minus opinor in fe invidia derivallet. Nam & hujus Johanne Langio , Amftelodami edita : altera pars
dogmata ad principia Chemica refingere voluit : alio titulo à Birrio Medico Amftelodamenfi , fed.
ac vidi tria , fi rectè memini , manufcripta Paracelfi cui Philalethæ nomen incognitum , prodiit. Diu
volumina in Bibliothecâ Voffianâ, quibus in Libros 1 ineditus liber per manus Philo - Chemicorum vaga
Novi Fœderis commentatur. Hinc orta illa Fra tus cft , & mentionem ejus facit Georgius Hornius
trum Rofea Crucis focietas , fimilia Theologo-Ma in Præfatione Gebri à fe editi : fed injurius in bo
gico - Chemica dogmata jactans , cujus doctrinam num hunc Autorem eft, quo nemo,ut apparet, can
inanem & fophifticam detexit Libavius & Naudans didius & majori perfpicuitate in hoc argumento
peculiari ad Gaffendum epiftola . Non paucis tamen, verfatus eft, eum vocando Sophiftam, quod ad ejus
etiam viris doctis illi homines impofuere ; Mi præfcriptum operatus nihil profecerit . Latinâ Lin
chaëli quoque Mejero , qui aliquot libris eorum gua Librum fcriptum effe arguunt omnia : non po
caufam egit. Mirum quanta inde fequentibus an tuit enim mihi fententiam fuam probare , qui An
nis feges Chemico- Enthufiaftarum orta fuerit ; glicâ linguâ Auriyev , à Langianâ editione in
quanta librorum fophifticorum turba , planè alia quibufdam difcrepans , nuper publicavit . Di&io
à veteribus illis docentium. Nam plurimi illorum ipfa Latina , verficuli gaudes nonnunquam è
maluerunt depoẞatεEv , & vel à fpiritu mundi , vel Poëtis citati facilè id evincunt. Quæ in Anglicâ
fale univerfali , aut aliâ re incomprehenfibili,Che editione nonnunquam interferuntur lacinia , ab
mica principia deducere ; quàm cum veteribus in aliena manu effe videntur , & loco alieno affuta.
incunabulis fuis, terræ fcilicet vifceribus, illa quæ Bina ego aliquando habui exemplaria manufcripta
rere. Novit ex hujus farinæ fcriptoribus multos , latina , quorum alterum à communicatione ipfius
atque inter illos VVeigelii Librum de Igne & Azot , Starkey, cujus nomen in frontifpicio,& India patria
manufcriptos omnes , magno pretio Amfterodami pofita erat , profectum : unde hiftoriæ, quam fupra
venditos. Sed non eft ut illis immoremur. Theobal narravi , fides firmatur ; alterum ab alio amico ha
di ab Hogheland , qui fe ficto nomine appellat bui. Quæ tam à Birrio , quàm à Langio edita funt,
Evvaldum Vogelium , tra&atus Chemici à peritis in illis conjunguntur . Sed deeft in editis à Birrio
ejus artis præ cæteris æftimari folent. Scripfit Li tract. 3. parti , cui titulus : Fons Chemica Philofo
brum de Difficultatibus Alchemia , aliumque de phie , integrum caput præliminare de calcinatione
Lapidis Phyfici conditionibus. Nec memini unquam Philofophic , quod in fcriptis habetur: ubi alia quo
ab eo de vanitate Alchemia quicquam fcriptum , ut que eft librorum partitio , ac integri nonnunquam
vult Kircherus. Habemus & alium ab eo librum, verfus & periodi habentur , quæ in editis non com
3
quo hiftorias tranfmutationum metallicarum con parent. Ille verò Starkey , qui ab Autore hunc Li
fignavit. Perfpicuâ dictione ufus eft , & cæteris lu brum habuit, Angliam poftea redux aliquoties pul
culentius fcribit. Multis arcani poffeffor creditur ; veris fui experimenta Londini fecit : cumque ipfe
initium operis fe habuiffe ipfe non diffitetur. Filius ad operis confectionem accedere vellet ( præcepta
ejus Cornelius ab Hogheland , qui de Dei exiftentia enim aliqua à Doctore fuo acceperat ) fruftra labo
fcripfit & de Oeconomia animalis , nihil quidem ipfe ravit. Audio tamen in librorum fuorum aliquo ,
habuit arcani , fed fcripta Theobaldi quædam fe cui titulus : Marrovv of Alchimy i . e. medulla Al
cutus , multa cum Cartefio operatus eft, ut narra chemia , mentionem quandam de his rebus facere :
vit mihi amicus, nullo tamen fucceflu. Petrus fo fed adipifci librum in Anglia non potui , quâcunque
hannes Faber , qui fortaffis hodie etiam vivit , à Co etiam diligentiâ quæfitum. Cæteri ejus libri de
mite de Flifco Decad. de Fato p. 132. pro vero poffef pyrotechniâ , & quos in defenfionem Helmontii fcri
fore habetur. Noftris, inquit, temporibus Petrus Joh. pfit , non adeò rari funt. Intempeftivum hîc effet ,
Faber Lapidem Philofophicum compofuit . Multis certè & Tibi , Vir Ampliffime , tædiofum , cæteris qui
fcriptis id ipfe orbi perfuadere voluit.Verùm apud bufdam minutioribus recenfendis tempus inutili
me , nifi idoneis documentis fulciantur , talia non ter terere : nam & ipfe longè cos rectiùs nofti ,
facilè fidem inveniunt . Arcanum Hermetica Phi quàm ego, qui hæc Tibi fcribo , & præcipui eorum
lofophia, opus quod Enchiridio Phyfica reftituta Spa junctim quibufdam voluminibus : Arte Auriferâ :
gneti additur, eleganter fcriptum eft , & genuinum Theatro Chemico : Mufao Hermetico ( è quo multa
fe facilè ipfo habitu oftendit : nec leve argumen fe arcana didicifle fatetur Petrus Ioh. Faber , quod
tum eft , quod ab Anonymo Philalethâ , quem ve penè in cœlum laudibus extollit ) Theatro Chemico
rum hodie vivere poffefforem , è relatione illuftris Britannico abElia Ashmol edito, in lucem prodie
Viri fcio , aliquoties ejus mentio fiat , qui inter runt . Multa quæ ad artem ipfam & Autorum hi
dum ,ubi non nominat , integras ex eo periodos ftoriam pertinent , Michael Mejerus in Symbolis
aurea
 Lib. I. Sect . II. Subfect. IV.
189
aurea menfa :feptimanâ Philofophicâ , & Libavius in dit. Quæ omnia fummâ diligentia defcripfit Do
fcriptis fuis eruditè nec indiligenter tractarunt. At minus des Noyers , Regina Poloniæ à Secretis , cu
infe
que hæc de Autoribus hujus doctrinæ di&a funto : jus epiftolam Dillionario fuo Borellus p. 479.
quos fcio multos fpernere ob horridam dictionem, ruit. Nam altera illa , quam & ibidem habet , re
rerum obfcuritatem , & morem philofophandi hoc latio Budovvskii Oeconomi Sendivogiani fidem
fæculo infolitum. Sed iniqui funt cenfores,qui talia non meretur. Nihil quicquam quod ad fummam
vitio hominibus illis vertunt. Fruftra enim ab illo rei faceret , Sendivogius fcivit. Librum tamen Se
fæculo quis exfpectaverit elegantias : res ipfa , ne toni , qui fe Coſmopolitam vocavit, duodecim ſci
planè indignis illa pateret , non nifi ænigma licet Tractatus imprimi curavit. Alter Tra &atus
ticâ fcribendi formâ proponi volebat. Nec for de Sulphure fpurius Domino de Nogers habetur ,
dere modus philofophandi tum publicus in Phi cujus ibi multa affert argumenta. Illud mirabile de
lofophiâ naturali debet. Modo rem videat , verba Imperiali , cujus dimidiam partem in aurum tinxe
& notiones æquus arbiter facilè condonabit. La rat Sendivogius , alterâ parte manente argenteâ.
tuerunt nonnunquam intra Cœnobiorum parietes Pars verò aurea tota porofa fuit , quo patet pulve
præclara ingenia , quæ , cum otio abundarent , fibi ris aurifici vis in metalli particulas. Hunc nummum
relicta , nec rerum domefticarum curis angeren fæpe oftendit Parifiis Dn. de Noyers, qui ejus pof
tur, in multa arcana meditatione ac experimentis fellor fuit, Novi ipfe amicum , qui fimilem ab illo
affiduis penetrare potuerunt,à quibus aliis negotiis nummum vidit alternis ftriis aureis & argenteis
diftenti fubmoventur. Hinc apud Monachos plura interftin&um. Quem hoc modo tinxerat Sendivo
artis Chemica documenta , quàm alibi invenimus. gius . Penicillo aquâ imbuto lineas in nummo du
Qui fructum aliquem è fcriptis illis reportare cu xit : his lineis pulverem infperfit , ac fuper ignem,
i. pit, fingulari arte gulur opus habet : nam ter ufquedum candefceret , pofuit. Quâ itaque parte
minos primùm noffe debet , occultiores illos, quo lineæ ductæ mutatio in aurum facta eft, cæteris ma
rum integrum Lexicon facilè quis conficiat. Vul nentibus argenteis. Sed illud non potuit abfque
garium enim Lexica complura fcripta : fenfus è lo notabili pulveris jacturâ fieri , cujus major quan
cis fimilibus per collationes mutuas inveftigandi : titas in ignitum , quàm fufum metallum impenden
cujus aliquod fpecimen Lagnaus in Harmoniâ fuâ da eft. Qua ratione etiam clavi ferrei tingi poffunt,
Chemica dedit. Nec alio confilio , quanquam tu copia tin&uræ fupplente quod deeft habilitati ma
multuariâ operâ, congefta eft Turba Philofophorum teriæ , quæ tingitur : quemadmodum fpiritus petri
in Arte aurifera, à qua tamen multum difcrepat il fici ligna fimilefque materias in lapidem conver
la . quæ reperitur in Theatro Chemico. Aliam Gal tunt , quoniam illorum tanta copia eft , ut omnes
licâ linguâ Bernhardus Comes Trevifanus concin occupare poros & meatus poffint.De Setonio quæ
navit. dam xpuroroitas fpecimina Hamburgi data Lavate
XIII. rus in Libro de Cenfu recenfet. De Eduardo Kellao
Reftat nunc , ut de artis hujus experimentis , Anglo , res eft notiffima , eum coram Imperatore
quæ ad notitiam hominum pervenêre , quædam Rudolpho ac Praga in ædibus Thaddai Hagecii tin
hactenus ignota in medium producam : neque enim xiffe , referente id etiam Gaffend libro de Metallis
animus eft recoquere , quæ à Theobaldo Hogheland cap.7 . Habitus erat vulgo pro vero poffeffore ; fed
aliifque collecta funt votes exempla: & multa tin&uram aliunde habuit. Cùm verò integra ejus
ipfi jam in fuperioribus recenfuimus. Primo loco hic hiftoria vulgo non fit cognita , adfcribam , ut ex
nominabo tot experimentis celebrem nobilem ore illuftris viri , qui à famulo Kellæi illam habet ,
Scotum Alexandrum Setonium vel Sidonium, qui ma mihi eft narrata Notatu enim digna eft, ac mul
gnam libri Hoghelandai partem conficit. Sed ad ta habet memorabilia. Fuit Kellaus non Nobilis
Hoghelandi notitiam omnia non pervenerunt. Anglus, ut quidam putarunt , fed homo plebejus ,
Oftenfa mihi fuit Amftelodami lamina quædam Notarius & Advocatus Londinenfis. Is quia Lin
aurea , à Iohannis Antonida van der Linden , Medi guæ veteris Anglicanæ peritiffimus fuit , in aliquo
ci Profefforis Clariffimi filio Medico, quæ particula rum gratiam vetera quædam inftrumenta aufus eft
erat Auri , quod Scotus ille Enchufæ , ubi medici corrumpere : cujus criminis cùm convinceretur ,
nam faciebat Pater Iohannis Antonida , Amfteloda auribus abfciffis Londino relegatus eft , tefte VVea
menfis Medici Avus , in ædibus nautæ lacobi Hauf vero in monumentis funeralibus. Profectus itaque
fen, è plumbo confecerat , à quo habuit particulam Kellæus verfus Walliam , Angliæ Provinciam, ac in
illam Medicus Enchufanus . Tempus verò ille ma oppido aliquo , cujus nomen mihi nunc excidit ,
nu ſuâ accuratè fignaverat : Annum 1602. diem 13. apud Cauponem ejus loci divertit. Hic ante fene
Martii , horam quartam pomeridianam . Occafio ftram pofitum invenit librum antiquiffimâ linguâ
notitiæ , quæ Scoto cum nautâ fuit , è naufragio Wallicâ ( cujus ille erat peritiffimns ) de arcano
orta eft. Nauta enim ad littus Scoticum eô tradu, Lapidis Philofophici fcriptum , è cujus lectione oc
quo prædia ille habebat , eje t
&us , humaniter ab culta quædam tegi fufpicatus eft. Cùm itaque
illo habitus , hofpitio Enchufam venientem exce quæreret è Caupone , unde hunc librum haberet :
perat. Is poftea in Germaniâ plura artis fuæ fpeci refpondit ille : repertum fuiffe in fepulchro cujuf
mina oftendit, ut pene exitium fibi ipfi ftruxerit, à dam Epifcopi , quod effet in vicino templo. Res
quo per Sendivogium , Polonum , vel Moravum , ut autem ita a&
ta erat. Cum fureret plebs in facras
alii volunt , liberatus præmii loco pyxidem pulvere imagines ac cruces eo in loco , fama magnarum
aurifico plenam illi obtulit. Diem interea Setonius opum in fepulchro Epifcopi reconditarum commo
obiit. Sendivogius viduâ ejus in uxorem ducta , ta illud aperuit , atque nihil aliud , quàm librum
quam artis habere notitiam putabat , magna fpe iftum & duos globos eburneos invenit. Cùm ergo
excidit : nec præter donatum pulverem quicquam ob fpem illufam indignarentur , globum alterum
habuit. Quem cum ille partim multiplicatione inu eburneum fregerunt , in quo rubicundiſſimus ac
tiliter tentata, partim projectionibus frequentibus ponderofiffimus pulvis inventus:cujus magna pars ,
coram Magnatibus exhaufiffet, in magna vitæ peri cum guftu ac odore deftitueretur , reje&ta ac pe
cula & in paupertatem ipſam à tantis divitiis inci dibus conculcata fuit. Caupo verò ifte, ut antiqui
tatis
 Bibliotheca Chemica Curiofa
190
tatis aliquod documentum fecum tulerat , & li
bram , & alterum globum integrum ( in quo tin&u
ra alba ) cum parte pulveris rubicundi fuperftite.
Rogante itaque Kellao , ut pulverem fibi oftende
ret , alterumque globum eburneum , quo ad lufus
fuos jam ufi fuerant pueri , protulit omnia , ac de
nique libram Sterlingiam offerenti Kellæo vendi
dit , ut res ufui fibi non futuras. Kellæus verò cum
multa magnifica ac fplendida in ifto libro legeret,
ac diras in eos , qui effent abufuri hoc thefauro ,
Londinum reverfus eft , ac in fuburbio fubfiftens ,
nuncium ad fohannem Dee , Doctorem Theologia, vici
num quondam fuum , infignem mathematicum , &
rerum Chemicarum æftimatorem mifit,quò is quàm
citiffimè ad fe veniret, magnum aliquod ac memo
rabile vifurus. Advolavit ille à Kellao ftatim com
pellatus Tu verò dic mihi , quid eft projectio ?
fubridens Iohannes Dee : Tu verò , ait , rem illam
mihi trade , quâ projectio inftitui debet , & ftatim
te docebo. Tum ille re omni narratâ ac pulvere
prolato ad aurifabrum cum Iohanne Dee abiit , fa
aurus ejus rei experimentum . Ac revera tunc
plumbum in aurum mutatum hâc tincturâ vide
runt. Infpem itaque addifcendi hujus arcani Iob.
Dee arrectus unà cum Kelleo , ac totâ familia in
Germaniam prius , hinc Pragam . in Bohemia com
migravit , forte ut fodinis Metallicis propiores ,
tentare quædam ad libri præfcriptum poffent , aut
fecuriores illic , quàm in Patriâ viverent. At Kel
læus fplendidâ iftâ fortunâ elatus , ac parum cir
cumfpe&us in projectionibus publicè coram Impe
ratoribus & Magnatibus faciendis , magnam primò
exiftimationem fibi acquifivit,magnis ac plus quam
regiis largitionibus , quas recenfet Elias Ashmol in
Theatro Chymico Anglica , notis ad Librum Eduardi
Kellai , quem edidit fortè ut à Caupone habuit ;
aut ut ipfe interpolavit. Nam Principibus non fo
lùm & legatis multa donavit , fed & ancillæ fuæ
quatuor millia librarum ( credo Sterlingiarum ) in
dotem dedit. Qui aliunde illum habuiffe tin&turam
ignorarunt , crediderunt , tantum ignobilioris me
-talli illum in aurum mutare potuiffe, quantum auri
pondus fuerat , à quo pulverem vel liquorem fortè
extraxerat. Quare autores fuerunt Imperatori, ut
non uncias, fed libras conficere juberet : quod ille
quidem facturum fe promifit ; at non præftitit. Sed
non habuit fortaffis tantùm, quantum libris tingen
dis fufficeret. Cùm itaque jam fera ellet in fundo
parfimonia, & Imperator, cui artis , quam ipfe nef
ciebat, manifeftationem Kellæus promiferat , illum
urgeret , carcerefque minaretur , ad artes magicas
" confugit , ac fpiritus conjurans rationem tin&uræ
parandæ ab illis difcere voluit . Quotidie ferè in
ftituta cum fpiritibus colloquia, quæ quàm diligen
tiffimè notavit omnia Iohan. Dee fingulari Diario ,
quod poft mortem in manus Merici Cafauboni ,
Ifaaci Filii , incidit , qui illud edidit , ut convin
ceret homines atheos de Spirituum exiftentiâ. Li terceffiffet hofpes ; Medicus verò ille ftatim herum
ber fpiffus eft in folio , miris nugis , precibus , con fuum coram Magiftratu Londinenfi , ut Moneta
jurationibus , fomniis refertus ; fed è quô perfectè falfarium , accufavit. Quo in carcerem conjecto ,
omnem hiftoriam horum hominum edifcas. Perve ac fuppellectile ejus perluftratâ nihil quidem in
nit ejus rei fama ad Elifabetham Angliæ Reginam, ftrumentorum monetariorum , fed quadraginta au
quæ cum Kellæum fruftra hactenus invitallet , lob. ri libræ inventæ funt . Quod cùm falfum primò fu
Dee tandem precibus fuis in Angliam revocatum fpicarentur judices , genuinum omni examine de
lauta conditioni præfecit ; Is verò fpes ejus im
plere non poterat,ac mortuus demum eft in Angliâ,
cum Kellæus antea è crure fracto , dum funiculis fe
è carcere demittere voluit , diem fuum obierat.
Ejufdem mihi hiftoriæ veritas à Ioachimo Polemanno
confirmabatur , qui eam fæpe ex ore Digbai audive
rat. Elias verò Ashmol hujus planè ignarus pro ve
ro Polleffore illum in notis ad Theatrum fuum ha
buit : qui & ipfe aliud Diarium manu Iohannis Dee
fcriptum, ut mihi narravit , poffidet , è quo plurima
ad Kellai hiftoriam facientia excerpfit . Sed recen
tius procul dubio eft diarium , quod Cafaubonus
edidit : nam in Ashmoli illo paffim notatum eft :
quot uncias auri hoc vel illo die confecerit.Memo
rabile eft hoc , quod fragmentum Vafis cujufdam
culinaris in argentum mutaverit , ita ut extrema
fragmenti Vafi accuratè adaptari potuerint , quod
ad Reginam Elifabetham unà cum ipfo vale tranf
miffum eft. De Butlere , de cujus lapillo mirabiles
curationes recenfet Helmontius , cum ejus hiftoria
nemini , quod fciam, prodita fit, ut ex ore ejufdem
Viri illuftris habeo , recitabo. Fuit Butlerus Nobi
lis Hibernus,cumque Juvenis in Africam navigatu
rus effet , à Piratis captus Regulo cuidam Arabi
pro mancipio venditus eft. Is poffeffor magni ar
cani fuit , utfuntin Arabiâ multi , & hujus fervi ſui
minifterio ad opera quædam vulgaria Chemica ulus
eft. Qui cùm effet fagaciffimus , fubolfecit fecre
tiores Domini fui labores , ac in pyxidem aliquam
incidit , quâ recondebatur magnus ille natura the
faurus. Cujus rei cùm jam certus effet , cum mer
catore Anglico illic vivente pactus eft , ut fe ab he
ro fuo redimeret: Redemit ille : Butlerus verò py
xidem illam tanti arcani cuftodem furto fubripuit,
atque in Angliam navigavit , ubi privatim coram
aliquibus projectionem fecit . Ea fama pervenerat
ad Medicum quendam Hibernum, popularem ejus,
quem permovit, ut reli& tâ familiâ fuâ ac praxi me
dicâ, ipfe Butlero , fpe arcani potiundi , famulare
tur. Multum temporis intercefferat , cùm nihil de
prehendere potuit Medicus , & omnia clanculum
ageret Butlerus. Tranlegit itaque cum hofpite
pretio dato, ut locum aliquem obfcurum poft But
leri conclave fibi concederet , quo per rimas aut
foramina quædam obfervare illum poffet. Accidit
itaque, cum aliquando plumbi & hydrargyri quan
titatem emere juffiffet Butlerus , ac ftatim in vici
nam urbem negotii caufa ablegaffet , ut ille tem
pus jam idoneum fufpicatus fimulato abitu domi
remanferit. Quare poft conclave in fellis duabus
vel tribus fibi fuperimpofitis conftitit , ut per fo
ramina priùs à fe facta defpicere in conclave Butle
ri poffet. Vidit itaque furnum parare Butlerum ,
plumbum ac hydrargyrum igni apponere. Vidit de
pavimento, effracto lapide, producentem pyxidem
aliquam rubicundo pulvere plenam.Cumque quân
tum fatis erat , è pyxide ceperat Butlerus , ac jam
jam liquefacto plumbo ac hydrargyro calido im
miffurus erat : Medicus nimio videndi defiderio
incenfus propius fe foramini admovit ; cum cor
poris fui pondere fella fuprema inclinata præci
pitem illum dedit. Quo ftrepitu attonitus Butle
rus obfervatorem fuum penè transfixiffet , nifi in
prehenderunt. Quoniam itaque documenta nom
effent, quibus convinci poffet Butlerus , è carcere
iterum dimiffus eft. Idem Butlerus ducem de
Buckingam, cùm iter fuum in peregrinas regiones
inftituturus effet , ( narrabo , que ex ipfius Ducis
Oeconomi ore accepit qui hac mihi narravis ) adiit
ac
 Lib . I. Sect. II.
ac aliquam Cambii fchedulam ad Mercatorem Ba
tavum ultro obtulit , fi fortè apud peregrinos pe
cunia illum aliquando deficeret. Rilit Dux ; fed ne
inoficiofus vidererur , fchedulam accepit , eam ut
nullo fibi ufui futuram negligens. Accidit itaque ,
ut Ducem Amftelodami viventem Mercator ali
quis Butleri nomine falutaret , ac ducenties millia
aureorum ejus nomine offerret , fi pecunia egeret.
Obftupuit fummâ iftâ oblatâ Dux ; fed accipere de
treЯtavit. Cùm verò poftea per Angliam innotef
ceret de Butleri divitiis, per artem Chemicam pa
ratis , ac faluti fue diffideret , in Hifpaniam navi
gans unà cum tin&urâ aquis fubmerfus eft. Medi
cus verò ille laqueo poftea multatus eft , quod po
pulares fuos rebelles pulveris pyrii conficiendi ra
tionem docuerit. Atque ita Butlerus furti , Medi
cus proditionis poenam dedit. Hanc hiftoriam è
relatione ipfius Medici Hiberni Vir ille illuftris
habuit Jacobus Cor Regi Galliæ Carolo VII à Con
filiis, Vir illuftris & magnorum munerum , à Borel
lo inter Poffeffores tanti quoque arcani habetur,&,
fi rectè memini, Claudius Seiffelius in Hiftoriâ Ludo
vici XI. tradit , adjutum fuiffe Regem Carolum ,
auro ejus Chemico in bello contra Anglos. Borel
lus in Dictionar. àp. 272. ad 279. varia ejus xeu
woas probande argumenta affert. Inter quæ & il
lud refert : quod vitrum malleabile confecerit, cla
riffimum quidem & perfpicuum , fed quod Solis
tantum corpus videndum exhiberet ; radios verò
non tranfmitteret. In eo tamen miferè labitur ,
quod à Lullio artem didiciffe putet , qui penè in
tegro à Lullio feculo diftat. Non contemnendum
& illud aurificii fpecimen eft , quod ipfe tentavit
Berigardus cire. Pifan. 25. Referam , inquit , tibi
fideliter, quod olim mihi contigit, cum vehementer am
bigerem, an aurum ex hydrargyro fieri poffet : accepi à
Viro induftrio, qui hune mihi fcrupulum aufferre voluit,
drachmam pulveris , colore non abfimilis flori papave
ris fylveftris , odore vero fal marinum aduftum refe
rentis , atque ut abeffet omnis suspicio jocofa fraudis >
vafculum è multis venalibus unum accepi , carbonem &
hydrargyrum , quibus nihil auri occultè , ut fit à circu
latoribus,fubje&tum effet . Decem iftius drachmus pulve
rem injeci fubjecto ignefatis valido , ftatimque omnia
exiguo intertrimento in decem fere drachmas auri opti
ma natura coaluerunt , quippe quod aurificum judicio
nullam nonfubiit tentationem . Hoc nifi infolo loco &
remoto ab arbitris comprobaffem , fufpicarer aliquid
fubeffefraudis: namfidenter teftari poffum, rem ita effe.
Hæc ille , Vir elegantis do&rinæ & minimè vanus.
Quibus fubjicio quæ Hamelius refert libro de
Foßilibus lib. 2. c. 10. p. 252. Paucis , inquit , abhinc
annis ( editus vero eft liber anno 1660. ) aurifaber
Parifienfis , quem, fi neceffe foret , nomine defignarem ,
aliquot granula pulveris aurifici à Polono in Patriam
remeante accepit , cujus ope plumbumfufum in aurum
puriffimum commutavit. Addit porro ad collocuto
rem (nam Dialogus eft ) fconvertens : Est homo
nafutiffimus , ac tibiforte, mi Theophile , à nomine &
facie notus . Thuillius quoque Commentario in Em
blema Alciati 189. auri factitii talis meminit :
Quid quod ego ipfe hifce oculis vidi , hifce manibus
contrectavi maffam auri à quodam mihi fatis noto &
familiari confectam , & in Archiducali Academia
Frieburgi Brifgoia publica Difputationi , qua fieri id
poffe negabat, illatam . De Libero Barone de Chaos,
qui antea Richtheuser / dictus fuit, fatis nota funt
fpecimina , quæ coram Imperatore Ferdinando III.
fecit : quorum teftis exhibetur nummus , cujus ef
figies in Zvvelfferi Manifsâ Spagyricâ & apud
Subfect. IV .
191
alios vifitur. Unde verò is pulverem habuerit , è
relatione cujufdam Amici fcio. Sed illa privatis
aliquando colloquiis referva. Habuit idem Rubi
num uniformem , arte ab alio quodam confe&um ,
quem ad manus Reginæ Chriftinæ ex occupatione
Pragenfi pervenille Amicus mihi narravit. In hi
ftoriam tranfmutationis in Cornelii Martini , Pro
fefforis Helmftadienfis ædibus à Nobili quodam
fa&tæ , quam narrat Zvvelfferus Mantiff. Spagyr.
p. 329. inquifivi diligentius : fed non potuerunt
cam mihi confirmare Amici Helmftadienfes : nifi
quod Cornelium Martini multam laboribus Chemi
cis impendiffe operam teftentur. Ac ipfe in Ana
lyfi Logica c.8. fuo teftimonio veritatem artis com
probat. Narrationem de pulvere aurifico Impera
tori à fene quodam incognito oblato , ac rei expe
rimento , habet Monconifius Itinerario fuo part. 2.
p. 371. qui & p 378. & 379. hiftoriam tranfmuta
tionis per Baronem de ' Chaos factæ recenfet &
pag. 372. aliam de projectione coram Electore
Moguntino factam , & p. 381 iterum aliam de auro
Chemico Guftavo Adolpho à quodam Mercatore
Lubecenfi oblato. Similiter & in Mifcellaneis Me
dico- Phyficis Natura Curioforum de Ann . 1670. de
Rudolpho I I. hujus artis guaro , quam cubiculario
fuo manifeftavit : de milite quodam, qui plumbum
in argentum convertit , cui pyxis argentifico pul
vere plena furto fubrepta , hiftoriæ antehac ignotæ
referuntur. Sed quis omnium illorum teftimonio
rum numerum iniret ? Non pauca his jam à me
allatis addere poffem , ab amicis , quorum certa
fides eft, mihi narrata. Sed ifta mihi ac aliis amicis
privatim fcio , nec in publicum ea proferre licet.
Sufficere, ut arbitror , ea , quæ adduximus , poffunt
ad expugnandam eorum pervicaciam , qui nullis
argumentis & vix fuis convinci fenfibus poflunt.
Quorum fanè hominum plurimi funt. Cùm enim
maxima eorum pars rerum naturalium viciffitudi
nes & abfconditam poteftatem ignoret, aut ingenii
fui normâ metiatur , fieri plerumque folet, ut quod
novum illis aut infolitum videtur , primum in du
bium vocent ; hinc , cum ingenio confequi non
valent , ut rem inanem & fictam contemnant : cœ
terofque cupidine inquirendi ductos rideant aut
tentur. Illorum quanquam reprehendenda
infe&
arrogantia & malitia eft , horum tamen laudanda
quidem eft, fed non fuadenda inconfulta induftria,
Cùm enim tot tantifque difficultatibus obfepta fint
hæc ftudia , imprudenter profecto facit , qui in rem
omnium incertiffimam & fumptus & bonas horas
impendit. Nifi enim ds & μexavis intervenerit,
aut Doctor aliquis , fruftra omnem pro lapide con
fequendo ' lapidem movebimus. Accedit fatalis ,
qui comitatur illa ftudia , contemptus, homini ho
nefto gravis : detrahit enim de judicii opinione
apud Viros prudentes malè inftituta utilium provi
fio , cùm molimur rem inanem , tot impofturis in
famem , tot aliorum damnis & periculis nobilita
tam. Quam ob caufam inter perdita ingenia refere
bat Cardinalis Perronius ( ut ex fchedis illis, quæ à
FF. Puteanis confignatæ funt , conftat ) quæ in ftu
diis illis , vel multiplicatione cubi , vel perpetuo
mobili, vel Aftrologia judiciariâ tempus fuum po
nunt . Rectiùs itaque agunt , qui præcipitio hoc re
licto ad plana fe conferunt & in vicina naturæ ope
ra contemplationes minore cum damno & pericu
lo conjunctas defigunt . Unde & fapientiæ naturali
& Medicina nova femper lux inferri poffit . Quod
facere Te , Vir Ampliffime , cum magno Virorum
celeberrimorum applaufu videmus, qui nova fubinde
ex
192 Bibliotheca Chemica Curiofa
ex officinâ tuâ Chemicâ arcana exfpectant. Ego
verò quem aliena planè ftudia fibi mancipatum
habent ( neque enim vel legibus Romanis , vel
humanioribus ftudiis , quibus hactenus vaco, quic
quam cum Re Chemicâ commercii eft ) per tran
fennam ifta infpiciens vobis intra Cancellos veftros
·
FINIS.
SUBSECTIO
Aurum Chymicum D. PHILIPPI IACOBI SACHS à Levvenheimb.
Chryfophili certant , an adhuc fub Iudice lis fit.
Um aliud Aurum præter id , quod
Natura in intimis terræ vifceribus
excoquit , per novercantem artem
produci poffit Naturali prorsùs ana
logum , aut quod Philofophi per
Ignem & adepti volunt , multò ex
cellentius ? Sunt plurimi , qui id abfolutè negant ,
& variis rationibus ducti , & exemplis tot Impo
ftorum territi. Sic etenim Marcus Bragadinus Ma
mugna dictus ex Creta oriundus , olim Capucinus ,
poft vite oftentatione multiplicandi Auri artem
callere creditus , Venetiis in Edibus Jacobi Con
tareni Patritii fucum faciens , aliquali tranfmuta
tione fica Anno 1590. Monachii Ducis Bavaria
jufsû fecuri percuffus eft. V. Thuan . T. iii. hift. Lib.
99. c. fin. Sic Joh. Henricus Mullenfelfius Barbi
tonfor ,( qui innocenti Sendivogio infidias ftruxe
rat ) ob dete&tam fraudem infamis Ligni appendix
fa&us eft , & contubernalis furum in crucibus.
V. Blaueftein contr. Kircher. de Lap. Philofoph. c. 4.
Eandem Fabulæ Cataſtrophen fortiti fuerunt alii
tres Aurifices Anno 1591. notante Mart. Zeilero
Cent. 1. Epift. 9. p. 42. Nota hiftoria & fingulari
tractatû confirmata eft, de quodam deftinato Cru
cis Candidato, qui Magnum Ducem Hetruriæ pul
verifato Auro & Crucibulo injecto , fub nomine
pulveris Ufufur,circumvenit,non minùs quàm alius
Sycophanta, qui Erneftum Marchionem Badenfem ,
Auro itidem pulverifato & à Rizotomo fub nomine
pulv. Radicis Refch emendo circumvenit, quam po
ftremamhiftoriam defcribit Kircher. in Mundo Sub
terr. L. x1. felt. 2.f. 281 .
Adducunt varias talium Impoftorum ftrophas &
fallacias , dum 1. alii baculos Ligneos quibus Me
talla circumagitant prius in folutiones auri & D.
intingunt , & iis imprægnant. 2. alii Carbones pul
verifatos folut. & D. cum metallis mifcent. 3.alii
atramentum ex & D. temperant , cum quo in
fcribunt Chartæ materiam reducendam. 4. alii in
Charta fcriptas literas loco arena cum Calce & Parif. 164. in 12. edit.
D.afpergunt. 5. alii tigillos adhibent cum duplici
interftitio quorum inferius vel . repletum , il
ludque in operatione difrumpunt. 6. alii baculos
adhibent internè excavatos & vel D. repletos
7. alii Carbones implent iifque tigilla coope
riunt. 8. alii clam fummâ celeritate manibus
vel injiciunt. 9. alii loco comm. fumunt amal
gama & plures alii modi,quos Ingenium nequif
fimorum excogitat, & recenfentur à Crügnero in In
formator. Chymico p. 53. Kircher. in Mund. Subter.
dijudicanda relinquo. De Epiftolâ hac , jam in li
brum moleftâ & tædiosâ tibi Differtatione abeun
te , quod libitum eft , ftatues : quæ fi lucem ferre
apta nata non eft , tuâ fententiâ in ignem eat , vi
&ima Vulcani aris immolanda. Vale . Dab . Kiloni
a. d. xxvi . Febr . Anno clɔ lɔc LXXIII.
QUINTA.
L.x1 .sect.2. f. 281. & Michaël. Meiero, qui in Exa
mine Fucorum Pfeudochymicor. ultra 29. alias de
fcribit technas à p. 32. ufque 37.
Adducunt negantes quoque tantam Chymicorum
difcrepantiam , quòd magnâ animi contentione
ferram trahant invicem reciprocam in conquiren
da materia, dum alii Sulphur , alii Vitriolum, alii
in maffam aluminis congelatum , alii Arfenicum ,
alii non communem , fed qualem Sol radians
menfe Martio ubique diffundit , & menfe Octobri
maturus colligendus fit ( verba funt ex Fonte Chy
mico , Philofph. p. 90, ) quidam etiam materiam vi
liffimam quærunt vix aliquot obolis conftantem.
Inde Kircher. in Mund. Subt. L. XL. f. 2. 6. 1.f. 250.
mediâ vult viâ incedere , & neque Chryfopoie
adauíav : neque etiam eo modo fieri quo Alchy
mifta illud produci exiftimant , ut fit genuinum
& naturali multò nobilius puriufque afferere , reji
citque Lapidis operationem , quæ confiftit in Cal
cinatione Rerum , in 4. Elementorum feparatione,
in Conjunctione, Putrefactione, Coagulatione, Ci
batione , Sublimatione , Fermentatione , Circula
tione , & tandem projectione , fed contra hanc
Kircheri fententiam acerrima arma fumit Salomon
de Blavvenftein in Interpellatione brevi ad Philoſe
phos contra Alchymifticum Mund. Subterran. apud
Bernates 1667. edita ; nec non Valerianus Bonvici
nus in Lance peripatetica , qua vetus Arcani Phyfici
veritas appenditur , & Authoris Mundi Subterranei
nova obječta revocantur ad pondus. Mitius eundem
Kircherum oppugnat Zvvölffer. in Mantiff. Spagyr.
part. 1. c. 1.f. 324. Innumeri contra Tranfmutationem
afferunt , & quis enumerare poffit Turbam iftam
Philofophorum , quæ pro certitudine Lapidis depu→
gnat , & præparationem docere conatur ; Catalo
gum eorum exhibet ex Arabibus , Græcis, Hifpanis,
Gallis, Italis, Anglis, Germanis Joh. Dan. Mylius in
Tractat. III. Bafil. Chym.praf. L. 1. eorumque Scri
pta enumerat P. Borellus in Biblitheca Chymic.
Noftri inftituti non eft tantorum Virorum tan
tas componere lites , nec adducimus elapfo
rum feculorum teftimonia , & Raimundi Lullii ,
Arnoldi Villanovani , Paracelſi , Michaëlis Sendivo
gii , Anton, Bragadini Veneti , Trevifani , Turnheiſeri
aliorumque , quos fama refert Aurum Chymicum
confeciffe Exempla ; Cum curiofa noftra atate ali
quot Experimenta fa&
ta fuerint certiffima,rationum
in negantem partem adductarum pondus depri
mentia , illa Curiofo Le&ori exhibere , præfente
obfervatione
 Lib. I. Sect . II. Subfect. V.
193
obfervatione non ingratum fore confido , hiftorias IV.
tales à fide dignis acceptas adducendo & enarran. Anno 1648. S. Cæf. Majeft. FERDINANDO III,
do , quamuis paucis conceffum fit Colchos naviga Pragam granum unum fuit tranfmiffum L. P. cum
re & modum inveſtigare , quomodo Aureum vellus quo Lib. iij. in fuerunt converfæ Harsdorffer
-furripiendum fit , nam ut Poëta canit: in speculo Hiftoric. hift . 80. Ab aliis accuratiùs hi
ftoria ita defcribitur ; Qui in præfentia S. Cæf. Ma
Quàm paucos tanto dignantur munere Divi !
jeft. pulveris grano unico in reduxit Nobi
Nec optandum etiam effet , ut ifta Ars nimis fie lis fuit cognomine Richthausen , quem S. Cal. Maj.
ret familiaris & frequens, fi quidem quod ingenio ad Baronis faftigium evexit , & Dn. de Caos titu
filimus Thom. Campanella in de Monarch. Hi lo infignivit. Ex ifto tranfmutato. O S. Cal. Maj.
fpanic.c. 16. p. 113. judicat melius fuiffe divitias Numifma aureum excudere juffit in cujus binis fa
Mundi novi non fuifle inventas ; Mundum enim ciebus fingulares infcriptiones. In una parte fa
novum perdidiffe veterem , mentibus hominum cies Juvenis nudi , Loco capitis Solem radiatum
avaritiam inferendo , & mutuum amorem inter habens in dextra manu elevata Lyram Apolliniş
homines extinguendo , propter Auri amorem , tenens in finiftra depreffa Caduceum , cum
quod produxerit magnam inæqualitatem inter ho afcriptione : Divina Metamorphofts Exhibita Pra
mines , reddens alios nimis divites , unde info ga XV. Ian. 1648. in Praf.S. Caf. Maj . Ferdin. III.
lentia , vel alios pauperes , unde avaritia & La In altera nummi facie : Raris hec ut Hominibus no
trocinia : id de Chryfopoeia quoque affirmare pof ta eft Ars , ita rarò in Lucem prodit. Laudetur
femus , quod Auri Copiâ penitus homines corrum Dem in aternum , qui partem infinita fuafcientia ab
1
perentur. jectiffimis fuis creaturis communicat. Illud Numif
ma cum in Secretiffima Imperatoris arcula reſer
Sit ergo Hifloriarum Tranfmutationis.
vatum inventum fuiffet , à S. Cæs. Majeftate Leo
I.
poldo , clementiffimè Zvvölffero ad excufionem
Metalla reliqua in Aurum reduci poffe inquit & in as incifionem conceffum fuit, uti ipfe Zovölff
.
Dan.Sennertus in L.V. Nat.Scientia c.1.noftro feculo atteftatur
in Mantiff. Pharm . spagyr. f. 329. ibique
fæpius probatum eft. Quid Alexander Sedonius depictum cernere licet , & inferuit ejufdem num
Scotus Coloniæ , Bafiliæ , & aliis locis præftiterit, mi effigiem in Oëdipum fuum Chymicum Iob.
notiffimum eft , quâ de re videantur Hiftoriæ Ioach. Becherus p. 185. Quomodo verò ille Dn. de
tranfmutationis metallicæ ab Evvaldo de Hoge Caos pulverem iftum
& unde acceperit ; defcribit
lande defcriptæ , & fcripta Andr. Libavii , quæ Hiftoriam Dn. de Monconys Gallus ( prout Emi
pro defenfione artis illius tranfmutatoria edidit.8 nentiffimus Archiep. Moguntinus , dum cum Du
II.
ce de Chevreuſe in Comitiis 1664. Ratisbonæ de
Tot tamque præftantium virorum teftimoniis , geret prædi& to Gallo in familiari & convivali col.
exclamat Cornelius Martinus Antverpienfis in loquio retulit ) in Itinerar. 11. p. X 378. cujus verba
Analyfi Logic. c. 8. inter quos funt Do& tiffimi ex Gallico tranflata ita fonant : Vixit quidam no
Philofophi Jure - Confulti , Medici , etiam Theo mine La Bufardiere in ædibus Magnatis cujufdam
logi , necnon Viri Principes , qui libris editis fan ( quem Generos. Comitem de Schlick fuiffe , pro
&e affirmant , fe oculis fuis vidiffe & manibus non nuper Generofus quidam Comes affirmare aufus
tantùm palpaffe , fed & confecille tranfmutatio eft) Praga. Is morbo oppreffus , mortique vicinus
nem unius metalli in aliud , ego fidem deroga ad familiarem fuum nomine Caos fcribit , rogat
re nequeo , hoc enim imprudentis effe videretur, que , ut quamprimùm Pragam veniat: fed æger ex
non Philofophiæ ftudiofi. Hic Cornelius Mar fpirat aliquot horis ante Dn. de Caos adventum ,
tinus cùm difputaret in Academia Julia contra qui dum venit, interrogat , num æger aliquid re
Lapidem , & negaret Eundem plurimis argumen liquiffet ! Præfectus ædium ipfi monftrat aliquem
tis , è corona Nobilis quidam adftans Carbones pulverem , quem Dominus fuæ Curæ commendaf
ach fibi afferri juffit , & in præfentia Cornelii, fet arctiori , quanquam nefciret , quem ufum ha◄
aliorumque Tin& turam quandam liquato metallo beat. Hic pulvis à Dn. de Caos clam fuit ablatus
injiciens , ejus virtute liquatum in tranf fumma cum dexteritate . Rediens Dominus Hofpi
tulit , & exclamavit , adhuc calidum porrigens tii à fuo Præfecto inquirit, quorfum pulvis devene
Cornelio : folve mihi hunc fyllogifmum . Unde & rit , minaturque fufpendium nifi procuret ut pul
Cornelius priorem mutavit Sententiam. Zovolff , vis reftituatur ; Præfe&us cum duobus fclopetis mi,
Maniffspagyr.fol. 328. col. 2. noribus armatus , adit Dn, Caos , & nifi pulverem
III.
reddat, mortem certiffimam proponit , quia nemo
fob. Baptifta Helmontius nobiliffimus Philofo præter ipfum hunc abftuliffet , quem ille quidem
phus de fe ipfo in tractat. Arbor. Vit.Oper .p. 793. reddidit , fervata tamen meliore parte , aut forte
Cogor credere Lapidem Aurificum & argentifi fuppofito alio , quod tandem innotuit. Nam cum
Cum effe, quia diftin& tis Vicibus manû meâ unius Königsmarckius Pragam occupallet , & fimul hu
grani puta fupra aliquot mille grana Vivi fer jus Domini ædes diripuiffet,una furreptus fuit hic
ventis projectionem feci , adftanteque multorum pulvis , quem cùm Dominus repeteret à Königs.
cœtu omnium cum titillate admiratione negotium marcxio per literas , fignificans nihil aliud effe .
in Igne fucceffit , prout libri promittunt. Ille vir quam pulverem contra calculum , refpondit Ko
peregrinus unius vefperi amicus , qui mihi de nigsmar. pulverem non fuiffe inventum, fi tamen
dit dabat autem forte femigranum, cum quo Un contigiffet ipfum inveniri , quod voluerit ipfum
cias IX. atque tranfmutavi ) habebat faltem propriis dicare ufibus . Cum hoc pulvere plurimas
& ad minimum ejus tantundem , quantum ad du fecit projectiones Dn. Caos , quarum prima in
centa millena librarum commutanda fat forent, præfentia defuncti Imperatoris, qui ex ifto num
Eadem Idem confirmat in de Vit . atern. circ.f. p. mum curavit fieri , in cujus una facie 19. in
743. &fufius in tractat. Demonfir, thefis §. 58. & feq. altera infcriptio diei & anni , quando exculus.
P. m. 672. Edit. Amftel. BA 1
Hactenus Dn. Monconys, qui in nummi à fe non visi
Tom. I. R delineatio
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
194
delineatione differt à Zowölffero oculato , & inde fide mittere curâret Societati Regiæ in ejus memoriam
offerendum.
digmore Tefte.
V. VIII.
Moderni Ele&oris Moguntini Anteceffor GEOR
Præter hoc exemplum retulit Dn. de Monconys GIUS Fridericus de Greiffenclau medius in
ibidem Ratisbone Generos. Comes de PAR , Ca
ter Ioh. Sviccardum de Cromberg & Anfelinum Ca
merarius defun&i Imper. & rerum Naturalium Cu
fimirum VVarnboldum Archiepifcopos Moguntinos ,
riofiffimus , quòd incognitus Homo Imperatori ob converfo cudere juffit , cu
aureos ex in
tuliffet parum de pulvere reftante in fundo parvæ jus Ingenio & arte , non adeò cognitum eft ,
Pyxidis , qui unà cum pyxide impofitus maffe fufæ uti ipfemet manibus
notati illi ducati Signo
ex & partibus æqualibus, pyxide permanente meis: tra&avi , talemque in Mufao raritatis ergò
turam exhibuiffet tam fervo .
illæfa à conflagratione , Tin&
fortem , ut poftquam mafla ifta extraordinariæ ru IX.
bedinis fracta & diffe& ta fuerit , interius plurimas Ante laudatus Dn. de Caos præter fa&am Pro
venas rubras inftar fanguinis exhibuerit , indicium jectionem in præfentia Imperatoris , aliam fecit co
exhibentes pulverem adhuc fuille nimis fortem.
ram Vicario fummo Moguntino , & coram ipfo
Poftquam refufa ifta maffa , cum additione novæ
quoque Eminentiffimo Archiepifcopo . Hanc ut ipfe
materiæ iftius ponderis , ut prima vice , omne in Elector Dn. Monconys retulit , effecit cum omni
O converfum fuit plufquam 24. carattorum, ratio bus cautelis , quas alias Philofophi in tali opera
ne coloris. Ille homo acceperat pulverem ab alio,
tione folent adhibere : Sumfit parvam pilulam in
myfterium itaque parandi ignorabat . Moncon. Iti
ftar lenticulæ ex pulvere illo cum gummi traga
merar. T. 11. p. 371. canth. paratam , ut unita invicem meliùs cohære
VI.
rent. Hanc Pilulam involuit cera ex candela cerea
Item Generos. Comes de PAR retulit , alia vice forte ibi ardente , defumta : hanc Ceram intrufit

quendam fenem adiiffe Imperatorem , & aliquid
de pulvere quodam attuliffe , & rogaffe , ut pro
baretur pulvis , quia crederet , eundem fortè ali
quem ufum præbiturum : Imperator mandat , ut
intra triduum rediret , interim Pharmacopolam
accerfiri jubet ( & eundem quidem , apud quem
Ratisbona Dn: Comes de Par 1664. mense Martio
hoſpitabatur , ut probaret pulverem fibi ab in
cognito datum , & convertit uncias viii. in per
featum quo vifo Imperator quærere curavit
hominem iftum in hofpitio, quod nominaverat ,
fed eundem jam abiiffe nunciatum fuit , nec
unquam plus comparuit. Moncon. Jeiner. T. 11.
P. 371.
VIL
Pharmacopaus Ratisbonenfis Strobelberger nar
ravit Dn. de Monconys , quomodo Mercator qui
dam Lubecenfis , ( qui aliàs parùm negotia merca
turæ tractallet , fed caluiffet artem figere H &
convertere in ) Regi Suecia Guftavo Adolpho
dediffet mallam centum Librarum , quando Lu
becam tranfiverit , ex quâ Rex cudere jufferit du
tato's & ut innotefceret , quod iftorum ducatorum
Aurum , agnofceret natales H una parte impreffa
fuit Effigies regia , ab altera verò infignia Regia
adjunctis fignis Chymicis Sulphur & Mercurius ab
fundo Crucibuli fuperimpofuit uncias v. & igni
immifit , fupra infraque & circumcirca cum car
bonibus nigris crucibulum contingendo . Ubi ignis
maximè inflatus fuit , fpatio dimidiæ hora vide
runt rejectis carbonibus fufum , cum radiis ta
men maximè rubris , qui alias ordinariè funt viri
des. Putauit ergò Aurum adhuc nimis reſtare ge
nerofum , neceflarium itaque ut imminuatur adje
&ione D. Ele&tor ipfemet injicit aliquot frufta
Argentea , & poft perfectam fufionem ubi in fu
ta maffa aurea pulcherri
forium effufum fuit , fa&
ma , fed paulo acrior inventa , cujus caufam retu
lit Caos provenire ex odore orichalci , qui fortè
inventus fuiffet in fuforio , optimum itaque effe ,
fi adhuc in officinam monetariam mitteretur pro
fufione , quod ubi factum , reportatum fuit inde .
pulcherrimum & dulciffimum. Præfectus moneta
affirmavit , fe nunquam pulchrius vidiffe , quod fu
peraret 24. caratios , & quod maximè admiran
dum , quomodo aciditas ifta unica fufione muta.
ta fuiffet in tantam dulcedinem. De hoc auro par
ticulam promifit Emin.Da. Ele&or. Dn. Moncongs.
Vid: Monconys Itiner : T.11.p. 378. Hoc ipfum quo
que confirmat Joh. Iacob. Becherm in Oedipo Chym.
titul. 7. §. 6. p. 186. Idem , inquit , qui Imp. Fer
din. Tinaturam dedit ille binis abhinc luftris Mo

utroque Latere. A di&o Pharmacopro talem ac toris

guntiæ in præfentia Eminentiff. Princip. Ele&
cepit aureum Dn. Monconys , ut veritatem vide aliorumque Magnatum in fat magna quantitate
ret comprobatam. Poft mortem Mercatoris, licet præftitit , cujus etiamnum iftius Loci mone
à plurimis annis Mercaturâ abftinuiffet , nec un tæ Præfe&us , qui ex tali O ducatos excudit , te
quam ea negotia ipfi profperè ceffiffent , hæredi. ftis effe poteft.
tatem reliquit 1700. Millium Coronatorum Mon X.
conys Itiner. T. 1. p. 381. Horam ducatorum men
Idem Elector Moguntinus affirmavit , fe vidiffe
tionem quoque fecit ante aliquot annos , cum Con
cum pondere unius grani pulveris , tres marcas
jugis ipfius Sanitatis curam gererem admodum
ex tb ij. factas , & cum Crucibulo extractæ vi
Strenuus & Nob: Dn. Ludovicus de Schonleben Hæ derentur nimis rubra , quòd adje& tione dragm, iij
reditarius in Gure & Vice - Colonellus , Rerum vel 14. omniain fuerint converfa Dn . de Mori
Chymicarum ftudiofiffimus , nec folùm talem mon
con. T. 1. p. 372. dičti luner.
ftravit , fed & ex liberalitate eundem Muſœo meo
dono conceffit , figno Sulphure & notatum. Do XI.
41.
minus de Morey Eques Anglus & Nobilimum Re Quomodo ignotus , plebeio amictus habitu ,
gia Societatis membrum in Epift. ad Dn. de Mon præ fe ferens hominem ex Hollandia feptentrio
conys fcripta ( in Itinerar . Anglic. Dn. de Monco nali oriundum , 27. Decembr. 1666. Hage Co
nys T. 11.p.70.) cum dubitet , an talis Ducatus iftic mitis in Edes D. Joh . Friderici Helvetii ve
locorum in Anglia reperiri poffit , rogat eund. nerit , ipfique fruftam pulveris dederit , æquans
Dn. de Monconys , ut talem ipfi Londinum tranf magnitudinem feminis raparum , cum quo
cerâ
 |
Lib . I. Sect . II. Subfect . V.
195
cerâ involuto & in dragm. vi. liquati h injecto , Crucibulo & Carbonibus daretur , extrahit binos
ex tranfmutatæ fuerint in O, narrat Idem Helve calamos pulvere quodam repletos, quem H afper.
tius in tractat. fingul. editofub nomine Vituli Aurei c. fit , & in D. ftatim convertit . Qualitus unde hæc
3. p. 26.feq. Hoc ubi Examinatori Generali Mo accepiffet , teftabatur , fe tres tales calamos Wurz
netarum Hollandia Borelio oblatum , per proban burgi in cœnobio Franciícanorum , in quadam
di formam , ut vocant , quartam examinatum cellula inveniffe tempore direptionis occultatos,
adeò infigne repertum fuit , ut adhuc de D in pro Quo audito Epifcopus prædi &us Herbipolitanus
ba adjecta aliqualem partem in tranfmutaverit: feriò inveftigavit , quinam Monachi circa ifta tem.
Idem ignotus homo in pectore geftavit quinque pora Coenobium inhabitaffent , nihil tamen expif
taleolas magnitudine interioris fpatii Orbis ftan cari ulterius potuit .
nei cum infcriptionibus fingularibus ibi adductis, XIV.
beneficio hujus Tincturæ ex 5 paratas.Ibid. p.31. Vixit Hanoviæ in Aula Tutoris Comitum Ju
Hifce rarioribus Exemplis adhuc aliquot fub niorum tum temporis Hanovienfium, Exul quidam
jungere placet , pro majore confirmatione qua in Nobilis Bohemns , qui à Patre cum reliquis Fra
ter alia eruditiffima Colloquia mihi enarravit hu tribus aliquot pyxides accepit Tincturæ ad tin
jus Septuages. Anni vere , dum Uratiſlavia decum gendas aliquot centurias marcarum . Is cùm fal
beret , Generof. Comes HERMANNUS in , sò in fufpicionem venillet de furreptis eo , tem
Gleichen & Hazveld , Baro in VVildenberg & Tra pore per furtum gemmis accufatufque petiit , ut
chenberg. &c. fibi liceret ad Fratres proficifci , quo fumtus ac
XII. ciperet , quo poffit licet innocens iftarum gemma
Toto Orbe decantatiffimum tempore RuDo L rum pretium exfolvere. Interim Pyxidem remo
PHI II. Chymiam præprimis floruiffe ipfumque tis aliquot tegulis in parietem abfcondit , addi
Imperatorem denique poft tot labores & fumtus to cultro & foramen rursus optimè claudit , &
Artem Tranfmutandi addidicifle. Hanc dicitur calce rurfus dealbat , ne ulla aliqua fufpicio fit, ibi 1
uni è cubiculariis famulis revelalle ; eâ tamen le aliquid effe reconditum. Reverfus Hanoviam au
ge , ut nulli revelaret , nifi fub articulum mortis dit detecto furto innocentiam fuam fatis decla
filio , aut hujus in defectû filiæ: fuit quoque inter ratam effe , unde priftinæ dignitati reftitutus con
alia fimulachra in Palatio Cæfareo Praga Fœminæ fuetum petit cubiculum , fed dum Tin&uram quæ.
nudæ , quæ porre& to digito versus terram mon rit , pyxidem quidem videt adeffe , pulverem ve
ftraret , nemo tamen divinare potuit , quid hoc rò unà cum cultro ablatum. Quare licet maximè
fignificaret. Tandem tempore Serenifs. Archidu perterritus fuerit , tamen ut Comiti Tutori pre
cis LEOPOLDI VILHELMI factum , ut ulti tium fuæ ja&uræ demonftraret , petit , ut ipfi Ce
ma filia ex ifta Cubicularii profapia morti vici ra & 5 daretur , hæc pyxidi vacua indit , opti
na locum Archiduci revelaret , ubi fecretum effet mè movendo ut pauca granula adhuc in pyxide
abfconditum, fcilicet eo in loco , quem ifta ftatua reftanti adhærerent. Tandem hæc invicem mixta
digito indicaret . Inquifitio hinc accurata facta unà cum pyxide injicit adftanti matulæ cum uriná,
eft , inventi plurimi lapides fibi fuper impofiti , & fubitò per corpus matula fummo cum ftrepitu
tandem cùm foffores devenirent ad cameram tranfit materia aurata,optimum exhibens O , quod
quandam fornicatam fubterraneam , factâ apertu Aurum factitium unà cum pyxide hinc inde inau
râ tam gravis ftrepitus profiliit , ac fi aliquot ma rata adhuc Hanoviæ affervari prædi&us Dn. Tu
xima tormenta difploderentur. Omnibus attoni tor confirmavit Generof. Dn. Comiti Hermanno Haz
•
tis ceffante ftrepitu nihil invenerunt inibi aut vi · veldio &c,
derunt , quàm omnia intus nigro fquallore & pul XV.
vere obdu&a fuiffe . Eundem igitur locum ipfe Se Dn. de Morey & nobilitate generis & Erudi
reniff. Archidux Praga monftravit Generali & Co tionis clariffimus Anglus in Epift. 17. Aug. 1664,
mati Melchiori Hazveldio. ex arce Whitehall Londini ad Dn. de Monconys
XIII. fcripta ( Itiner. Anglic. T. II. p. 7o. ) teftatur pa
Fuit aliquot abhinc annis Cranichfeldi in Thu riter Principem Palatinum Rupertum ex ore mo
ringiæ oppido ( cujus unam partem Generos. Co derni Emin. Electoris Moguntini audivifle factam
mes Hermannus Hazveldius poffidet ) vidua quæ in ipfius præfentia feliciter projectionem Auri ; &
dam Ducilla Saxoniæ quæ literas fcripfit ad Fran quod ille ipfe Princeps Rupertus an. 1662. Regi
cifcum Hazveldium , Epifcopum Herbipolitanum , Britanniarum dedit infigne Auri fruftum Oenipon
in bello Germanico militem quendam fauciatum, ti ab illo eodemque homine qui pulv. ex
te fa&
ex commiferatione , ibi locorum fumtibus Du- , hibuerit Electori Moguntino , quam Hiftoriam Dn.
ciffe curatum fuiffe. Poftquàm ille fanitati refti de Morey narraverit præfenti Dn. Monconys
tutus , doluit fe nihil habere , quo poffet gratam & fimul probam quam cum illo fecerit jufsu
Þ demonftrare mentem, petiit tamen ; ut ipfi 5. cum Regio &c,

FINIS

Tom. I. R 2 SUBSE
T
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
196

SUBSECTIO SEXTA.

VITULUS AUREUS , quem Mundus adorat & orat , in quo tra

Etatur de rarißimo Natura Miraculo Tranfmutandi Metalla , Петре

•
quomodo Tota Plumbi Subftantia , vel intra momentum ex quavis

minima Lapidis veri Philofophici particula in Aurum obryzum commu

tata fuerit , Haga Comitis Autore IOANNE FRIDERICO HELVETIO.

JOB. XXXVII. . 5. Deus mirabilia facit , fed nos ipfa intelligere non poffumus.

SENECA Epift. 77. Æquo animo audienda funt imperitorum convitia & ad honefta
vadenti contemnendus eft ipfe contemptus.

VIRO Ampliffimo , Præcellentiffimoque Dn . THEODORO KETJES , Archiatro

multis peregrinationibus celebratiffimo , vel inter ipfos Turcas , Practicoque apud

Amftelodamenfes felicißimo, Amicorum meorum intimo.

Nec-non VIRIS Nobiliffimis , Excellentiffimis, Experientißimiſque , pariter atque

accuratißimis in Vulcania Anatomia Perfcrutatoribus Dn.JOH. CASPARI FAUSIO,

Sereniff. Elect. Palatin. Heidelberg. Confiliario & Archiatro aulico,

Juxta ac Dn. CHRISTIANO MENTZELIO , Seren. Elect. Brandenb. Confiliario

ac Archiatro Aulico

Dnn. Patronis meis ætatem colendis atque Amicis integerrimis.

Nobiliffimi , Excellentiffimi Expertiffimi , nec- non in VulcaniaAnatomia accuratiffimi

Dnn. Perfcrutatores , atque Amici integerrimi.

EC volui, nec potui Amicis meis deeffe honoratiffimis, quominus in lucem ederem atque pervul
garem Veritatem Artis Spagyrica antiquam per unumpretiofiffimum Arcanum miraculofum , quod
non tantum hifce oculis egomet vidi, fed ipfe etiam Plumbi in igne volatilis maffam impuram ad
bibito pulveris tranfmutatorii pauxillo vel intra momentum in Aurum transformavi fixum at
que quodvis Ignis examen perfeveranterfuftinens : ufque adeò ut nullatenus cuiquain amplius
dubitandumfit fimiliter illis, qui hactenus , Arcanum hoc nufquam gentium dari ,fibi pariter at
que aliisperfuaferunt ; fed è contrarioperfuafiffimum habeamus , quod in rerum Natura Mercurius ille Philofo
phorum Primo materialis exflet, qui eft inftar Fontis exundantis effectibus admirandis , iifque omne rationis hu
mana reprehenfibilis acumen ac lumen effugientibus, prout elucebit ex hoc meo Opufculo , quod Vobis Patronis meis
primariis , tanquam Defenforibus Dominifque fapientiffimis nuncupare ac confecrare volui . Interea loci tamen
confciatis obfecro, me non in eum confcripfiffe finem , nt quenquam docerem Artem mihi ipfimet incognitam,fed ut
i
tantummodo verum Arcanibujus Proceffum recenferem. Ecquid enim Veritati magis velificatur ac patrocinatur
quam ipfa Veritatis Lux vera ? Brutorum quippe animantium est, Vitam filentio tranfire , idque nominatim in iis
qua potiffimum spectant ac requiruntur ad propagandamfapientiffimi pariter atque potentiffimi Dei Creatoris glo
riam. Quare quum indignum atque ingratum fit Divina Majeftati , hominem quem oportet effe Divina Natura
confortem, cum brutis obbrutefcere, ego vobis Amicis meisfideliffimis , Scientiaque hujus Patronis , quantum pro
tempore vires animi concefferunt, hiftoriam hanc rariffimam offerre, bonag, fide omnia commemorare, in animum
meum induxi. Miffis igitur quibufvis verborum phaleratorum lenociniis atque lemnifcis , è veftigio ad ea , qua
cunque de boc Elia Artifta & vidi & audivi, enarranda me accingam. Enimverò ego quidem nonfui in tam in
tima Ipfius familiaritate verfatus , ut me inftrueret in Modo præparandi Medicinam Univerfalem Chymia Phy
fico- artificialis Methodo ; tales tamen mihi in Medendi Methodo fuppeditavit rationes , ut ipfum fuis laudibus
condignis nunquamfatis evehere valeam . Equis igitur animis , Curiofiffimi Dnn . Fautores atque Artis Chymica
vera Amatores, hoc levidenſe munufculum accipite, aut, fi mavultis , animi duntaxat recreandi gratia illud per
legite, utpote in quo enarraturus fum omnia, que diverfis inter nos vicibus & quidem ad formam colloquii peracta
funt; humillimè apprecando, ut eadem , quâ alios Tractatulorum meorum accepiftis benevolentiâ , & hunc novel
Lum accipiatis , quippe quem Vobis admirationis movenda augendaque causâ demißè dedico atque officiosè dono.
Bene valete, avere , favere .
N. E. E. D. V.
Humillimus Jou. FRIDERICUS HELVETIUS.
 Lib. I. Sect.
CAPUT I.
Excellentiffimi , Experientiffimique
DOMINI ,
Antequam ego de Philofophico PYGM EO
vincente ac vinciente GIGANTES in
hoc Secretorum THEATRO fcribere ag
grediar , annuite quæfo , ut pace vestra ver
bis Helmontii excerptis ex Libro de Ar
bore Vitæfol. 630. uiár huc tranfcripturus.
Ogor credere Lapidem Aurificum & Argenti
"C effe ; Artis non
fum nefcius , quod multi inter prudentiffimos ,
etiam ut ipfimet exquifitiffimos inter Chymicos
inveniantur, qui non folùm fua bona , fed & alio
rum infimul hoc magno Secreto Vulcanico confum
pferunt , quod Experientia in hodiernum ufque
diem fatis fuperque probat. Videmus enim proh
doior ! quotidie , quomodo ifti incauti Chymifte
imò digniores qui dicantur ALGEMISTÆ , & fim
pliciter Laborantes , à Diabolicis ejufmodi Mufcis
Aurificis Argentificifque aftu deludantur. Scio
etiam , quod multi hominum ftupidorum infurre
turi , & veræ meæ Experientiæ Veritati ( de Ve
& dæ funt , etiamfi Ego vel Tu ex fignatura ipfarum
ro Lapide Philofophico ) contradicturi fint. Scili
cet , hic vult , Opus effe Diaboli ; alter verò , effe
OXO SEOKOS ; ille vult effe modò Auri Animam ,
fcilicet quod cum unius uncia Auri poffit iterum
tingi uncia una Plumbi , & non plus , fed hoc repu
gnat atteftationi Kiffleri , prout breviter memora
bo : alter quidem ibidem credit Veritatem & pof
fibilitatem, fed tanti effe pretii ait, ut labore neuti
quam dignum fit , & ejufmodi complura. Tamen
non admiror. Nam fecundum hoc tritum ;
Quorum rationem non intelligimus, miramur,
Quæ verò pernofcere volupe eft , rimamur.
Sed in Naturalibus quid vult homo delapfus à fon
' te Lucis in Tenebrarum ABYSSUм , præfertim verò,
cujus fapientia in hoc ftudio Philofophico natu
rali fterilis , & fophiftica eft , & his plerifque ftul
tis & ineptis hominibus hoc proprium eft , rem in
tam ftatim contemnere ; fed hi nefciunt, quod
telle&
plura forfan quærenda adhuc funt quàm poffeffa.
Ergo rectè dixit Seneca in Libro de Moribus :
Nondum felix es, fi non te Turba deriferit . Sed mea
non refert , five credant , five contradicant , quæ
cunque ego de Tranfmutatione Metallorum fcribo.
Interea loci ego vel hoc uno fatis contentus acqui
quiefco , quod his meis vidi oculis & feci manibus.
Enimverò , quod de fe prædicant Philofophi , ego
quoque hanc Sapientiæ æternæ fcintillam,five Lapi
dis Philofophorum Magnefiam Saturninam Catho
licam , nec- non Ignem faxa perforantem manibus ,
meis contrectavi , imò thefaurum tantæ æftimatio
nis,ut ille vel pretium viginti tonnarum auri æqua
ret. Quid quæris ? Credo , quod vidi cum Thomæ
oculis in digitis , videlicet in rerum natura inter
Adeptos etiamnum hac noftra decrepiti mundi
ætate illum Saturnum Secretiffimum Hyperphyfi
co-magicum haberi,atq; non nifi foli cuipiam Chri
ftiano-Cabaliftico cognitum effe. Atque beatiffi
mum Medicorum cenfemus illum,cui innotefcit hæc
alma noftri Mercurii Potio Medica,five Filii noftri
Tom. I.
II. Subfect. VI.
197
Æfculapii Medicina contra vim Mortis , contra
quam alias nulla nafcitur Panacea in hortis. Cæte
rum Deus Opt. Max. non promifcuè omnibus re
velat mortalibus fua Salomonis dona. : Mira quip
pe ipfis apparent,fi quando creaturam infita fibipo
tentia magnetica occulta confpiciunt per fui fimi
le deduci in actum , exempli gratiâ , vis magnetica
ingenita potentialis in ferro å magnete, vis magne
tica in Auro à Mercurio , vis magnetica in Argento
à Venere feu cupro , atque ita confequenter in om
nibus Metallis , Mineralibus , lapidibus , herbis &
plantis, & c.
Præterea non immeritò quæram , quotufquifque
Philofophorum fapientiffimorum eft adeò fagax ,
ut veldexterrimi ingenii fui acumine capiat , quali
obumbraculo facultas fœminæ cujufdam præ
•
gnantis imaginativa tingens venenofa five mon
intra momentum perficiat opus fuum ,
dummodo ab externo aliquo Objecto in a& tum de
ducatur .
Credo equidem , permultos fore deblateratu
quod fit opus Diaboli mortomagicum ; fed
ros , quod
Aulti congerrones fibi metuunt ab exfplendefcente
vera Veritatis luce , qua efflictim feriuntur atque
anguntur nouarum oculi.
Quinetiam Sydera funt caufa tactæ rei non con
temnenda , etiam Ego vel Tu cœleftes ipforum in
fluxus mente comple&ti nefciamus . Neque etiam
Plantæ , quas terra nobis fuppeditat , abjicien
externa nefciamus rectè dijudicare de effectu vi
rium ipfis ingeneratarum , quas pro fua potentia
infigniter exerunt ad fananda ac confervanda cor
pora humana.Num idcirco cæteri quoque ad unum
omnes funt Lumine interno læfi ac rudes omnium
rerum abftrufarum , quod Ego vel Tu caremus
fcientia , quomodo vires ad eundem finem crea.
tæ in actum deducendæ fint , & id genus mil
lena alia. Tametfi tu ignoras fplendorem in An
gelis , candorem in cœlis , perfpicuitatem in aëre
limpitudinem in aquis, colorum varietatem in flo
ribus , duritiem in lapidibus ac Metallis , propor
tionem in Animalibus , Imaginem Dei in homini
bus regeneratis , Fidem in credentibus , Rationem
in Anima, attamen in ipfis ineft pulchritudo , qualis
perpaucis mortalium eft penitus perfpe &a planeque
cognita, & c.
Quidni verò poffit ineffe tam mira Virtus in
Lapide Philofophorum , quam quidem ego vidi ,
veruntamen propterea nolim , ut quis credat, iftius
ergo hunc meum effe fcopum primarium , tanquam
fi filiis hujus feculi condignis æque atque indignis
perfuadere velim , ut in hoc elaborent opere ; Mini
mè gentium; fed potius dehortabor curiofos Artis
hujus indagatores omnes atque fingulos ,ut fe fan&tè
abftineant ab iftiufmodi periculofiffimo Arcano
tanquam ab aliquo San& to Sanctorum, imò & accu
ratè fibi caveat Arcani ftudiofus à Pfeudo- Philofo
phorum lectione atque confortio . At enim fpero,
me curiofis Naturaliftis feu Phyficorum Arcano
rum inveſtigatoribus fatisfeciffe , fi modò impræ
fentiarum defcriptum communico atque publico ,
quæcunque inter ELIAM ARTISTAM & ME per
acta fuerunt de Lapidis Philofophorum Natura :
quippe quod eft Ens effulgentius Aurorâ , aut Car
bunculo , fplendidius Sole aut Auro , pulchrius
Luna aut Argento , ufque adeò ut hoc confpectum
à Me Lumen ac Numen recreabile ac amabile
nunquam ex Animi mei mente fit ulla oblivione ex
ftinguendum atque delendum , etiamfi vel à nullis
litera.
R 3
 198 Bibliotheca Chemica Curiofæ

literatorum fatuotum ac illiteratorum afinorum pugnaverat; partim etiam Hesperidum hortum, ubi
ignorantium & non nififola Eloquentiæ faftuosæ co ex arboribus Mala decerpi aurea poffunt ; par
ronâ ampullantium credatur. Nam fub hanc exul tim etiam HIPPOMENEM CUM ATALANTA pro
ceratiffimam Mundi maligni fene& tam nihil eft à palma certatim decurrentem eademque Tribus
calumniis empa&arum adeò tutum fecutumque , Malis aureis à Venere donatis retardantem pariter
quia ab ignorantia debacchantium Cacozelota atque fuperantem ; partim quoque Cephali Auro
rum idiotica indignum in modum accipiatur ac ram ; partim etiam Romulum à Jove transforma
traducatur. Tam longè autem iftiufmodi tenebrio tum in Deum,partim quoque Animam Julii Cafaris
nes omnes à recto Veritatis calle aberrant, ut pro à Dea Veneris in Cometam transfiguratam atque
greffu temporis in fuis ipforum illaqueati errori inter fidera collocatam ; partim etiam ferpentem
bus miferè contabefcant ac evanefcant : Verunta Junonis Pythonem poft Deucalionis diluvium ex
men affertio noftra æterno Veritatis triumpha terra putri à folis radiis calefacta enatum; partim
tricis fundamento fuperftructa perftat atque per IGNEM à quo MEDEA feptem candelas accende
ftabit ad confummationem feculorum omnium uf bat ; partim quoque LuNAM à Phaetontis incen
que , etfi hæc Ars mortalibus nondum eft cognita dio inflammatam; partim etiam arefactnm OLIVÆ
omnibus . Adepti namque Viri pro antiqua Expe furculum denuò virefcentem Baccis ; imò novel
rientiæ fuæ fide affeverant, quod hoc naturale My lam ac tenellam OLIVA arborem ; partim quoque
fterium ( quod anxii multi finiftrè quæfiverunt ac Arcadiam , in qua Jupiter ambulare affolebat ;
requifiverunt ) folum inveniendum fit apud JEHO partim etiam PLUTONIS habitaculum, ad cujus ve
VAM Saturninè collocatum in Centro Mundi. Fe ftibulum Cerberus triceps excubabat; partim quo.
lices interim prædicamus illos , qui Artis admi que illum MONTEM , ubi HERCULES membra fua
niculo curant, qualiter lavare poffint Philofophicam omnia à matre accepta fuper lignum exurebat , &
hanc Reginam , five quomodo Terram Virgineam Patris verò partes permanebant fixæ atque in igne
Catholicam in cryftallino artificio Phyfico magi incombustibiles , & nil de ipfius vita difperdeba
co circulare debeant , imò ut KHUNRADUS , illi tur , fed ipfe tandem in Deum tranfmutabatur. Ad
foli & nulli præter ipfos alii videbunt coronatum de quod illi germani Philofophorum verorum filii
Regem Philofophorum, & Internè igneum prodire ad extremum introibunt in TEMPLUM Domus ru
ex fui fepulchri vitrei Thalamo , in corpore fuo fticæ transformatæ , cujus Tegmen ex Auro fue
glorificato igneo externo plufquam perfecto cum rat fabrefactum puro. Certè facere non poffum quin
omnibus Mundi coloribus , tanquam carbunculum adhuc femel voce exclamante dicam cum Adeptis:
lucentem , five cryftallum diaphanum compactum O felix terque felix ille Artifex , qui confequitur
& ponderofum , Salamandram aquas exfpuentem à clementiffima fummi JEHOVA benedictione Ar
atque ipfius beneficio in Igne Metalla leprofa ( ut tem conficiendi præparandique SAL iftud quafi
ipfemet ego fpectavi ) abluentem. Quid ? quod il divinum cujus efficaci operatione Corpus Metalli
li videbunt Artis fpagyricæ ABYS SUM , ubi adeò cum five Minerale corrumpitur , deftruitur,demo
diu in Minerali Regno Regia hujufmodi Ars velut ritur : Anima tamen ipfius interim revivificatur
in gremio omnium tutiffimo jam inde ab aliquam ad gloriofam Corporis Philofophici Refurre &tio
multis annis jacuit ac latuit. Taceo , quod illi nem. Quinimo feliciffimus hominis illius filius ,
quoque laudati Artis hujus filii genuini colluftra qui Artem Artium ifthanc ad Dei gloriam fuis exo
bunt non tantum tale Numicii flumen , in quali rat ac impetrat precibus. Enimverò certum eft ,
olim Veneris juffu ÆNEAS à Mortalitate fua ablu quod nullo hoc Myfterium modo alio fciatur , nifi
tus ac abfolutus, illico in immortalem Deum tranf è fonte fontium Deo hauriatur ac imbibatur. Quo
formabatur : Verum etiam fluvium Paltoli Lydium circa quilibet ferius Artis hujus ineftimabilis Ama
totum in Aurum tranfmutatum , fimulatque in eo tor hoc fibi folum negotium præcipui dari credat,
dem fe Midas Mygdonius laverat. Quinetiam illi ut perennibus fidei viva votis precibufque in om
Artis hujus rivales candidi ibidem ordine longo ni opere fuo imploret folicitetque almam Spiritus
confpicient partium DIANE nude Balneum & Sancti gratiam. Dei namque folius eft mos folem
NARCISSI fontem atque Scyllam in mari ambu nis , ut candidè liberaliterque nemini Dona ac
lantem fine veftibus propter radios folis ferven Bona fua nifi folis candidis , liberalibufque in
tiffimos; partim etiam colle&um à fe Pyrami This geniis five Mediate fiva Immediate communicet.
befque fanguinem , cujus ope mora candida tin Hac namque Pietatis Practice viâ fan&tâ omnes Ar
guntur in rubra; partim quoque ADONIDIS fan tium arduarum inquifitores inveniunt, fi quando in
guinem ab defcendente Veneris Dea transforma opere fuo feTheofophicè per Colloquia cum JE
tum in Anemone roſam ; partim etiam AIACIS HOVA folitaria corde & ore puro religiofe exer
fanguinem , ex quo pulcherrimus Hyacinthi flos cent. Cœleftis namque SOPHIA amicitiam qui
enafcebatur; partim quoque fanguinem Gigantum dem noftram ambit , monftrando & offerendo no
à Jovis fulmine i&
torum ; partim etiam affufas AL bis fuos pleniffimos gratiofæ bonitatis ac benevo
THEA lachrymas , quando fuas ipfa fibi veftes au lentiæ rivulos eofque nunquam exhauriendos. At
reas exutas deponebat ; partim quoque guttulas qui felix ille , cui ab uno aliquo hujus Arcani Ade
ab deco& ta aqua MEDEA , ex quibus ftatim gra pto monftrabitur Via Regia , qua eundum fit.Præ
mina ex terra procrefcebant ; partim etiam Po fcire fanè videor , me hac Præfatiuncula non om
tionem MEDEA coctam ex variis herbis perpe nibus ex æquo Le& toribus fatisfeciffe , perinde
tuo triduo in plenilunio colle&is ad fanationem tanquam fi ego prefumam ipfos docere Artem mi
patris fenis Jafonis ; partim quoque Medicinam hi ipfimet incognitam , de quorum tamen parte
ASCULAPII; partim etiam Folia cujus fapore to bona meliora fpero. Inftituti namque fuit mei ,
ta GLAUCI natura mutatur in Neptunum ; partim Vobis non nifi quandam enarrare Hiftoriam. Ita
quoque fuccum JASONIS expreffum , cujus bene que bibite Amici mei , ex fequente Dialogo feu
ficio ipfe in terra Colchorum accipiebat VELLUS fcaturiente Colloquio vobis à me benevole pro
AUREUM , pofteaquam propter illud generofè in pinato , quoadufque omnem mentium veftrarum
Campo Martis non fine vitæ periculo armatus de fiticulofarum fitim reftinxeritis atque expleveritis.
Nullus
 Lib . I. Sect. II.
Nullus enim dubitarim , quin hoc Sapientiæ divi
næ ftudium vobis fuerit quovis Ne&
tare atque Am
brofiâ dulcius. Nihil aliud communicabo , nihil
commune habeo , nifi illud Jul . Cæf. Scaligeri, Sa
pientum finem effe Sapientia Communicationem , jux
ta illud Gregorii Nyffeni :Qui natura bonus eft , idem
& omnino cum aliisfua bona libenter communicat. Pro
prium enirn bonorum eft , aliis prodeffe.
CAPVT II.
De hujus Arcani Magni Veritate legitur
in diverfis illuftriu:n Virorum Scriptis , inter
quos præter cæteros funt fubfequentes .
PARACELSUS
De Signatura Rerum Naturalium lib . 9.
folio 356. ficfcribens :
P per Hyficorum Tindu ra verum figniam
eftomnia , quod Igne Olympico ob neceffitatem inevitabilem, Phy
vim tranfmutat ivam, muten
tur imperfecta Metalla,fcilicet Alba in Argentum dum folus Tibi fufficit , & c.
& Rubra in Aurum optimum , fi minima modò
pars hujus Medicine bene præparatæ in Crucibu
lum injiciatur fuper Metallum liquefactum , &c. noftr
Ibidem.
Nam invincibile Aftrum Metallorum vincit om
nia : mutat in Naturam fibi fimilem , & c. Hoc Au
rum Argentumque nobilius & melius eft ifto, quod Videlicet Carbunculu lucentem fplendorem tem
è fodinis petitur Metallicis , ut præparentur ex peratiffimum, & cujus partes fubtiliffimæ ac depu
ipfo Arcana Medicinalia .
Ibidem.
Ergò dico , quod quilibet Alchimifta , qui Auri phanon ut cryftallus compactum & ponderofiffi
haber Aftrum , omnia tingere poffit Metalla rubra
in Aurum , & c.
Ibidem.
Noftra verò Tinctura Auri , Aftra in fe habet ,
eft fixiffi ma fubfta ntia, & in multip licati one immu
tabilis. Eft pulvis habens colorem ruberrimum ,
ferè croceum , tota tamen corporalis fubftantia ,
eft liquida ut Refina , perfpicua ut cryftallus , fran
gibilis ut vitrum , eft coloris Rubinati & maximi
ponderis , &c.
Etem legite inPARACELSI Calo Philofophorum
Item Paracelfus lib. 7. de naturalium rerum
tranfmutatione .
Tranfmutatio eft Myfterium Magnum naturale ,
Metallica, & non contra Naturæ curfum , neque
Dei ordinem , ut tamen multi hominum de ea fal
I fiffimè judicant. Nam Imperfecta Metalla fine hoc
Philofophorum Lapide neque in Aurum , neque in
Argentum mutantur.
Paracelfus in Manuali de Lapide Philofophorum
Medicinali.
Lapis nofter eft cœleftis Medicina & plus quam
perfecta , quia illa omnes abftergit Metallorum
fordes , & c.
HEINRICUS KHUNRADUS
infuo Amphitheatro Sapientia aterna fol. 147.
Sum diu peregrinatus , invifi alios , quos Expe
rientia aliquid fcire , ac judicio valere confirmato
autumabam , nec femper fruftra , & c. ( inter qua,
Deum teftor, ordinatione mirabili , ab Uno habui
Tom. 1.
Subfect. V. 199
LEONEM viridem catholicon , & SANGUINEM
LEONIS , hoc eft , Aurum non vulgi , PHILOSO
PHORUM , Oculi vidi meis , manibus tetigi , lin
gua guftavi, naribus olfeci. Oquam mirabilis Deus
in operibus fuis ! ) præparata , inquam, dono dede
runt , quibus apud proximum meum egenum in
cafibus defperatiffimis , fructuofiffimè fum ufus , &
modos præparandi ( JEHOVA inftin&u mifericor
dia ) fincere revelarunt , & c.
Ibidem.
Hæc Methodus mirabilis , quam dedit mihi
Deus mirabilis ; hæc via , qua ambulavi , folus .
inquam , Deus , immediatè & mediatè , fubdelega
tè tamen Natura , Ignis , Ars , Magiftri tam Vivi ,
quam muti , Corporales & Spirituales boni , vigi
lando ac dormiendo dedit mihi , & c.
Item legefol. 202.
Non fcribo fabulas , manibus tractabis , ocu
lifque videbis tuis AzOTH , fcilicet Mercurium
Philofophorum Catholicon ; qui cum Igne Interno
& Externo , harmonia tamen fympathetica , cum
fico magicè unito, ad Lapidem noftrum confequen
,
Ibidem.
Videbis LAPIDEM PHILOSOPHORUM, Regem
um & Dominum Dominantium prodire ex
fepulchri vitrei fui THALAMO à THRONO , in
fcenam mundanam hanc , in corpore fuo glorifi
cato , hoc eft, regenerátum & plufquam perfe&um !
m ,
ratiffima concordi miftionis pace , in Unum infe
parabiliter funt ligatæ , fummeque æqualem , dia
,
mum , facillime fufionis in igne , ut Refina , & an
te Hydrargyri fugam , ficuti cera , attamen abf
que fumo fluentem , Corpora folida & claufa in
gredientem ac penetrantem , ficuti Oleum papy
rum ,in liquore quovis diffolubilem , liquefcentem
eique commifcibilem , friabilem ut ". VITRUM :
in pulvere croceum , in Malla verò integra , in
ftar Rubini rubentem : quæ rubedo , perfe&æ
fixionis & fixæ perfectionis eft , Signatura ) perma
3
nenter colorantem , aut tingentem in tribulatio
nibus examinum quorumvis , etiam Sulphureis adu
ftivi, & aquarum comedentium tentationibus , ignif
que perfecutione vehementiffimâ , fixum , femper
durantem & incremabilem , ac Salamandræ inftar
permanentem , & c.
Ibidem.
1801/
Lapis Philo fopho rum Mundo majore, in partibus
illius , fermentatus ratione ferment transformat
fe , in quodcunque yoluerit , &c. Hinc fili doctri
næ , aliquantulum foffe poteris , cur Philofophi
AZOTH fuo nomen impofuere Mercari , qui cor
poribus adhærer, & c. Ibidemque . Pertentatur cum
Metallis , videlicet , Lapis in albedine exiftens
fumma cum argento puro ad album : LAPIS verò
fanguineus cum auro obryzo ad rubrump ; eftque
Opus hoc trium dierum, &c.
HELMONTIVS de Vita aterna f. 590 .
Enimverò vidi illum aliquoties , meifque con
treatavi manibus & c.de ibidem. Hunc ergo qua
drantem unius grani Charte involutum projeci
fuper uncias octo argenti vivi fervidi in crucibulo ,
& confeftim totus Hydrargyrus , cum aliquanto
rumore ftetit à fluxu , congelatumque refedit inftar
R 4 flavæ
200 Bibliothecæ Chemica Curiofe

flava cera, poft fufionem cum ejus, ftante folle,re Item

pertæ fuerunt octo unciæ Auri puriffimi , granis, Sic etiam legitur , quod annis LX. Alexander
undecim minus ; itaque unum granum iftius pulve Scorus ejufmodi projectionem fecit , in Civitate
ris tranfmutarat in aurum optimum partes argenti celeberrima COLONIA & Hanoviæ, & c.
vivi fibi æquales 19186. inter terranea ergo reperi Præterire non poffum exempla notatu digna de
tur præfatus pulvis, quodammodo fimilis , qui ferè poffibilitate Tranfmutationis .
infinitum Metallum impurum tranfmutat in aurum Lege Extractum ex Epiftola fcripta Dn . Doc.
optimum fibi uniendo ab Ærugine , rubigine , carie KuFFLERI verum.
& Morte defendit, ac velut immortale facit , con Kufflerus : Pro primis in meo inveniebam La
tra omnis Ignis & Artis torturam , transfertque in boratorio Aquam Fortem. Pro fecundo iterum
virgineam puritatem Auri , requirit faltem fervo aliam in Laboratorio Caroli de Roy , iftam Aquam
rem , & c. Fortem fuperfundebam fuper Solis calcem fcilicet
Auri vulgari modo præparatam , & poft tertiam
Idem Helmontius de Arbore Vita fol. 630. cohobationem , fublimavit fecum Auri Tin &uram
in Retorta collo , quam cum Argento , vulgari mo
Cogor credere , Lapidem Aurificum & Argenti do, præcipitato mifcebam , & vidi , quod unius un
ficum effe, quia diftinctis vicibus , manu mea unius cia Auri fublimate Tin&uræ , in Crucibulo cum
grani pulveris , fuper aliquot mille grana argenti ordinario fluxu , tranfmutavit , ab duabus unciis
vivi ferventis projectionem feci , adftanteque mul argenti præcipitati , unciam unam & ſemis in au
torum coronâ noftri omnium, cum titillante admi
rum optimum, tertia verè pars argenti adhuc re
ratione negotium in igne fucceffit , prout tibi pro ftantis , Aurum erat album & fixum , cæteræ verò
mittunt libri, & c.
partes duæ erant argentum optimum in omni ignis
Ibidem .
examine fixum. Hæc mea eft Experientia , pofthac
Qui mihi primum dabat pulverem aurificum , ha verò nunquam talem reperire potuimus Aquam
bebat faltem ad minimum, ejus tantundem , quan Fortem : & Ego HELVETIUS hoc vidi Aurum abf
tum ad ducenta millena librarum Auri commu
que tinctura , Album .
tanda fat foret, & c. Item
Ibidem .
Adhuc aliud Exemplum rarum Anno 1664. Ha
Dabat enim mihi fortè femigranum illius pulve
ga Comitis factum ab Argenti-fabro quodam , cui
ris , & inde Uncia novem , atque Argenti vivi
nomen eft GRIL , quemadmodum ille per Spiri
tranfmutatæ funt. Iftud autem Aurum dedit mihi tum Salis non vulgari modo præparatuni matura
peregrinus unius vefperi Amicus, & c. vit PLUMBUM , ut ex libra una tres acceperit partes
Praterea. Argenti optimi, unciafque duas Auri fixiffimi.
Nobiliffimus , Excellentiffimus , Virque in Arte Hage- Comitis quidam Argentifaber & Alchy
Vulcanica Expertiffimus Dn.THEODORUS KETJES, miæ difcipulus multum exercitatus , fecundum na
Doctor atque Practicus Medicinæ feliciffimus AM turam Alchymia verò homo pauperrimus , abhinc
STELDAMI hujus dedit mihi MONETA Momen aliquot annis ab amico aliquo mihi optimo , fcili
tanex Figuram , uti legitur tore Johanne Casparo Knôttnero pete
cet panni tin&
bat Spiritum Salis non vulgari modo præparatum .
Cui Knôttnero danti ac fcifcitanti , Verum effet ifto
Spiritu Salis accepto ufurus ad Metalla , nec ne
O
NumA miMcraffities
R Grillus , ad Metalla , refpondebat , & poftmodum
N A P
I T H fuperfundebat hunc Spiritum Salis fuper plumbum ,
V E O
I M S quod ponebat in vitream patinam ufualem ad con
D I
S dituras feu confectiones. Elapfo verò duarum fe
ptimanarum tempore apparebat ipfi fupernatans
curiofiffima , fplendidiffima Stella argentea , quafi
ab ingeniofiffimo artifice cum Circulo parata :
Unde Grillus ille gaudio ingenti perfufus , nobis
fignificavit, fe jam vidiffe Stellam fignatam Philo
fophorum , de qua fortaffe in Bafilio legerat. Ego
EXHIBITA
PRAGA aliique Viri multi honefti adfpiciebamus maxima
XVIAN A MDCXIV cum admiratione hanc ftellam Spiritui Salis fuper
natantem , in fundo interim remanente plumbo co
IN PRA
SENTIA loris cineritii & ad inftar fpongiæ tumefacto : at
SAC: •CASMA qui interje&is feptem vel novem diebus , menfe
IESTFERDIN Julio à maximo aëris calore humiditas illa Salis
ANDI
Spiritus abfumpta evanefcebat , ftella verò fundum
TERTIL
petebat , atque fe iterum fuper plumbum iftud
In alten nummt facierſe fpongiofum terreum ponebat. Id quod admira
.
quentia eo, quo positafunt tione dignum , & à non paucis fpectatoribus con
ordine, legebantur..
fpe&tum fuit. Grillus denique ille fumptam iftius
RARLS cinerei plumbi partem cum adhærente ftella , fub
HA CUTHOMINIBUS Tefta cupellavit , & inveniebat ex libra plumbi hu
ESTARSITARARO IN LU
CEM PRODITLAUDETUR DEUS jus una uncias duodecim Luna cupellatæ , & ex his
INÆTERNUM QUI PARTÉM XII.unciis adhuc uncias Auri optimi duas. Atque
SUAINFINITÆ POTENTIA ego Helvetius etiamnum commonftrare poffum
NOBIS SUIS ABIECTIS
IMIS CREATURIS nonnihil hujus plumbi fpongiofi cum ftella adhuc
COMMUNICAT adhærefcente , & præter ftellæ folia quoque Argen
tum Aurumque ex ipfo factum. Quod quum fub
dolus
 Lib . I. Sect. II. Subfect. VI. 201

dolus pariter atque ftolidus ille Grillus ifti Knott veritate. Quin etiam perquirebam ex ipfo , Annon
nero , an fuo ufus Spiritu Salis effet indicare nolue ipfe cen colloqnens de Medicina Univerfali , Me
rit, fed identidem attentaverit , num addifcere ex dicus effet : fed ille refpondens per inficiationem,
ipfo artem conficiendi poffet; Knöttnerus laudatus profitebatur , fe non eile nifi fuforem orichalci ,
interjecto aliquammulto tempore , qualem Salis atque jam inde ab ineunte vitæ fuæ ætate tene
Spiritum ( inftructus quippe variis ejufdem erat riore ex Amico fuo multa vifu rara cognoviffe &
generibns ) ei communicaflet , oblitus fuit , ne cumprimis rationem eliciendi per Ignis torturam
fciens eundem tam citò reperire ; interim ipfe tan ex Metallis Arcana Medica , atque iitius caufa fe
dem cum tota fua familia eft pelte correptus & etiamnum effe amatorem prænobilis illius Scien
exftinctus, alter vero in aquis fubmerfus vitam cum tix Medicinalis . Cæterum longe poft alios Dif
morte commutavit ; fed nemo indagatorum poft curfus de Experimentis Igneis in Metallis fic ille
utriufque obitum artem conficiendi fimiliter illis ELIAS ARTISTA me interpellavit : Nonne Tu ( fi
ambobus adinvenire potuit . Certè move: admira quando alicubi ifthoc Summum confpiceres Se
tionem , quod Interna Plumbi Natura à fimplici cretum , fcilicet Lapidem Philofophorum ) ipfum co
Spiritus Salis maturatione tam nobili forma exter gnofceres , utpote qui volutatus es in fcriptis va
na appareat ; neque minore etiam admiratione riorum Chemicorum præcellentiffimorum de Ejuf
animos mulcet , quod Lapis Philofophorum miri dem fubftantia , colore, effectuque miro ? Cui re
ficus ocyfimè Metalla tranfmutare poffit , utpote fpondi : Neutiquam. Licet enim de eo legerim in
cujus virtus potentialiter infita perinde ut ferro Paracelfo , Helmontio , Bafilio , Sendivogio confi
à magnetis contractu , in a& tum deducatur. Sed milibufque Adeptorum exftantibus literarum mo
de his fatis pro Artis filiis. numentis , nullus tamen putarim , à me Philofo
phicam Materiam etiamfi eam coram præfens præ
CAPUT III. fentem viderim agnofci poffe , utrum ipfa effet
vera , necne. Interea loci expromfit ille è fuo mar
Quum promiſsa , quantò citius implentur, fupio pyxidem eburneam artificiofiffimè fabrefa
tantò gratiora habeantur , egoprocul ulla dictam , in qua poffidebat tria ponderofa fragmenta
grandiufcula fere parvam juglandem æquantia ,
latione è veftigio ad deftinatum mihi pollici qualia coloris erant vitrei , fubpallidi Sulphuris ,

tanti fcopum mea Historia referenda rever quibus interiores adhærebant fquamæ crucibuli , in
quo liquefacta fuerat hæc nobiliffima fubftantia ,
tar , de qua fic habetote : quippe quanta æftimatio fortafle ad xx. tonnas Au
ri excretura. Pofteaquam autem fidefcommillarium
Age Comitis in ædes meas horâ aliquâ po illud Lapidis iftius xenor per horæ fere quadran
meridianâ v 1. Calend. Januar. feu xxvII . De tem his manibus meis tenueram , atque ex ore pro
cembris ann. à falutifera Chrifti nativitate clɔ I prietarii philofophico multa fcitu digna de miro
C LXVI, advenit vir quidam mihi quidem planè ejufdem effe &u ad Corpora humana atque metal
ignotus , fed honefta gravitate pariter atque fe lica combiberam , animo fane triftiffimo afflictim
ria autoritate comitatus plebejo amictus habitu que afflicto hunc Thefaurum Thefaurorum ego illi
fimiliter Memnonite cuipiam , ftaturâ præditus domino poffeffori , qui cundum mihi pro tempo
mediocri , facile longiufcula eaque nonnullis mor ris tantillo utendum dederat , reddidi , idque ta
billorum puncturis refpersâ , crinibus quidem ni men more vincentium femetipfos non fine tanta ,
I gerrimus , minime tamen crifpis , mento imberbis, quantâ per erat , actione gratiarum maxima. Sub
ætatifque fuæ agens annum præterpropter tertium hæc roganti hominem , Qui fieret , ut hic Lapis
quartumve fupra quadragefimum , oriundus,quan ipfius Philofophicus ( quùm alias legillem, Lapides
tum conjectura affequi poffum , ex Batavia Septen Philofophorum effe condecoratos colore rubinato
trionali , vulgo dicta Nord- Hollandia. five purpureo ) effet colore imbutus fulphureo?
Finita falutationis comitate , novus hic hofpesipfe mihi refpondebat: O Domine , hoc nihil facit
maxima cum reverentia à me petebat , ut fibi da ad rem. Materia quippe eft fatis matura . Porro
rem liberum ad me aditum , quippe qui Artis Py deprecante me ipfum, ut pro præmio memoriaque
rotechnica causâ meum noluiffet neu potuiffetpræ fempiterna mihi donare vellet fruftulum Medici
rerire domicilium , adjicens , fe non tantum jam næ pyxidi inclufæ in forma feminis coriandri ab
dudum tentâffe ad me forfitan vel per officiofam nuebat refpondens : O minime ! Hoc namque mi
amici cujufdam operam provifere , verum etiam hi licitum non eft , etiamfi tot Ducatorum aureo
aliquos Tractatulorum meorumperlegiffe , nomi rum mihi refundere velles quot capere poffet tota
natim verò illum , quem contra Dn. DIGBAI Pul hæc tua camera plena , idque non propter Mate
verem Sympatheticum edidiffem atque ineo meam riæ precium , fed ob aliam quandam confequen
de Vero Myfterio Philofophico dubitationem pro tiam ; Imò certè, fi poffibile effet , ut Ignis ab Igne
didiffem. Hac itaque capillata occafione arreptâ, comburi poffet , ego protinus totam hanc fubftan
ille ex me quærebat , annon credere poffim , in tiam exhibitam coram oculis tuis in edaces Vul
Rerum Natura adhuc loci dari tale Myfterium cani flammas conjicerem . Paulo poft vero eundem
Magnum , qualis beneficio Medicus morbos valeat interrogantem , an ego non aliam etiamnum in
univerfaliter curare omnes , nifi æger jam labora fuper haberem Cameram , cujus feneftrarum pro
ret defectu vel pulmonis , veljecoris , vel confimi fpectus ac fitus à platea effet publica averfus ; illico
lis nobilis alicujus membri principalis . Ad quod introducebam hunc Phoenicem feu Avem in his
ego refpondi : Tale remedium eft Medico omni terris fpectatu rariffimam in Cameram meam op
apprime neceffarium,fed nemo hominum quifquam timè exornatam , qui tamen ante intrandum fuos
fcit , qualia & quanta fint Secreta adhuc recondi ( prout in patriis eft Hollandorum moribus ) non
ta in Natura , neque per totam vitam meam ego excutiebat calceos quantumvis multum nive ma,
unquam talem vidi Adeptum , tametfi multa legi dentes . Cogitabam quidem ego inibi tunc tem
ac relegi in Philofophorum fcriptis de rei vel Artis poris: Forfitan ille jam pro me Thefaurum quendam
habebit
 202 Bibliotheca Chemica Curiofa

habebit paratum ; fed fpes mea decollavit. Enim ARTISTA , fuum Artis Magiftrum ab ipfo petiiffe,
verò ille à me ftatim petebat fruftulum optimæ mo ut ipfe adferrer Vitrum aqua pluviali plenum , in
netæ aureæ , atque interim Pallium fuum atque quam ipfe perpufillam pulveris albiffimi quantita
1
Tunicam paftoriciam deponebat , nec-non Thora tem immifcuit , jubendo , ut ego ( pergit comme
cem aperiebat, fub cujus indufio in ferico linteo morare hic magiftri illius difcipulus) ab Argentifa
viridi gerebat quinque magnas pendentes Taleo bro peterem Unciam unam Argenti cupellati lami
las aureas complentes magnitudinem interioris natam , quod intra horæ quadrantem fuit fimiliter
fpatii orbis ftannei , ubi inter conferendum refpe glaciei in aqua calida liquefactum. Tum confeftim
Au coloris atque flexilitatis inter ipfius Aurum ille mihi hujus fui à fe accelerati hauftuli dimi
atque meum maxima elucebat differentia. Iftis au dium propinabat, quod potionis genus tantum non
tem ille ftylo ferreo verba fequentia , quæ adpreces fapiebat faporem lactis dulcis , unde mihi videbar
meas mihi elargiebatur defcribenda, infcripferat: evafiffe valde hilaris .
Quibus enarratis , continuò ab ipfo requirebam,
in quem alter ille hoc egiffet finem ? Numnam Po
tio fuiffet Philofophica ? Ad quod mihi ipfe refpon
2. debat : Te adeo curiofum effe non oportet .
T. JEHOVA
AMEN mirabilis Sapientia Deinceps ab eodem mihi referebatur , quomodo
Heylig, Heylig , Heylig mirifica , in Naturæ li ipfe juffu laudati Artiftæ à pariete defumfiffet
is de Heer onfen God, bro Catholico.
VVant alle dingen fiin plumbeam ciftam pluvialem , & quando plumbum
fiiner Eeren vol. Ick ben gemaeck :
den 26. Augufti in olla liquefactum nova fuerat , Artifta ille exfuo
Leo : Libra : Anno 1666. facculo deprompfiffet capfulam pulveris fulphurei
plenam , cujus aliquantillum faltem fimul atque
idem cum cultri mucrone, in iftud plumbum lique
factum injecerat , ac ftatim jufferat , ut follibus
duobus Ignis fortiter à nobis inflaretur ad exci
tandum flammam ftrenuam ; ipfe paulò poft ex olla
O. X. D.
Deus mirabilis , Aurum effudit optimum fuper lapides rubros , qui
Natura Arfque in culina erant .
• Spagyrica
Ni-hilum Commodùm ego ( addebat narrator hic mihi
fruftra fa jucundiffimus ) ifthanc Veritatem Tranfmutatio
ciunt.
nis Metallorum confpexeram , quum tremore ad
mirationis ita obftupefactus fui , ut ferè verbum
proloqui nefcirem. Sed magifter ille mihi rurfus
animando dixit : Confidens modo efto contentus ;
} Aterno , invifibili, decimamque fextam hujus Malle partem , quam
Sacer , Sancte , Spiritus Unitriuno , Soli Sapienti,
Hallelujha , Hallelujha pro memoria confervabis , tibi abfcinde , reliquas
Omnium Optimo , &
Phy Diabolo ! omnipotenti Deorum autem quindecim partes elargire diftribuendas in
Ne loquaris de Deo , Sancto , San& to , ter pauperas, & feci audiens dico .
Deo abfque lumine, San&to , Gubernato
Amen. ri , Confervatori Quippe ipfe (ni fallor memoria) iftiufmodi Elee
merito lau
dando . mofynam magnam in Sparrendamenſem erogavit
Ecclefiam ; Utrum autem diftinctis dederit vici
bus , nec ne ; vel numeraveritne in Auri fubftantia,
an Argenti, ex ipfo non perquifivi.
Ad poftremum autem ille ( ut ipfe de fuo mecum
Præterea quum ego admiratione affe&us ex ipfo colloqui pergebat magiftro ) me perdocuit hanc
fcifcitarer : Mi Domine, dic mihi quæfo, unde hæc
Artem divinam magnam .
eft tibi maxima totius Mundi fcientia ? Ipfe refpon
Confummata igitur omnium jam in medium alla
dit ; Se ex Amici cujufdam communicatione ex
torum narratione , humillime ipfum deprecatus
tranei talia magnalia accepiffe , qui per aliquot tum fuper impura
fum , ut Tranfmutationis effe&
dies hofpitatus in ipfius ædibus fuiflet, profitendo, Metalla mihi monftraret ad reddendum me cer
fe effe Artis amatorem , atque veniffe ad condo tiorem de iftis ab ipfo mihi narratis & ad confir
cendum ipfum Artes varias , (cilicet, quomodo præ mandam mihi fidemfecurè credendi veram Verita
ter alia, ex faxis atque cryftallis pulcherrimi confi tem rei. Sed ipfe tali cum difcretione me , ut re
ciantur lapides multo pulchriores Rubinis , Chry pulfam ferrem , dimifit , adpromittendo tamen , fe
folitis , Sapphiris & id genus aliis . Item quomodo fore poft tres rediturum feptimanas , ac mihi quaf
intra quadrantém horæ crocum Martis præparare dam in Igne monftraturum Artes curiofas pariter
poffit,cujus unica dofis infallibiliter dyfenteriæ pe atque Modum projiciendi , hac tamen proteftatio
tilentiali medeatur ; præterea quoque Liquorem nis lege , fi fibi licitum tunc foret. Elapfis tribus
Metallicum , cujus ope intra quatriduum omnem hebdomadibus ille , prout condixerat, reverfus me
Hydropis fpeciem certiffimè curare polleat : nec domi meæ invitavit ad prodeambulandum fecum
non limpidam quandam Aquam melle dulciorem, per horam unam alteramve , ut & ambo fecimus ,
cujus adminiculo Tin& turam Granatorum , Coral habentes inter exfpatiandum quofdam Difcurfus de
lorum vitrorumque omnium ab artificibus confla Naturæ Secretis in Igne , fed interim ille facun
torum intra duarum horarum fpatium in arena dus comes in via erat verborum de Secreto Magno
duntaxat calida extrahere poffit, & confimilia plu cædendorum præparcus, affeverando, quod hoc fin
ra , quæ ego non obfervavi neu memoria mandavi, gulare Myfterium fpectaret non nifi ad magnifican
eò quod Intentio mea ferebatur plus ultra , nimi dam folam gloriofiffimi Dei famam dulciffimam , &
rum ad Artem exprimendi tam nobilem fuccum ex quod hominum pauciffimi cogitarent , quomodo
Metallis ad Metalla,fed umbra in lymphis præripie fefe ipfi per fua Opera tanto Deo condigne facrifi
bat cani bolum carnis.Infuper quoque mihi narrabat carent, haud fecus ac fifuiffet Paftor Ecclefiæ . Ego
verò
 Lib. I. Sect. II. Subfect . VI. 203

verò interea foci identidem ipfius aures follicita terram fuiffe vitream tranfmutatam. Ad quæ inau
8
vi, ut mihi Metallicam monftraret Tranfmutatio dita ipfe ridens dixit : Tu dexterius potuifti furcum
nem .Quid quod obfecrabam refecrabamque ipfum, patrare quam Tincturam applicare. Demiror, quod
ut dignaretur mecum cibum capere , atque in ædi tu adeò expertus in Igne non melius intelligas
bus meisfatis amplis pernoctare, ufquadeo ut vix Plumbi fummi naturam . Quippe fi prædam tuamdal
ullus rivalis feu amator perfuadentioribus uti po tem involvilles in ceram flavam , ut conſervata 2
tuillet verbis ad adducendum quandam Amafiam plumbi fumo fuiflet , tunc ita potuiffet fe penetra
in voluntatem gratificandi fibi præ aliis ; fed ille re in Plumbi fundum , ut hoc tranfmutaffet in Au
tantæ conftantiæfpiritu agitabatur , ut omnia mea rum. Sed jam in fumo peracta Operatio Sympa
molimina evaderent frultranea. Intermittere ta thetica fuit , atque Medicina ita cum fumo per
men non potui quin ipfum denuo alloquerer fic: mixta avolavit. Enimverò omne Aurum, Argentum,
Mi Domine , tu vidifti Laboratorium meum fatis Stannum , Mercurius , confimiliaque metalla à va
expeditum , ut mihi Tranfmutationem Metallicam poribus corrumpuntur plumbeis, & redduntur fi
commonftrares. Quicunque enim eft ftipulanti ad militer vitro fragili. Interea loci meum exhibui
ftipulatus , eidem le obligavit . Immò vero refpon ipfi crucibulum , qui inter perfpiciendum reli
debat ipfe, cum hac exceptione fum ego tibi non tam fubftantiam , deprehendit adhærentem cru
nulla poft reditum meum participanda pollicitus , cibuli parietibus croceam Tincturam pulcherri
fi mihi non foret interdictum , fed licitum. mam , dicens : In craftinum hora nona ad te redi
Sub quæ omnia atque fingula gratis tentata , turus , monftrabo , quod Medicina tua plumbum
ipfi inftanter obnixéque fupplicabam , ut ( finol debeat tranfmutare in Aurum. In qua ipfius polli
let neu ratione cœleftis interdicti poffet mihi mon citatione fecurus acquievi. Interim tamen vehe
ftrare expetita ) mihi faltem tantillum fui Thefau menter etiam atque etiam petebam , ab ipfo Infor
ri donaret , quantillum fufficeret ad tranfmutan mationem , An hoc Opus Philofophicum paretur
dum quatuor grana Plumbi in Aurum . Ad quas amplis nummorum expenfis ac longa temporis
preces ipfe paulò poft effundens flumen Miferi morâ. O amice , refpondebat ille , tu perquam ac
cordia Philofophice , mihi fruftulum dedit æquans curatè affe&
tas fcire omnia ; hoc tamen tibi ape
magnitudinem feminis raparum , dicendo : Accipe riam , nullum polle obeffe fumptum , neque ullum
de maximo Mundi Thefauro , quem pauciffimi Re tempus longum . Quod verò ad Materiam , ex qua
gum Principumve magnorum nunquam videre noftrum perficitur Arcanum, attinet , refcilcas ve
potuerunt. Atqui dicenti mihi : Mi Domine , hoc lim , duo duntaxat Metalla ac Mineralia dari , ex
cantillum fruftuli minimi fortaffe non foret fuffi quibus præparetur , fed quia multò abundantius
ciens tingendis quatuor Plumbi granis ; refponde in iftis Mineralibus Philofophorum Sulphur fuppe
•
bat iple : Redde illud mihi. Sed fimul atque il tit ; Ergo ex Mineralibus conficitur. Viciffim au
•
Jud ipfi fpe reddideram maxima recipiendi parti tem ex ipfo quæfivi ; Quale effet Menftruum , &
culam aliquanto majorem , ipfe iftud fui pollicis utrum in vieris , an vero in crucibulis fieret ope
angue dilectum , in ignem conjecit fruftillum ejus ratio , refpondebat ; Menftruum effe Sal quoddam
unum , alterum verò chartæ cæruleæ involutum cælefte , five cæleftis virtutis , cujus beneficio Phi
reddidit mihi dicens : Adhuc fufficit tibi . Ad quod lofophi terrenum Corpus Metallicum duntaxat
fane triftiffimo vultu perplexoque animo refpon folvunt , folvendoque mox educitur Nobile Elixi
debam : Ah Domine ! quid hoc fibi vult? Antea du rium Philofophorum . In crucibulo autem à prin
bitavi , & jam credere non poffum , quod tam mi cipio ad finem afque in Igne aperto perficitur ope
nima iftius Medicine quantitas fit fuffectura ad ratio : Opus verò totum non diutius nifi quatriduo
tranfmutanda quatuor plumbi grana. Ofi Tu , re & inchoatur & planè confummatur , in quod Opus
fpondebat ipfe , non rectè in tigillo potes tractare totum non impenduntur impenfæ plures tribus flo
plumbum propter nimiam quantitatem , tunc renis. Addebatque , quod neque Minerale ex Quo ,
fume drachmas duas , vel unciam femis , vel paulò neque Sal per Quod , magni fit pretig Regerenti
plus plumbi ; Tingi namque plus non debet quam autem mihi : Mi Domine , hoc eft mirum , quippe
poteft. Cui dicebam ; Me hoc ægrè poffe credere, quod repugnat variorum Scriptis Philofophorum ,
quod tam parum Tincture foret tantam plumbi confcribentium , ad minimum effe huic Operi ela
fubftantiam tranfmutaturum in Aurum . At ipfe re borando feptem aut novem menſes,refpondebat fo
fpondebat: Verum eft quod dico . Interim ego ma lummodo ab Adeptis veris fubintelliguntur Philo
xima cum gratiarum actione Thefaurum meum di fophorum fcripta vera. Ergo de Tempore nil certi
minutum atque in fuperlativo gradu concéntra tamen fcribere voluerunt , imò nemo Artis amato
tum in capfulam meam inclufi , dicendo ; Me hoc rum fine communicatione alicujus Adepti veri in
fore poftero die periclitaturum , ejufdemque in æternum non inveniet Artem præparandi hoc My
dicium nemini hominum cuiquam unquam fa& tu fterium ; cujus refpectu ac ratione etiam ego à Te,
rum. Non fic , non fic, refpondebat ille , fed om Amice , peto , ut ( quia Operis veri vidifti Mate
nia , quæ ad Dei omnipotentis gloriam tendunt , riam ) ne Te oblivifcaris & tua in Igne bona ne
fingulariter Filiis Artis indicare debemus,ut Theo amittas inhians hujus Artis perfcrutationi ; nun
fophicè vivant & Sophifticè neutiquam moriantur. quam enim eam invenies. Cui dicebam: Mi Domi
Poftmodum fum ego ipfi confeffus ; Me , quum ne, quia quanquam ita ille Tibi , ut Tu mihi inco
maffam Medicinæ ipfius in manu mea habuiffem, gnitus es , ignotus fuit , nihilominus ramen Tibi
co temporis articulo , an inde nonnihil mihi pof monftravit viam inveniendi Operationem hujus
fem digiti ungue deradere , tentaffe , fed fortaffe Arcani , forfitan etiam Tu mihi aliquanciflum de
non nifi Atomum quandam invifibilem arripuiffet; Secreto ift hoc , fi velles notificare poffes , ut fupe
& verò ( quum unguem expurgaffem , & collectam ratis rudimentis omnium difficillimis , inventis
in charte involucro materiam in plumbum liquefa ( quod dici folet ) fortaffis poffem addere ; unius
&um injeciffem ) nullam vidille Auri tranfmutatio quippe inventi occafione aliud invenire non æque
nem , fed totam ferè plumbi maffam ex crucibulo difficile eft. Sed refpondebat Artifta : In hoc verò
in auras avolâffe , fubftantiam autem relictam in Opere res fefe ita habet. Nifi enim rem a capire
operis
 204 Bibliotheca Chemica Curiofa

operis ad calcem ufque fciveris, nihil ejus fcis. Sat cavit effe Aurum omnium præftabiliffimum , quo
quidem tibi dixi , tamen ignoras , quomodo Philo melius in toto reperiri nequeat mundo , adpro
fophorum conficiatur atque iterum fragatur Sigil mittens , fe vel pro fingulis ejus unciis effe quin
lum Hermetis vitreum , in quo Sol , Metallicis fuis quaginta florenos perfoluturum.
1 radiis mirè coloratis fplendorem emittat, & in quo Poftridie ejus diei per Hagam noftram univer
fpeculo fefe Narciffi oculis Metalla adfpiciant fam fuit rumor de mira hac Tranfmutatione Metal
tranfmutabilia , atque ex qualibus radiis Adepti lica dilatus atque diffipatus; unde & multi viri illu
fuum colligant Ignem , cujus ope Metalla volatilia ftres Artifque amatores ad me proviferunt , nomi
figantur in fixiffima , five Aurum , five Argentum. natimque ex illis nominibus magnis ad me accef
Sed hac vice fat eft : quia ( Deo volente ) in crafti fit Examinator Generalis Monetarum hujus Provin
num adhuc femel dabitur occafio conveniendi , ut cia Hollandiæ Dn. Porelius cum aliquot illuftriffi
colloquamur de hac Materia Philofophica, & prout mis viris aliis , obnixè rogantibus , ut fibi commu
dixi hora nonâ tuam adveniam domum , monftra nicarem faltem minutum Auri mei artificiofi fruftu
turus tibi projiciendi Modum : fed valedi&tione lum ad explorandum illud per examina legitima ,
pro no&te faufta me ille ELIAS ARTISTA ad lucem quibus proprie curiofitatis gratia libentius gra
ufque hodiernam reliquit exfpectantem triftiff tificatus fum atqueunâ nos contulimus in ædes cu
mum ; imò Mercurius Philofophorum cum ipfo in jusdam Argentifabri admodum curiofi, cui nomen
auras avolavit, quia de ipfo denuò ne verbum qui eft Brechtelio;in cujus laboratorio illud fuit explo
dem fando inaudivi : tamen ille ( quippe qui pro ratum per illam probandi formam , quam Artifi
miferat , fe fequenti mane feu diluculo ad me re ces periti Quartam nuncupant, quando fcilicet tres
venturum fore ) alium quendam hora femidecima aut quatuor partes Argenti liquefiunt in crucibulo
ad me mifit virum incognitum, mihi fignificantem, cum una parte Auri , atque deinceps ifta mixtura
quod ille amicus , qui pridiana vefpera mihi polli tibus redigitur in lamellas ,
frequentibus mallei i&
citus erat , fe me fore revifurum , propter negotia quibus fuperfunditur fufficiens Aqua Fortis quan
alia avocantia venire non potuiffet , hora tamen titas , abs qua Aqua Forti diffolvitur Argen
tertia pomeridiana me fore ab ipfo revifendum. tum , Aurum verò inttar nigri pulveris petit fun
Cæterum pofteaquam defiderio vehementiffimo ad dum ; & poftea depleatur Aqua Fortis , pulvis
horam femioctavam ufque nequicquam exípecta verò aureus in crucibulo vicitim in Aurum con
Alatur.
ram , incepi dubitare in rei veritate . Infuper quo
que uxor mea ad me venit in laudati viri arte val to , cogitavimus fub ini
Hoc autem opere pera&
de curiofa indagatrix , vexans me ratione Artis tium , dimidiam Auri partem avolaffe , fed reapfe
Philofophica in memorato viro fevero ac probo contrà erat ac putarâmus , quippe qui comperie
fitæ , dicendo : Agedum , attentemus , quæfo te , bamus, quod aurum adhuc aliquantam Argenti par
Operis veritatem fecundum ea quæ dixit vir ille. tem infuper in Aurum tranfmutaverat , videlicet
Certè namque alioquin hanc ego noctem immi drachma Auri duæ tranfmutaverant duos Argenti
nentem totam traducerem infomnem. Cui autem fcrupulos præ Tincturæ abundantiâ in Aurum fibi
refpondebam : Præftolemur quæfo ufque in crafti homogeneum feu fimilare.
num , num forfitan adhuc fit tunc reverfurus. Inte Quod quoniam addubitavimus, num forfitan Ar
rim verò , ut filius meus accenderet ignem , juffi , gentum fuiffet minus probè ab Auro feparatum ,
cogitans : Ille fanè vir alias in difcurfibus fuis tam continuò cum feptuplo Antimonii confecimus Mix
divinus deprehenditur jam prima vice mendacii turam, atque poft Examen hoc in Antimonio ami
reus.Secunda verò vice dum experimentum capere fimus octo grana Auri; fed quando iterum evapo
volui ex materia furtiva fub pollicis ungue retru rare feci Antimonium , novem iterum grana Auri
fa, fed fruftra , quippe quoniam plumbum in Aurum inveniebam , tamen coloris parum pallidi , ita ut
non fuit tranfmutatum ; tertia denique vice ille in Proba Ignis optima nihilum hujus Auri amiferi
tam parvum materiæ fruftulum dedit ad tingen mus : atque hoc probandi genus infallibile ter per
dam plumbi maffam adeò magnam ; fane quam ille feci, atque inſpectantibus viris Nobiliffimis Illuftrif
me in tranfennam induxit. Interea vero loci juffi fimifque comperi , quod quælibet Auri drachma fi
ceram afferri flavam , cui poffem involvere mate bi pro augmento acquifierat fcrupulum Auri , At
riam , quæfivi plumbum , abfciffurus inde 36 feu gentum verò eft optimum & valdè flexibile : atque
drachmas . 6. uxor mea involvit Lapidis materiam ita drachmæ quinque Auri adhuc ex Argento fibi
in ceram , & fimul atque plumbum liquefactum fue attraxerant fcrupulos quinque , & ( ut fimul ac fe
rat , ipfa globulum injecit , qui globulus cum fibi mel omnia refidua complectar)totum pondus quan
latione & flatuofitate in crucibulo bene obturato titatis laudati pulveris minimi tranfmutavit drach
ita perfecit operationem,ut intra horæ quadrantem mas fex & fcrupulos duos Metalli vilioris in Aurum
tota plumbi malla in Aurum optimum fuerit tranf adeo fixum, ut vel intenfiffimam quamque ignis tor
mutata. Certè ego tametfi vel Ovidii vixiffem fecu turam perfeveranter fuftinere valeat. Ecce ! ita vo
lo rariorem non credidiffem Artis Chymia ME bis hactenus Hiftoriam commemoravi omnem ab
TAMORPHOSIN , quinimò fi centum infpectaffem ovis ( quod dicitur ) ad mala ufque. Aurum quidem
oculis Argi , vix admirabilius vidiffem ullum Na ego habeo, ELIAM verò ARTISTAM , ubinam ter
turæ Opus. Nam hoc plumbum Lapide Sophorum rarum aut gentium ipfe impræfentiarum hofpitetur,
mixtum atque in Igne liquefa& tum certè pulcher prorfus nefcio , utpote qui præter cætera mihi di
rimum nobis monftravit colorem imo viridiffi xit , fe fore hac æftate folum natale verfurum , in
mum ; ac fimulatque in poculum effuderá fuforium, Afiam tranfmigraturum atque Terram San& tam
colorem acceperat ad inftar fanguinis, fed poftea invifurum. Rex cœli Optimus Maximufque ( fub
quam refrixerat , optimi Auri colore fplendefce cujus divinarum alarum umbra ille hactenus de
bat. Certe ego cum omnibus mihi adftantibus ef lituit ) comitantibus Angelis fuis adminiſtrato
fi&tim confternati , è veftigio cum plumbo aurifica riis prædeftinatum ipfius iter, ita fortunet , ut
to adhuc calente deproperando commeavimus ad longævam vitam vivens , toti Chriftianæ Reip.
Aurifabrum, qui illud poft prævium examen dijudi Talento fuo ineftimabili fummopere fuccurrat
& poft
 Lib. I. Sect.
& poft hanc vitam hæreditatem vitæ æternæ her
cifcundam , gloriosè cernat , Amen .
CAPUT IV.
Vt igitur jam munus promiffi conficiam ,
ex tempore ad Dialogum feu Colloquium
inter ELIAM ARTISTAM & ME
DICUM me recipiam .
ELIAS ARTIST A.
Alve Domine Helveti ! Me, nifi umbra tibi fue
ro molefta , inceffit libentia confabulandi ali
quantifper tecum , quippe qui inaudivi, te effe cu
riofum rerum naturalium indagatorem. Enimverò
libellos tuos perlegi , & præter cæteros cumprimis
totum Tra&atulum agentem contra Dn. Digbai
Pulveris Sympathetici effectum , ubi gloriatur , fe
omnia indiftanter fanare velle vulnera. Certè ego
illis , quæin hoc Speculo Creaturis naturaliter im
plantato five fympathetico , five antipathetico con
fpiciuntur , incredibiliter delector . Quippe inex
hauftos divini Luminis ac Numinis Thefauros non
minus abundanter quam liberaliter nobis concef
fos optimè noffe poffumus ex Creaturis omnibus
que vel fub Calo ætheræo nafcuntur , vel in Terræ
ventre,vel in Maris utero ad finem eundem produ
cuntur,ut fuis ipforum beneficiis potentialiter infi
tis falutem corpori hominum mortali reftituant.
MEDICUS.
O Domine ! Talis invifentis novi hofpitis præ
fentia mihi nunquam molefta erit umbra , fed po
tius amicorum gratiffimus. Nam Philofophica de
Naturæ Secretis confabulatio eft unica animi mei
recreatio, necnon tale conveniens nutrimentum fa
lutiferum, quale nemo hominum prius unquam gu
ftare dignè poteft , quàm ad illud convivii ritè di
fpofitus fuerit. Intra quæfo, amice,in cameram .
ARTISTA ELIAS.
"
Itane , Domine ! Hic totam , ut mihi videtur, ha
bes Vulcaniam officinam , & fortaffis hæc omnia
Spagyricè atque exa&è per Ignis torturam ex Mi
nerali Regno prolicita funt : fed in quem quæfo
finem tot Medicamenta ? Ego credo , quod Deus
in Rerum natura naturaliter talia dat medicamina,
qualium pauciffimis multò citius tutiufque redin
tegrare labefactatam proftratamq ; hominis fanita
tem poffimus, nifi vel morbus fit lethalis ex Naturę
defectu, vel lafa alicujus internæ partis nobilis de
tur putrefactio , vel tota humidi radicalis abfum
ptio,utpote in qualibus cafibus defperatis nulla Ga
lenica cura,aut Paracelfica tinctura medicari poteft.
At enim in morbis ordinariis non item, ubi tamen
non rarò hominum pleriq; ante fatalem vitæ termi
num (abfit Nemefis dicto) ex almo prædulcis hujus
Lucis Regno in terram mortuorum umbrofam tranf
migrare neceffe habent, dum vel falutem corporis
Lui negligunt, vel eandem fidei Medicorum remedii
præfentiffimi imperitorum committunt.
MEDICUS.
Quantum ex Dominationis Veftræ Difcurfu intel
go, ipfe, ni augurando fallor, vel eft Medicus , vel
Chymia peritus. Certè equidem , prout Dominus
dixit, credo ego, in Rerum Natura dari alia medi
camenta præftabiliora, quemadmodum & aliorum
!
Philofophorum affeverant complures, dari aliquod,
quamvis paucis cognitum, Medicamentum Uni
verfale , cujus beneficio poffimus vitam ad metam
Tom. I.
II. Subfect. VII. 205
fatalem ufque prolongare, morbos omnes alioquin
incurabiles curare atque alia hujufcemodi plura.
Sed quotufquifque fapientiffimorum hujus Mundi
omnium poteft nobis monftrare viam perveniendi
ad tam nobilem fontem, unde tam mirificus fuccus
hauriatur medicamentofus Medicum nobilitans
Nemo forfitan hominum.
ARTISTA ELIAS .
Medicus quidem ego non fum , fed faltem Ori.
chalci fufor , & à teneris ferè unguiculis meum in
Pyrotechnia ingenium excolui atque ita internam
Metallorum Naturam perveftigavi. Quod quum
jam meum fit fuperfedere quidem affiduitate ela
borandi quicquam accurati per Vulcani artem, ani
mus tamen meus fe adhuc iftiufmodi oble&
tat labo
ribus atque curiofiffimæ Artis Spagyrica amatori
bus, utpote qui pro certo credam ac habeam , quod
Deus Opt. Max. noftra ætate Filiis fuis Spagyricis,
ORANDO atque Phyfico- Chymicè LABORANDO
gratis feu pro nihilo Myfteria Natura Metallica di◄
vendat.
MEDICUS.
Mi Amice, libens hoc concefferim , quod pro
nihilo Deus Bonum laudatum perinde ut cætera
Dona omnia fuis divendat filiis ; perrarò tamen
inaudias, Ipfum Filiis fuis pro nihilo vendidiffe vel
vendere hoc Nectaris vinum medicamentofum,
Quippe certo compertum habemus tantam Chy
micorum turbam fuperioribus vixiffe feculis omni
bus, qui,prout jactatur adagio, aquam cribro hauri
re contenderunt , dum hunc Lapidem Philofopho
rum Univerfalem præparare præfumpferunt. Ta
ceo quod ex libris illorum , qui Adeptórum gloria
triumphant , nemo unus poffit addifcere Modum
præparandi , neque confcire Primam eorundem
Materiam , ufqueadeò ut inibi perfcrutans omnes
ad imas montium radices , nunquam in fumma co
randem juga confcendat , ubi Ambrofia & Nectare
Macrofophorum vefcatur.
Interea loci eft boni Medici , ut ipfe , fi quando
iftiufmodi Elixirio Univerfali deficitur , non fine
perpetuo confervanda Confcientiæ puræ feu falvæ
ftudio, morbis ægrorum fidei fua commifforum ad
hibeat iftiufmodi curationes fen talia reftaurandæ
fanitatis remedia , qualibus ratione effectus inelle
certò comperit virtutem fanandi.
Quocirca in defperatiffimis quibufque morbis
ego juxta cum plerifque Practicis femper fum tali
bus Medicament is fimpliciffimis ufus, ut inde male
habentes citò convalefcant, feu in ftatum fanitatis
priftinum priftinove meliorem reftitui queant.
Enimverò varia atque diverfa Salium genera in
glandulis & vafis lymphaticis poft putrefactionem
hujus vel illius nutrimenti affumpti gignuntur, quæ
poftmodum in variis etiam efflorefcunt humoribus
ad diverfos morbos five internos five externos.
Experientia namque condocente , quot conftitu
tiones feu complexiones corporum humanorum
habentur, tot quoque morborum diverfitatibus ea
dem funt obnoxia , etfi fit uniufmodi atque idem
morbus, prout nobis converfatio quotidiana com
probat in combibentibus Vinum , unde fane quam
diverfæ operationes manifeftò ſe produnt.
Quippe PETRUS , finiul atque Vinum bibir , la
borare infit animo iracundo , ne dicam , furibun
do.
E contrario PAULUS vinum combibens , imbi
biffe videtur animo timiditatem propemodum
agninam..
MATTHIAS verò cantat, & LUCAS illachrymat .
S Item
206 Bibliotheca Chemica Curiofa

Item centiffimum fcientiæ fupereminentis Charifma

De Contagio Veneno Scorbutico , nempe PE
TRI fuccus radicalis in vafis lymphaticis & in glan
dulis convertitur in Acidum oppilans corporis to
tius meatus & organa omnia : unde fub cute enaf
cuntur maculæ brachiorum pedumque cæruleæ dif
colorefque; tempore peftis vero extuberantia quafi
piperis grana.
Earundem autem
PAULI partium fuccus mutatur in Amarum ape
ritivum : unde fub cute fuboriuntur maculæ bra
turis pulicum æmu
chiorum pedumque rubræ,pun&
læ , in pefte verò Anthraces.
Earundem verò
MATTHIA partium fuccus convertitur in Sub
dulce facileque putrefactu : unde fub cute pullulaf
cunt Tumores brachiorum pedumque aquofi , pro
ut ferè confpicias in Hydropicis ; in Peftilentia ve
rò peftilentes Tumores .
Earundem autem ,
Lucæ partium fuccus mutatur in Acre Salinum
atque exficcans ; unde fub cute proveniunt brachio
rum pedumque præcipitationes fermenti ordinarii
carnis , atque exficcationes , ficuti plerumque ufu
venit in Atrophia , imò fæpiffimè in Atrophia vera:
in pefte verò Bubones ardentiffimi cum infania ad
Philofophis promifcuè omnibus non condonavit ,
fed perpaucis duntaxat revelavit , ufqueadeò ut
Adepti ad unum omnes uno ore confiteantur
Scientiam effe veram atque de illius veritate nul
latenus dubitandum .
MEDICU S.
Domine , præter commemoratas in medium
proferuntur etiamnum aliæ obfervationes adverfus
Medicina Univerfalis operationem enixè pugnan
tes , partim ratione ætatis , ac virium hominis
partim ratione fexus aliarumque circumftantia
rum , dum difcernitur vel inter tenerum & robu
ftum ,five à natura five ab educatione , vel inter ma
rem & fœminam , vel iuter juvenem & virginem ,
vel inter principium , medium aut finem morbo
rum ; vel internofcitur, utrum morbus fit invetera
tus , an verò nuperrimè ægrum invaferit ; vel deniq;
utrum Fermentum in hoc morbo promoveatur , an
verò in alio præcipitetur. Effervefcentia fit vel in
ftomacho vel in inteftinis. Profectò de miro Me
dicina Univerfalis effe&u datur Turba Contradi
&ionum Magna. In fuis quippe digitis plerique ra
1 tionalium Medicorum carent perfpicillo Dn . Tho
mæ à Didymis.
ARTISTA ELIAS.

mortem ufque proveniunt. Sanè quam philofophatus, Domine , es recte ac

Ecce, Amice , nemo Medicorum quifquam per bene , imò Orthodoxè contra Vniverfale Medica
unicum Univerfale Medicamentum medicari hujus mentum , juxta illud notorium ac pervagatum :
Scorbutici five Peftilentialis five Febrilis Veneni Quot capita , tot fenfus. Quippe quemadmodum
malum poteft , fed mediante quidem Particulari Mufica fuavifona non cujufvis Mida mulcet aures,
quodam à Deo nobis in Natura condonato reme neque eadem narrata Hiftoria Hiftoricis oblecta
dio vegetabili aut minerali . Enimverò unicâ her mento eft omnibus , neque linguis omnibus idem
ba Scorbuticâ feu Cochleariâ vel Acetosâ , aut Fu ex eodem cibi vinique guftu fapor gratus fapitur
maria aut Beccabungia, imò etiam multò minus re ac capitur : Ita etiam mirè variant Imperitorum
medio quodam ex his fpeciebus diverfis in unum judicia de miro Medicina hujus Univerfalis effe&tu
conflato poffum fuccurrens allevare aut tractare in Corpora humana ac Metallica. Nam hujus Uni
Scorbuticos omnes ; quippe quoniam inter Coch verfalis Medicina, operandi Modus impenfe differt
leariam & Acetofam herbas datur Antipathia, ficut à Particulari Medicina , quæ nihilominus tamen
inter Ignem & Aquam : atque ita eadem emicat quadantenus dici poteft Univerfalis , velut herba
Antipathia inter herbam Fumariæ & Beccabungia. Cochlearia , omnem curans fcorbutum maculis infi
gnitum cæruleis ;vel Acetofa, omnem medicans fcor
Ergo
PETRI Correctorium Scorbutici veneni tingen butum maculis notatum rubentibus ; vel Becabunoia
tis Salini acidi fit cum herba Cochlearia Sale vola fanans ejufmodi Atrophiam , vel Fumaria medens
tili Amaro. iftiufmodi Tumoribus , &c. idque cumprimis apud
torium Scorbutici veneni
PAULI verò Corre& tales Medicos , apud quales ifta mihi antea narrata
tingentis Salini amari , fit cum herbæ Acetofæ fixo obfervatio eft quantivis pretii. Præterea differentia
Sale acido. exftat maxima inter Univerfale Philofophorum
MATTHIA autem Correctorium Scorbutici ve Medicamentum, utpote quo Spiritus recreentur vi
neni falini tingentis fubdulcis ac hume&
tantis fit ad tales , & inter Particulare proletariæ curationis
miniculante herbæ Fumaria fixo fulphure amaro Medicamentum , quo corrigitur humorum vene
num , quale contra naturam ebullit in hoc hoinine
exficcante.
Luca verò fcorbutici veneni , tingentis Salini
LUCA acidum , in illo amarum regnans ; in uno prædomi
acris ac exficcantis fit fuccenturiante herbæ Becca natur falfum, in altero verò acre . Atque nifi procul
bungiæ five rubræ braffice Mercurio dulci hume ulla procraftinatione humores ifti corrupti ftatim

tante, prout etiam ex harum herbarum fignatura

& ex corpore expellantur per ordinaria Naturæ emun
externa dijudicatu facile eft de Interno remedio &oria five per alvum, five per veficæ lotium,five per
fpecifico contra hos fcorbuticos morbos diverfos. poros fudafcentes, five per oris fputum, five per na
Certè, mi Amice, fi hoc à prudente Medico obfer res, certè corruptio unius evadet generatio alte→
vatum fuit, ille dubitat de Medicamine Univerſali. rius , puta morbi. Ex quavis namque fcintilla , nifi
ARTISTA ELIAS. in tempore eam exftinxeris , incendium orietur

Omnia, quæ fermocinatus es, facilè concefferim;
Medicorum tamen pauciffimi hac medendi Metho
do utuntur : fed interim impoffibile non eft , quo
minus in Regno etiam Minerali fummo detur Me
dicamentum Univerfale, cujus unius beneficio pof
fimus patrare atque adminiftrare omnia , quæ mihi
à te de multijugibus enarrantur remediis ex Re
gno Vegetabilium infimo . Atqui DeusOpt . Max.
ob rationes nonnullas momentofas hoc magnifi
w modo
maximum. Quinetiam fi defectus motus Spirituum
vitalium datur, impoffibile eft, hoc fieri poffe. Ergo
Medico confcientiofo id unicè curandum eft , quo
modo poffit promovere Spirituum vitalium motum
ad calorem naturalem digeftibilem ; idque cum
primis optimè fecuriffimeque præftatur per ope
rationem noftri Medicamenti Univerfalis , à
quo notabiliter recreari deprehenduntur. Nama
fimul atque hæc Medicina plus quam perfecta
 Lib. I. Sect. II.
modo laudato ex fede occupata malum morbifi
cum exturbaverit , illico fanitatem amiffam vicif
fim infundit , idque folum ex ipfa harmonia five
fympathia, quam Spiritus Vitales & hæc Medicina
inter fe mutuo habent. Quocirca ab Adeptis nomi
natur Naturæ Myfterium , & fenectutis defenfivum
adverfus morbos omnes. Quid ? quod vel tempefta
te peftilentiffima graffantibufque paffim morbis
contagiofis pleniffima ex homine faciat Salaman
dram citra ullam fui læfionem ignitas iftiufmodi
plagas cœli irati epidemicas perferentem ad fupre
mum Vitæ exhalanda Terminum ufque.
MEDICUS.
Quantum igitur ego , perdilecte Amice , intelli
gere valeo , ifthæc Medicina non facit ad humo
rum depravatorum emendationem, fed potiffimum
conducit ad Spirituum vitalium recreationem.
Cæteroquin apud Chymicos Practicos hoc tra
ditur Secretum , quod per Artem Spagyricam pof
fit commonftrari , quomodo purum feparetur ab
impuro , & quomodo per eandem immatura red
dantur matura , & amara corrigantur in fubacida,
& fubacida in dulcia, & acria in mitia , & mitia in
acria,& acida in dulcia , & dulcia in acida. Quine
tiam iſta laudatiſſima Philofophoru Medicina juxta
captus mei rationem non poteft prolongare vitam
ultra Metam cœlitus præfixam , fed duntaxat præ
fervare ab omnium venenorum effe&u morborum
alias mortiferorum, ufqueadeò ut verum fit , quod,
prout vulgo creditur , vitæ humanæ prolongatio
dependeat tantummodo à folo Dei omnipotentis
nutu ac manu. Miffis autem iftis , hæc mea etiam
num manet Quæftio, Num quidnam ex hujus Medi
cina Univerfalis ufu convertatur natura hominis
priftina in novam, ita ut homo piger degeneret in
hominem alacrem , & homo qui antea à natura
melancholicus & triftis fuerat , poftea Jovialis , hi
laris, gaudioque plenus evadat, confimilefque alte
rationes, reformationes , permutationes feu viciffi
tudines in natura hominis contingant .
ARTIST A.
Minime gentium , Domine. Poteftas quippe
tanta nulli unquam condonata Medicamento eft,
ut hominis naturam mutare valeat. Enimverò Vi
num inebrians à diverfis fumptum Individuis in
ebrioſo naturam hominis non mutavit, fed tantum
modo provocavit , quod in ipfo naturaliter poten
tialiterque ineft, atque in a&
tum deduxit,quod quafi
mortuum in ipfo fuerat. Eodem fe modo habet
operatio Medicina Univerfalis , quippe quæ per
Spirituum vitalium recreationem provocat fanita
tem ad tempus duntaxat in homine,fuppreffam ,
utpote in quo antea naturaliter fuerat,perinde atq;
Solis calor herbas aut flores non immutat, fed col
dem faltem provocat , atquè ex propria ipforum
natura potentiali in a&tum faltem revocat. Melan
cholica namquetemperature homo in fuas denfio
res melancholicas refufcitatur , & verò homo Jo
vialis hilarifque in fuis actionibus lætis recreatur,
atque ita confequenter : Præfervativumque in de
fperatis morbis omnibus eft præfentaneum feu
optimum. Hinc præfagiens obventurum fibi fore
quippiam adverfi, mavult prævenire quàm præveni
ri . Quinimò fi ulla daretur Vita prolongatio per
Medicamentum quoddam Philofophicum contra
talem Dei Omnipotentis prædeftinationem , certè
profe&ò non MERCURIUS TRISMEGISTUS , ne
que PARACELSUs , neque RAYMUNDUS LULLIUs,
neque Comes BERNHARDUS , neque confimiles
illuftres hujus Myfterii Magni poffeffores complu
Tom . I.
Subfect . VII. 207
plures mortem mortalium reliquorum communem
oppetiiffent, fed forfitan fuam in hodiernum diem
ufque vitam protraxiffent. Ergo fanatici ac lym
phatici foret hoc perfcribere ,imo ftolidiffimi, idem
credere ac fentire de uno aliquo Medicamentorum
in tota rerum natura.
MEDICUS.
Quæcunque , mi Amice , de Univerfalis Medici
næ operatione non minus regaliter quàm funda
mentaliter dixifti, lætus lubenfque concefferim qui
dem ego, fed quandiu laboro ignorantia præparan
di rectè illam , nihil ago nifi idem quod cymbam
exiguo ludere cupiens lacu in Oceanum vaftum ,
quippe qui certè ad illam inde fine ullo fructu red
dendam littori compelletur. Et quàmvis enim de
laudata illa Præparatione plerique Virorum illu
ftrium nonnihil confcripferint , illud tamen tali
quafi cautionis umbrofæ carbafo involverunt , ut
Le&orum affiduorum pauciffimis innotuerint vefti
gia ipforum latenter demonftrata , quæ fequenda
tantifper forent , dum pervenirent, quo pervellent .
Quotufquifque etiam tot inftru& tus eft fumptibus,
quot poffit fibi coëmere codices illos omnes , in
quibus fparfim de iftiufmodi Hypothefi ita tra&
ta.
tur, ut illis perlegendis maximam vitæ brevis par
tem infumas , antequam inde fufficientem tibi co
gnitionem manualemque operationem colligas.
Maneamus igitur in noftro Laboratorio , à Deo
etiam benedicto , juxta illud : Ora al Labora ; &
Deus dat omni hora.
ARTISTA ELIAS.
Satis re& è argumentaris , Domine ; ex Philofo
rum namque fcriptis rariffimè addifcitur hæc Ars
Artium , fed perbenè ac clarè ex manuductione
alicujus Adepti intelligitur fenfus ipforum. Tran
feamus autem hinc ad Metallicum hujus nobiliffimæ
Tincturæ Effe&um Tranfmutativum , de quo Parti
cipes feu Adepti confcripferunt libros multi mul
tos , atque plerique ipforum difcipuli genuini in
Igne multum laborantes ad finem Arcani ipforum
præoptatum albis , quod dicitur , avibus pervene
runt.
MEDICUS.
Animadverto , Dominationem Veftram trahi vo
luptate tranfeundi à Medicinæ Ufu ad Tranfmuta
tionem Metallorum infinitam. Cæterùm quamvis
ego facilè credere poffim Poffibilitatem Artis , da
ri nimirum inter ADEPTOS Experimentum iftiuf
modi Chymicum , prout etiam in fuperioribus
mentionem feci de illo Experimento , quando Dn.
Doctor KIFLERUS obſtetricante unius unciæ Au
ri Tincturâ in Aurum optimum tranfmutavit un
ciam unam femis Argenti ; ut nihil infuper dicam
de Experimento HELMONTII , neque SCOTI in
celeberrimis Civitatibus COLONIA & HANO
VIA, neque de illuftri ac pervagato illo Exemplo
maximo , quod PRAGA Coram Cæfare FERDI
NANDO III . mediante unico Tincturæ grano libræ
Mercurii tres funt in Aurum nobiliffimum tranſ
mutatæ, ufque adeò ut ego non minus in neceffita
tem quàm in voluntatem credendi adducar, Artem
effe Veram poffe , etiamfi pleno nondum fuffragio
fufficienter concipere queam , utpote qui poffeffo
rem ejus verum nunquam per vitam meam omnem
his meis oculis vidi.
ARTISTA.
Mi Domine , Verum dixifti , Artem tamen fore
Artem , etiamfi tu credere abnueres ; haud fecus
atque in Magnete videre eft , quemadmodum ille
per fuam fibi infitam vim fulphuream ex ferro
S 2 per
 208 Bibliotheca Chemica Curiofæ

per contra&um ftatim magnetem facit , etiamfi quippe quæ nullius eft precii , fed propter aliam
credere tu nolis , latenter in ipfo tam miras ineffe quandam rationem momentofam , cujus refpectu
operationes , tamen veræ permanebunt : Ita etiam fi fieri poffet , ut ignis igne exuri valeret , ego jam
de Lapide Philofophorum habeto , cui Intus ineft, cum di&o totam hanc maffam præ tuis oculis
quicquid quærunt Sapientes ; & quoniam caligino in flammas ejus edaces conjicerem. Quare inte
fa ipforum fcripta à pauciffimis inveſtigatorum in rim à te peto , ut adeò avarus fcientiæ tantæ
telligi & explanari poffunt, votis erat omnibus op captanda effe nolis . Quia hic plus penes me tu
tandum, manibufque conandum, unam aliquam to vidifti hodie , quàm multi Regum Principumque
tius Artis Epitomen Laconicam ita confiteri,ut in alibi ſpectare voluerunt , fed nunquam confpicere
de exiguo temporis fpatio ac labore pauculo om potuernnt. Cæterum meditor mecum de reditu
nia combibi neceffaria poffint, quorum adminiculo ad te , interje&to trium feptimanarum curriculo ,
tranfitus ad Autores reales detur facillimus. Quod ubi tibi in arte Chymica Artes quafdam pulcher
quum jam in medium exempla protuleris nonnulla, rimas juxta atque Manuductiones monitrabo.
ex quibus connitebaris petere confirmandam rei Quinetiam fi tunc temporis conceffum mihi fue
affeverare poffibilitatem , jam ipfemet tibi ego rit ut tibi Tranfmutationem oftendam , Curio
commonftrabo veram Secretorum Philofophorum fitati tuæ affatim fatisfaciam. Interim valere ac fal
Materiam. Ellam ! Proba. vere te jubens peto , ut tibi à tali labore magno ar
MEDICUS.
duoque caveas , ne famam pariter atque fubftan
Hæccine , mi Domine , imò hæc ipfa fubftantia tiam tuam in cineribus miferè difperdas fimiliter
fulphureaque flavaque vitreaque eft Materia Phi aliquammultis avaris ejufdem Artis fummæ In
lofophica ? Numnam tutè es ipfemet fcientiæ hu quifitoribus.
jus poffeffor ? Credo fane quod me ludificaris . MEDICUS.
Qualo Domine , dic mihi veritatem , Utrum res Nunc quid faciam , mi Domine ? Si fortaffe Ti
fefe ita habeat, necne ? bi ex Philofophico tuo Juramento confirmato iſta
ARTISTA ELIAS. potiuncula argenti in aqua pluvia diffoluti licitum
Imò, Dn. Doctor, Preciofiffimum Mundi Thefau non fit, ut dones mihi iftud fruftulum Tincturæ mi
rum, jam in tuis habes manibus. Quia hic eft Ve ræ , certè refcifcas, quod , prout tu fufpicaris , ego
rus Lapis Philofophorum , quo nemo alter habuit fum animo anxius enixéque avidus Scientiæ hujus
unquam meliorem , neque habebit alium : atque prænobilis combibendæ , & credo , quod vel ipfe
egomet elaboravi ipfe Compofitionem ab initio ad primus Mundi Patriarcha Adam olim ob comeſtum
finem ufque. Quod fi tibi conclave adhuc eft aliud, utriufque Sophiæ malum ex Paradifo exterminatus
oftendam tibi Metallum ab ifthoc Lapidis genere ( fi adhuc in vivis hac noftra effet ætate ) nullus in
tranſmutatum in Aurum . Quorfum introductus , termiffurus foret , quin denuò de hoc malo aureo
Adfpice , inquit , has quinque Taleolas utpote benefi ex ATLANTIS horto comedere pervellet .
cio ipfius Tinctura Philofophica ex Saturnofeu Plumbo Veftra Dominatio inquit , Hoc multos Principum
paratas, quas in perpetuam Magiftri mei memoriam non potuiffe videre , quod ego vidi. Vidi equidem
gefto. Tibi verò , qui multa perlegifti Adeptorum ego Materiam,de qua tu tam rara prædicas, interim 1
fcripta , ex vifa hujus Lapidis fubftantia & natu verò non confpexi Effectum Tranfmutativum , nifi
ra fat benè conftare poterit notitia de Materia quod tuis fidem adhibeam verbis. Quod quum 1
vera. Dominatio veftra me foletur , fe quidem jam hine
MEDICUS. profecturum , fed interlapfo trium hebdomadum
Quantum ex te inaudio , Magiftrum habuifti , à fpatio ad me rediturum , ut mihi Artes Chymicas
quo Artem potius condidicifti quam proprio la perpulchras juxta atque proje& tionem , fi licitum
bore atque inventione acquifivifti. Verum enim fuerit, commonftret;hujus bonæ fpei fruitione ego
verò tametfi ego jam iftam fubftantiam , quam hac vice acquiefcens, gratias interim tibi ago am
effe Tin&uram Philofophicam veram prædicas , pliffimas pro tua mihi exhibita Amicitia maxima ,
confpexerim juxta cum Taleolis his quinque aureis; fingularique fidei præmonentis cura , ut in Labores C
relinquor tamen etiamnum ignarus ac dubius , Chymicos Famam fortunalque meas omnes ne pro 1
utrum verum fit nec ne . Quocirca maximopere à fundam atque dilapidem amiffurus. Certè ego tan
Te etiam atque etiam peto , ut mihi condonare torum Arduorum nondum ullum feci unquam pe
velis tantillum illius Materiæ fruftulum , quantil riculum, neque attentaturus fum , nifi prius Domi
lum fufficiat ad tranfmutandum quatuor faltem gra natio Veftra, mihi gratis atque ex pura Amicitiæ
na Plumbi in Aurum, ut hoc pacto mihi fcrupulum benevolentia demonftrare voluerit præparandi mo
dubitationis omnem eximas atque me tantò cer dum ac viam. Interim verò Veritatem Artis admi
tiorem de rei veritate reddas. Ecce ! capeffis fru ror , atque etiam fpe&atæ tuæ in me Amicitiæ ra
ftulum complens magnitudinem unius faltem grani tione mihi gratulor, utpote qui hoc mihi detexifti,
1 feu feminis cannabini , ut inde five in morbo ali Te ADEPTUM effe .
t
quo defperato , five in Metallica Tranfmutatione Quòd fi vel Rex vel Princeps vel cæterorum
a
fpecimen feu Proba exhiberi poffit. Magnatum quifquam confcirent aut refcifcerent ,
1
ARTISTA ELIAS. Te Artis hujus poffefforem effe , atque proinde
Fateor quendam bonæ conditionis virum atque te ( quod Deus prohibeat ) raperent ad quæftio
mihi prorfus incognitum monftrando me perdo nem, & cruciarent te fuis Tortoribus, numnam Ar
cuiffe . Poffibilitatem Tranfmutationis 2. Præpa tem effes aperturus ?
randi quoque Modum : atque hæc eft Ars ifta ARTIST A.
infallibilis , de qua tibi nullatenus eft dubitandum . Nemini unquam aliàs præterquam uni alicui
Ut autem tantillum fruftuli , quantillum petis , ti feni probo ac jufto viro juxta ac tibi Lapidem Phi
bi condonem , nullis mihi modis licitum eft, etiam lofophorum monftravi , atque infimul revelavi , me
fi vel tot ducatos mihi redonare velles , quot tota poffefforem effe : fed nemo hominum unquam im
1
hæc camera capere poffet ab imo ad fummum uf pofterum tale quid videre atque audire debet.Quin
que , idque non propter æftimationem materiæ , imò etiamfi quis Regum vel Principum me ( quod
fanè
 Lib. I. Sect. II. Subfect. VI.
209

fanè Deum meum non facilè permiffurum fore fpe Jefum regeneratos. Iterum vale , atque fic habe , me
ro ) effet in vincula conjecturus, cgo tamen nequa tibi fore Amicum permanfurum. Me namque opor
quam , more circumforaneorum Medicorum fepla tet rurfus proficifci hinc , fed fpero, me te effe bre
hariorum , vagabundorum impoftorum feupauper vi in florente fanitatis ftatu revifurum.
tinorum Alchimiftarum ipfis Artem prodere Ita novus ille mihi valedixit atque abiit Amicus,
vel dire&e vel obliquè vellem , fed quavis trucu . Amicum fuum relinquens me triftiffimum per tem
lentiffima fidicularum prunarumque vivarum tortu pus trium feptimanarum , quibus exſpirantibus il
râ excarnifari, excruciari atque enecari mallem. le, prout condixerat,rediit atque Tincturam mihi
MEDICUS. dedit quemadmodum ex tota Hiftoria jam fu
Amice bone , danturne Autores , qui de hujus pra vobis ad perlegendum enarrata ac præfcripta
Artis veritate fcribunt explanatius illis multis om cognofcere potuiftis. Pofteaquam ille Homo Dei
nibus, qui tam obfcura de illa eructant verba , ut Philofophicus viciffim à me abierat, ego eundem
cadem vel ipfemet fortalle non intelligant,nifi com nunquam amplius revidi & ne verbum quidem de
mentarios annotationefque evidentiorem adhi co ullum ex aliquo vel pegafariorum vel tabellario
beant Paraphraftarum ; quemadmodum tu forfitan rum vel intimorum audire potui.
à pofteriore perlegifti, atque proinde omnium op Verum enimvero ipfe apud me pro ftimulis re
time calles, quales veri fint Adepti. liquit acrem fui memoriam alta mente repofitam
ARTISTA. pariter atque opinionem PARACELSI affeverantis,
Domine Doctor , libros quidem ego non lego , quod per Metalla ex Metallis atque cum Metallis
neque perlegi multos;multos tamen inter alios Au emundatis , Spiritualibus & ab ipfamet fæce antea
tores non offendi curiofiorem SENDIVOGIO , no depuratis fiant Metalla ac Aurum Argentumque
minatim autem in libro qui infcribitur Cofmopoli Philofophorum vivum , tam ad Corpora humana
ta , Belgicè BORGERDER WERELT . Nec non quàm Metalla. Quocirca fi hofpes illa pauca con
fratrem BASILIUM in fuis XII . Clavibus. Quantum verfationis amicus mihi exactè monftraffet Mo
ad SEN DIVOGIUM atttinet , hunc Autorem uten dum præparandi hoc cœlefte Sal Spirituale , per
dum habebis , fimul atque rediero , prout dixi: ut quod & cum quo ex corporeis terreftribufque fub
pote in cujus verbis obfcuris delitefcit veritas , pe ftantiis poffim quafi in eorum Matrice colligere
rinde tanquam in Mineralibus Metallicifque Cor Spirituales Solis aut Lunæ radios , certè ille de fuo
poribus externis , etiam noftra Philofophorum mihi lumine lumen tantum accendiffet , ut videre
Tinatura eft inclufa atque retrufa. & callere potuiffem , quomodo Magneticè, in aliis
MEDICUS. Metallis corporeis Animam eorum Internam ita
Gratiam tibi, Domine, habeo pro tanta amici per Sympathiam tranfmutare debuiffem , ut ipfiuf
tia maximam. Interea loci vel exfpe &abo , quæcun met ope corpus ejufdem fibi fimile clarificâffent
que pollicitus es; & quod Dominatio veftra de Tin feu transformâffent vel in Aurum vel Argentum ,
Яuræ obje&is edifferuit, facilè affentior, ac largior, fecundum feminis rubri indolem in Corpus ru
utpote qui credo , quod miræ efficacefque Metal brum , aut feminis albi naturam in Corpus album.
lorum Effentiæ occultantur fub externis Corporum Nam dixit mihi ELIAS ARTISTA , quod SENDI
corticibus folliculifque , quanquam perpaucos in VOGII Chalybs fit illa vera Mercurialis humiditas
Igne adeò exercitatos expertofque comperio , ut Metallica , qua adminiculante fine omni corrofivo
fecundum Artis di& tamen enucleare nucem fciant. in Igno aperto crucibuloque Artifex auri poffit fi
Enimvero omne Externum robuftumque cujufpiam xos Solis aut Lunæ radios à fuo Corpore feparare,
Animalis , Vegetabilis aut Mineralis Corpus eft atque deinceps volatiles Mercuriales reddere pro
inſtar talis terreftris Provincia , in qualem , prout Tinctura Philofophica ficca , quemadmodum ipfe
Ifaacus Hollandus perfcripfit , Elfentiæ præclaræ mihi monftravit , atque nonnihil communicavit ad
Ipiritualiter immigrent . Quocirca opus eft , ut Ar tranfmutandum Metalla .Enimverò hoc mecum om
tis filii fciant qualiter Fermentum falinum quod nes dictâ Chymix experientiâ imbuti affeverare
dam idoneum Metallicæque naturæ gratum edo atque confirmare neceffe habent , quod PIRO
mare , diffolvere , feparare & concentrare poffint TECHNIA eft matrix ac nutrix variarum nobi
non magneticam modo Virtutem tingendi Metalli lium fcientiarum artiumque. Illi quippe ex colo
cam, fed qualiter etiam more Philofophico in fuo ribus de Metallorum Chao in Igne facilè dijudi
homogeneo Aureo vel Argento eandem multiplica cant , quale ipfi infit Corpus Metallicum . Ita enim
re valeant. Et videmus enim , quod Creaturarum in fingulos dies adhuc in terræ gremio procrean
Corpora omnium facile non folum deftruuntur, fed tur Metalla , lapidefque pellucidi ex proprio nobi
1
protinus etiam, fimulatque Interea vivere definunt, li femine vaporofo , femine Spirituali tingente Sul
in Orcum tenebrafque antiquas rapiuntur , in qui phureo, in fuis diverfis matricibus falinis.Nam Sul
bus latitabant : antequam in lucem per Dei Crea phur commune five Metalli alicujus puri vel impuri,
toris creationem producebantur. Quotufquifque adhuc cum fuo corpore conjunctum , cum fale
autem hominum eft nobis hanc in Regno Metalli petræ duntaxat mixtum inter ardentem ignis fer
co Artem commonftraturus? vorem facile in duriffimam fixiffimamque mutatur
ARTISTA terram . Terra verò hæc deinceps viciffim ex aëre fa
Recte dixifti , & optime judicavifti de naturali cile in aquam limpidiffimam mutatur, & hæc Aqua
rerum deftru&tione ; atque li Deo mifericordiffimo poftmodum fortiore igne fecúdum admiſti Sulphu
vifum placitumque fuerit , ipfe ad Te , perinde at ris Metallici puri aut impuri naturam , convertitur
que mihi gratiofe facere dignatus eft , vel tua fpe in vitrum , coloribus variis perbellè tin &
tum . Ad
rantis opinione citius non neminem ADEPTO RUM eundum ferè modum ex ovi albumine progignitur
ablegare poterit, qui Tibi monftret Philofophicum pullus per calorem naturalem.Ita etiam ex vinculo
Modum deftruendi Metalla atque colligendi Ani vitæ feminali alicujus Metalli confit novum idem
mas ipforum Internas. Interim vero invoca Deum que nobilius Metallum, per calorem ignis Salini na
Opt. Max. cujus pervigilis oculis te commendo , turæ convenientem ; tametfi pauci Chymicorum
1
identidem apertis fuper filiosfuos fibi per Chriftum re&è ac perfe&è fciant , quomodo Interna
Tom. I. $ 3 Metallorum
210 Bibliotheca Chemica Curiofa

Metallorum vires femper moventes magneticæ fe do in Jefum fuum crucifixum Fide viva credat, no
cundum fuam ipforum vel harmoniam vel difcre va in Ipfo creatura per viam Regenerationis ſtri
pantiam dicantur ; quare hoc Metallum cum Me &am fiat , in Eodem anchoram Spei fuæ omnem
tallo altero Sympathiam vel Antipathiam habeat figat & avowia in quofvis proximos pari
adeò fingularem, veluti videamus in Magnete cum ter atque potiffimum opera mifericordiæ philadel
Ferro , in Mercurio cum Auro ,in Argento cum phicæ pia in egena Chriftianæ Religionis membra
Cupro Sympathiam impenfe fingularem ; contra ritè exerceat , ufquedum poft curriculum vitæ om→
verò notabilis offendatur Antipathia in plumbo ne jufte fancteque confummatum hora fua fatali ac
contra ſtannum, in ferro contra aurum, in Antimo emortuali hincper undabundum Mundi hujus tem
nio contra Argentum , in plumbo contra Mercu peftuofi ac fcopulofi Oceanum in tutum tranquil
rium , & confimiles aliæ occurrunt in Regno Ani lumque æterni Sabbatifmi beatiffimi portum falvus
mali ac Vegetabili Annotationes fexcente Sympa enaviget atque novum cum Philofophis cœleftis
thetica & Antipatheticæ , prout legas ac relegas in Hierofolyma triumphantibus Canticum cantet.
variis Autoribus , qui perfcripferunt de iftiufmo Participatum ab eo qui
di Curiofitatibus, ex quarum accurata abfolutaque
cognitióne creantur atque æftimantur veri Philofo
phi atque Naturæ Magiftri. Vestrum fum Omnium
Hucufq ; quod egomet ipfe vidi & feci,id defcri
pfi , excudendum curavi atque vobis , Candidi Fideliffimus additiffimufque
Lectores , ex mera liberalitate gratis communica
JOHANNES FRIDERICUS HELVETIUS
vi juxta illud Senecæ : In hoc fcire aliquid defidero , Medicine Doctor & Practicus
ut alios doceam. Si cum bac Exceptione detur Sapien
Hage Comitis.
tia, ut illam inclufam teneam , abjiciam . Quicunque
verò de vera Veritate rei dubitat , tantummo

FINIS.

SUBSECTIO SEPTIMA.

De IURE ARTIS ALCHEMIE , hoc eft , Variorum AUTHOR UM

& præfertim Iurifconfultorum Iudicia & Refponfa ad Quaftionem , An

Alchemia fit Ars legitima ? colligente IOH . CHRYSIPPO FANIANO.

ta. Atque hæc omnino clariffima funt experientia,

Ex Sybilla.
quæ manifeftè Græce produntur. Subjiciit deinde,
Εννέα γράμματ᾽ ἔχω τετρασύλλαβός είμι, νόει με quod ex his quinque funt mutæ , ut intelligamus
Αἱ τρεῖς αἱ πρῶται: δύο γράμμα ]᾽ ἔχεσιν ἑκάση , quatuor tantum effe vocales ao reliquas quin
Αἱ λοιπαὶ δὲ τὰ λοιπὰ . ὦ εἰσιν ἄφωρα τὰ πέντε , que appellavit mutas, id eft , non vocales, quæ funt
Τῦ παντὸς δ᾽ ἀριθμῷ ἑκατοντάδες εἰσι δὶς , ὀκτὼ vxv. Inde addit , quod numerus , qui literis his
Καὶ τρὶς τρεῖς δεκάδες σὺν ἑπτὰ γνᾶς δὲ τίς εἰμι ; fignificatur mutis eft ἑκατοντάδες δις ὀκτὼ καὶ τρεῖς δεκα
Ουκ ἀμύητῳ · ἔση τῆς παρ᾽ ἐμοὶ σοφίης. Jes, id eft , bis centum & octies atque ter tribus
decadibus continetur : quod eft novies atque octies
Interpretatio ex Cardani LIB . de varietate rerum. decem, hoc eft centum feptuaginta , ut totus nu
X. CAP. LII. merus fit CCCLX X. is autem fignificatur quin
que literis mutis, fi eam quæ replicatur , id eft, у fe
UM in hos fermones incidiffem mel tantum fumpferis. Nam affumptis pvx, tan
probari hanc artem illuftris Emarus tundem conficitur ; apud Græcos p, fignificat C. ,
Ranconettus præſes Lutetianus de CC. v, L. x, XX. collecta faciunt CCCLXX. Inde
monftravit carmine Sibillino : adeo fubjungit curr' twla, quod eft , T , CCC fignificans ,
que ad amuffim , ut cum ambigua & la feptem , fcilicet decades, nam refertur ad
foleant effe talium refponfa , hac in fuperiora.Solum videtur elocutionis congrua ratio
caufa clariora folis luce anigmatis verba fuiffe vi tribus modis repugnare δις ἑκατοντάδες , ἃ ἑπτὰ δε
deantur. Itaque quæ ille doctus vir miro expreffit xades & uv pro cum. Abjicit autem , alterum :
artificio , prout ab illo accepi , dum Lutetiæ ef cum hoc Sibylla haud dicat , & prox feu y . legit,
fem , fubjungam. Ea autem funt ivvia ypaµµár' T. Nam codex habet u xe , quod eft, cum fep
xw , &c. ut fupr. Dicit igitur effe nomen novem tem fcilicet additis : dixit : quod facile verum effe
conftans literis , quod quatuor continet fyllabas , poteft inter x & parum intereffe , quoad formam,
quarum tres primæ duas tantum continent literas, Tandem concludit qui hoc noverit , non erit fuz
reliquæ reliquas , fcil tres. In hoc nomine apvidy, fapientiæ expers . In quo & illud mirum videri pof
videntur omnia pulchre congruere : nam quatuor fet , quod tam procul vates abfcedat à propofito.
conftat fyllabis dg , os, vi, xov : quarum primæ tres , Sed hæc & majora longe funt vatum privilegia , &
duas fingulæ continent literas : quarta & ultima , maxime lymphaticarum & fanaticarum. Accedit
tres : ita ut fint in univerfum novem elemen illud quod res ipfa verbis , & nominis expofitioni
congruit
 Lib. I. Sect . II.
congruit , ut alias docuimus : nam & arfenico as in
argenti fimilitudinem tranfit , & in auripigmento
aurum continetur. Si non hoc , aliud quippiam Si
bylla indicare poterit valde utile. Utcunque fit
omnino vel admirabilis eft interpretatio vel in
ventio : Saltem ut non indigna effet libris de fub
tilitate fi illi jam non perfecti effent. Sic igitur in
arfenico fundamentum alicujus præfentis utilitatis
atque initium operis , ficut in calchanto initium
tranfmutationis ferri in æs , nam & confeftim color
immutatur.
Ex Thoma Aquinate in lib. Aristot. meteor 3. ...
ad finem .
Metallorum propinqua materia funt fulphur &
argétum vivum ficut Alchemiftæ dicunt ita quod in
locis lapidofis terræ, per virtutem mineralem ge
nerantur diverfa metalla, fecundum diverfam com
mixtionem eotum : unde etiam ipfi Alchemiftæ per
veram artem Alchemiæ , fed tamen difficilem pro
pter occultas operationes virtutis cœleftis , que
mineralis dicitur , quæ ex eo quod funt occulta à
nobis imitari poffunt per prædi&a principia , vel
per principiata ab ipfis , faciunt aliquando veram
generationem metallorum.
Ex eodem in 2. 2. q. 77. art. 2.
Si autem per Alchemiam fieret aurum , non ef
fet illicitum pro vero vendere , quia nihil prohibet
artem uti aliquibus naturalibus caufis , ad prody
cendum veros & naturales effectus : ficut Auguft.
dicit in lib. 3. de Trinit. cap. 8. de his quæ arte da
monum fiunt.
Ex eodem in z. 2. g. 96. art . 2.
Quod fimpliciter adhibeantur res naturales ad
aliquos
nat habereproducendo
effectus
uralem virtutem , non fuperftitiofum
eft quos
s , ad
vel illicitum iis rebus vel effectis uti.
Ex Suida , in dictione xnusia.
Chemia eft auri & argenti confectio:cujus libros
Diocletianus conquifitos cremavit,propterea quod
Ægyptii res novas adverfus illum moliti fuerant ,
quos duriter atque hoftiliter tractavit : eodemque
temporc libros de Chemia auri & argenti ab anti
quis fcriptos conquifivit , atque incendit: ne dein
ceps Egyptii arte illa divitias compararent , neu
pecuniarum abundantia confifi deinceps adverfus
Romanos rebellarent.
Ex eodem in dictione dégas.
Vellus aureum quod Jafon per mare Ponticum
cum Argonautis in Colchidem trajiciens accepit,
& Medeam Æetæ regis filiam. Hoc autem non
ut poetice dicitur , fed liber erat in pellibus con
fcriptus , continens , quomodo per Chemiam au
rum conficeretur. Verifimile eft igitur illos per id
tempus vellus aureum nominaffe propter fruftum
& emolumentum , quod ex eo libro percipi pote
rat.
Ex Plinio lib. 34.cap.4.
Aurum faciendi eft etiam una ratio ex auripig
mento : invitaveratque fpes Cajum Principem avi
diffimum auri : quamobrem juffit excoqui magnum
pondus : & planè fecit aurum excellens : fed ita par
vi ponderis , ut detrimentum fentiret , illud pro
pter avaritiam expertus ; quamquam auripigmenti
libra XIIII. permutarentur : nec poftea tentatum
ab ullo eft..
Ex Cardano lib.fubtil. 6.
Quod tamen permutari metalla poffint , multis
vifum eft , ob experimentum æris jam fuperius ad
tum. Videntur etiam permutare colorem , &
du&
pondus ad ignem , quare & fubftantiam verifimile
Tom. I.
Subfect. VII. 211
eft poffe permutare. Creditum eft etiam quofdam
id feciffe , ut apud illuftriffimum Venetorum Prin
cipem paucis ante annis affiftentibus fapientibus
civitatis à quodam Tarvifano pharmacopola , cu
jus rei adhuc manent veftigia. Cumq;herbarum fpe
cies quædam invicem viciffim permutentur , haud
mirum videri debet metalla permutari polle . Ve
rum hon ita fe res habet, nam aut nulla aut omnia
poffunt invicem permutari. Ferrum enim & æs,.
cum ambo pondere & tenuitate fimilia exiftant,
nullumque eorum ignibus refiftat , fi colorem mu- ,
tent & duritiem ex altero in alterum polfunt tra
duci , aut verè aut faltem abfque manifefto dif
crimine : reliquorum metallorum nullum in aurum
& argentum mutari poteft , folum illud dubium
eft , an argentum in aurum poffit mutari ? quod
fieri poffe exiftimo : nam argento ut aurum fiat de
funt denfitas , ob quam ponderofius fieri oportet,
& color : ut hæc metallo addi poffunt , fi denfius
reddatur argentum pinguedo abolebitur , & igni
bus melius refiftet , atque , ut dixi pondus ac
quiret.....
Et paulo poft.
Quod videtur affecutus pharmacopola ille Tar
vifinus , qui coram Principe & fapientibus Reip.
Veneta , argentum vivum in aurum commutavit..
1
IURISCONSULTORUM ET SVMMÒRUM
in V.I.D.Responfa & Confilia, ad quæftionem
An Alchemia fit ars legitima ?
Ex Oldrado confil. 74. defortileg. num. I.
N
AvidAlchemifta peccet , vel fit ars prohibica ?Et
videtur quod fic. Et quod ars Alchemia fit
prohibita, quia dicit text. 26. q. 1. c. epifc. & quod
quifquis credit poffe fieri aliquam creaturam aut
in melius mutari aut transferri in aliam fpeciem, aut
in aliam fimilitudinem , nifi ab ipfo creatore , inft
delis eft & pagano deterior. Præterea ifti Alche
miftæ funt multa difcentes , & ad veritatem fcien
tiæ nunquam pervenientes 25. 9.5. nec mirum. Et
fic dant occafionem multis deceptionibus. Ned eft
fcientia quæ ducat ad pietatem , ut confuevit dici
1
in aftrologia ar. 27. dist. fi quis. & no. Inn. Ex. de
Sorts. c. qui. Non enim poffet fieri fine auri deco 熊
&ione , quæ videtur à jure prohibita C. de Auri
pub. perfe. 1.1. lib. x. In contrarium videtur , quod
ifti qui è ftanno vel plumbo vel alio vili metallo A
producunt aurum vel argentum dum tamenhoc non
faciant per artem magicam vel aliam legibus odio.
fam: ut dicit lex C. de thefaur. t. 1. lib. x.. non funt
reprehendendi, fed potius laudandi. Ifti funt metal
larii, qui labore proprio fibi & Reipub. commoda
comparant. C. de metall. l. 1. lib. 1. & jura propter
publicam utilitatem, quæ ex corum officio videtur
refultare , favent eis. Nam poffunt invito Domino
ingredi fundum alienum ad met allum inquirendum.
C. de metall. l. 2 & l. quofdam. Et ibi no. quod alias
non liceret , de acquir. rer. dom . nec ipfi dicunt
unam fpeciem mutari in alteram ( ut eis imponitur )
quia hoc non eft poffibile. Sed dicunt quod ex una
fpecie metalli ( fcilicet ftanno ) poteft alia fpecies
metalli ( fcilicet aurum ) produci . Nec hoc eft in
conveniens. Nam & videmus quod quandoque ex
re mortua producitur viva : ut videmus in vermi
bus ex quibus producitur fericum , & aliis pluribus.
Et ex herba producitur vitrum : Multo magis ex
metallis; in quibus eft major convenientia & fimi
litudo. Nam (ut ipfi tradunt. & habetur in libro
$ 4 de pro
 212 Bibliotheca Chemica
de proprietatibus rerum in C. de Alchemia ) om
nia metalla procedunt ex eodem principio fcil. ex
fulphure & argento vivo. Sed ex virtute elemento
rum quædam habent majorem influentiam in uno
loco quam in alio, in una minera fit ftannum, in alia
aurum, & fic de aliis . Cum ergo ars imitetur natu
ram ut ff. de adopt. l. fi adoptio > non videntur
ifti Alchimiftæ peccare, fi per virtutem iftam, quæ
eſt in herbis , vel lapidibus , vel elementis volunt
de ftanno facere argentum. Nam cum fint quafi ex
eodem principio & fimilia , in habentibus fymbo
lum facilior eft tranfiras Inft. quib . mod . toll. oblig.
§. 1. Multæ enim funt virtutes infitæ herbis & la
pidibus 16.q.fi.c. fi. Infunt enim ( ut dicit B.Augu
ftinus ) rebus corporeis per omnia elementa quæ
dam occulta feminariæ rationes , quibus cum data
fuerit oportunitas temporalis & caufalis prorum
punt in fpecies debitas , fuis modis & finibus 26.9.5.
nec mirum. circa fin. Si ergo ipfi hoc attribuunt
Deo non videntur peccare. Præterea video , quod
non eft magna pœna in eo qui dat , five obligat æs
pro auro , etiam fcienter. ff. de pig. act. l.1. & de
crim. ftellion. 1. 3.
Ex Panormit.fuper c. ex tuarum defortileg. extr.
Sed juxta prædicta poteft quæri de alia quæftio
ne, quam facit & ponit Oldrad. conf. 69. numquid
Alchemia fit prohibita & numquid eam exercen
tes peccents Et videbitur quod fic . Quia una fpe
cies convertitur feu tranſmutatur in aliam , cum
plumbum efficiatur argentum , vel æs aurum, &c.
Sed citraDeum nemo poteft unam fpeciem in aliam
tranfmutare: ut 26. q. 5.in §. quifquis ergo. Oldrad.
tamen concludit oppofitum : quin imò una fpecies
non mutatur in aliam diverfam, cum omnia metal
la procedant ex eodem fonte , videlicet ex fulphu
re & argento vivo. Sed ubi eft melior influentia
aftrorum, & cum herbis & lapidibus ( quibus infunt
multæ virtutes ) poteft naturaliter una ſpecies me
talli converti in aliam fpeciem magis pretiofam :
quod eft notandum.
Ex Joban. Andr. in addit. ad Specular.
tit . de crim.falfi.
De Alchemiftis dubitari folet, an incidant in pœ
nam falfi : quidam cis adaptant verba Pauli 1. Tim.
4. inprin. qua vide 26. q. 5. nec mirum , ibi , & jux
ta Pauli fententiam & c.fimiliter multis deceptio
nibus dant caufam: nec eftfcientia pietatis 37. dift.
fi quis. dicitur etiam illam artem , ubi ad aurum
tenditur , non fieri fine auri deco&
tione , quod eft
lege prohibitum : C. de aur.pub. perfec. L. 1. lib. 11,
In contrarium qui ex magifterio artis , fine arte
magica , vel alia legibus prohibitis C. de thefaur. l.
anica.lib. 10. de vili metallo facit pretiofum, com
mendandus eft , quia in hoc auget rempub. C. de
metal. l. 1. lib. 11. & ifti metallarii privilegiati funt,
contra præalleg. 1. un.de thef & ff.de acq. rer. dom.
1.3. ut ingredi poffint alienum fundum eo invito ,
& eod. tit. de metal. l. 3. nec mutant unam fpeciem
in aliam diverfam , fed unam metalli fpeciem fa
ciunt meliorem , ut de fanno vel ære argentum vel
aurum: nec mirum cum videamus ex vermibus pro
duci fericum , ex herba vitrum , ut habetur in lib.
de prop. rerum ubi de Alchemiſta : quia omnia me
talla proceduut ex fulphure & argento vivo. Sed tu & origine, fcilicet ex fulphure & argento vivo,
ex virtute elementorum major eft influentia in uno fed ubi eft melior influentia aftrorum , ibi produ
loco quam in alio , ex quo evenit , quod uno loco citur
metallum pretiofius , unde per influentiam
vel minera , fit ftannum , alio argentum , alio au aftrorum , & cum herbis & lapidibus pretiofis qui
rum. Cum igitur ars imitetur naturam ff. de adopt. bus infunt multæ virtutes , poteft una fpecies me
1. adopt. non videntur Alchem peccare, fi per virtu talli in aliam tranfmutari magis pretiofam , fecun
tem herbarum, lapidum , vel aliorum elementorum dum cum. Sed adverte quia S. Thomas fecunda
Curiofa
meliorant metallum in metallum pretiofius , cum
ambo ejuídem fpeciei & principii fuerint. Facit
Infti . quib. mo. tol. obl. poft . princ. confentaneum eft
verbis tolli quod verbis inductum eft . Aug. dicit
in lib . de civit Dei , quod funt in rebus corporeis
per omnia elementa quædam feminariæ rationes
occulta , quibus cum data fuerit opportunitas tem
poralis & caufalis prorumpunt in fpecies debitas
fuis modis & finibus. Habetur hoc ad litteram 26.
q.nec nec mirum, ante medium cap.ltem videmus quod
non eft grandis pœna illius qui etiam fcienter dat
æs pro auro , tenetur enim crimine ftellionátus ,
cujus pœna eft extraordinaria ff. de pig. act. 1. x. in
fin. ff. de crim. ftellion. 1.2. Plus noftris diebus habui
mus magiftrum Arnaldum de Villanova in curia
Rom. fummum Medicum & Theologum , de quo
fcripfi de obferv. jeju. confilium , qui & magnus
Alchemifta virgulas auri quas faciebat, confentie
bat omni probationi fubmltti.
Ex Andr. Ifernino, in Tit feud. Que funt regalia.
Quid de Alchemia & Alchemiltis ? dic quod fi
faciunt aurum fophifticatum non debere vendere
pro puro , quia eft falfitas. Nec liberatur ſophiſti
catum folvendo ff. de pig. alt.l. eleganter §. qui repro
bos. electum non eft aurum . ff. de leg. 1. 1. 4. Si ve
rò faceret verum aurum , non quod cuderet pecu
niam Principis inde fine juffu Principis, hoc aurum
effet facientis. Quia non eft illicitum verum aurum
pro vero vendere. Nil enim prohibet artem uti ali
quib. naturalibus caufis ad producendum veros &
naturales effectus , ficut dicit B. Aug. de Trinit , dè
his quæ arte dæmonum fiunt. h. d. Thomas 2. 2. q.
79.de his quæ fiunt circa voluntariam permutatio
nem q. 2. quid de Alchemia adde. utrum liceat face
re Alchemiam ? dic fec. Oldra. in confil.fuis : quod
fic , dummodo non fiat per artem magicam , vel
per aliam artem legib odiofam. Vide in fumma An
gel. in verbo , Alchemia Bart. abhor.
Ex Baldo Perufino, in eundem Tit. feud. num s.
Item monetæ : id eft , auctoritas faciendi mone
tas publicas. And. de Lfer. quærit hic , de his qui
faciunt Alchemiam : & dicit , quod fi impenditur
tantum pro tanto , & tale pro tali , fine aliqua fal
fificatione formæ vel materiæ , non punitur Alche
mifta : quia eft ars perfpicaci ingenio inventa , &
tanquam à philofopho. Super hoc etiam confuluit
D. Oldrad. in confil. fuis , & loquitur Jo . And, in ad
dit. ad Specul. in rubric. de criminefalf.
Ex D. Fabiano de Monte Ș. Sever. in Tract. de empti
& vend. quaft. 5. num. 8 .
Sed hic quæritur incidenter , an Alchemiſta, vel
faciens Alchemiam , puniatur de falfo? Dicas quod
non ; quia eft ars perfpicaci ingenio inventa , ubi
expenditur tantum pro tanto , & tale pro tali fine
aliqua falfificatione formæ vel materiæ , fecund,
Andr. de Ifern. & Oldrad. in confiliis fuis, ut refert
Bald. in d . c. quafint regal. Idem etiam tenet Jo . An
dr. in addit. Spec. in tit . de crimin. falf. in rub. hoc
infuper firmavit Abb. Sicul. in c. 2. de fortileg. ubi
allegat . Oldrad. in confil. 69. quod licet non pof
fet una fpecies in aliam commutari , nifi à Deo 26.
9.5.c. epifcopi, tamen hic una non tranfmutatur in
aliam cum omnia metalla procedunt ex eodem fon
fecunda
 Lib . I. Sect. II. Subfect . VII:
213

fecunda q. 77. dicit . hoc verum quando fciretur ars latentem dicit Tho. in 2.2. q. 77. art. 2. circa rem
vera , & fieret verum aurum , quia nihil prohibet quæ venditur triplex defectus confiderari poteft,
uti arte naturali: alias dicit hoc non effe cutum , fi unus fecundum fpeciem rei, ut fi vendatur aurichal
daretur aurum alchemicum pro vero , cum multæ cum pro argento , aut vinum aqua mixtum ficut
proprietates infint in vero quæ non funt in alche purum : alius defe&us eft fecundum quantitatem
mico , ut lætificandi & multas infirmitates depel ponderis vel menfuræ , ut fi quis fcienter utatur
lendi. pondere defe&ivo, vel menſura injufta: tertius de
Ex Alberico de Rofate in Diction . in verbo fectus eft ex parte qualitatis , puta fi animal infir
Alchemia. mum vendatur quafi fanum. In his tribus cafibus fi
Alchemia an fit licita ? vid. infr. Alchemia. & venditor fcienter offenderit , fraudem committit
vide infr. emptio. § . 5. verf. ex hoc patet. An Alche & venditio eft illicita , & tenetur ad reftitutionem.
mia fit ars reprobata , & an Alchemifta peccet ? vi Si verò ignoranter, non peccat, tamen cum ad ejus
detur quod fic : quia fi quis credit poffe fieri ali notitiam pervenit , tenetur compenfare damnum
quam creaturam , aut in melius transferri in aliam emptori. Et ex eo patet quod illicitum eft vendere
fpeciem nifi ab ipfo Creatore , infidelis eft & paga aurum vel argentum alchemicum pro vero , quia
no deterior 26. q. 3. cap. epifcopi circa fin. Irem Al non eft purum , ficut eft verum aurum , nec habet
chemiſta multa difcunt, &ad veritatemfcientiæ nun omninò eafdem proprietates : ficut eft lætificandi :
quam perveniunt e c. 7. quia nec mirum circa me nec valet etiam contra certas infirmitates ficut ve
dium , ex quo dant caufam multis deceptionibus , rum aurum. Si verò per Alchemiam fieret verum
nec eft fcientia quæ ducit ad impietatem, ut con aurum , non effet illicitum vendere pro vero , quia
fuevit dici de Aftrologia ar. 37. dist. c.fi quis & no. nihil prohibet artem uti aliquibus naturalibus cau
per Innoc. ext. de fortileg. c. 2. Alchemia enim non fis ad producendos veros & naturales effectus ,ficut
poteft fieri fine auri decoctione , quæ videtur àju dicit Aug.in lib. de Trinit. De his quæ arte Dæmo
re prohibita C. de auri pub. perfecut. L. 1. lib. 10. In num fiunt.
contrarium quod qui è ftanno vel plumbo , vel alio Ex Alberto Bruno in tractatu augmenti & diminut.
vili metallo producit aurum vel argent . dum tamen monet. in 1. prafuppofitione num. 13. 14 .
hoc non faciat per artem magicam, vel aliam legi Juxta prædicta habemus advertere , quod in mo
bus odiofam : ut dicit l. 1. lib. 1. de thefaur. non neta ut fit proba , tria principaliter confiderantur,
eft reprehendendus : tales enim funt metallarii , fcil. materia, forma & æftimatio feu valor, juxta 1.1 .
qui labore proprio fibi & Reip. commoda compa conjunctal fin.cum ibi notatis C. de ver . num.lib.11 . Ec
rant. C. de metal. l. 1. lib. 11. & jura propter publi not. per Baldum in cap. quanto , de jurejurand. De
cam utilitatem quæ ex eorum officio videtur reful bet enim primò materia effe proba d.l.1.1.1 . §.1.ff.
tare, eis favent. Nam poffunt invito doming ingre de contr. empt.& d. c. quanto. Unde non liceret de
di fundum ad acquirendum metallum 1.2.1 . quof Alchemia cudere monetam,quod eft intelligendum
dam & ibi no. quod alias non liceret ; ut ff. de acq. de Sophiftica , non de ea quæ reperitur efle verum
re dom. 1. 2. & d. l. 1. de thefaur. lib. 10.ec ipfi di aurum vel arg. quod effe poteft juxta notat. per
cunt unam fpeciem immutari in aliam, ut eis im Joan.And. in addit. Specul. in Rubr. de crimine falfi,
putatur: quia hoc non eft poffibile, fed dicunt quod qui refert tacito auctore verba Oldra. cujus folet
ex una fpecie metalli , poteft alia fpecies transfer effe fur. in confil. 74. incipiente , an Alchemifta Et
ri , ut aurum vel argentum. Nec hoc eft inconve latius Joan. Aud. in c. 2. de fortil. Et Bald. & And.
niens , nam videmus aliquando ex re viva produci de Ifen. in c . 1. in tit. quæ fint. regal. in ufib. feud . Et
mortuam , ut in vermibus producentibus fericum per S. Thomam fecund. 2. quaft.92 . unde concludunt
& ex herba producitur vitrum multò magis in me Alchemiam effe veram fcientiam & permiſſam . De
tallis in quibus major eft convenientia. Nam ipfi quo aliquid per Albertum de Rofate in Diction. in
dicunt & notant in libro de proprietate rerum de verbo de Alchemia . Et dicit Joan. Andr. ubi fupra ,
Alchemia , omnia metalla procedunt ex eodem quod fuo tempore fuit magifter Arnaldus de Villa
principio fc. ex fulphure & argento vivo , fed ex nova, fummus Medicus & Theologus , & magnus
virtute elementorum quædam habent majorem in Alchemifta , qui per illam artem faciebat virgulas
fluentiam in uno loco quam in alio , & in una mi aureas , quas confentiebat omni probationi fub
nera fit ftannum , in alia argentum , & in alia au mitti. Et fecit in illa fcientia librum unum, qui mille
rum : & fic de aliis. Cum ergò ars imitetur natu homin es depauperavit , aut quia non verum , aut
ram, ut ff. de adopt. 1. adoptio. non videntur Alchi quia non intelligitur. Et cum haberem quendam ſo
miftæ peccare, fi per virtutem herbarum , lapidum cium in legibus,multum inſudantem in illa arte vo
vel elementorum faciunt de ſtanno argentum:nam, lui videre unum mirabile experimentum ad effe
cum fint quafi ex eodem principio & fimilia in has &um , ut plura fcirem. Nam habuimus nobifcum
bentibus fymbolum facilior eft tranfitus. Inft.quib. unum antiquum Alchemiftam pauperrimum tamen.
mod. toll. obl. §.7. multæ enim funt virtutes infitæ Et me prefente ille meus collega reduci fecit unam
herbis & lapidibus 16. q. ult. c.fin. Infunt enim ut unciam argenti pretiofiffimi ad inftar auri in pon
dicit Auguftinus rebus corporeis per omnia ele dere, fufione , cum malleatione falvo colore , quia
menta , quædam occultæ feminariæ rationes , qui non erat croceus , fed mutatus , ad inſtar plumbei
bus cum data fuerit opportunitas temporalis&cau coloris. Et ille collega meus habebat modum dan
falis , prorumpunt in fpecies debitas fuis modis di colorem ei croceum . Et illa materia patiebatur
& finibus , & vigefimafexta q. 3. nec mirum circa fi & fuftinebat aliqua experimenta , fed non extre
nem , & decimafexta q. vult. circafin. fi ego ipfi at mum experimentum , & admixta tantundem auri
tribuunt Deo non videntur peccare. Et non eft pretiofi videbatur aurum viginti chara& erum , &
magna pœna fi oppignorafti as pro auro etiam plus & minus : fecundum quod illa materia erat
fcienter , ut ff
. de pig. act. 1.1. & de crim. ftell.l.2. melius difpofita. Et quidam magnus Prælatus, ac
Idem Alber.in Dictio . in verb. emptio. multi antiqui Alchemiæ mirati fuerunt de illo ex
An venditio reddatur illicita & invalida propter perimento. Et unus antiquus Alchemifta , putans
defectum rei venditæ vel propter ejus bonitatem fe divitem , putabat reducere illam materiam ad
veram
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
214
veram fpeciem auri : & non potuit : putavitque
ipfam artem illuforiam , maximè ex quo tot viri
in quadraginta aut quinquaginta annis non viderant
tam notabile experimentum , quod nihilominus
erat fophifticum, ita ut aliud experimentum vide
re noluerim.Nec liceret inconfulto Principe mate
riam æream immifcere in auro vel argento cuden
do : per l. quicunque nummos , ff. defalf. & notatur in
L. 2. C. quefal. monet.
Ex Guidone Papa in fingular. 388. § . de his.
De his qui faciunt Alchymiam utrum debeant pu
niri ? Dic quod non. Dum tamen faciunt fine ali
qua falfitate materiæ vel formæ : quia eft ars pro
ingenio adinventa , tanquam à Philofopho. Ita di
cunt Andr. Ifern. & Bald. in c. 1. quefunt regal. &
refert Baldus Oldradum fic confuluiffe in fuis con
filiis.
Joh. dePlatea inlis.ca.ad R.C.de argent.pret.quod
thefaur. infert. lib. 10.
Quæro incidenter , diétum eft fupra de perfecu
toribus & excoctoribus auri naturalis , quid de per
fecutoribus auri artificialis, an Alchemiftæ tale au
rum licite perfequantur & folvi poffit, an verò com
mittant falfum, Jo. Andr . in add. Spec. in tit. defalf.
commendat Alchemiftas , qui ex magifterio artis,
fine re magica vel alia lege prohibita. l. unic. C. de
Thefaur. de vili metallo faciunt pretiofum, nec mu
tant unam fpeciem in aliam diverfam , fed unam
metalli fpeciem faciunt meliorem ut de ftanno vel
ære argentum vel aurum : procedunt enim omnia
metalla ex fulphure & argento vivo , fed ex virtute
Elementorum in uno loco fit ftannum , in alio au
rum, in alio argentum , & fic de fingulis. Cum igi
tur ars imitetur naturam. I. adoptio ff. de adopt.
non peccant Alchemiftæ , fi per virtutem herbarum,
lapidum , vel aliorum Elementorum , unum vile
metallum in pretiofius reducunt , cum ambo fue
rint ejuſdem ſpeciei & principii . Infunt enim rebus
corporeis per omnia elementa quædam femina
riæ rationes occulta , quibus cum data fuerit / op
portunitas temporis atque caufalis prorumpunt
in fpecies debitas fuis modis & finibus ; dicit lex.
26.9.5 . nec mirum. Et de ifto Alchemiſta vide Andr.
de Ifern. & Bald. in tit . qua fint regal. col. 10. Quia
tamen talis operatio multis fubjacet deceptioni
bus , ut d. c. nec. mirum, nec eft fcientia pietatis 37.
dift .fiquis Grammaticam , confulo ab ejus exercitio
abftinendum,quamvis magifter Arnaldus de Villa.
nova fummus Medicus & Theologus , & magnus
Alchemiſta faceret in curia Romana virgas aureas
quas confentiebat omni probationi fubmitti . Hæc
quidem operatio fi in piam caufam convertendam
peragatur , Dei omnipotentis permiffione perfici
tur, de . nec mirum x . nec ideo quifquam. & 37. dift.
legamus.
Sequitur contraria disputatio Angeli infumma in
verbo Alchemia.
Utrum liceat facere Alchemiam ? Refpondeo :
Oldrad. in confiliis fuis tenet quod fic , dummo
do non faciant per artem magicam , vel per aliam
legibus odiofam , ut dicit l. unica. C. de Thefaur.
quia tales metallarii funt , qui labore proprio &
fibi & Reipublicæ commodo comparant . C. de me
tall. l. 1. & jura propter publicam utilitatem , quæ
ex eorum officio videtur refultare, favent eis. Nam
poffunt invito domino ingredi fundum ad metal .
lum inquirendum 1.3. & l. quofdam & ibi not . C.de
metall.quod alias non licet d. l. un & ff . de acq. rer .
domin. 1.3 . Ratio eft , quia ( ut dicitur in lib. de pro
prietate rerum in v. de Alchem. ) omnia metalla
procedunt ex eodem principio fcil ex fulphure &
argento vivo , fed ex virtute elementorum quæ ha
bent majorem influentiam in uno loco , quam in
alio , in una minera fit ftannum , in alia argentum.
Cum ergò ars imitetur naturam: ff. de adopt. l. ado
ptio. non igitur eft peccatum , fiper virtutem que
eft in elementis aut herbis , Alchemifta de ftanno
volunt facere argentum . Quia cum fit in eodem
principio , & in habentibus fymbolum facilior fit
tranfitus. Inft. quib . mod. toll. obl. § . 1. Cum multæ
virtutes fint infitæ herbis & lapidibus 26.9 . 5. neć
mirum . circa medium. Sed his non obftantibus , cre
tibus, tum pri
do quod fit illicita , ex multis refpe&
mo , quia nullus invenitur, qui habeat veram hujuf
modi artem , licet dicatur de multis : Sed falfum
ex experientia , tum quia videmus, quod commu
niter ipfam facientes multa confumunt , & à com
muniter accidentibus eft ftandum. Unde de ipfis
dicitur 2. ad Timoth. 3. femper addifcentes , & nun
quam ad veritatis fcientiam pervenientes : expe
rientias multas faciunt , & nunquam ad perfe&um
attingitur , tempus vitamque confumunt : nec id
quod operantur habet veritatem cum auro vel ar
gento , fed folum apparentiam. Ideo fimpliciter
funt condemnandi Alchemiſta . Et hoc evidenter
probatur , quia nemo in publico eam vult faceré
ut appareat quod malè agant, quia oderunt lucem.
Et fi aliquando aliquid veri faciunt , aut fit cum
damno computatis expenfis , vel ex aliqua decep
tione imponendo aurum verum , vel aliqua falla
cia diabolica , quæ ut eos attendere faciat hujuf
modi , facit eis verum aurum ex appofitione auri
veri occultè aliquando. Cum ergo fit tale exerci
tium contra utilitatem publicam , ut patet ex con
fumptione rerum , & quia ( ut communiter ) fa
ciunt ex his monetam falfam. Ideò fimpliciter funt
condemnandi eam facientes.
Conclufio ex Hieronymo de Zanetinis, qua disputationi
& argumentis Angeli respondetur in c. I.
Ex.de accufat.
An Alchemia fit peccatum , & ars reprobata ?
Alber in Dill. juris civ.in ver. Alchemia arguit & Jo.
And, in addit. spec. in tit. de crim.falfi. Jo. de Ana.
in cap. 2. defortileg. & per de Anchar . in c. I. eod.tit.
Baldus in c . 1. que funt regal .& Tho. Secunda fecun
de q. 77. ar. 2. & finaliter videntur tenere , quod
non videntur peccare, fi attribuunt Deo : quia non
mutant unam fpeciem in aliam ( ut eis imponitur)
quia hoc eft impoffibile : Sed dicunt quod ex una
fpecie metalli (fcilicet ftanno ) poteft alia fpecies
metalli fcilicet aurum vel argentum produci. Nec
hoc eft inconveniens . Et videmus quandoque quod
ex re mortua producitur viva in vermibus , ex qui
bus producitur fericum. Nam omnia metalla pro
cedunt ex eodem principio fcil. ex fulphure & ar
gento vivo : fed ex virtute elementorum quædam
habent majorem influentiam in uno loco quam in
alio, & in una minera fit in ftannum , in alia argen
tum , in alia aurum , & ideo eft licita : dummodo
non fiat per artem magicam vel aliam legibus odio
fam l. 1. C. de thefaur. lib. 10. Sunt enim laudandi.
Adde tamen fummam Angelicam, in ver. Alchemia.
quæ tenet , quod ars ifta fit illicita ex multis refpe
&ibus : tum primo quia nullus invenitur qui ha
beat hujufmodi veram artem, licet dicatur de mul
tis , fed falfum ex experientia : tum quia videmus ,
quod , communiter ipfam facientes multa confu
munt , & à communiter accidentibus eft ftandum.
Unde de ipfis dicitur illud ad Tim. cap. 3. & d. c.
nec mirum 26. q. 5. femper addifcentes & nunquam
ad fcien
 Lib . I. Sect. II. Subfect. VI. 215
ad fcientiam veritatis pervenientes. Experientias plum ponatur de fale. Nam ( ut ait Plinius lib. 31. )
multas faciunt & nunquam ad perfectum attingunt, fal aut fit aut gignitur. in Polonia eft fal minerale ,
tempus vitamque confumunt. Nec id quod operan in Gallia eft factitium , & hujus eadem eft proprie
tur habet veritatem cum auro vel argento , fed fo tas natura , & efficacitas , quæ illius. Quartum eft
"
lum apparentiam . Et ideo fimpliciter funt condem ele&rum , quod Plin. lib. 33. c. 4. & mults alii fcri
nandi Alchemiſtæ . Et hoc evidenter probatur : quia bunt effe non tantum naturale, fed etiam factitium.
nemo eam in publico vult facere, ut appareat quod De quo fa& titio & artificiali textus loquuntur in L.
male agant : quia oderunt lucem & fi aliquando ve 4. ff
. de legat. l. 1. 7. §. voluntas ff. de acq. rerum dom
rum faciant , aut fit cum damno computatis expen. §. duorum Inftit. de rer. divif.Quintum eft argentum
fis , vel aliqua deceptione , imponendo aurum ve vivum , quod prædictus Plinius lib. 33.c. 1. dicit effe
rum , vel aliqua diabolica fallacia : quæ ut eos at aliud nativum aliud factitium: & hoc ad alterius
tendere faciat hujufmodi , facit eis verum aurum , differentiam nominat hydrargyrum. Guilielmus
ex appofitione veri auri occulte aliquando. Cum Philander in commentariis Vitruvii , quatuor ejus
ego fit tale exercitium contra utilitatem publicam, genera numerat : duo nativa & duo fictitia : atque
ut patet ex confumptione rerum , & quia ut com ibidem oftendit & chalybem & fandaracham & æru
muniter faciunt ex his monetam falfam , ideo fim ginem & calchantum & cinnabrium , alia naturalia
pliciter funt condemnandi eam facientes. Ego ve gigni , alia hominum arte confici . Quæ cum ita fint,
ro teneo communem opinionem : Artem iftam effe non abfurde concludere poffumus : Sicut ars in tam
licitam , quia rationes Summa Angelicæ non con multis aliis naturam imitari poteft, non effe incon
cludunt artem ipfam effe illicitam , co quia nullus veniens dicere , illam in auri & argenti operatio
habe at artem veram : quia hoc non eft ex defectu ne naturam imitari poffe. Certe Cardanus libro de
artis , nec etiam aliæ rationes concludunt : ut de fubtilit. 16. fcribit, & multi dicunt fibi hoc effe co
fe patet. Et idem tenent Thom. & Alber.An autem gnitum quod ex ferro poteft fieri cuprum chalchan
lucrum ex Alchemia fit licitum , & venditio redda. to adhibito, & Cardanus eodem libro teltatur phar
tur injufta , dicit Tho . ubi fup. quod fi per Alche macarium quendam Trevifanum , coram Illuftriffi
miam fit verum aurum, non eft illicitum ipfum pro mo Principe Venetorum & fapientibus Senatoribus.
vero vendere : quia nil prohibet uti arte & aliqui argentum vivum in aurum convertiffe. Verum eft
bus naturalibus ad producendos naturales effe&us: quod Julius Scaliger negat fe id credere , fed niti
aut non habet veram fpeciem auri , & eft injufta ven tur argumento infirmo , videlicet quod fi Veneti
"
ditio , poftquam eft aurum fophifticarum . hoc vidiffent , quia tanta funt avaritia ( ut ipfe fcri
Thom. Arfoncini I. V. Doctoris de Iure Alchemia bit ) ut etiam cum Turca hofte Chriftiani nominis
responfum . fœdus faciant , nunquam illum pharmacarium dimi
Ad propofitam quæftionem breviter refpondeo: fiffent , fed tormentis eum coegiffent artem fuam
fi communis Doctorum opinio facit jus ( ut inter revelare, & forte eum in gabalo fufpendiffent . Sed
omnes peritos conftat ) fequitur ut Alchemia fit li verifimile eft pharmacarium illum fide publica .
cita. Verum eft autem antecedens: quia Oldr. Bald. fortaffe etiam obfide, aut alia fecuritate fibi cavif
Jo. Andr. Pan. And. Ifern. Alber. de Rofar. Alb. fe & providiffe .Nec certe de omnibus omnia fufpi
Brun. Guid. Pap. & alii complures , tam civilifte cari honeftum eft. Illud conftat , innumeros , & fu
quam canonifta illam comprobarunt. Unus folus perioribus feculis fuiffe , & nunc effe graves viros
contradicit Angelus , infua fumma angelica. Sed qui eam artem factitarunt, & fibi quæftuofam fuille
præterquam quod unius Doctoris contra commu prædicarunt. In quibus fuerunt Albertus Magnus ,
nem nulla eft au&
toritas, ut omnes fciunt , certe fuit Comes Trevifanus, Augurellus , Avicenna , Geber,
unus magnus canonifta Hieron . de Zavetin. qui in Lullius , Bonus Ferrarienfis , Morienus ac Tolod.
c. 1. de accufat. omnibus & fingulis fuis argumentis & præfertim Arnal.de Villanova , fummus medicus.
exactiffime refpondit . Hoc eft fundamentum ada Videmus etiam noftris temporibus Joh . Fernelium
mantinum ex au&oritate magnorum & clarorum in arte medica Principem exiftimatum , in fuo libra
Doctorum & Jurifconfultorum: ut omittam au&o de abdit. rer . cauf.eandem artem ad unguem tenuil
ritatem Thomæ de Aquino , qui duobus aut tribus fe : & in ea exercitatum fuiffe,quamvis circa finem
locis Alchemiam apertiffime comprobavit . Plinius joculariter ex tribus Augurelli verfibus incautum
quoque lib. 34. c. 4. fcribit Caii Imp. temporibus lectorem eludat . Unius autem illius Fernelii autho
fuiffe Alchemiftas . Neque ad rem pertinet quod di ritas aliorum multorum Medicorum contradicen
cit , illorum artificium non fuiffe quæftuofum. Pri tium authoritati ( ut quidam dicunt ) præponderat .
mum quia in quæftione, an Alchemia fit ars licita? Sed principaliter & ante omnia in quæftione; An
non quæritur an fit lucrofa aut fruftuofa , fed tan ars aliqua fit licita? confiderandum eft , An divino
tum an jure divino vel humano prohibeatur. Dein aut humano aliquo jure fit prohibita. Nam licita
de quia fieri poteft ut illi artifices, de quibus loqui aut illicita ita difcernuntur l.1 . ff
. de concubin . I cum
tur , non fatis periti fuerint cum alii peritiores ef fenatus ff. de rebus dub. L. 1. & per tot . tit. ff. de colle
fe potuerint , ut vulgo dicimus , inter artifices la- & corporibus . Quantum ad divinum , certe nullum
tam effe differentiam l. inter artif. ff. defolut . Mira textum reperio , ubi Alchemia & auri confectio
funt præterea quæ Suidas de Alchemia & artificio prohibeatur : cum tamen innumera vitia & crimi
fa auri confectione narrat : quod Ægyptii potue na legiflator divinus Mofes in Levitico , & Deute
runt alere bellum diuturnum contra tyrannum ronomio perfequatur.Neque puto illum magis pro
Diocletianum, freti arte fua , id eft , artificio. hibuifle deftillationem & alembicationes , & auri
Sed videamus alia quædam argumenta. Scribit argentive confectionem , quam jocalium & annulo
enim Arift . lib. Metaphyf.2. & 4. quod ars naturam rum & cæterorum ejufmodi ornamentorum con
in quibufdam imitatur , & quod multa naturalia Alaturam : quibus Salomon & alii Reges ornaban
confici & perfici arte poffunt : & colchotar & cal tur. Quantus etiam laminarum & bractearum auri
chantum exempli caufa nominat dicens quod illa ufus apud populum Dei fuerit præfertim in templo
duo attramenta , non tantum nafcuntur in minera Hierufalem , nemini ignotum eft. Quantum autem
libus,fed etiam confici arte poffunt.Tertium exem ad jus civile , certe nulla litera in Digeftis , Codice ,
Inst.
 216 Bibliotheca Chemica Curiofa
Inft. vel Novell. oftendi poffet, quæ ad prohibitio
nem Alchemiæ pertineat , quin potius Fuforum ars
comprobatur & laudatur & præmiis decoratur l. 1.
C. de excufat. artific. Sic Vaſcularii fufores frequen
ter nominantur , quafi artem ( fine controverfia )
legitimam exercentes. in l. apud Labeonem §. ult. ff.
deprafcript. ver.l.vult. ff. de oblig. & action.l. penult.
ff. de aur. & argen. lega . Et de Metallariis quod le
gitimam artem exerceant dubitari, non poteft ex
tit. Cod. de Metallariis lib. xi.Quantum ad Jus ca
nonicum , opponi folent duo textus : fed facile eft
utrique refpondere. Primus eft in c. fpondent. Ex
travag. de criminefalf. Ubi Papa Johannes xx11. Al
chemiftas reprobat, non tamen eos morte damnat,
fed tantum infamia perpertua. Sed textus ille non
eft infinite & generaliter fcriptus de omnibus Al
chemiftis. Verum fpecialiter & proprie de iis tan
tum , qui ( ut textus verba proferam ) aurum vel
argentum fophiftica tranfmutatione confingunt.
Quare ad eos qui non reprobum, & adulterinum,fed
probum & verum aurum conficiunt, textus ille non
pertinet. Sicut Joh. Andr. in addit. ad Specul.tefta
tur , Arnaldum de Villa nova fuo tempore facere
folitum virgas auri quas omni probationi fubmitte
bat. Itaque omnes Doctores tam civiliftæ quam ca
nonifta , non curarunt illam extravagantem Papæ.
ut fuperius diximus. Quin etiam Jo. Augurel . Ma
gaus Poeta , opufculum fuum de Alchemia libere
dedicavit & præfentavit Papa Leoni x. cui gratif
fimum illud munus fuiffe conftat. Hac igitur ad il
lum textum refponfio fufficiat : ut illud omittam ,
quod multi hodie non recipiunt au&oritatem il
lius legiflatoris , qui fuit Papa : & dicunt quod
fi in uno capite au&toritas illius approbatur , etiam
in altero capite proximo , ubi de Francifcanis &
aliis Monachis quædam pro fuo libitu conftituit ,
& approbanda effet l. qui non cogitur ff. de judic. Al
ter textus qui opponitur , eft in c. epifcopi 26. q.5.
qui fumtus dicitur ex concilio Auquirenfi & fic fcri
ptum eft: Quisquis credit poffe fieri aliam creatu
ram , aut in melius aut in deterius tranfformari in
aliam fpeciem , vel aliam fimilitudinem nifi ab ipfo
Creatore, qui omnia fecit, infidelis eft. Primum
ridiculofa eft allegatio ex confilio Auquirenfi quod
nunquam fuit aut effe potuit. Corrigendum eft
AQUILEIENSI. Sed magis deridicula eft allegatio
illius textus ubi damnantur , qui credunt transfor
mationem fieri in aliam fpeciem, Certe nihilo ma
gis hocpertinet ad noftram quæftionem quam quod
Imperator fcribit , poffibile effe res omnes in pecu
niam converti 7. 2. C. de conflit. pecun. Nam textus
ille non loquitur de fpeciebus metallorum aut fi
milium rerum , fed de fpeciebus perfonarum : hoc
eft de mulieribus fortilegis , quæ dicebam quod no
Яu transformabantur in varias fpecies animalium,
1. FINIS
C
1.
:.
& per fylvas ac nemora cum Diana vagabantur. Ita
que in §.fiquidem fatanas ( inquit textus ) transfor
mat fe in diverfarum fpecies perfonarum.Quare de
ridiculum eft textum , qui de diabolica transfor
matione perfonarum loquitur , contorquere ad
transformationes metallorum , quæ induftria & fo
lertia quorundam artificum fieri poffunt , fine ullo
diabolico vel magico artificio: ut Thom. de Aqui
no in prædictis locis oftendit. Quin etiam textus
eft fub eadem queft. in C. nec mirum , ubi fic fcrip
tum eft : Infunt rebus corporeis per omnia elemen
ta , quædam occulta feminariæ rationes , quibus
cum data fuerit opportunitas temporalis aut cau
falis , prorumpunt in fpecies debitas . Addam etiam
illud quod legibus noftris comprobatur medica
mentum fa& tum ex venenis , aut rebus venenatis ,
quafi ea quæ natura venerofa funt , arte & folertia
emendari, & commutari ad falubritatem poffint, uc
de Mithritido innuit textus in l. quodfæpe , §. vene
na.ff. de contr. empt.
Reftat illud argumentum , quod multi alchemi
ftæ faciunt falfam monetam : multi etiam fuerunt
fortilegi, impii, athei, necromantici . Dicitur etiam
quod Raimundus Lullus & Paracelfus fuerunt ma
gicis artibus inquinati . Horum difputatorum lau
danda eft pietas & probitas:fed tamen rogandi funt
ut cogitent , artificum vitia nequaqunm arti impu
tanda effe. Quoniam aliud eft ars , aliud artifex :
Aliud eft ufus artis aliud abufus 1. quicunque
l. feq.ff. ad leg. Corn. de falf. ubi ars monetaria
probatur : fed tamen damnantur qui nummos
aureos aut argenteos tinxerint aut finxerint. Sic
in l. 1.ff. de extraord. cognit. artis medica pro
feffores laudantur , inter quos tamen dicuntur effe
impoftores , qui incantationibus & imprecationi
bus & exorcifmis utuntur. Sic Mathematica fimpli
citer damnatur l. 2. C. de malefic. cum tamen non
omnes Mathematici damnandi fint , fed impofto
res foli. Sic venenarii capite puniuntur in l. capita
lium. §. venenarii ff. de poen . cum tamen ne venena
quidem ipfa damnentur ut modo dictum eft ex l.
. de cont. empt. quod fi artes propter arti
quod fape ff
ficum abufum damnandæ effent, quænam hodie pro
baretur, An Jurisprudentia ? in qua funt tot rabula?
an Medicina, in qua tot funt venefici?anTheologia,
in qua tot funt fophifta Judicium igitur & dele
tus adhibeatur : feparentur paleæ à granis in area:
&
mali pifces à bonis in fagina : adulterini nummi à
probis in Repub. Sophifticantes aurum vel argen
tum à peritis artificibus, acerrima contra falfarios
& monetæ corruptores animadverfiones , inquifi
tiones , informaiones conftituantur. Sed ( ut ait
Jurifconſul. ) alieni admiffi pœna ab iis quos nulla
"
culpa contingit , removeatur. 1. ult. D. de bon.
damnat.
LIBRI
 217

LIBRI I. SECTIO III

Termini Artem fpectantes explicantur .

SUBSECTIO PRIMA.

LEXICON CHYMICUM , Authore GuLIELMO IOHNSONIO

Chymico.

PRÆFATIO AD
AD LECTOREM.

ON poffum non admirari , quòd Adverfarii Paracelfi , cùm nihil calumniarum · juſtè
babeant , quod illi obtrudant , illum obfcurè fcribere , & verbis excogitatis fua de ftudio ari
cana contegere folummodo accufant uti Adverfarii de Johanne Baptiíta Vanlielmont ,
illum continuè agitando & irritando , fua , multo fudore & fumptu , acquifita arcana ded
promere , in lucem proferre , & invidis inhiantibus enam fine gratitudine volens nolens
palam patefacere ftimulant. Sed ea jacula quæ in hunc eminentem torferunt Virum , infeipfos
meritò retorqueantur. Nec poffum non incufare Wierum Medicum intuentem Paracelfum , agrosfuos penè
ufque ad miracula curaffe , quos ipfe nec potuit , nec voluit , turpiter ab Oporino Theophrafti Paracelfi
amanenfi emendicaffe Epiftolam , quam poftea in lucem produxit , ut confulto & de induftria , verba iftius
Epiftola invidiosè torquendo , & finiftrè interpretando incomparabilis illius Viri honorem conspurcaret , quan
quam plura funt in ea Epiftola , qua ad laudem Theophrafti , quàm qua vituperium pertinent , & qua ibi
vituperat , longè aliter intelligendafunt , quàm vel Oporinus , vel alii interpretati funt ; qua Oporinus ipfe,
ambulans in prato ad Rhenum cum Michaele Toxite Medico , cùm Bafilea Argentoratum unà naviga
rent , cum pœnitentia agnovit , uti ipfe Toxites teftatur ; quem etiam prodigiofa memoria Fullerus nofter fui
oblitus , eodem tramite inveſtigavit , & fine indagine traduxit , qui fi cum Scriptoribus de Paracello , vel
cum ejus libris confuluiſſet , acceſſus mutuos inter Erafmum Roterodamum , fui ( fi non fallor ) imparem , &
multos alios ejufdem temporis non vulgares Medicos , & Paracelfum , levi intuitu circumspexiffet. Sed Epi
taphium Paracelfi , in muro prope S. Sebaftianum , in Nofocomio speclemus , ab Antiftite Salisburgenfe
erectum . Habet hac verba : Conditur hic Philippus Aureolus Paracelfus , Infignis Medicina Doctor, qui
dira illa vulnera , Lepram , Podagram , Hydropifin , aliáque infanabilia , corporis contagia , mirifica arte
fuftulit , & bonafua in pauperes eroganda , collocandáque honoravit. Anno Domini 1541. die Septembris 24.
vitam cum morte mutavit. Sed hac de Paracelfo hoc tempore fufficiant. Si obfcurior est Paracelfus , & eju
Scripta magis intricatafunt , quàm exili valeant affequi ingenio , ut fateri cogantur , illorum infcitia tribuen
dum est , alioqui ea non dicerent obfcura , & non intelligibilia. Et reprehenfio de rebus non intellectis , cæcitas &
ftoliditas dicipoffit. Nec eft Doctrina Paracelfi repudianda , quia Græcorum & infidelium Scholis non arri
det. Non enim magis affentiendum est Græcorumfigmentis , quàm certo Dei Verbo , cui foli Chriftiani inniti
debent : Sed potius lucem nature , Verbo Dei fuffultam , quàm Græcorum tenebras fequamur. Illius gloriam
fectantur , fed reƐta non quæritant via.

Quicquid præclarum eft vendit Deus omne labore.

Si Paracelfum vincere contendent ejus Adverfarii , non hominum præfertim infidelium authoritatibus idfa
ssant ,fed Scripturarum Dei, quibus vera Philofophia innititur. Nec Paracelfo affentimur , uti viro docliff
mo : Amicus Plato , amicus Socrates , fed magis amica Veritas. Nec temerè legendus est Paracellus ,
nam uti nemini aditus patefecit adito templi nifi Sacerdotibus , fic Paracelfi abditis , nifi doctis & probis viris
nemini datur admiffio. Qui hac paucula abftrufa collecta ,ferie & fedulò legat , & anim vertat , aditum ad
Apollinis Templum ei prabeant. Hermeticorum involucrafunt , quibus involuta & implicata eft rei veritas
fignata , ut falernum in uva , & aurum infcoria. Mea propria non effe fateor , modò per me in fafciculum
reducla, & digefta, ut ad perficiendum inceptum meum , (via aliquantulum à me patefacta ) alii magis habiles
& idonei ftimulentur. Oportet difcentem docenti credere ; haberis Dolores ipfos inftruentes , me folummodo ad
limenprabentem viam. Faxit Deus , quod pro veftro commodofufcepi , mihi non vertatur in vitium, fed ingra
siam , in cujus spe
Veftrum ftudiofus acquiefco
G. J.

Tom. I. T LEXICON
 218 Bibliotheca Chemica Curiofa
LEXICON
A funt contra Araneorum i&us : Et Aquila eas impo
1 nunt nidis, ut defendant pullos contra venenata: &
LCES , ab aλx , fortitudine , ma
gna Beſtia animal eft gregarium ,
bifulcum, ad Cervi figuram accedens
quo tamen majus eft , natura timi
dum , morbo comitiali obnoxium .
Referunt non quodlibet hujus fpeciei
animal malo Epileptico corripi , & fœminæ ungu.
lam hac facultate nequaquam pollere , fed Maris
folum ; nec pulli, fed adulti , idque eo tempore quo
in Venerem ferri incipit ( inter Feftum affumptio
nis Mariæ & nativitatis ejufdem. ) Plus etiam un
guibus pofterioribus , quàm anterioribus tribuunt,
& horum , quidam pedi (quod vulgatius ) dextro,
alii finiftro. Sunt qui velint has ungulas , ab ani
mali adhuc vivente , di& to tempore præfcindendas
effe. Andre . Bacc. lib. de Alce.
Ungula & Nergis utuntur Medici in dofi à fcru
pul. ff. ad fcrupul . i . cum vehiculo fpecifico.
Ungula fpecifica virtute celebratur adverfus Epi
lepfiam, tum præcavendo , tum curando , idque ufu
tam interno , quàm externo .
Internè propinantur fcobs , & præparata ſubjun
&a fpecifica.
Externè includitur particula annulo , & geftatur
digito ( vulgariter ) maritali , qui minimo proxi
mus eft , ita ut palmam refpiciat : vel geftato , ci
dem digito in annulo de induftria tornato, Inditur tantùm habent authoritatem .
itidem pugno , &applicatur pulfui , immittitur
etiam in aurem, (finiftram ) & fufpenditur de collo nam refpuunt i& tum , ut ferrum utrinque diffultet,
ut cutim artingat .
Refertur odore dignofci , quem gratum fuffitu
exhibet.
Acte, Ebulus , feu Sambucus humilis. Planta fre
quens & bene nota.
Hujus plantæ granorum , Tragaam , fecundùm
præfcriptionem ejus confectam , Quercetanus ad
fiftendos omnis generis Aluxus,præ multis aliis me
dicamentis , non immeritò valde decantat.
Abefamum, Lutum rotæ.
Abefum, Calx viva.
Abicum , Coopertorium.
Ablutio, eft exaltatio crebris infufionibus , res
immundas abluens, & adpuritatem reducens. Eftq;
Imbibitio & Cohobatio.
Ablatio , et abftra&
tio per partem fuperiorem.
Perficitur variis modis in ficcis quæ lenius adhæ
rent, deterfio fieri poteft per Leporinum pedem,
& fimilia : Quædam penna , cultello , fpathis , &c.
auferimus : quædam detergemus aftri & to panno, vel
fcopis fetaceis, ferreis , ligneis .
Abric, Kibrit, Chybur, eft Sulphur.
Abeffi, Idem quod Rebis. Nempe ultima cibo-
rum materia.
Achachi, eft aqua aluminis.
Acalai , eft Sal.
Acartum, eft Minium.
Acaid, eft acetum, vel acetofum.
Achamech , eft fuperfluitas argenti .
Acaciaferrea, eft Cochlear ferreum .
Acazdir, Alcani, Alomba, elt Stannum .
Accatum, eft Aurichalcum.
Achates , primum reperta in Sicilia , juxta flu
men ejufdem nominis, deinde in aliis locis. Pro
CHYMICVM.
fedant fitim, & confortant vifum.
In Achate apparent varia impreffiones : Nemo
ra , Flumina , Jumenta , veftigia Lupi vel Leonis ,
ita exprefsè à natura infculpta , ac fi Gemmarius
data opera feciffet. Plin.
Adamus, nafcitur & extra aurum , & in auro no
biliffimo.
1. Extra aurum duplex Indicus cognatus colo
re Cristallo tranflucido ; & laterum fexangulo , te
nore turbinatus in mucronem , aut duabus con
trariis partibus jun&is magnitudine nuclei avel
lanæ.
2. Arabicus , Extra aurum nafcens , eft præce
denti minor.
In auro nobiliffimo.
1. Milii grani magni magnitudine , quem vocant
Cenchron .
2. Macedonicus in Philippico auro par feminis
cucumi .
3. Cyprius , in Cypro inventus vergens ad colo
rem æreum , efficax in Medelis .
4. Sideritis ferrei fplendoris , pondere reli
quos antecellens , fed his natura diffimilis : hic
frangitur i&
tibus , ab alio Adamante perforari po
telt.
Hi duo poftremi funt degeneres , & nominis
Optimi Adamantes incudibus deprehenduntur ;
incudefque ipfi diffiliant ; quippe duritia eft inenar
rabilis , contemtor & victor ignis , nunquam igne
calefcens.
Rumpitur hic lapis , fanguine calido recenti
hircino , præcipuè cùm hircus prius vinum bi
bit , vel comedit petrofelinum , & montanum fife
leos.
Adamantes , expetuntur à fculptoribus ad gem
mas & reliquas materias exculpendas , & forman
das, & tum folo ferro debent includi.
Reliquas res metallicas non patiuntur, & à plum
bo ipfifolvuntur.
Adamas , ligat Magnetem , & viribus privat ,
nam juxta ferrum pofitus , non patiatur abftrahi ;
aut fi admotus Magnes, ferrum apprehenderit ; fer
rum rapiat & auferat.
Adamas , Venena irrita facit , abigit lympha
tiones , lemures , incubos , fuccubos : reddit ani
matos , fortes , propterea anachitis dicitur. Va
let contra rixas & jurgia , & curat fluxas gingivas.
Serapius .
Adamantes , in Bohemia adeo excellentes vi
funtur , ut elegantia , & fplendore Orientalibus
præſtent , Aftrologi Adamaniem Lunæ dica
runt.
Adarnech , eft auripigmentum.
Adarces , Res eft in maritimis locis nafcens,
præcipuè in Cappadocia , feu Galatia : tanquam
concreta falfilago , humidis & paluftribus locis
emergens , ficcitate arundinibus , ac herbis ag
glutinata. Indiacum nativum velut in arundini
bus India fponte nafcitur ; vel ut fal Indum in
Canna.
Adarces , Eft fimilis in colore flori lapidis
Afii,
 Lib . I. Sect . III. Subfect. I. 219
10
Afii , & in forma halcyonio melli , & aliquando ex pyrite, id eft , Marchafita , item ex aliis fpecie
cavo proxima , ut poffit videri lacuftre quafi hal bus, ut ex lapide fiffili Iffebiæ : & ex nonnullis ter
cyonium, & quia ita pendet arundinibus ,pericala ræ generibus luteis & purpureis : Chryfocolla &
mitum, & calmochium quondam dicebatur : hodie cæruleo, ut aurum.
nifi fallor , balla marinum vocant. Æs , non femper cuprum denotat , fed quando
Diofcor. & Plin. Adarcem , nafci ait circa arundi que aurum vel argentum à natura fine alterius me
nes tenues è fpuma aquæ dulcis ac marinæ , ubi fe talli aut lapidis permixtione, purum , & per fe ge
mifcent, & habere vim caufticam . neratum metallum , ex quo moneta cudebatur olim
Adarris, Eft Alos Aqua Maris . ut modò ex aliis arte húmana feparatis . Primò na->
Adee, Eft lac acetofum. Vocatur etiam Adhebe. tum in Galilea , fed in parva quantitate . Noftris
Ader, eft lac recens fine butyro. Vocatur etiam temporibus vifum eft fimile , fed rarò, nec nifi pro
Adho, vel Ador. miraculo reperiri contingit .
Adebem, & Alhohonec , Eft Lamina. Athna , dicitur ignis fubterraneus , invifibilis ,
.
Adarige, eft Armoniacum . & fulphureus , qui lapides fub montibus adurit
Adabifi , vel Adebei, eft teftudo. in carbones gagati perfimiles , refina & bitumine
Adibat, eft Mercurius. quodammodo pleni funt , ut carbonum ex ligno
Ados, eft aqua, ubi ferrum extinguitur. vice nonnullæ nationes utantur , & præfertim
Adorat , eft pondus quatuor librarum . fabri ferrarii . Nonnullis locis videndum fe præ
Adram, eft fal gemmæ. bet uno tempore magis quàm alio , ut in Siciliano
Adraragi, eft Crocus hortulanus. Regno , eo monte qui nomen hoc ipfum habet ,
Adfamar , eft Lotium. item in Regno Neapolitano Puteolis non longè à
Aer, eft Aura, halitus , fpiritus, ventus. Neapoli. Olim veteres caufam ejufmodi flagra
Acetum amineum , eft album . tionis admirati , nec valentes eam poft multam
Acetum de fæcibus aceti diftillatum , eft acer indaginem reddere , tandem eo defperationis de
rimæ igneæ naturæ , ut omnia metalla , lapides, ac venerunt, ut inter celeberrimos Philofophos , Phy
fimilia , quafi aqua fortis confumat . Dicitur ace- ficos, atque Medicos , Empedocles unus in medias
tum radicatum nonnullis , qui eft liquor ille acer- Ethne flammas devorandum fefe conjecerit , ve
rimus aceti , qui abſtracto phlegmate in fundo re- recundia potiùs quàm ignorantia victum. Item
ftat. Par. lib. 7. de natura rerum pag. 456. Fit à Caius Plinius ejufdem ignis fumo fefe non aliter
Cristallis fæcum aceti diftillando per retortam fuffocandum exhibuit. Ŏ vefana hominum inge
cum cohobiis : vel acetum vini bonam pone in re- nia , qui dum ignorare nihil volunt , experiun
tortam , diſtilla lento igne phlegma , & refunde hoc tur multos labores fuftinuiffe , ut nihil fcirent ,
capiti mortuofæpius, & digere in fimo , tandem di- præter ea quæ damnofam mortem inferunt , exi
ftilla & primo quod erit feorfim cape , quod pofte- ftimantes , fatiùs effe non vivere , quàm non fcire,
rius igne fortiffimo prolicitum prodit , eft Acetum quæ tamen non ignorabunt effe tranfitoria ! " Mu
radicatum. lierculæ quidem abfoluta coquina , prunas arden
Acordina, eft Tuthia Inda. tes in ollam norunt concludere , ne per nimiam
Acortinas, eft Lupinus. rimulam aëri pateat aditus , ad hunc modum pror
Acureb, eft vitrum . fus emoritur & fuffocatur ignis , qui nifi per aërem,
Acufto, eft nitrum. & in ipfo vivit. Si tamen priufquam extin&us fit
Alaurat, eft fal nitrum. omnis , ut vel fcintilla fuperfit , facto fpiraculo re
Acetum , Philofophorum eft aqua mercurialis , vivifcit , ac in priftinum ftatum redit. Non fecus de
quam aliàs lac virgineum appellant , quo metalla æthneo judicandum, qui fuam in mundi centro du
folvi perhibent, hydor fophorum, cit originem , terraque ut olla continetur . Verùm
Acetum , radicale eft acetum diftillatum ex non caret fuis fpiraculis circum terræ globum
fua radice , vel matrice , dicitur etiam aqua fol hiantibus , per quæ , modò per hoc , jam demum
vens. per aliud vitam & nutrimentum haurit ex aëre.
Adamita, eft Tartari quædam fpecies. Si verò fuis careat fpiraminibus , haud aliter quam
Adech,eft interior & invifibilis homo nofter, qui de ollari mulierum igne fiat neceffum eft. Videte
fingulorum exemplaria præfigurat in animo noftro, quæfo quàm aniles caufæ Philofophos infideles mo
que manibus fuis poftea fingit ac imitatur:exterior verunt , arque torferunt in mortem ufque, Latio
ifte homo nofter vifibilis, uterque juxta fuam natu rem ignis hujus naturalis rationem, ubi de myfterio
ram operatur , invifibilis invifibilia , fenfibilis ea magno increato Paracellum interpretatus fuo li
quæ fub fenfum cadunt , fub eadem forma. bro, qui de luce naturæ infcribitur, invenietis. Ha
Æs, feu Cuprum , à Chymiftis Veneri tribuitur, &enus de æthna mineralium igne, ac patre generali
eft corpus metallicum lucidum, rubedine fufca par dictum fit, quantum loci ratio patitur.
ticipans ignibile & fufibile. Æthnici , dicuntur fpiritus ignei , vel fpiritua
Eft quali medium inter aurum & argentum , in les homines igne fragrantes , qui variis modis ,
ter Solem & Lunam , ut Chymiftæ loquuntur. Fit & formis apparent ; ut ignca flammæ , titiones ,
ex argento vivo impuro, num fixo , terreftri , adu globi , ſphericaque prune, idque in fulphureis mon
rente, rubro, non claro , & ex tali fulphure , deficit tibus.
ei fixatio, puritas & pondus. Sulphur malum & de Alcali dicitur fal omne quod extrahitur è ci
bile , tanquam pater male complexionis cöiens neribus , vel calce cujufque materia per lixivium
cum generofa matre id eft cum argento vivo bo elixatum, proprium omnibus rebus , liquida & ſo
næ fubftantiæ , generat æs , filium tam lividum lide.
fufce rubedinis. Habemus æs duplex. 1. Purum , Æs ,. dum ita. 1. Eft infua vena in fodinis fcil.
quod in ærariis metallinis & argentariis reperitur: ubi plurimum eft pyrites , id eft marchafita , nati
quod fine excoctione tale eft. Venula implicate vas illas caufat fpecies Vitrioli , Colchitis , Miſii ,
interdum cernuntur , interdum etiam totæ bractea Sorii , Diphrigis.
que lapidem ample&untur. 2. Quod excoquitur, 2. Excoquitur & tum fit. 1. Cadmia fictitia cum
Tom. I. T 2 ejus
 eca a
220 Biblioth Chemic Curiofæ

ejus fpeciebus. 2. Pompholix . 3. Spodium uritur,
& fic æs uftum. 4. Extinguitur & fit fquama æris.
f. Excuditur & fit fquama æris. 6. Jam inexco&i
fuperficie, fit ærugo rafilis .
As uftum noftro tempore , fit ex ipfo ære
cremato , fulphure & fale. Laudatur potiffimum
Memphiticum , & Cyriacum à Diofc. Aftringit
ficcat , reprimit , extenuat , attrahit , ulcera pur
gat : & quoties jungitur ulceribus cum aceto ,
confumit ea quæ funt impedimento in ulceri
bus.
As uftum , eft Crocus Veneris. Par. 1.5.de na
tura rerum , pag. 420.
AsHermetis, verè & propriè , eft corpus imper
tum nondum præparatum , ficut eft initio : Eft
fe&
Mercurius , pulvis folis , caput corvi , æs noftrum,
terra citrinata , continens & contentum , plum
bum noftrum , Aurum ex metallis extra& tum , Ve,
nus, Vitriolum, Auripigmentum, Arfenicum , Num
mus, Anima, Leo viridis, quia germinat , aqua per
manens, vinum, fanguis, & c.
Aris , vel Cupri ſpecies 26. numerantur à Rul.
pag. 10. & 11.fi plura fcire cupis , & diftinguit ærugi
nem æris in 65. fpecies à pag 15. ad pag . 20 .
1. Rafile 1. Nativum in Metallis Cypriis,la
eft. pidibus nonnihil æris habentibus, vocant lapidem Heracleum , & lydium, qui notus
go
e, ft de
Affidra, & Almat, eft Cerufa .
Afrob, eft plumbum noftrum.
Alababar, alchonor, alaftroh, alomba , agar , algin,
galerit , eft Calx ,
Abufal , eft arfenicum fulphur. Akibot , alchibit ,
alchimit , Sulphur.
Alafor, eft fal alkali.
Alatans , eft lithargyrium plumbi.
Abenum , eft vas metallicum ex cupro aut fer
ro duorum pedum altitudinis , ejufdemque ferè
latitudinis cufum : Hujus faftigio cooperculum
fequentem in modum formatum , illiufve limi
tes ritè claudens imponendum eft. Fit lamina
cuprea ad aheni capacitatem rotunda , in cujus
centro ( quoniam vim cucurbitæ infervire debet )
ad amplitudinem imponendi vafis , foramen exca
vatur , ut vas per illud prominere poffit. A late
re verò alterutro prope aheni finem , aliud par
vum foramen, per quod calida fuffunditur , & defe
aus expiratæ aquæ fuppletur , perforatur. Ufus hu
jus aheni cum operculi in balneis frequentiffimus
eſt.
Akon, Cos, eft lapis, quo cultri acuuntur aliaque
inftrumenta. Hujus variæ funt fpecies , coloris ni
gri, candidi, flavi , nigerrimi Species cotis eft quam

quibus ærugo efflorefcit : hæc pau aurifabris , & dicitur coticula.

Aru
æris
viri

Alabastrites, eft lapis ex fpeciebus marmoris no

vel

ca fed optima , & reperitur in fo

dinis ærariis.
1. Rafile quia raditur
2. Fa ct i 2. Vermiculare à fcoli
tium fit in erme , quæ in vermi San&orum, & monumenta Sepultorum.
fuperficie cularem crefcit.
fabr orum
æris,& eft 3. Auri quæ
triplex . eft fact itia Chr yfo Onix dicitur , qui unguis humani colorem repræ
colla.
1. Nativum quod eft vera Chryfo
colla, id eft glutinum auri .
2. Sciffi 2. Fa&
titium,Aurifabrorum ,viride
le. rafile,Chryfocolla factitia.
Ætites , à Germanis dicitur , vel propter colo
rem, vel propter virtutem illam , quod aquila fine
illa parturire nequeant : alleviat enim partum , &
continet gravidis partus cum vulvæ funt lubrica ;
eft gemma variarum fpecierum.
Atitis , fex funt fpecies.
1.Etitis mas , Africanus, in rutilo niger,valde du
rus,qui terram candidam friabilem in fe continet.
2. Fœmina , Hildeshennius , lutei coloris , mol
lis, cui ochra nativa adhæret, & ineft terra dura lu
tea.
3. Alius in quo lapis liber & folutus jacet,& con
quaffatus fonat.
4. Subrutilus, durus, cui lapis ferrei coloris ad
hæret.
5. Motteſchanus , capiti humano , fimilis rotun
dus , & duriffimus, cui flores Criftallini quadranguli
fpecie adamantum, qui formati funt adhærent .
6. Lapis concavus , ferrei coloris , in ferri vena
repertus,in quo nihil nifi aër continetur : qui plura
fcire defiderat, legat Rulandum, pag. 21.22.
Affronitrum, eft fpuma nitri , quæ eft falfa , vel eft
fal Cappadocium.
Affeos, & afros, eſt ſpuma.
Affroton, fpumeus.
Affrodina , eft Venus.
Affenicum, èft anima.
Afformas, eft vitrum.
Affax & affaris , eft atramentum.
Affrengi , eft Minium .
tus Venetiis.
Ejus funt tres fpecies.
Prima candicat , de quo olim fiebant Imagines
Secunda nigras habet maculas.
Tertia in ruffo interdum candicat , propterea
fentat, & hanc fpeciem propriè intelligit Diofcori
des , cùm inquit , Alabafrites , qui & Onix dicitur
crematus, durities cum pice aut refina difcutit. 1
Alafalet , eft Armoniacum .
Alaxtar, eft æs uftum.
Albanum, eft fal uring.
Albor, eft urina.
Alborca, eft Mercurius .
Albaras, eft Arſenicum.
Alberick , eft album æris.
Albetud , eft Galbanum . C
Albi, id eft fublimati. 1
Albir, eft pix de corticibus taxi , fupponitur effe
fubftantia, de qua fit incauftum.
Albos, eft Crucibulus.
Albotar alfidus, eſt Ceruſa.
Alborim, vel albotai, Albotra Helcalibat, eft Te
rebinthina.
Alcady , eft attramentum album.
Alzegi , Attramentum.
Alcaol, eft lac acetofum , vel Mercurius.
Alcanna, vel Alcoa, funt arbores fubtiles longe,
habentes nodos , ficut Canna , quibus haftarum loco
utuntur Arabes.Sumitur pro ligno Guajaco.
Alcebris vivum, eft Sulphur.
Alchitram,eft oleum Juniperi,pix liquida,arſeni
cum præparatum ad abluendum.
Alchitram, eft Fæx diftillationis.Item ol .Juniperi
Alcolifmus, eft comminutio vel corrofio.
Alcol, eft Acetum .
Alchohol, eft Antimonium, five ftibium.
Alcone, eft Aurichalcum.
Allor, eft æs uftum quafi grana Alkalid,& Alcob.
Altimar.
Alcore, eft quidam lapis,habens folia fimilia argéto.
Alcubd,
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I. 221

Alcubd, Alumbair , eft butyrum crudum . bium five antimonium:Item alcimad, eft ftibium,
Alech, eft Vitriolum. Alandahal, eft colocinthis.
Alecharit , eft Mercurius. Alembroth, eft fal Mercurii , vel fal Philofopho
Alechil, eft tripes. rum & artis, clavis artis.
Alectoria , eft gemma criftallo fimilis , vel aquæ' Alembros defecatum , eft fal tartari & magifte
limpida. Præ fe fert cryftallinam fpeciem , magni rium magiftrorum.
tudine fabæ in ventriculis gallinaceorum , ceu ut 4 Almizadir, eft viride æris.
Albertus vult galli caftrati , poft quartum annum Alteyplumbi, eft materia dulcis ex plumbo. Al
reperitur . Dicitur reddere divites & bellicofos fe kyplumbi
portantes. Et propter hoc ferunt Milonem Croto Alufar, eft Manna.
nienfem in certaminibus fuiffe invictum. Conciliat Amalgama, eft impaſtatio auri, argenți, vel alte
gratiam puellis, & reftinguit fitim, rius cujufque metalli cum argento vivo. Amalga
Alefantes, eft Alos Solis. matio, vide pag. 121.
Alembic , eft Mercurius. Amianthus , eft lapis alumini fciffili vel plumofo
Liquor Alcabeft Paracelfi , omne corpus vifibile natura conditioneque fimilis, igne non uritur, qua,
refolvit in fui primam materiam , fervata feminum propter & falamander appellatur.
poteftate ; De hoc aiunt Chimici , vulgus cremat Amidum vel amilum , eft albiffima farina concre
per ignem, nos per aquam, Vanhelmont. ta in panes ad folem.
Liquor Alcabeft , eft magnæ virtutis , ad præfer Amigdala , apud Chirurgos , caro dicitur fuper
vandum hepar ab hydrope, & omnibus ejus fpecie flua, quæ nafcitur ad linguæ radicem.
bus , quæ ex hepate veniunt. Vide præparationem Amnis alcalifatus , eft aqua tranfiens per calces
in lib. de natura rerum cap.3. cap. 482. Mercurius terræ, ex qua defumptum eft alcali.
præcipitatus pro hepate. Andena, eft calybs ex regionibus orientalibus ad
Alcohol , vini , quando omnis fuperfluitas vini à ve&a , quæ liquefcit igne , haud fecus atque aliud
vino feparatur, ita ut accenfum ardeat , donec to quodque metallum,fundique fe permittit in formas.
tum confumatur, nihilque fœcum aut phlegmatis in Anathron,vel anachtbron,fpecies eft falis, quod fue
fundo remaneat . per petras in modú ufneæ albæ & lapidea nafcitur,
Alcool Paracelfi, Alcool rerum aut corporum quo nonnulli fal nitrum appellant. Fallo putarunt anti
rumcunque nihil aliud eft quàm purior & mundior qui fel effe vitri , cùm fit potius fel lapidum,
fubftantia ab impura feparata ; ut Alcool Antimonii Anatrum , eft vitrum in colores varios liquefa.
Paracelfo nihil aliud quàm hoc Autor vult , ut Anti &um , quod vulgari vocabulo ſmaltum appellant ,
monium non modò atteratur piftillo , & mortario, vel terra faracenica.
fed etiam in volatilem fuam fubftantiam, à fuo na Anthos , extra vegetabilem rorifmarini fignifica
turali colore non immutatam. Idque folo ignis & tionem , & ad metalla ufurpatum , fignificat elixir
caloris beneficio regimineque fieri neceffe eft ut ex auro, vel ejus quintam effentiam.
poftquam vulgariter contritum fuerit. Philofophi Anatomia effata, parens eft morborum.
cè tandem alteratur fublimationibus , quæ piftilla Anticar, eft Borax,
funt Philofo. & mortaria.Docet alio loco hanc fub Anatris, vel antaris, eft Mercurius.
limationem fieri debere fine omni capite mortuo. Aniaday, vernum tempus fignificat æternum , &
Conftat itaque nihil fæcum affuiffe ante fublimatio novum infuturo mundum, & paradifum .
nem ; Flores citrinos aut rubeos elicere non pof Aniadum , eft Cœlefte corpus , quod in nobis
funt , qui à vulgari tritione antimonium fublimant Chriftianis plantatur à Spiritu Sando per Sacro
in fuliginem albam. ta Sacramenta : vel eft homo ſpiritualis in no- ✅
fan&
Sed ejufmodi fublimatio fieri debet igne admo bis regeneratus.
dum temperato, ut antimonii pulvis minimè liquef Aniadus, eft rerum efficacia.
cat, aſcendat nihilominus, ut farine flos parietibus Aniada , funt fructus & vires Paradifi & Cœli ,
adhærere cernitur molendinorum. funt etiam Sacramenta Chriftianorum , in Phyficis
Alembicus, eft capitellum, quod vafis inferioribus verò fignificant aftrales vires , atque Cœleftes , up
ad vapores recipiendos imponitur. funt, quæ per influentiam , imaginationem æftima
1. Alembicus roftratus , eft qui humores refolutos tionem , & Phantafiam nos ad vitam longam pro
per canalem aut roftrum, ad vas recipiens demittit. vehunt ; ex dono Dei tamen , & ad æternam folici.
2. Alius Cæcus ,hoc eft fine roftro fublimationi tant.
bus inferviens. Hic in fublimationibus nonnun Anodina, funt indormitiva medicamenta.
quam in vertice perforatus eft , aliquantulum , hu Anodus , eft id quod ex nutrimento feparatur à
mores afcendentes emittens.. renibus.
Alcabest , vel altabest , Mercurius dicitur præpa Anontagim , lapis Philofophicus.
ratus , nonnulli volunt effe tartarum , mens camen Anima Saturni, eft Alrey, atque dulcedo plumbi
autoris facilè deprehenditur præparationis ejus de fuaviffima, quæ per acetum extrahitur.
fcriptione. Annus Philofophicus , eft menfis communis .
Alchimia, eft impuri feparatio à puriore fubftan Anatofier, Aliocab, AlemZadar, Amizader , eſt ſal
tia. ) Armoniacum ,
Alcol, aliquando fcriptum alcool , vel alcohol, eft Alfol, Alcob, Azonee, Alacap, Aracab , Aquila,
pulvis in minutiffimum pollinem factus , ubi nihil Ales, eft fal compofitum.
additur ad nudam vocem , alioqui reftringitur per Alexir , eft Medicina Chymicè præparata. Eli
tum.
adjun& xir, Elci Medicina.
Alcol, vini eft, aqua ardens rectificata. Alezaram, eft lotura plumbi,
Alcubrith , vel alazer , aut alcur , eſt idem quod Agallium , eft Aquilegium fpinofum , refta bovis,
fulphur. five aratri remora dicta.
Alkibrie, alcabrick, algibich , eft fulphur vivum. Agreften, fignificat potum ex pomis vel berberis,
Alcofol,(vel ut nonnulli volunt) alcofol , eft fti ficeram , feu vinum è pomis, factitium.
Tom. I. T. 3 Alexanthi,
and
eca
222 Biblioth Chemic
Alexanthi, Altingat, eft flos æris.
Alfacta , eft diftillatio .
Alfadidam , eft ſcoria ferri.
Alfarida , eft Cuprum uftum , vel Limatura Ve
neris...
Alfufa , eft Tutia.
Algali , eftNitrums by
Algamer , Carbones..
Algeria, Algerie, eft Calx.
Aligulus, eft Confectio.
Aleafiel, eft Antimonium .
Alkalia, eft Vas.
Alkale, eft oleum Gallina.
Alkali, eft vitriolum fofile feu fufile calcitura
in Aludal.ne 'I
Aludel & Alutel, eft vitrum fublimatorium.
A Alkali , eft aliis lapillus falis , modò ex calcibus
reverberatis per humorem extra& tus , diffipato
e
que humor coagul atus . Sed Alkali tunc nomina
tur præcipuè , cum relicto impuro , fegregatóque
corpore , effentia formæ hujus lapilli elaboratur.
(Cum verò integræ res calcinatæ & diffufæ ad foli
dam confiftentiam reducuntur , ut cùm fal commu
his folvitur humore , & iterum coagulatur : Item
cùm margarita calcinantur tota, folvuntur & coa
gulantur viciffim magifteria per fe funt , at Alkali
ex fimilitudine vocatur.
Alkautum , eft æs uftum , vel fpecies aromatica
fecundùm quofdam Arfenicum.
Alkaut , Almarkaſita , eſt Mercurius.
Alkaranum , eft Duenec viride. Duenege eft vi
triolum.
Alkara , eft cucurbita .
Alkin, & Alkal, eſt Cinis clavellatus .
Alkir, eft fumus vel Carbones.
Alkitram , pix liquida.
Alkeel , eft plumbum exquifitum de Minera La
pis Lazuli, Antimonium.
Alcol , eft Tartarus. Theophraftus fic ait : Alcol ,
eft purior ſubſtantia rei fegregata ab impuritate
fua. Sic Alcol vini, eft aqua ardens rectificata.
Alkofor, eft Camphora.
Alkimia, eft pulvis de bafiliſco .
Alchimilla , eft Saniculus .
Allabrot, eft quoddam genus falis confe&um.
* 疲 Alma, eft aqua.
Almagra , eft Bolum , Cuprum , Laton , & lapis
iple, velterra rubea, lotum, vel lotio.
Almakiff, Almacauda, eft Lithargyrum Almarcab,
Almarchaz.
Almareazida, Argyritis, eft Lithargyrium argenti.
Almarcat, eft Scoria auri . Almetai.
Almartack , eft Lithargynus cinis.
Almechafide, eft Cuprum.
Almene, eft Sol lucidum. Sal gemmæ.
Almizadar, Almiſadar, Amizadir, Aſanon, Almi
fadis, eft Sal armoniacus præparatus.
Alnec, Allenec, Alkalap, Aleth, Afabum, Almiba,
eſt Stannum .
Aloe,eft Epaticum . Aloe, Alepatick
Alofil, eft pannus , quo vas operitur .
Alos, Alo, Alix, Alec , Alkalat, Alkalac , eſt Sal.
Alofanihi , eft flos falis.
Alfelat , Altimar, Aycupher, eft æs uſtum, Alofar.
Altambus , eft lapis rubeus . Scilicet fanguis vena
rum hominum .
Altaris, Antarit, Alozet, eft argentum vivum .
Althanaca , Alernet , Albimec , eft Auripigmen
tum .
Altinuraum , eft Vitriolum
1
a
Curiofe
Altingat , eft flos æris.
Altimio, eft Fæx plumbi.
Aludel, eft vitrum fublimatorium.
Aludit, Antaric , AZon, Azomfes , eft Mercurius.
Alufir, eft rubedo .
Aluech, Aluach, eft Jovis corpus purum.
Alumboti, eft plumbum uftum.
Alias, Alafar, eft Vas.
Alfech, eft Alumen Jameni.
Alumen , Omnibus eft notum. Variæ funt ejus
fpecies Eft gemmæ optimum Et eft Mercurius, quia
folvit. Eft Jamenum , Roccum, Scillum, Rotundum ,
Zacharinum, de Belgamo , Genuenfium nitrum , Fof
file, Fufile, Plumofum, Liquidum, Capillare , Com
mune, Placodes, Ufum, Liparinum, &c. Ex Agri
cola & Kentmanno de rebus Metallicis , & foffibili
bus plura legas. Albertus quatuor aluminum gene
ra ponit. 1. Simplex vulgare . 2. Nigrum. 3. Album,
Perfcriptum , in libro de Mineralibus. Rulandus
numerat pag. 33. ad 36. diverfa aluminum genera,
ultra 32. vide plura Rulando pag. 72. ad 74.
Alumen, Saccari , quomodo fiat , habes lib. 7.de
Natura rerum, pag. 451. Para. 』
Aluminis diverfi præparatio varia, lib. 4.de præ
parationibus, pag. 656. 657. ad ulcera putrida , pa
ralyfin, alvi profluvium, &c.
Ales crudum , funt guttula cadentes fæpe in no
e Menfe Junio.
Alunibur, eft Luna.
Alunfel, eft Stilla.
Alufen, eft Sulphurata.
९ Alzemafor, eft Cynabrium.
Alzilat, eft pondus trium granorum.
Amalgamatio, eft calcinatio Metallorum familia
rium per hydrargyrum. Licet non femper ad finem
calcis contendamus, eo modo, fatifque eft ita me
tallum folutum effe , ut duci poffit , inftar pultis,
feu malagmatis aurifabrorum : tamen corrofio fir
per eam , in pulverem minutiffimum , quem item
calcem nominant .
Vel Amalgamatio , eft Calcinatio Metalli per ar
gentum vivum , & fit quando Metallum in tenues
partes, bracteas , vel laminas ductum, cum fex, no
vem, duodecim, argenti vivi partibus commifcetur,
& coadunatur, ut fiat maffa undique fui fimilis , at
que ita metallum difcontinuatur & calcinatur. Ar,
gento enim vivo per evaporationem fuper igne len
to abluto , metallum inftar tenuis calcis relinqui
tur.
Amandivus , Lapis eft gemma varii coloris. Ex
tinguit & reprimit omnia venena , quare non eft
gemma contemnenda . Confule Albertum .
Ambra, eft Sperma Ceti.
Amene , eft fal commune.
Amentum, eft alumen fciffum ..
Amethyftus , eft gemma Indica , coloris violacei
Plin.quæ inde venit optima . Rulandus . pag. 37. nu
merat ſex ſpecies viliores orientalibus.
Amianthus lapis , nafcitur in Cypro. Diofcor. fimi
lis alumini fcillo , verùm Amianthos proculdubio ,
eſt alumen noftrum plumofum, & hinc æterna cap.
dela fieri poffit : non eft magnæ virtutis , fed exic
cat.
Albeftos , eft coloris ferrei , reperitur in monti
bus Arcadia , cùm femel accenditur , vix aut nun
quam extinguitur , cùm fit un& tuofus & humi
dus.
Amogabriel, eft Cinabrium..
An-pater, Sulphur.
1
Anfir-filius, Mercurius,
Anfiarto
 Lib . I. Sect. III.
Anfiarto-Spiritus , Sal ,
Anaton,ideft Anatron, eft Sal nitri. )
Anatron , eft fæx vitri.
Anatron , eft Baurac. Synonima.
Anairon , eft fagimen vitri.
2
Anairon , eft fpuma vitri.
Ancora, eft Calx.
Andurac , eft Auripigmentum rubeum.
Anfuka , eft Coagulum .
Anhelitus, eft fumus , alibi , fimus equinus.
Antonii fancti ignis, eft inflammatio naturalis.
Annora, eft calx ovorum, vel calx viva.
Anthos , propriè eft Rofmarinus : fed ad metalla
tranflatum , quintam effentiam, five Elixir auri fi
gnificat interdum medicinam extra&am ex Boril
lis , à corpore fuo , Par.
Athonor , eft furnus.
Anticar , anucar , ancinar , eft Borax.
Antimonium , Alhofol , eft lapis de vena plumbi.
Marchafita Saturni , Magneſia Saturni , Stibium ,
Rubeum invenitur Indenburgi.
-Antimonium , Spagyrice præparatum , eft Supre
mum venenorum omnium antidotum : Venena
enim naturalium continent antidotum fui veneni,
Bas. Val. 14.
a Summum Antimonii arcanum, quod lapidem ignis
Antimonii vocat , tantæ eft virtutis & energia , ut
lapidem ferè Philofophorum imitetur in curatione
morborum omnium & in tranfmutatione metallo
rum. Bas. Val. Iĵ.
Bas.Val. Concludit tanta effe fecreta , & arcana
naturalia latentia, in Antimonio , ut nemo mortą
lium capax effe poffit ea ipfa omnia inveftigare ,
quò enim magis inveftigamus , eò abftrufiora &
pretiofiora , inveniuntur.pag. 16
Aphebriock , eft Sulphur..
Aphrodifia , eft ætas Venerea.
Aphronitrum , ficut fal , & fpuma falis fe habent
adinvicem , ita fe habent nitrum , & fpuma nitri ,
adinvicem. Eftque in his falis ad nitrum , & è con
tra nitri ad falem. Item fpuma falis ad fpumam
nitri magna cognatio. Spuma nitri , aphronitum,
flos petræ , vel parietis , ficuti fpuma falis ) res
eft leviffima, glebofa, & friabilis, fpumofa mordens,
coloris penè purpurei, & hæc optima . Nos fpumam
nitri, & aphronitrum dicimus, & fpumofum aphro
nitrum , quod naſcitur muris & petris. Variat fpu.
ma nitri fecundum petras , & muros ubi nafcitur :
hujus virtus eft fimilis fali adufto.Sunt fermè unum
aphronitum , id eft fpuma nitri , flos petræ , & flos
Afia petræ : Sed differunt fubftantia paulum, nam fi
refolvitur igne , eft flos petræ Afia : fi non refolvi
tur , eft fpuma nitri noftri. Jenæ in Thuringis pul
cherrima aphronitri reperiturfpecies, quæ refpon
det plurimum flori Afia petræ à Diofcor . defcriptæ.
Aquala , eft Arfenicum vel Sulphur.
Aquila , eft aurum guttando.
Aqua Cerebri , aqua Tartari.
Aqua Elfabon , eftaqua folis communis .
Aquafarida , eft aqua Mercurii .
Aquafortis , eft quæ ex acribus & corrofivis , cer
ta proportione commiftis, violentis ignibus diftil
latur , igneam vim in corrodendo validam habens,
Validiffima vocatur ftygia, quæ falem ammoniacum
cum reliquis regit , & in ea aurum folvatur. Diver
fis fient virtutibus aucta mistura , ex confilio , ut fit
certis rebus accomoda . Gradatoria dicitur, quæ ad
gradandum tin&uras adhibetur . Et fiunt inftar for
rium ex eadem materia , fed additis tingentibus,
ut cinnabar. alum. In quibus ' notandum eft , quod
Tom. I.
Subfect . I. 223
nulla tingat nifi facto ad minus, octavo , vel decimo
cohobio fuper fæces , quod aliter non fixentur.
Ambra, Quidam vocant hoc fperma ceti , alii
fru&um arboris , vel gummi fub mare crefcentis ,
alii jecur pifcis , alii ftercus cujufdam pifcis , alii
nafci in fpecie fungorum fub mare dicunt. Confu
le Serap. & Almanfo.
Aqua holfobon , eft aqua falis panis.
Aqua Lilii , eft auripigmentum.
Aqua Mercurii.
Aqua Marina.
Aqua nitri , eſt fal alkali vel aqua fortis,
Aqua permanens , eft Sol & Luna foluta , in in aqua
fimulque junctis. Dicitur etiam aqua cœleftina , &
Mercurius Philofophorum.
Aqua philofophica, nominatur quibufdam acetum
fublimatum : aliis vinum circulatum , aliis , aqua
perennis , non madefaciens manus.
Aqua Pataftina , eft flos æris, vel viride æris,
•
Aqua pluvialis , eſt aqua dulcis.
Aqua rubicunda, aqua Megi aqua fegi , eſt aqua
vitrioli,
Aqua Salmatina , eft de fale facta.
Aqua Saturnia, eft aqua generata ex tribus pri
mis in meatibus terræ refoluta in lapillis diapha
nis , quales funt aquæ radicata acetofe &c. Aqua
vitri.
Aqua vita eft Mercurius : interdum fumitur pro
vino diftillato , & pro aqua compofita ex variis
fpeciebus ex vino diftillato.
Antimonium , Cordiale maximum aquarum
omnium.
Antimonii , Mortificatio , eft ejus fublimatio
lib. 5. de natura rerum pag. 429.
Antimonii oleum in magna Chirurgia pag. 62.
Aqua Cæfaris , aut regis compofitio , in lib. de
perficaria, pag. 742.
Aqua Theriacalis , in lib . de Perficaria , pag. 742.
Aquamfalis petra, & ammoniaci modus facien
di lib. 5. de natura rerum , pag. 417.
Aquaftillatitia, eft extractum ſpecificum confi
ftentiæ , & divifionis aqueæ concretione halituum ,
è rebus elicitorum , per diftillationem produ& tum.
Eft duplex ,
-S 1. Stillatitia , Aquæ fimpliciter ftillatitiæ funt .
que mitiores funt virtute & confiftentia dilutiores,
diftillando fimplicius producte. Nam elementum
phlegmaticum crudius eft & minus tenue , ab ex
terna aqua parùm penè differens . Aqua enim ftil
latitia fimpliciter , minus ignis habet & plus aquo
fitatis , quam folvens : fed plus ignis & minus cru
ditatis quàm phlegma.
2. Aquafolvens,dikat à ftillatitia fimpliciter acre
dine ignea penetrante , feu acumine, & diftillatio
ne laboriofiore , ut quàm minimum habeat aquei
elementi fimplicis,fed igneum potius fluorem, qua
fi effent ignes aquei , aquæ ardentes , &c. à Gebe
ro nominantur aquæ acute , ab aliis clavis philofo
phorum , cujus vim in aliquibus affequitur à tota
fubftantia hydrargyrus , vulgus diftinguere folet in
ter ftillitatitias fimpliciter ita dictas , & illas cor
rofivas. J
Aquarius, eft Ferreum .
Areton , eft Laton. Vide Laton.
Aquilegia, Theophraftus, vocat Geniftam integris
1
floribus , Aquilegiam.
Aquilena, eft confolida regalis,
8 Arbores, eft cutis defoedatio maculofa,ncque ul,
la eft in principio exulceratio ; fed in proceflu tem,
poris : idem quod Marphea,
T 4 Arcos
 224 Bibliotheca Chemica Curiofa

L Arcos y eft Æs uftum , aycopbes azuphora.
Aremaros , eft Cynabrium.
Area, eft Capitis adverfi fodinaram.
Arenamen , arenarmei , eft bolus Armenus.
Antera , eft medicina tracta de hyacinthis , fi
militudine fumpta à flavo citrinove colore floribus
innafcente Liliorum , & fimilibus.
Aphorifmus, ut pro confueto fumitur, fcilicet re
·
gula generali in medicina.
Aqua cæleftis , eft vinum rectificatum , ut cœli
quodammodo naturam & fimilitudinem induat ,
multis peractis revolutionibus .
Aqua cœleftina , eft aqua mercurialis. Mercurius
Philofophorum.
Aqua corrodens , eft acetum, & omnis liquor cor
rofivus.
Aqua facum vini , eft ea quæ fit ex calce fæcum
vini fuper marmor diffoluta in modum olëi Tartari.
Aqua lubricata , eft ea quæ fit cum mucilagino
fis, ut funt faccara , Julep, & fimilia.
Aqua permanens eft ea quæ fit ex duobus perfe
&iffimis corporibus metallicis per philofophicam
folutionem .
Aqua Saturnia , eft ea quæ naturam in ſe re
tinet primorum trium , ut funt aquæ thermarum à
natura dictorum naturaliter medicatæ , per quæ
tranfeunt.
Aquaolves , eft acetum ut fupra diftillatum , &
aqua fortis.
Aquafter , eft vifio noftris oculis aliquando re
præfentans aliquid quod verè non eft, at folùm ap
parentia quadam , non re ipfa exiftit .
4 Aquila, quæ avium Regina eft , ufurpatur nomi
ne pro fale armoniaco propter levitatem in fubli
mationibus . Verùm Paracelfus in multis accipi
vult pro mercurio præcipitato . Aquila Mercurii
fpiritus.
Aquila philofophorum , eft mercurius metallo
" id eft metallum in primam fui materiam re
da&um .
Arbor maris , eft corallum , quod fruticis inftar in
mari crefcat vegetetque . Gorgonion , Dendires , Litbo
dendron , Corallion.
Arcanum in genere , ut ocultiffimum quid figni
ficat. Paracelfo pariter occultam in rebus naturali
bus virtutem corpoream, & ceu vitæ perpetuæ ac
immortalis è cœlo in eam derivate participem ,
quæ multiplicari poteft arte Spagyrica fupra prio
rem conditionem . Virtus cujufque rei millefies plus
operatur , quàm res ipfa.
Arcaltes , eft Paracelfo, terræ fundamentum , fi
ve columna , quod à fuis confortibus fuftentari non
videatur , fed ab alio magnali & arcano Dei vide
licet , hoc ipfum Archaltem vocat. Archates, Ru
landus.
Archem , eft fummus , exaltatus , & invifibilis
in natura differentia , ut pro fcholarum confuetu
dine loquar. Iliaftes eft generis generaliffimi fub
ftantia confiftens in prima rerum omnium univer
fali materia , hanc in tria genera primum difponit,
videlicet in fulphur , mercurium , & fal , primus
naturæ difpenfator Archeus ; indeque res producit
omnes in proxima fua genera. Tandem accedit
Ares alter naturæ difpenfator , ex generibus for
mas & fpecies producit in individua. Quarum quæ
que fingularem radicem , caulim , florem & folia
habet.
Ardentia , funt quæ in cibum & potum non af
fumpta , funt uftionibus obnoxia natura propria ,
ut ifta carabe , terebinthina , gagates & fimi
lia..
Aridura , eft corporis vel membrorum omnimo
da confumptio , vel fyderatio , ut vocant. Sphace
lus , telia , necroſis.
Arlescrudum, guttæ funt menfe Iunio cadentes,
roris inftar in Majo ftillantis.
Aromata , cun&a funt quæfuavem , & gratum ad
modum odorem de fe præbent acfragrantiam, quæ
alias aromatica generaliter appellantur. 1
Arcanum Materiale , eft extructum (pecificum
materiæ corporis vicinius . Cum materia corporis.
fit ex duplici elemento humido , & ficco ( aër enim
& ignis formalia funt potius, & efficientem habent
rationem ) Itaque hoc arcanum duplex eft , ftilla
titia, & coagulumfpecificum : Arcanum fpecificum,
eft extractum naturæ interioris cujufque fpeciei
fubftantiam referens proprius , ut in illa agnofci
queat.
Archeus Paracelfi , eft aura vitalis , feminum
& vitæ directrix & vopμuv Hippocratis , Van
belmont.
Archeos, Species invifibilis oberrans, & fe à cor
poribus feparans, medici vis, & virtus naturæ.
Arena , Hujus fpecies ponit Ruland. 23. pag. 54.
qui fi placet videat.
Arfar , arfag , eft arſenicum .
Argentum , A Chymiftis Luna cui etiam tribui
tur: eft metallum proximum poft aurum , album
albedine pura , mundum , durum , fonans. Tin&ura
ejus albedinis eft ex argento vivo puro , ferè fixo ,.
claro, albo, & tali de fulphure mundo , fixo , albo ,
claro quod cecidit fuper fubftantiam argenti vivi ,
deficit ei pauca fixatio , color & pondus. Eft quafi
filia naturæ præponentis aurum , coeunte argen
to vivo , & fulphure albo , non urente.
Reperitur argentum in fodinis . 1. Quod ftatim
eft fuum , quod fine opificio fornacum fit , quod
purum in venis reperitur , quod tale eft fine exco
tione : quod tale ortu generatum eft , quod eft fui
&
coloris , cui femper aliquid faxi ferme adhæret, ad
huc abrepti in valle, ut videmus effodi ex fodinis.
Hoc argentum purum tenuiffimis bracteis ample

fpiritus , qui feparatur à corporibus , exaltatur & &itur lapidem: interdum præ fe fert fpeciem capil
afcendit , occulta naturæ virtus generalis omni lorum , inter virgulatum interdum globi fert fpe
bus , artifex , & medicus. Item Archiatros fupre ciem , quafi filis convoluti candidis , aut rubris, in

mus naturæ medicus, qui rei cuique fuum Archeum terdum præ fe fert fpeciem arboris , inftrumenti,
peculiarem, & membro cuilibet occulte par Arem montium,herbarum & aliarum rerum. Rulandus af
diftribuit. Item Archeus primus in natura , vis eft firmat fe vidiffe integrum pifcem : Chriftum cruci
occultiffima res omnes producens ex Iliaſte , divi fixum , cum D. Maria , ferpentem etiam , & ſcor
na virtute nimirum fuffulta duntaxat. pionem , &c. ex puro argento in vifceribus terræ
Ares, eft naturæ difpenfator in tribus primis formatum . pag.56.
principiis occultus , unde fingula conftant , qui re 2. Rude à Germanis , variarum fpecierum , co
bus omnibus formam, fpeciem , & fubftantiam cui loris rubei , plumbei , purpurei , nigri , cineracei,
que fuam peculiariter difponit, ut propriam , & non ruffi & c.
alienam induat naturam fpecificam. Notanda eft Quod excoquitur ex metallis , ut pyride plum
igiturinter hæc tria pulcherrime ordinata,divinitus bagine à Germanis. Qui plura de argento
fcire
 Lib . I. Sect . III.
fcire defiderat , legat Ryland. à pag. 56. ad 66.
Argentum vivum, Chymifta Mercurium vocant,
eft aqua vifcofa in terræ vifceribus, fubtilis fubftan
tiæ, albæ terræ, per calorem temperatiffimum uni
ta totali unione, perque minima , quoufque humi
dum fuerit , temperatum & à ficco , & ficcum ab
humido æqualiter.
Eftque Argentum vivum , altera pars lapidis phi
lofophorum fecundùm Chymiftas. Et principium
alterum , materque omnium metallorum , & fecun
dùm quod coit cum patre , & mafculo fuo fulphu
re , caufat perfe&
tionem, & imperfe& tionem in me
tallis , & metalla quoque ( ut foetus ) plus à matre,
fic loquendo , quàm patre habent : hinc plurimum
trahunt originem , & in hoc plurimum refolvuntur,
Argentum vivum eft duplex , 1. Nativum , 2. Arti
ficiale.
1. Nativum , fui coloris, fine exco&tione , quod
tale reperitur intra metalla in lacubus in quos e fi
bris effluxit, eft mater, & elementum Metallorum.
Eft & lapis in iis venis, cujus vomica liquoris æter
ni argentum vivum appellatur,
2. Artificiale quod fit vel coquitur, ex minio ipfo
lapide nativo, five ex vena minii: & reperitur info
dinis. Diofcor. lib.5.cap. 6. docet hujus confervatio
nem, ufum, venenum , & antidota. Græci,tam nati
vum quam fictitium vocant hydrargyron.
Nota argentum vivum dum eft liquidum , in of
ficinis noftris , dicitur crudum argentum vivum :
dum verò eft mortificatum, in officinis vocant con
crematum , feu fublimatum , à nonnullis. Chymiftæ
ponunt argentum vivum frigidum & humidum quar
to gradu, liquidum in tertio , album fecundo gra
du , tenebrofum primo.
Argentum vivum , id eft Spiritus , vel Mercu
rius, fervus fugitivus , fumus albus , Rulandus enu
meratpag. 68. ad 70. varias ſpecies argenti vivi, uſ
que ad 23.
Argilla dicuntur , quia fimiles funt his argillis
quibus figuli utuntur.
Harum argillarum varia funt genera quæ difcer
nuntur reperta in fodinis , quorum Rulandus pag.7.
refert. 16. genera : ex his omnibus pigmenta fieri
poffent, fi non tam humidæ forent: olla ex his opti
mæ forent; fi argillæ rectè elaboratæ à figulis in ol
las more folito informarentur.
Argiftata , eft Incerata.
Argyros , eft Argentum : inde Lithargyros , lapis
argenteus ; Lithos , n. eft lapis.
Afabon, eft Sapo.
Afagen, eft fanguis draconis. Afegen , & Azogen.
Afagi , vel Azegi , eft vitriolum vel atramentum
rubeum.
Afamar , eft viride æris. Afingar , vel Afugar.
Afeb, afep, eft alumen, res eft metallica , leu ve
na terræ quæ habet mediam fubftantiam inter cal
chantum & fal, & reperitur in fodinis: Eftque Sal
fugo quafi terræ Plin, lib. 35. cap. 15. fit ex aqua li
moque, hoc eft terræ , exundantis natura : corriva
tum hyeme æftivis folibus maturatur.
Eftque vena quafi terræ,quæ per nimium calorem,
in album colorem tranfducitur , & omne Calcan
thum alumen continet . Azub, azel.
Afed , eft Leo.
Afdenigi , eft Ematites. Azedegim.
Afenec , eft Sol.
Almaga , eft permixtio vel commixtio quorun-
dam metallorum ad invicem.
Afoper , eft Fuligo.
Afferes, qui continue lateribus imponuntur ,
Subfect . I.
225
etiam diffe&
tæ arboris extimi.
Afubedegi , eft lapis fcindens alios lapides.
Atas , eft tach , vel nitrum ,
Atebras , eft vas fublimatorium .
Aringar , eft flos æris, Atincar , Borax.
Auingir , eft Capſula terrea.
Atureb, eft vitrum.
Aurancum , & aurantum , eſt teſta ovorum.
Auraric, azoch, azog , azet , Beſec, eft Mercurius .
Avis Hermetis , As Hermetis , avis volans , quia
in altum evolat , & tamen iterum in teram prop
ter nutrimenta defcendit , unde nutrix omnium eft
terra.
Auripigmentum , eft Arfenicum luteum . A Ger
manis Operment vocatur , pictores uti folent . Eft
cruftofum aureo colore micans ; Eft affine quod
dam fulphuri , ex fimili materia & odore. Eftque
fterquilinium terreftre ( ut ita dicam ) in cavernis
terræ , quod per longam decoctionem tranfit in
fubftantiam auripigmenti. Vide plura, Ruland. pag.
87. ad 90. fi placet.
Azarnet.
M Aurichalcum , eft Cuprum.
Aurum Philofophorum eft plumbum.
Aurum vivum , eft argentum vivum .
Auver , eft aqua pura , vel lenis.
Azaa, eft Marga , Terra rubea.
Azci , eft atramentum. Azec , eft atramentum
viride.
Azeg , azegi, azeci. eft vitriolum. Azuric, eſt vi
triolum rubeum.
Akem, eft butyrum co&um. Azemafor , eſt Mi
nium vel Cinabríum.
Azuc, eft corallus rubeus. Azubo, Vas Chymicum.
Azimar , & azamar , eft Vermilio , vel Minium.
Azimar, eft æs uftum.
Azungia Vitri.
Azoch, eft Laton, eft cuprum aureo colore tin
&tum lapide calaminari &c.
Aroph , eft mandragora. Aroph. Paracelli curat
calculum.
Arfaneck dicitur , arfenicus fublimatus.
Arfenicum, eft fulgur metallorum , eft etiam fal
ipforum & Saturni , quod alias artanec , vel arta
nech , reperitur nonnullis locis.
Artetifeus dicitur , qui membri defectum patitur
alicujus.
Arthoicum , eft oleum rubeum ex radicibus her
barum unà cum pane fimul in fimo digeftis , arte
tra &um .
Afphaltum , eft bitumen ex limo terræ & aquæ
tra&
tum ad fimilitudinem picis Eft flos æris etiam.
Afcendentia , figna dicuntur, vel aftra firmamen
ti coeli , & præcipuè fyderei fpiritus .
Afaphatum , eft ferpigo , vel impetigo , aut inter
cutanea fcabies in poris generata , vermiculorum
inftar , edunt , fi comprimatur cutis , fila oblonga
nigro capite profilientia.
Alfala dicitur, nux myristica.
Affalia , vermes dicuntur in ligno nafcentes , vel
inter afferes , alias teredones. Afelli , Millepedes.
Afthma pulmonis eft morbus, vel peripneumo
nia unde gravia fufpiria.
Aftrum , hoc loco dicitur , virtus & potentia re
rum ex præparationibus , acquifita , ut fulphuris
aftrum eft ejus accenfio ,qua vertitur in oleum præ
ftantiffimum. Item aftrum falis eft ejus in aquam
vel oleum refolutio qua pariter majores vires in
duit quam antea habuerat. Mercurii pariter
aftrum , eft ejus fublimatio , qua miram acquiric
vim
 Bibliotheca Chemica Curiofa I
226

vim & potentiam naturali fua majorem atque fub maffas Hispani vocant , Palucas , reperitur in flu
tiliorem . minibus , ut in Tago , Albi , Sala , Schovariza. 2.
Athanor , vel athanar, eft furtus in arte Spagyri In montibus Arabicis , in fodinis & puteis , partim
ca potiffimum reverberatorius , nonnunquam etiam ejus fcintilla quafi adhærent ad Saxi quoddam ge
alterius uſus, juxta arbitrium artificis adaptatus. nus candidiffimum vocatum à Germanis Quartz . 3.
Vide plura apud Ruland. pag. 76. ad 78. In capitulis pifcium quos Forellas vocamus.
Atramentum , varia fignificat juxta adjectionem , 2. Coctum , quod conflatur feu coquitur. 1. Ex
ut futorium eft cuperoffa, interius rubeum calcan pyrite coloris cineracei , & galenex , ( wwhich
thum , fcriptorium ad pennam aptum , fuligineum is a vein ofLead and Silver together. ) 2. Ex terra
ad typographiam : icem album , viride cœruleum, quadam purpurea , vapore & halitu terræ ita tem
atque diftillatum ex viridi , quod Romanum vo perata & affe& ta , ut fit fœcunda auri , ex qua in
cant , aut ex alio quopiam. Atramenti , varias fpe camino excoquitur aurum . 3. Ex Chryfocolla 4. Ex
cæruleo. Plurimum facit ad auri bonitatem regio.
cies numerat Ruland pag. 78. ad 80.
Attractiva, dicuntur medicamenta, alias magne Arabicum , Hifpanicum, Hungaricum, Germanicum ,
tica , quæ vim ad fe trahendi habent , ex fimilibus certis diftant gradibus , plura ſcias Ruland. pag.92.
ad 94.
etiam attractivis compofita.
Augurista , dicitur fuperftitiofus artifex , qui
!. B
fuam artem in fpeculis , cryftallis , & in aquis exer
cet , præcipuè in volucrium cantu volatuque , ut Aculusferreus, eft inftrumentum cufum ad fu
ex eis præfagiat : aliorum etiam ritus ob eandem B ftinenda impofita vaſa.
caufam obfervat. Bayda , eft vas quod diftillatur.
Aurum potabile , eft liquor auri fine corrofi Bagedia , eft libra 12. unciarum. Berdadia, etiam
vo , quod pauciffimi norunt eorum etiam qui pa eſt Libra.
rant in dies in hominum perniciem potius quam Beiac , eft Cerufa. Balziam, eft faba .
ad falutem . Balafius, Purpureo feu rofeo colore flammefcit,
Aurum vita, eft aurum præcipitatum , & in fum & rutilat , à nonnullis placidus dicitur , aliqui
mam rubedinem cinabris tritæ fimilitudinem rever putant effe Carbunculum , colore ac virtute dimi
beratum præftantiffimum quod ex proprio fuo mer nutum , quod admodum virtus fœminea , à virtu
curio fit , ac præcipitatur . te maris differat. Pluries compertum eft quod ex
Auftromantia , alia eft fuperftitio quædam exco terior pars unius lapidis atteftatur balafio , inte
gitata, ex ventorum obfervationibus , ut quum aftra rior , carbunculo , & ex hoc dicunt balafium effe
ventorum in fummam, ultra confuetudinem , vehe domum Carbunculi. Varias cogitationes aufert, &
mentiam erumpunt, inde futuri præfagium homines luxuriam reprimit , conciliat amicorum difcordias,
otiofi magis quàm curiofi pronunciant. & in humano corpore fanitatem inducit . Et pota
Axungia , de mumia , quæ interdum munia de tus cum aqua fanat oculorum infirmitates , & hepa
medullis etiamfcripta reperitur, eft medulla offium. tis doloribus fubvenit.
Azoth , eft argentum vivum ex quovis corpore Balitiftera , eft Terra rubea.
metallico tra&um,& propriè mercurius corporeus. Barachpanis , eft nitrum falis.
Paracelfo præfertim eft , univerfalis & indifferens Barcata , eft Meatus Ignis.
medicina rerum fpeciem omnem exuta , & intenfif Barna , eft vas vitreatum .
fimam induta vim , atque centralem quandam vir Bafura, elt femen . Baul, eft Urina.
tutem generaliffimam, reliquas omnes medicinas Batitura rami, eft fquama veneris . Batitura aris ,
in fe concludit , non aliter quàm prima reliquas eft fquama Metallorum.
omnes fubftantias , exclufis accidentibus. Hanc in Baurac , eft fal gemmæ faphirium lithargyrum
enfis pomo conclufam quocunque locorum jërit albificatum , eft etiam fal vitri, fæx vitri , fpuma vi
geftaffe fecum perhibetur. tri , fel vitri : teftudo argenti vivi,
Atramentumfutorium, eft vitriolum , id eft Cal Baurac , etiam eft attinchar , quodlibet genus

canthum, Rul. pag. 8o. ad 86. falfuginis.

Aurum , Alchymiftis dicitur Sol , & foli tribui
tur. Et corpus metallicum, citrinum , fulgidum ,
ponderofum , æqualiter in ventre terræ digeftum,
aqua minerali diutiffime lavatum: ex argento vivo,
puro , fixo , claro , rubeo : & ex fulphure mundo ,
fixo , rubeo non adurente . Aurum eft fubtiliffima
ſubſtantia argenti vivi. Videmus enim argentum
vivum facilè aurum fufcipere , quod proximum fua
natura eft, ut mater filium fufcipit . Deinde aurum,
ex pauca fubftantia mundi fulphuris , & puræ ru
bedinis conftat, plus tamen habet argenti vivi quam
fulphuris , plus habet à matre quam patre. Sulphur
puriffimum cum, matre argento vivo , pater coiens,
optimum generat filium aurum . Breviter argentum
vivum coagulatum, fulphure , puro igne, non tamen
adurente fit aurum. Hic eft filius dele&us , quem
proponit facere , ad quem femper contendit natu
ra. Eft metallum omnium temperatiffimum cali
dum & ficcum fecundo gradu , fixum & rubeum
tertio gradu dicunt.
Aurum eft duplex 1. Nativum purum 2. Cotum.
1. Nativum purum, quod à natura tale eft,cujus
Bezar, vel Befar , Lapis viridis pretiofus.
Bianchetunfim pythium , eft cerufa. Biladen , eſt
Chalybs ,
Bitumen , eft fulphurea terra , fuccus pinguis
bituminum varia funt genera.
1. Liquidum oleo fimile petroleum.
2. Liquidum odoratum Saxonicum.
3. Odorarum camphora native.
4.Nigrum craffum quod à picis colore nomen
habet, à lacu Sodomae, quo Mauri cadavera implent.
Nigrum craffum è Paleſtina.
5. Foffibile carbonibus fimile.
Bodid , eft ovum .
Bof, eft Calx viva .
Bolus , eft Coagulum fpecificum , quod effentiale
chymicum , ut fit effentia quædam liberata ab im
puris, & alienitatibus, per coagulationis (quam ne
ceffario antecedit folutio ) nodum fegregata , con
ftitutaque quomodo folent boli eluti in fpecie fieri,
ut fit eis confiftentia , & forma homogenea , qualis
eft bolaris, novemque etiam tabulis, id quod ad ef
fentiam parum intereft.
Ruland.
 Lib. I. Sect.
Ruland ponit fex fpecies , quarum Armeniui ve
rus magno habetur in pretio apud Turcicos Impe
peratores , qui utuntur eo contra Febres , Peftem,
& Anginam , pag. 10s.
Bonati , eft vitreati.
I
Borades, eft Limatura.
Borax , eft chryfocolla . Batrachum, & vocatur at
tinchar naturale.
Borax , eft affronitrum attinchar, vel nitrum.Vo
catur capiſtrum auri,
Botanum, eft plumbum uftum.
Botus barbatus, eſt vas fuper vas , in quo funditur
aurum.
Vas fuforium.
Defcenforium .
Botus barbatus
Crucibulum.
Cuneo factum ad fundendum .
Bractea , eft Cuneus ferreus latus.Lamina Sola.
Brachium , eft Cuprum.
Braricia, eft Vitrum .
Brafe Carbones.
Blumati terreum , eft vas vitreatum. Buccatum , Bifematum, eft omnium leviffimum, pallidiffimum,
eft vitreatum .
Buccellare , eft Cibare , & Fruftillare.
Bulbus , eft Cepa Marina. Et Bulbus creditur
effe fquillam .
Bulga,in quam bacillo agitatæ aquæ infunduntur.
Bulga , per fe hauriens aquas.
Burnea , eft pix.
Burac , eft omne genus falis. Alii verò diftin
guunt ut Baurac, borago , borax, uritar augar.
Butiga , five gutta ruonio vel rubeo , eft inflatio
totius faciei.
Buffonitis , eft gemma feu lapis qui è Bufonis ca
pite erui traditur, ( errant qui Chelonitum vocant,
quem proprio titulo defcripfi. ) Hunc lapidem viri
Principes femper geftare fecum meritò deberent.
Nam fi venena vel intus in homine lateant , aut ipfi
extrinfecus admota fint , etiam præfens ille colo
rem mutat, & guttulas quafi fudando emittit. Er
neftus Burgravim.
Buffali , ex Cornu , annulus conflatus, & digito
annulari geftatus , fpafmi convulfionibus mederi
di citur.
Burgravius.
Balneum Maria, vel maris, ut multi vocari vo
lunt, eft furnus diftillatorius aquam continens , in
qua calente vafa chimica ponuntur ad putrefactio
nem fuæ materiæ quam capiunt , ad feparationem,
& id genus humidarum afcenfionum perficien
das operationes .
Balneum roris , vel roritum , eft furnus in quo
fuper vaporem aquæ duntaxat , vafa diftillatoria
fufpenduntur , ut aquæ corpus non contingant, alio
nomine vaporofum, aut vaporarium vocavimus.
Balfamum , eft fubftantia corporum à putredine
confervans.Balfamus alias a nonnullis fcribitur.
Eft internus , & externus. Internus in humano cor
pore , temperatiffima quædam eft fubftantia non
amara , non dulcis, non acerba , neque Sal minera
le, fed fal liquoris , quod à putrefactione validif
fimè præfervat humana corpora ; dicitur etiam na
turæ corporis gluten temperatiffimum. Breviùs fic
definitur. Eft falis interioris liquor fuum à corru
ptione corpus tutiffimè præfervans naturaliter. Ex
ternus verò terebinthina vocatur à Paracelfo , nul
lam ignis violentiam paffa fed digefta. Item eft
omne quod celeriter fanat , à germanico fermone
ad Chirurgiam adaptatum nomen duabus dictio
nibus bald zamen , id eft celeriter conjun&
tum.
III. Subfect. I.
227
Dicitur etiam oleum ex omni corpore diftillatum
& ad fummum gradum puritatis adductum, Belefons
eft Balfamus.
Balfamus de mumiis, eft, balfamus de carne tra
&us.
Balfamus elementorum externus , eft liquor mercu
rii externi, aliâs mumia elementorum externorum,
& propriè rerum firmamentalis effentia , quam
etiam nonnulli quintam vocant,
Blachmal, eft materia liquefactione plurium una
metallorum confufa in fulphur injecta.
Barnabas , vel potius barnaas , eſt ſal petræ uri
narium , quod etiam acetum acerrimum dicitur.
Bafilifcus minor, eft ftellio.
Berillus , eft fpeculum ex cryſtallo fuperftitiofe
confecratum ab auguriſtis , Ruland. pag. 101. 102.
ponit oclo Berilli fpecies.
Berilliftica, eft ars in ejufmodi fpecillis vifiones
obfervandi .
Befachar, fungus dicitur.
Befonna verò muſcarum fungus.
& viliffimum plumbum .
Bitumenperverfum , eft liquor incertus.
Bolus , dicitur lutum quod minerale nullum in
le habet.
Bohor , aut coffi , funt apoftemata parvula quæ
dam puftulofa faciei candida.
Botin , eft terebinthina certo fuo tempore col
ta , quum plus virium à cœleftibus haufiffe pu
le&
tatur. Eft etiam balfamus ex eadem tractatus ar
tificiofe , alias butimo . }
Botium , eft apoftema proveniens in gula , ve
luti ftruma.
Boxus , dicitur vifcus in arbore nafcens , ut vif
cus quercinus , &c.
Braffadella , vel braſſatella, eft ophiogloſſum, aut
lanceola, quam etiam linguamferpentinam vocant.
Brunus , elt ignis facer in membris , alias Eryfi
pelas vulgò ignem S. Antonii vocant, nonnulli vin
dictam ejus.
Bruta,cœleftis eft virtutis influentia quæ per ani
malia bruta rationalibus manifeftatur , ut in cheli
donia per hyrundinem , in fale per ciconiam cly
fteris ufus , & id genus alia multa.
Butyrum Saturni eft , quod fupra altey , atque
dulcedo plumbi.
Blas Cordis , eft fpiritus vitalis , & confequenter
fui caloris fomes,fpiritus verò fic animatus , & Cor
dis mater , in Scholis pene neglectus. Vanhelmont
pag. 183.
Blas regiminis , agit circa effluvium corporale
prout Luna mare tnmefacit. Vanhelmont. pag. 336.
C.
Coccultfima, quae divinitus unà cum lege
Moifi tradita fuiffe fertur , quæ nobis Dei doctri
nam de Meffia patefecit , cum Angelis amicitiam
cultoribus fuis contrahit , rerumque naturalium
omnium cognitionem tradit , ac divino lumine men
tem pulfis tenebris illuftrat. Vox eſt Hebraa, Lati
nè , dicitur Receptio , quod unâ cum lege quam
poftea fcriptam populo tradidit fecretiorem, & ve.
ram legis Enarrationem Moyfes in monte divinitùs
acceperit , quam fcribere nefas erat. Sed ordina
riis revelationum fucceffionibus , alter ab altero,
quafi hæreditario reciperet jure , ne à prophana
multitudine divina myfteria cognita vilefcerent
aut violarentur. Perfa fuerunt hujus diligentiffimi .
cuitores
 Bibliotheca Chemica Curiofa
228
cultores & fuos fapientes magos appellarunt , qua
les fuerunt illi tres , qui Bethlehemum , ex Oriente
Chriftum adoratum venere & non reges ut vulgus
ha&enus exiftimavit.De hac ReuchlinusGermanus,
& Picus , Italus Mirandulæ dominus , & Petrus
Galatinus copiofiffime fcripferunt. Et Galatinus af
firmat veteres Rabbinos per hanc Cabale fcien
tiam , Trinitatem , Chriftumque Dei Filium agno
viffe. Non igitur ftulta multorum opinione ars eft,
fed potius fcientia certa & cœleftis per quam Theo
phraftus ut de fe ipfo fcribit , Dei beneficio doâri
nam fuam confecutus eft, nec à fpiritibus , malis
quicquam habuit : quare falfo , hac calumnia ab in
vidis gravatur. Conceditur hanc fcientiam apud
multos in abufum deveniffe veluti alias fcientias.
Scribit enim Theophraftus Hebraos degeneraffe ut
in doctrina Dei , itaita etiam
etiam in fcientia ,,
hac fcientia
in hac
Quare poftea in veram fcientiam , falfamque ar
tem divifa Cabala fuit. Acceffit etiam litte
ralis quæ meritò inter artes incertas numeratur ,
præfertim fi ex Hebræo fonte non procedat. Vera
enim Cabala in S.literis fuum habet fundamentum.
Multa de hac fcientia Theophraftus in libris de Phi
lofophia fagaci fcripfit ; nec dubito , quin lapfu
temporis nationes exteræ fincerius de Theophrafto
judicabunt quam Germani quidam modò . Cum cla
rius luce ipfa ex ejus monumentis conftat eum
fuiffe fummum philofophorum , & medicum incom
parabilem : & qui nullum Chriftianæ fidei articu
lum negaverit ; & fi quædam S. Scripturæ loca ali
ter quam vulgò folent, recentioribus quibufdam
do&iffimis hominibus ipfi adftipulantibus interpre
tatus eft : fed de Chrifto Salvatore multa præcla
ra docuit , ut ex ipfius libris patebit.
Michael Toxites , M.
Cabulator , eft ſal nitrum.
Cabebi , eft fquama ferri. Cabeth.
Cabel , eft ftercus .
Cacabus , eft vas continens chores tres.
: Cacochyla , eft malus fuccus in corpore. Cacho-
chymia.
Caciaferrea , eft Cochlear ferreum .
Cadaria , eft Tutia.
titia. Vide ti
Cadmia , eft duplex . Nativa, & Fa&
tulum Eris. Plura leges de Cadmia fpeciebus apud
Ruland. à pag. 110. ad 121.
Cadmia Acinafa , eft Tutia. Item Cadmia, eft li
quor candidus ,
Cal , Arfenicum citrinum. Item acetum.
Calamina , eft lapis Calaminaris.
Calcadis , eft vitriolum album. Aliàs fal Alkali.
Calchanthos, vel Calchanthum , fignificat.
1. Florem æris.
2. Calcitidem , quæ fpecies vitrioli.
3. Vitriolum .
4. Es uftum, vel petrinum.
5. Vitriolum viride. Calchanthum , & Colcothar ,
granulis atramenti & generantur,& nutriuntur. Sa
le foluto, & ipfa folvuntur, quod eft in Venere.Con
gelant frigore ; Venus de quibufdam mineralibus
in mineris participat . Si rubedo adfit , aquofitas
abundat , fi viriditas, aër exuperat. pag. 123. & 124.
Rulandi plura de Calcantho videas.
Calchantum , Calcadis , eft fpecies atramenti.
? Caraton , eft Trochifcus de Arfenico.
Calleithios , eft ærugo æris. Item Marchafita.
" Calcata , Atramentum citrinum .
Calcatar, Calcotar , Calcadinum eſt Atramentum
rubeum , Vitriolum,
Caldar , eft ftannum,
Calcocos , eft Es. Calcithos , eft as viride. Calo
camonon , Es uftum.
Calcitari , eft Sal Alxali. Alkael , Cali eft cinis
clavellatus.
Calcidicum , eft Medicamen de Arfenico.
Calmet, Cojinec, eft Antimonium.Cofmet.Cufmet.
Calufaz eft oleum Indi .
Calufa , Cyptas , eft Cryſtallus.
Calor naturalis , eft quando radii folares vel per
fe materiam fibi applicatam excoquunt, vel in fpe
culo concavo collecti rei applicantur. Hujus ignis
ufus eft apud artifices diffolvere & calcinare.
Calor cinerum, quando partes fixiores per cine
res eliciuntur. Hic medius eft inter balnei , & arc
næ calorem , proinde illius ope, non modò fubti
liores & ad naturam aquitatis fimplicis appro
ximantes ,fubftantiæ propelluntur , fed etiam colo
res , & fixiores partes eliciuntur.
Calor fimi , eft quando vafe in fimo pofito , ma
teriam continente , digeftio fit . Hic calor ufus eft
in infundendis , digerendis , & putrefaciendis re
bus. Adhibetur interdum fimus equinus , in quo
vas fepelitur , aliquando vas ligneum fœno vel ftra
mine impletum , cui vapore fervente aqua applica
tur , fimi in locum adhibetur,
Calor digerens , eft quo materia diffolvenda dige
ritur, & aut athanore , aut fimo perficitur.
Calor fortis, eft quando igne auctiore & intenfio
ri res feparantur.
Calor arena, Medius eft inter cinerem, & fcobis
ferri, & eft quando vas materiam continens in ca
tino arenario, arena circundatam fubftantiam fi
xiorem,& quam cineres propellere nequibant, pro
trudit. Ubi advertendum arenam fubtilem , non
adeo violentum calorem præbere , quàm groffam.
Calorfcobis, aut fcoriæ ferri fuperiore intenfior,
& aperto vicinior eft quando ex fcobe , vel ſcoria
ferri res propelluntur .
Calor carbonum , eft quando calor prunarum fla
grantium materiam, vel vas proximum tangit.Hu
jus ufus eft in infufionibus , cæmentationibus , pro
bationibus , calcinationibus , & diffolutionibus.
Calor flammarum , eft quando adhibito conve
niente alimento flammæ materiam attingnnt . Hie
calor vocatur ignis vivus , quo reverberantur , &
calcinantur omnium metallorum corpora,nec non
fpiritus tandem propelluntur.
Calor vefica levis , eft quo ex materia veficæ ap
pofita , applicato alembico fubftantia humida pro
licitur.
Calcinatio corporum , eft combuſtio , quæ fit igne
majori , vel eft rerum coagulatarum in calcem fo
lutio. Eftque Calcinatio vel Corrofionis vel Igni
tionis.
Calcinatio corrofione ficca eft , quando corpori
bus calcinandis non humor, fed ejus in locum cor
rodentes materiæ ficcæ adjunguntur , quibus cal
cinantur.Eftque cæmentum , & commixtio.
Calcinatio corrofione vaporofa, eft quando corpo
ra metallica in tenues laminas redacta per aërem
corrodentemque fumum calcinantur.
Aliquando corpora laminata fuper aquis forti
bus , aliquando fuper aceto , vel recrementis uva
rum preffarum fufpenduntur ; aliquando præfertim
nobiliora metalla , plumbi fuſi , vel argenti vivi
afflatu fragilia redduntur , & comminuuntur : ali
quando alii modi adhibentur. V. G.
Calybem , in crocum fubtilem per vaporofam
corrofionem redigere geftiens , ita procedo. Pri
mum paro aquam fortem ex falis petræ & vitrioli
ad albe
 Lib . I. Sect.
ad albedinem calcinati partibus æqualibus eamque
in cucurbitam vitream fundo . Poft in cucurbita fu
periori parte laminas chalybis fufpendo , lutoque
vafis artificium obduco, ne fpiritus aquæ fortis ullo
1
modo exhalare queant , ac viginti quatuor horas
in arena calida vaporare permitto. Deinde aperto
vafe laminas eximo, quibus crocus , vel pulvis fub
tiliffimum adhæret, quem lagopode détergo. Porrò
laminas iterum in dicto vale fufpendo , & modo
fuperiore procedo , idque tantifper donec nullus
crocus ulterius à fpiritibus extrahitur , aut in lami
nis reperitur. Sic plumbum fuper aceto fufpenfum
calcinatur in ceruffam , fic cuprum fuper recremen
tis uvarum , atque ita reliqua metalla vaporibus
corroduntur.
Calcinatio humida immerfiva eft , quando corpus
liquori alicui immergitur , qui corrodat indeque
calcinet : perficiturque amalgamatione, aut præci
pitatione.
Calcinatio reverberii, eft in Calcem folutio , Calx
autem generali fignificatu eft pulvis quilibet in
partes impalpabiles comminutus , quem & alcool
nuncupare confuevere. Itaque fub fe comprehendit
calcem propriè di&um , Alcool, quod eft à leviga
tione cinereum, & corrofionis atoma.
Calcinon , per reverberium eft duplex.
Calcinatio fpecialiter di&
ta, & cinefactio.
Calcinatio specialis , eft qua principaliter dicta
calx in combuftione reverberante efficitur. Itaque
à Græcis aptius appellari poterat TITOVIσis quod
TíTavov efficiat, cujus fpecies quædam ßes , quam
in extinctam feu vivam , è calcario lapide confe
&am nominant. In hac vel res folitaria calcina
tur , vel cum additamentis combuftionem penitus
adjuvantibus, ut funt fulphur nitrum, &c. quæ tunc
adjicimus , cum valida admodum eft indomitaque
rei compages. Alioqui volatilia citius diiparen
tur , quàm à flamma vincerentur fixa. Sed fpiracu
lum debetur nitrofis ut vas fit tutum. Vide Calci
natum majus & minus.
Calor , eft Liber aut Impeditus.
Liber qui proxime materiam , aut vas materiam
continens tangit. Hoc calore proliciuntur , quæ
contumacius liquorem emittunt, feu fiat ob ficcita
tem aut paucitatem , feu quod ob vifcofitatem &
homogeneitatem terreis partibus pertinacius ad
hæreat: & calcinationis fufioni , & aliis operationi
bus inferviat.
Calor impeditus , eft quando ignis à materia vel
vafe,ne illud proximè tangat ab alio vafe impedi
tur.
Calor liber, eft Carbonum vel flammarum.
Impeditus eft arena vel fcobis .
Caballi,vel Cabales , funt lemures , & aftralia ho
minum corpora , qui ante prædeftinatum vitæ cur
riculum repentina morte quapiam extin& ti funt. Ifti
poft modum oberrare putantur fuper terram, lemu
rum inftar, donec terminus prædeftinatæ vitæ com
pletus fit , ut quod vivere corporaliter debebant,
1 fpiritualiter adimpleant, fi credere fas eft, veræque
Religioni Chriftianæ diffonum effe non comperia
tur ex Scripturis facris, unde petendus lapis lydius,
quo reprobatur omne quod ex auro non conflatum
eft evangelico .
Cacedonium tartarum , eft materia peccans in
corpore humano, ob feparationem facultate fegre
gativa factam, non fuccedente mox expulfiva.
Cafa, dicitur pro camphora.
Cabos ,præter omnium rerum congeriem . Theo
phrafto eft aër ; & pro Iliafte fupradicto , vel Ilia
Tom. I.
III. Subfect. I. 229
ftro fumitur. Et Chaos.
Calcanthum , eft vitriolum.
Calcinatum majus , dicitur omne quod arte fpa
gyrica dulce factum eft , quod ex propria fua natu
ra non erat ,ut mercurii dulcedo , plumbi vel ejus
anima, falis & fimilium , quæ celerrimæ confolida
tionis exiftunt.
Calcinarum minus, eft omne quod à natura dulce
eft, & citiffimè curat, ut faccarum, manna, terenia
bin, noftoch, & fimilia quæque.
Callena, fpecies eft falis petræ.
Calleruth, eft indicium defiderii ad primum per
petuum , ut quum quidpiam in primam materiam
redire cupit, ex qua prodierat .
Calliette, funt fungi flavi in plantis juniperinis.
Calx mercurii, eft præcipitatus mercurius.
Calx veneris, eft viride aëris .
Calx Saturni, eft minium .
Calx fovis, eft fpiritus Jovis.
Calx martis, eft crocus calybis vel ferri.
Calxfalis, eft aurum calcinatum
Calx Luna, eft argentum calx argenti, vel azuri
nus flos ejus .
Calx permanens,vel fixa, eft incremabilis materia.
Calx peregrinorum, eft tartarum .
Calx lignorum, eft cinis eorum , qui in vitrum aut
aliam materiam non convertitur.
Chaomantia , eft ars qua præfagium fumitur ex
aëre .
Claretta, eft albumen ovorum .
Cambuca , eft apoftema , vel ulcus in inguine.
Panus inguinis .
Carbones cæli , funt ftellæ,
Carbunculus , eft apoftema, vel peftilens ulcus ab
atro fanguine,
Cardonium, eft vinum herbis medicatum.
Carena, eft vicefima pars guttæ.
Caffatum, eft fanguis in venis invalidus , & mor
tuus, fanguinis boni tranfitum & motum obftruens.
Para. in archidoxis.
Cafeus praparatus, eft refidentia viſcoſa, manens
in fundo lactis ex caſeo defluentis.
Cathimia, eft argenti fpuma.
Cauda vulpis rubicundi , eft minium ex plumbo.
Cautela, in arte (pagyrica , eft habitu comparata
quædam induftria , qua facilius obeunt fuas opera
tiones, ac perficiunt artis hujus profeffores.
Cauterium, Kautir , eft Inftrumentum Chirurgo
rum, quo aperiunt cutem & carnes exuftionibus , eft
etiam medicamentum in ejus locum ſurrogatum ,
quod fuo corrofivo citra dolorem aperit.
Cella, mufculus alias dicitur vita, pulfus per fin
gulas corporis partes oberrans.
Coadunatio , eft elaboratio , qua uniuntur difgre
gata. Appellatur nonnunquam excellentioris fpeciei
nomine Coagulatio , unde extitit illud dogma Phi
lofophorum, quod Chimicum artificium, in folutio
ne & coagulatione confiftat, quo tamen refpicitur
ad lapidis myfterium , potius . Ita coadunatio eft
folutionis reductio in his, in quibus fieri poteft.Ejus
fpecies funt duæ. Compofitio & coagulatio .
Coagulatio , eft rerum ejufdem naturæ è confi
fiftentia tenui fluidaque ad folidam coa& tio. Itaque
quæ refolutione aquea , aërea , ignea funt attenua
ta , per hanc in corpus homogeneum reducuntur.
Et fic coagulatio comitatur multas operas , veluti
divaporationem , exaltationem , fublimationem ,
diftillationem , &c. Et duobus modis. Segregatio
ne , & Comprehenfione. Eftque vel Frigida , vel
Calida.
V I, Coagulatio
 Bibliotheca Chemica Curiofe
230
1. Coagulatiofrigida , eft quando res in calido re Coeruleum , Græcis xúavos , xvavov , Latinis cæru

folutæ , in frigido coagulantur, leum propter colorem , Latuli , venenatus color , à

2. Coagulatio calida, elt quando calore convenien
te , res diffolutæ coagulantur.
Coagulatio perfegregationem , eft cùm quibufdam
fegregatis reliquum concrefcit. Itaque concretio
μs appellari principaliter poterat. Peragitur
calore, quo divaporat, feu exhalat paulatim humor,
qui erat caufa fluoris.
Germanis vocatur Lafur. hæc quafi imitantur Ara
bes , qui Lafuli vocant. Rulandus pag. 161. ponit. 17.
genera , 162.
Coloratio, per hauftum liquoris ingredientis , eft
frequens admodum colorationis modus per liqui
dam tincturam , quam res coloranda potare feu
combibere coguntur. Id fit pro natura earum di

Coagulatioper comprehenfionem, eft cum totum fi verfa. Quæ porofa funt, macerantur in tinctura li
mul comprehenfum , remiftamque ad uniformem quida , vel etiam coquuntur unâ , aut irrigantur ,
fubftantiam coagulat . perfundunturque fæpius reficcationibus interpofi
Coagulum , eft Mercurius. tis donec color placeat. Ita vulgò tingunt vellera,
Coagulum specificum , eft effentia materialis ter linamenta, ferica, pannos, &c.
rea, concreta in confiftentiam ficcam per coagu Coloratio externa eft cum fuperficiebus dunta
lationem . xat color exaltatur. Id fit variis modis , quibus
Coagulatio eft quadruplex , lib. 7. de natura re aliter atque aliter difponitur fubje &i facies exter
na ad lumen diverfimode terminandum , unde ori
rum. pag. 452. Paracel. pr: to:
Coagulum , Coagulans , Sulphur Philofophorum tur color diverfus , ifque in eadem fpecie illuftrior ,
prima materia unde aurum noftrum. Fermentum & veluti interpollis , vel obliterata priore ad di
fermenti , fpiritum coagulans. Sulphur coagulans verfam nobilior .
Mercurium. Coloratio , per calorem folùm modus eft colo
Cobaftoli , eft Cinis. randi , cùm è potentia in a& tum , feu ex occulto in
Cobatiorumfumus , eft Robolt. manifeftum color protrahitur , adhibito calore
Cocilio , eft pondus 11. unciarum . duntaxat alteratorio. Neque folùm principali ex
Calum,Forma rerum effentiales. Quinta effentia. tractionis fine hoc fit , fed & infervit tincturis ar
Calum Spagyricum , eft fuprema pars vafis Phi canis.
lofophici , Coloratio , per abfolutionem eft cum fufcedines
Calum Philofophorum , vocatur in quod tranfcen fpirituales aliæque fordes colorem obfcurantes
dit longè naturam elementorum vulgarium , ut la mutantefque aquis acribus eluuntur , itaque color
pis Philofophorum , medicina catholica , omnis illuftratur , exaltaturve.
quinta effentia. Combuftio, eft ignitio , corpora comburendo , in
Canum , eft fimus. calcem redigens; Incineratio vel vitrificatio.
Camentum , eft corrofio ficca , quâ corpus ali Comifdi, eft Gummi Arabicum.
quod metallicum , cum falibus corrodentibus , & Compofitio , eft diverforum , coadunatio . Eftque
aliis rebus exficcantibus , ftratificatum confringi miftio & conglutinatio.
tur , & calcinatur. Fit autem Calcinatio hoc mo Conder , eft Thus , Olibanum .
do.--Corpus comentandum in tenues laminas re Calx in chymica fignificatione, eft pulvis quili
digitur, & in fruftula forcipe fcinditur : fpecies au bet ablationem fuperflux humiditatis, in partes te
tem corrodentes pulverifantur , & aceto, urina,vel nuiffimas & quafi impalpabiles comminutus .
aqua forti madefiunt ut fiant inftar pulticulæ ( non Calx viva , non extincta , abeftos , fit variis mo
nulli iftis ficcis utuntur ) Deinde hujus particule dis. In quibufdam locis fit lapidibus vel calculis
vel pulveris aliqua portio pyxidi comentatoria toralibus , coloris cafii vel cinerei , candidive cu
inditur , illique lamina fuperponitur , & lamina niculis nempè actis in agris ad littora vel fimpli
alia pulveris portio afpergitur , quod ftratificatio, citer collectis calculis ad littora , aut etiam eru
& ftratum fuper ftratum dicitur. Hanc alia lamina tis propriis fodinis , ut fit ad Sulam & aliis locis
fubfequitur, idque tantifper donec pyxis impleta, Fit ad mare ex teftis oftreæ , vel marmorum buc
aut nihil laminarum reliquum eft , & tandem plu cinorum, & de corticibus ovorum. Eft autem Cal
vere fuperpofito clauditur , lutoque aliquo tenaci viva duplex , coloris candidi , & cœrulei . Vis om
jun&uræ pyxidis munitæ obturantur , & igni , vel, nium eft adurens , ignea , mordens , cruftas indu
( quod fatius eft ) fuo furno imponitur , & fecun cens , urit in fumma, difcutit & extrahit. Odit na
dùm gradus comentatur, 4. 6. 8. 12. vel 24 horis turaliter aquam quâ accenditur , amat oleum quo
imò etiam aliquot diebus , ( pro re nata ) inibi con facillimè commifcetur.
fervatur. V. G. cum præparare velim crocum Mar Calx Extincta.
tis feu chalybis per comentationem , accipio cal Calx manica alba, eft Calx alba peregrinorum, vel
cis vivæ recentis quantum opus eft, cumque urina ex offibus pifcium majorum , albis vel conchis ma
virili aliquantifper madefacio, ut fiat inftar pulpa. rinis quas in pileis geftant confecta .
Poftea hac pulpa pyxidis cœmentariæ fundum ad Calx affata, eft Alumen ex pomis. Calx major.
digiti lati craffititudinem tego , eique laminas Camet , Cames ; eft argentum.
chalybis fuperaddo , & vas , ( ut fuperius ) impleo, Canales cuniculi, Canales recludere . Canales OC
ac luto obfirmo. Omnibus rite paratis , pyxidem cludere.
in furno noftro comentatorio pono ignemque ter Cancinpericon, eft calidus equi fimus.
tii gradus ad 4 ufque 24. horis continuum. Tan Canna , Syphunculos .
dem exempto vafe materiam , in illo contentam , Cantacon , eft crocus hortulanus. Capiftrum auri.
in mortario probè contundo & per fetaceum pello, eft Borax.
ut fiat pulvis fubtiliffimus , ubi calcem à chalybe Capfa , cujus fundum eft filis ferreis contextum .
omnem calida abluo refiduumque arefacio , & ac Canze, carmit, canna, cufanum , Sunt varia vaſo
cipio crocum Martis præftantiffimum. Eo modo rum genera.
etiam fit crocus Veneris qui operationibus multis Capfa , In quas venæ diftribuendæ injiciuntur.
infervire poteft. Capitellum, eft aqua faponis. Caput mortuum, eſt
terra
 Lib . I. Sect . III.
terra mortua , vel fæx. Vide Theophraftum pag . 28.
de natura rerum.
Carbunculus, fumitur pro gemma, habetque no
.men ab ignis fimilitudine, cum ipfe ignem non fen
|
tiat propterea pyrulta dicitur Ruland. ponit 6. ge
nera eorumpag. 132. Mafculi funt flammæ lucidio
ris , ac in fole flagrantis. Fœminæ languidius re
fulgent.
Carmiti , eft obulus.
Carfia , eft aqua falis.
Catillus ferreus ex acie temperatus.
Catinus arenarius, eft vas terreum , in modum pi
lei rotundum cum margine trium vel quatuor di
gitorum , ex terra tenaci factum.
Carma , Limatura auri . Catrobil , eft Terra.
Catillus cinereus , eft vas fuforium , ex cinerum
de levi ligno elixatorum , & ab omnibus carboni
bus , aliifque fpurcitiis defecatorum partibus dua
bus , nec non cinerum de offibus medulla carenti
bus ( ne tamen de porcis,quæ fummum difpendium
inferunt , defumpta fint ) optimè tritorum parte
unâ cum cerevifia bona , ad maffam madefactis , &
probè invicem commixtis , in fuo mortariolo pa
ratum. Cineribus fiquidem madefa&tis , hoc mor
tariolum impletur , & piftillum ( vulgò monachus
dictum ) pulfibus ligneo malleo factis in illud cudi
tur, ac tandem infperfis cribro fetaceo cineribus
de æqualibus vituli , aut cornu cervi , unus atque
alter pugillus fuperadditus , atque ut arefiat , exi
mitur. Fit & in majori forma catillus cinereus , qui
in ungulo ferreo formatur .
Cathochites,Veluti magnes ferrum, fugda lignum,
gagates & fuccinum paleas attrahunt & retinent:
fic cathochites carnes & manus retinet , innato
gummi feu glutino lentiffimo.
Cardir , eft Stannum .
1 Cedria , Gummi Cedri.
Cementatio, eft gradatio per cementum,
Cementum , eft mineralis acuta materia & pene
trans , cum qua metalla ftrata , ad cementandum
reverberantur. Et eft vel fimplex vel mifta , & eft
in forma pulveris vel pafta.
Cementare , Stratificiren, eft alternis res quafdam
ponere.
Centrum Ovi , eft vitellum Ovi.
Cepa porci , eft Squilla .
Cerdacc , eft Mercurius.
Ceracio, ( Hanc Geber definit ) effe mollificatfo
nem rei duræ , vel fucci non fubfibilis , ad liquefa
&ionem. Dicitur Geratio , quod medicinam philo
ſophicam inftar ceræ igni admotæ facilè liquefcen
tem reddat. Quando Philofophi argentum vivum
in aurum aut argentum convertere volunt, neceffe
eft ut habeant medicinam fluentem , quæ fubitò
( ut Gebri verbis utar ) ante fugam ejus , in profun
do illi adhæreat, ipfique per minima conjungatur,
& illud infpiffet, atque fua fixatione in igni confer
vet quoufque adveniat illi majoris ignis tolerantia,
ejus humiditatem confumentis , & convertat illud
per hoc artificium in momento in folificum , & lu
nificum , fecundùm illud ad quod medicina fuerit
præparata. Fit autem Ceratio quando corpus fic
cum , & durum fuo humore , reiterata , frequenti
imbibitione profunditur. Signum perfecta ceratio
nis Arnoldus nobis deſcribit , in 2. magni rofarii ,
sap. 27.
Si videlicet fuper laminam ignitam medicina pro
jecta velociffimè , ficut cera,fine fumo fe refolverit.
Sed illam Philofophis committo .
Cerare, eft incorporare , vel mifcere.
Tom. I.
Subfect . I.
231
£
Cerebrum arietis.
Cerebrum bovis, eft tartarum combuftum , Cera
ber , eft aqua.
Cerufa , eft plumbi arugo. Omnibus eft nota ,
& in pharmacopoliis nomen fuum retinet. Nam
ex plumbo vel albo , vel nigro fit pulvis. Alii au
tem definiunt quod cerufa fit ærugo , aut cinis
plumbi. Si ex plumbo albo fit, Hispanica dicitur &
eft candidiffima. Diofcorides , quando fieri debet ,
docet lib. 5. cap. 53. Et addit quomodo torreatur ,
donec fimilis fiat fandaracæ , & quomodo cerufa la
vetur. Leviffima omnium cerufa ad candorem fœ
minarum adhibetur. Ovid . de medicamine faciei.
Para. habet ejus compofitionem.
Chambar, eft Magnesia Chucef, eft tefta figulis.
Ceraunia , Inveniuntur in Germania ad flumina ,
ut Albim Cerannia gemmæ Cryſtallo fimiles infe.
to colore cæruleo diverfæ formæ , nonnunquam
&
ficuti clave , nonnunquam tanquam pyramides , ut
repæfentarent caput Zuccharinum. Integræ nun
quam inveniuntur , forfitan propter vim fluminis
qua excutiuntur nubibus , & refultationem in ter
ram. Dicuntur provocare dulces fomnos, valere con
tra fulmina, & ad prælia & caufas vincendas valere,
Solinus , cap. 23. de ceraun iis.
Chalchitis , una eft lapis chalchitis , id eft lapis
ærarius , id eft Marchafita , feu ipfa pyrites , unde
as coquitur : quem Macer , & Mefue lapidem tele
latum dicunt. Altera fignificatio chalchitis , eft alu
men capillare , & ærarium, quod in pyrite concref
cit. Hinc aliquoties dicitur alumen concretum,
Sic Diofcor. Chalchitin , id eft alumen aduri dicit
more Chalchitidis. Videas plura de Chalchitide
apud Rul. pag. 141. 142.
Chalcute , eft æs uftum Chalcos, eft æs,
Chambelech , eft Elixir.
Chaomantia , eft Ars quâ præfagium fumitur ex
aëre.
Chelidonia , eft
Chelidonius lapis , vel Gemma Chelidonia , repe
ritur in ventriculis hirundinum , captis pullis hi
rundinum crefcente Luna , Diofcor. lib. 2. cap. 47,
Sc. his , qui primo partu exclufi funt , diffe&
tis illo
rum ventriculis reperiuntur duo lapilli magnitu
dine , ut ipfe vidi , feminis lini & ejuſdem formæ;
unus niger , alter ruffus apparet. Vel ut vult Diof
corides , unus colore varius , alter purus Ruland.di
cit fe vidiffe nigros & ruffos lapillos. Ruffi feu pur
purei , dicuntur valere contra infaniam , & epile
pfiam ; & gratiam conciliare. Nigri ſedant iram ,
valent contra febres , malos humores , conducunt
& oculis.
Cenigdam , vel cenigotam, eft inftrumentum Chy.
rurgicum, quo cranium capitis epilepfia laboran
tibus aperitur. Ceniplam .
Cinificatum, idem quod calcinatum ,
Cervicula , fpiritus eft offis de corde cervi,
Chymus eft fax. Chymia fæculentia. Chymus ,
Maffa.
Chiromantia penes Paracelfum , non folùm circa
lineamenta manuum confideratur, verùm etiam in
reliquis indiciii in toto corpore , obfervatis venis
atque ductibus,
Cineritium , eft cementum auri vel argenti ,
quod à nonnullis regale vocatur.
Cherva eft cataputia.
Cheiri , Paracelficum abfolutè pofitum abfque
ulla adjectione , fi de mineralibus fiat fermo , ar
gentum vivum denotat, fi verò de vegetabilibus
flores vegetabiles. Cum per adje&
tionem reperitur
V a ad hunc
1 a
Bibliothec Chemica Curiofæ
232
ad hunc modum , flos cheiri , ex argento, fignifi nunquam Chelonitis perfecta & fola illa , nonnun
cat album elixir , vel ejus quintam eflentiam , non quam vix inchoata nonnunquam perfecta, fic tamen
fecus atque flos anthos , auri rubeum elixir. ut pro parte alteri lapidi adhæreret; interdum duæ
Cherio, eft externorum elementorum occulta ac vel tres perfectæ vel imperfecta una erant : inter
►
cidentalis virtus , & non qualificata natura calidi dum magnitudine magna fabæ : interdum adco
tatis vel frigiditatis. parvæ , ut formæ vifum fugerent ; interdum fulvæ
Cherionium , eft id , in quo natura non poteft al candida nitentes in morem onychis : interdum ni
terari, ut Cryſtallus à natura induratus liquefieri græ lineis egregiis cochleæ marina in modum ex
non poteft, ut ille qui fabricatur arte. preffis.
Cherubin , eft virtus & influentia cœleftis, domi Reperitur etiam Chelonitis candicans , veluti
natio atque poteftas fuper omnes dominationes & onyx guttulis quibufdam. Alias Chelonitidem vo
poteftates à Deo procedens in terram,& fuper om lunt reperiri in corde teftudinis. Sed Plinius Che
nes homines. De hac divina gloria legitur amplif loniam illam vocat , & dicit effe oculum Indica
fimè apud Paracelfum , in expofitionibus Pfalmo teftitudinis.
rum David. Chemia , eft ars feparandi ex quolibet mixto ef
. Cliffus , eft virtus rerum occulta vadens & re fentias , continuandique magifteria artificum. Do
diens unde primum exivit,ut virtus radicum in cau cet id auferre quod gradum diminuit, detinet , &
lem tranfit , ac reliqua quæ furgunt ex eis tandem impedit , docet falfum à legitimo feparare , & ad
in eas revertitur poft autumnum, ibidem per hyeme perfe&ionem res adducere. Theophraftus lib. 3. Pa
totam delitefcit ufque ad primum ver, & æftatem. ta & præparata quam cruda
rag. Ducit facilius co&
Citrinulus , eft cryftallus pallidus. & imperfecta. Quidam derivant à xéola fundere.
Citrinulorum , pharmacum eft ex colcothare , id Cur verò , quia corpora omnia liquat , ut conſtat
eft vitriolum calcinatum , & in fuum alcali redu ex dictis.
tum : comparatione facta ad cryftallum , ob tran
& Chrifti- pabulum , eſt brina virginis.
fparentiam ejufmodi falis pallidam , diaphano Chroma, eft color. Chryfocalcos , eft Auri chalcum.
cryftallo perfimilis. Chryfos, feu Chryfion , eft aurum.
Citrinula,eft flammula , herba Paracello multùm Gibatio , eft corporatio.
familiaris , ut paffim in fuis fcriptis reperiatur. Cininum Oleum, eft Rhaphanticum.
Citrinatio , eft refufcitatio. Cinnabaris , verum Cinnabarim , veteres dixere
fanguinem draconis , & adhuc nomen retinet Ru
Chybur , vel cibur , eft Sulphur. pag 488. para. de
natura rerum . landus affentitur eis , qui cinnabarim fuccum , feu
Chifir minerale, à nonnullis interpretatur aurum, lachrymam alicujus herbæ vel arboris potius effe
verùm ego ex præcedentibus judico effe quodcun volunt quod ipfe guftus & fapor indicat . Ferunt
que fulphur generis metallici . t arborem effe in Libya , & finitimis regionibus pro
1
Cift, vel aliàs kit,eft capacitas duarum menfura ceram, ex qua ille Draconis fanguis manat : perin
rum vini , vel fefquimenfuræ juxta locorum diverfi de atque in Rhetis è larice , & apud Germanos à pi
tatem, circiter libras quatuor, cea, & abiete tempore veris manat refina , quam
Cali planetarum , apud Paracelfum proprii funt medicamentarii Itali pro terebinthi refina vendunt,
orbes ipforum , fpheræque, non fi&titiæ , quibus tri cùm vera terebinthina Mafticæ Chia colore dici
buuntur motus ab infidelibus , quos etiam æquè tur effe fimilis . Platearius quoque fentit fanguinem
cognoverint in cœlo , atque potuerunt , in terris draconis , effe arboris aut herbæ fuccum in India
Empedocles & Plinius , Phyficorum Hiftoriogra aut Perfia.
phus , Ethnicas flagrationes inveftigare. Si quod Cinnabaris Metallicus , eft Minium , Factitium,
in terris eft ignoraruut , quod immenfo diftat in vel Nativum .
tervallo, qui bene dijudicare potuerunt aliter, quam Theophraftus verum illud Minium Cinnabarim ,
per fallaces conjecturas ? fiquidem ob fuam infide ob coloris fimilitudinem nominat , ut alii Graci ,
litatem , veri nullius fieri participes ex fuis fpecu ( non quod fit verè cinnabaris , id quod Difcorides
lationibus ac imaginationibus æquum effet. Cum & Plin. libris citatis etiam volunt ) Poftremò cum
veræ vifiones meditationum fidelibus duntaxat minium nativum, ut Sandaracha rubet , nota illo
refervatæ fint à Deo, falfa contra procedunt ab ini rum differentiam. Ex Minio fæpe elaborato five ru
mico veri , fpeculationefque fequuntur infidelium, di conficitur argentum vivum , quod è Sandaracha
quibus in fortem ea pars contingit. minime fieri poteft : Imò dum lavatur vena minii,
Coboph , Paracelfo familiariffima di&io , repeti ut poftea teratur , pars ipfius in argentum vivum
tiones fignificat diftillationum , ad fæces reddito mutatur , idque rurfus ficcatum & contritum edit
liquore ab eis tra&o fæpius , qui vel materiæ pro ad fuum colorem: Eft ficuti dicimus minium,nati
prius eft naturalis , vel in vehiculum adjecitius. titium ; ita agente vel uſu, dicitur rubri
vum , & fa&
Cobos , eft omne quod cutis in toto humano cor ca finopica, rubrica fabrilis.
pore concludit , allufione ad cahos facta , quo jam Factitium, quod conficitur ex argento vivo & ful
in ordinem divinitus redacto , & non prius infor phure à Chymiftis : à Germanis dicitur fa& titium
mi, cuncta comprehenduntur quæ creatafunt ad mi. Cinnabari vulgare. Eft alium minium adulterinum
noris ordinati cahos vel cohos utilitatem . etiam , quam illud quod Cinnabarim vocant , quod

Chelonitos , prope villain quæ nunc craffe dicitur hodie folùm minii nomen retinet , & conficitur ex
Calpu, ubi eft fcaturigo cujufdam fontis irruentis plumbo: Eft & tertium genus adulterinum , in ar
in Albim , locus amoeniffimus & fœcundiffimus che gentariis & plumbariis metallis, exufto lapide quo
lonitis gemma eft inventa , variarum fpecierum. dam in venis reperto .
Primum quæ forma omnino reprefentabat cochleas Cinefactio , eft qua fiunt Cineres , Licet nonnun
marinas, eft & chelonitis alia forma,nempe oblon quam & fuligo metallica , & Alcali nominentur
gam referens aquaticam concham tornatilem , quæ cineres, propriè tamen crematilibus , feu inflam
hinc inde reperitur ad flumina, ut ad Albim. Viden matilibus competit. Horum combuftorum reliquia
tur hæ chelonitides habere vim oftracitis . Non funt propriè cineres.
Cinis
 Lib. I. Sect. III. Subfect. I.
233
Cinis hedera, eft cinis clavellatus . Cinis Clavella manis præfervandis , quàm metallicis ad fum
zus , eft Alcali. mam perfectionem perducendis, accommodata.
་་་
Cinis ex cinere , eft aqua extra&a. Cinis cineris , Clepfidria , eft fubductio liquoris per vafis foli
eft congelatum coagulans , di fubtus perforati oculum. Ea res olim fiebat in
Cinis farmentitins , eft cinis ille non tantùm uti horariis machinis , unde nomen habet ; quanquam
lis Medicis , Fermentum fermenti , Chirurgis,fed & non aqua tantùm fubducatur , fed & oleum , & fu
Chymiftis, continet vim falis at leniorem. Corrodit fiones mineralium. Oculum autem metallurgi in
excrefcentias carnis , &c. fua fornace foramen per quod hinc fubducitur , un
Cineris vena , eft Fraxini. de hoc appofitum vocabulum eft quanquam in ejus
Circulatio , eft liquoris puri per circularem folu locum tubuli , epiftomia , crenæ, canales &c, inve
tionem & coagulationem in Pellicano agente ca niantur, Clarum , eft quod fit è Criftallo.
lore exaltatio. Liquidarum n. rerum , quæ attenua Climia, Ereps, eft Cathimia auripigmenti.
ri five refolvi in aërem , indeque viciffim in liquo 1
Clyffus , eft fpecies compofita , ex ejufdem rei 1
rem redire poffunt in tantum : & fequitur potiffi fpeciebus variis feorfim elaboratis , 20
mum extractiones , quibus fiunt effentiæ . V.C. Mul Clyffus , totam rei effentiam complecti poteft ,
tum operæ & ftudii in vera fpiritus vini extractio quandoquidem abje&is impuritatibus & facibus
ne impenditur , ut ille fine omni phlegmate haberi quicquid in ea eft effentiale ad unum redigitur
poffit. Quotiefcunque n . elevatus fuerit, femper ali compofitum , vel extractio fubtilitatis omnium
quid phlegmatis fecum ducit. Proinde circulatio plantæ partium in unum effe commune coiens : Et
nis modum hujus exemplo demonftrabimus . duobus modis uniri poteft , five , ut omnes è di
Sumitur vinum generofiffimum quod ad manum verfis partibus extractæ effentia , conjungantur ,
haberi poteft , illudque in capaci circulatorio fun & incorporentur : Sive ut oleum , in una fit cu
ditur, figillatoque orificio in balneo maris ad 14. curbita , in altera fal , in tertia liquor , atque
dies ponitur , ut continuè aqua ferveat ; Poftea ita unico alembico fubje& to diftillentur per com
eximitur , & in phialam funditur, calidumque hye munem canalem & fic uniantur. Sed non ita faci
mis tempore in frigida nivali aqua appofito & ag lè hoc fuccedit. Non enim pariter fcandunt aquæ
glutinato alembico cum receptaculo, æftate autem & fales. Itaque in diverfis oleis & aquis id fieri
in cella , vafi conchas glaciales continenti imponi poffit.
tur, & fpiritus purus ab omni phlegmate liber alem Corpora cœleftia Spagyrorum, Sunt virtutes aftra
bicum tranfcender , & in receptaculum dilabitur. les in fua materia.
2
Quando nihil amplius afcendit,receptaculum amo Chryfei , Sunt Stellæ quæ emittunt lucidos fla
vetur , phialaque eximitur cum vino quod nullum vos radios.
verum fpiritum fed tamen vinum aduftum ( ut vo Chryfices , eft gemma pretiofa , apud Plinium
cat Theophrastus) continet Spiritus hic vini adhuc in lib. 37. cap. 10.
circulatorio pofitus , tam diu rotatur , donec am Chryfites , eft fquama auri , vel aurum qui prove
plius de vitro in vitrum fundi nequit , fed per di nit ex plumbo probato & liquefacto.
ftillationem feu humidam elevationem promoven Chryfite , eft terra aurea, in qua parvis terræ par
dus eft. Quando autem materia , in qua agere tibus immifta funt parvæ auri partes.
debet receptaculo imponitur , facilè illam ample Chryfocolla , terra viridis. Græcis & Latinis eft
&itur, & fugam relinquit. Chryfocolla , quas gluten auri . Duplex eft , Nati
Circulatorium, eft vas vitreum , ubi infufus liquor, va , & Factitia , Diofcor. lib. 5. cap. 54. de nativa
afcendendo & defcendendo , quafi in circulo ro agens primas tribuit Armeniaca , fecundas Mace
tatur. Varia funt hujus generis vafa , fed duo præ donica , tertias Cypria. Habet Dania & Germania
cipue funt majoris momenti & ufus duntaxat. Pe multis locis excellentes . Effoditur in Hungaria ,
licanus nimirum, & diota.
Burgundia , Goldberga in Silefia ; & hinc aurum con
Circulus , eft inftrumentum rotundum vitris ab Alatur. Hunc nativum quidam boracem
vocant, non
fcindendis ex ferro factum , perfringantur hoc mo autem eft lapis borax de bufonibus
. Poffe dici Chry
do. Circulus candefactus vitro apponitur, illudque focolla viride fciffile : ficuti ærugo æris viride ra
tamdiu ftringit , donec fervefcat & incalefcat , file dicitur . Plin. lib.33. cap.5 definit Chryfocollam
.
cumque adhuc fervet frigida gutta immiffa, aut fri nativum humorem effe in puteis per venam auri
gidi halitas affluxu diffilit , atque dirumpitur. defluentem , craffefcente limo rigoribus hybernis
Comminutio , eft cùm in minutiffimas partes per ufque in duritiem pumicis , laudatiorem in ærariis
collifum cum aliquo rem redigimus. Et infervit ei metallis , proximam in argentariis tertiam
, aura
nonnunquam rei exficcatio, toftio , cribratio. Nam riam , quartam plumbariam . Diofc. Factitiam enu
cum non omnia poffint fimul attenuari fubtiliffimè, merat inter ærugines fimpliciter æris ,
qua utun
per anguftum cibrum excutienda funt fubtilia , & tur aurarii , & olim utebantur medici. Fit hæc na
opus cum craffioribus repetendnm . tiva ex urina infantium , & hæc tincar & borax di
Colliquatio colliquefactio , eft plurimum fufilium in citur. Sic cognata funt hæc metalla, ærugo æris na
igne ad unum, compofitum per igneam eliquatio tiva,quæ dicitur viride aris rafile. Chyfocolla nativa
nem conjunctio . habet vim difcutiendi & exedendi.Conflatur ex na
Colophonia , eft pix Græca gummi pini vel refi tiva Chryfocolla & ceruleo optimum aurum ; Nota
næ,
quod in lapide illo ubi terra viridis , id eft, xúavov,
Clareta , eft Albumen ovorum, ovi albor , leu infint. Tertium quiddam candidum fcintillarum
con, qui leucoma. modo lucet, quod vocant micam, & felium argen
Chymia , Awdry xuw fundo . Sub folutione etiam tum Metallici . Habet colorem argenti , fed argen
coagulatio à chymicis antiquis fubintelligitur :un tum non eft. Serap. dicit nativam Chryfocollam ,
de pervulgatum illud. Solve & coagula . Ars Chy quæ in ripis maris invenitur effe ex fpeciebus falis
mia, eft ars phyfica feparandi purum ab impuro ad cal. & ficcam quarto gradu.
conficiendum medicamenta , tam corporibus hu
Dicitur azor , Rebis , aqua Sulphuris , vinum
Tom. I.
V 3 anineum,
 Bibliotheca
234
anineum , Flos , &c. Ruland. pag. 148. enumerat fex
fpecies Chryfocolla .
Chrysocolla eft venenata plus juſt a doſi accepta
fecund. Diofcor. fed medici utuntur cautè ad par
tum facilitandum , དཎྜ་ན ཉི་རྟོགསང །
Cloretes , gemma. Secundùm Plinium eft gem
ma pretiofa viridis coloris , inftar graminis.
Chemica Curiofe
metallorum inimiciffimis materialibus , quo pro
batur aurum ad lydium lapidem affricatu , & cui
nullum metallum præter aurum folum refiftere po
teft , unde cognofcitur è veftigio fi quod aliud au
ro permixtum fit , hoc omne mox evanefcit muta
to colore ea parte qua coloritium illitum fuerit ,
cætera non madefacta colerem affricati auri fer

Coaspites gemma . A Coafpi fluvio nomen accepit vante. Putum vero ac purum nihilo prorfus immu
fecundùm Plin. 37. cap. 10. Gemma pretiofa.n tatur eo liquore. 1.11%
Concha vel Alveolus vitreus , eft vas plerumque Comerz , eft gutta femis..
vitreum in modum alvis formatum, cum ore & ma Complexio , elt natura patris. Aliàs eft qualitas
nubrio. calidi , vel frigidi: hoc habet naturam agnatam fibi
Chryfolichum gemma unà cum hyacintho mittit humidam illud verò ficcam. Duæ funt igitur com
Ethiopia , &c. aureo colore translucentem : unde plexiones , & non quatuor. Nam calidum propria
& nomen habet. Plinius dicit effe pallidi coloris natura fimplici non permixta femper eft ficcum,
die , & no&u & ignei. Albertus chryfolithum aurei & fi quandoque humiditatem admittit à frigido
coloris gemmam horis matutinis dicit pulcherri mutuatur, ut hoc ab illo ficcitatem, quam aliquan
mam apparere , in aliis horis non adeo formofam , do recipit accidentaliter.
& fibi difimilem, corrumpique eam & fugari ab Confirmamentum , eft aftri corpus in homine , vel
igne , quia ab illo inflammetur . Facit autem idem eft fyderium in homine , vel aftrale corpus.
ejus fpecies effe Marchafitam auream , quam vocat Confortativa , aut confortantia, funt medicamenta
& alium lapidem coloris cærulei & rubei. quæ corda hominum atque naturam corroborant,
Vis chryfolithi eft bonos excitare fpiritus , me ut expulfiva virtus ejus valeat accidentia noxia
lancholia adverfari , lemuribus nocturnis , curare quævis excludere coho . Potiffima totius medicinæ
fcabiem & ulcera , & mitigare calorem febris. methodus in qua totus fpagyricus labor potiffi
Clorofis , Morbus , qui apud nos vocatur virgi mum infudat, Nam fibimetipfi natura medicus effe
debet, homo, cui medici nomen tribuitur , miniſter
neus. The greenficknoffe.
Cheras , Item ftruma , eft tumor in quo grandula naturæ tantùm , & fervus veri medici . Si quid ultra
oriuntur. Vocatur etiam fcrofula. præfumat , temerarium effe naturæ perfecutorem ,
Cloritium , eft gradatio coloris per paftam acu imò perditorem hominum, eft quod fciatur,nec id
tam, quam coleritium etiam nominant. Itaque tin celatum oportuit
gendi quidam modus eft metallis principaliter de Congelativa , funt medicamenta fluxus omnes fi
ftinatus. Nec valet nifi in fuperficie , non enim alte ftentia , comprimentia & exficcantia..
penetrare poteft propter corpulentiam , nifi dilua Congluten , vel conglutinatum , eft quod ex putre
tur liquore copiofo paftu,atque ita commutetur in fa&
tione in materiam glutinofam vertitur.
formam lixivii. Cor, inter mineralia, dicitur aurum. Ignis etiam,
Colcothar , apud Paracelfum proprie intelligitur vel maximus ardor,
Corbatum , eft cuprum.
vitriolum & ferpens, aut lacerta viridis , quæ pro
priam caudam devoravit , hoc eft , quod aqua pro Cornu cervi , in chymicis , eft alembici roftrum.
pria fixatum eft ad hunc modum , videlicet. Ab ipfo Eft etiam in medicinalibus apud Paracellum herba
tota fua per diftillationem abftrahitur aqua , quæ vulneraria , ob fimilitudinem foliorum ad ejufmo
rurfum capiti fuo mortuo trito redditur , & reaffun di cornua alludentem naturaliter , ex arte fignata.
ditur , abftrahitur , ut prius atque refunditur toties tum in quo virtutes rerum de
Corpus , eft fubje&
cohobando , ufque dum eò deveniret , ut nullam litefcunt.
de fe præbeat amplius aquam , quantumvis urgea Corporafuper cœlestia , funt ea quæ per mentem
tur igne feverius. Communius etiam intelligitur in imaginatione folùm , & non per oculos carneos
fubje&ta funt mirabi
caput mortuum , fimplici modo citra cohobatio cognofcuntur. Spagyrorum
nem rubificatum ex vitriolo, quod etiam atramen lium operum .
tum rubeum appellatur à nonnullis . Et ironicè vo Confufio , quæ eft fynthelis , eft Commiftio actu
catur à Paracelfo Henricus rubeus , in derifionem liquidorum , quæ per fe fluere poffunt . Itaque &
aliquorum ementitorum chirurgorum & circulato confiftentia , tum partibus , tum toti aquea eft leu
rum,qui hoc folo medicamento conabantur omnia fluida . Quæ enim eliquata funt , pofteaque confun
r
cum ulcera , tum vulnera , curare , & huic unico re dantur, ut pix, & cera, vel refina &c. principalite
funt colliq uation is , licet minift ret illis confuf io
medio , tanquam anchoræ facræ innitebantur per
dentes potius ægros quàm fervantes. Nec defunt obiter , cum & fine confufione poffent congredi.
adhuc qui hac tempeftate vitriolum , fulphur & alu Chybur , eft fulphur ; ( bybur hoc modo paratur ,
men concremata, vulgo paffim per omnes fere nun quo nihil ad pulmonem. melius valet. Mifceatur
Chybur , calcibus mineralibus , & inde ter fublime
dinas exponunt magno pretio venalia , quæ vili
pecunia compararunt , lapidem fan&um prædican tur : hoc Chybur da ægroto, quod avertit omnes de
tes è longinquis & ultra marinis regionibus alla fe &us pulmonis , eumque integrum &abfque om
tum , imò ex proxima pharmacopolia , quo cuncta nibus morbis confervat . Eftque balfamus pulmo
curantur ulcera & apoftemata , præfertim loculo nis & pectoris , neque fimile arcanum in viribus re
rum negotiatoris ulcus in apoftema rurfum intu rum quærendum eft ; nam in nullo exterior pulmo
mefcit rufticorum nummullis. Sic mundus in ævum eft pofitus magis , majufque arcanum ad pulmo
decipi concupifcit , ut nullo unquam admonitus nem latet , nifi in folo Chybur , Para de natura ho
exemplo vel periculo refipifcat.Habeat igitur quod minum , pag. 488.
Conjugium , Copulatio.
quærit.
Colica , eft tartarus refolutus , morbus inteftino Conglutinatio, eft per glutinem compofitio , ma
rum fixus in inteftino colo. Colica diathefis . nente natura conglutinatorum. Eft reductio , feu
Coleritium , eft liquor compofitus ex corrofivis reftitutio in integrum. Glutinum autem pro natura
cujufque
 Lib . I. Sect. III.
cujufque varium eft & dicitur hic omne , quod vif
ciditate tenaci conjungit alteri, aut etiam coërcet.
Conterfebe. , Liquot quem exfudant parietes for
nacis. 21
Contus, Agage or longpole , Conins , ferreus Contus
foßorum, Contus tertius.
Cornelius , vel Corneolus, potius gemma feu lapis.
Alius eft infignitus rubedine , alius remiffior co
loris carnis ; alius infignitus candidis pinnulis,
alius candidis lineis , alius omnino obfcurus in ru
-
rubedine , alius multum nitet , ficut minium .
Corneoli , vis eft ftringere fanguinem , fiftere men
fes , emorrhoidas ; Fertur mitigare iras , abftergit
in dentifricio dentes. Et figilla annullorum cre
bro fiunt ex Corneliis.
Corocrum, eft fermentum .
Corallus , Corallium , Baffad, Refeth, Baffath, eft ni factus.
hil aliud quàm frater marinus, qui alto extractus in
duratur atque emergit, & protinus concrefcit ob te, & congelabili fucco confiftenti , in formam la
fufo aëre. Sic lapis lyncurinus, ex urina lyncis con pilli quod fine calore evidenti in cella fieri poteft.
gelatur aëre in gemmam corallium. Tefte Plinio, & Si tamen pars aquofitatis divaporando diffipatur ,
Sol. Uniones molles in aquis, exemti protinus aëre opus procedit citius, Itaque lixivia glaciei folent
durefcunt , Contrarium fieri in alnis & filice dicit decoqui ad craffitiem fapalem , aut fedimento fa
Pontan. in meteoris c. 44. de amaris fontibus.
Videas lapidefcere Sarni. gelat eo facilius .
Carulaofub fonte alnum, filicifque maniplos ,
Et palea intortos lento cum vimine culos ,
Nam ficut planta coralliorum aëre congelata fit
lapis : ita alnus & filix herba in ala fontis Sarni
funt lapides : plura videas apud Ruland.. àpag. 1.7.
ad, 73. Corallium nigricoloris rarum eft, & magno
in pretio , contra mo: bum præfentiffimum, eft re
medium. Proculdubio ex vifcofitate terræ factum
eft induratum calore proprio & aqua . Ars quoque
imitando naturam corallia facit quæ optimè men-
tiuntur nativa. Confule Chymiftas quofdam , qui
illa componere probè fciunt,
Cortex aris, et bracitum, flos æris.
Coricula , experiri aurum,
Craticula , eft inftrumentum ex bacilis ferreis
quadratis digitalis craffitudinis , juxta ſe in acu
tum ita pofitis , ut femidigitale fpatium inter illos
interfic , factum focis conficiendis , carbonibus fu
ftentandis inferviens.
Creta nigra, eft fulphur nigrum .
1. Creta argentaria , in quam micæ argentea in-
ternitent.
2. Rara mollis .
3. Dura.
4. Lutea mollis Waldenburgica , quæ facillime
lineas ducit,
5. Tophacea.
6. In cinereo violacea dura.
7. Cerulea , quæ effoditur in Thuringia prope
oppidum Mogellam , qua fabri in pingendis parie
tibus utuntur .
8. Viridis dura.
9. Subviridis.
10. Nigra mollis .
II. Nigra mollis argenteis maculis nitens.
12. Nigra dura.
13. Fabrilis candida, ex qua Catalani ad Matro
nam parietes & muros extruunt, unde Argariæ po
tus extructus.
Crocus , Aurichalcum .
Crocus , Flos.
Crucibulum , eft vas fuforium ex terra igni con
tumaciſſima fa&um , acutiore bafi , & feretri in am
pliorem capacitatem forma triangulari vel rotunda
definentem , ad fundenda & eliquanda mineralia
Tom. I.
Subfect . I.
235
& metalla formatum. Fit etiam crucibuli fpecies,
quæ vulgo tefta appellatur , fundamentis metallis
adæquatum.
Cryftallus lapis, eft concretus gelu vehementio
ti ex nive glacieque , nec reperitur alibi quam ubi
maximæ hybernæ nives vigent. Et glaciem effe cer
tum eft , quia impatiens eft caloris. Et veluti Ele
&ra , ita cryftalli arte parantur & abftergunuur.
Infeftantur Cryftalli vitiis quamplurimis , fcabro ,
rubigine , maculofa nube , occulta vomica , prædu
ro & fragili centro & fale , capillamentis timarum .
Cryftallus habet ufum medicum in cremandis
corporibus. Pofita fub lingua dicitur reftinguere fi
tim, trita & cum melle mixta mulieribus auget lac.
Veteres Aftrologi cryftallum Soli dicarunt. Cry
ftallus per congelationem chymicam lapillus eft
4
Congelatio, ejufmodi fit, humore aqueo feceden
to , quod aqueum innatat depleri. Reliquum con
&
Cryftallus , eft lapis albus , tranſparens , glaciei
perfimilis coloris : conftat ex igne & frigiditate.
Para. pag. 545. lib. vexationum
Cucurbita , eft vas plerumque turbinatum , in cu
curbitæ vel pyri formam utero turgefcens. Cucur→
bita alia fundo globofo prædita eft, alia plano.
Cucurbita caca , eft vas in quo diffolutiones fa
lium fiunt , aliarumque rerum ,
Cubil, eft terra rubea.
Culrotum , eft calcinatum.
Crepinum introverfum , eft Tartarum correctum.
Para, in Chirur, magna , pag. 459. folio.
Crepinus , eft morbus Gallicus Parac. in chyrur.
magna. folio. 463. pag. 2.
Cupri vitriolum quando fiat. lib. 5. de natura re
rum , pag. 416 .
Cupri balfamus quomodo fiat ibidem pag. 418.
Cupri fublimatio , in Chirurgia magna, pag. 62.
Cooptatione , Multæ res in diftillatione fixantur,
& præfertim fires fixandæ aquamin fe contineant,
ut vitriolum, quod fi fixetur , Colchotar vocatur:
Alumen , fi propria aqua fixetur , vocatur alumen
facchari , quod & in liquorem refolvitur , qui fi
putrefiat per menfem , aquam parit dulcedine fac
cari , quæ quidem magnæ virtutis eft , & præftans
arcanum in medicina , ad reftinguendum ignem mi
crocosmicum hominibus Metallicis.
Cuporofum, eft æs uftum .
Cuprum , Es. Idem Venus. Cancer.
Curtuma, Curfuma, eft Chelidonia minor.
Cynnia, Cymia, Carora, eft Vas fimile urinali,
Cyramia, Crocomma, eft fax olei , & de Croco.
Corrofio, eft Calcinatio res coagulatas per cor
rodentes fpiritus in calcem reducens. Eftque vapo
rofa vel immerſiva.
Gerrofio , ftratificatione fit Calcinatione , cum
id quod corrodendum eft viciffim in vafo aliquo
fternitur cum pulveribus corrofivis. Eft autem id,
vel in lamellas ducendum , frangendumque , vel in
particulas convenientes comminuendum, veluti li
maturam , &c.
Corrofio , per paftam fit cum lamine metallo
rum vel lapidum inducuntur pulticula coloritii ,
& veluti emplaftrantur , illa lamina reponitur ali
cubi , donec fit corrofa Oportet pulticulam effe
V 4 ex
 2
Bibliotheca Chemica Curiofæ
236
ex feparabilibus , ut falibus , calcantho , aceto . Derfes, eft occultus terræ vapor , ex quo nafci
Corpus invifibile eft anima , fiquidem tenet me tur omne lignum & crefcit.
dium inter corpus vifibile , qua de caufa corpus ea Diapenfia , eft alchimilla.
parte vocatur , & invifibile dicitur , quia partici Diaphanum eft id quod tranfparendo lucet .
pat cum piritu invifibili. Notandum interea has Diaphoreticum, eft medicamentum fudoris expul
definitiones phyficas , & non theologicas effe , ne fivum."
quis anfam calumniandi fibi faciat . Diafatyrion , eft confectio venerem excitans.
tum naturæ.
Corpus phyficum , eft fubje& Diateßadelton, eft Mercurius præcipitatus.
Confolidativa , funt externa chirurgorum medi Dienez , funt fpiritus duriorum lapidum habita
camenta , vulnera & ulcera carnibus recentibus ex tores .
plentia & cicatricem obducentia . Dabat , eft vifcus.
Confolida , quæ alias dicitur à Paracelfo Aurea Dach , Saxi fpecies.
Sophia , eft herba quædam flores habens citrino Dactyletus , eft Hermoda&ylus .
colore tinctos & rotundos ut flammula , frondes - Daeb, Deheb , Deab, eft aurum.
verò hyfopo non abfimiles , in Carinthia vulgaris ad Danic , eft pondus fex granorum .
modum , in aliis regionibus non ufque adeo fre Damfir, Denfir , eft Arena.
quens , neque nota. Daram , eft Gemma.
Conftellatio , dicitur fupernorum aftrorum , vel Dabeffis, eft teftudo ,
corporum in inferna virium atque virtutum impref Degegi , eft Gallina.
fio, & operatio , qua conveniunt in concordantiam Debene , eft fanguis . Dem, Dihin.
quandamnaturalem. De hac habetur excellentiffima Debenes, Duenes , eft attramentum .
præ cæteris ars & fcientia phyfica , quæ proprie Debenez , Duenec, Dubenec, eft vitriolum Roma
Phyfionomia fignata rerum naturalinm , in ſympa. num.
thia fuperiorum ad inferiora dicitur , non extans, Deliquium, eft defcenfio frigida , quando cor
fed cum plerifque aliis Paracelficis fcriptis excel pora coagulata cellæ , aëri, puteo , aut alio frigido
lentioribus fuppreffa. Quæ fi prodiret in lucem , & humido loco fuper marmore , tabula vitrea vel
tum de mum cognofceretur ab invidis naturæ per in manica Hippoc . ( ut vocant ) expofita externæ
fecutoribns , & ipfius , qualis Philofophus & Phyfi humiditatis hifce coporibus fefe adjungentis adju
cus extiterit Germanus Apollo Paracelfus quanto vamine , in liquorem refolvuntur , & in fubje
que intervallo Græcos & infideles Philofophos om & tum vas defluunt & diftillant. Refolvuntur autem
nes à tergo reliquerit. in frigido potiffimum pulveris calcinati falia , &
Conftrictiva ,funt Chirurgicalia medicamenta fti ejufmodi alia corpora falium naturam redolentia ,
ptica , fua virtute labia vulnerum comprimentia. fed omnia quæ frigido refolvuntur, in calido rurfus
De his lege fupra fecundo tractatu de fpecificis . coagulantur.
Contorfio tormentum eft inteftinorum , Seu Mi Deliquium in aëre , eft liquatio concreti , quæ fit
ferere mei. infinuante fe humiditate externa , & ficcitatem re
Contractio, & contractura , membrorum eft impo folvente ut fluat. Ita refolutum quod eft , liquor
tentia , viriumque fuarum naturalium deftitutio. vocatur , & confiftentiam habet aqueam. Quam
Corrosiva , funt Chirurgorum medicamenta fu quam n. & lapides calcarii diffipentur ab humidi
perfluas & invalidas carnes exedentia. Catharetica, tate aërea, vel aquea; hoc tamen nec liquatio,& li
nemomena ,feptica. quor quod, inde exiftit , appellatur : Deliquium eft
Confervativa , Phyficorum præfertim funt me duplex , fcilicet, Vaporofum & Embapticum.
dicamenta , vitam & corpus corruptionibus præfer Diliquium vaporofum eft , cum res in fubtilem
vantia. Talia potiffimum ex eis rebus petenda, quæ pulverem redacta aëri vapido exponitur , & humeſ
longiorem vitam at temperationem à natura na cendo in liquorem folvitur. Ille vero aër vapidus
&a funt , qualia funt inter vegetabilia quæcunque modò calidior eft , modò frigidior , qualis eft fub
femper virent hyeme pariter ac æftate , longiorique terraneorum irriguorum. Et res folvenda nifi per
tempore perfeverant : inter animalia quæ diutius fe fit apta , ad falis potiffimam, vel fimilium natu
ac fanius vivunt : inter mineralia , quæ mumialis ram elaborando adducitur , quod fit maxime cal
effentiæ liquorifve plus habent : & inter metalla , cinando , aut ad eam ficcitatem redigendo , quæ hu
quæ funt ærugini minus obnoxia. Talia non funt miditatem externam avide combibat , & prompte
conferva rofarum, violarum, & cætera, quæ confer diffluat. Neceffe enim eft tenacem compagem fol
vatione ipfamet indigent , ac mutuantur à faccaro. vi , & friabilitatem quandam falis induci.
pudet prifcorum inventa recenfere. Deliquium Einbapticum , eft cum res in humo
Cooftrum , intermedia pars diaphragmatis. rem demerfa eo ufque detinetur, donec delicuerit.
Cotoronium , eft liquor. Hoc fit dupliciter , nam res aut vafculo contenta
Corufcus , eft Auricula muris. immergitur , ut ipfa humoris fubftantia non acce
Cortex maris, eft acetum Philofophorum. dat , vel faltem tenuiffimus fudor permeet , veluti
Cruor falis , eft fal ſeparatum à primo fale , vitio cum in vafe certo , vel vefica bubula imponitur , &
fecundæ digeftionis. cum delicuit , extrahitur,quæ res fi humor eft cali
Cycima, eft lithargyrium. dus ( quod fiat plerumque ) fimulacrum balnei eft:
Cydar eft Jupiter. aut in ipfum humorem finitur diffundi , feu nudè ,
feu lintea petia interveniente , qua fimul fegregen
D tur fordes, & hic quoque vel frigidus liquor eft, quo
pa&o gummi, fucci infpiffati , ut faccarum, &c . fol
Aura, folium eft ellebori , alias aureum . vi polfunt , vel indiget calefactione , ut in manna ,
D Demotinus lapfus , repentina mors. & fimilibus pinguedinem fuccumve tenacem ha
Defcenforium, eft furnus chymicus , in quo deor bentibus. Humor ille qui eft medium folutionis, ta
fum fuit liquor à crafla materia feparatus. Illa lis effe debet, ut fi eum fegregatum cupimus , faci
eft calida aut frigida . Vide ſeq. lè poffit denuo feparari, nec peregrinam qualitatem
invehat
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I. 237
invehat foluto , nifi ftudio quærimus fimul altera Diaphrygis prima fpecies factitia, eft fæx æris per
tionem ejufmodi. fecti fubfidens & fit fimul cum flore æris , obfufio
Denequar , eft Borax. ne frigidæ aquæ fublato ære , fornacum in ima par
Denodatio , eft folutio.. te cohærens invenitur , habens aftri&
tionem & gu
Derquet , eft vernix . ftum æris. Alterum factitium genus eft fimplici
Destillatio per inclinationem , eſt quæ fit vafe con
ter, quando pyrites ut calx concrematur in cami
tinente materiam in latus inclinato , roftro deor no , donec rubefcat ut rubrica. Hæc fpecies adulte
fum vergente. Illud vas cum plerumque fit retor ratur ochra exufta , verùm fapore polfunt difcerni
ta , etiam diftillatio per retortam opus nomi Diaphrygis fpecies ufta ex pyrite ipfo, aut ejus ma
natur. Nonnunquam diftillatio per defcenfum teria , faporem habet æris æruginifque aftringen.
dicitur , quod parva fit elevatio , indeque ma tem & exficcantem linguam . Ochra autem adufta,
ximè deorfum reflexio , vel quod fpiritus maxime nequicquam talem habet faporem nec vim.
deorfum revocentur , & fine alembico in curvatura Aftringit , purgat , extergit, ficcat excrefcentia
coagulante defcendat. confumit , & ad cicatrices ulcera perducit.
Defcenfio calida, ( vulgo diftillatio per defcenfum). Digeftio , in athanore fit , quando turti athano
eft liquoris è corporibus diffoluti inverfo vale di ris carbonibus ufque ad fummum impleta , ignem
ftillatio. Diffolvuntur inprimis hac defcenfione om. in foco accendimus , & ferrea fpatula, vel regiſtro,
nis generis ligua , & offa & alia , quorum liquor pro noftro arbitrio , oftiolum calorem ad athanos
propter gravitatem afcendere nequit , fit hoc mo tranfmittens dilatamus. Quidam naturæ operatio
do. Accipio cucurbitam terream , eique diffolven I nem æmulantes ( ut ajunt ) continuum , eundem
dorum fragmenta impono , eaque ne inverfa cucur que , à principio actionis ufque ad finem , calorem
bita decidant , nonnullis majoris fragmentis , vel requiri contendunt : Alii in gradus difpefcunt , ut
bacillis tranſversè juxta fe pofitis tego . His pe principio nimirum ad albedinem ufque primus gra
racis aliam cucurbitam , in qua parum aquæ fit , dus inde ad flavedinem fecundus ad finem autem
huic inverfæ applico: ita ut fuperior exacte cum in qui eft uberrima rubedinis tertius adhibetur. Huic
ferioris orificio conveniat , fed inter utramque la fententiæ Ruland . adftipulatur,
minam aliquam fatis fortem , ferream inftar lancis Difceffus fit , Cùm penitius unita caloris folven
concavam ,& perforatam collocatam elle decet , tis potiffimum efficacia feparantur , & difcedunt.
quæ decidentia fragmenta , ne in fuppofitum vas Hoc perficitur exfpiratione & refolutione commi
dilabantur detineat. Tandem optimo luto claufu ftorum .
ras obfirmatas arefacio , vafque in fua fornace po Difceffus per exfpirationem eft cum pars in fpiri
no , & vas recipiens in arena vel cineribus colloco, tum attenuata difcedit. Et tunc principaliter no
ut ab ignis violentia totum humorem depreffum eo minatur exfpiratio , cum in aerem liberum eleva
facilius recipiat . tur , & dimittitur: Quando n. excipitur , diſtillatio,
Defcenfio frigida, eft quando liquor diffolutus in vel fublimatio nuncupatur , quæ operationes non
frigido defcendit. Eftque deliquium vel fideratio . nunquam etiam pro exfpiratione famulantur. Eft
Distillatio eft prolectatio , qua effentia extrahi autem refpiratio in humidis vapidifque.
tur forma liquoris , & coagulata defertur per ftilli Distillatio , feu elevatio humida re&
ta eft , qua
cidium,tranſlata à vafe materiæ in excipulum deor partes humidæ fubtiliores in æthera & elevatæ , &
fum locatum.Quod ita diftillandum eft, refolubile frigidis alembici cameris adhærefcentes in humo
in confiftentiam humidam effe neceffe eft , aut cum rem condenfantur , & per ejufdem canalem gutta
humore effe , five is connatus fit , five foris ad tim in appofitum vas diftillant & dilabuntur,fit au
jeЯtus : funt autem talia, maxime vaporofa, & qui tem hoc pacto. Materia diftillanda inditur cucur
fpiritus oleofos habent. Unde fi diftillanda per bitæ , non nimis fatis ample , ( altitudo enim vafis
naturam non funt talia , per artem eo funt dedu artificem detinet quem amplitudo juvat ) & impo
cenda. Et eft inventa diftillatio effentiæ extra nitur alembicus magnus qui fpiritus afcendentes
hendæ gratia principaliter, quanquam & famuletur facilius capiat , & in humorem refolvat . Poftea pro
abſtractionibus, depurationibus & fimilibus. ratione rei elevande ad calorem adæquatum po
Diftillatio per afcenfum eft, cum antequam diftil nitur , appofito receptaculo humorem dilabentem
lat extra&tum ,fublimatur fpecie aërea.Debetque ea accipiente , omnibufque juncturis probe claufis
effe continua ab initio ad finem, cum opere inter ignis accenfus fecundum gradus adhibetur, eo uf
rupto vix afcendat id quod reliquum eft. que quo omnis humiditas in alembicum defcen
Diftillatio per defcenfum eft , cum abfque eleva derit. Exemplum à vegetabilibus producemus ,
tione prolecatus humor deorfum diſtillat. Rofis recentibus impleo cucurbitam ad tertiam par
Diathefis, eft natura,difpofitio, vel affe &us. tem , illamque in balneo maris pono , aqua adhuc
Dibalegi, dicalegi , ditalem , eft Stannum . frigida: poftea alembicum rofarum rub. foliis, qui
Dionyfius lapis, feu gemma , à Baccho nomen ha bus aculei lutei difcerpti funt , compleo cucurbi
bet. Fertur refiftere ebrietati , quia refolvit & ex tæque impono , & appofito receptaculo , jun&uris
pellit vapores unde fit ebrietas. Eft gemma nigra lutatis ignem accendo. Tunc humor afcendens
feu fufca , dura mixta feu fparfa rubentibus macu alembicum occupat, & ex rofis tincturam extrahit,
lis, guttulis , feu notis quæ trita ex aqua faporem condenfatufque in aqua receptaculum diftillat ro
& odorem vini facit. feus. Animadvertendum autem eft , quod fi aculei
Diaphriges, triafunt genera : ut videas apud Ru non decerpentur aquam tincturam pure rubeam
Land pag. 184. & 185. Sic vocatur , quod à fole , & à extrahere non poffe. Tamdiu continuato calore
farmentis uratur , torreatur , & arefcat. Nativum pergo , donec nulla aqua tranfcendat amplius ,
genus ex materia fimili calchanti conftat , humor & rofæ in alembico albefcant . Hoc adduxi propter
n. eft inftar limi per venas delabens .Erucat ex ipfa artificium , tincturam ex rofis fua ipfius aqua ex
terra. Illud colligitur è farmentis & fole aduritur, trahendi. Quando aliquid per veficam elicimus ,
inde bis coctum dicicur. Hoc nativo nonnulli chy tum cùm per alembicum cucurbitæ annexum ali
rurgi utuntur. L 114 quid elevamus.
Diftillatio
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
238
Diftillatio, & elevatio humida obliqua eft, quan Digeftio , eft operatio chymica , vel fpagyricus
do vale oblique jacente humor elevatur ; Fit autem gradus alludens ad ftomachi humani digeftionem,
hoc , vel per latus , vel per retortam. in quo & per quem materia decoquitur in fepara
Distractio eft , qua partes diftrahuntur qualibet tionem puri ab impuro. Nonnunquam ufurpatur
manente in fua homogenia. Itaque quafi divulfio pro furno vel vitro in quo magifterium hoc adim
quædam hic fit diverforum ante cohærentium , aut pletur.
unitorum , circa refpe&um extractionis unius in Difcus folis , eft argentum vivum ex auro.
altero exiſtentis vel comprehen . Divinatio , eft incertum quoddam præfagium à
Diſtractio autem eft duplex, divaporatio aut cal cogitationibus ex propria luce defumptis , ut cum
cinatio. dicitur hoc mihi mens aut cor præfagivit , vel ani
Divaporatio , eft in ficcis humidis feu halabilibus mus meus angelus indicavit , & fimilia vulgo pro
exhalatio.Nam Chymici habent tam humidum fpi lata.
ritum quam ficcum. Inftituitur in aliquo vafe pro Divertalium , aut divertallum , eft generatio quæ
rei conditione olla, fartagine, cucurbita &c. Et fit fit ex elementis .
gradibus caloris diverfis. Dubelec , eft apoftematum concavitas in gene
Doal, vel Elemptis , eft Sol. re , cum folutione continui.
Dolec , eft vitriolum rubeum , vel atramentum Dupelcolep, elt compofitio ex corallo & carabe.
rubeum . Duelech , eft tartari fpecies in humano corpore,
Domicilium , in quo Sal coquitur. lapis fpongiofus valde periculofus .
Dracatium, eft Saturnus. Duenech, eft antimonium. Azet , Duenez , Li
Draco , eft Mercurius. matura ferri.
Draconites , feu drachates gemma eft , quæ fit è Durdales , funt fpiritus corporei inhabitatores
cerebro draconum ; fed nifi viventi abfcindatur , arborum ,
nunquam gemmaſcit invidia animalis mori ſe ſen Dragunculus , eft braffatella ophiogloffum .
tientis. Igitur dormientibus draconibus caput am Dulcedofaturni , eft altey , vel cerufa.
putatur , & ita aufertur. Animæ enim a&
tus ad mul
E
ta confert , quæ mortis corruptio humoribus alte
rat , coloris candidi eft. Fugat omnino venena, &
venenofos morfus curat. Noftri quoque hydri & E Delphus ,dicitur omnis qui ex elementorum
natura prognofticat.
chelydri in capitibus gemma nonnunquam ferunt, Edir , eft calybs vel ferrum.
quas draconites à fimilitudine vocare poffis.Habet Electrum , penes Theophraftum , eft mixtura com
& Syphar ( the skin which an adder cafteth ) Chely pofiti metalli ex omnibus juxta Planetarum obſer
drorum noftrorum , fuas in medicina virtutes; fanat vatas conjun& tiones , in unicum metallicum cor
enim fuffitu mire fedem & vulvam prolapfam. pus conflatis & colliquatis . Ex fimili conftabat
Pavonis , ftercus prodeft comitialibus Virgilii campanula tempore Regis Artus, quæ adul
Dragantum , eft vitriolum . terio contaminatos , tam viros quam mulieres , de
Daumir , eft fpecies ferpentum ingredientium ponte in aquam præcipitavit folo fonitus clangore,
compofitionem theriaca. liberato Rege à fufpicione , quam finiftre de fua
Darchem , eft Cinamomum fele&um purum. conceperat uxore. Fertur etiam ( quod experimen
Diuretica , Medicamenta urinam provocantia. to nonnullis fpagyris conftat ) ex fimili rite con
Diaceltateffon Paracelfi , eft argentum vivum vul flato compofitoque metallo, cyphus guftatorius fa
gi , coagulatum in Alteheft , & tinctum cum aqua brefa& tus, venenum aut toxicum nullum admittere,
ovorum , fitque arcanum corallinum de effentia & quod fi forte injiciatur , ebullire quicquid liquoris
conditione aureitatis, quia eft etiam horizontale. eo continetur, edito ftrepitu maximè perceptibili ,
Vanhelmont. ac fi nitrum in prunas conjiceretur.
Duumviratus , ex ftomacho & fplene unicum fa Aliud narrat Paracelfus tractatu de fimilis ele&ri
cit connubium, & thorum unum, in quo fpleni vices compofitione , fe vidiffe quendam Hispanum
mariti tribuit primorum motuum , & ftomacho habentem ejufmodi campanulam , pondere vix fe
primi fenfus , eft ergo ftomachus Lienis , & Lien fquilibræ , per quam infcriptis nonnullis chara& te
ftomachi complemen tum , fub unico thoro am ribus & verbis , tot ſpectra prodigiaque , quot vel
borum eft principatus unius Duumviratus . Van les , convocabat , edebat , & abigebat pro fuo ar
belmont. bitrio. Voluit is perfuadere Paracelfo vim & ener
Saturnus & Jupiter. giam campanula totam in verbis & characteribus
Duo fratres Venus & Mars . magis quàm infonitu , vel metallo confiftere. Ve
Aurum & Argentum . rùm Paracelfus rem non ita fe habere ut afferebat,
Duo fratres Edar & Micati. Edir , eft ferrum etfi pro variatione fcripturæ varia etiam ederentur
Live Chalys. prodigia , maximam potentiam in metallo fitam
Dyota , eft vas circulatorium'à duabus auribus vel effe deprehendit. Hæc dicta folùm ut fciatur quid
una utrumque brachium lateribus applicatum ha Ele&rum apud Paracelfum denotet , non femper
bente di&um. Hujus inferior pars eft in modum carabem paleas attrahentem , neque cyprium as
cucurbitæ , cui impofitus eft alembicus in fummo calaminari lapide tinctum , alio nomine laton.
canalem , qui liquori infundendo inferviet, habens, Effile, eft tinctura folis calore facta , vel in facie,
in loco autem conveniente duobus roftris incurva vel in alia quavis parte corporis in cute.
tis , & in cucurbitam à capitello humorem conden Elementum , apud Paracelfum eft corruptibilis
fatum devehentibus præditum. ac tranfitura mundi effentia , & omnium , quæ pa
Dyoptra , eft afferculus perforatus , feu tabula tiuntur mutationem , anxietatem , atque neceffi
lignea manubriata circa medium , in latum fiffa , tatem in diem ufque poftremi judicii, confumptio
ut per eam faciei prætenta , abſque oculorum in nifque hujus inferioris mundi. Eft etiam effentiat
1 juria , ignis atque operis modum contemplari fpirituum in elementis degentium ac delitefcen-i
poffimus. tium , & aftrum eorum ,
Elementa
 Lib . I. Sect. III..
Elementa , matrices rerum funt , in & ex quibus
generantur , fubalterna tamen elementis Paracelli,
quod itoram fingula quatuor illa contineant , ac
fint generaliora. Non prætereundum hoc loco ,
quod in Phyficis notatu maxime dignum, & minus
hactenus animadverfum. Quo quid in occulta na
tura fimplicius , co generalius à (pagyris & adep
tis Philofophis effe comperitur : & quanto fpecia
lius , tanto compofitius ac materialius , ut ita
loquar ex arte . Exemplo , quanto magis ab indi
viduorum effentia fpecies removetur , tanto pro
ximus accedit eorum materia ad elementa fimpli
cia , nec non forma ad influxum , vel influens uni
verfale fimpliciffimum , attamen , generaliffimum.
Non fic in manifefta natura , in qua partes fpecia
liores imò deteriores magifque degeneres exi
ftunt , quo remotius à fuo toto recedunt. Hinc fit ,
quia rerum naturalium in fe continent omnia po
tentialiter. Veriſſima eft igitur (pagyrorum fenten
tia de occulta natura ad manifestam , & è contra
diverfitate.
Electri annulos ait Paracelfus , digitis geſtari
folitos vidimus quos quicunque induiffent , nun
quam vel fpafmo, vel odontalgia corriperetur, nec
in Epilepfiam incideret. Adeo ut fimul atque Epi
leptici digito , quem annularem vocant , annulus
talis applicatus elt , in paxyfmo vehementiffimo,
fubito ille depulfus & quafi digitis abiterfus eva
nuerit , & æger à lapfu confeftim refurrexerit. In
tuiti etiam fumus & experti , fi quis annulorum
iftorum in digito annullari geftetur , & abditus
quidam morbus foras erepturus eft, annulum iſtum
exfudare videas jugiter , & ab infigni quadam fym
phatia decolorari pene alterarique cernas ad ocu
lum. Obfervatu porro dignum eft Electrum hoc
noſtrum , adverſus infeftos fpiritus , & Genios no
xios effe amuletum præftantiffimum. Cœlica enim
Electro ineft operatio quædam , omniumque Pla
netarum agit in illo influentia, cum harmonia qua
dam fuperiorum , & inferiorum omnium. Sed Ele
arum quod in venis metallicis ex auro & argento
natura concretum eft , uti Mathafius fcripfit, non
tam numeroſa pollet virtute , ac illud quod Ar
tificium induſtria ex feptem metallis in igne fabre
fa &um eft, uti Geber , Raymundus Lullius , Theophra
Stus Paracelfus & alii hujufce rei artifices teftantur.
Et tam magno in pretio habuerunt veteres iftiuf
modi Metallum , quod varia fibi ex ifto fictitia
conflabant in ufum domefticum, & vafa ex Electro
inter fupellectilem affervabant rariorem præ aureis
& Smaragdinis.
Agritudo , duplex. Futura & Accidentalis .
De futuris morbis funt omnes febres præter
quotidianam ,
De accidentibus funt fpecies hydropifis , icteri
tia , colica , Para. de gradibus.
Electri Theophrafti compofitio . Proportio pon
derum & metallorum conflandorum .
Recipe Cupri & Chalybis , ana quinque partes.
Solis & Luna , ana decem partes.
Stanni , & Plumbi , ana duas partes.
Mercurii, unam partem .
Metallorum unumquodque purgandum , polien
dumque ex præfcriptis legibus , quarum Confulti
funt Chimioperiæ Theophraftea periti. Nam unice
cavendum eit ut monet Chymiftarum Apollo de
fpeculi conftellatione , ne quid corpora tardent no
xia , quod Platonicorum erat monitum , etfi in re
difpari .
Vide plura in Burgravii Achille redivivo ,
Subfect. I. 239
pag. 80. ad perficiendum Electrum.
Ebel , eft Salvia vel Juniperi femen.
Echis , eft vipera mafculus. Echidna , eft vipera
fœmina.
Linguæ viperinæ erepta furca palpitanti adhuc
vipera contra venenata valet : Item & totum ejus
caput abfciffum & arefa&um , ut teftatur Nicander
in theriaca.
Edes , eft aurum, Elempius, Eder , Aurum , Ele
mentum. Idem Eyeb.
Edic, Edich, Ebdanic, eft Mars,
Effides , eft Cinis plumbi , vel Cerufa.
Egilops , elt avena.
Elaboratio , eft operatio manuaria , qua res in
fubftantia , eaque potiffimum materiali mutata ela
boratur. Id elaborare appellamus dum remotis
ignobilioribus materiæ partibus , quæ feu obiter
adhærent , feu quovis modo adminiculum præbenţ
effentiæ , præftantiffimam elicimus . Itaque maxi
mèviget hîc impuri à puro fegregatio , eft & Solu
tio . aut Coadunatio.
Elanula , eft alumen.
Elaquir , vitriolum viride.
Elemptis , eft Sol.
Elevatio eft fubtiliatio , quando partes fpiritua
les à corporeis , fubtiles à groffis, non fixæ, à fixis,
inftar fumi vel ignis elevantur , & à fummitate ca
pitelli condenfantur. Eft duplex.
Elevatio ficca , ( vulgo fublimatio ) eft qua par
tes ficcæ fubtiliores elevantur , cum adhærentia fui
vafis. Sequenti modo hæc peragitur.
Accipio materiam aliquam fublimandam , eam
que vel folam vel aliis admixtam materiebus , vafi
alicui vitreo , aut terreo inferius lato vel rotun
do includo , ita ut duabus partibus vacuis tertia
impleta fit, Vafi huic five cucurbitæ alembicum
cæcum in vertice parvo foramine perforatum im
pono , luto obduco & ne fpiritus aut partes fubli
matæ exhalare poffint , obfirmo. Deinde in cati
num arenarium tribus digitis à fundo & parietibus
intercedente arena , vel in ignem liberum pono
caloremque per gradus augeo. Primo gradu om
nis humiditas abeat , neceffe eft quod impofita vi
tro lamina aliqua ferrea lævigata facilè exploro.
Cum enim humiditas aliqua adhuc refidua eft illa
laminæ adhæret , fed quando omnis humiditas dif
ceffit , fpiritus ficci afcendunt & hinc alembici fo
ramen fuperftrato aliquo vitro adæquato luto bo
no , ne fpiritus exfpirent , claudo . Tandem ignem
tantifper foveo , donec omnis materia fublimanda
elevata ett, Nonnulli loco cucurbitæ fcutella , vel
Concha aliqua terrea materiam continente, cum vi
treo cono parietibus vafis inferioris ritè accom
modato utuntur. V. G. Accipio fulphuris citrini
optimè purgati , lib. 2. falis communis , & vitrioli
Hungarici parum calcinati lib. 5. pulverifata fingu
la , & invicem mixta pono in cucurbitam , impoſi
toque alembico cæco , in vertice perforato , ac
cendo ignem primi gradus , donec humiditas eva.
nuit tum claufo orificio gradatim procedo , quo.
ufque omne fulphur fubtilius afcendit , hoc fulphur
( à Chymicis fores fulphuris dicum ) ex alembi
co exemptum fecunda vel tertia vice , femper ad
dendo quartam partem falis & vitrioli per fubli
mationem redintegratam re&
tico , & accipio flo
res fulphuris pulcherrimos pluribus affectibus re
fiftentes.
Elevatio humida , ( diftillatio communiter dicta)
eft partium humidarum in hali us extenuatarum a
ficcis & groffis fubtiliatio, Eft recta vel obliqua.
Elevatio
 Bibliotheca Chemica
240
Elevatio per latus , eft quando humor ex vafe in
latus inclinato prolicitur.
Elevatio per retortam , quando humor ex retorta
propellitur . Uterque modus in rebus graviores
& tenaciores fpiritus referentibus ufum fuum ha
bent .
Elidrium , eft gummi Maftix. Elidrion , Mer
curius.
Eloanx , eft auripigmentum. Elome , eft auripig
mentum .
Elopitinum , Dragantum, Vitriolum.
Elas maris, eft plumbum uftum.
Elpis, eft fcoria argenti .
Eliz, Elzimar , eft Alos æris.
Ema, Græc, aμa,, eft Sanguis .
Ematites, eft lapis fanguineus .
Embula , eft canna vel fiftula.
tum minerarum , quæ non
Ens primum , eft extra&
dum attigerunt ultimam perfectionem, funtque fe
minalis potentiæ fœcundiores. Nominari folet
materia prima , quæ eft cujufque generis & vim ad
id proximam habet , ex qua primam motus natu
ralis ad fubftantiam exiftit . Petitur Ens è minera
libus potiffimum. Hic enim metallorum & gemma
rum a& tu quidem. Illic vacua ac potentiæ fœcun
dæ inveniuntur. In vegetabilibus quæritur ex plan
tis , cùm adhuc funt in herba vel immaturis fru&i
bus. Animalium claffis non multa præbet , nifi è
fanguine conficere velis & ovis. Ita & ranarum ,
fimiliumque fpermata ad hunc vocantur ufum.
Epar , eft aër, vel æther. Epatum eft Aloë Epati
cum.
Epipolafis , eft cum fublimatum ad fuperficiem
duntaxat afcendit , eique infidet. Primum è cen
tro ad fuperficiem effentiæ extrahuntur , fed non
nunquam eadem operatio infervit repurgationi.
Duplex eft, humida & ficca.
Epipolafis humida , eft cùm è re in humore exce
dente collocata , fublimatum enatat , emergitque
ufque ad fummum , ubi fubfiftens apparet. Itaque
fublimatio per enatationem feu emerfionem ap
pellari poteft. Adjuvatur hæc levitatis naturalis
inclinatione & diffidio diverfarum fubftantiarum :
& procurator per calorem , non modo actualem ,
fed & potentialem.
Epipolafis ficca, eft cum immediate ex re ipfa fub
limatum efflorefcit , eique cohæret proximè in fic
co. Et peragitur modis variis opera caloris elevan
tis, & claufuris apertis viam egreffu laxantis.
Epofilinga, eft fquama ferri.
Efebon, Alfebon, eft fal commune.
Effentia , eft extractum fimplex è rebus tota fua
natura perfe&is productum. Nominatur effentia,
quod in elementariis loculamentis nata, & compre
henfa , totius fubftantiæ mifturæ pars fit perfecta,
natura & effentiali ratione virtuteque inftructa.Po
teft fieri ex omni miftorum genere, minerali , vege
tabili , animali magno cum proventu . Effentia eft
duplex, fuccus & myfterium.
Effentia quinta dicitur , quia eft aliquid præter
elementa, nec ex crafi horum ortum , divinum au
&ore & effe & is.
Ethefius, lapis eft Cryfolithus .
Exaltatio , elt Sublimatio. Eft etiam operatio ,
qua res affectionibus mutata , ad altiorem fubftan
tiæ & virtutis dignitatem perducitur , vel eft ſubti
liatio res fenfim diffolvendo , in puriorem & majo
rem virtutis fuæ gradum tranfponens, & fit circula
tione, aut ablutione.
Exhalatio , eſt cùm fpiritus ficci per calorem
Curiofæ
in aërem elevati difcedunt ; Et fit potiffimum in
ficcis tritis, pofitifque fuper tabulis ferreis , vel ca
tinis plani fundi , vel etiam clibanorum pavimentis.
Igni fuccenfo, vel circum fuprave adhibito torren
tur donec halitus fint abfumpti ut in venis metal
licis evenit.
Expreffio , eft extractio per prælum , quo res
coacta fubftantiam forma liquida effundit . Ejus
ufus excellit in fuccis & oleis quibufdam extrahen
dis.
Extraflio , eft digeftio è corporea concretione,
partes fubtiliores & puriores ab affufo aliquo men
ftruo apprehenfas, relictis facibus diffolvens . Vel
eft fegregatio eflentiæ qua è corpore fuo extra
hitur ; fed non fit fine folutione continui , & di
vulfione , & extra& tiones funt nobiliores diftra
&ionibus.
Elephas , eft aqua fortis. Aliàs lepra , Elephan
tiafis , heracleus morbus.
Elixir propriè , eft fermentum , cujus minima
quantitas fui generis ingentem molem , in paſtam
fibi fimilem penetrando conglutinat . Pafta Para
cello hoc loco fpiritus eft vitæ hominum, internufq;
vitæ balfamus. Elixir autem externus arte balfa
mus ab externis conquifitus , ac præparatus in fpa
gyricum fermentum .
Emunclorium , eft us expulfionis corrupto
rum , per quem exitum habet , valida pellente
natura fuffulta viribus externorum.
Entali , eft alumen fciffum , & quandoque ex
fale gemmæ conflatum arte fpagyrica .
Entale eft vas.
1
Enur , eft occultus vapor aquæ ex quo nafcuntur
lapides.
Erodinium , eft indicium alicujus rei, vel futuræ
hiftoriæ, quæ tantifper adhuc latet homines, donec
adveniat, tum demum vocatur ex incerto notum &
certius præfagium.
Efcara, vel Eftphara, dicitur caro nigra & emor
tua, quæ per cauterium , vel medicamentum corro
fivuni, a bona vivaque carne per chirurgos fepara
tur, ac decidit .
Effara , funt puftulæ parvæ fcabiei bullarum in
ftar , nifi quod carnem habeant exuberantem . ut
funt puftulæ ab urtica factæ.
Effatum effentiale , eft vis , potentia , & virtus ,
quæ vegetabilibus & mineralibus ineſt,
Effatum vinum , eft diftillatum & re& tificatum
herbis ac fimilibus expletum , ad earum effata ef
fentialia extrahendum , ut vinum de chelidonia ,
perficaria , pulmonaria , meliffa , & cæteris , pro
afthanate.
Effentia quinta , juxta Paracelfi definitionem , eft
materia quædam ab omnibus quæ natura produ
xit, ac vitam habent corporaliter tracta , feparatá
que ab omnibus impuritatibus & mortalitate vel
corruptione, atque ab omnibus elementis fubtiliffi
me repurgata. De hac lege latius in Archidoxis, in
qua omnis rerum Medicina.
Effodinum , eft certum rei futuræ præfagium
ex indicio > contrarium Erodinio fupra defi
nito .
Eftihomenus, eft corruptiffimum apoftema , to
tum membrum depafcens inftar lupi , vel herpetæ
mordacis, ignis facri fpecies.
Eveftrum , eft firinamenti perpetuum in ele
mentorum quadruplici mundo. Eft etiam Prophe
ticus fpiritus , qui per fignum , vel præcedens ali
quod indicium præfagit , ac aliquid futuri certo
prædicit.
Excrementa
 Lib. I. Sect
. III... Subfect. I.
241
Excrementa generaliter funt omnia fuperflua Omnia majora metalla quando coquuntur ha
per naturam eje &a . Mulierum excrementa funt bent recrementum , fic dicimus.
menftrua. Æris ,
Exitura , generaliter eft omne apoftema quod M Recrementum Argenti,
faniem ejicit. Ferri, 3.
Exorcifta, fuperftitiofus eft artifex, qui manes & Plumbi
fpiritus adjurationibus evocat, ac apparere facit . De fpeciebus ferri,& metallis ferreis, & de rubi
Extractum , eft quod à corporea concretione , gine ferri confule Diofcor.lib.s.cap.26 . & de ejus vi
relicta craffitie elementari extrahitur. Et eft quafi ribus. Habet rubigo ferri egregiam vim medicam ,
Medulla & pars nobiliffima fubftantiæ totius in reftringendo , ligando, ficcando, Calidum & ficcum
elementis producta , & quafi feminata, in quorum eft fecundo gradu. Hac fanaffe Telephum proditur
etiam finu confervata eft, & ad nobilitatis fuæ per Achiles Recrementum ferri ,vocant fcoriam & fter
fectionem innutrita. Et habet radicem quadante cus ferri , & lapidem fideritin , licet hoc nomine
nus ab elementis , unde exiftit familiaritas conge etiam appellatur magnes, qui trahit ferrum.Ruland
nerationis & fuftentationis . Sed principaliter à multa ferri genera enumerat à pag. 207. ad 211.
vi Dei creantis , & per cœli occultos influxus in Ferrugo , eft fcoria ferri, caca ferri.
natura etiam confervantis dependet. Hinc extra Fermentatio , eft rei in fubftantia , per admiftio
&a , præfertim nobiliora æthereæ & cœleftis natu nem fermenti , quæ virtute per fpiritum diftribu
ræ dicuntur æmula , beneque præparata ad falutem ta totam penetrat maffam , & in fui materiam
humanam adhibita , Deo fimul benedicente mul immutat exaltatio . Ideo enim inventa eft ut ex
tum in re medica valent. Et f his aliqua fides eft , fymbolico ignobiliore efficacia medicinæ fermen
in fegregatione cœleftis lucis à terra obfcura, non tantis nobiliffima fiat fubftantia , ad quam natu,
omne abfceffiffe æthereum ex Platone putant , aut ra pervenire finit , Potiffimum autem in metal
faltem poftea in ortu miftorum aliquid inde repeti. lis , quorum natura ad mutua proclivis eft locum
tur , quod comprobat ratio agentium è cœlo cor habet & imitatione maffæ fermentatæ nomen in
porum in hæc inferiora. venit. Vel Fermentatio , eft fermenti cum re fer
Elezic , eft Sal... mentanda incorporatio. Sicut enim parum fer
Elixir,eft medicina fermetata de 7.metallis.Para. menti pafte , multam farinam in fuam naturam &
paftam poteft convertere ; ita etiam fermentum
F.
Chymicum fermentandum, cui adjun& tum eft , fibi
" affimilat. Et quale fermentum tale & fermenta
efl tertia
Faba agreftis, eft lupinus. tum. Intelligunt Philofophi per fermentum verum
1 Fabiola, eft flos fabarum . corpus , & veram materiam , quæ proprio fuo Mer
Fatum , imarmeni , perpetuum & infenfibilé curio conjun& ta , illam in fuam naturam convertit.
quiddam aftrorum coeli, Solis & Lunæ. Deinde etiam lapidem ipfum volunt effe fermen
Flage, funt fpiritus qui norunt occulta & fecreta tum corporis perfecti . Cùm enim lapis adeò fit
hominum. fubtilis, ut fuper corpus imperfe&
tum proje&tum, in
Fel draconis , dicitur argentum vivum ex ftanno, modum olei fupernatet, nec cum illo permifceatur,
Fel vitri , eft fpuma vitri. Eft etiam fal vitri , opus eft corpore aliquo , primam illius affinitatem
Fax vitri. redolente , quod illum recipiat , atque in alia cor
Fermentum , eft materia firma tanquam fixa, quæ pora introducat. Nam quam primum corpus illud
fuæ naturæ materiam ad fuam firmatam condi lapide infectum, & fermentatum eft , ftatim in ting
tionem præparat , quam etiam ante præparatio &uram abit .
nem non magis quam illa habebat , ut fermen • Fermentum album, eft argentum .
tum panis eft farina firmata vel confolidata in pa t Felda, Fermentum etiam , eft Elixir.
ftam , quæ farinam fimilem raram & difcontinuam ,
Feruzegi , eft ftannum metallum.
in aliam paftam fermentatam adducit. Fex, Intelligimus fecem vini, ut Diofcor. libros.
Flage , funt etiam fpiritus in fpeculo apparenti 72. docet. Deinde addit fecem aceti, & quomo
bus à rebus. do ficcata crematur,ut halcionium ,& aliis modis.
Falcanos, alio nomine, eft Arſenicum , vulgariter 4 Fider, Fidex, eft Ceruſa.
Auripigmentum . Felletin , Laminæ ferri.
Fafdir, Safdir, eft Jupiter. Filius unius oftum, eft vitriolum , aut auripigmen
-Faulex, eft Chalybs. tum. ta
-Fecha, eft fæx vini, vel aceti, Filius Veneris, eft aurichalcum .
Faces candida , id eft rubeæ & croceæ funt aquæ. Filtratio eft fubdu& tio per filtrum eft colum
Fedum, eft Crocus. chymicum , & colatura feu percolatio appellari po
Felilech, Faules, eft ferrum . teit, fit potiffimum in humidis , è quibus aquofitas,
Fœmina, eft Sulphur. tenuis tranfit ; refiftentibus fpiffis & oleofis. Praxis
Ferrum Indicum, Chalybem præcedit proximè. fic habet. Carta emporetica convolvitur, aut com
Ferrum, eft Metallum lucidum multum,parum ru plicatur , vel loco ejus pannus vilofus confuitur in
beum,albedine non pura participans, durum. Si ful facci formam , aut vafi applicatur, veluti infundibu
phur fixum , terreum argento vivo fixo terreo com lo, &c. Liquor infufus finitur paulatim in excipu T
mixtum fuerit , & hæc ambo non puræ ,fed livide, lum diftillari : unde hæc operatio , diftillatio per
albedinis fuerint , fi fuperat fulphur , fit ferrum, In filtrum dicitur.
fumma. Si argentum vivum fuerit.porofum , ter Firex, eft Oleum.
reum & immundum & fulphur , immundum , fæti Firfir, eft color rubeus.
dum & terreum, & fixæ fubftantiæ uti fi morbidus Firmamentum , eft Lazurium.
cum matre menftrua coit ) generatur ferrum . Fifarum, eft confectio Salis Armoniaci.
Ferrum, à Chymiftis Marti tribuitur, Ferrum eſt I Fiftula, Sinus ar&us , oblongus , & callofus fy
duplex.Nativum & Conflatum, feuExco@um. rinx. " 25
Tom. I. X Fixatio
 1.Bibliothecæ Chemica Curioſe
242
=
Fixatio, rei ignem fugientis , ut cum amplius non mam fuperinduco , quoufque omni antimonio eva
fugiat , fed in eo fixa permaneat per ignem affue porato, aurum purum purumque refideat , quod ftat
factio , five ea fiat per calcinationem , five per de tim coagulatur.
AS
coctionem lentam& diuturnam , five per crebram Fulmen, eft argentum purificatum.
fublimationem , five per crebro reiteratam folu Fimus equinus, eft digeftio facta per fimum equi
tionem , & coagulationem , five tandem per rei num, cineres, vel aquam. de que
Filum Arfenicale, eft lapis Philofophorum. }
}
fixæ additiónem perficiatur.
Fyada, eft Mercurius fumus albus. Fiftula, eft morbus.
t
Flammala, Juniperi eft fpongia citrína adhærens9 Ficus cutis , eft verruca innafcéns cuti ad crura
Juniperi frutica. 114 equorum , medicamentum aptum ad matricem. A
$5. Flox, eft " flamma.do Fido , dicitur argentum vivum & nonnunquam
1 .... aurum . 786
Flos aris , eft viride æris .
Flos , eft bolus per fublimationem extra&us. Ex Fida, eft argentum , & aliquando aurum . Fidda,
.. 165 21 21111
centro & imis partibus elevandus & producendus eft Luna.
1
eft, ut in fummitate forma ficca coagulet. Flos fpi Filius unius diei , eft lapis Philofophicus. Et
rituoſa rei ſubſtantia eft. Turbith verò magis ter etiam ovum. dvare
"
rea. Omnis flos per fe eft volatilis & fpirituolus, Filum arſenicale, eft arſenicum fublimatum.
#2 12 [11] 1
quanquam ingenio magiftrali poffit figi & ad natu Flegmon, apoftema commune.
14.17 . 151 ft: 1 4. 165 [ 1
Flos cheiri , eft auri effentia.
Tam Turbithi aliquando adduci. 1.
Fluores ;funt lapides ex fodinis fimiles gemmis Flosfectarum eroe , nonnulli volunt effe flores ex
ipfis, fed minus duri. Metallici vocant fluores,fiqui croco , ob additionem croe , putantes errorem ill
4
dem ignis calore ut glacies fole , liquefcunt & lorum qui fcripta Paracelfi manu non exactè lege!
Aluunt. Fluores ,funt quafi contrarii metallis iftis runte , pro ci. Ego vero per tranfpofitionem de
mediis feu remotis qua in fpiritus & aërem fölvun prehendi effe florem mofcatæ nucis , ut fonath and
( " 1 jlx
} tha
tur. Theophraftus fi ipfas noviffet, coupons vocaffet, thos denotat.
quod fluxu in terra fierent. Ruland. ponit varia Fanix , vel Phoenix , eft filius unius diei , ut ful
1
fuorum genera, à pag. 217. ad pag. 222. pra. Alii florem chelidoniæ extractum .
Focus, in quo plumbum purgatur. Anglicè Smelts Fadula, eft fungi fpecies. ! ninga
bouse . Folia daura, quafi folia aurea.
4.
Folia datura , quafi folia aurea. Fons Philofophorum, dicitur balneum maris.
8.
Fom, eft fonus , vel vox. Forma rerum , influxus dicuntur cœleftium , quos
**
Fulminatio, eft gradatio metallica cum excoctio à fuperioribus habent inferiora quævis , occulta
ne ad puram in cineritio , cujus perfe& tio , veluti potentia, vis,atque virtus unius cujufque rei.
effulgente fplendore, indicatur. Nomen operi eft Formica, apoftemata verrucalia, porralia. A
quod corrufcatio , velat in fulmine apparente ful Fugile , eft aurium in regionibus apoftema , vos
*: A CA 17
gure fiat. Nam poftquam abfumptæ , fegregatæque catur parotis.
funt alienitates , ( veluti fluores adje&i plumbum Fuligo metallorum, propriè dicitur arfenicum, fed
may I
mineralia conjun&a ) nubecula quædam fulphurea ufurpatur pro mercurio .
• **** J
obequitat per fuperficiem , unde poftea purpureus Fumus albus , eft Mercurius.
elucet fplendor, quem fulgur vel fulmen , aut etiam Flumen hoc loco , funt flores cupellati argenti , in
florem nuncupare folent , qui cum difparet reli&us ipfius cum plumbó repurgatione , unde , fulminare
regulatus refrigeratur . metalla, idem eft ac repurgare, quæ perfecta dicun
Fumigatio , eft per fumum aërem & corrodentem tar.
calcinatio. Diverfo modo Metalla nobiliora affla G.
tu plumbi fufi , vel hydrargiri , fragilia redduntur, Amathei
fup erna funt lapides
confte quibus
llationes cœleftes
imprim untur,vires,
miran &
& poftea comminuuntur terendo cum fale.
( Furogi , eft gallus. dis characteribus , imaginibus & figuris infigniti
Furnus , locus in quo ignis ad materiam chymi vel celati , quales aliquando natura fabrefactos vi
cè tractandum dextrè & convenienter accommo dere fæpiffimè contingit è montibus erutos , quand
datus. Eftque Apertus vel Tectus. Videas plura de doque fecundùm ripas aquarum.
furnis. Ruland. à pag. 226. ad 233. & in Glaubero. Glacies dura , eft Cryſtallus.
Fufio , eft liquatio per calorem. Gladialis , eft ars , qua juxta firmamenti curfum
Ex ferro cuprum , & ex ferro plumbum elici po aftrorum , gladii cuduntur & enfes, quibus & in
teft. Par. de natura rerum, pag. 460. cudes refiftere non poffunt , unde vocatur alias in
3 . 2
Fufio , per Antimonium , qua verum aurum non cufina.
modo à metallis imperfectis , fed etiam ab ipfo ar Gelion , dicitur pro folio.
gento feparamus , & fit hoc modo. Accipio aurum Geomantia , eft ars & fcientia terrarum notiſſi

aliis metallis mixtum , ipfique tres partes antimo ma. Sed hoc loco dicitur , quum aftra terræ ſele
nii pulverifati commifceo , & in crucibulo igni palam faciunt hominibus , ut inde prophetiam aut
contumaci in furnum ventofum pono. Poftea ju præfagium fumant quod fortitur effe& tum . Dici
vante (fi placet ) folle probè liquefa&
tum in pyra tur etiam , Aftronomia terræ , quæ dupliciter ope
midem calefactam, fevoque illitam transfundo, ubi ratur , aut per aftronomicas calculationes , vel per
A.)" 750 C447
labris malleo concuffis regulus aurum continens in ' punca.
apice refidebit , quem malleo detrunco. Antimo Geluta, eft herba carlina. Cada
nium porro refiduum , rurfus in tigillo igni ad ter Gemma tartarea , dicitur lapis vel calculus gene
20
tiam etiam vicem impono , & prædi&o modo pro ratus, ex diaphano & perfpicuo tartaro.
.
cedo , ut omne aurum ex antimonio protrudatur . Genula , eft planta degenerans ex tranſplantatio
fy VROS P
Tandem regulos hofce fingulos in catillo terreo nepaftinace.
" Gibar, eft medicina metallica. 4 M
própe follem pono , carbonibufque fuperpofitis in
Gibum, eft Cafeus . mimo mom was gi
modum fornicis ignem accendo, tam diuque flam
SAMA Gigantes,
 Lib. I. Sect. III. Subfect . I. 243

Gigantes , funt elati vel proceri fupra vel præter Gangrena , incipiens partis affectæ mortifica
tio.
naturam homines, aut citra leges naturæ.
Gilla, vel Grillus , apud Paracelfum cft vitriolum Gatrinum, eft Cinis clavellatus.

fua fponte refolutum in aquam. Nonnulli putant à Gebalum, eft reparandum. Cogulare idem.
natura talem exhiberi liquorem. Sunt qui hoc no Gecharfams Difdaha, eſt rana.
mine falis armoniaci aquam appellant . Gemma ex araneo domeftico , ingentis magnitu
Gluten, eft Paracelfo, finonia, vel ut nonnulli vo dinis. In horum capitulis ferunt gemmam reperiri
lunt finovia, liquor vifcofus albus & clarus , in om præfentiffimam contra omnia venena & incanta
nibus juncturis inftar albuminis in ovo , perfpicua menta: Nec mirum eft gemmam talem habere vim,
materia , in qua fi generetur tartarus ob fal refolu cùm tela araneorum funt magni momenti ad quam
tum quod habet in fe quandoque coagulatum , ori plurima.
tur inde podagra, cujus etiam locum , & verum do Gemma Berillus 1. Berillus. 2. Chryfoberillus.
micilium effe afferit, 3. Chryfophrafius.
Glutinis tenacitas , eft refina mineralis , ut tere Gemma Prafius, lapis colori porri fimilis.
binthi refina arboris fuæ. Gemma Opalus .
Gluta dicitur vis tenacis picis & efficacia . Gemma Cerauniæ. 1. Ceraunius longus. 2. Rotun
dus.
Gnomi , dicuntur humunciones vel fpiritus po
tius corporei fub terra viventes , aliàs pygmei , cu Gemma Iris , eft lapis fexangulus , candidus,
bitali vix altitudine, qui quanvo radios folares excipit , arcum cœlefti
fimilem jacit in parietem : Sunt Irides etiam adul
Graca magia, eft ars fuperftitiofa à Græcis inven
ta, vel faltem culta, vifiones vanas tractans , qua ef terini,
ficiebant ut apparerent ea, quæ verè non erant , in Gemma Rubetarum , Phrynus bufo feu rubeta ,
fœdum animal degens in antris . Hujus fpecies in
deque magnam apud ignarum vulgus fapientia ca
ptarent exiftimati onem , cùm nihilaliud effet quàm Gallia , & Hispania eft , quæ cornuta maculis cro
catio nem vel obtuf ionem, ceis & nigris lucentibus nomine Borax in capiti
oculorum aciei per obfuf
tranfm utatio , ex imagin ationi bus homin um fumen s bus ferunt gemmas ejufdem nominis , coloris in
terdum in candido fufci ; Interdum in medio cœ
exordium , quorum affenfus cum infideli conatu
ruleum habet oculum , fi viva boraci extrahitur ad
per omnis mendacii machinatorem conjungebatur
in fimilitudinem . Quid non molitur in vanis ho huc vel palpitanti : Interdum niger eft notulis lu
centibus nigris, ut noftri funt bufones. Forma erat
minibus hac via nequam artifex ?
rotundus magnitudine mediocris fabæ. Interdum
Gravus, lapis eft porphyrites, cujus ufus ut mar
virides, interdum verficolores etiam Boraces re
moris in arte fpagyrica , ad fpontaneas rerum folu
tiones potiffimum eft idoneus. periuntur. Vulgo tales lapides Cropodinos vo
Guarini , funt homines ex influentia cœli viven cant. Interdum in his formà bufonum apparet fpar
tes. fis pedibus. Geftantur hi annuli à principibus:nam
a
Gum , eft arge ntum vivum , Mercuriu . s ubi venena funt , præfens lapis colorem mutat , &
1
Gumicula , eft valeriana , phu . quafi fudans guttas emittit : Mirè expetuntur à
noftris bufonibus boraces lapides , ita ut faltu eos
Gutta rofacea,eft rubedo , præfertim in facie,fimi
rapere nitantur. Sed an ex cerebro , an ex vifcofi
quæ tinctura eft in origine lepræ.
lis illi qua
tate fpuma nafcuntur Boraces , quæftio eft. Sed fi
Gagates lapis , Fit in mari & flumine Gagas ,
ldubi o leo a
, id eft , napth fubtili , bufones fufpenduntur aëre , ut arefiant, præfentif
procu é petro
vel liquido bitumine naturali . Sicuti altera gaga fimo remedio fiftunt fluxum fanguinis.
tis fpecies , lapis Thracius , fit è nigra naptha aut bi Geometria finitur , à decempeditura , agri men
tumine cùm ftillat vel fluit in mare vel flumina,pro fura.
Gerfa , eft Ceruſa .
pe maria, bitumen vel naptha liquida , petreolum
Gefor, eft Galbanum .
illud.
Gagas calefactus , & fuccinum , motu attrahit fila Gi , eft terra.
& ftipulas , ut magnes ferrum , & gemma Sagda li Gich Gepfim, eft Gipfum .
goum : Et uterque igne accenfus flagrat : Sed fuc Gilvus helvus , eft medium inter album & ruffum

cinum non ardet , aquis licet oleo quodammodo melinus . Citrinus .

Gir, Gith, eft Calx viva.
ardeat propter refina, unde fit, debilitatem . Gaga
tes verò quia ex bitumine fiunt , co magis in aquis Girgies , Albi lapides fluminis .
ardent , & aquæ accenduntur , propter vim bituini Gimer , eft Tartarum.
nis , ficut oleo reftringuntur . Succinum verò feu Gififmi , eft Gummi .
electrum non bitumen eft , fed tantùm lacryma ar Glaffa , eft genus Vernicis.
Glifomargo, eft Creta Candida.
borum populi , vel etiam pini.
Dicitur lapis gagates à loco & amne nomine Gerhulle, eft faxi fpecies .
Gagas in Cilicia , ad cujus oftia feu fauces ad mare Gineft, eft faxi fpecies.
Glimmer oder, habet colorem argenti, fed argen
prope urbem Plagiopolum hic lapis reperitur Ut
tum non eft,felium autem argentum dicitur à fimili
Diofcorides, lib. 5. cap. 92. tudine,quod eorum oculi noctu lucent tali modo .
Galactes lapis dicitur , quia la&
teum fuccum refu
Glomer, eft rotundum.
s i
dat , colori cinere guftu dulcis, præcipuè in aqua, Gluten, eft fel Tauri.
Diofc. dicit , quod Galactites , ex uno colore lactis
Gluten, Sinonia, vel fynovia eft pars corporis no
eft, & eundem vocat Leucogogeam , & fynephitem,
biliffima , fubtilis , pura , alba , perfpicua , fal refo
fucco la&is & fapore notabilem in educationem
lutum dulce , & humor naturalis : Vide Gluten , alio
nutricibus lactis fœcunditatem infantium, alligatus
collo falivam facere dicitur . Ferunt illum ore li loco.
Gobeira ,
quefcere & memoriam adimere . Mittit hunc lapi
Pulvis.
dem amnis Achelous , & Nilu . Mespila,
Gala , eft Lac. Unde Galaxia. з
Agabor ,
X a Gofele
Tom. I.
244 Bibliotheca Chemica Curiofæ
Gofel, eft animal Cornutum.
Gradatio , eft metallorum in gradu affe&tionum
exaltatio, qua pondus , color , & conftantia potif
fimum ad gradum excellentem perducuntur. Ne
que enim in fubftantiam per fe transfigurandam
vim habet ; fed duntaxat qualitates vel quantitates
in gradu extollit , vel ex occulto in manifeftum
producit, nihil mutata fpecie priore : velut fi natu
ra dedit aurum album, gradatio id rubificat , fi vo
latile, figit, fi
Granatus, Species eft proculdubio carbunculi , eft
gemma rubea , perlucida fimilis balauftiis , coloris
rofacei, obfcurior carbunculo . Altera ejus fpecies
intra ruborem viola fparfum colorem habet. Ejus
patria eft Ethiopia , & Arena maris. Granatus
lætificat cor & pellit triftitiam. Hujus fœminam ,
non paaniten , fed pæantiden vocat. Plin . & Sol.
Teftatur fieri prægnantem & Para. mederique
concipientibus & parturientibus .
Granum viride, eft fructus arboris terebinthini.
Granum nil, eft femen Indicum .
Granulatio , eft in granula comminutio , ei infer
vit fufio . Eft enim propria metallorum , & perfici
tur variis modis . Fufa metalla in aquam effundun
tur , cujus vi deverberata diffiliant. Fundi verò in
catino vel trulla cochleari ferreo debent. Non
nunquam aquæ imponuntur fcopa è viminibus exi
libus , ut eo melius diffiliant. Loco fcoporum ta
bella , vel colatorium anguftiffime pertufum , vel
crates ad ufum venit.
Graffa, eft Attinckar vel Borax .
Gratiola nota herba , magno olim pretio ad nos
allata, circa Norimbergiam reperta fuit ; in agro Ar
gentoratenfi proximè urbem copiosè provenit.
Gru , Ciconia.
Guaril , eft ftellio.
Guma gumi, Ol. Sul. Coagulum.
Guma Paradifi, Auripigmentum . '
GumaCupri, eft ftillicidium Veneris.
Gummi afinar, eft gummi amygdali.
Gummi arboris nucum, eft tremula arboris.
Gummi Cedri, Cedria, vel cidrina , Kedria , Alki
tran , Xerbin .
. Gurteo, eft gumma quæ eft marinum .
Gutta ruonia, feu Butiga, vel gutta rubea , eft in
flammatio totius faciei.
Gemmarum mortificatio quomodo fiat Pard.
lib. 5. de natura rerum pag. 428.
Gemmarum tranfmutatio fit oleo fulphuris lib . 7.
de natura rerum pag. 462.
Gypfum , Forfitan fit ex lapide fpeculari quem vo
cant Sparodesfpergulas , propter vitri fimilitudi
nem. Eft autem Gypfum , cognata res calci , fed
non cft ita calidum. Differunt quod calx reftinéta
humore aliquo acquirit calorem ; gpfum verò non
accenditur reftinctum . Vis illi eft aftringere , ob
ftruere , potu ftrangulat . Ufus ejus eft tantùm ex
trinfecus , propter ejus nimiam exficcationem , &
ftrangulationem.
Gypfum eft duplex.
I. Foffle & nativum, & è terra effoditur , fumma
tamen tellure , eft res fimilis ferè nitro , latis non
nunquam venis : notum Theophraftus & Plin. reperi.
tur ad Albim.
2. Alterum Gypfum , eft factitium. Et fit feu co
quitur ( utar enim verbo Plin. ) ex lapide albo
fimili alabaftriti, cujus lapidis , quafi venæ repe
riuntur in faxis Jenæ, & ad fylvam Hercynam , Sal
veldiæ ad fodinas . Lapidem Ruland. putat elle
quafi medullam induratam faxi : aut fpecies videtur
elle aphronitri , aut gypfi veri , aut lapidis calami
na.
Secundo Gypfum, factitium fit ex lapide illo fcif
fili fpeculiari , qui à Germanis dicitur Sperglaß, gla.
cies Mariæ , quia repræfentat formam glaciei. Et
hoc eft optimum Gypfum ,ut teftatur Plin.lib.cap.24.
Ruland. pag.249 . enumerat 16. fpecies gypforum .
H.
Al, dicitur fal. Hal, aliàs Hol, eft etiam Ace
,dic.
H4tum
Halcyon, vel alcion, eft glacialis avicula.
Harmel, eft femen ruta fyveftris.
Haro,fpecies eft filicis . Similis Polypodio.
Hadid, eft ferrum.
Hamatites, vocatur à German. Blutſtein , propter
colorem fanguineum, quo tingit, & etiam fpectatur
præcipuè, qui foffilis eft in fodinis, & propter effe
ctum etiam quem habet in fiftendo fanguine in om
ni fluxu fanguineo . Ruland. ex Plin . & Diofcor. enu
merat fex fpecies , pag 250. 251 .
Hager , eft Lapis.
Halimar, eft Cuprum.
Halcyonium , eft nihil aliud quàm maris fpuma
concreta, & intus res fciffilis, ftimulans in faucibus
& oculis , unde hodie fpuma maris in officinis di
citur , Sed non fpuma falis illa, feu maris , licet fic
cognatio quædam . Spuma enim falis illa eft lanu
go, feu ramentum fpumofi maris coagulatum in pe
tris , Halcionium verò fpuma maris concreta , fcif
filis & fpongiofa Ruland.à Diofcoride enumeratpag.
253. 5. genera halcyonii .
Hel, eft mel.
Henricus rubeus , eft colcothar vitrioli, vitriolum
in rubedinem calcinatum .
Helebria, eft fpecies veratri nigri, rubeos flores
edentis.
Heliotropium, eft meliffa Paracelfi .
Hemorrhoides, eft fanguinis in ano profluvium.
Hydromantia, eft ars fumpta ex aftris aquæ, quum
in ea fefe palam faciunt hominibus,ab inundationi
bus, inufitatis ,fluctuationibus, aliifque apparentiis.
Hydropiper, eft perficaria , rubeis tincta maculis.
Hinnicula , genicula , vel ut fupra gumicula , eft
valeriana. Verum puto variationem ex errore fcri
bentium .
Homunculi , fuperftitiofæ funt imagunculæ loco
vel nomine alicujus fabrefacta , ut aftralem homi
nem invifibilem contineant , cujus cauſa fictæ fue
runt in fuperftitiofum ufum.
Horizon , mercurius auri.
Humor vita , fomentum eft & pabulum calidi
naturalis , aliàs humor radicalis , quæ omnia viven
tia,ne arefcant, fuftentat.
Humoris receptaculum , Aizucht .
Harish, eft Luna. ·
Hyacinthus , eft gemma differens ab Amethysto,
dilutus eft hyacintho , gratus primo afpe &u , eva
nefcit antequam fatiat , marcefcens celerius nomi
nis fui flore. Plin. lib. 37. cap. 9. Mittit Ethiopia,
Arabia, & India Hyacinthos & Chryfolithos . Ara
bes tres ejus faciunt fpecies, Coloris rubri, Citrini,
& Antimonii.
Y
Hyacinthus provocat fomnum , valet contra to
xica , exhilarat hominem , confortat Cor. Veteres
Aftrologi dicarunt Hyacinthum Jovi Ruland, enu
merat pag. 256. fex fpecies.
Hydrophobia.
Hypogloffum , Hippogloffum , Epigloffum. Uvula
ria, Bonifacia, Lingua pagana, bis lingua.
Jaspis,
 Lib . I. Sect. III.
I.
eft lapis hæmatites.
Jais , herba trinitatis , perficaria, pag.457 . Mag.
Chyrurg.
Íæteritia rubea , eft Erysipelas .
Idiota , funt contemptores verarum artium,etfi
falfarum fint peritiffimi profeffores .
Ignis leonis, eft elementum ipfum ignis.
Ignis perficus , eft ulcus ardoris incendio tor
quens.
Ignispruinus adeptus , eft effentia quinta vitrioli
(vel vini ) cum tartaro rectificata.
Ilechprimum, eft principium primum.lleias, Ilea
du .
I lechfupernaturale, eft conjun&tio ſupernorum &
firmamentalium aftrorum , cum terrenarum rerum
aftris inferioribus , atque vino .
Ilech magnum , eft afcendens vel aftrum medici
næ, quod unà cum ea fumitur , in qua etiam occul
tum eft , non fecus atque in firmamento fuperiora
fydera, item in homine inferiora.
Ilech crudum , eft compofitio ex materia prima
trium primorum principiorum . Mercurii , Salis , &
Sulphuris, è quibus omnia funt compofita.
Ileidus , eft aër elementaris : in hominibus verò
fpiritus eft qui tranfit per omnia membra .
Iliafter, aut Iliaftes, vel Iliadum , eft prima rerum
omnium materia , conftans ex fulphure , mercurio,
& fale, quadruplex juxta quatuor elementa.
Primus, eft cahos terræ.
Secundus , cahos aquæ.
Tertius, cahos aëris.
Quartus verò cahos ignis.
Item quatuor funt hominum Iliaftri concernen-
tes longævam vitam .
Jacens,eft fundamentum montis.
Fafpidis fpecies Ruland. enumerat ( à pag. 257.
ad 259.) 22 .
Idum, eft pulmentum.
Idragira, elt aqua alkali,
Iffides, eft Cerufa vel Cinis plumbi.
Ignis pro Lapide Philofophico Ruland. 9. Ignis
fpecies enumerat, pag. 260.
Ignis calor, eft naturalis , vel artificialis.
Ignis algir, eft ignis fortiffimus.
Ignis elementaris, eft Sulphur, Sed non vulgi.
Ignisfapientum, eft fimus equinus calidus.
Ignis clare ardens , eft fulphur.
Ignis extinctus, eft fulphur extinctum.
Elementum ignis Veneris , eft oleum è fulphure
Cupri. Vanhelm.
Ignis Gehenna, eft fpecificum corrofivum. Para.7.
Archidox, defcript . pag. 227.
Ignis quatuor funt gradus artificibus attenden
di , ficut eos prifci Philofophi obfervarunt. Æfti
mantur non fenfibus tantum , fed & effectu in rebus
ipfis, & judicio fenfibus conjun&o, potiffimum ve
rò vifui , & ta ui .
Primus gradus eft lentiffimus , inftar teporis le
viufculi, vel ignaviufculi , vocaturque calor balnei
mitis , aut fimi , vel digeftionis circulatorius , &c.
Qui ad tactum ita defcribitur , ut cum digitus
hominis teneri femper ferre poffit , & cùm habeat
fuas intentiones , & remiffiones , nunquam tamen
evidentem aut acrem fenfum gignere debet. Hujus
generis eft ignis vaporofus Philofophorum, qui de
fcribitur incubatu galline excludentis pullos , aut
hominis re&è difpofiti natura. Is plerumque talis
eft qualem fuppeditat fornax vaporarii moderatè
Tom. I.
Subfect. I.
245
incenfa, aut qualis eft catini arenarii fornaci infiften
tis, vel hujus locati in catino arenario flamma mo
defta .
Secundus gradus eft intenfior , adeo ut jam evi
denter feriat ta&
tum , neque tamen vim afferat or
gano. Appellant calorem cinerum , quod medio
cris ignis fub catino cinerario incenfus , talem præ
beat. Cineres enim ob raritatem non admodum
aërem concipiunt .
Tertius gradus eft cum læfione tangentis , &
confertur arenæ ferventi,vel fcobi ferrea,ut dicatur
ignis arena: vellimaturæ ferri, &c.
Quartus eft fummus gradus , & plerumque de
ftructivus. Nominant ignem reverberii , & viva
flamma lignorum , vel congeftarum prunarum fol
libus alacriter inflatarum , procuratur. Hi gradus
cùm referuntur ad effe&tum in certis rebus , valde
mutantur, Ita enim fit, ut qui ultimus effet in plan
ta, primus fit in ftibio , vel alia re firma.
Sed licet balnei calore intelligatur gradus pri
mus, tamen in operatione per balneum omnes qua
tuor poffint habere locum.
1. Ut fit primus, cum modice aqua incalefcit.
2. Secundus cum jam acriter fentitur.
3. Tertius cum urit.
4. Quartus cum fervore maximo etiam corrum.
pit , quæ omnia in oleo evidentius confpiciuntur.
Ignis Alchimiftici gradus. Para. de natura rerum
lib. 7. pag.457.
Ignitio , eft Calcinatio , corpora ignis violentîa
in calcem reducens . Eftque combuftio & reverbe
ratio .
Imbibere , eft terendo infpiffare.
Imbibitio, eft ablutio, quando liquor corpori ad
jun&us elevatur , & exitum non inveniens in cor
pus recidit, idque crebris hume& tationibus tanti
fper abluit , donec cum illo pure coagulatus , am
plius afcendere nequit, fed totus fixus manet. Hæc.
plane philofophica eft operatio , nec ad vulgares
fefe dimittit.
Immerſiva corrofio eft, quando corpora aliis re
bus immerfa in calcem rediguntur . Eftque humida
vel ficca.
Inceratio , eft miftio humoris cum re ficca , per
combibitionem lentam ad confiftentiam ceræ re
mollitæ. Inde vocatur iyxńpweis : aliàs etiam imbi
bitio, quæ fit per irrigationem re ficca potante hu
midam.Nec alia nutritio eft medicorum , qua qua far
cocolla , lythargyrus , & alia paulatim fucco quo-,
dam potantur, & ad ufum evadunt commoda.
Incineratio , eft ignitio , corpora vehementiori
igne in cineres convertens .
Incinerantur, autem vegetabilia , & animalia, mi
neralia autem ( Chimico more loquendo ) propriè
non in cineres, fed in calcem redigi dicuntur.
Incorporatio , eft commiftio , quæ ftatim humida
cum ficcis in unum corpus per formam maffæ con
temperantur. Itaque hic non fit lenta nutritio , fed
tantum humoris ftatim additur , quantum ad cor
poris mifti confiftentiam requiritur ut fiat veluti
pafta , unde & impaftatio nominari poteft, in non
nullis fuba&tio. Incorporatæ autem res in, calore
digeftorio relinquantur, ut mutua a&ione , & paf
fione crafin communem nancifcantur.
Incuba, eft fponfa folis.
Indicum Sal, eft Sal gemmæ.
Indicum, spuma eft duarumfpecierum : fc. Eft in
dicum nativum partim, quod fua fponte nafcitur in
arundinibus quibufdam India. Pictoribus dicitur
lapis ladicus impropriè , non enim eft lapis ; huic
X 3 fimile
 Bibliotheca Chemica Curiofa
246
fimile eft ferme adarces, qui ita & adhæret arun
dinibus : fed adarces fit. Indicum nafcitur fua fpon
te in arundinibus ; Partim fa&
titium eft in officinis
tin&
torum . Eftque fpuma purpurea , innatus corti
nis . Optimum eft factitium illud , cœrulei præ
bet fpeciem; habet enim coeruleum in nigro co
lorem .
Leviter adftringit , purgat , & reprimit ulcera.
Alii fuccum herbæ fimpliciter effe dicunt , qua nunc
tinguntur panni , quam vocant Indicum, id eft, gla
ftum , quod aliud eft domefticum notum Thurin
gis, quo maxime utuntur tin&ores. Unde hoc facti
tium Indicum proprie fit : Alterum eft glaftum fyl
veftre. De quibus vide Diofc. lib. 2. de glaſto.
Infundibulum, eft vas metallicum oblongum cum
manubrio interius excavatum , liquata metalla re
cipiens, & in virgas vel baculos conformans .
Inhumatio , & Inhumare..
In igne feptem Planeta.
In aqua feptem metalla .
In terra feptem herbæ.
In aëre feptem tereniabin .
In animalibus feptem funt membra principalia.
Para. p. tom. pag. 872.
Nihil enim eft in tota rerum natura quod ex iftis
tribus Mercurio, Sale, & Sulphure non confiftar; &
hæc tria funt Theophrafti principia, quæ analyſi ſpa
gyrica deprehenduntur : Nihil præter tria invenie
mus, quæ fingula in fingulis elementis funt. Hæc
tria etiam Johannes Fernelius animadvertit in fua
medicina de humido innato. Hæc veteres olim
etiam tradiderunt. Ita non primus Theophraftus in
venit, fed tenebris obruta in lucem revocavit.
Inftrumentum metallicum fignificans mundi par
tes :à Compaff.
Iris , eft gemma cryftallo fimilis , fecundùm
nonnullos radix cryftalli , frequenter exagonus aftra fuperiora firmamenti , & naturali præfcriptio
reperitur in Arabia , & in infula quadam rubri in hæc inferiora , quibus gubernant & regunt per
maris . Eft lapis ficciffimus, idque maximè fua fub inclinationes in hominum brutis aliifque , & per
tilitate indicat : voluntque eum nafci ex aqueo fuc vires & efficacias in infenfatis. Inde colligendum ,
co , qui labitur de materia lapidis , qui generatur inclinationem effe brutinam quandam vim , & ma
in luto rubeo.Dicitur verò Iris, quia in medio ejus gneticam attractionem , cui per moralem influen
reprefentat Iridem meteoron diftin& tis venulis ; vel tiam reluctari ac refiftere facile ( fuffulti divino
quia fub tecto repercuffus lapis is fole fpecies & co
lores arcus cœleftis in proximos parietes ejacula
tur , tefte Plin. Et addit aliquas effe fcabris lateri
bus, & angulis inæqualibus, quæ cùm in fole aperto
projiciantur , radios faciunt in fe recandentes dif
currere , aliquas etiam ante fe projecto nitore ad
jacentia illuftrare. Addit & aliam Irim fimilem ce
ræ præduram , quæ in Perfide nafcatur, & huic fi
milem afpectu , fed non ejufmodi effe&us gemmam .
Jos , eft venenum.
fota ,fora , eft viride rama.
Ipacedes , eft barba hircina .
Iva artetica , vel Mufcata , Medicina propter
membra contra&a .
Iva potabilis.
Judea metallicus , Berg Richter.
Jumnifum. Fumnizum , eft Fermentum .
Jupiter, eft Stannum.
Juffa , eft lapis gypfius.
Iliafter primus , vel infitus , eft terminus vitæ, imò
vita ipfa , vel vitæ balſamus in homine.
Iliafterfecundus, vel graparatus , eft terminus bal
fami, ÁA vita quam habemus ex elementis & ele
mentatis rebus.
" Iliafter tertius , eft terminus balfami præparatus,
aut vita quam habemus ex quinta effentia.
Iliafter magnus quartus , eft mentis vel animi
raptus in alterum mundum, ut raptus Enoch & Elia
Iliafter tamen in genere , dicitur occulta natu
ræ virtus ex qua res omnes habent incrementum ,
aluntur, multiplicantur & vegetant. De quo latius
libro de meteoricis generationibus legitur apud
Paracelfum.
Imagines , funt metallicæ figuræ vel effigies , in
quibus vires & virtutes cœleftes operantur.
Imaginatio , eft aftrum in homine , cœlefte & fu
per cœlefte corpus.
Impreffiones , funt fructus invifibiles , & ftellarum
in rebus inferioribus.
Impurum alcali , eft ejus fpuma quæ aufertur in
repurgatione poft extractionem. Impurum tartari ,
eft ipfius alcali.
Inanimati , funt pygmei.
Inclinatio , eft vis naturæ , quæ manifeftatur in
homine quorfum magis proclivis eft ejus vita, actio
num & operationum demonftrationibus.
Incarnativa , chirurgorum funt medicamenta
vulneribus cutem obducentia , vel carnes conclu
dentia.
Inclufiva , vide fupra gladialis quid fit.
Incubus , eft no&urnus fpiritus illudens , fallenf
que mulieres in fomno , ac fi cum eo rem com
mifcerent.
Influentia dicitur , attractio virtutem & naturæ
fiderum, ac planetarum fuperiorum in animum no
ftrum, per mentales imaginationes, quas femel hau
ftas & receptas retinemus , ut nobifcum maneant.
Eaque duplex eft , una per creaturam ad nos de
rivatur , ut influentia coli perfirmamentum : alte
ra verò fine medio quovis datur à datore luminum.
Et hæc proprie fupernaturalis eft , ut prior natu
ralis, vel artificialis , atque moralis ,
Influentia verò naturalis , eft ea quam infundunt
tamen afflatu , alioqui difficillimè ) poffumus.
Innaturalia , vel fupernaturalia corpora funt ea
quæ concipiuntur animo duntaxat. Inde factum ut
quandoque loquatur quis , mihi videre videor ho
minem præ oculis , qui tamen plus ducentis mil
liaribus abeft , vel aliquando vita functus eft ante
viginti annos.
K.
Achimia , vel kakimia , dicitur immatura me
K talli minera vel femi perfe& tum metallum , &
nondum à natura abfolutum , quod adhuc in pri
mo fuo ente , ut infans in utero fuæ matris deli
tefcit. Ejufmodi Kalkimiarum fpecies tringinta re
periuntur ha&enus cognitæ , quas hoc loco recen
fere longum foret , ac præter utilitatem.
Karlina , eft anetum filveftre.
Kibrith , eft fulphur.
Kymit elevatum, eft album cinabrium,fublimatum.
Kift vel Cift, eft fefquimenfura vel pondus libra
rum quatuor alicujus liquoris .
Kobolt, vel cobaltum , five cobletum , eft metallica
materia plumbo nigrior & ferro, fplendore carens
metallico, liquationem tamen & malleationem ad
mittit , fixum non eft, fed meliora metallafecum per
fumum abducit , Lapis Cadmia.
Kal , eft Sal de torrente.
Kuld ,
 Lib. I. Sect.
Kald , eft acetum.
Kali , Cinis clavellatus.
Kalnos , eft fumus.
Kamar , yel Camar , eft Argentum .
Kamir , eft Fermentum .
Kaufor , eſt Stannum. Kazdir , etiam eft Stan-
num .
Kaprili , & Kibrith , eft Sulphur.
Kar , eft gemma lucens ficut ignis.
Kafam , eft ferrum.
Kalimia , Kadmia vel lapis Calaminaris , Tutia.
Kayl , eft lac acetofum.
Kayfir , eft fpuma maris proprie pumex.
Koma , Komartos , eft Calx viva.
Konis , eft Cinis.
Koft , eft fagus, lignum faginum ,
Kuria, vel Kymia, vel Kymus , elt Maſſa.
Kibrius , Kybrick , eft arfenicus,
Kymum , vel Kyminum , eſt coadunatio.
Kymenna , eft ampulla.
Kymolea , eft lutum Chrymolea,
Kyram , et nix .
Kiva, eft Opoponax.
L
Abor Sophia , dicitur Paradyfus, alter Mundus.
L Lac virginis, elt aqua Mercurialis. Etiam Lac
virginis, eft Mercurius Philofophorum , fuccus So
lariæ & Lunariæ.
Lac papaveris , eft Opium.
Lacerta , eft carnis & corporis cavitas. Et Caro
mufculis inclufa fine offibus.
Lacerta rubra , Colcothar , Vitriolum.
Levigatio , feu Alcolifmus , eft Calcinatio que
rem pulverando in Alcool adducit. Et eft hîc redu
&
tio quorundam per glutinationem, quorundam per
fufionem , aut fulminationem.
Lacune , cft Terra Sigillata .
* Lamac , eft gummi Arabicum .
Lamina , eft Auripigmentum .
Lans , eft argentum mortuum. Lanx , eft amyg.
dala amara.
Laos , eft Stannum .
Lapis in Chymia , eft omnis res fixa , quæ non
evaporat.
Lapis Adiz, eft Sal Armoniacum .
Lapis non Lapis , Lapis de virtute & efficacia ,
non lapis fubftantia. Avicenna verò & Kodar affe
runt , quod lapis non lapis fit Elixir.
-Lapis animalis , eft fanguis humanus; Item curen vis non folida compage corporis intercedentibus
ta quæ fcutum portat in dorfo. albis fegmentis ut Cadmia . Phrygium lapidem gen
Lapidum mortificatio , elt eorum Calcinatio. tis nomen habere dicit, Plin. & effe glebam pumi
Lapis Arabicus , fimilis eft Ebori maculofo , cu
fus ufus in dentifriciis & exficcandis hæmorrhoidi .
bus eft. Lapis Arabicus, non eft alius , quam fpecu
laris, feu lapis Lunæ, feu glacies Mariæ, unde olim
feneftræ parabantur , lignis levigatis pofitis loco
plumbi , unde fit gypfum optimum Ruland. nume
rat pag. 274.275. quinque fpecies. Sed lapis fpecu
laris ipfam pinguedinem non habet auripigmenti :
& auripigmenti nulla fimilitudo cum lapide fpecu
lari præter in crutis. Lapis fpecularis , eft infignis
lapis & humor , quafi concretus terræ, qui non te
folvitur , & dum eft humor terræ cryftalli modo
glaciatus , & in lapidem induratus , vocant eum
glaciem Mariæ. Quidam dicunt quod fit res co
leftis ad Lunæ claritatem pofitus , in fpeciem lapi
dis coagulatus, & conftri& tus, præcipuè ille qui eft
candidiffimus , & Aprofelinon dicitur. Et quanquam
Lapis fpecularis cognationem habet cam gypfo ,
Tom, L.
III. Subfect. I. 247
ita ut gypſum fit ejus caput : tamen ejus ufus præ
clarus eft in medelis , cum gypfi ufus fit dubius &
venenatus, utpote qui ftrangulat.
Lapis ex cancro. Inveniuntur in ipfis cancris ,
præfertim in fœmellis cum fyphar exuerunt , & de
pofuerunt, lapides candidi & rotundi , vocati vul
go oculi cancrorum , quia quafi formam habeant
oculi : Sed ineptè vocantur oculi , quia non fun
gantur oculorum munere ; nec extra emineant, nec
toto durent anno: nec funt hi lapides extra&ta ef
fentia à tota bruti teſta , ut per plurimas cancro
rum diffe& tiones comperi poffunt. Vanhelmont.
pag. 139.
Vis illorum eft frangere calculum veficæ , prop
terea etiam colliguntur. Sed illis nihil præfentius
eft frangere lapidem his , qui de alto deturbantur .
Vanhelmont. pag.139 . affirmat rariffimum diureticum
ex lapide cancrorum colligi , etiam vulnerarium
& febrifugum , modo refolvatur in formam priftini
lactis. Et nihil eft vulneratis vel poft partum ma
tribus aptius , quam remedium horum lapillorum.
Præcipua eft Pulveris Gafconi.
Lapis Magnetis, Ruband. pag 275. 276. enumerat
19. fpecies Magnetis , fpiffus, ferrei coloris eft.
Lapides , Trochitæ & Entrochi Ruland. pag. 277.
enumerat novem fpecies.
Lapides colorati, numerat pag. 277. 8. fpecies,fed
nihil eorum virtutis.
Lapis Afius, optimus eft , Diofc. lib . 5. cap.88. qui
colore punicis, levis fungofus, friabilis, fcisfiles ve
nas lutei coloris ad imum a&tas habens, Dicitur la
pis tantùm propter colorem & fubftantiam lapi
dis, nam duritia fua non eft lapis , quia levis eft &
fungofus , vocatur Lapu Afius, quod in Affo , mon
te Troadis nafcitur. Vis ejus aftrictoria eft , & mo
dice corrodendi fuperfluam carnem. Hinc Sarco
phagus dicitur: Dicit Plin. lib. 36. cap. 17. Scd qua
dam incuria Afium lapidem guftu falfum lenire po
"
dagras ; & in iftis lapidicinis fanari omnium cru
rum vitia , cum in metallis omnibus crura vitian
tur , affirmat in eo corpora defun&orum condi
ta abfumi 40. diebus dentibus exceptis. Circa eum,
& fub eo , flos nafcitur , & falfa lanugo fpecie ni
tri , quæ dicitur flos Afia petra : admota lingua
mordet aliquantum , quando flos ficcatur , & lava
tur , varios ufus habet in medelis. Aliqui volunt
florem Afiapetra naſci ex rore maris fupervenien
re imbre.
Lapis Phrygim , optimus , pallidus , modice gra
cofam, utilem tantùm tingendis veftibus.
Lapis Thracius , nafcitur in flumine Scythia , cui
Ponto nomen eft , vim habet gagaris , accenditur
aqua & oleo reftinguitur, ficuti accidit in bitumine,
Lapis hic nihil aliud eft , quam gagatis fpecies
altera nigra . Fit ex nigra naphtha aut bitumine li
quido nigro.ficut flavas gagates ex petroleo, id eft
naphtha liquida candida , cum ftillat vel fluit in
mare induratur in lapidem, vero colore , tum pro
pio , tum aquæ. Quod lapis Thracius fit ex bitumi
ne , teftantur odor & fubftantia bituminofa, colors
que niger, & quod fit lapisfqualidus cruftofus , le
vis ut à Diofcor.defcribitur. Si aduritur,reddit odo
rem fulphureum, accenditur aqua,reftinguitur oleor
per omnia convenit nigro gagati noftro.
Lapu Bezaar , fignificat omne medicamentum
conveniens alicui veneno , fit generatur. Cervus
verno tempore inveftigat cavernas ferpentum
X 4 narium
 a
hec
l iot
Bib Che
248
nariumque fpiritu , extrahit renitentes , eafque co
medit , ut ita purget annuum tædium. Mox petit
aquas & flumina quibus fe immergit ufque ad caput,
tamdiu quoufque fentit fuperatam vim veneni . In
terea lachrymas emittit oculis vi veneni , quæ coa
gulatæ funt bezaar , contra omnia venena, prodeft
cardiacis , &c. contra defe&us animæ , fanat omnes
iaus venenatos. Eandem vim habet bezaar , os de
corde Cervi , uti fciunt venatores pro forma , ut
funt ferme cruces in capite lupi aquatici , præter
quam quod offa funt. Offa de corde Cervi feu hin
nulæ partum cuftodiunt, & prægnantibus mire con
ducunt. Eandem vim habet lapis repertus in ven
triculo, & inteftinis Cervæ. Medulla ejus conducit
omnibus inflammationibus , præcipue vulva. Geni
tale ejus nervofum arefactum potu fedat dolorem
coli. Ramenta ejus pudendi incitant venerem , fan
guis ejus fiftit alvum, & calculofis prodeft. Cornu
ejus acquifitum intra fefta , ut vocant Mariæ præ
cipue extrema ramorum mire comitialibus pro
funt , & adverfantur haufto veneno. Pulmone ejus
nihil utilius Phthificis.
Lapis Bezaar , eft etiam alius duplex. Orienta
lis & Occidentalis.
4
1. Eft animal Perfia ac India , Orientalis partim
Cervo fimile , partim capræ. In hoc animali , lapis
reperrus eft ( potiffimum in proventriculo , hinc &
in ventriculo , & aliis cavitatibus internis ) figura
variante , ovali , rotunda , fiffili , & intus cava ,
( meditullio paleam , pilos vel fimile continente )
fuperficie levi , & fplendente , fubftantia è laminis,
inftar cæparum fefe invicem incumbentibus com
pacta.
Lapis Bezaar Occidentalis , eft lapis locis iifdem
animatis , ut priori , circa rem heterogeneam , in
cavitate media contentam tunicolim concretus .
Orientalibus ut plurimum major, fuperficie fcabra,
calore cinereo , albo nigro, obſcureve virente , qui
optimus.
Orientales habentur præftantiores: Dofi dantur,
à gra. tribus , ad decem. Occidentales à gr. fex ,
ad viginti. Utiles funt in affectibus cordis , vene
nis, febribus, melancholia, lumbricis, & Epilepfia.
Lapides Bezaar , cancrorum , & ex perlis minus
duris , non funt de faxali natura , fed potius fiunt
ex fucco lacteo femicafeato , & femi petrificato ,
habentque tophi naturam neutram , inter cartila
ginem & lapidem ; Prout putamina lapidum in me
fpilis, perficis. &c. Neutrum genus & medium fer
vant in ligna & lapidem tophicum. Et licet lapis
Bezaar, cancrorum &c. quoad folidam fui pulveris
materiam non digerantur à ftomacho humano ; il
lis tamen ineft fuccus lacteus , & mucilagineus ma
gnæ virtutis , exiguæ tamen quantitatis , qualem
contingit è limatura cornu cervini , elixando ex
trahi , Vanbelmont , pag. 115.
Lapis Quiris. In nido upupa reperitur lapis no
mine Quiris , qui dicitur effe fecretorum proditor ,
& excitator imaginum in fomnis variarum.
Lapisfamofus, vel pretiofus,vel etiam fal de urina,
Lapis ex Perca , Perca pifcis eft duræ carnis: Eft
que duplex major & minor. In hujus capite binæ
reperiuntur gemmæ candidiffimæ , offeæ , magnæ inftar undoforum accepit..
feminis lini, proportione tamen pifcis. Hac gemma
nihil præfentius in frangendo calculo veficæ , prop joris diffolutio. Duplex eft.
terea etiam meritò , caute ab his qui ufum ejus
fciunt, colligitur. Eandem vim habere dicitur, exen alium in finem quam ut fundatur, liquefcit.
teratum caput funduli , ( à Gudgeon ) repræfentans
vultum virginis ornatum... 41 112 quatum probatur , imperfe&
Lapis Judaicus , Duplex eft , major & minor. tur ,idque per cineritium, aut per antimonium.
mic
a a
iof
Cur
Major eft fimilis glandi , & lineis quafi torno du
&is quemadmodum egregie defcribitur à Diofcor.
Vocatur etiam Thecolithos , quia oleæ nucleo fi
milis , & quod lingentium calculos frangat , pellat
que.
Minor eft in forma cylindro fimilis , fractus re
fplendet. Ambo urinæ difficultari , calculofifque
mire profunt. Lapides Iudaici , 1. nucleo oliva fi
milis, ftriati: Hi lapides in hunc ufque diem in Pa
læftina vocari dicuntur oliva lapidez, 2.Olivæ fimi
lis , ftriis carens.
Lapis Rebis, Lapis de montanis, eſt Teſtudo , Rebis.
Lapis Calcis , eft fcoria æris , vel batitura æris ,
Lapis aureus , vocatur ipſa urina , alias dicitur
quod fit lapis aureus.
Lapis facile igni liquefcens , Flus.
Lapis occultus, id eft benedictus, id eft Ovum.
Lapisfiffilis arofus , Item as cinerum .
Lapis calaminaris , eſt Tutia.
Lapidum variagenera enumerat Rul.p.284.ad 292.
( & etiampag. 301. ) ab aquatilibus, ex ligno corpo
rati ab animantibus, avibus, & offibus , & teftis fi
miles.
De Lapide Philofophico , Ruland. Tractat. àpag.
293. ad pag. 300.
Later litro, eft argentum vivum.
Latam , eft aurichalcum.
Lempinas , eft terra figillata. Lempinas Calcis, eſt
babitura æris.
Lempinas , Lempina, eft auripigmentum.
Leo viridis , eft Hermetis , Mercurius auri, Due
nech,, Antimonium .
Leo viridis , eft opinione quorundam aurum.
Leo viridis , eft vitriolum.
1
Leo Rubeus , Sanguis Leonis.
Leo citrinusfoliatus, eft auripigmentum.
Leo , eft aurum.
Lepiferrei , eft fquama ferri.
Lepos Calcis , eft pulvis æris.
Leffas , eft aqueum terræ, quod virtute feminum
induratur , in ligna , herbas , &c. fic aqua vi femi
nis petrificatur , Vanhelmont . pag. 45.
Leffas Paracelfi , eft fuccus terræ , recens in ra
dicem tanquam culinam vegetabilis tra&us,Vanhel
mont , videas plus fub titulo Leffus,
Leta , eft color rubeus
Leucafia , eft calx viva.
Leux , eft Amygdala .
Libra , eft libra penfilis.
Ligna in Saxa, 1. Rami folia, cortices, ligna, car
bones, offa, concha, quæ in faxa corporata funt,fuc
co lapidefcente, in fonte non procul à Francofurto ,
& etiam in Anglia , prope villam vocatam Gnabo
rough , in Eboracenfi provincia, Ruland, enumerat
in pag. 304. novem corum fpecies.
Limpidum , eft purum & purgatum.
Lilium , eft Mercurius, unde femen flores de pel
licano Lilii in tinctura Philofophorum : eft quinta
effentia fulphuris. Sulphur fixum.
Liquatio , eft cum quod in unum coaluerit , fol
vitur liquando ut poffit fluere.
C Liquatum eft, quod confiftentiam diffluentem.
Liquefactio, eft corporis mineralis , vi ignis ma
1. Liquefactio fimplex , quando corpus nullum
2 ****
2. Liquefactio probatoria eft, quando corpus li
tum à perfecto, fepara :
Liquario,
I

Lib . I. Sect. III. Subfect . I.

249
Liquatio , eft fufio , aut deliquium, bus attrahitur , ac in carnem & fanguinem trans
Lithanthrax, Lapideus carbo . Effodiuntur prope mutatur.
Cygneam: fpecies eft Gagatis.Nihil aliud eft, quam Liquor Mercurii, eft balfamus rerum , in quo la
induratum , & excoctum fub terra bitumen calore , tet ac confiftit omnis vis curationis & perfanandi
exuruntur , & igne accenduntur , quemadmodum virtus. Ejufmodi mercurius eft vehementiffimus in
carbones , & Ruland. putat eos lapides bitumino tereniabin , & in noftohc .
fos , caufam effe quare in multis locis montes fla Liquor mumia, dicitur adeps humanus.
grant. Liquor cum adje& tione rei cujus elt , oleum eft
Litim , eft filum aliquoties complicatum, & om ejus , ut liquor terebinthine eft ejus oleum .
nino tradu&um. Liquor mumie de gummi , eft oleum gummi.
Lorus , eft Mercurius. Liquidum de refoluto , eft quod ex fua natura li
Lot , & Lotium , eft urina , & urina infantium. quidum eft.
Luban, Luben , eft Thus à Libano . Liquor herbarum, fit ex herbis contufis , cum to
Lumbrici etiam reperiuntur in homine, in omni ta fubitantia vitro conclufis , & in balneo maris
bus proprie membris , quorum variæ fpecies funt : diebus aliquot co&is, fucco poftmodum colato per
Longi , breves, lati , graciles , funt etiam teretes , pannum , calore cinerum fpiffitudinem mellis ac
lati & longi, fafciæ dicti , & tenia. quirit.
Luna , eft Argentum . Liquorfalis, eft balfamus naturæ, quo fuftentatur
Lutum figillatum , eft terra figillata. corpus ne putrefcat.
Lutum Armenicum , ett Bolus. Locufta funt ramorum in arboribus extremitates
Laudanum, & non ladanum , eft medicina Para adhuc recentes atque teneræ , quibus divum Jo.
celfi ex auro , corallis, unionibus , &c. compofita. ufum effe pro cibo fcribit Paracelfus , & non vene
Eft etiam materia perlata. natis illis animantibus volucribus, ut ha&enus in
Lapis , pro fixo quovis accipitur. terpretati funt Theologi. Certe mirum videretur,
Lapis Philofophorum , eft virtus intenfiffima , & ve fiquis , tam aufterus , ut vivo animalculo cum melle
lut in centrum arte coarctata , quæ diftenfa tinctu vefceretur in deferto, ubi tanta arborum copia lon
ram exhibet abfque numero, de quo fatis. Vocatur ge faniores cum fylveftri melle præberet efcas.
Elixir , & medicina univerfalis. Lorindit , eft aquarum commotio , cum concen
Lapfus demotinus , eft correptio repentina morte tus refonantia , mutationis indicium, ut alteratio
fa&a , periculofior apoplectico . nis in firmamento cometa.
Laterium , eft lixivium , vel capitellum . Laudanum Theophrafti, non ladanum , nec opium
Lato , cuprum eft aureo colore tinctum calami eft. Effectus enim longe aliud docuit , non enim
nari lapide , quod ab idiotis phyficis electrum di fummo hoc arcano homines occidit, fed quafi mor
citur: componitur ex unico metallo, cum eleârum tuos in vitam revocavit: quod Oporinus nofter mi
fit ex pluribus. Calaminaris metallum non , at mi hi confeffus eft ipfum hac medicina miracula præ
neralis materia perfe&ionem non affecuta,& caco ftitiffe : fe etiam Theophrafti nomine multis exhi
minerale corpus exiftit , metallum deftruens po buiffe : quorum quidam vitæ omnino , alii vero
tius quam emendans , etfi adaugeat, nam ex ducti qui ferius ufi funt , rationi aliquot diebus reftituti
li friabile reddit. Verum ele &rum à natura fola fuerunt , præfertim in pefte. Dixit etiam mihi ſe
compofitum reperitur ex auro & argento nullo ipfum aliquando fumpfiffe præcipitatum , cumque
pretio perfolvendum ob admirandas in eo virtutes. eum uxor ad iracundiam commoviffet , unde nimis
Laudina , eft angelica. incaluerit ; properaffe fe ad fontem, bibifleque li
Laxa chimolea , eft fal adnafcens lapidibus, vide beralius aquam frigidam , inde venenum Mercurii,
fupra de anathrone , & infra de ufnea lapidea. ita fuiffe excitatum , ut toto corpore intumuerit
Laxativa , funt medicamina furfum atque deor medicique eum morti præfente uxore adjudicave
fum expurgantia. rint. Quod cum ex aftantibus vifu jam amiffo au
Leffa , dicitur prædeftinatio herbarum. diffet , mox parum de laudano , quod fecum adhuc
Leffas , eft occultus & bulliens terræ vapor , per à Theophrafto ipfi datum habebat , in os impoſuiſſe :
quem herbæ & plantæ crefcunt . inde in dulciffimum fomnum per femihoram , aut
Lephanie , five lephantes , eft prima tartari fpe paulo amplius incidiffe , ubi vigilaverit, tumorem ,
cies , vel bolus medium tenens inter lapides & lu morbumque omnem , quæ peculiaris hujus medi
tum . camenti natura eft , admirante uxore , & cæteris
Lemures , funt fpiritus elementi aëris, quanquam præfentibus , evanuiffe. Hæc ab ipfius Oporini ore
Ethnici umbras & manes defunctorum interpretati accepi . Liberius multa Andreas locifcus in fua ora
fint. tione recitavit, quin & Oporinum penituiffe Epi
Lithargyrium Paracelfo , eft fpuma Mercurii, vul ftolæ quam ad D. VVierum de Theophrafto fcripfit ,
go autem argenti , fed plumbi potius argentum dixitque eodem tempore , mihi in prato ad Rhe
repugnantis , ejufdem farinæ habetur aureum , eo num cum eo deambulans , ab ipfo fuiffe emendica
dem artificio utrumque paratur inter purgandum tam epiftolam , neque eum fcripturum fuiffe , fi fci
quæ di&
ta funt metalla. viffet , ita in vulgus prodituram. Licet præftat eum
Lithargius, eft inveſtigator minerarum, qui pari fcripfiffe , plura enim in ea funt quæ ad Laudem
ter eas invenit. Lithargyri , Ruland . ponit feptem Theophrasti pertinent , quam ad vituperium, & quæ
fpecies pag. 306.. ibi vituperat longe aliter intelligenda funt , quam
Limbus Paracelfo , eft magnus & univerfus mun vel Oporinus vel alii interpretati funt . Sed Lauda
dus , femen & prima hominis materia. Eft etiam num Paracelfi eft medicina laudatiff.quæ non ex re
cœlum & terra fuperior & inferior fphæra cum ele bus vilibus, non venenofis ,non opiatis , fed omnium
mentis quatuor , & quæcunque his comprehen quas orbis habet præftantiff. quæ vitam confer
duntur. vant, conficitur : & in omnibus morbis efficax eft, /
Liquor aquilegius , eft vinum diftillatum . præterquam in Lepra, ita à Theophrafto appellata ,
Liquor efentialis , eft qui à membris interiori quod omni laude digniffima effet. Duæ faltem res
funt,
 Bibliotheca Chemica Curiofe
250
funt , ex quibus conftat , majora his inveniri in
mundo non poffunt. Et falfa & mentita effe fcio ,
quæ adverfus hoc Laudanum quidam ediderunt.
Vivit teftis locuples fenex venerandus Georgius Ve
terus concionator Eberbachi, in ditione Comitum
ab Erpach : qui tum temporis cum Theophrafto Bafi
lea vixit , quando nobilem Canonicum & alios mul
tos curavit : & is medicamenta Theophrasti nomine
adminiftravit.
Landanum purum, dicitur non præparatom cum
aliis, fed quando diffolutum diftillatur in liquorem:
Hæc refert Michael Toxiles , M. D. & Johannes Fif
chartus M. D. de Theophrafto.
Laudanum præparatum .
Lurum Magra , Magra eft Carneolus vel Car
niolus .
Lutum ftella , eft Gypfum .
Lefeoli morbus : eft icæteritia. Lefeolus enim I &e
ritiam, & non alium curat morbum : & probatur
ex eo, quod in Lefeolo diaphaneitas falis eft maxima,
quæ magis quam fufus topazius tingit & fixat , re
peritur. Eft etiam Icteritia fal in flavo colore dia
phanum, quod fuo fimili pelli debet.Theophraft.cap.7.
de tribus principiis.
Lorcha dicitur tota lacertarum dulcedo , ufque
ad centrum fubftantiæ.
Ludus , eft lapis veficæ exciffus , qui tandem re
medium eft Calculi .
Lumbrici nitri funt vermes in fimo , vel in terra
reperti à lubricitate fic dicti.
Luna compacta , eft Argentum fixum , vel Aurum
album ,
Luftum , eft pinguedo la&is , Cremor , vel flos
la&is.
M tura ,feu pars concha margaritifera. Nam concha
xum ., eft vermiculus volans . Machal, eft fi-
M Acha
Magia metaphyfica ; eft ars Chriftianis licita , &
non, ut multi fingunt ignari bonarum artium,vene
fica neque fuperititiofa , fed fupernaturalis , per
quam occulta quævis arcana relevantur , ut me
chanica induftrium opus eft manuale .
Magia in genere , latine fapientia , duplex eft.
Una eft naturalis & licita, materque veræ medici
næ , & eft occulta naturæ fapientia , in centrum uf
que latens & abdita , cum qua fi humanam ratio
nem conferas , nihil præter meram ftultitiam in
hac reperies. Vere donum eft Dei, cum quo rerum
fupernaturalium nobis , & naturalium cognitionem uniones. Si tonuerit , pavida repente comprimun
exhibet. Alia autem eft magia illicita , tota fuper tur conchæ , & deinde abortus pariunt , quos phy
ftitiofa , diabolica , & ab Ecclefia Chriftiana vera femata vocant. Ferunt fi crebrà poft illarum con
que religione damnata merito, & prohibita , quam ceptum audiantur tonitrua , illas exfpuere in flu
Necromantiam appellant execrabilis & nullibi lo mina uniones , ac fic crebro reperiri in fluminibus ,
corum toleranda. Hanc deteftatur Paracelfus libel ut volunt in Mofella inter arenas. Fit clarior mar
lo quem fcripfit de occulta fapientia
Magiflerium Paracelfo , cft arcanum ex naturali.
bus rebus extractum , abfque ulla feparatione ele
mentali , qua cætera præparari confueverunt , fola
tamen additione rerum aliarum à quibus quod ex
tractum eft, feparatur.De hoc fupra latius invenies
tractatu fecundo , item in Archidoxis Paracelfi.
Malek , dicitur fal.
Magnalia , funt opera Dei.
Magnefia communiter , eft marcafita. Sed ex ar
te dicitur ftannum liquatum, in quod injectus mer
curius una permifcetur in fragilem fubftantiam &
mafam albam. Eft etiam argenti cum mercurio.
mixtura, & fufile metallum valde, ut cera liquabile,
mira admodum albedinis, quod magnefia dicitur
philofophorum.
Magnetinus tartarus , eft lapis in homine duriffi
mus , ut magnes , fed fpongiofus.
Mandella ,femen eft ellebori nigri
Mangoraria , eft ars in ponderibus applicata
qua grave quodqué parvo labore negotioque ſub
levatur.
Mandibularum liquor, eft oleum ex mandibulis.
Manna , non folum dicitur ros de cœlo prola
pfus , qui fpecies eft balfami & fructus aëris , ve
rum etiam pro dulcedine fumitur ex qualibet re
traЯa.
Marcafita, eft meteria metallica immatura, tot
fpecierum , quot folidorum metallorum, eft aurea ,
argentea, ftannea, ferrea , plumbea , & cuprea, quæ
poftrema pyrites , & lapis luminis appellatur, rubeo
fulphure fcatens, & fcintillas ex chalibe multas ex
cutiens præ cæteris pyritum fpeciebus.
Mariath , vel martach , eft lithargyrium .
Mathematica , plurimis conftat . Arithmetica ,
Geometria , Geomantia , Aftronomia , Phyfiono
mia , Chiromantia , Perſpectiva , & c. Proinde quif
quis fe pro Mathematico venditat , has omnes fir
miter callere debet.
Mater metallorum , eft argentum vivum.
Materiafaphyrea , dicitur liquidum cui nulla in
eft materia peccans .
Matrices omnium rerum in genere funt ele
menta .
Marmoreus tartarus , cft lapis in homine durus ,
ut marmor , qui fupra magnetinus etiam di&us eft.
Maturativa funt , medicamenta chirurgorum
apoftemata quævis ad maturitatem adducentia.
Margarita , feu unio nihil aliud eft , quam geni
illæ certo tempore anni , quando cas genitalis anni
fitiunttronum
hora rorem veluti maritum, qjus defiderio hiant,
ac rorido conceptu fefe impleri cupiunt. Mox cum
lunares liquantur afpergines , hauriunt rorem , hu
morem concupitum matrice quafi hiante , & fiunt
gravida. Deinde pariunt margaritas pro qualitate
roris concepti . Sipurum rorem conceperint, cando
re mirabili unio apparet : fin turbidum rorem con
ceperint , fordefcunt fœtus. Pallent margaritæ cœ
lo minantem tempeftates, fi fuerint conceptæ , fi
tempeftive hiantes conchæ fatiantur , margarita
grandefcunt ; fi tempore coitus fulgurat , compri
muntur conchæ , aut pro jejunii modo pariuntur
garita, fi concha excipiunt matutini aëris femen,
id elt , rorem , quam vefperini . Adeo magna affini
tas eft cœli & conche in coitu cum rore , qui eft
femen quafi aëris.Propter mirabilem coitum. Mar
garita Veneri dicantur. Dicitur unio , quia nullibi
duo fimul reperiuntur. Dos eft in candore , magni
tudine, pondere, orbe , lævore ; In aquis omnis unio
mollis eft ut corallum, exemptus aëre protinus du
refcit , & fit lapis . Profunt contra fyncopen & car
diacam, fpiritus confortant,valent contra fluxu fan
guinis ,lienteria, diarrhoeam , conferunt vifui retinent
menfes, abftergunt dentes , clarificant fanguinem .
Marcafita plumbea , eft Antimonium.
Magnefia Saturni, Antimonium.
Magnefia
 Lib. I. Sect. DIE Subfect . I.
251
Magnesia,eft materia lapidis Philofophorum. dus primit, vel circiter , in fimo , balneo , amurca ,
Magnefia , elt Mercurius , miftio fubftantiarum. concifis culmis , vaporario ficco , fœno humido
Magnesia , eft fœmina. gigartis fole , &c. deinde eft Fermentatio , & Pro
Mars , eft ferrum. je&io. て
Mafculus , eft argentum vivum . Macul a , eft oculi fuffufio , cataracta. 2
Mafculinum, & fœmininum femen. Subftantia Madic , eft lac poft butyrum.
Mercurii & Sulphuris." 12402
2 Magister , Sal conficiens .
Maffalis , mafferium ,, moſſel, mater, eſt Mercu Magifter , ferrum excoquens.
mus. 2007 $ 1200 MTOTILM
Magifterium , eft fpecies Chymica ex toto, citra
Materia metallica, Item miftura æris, plumbi , & extractionem r impuritatibus duntaxat externis
argenti. 25T $55 ablatis , elaborata , & exaltata. Servantur , hic om
Materia prima, varie accipitur apud Rul . pag. nes concretionis naturalis , & homogeneæ partes.
323. ad pag. 326. Séd ità éxaltantur , ut dignitatem effentiarum pro
1. Materia prima. pe attingant , unde pene eadem relinquitur quan
18 titas feu moles , quam natura per fe dedit , quan
2. Lapis Philofophicus.
13 Aqua vita. k STELE P2412% 21.0
quam non femper caveri poffit , quin cum alieni
£ 146 Venenum Cambar. Jul 124 & in293613 tatibus , & foris adhærentibus nonnihil fecedat , &
. 51510Spirit
us, os motorna ba 38 pride nonnunquam ftudio propter finem ufumque cer
6. Medicina. ips 2001 tum quidem negligitur , ex quibus hic maxime va
7. Cœlum, boglide Pan 1 , 19Ɔ aribelA
dere intelligitur , quam Phyfici alterationem nun
8Nubes/nutos. So , abban alka cupant . COMIN + }
9. Nebula. & lesion saysmune 41 brad A Magifterium , Confiftentiæ , eft cum fervata ef
-10 Ros. ་ nedblas moilla , aistral M
fentia , confiftentia ad præſtabiliorem eſt immuta
11. Umbra.gifts loinyols bi jou om ta. Et fit pluribus modis,non tam ut ipfi rei aliquid
2002.Lunapbnuovi mizus wright frolog osin nobilitatis accedat, quam ut ad ufum variarum eva
13. Stella fignata & Lucifer.hpp i2 dae habilibroq o , 0. ‫ ܐ‬balnog muskstong th
-014. Aqu2 permanens, aqua vitæ metallica, aqua Magifleriam fixorum , eft cum corpora volatilia
foliata ftellata . 50 ZADE JUE , PYAT HT
& fpirituola figuntur ad conftantiam. Fixum oppo
15.Aqua ardens . ken & in Loup on
nitur inconftanti & volatili; & æftimatur utramque
iput 26 C
16. Sal nitri , & petræ. sup proprie ad ignein : cujus vim quod fuftinet fixuth
ellidkus s
S uqg ,. evol
17. Lixivium. eft , quod non , volatile , fiquidem ex eo fugit , &
- 18. Sponfa, conjux, Matery Eva, os ingib velut fpiritus , aut favilla evolat. Illud eft quod e
19. Virgo , Materia Hermaphroditica , Cathofi molli înduratur.a sale be , oudio) undiq
ca Solis & Luna Catholica , ‫ܐ‬،
Magifterium odoris, eft cum res odore exaltatur,
20. Lac virginis , lac ficus. on edendo Idque potiffimam artifices moliuntur , in operibus
21. Lac bulliens. ix a . A.
quibus inter elaborandum aliquid ingrati odoris
22. Meld C 03
accidit. Ut in empyreumatis oleorum ', aquarum,
A
23. Sanguis fpiritualis. & fimiliam , & in his etiam quae alias per naturam
24. Balneum. odorem pravum , moleftum , vel etiam nullum hal
25. Syrupus granatorum. bent, cum tamen ad gratiam rei uſu ejuſmodi nota
26. Acetum. fint exaltándá. 1 Luis vra ze duzna koyul
27. Plumbum:&
Magifterium principiorum , eft cum principatum
28. Stannum . compofitum in principia refolvitur dentiò.lea
29. Sulphur naturæ , Calx , alumen. Magifterium qualitatis eft , Cum res formis qua
30. Sputum Lunæ, Sputum incombuftibile .. libus elaborata exaltatur , & fit dupliciter , ſecun
31. Es uftum, æs nigrum , flos æris , æs hermetis. dùm qualitates occultas , aut manifeftas.
32. Serpens Draco. 2 LL
Magifterium , qualitatis occultæ eft , cum in his
33. Marmor , Cryſtallum , Glacies . que crafim totius fubftantiæ attinent , tantumque
34. Gemma Scotia. effectis per experientiam patent , exaltatio perfe
35. Urina puerorum , utina vituli albi. &a , &c. Ea qualitas fi perniciofa eft in ufum , in
13
36. Magnefia alba , Magnes. totum aboletur, vel cum aliqua jactura fubftantiæ
37. Ethefia alba , humidum album. & tunc refpicitur perfectio illa , quæ non in re, (ed
38. Fimus. in ufu rei eft. In falutaribus utrumque obfervatur.
39. Fumus albus. Si aboleri in totum nequit, reprimitur , ita ut citra
40. Ens metallicum. Effe . Quinta effentia metal- noxam poffit ufurpari.
lorum .
Magifterium qualitatis manifefta elt , cum res in
41. Virtus mineralis Mercurii. fenfilibus formis elaboratur. Hæc triplex eft , quo
42. Anima elementorum cœlumque. ptuplicia fenfilia , circa quæ exaltanda Chymicus in
26-3
43. Materia omnium formarum, rebus occupatur. Quædam tamen proprium fpe
44. Tartarum Philofophorum. &
tant naturæ corpus, & quedam funt formaliora.
45. Fæces diffolutæ. 19 A
Codules ma ve ,' Magifteriumfaporis eft , cum in fapore fit exal
46. Iris. tatio , itaque & pharmacopeia , & coquina , cella
47. Aurum indicum , Cor Solis , umbra folis. que hinc inftrui poteft Potiffimum autem Chymi
48. Chaos. 396
cus hoc utitur in acrimonia corrigenda , & empy
che le mant´imenar ju
49. Venus , reumatis guftum attinentibus tollendis.
曩 30. Microcofmus . 219 4.otu ... do
Magifterium fenfilium proprium eft , cum res qua
Maturatio , eft exaltatio, à rudi crudore ad ma litatibus fenfibilibus propriis exaltantur. Id fit vel
turum & perfectum. & alii 5 camol in fenfu primo , qui eft neceffitatis animalium , vel
Maturatio , eft Quadruplex Digeftio & Circu in his quæ funt melioris gratia . Senfus primus ta
latio : quarum utraque peragitur , calore miti gra &us eft , itaque tailium qualitatum primarum ,
IINTERN CA
quæ
 Bibliotheca Chemica
252
quæ funt calor , frigus , humiditas , ficcitas, magi
fterium inde exittit,
Magifteriumfoni eft, quo fonus corrigitur à Chy- .
mico. Id fit potiffimum in mineralibus , in quibus
aliqua præftantiæ nota ex fono capitur, ut in me
tallis , aut quæ in ignibus periculum minantur pro
pter fpiritus vehementes cum fonitu erumpentes
obviaque difplodentes .
Magifterium pulverum , hoc eft continua confi
ftentiæ in pulverem perducta , fitque potiffimum
calcinationum modis : unde efficitur , ut calcis vo
cabulo non raro appellantur , vulgo alcholia ; Re
fpicitur hoc principaliter ut fracta tenacitate fria
ri res poffit.
Magisterium volatilium eft , cum è fixo fit vola
tile. Ei affine eft mollitum , quod tractabile du&i
leque aut etiam fluidum ,( nam paulo latius acci
pitur molle quam apud Phyficos ) efficitur è rigido,
duro & intractibili . Artificia quibus hoc perficitur,
funt extractiones , macerationes , incerationes ,
fublimationes , folutiones , & fimilia . Fere enim
hic quæritur reftauratio , humoris abfumpti, vel de
ficientis , aut fublatio afperitatis convictæ , &c. in
volatili vero , ut fpirituum naturam induant atte
nuatione effentiæ . & c.
Magifterium ponderis eft , cum pondere res exal
tatur. Id autem potiffimum in auro & argento re
quiritur , eftque una ex notis perfectionis , cum in
ter metalla aurum fit graviffimum , ideo etiam ex
terno valori in monetis adjectum pondus eft. Quod
fi deficit compenfatur arte. Maila aurea , vel ar
gentea jufte levior coquitur in urina , cum præci
pitato corallino , vel affricatur hydrargyrus auro
argentove confentaneus , & concolor factus : vel
coquuntur in lixivio concinnato, ex fulphure & cal
ce viva, vel comentantur cum fulphure aut præci
pitato fixo vel hoc. Recipe pulverifati falis femun
ciam , tantundem lateris triti, colcotaris quadran
tem , mifce. Auri laminas illinc albumine afperge,
calcem Lunæ, ficcatum priore pulvere ; Fac ftratum
fuper ftratum & cementa , vel in pyxide , vel inter
tegulas. Aurum inde folet albefcere , indue ergo
coloritium , & prehenfum forcipe in igne tene, do
nec excandefcat , poft extingue in urina.
Magifterium coloris eft cum rei cujufq; color ad
optimum fummumque gradum in genere quæfito
producitur. Neque vero tam color præfens è gradu
inferiore ad fuperiorem exaltatur, fed & qui in po
tentia eft, feu in abdito, in a&um vel in manifeftum
evocatur : nonnunquam etiam peregrinus inducitur
ad exemplum ejus , quod præftabilius in fuo ge
nere: Si color fimul fixus & conftans eft, magifte
rium eft nobilius.
Magia Metaphyfica, eft ars Chriftianis licita, non
venefica neque fuperftitiofa , fed fupernaturalis , per
quam occulta quævis arcana revelantur , ut mecha
nica induftria opus eft manuale.
Magnes , dicitur lapis Herculeus ; & Syderitis ,
quia ferrum attrahit ; Nam Græcis deeds ferrum
fignificat. Semper verfus feptentrionem fe vertit,
Eft lapis colore vergete ad coeruleum(optimus fem
per eft cœruleus ) denfus , non admodum gravis ,
attrahens ex naturali quadam dynami ferrum. Et
ferrum, quo nihil duritiepugnacius, cedit magneti,
& patitur à magnete : & ferrum tactum à magnete
alterum ferrum trahit : Sed fi fucco allii , vel cepæ
magnes illinatur , minime trahit ferrum. Reperitur
magnes in ferri venis , magnes combuftus five calo
re terræ, five igni artificiali fit hæmatites, & vendi
tur pro eo.Plin.ponit s genera Magnetis, & Rul.p.315.
Curiofa
Magnefia , eft teftudo vel Sulphur.
Magnesia, eft foemina . 1. *
Maltheorum , eft fal gemmæ
Manbruck, eft argentum.
Manheb , eft Scoria..
Marched , eft lithargyrium .
Markafita, eft Calcitheos.
Maruh oleum , metallum idem.
Marmor : Marmorum genera ponit Ruland, va
ria à pag 320. ad 321.
Morcellus , elt malles magnus,
Martegon , eft Silphium.
Marfarea, eft auricula muris. 18.
Marfellum , Mofel , eft Jupiter .
Medea gemma , affertur è regione Medorum . Eft
nigra , habens venas aurei coloris , reddens fuccum
croceum , & faporem vini , immenfi effe &us contra
ebrietatem , & ad amorem conciliandum , ut fe
runt Magi.
Medium Cæli , Luna , Margefia.
Medulla candida , fluida , faxorum Torgenfium
Ruland. 14. enumerat fpecies. 326.
Melanteria , Metallicum calchanti , id eft atra
menti futorii, id eft vitrioli eft fpecies , fufci in cœ
rulco coloris . Tingitur autem fecundum diverfas
terras in quibus gignitur .
Alias Melanterion, eft clavorum veterum ferreo
rum rafura , aut atramentum futorium , quale fer
me quod jam fit à noftris futoribus. Præftat fof
filis , ea fcil . quæ fulphuris trahit colorem & quæ
levis , pura , æquabilis , & quæ contacta aquæ ( leu
digiti tantum ut volunt Arabes ) confeftim nigref
cat.
Melifea, Melifiom, fumitur pro Manna ex nobi
lioribus herbis nacta magifterio .
Melifodium , eft plumbum uftum.
Melufi, eft Mercurius , albach meffalis.
Melanter , eft Opium.
Menfrice , eft Maſtix.
Merdafengi , eft de adulto plumbo pulvis.
Mergen baffech , eft Corallus.
Mebra , eft Tutia Alexandrina.
Mefel , Mofel , eft Stannum.
Meft , Mifal , Mafal, eft lac acetofum.
Metallum, Vena.
Metallum , eft conflatum argentum .
Metas , Mecal, Mehal , eſt pondus.
Micha , eft Venus.
Michach , eft Cuprum.
Mifros , eft Afphaltum.
Minerale vas , eft ex materia minerali factum ,
vel metallicum , vel terreum .
Mifadir , Mixadir , eft fal Armoni acum.
Mufafadi , Mufadit , Lixandrum.
Miferaffi , eft gypſum.
Miftio , eft compofitio.
Inceratio.
Undiquaque hujus qua Et incorporatio,
tuor funt fpecies Colliquatio.
Et Confufio.
Mistura , ex ære & argento æqualis.
Molibotum calchum , eft æs plumbi.
Molipdides , eft lapis plumbi , vel plum
beus.
Murmentum eft glis montanus.
Mechanopeorica , eft inventio artis aquatice
ut fontium in aëra pulforam, ftringarum, aquarum
exaltationum per fiftulas & ventilia, folles , ac fi
milia. desig
Meditatio dicitur quoties cum aliquo alio
colloquium
 Lib. I. Sect .
colloquium habetur internum , qui tamen non vi
detur , uti cum Deo ipfum invocando , vel cum fe
ipfo, vel proprio angelo bono.
Melaones , vel Meloes ,funt fcarabei volitantes ,
colore fplendentes aureo, qui attriti fuavem edunt
odorem , in pratis menfe Maio potiffimum repe
riuntur.
Melibaum, eft cuprum. Melibocum.
Meliffa, non pro opiaftro, fed pro manna fumi
tur ex nobilioribus herbis tracta magifterio.
Melusina , & melioræ filiæ regiæ quondam pro
pter peccata defperabundæ , fuerunt à Sataná ra
ptæ , & in fpectra tranfmutatæ , fpiritus malignos ,
lemures horribiles, & in immania monftra, Vivere
putantur abfque anima rationali , & in brutali fo
jum corpore phantaftico , nutriri elementis, atque
unà cum iftis in extremo die judicii tranfituræ, nifi
cum aliquo homine forte fortuna matrimonium
contrahant, tum demum, ut ipfe, naturali morte in
terire poffe , ut matrimonio naturaliter vivere vir
tute hujus unionis . Ejufdem ftatus generis plura
fpectra haberi creditur in defertis , in fylvis, ruinis,
monumentis , arcibus vacuis , & in extremis littori
bus maris. Vulgo maledicti vocantur homines, fed
proprio nomine fpectra vocantur , atque diabolo
rum fan&ti , cum quibus verfantur cacodæmones,
fuas illufiones & portenta perficiunt.
Menfis philofophicus , eft tempus digeftionis , vi
delicet quadraginta dierum.
Mercurius, à natura coagulatus, eft folidum me
tallum. Arte verò coagulatur , aut cum metallis ,
aut mineralibus , vel fine ipfis per fe , aut per alia
extra mineralem naturam exiftentia. Vide fupra
tra&atu fecundo de coagulationibus ejus.
Mercurius cristallinus , dicitur qui per fæpius re
petitas exaltationes in cryftalli perfpicuitatem ad
ductus eft.
Mercurius corallinus , eft qui per ovorum oleum,
& alias aquas in rubedinem corallinam adducitur.
Mercurius crudus , eft is qui nondum feparatus
eft à fua matrice, vel minera.in qua generatus eft.
Mercurius laxus, eft turbith minerale.
Mercurius metallorum pracipitatus , eft mercurius
ex metallis tractus & præcipitatus , qui mercurius
metallorum , alias mercurius corporalis dicitur.
Semen fœmininum paffivum . J nomica, refrænandis & compefcendis morbis Aftra
⚫ Mercurius mineralium , eft oleitas vel un&uofitas
de mineris auri & argenti tra&a.
Mercurius regeneratus, eft primum ens mercurii.
Mercurialisfeva, eft aluminum aqua, in qua mer
curius generatur. Eft etiam fal purgativum aurei
coloris, quod in falinis cavernis reperitur , foffori
bus optime cognitum, utuntur hoc per os ad pneu
moniam.
Metallum currens, eft mercurius vivus.
Microcofmus,eft parvus & medius mundus , inter
firmamentalem & elementarem fitus naturaliter ,
quia de utroque participat : quicquid in. illis reali
ter & actu continetur , in homine pariter habetur
fpiritualiter atque potentia. Quo fit ut una fit
iftius & eadem que de illis fieri poteft , ac debet
anatomia philofophica vera, non mortua cadaveris,
fed viva, effentialis pariter & ellata.
Minium, eft mercurius faturni præcipitatus , fed
potius Crocus.
Miffadan, eft argentum vivum.
Mitigativa, funt medicamenta chirurgica , præ
fertim anodyna, quæ dolorem fopiunt ac mitigant.
Mola matricis, elt abortivum quid in matrice ge
neratum .
Tom. I.
III. Subfect. I.
253
Menfis philofophicus , eft tempus putrefactionis,
feu periodus quod lunæ motum imitatur, qui in ali
quibus eft 30. in aliquibus eft 40. 'dierum. Philofo
phicus dicitur , quod in artificio Lapidis Philofo
phici ufurpetur ; fed & pauciores dies menfem con
ficiunt iftum , qui definiri folet fecundum naturam
rei , & abfolutionem operis.
Mercurius , unum è tribus principiis corpus , in
quo proprietas rerum continetur , item argentum
vivum.
Mercurius metallorum , quinta effentia , & aqua
permanens,fpiritus,femen fœmininum paffivum.
Mercurius, argenti pigmentum.
Mercurius , eft principium materiale , vaporo
fum, naturæ aqueæ , fubje &um nimirum generatio
nis, cui per vim formatur, imprimitur forma, & ab
folutio adeft,
Mercurius, argentum vivum. CC.S. Z.
Mercurius, Chambar magneſia .
Mercurius, dividit Rul. in 20. fpecies diverfas , à
pag. 331. ad pag.333 .
Menftruum, Sanguis menftruofus , menftruum ve¬
getativum univerfale , vinum animatum, aqua regis,
philofophorum : menftruum extrahens folutivum
& vegetativum univerfale, Sol, Luna.
Mify, eft res metallica, ex fpeciebus calchanthi,
ex humore coagulato , ut chalcitis , mify & fori ,
chalcitidi generi cognata funt , quafi ex una radice
producta: tenuis eft mify,craffius eft Sori,fed hodie
myfi non cognofcitur.
Omnis Morborum caufa, à primo capite , & fuo
primordio indaganda eft, ut analogica iis adhibea
tur curatio. Quod de omnibus morborum five
Claffibus, five Entibus,ut Theophrafto placet ,haben
dum eft. Ille horum fumma quinque genera ftatuit:
Ens Natura, Ens Attrale ; Ens Veneni , Ens Magi
cum, Ens Divinum. Quorum Entium fingula pecu
liarem fibi curam expetunt , fed de morbis Side.
reis , five Aftralibus verum eft potiffimum : quibus
non alia funt medicamenta proficua, nifi quæ à Fir
mamentali funt Curatione , interveniente cœleftis
influxus cooperatione , cum iis combinata dunta
xat , quæ analogiam habent Minori , & Majori
mundo adæquatam , cui vera ineft vis Firmamen
ti , quod vocant Magnetica , & impreffio Aftro
libus idonea.
Morborum , avita velut femina radicefque , quo
pacto ex Microcofmi officina , feu Oeconomia , in
Microcofmi familiam, cæteraque animantia, bene
ficio Mumia , Microcofmi Magneticæ , tranfplan
tentur, & deriventur , in fuo libro infcripto Bio
lychnium recenfentur. Erneftus Burgravius.
Eft à magnete, quem vocant Antipathico occul
ta quædam operatio, quæ ftringit adverfarium.quafi
fafcino quodam latenti , ut ille à quo exit, invifibili
modo , formidini fit cuivis hofti. Atque hujus vi
res in natura obfervantur.
Eft in Naturæ quadam occulta proprietate , etfi
non fine Dei influxu virtus , qualis in Octaviano
fuit, nedum Augufto , qui in quovis certamine ludi
cro cum Antonio inito erat fuperior. Burgravius.
Molochites , gemma eft non tranflucens , fpiffius
virens quam fmaragdus, à colore malvæ nomine ac
cepto: contra omnium infantium pericula fingulari
dynami valet , mittit eam Arabia,
Molybdena , 1. Vel plumbago metallica. 2. Nata
è plumbo & ære. 3. E mixtura plumbi & argenti,
E mixtura plumbi & auri. 5. Plumbeis laminis co
Яa &c.
Y Morochihus,
 Bibliotheca Chemica
254
Morochus, eft lapis.In Egypto nafcitur mollis,
ita ut eo lineæ ducantur , candidiffimus , facile li
quefcens, utilis veftibus dealbandis.
Mortariolum , eft modiolus catillorum cine
reorum formandorum , in lati circuli modum vel
pertufi catini ex orichalco plerumque factus. Hic
Mortariolum comitetur pila ( vulgo monachus )
quod eft piftillum cum tubere rotundo , ex bafi lata
Curiofe
hellebori nigri. Para. Per membra principalia vul
nus curari debet, ut capitis per cerebella , hepatis
per hepatica, & fic in aliis , Para.
Monftra, funt præter naturam orta quædam ani
mantia , quæ cœlum excludit ovo fuæ putrefactio
nis illicita ac nefandæ commixtionis . Nihil dein
ceps de fe generant, quod ex conjun&
tione duorum
contrariorum & fpecié differentium feminum enaf

media prominente , cujus incuffu catilli fovea for cantur, ut ex homine & bruto : nonnunquam etiam
matur. Sed ad catillos majores , hoc eft , majo ex veneficis parentibus. Inde fumpferunt olim
rem materiæ copiam capientes formandos , uti gigantes originem & alii contra naturæ leges
mur circulo ferreo, & conveniente pila foveam pro monftrofi homines horrendi vifu , & execrabiles,
ducimus . Non honeftius honiinum malitia factum , qui bru
Metallum omne , eft Mercurius coagulatus. ta diverfarum fpecierum una vi cogunt , ut equum
Paracel. 883, & afinam , in generationem bajulatorum fapien
Juxta Matricum ordines , funt quatuor gradus tiæ hujus mundi : quæ etiam monftra funt ad
rerum . generationem inepta ac fterilia , ab iftis abhor
1. Quæ proven iunt ex terra funt primi gradu s. rente natura prorfum ut ab aliis. Narratur hifto
2. Quæ ex aëre fecundi gradus. ria quæ non ufque adeo multis elapfis temporibus
3. Quæ ex aqua tertii gradus. accidit Salisburgi , de monftro in conterminis
4. Quæ ex igne quarti gradu s funt. Porro qua illis Carinthia regionibus à venatoribus in fylva
virtute fingulo quoque gradu feorfum aliud alio reperto , qui cum canibus illud mordere nolen
vincitur, punctorum eft non graduum. tibus comprehendiffent , ab iftis folummodo cir
Melifa , omnium quæ terra producit , optima ad cumfeptum ad Epifcopum fuum adduxerunt , hu
cor herba eft , Para. mana planaque facie confpicuum , manibus pe
Mos , eft mycra . dibus ac digitis fimilibus , reliquis verò mem
1
Muria , habet effe& tum falis & aquæ marine. bris omnibus pilofum ut brutum. Quatuor gra
diebatur fatis demiffis pedibus uti porcus . Appo
Eftque duplex.
1. Nativa , unde fit , feu coquitur fal noftrum fito cibo ac potu guftare nihil unquam voluit , ver
commune, ut fit Hallis in Saxonia,& aliis locis. beribus , pun& tionibus , uftionibus , ac variis aliis
2. Fa&titia, cùm mifcemus cœlefti aquæ falis pa tormentis tentatum eft , fi quid vocis articulatæ,
rum. Hinc fal leve dicimus cum liquefit fal inje vel brutalis ab eo extorqueri poffet , at fruftra.Me
&um , & contra fal durum , cùm non fit fal inje ticulofum valde , lucem atque hominum fugiens
&um : & ita probatur etiam obiter fal , an fit bo præfentiam , abdere fe quovis loco nitebatur , ter
num. Hinc fpecies funt garum , liquamen illud è tia tandem luce, quam raro comprehenfa præterire
pifcibus & carnibus fale maceratis, vocatur Pechel. folent, interiit.
Hujus alia eft ſpecies Oxalme , id eſt acida muria, Morbilli puftulæ funt venereæ , nonnunquam
etiam de venereo morbo dicuntur.
quæ fit ex aceto , & aqua marina.
Muria, Menftruum fœtens, aqua fortis. Morellum, eft folatrum .
Mufcula, fciurus, campfciurus. Morphea , eſt ſpecies lepræ , alboræ non abfi
milis.
Muftum, immaturum .
Mydifis, eft corruptio partium. Morus, eft apoftema , referens afpe&u morum.
Mydriafis , eft morbus in oculis ex fuperfluo hu Mula, funt puftulæ ex frigore vel calore orta.
Mumia,dicitur non folum humana caro ,balfamo
more.
Mylpha , Defluvia palpebrarum, feu ficca medi condita , fed etiam alia quæque , non per fe mor
tua,fed occifa, & medicata curativæ facultatis .
camenta, pro defluxione oculorum.
Myopiafis , eft morbus in oculis , cùm nihil à lon Mumia medulla , vel medullis , funt offium ipfæ
medulla.
ginquo , fed prope videre poffumus.
Myricetum , Campus vel locus , ubi geniſta naſ Mumia elementorum , eft balfamus elementorum

citur.
Myrmecia, eft cutis excrefcentia quædam. Myr
mecia, funt verrucæ in pudendis.
Myron , eft unguentum . Myrocopus , qui facit ,
aut vendit unguenta.
tio pororum.
Myfis , eft obftru&
Myflerium, eft effentia interioris naturæ , totius
fubftantiæ in fubtili reconditaque materiæ parte
vehens. Unde à fucco tantum difcedit , quantum
fuccus à corpore , & quia in intimis receffibus ma
teriæ corporeæ latet fubtilemque admodum habet
naturam , myfterium vel arcanum folet appellari.
Excipitur autem vel ex ipfis rebus ftatim , præmiffa
tamen præparatione debita , vel etiam ex magifte
rio interdum, & fucco.
Eftque duplex , Quinta effentia, & Arcanum fpe-
cificum.
Magnum Oportet, eft tribulus , & fpina terræ , in
vita media hominis : de quo Vanbelmont fcripfit fin
tatum .
gularem tra&
Myfterium bellebori nigri , eft fcilicet de foliis
externorum .
Mumiatranfmarina , Paracelfo eft manna.
Mumia verfa, pro converfa , liquor eft mumiæ.
Mucilago , eft liquor vifcofus ac tenax .
Mundificatio , funt medicamenta Chirurgorum,
invalidam & putridam carnem à bona & viva ſepa
rantia atque repurgantia.
Muftus, eft calx alba in urina, veluti pinguedo.
Miſſador , eft Mercurius.
Mifterium magnum , eft omnium rerum mate
ria prima , principium & mater conjun&arum cor
ruptibilium creaturarum Dei . Vide libro ad Athe
nienfes.
N
Nafda, natta , eſtpectoris.
velapoftema
Acta , eft gibbus.
Narcotica ,funt medicamenta foporifera, dolores
auferentia,vel ut minus torqueant efficientia.
Nebulgea , eft fal ex humiditate nebularum deci
"1
dens fuper lapides, calore folis induratum.
Necrocomica
¡
Lib . I. Sect. III.
Necrocomica, funt prodigiofa præfagia, rei cujuf
piam futuræ prænuntia, per figna ex aëre fuper ter
ram decidentia, ut erucæ olim ac alia multa.
Necrolium , eft quod mortem pellere , ac vitam
confervare poteft.
Necrolica, fimilia funt medicamenta.
Necromantica , eft ars illicita , quæ cum mortuis
operabatur olim , ut quum aftra manifeftabantur
apud mortuos. Is dicitur verè necromanticus , qui
mortuos apparere & comparere facit , voces atque
refponfa poteft ab illis extorquere , qui circuire
cogit ac edere mirabilia. Quicquid mortuorum
capitibus, offibus, acubus, linteis, pharetris, fepul
chris ac fimilibus arripitur vel adimpletur , fub ne
fariam hanc artem cadit ; quæ fuperſtitioſa , & à
Chriſtiano quovis deteftanda.
Nafda Sinapta, eft petroleum vel aſphaltum.
Napta, eft gumma.
Napta alba, eft petroleum album .
Naphtha, Nihil aliud eft, quàm petroleum,oleum Rofinfarb ; in Hibernia copiosè invenitur. Para.
liquidum quod ad nos licet corruptum ferunt pag. 893.
Agyrtæ Naphtha candidum, eft petroleum noftrum .
Nigra , quæ eft forfitan illa Amiavi picea & gluti
nofa, bitumini perfimilis, quæ flagrans nulla alia re
extingui poffit , quàm pulvere inje t&o. Hanc ni his tribus.
gram naphtham , ftercus dæmonum quidam fuille
veteribus voluerunt : nos jam agnofcimus laferpi
tium, affam fœtidam. tes.
1. Naturalis, quæ eft propriè petroleum.
2. Fa&titia, colaren bituminis.
Sic carbones ifti cruftofi lapides , qui apud Ger
manos effodiuntur funt gagatis fpecies , qui funt bi
tumen fub terra induratum vel exco& tum calore :
& hi carbones ex bitumine caufa funt , quare mon
tes , ut Ætna & Vefuvius flagrent , & magis noctu
quàm die : quia de die calor folis deprimit illud in
cendium vel obfufcat , è contra in nocte , quæ eft
humida & frigida , materia iterum excitatur hu
more .
Nar, eft pyr, Ignis.
Narbafathar, eft flatus mineræ, aurichalcum.
Nataron,natron, eft nitrum .
Nectar, fit ex correcto & claro vino : correctum
vinum rubeum, eft coagulatum : clarum eſt vinum
album.
Nitrum, Baurach, Sal petrofum , nitrum quaſi ſal
petræ cal. & ficcum in fecundo gradu. Eft nitrum
res cognata fali , & quæ eft fpecies falis. Hinc fal
lucidum , fal Alexandrinum , fal Anderenæ , fal ni
trum unum & idem funt, Fit verò nitrum ex coa fpongiæ, foraminofum quid, & leve, tendens in ful❤
gulato humore. Noftra in medelis funt præftantio
ra, quia multò magis aperiunt & evocant humores; &
fed cum judicio illis utendum. Fit apud nos nitrum intelligunt metaphoricè.
diverfis modis, in ftabulis , in ovilibus , in antiquis
cœnobiis , in areis multo ante fæculis tritis , in ru
pibus, cellariis muris.
Ruland. pagina 346. enumerat ſex genera nitro.
zum.
1. Armenum,
2. Arabath.
3. Aphricanum .
4. Romanum .
5. Ægyptiacum .
6. Babilonicum. Arabes foli primum & fextum
celebravere .
Eft etiam nitrum artificiale fa&
titium : ficut ipſe
flos parietis, feu petræ, vel flos falis . Coquitur hoc
ex fale, vel aqua falis.
Nitrum , eft lapis falfus, id eft fulphur album,
Nitrum Alexandrinum, eft Cinis clavellatus.
Tom. I.
Subfect . I.
255
Nitrum , Sago, Talck.
Nitrum, Tincar.
Nitrum, eft fal albus , fcilicet baurac.
Nitron, eft fex vitri.
Noas, eft Chalcos. As.
Nochat, neuchat , neuchor, Venus , Æs.
Nocafit, eft cribrum, vel vas perforatum .
Nigella , Anglicè Gith.
Noera, elt Coopertorium vafis diftillatorii. T
Nora, eft Calx .
Nora, etiam eft Nitrum.
Nora, etiam eft quodlibet fal.
Nofididach, eft Artus.
Nuhar, eft Venus vel Æs.
Nufiadat, elt Armoniacum.
Nuba, eft Cuprum.
Nutrimentum , eft res tranfmutata in ventriculo
per putrefactionem,
Nuba , quoque Mannæ fpecies eft , coloris
Nyfadir, neftudar, eft fal armoniacus.
Nutri, fpiritus Tartarifatus.
Nitri, fpiritus Sulphuratus . Vide Glauberum pro
Nitri, vel Aqua fortis, fpiritus Sulphureus .
Nenufareni , dicuntur fpiritus aërem inhabitan
Neuta, eft pellicula, vel oculorum, aut infantum
auriculis adnafcens , & quandoque totam faciem
contegens in partu.
Nigromantia, eft ars nefanda & execrabilis , qua
diaboli malignique fpiritus aftute fe cogi fingentes
ab hominibus , ultro interim obediunt in eorum
perniciem tantùm & non aliter , ut repente quid è
longinquis adferant , aut ad remotiffima loca de
ferant : noctu potiffimum eft deftinata , quia lucem
fugiunt maligni dæmones, umbrarumque funt mini
ftri ac tenebrarum.
Nitrum, eft falfugo quædam ex urinarum congre
gationibus in fal præparata.
Nitriales, funt res omnes adurentes & in calcem
redigentes, ut fal petræ vel nitrum, Sulphur , ớc… J
Noboch, inftrumentum eft necromanticum,
Nodi , funt articulorum tumores indurati,
Noftoch , eft jaculum alicujus ftellæ , vel potius
ejus repurgatione dejectum quid in terram. Inve
nitur potiffimum Junio , Julio & Augufto fuper la
tos campos , vel in pratis , inftar fungi magni vel
vum & ravum colorem , & ut coagulatum jus , ta,
tum contremifcit. Sunt qui per noftoch ceram
Nuba , eft fecunda fpecies tereniabin aut man,
næ, rofeo colore, qualis in Hybernia cadere perhi
betur.
Nymphe , funt fpirituales homines ac mulieres,
vel corporei fpiritus aquas inhabitantes,qualis fuir
Melufina.
Nymphidica , metaphoricè fpiritus aquarum fol
ventium in arte dici poffunt.
Q.
Brikum , eft purum aurum in fpadiceum colo
O rem arte calcinatum, aut pulveratum ,
Odorifera, funt medicamenta, quæ per fuum odo
rem bonum aut fœtidum morbos expellunt.
Oleum ardens, eft oleum tartari ad fummum gra
dum correctum.
Oleitasrerum, in omnibus fulphur earum eft.
Ÿ 2 Oleum
 eca
ioth
256 Bibl Che
Oleam vitrioli aurificatum , eft quod auro dulco
ratum eft artificiosè .
Oleum colcotharinum , eft oleum ex vitriolo ru
beum.
Olympicus spiritus, eft aftrum in nomine , quod
efficit ut umbram de fe præbeat.
Operimethiolim, eft minerarum fpiritus.
Opitulativa , funt medicamenta quæ fluxus fti
pant & obftruunt.
Oppodelioch,Paracelfi præcipuum eft unguentum.
Stichplafter.
Ordoleum, eft apoftema parvum ordéo fimile.
Orexis, eft ardor à tartaro excitatus.
Organopeotica, eft ars bellicorum inftrumentorum
inventrix .
OriKeum, eft aurum.
Orizeum foliatum , eft aurum in tenuiffimas bra
teas malleo cufum .
Orizeum pracipitatum, eft aurum in crocum fuum
reda&um, adminiculo croci mercurii.
Orobo, eft vitrum metallinum.
Offa paralleli , eft univerſale medicamentum in
podagra.
Obelchera, obelkara, eft Cucurbita.
Ocob , ocab , otop , Sal Armoniacum .
Ochra ,Theophraftus fimpliciter ochram , effe ter
ram luteam defcribit , & fitu diverfa enumerat ge
nera, cùm inquit : In argenti & auri metallis naf
cuntur optima pigmenta, fcil.coeruleum , quod pro
priè limus eft. Optimum ex eo,quod vocatur Atri
cum ; proximum marmorofum , 3. preffum Cyri
cum : Si acutè confideramus Ochram , quatuor ha
bemus fpecies .
1. Lapidofa ex fodinis , & ad ripas, & littora flu
minum.
2. Eft pulvis, & terra arida, hærens in lapidibus,
ut cœruleum, & Chryfocolla.
3. Eft terra ficca fimplex ad ripas.
4. Eft vel limofa & tenax ad marmorofa ex fo
dinis. Eft illi vis medica, aftringere, erodere, dif
fipare. Porro ex ochra adufta fit rubrica fabrilis :
Factitia fit ex plumbo. Hac plurimum utuntur pi
Яores pro nativa.
Occidens, eft acetum.
Occidens ftella, eft fal armoniacus.
Occidens , Mercurius , Saturnus , Hermaphrodi
thus, aqua viva, viſcoſa, & c.
Olea foluta, funt quæ per deliquium partium fub
tilium oleofarum fecefferunt. Eo fiunt modo , quo
magifteria liquorum, nifi quod magifterio totæ res
folvantur in liquorem quemvis , hic verò duntaxat
partes effentiales internæ in pinguem fuccum , re
lictis partibus craffis. Neceffe eft autem præpara
tionem procedere, ut defluere poffint, & ex fe oleo
fitatemreddere: unde plerumque modo magifterio
rum, ut calcinatione , maceratione , coctione, &c.
apparantur , aut etiam tria fuccorum , extractorum,
& fimilium,nifi quod extractum fit naturale , ejufq;
tenuitatis, ut facile fine prolixa opera diffluat.
Oleumfrumenti, dupliciter paratur.
Oleum Palaftinum , eft Acetum.
Oleum fixum , eft quod è rebus folatis , & ad pu
rum filtratis, per abftractionem crebram , fpiritus
vini potiffimum , ad oleofam confiftentiam eft re
dactum. Id enim hic figere appellamus , è diluta,
& tenui confiftentia , aquofitate abftra& ta , vel di
gefta , oleofum & ftabilem producere . Ideo folvi
in liquore res neceffe eft , ut craffis partibus filtra
tione fegregatis , tenues in humorem deponantur,
unde per talem fixionem reducuntur. Praxis com
a
mic ofæ
Curi
munis eft ut res folvatur in aliquo liquore , adhibi
tis macerationibus , vel co& tionibus , vel deliquio ,
feu folo , feu cum aliis & c. Solutio fi quid fœcum
habet , colatur quoad fatis : poftea affunditur vini
fpiritus , digeritur unà , & abftrahitur iterum ,
idque repetitur , quoufque oleofa confiftentia pla
ceat.
Oleum diftillatum , eft quod per diftillationem
extrahitur, idque vel afcenfu, vel defcenfu , five in
fitum fit, five combibitum . Combibitum omne eli
citur fola diftillatione : Infitum verò etiam fecerni
tur aliis modis.
Oleum ftillatitium defcenforium , eft quod diftilla
tione per defcenfum efficitur.
Oleum per elixationem extra&um & exco& tum eft,
quod coquendo extrahitur. Id fit, vel per elixatio
nem in humore, aut per ficcam flammam,
Oleum ex affatione , fit per ficcam flammam , cum
res per fe abfque ullo menftruo , igneo calori ad
hibitæ oleum accendant : quod colligetur quovis
modo.
Et fit dupliciter , Affatione , &
Combuftione .
Onix , eft gemma repræfentans candorem un
guis : Indica nonnunquam ignea, nigra, cornea, cin
gentibus candidis venis , oculi modo intervenien
tibus quorundam oculis , obliquis venis. Dicunt
Onychem , è lachryma arboris lapidefcere , & fieri.
Quia igne concrematus , mittit odorem , & variis
apparet impreffionibus & formis.
Nigras,
Albertus Onichis fpecies facit Rubicundas, &
Albas.
Quæ omnes cùm fricentur , folvuntur in ſubſtan
tiam repræfentantem unguis humani fimilitudinem.
Onix triftitiam & timores excitat : melancholiam
movet, excitat lites, & fomnia turbulenta, &c. Ru
land.pag. 354, ponit. Onichis o&
to genera.
Opali, mater propriè eft India. Eft gemma pre
tiofa , utpote in qua carbunculi tenuior appareat
ignis , & amethyfti fulgens purpura , fmaragdi vi
rens mare, Magnitudo ejus eft nucis avellana.
Sunt Opali certa vitia , fi color ejus exeat in Chry
ftallum, vel grandinem, aut in heliotropii herba flo
rem, fi fal, aut fcabritia, aut alia oculis occurfantia
illi infint.
Ophites, eft fpecies marmoris, & Ophites dicitur,
tantum propter colorem , quia colore repræfentat
ferpentes.
Illa fpecies lineis cinereis & nigrantibus , omni
no eft tanquam chelydri in colore ad oftium Tan
græ. Hujus fpecies eft Echitos , qui vipereas habet
maculas.
Eft alia etiam fpecies Ophitis,magis accedens ad
formam ferpentis, quia fquammas habet, ut ferpens.
Et eft cruftaceus lapis. Plin. lib.36.0.7 . docet Opbi
tem nomen accepiffe à maculis ferpentum.
Molle candidum, &* -
Et duo facit ejus genera, Nigrum durum.
Opilare, eft operire.
Ops Metallum, eft argentum vivum.
Olare, eft Vas. Orbis, Tympanum.
Oriens, eft Urina. Sal Urinæ. Vitriolum.
* Oriza, eft rifum.
Ozeman, eft album ovorum.
Orms, eft Gallina.
Oregamo, eft Aurum.
Oforor, eft opium .
Oftrutium transplantatum , eft Angelica.
Othan, Mercurius Philofophorum.
Ovum
 Lib . I. Sect.
Ovum, eft lapis benedi&us.
Ovum Philofophorum , feu Hermetis , eft quod ovi
forme Philofophicis operationibus infervit.
Oxos ,
Oleum Paleftinum . } Eft Acetum ,
Ozy , eft Acutum.
OL , eft Arfenicum .
P.
Pandalicin,paberitium,vel paſſa , eft apoftema vivir,malim
bilis virtutis , tanquam
Palantina, & Perfina, Reginæ fuerunt,quales Me
lufina, & Melora.
Pannus, eft macula à nativitate orta.
Pars cumparte, elt maſſa ex auri & argenti parti
bus æqualibus cimentata & graduata.
Parthenion , eft camomilla nobilior aut Roma
na, quæ etiam pyrolana fylvana dicitur :
Paradri, funt mali Genii.
Panes, æris fatifcentes.
Panes, ex pyrite & Cadmia conflati.
Panis , Argenteus.
Panum, æreorum fpecies, tres funt.
Panum ex ære foffili.
" cinis , contra ulcera inflammata , & cancrum : fed
Pater, eft Sulphur.
Pater antefilium, Id eft interfe&io patris. Eft Sa
tyrion.
Pater & mater Regis. Vide plura Rulando pag.
359.
Patias, eft fquamma.
Pedagra, eft Tartarus .
Pegernus, id eft Peregrinus , eft Mercurius.
Pelecanus , eft vas circulatorium , à figura Pe
licani pectus fuum roftro fodientis , pullos fuos
refarcientis , amplo ventre fenfim in auguftius
collum vergente ; quod retortum & curvatum os
rurfus in ventrem immittit. Hoc vas in fundo ca
nalem , per quem liquor infunditur, habet , qui in
fufo liquore Hermetico figillo occluditur, & calori
admovetur .
Pelicide, Pelude, eft mel coctum.
Penetratio, eft fubmerfio .
Pes lucufte, Pes brufte, eft alumen Jumeni.
Petrafanguinaria, eft hæmatites.
Phanlee, eft ferrum .
Phiala, eft vas vitreum ex ventre in modum fphe
ræ rotundo gracilem canalem in proceritatem
emittens ; Ejus ufus frequens eft in coagulationibus
& folutionibus.
Phibit, eft rapax.
Phlotron , eft fpecies fluxus ex cooftro genera-
tus.
Phrafium viride , eft flos æris.
Phyfis, tabes , alioqui Atrophia fere idem,nutri
menti ceffatio, aut timore, aut nimia aviditate exi
Яtens .
Phtyfis , eft confumptio naturalium humorum
1 lior eft omnibus Mifnenfium continens in fe argen
corporis proveniens ex ulcere pulmonis.
Subje&o,
Phyfis , differt ab Helica Genere,
Accidente.
- Subjecto , Helica eft morbus Cordis. Phryfis levitate è contrà pars nigrior , & ponderofior , in
Pulmonis. r clk : 1
2. Genere: Hectica eft Febris , Phyfis non.
3. Accidente , Hectica eft morbus generalis, te
fpectu Cordis: Phyfis fpecialis, Pulmonis.
Pelos , eft Argilla, terra vimida.
Pilum , vel pili caput , quo franguntur panes
ærei.
Pifare, eft Colare. Piftare , eft contundere.
Tom. I.
III. Subfect. I.
257
Pix liquida, eft Terebinthina. Pixari, eft pix.
Plumbum, à Chymicis tribuitur Saturno , & ejus
nomine appellatur. Eft corpus metallicum , livi
dum, terreum , ponderofum , parva participans al
bedine , multum habet de fubftantia terrea , & in
ftannum per lavationem vertitur. Quo patet ftan
num effe perfectius plumbo. Plumbum plus haber
de fubftantia fulphuris fixi ad compofitionem fuam,
quam Jupiter, id eft ſtannum. In fumma, argentum
groffummalifaporis
, fœtidum
menftruofa mater , de
, initur à
fulphure marito leprofo , aut livido : & Saturninus
ille frigidus nafcitur filius, cui nomen eft plumbum.
Deficit illi puritas , fixatio , color , ignitio. Nota
quod plumbum purum cujufcunque coloris non re
peritur in fodinis. Eftque plumbum , quod exco
quitur, triplex.
Nigrum quod verum eft
plumbum
Scilicet ,
deinde Cinereum ,
& Candidum.
De plumbo nigro jam agitur , à Græcis plaußdov
dicitur. Fit & excoquitur ex galena : aut fit ex py
rite. Plumbum elotum habetur in quibufdam offi
plumbum crematum habet efficaciores vires eloto!
& faccharum Saturni ambobus. Figuli illo utun-,
tur enim cremato plurimum ad pingenda vafa. Vi
deas plura fi placet de plumbi generibus apud Ru
land . à pag. 364. ad 370 .
Plumbum, dives.
Plumbum, depauperatum.
Plumbago , Galena molybdena , feu lapis plum
barius , unde fiat plumbum , unum & idem funt.
Lapis plumbarius , venæ plumbariæ , terra plum
baria & materia unde fit plumbum rectè dicitur.
Habet eafdem vires cum plumbo loto , & plumbi
rectemento , & eodem modo lavatur : & differt
à Molybdena. Diofc. colore tantum non materia.
Color enim facile mutari poteft in plumbagine ,
diverfis vaporibus è vifceribus terræ excitatis. Si
aliquod habebis difcrimen , dic lapidem plumba
rium molybdenam , cum folum continet plumbum :
è contrà cùm plumbum & argentum continet , dic
effe galenam .
Nativa , &
Duplex eft ,{ Factitia.
De quibus ac eorum variis fpeciebus videasplu
ra Rul. à pag. 372. ad pag. 376.
I
Pomphelix, Diofcor. conjungit pompholigon, ſpo
dion , & antifpodion.
1. Pompholix, eft cinis metallicus qui fit in fuma
mitate , aut parietibus fornacum , feu domuncula
rum ubi funt fornaces extinctis favillis. Cinis dif
fert fecundùm diverfitatem metallorum , & locum
in quo fiat : Efficacior enim eft quæ cinerea eft, &
fiat ex pyrite, quam ex plumbario lapide. Inde me
tum plumbum & æs. Si in lateribus & fummis ca
meris eft pompholix, pars quæ in fummitate depen→
det eft pompholix, & differt à fpodio candore &
ima loca fe recipiens eftfpodium . Differt pompho
lix à fpodio , fpecie fola non genere. Arabes du
plicem faciunt Tutiam .
1. Nativam in mineris , albam, viridem & citri
nam, repertam in littoribus maris India.
2. Factitiam, in fornacibus de qua hic.
Arabes duplex habent Spodion.
De radice canna tranſmarine combuſtæ.
Y 3 a. Quod
 1
Bibliotheca Chemica Curiofa
258
2. Quod fit ex ebore vero combufto. Eft & exu
fta fpodos ex offibus Elephanti, canum , & aliorum
animalium ufque ad levitatem , cum debet fieri ex
ebore ufto .
Antipodium , fit ex cauticulis ftipticis. Secun
dum Diofcor.
Spodion fieri poteft ex plumbo , eodem modo ,
quo fitex are Cyprio. In Mifnia plumbo fimilis eft
in officinis, ubi plumbum plurimum coquitur.
1. Pomphelix, eft fuligo , quæ colligitur in came
ris ubi coquitur metallum.
2. Pompholix , colligitur de argento.
3. Lutea , quæ adhæret parietibus , quando are
gentum à plumbo fegregatur.
4. Pompholix , ex ære Mansfeldio .
5. Que colligitur quando argentum à cupro fe
gregatur.
6. Quæ in caminis colligitur,ubi plumbum can
didum coquitur.
7. Candida puriffima.
8. E lapideis panibus torrefactis , cùm æs coqui
tur concreta.
9. Pompholix alba, quod officinæ nihilum album
1 ram omnino exuttam in Infulis , quæ deinde aquis
appellant.
Pemphelix,Turia, & fpodius ,unum & idem funt. "
Poponac, eft gummi.
Porfitigan , elt batitura ferri.
BALL Prafis, Prafimum viride,
elt flos æris.
.
Precipitatio , quando corpora per aquas corro,
dentes , corrofa , & in aqua foluta , vel aquæ corro
dentis abftractione , vel alio enchere mate , in ali
quam calcem repercutiuntur , fic argentum in aqua
forti diffolutum cupró,fale communi aut ammonia
co injecto præcipitatur: fic aurum in aqua regia fo
lutum , adhibito pauculo argento vivo repercuti
tur ,cui fi parum per folium fulphuris admixtum ,
idque clauſo vaſe ad ignem pofitum fuerit , ut ar
gentum vivum & fulphur evaporare & difcedere
poffint,calx fubtiliffimarelinquetur: fimile judicium
etiam de aliis efto. Sed quo magis corpora diffol
vuntur, tanto etiam magis fubtiliufq; calcinantur.
Prefmucum, Ceruſa . . præftantiorem generandum diffolvens, eft putrefa
Principia , Chymica .
Principia funt , quibus res in quolibet miftorum
genere eft facta, quæ quia infunt, & jam cerram fibi
naturam fubftratam habent, in quavigeant , & cum
qua educi pollunt. Hæc principia alia funt ab Ari
ftotelicis, & non prima omnium intelliguntur. Sed
in quovis genere prima , quanquam illis fint analo
ga . Principiorum autem vires tum in elementari
bus partibus , tum cœlefti fundantur. Itaque quo
dammodo hæc ad elementa accedunt, quodammo
do ad effentias.
C. Mercurius,
Principia autem funt tria, Sal ,
K tio elementorum , co&tio, folutio , &c. Fit autem
Sulphur
7 Prima temperatura.
Projeklio , elt per medicinam fuper re mutanda
projectam cum repentino ingreffus ex mutatione
exaltatio . Convenit cum fermentatione , quod rem
in fubftantia mutet : differt autem quod non fiat
cum digeftione lenta , quâ paulatim mililia alte
rentur , & crafin accipiant , fed violenta penetra
tione facta , quafi in momento ingreffus transfigu
ret. Vocatur illa medicina , etiam non fermentum ,
fed tinctura . dta . IN
Prolectario , eft extractio per attenuationem par
tium fubtilium,ita ut rarefacta inclinatione fuæ pa
turæ , à craffioribus in diverfum ferantur , ibique
confiftant. Itaque etiam ejufmodi res ; è quibus
aliquid prolectamus , attenuatoriæ vocantur , feu
rarefa&iles ; & antequam confiftat prole& tatum .
vel igneum , vel aëreum , vel aqueum fufficitur , ut
ita mediante horum elementorum forma fiat
pro
lectatio , & abfiftat à terreiș fixis vi levitatis fuæ
vel fluxus.
Pfamos, eft arena.
Pfincus, Pfinkis, eft Cerula.
Pfythos, eft frigus.
Pumex, Samechi, vel Senech Arabicè , vel lapis
Vulcani .
↓
Sunt duæ ejus fpecies , Niger ,
Albus.
Niger dicitur & tophus , & hic præftantiffimus
in Melo & Infulis onsis , aptiſſimi ad corpora le
viganda.
Albus eft levis , fpongiofus , fciffilis : non areno
fus , facilis teri , & candidus. Dicitur pumex lapis,
propter duritiem lapidis , non propter raritatem :
nam raritate non eit lapis , & degenerat plane à
lapide, quia innatat aquis : reperitur autem Pumex,
ubi Alumen & Sulphur nafcitur . Creditur elle ter
adfertur ufque ad Barchen civitatem Lybia . Ideo
vocatur lapis de Barche.
Purgator, Argenti .
Putrefache , elt mifti refolutio per putredinem
naturalem in calido humido. Humorem enim ne
ceffe eft vincere terminans ficcum agente calore
externo , quo facto calor cognatus cum humido
fuo fubftantiali fegregatus à commiftis , & homo
geneiam fuam fervat, confiftens feorfim . Itaque fi
res putrefacienda humore abundat , comminuta in
illoipfo finitur, & ponitur ad digeftionem fimi vel
balnei calidam , foris fc. adhibito calore humido.
Sin ipfa per fe parum humoris habet , aut nihil , te.
ritur, & proportionali humore confpergitur, inque
fuo vafe ad putrefcendum locatur.
Putrefactio , eft digeftio fubftantiam rei ex vas
porum retentione calidi externi acceffione, ad rem
&ioni proprium veterem naturam rerum confume
re, novam introducere , & nonnunquam producere
fructum alterius generationis. Spiritus etiam cor
refivi per cam dulcefcunt, & mitefcunt, omnes co
lores in alios immutantur , item purum ab impuro,
impuro fubfidente deorfum feparatur. Fit vero
materia in vafe collocata , vas in fimum ponitur,
fimique calor ad tempus præfixum confervatur. Sa
tius autem eft vas in balneum roris collocari.
Putrefactio alia , eft ambigens inter corrofivam
calcinationem . & putrefactionem , & vocatur pu
trefactio ficca & philofophica A quibuflibet no
men habet nec fine ratione , ut fublimatio , fepara
in aqua Philofophorum ficca , feu aceto acerrimo,
nec eft alius rei, nifi Solis , & Lunæ,
Penates, dicuntur fpiritus ignis elementi & cæli,
familiares dicti , quafi penes nos nati.
Pentacula , funt figna , figilla vel delineamen
ta mirandis & incognitis aliquando literis & cha
racteribus implicata , quæ collo appenfa credun
tur à malignis ſpiritibus , & fafcine quovis præſer
vare . nspare
Perdetta funtrape parvæ & fave.
Perdonium, elt vinum ex herbis.
Periodu ett celfa, vel mufculus vitæ , pulfus per
univerfum corpus difcurrens . 2215
Peucedanum, et angelica fylveftris. WON
„Į . 1 I * Pilizenii,

Lib . I. Sect.
Pilizenii , funt pili circà caudam leporum naf
centes.
Pilofella , eft auricula muris , herba pilofa.
Pinguedinofa , dicuntur quævis pinguia,
Plumbum Philofophoru, eft ex antimonio tra& tum.
Potabilia, quæ per os hauriri poffunt.
Podagra, eft tartarus finoniæ vel glutinis albi.
Phantafmata , funt fpiritus fylveftres non diaboli.
ci , in defertis habitant , & circa littora maris ,
cum hominibus imaginativis fæpiffimè loquuntur,
terrefaciunt aliquando ; fuam originem ducunt ex
imaginationibus hominum quales vivi de vel cum
mortuis habent.
De his lege latius aqud Paracelfum expofitione
prima, quam facit in Evangelium D. Matt. cap. 14.
Phionisides , naturales dicuntur inimici , qui fefe
mutuo perfequuntur ad mortem ; ut ciconia ranas,
felis mures, aranea bufones. &c.
Phoenix , dicitur ignis quinta effentia , item lapis
ille Philofophorum celebratiffimus.
Phyfiognomia , dicitur ars illa qua hominum pro
prietas atque natura cognofcitur , à facie ufque
ad pectus , ut ex habitu de cujufque ingenio &
promptitudine judicium fiat.
Pulpezia , veĺpulpelxia , eft ftupor , attonitus ,
plexia , vel fyderatio.
Prafagium , eft præcedens aliquod notabile fi
gnum rei futuræ hiftoriam, ex quo prophetia quan
doque fumitur.
Prefervativa , funt medicamenta vitam à fuis ini
micis , & corruptionibus defendentia.
Prefforium , eft torcular , inftrumentum quo fpe
cies contufæ exprimuntur .
Primales , dicuntur corpora fallacia nobis ab
aftris oculos pofita , de quibus Paracelfus eodem
loco fuper Matthaum fufius differit: dicuntur alias
Prumalia,
Pruinum , eft prima tartari fpecies.
Pruina , feu pruna, eft ignis perficus .
Pulfatiles , arteriæ venæ dicuntur , forte proeu
matica.
Pufta , eft faniei digeftio , à pure di&a.
Putredo , eft generationis materia prima , fed
melius.
Putrefaclio , pro corruptione fumitur in altera
tionem.
Pygmei , dicuntur homunciones vel fubterranei
fpiritus , quos etiam faculas aut fcintillas vocant.
Non natos effe perhibent , neque habere parentes,
fed non aliter ex corruptione terræ , quam ex equi
no fimo putrefacto fcarabei , generari.
Pyromantia , dicitur ars ex igne præfaga, quum
ignis aftra fe palam faciunt hominibus , ut inde ve
ri notitia prorumpat ejus, quod quæritur , ablato
quovis dubio , vel fufpicione. Exemplo fit quad de
buxo fertur , & foliis ejus in ignem projectis, fin
gulis eorum de quibus habetur fufpicio, nominibus
infcriptis, crepitare fontis foliculum & exilire per
hibetur. Non aliter de futuris , conjectura multo
rum fimul, fieri poffe putant . Aliud eft.
Pyrothechnia , hæc folum operatur in præparatio
nem rerum naturalium ignis adminiculo,fed medio,
ac potiffimo inftrumento potius.
Pyrala fylvana , vide parthenion .
Plumbago , Galena, Molybdena , unum & idem tum.
funt, feu lapis plumbarius , unde fiat plumbum . La
pis plumbarius , vena plumbaria , terra plumbaria , fæ ferreæ , reperitur in foginis ferrariis quibufdam,
& materia, unde fit plumbum re& te dicitur . Habet non in omnibus.
etiam eafdem vires cum plumbo loto, & recremen
to plumbi , & codem modo lavatur : & differt à gendi , & excalefacien . Quomodo urendus &
Tom. I.
1
III. Subfect . I. 259
molybdena nativa , ipfius colore , tantum, non ma
teria. Diofcor. Et color poteft facile mutari in
plumbagine diverfis vaporibus è terræ vifceribus
excitatis . Si aliquod habebis difcrimen , dic lapi
dem plumbarium molybdenam, cum folum continet
plumbum: è contra cum plumbum & argentum con
tinet , dic effe galenam :
Nativa , &
Sed duplex eft { Factitia .
De quibus, & de diverfis eorum fpeciebus videas
plura Ruland, à pag. 372. ad paginam 376. ſi placet.
Plumbum dives.
Plumbum depauperatum .
Poponax , eft Gummi .
Pompholix vera : In officinis vocetur , nil al
bum , nihili. Ex Cadmia infperfa de induſtria , vel
ex ipfa Cadmia proflata follibus fit Cinis metalli
cus leviffimus , fit etiam in fummitate fornacum
aut parietibus, vel etiam domuncularum ab extra.
Si in horis fornacum eft , tum Cadmia eft capnitis,
fi in lateribus , & fummis cameris, eft pomphylix .
pars quæ in fummitate dependet pompholyx, è con
tra pars quæ adhæret parietibus eft fpodion. Illa
adolefcentes diligenter obfervare debent. Arabes
duplicem faciunt Tutiam.
1. Nativam in mineris, albam , viridem, & citri
nam in littoribus maris India.
2. Factitiam in fornacibus : de qua hic.
Spodion fit.
1. E cannæ radice adufta .
2. Ex ebore vero combufto .
3. Ex offibus Elephanti , Canum , & aliorum ani
malium exufta eft hæc fpodos ufque ad levitatem ex
offibus ; cum fieri deberet ex ebore ufto , Antiſpo
dium fit ex cauticulis ftipticis fecund. Diofc.
Pyrites , & Marchafita idem funt fecundum Græ
cos & Arabes. Dicitur Pyrites, quia ex eo plurimum
igis excluditur , & illo utuntur milites ad inflam
mandas bombardas: & dicitur pyrites , quod igneus
ipfi fæpe fit color.
Reperiuntur in Germaniæ fodinis varie Pyritis
fpecies.
1. Pyrites argentei coloris, quæ argentum conti
nent & æs, modo folum argentum, modo folum æs
modo argentum & as fimul , modo argentum &
plumbum nigrum , modo plura metalla,modo om
nino fterilis reperitur. Pyrites autem ille videtur
plus argenti vivi habere reliquis fpeciebus.
2. Pyrites,fere aurei coloris , eft proprie pyrites
& pyrites æris fpecies æris, cognati priori.
3. Pyrites prorfus aureis coloris, plus videtur has
bere fulphuris : cui nonnunquam admifcetur quar,
ta fequens fpecies.
4. Pyrites, colore fimilis galenæ, fed prorfus ma
teria differt. Coquitur ex eo autem & argentum ,
& reperitur magna copia Reichenſteinii fubtilis
admodum , plus auri , minus continet argenti , vel
aurum folum : Sed Raurifi plus continet argenti ,
minus auri.
5.Pyrites , cineracei coloris , fubtilis admodum,
reperitur Reichenſteinii , & admifcetur præceden
ti fpeciei , ut ex illa poffit etiam excoqui aurum
Sed hæc fpecies paulo diverfo modo reperitur , Al
denbergi in Silefia , unde conflatur aurum & argen,
6. Pyrites coloris ferrei, per fe fert fpeciem maf
Pyrites habet infignem vim difcutiendi , abfter
di
Y 4 lavandus
 260 Bibliotheca Chemica Curiofæ

lavandus pro medicina docet Diofcor lib.5.c.89 . plu firmamento vero minorem , & ideo medium glo
ra videas in Rul. pag. 393. ad pag. 396. de variis py bum dici , mediamque regionem ætheream elemen
ritis generibus.
Pyrites etiam eft parens fuccorum 6. pag. 327.P.
rites metallorum variorum fertilis 10. pag. 397. Py
ritum è quibus ignis elicitur 7. gener. pag. 397. Ar
gentei coloris. 8. pag. 398.
Pyramis , ( aliis catinus coniformis ) eft vas me
tallicum, in modum pyramidis excavatum , ut pars
ejus fuperior lata : inferior autem in acutum ver
gens pro liquatis mineralibus in regulum forman
dis accommodari poffit.
Q oculo humidum. Proinde non parvi refert phyfico
Vandros , Lapis eft feu gemma , quæ reperi
tur in cerebro & capite vulturis coloris can
didi : quæ replet mamillas la&e , & contra noci
vos cafus valere dicitur.
Quanli , eft plumbum.
Quars , eft petra fellis.
Quartatio, eft feparatio auri & argenti invicem
commiftorum , que ideo dicta quartatio, quod mi
Auræ ex auro & argento tantum fit addendum ar
genti , ut hujus tres partes fint ad illas unam, fiant
que omnino quatuor.
Quinta effentia', eft myfterium , ad æthereæ na
turæ paritatem virefque præftantiffimas exaltatum
Solet appellari cœlum, & cœleftis fubftantia,in qua
puriffima, & finceriffima craffis hæret, & radix fub
ftantialis, tanquam effet defluvium ætheris , vel ra
dius firmamenti, voce Creatoris per ima difperfus,
animæque mundanæ ἀπογέννημα .
tarum . Ex quibus duobus parentibus generatur
omnis fœtus naturæ elementaris, fub complexione
vel calida cum ficco per fe , vel ficco refoluto , aut
fub frigida cum humido per fe , vel cum humido
coagulato. Hinc fit ut fæpiffime frigida multa judi
centur ex oculo vel manifefto , que calida funt in
occulo . Exemplo fit nobis cryftallus apparentia
frigidus & ficcus , in occulto centroque fuæ naturæ
tamen humidus eft , quia nihil aliud quam humi
dum coagulatum. Item petroleum , quod natura
fua ficcum eft refolutum , non perinde ut apparet
probe cognofcere naturam & complexionem re
rum ; cum ex fuis parentibus , tum ab externis ac
cidentibus in compofitione acquifitis. Hæc etiam
in artificialibus folutionibus & congelationibus
immutari folent. In fumma tam vaftus eft graduum
in qualitatibus labyrinthus , ut non fine maxima
fallacia , quantumvis exercitatus , hac via tranfire
valeat ad fcopum verum recuperandæ fanitatis in
medicina. Quod etiam à fuis tractationibus depre
henditur , ut quod hoc loco fit affirmatum alio ne
getur apertiffime. Tum demum ad facram diftin
&ionis anchoram eis tanquam ad afylum confu
giendum , quibus fuum delirium demonftrabitur.
Quapropter feliciffimum phyfici ac medici judi
candum eft ingenium , quod à confufione phylica,
noverit in fpagyricam rerum unionem , infalla
bilem femitam deflectere. Hactenus de qualitati
bus di&um , ut videat Lector aliam effe de his Pa

Quinta eßentia vegetabilium , eft quæ ex vegeta raceli mentem , & infidelium vel Græcorum opi
bilibus eorumque partibus extrahitur . Fit hæc po nionem.
tiffimum exfucco extra& to.Primas obtinet hic quin Quartatio , dicitur fummum examen auri , hac
ta eſſentia vini, quam Mercurium vegetabilem no via videlicet , ut argenti partes novem ad unam
minat Lullius : Alii aqua primi entis , cœlum & auri commifceantur liquatione per ignem. Dein
clavem Philofophorum vocant. ceps aqua ftygia vel forti refolvantur ambo fimul.
Quinta effentia animalium , eft quæ extrahitur ex Argentum totum in aquam confluit , auro folofub
partibus animalium, ratione miftionis naturalis, & fidente pulveris inftar , fpadicei nigricantiſque co
vegetabilis : Itaque praxis parum differt à vegeta loris.
bilium apparatu . Quinta effentia , dicitur fpiritualis materia quæ
Quinta effentia mineralium , eſt quæ ex minerali dam , corporaliter ex omnibus herbis , plantis , &
5 bus conficitur . aliis quibufcunque rebus vitam habentibus tracta,
Excellunt his quintæ effentiæ metallorum & gem & ad fummum gradum fubtilitatis adducta , fepa
marum. rationem ab omnibus elementis & impuritatibus :
Quebricum , eft Arfenicum. item vires & virtutes , oninifque medicina incor
Quebrit , & Quibrith, eft Sulphur. ruptibilis , in quibufcunque rebus delitefcens. Di
S
Quiano's , Id eft vena terræ. Čuperofum . citur alias rerum forma fpecifica , quæ fi à fpecie re
Quirinifancti plaga , morbus defcr . à Para. Tom. moveatur , ad fuum genus accedit , altiufque pro
2. pag. 357. greditur donec in centro quiefcat. Quod his tribus
Qualitas , dicitur complexio calida vel frigida. characteribus elegantiffime denotatur à Paracello.
Hactenus quatuor qualitates ore omnium predicatę 2.4. o. Hoc eft per adje& tionem confufionis & im
funt ,
& quatuor elementis affignatæ, cum nihil mi paritatis impuritatifque elementorum quatuor, per
nus quam elementa fint , nec ifta qualitates , at fo venitur ad duplatam quintain effentiam in decade.
lum , quod ex elementis generatur, omne, hoc eft, fub unione creata quiefcentem.
aut frigidum , aut calidum : Si frigidum , habet in Quintum elle cujuslibet elementi per fe folum,
fe quandam ingenitam & individuam humidita eft animal ex eo folo produ &um.
rem, unde ubicunque humidum, ibi etiamfrigidum
R.
effe oportet , non aliter de calido & ficco judican
dum.
pot eft Nam ficcitas
ut fri giduin ineft
fit ficcaliditati
cum , aut foli , nec
calidu fieri
m hum i- RAgadia , funt nolæ vel apoftemata pudendo

dum. Ifta complexiones funt ex Ares fic difpo
nente natura , ut uterque parens elementum ignis
mafculus calidus , fperma ficcum aërem habeat.
Terra vero frigida mater , menftruofum femen
aquam , poffideat , ut ifta fimul etiam conjuncta
videmus aquam fuæ terræ , & globulum unum ef:
ficere minimum , non fecus atque aërem igni fuo
femper continuum, ſphæram unam , illa majorem ,
Rana , eft apoftema fub lingua,
Rabira, Radira, eft ftannum .
Rabiel, Roliel, eft fanguis draconis.
Rachi , vel Raco eft Mercurius.
Racri, Ranac , eft Sal armoniacus.
Ramigi , id eft Ramigiri , Colophonia.
Ramag, eft Cinis.
Rafar vel Raflis , eft Stannum.
Raftol,
 Lib. I. Sect. III. Subfect. I. 261
Raftol , Rafoes , eft æs, Quod fi color talium paftillorum , qui afferuntur è
Rastul , eft Sal. Byzantio minus quam debet rubrice refponder
Rafabeti , Rufatagi , eft æs uftum. caufa forfitan eft , quod cum terra diluitur , ut in
Realgar , eft auripigmentum rubeum. paſtillos cogatur , nonnihil mutatur. Deinde jam
Recha , eft Marmor. profundius foditur , & ita minus calore aduritur,
Receptaculum , eft vas amplum & globofum diftil Turcæ magni æftimant ad peftem curandam tales
lantes humores recipiens. Sed receptaculum pro paftillos. Arabes glebam Armeniacam , quæ non
rei diftillandæ ratione variat. Nam fi res vaporofæ, multum terræ figillatæ diffimilis eft , nifi quod Ar
flatulenta, & fpirituales diffolvuntur , amplum elle meniaca terræ figillum nufquam impreffum lega
debet: alioquin à fpirituum vi magna , magno bom tur. Utrum hæc terra fit tandem fignata redacta in
bo , ac crepitu , nec fine adftantis periculo,rumpi paftillos cum literis Turcicis , an fit rubrica fyno
tur , atque in fruftra diffilit. Si vero res calidæ te pica dilata , an terra Lemnia , an Armenia , non
nuefque fuerint, collo longo formatum effe debet. magni refert , cum eafdem vires omnium talium
Si autem res media fuerint, medium receptaculum habeat : Byzantii inquirenda effet an è Lemno
requiritur. an ex Armenia, an è Synope in Thraciam deporta
Recrementa ferri , finder. retur.
Rel , rebus , eft acetofum. Nati- Synopica & Terra Lemnia.
Reftinctio , eft gradatio , qua res candeface in vafof Nativa
liquore exaltante reftinguuntur , atque ita ad no filis. in fodinis
bilitatem perveniunt in eo genere optimorum , hic calore ter
eftprimus & principalis finis inventa reftinationis. ra autfolis Metamor
Retorta , eft vas globofum , cujus collum paula adufta & phofis egre
tim à ventre procedit , ac fenfim in oblongum ca degeneran gia , ars à na
nalem refluxum tranfit. le . cura fingere
ca

Refolutio per medicinam , eft cum commiſta vio didicit , ex

Germa
Rubri

to refolvente , & quantili

lenter feparantur , adje & ochra rubri
nica ex Nativa ad
bet mifturæ partem fegregante. Eam autem rem è cam colore &
ochra ,
.

Gebro medicinam nominamus , quanquam etfi li non ut existi,

flumina ca
quida fit , dici queat aqua folvens. Fit autem pe lore folis , mat & fcribit
rinde ac in lactis per coagulum acetum vel fimilia aut terra exrubrica
feceffu. Itaque & empyriafis opus ipfum poterat exusta & ochram.
appellari. In nonnullis vicinum eft coagulationi , degeneran
quæ unâ crebro fit. te que cum
Raparum radices, funt flammulæ radices , Nam nimium
per fe tantum flos & flammula. aduritur , 7
Reverberatio , eft ignitio , corpora igne vivo re fit illa in
verberante , & repercutiente in calcem fubtiliorem durata.
reducens ; Eftque claufa vel aperta. Fallitiafabrilis, que fit ex ochra jufta arte in nom
Reverberatio claufa , eft quando corpora rever vis fictilibus.
beranda in furno reverberii claufo calcinantur.Hac Incorporatum.
reverberatione ignis gradus ad amuſſim adminiftra Relalleum eft triplex, Innatum ,
ri poffunt , ut calor intendi & remitti poffit , quod & Momentaneum.
in vulgaribus non accedit. 1. Incorporata , funt omnia Mercurialia , videli
Reverberatio aperta , eft quando materia in ver cet Mercurius per fe , Mercurius fulphuris , Mer
beratorio fumo omnibus foraminibus apertis cal curius falium.
cinatur. Hæc reverberatio valde vehemens eft , & 2. Innata , funt tribus , Confolidativa , Mundifi,
utimur ea in corporibus duris , & pertinacibus re cativa , Confortativa,
folvendis. 3. Momentanea , Relolleum , Mors eft , eft enim
REX. improvifu relolleum cum tinctura velociffima
Rinar, eft limatura. Rian, idem Para . 871. pag.
Robes , eft acetum ,
Ranarum fperma præparatur , reducendo ſperma
Ron , eft libra. in diftillatione folis , deinde diftillatione per alem
Rofa , eft Tartarum, bicum . Para , 879.
Rota , Rotingenius , eft Colophonia. 1
Reverberata , fecundi funt gradus . Calcinata ter
Rob , eft fuccus inſpillatus. tii. Sublimata quarti gradus Para. 899.
Rubeum , Aurum falfum. Cuprum tin&um. Realgar , ex proprio fignificato , fumus eft mine
Rutabulum , vel Vnom , eft baculus ferreus longus , ralium, fed methaphorice fumptum eft in humano
in altera parte cochlear, in altera radulam habens, corpore vitiofa natura , ex qua nafcuntur potiffi
docimafticis operationibus inferviens. mum ulcera , eftque quadruplex juxta numerum
Rubricafynopica,quam volunt dici lepinum Græ elementorum : ut realgar aquæ fpuma natans fuper
cis magram , vel mogan. Latinis fynopidam. Diof. aquas : realgar terræ arfenicum: realgar aëris tere
eligit eam, quæ gravis , denfa jecinoris colore,non niabin : & realgar ignis conjunctio ſaturnina .
calculofa , fibi concolor , & copiofe cum diluitur Rabeboja , radix flammulæ majoris,
fe diffundens.Interdum à Byzantio afferuntur paftil Rebis , excrementum alvi, Rebis , lapis rebis , eſt
li coloris fere fulvi, litteris Turcicis fignati , quos Capillus.
materialiftæ terram figillatam appellant. Olim ter Rebus vero , eft ultima rerum materia,
ra lemnia imagine Capræ fignabatur , quia illi ad Rebifola , eft arcanum urinæ ad iceritiam : quæ
mifcebatur fanguis hircinus. fi coquatur , ac defpumetur , optime poft triduum
Lemnus , Infula in qua fodiebatur illa terra , fub quiefcens lapillos rebi folos edit.
jicitur Turco, quare facile Bizantium portari poffit Rebona , idem quod mumia.
Reduc,
 Bibliotheca Chemica Curiofa
262
Reduc , eft pulvis , quo calcinata metalla , & mi
neralia liquantur , iterum in metallinum regulum
redeuntia.
Relolleum , eft virtus ex complexione , ut in hy
pericone prima virtus eft , in calido & curativo.
Accidentalis vero cherionia & occulta , in eo quod
vermibus adverfetur atque corruptioni.
Regale, cimentum eft , quo repurgatur aurum.
Refina , dicitur pix flava , & pulchra.
E Sal Lambrot ,
Refina auri , eft crocus ex auro traâus.
Refina pini , id eft , abietis .
Refina terra , eft fulphur .
Refina terrapotabilis , eft fulphur fublimatum in li
quorem, balfamum , vel oleum reda & tum .
Repercuffiva , dicuntur medicamenta fluxiones
retrorfum agentia.
Reverberatorium, furnus eft, in quo per flammam
materialia calcinantur.
Rillus , eft inftrumentum aurifabrorum , in quod
effundunt liquata metalla in formas oblongas.
Rofca , eft idem quod erefypelas.
Rubedo de nigro , id eft, de talco nigro .
S Sal alkali , eft fal vitri , Cali , Amaritudinis fal ,
Agans , funt fpiritus quatuor elementorum .
SA Salamandri , funt fpiritus ignem inhabitan
tes , vel ignei homines.
Saldini , idem quod Salamandri , homines quos
influentia fuftentat , & ex elemento ignis nutriun
tur. Ut fuit illa gentilis mulier nomine Zifer. quæ
ftatim atque infirmabatur , fefe in ignem conjiciens
reficiebatur & convalefcebat , in eo fedens gaudenf
que, tanquam in aliquo balneo.
Sal aluminofum , id eft ex alumine plumofo tra
&um .
Sal anathron , eft fal ex ufnea lapidea tra&
tum,
Sal crystallinum , eft fal quod ex urina hominis
• Sal Hungaricus ,
decoquítur .
Sal colcotharinum , eft quod ex colcothare vitrioli
fa&
tum eft in alcali.
Sal congelatum nafcitur in thermis. Fontibus &
aquis medicatis .
Sal enixum , id eft refolutum.
Sallena, fpecies eft falis petræ.
Sal mercurii , dicitur fpiritus vini , qui inebriat.
Salpetra, eft quod in teftitudinibus cellarum naf
citur in conos oblongos , ex calce refoluta , vel ex
fpuma falis. aqua arctans .
Sal nitrum ex terra decoquitur , in aquam urina
diutiffime conjecta eft , ut in caulis ovium , ftabulis
equorum , boum & aliorum animalium .
Salpracticum , fit ex mixtura falis petræ cum fale
armoniaco partibus æqualibus , in olla figulina non
vitreata , filo in cella vinaria fufpenfa , refolutione huc fieri nonnullis locis Hispania & Gallia fertur,
penetrat fal extrinfecus , adhærens ollæ , quod fin & fic fit & exficcatur in lacu Tarentino ,
gulis denis vel duodenis diebus abradendum eft , lia , in lacu Cocanico .
inftar pruine. 2. Quod coquitur arte , ex muria nativa fon
Salfciffum,feu entali, & alumen fciffum,idem funt. tium
" aliis locis , tum Thuringia , tum Saxoniæ. Unum
Sal refolutum externum , eft quando quis aliquid
comedens fal effe exiftimat omniaque falia fibi vi vero
dentur.
Salız ,fultz , vel Selenipum, eft falfugo vel mu
ria falis , ex fale refoluto frigore , vel humiditate
penuarii vel cellæ vinariæ.
* .*
Sabon , vel Sabena , eft Sapo, lixivium unde fapo
fieri folet.
: fi ciftulis , colligunt, ne iterum auferatur redeunti
Sadir , eft fcoria :
Saffatum , eft fpecies falis.
Sagda , vel fagdo , coloris praffii : ut Gagates at
trahit paleas & fila , magnes ferrum ; ita fagda
1
lignum , & ita fortiter adhæret ligno , ut avelli non
poffit nifi abfcindatur. Reperitur ad naves tabulis
fortiter affixa,unde colligi poteft mare efle patriam
ejus. Gemma eft magnitudine fabæ. Sofi apud Chal
dæos ait Sagdam vulgo reperiri. Plinius dicit in
Samothracia fpeciem ejus geminæ effe nigram li
gno fimilem fine pondere.
Sagimen vitri , eft fal vitri, vel fal alkali.
Salebrot ,
Eft fal acutum.
}
Salefar , eft crocus hortulanus.
Salja , eft Argilla.
Salfedo mucrum , eft fal petræ.
Sal , Hal Græce , Melech Arabice ; eft falfugo,
vel muria falis, ex fale refoluto frigore , vel humi
ditate cellæ. Vel eft principium terreum , cum vir
tute terminante & coagulante , & fic etiam confer
vante. Itaque & naturæ proximum eft & facile cum
ea confpirat.
Sal metallorum , eft lapis philofophorum .
Sal alabrot , eft nitrum atrum.
Salalbus , eft Borax.
Sal alocaph, eft Sal armoniacus:
Oleum Philofophorum. Spiritus .
Sal amarum, Alcali & nitri.
Sal armoniacus, eft ſal ſaparicius, vel defoffum , vel
fal de Arabia .
Sal airum ,feu Thaber , idem.
•
Sal armoniacum, Compofitum eft ex urina & fu
ligine.
Sal de Hungaria , eſt ſal nitri.
Sal ex herbarum , Sal panum , cinere factus , eft
fal akali.
Sal gemma,
Sal adrom ,
" Sal metallicus ,
Idem.
Sal lucidum ,
Sal marinus , idem.
Sal Gracum , eft alumen de alap.
Sal Indicum , à loco dicitur, Sal indicus eft Mer.
curius, folvendo & coagulando.
Salfactitium , eft id quod coquitur vel arte fit ,
& eft duplex.
1. Marinum Diofc. prædicat id quod fit candi
dum , æquale , denfum & è patre Cypriacum , &c.
Fit hoc fal marinum ftagnis completis , marinis
aquis exficcatis fole ardentiffimo , quafi co&
tione
quadam & imbre feu aquis dulcibus admiftis . Nul
lum enim fal fit fine aqua dulci , ut vult Plin. lib. 2.
cap. 106. Admiſcent falfis aquis dulces aquas paran
tes fal , ut abluant vehementiam acrimoniæ , ut ad
& in Sici
, ficuti jam coquitur fal Hallis in Saxonia , in
alter um fuperat bonitate , ratione muriæ. Ut
videmus in Marchiæ quodam loco. In regionibus
prope Lyfbonam, ad mare magnæ funt paludes, mul
tis in locis ftagnantes aqua marina: in illis fit tale
fal marinum lacuftre ad littora,relabentibus flucti
bus operante fole qui coquit iftam aquam marinam
in fal , quod incolæ mox certo artificio , factis qua
bus fluctibus , & in littore magnis cumulis coacer
vant , ubi magis magifque fole ficco excoquitur >
& fiunt fruftra ejus immenſa magnitudinis,tanquam
forent
 Lib. I. Sect. III.
forent alumen, aut glacies ipfa fluminum , fed co
loris funt fubpallidi , aut nigri , aut viridis. Hoc fal
deinde navibus aufertur ad varias nationes mari
nas, & certo artificio teritur, ut fiant tanquam arena
grandis , cum quo faliuntur pifces. Illud fal lacu
ftre , iterum coctum , fit optimum Sal & candidif
fimum.
Addit Diofc. modum urendi falem, tum foffilem,
tum factitium : quod fal uftum faltaculum , & cotu
lam dicunt. Mentionem etiam facit fpuma falis ,
quæ illi nihil aliud eft , quam fpumofi maris lanu
go , five ramentum in petris exilibus , quod locis
maritimis reperitur in littore , quod alluit mare ,
coagulatum quiddam eft , faporem habens falis , &
odorem marinum virofum ( aliâs fpumam falis &
alcyonium vocant . ) Aliud genus , ex aquis maris
fponte nafcitur , fpuma in extremis littoribus , &
fcopulis relicta. Hæc omnis rore denfatur, & acrior
eft qui in fcopulis reperitur.Nicandri interpres de
finit hoc effe fpumam falis quod cum homines fal
conficiunt , falfis aquis dulces admifceant , quibus
vehementiam acrimoniæ abluant.Nota etiam quod
falis funt infinitæ fpecies , filoca , patriam , colo
rem, mineram, qualitatem, & alia confiderare velis.
1. Sal Cappadocium ,
Sal panis ,
Sal maffa , Unum & idem funt.
Sal ufuale ,
Sal commune ,
2. Sal Sodoma, eft fal quod generatur in mari mor
tuo, ubi aqua eft amara. Dicitur Sal Sodoma, à mon
tibus mari adjacentibus , hoc fal videtur elle fpe
cies fpuma maris , vel falis concreti.
3. Alia eft fpecies falis , quæ dicitur Sal alkali ,
vel alkal , quod factitium eft , & fit de herba Kali ,
vel ufuen , quod volunt fieri combuftione herba
anthillidis in fovea.
Eft & fal lucidinum , nomine nitrum , & fal Ale
xandrinum , & fal Anderone brurach, aphronitrum,
nam nitrum fpecies eft falis.
Solis flos Alofanthos , à mare videtur habere, eft
quædam efflorefcentia maris , & emittit hoc mare
medicamentum : alio fub nomine habetur in offici
nis , nempe dicitur fperma , vel femen Ceti , vel
balenæ , feu ambar fubalbidum. Saxones vocant
Walraht , ( cito auxilium ) alias , ( cito auxilians)
Baldraht. Forfan ab effectu in nonnullis morbis, daicam effe optimam prædicant , & hujus fpecies
Veteres non fecerant mentionem fpermatis Ceti , alia eft coloris perfpicui , cœli ferenati , in qua vin
fed floris falis & idem eft, cat quafi flavus color: alia fpecies habet nubes ob
Reperitur in ipfo mari , & fupra petra in Nilo, fcuras, ad rubedinem declinantes : alia nubeculas
coloris crocei , aut lateritii , fed ut deponat rubo habet è contra albas.
rem , & fiat candidum , purgatur. Sapphyrus , dicitur reddere hominem caftum
1. Tenuiffima favilla , &
candidiffima falis.
Flos falis duplex eſt, 2. Sperma Ceti, cito au
xilium,cito auxilians.
Sal napta , Petroleum .
Salnominis , eft fal gemmæ.
Sal panis , eft commu- Sal ufuale ,
ne non præparatum , Sal malfe.
Sal viiri , Sagimen eft vitri .
Sal Sapientum , eft armoniacus , fal penfum.
Sal rubeum India , eft nitrum rubeum.
Sal tartari , eft album calcinatum tartarum.
Sal tripolinus ,
Sal Syrus ,
Sal thabor , Idem.
Sal metallinum
Sal grandinofum ,
Sandaraca nasiva , Metallicum eft , & terra pur-
Subfect . I.
263
purea, & reperitur in eifdem metallis , in quibus
auripigmentum nativum , eft fpecies auripigmenti.
illi per omnia fimilis , odore & fubftantia , & viri
bus ; præter colorem quod ruffum eft & confentit
colore cinnabri, Plin. dicit arfenicum ex eadem ef
fe materia qua fandaraca: per arfenicum intelligens
auripigmentum.Licet Chymifta difcernere ftudent,
arfenicum hoc auripigmentum , & fandaracam
unum & idem funt. Et fiunt ex fulphure & argento
vivo debili à natura. In fumma , Sandaraca eft ter◄
ra metallica rubea , feu purpurea , feu ignea , redo
lens fulphuris virus,
1. Sandaracha nativa ,
2. Factitia Vitruvii , vel
Sandarache , quatuor Sandix Græcorum ,
funt fpecies , 3. Imperfecte cocta.
4. Nativa cum auripig
mento mixta.
Porro quia refina illa Juniperi, Sandarax , & ver.
nix dicitur apud Arabes ; unus error alterum tra
xit ; quidam indo& ti vernicem quo utuntur pico
res & artifices , quod fit ex oleo & gummi , habuere
pro vera fandarachâ metallica. Sed in noftris of
ficinis non habetur Sandaracha metallica hodier
no die.
Olus agrefte ,
Sandix , Terra rubea, Paulus Philofophicus,
Auripigmentum rubeum .
Sal, eft unum ex tribus primis , quod corpora re
rum conjungit ,
Samen, eft hordeum vel ordeum .
Sane , Solacium , Idem.
Sanguinea , Sal nitri ,
Sanguifuta , eft filtrum.
Sanguis duorumfratrum , eft fanguis draconis ,
vena terræ.
Sanguis hominis ruffi, Sulphur, Mercurius Solis.
Sanguis humani arcanum, lib, 3. de natura rerum ,
pag. 392.
Sanguis humanipreparatio,lib.de perficaria, p.749.
Sanguinis magifterium , in Archidoxis pag.iss.
Saturni crocus ; proprie Minium eft.
Sapphyrus lapis, eft lapis aureis pun &is collucens ,
cujus aliæ fpecies funt cæruleæ, aliæ mixta purpu
ra. Optimæ apud Medos, Qui coloris cyanei funt
mares Sapphyri æftimantur effe Orientalem & Ju
pium, ftabilem. Utimur Sapphyro in corde confor
tando & in corpore interiore refrigerando : fecun
dum carmen
Corporis ardorem refrigerat interiorem
Sapphyrus, & Cypria languida votafacit,
Saraffi, eft gypfa.
Sarca ,
. Sagrfa , eft Ferrum ,
Sarra ,
Sarfar , etiam eft ferrum .
Sarda gemma , quæ & fardinus lapis dicitur , &
nunc Darneolus vocatur , tefte Plin. lib. 37. cap. 7.
olim fiebant vaſa potoria : nomen cum Sardonyche
commutavit : Nomen habet à Sardibus , ubi pri
mum reperta , laudatiffima tamen in Saxicorde in
Babylonia. Albertus fardam acuere ingenium præ
dicat , reddere homines lætos , quia purgat fan
guinem , & bonos fpiritus procreat. Rul. è' Plin.
lib.37:
 Bibliotheca Chemica Curiofa
264
lib. 37. cap. 6. numerat pag. 423. Sarda 22. fpecies. refle&untur. Sunt quidem phantafia , imaginatio,
Sardonix, rubor pellucidus , habet fpeciem un fpeculatio & agnata fides. Sunt etiam & præcipuè
guis humani , impofitus manibus , in fuperioribus quatuor illi principes articuli toties noftræ fidei
partibus apparet onys , in altera parte farda. Chriftianæ, uti Baptifmus, vera fides in Chrifto Je
Saturnus , eft plumbum. fu , Sumptio Sacramenti Cœnæ Domini , & Cha
Sarnicum , Sacen, eft Draconis. ritas in proximum , quæ fidei fructus maturos exhi
Saura , à Latinis Lacertus vel Lacerta , multarum bet.Per quæ omnia nedum vitam longam, fed etiam
eft fpecierum : Inter quas pulcherrima viridis can æternam confequimur. De his latius lege Paracel
dicante ventre prope dumeta, & fepes , quarum in fum in Euchariftia , & expofitionibus libro de cœ
ventre diffe t
&o arundine reperitur gemma Saurites, na Domini , & audies quæ fatis faciant animo pie
quæ dicitur contra venena valere, nunc novo expe tatis & veritatis avido .
rimento offa viridis lacerti comitialibus profunt. " Scirona , eft ros autummi .
Sed offa colligi debent hoc modo . Imponas lacerta t Scuma , idem quod fquama.
viridem adhuc vivam , captam in aliquod vas clau Sebel , panniculus eft oculorum ex venarum in
fum , plenum optimo fale , & fal paucis diebus con flatione.
fumet carnem ejus , & inteftina omnia : & fic fa tarum flos , ad macem inter
Secta croa, fupra, fe&
cile colligere olla poteris,& ad illum morbum pro pretati fumus tranfpofitione , quod alii viderentur
funt magis offa illa , quam ipfa ungula Alcis. longius rem à rore marino, & croco petere.
Saxa , Ex fodinis eruuntur quædam fpecies Sa Seda iva , medicamenta funt ut mitigativa , do
xorum. lorum , quietem ægris adferentia , fimul curativa ,
Saxa arenaria , 5. & fanativa.
Saxa calcaria , 6. Sephirus , eft apoftema durum & exficcatum.
Saxa fimilia , 13. Semen Veneris , dicitur fquama æris.
Saxa gravida , 3. Seraphin , eft ineffabilis virtus & immenfa po
Saxa tincta ab exhalatio tentia coli , & præfertim angelicus chorus & fcho
Rul. p.425. numerat, 5. nibus , 5. la cœleftis .
Et Saxa vilia , quæ na Serpheta , eft medicina lapidem liquefaciens.
tura de diverfa mate
Serpentina pedemontana , eſt infignis herba vul
ria compofuit pag. neraria.
426. 427. Sibar , eft argentum vivum.
Saxifragium quivis lapis qui tartarum in homine Sibedata , eft hirundinaria. Item lapis quo colo---
frangit & diffolvit. res teruntur.
Sheften , eft calx viva. Silo , eft terra.
Schebendenigri, eft canabis , vel femen ejus. Similitudines , dicuntur figuræ cœleftes , quæ re
Schiftos , feu Schistum , eft fpecies hæmatitis , fed bus affimilantur nos concernentibus .
pallidior & crocei coloris , & friabilis, fua natura Simus , eft gilla , vide fupra.
fiffilis , concremento , & alterno cohærentium , ve Sinonia , eft gluten album articulorum. Et Si
narum difcurfu pe& tinum modo , armoniaco fali fi novia.
milis Hæmatites rugentibus venis friabilis eft , & Sirones , funt puftulæ ſcabierum in manibus præ
fanguineus, vis ejus eft fortiter aftringere. Quomo fertim.
do Schiftus lapis cum auro lichenas crematur, Vide Sirza , eft efchara.
Plin. lib. 33. cap.4. Sol in homine , eft invifibilis ignis influens à fole
Scobs, eft cinis clavellatus , id eft alkali. cœlefti, fovens nativum ignem in homine. Sol , eft
Aurum .
Scobes , eft fcoria cujufque metalli .
Scorax , eft gumma Oliva. { Somnia , funt operationes quæ fiunt inter dor
Scorith , eft Sulphur . miendum ab aftris & fideribus in homine.
Scorpius conftrictus, eft ferrum præparatum , Sophia herba , confolidarum eſt ſpecies nobiliffi
Sal tabenzet , eft omnium albiffimum tartarum. ma , quo fit ut nonnunquam aurea nominetur, non
Sal tabari , eft fal alembrot. dum quibufvis cognita. Illyricis , vero & Liburnis
Samech , eft tartarum. Sal tartari, remedium om familiariffima. Si folium ejus ore mafticetur , labia
nium vulnerum . contrahit , & fi fupra caulem exiftens adhuc lace
Sandaracha , eft auripigmentum rubeum , natura retur , per fe ipfum confolidatur , nobiliſſima dul
magis excoctum. cedine pollet ac balfamo.
Saphirea materia, eft liquor in quo non eft aliqua Sophifta ,funt magiftri noftri , qui ſe præfumunt
impuritas vel corruptio , fed eft liquidum ab im omnium fapientiffimos , omnia fcire ac intelligere,
puro quovis fegregatum. nihil etiam ignorare , cum nihil fit iftorum Do
Sanguis calcetus, id eft, inftar calcis,acer & albus. &orum Græcorum fapientia , præter meram ftul
Sapo Sapientia , eft fal commune præparatum in titiam , eloquentia , vel facilitate linguæ potius,
aquam. aftu faftuque palliatam , captiofifque munitam
Saxifraga,vel Saxifragia dicuntur omnia quæ cal fyllogifmis , quorum omnium fi neges principia ,
culum , lapidem , aut arenam expellunt. mox ruit eorum Gigantum fabrica Nembrothi
Saxifragus, eft criftallus pallidus, fupra citrinolus ca.
Vocatus eft. Scuta tabeft , eft teftudo.
Scacurcula, eft fpiritus offis de corte cervi. Seb, eft aurum , vel alumen , Sed , idem.
Scajole , funt fpirituales mentis & animi vires , Seb, immaturis coloris , eft fcabiofus.
proprietates , virtutes , atque potentiæ , quæ juxta Scatea, dicitur fecunda tartarea urinæ fpecies,a
numerum elementorum , funt quadruplices. Sunt fœtore nomine fumpto : eftque indicativa omnium
fote quatuor ignei currus , quo raptus eft Elias in ex tartaro putrefactionum , ejufque fignum .
cœlum › quæ fumunt originem ex animo & men Scanion , eft fætor urinæ. Vide lib.1 . tract. 11.fol.
te hominis , à quo recedunt , & in quem iterum pag. a.
Secur p

Lib. I. Sect .
Secur , Aurum.
Sedaff, eft concha marina.
Sedhe , eft Cynabrium .
Seden ,
Sednia , Eft fanguis Draconis .
Segax , }
Sedma , & Sedune , eft
eſt Hæmatites. Sendanegums,
Sendanegi. Hæmatites.
Segith ,
Sagith , Eft vitriolum .
Sernech
Segregatio , eft folutio integri in membra diſloca
ta. Hic enim non confluunt refoluta , ut colliquabi
lia , fed quælibet pars fecretim tenetur .
Segregatio, eft Diftra&
tio & Extractio .
Sel, eft Sambucus . 2 venit pyriti. Et cum Plinio, pyritis genus eft & non
Selarus,
Satir ,
Eft argentum vivum .
Saic ,
Solat ,
Selenius , lapis, pro lapide fpeculari habetur. Sed
Lapis Arabicus proprie eft lapis fpecularis potiffi
mum illa fpecies quæ ebur repræfentat.Plin ,
Si Selenites , eft lapis fpecularis , proprie illa eft
ejus fpecies quæ candidiffima , unde fiunt fœneftræ,
lignis levigatis , loco plumbi.
Diofc. Selenitem Aphrofelinum dici ait ,quia noctu
inveniatur imaginem lunæ reddere , & id facit lapis
fpecularis candidus , nam aperte in eo confpicitur
luna fplendens , veluti in fpeculo , fed an cuin luna
augeatur , vel decrefcat , nefcio . Humor hic lapis
concretus effe videtur. Plin. lib. 37. cap. 10.
Selfas , eft filix.
Semafor Feman , eft lucidum .
Separatorium , eft vas tranfmittens quodammodo
uniforme oblongum , orificio ad capacitatem auri
cularis digiti aperto , cui materia infunditur , &
fundo , in modum acus acuato materiam rurfus
emittendi gratia , præditum , cum annexis anfis
duobus liquoribus invicem feparandis accommo
datum .
Separatio Elementorum .
Separatio per abfceffum, eft cum partes naturarum
diverfarum commiftione abfcedunt à fe mutuo ,
& ad regiones diftin& tas feruntur abfiftentes mutuo.
Eftque duplex , diſceſſus , dilutio .
Separatio per abstractionem , eft cum aliquo in
ftrumento partes diverfæ , à fe mutuo difclufæ al
tera, ab altera abftrahuntur.
Ablutione , &
Et hoc fit dupliciter , Subductione ,five fint res
liquidæ , five ficcæ.
Separatioper dilutionem , ad latus perficitur per
lintrem humili margine oblongum , & altera parte
in acutum tendentem , qui manibus verfari , & hinc
inde agitari poffit,alteraque parte latiore impelli,
Separatio per dilutionem, eft cum terra copiofe di
luta ita feparatur, ut gravibus fubfidentibus, levia
emineant , medium occupent media. Et quoniam
ejufmodi lotio in lutofis , terreifque , vel ad hanc
confiftentiam redactis , per pulverationem , calci
nationem , & alia , locum habent potiffimum , ve
teribus Teσucía recte eft dicta. Miniftrat autem
ei abſtractio , depletio , & nonnunquam filtratio ,
& fimiles fun& tiones. Soluta enim & turbata & ad
fua fpatia delata , mox funt deplenda , & transfun
dendo per filtrum fetaceum , alioquin confundun
tur denuo.
Septamen , eft ferapinum .
Septentrio , eft aqua fortis.
Tom . I.
1
III. Subfect . I. 265
Serex , eft lac acetofum.
Sericon, eft Minium.
Sericiacum, eft Arfenicum.
Serapinus , eft gummi arabicum.
Serpens spiritus caftitatis , eft Mercurius.
Servusfugitivus , eft Mercurius . Hermes propter
humiditatem fugitivam fic nominat,
Sidia , eft Lima.
Sifantis , eft terra argentina , fimphus.
Sigia vel,
Eft Storax liquida ,
Sigra ,
Sigillum, Hermetis . Orificium vitri,
Sirza , eft Efchara.
Silex lapis, quo utimur in igne excitando : Silex
dicitur , quafi ex eo faliat ignis. Hoc nomen con
fpecies , imo lapis omnis unde excitatur ignis, Si
lex eidem erit pyrites ab effectu. Rul. pag. 43. ad
pag. 435. refert varias Silicum fpecies.
Siliqua , pondus quatuor granorum ,
Simmitium , eft Cerufa.
Sinapifis , eft bolus armenus .
Sinopis , eft Minium, à Synope urbe.
"
Sypho, &
Syringe , } A Water Squirt.
Siricon deplumbo , eft cinis plumbi.
Siringa , eft Calx .
Smaragdus , eft à veteribus Aftrologis dedicatus
Mercurio.
Smaragdus, inter gemmas habet tertias, quia nul
lius coloris eft jucundior afpectus: nam irrigua gra,
mina & herbas amicas , frondefque omnes virore
fuperat. Deinde folus gemmarum contuitu implet
cculos, nec fciat: primo recreat obſcuratos aliarum
rerum afpe&us colligitque vifum. Plin , & Sol , 12.Po
nit Smaragdini fpecies.
Smaragdus, adverfatur veneno, & venenatis. Fe
runt fi venenati oculus alicujus animalis , recto af
pexerit illum , obcæcari : Præfervat ab Epilepfia, ſa
nat lepram, confortat vifum & memoriam , retinet
coitum , & digito geftatus fertur rumpi in coitu,
Smyris lapis , eft duriffimus & afperrimus. Annu
larii fculptores,& alii artifices eo lapide expurgant,
& nunc fcindunt certo artificio cum illo ipfo alios
lapides , Diofc, utilem dicit ad erodendum & uren
dum , & convenire gingivis ulceratis & dentifri
cio .
Solatur , eft argentum vivum,
Solelafar, eft alkali.
Solutum, eft liquefa&tum .
Solutio , eft prior Chymice practicæ pars ,qua re
rum coagulatarum compages folvitur , & attenua
tur. Hæc multis diftincta eft fpeciebus . Sed nomen
apud artifices in ufu difciplinæ de una familiarius
& frequentius ufurpatur , quam de altera & non,
nunquam certa quædam generis vocabulo folo de
fignatur.
Liquatio , & fegregatio :
Solutio, eft duplex, vel
Calcinatio , & Diffolutio.
Sol fequium , eft fulphur.
Sorus , velfory, ex eodem genere eft quo Melan
teria , ejufdem fere coloris veteres crediderunt fo
rum,& melanterium idem effe,& profe & to utrumque
tranfit in calchanthum leucon , quo pingunt fullo
nes. Sed forus ineft virus grave , ita ut nauſeam
moveat , quod melanteria non facit. Optimum eft
Egyptiacum , quod frianti nigrius apparet, in mul
ta dehifcens foramina,fubpingue, adftringens, olfa,
Яu , & devoratione magnum virus olens .
Z Spagyrian
266 Bibliotheca Chemica Curiofe

Spagyria,feu ars spagyrica, eft quod purum ab im
puro fegregare docet, ut reje&is fœcibus virtus re
manens operetur.
Spara , etiam invenitur in fodinis plumbariis jux
ta Barboel in Comitatu Darbienfi in Anglia, lapis
albus fimilis gypſo , valens contra calculum ,
omnes Spongias nafci in petris, ac affi, conchis , pif
ciculis, limo: præterea in illis effe intelle &um , quia
cum fentiunt avulfionem contra& tæmulto difficilius
abftrahantur : & hoc idem faciunt fluctu pulſante ,
audire enim illas fonum , & contrahi ad illum: Pro
bat etiam veſci, & ali ſpongias conchis , & avulfione

Spatula,feu obex, Latum inftrumentum eft in mo emittere fanguineur fuccum, & ex radice naſci,&c.
dum fpatulæ factum , quod furnis compofitis ad Stuc, vel } Eft coagulatio , vel congelatio .
augendum minuendumque calorem infervit . Stoac ,
Specificumformale , eft quod fpecies per formales Stannum , proculdubio Arabibus metallum eft

proprietates faltem refert. Et licet materiales vir pretiofus noftro candido plumbo , ficuti apud nos
tutes concurrant, formales tamen excellunt , & il Bifemuthum quiddam plumbo pretiofius: aliud enim
læ potiffimum elaborando refpiciuntur. Eft & tin ftannum effe, aliud candidum plumbum videtur . Et
&ura , & oleum. Chymiftæ ftannum femper intelligunt Zinn no
Speculum citrinum, eft Arſenicum citrinum , ftrum , & illud tribuunt Jovi , appellantes ſtannum
Speculum album , eft Arfenicum defcenfum . Jovem. Cum Plin. lib. 34. cap.16 . dicit plumbi nigri
Speculum Indicum , eſt limatura ferri. duplicem effe originem . Primo , quod proveniat in
ar
Specul , Lapis Lunæ , Affrof elinum . fua vena , aut quod nafcatur cum argento ; aperte
Solis, & docet plumbi nigri liquorem in fornacibus qui pri
Sphera, { Lunæ , Quinta effentia. mum fluit ſtannum appellari , cum prius docuerit
Spiritus,eft aqua folvens è re fimplici , & acri pro album plumbum confari ex lapillis nigris candore
ducta cum ignei halitus natura. Potiffima ejus pars variatis. Infuper ftannum adulterari docet , plum
eft halitus igneus : miftus tamen parte vaporofa . bo albo , feu candido, item albi plumbi nigrifque
libris.
Itaque & confiftentiam fpecificam obtinet aquam .
In tali fubftantia vim rei gerit. ( Dives ,
Spiritus, ambigit inter aquam & oleum & ad li E Stannum Mediocre ,
quorem accedit; Itaque etiam oleum vocatur, præ Pauper.
fertim in mineralibus. Et fpiritus quidam funt oleo Stybium, vel Stimmi, eft Antimonium . Sulphur ni
fiores,quidam aquofiores. Alias fpiritus nominan grum.AGermanis dicitur Spiefglaff.Et Antimonium
tur etiam exhalationes earum, ficuti fumi metalli volunt effe fubftantiam plumbi emortui . Interdum
ci , item ſtibii , ſtanni , flos falis , vini , &c. Clan argento permixtum eft , ita ut non infigne fe
gor Buccina. daretur. Hoc fi fæpius liquefit , tranfit in plum
Spiritus Chymici funt 7. principales. bum. Vis ejus principaliter eft reftringere, & refri
Spiritusfœtens , eft fulphur. gerare.
Spodion flos , eft ærugo æris. Stipte , Eft alumen fciffum,
Spodius , Stiptera ,
Su cudus, } Eft Tutia. Stomomutos , eft ſquama æris ,
Sp dium , eft cinis auri. Stomoma , feu acies , eft chalybis vena pura ex
Narifcis , feu Vodlandia prope Fichtelburgium , Ru-,
Sp dos , 5. funt genera.
1. Spodos eft fuligo cinereis coloris , gravior land. pag.449.numerat varias fpecies. 13.
Stella Occidens , eft fal armoniacus.
quam Pomphylix .
2. Lutea, quæ generatur in focis , in quibus me Stella terra , eft Talck.
solla feparantur. Stercorum exeff, eſt lythargyrium .
Stratum ,
3. Subterranea cineritia.
4. Subterranea nigra. fuper Notum eft Chymicis.
Stratum ,
5. Subterranea viridis.
Sponfus, eft Mercurius. Squillinum azika , eft fimus equinus.
Spuma eft Cinis. Stupio , eft ftannum .
Spuma argenti. Glette. Subductio , eft abftra&tio per inferna.
Spuma maris , Halcionium . Filtratio
Clepfidria,&
Eft duplex. { .
Spuma nitri, Affronitrum , Baurach Arabice.
Sputa maris , eft fulphur. Una per Diſtantiam.
Sputum boleterum , Magnefia, aurum fpiffum. Sublimatio eft duplex , Altera
Spongia ,feufungus marinus, attrahens & affervans per Superficie .
m
fru Sublimatio per diftantiam , eft cum inter fubliman
aquam , eft Zoophyton , neque animal , neque
tex , fed tertiam quandam habet naturam . dum , & caput mortuum aëreum intervallu inter
m
Avicenna etiam fic definit. cedit: Et non halabilia duntaxat fublimantu , fed
r
Spongia , eft corpus marinum , laxum, rarum : quod & vaporabili , nonnunqu admodum magni
a am
cui adharet ab illa nonfeparatur, habeique animas. mundi , in quo halitus elevati in medio confi .
Marem , & funt .
Diofc. ponit. 2. genera , fc. { Fœminam.
Subtiliatio,eft diffolutio partes fubtiliores àgrof
Mas exiftit denfis, & exiguis fiftulis, albis cujus fis feparans.
fpeciei duriores dixere olim Tragos . Subtiliatio, eſt duplex { Mixpoxeóvian ,
Fœmina magis exiftit foraminibus rotundis. μακροχρόνικη .
Quidam addunt tertiam fpeciem , habentem in Subtiliatio μxpoxpóvian, quando corpora brevi ſpa
tra fe lapides duros , & plurimas cavernas. Inve tio temporis diffolvuntur.
niuntur in fpongiis in mari in fœmina nuclei , licet Elevatio , vel
Eftque Defcenfio .
raro , in modum pomi perfici , aut amygdala enu
cleata , magni momenti in medelis contra puero Subtiliatio paxgoxpévixn , eft quæ tempore longio
rum vermes in ventriculis. Plin. lib. 32. c. 11. docet rires diffolvit .
Eftque
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I. 267
Exaltatio , & tiæ , ex primo ente , id eft , ex majoribus minera
Eftque { Digeftio . libus.
Succus , eft effentia proxime è corpore conſiſten Sparallium , clyfter uterinus.
tia chiliformi extra&a, Vicinior magifteriis fuccus Sperma aquafortis, eft ejus fœculentia.
eft & non nihil corpulentiæ fecum vehit , quin fi Sperniolum , vel sperniola , eft cruor , liquor eft
cum myfterio conferatur, corpus dici poterat ,cum fperma ranarum, vifcofa & mucilaginofa materia
non fit ita elaborata, fed adhuc rudior effentia , & in aquis concreta.
non raro myfteriorum eft materia. Habet fecum Spiritus animalis , eft vis animæ per quam corpus
aliquid humidi , plus minus pro rerum natura. Id appropinquat acquifita fimilitudine , ad cœli pro
cum fit vaporabile, aut exhalabile , facile fieri po portionem adæquatam & incorruptam .
teft ut fuccus liquidior paulatim per digeftionem Squinantia , eft apoftema colli.
infpiffetur , ut concrefcat , unde fuccus concretus Stannar, eft mater metallorum , fumus occultus
vel refpiffatus nominatur. Verum Rob , Sirupi de ex quo metalla generantur.
cocta , lapa, tin&us, quorum fermentatione fit ex Stellio aduftus, eft cinabrium.
tractum potentiale. Antimonium.
Succina feu Succinum , Succina gravida , Rul. enu alias
Stybium , eft
merat 7. fpecies, pag. 451. Sulphur nigrum .
Succine liquida , feu pellucida , fpecies , pag. 45. vide Antimonium.
Succine craffe , fpecies 1. pag. 452. Stiptica , funt medicamenta conftipantia & ex
Succina mixta, cum aliis fuccis , fpecies 10. p4.53. ficcantia.
Epilepfia, Struma , eft botium , Scrophula .
Oleum Succina, efficax Paralyfi , Succubus eft fpiritus no&urnus muliebris illudens
remedium eft in Morbis frigidis capitis . hominibus inter dormiendum , ac fi rem haberent
Et multis aliis morbis. cum venere . Mafculus imponens mulieribus incu
Sulphur , Chybur , Pars lapidis Philofophorum , bus dicitur. Ephialtes, Suppreffio no &urna.
principium , & pater metallorum, calidum & ficcum Succus albus, eft argentum vivum.
quarto gradu. Nihil aliud eft quam pinguedo ter Suffo, elt panis porcinus.
ræ per temperatam decoctionem infpifata , quouf Sibar, ftella cruta, idem argentum vivum
quo indurata fuerit , & ficca facta. Sulphur gene Sulphur vitriolatum eft fulphur à vitriolo deco
ratur ex puriffima ficcitate terræ , vel terreftri , in &ione tra& tum per aquam communem , cui iuna
qua modis omnibus ignis prædominatur : Et eft tat.
quafi vapor calidus & ficcus , caufa & pater metal Somna , eft operatio fyderum in homine , quæ no
lorum . &u fit in fomno .
Vel Sulphur , eft terra calore exco& ta , & in fub Sylo , dicitur totus mundus.
ftantiam fulphuris mutata , aquofis, terreftribus , & Sydia, eft Luna.
igneis tranfeuntibus . Rul. à pag. 456. ad 459. Sul Sylphes , dicuntur pigmei
phuris fpecies refert. Sylveftres, autfylvani , funt aërei homines , & fpi
"
Sulphur , elt principium formativum , partim aë ritus aërei , fylveftres homines nemora defertaque
reum , partim igneum , æthereæ naturæ particeps, loca fylvarum inhabitantes , nobis ftatura multo
per quod virtus eft , & vita rebus ineft. Quare & proceriores ac robuftiores, qui loqui nefciunt.Quan
balfamus naturæ appellatur. Ita fal terminator eft, doque talis à Germanis mercatoribus captus,quem
Sulphur informator , vim plafticam habens . Mercu non ufque adeo ftri&e retinuerunt fecum , cibum
rius vapor un&tuofus eft , qui ab illis patitur : for & potum apponentes: edere tamen aut bibere no
mam effentialem Chymici Phyficis confiderandam luit neque loqui . Timore maximo perculfus &
relinquunt. Alii ifta principia defcribunt . Quamvis anxietate continua poft tertium diem occubuit.
viva , mobilis & fpirituofa fpecies , quæ in hali Diutius inter homines vivere non poffe perhibetur,
tum attenuari poteft , eft Mercurius : ficca , con ut monftrum contra naturam ortum inter animan
fervans , & acuens eft Sal . Urens calida & puriffi tia naturalia, præfertim ratione prædita.
ma eft Sulphur. Notabis hic peculiarem fignifica 1 Syphita prava , morbus eft vulgo chorea S. Viti
tionem vocis Mercurii , quam non potes conver dicta.
tere cum hydrargyro ut alias. Ita vita hic non eft Syphita stricta, morbus eft phantafticus ambulo
Galenica , aut Ariftotelica , fed Chymica , quæ re num , noctu inter dormiendum .
fpicit crafin unde funt facultates & vires. Et aliud Syrenes , funt monftra marina ex Nymphis nata.
eft Sulphur hoc, aliud Sulphur vulgi . Sympathia,nihil aliud eft, quam Nature convenien
Sulphur , unum ex tribus illis primis omnium re tia quædam , à confervatione virtutis unius ad al
rum ,eft oleofum illud quod ardet. teram ; Antipathia vero communis affe& tio duabus
Sulphur rubeum, eft arſenicus . aut pluribus rebus mutua , inter fe invicem repu
Acetofus , & gnantia difcordans. Talis eft in natura hac Macro
Sumbi , eſt { Crocus. cofmica Aëris hujus & illius, cum hoc vel illo five
Superficies , èft album ovorum. concors continuatio , five difcors diffentio , de pe
Viride Romanum , vel ftilenti & falubri dico . Quod de Aqua item haben
Simar , eft { Viride æris, dum eft . Et de Terra non minus. Sunt enim Terra

Suprema Medicina , cum purum ab impuro , id
eft, virtus à fubftantia feparatur.
Sortilegium , eft præfagium fpirituum.
Spagyrus , vel Spagyricus , dicitur quicunque no-
vit optimè difcernere verum à falfo , à bono feque-
ftrare malum , & impurum à puro fegregare , fe
parare, & abjicere binarium , unitate fervata.
Spara , eft vis mineralis ex Ilech primæ fubftan
Tom. I.
rum quædam Alexipharmace : aliæ venenatorum
fortiffimæ. Cretam ajunt & Hiberniam non alere
Venenata ; Cyrenenfi agro, nihil eft feracius anima
lium venenoforum, in Affrica tum frequentes , tum
immanes funt beftiæ reptiles.
In Natura Microcofmica , alia eft participatio
affectus unius erga alterum, qualis eft participium
cum paribus : alia eft refiftentia inter fe gentium &
Z 2 nationum .
 268 Bibliotheca Chemica Curiofæ
nationum. Et hæc eft Naturæ cognatio , vel repu
gnantia mutua , vel earundem fpecierum inter fe ,
vel diverfarum ; Earundem fpecierum eft , hommis
cum homine , leonis cum leone amicitia; vel diver
farum fpecierum eft. Talis eft Delphini cum Homi
ne concordia, odium vero inter hominem & vipe
ram. Eft etiam Sympathia, & Antipathia animalium :
Quorundam eft pugna quædam acrior, quæ à paftu
arcent alia,tametfi ea non vefcuntur eodem , talis
eft canis & lupi,vel aliud animal alterius efca eft ;
qualis vulpis & gallina , felis & muris , milvi &
pulli.
Lacertam amicum homini ferunt animal , Cro
codilus infeftiffimum homini , Elephantus erga ho
minem amicè affectus eft : idem vero murem adeo
odit , ut à pabulo abhorreat etiam , in quo murem
confpexerit. Canis cum homine mirabiliter confo
ciatur : Lupis & hominibus inter fe perpetua con
tentio .
Eft etiam rerum inanimatarum inter fe pugna vel
amicitia : ut in teſtitudinis fidibus deprehendas ad
oculum .
Eft etiam venenorum antipathia mutua : ut in
ter Scorpium & aconitum .
Eft etiam vegetabilium mutua Sympathia & An
tipharia . Ineffabilis eft familiaritas inter oleam &
myrtum , adeo ut Myrti brachia & virgulata per
oleam jucunde repunt , & ambarum radices mutuo
amplexu amice fociantur , nec alia planta præter
Myrtum juxta oleam magis affurgit. Magna eft af
paragi focietas cum arundine, fed vitis laurum non
amat. Eft & Sympathia, & Antipathia vegetabilium,
cum hac vel illa terra.
Populus , Salix , Perficaria amat aquas. Trifo
lium, Satyrion, herba Paralyfis , prata . Origanum ,
Chamapytis montes: Habent etiam vegetabilia fua
certa tempora producendi.
Eft etiam mineralium concordia & difcordia, ac
metallorum . Argentum vivum auro amicum , cæte
ra metalla non tranfmittit & fuftinet , auro cedit,
ut ( ubſidat: Innatant ipfi omnia metalla excepto
auro , id folum ad fe trahit,& comple&
titur.Stupen
dam Sulphuris & Nitri quis ignorat antipathiam.
Porro corporibus quibufdam naturalibus , virtu
tes quædam infunt Magnetice peculiares, ad defe
aus morbofque curandos . Scorpio propriam infli
&tam plagam fanat; Buffo exficcatus, extrahit vene
num Anthracis , vel Carbunculi peftilentialis. Rana
i&um animatorum venenatorum curat. Eft virtus
magnetica etiam & fpecifica Cancris ad canis ra
bidi morfum; Talpæ ad Paronychiam; Cranio hu
mano ad Epilepfiam; Serpentibus oleo præfocatis
ad ulcera maligua; Sanguini hirundinum ad Epile
pfiam; Teftis ovorum ex quibus pulli exclufi funt ,
ad Calculum; Sanguini turturum ad Apoplexiam
& Paralyfin .
T.
Alka , & talcum , eft materia pellucida fplen
Talk dens & clara unionum fimilitudine,tenuiffimis
foliis compacta , & fciffilis , cujus quatuor fpecies
exiftunt, alba, flava , rubea & nigra.
Taffus , eft lumbricus.
Tartarum, eft vini calculus, aut lapis vaforum la
teribus adhærens .
Tartarus , à fimilitudine dicitur à Paracelfo cal
culus in homine, renum lapis , & arena, reliquorum
quoque membrorum, ut glutinis albi , cujus tarta
rum podagræ caufam ponit.
Tereniabin, eft pinguedo manna. Eft etiam mel
fylveftre tendens ad modicam nigredinem , non ex
apibus , fed ex aëre decidens in campos , arbores , &
herbas dulce quemadmodum aliud inel . Reperitur
in bona quantitate menfibus æftivis, Junio , Julio &
Augufto. Veteres threr vocaverunt .
Telon , dicitur ignis, tanquam telum.
Temperatum , eit omne quod propriam naturam
domat frænatque aliam admittendo , ut eft vinum
aduftum vel aqua ardens.
Tabaifir , Arabice , eft fpodium.
Tabulaferrea , eft inftrumenrum fcrobibus hæmi
fphæricis, feu acetabulis compunéta , ad excipien
dum probationum effufiones.
Tabergeta, eft albificans.
Talc, eft vinum co&tum.
Tarith, Rufcias , eft Mercurius.
Taro , elt Lentifcus.
Targar , eft oleum de Juniperis ,
Tain , eft bolus armenus .
Talcum , creditur effe vox Arabica , fignificans
ftellulas micantes. Chymici foffores metallorum.
ita cognominant lapidem coagmentatum ex folio
lis , feu fquamis , qui igne perpetuo fubfiftit immu
tabilis. Harum fquamæ aquis fæpe numero diffol
vuntur & finduntur ; quod argentum , cattarium ,
vel talcum dicitur.
Tefra , eft cinis.
Tegula fornicata, eft vas terreum ventilabris &
oftio pervium, oblongum ad regendum catillos ne
opere polluantur favillis , utque calor eo tempe
ratius materiam elaborare poffit formatum. Qui
dam hanc regulam cum fundo connectunt ; alii fun
dum ab illo fegregatum faciunt, quod pofitum eft
in cujuflibet arbitrio.
Tenta, Alias peniculus , penicillus.
Terra Melia, Olim ex Melo Infula ferebatur ,
colore fimilis Eretriæ cinerea afpera tactu , crepi
tans derofa pumicis modo , vim habet aluminofam.
Diofc . Eft lapis quo folent vulgo abftergere barbi
tonfores pelves. Pallidus eft in cinereo & flavo , &
abftergit fpecula : & omne quod mundum ita eſſe
debet. Omnis terra eligenda eft,recens, mollis non
lapidofa , friabilis , quæ facile refolvitur.
Terrafigula , eft argilla vel creta.
Terra ampellitis , quafi vinaria feu pharmacitis
nafcitur in Seleucia Syriæ , laudabilis inprimis, ni
gra, bitumini fimillima, affulofa , carbones referens
æquabili fplendore , folvitur oleo : Vim habet diffi
pandi,& refrigerandi.
Terra , in fodinis reperiuntur , quæ quoad colo
res argillæ funt fimiles, fed fola ficcitate , unde fiunt
diftingnuntur, Quædam eft candida , quædam nigra,
quæ eft nigritis , quædam lutea, quæ eft ochra, quæ
dam pumicea, quædam purpurea feu rubea , quæ eft
fandaracha , quædam eft viridis , quæ eft chryfocol
la, quædam eft cinerea , quædam eft cærulea , Græ
cis hyanon , Latinis cæruleum.
Terra Lemnia, fic di&
ta quia , ex Lemno affereba
tur. Avicenna terram figillatam , lutum figillatum
dicit , quia à Sacerdotibus Diana fignabatur ima
gine Diana , in cujus tutela erat , vel Capra ,
quæ Caprino fanguine mifcebatur ; Unde fphragida
argos ( id eft ) figillum Capræ nominatur. Pro illa
quidam hodie creta figulina fignata utuntur , ut
Plutearius monet.Deus homines ex terra ruffa crea-
vit , è contra homo in terram folvitur , & terra illi
contra venena , & morbos graviffimos pro anti
doto eft , & volunt illam ipfam terram , Lemniam
maxime conformem effe in temperamento humane
nature quod etiam conftat.
Eft
 Lib . I. Sect.
Eſt Terra figillata , Cæfareæ Majeftati , & candida,
& rubea fcorpione infignita , quæ ab ipfo Impera
tore confe&ta , viribus haud cedit terræ Lemnia, &
Turcica.
: Terra Eretriades , Diofc. ponit duas ſpecies ter
ræ. Albam , & Cineritiam , quæ cum mollis fit , &
trahitur per æramenta , refert lineam violaceam :
& illa tum optima eft. Vim aftringendi , refrige
randi , molliendi , cava explendi , & fanguinolenta
conglutinandi habere docet. Plin. lib. 35. cap.16. la
xatæ & paratæ.
Terra Chia, Candida & cruftofa, eft fimilis terræ
Samiæ , tum forma tum virtute. Præcipue illa com
mendat colorem corporis , detergit in balneis pro
nitro maxime cutim mulierum ; hæc terra reperitur
in Saxonia multis locis.
Terra Samia , fecundum Diofc. eft duplex.
1. Gandida levis , tangenti linguæ glutinis mo
do adhærefcens , mollis , fuccofa , friabilis , cujuf
modi eft quam alii collyrion appellant.
2. Altera crustacea, cotis modo prædenfa , utun
tur & lavantur , ut Eretriades , viribus illis funt vi
cinæ. Siftunt fanguinis rejectiones,fluxiones vulvæ,
profunt teftium & mammarum inflammationibus
& venenis, & i&tibus ferpentum;
Terra Selinafia, eandem habet naturam quam Chia
& Samia , præcipue illa candida , quæ refplendet.
Vel ut Plin. dicit la&
tei coloris , friabilis & celer
rime dilui more.
Terra Cimolia , Hujus terræ Diofc. ponit duo ge
nera. Alia candida , alia ad puram inclinans. Opti
ma vero quæ innatam pinguedinem habet , & tactu
frigida fentitur.Vis eft diluta,excutiendi, cohiben
di , infrigidandi.
Terra rubea , eft bolus armenus, Aliquando Au
ripigmentum .
Terrafatida, eft Sulphur.
Terrafoliata , eft Mercurius.
Terragenera , 41. enumerat , Rul. àpag. 468. ad
P. 470.
Terdine, eft valeriana. Terdiola,
Testudo , eft fpuma maris. Et Limax, anacium al
bum & rubeum .
Thebayco , eft Cuprum .
Themianthus , eſt aurum .
Thiſma , Minerarum Venæ & progreffio .
Tophi & pumices quorum enumerat Rul. pag.471 .
ad 473. 25. fpecies Vide Pumex.
Thyites , lapis eft fubviridis coloris , veluti Jalpis
repertus in Ethiopia de quo parum vel nihil apud
fcriptores conftat .
Tin, fatum , et Sulphur.
F Tiletten , eft lamina ferri.
Tapfaria , eft aqua hordei. Ptifana.
Tinctura, eft arcanum fpecificum cum effentia &
qualitatibus formalibus etiam colorem rei habens,
ut in fui fimilem naturam tingere poffit. Hæc fi op
time elaborata eft, in valde tenui perfpicua fub
ftantia apparet , tanquam effet aër perfpicuus &
purus , at coloratus certo modo , colore perfpi
cuitatem non prohibente. Itaque fine fedimento
longo tempore durari poteft. Neque tam elabo
randi gratia petitur , quam efficaciter ad fui natu
ram immutandi , quantum difpofitio rei patitur.
Itaque in medicina plurium ad valetudinis reftau
rationem , & fanitatem firmandam adhibetur , ita
ut ob validam virtutem etiam renovandi potefta
tem habere dicatur , cum omnia membra ; fangui
- nem , fpiritum & calorem reddat , ufu fui vegetum
& valentem .
Tom . I.
III. Subfect. I. 269
Tinelura , eft duplex , { Aperta , &
Aperta , eft quæ in fuperficie , fponte naturæ fe
confpiciendam offert: qualis eft frequens in mine
ralibus.
Tinctura producta eft , Quæ à centro ad fuperfi
ciem producitur , & extrahitur. In plerifque enim
aliis in occulto receffu calor virtufq; eft quod alias
dicunt in potentia effe, unde per exaltationum mo
dos eftproducenda antequam extrahatur. Nobilif
fimæ hic funt tin&tura metallorum , quædam etiam
in vegetabilium cenfu reperiuntur.
Titanos , eft calx ex gypfo.
Topazion , dicitur ab infula maris rubri nebulofa,
& ex hac Infula Plin. lib.37.cap.8. refert hanc gem
mam primùm allatam fuiffe Berenica reginæ Ægyp
ti. Albertus , & Evax, item & alii unam ejus fpe
ciem fimilem dicunt auro : alteram croceo colore
fuperare aurum. Dicunt vim illis ineffe contra libi
dines , & reddere eos homines caftos , & animatos.
Trapha , eft Capfa.
Tricor , eft aurum .
Trigas, eft Tartarum, trigia, id eft fæx.
Tenacitas glutinis , eft refina mineralis , ut re
fina pini eft abieris, terebinthina laricis.
Terra auri , eft lithargyrium aureum .
Terra argenti , lithargyrium argenteum .
Terrafidelis,eft argentum, quod alias terra eft cœ
leftis,& cœlum terreftre,pro luna fi fumatur argen
tum, qua etiam ratione dici poffe argentum cœle
e , luna.
Terra hispanica, eft vitriolum.
Tinkaar , eft borax . Capiftrum auri.
Tinclura dicitur quod colore fuo penetrat & tin
gin alia corpora , ut crocus in aquam injectus.
Thamatica , dicitur ars per quam inventæ ſunë
machinarum operationes aëre vel aqua motæ.
Thapneus, eft medicina munda & repurgata.
Thifma eft minerarú ductus aut venæfubterraneæ.
Thorufcula dicitur gatta,ut torufcula pini pro refi
næ gutta,ex pino vel abiete, toto pro parte fumpto ..
Turba magna, eft aftrorum firmamenti cœli innu
mera multitudo. Eft etiam præfagium quod fit ex
omnibus quæ continet inferior elementorum qua
druplex mundus.
Turbit minerale , dicitur mercurius abfque ullo
corrofivo in dulcedinem præcipitatus.
Trachfat,eft metallú in fua minera adhuc exiftési
Trarames, umbrarum funt & fpe& trorum invifibi
les, audita tamen, actiones.
Trifertes, dicuntur fpiritus ignem inhabitances.
Trigonum , eft fpirituum aftrorum tranfmutatio
quadruplex, juxta numerum elementorum quatuor.
Unum quodque regit ac durat ducentos annos. Ut
quum trigonum igneum incipit fuperni Planetæ
fuam conjun&tionem femper habent in igneo figno,
donec trigonum hoc durabit , fic de reliquis.
Tronus, & Tronoffa, dicitur cœleftis ros ex aëre
natus omnium dulciffima fpecies mannæ, denfa, te
nax , & albiffima præ cæteris , ex mercurio regionis
media generata , & feparata prorfum ab omni ful
phure & fale, vere & æftate decidit,maneque repe
ritur foliis arborum adhærens ut alia manna.
Truphat, eft occulta virtus minerarum , quæ quod
que metallum cogit ac promovet in fuum effe præ
deftinatum .
Tranfudatio , eft fi in diftillatione defcenforia ef
fentia prolecta tranſudat, guttatimque in recepta
culum defertur, calore fupra admoto. Focus enim
fupra, eft circa ergaftulum , unde igni circulari
Z 3 agi
 Bibliothece Chemica Curiofæ
270 .
agi dicitur. Furno fit defcenforio , balneo defcen
forio , arena defcenforia, & fimili arte.
Tripes ferreus vas eft, aliud vas materiam calefa
ciendam continens, recipiens ex ferro fabrefactum ,
Tritorium , ( vulgo infundibulum ) eft vas tranf
mittens in fuperficie latum , & paulatim acuatum ,
cum manubrio annexo formatum .
Tumbil, elt terra .
Tumbaba , Timpabar, eſt fulphur vivum,
Turpethum , elt coagulum fpecificum fixum , quo
circa etiam abftra& tis impuritatibus , & indomita
volatilitate fegregatis , in imo vaforum confiftit, &
paratur maxime ex mineralibus, quorum effentia, &
visfpecifica potiffimum eft in parte conftante , aut
faltem ut ufibus artificiofis accommodata fit , in
hanc formam redigitur. Vox Turpethi ex Arabum
fermone, quo feu corticem herbæ ferulaceæ , feu ra
dicem fignant ( quanquam poftea medicinæ ex ge
nere tithymallorum fimili fit accommodata ) in
chymiam irrepfit , propter conformem fortaffis effe
&um, qui deprehenfus eft in Mercurio certis modis
in arcanum reda& to . Itaque ne quis vegetabile Tur
bith intelligeret, adjecerunt Minerale.
V
?
viridantia caces
defixam habentia ,truncum & ramos in aëre,
ut funt herbæ , & plantæ arbores.
Verto , eft quarta pars libræ.
Viltrum Philofophorum , eft alembicus , abfolute
tamen pofitum, eft manica lanea in modum hypo
cratica , velut lingula per quam liquores , clarifi
cantur.
Vinum correctum, eft alcool vini.
Vinum effatum , eft quod herbarum vires attraxit,
vel aliorum quibus affufum fuit.
Viriditas falis , est liquor aut oleum ejus viride.
Vifcalcus eft vifcus ramofus arboribus innafcens ,
ut vifcus quercinus, malorum , &c.
Pix decocta ex cimis ,
Vifeus proprie , eſt vel
Locuftis arborum.
Vifcus fecunda generationis , eft cruor qui defcen
dit à falibus.
Vifio, dicitur fupernaturalis fpirituum apparitio ,
hominum oculis quodammodo confpicua.
Vitriolum liquefactum , aut vitriolatum , eft vitrio
lum ex minera tra&um, & liquidum , quod coagu
·lari nequit amplius, vel à minera æris tra&
tum cal
canthum.
Vitriolum novum , eſt vitriolum album.
Vitriolum Romanum eft quod maxime viret , ut
atramentum viride.
Volans ,
f Eft argentum vivum.
Unquafi,
Valrat ,
Vlcac , S} Eft folium.
Vapor, fumus.
Vas crudum , eft vas novum.
- Vasminus , quo res foffiles extrahuntur. Robel ,
dicitur.
Vas matallicum , ex metallo fa&
tum , infervit fub
tiliationi vel fufioni.
Subtiliationi inferviens, eft { Ahenum , vel
Vefica.
Vafafuforia,funt materiam ipfam capientia quo
rum adminiſtra ope mineralia funduntur , ut catil
lus cinereus , & crucibulum.
Vehiculum, eft liquor , vel fpiritus , in quo olea ,
1
& arcana chymica , ad gratiorem guftum , vel faci
liorem exhibitionem agris præbentur .
Vena Veneris , eft verbena.
Venas corio nudare , eft venam aperire.
Venam, qua parte abundat metallo , luto oblini
re, vel terris , faxis, affere , palo tegere.
Vener, eft Mercurius.
Venenum , Gifft , Mercurii lapis.
Venus ,
Murpur , } Eft Cupru .
m
Venier equi , eft fimus equinus.
Ventus albus ,eft Mercurius.
Ventus rubens , eft auripigmentum rubeum.
Ventus Citrinus , eft Sulphur.
Venti , funt fpiritus .
Elixir ,
Vermicylum, eft feu
Tinctura.
Cinababrium ,
Vermilion eft , vel
Minium.
Vernere, eft Vernix guttofa.
Vlrach , eft fanguis Draconis.
Vefica , eft vas metallicum ex cupro in forma ve
ficæ vel ovi duorum aut trium pedum altitudinis ,
latitudinis formatum , circa vefti
gium apertum , ut intra finum fuum convenientem
alembicum recipere poffit , qui adeo cum orificio
veficæ quadrare debet , ut tam apte invicem con
cludi poffint , ne minimum inde exfpirare queat.
Impofitum capitellum è fuo vertice canalem, duo
rum aut trium pedum altitudinis emittere debet , 1
qui in fummitate aliud capitellum ab aheno aliquo
femper frigidam continente , qua fpiritus in alem
bicum elevari , refrigefieri , & condenfari poffint ,
circundatum fuftinent . Ex hoc capitello , epifto
mium , feu canalis procedit , qui vapores conden
fatos guttatim in vas fuppofitum deducit.
Hujus Vefica ufus in vegetabilibus non eft negli
gendus.
Viride aris ,
Viride Gracum , Eft ærugo æris.
Vel Hifpanicum
Vitrum , vitri 5. genera funt.
1.Ex vitris Europais , præftantiffima funt quæ Ve
neta appellantur , & comparantur Cryſtallo. 4
2. Vitra Afiatica , fuerunt pretiofiffima Sarepta
na , appellata Sidonia , comparata fuerunt Electro.
3. Recrementa viri , in candido viridia.
4. Recrementa vitri rubentia.
5. Vitrum quo tinguntur Metalla.
Vitrificatio , eft combuftio , calces, & cineres in
tranfparens vitrum convertens .
" 1
Spuma vitri, Germ . Glaſgall . 4
Vitrum nigrum , Smalta .
Umbilicus Veneris. Lapis eft feu gemma , coloris
interdum rubei aut candidi , aut purpurei. Dicitur I
1
umbilicus Veneris , quia ab altero ejus latere , cum
fit plana ab altero , quo elevatur, duabus lineis,( ve
luti in domunculis cochlearum ) ventrem , rotun
dum quafi pomum , & umbilicum formofæ puellæ re
fert. Verum Germani magis refpicientes ad formam
ejus , quam refert à latere elevato prope modum
fabæ magnæ, deinde ad patriam ubi reperitur, vo
cant eam quafi fabam maris: quia reperitur in coch
leis ad mare, in littoribus. Dicitur conciliare gra
tiam puellis , & plurimum facere ad formam , &
amorem , & ad morbos puellarum.
Ungofa,funt hominum pecudumuge excrementa.
Ungula,
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I.
271
Ungula, Morbus oculi, clavus.
Unguentum Croceum , ex Elixir X.

Urina puerorum , eft mercurius.

Usfida, eft Scoria auri . X peftem collo eft appenfum , ut externum
argentum contra
vivum
avellanæ conclufum, & fimilia.
Urfub,
Ufrub, Eft Saturnus. Xeni nephides, funt fpiritus, quibus jucundum eft,
Vzurups atque pro deliciis habent, delitefcentis naturæ pro
Uva quercina , Veteribus ignota fuit , res magni prietates occultas hominibus aperire, quibus etiam
momenti . Eft autem concretitium quiddam in for eft conceffum.
ma uvæ , ad radices quercuum fub terra tempore Xiſinum , feu Dicitur acetum.
veris, ex humore radicum forfitan fuperfluo , fapo
ris omnino ftiptici , colore foras purpureo intus Xenechtum , alii prima virginis meaftrua intelli→
candido, & quafi lactifero , In æftate uva illa perit, gunt.
& quafi fit lignea. Tempore ergo veris colligi de Xenechdon Paracelfo , eft tabella arfenici , ſeu ar
bet ad radices quercuum, & umbra ficcari, & dein fenicum contra peftem , quamvis ifta compofitio
de pulverifari. Illo pulvere nihil eft præfentius in non folùm habent arfenicum, fed etiam rubetas, di
dyfenteria, & in omni fanguinis fluxu. Ruland. af &amnum & alia. Vanhelmont vocat amuletum hoc,
firmat fe aliquos fanaffe ægros dyfentericos cum Zenexton.
illa unica uva quercina. Xifton, eft ærugo rafa.
-Diftillatio,
Solutio, Y.
Arin ,
Uva Hermetis, Sublimatio, Y Taria, Eft flos æris.
Calcinatio ,
Iaria ,
Fixatio.
Venus, eft Morbus Gallicus. Par. lib. de Chirurg. Tdrargiros , eft argentum vivum
Telion,
magna folio 463. pag. 2. S. Viti morbus defcribitur à Talos , Eft Vitrum .
Parae, tomo 2. pag. 360. Tomos
Vitrioli, albi præparatio ad oculorum vitia.Para.
Tos, Eft viride æris.
de præparationibus , pag. 655. In,
Volatile, dicitur in genere leviffima quævis & fa
Bitumen ,
cile furfum lata materia , ut cinis,pulvis , & fimilia.
Tgropifos, eft vel
Vomitivum , dicitur omne medicamentum , quod
Pix liquida.
furfum pellens per vomitiones purgat. Tridis
Vulcani , vel Vulcanici , dicuntur operarii vel ar
vel Eft auripigmentum .
tifices femper ignem verfantes cudendo , liquefa Tride,
ciendoque. Tris , Ferrum .
Ulcus aftiomenum , eft cancrofum apoftema depaf
Txir , eft bona medicina.
cens.
Ifir , eft pulvis.
Uliffipona , eft -herba ferpentaria , præftantiffima Trcus , Eft cuniculus mafculus, cujus fangui
ad colicam .
ne vitra mollefcere putantur, & etiam
Umbragines , dicuntur pygmei .
Lagides, filices, modo rebus diaphoreticis,im
Umbratiles, aut Umbratilia, corpora tranfmutata
funt in hominum confpe& tum ab aftris,& fuis afcen paftetur quod ab imperitis, falfo hyr
dentibus occultis oblata , quæ non fecus atque le Dafopus, ci fanguini afcribitur.
mures apparent oculis, idque per magicam virtu Z.
tem & efficaciam .
Unde, vel Undena, dicuntur homines aërei , ter Ꮓ Aaibar , eft Mercurius.
Venus ,
renique fpiritus.
Undofa , dicuntur quorumvis animalium excre Zaidir , eft { aut
menta. Viride æris.
Unitas Trithemii , eft ternarii in unionem redu
Zephena , circuli funt extremitatum labiorum
&io per abje&ionem binarii , eftque fupernaturalis in auribus.
& fpagyrica : Fundamentum abftrufarum rerum Zerna, dicitur impetigo ulcerata.
indaginis . Hac pofteriore Philofophiæ parte , fit Zinck , eft metallica marcafita, & mixtura quæ
tranfitus ad priorem , per medium Philofophiæ dam naturalis ex quatuor metallis immaturis , cu
moralis. prea potiffimum apparet.
Urina, eft fal refolutum , generatum in hepate, Ziniar, eft viride æris.
per fuum emunctorium , ut fuperfluum excremen Zonnetti, funt gnomorum corpora phantafticaj
tum falis à natura pulfum . Zuitter
Urina vini , eft acetum , ufurpatur pro hominis vel Eft marcafita.
urina vinum affiduo bibentis . Zytter,
Uzifur, dicitur cinabaris . Etiam Uritur & Uzi Zafran , eft crocus hortulanus.
Eft Ochra ,
far.
W. Zafran, vel
Ocrea.
Zaocet , eft Taxus.
WAma Eft acetum Philofophorum. Zaibac,
VVijmat , Eft leprofum non tractabile,vel mal Zaibuch,
Zaibar, Eft argentum vivum .
VVifmadt, leabile, rude ftannum.
Zeida
dai 2 4 Zaubiron
Tom. I.
272 Bibliotheca Chemica Curiofe

Zaubiron, eft crocus orientalis. rus quod tam in aëre externo , quam intus in Aré
Zaras , eft aurum . cheo eft conceptum , per modum antidoti contra
4 Zarfu , eft Stannum . venenum receptum . Vanhelmont , pag. 153. 153.
Zandick, eft aqua foliata. Opera pretium judicavi Zenechio Paracelfi an
Zarnich, ne&ere judicium Do&oris Francifci Herring , Me
Zarnec, Eft auripigmentum. dici doctiffimi , circa geftationem amuletorum in
Zarneck, ejus propriis verbis . Mea fententia eft , has Arfe
Zatanea, nici placentas , circa regionem cordis geftatas, ni
Zuccar, Eft flos agni cafti. hilominus efficiunt , quam præfervationem gefta
Zuccaria, torum , imò potiùs perniciofæ & nocivæ funt ge
Zebeb, rentibus , & hanc fententiam confirmat opinioni
& Eft ftercus. bus & judiciis aliorum medicorum. 11
Chara, Gerardus Columbus , M. D. affirmat fe fæpius ob
Zebd , eft butyrum . Zub, fervaffe hujufmodi placentarum geftatores , fuper
Eft butyrum
& calefactionem corporum incidiffe in fubitaneas
crudum.
Zubd ,
Lypothimias , Syncopen , & alia formidolofa acci,
Zec , eft dragacanthum. dentia, quæ non defierunt , donec facculi vel pla
Zefer , eft pix. centæ fuiffent remoti ; & etiam obfervafle alios, li

Zegi, ) cet non in inftanti, brevi tamen tempufculo poft in

Zet, Eft vitriolum. malignas, & peftilentiales febres incidiffe, à quibus
Zezi, mortem obierunt.
Zeberech, Francifcus Alphanus , Medicus Salernitanus , af
Alchas , Eft flos ærís.
firmat fe vidille arfenici in facculo geftatorem , pila
Zeitabra , eft fluxile. palmariæ certatione fe minus calefacientem,morte
Zemech, eft lapis lazuli . fubitanea periiffe .
ur,
Zengifarum Mattheus Heffus , refert etiam cognoviffe mul
Zemaf ,} eft Cinobrium.
tos qui licet argentum vivum avellana conclufum,
Zingar, collo appenfum portaverunt , nihilominus peſte
Zimar , Eft viride æris , vel flos æris. obierunt , licet agyrtæ amuletorum iftorum gefta
Zynfer, tores fofpites & incolumes reddere fefe juramento
Zericum , eft arfenicum . aftrinxerunt .
Zerifari , eft aqua Cafei. Legimus etiam Theophraftum , magnum ( non fine
Ziniat , eft fermentum . caufa Periclem haud fana mentis judicalle , quo
Zoroba, eft vitriolum . niam amulera geftallet.
Zimar , Philofophicum . Et ipfe Francifcus Herringius , affirmat ſe vidiffe
Zenexion, præſervativum contra peftem. Infer multos Londini in thoracibus fœda cava habuiffe
vit duntaxat , ut necet , & annihilet fpecificum vi foramina, ex geftatione illarum placentarum.

******3 *3 *3**32*32*3 *34*32*32*3 *338*32*3 *38*38?

Vocabula aliqua Chymica in hoc Lexico ante omiſſa , ad finem hujus Libri adjunxi. ›

Lehabeft Martini Rulandi , Michaelis
Toxitis , & Theophrafti Paracelfi , &
Alkahest Baptifta Vanhelmont , eo
rum fingulis defcriptionibus mihi vi
detur effe unum & idem .
A Martino Rulando, fic defcribitur.
Alchaest , Mercurius dicitur præparatus: non
nulli volunt effe tartarum , ( perfuafi uti judico ex
verbis Baptifta Vanhelmont , qui fic fcribit in pag.118.
de Febribus. Difcite Medentes diffolvens aliquod
quod fit homogeneum immutabile , diffolvens fua
objeda in materiam primam liquidam , & nacti
eritis intimas rerum effentias. Quod fi ad iftud
iguis arcanum non pertingatis , difcite falem tar
tari reddere volatilem ,ut hujus medio veftras dif
folutiones perficiatis. ) Mens tamen authoris fa
cile deprehenditur à præparationis ejus defcri
ptione.
A Michaele Toxite fic defcribitur , Alchahest.
Eft Mercurius præparatus in medicinam hepa
tis : & refert nos ad Paracelfi librum de viribus
membrorum principalium , ubi à Theophrafto Para
celfo fic defcribitur.
Eft liquor Alchahest magnæ virtutis in hepate,
ad cuftodiendum illud ab hydrope, & omnibus ejus
fpeciebus , quæ ex hepate veniunt , proceditur au
tem fic : Alchahest poft fuam coagulationem refol
vatur , & poftea coaguletur in formam tranſmuta
1
tam , ut proceflus ipfius eft per congelationem &
refolutionem ; quod fi fui fimile uniat , tum eft me
dicina hepatis fuper omnes alias medicinas : &
etiamfi hepar jam effet fra&tum , ipfe eft loco he
patis , ac fi nunquam fractum fuiffet . Quare vobis
Medicis fummopere opus eft , ut hanc medicinam
experientia difcatis , & ut fciatis præparationem
Alchabet, propter multos morbos , qui ex hepate
defcendunt , ut illos avertatis. Paracelf. Et inde
mittit le&
torem , pro præparatione Alchahest Mer
curii ad tabulam lib . quart. de gradibus , ad cap. fe
ptimum , ubi fub titulo Hepatis vocat hunc liquo
rem myfterium Mercurii , hactenus Paracelfus.
A Baptifta Vanhelmont fic defcribitur , Alehabest fub
nomine Alcabest.
Liquor Alcabeft Paracelfi omne corpus vifibile
refolvit in fui primam materiam , fervata feminum
poteftate ; De hoc aiunt Chymici , vulgus cremať
per ignem , nos per aquam , Vanhelmont . Et in lib.2 .
de natura rerum cap. 3. pag. 482. vocatur Mercurius
pro hepate .
Idem Alcabest Paracelfi cuncta naturæ cor
pora penetrat & fubtiliando tranfmutat , Vanhel
mont.
Ex
 Lib . I. Sect.
Ex quibus apparet , quod in hoc , hi omnes au
thores nominati confentiunt & concludunt, quod,
Alchaheft,
feu Eft Mercurius præparatus pro medi
cina contra morbos hepatis.
Alcabeft ,
Et expreffis verbis à Theophrafto Paracelso , & à
Baptifta Vanhelmont vocatur liquor , fed hæc pro
præfenti fufficiant ; Et fecundùm hunc primum gu
ftum , me filentem , aut ulterius loquentem Lector
audiat.
Ænigma , eft involucrum allegoricum verbum,
feu oratio obfcura rem totam quam fignificat am
bagibus tegens. Antiqui folebant arcana fua , fub
ænigmatibus, hierogiiphycis, & involucris tegere ;
ut nulli nifi filii artis ea intelligerent. Et Medici
etiam his aliquando utuntur , e.g, Recipe adipem
infantis deformis , & lachrymam vitis Dionifiaca
pulverifatæ. Mifce. Per infantem deformem urfum
intelligunt , & per lachrymam vitis Dionifiaca gum,
mi hederæ. Alterum folum modo adjiciam . Recipe
fphæræ Microcofmi pulverifatæ , & pæoniæ plane
tariæ mafc. pulverifatæ. Mifce , per fphærain Mi
crocofmi intelligunt cranium humanum præpara
tum , (nam nec cranii humani , nec cornu cervini
uftio mihi arridet ) & per pœoniam mafc. planeta
riam intelligunt pooniam collectam Sole, & Luna
in Leone exiftente poft plenilunium .
Chybur, eft Sulphur , Paracelsus refert melius ni
hil valere ad pulmonem quam Chybur hoc modo
præparatum,pag. 488. in lib. de natura rerum. Mif
ceatur Chybur calcibus mineralibus , & inde ter
fublimetur , hoc Chybur de ægroto , quod avertit
omnes defectus pulmonis , eumque integrum , &
abfque omnibus morbis confervat . Eftque balfa
mus pulmonis , & pectoris , neque fimile arcanum
in viribus rerum quærendum eft : nam in nullo ma
jus arcanum latet ad pulmonem , quàm in folo
Chybur.
Opiata,
Anodina,
Caliditatem , tollunt hæc
Stiptica,
quæ fequuntur , Laxativa,
Acetofa,
Pontica,
Amara ,
Cicatrifantia,
Frigiditatem tollunt ,
Corrofiva,
Abfterfiva,
Laxativa.
In quolibet Confortativo , non eft curandum
calida ne res fit, an frigida , fed vis arcani confide
randa eft.
Cerebrum , eft radix omnium ligamentorum ,
cor membrorum , hepar fanguinis, proinde princi
palia conferva, & minora ab his proficifcentia con
fervafti. Membra enim principalia non per fe , fed
per accidens quiddam patiuntur , aufer ergo acci
dens , & fanabis ægrotum .
Si vitam confervare velis , non folùm cor in effe
fuo conferves , fed etiam cerebrum , hepar & pul
monem , reliquumque quidvis in effe fuo. Nam
quamvis cor fit centrum ipfius corporis atque ra
dix, quodlibet attamen membrum principale de
ftru&um affert mortem.
Gelutta,
feu Eft herba Carlina.
Geluta ,
Geluita & Meliffa , dicuntur à Paracelfo in libro
ejus de vita longa , renovare & transferre mor
bum , fine omni virtute gradum in reparationem
III. Subfect. I.
273
videlicet & renovationem priftinæ juventutis.
Guajacum lignum,, verè lignum hebenum eft,
Paracel
Gradus rerum quatuor funt , juxta ordines ma
tricum .
Nam quæ ex terra, primi funt gradus.
Quæ ex aëre, fecundi funt gradus.
Quæ ex aqua, tertii,
Et ex igne quarti gradus funt.
Porro qua virtute fingulo gradu feorfim aliud
alio vincitur, pun&
torum eft, & non graduum ,
In primo gradu neque nocent , neque juvant res
quælibet,
Elixir, eft Medicina fermentata de feptem me
tallis.
Humores , non eft quifpiam hominum dicendus
Melancholicus , Phlegmaticus , Colericus , Sangui
neus abfolutè : nam fanguineus eft omnis homo ,
cùm fanguis fit corporis, Quapropter dici debet,
aut Mercurius , aut Sulphureus , aut Salfus à præ
dominatione . Proinde Notabis , ut quod Galenifta
Choleram , tu fulphur rubeum dicito , quod illi
Phlegma , tu fulphur album cum falibus refolutis ,
& quod Melancholicum dicunt , tu Mercurialem
humorem dicito ; porro quod ipfi Sanguinem pur
gare dicunt falfum eft , fed per pharmaca purgant
naturam falis de Alumine,& magalia genera, Parac,
Laxativum ,
Quodlibet, in fe duo habet mala.
Laxativum ,
Alterum , quod debilitat.
Alterum quod plerumque plus fecum evacuat ,
quam par eft.
Ea igitur utenda funt cum magna cautione , vel
præcavenda.
In primo gradu non eft opus confortatione con
tra debilitationem laxativi.
In fecundo gradu conforta cum cinamomo ,
gyryophitis , zedoaria, calamo aromatico, & fimi
libus.
In tertio gradu per nucem mofcatam , folium
Indi, grana Juniperi.
In quarto gradu , per terram figillatam , coral
lum album & rubrum , carabe, fericum crudum , os
de corde Cervi & fimilibus .
Ut autem mitiges laxativum , utere anodinis &
narcoticis
Epilathera,id eft,particularis.
Epilathera , ad hunc modum debet confiderari ;
quod in omnium minutiffima quaque gutta , ana
tomia microcofmi confiftat : Quilibet enim Spa,
gyricus gradus , virtutis fuæ tinctura eft : & cuilibet
Medico intelligendum venit in unaquaque gutta,
quotquot etiam funt , tot etiam effe integras ana
tomias, ut in Microcoſmo , & in elementatis .
Magale , eft Megalium genus , quicquid fit ex
mineralibus , quod ex oleitate confiftere poteft,
V
proinde pars quælibet corporis, non purgando, fed
mundando curatur,
Omne Metallum , eft Mercurius coagulatus.
Nectar, eft Confe&tio albuminis ovorum,
Larufcus, id eft auricula Muris.
Halereon, juxta Hermetem , vera Aquila eft.Para
Nullo utaris fuperfluo in receptis ; nam quo plura
conveniunt in receptis fimplicia, vel compofita, eo
indoctior Medicus præfcribens cenfetur : nam nul
lum receptum ultra fex fimplicia in fe habere uni
verfaliter debet, Paracelf. de gradibus.
Paonia re&è colle& ta & præparata, eft arcanum
Epilepfix. Para,
Qualitas
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
274
Qualitas apud Spagyros, eft omne id quod mem
CONCLUSIO OPERIS.
1 brum quodvis principale defendit , ut in cerebro
inter piam matrem , & ipfum cerebrum. OC fafciculo quicquid de Paracelfi fcriptis,
Lunaria, Sunt confervantia cerebrum , unde H vel ex aliis authoribus , ejus tramitem fectanti
vel omnis herba confortans cerebrum bus , pro mei exigui temporis fpatio , & exili ingenio ,
Cerebella, hoc nomine vocari poteft, Para. mutuo collegi , ut non femper opus fit ad quoflibet Au
Lilium Paracelfi , pro tinctura antimonii repo thoris libros recurrere, fed ubique locorum ad manum
natur vera compofitio Lilii Paracelfi ex libro de habens, & quocunque iveris , tecum hanc parvam con
vita longa , quæ tandem ad tin& turam inde extra geriem deferre queas. Lege & evolve in otiofis boris, in
hendam , multum operæ conferre poteft : Et eft orio negotium & oblectamentum tibi invenies , nec tibi
diaphoreticum & hydroticum infigne , & magna conquerendi anfa in pofterum dabitur de obfcuritate
rum virium : & exhibetur ad quoflibet morbos , à rerum & verborum , nam que variis locis difperfa, &
granis duobus ad quinque vel fex , in vino vel in infertafuerunt , in unum ex muliis , ita redegi , ut fin
aqua cordiali : Quod fi hæc tinctura antimonii gula fingulis comparata , unum alterum exponat . Sed
deinceps per multa cohobia menftruo aliquo ido bic admonitum Lectorem velim , ne voces peregrinas,
neo , in nobiliffimam effentiam exaltetur , contra paffim occurrentes , aliter quam definita & defcripta
&uram in primis ex podagra , in articulis externis funt, interpretentur. Nam fi ad Gracam phrafim (qui
caufatam , feliciter curat , fi obfervatis obfervan confonare quodammodo videantur ) exponat , toto cœla
dis, ad diætam legitimam pertinentibus , & corpus ab Autoris fententia aberrabit. Et quia Gracorum &
mundificantibus , quotidie , aut alternis diebus , infidelium errores , ab his univerfum difperfos reprehen
gutta una de tinctura exaltata cum vehiculo ap dit , eorum Sectatores Paracelfum Sophifticis fuis ar
propriato, in aurora exhibeatur , & fudor vel in le gumentationibus infidelem reddere conantur , & quafi
&o , vel in Laconico procuretur , ( quod in decli impium, facrilegum, minus prudentem, ardelionem , ha
natione contra&uræ fieri debet) & fic contractura reticum accufant ; Sed hi invidi & buccati , ex libro
nulla arthritica refiitit . Hujus tin&uræ Antimonii illo, Gerardi Dornei , quem de luce natura infcripfit,
compofitionem Beguinus fol . 425. docet. hifce calumniis facile refponfum ferant. Sed nimis
Spiritus vita , eft fpiritus qui verfatur in omni acriter , excitavit prifcorum Græcorum difcipulos
bus partibus corporis, quomodocunque verfentur; illorum corypheos pheudo- medicos , & erroneos vocan
Et omnia membra five fint nobilia, five non , uni do, haccinefunt duriora illa quibus perforati, & trans
cum habent ſpiritum vitæ , cujus eft eadem in om fixi ? Sedtam pertinaciter in verba magistrorum ju
nibus virtus , & operatio, unde omnia membra vi rarint , ut nihil quod non ex eorum ore prolatum est ,
vunt. Et in nobis vitæ fpiritus vivit in forma fumi, Sapit, nec eorum palatis arridet , quod ex eorum fonti
ratione fecundæ generationis , quæ fit poft primam bus depromptum : adeo ftudiosè, & de induftria veritati
naturam Paracelf. reluctari malint , quam præceptorum errorem manife
Septem , in igne funt feptem planeta , in aqua fe ftum confiteri ; & uti equi conductitii è communi via ,
ptem metalla , in terra feptem herbæ , in aëre fe licet tutior , & magis expedita vobis monftrabitur , de
ptem funt tereniabin , & in animalibus feptem funt flettere recufatis . Vereminifane ea retractare , qua per
principialia membra . Para. totam vitam profeffi fuiftis , veteri adagio , opinione
Terrafancta, Martinus Rulandus Pater vocat cro nimis adharentes.
cum metallorum terram fan& tam . Beguinus pagina
Fumus patrum, non patria,luculentior igne alieno.
292.
Terra vitrioli dulcis , eft falis Colcotharis per cal Fatentur Paracelfum excellentißimum fuiffe medi
cinationem reductio ad dulcedinem , eluendo ejus camentorum purgatorem , uti qui probè novit , metalli
falfedinem, Beguinus , pag. 374. cas, & vegetabiles virtutes reliclis fæcibus , ( feparan
Tinctura , aut Sulphur Narcoticum vitrioli , eft do pura ab impuris ) elicere ; non fuos , cum Gracis ,
Infigne anodynum reliquis omnibus meritò ante edocens difcipulos , ut res una cum corruptis corpori
ferendum ; quod Paracelfus fummopere commen bus , non aliter quàm alimenta , in fua medicina devo
dat , & magni æftimat. Defcribitur apud Beguinum rare ; uti nullum effet difcrimen inter Medicum &
pag. 431. coquum . Et hac ratione multis parafangis antecellic
Vitrioli Liquor , eft arcanum optimum in morbo Paracelfus Galenum, quod ille renero cibo & potu foli
caduco . dum corpus agri nutriat ; ille verò contra durorum me
Liquor Vitrioli , optimum eft in felle , & eft tallorum virtutibus extraclis ,fpiritus vita raros inftau
oleum de Colcothar. ret & refocillet. Infumma, Graci fibi ipfis totum mu
Vitriolum Romanum , Beguinus fcribit Cyprium & nus, & officium adfcripferunt , natura nihil. Paracel
Romanum meritò fufpecta effe debent , quod fint fus verò hoc omne tribuit nature , & Medicum , hujus
fere adultera, fophifticata, varia , diverforum colo Miniftrumfacit , quo fundamento innitens , adverfa
rum, formarum , & virtutum ; & quod Romæ nul riorum innocuos , licet violentos impetus , non folùm non
Jum foditur. reformidat ,fed vilipendit ,

FINIS.

LEXICON
I

Lib . I. Sect. III. Subfect. I. 275

LEXICON CHYMICUM ,

Continens Vocabula Chymica in priore Libro omiffa , è Bafilio

Valentino , Theophrafto Paracelfo, Ofvvaldo Crollio , aliifque Authoribus

Chymicis collecta ; operâ & induſtriâ GULIELMI IOHNSONI Chymici,

LIBER SECVND V S.

Lectori Candido Salutem.

CIAT Lector ingenuus me hæc collegiffe , non pro ignavis & invidis ,fed

Studiofis ; non pro Mifo-chimicis ; fed verè Spagiricis , qui magis igni quàm
excrementis confulunt , ( licet eorum ufus non fit prorfus defpicabilis ) quos fi

paulatim à propria , & communi via avertis , statim averfos & captiofos in

venies. Confiteor me in hac adjectione multum debere Viro doctißimo , & in Re Medica pe
ritiffimo , cujus adminiculo , auctiùs & accuratiùs Librumperfeci . Expecto Theoninos po

tiùs , quàm æmulos , fed non refert , quid de me fentiant garruli & jactabundi ; mulium

jactantibus , & parum fcientibus , hac arcana non parantur: Hac folùm Viris doctis c

dignis dico , confecróque , quorum acutis judiciisfubmitto . Non vocantur afi ad lyram ,

quam folummodo Apollo & filii artis tractare folent. Et mihi magno erit folamini, fi hæc 1

mea Spicilegia Virum aliquem acutiorem exftimulabunt ad hoc Opus accuratiùsperficiendum

& eliminandum.

GULIEL . JOHNSONUS Chymicus.

Encomium Profapia , & Vita , Viri Doctiffimi , & Rei Medica peritiffimi ,
THEOPHRASTI PARACELSI.
1

Uм varia admirandi illius Viri Theophrafti Paracelfi fcripta fedulò, & intentè perlegiffem , & in
illo multa arcana Spagyrica, fumma obfervatione digna , non curfim prætereunda, obfervaffem, &
C varias contra illum calumnias immeritò afperfas
audiviffem , non potui fine indignatione aliqua,
quin virum tam celebrem , jam inde ab incunabulis ita delinearem , ut non folum illum à malevolis ejus
adverfariis vindicarem, fed toto mundo illius do&rinam , nunquam nimis laudandam , & admirandam
publicarem.
Natus fuit Paracelfus in Einzidlen , regionis Helvetiorum , à Patre Gulielmo ab Hohenheim fundamenta
habuit adeptæ Philofophiæ. Dicitur generofus, in omnique fcientiarum genere , expertiffimus ; fed nata
lium illius fplendorem propter locorum intervallum , & regionum difcrimen , non æquè agnofcitur ac fi
noftras effet, fed nos potius ad virum quàm ad progeniem & proavos fpectamus. In Libro Labyrinthi
latino ejus effigies expreffa eft , Anno ætatis 45. ftaturam oftendit proceram, faciem gravem , cum fronte
ampla, fyncipite calvo, mediocri capillo, circa quam erat infcriptio ei familiaris , quam frequenter ſo
lebat ufurpare.
Alterius non fit , qui fuus effe poteft.
Sed ne nimis diu, exteriori infiftere videamur ; interiorem fpeculemus virum .
Primò audiamus Leonem Suavium , in Epiſtola fua ad Ludovicum Sangelafium Lanfaci Dominum , Equi
tem Torquatum , Senatorem facri Confilii , Augufti cubiculi præfectum. Duci C. Virorum Aulicorum de
Theophrafto fic fcribentem.
Theophraftum itaque noftrum laudare par eft, atque admirari , qui eam partem Medicinæ tractarit ma
ximè , quæ à fuperioribus Medicis , vel neglecta perperam , vel minimè intellecta videbatur ; nempe de
entelechiis & quintis rerum effentiis , è quibus mira remedia , ab Ægypto & Arabia profe&a , Græcis,
Latinifque nova atque inufitata eliciuntur , quorum mihi nonnulla ufu & experientia comperta funt.Au
diamus etiam eundem Leonem Suavium , in Epiftola alia , ad Renatum Perotum , virum nobilem Cenoma
nenfem, de Theophrafto. De hoc autem fcriptore, ut dicam quod fentio , noftro fæculo graviorem Medi
cum , fubtiliorem Philofophum vidi neminem. Nam diligentes homines rerumque reconditarum ftudiofi
(quibus folis hoc opus cuditur ) ex uno difcent omnia , & quod lumen in unum locum inferetur , ad alia
quoque cadem caligine circumfepta tranfmittetur.
Quod
276 Bibliothecæ Chemica Curiofa

Quod ad Librorum Paracelfi copiam attinet, audio à Germanis propè trecentos recenferi. O fœcun
ditas ingenii, quod ad operam ejus Medicam & Chyrurgicam, præter quotidianarum ægritudinem cura
tiones Nuremberga fpecimen præftantiffimæ artis, edere voluiffe : Oblatos è publico leprofos duode
cim, in priftinam valetudinem reftituifle rem quidem multorum fide majorem, iis tamen non incredibi
lem factu, qui confiderant rara, & inaudita illius remedia , ex flore Cheiri, & Anthos , Arcano Corallino ,
de effentia auri, myfterio Antimonii , & quamplurimis hujus generis , Medicis vulgaribus , ne nomine
quidem adhuc notis .
Leo Snavius etiam, fic de Autoris vita, & operibus fcribit. Theophr. Paracelfus ab Hohenheim , in com
pluribus librorum infcriptionibus Eremita nuncupatur , nec non ab Erafmo Roterodamo in Epiftola ad
eum confcripta, quam quidem teftem fingularis illius do&rinæ, hic inferendam judicavi . A quibufdam,
ut Adamo à Bodenftein, dicitur Philofophiæ , & utriufque Medicine Doctorem fuiffe , ut Chyrurgiam hoc
nomine comprehendant, quæ magno publico malo hodie feparantur , & diftinguuntur. Legit Bafilea Li
brum fuum de Tartaro, quod exponit faces omnes humorum interiorum, à quibus varii morbi emanant:
Ibi Frobenium typographum infignem morbo periculofiffimo liberavit , de quo gratias agit Erafmus ille,
virtute & eruditione inclytus , opemque in adverfa valetudine implorat , cum teftificatione luculenta,
rare illius novæque in medendi arte peritia. Nova enim pofuit artis fundamenta , veteraque diruit &
evertit , Hippocratis & Galeni Græcorum , Avicenna , Rafis , Meſuéfque Arabum , in maximamque partem
remediorum ex officina metallica deprompfit.

Rei Medica peritiffimo Doctori Theophrafto Eremita ERASMUS ROTERODAMUS .

ON est abfurdum Medico, per quem Deus nobis fuppeditat falutem corporis , anima perpetuam optare
Nai falutem . Demiror unde me tampenitus noris femel duntaxat vifum. Ænigmata tua non ex arte Medi
ca, quam nunquam didici,fed ex mifero fenfu veriffima effe agnofco. In regione hepatis jam olim fenfi dolores , nec
divinarepotui quis effet mali fons. Renum pinguedines ante complures annos in lotio conspexi. Tertium quid fit,
non fatis intelligo, tamen videtur effe probabile mihi , id moleftum effe quod dixifti. Hifce diebus aliquot nec me
dicari vacat, nec agrotare, nec mori : tot ftudiorum laboribus obruer. Si quod tamen est quod circa folutionem
corporis mihipoffit lenire malum, rogo ut communices. Quodfi diftraheris, pauciffimis verbis ea, quæ plus quàm
Laconicè notafti fufius explices , alia , prafcribas remedia , que dum vacabit queam fumere Non poffuin pra
mium arti tua, ftudióque par, certe gratum animum polliceor. Frobenium ab inferis revorâſti , hoc eft dimidium
mei, fi me quoque reftitueris infingulis utrumque reftitues. Utinamfit eafortuna, que te Bafileæ remoretur. Hac
extemporeferipta vereor, ut poffis legere . Bene vale.
ERASMUS ROTERODAMUS. Suapte manu.

Etrus Haffardus in Præfatione Chirurgiæ majoris attribuit Paracelfo , libros in Philofophia 136. in
P Medicina 70. in Theologia, Juftitia, Politicis, & Magia complures.
Quorum plerofque jam Adamo à Bodenftein debemus, alios à Joanne Sculteto Montano propediem fpe
ramus. In libro de Tartaro, Aureolus Prænomine dicitur , & Petrus Haffardus nomen etiam Philippi illi
addit. Verum eft Paracelfus invento principiorum novorum , conatus eft vetera funditus evertere ; unde
magnas fibi à Medicis fuæ regionis ætatifque contentiones excitavit , quos paffim in omnibus libris fuis
vehementi ftylo perftringit. Sed præcipuè teftimonio eft libellus 7. defenfiouum , à quo refponfum ad
verfus VVierum petere licebit.
In Tractatu Philofophiæ illius ad Athenienfes (qui quidem plenus eft myfteriorum magnorum , primo
rum, ultimorum) Melofiniæ, (verbo tenus) pyromantiæ , necromantiæ , chyromantiæ , &c. Titulus eft
Philofoph.Theop.Bomb.ab Hohenheim Suevi Arpine Germani , ad Athenienfes . Nec filentio præterire judi
cium Valentii Antra- Paffii Silerani de Theophrafto. Quam magni Philofophi & Medici Theophrafti libros de
Medicina atque Philofophia latinè fcriptos , nec non Arabum , Chaldæorum , atque Gracorum , fcripta le
gendo percurriffem, deprehendi Theophrafti fcripta, Avicenna, Hippocratis atque Galeni fcriptis longè fir
miora, certiora, & folidiora ; ipfius præterea recepta , firmioribus atque certioribus rationibus ; & expe
rientiis niti, quàm Rafis , Mefuæ, aliorumque veterum medicorum.
Quinimo Theophrafti fcripta inftar argenti igne probati , probatiffima funt , & exploratiffima : & tota
ejus practica atque theorica, multa fingularia intellectu digna complectitur.Novus quidem eft Medicus,
& verus medicinæ inventor , qui non ex veterum fcriptis , fed ex fingulari quodam Philofophico funda
mento deprompta atque defumpta literis mandavit. Et nifi ipfius libros reipfa, & fapientia cæteris multo
utiliores, & fructuofiores inveniffent : Athenienfes eum minimè deftru &
torem omnium errorum , verumq;
ad ipfum medicinæ fundamentum Ducem appellaffent. Quam ob caufam Hebræi ipfum alterum Rabbi
Moyfen vocant, & Rabino fuo Moyfe multo acutius & fubtilius fcripfiffe confitentur.
A Peffulanis denique Germanus Hippocrates, novufque Æfculapius appellatur.
Alexander Perfius etiam in quadam epiftola teftatur, quod noftra memoria nullus præftantior extite
rit, & talis nullus unquam natus fit: Græci cum Monarcham appellaverunt propter acutiffima ipfius atque
fubtiliffimafcripta, in quibus vix minimum aliquod ejus verbum reperitur, quod fit nota aut reprehenfio
ne dignum : Quia autem veterum viam fectatus non eft, nonnulli prout intelligunt ea æftimant.
Petrus Bonzevolus ipfius doctrinam Evangelia naturalia,veritatifque promptuaria haberi vult.
Nec verò de medicina folùm 53. libros, verum etiam 236. volumina de Philofophia confcripfit , cujuf
modi Sabeas Dacus, nulla unquam audita fuiffe , eaque Ariftotelis fcriptis æquiparanda effe affirmat .
Carbutus Theophraftum præ Ariftotele , haud fecus æftimat , atque literas aureas præ cæcis , aut lumen
præ Carbonibus , in cujus Philoſophia omnis Ariftotelica & Platonica do&rina repudiata eft, quorum Phi
lofophorum duas fectas, Cyperinus Flanus claudicantes , Randus opinabiles appellat . Libri ejus in varias
linguas, communis utilitatis gratia quam in omni fua vita fpectavit , non immerito transferuntur . Jam,
jam invidi, Mifochimici, ecce hominem veftrum defpicabilem , virum fufpicite, & in terram cum pudore,
&pœnitentia defpicite, & doctrinam & arcana ejus cum ftupore agnofcite.
LEXICON
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I. 277

LEXICON CHYMICUM ,

DROP, eft Plumbum. Lkalei , eft Stagnum,'

Amatura , eft Petra matura.. Elei , eft Medicina.
Aludel , eft vas fictile. Ezeph , eft Sol.
Alcharit , eft argentum vivum, Es , eft Corpus .
Alchazanon , eft lutum rotæ fabro. Epar , eft Aër.
rum. Elidrium , eft Maflix .

Acanor , eft Olla perforata in lateribus, & fundo . Epofilingi, eft fquama ferri,
Altus , eft Uftus.
Averich , eft Sulphur. Ideum , eft Crocus.
Alchitura , eft pix liquida. Fld › eft Calor ..
Almifarub , eft Terra . Facinum , eft Æs.
Arfiora , eft Cerulfa . Phebus , eft puer Virgo,
Ayborat , eft Galbanum.
Arubus , eft Butyrum crudum . Azar , eft Laurus .
ALom , eft Butyrum co&
tum, GGluten , eft fel taurinum ,
Afmum, eft Pondus. Gazar , eft Galbanum .

Argentum populi , eft Sal amarum . Gerfa , eft Ceruſſa.

Altafor , eft Camphora .
Algatia , eft Cibetta.
Almifa , eft Mufcus.
Angelus , eft Confe&io .
Anatum , eſt teſta Ovorum.
Adebeßi , eft Teftudo.
Agrabi , eft Frigida.
Azach ,
AbluitSordes à Latone,
Semper funt fimul .
Laton, &
ALoch,
Hada, eft terra rubea.
> eft Balfamus .
Bacar , eft Pondus.
Bdellerum , eft Sanguifuge.
Bitrinati , eft Vitreatum.
Bolefis , eft Corallus.
Bolus Judaicus , eft Althea.
Alufal , eft Oleum Indicum .
Ca Cofmet , eft Antimonium .
Corbai , eft humor Croci.
Calidus , eft Trochifcus de arfenico .
Carillia, eft pondus novem unciarum.
Cambil , eft Terra.
Comidi , eft gummi Arabica.
Caffibor , eft Coriandrum .
Gifentera,Terræ inteftinę,feu Lumbricia.Kyranides.
Lullius.
Eltabatoni , eft Terebinthina, & Hetalibat.
HHabras , eft Staphiſagria,
Huno , vel Zeft Jupiter.
Huut
Hermes odorifera , eft Alkermei, Lullius.
Poacidos , eft barba Hircina,
Incuda , eft fponfa,
Ab , eft lac acetofum.
Kxiſt ,eft Opoponax ,
KA
Kyranides . Lapis Hepheſtionis , i. e. Vulcani , qui & Pyriteg
Kyranides.
Laum , eft Amigdala amara,
Luben , eft Thus.
Lot ,eft Urina .
Lamaty , eft Gumma Arabi,
Lamere , eft Sulphur.
Mafal , eft Lac Acetofum Melc .
Madic, eft Lac poftquam extrahitur Butyrum.
Mafardegi , eft Plumbum.
Machinar, eft ex quo vitreantur vafa.
Malaribio , eft Opium.
Maladoram , eft Sal gemmæ,

Carfia, eft aqua falis panis. Macra , eft Terra rubea,

Cardis , eft Mars. Mox, eft Myrrha.
Carvinum , eft lac quoddam. Magra , eft Corneolus .
Calcitea , eft Dragantum . Maruch , eft Oleum,
Cafibo , eft Cyprus. Metal , eft Dragmą .
Cicorea , eft mira folis. Milcondat , eft Sanguis Draconis,
Cicrebrum , eft Aqua. Metalla , folum componuntur ex Sulphure & argen
Cor , eft Ignis. to vivo .
Corona Celica, quod eft extractio à vino albo vel Momordica , eft morfus Diaboli, Lullins,
rubro. Lullins.

Anati , eft pondus fex granorum hordei, Nepos , eft ftagnum zneum;
DDabetis , eft Teftudo.
Tap, eft fal armoniacus rubificatus, per aquam
Darau , &} Eſt
Ꭼ Gumma . •
Damatan OTavitrioli rubei,
Daveridon , eft Oleum Nardinum. Ofatur , eft Organum,
Dabar , eft Vis. Ofcicum , eft Apium,
Denoquor , eft Borax . Qubelcora , eft Cucurbita.
A2 Peludo
Tom. I.
278 Bibliotheca Chemica
&um.
Eludo , eft Mel co t
PE Patris , eft Satyrion.
Prefmuchim, eft Gerufa, & Prefmuchis.
Ponderis caufa , eft Denfitas.
Eilli, eft fal acetofum.
Raars ,eft fal Armoniacum.
Ramigi , eft Colophonia..
Recham , eft Marmor.
Riaftel , eft Sal.
Rayb , eft Lapis.
Ale , eft Pulchrum .
in
Salt
Salt in , eſt Vitriolum .
Sezur , eft Aurum .
Sedem , eft Vas.
*९ ३९६०३६६३६०३६63883238963636386363663363863696389638903286386328638983898389838283233638
LEXICON
A.
DEPS , in animalibus coagulatur,
propter copiam falis quam habet,ra
tione cujus condenfatur , fi diftille
tur adeps, diftillatione afcendit pars
Sulphuris , & Mercurii , & remanet
in fundo falis pars, unde adeps, poft
diſtillarionem non coagulatur, cùm privetur diftil
latione fale quo turget ad coagulationem fuam , &
tunc eft oleum adipis , & nunquam amplius adeps
dicitur. Et idem dicere poffumus de refinis,gum
mis & terebinthinis omnibus quæ ex vegetantibus
effunduntur , congelantur , & coagulantur frigido,
ope falis quo turgent. At fi diftillentur , non am
plius coagulantur frigido , quod fale priventur per
diftillationem , & tunc amittunt fuum proprium
nomen, & olei nomen fufcipiunt.Fab.
Ablutio Chymica , Hanc ablutionem occultâ
runt Antiqui fub Ænigmate Salamandræ , quam
igne vivere & fe purificare narrârunt , & etiam fub
lino albeftino quod igne albefcere , & maculasfuas
deponere contendunt , & fic veriffimum eft mate
riam noftram igne, & aqua indigere, ut fe à macu
lis, & fordibus naturalibus fuis , quibus fcatet, vin
dicare poffit.
Ablutio ergo Chymica noftra non differt à cal
cinatione & folutione noftra , & putrefactione , &
inhumatione, dum calcinamus , diftillamus , folvi
mus , putrefacimus , & inhumamus noftram mate
riam ; tunc ipfam abluimus à fordibus fuis , & in
quantum hæ operationes abftergunt materiam
noftram à focibus & fordibus fuis , in tantum hæ
operationes dicuntur Ablutio Chymica , de qua An
tiqui feparatim tractarunt.
Alberus, id eft Staphiſagria.
Aleanna, eft Ichthiocolla.
Algeroth, eft pulvis Mercurius vitæ.
Acidum Tartari , eft Cryftallus Tartari.
Flos aris,
Arugo aris, Ferrum rubeum .
Stercus aris,
Ænigma , eft involucrum allegoricum , verbum,
feu oratio obfcura, rem totam quam fignificat am
bagibus, tegens. Antiqui folebant arcana fua fub
ænigmatibus , & hieroglyphicis , & involucris te
gere, ut nulli nifi filii artis ea intelligerent.Et Me
dici etiam aliquando his ufi fuerunt . E. g. Recipe
adipem infantis deformis , & lacrymam vi
Curiofæ
Ifacoum , eft Argentum Vivum,
Tirfiat, eft armoniacus.
Tufiafi , eft fulphur vivum , & Tifarum.
Tricalililbar , eft Spuma Maris.
Ercia , eft Pifcis .
YYear , eft Medicina. ~
Yfir , eft pulvis Lapis , Aqua Mercurii.
Arfrabor , eft Argentum vivum.
Zaucre , eft Auripigmentum .
Zerci , eft vitriolum.
Zerobilem , eft Zodiacus.
Zeco , eft Dragacanthum .
Zafaram , eft limatura ferri , in vaſe æreo affata.
Zarca , eft Stagnum .
Zimen , eft Vitriolum.
CHYMIC V M.
tis Dionyfiace pulverifatæ. Mifce. Per infantem
deformem, urfam intelligunt, & per lacrymam vicis
Dionyfiacæ, gummi hedera. Alterum folummodo ,
adjiciam. Recipe fphæræ microcofmicæ pulverifa
teæ , & Pæoniæ planetaria mafcul. pulverifatæ ,
Mifce : per fphæram microcofmicam intelligunt
cranium humanum inhumatum, præparatum ,(nam
nec cranii humani , nec cornu cervini uftio mihi ar
ridet ) per pœoniam mafcul. planetariam intelli
gunt pœoniam colle &am Sole & Luna in Leone 1
exiftente, poft plenilunium.
Aili, eft fempervivum. Ruland. de luis Hun
gariæ curatione , pag. 100.
Amethystum, Multi vocant gemmam Veneris.
Liquor Alchaheft, Univerfale illud menftruum eft,
quod omnia totius univerfi corpora tangibilia per
fectè reducit in aquam diaphanam, abfque ulla mu
tatione (i.e. quod formam effentialem five nativam
feminis dotem ) viriúmve diminutione. Hujus ftn
pendi Magnalis præparationem , à Paracelso , vel
Bafilio Valentino Monacho, olim inventam, & ab Hel
montio veluti Arcanum , nemini nifi dato prius fa
cramenti pignore revelandain fubdoiè defollam ,
me aliquando , ubi dabitur occafio , coram mundo
liberè promulgaturum fpondeo. Hucufque Dom.
Dr. Charlton, in libro de defluxionibus pag. 71.
Alchaheft; Martini Rulandi, Michaelis Toxitis,
& Theophrafti Paracelfi, & Alkaheft, Baptiftæ Van
helmont , fingulis eorum defcriptionibus , mihi vi
detur effe idem.
AMart. Rulando, fic defcribitur.
Alchaheft , Mercurius dicitur præparatus : Non
nulli volunt effe Tartarum , ( forfitan ex aliorum
opinionibus , quorum fcriptis Job. Baptifta Vanhel
mont in libro de Febribus pag. 118. quodammodo
videtur affentiri. ) Difcite Medentes diffolvens ali
quod quod fit homogeneum immutabile,diffolvens
fua objecta in materiam primam liquidam & nacti
eritis intimas rerum effentias.Quod fi ad iftud ignis
arcanum non pertingatis, difcite faltem , tartarum
reddere volatilem ut hujus medio veftras diffolu
tiones perficiatis . Mens tamen Autoris deprehen
ditur è præparationis defcriptione.
. Michael Toxites fic defcribit Alchahest.
Eft Mercurius præparatus in medicinam hepa
tis , & refert nos ad Paracelfi libram de viribus
membrorum Principalium ubi à Theophrafto Para
celfo fic defcribitur.
Eft
 Lib . I. Sect. III. Subfect. I.
279
Eft liquor Alchahest magnæ virtutis in hepate, quo aurum potabile, aurum vitæ, & effentiæ appro
ad cuftodiendum illud ab hydrope, & omnibus ejus priantur. Milius.
fpeciebus , quæ ex hepate veniunt , proceditur au Aurum fulminans , feu Corauno Chryfon , eft auri
tem fic.
pulvis aqua regis diffoluti, & præcipitati, qui facile
Alchahest poft fuam coagulationem refolvatur, & concipit ignem : dicitur à Germanis aurum fulmi
poftea coaguletur in formam tranfmutatam, ut pro nans , quod inftar fulminis diffiliendo acutiffimum
- ceffus ipfius eft per congelationem & refolutionem; fragorem edit , à Crollio p. 212. vocatur aurum vola
quod fi fui fimile uniat , tum eft medicina hepatis tile.
fuper omnes alias medicinas ; & etiamfi hepar,jam Arcanum Cardui benediƐli , habeas apud D. Hart
fractum effet, ipfe loco hepatis , ac fi nunquam fra mannum in fua Spagyria,ufus ejus eft à guttis 6.ad 3 .
cum fuiffet, quare vobis Medicis fummopere opus Arcanum, folis cum Mercurio Antimonii ,habeas
eft , ut hanc medicinam experientia difcatis , & ut apud D. Milium, Lib.1. fol. 78. in Bafilica Chym.
fciatis præparatione Alchaheft propter multos mor Auripracipitatus diaphoreticus , ex Regulo Anti
bos,qui ex hepate defcédunt,ut illos avertatis, Par, monii , & Mercurii habeas in Milii Bafilica Chym
Et inde mittit Lectorem , pro præparatione Al Lib. 1.fol. 12 .
chaheft Mercurii ad tabulam libri quarti de gradi Aurum cum oleo vitrioli , & fpiritu Saturni , ha
bus , ad caput feptimum,ubi fub titulo hepatis vocat beas defcriptum in Bafilica Chim. lib.i. fol.69.70.
hunc liquorem myfterium Mercurii , Paracelsus. Arcanum Theophrafti, contra philtra defcribitur
Et in libro fecundo de natura rerum Cap. 3. pag. à Crollio .
482. vocatur Alchabeft , Mercurius præparatus pro Oleum Cinamomi, & oleum Succini, magni funt
hepate. ufus in illo morbo.
" A Baptift. Vanhelmont,
fic defcribitur : Alchahest, Arcanum & Tinctura , reipfa non differunt , fiqui
fub nomine Alibahest. dem arcanum Paracelfi propriè vocatur id reme
f Liquor Alibabest Paracelfi, omne corpus vifibile
dium , quod aliis multis præcellit. Nomen itaque
refolvit in fui primam materiam , fervata feminum arcani quælibet medicina magnetica & virtuofa
poteftate. De hoc aiunt Chymici , Vulgus cremat cujufcunque fpeciei meretur.
per ignem, nos per aquam. Vanhelmont. Arcanum Corallinum Paracelfi, eſt Mercurius fub
Alio loco, Altabeft Paracelfi cun&a naturæ corpo limatus rubeus,non corrofivus; licet Libavius negat
rapenetrat, & fubtiliando tranfmutat . Vanhelmont. Paracelfum hujus Arcani fuiffe authorem : apparet
Ex quibus omnibus apparet, quod in hoc hi om tamen per Huferum,qui fcripta Paracelfi edidit ,Pa
nes conveniunt & concludunt , Alchahest Rulandi, racelfum ejus fuiffe inventorem, & Rhenano in libello
Toxitis , & Paracelfi , feu Altaheft Joannis Baptifta folis de Puteo emergétis aliquota parte emulgatur ,
Vanhelmont. Eft Mercurius præparatus,pro medici Corpus album,
na contra morbos hepatis ; Et expreffis verbis à Diana,
Theophrafto Paracelfo , & à Baptifta Vanhelmont , vo Fermentum album,"
catur liquor. Sed hæc fufficiant pro præfenti de Lumen minus,
Altahest, feu Alchaheft. Luna,
Acediafurnus, five Incurrafurnus, ubi uno igne, Materficut Aurum Pater,
& parvo labore , diverfi furni foventur. Vocatur à Argentum , vocatur Uxor odorifera , Toxices,
Germanis Piger Henricus. Scoria Argenti ,
Fax Plumbi,
Argenti recrementum,
Mercurius nofter ,
Spurcities metalli,
Narcafita , Fœces argenti ,
Antimonium vocatur Plumbum de Minera,
Lythargyrus,
Plumbum minerale , Servus nequam,
Plumbum Mortuum , Servus Citrinus ,
Terra nigra. Servus fugitivus,
Aqua ovorum gallinaceorum , vocatur aqua de te Servus ambulans,
ftudine. Oleum animalis.
Spiritus ambulans,
Aqua Philofophica , five Regia vocatur , aqua Spiritus fatuus ,
pugilum , quia nitrum & fal Armoniacum , li Spiritus Volans ,
cet fint hoftes infeſtiſſimi , primo conta&u ftatim Sperma Lunæ ,
congrediuntur. Sperma acerrimum.
Regia dicitur,quia aurum folvit , quod eft Rex in Argentum Martis ,
ter metalla.Et ab his Sal armoniacus vocatur Aqui Aqua noftra ,
la , quia Ganimedem , feu aurum fecum elevat , qui Aqua Philofophorum ,
deinceps facile feparatur per aquam . Beguinus p.124. Aqua congregationis ,
Aqua amoris,fit ex fanguine humano, ad concilian Aqua mortis ,
dum amorem inter uxores & maritos , Beguin.p.447. Vomica liquoris æterni,
Aquafudorifera Microcofmi, fic paratur . Fel draconis,
Recipe fanguinis humani , fine phlegmate tb.j. Argentum vivum Anima mineralis,
falis tartari depurati tantundem , vini circulati ad vocatur , Aquila volans,
eminentiam duorum digitorum , fiat digeftio per Dominus elementorum,
menfem , deinde diftilletur ; Illa tria diftillata , li Coagulum,
quor flavus, cum pauco oleo, & fale funt ab invicem Draco ,
feparanda : runcrecipe liquorem , folummodo ad Filius fugitivus,
dendo foliorum hellebori nigri , & meliflæ, ana, q.f. Lapis nofter,
rectifica viciffim diftillando , odoremque gratum Lac virgineum,
diftillat, compara cum ambræ grifeæ , gri. Mofci, Minifterium,
gr.ii. fiat liquor pretiofiffimus , & vehiculum cum Mors,
Tom. I. Aa 2 Oculus
 Bibliotheca Chemica Curiofa
280
Oculus auri, Apollo,
Oculus argenti , Corpus rubeum,
Occultum fcientiæ , Filius folis.
Pater mirabilis, Filius unicus diei,
Scorpio caudatus, Homo fenex ,
Serpens venenoſus, Lumen majus
Totum fecretum, Aurum, Lapis aureus,
Sputum acerrimum. Lapis animæ,
Aureus fyrupus , fic paratur. Leo, ut plerique,
2. Syrupi de Cortice Citrii mali fbß. quintæ ef Ophir,
fentiæ Činamomi, 36. Tincturæ auri , 3.ij. Mifce, Pater ignis,
& fiat fyrupus aureus , fecundum hunc modum pa Rubeus filius,
ratur, vel alias. Sol. Toxites
2. Miva Cotoneorum, Ziv. olei Cinamomi 3ij . Aurum limatum ,
Tincturæ auri vitæ tantundem, Miſce , fiat Syrupus Aurum malleatum,
Aurum laboratum , 1
aureus.
Aurum vita , Dr. Eglini , deſcribitur in Bafilica Aurum bra&eatum,
Aurum coƐlum
Aurum vocatur,
collum , vocatu r,
Aurum fignatum ,
Chymica, lib. 1. cap. 8.
Auri gluten , Aurum cœlatum,
Borrax, Lamina folis,
Auri fames,
14

Auri folia. Toxites.

3

Capiſtrum auri, Aquafanitatis, Componitur ex fanguine humano

fano , florib. Chelidonia , melle virgineo cum aro
Anticar , vocatur Ignotum Lunæ,
Lumen amabile, maticis variis : Hoc arcanum vocatur à Paracelfo
Oleum aurificum, balfamum fuper omnia balſama ; & in Medicina
vehementer commendat.
Sal tincar,
Sal fapientum . Album Gracum , Flores Melampi , ftercus canis,
fafiri albi.
Aurum vita, Hujus varia defcribuntur genera.
1. Aurum vitæ fuper Alembicum, deſcriptum eſt Aer Chymicus , Differt ab elementari , quæ com
in Bafilica Chymica, lib.1.cap.2. pofitionem mixtorum communium ingrediuntur :
2. Aurum vitæ , feu pulvis vitrioli folis , defcri Aërem enim Chymicum dicimus aquam igne. coa
bitur in Bafilica Chymica, lib. 1. cap.2. " gulatam , & in flores tenuiffimæ terræ fublimatam,

Aureusvita fpiritus Rulandi , Nihil aliud eft, quàm •

effentia trochifcorum Alhandali cum fpiritu vini à
vino Malvatico diſtillata , cujus extractionis dofis
ab 36. ad 3j.
Orichalcum,
quam Hermetis Avem & Aquilam dicunt , & aërem
vocant, quia omnia fecum elementa in fe coercent :
volatilia tamen & aërea quæque in terram igneam
fixam & permanentem continuatione coctionis
convertenda funt , ut hinc arcanum vitæ abfolva

Corpus majus, tur , & myfterium facrum elementorum omnium

Aurichalcum , Cuprum, perfectum & abfolutum habeamus : Et fic Aër Chy
Venus, micus cætera elementa in fe coercens in ignem
Coronarium æs. convertimus Chymicorum , fixum & permanen
Calx Veneris, tem, & reliqua elementa in fe continentem, qui to
Aurichalcum uftum, Eft tum abfolvit , & claudit vitæ arcanum , quo vita cu
Cuprum uftum . jufcunque rei perfe&iffimè fovetur, nutritur & con
Calx Cupri , fervatur , cum vitales & feminales virtutes , quæ in
Calcinatum æs, elementis coercentur, perfe &
tiffimè digeftæ & con
Es uftum eft, Venus adufta, coctæ, & maturæ fint in ipfo vitæ arcano.
Venus calcinata , Alexander clamat , quando habuerim aquam ex
Cyprium æs. aëre , aërem ex igne , & ignem ex terra , totam &
Axungia vitri, Cremor feu flos Criſtalli . perfectam poffidebis artem.
Arfenicum , vocatur lapis Falconis . Realgar Ariftoteles inquit,habenda eft aqua ex aëre, & ibi
Auripigmentum docet ex quo fonte noftra aqua fit exhaurienda Ha
rubeum , bita hæc aqua convertéda eft in igné, ex quo deinde
Arfenicum rubeum ,vocatur, Terra rubea, eliciendus eft aër, ex igne fiquide Chymico fixo, cú
Tinctura rubea, aqua noftra fit aër, qui deinde aër convertendus eft
Ventus rubeus. in ignem , ex quo continuata operafit terra, ex qua
Athanor, eft furnus philofophicus, & arcanus di deinde ignem habemus: Et fic vere omnia converti
citur, eft furnus compofitus Philofophorum lapidi mus elementa , in quorum converfione confiftit
arcano elaborando calorem , ubi ignis ad vas non opus ; converte elementa , & quod quæris invenies.
pertingit, convenientem tribuens. In converfione enim elementorum aërem Chy
In Rhenano, pag. 17. formam hujus exa&am vide micum invenies , qui nihil aliud effe comperies
re poffis. quàm aquam igne coagulatam, & in flores tenuiffi
Bitumen Judaicum, mos & fubtiliffimos terræ converfam.
Ranarum aqua ,
Linimentum Judaicum,
Napta , Rodoftoma ,
Eft aqua rofarum.
Stercus dæmonis, Rodoftagma,
Stercus tenax , Hydrorhodina ,
Asphaltum vocatur,
Stercus maris mortui, Vini latex ,
Terra lenta, Aqua vita , eft Vinum fublimatum ,
Taurus, Vinum igni eliquatum.
Acetum,
 Lib . I. Sect. III. Subfect . I. 281
Alcalhal, culi contufi , 3j . Fabárum marinar. præparat. Came
Halcal, phora , ana zi .
Acetum Hel, Caryophillorum
Amar, Aloës hepaticæ, ana 3. ij .
Acrum Vinum. Tutiæ præpar
Botrachium , Mifce & divide in tres æquales partes.
Apium rifus , Herba fcelerata, Primamque partem in 8. M. diftilla, deinde par
Unguis leprofus. tem alteram immitte cucurbitæ , & diftillatam il
Ambrofia aquatica, lam à parte prima aquam affunde , rurfumque ab
Apium aquaticum, Batra , ftrahe ut prima vice : tum tertiam quoque partem
Caper fylvaticus. infer & aquas antea diftillatas , omnes iterum fuper
Acetum Rhizoticum , Defcribitur apud Minfec , infunde & tertia vice illas diftilla .
pag. 327. Et fic verè præparabitur aqua illa de Cancris , &
AnimaVitrioli componitur ad hunc modum . de Chelidonia famofiffima.
Recipe aliquot magna capacia fictilia , quo majo Cui placet ex fœcibus calcinatis faltem poteft
ra & capaciora, co meliora , imple illa aqua pluvia extrahere , & majoris efficacia ergo admifcere.
li , & in unumquodque fictile duos, tres vel plures Aqua acetofa ftomachalis , componitur in hunc
manipulos communis vitrioli immitte : vitriolum modum.
autem metire , adauge vel imminue pro fictilium 24. Sacchari puriſſimi , tb. j.
quantitate:vitriolum in aqua colliquefcat,& aliquo Confer . Rofar. Rubrar. optim. Aquæ Rofar. ru
ties circumfufum , in fole vel aëre immotum confi brar. ana. Z. iv.
ftat,ita tamen,ne pluvia, vel res immunda in fictilia Spiritus Vitrioli bene rectificat. 36.
incidat:Tunc videbis animam vitrioli inftar Iridis, Fiat mixtura,poftea fac colatura, & tunc fervetur.
vel cauda pavonis in aquæ fuperficie natare, vario in ufum : exhibetur cum vino granatorum, fyrup. li
colore, quem colorem quam fubtiliffime cochleari, monum vel acetofitat.Citri, aut vino Malvatico.
ab aqua, aliquoties in die exime , aquam circumfun Dofis eft faporis in acidum mutatio .
de, & mox in illa quiefcente,viciffim apparebit ani Aër, trium elementorum feorfim non capitur,fed
ma,quam recipe , & tantum illius pedetentim colli vel Mercurio, vel Sulphure, vel Aqua permixtus ma
ge quantum putabis fufficere : Et nota quando colo net, vel evanefcit prorfus.
res non magis apparent in aqua , quod exempta fit B.
anima quæ immillo recenti vitriolo eft reftauranda. Alfamum,quod antiquitus magno in pretio fuit.
Abſtracta anima fub initio eft limo terra fimillima, Bpud gyptios , colligitur exarboribus incifis
quam figillo immitte , & in fortiffimo igne fine ex terebinthine propemodum inftar: Sunt enim hæ ar
candefcere , tunc illa fanguinis colore tincta , erit bores, ex quibus colligitur , magnæ magnitudinis, &
fixa & perdurabit in flamma , nec illi minimum de ad radicem ufque ramofa , duplici feptæ cortice ,
crefcetgranum, licet plures dies ignis fentiat com primo duro, & craffo, fecundo tenui & delicato , &
burium.M . quod educitur ex harum arborum incifuris , alba &
Aqua Caftitatis, invenies defcriptam apud Adria limpidiffima eft lachryma,fuaviffimi odoris, & mira
num Mynficht, pag. 286. bilis virtutis in cicatrifandis vulneribus recentibus,
Aqua dominarum , invenies defcriptam apud Myn & in aliis multis morbis curandis , tam internis
ficht, pag. 289. quàm externis.
Aqua narcotica , Recipe fucci florum papaveris Etfunt quamplurima arbores , diverfæ fpeciei in
erraticor. depurati aqua folani diffolut 3. ij . Cor hoc novo orbe quæ balfamum fundunt, variaq ;balſa
ticis radicis Mandragora , croci orientalis , vel no ma efficiunt plurimaru virtutum : Et hæc omnia bal
ftri, ana, 36.Styracis Calamitæ, 3ij . Ligni Aloës 3j . fama nihil aliud funt quàm pinguedo aquæ & aëris,
Mifce & in B. M.diftillentur ad tertium cohobium. feu elementorum fulphur decoctum & digeftum in
Aqua Cinamomi Bugloffata , componitur ad hunc vifceribus , & in poris harum arborum , quæ, dum
modum . tempore vernante, & æftivo , copiofo fruuntur ali
2. Aqua Bugloffa , vj . mento , copiofum effundunt balfamum , nam illud
Florum Violarum , Rofarum, ana, tij. ex alimento dependet , ex pinguiori ejus parte.
Cinamomi optimi acuti, tb. j. Beja , & Garbilii conjugium quid producunt , in
Corticum radicum Bugloffa , Ziij . venies pag. 703. apud Fab.
Florum Boraginis, Meliffe, ana, 3j. Baleria , Sunt maximi & prægrandes pifces , qui
Species, Diarrhod.abbatis, 36. in Mediterraneo Mari brumali tempore reperiun
Mifce, & poft debitam digeftionem in B.M. di tur:vivunt præda & rapina aliorum pifcium , quos
ftillentur, & pro ulu referventur. perfequuntur , ut ex eorum carne fumant alimen
Aquafebrifuga, 2. fpecier. febrifugar. de Myn tum,fed habent aliud fpirituale, & fubtile, quod ex
fiche, 3 iv fpiratione , & tranfpiratione fufcipiunt magnetica
Herba Centaureæ minoris, fua trahendi facultate , tum pulmonum vi quibus
Cardui benedi&i , ana,ziij. decoratur, tum calore fuo naturali , & primogenio,
Quinque folii, abfinthii , qui fpirituale illud alimentum , ad fe trahit ad co
Macerentur in fero caprino , & in arena diſtil rum (uftentationem .
lentur ad tertium cohobium . Eft autem illud alimentum humidum pingue
Aqua Opthalmica , ex Crollio in fua Bafilica Chy aquæ & aëris , quod invifibiliter , aquis & aëri im
mica decantata, fed non ibidem revelata præparatur mixtum eft, ad omnia fuftentanda, fiquidem omnia
in hunc modum . egent illo invifibili alimento . Fab.
2. Cancrorum fluviat.vivorum menfe Junio ,Sole Bezoarticum Solare,
& Luna in Cancro exiftentibus, numer. circa 31. & Lunare,
pro pondere horum adde tantum herb. Chelidon. Joviale,
cum toto contunde hæc una,& iifdem femin.foni Martiale,
Tom. I. Aa 3 Venereum ,
 Bibliotheca Chemica Curiofx
282
I Venereum ,
Mercuriale ,
Bezoartica, variafunt . Ex Auro,
Argento,
Stanno
Ferro,
Cupro , &
Mercurio confe&
ta..
Omnes horum defcriptiones , in Bafilica Chymi
ca Crollii, per Hartmannum recenfentur.
Bechium , eft Tuffilago.
Belleregi , funt Mirabolani.
Benerau, eft Verbena.
Arenat.
Armenum ,
Bolus Armenicus,
Bolus Romanus,
Bolus, vocatur,
Lutum Armenum,
Terra Armenica,
Terra aftra,
Terra rapta.
Butyrum Antimonii , Mercuriale , Liquor eft ex
Mercurio & Antimonio fimul diftillatis per retor
tam , in quo Mercurius vitæ continetur, donec præ
cipitatione. -Aqua diftillata adje &
ta feparatur.
Bitumen , Limus tenax.
Bitumen avium, &
Gluten vifcatum.
Vifcus avium ,
Berinbruch, eft lapis, quem prope Spiram,Darm
ftadii ad Rhenum incolæ , ab effe&u Berinbruch ,
Medici vero Ofteocollam nominarunt , cujus ftu
pendam virtutem qui non audierit, legat Querceta
num, & Anfelmum de Bood, Archiatr. Imperatorium,
& Crollium.
C.
Obaltum, eft Cadmia nativa.
C Cabalatur, eft Sal nitrum.
Calazia , eft lapis pretiofus habens in ſe macu
las grandini fimiles.
Calatia, Homines lafcivi & impudentes.A Caleo
nuncupantur.
Cranii humani extractum , optimum apud Chy
micos paratur, inhumati .
Calx Chymica , eft pulvis tenuiffimus , ablutione
fuperfluæhumiditatis ( præfertim ex mineralibus )
fa&
tus.
Quando vero pulvis vel calx redditur plane im
palpabilis, ad fenfum inftar tenerrima farinæ , tum
Alcohol appellant Chymici.
Hoc vocabulum , ad fubtiliffimum vini fpiritum
reiteratis diftillationibus fæpiffimè rectificatum, &
omni humiditate privatum commodè exprimen
dum transferunt , eum Alcohol vini vocant.
Garbo humana, eft ftercus humanum .
Cardel, eft Sinapi.
Carab, eft Siliqua.
Cyfleolythos , eft lapis fpongia.
Cinnabaris Antimonii , fubftantia eft rubea inftar
Cinnabaris mineralis in collum retortæ fublimata
inter diftillandum Mercurium vitæ.
Carillus Cinereus , eft vas fuforium ex cinerum,
de levi ligno elixatorum , & ab omnibus carboni
bus , aliifque fpurcitiis defecatorum , partibus
duabus, & c. Vide Rhenanum, pag . 28.
Catinus arenarius , eft vas terreum , in modum
pilei rotundi, cum margine trium aut quatuor digi
torum ex terra tenaci factum. In Confortativo quo
libet, non eft curandum calidane res fit an frigida,
fed vis arcani confideranda eft.
Si confervare vitam velis , non folum Cor in effe
fuo conferves , fed etiam Cerebrum , Hepar, & Pul
monem, reliquumque quidvis in effe fuo .
Nam quamvis Cor fit centrum ipfius corporis ,
atque radix , quodlibet tamen membrum principa
tum affert mortem.
le deftru&
Cerebrum , eft radix omnium ligamentorum,
Cor membrorum, Hepar fanguinis.
Proinde principalia conferva , & minora ab his
proficifcentia, confervaſti.
Membra enim principalia , non per fe ſe ,, fed per
accidens quoddam patiuntur ; aufer ergo accidens,
& fanabis ægrotum. Paracelf in prim. tomo.
Cerauno Cryfon, eft aurum fulminans.
Chelonia , eft lapis fimilis oculo viperæ Indicæ.
Clyffus , Inter Medicos coætaneos mentio facta
eft de fpiritu ex Antimonio, Sulphure, & Sale nitri,
ana , præpar. quem vocant Clyffum , & magni æfti
mant, non fine merito , quia rectè difpenfatus mul
tum ægris fert commodi, Glauberus, pag. 99.
Cuculatum majus, Aqua vitæ.
Circulatorium vas, eft vas vitreum ubi liquor in
fufus, afcendendo & defcendendo , quafi in circulo
vocatur, ufus ejus eft in fubtiliationibus , & circu
lationibus eft potius.
Varia hujus generis vafa à variis ingeniis funt
excogitata : Ex quorum numero duo duntaxat ma
gis momenti & ufus , nobis placent , Pelicanus ni
mirum & Dyota , De quibus videas fub fuis titulis.
1. Opiata,
Caliditatem tollunt hæc 2. Anodyna,
3. Styptica,
quæ fequuntur , 4. Laxativa.
5. Acetofa.
1. Pontica,
2. Amara ,
Frigiditatem tollunt, 3. Cicatrifantia,
4. Abfterfiva ,
5. Laxativa.
Paracelf. tom. prim.
Calcinatio , corporis noftri mineralis , feu fortis
ejus deficcatio, non fit folo igne , ut calcinatio vul
garis,fed etiam cum aqua noftra, quæ ignis dicitur,
cum eo potiffimum igne calcinatur corpus noftrum,
& in pulverem albiffimum redigitur , quod tunc
temporis cenfetur calcinatum, & non antea, de hoc
corpore ita fcribit Morienus Romanus. Si corpus
immundum perfectè non mundaveris & defœcave
ris, & ipfum bene dealbaveris , & in illud animam
non miferis,& ejus fætorem non abftuleris , donec
poft fuam mundificationem tinctura in illud inci
dat, nihil penitus hujus Magifterii direxifti.
Calor cæleftis , cùm fit multo fubtilior & tenuior
calore centrali terræ , fic habet aquam fubtiliorem
qua moderatur, quam habeat calor centralis terræ,
qui cum fit craffior & multo pinguior cœlefti illo
calore , habet craffiorem etiam aquam & pinguio
rem qua refrigeratur & moderatur.
Calor enim craffus & ponderofus craffum & pon
derofum expoftulat refrigerium.
Calor autem tenuis & fubtilis tenuem & fubtilem
expoftulat aquam, qua refrigeretur in corde Micro
cofmi, ubi ambo reperiuntur Calores . Cœleftis ex
aftrorum influxu & radio,& terrenus ex alimentis ;
ambo etiam reperiuntur refrigerati. Aër intrat
per bronchia pulmonum ut refrigeret & temperet
calorem innatum feminalem & cœleftem ; aqua ve
rò in pericardio ftagnatur, ut calor fixus in eodem
corde terreno refpondens ab eadem aqua modere
tur, ne cor tabefcat, & ficcefcat continuo, & perpe
tuo illo fixo & fluenti calore.
Carbo

Lib. I. Sect.
Carbolapideus, producitur ex eadem materia , ex
qua Bitumen & Naptha : nam non aliud eft quam
Bitumen congelatum , & induratum à copiofo fale
quo turget carbo lapideus , & quo differt ab ipfo
bitumine .
Cerebrum & cor cervi, Converte terram in ignem,
& habebis magifterium ; terra autem non poteft
converti in ignem, nifi prius terra convertatur in
aquam , & aqua in aërem,qui Cerebrum çervi noftri
dicitur, qui deinde facili non negotio convertitur
in ignem, & fic cerebrum , & caput cor cervi nostri
canibus præbetur devorandum. Dum fubftantia in
terior, & purior materiæ noftræ , traditur igni no
ftro digerenda , & coquenda ut tandem perficiatur
& convertatur in igneam fubftantiam, quæ eft ulti
ma perfectio venationis noftræ ; corpus, anima &
fpiritus differunt accidentaliter ratione tenuitatis
fubtilitatis & craffitiei quibus pollent , non ratione
effentiæ, cujus minifterio , unum & idem funt.
Caloris fpecies Rhenano enumerantur cum eorum
defcriptionibus.
1. Calor Naturalis .
. 2. Artificialis .
3. Simplex .
4. Calor digerens.
5. Digeftio in Athanoro.
6. Calor Fimi .
7. Calor feparans.
8. Lenis calor.
9. Calor veficæ.
10. Cinerum Calor.
11. Fortis Calor.
12. Calor impeditus.
13. Calor Arena;
14. Calor Scobis aut fcoriæ ferri.
15. Calor Hyeræ.
16. Calor Carbonum.
17. Calor Flammarum.
18. Calor mixtus.
Qui balneum appellatur , quod duplex eft Bal
neum Maris, & Balneum Roris .
Compofitorum, & rerum in receptacula jam dicta
pofitarum tria funt genera. Alia funt Mineralia ,
alia Animalia , alia Vegetabilia ; & his Analoga.
Et quodlibet horum trium in tres quafi fpecies fub
dividitur:Mineralium enim tria funt Metalla.Succi,
& Lapides: Animalium tria , Terreſtria , Aquatilia,
Volatilia , Vegetabilia vero.
Tria compofitorum genera Aquæ competunr; ut E Elixir , eft Liquor fpirituofus infufione impræ
"
Aquatilia animalia , & duo mineralia , Metalla & gnatus ,
Succi.
Tria terræ compètunt , ut Plantæ feu vegetabi
lia, Lapides, Terreftria, Animalia.
tius, & difficilis
Inter quæ etiam unum fit perfe&
refolutionis.
Ut in Cœleftibus ftellæ:
In Terreftribus lapides pretiofi :
In Aquatilibus Metalla.
Aliud imperfectius facillima refolutionis & bre
vioris vitæ :
In Cœleftibus Meteora.
In Terreftribus , Plantæ.
In Aquatilibus , Succi .
Media ratione fe habent , Animalia , Cœleftia ,
Terrestria , & Aquatilia.
D.
Allyideus , eft Lapis Lincis .
Dudaim , eft Mandragora.
Tom. I.
4
III. Subfect. I.
283
Dem,
Dehim , { Et fanguis hominis.
Draco mitigatus , eft Mercurius fublimatus , dul
cis factus purgans.
Arena , feu
Driff, Eft { Terra Virginea.
Vanhelmont,
N. B. de Dyfenteria,
Si digeftio eft bona, & non eft feparatio , tum
adeft dylenteria.
Si eft feparatio , & eft nulla digeftio , tunc eft
Lienteria,
Si neque feparatio , neque digeftio , tunc eſt
Diarrhea.
Si adeft putrefactio materiæ ftomachi , tunc eft
fluxus ventris cum variis coloribus.
Draco Chymicus, eft materia lapidis Philofopho
rum .
Dicitur Draco multis de caufis quod venenofa, &
malignitatis plena fit hæc materia , quod multis tin
gatur coloribus, viridi, nigro, lucido & leucophæo,
& multis aliis coloribus varietur Draconum modo ,
& quod in vafe fuo : dum iguis ipfam materiam
agitat, & alterat , horrida appareat , & fœtet quafi
Draco mortuus & fœtidus , & quod igneas & cali
diffimas emittat exhalationes , venenatas prorfus &
malignas , veluti Dracones & Serpentes , dum putre
fiunt in aliquo loco,
Diana & Apollo , dicti uno partu progeniti à
Latona , nihil aliud funt quam terra ipfa & fpiritus
Mercurii,& anima Sulphuris , una cum fpirituali fa
le ,quod animam Sulphuris , & fpiritum Mercurii fi
mul convertit , & dum fpiritus Mercurii prævalet
cum fpirituali fale , id Diana dicitur, & Sulphur al
bum & natura , & Luna Chymica.
Dum vero anima Sulphuris prævalet in eodem
fubje&o, & colorat illud in rubeum colorem, tunc
dicitur Apollo nofter , Aurum noftrum , Rex nofter ,
Rubicundus Maritus , & Sulphur natura rubeum : de
quo clamant Philofophi . Rubicundus maritus can
didam duxit uxorem, quod fulphur illud debet con
jungi cum albo Sulphure , & fimul incarcerari cum
aqua fua , ut in eo carcere putrefiant , moriantur, &
tandem refurgant in vitam incorruptibilem , ut re
liquis imperfectis corporibus , perfe& tionem inte
gram , & abfolutam queant communicare.
E
Lmantes , funt Lumbrici terreftres.
Eleagnon , eft agnus caftus.
Ens morborum quintuplex ftatuitur à Paracelfiftis,
1. Deale quod immediate à Deo profluxit.
2. Aftrale, quod ab aftris in cœlo , vel iis,in ho
mine ſubjectis aftris exoritur,
3. Naturale , quod ex naturæ vitio pullulat.
4. Pagoycum , five mentale , quod morbos ex
imaginatione intus , vel ad extra fufcitat.
5. Ens veneni , quod continet omnia venena.. !
Elerfna , eft Molybdena , plumbago .
Epilatbera eft particularis.
Epilathera , ad hunc modum debet confiderari ;
quod in omnium minutiffima gutta quaque anato
mia microcofmi conftat.
Quilibet enim Spagyricus gradus virtutis fuæ
tinctura eft,
Et cuilibet medico intelligendum venit , in una
quaque gutta , quotquot etiam funt , tot etiam effe
integras anatomias , ut in Microcofmis , & in Ele
mentatis. 2
Aa 4 Eveltrum,
 Bibliotheca Chemica Curiofa
284
Evelrum , eſt corpus hominis fydereum , quod Filius unicus diei , eft ovum recens.
nobis aut mortem futuram , aut aliud malum in Cujus pars fuperior, eft aperta.
dicat. Furnus apertus, eſt Et eft probatorius , vel
Paracelfiftæ , quicquid imaginationem noftram Ventofus.
commovendo curationes miras promovet , Singu vel Simplex ,
lariterEns pagoyum vocare folent. Furnus te&tus, eſt {
1 vel Compofitus.
Effe, primus actus vitæ. Furnus Simplex, eft qui abfolute fine adminiculo
Secundus vegetare . alterius conftat . Et eft vel Calcinatorius , vel Dif
Tertius gradus , fentire . folutorius.
Quartus & ultimus, eft ratione uti & intelligere. Furnus Calcinatorius , eft qui rebus Calcinandis
Quod fi Peripathetici non attribuant vitæ nomé infervit . Eft eft vel Cæmentatorius, vel Reverbera
nifi fecando, tertio , & quarto vitæ gradui , ridendi torius.
funt ipii , quod obliti fint vitæ primi gradus; nam fi Furnus Cementatorius eft, in quo ignis ad res ca
effe fimpliciter fumat originem à fubftantia vitali mentandas dextrè commodatur .
calidi innati , & à vita ipfa, quæ eft rerum omnium Furnus Reverberatorius eft , in quo impofita ma "
fundamentum & bafis , & centrum , è quo omnia teria à flamma reverberante calcinatur .
educta funt effe erit primus vitæ gradus , & eſſe vi Furnus afcenforius , eft quando afcendendo dif
vere erit. folvimus .
Elementum , Omne quod fenfibus noftris objici Furnus vefica, eft qui rei in vefica diffolvendæ in
tur non eft terreum elementum , fed excrementum ferviat.
terræ,feu potius eft mors & deftructio rerum quam Furnus balnei, eft ubi in aheno calidam continen
earundem principium. Ex excremento enim illo in ti diffolvimus.
feriora hæc omnia morti & deftructioni funt obno
Furus defcenforius, eft cujus adminiculo, propel
xia. Fab. lendo humorem deorfum , rem difolvimus. Rhena
Et quod in terræ vifceribus reperitur extra falis
hujus naturam & effentiam eft quid excrementium, Fumus rubeus , eft materia illa tenuis & fubtilis,
quafimenftruum terræ, quod natura fufcipit ad ge calida & ficca , quæ, fumi modo & inftar exhala
nerationem rerum terrenarum , ut cito pereuntes tionis afcendit ex materia noftra , & falem noftrum
fiunt hæ res omnes, reperitur in terra globo : duplex rubeum feu folem noftrum rubicundum conftituit .
terra , pura & impura. Fumus albus, eft materia illa tenuis & fubtilis quæ
Pura eft fal illud, quod eſt anima & forma terræ , ex materia noltra fumi inftar afcendit , & vaporis ,
& eft terreum verum Elementum, ex quo cum reli & aquam noftram Mercurialem conftituit;quæ cum
quis elementis fiunt res omnes. ficciori, & crudiori materiæ noftræ parte conjun&a
Impura vero terra, eft excrementitium quid ex lunam noftram nobis commonſtrat.
omnibus abyffi principiis feparatum , & terra globo Flos cali, eft fpecies Mannæ,fed à Manna differt,
permixtum , ut hinc una cum terræ puræ , feu falis quòd non dulcefcat, fed infipidi ,fit faporis, & quod
puri partibus res omnes corruptibiles componan Manna granulatim condenfetur , & fuper arbores
tur .
colligatur; hic vero flos acervatim cumulatur fuper
Elementa funt , ex quibus non folum res funt , herbam, veluti magna quantitas mufci narium ; fri
fed in quæ etiam alia omnia, ut in receptacula , re gidiffimæ eft qualitatis & penetrantis fubftantiæ .
pofita funt, Caeliflorem, fuperius vidimus : Aerisflorem, rorem
Et hæc funt duplicia: Materialia , quæ fe in com nuncupamus : Aque florem, falis florem afferimus :
pofito paffive potius habent, & non tam effe, quàm Terraflorem, Ambarum dicimus, Sic omnia fiorent
de bene effe funt; & horum tria funt. elementa.
Terra , Aqua, Aër , inferiora fc. Elementa : Et Et hi omnes flores mirandas habent virtutes , &
unum formale feu effentiale , Cœlum feu Æther fu naturæ dona, cùm fint partes tenuiffima & æthereæ
perius Elementum .. corporum , è quibus Calore innato , foras propel
Tot enim rerum funt receptacula: & in refolu lente prodeunt Fab.
tione Chymica , tria inferiora elementa fe exhi Spagyrici, quæ parietibus locis concavis , & mon
"
bent in aëre exhalantes ; aqueo humore diftillante, tium cavernis adnafcitur,nitri florem , & Saturnum
terrco fæculento refidente : Ignem vero quartum venerabilem canatie fenem vocant Fab.
Elementum in Microcofmo alium non cognofci Pater, Mater, & filius proprie apud Chymicos,
mus, quam Cœlum feu Atherem , ab aithein , ar Ignea , & aërea , aquofa & terreftris fubftantia ,
dendo, fulgendo, vel lucendo fic dictum . quæ in tali mixto vigent & florent, patris & matris
Et hæc tria , ut à Chymicis propter analogiam nomen à Philofophis fortitæ funt. Cùm autem ex
quandam fic dicuntur : eadem ratione ab Hermete his fubftantiis, per putrefactionem, mortem & cor
Trismegifto illo Philofophorum antiquiffimo , cor ruptionem harumfubftantiarum, exurgat nova quæ
pus Anima & Spiritus dicta fuerunt. Sal fc. per cor dam fubftantia puriffima , à prioribus fubftantiis
pus defignatum ; Sulphur per animum , Mercurius diftin&a , hæc fubftantia de novo exorta , dicitur
autem Spiritus eft & fpirituofa fubftantia : Nam ut filius exortus ex præcedentibus fubftantiis , quæ
duo extrema & remotiffima Corpus & fpiritus per cum alterentur & corrumpantur , in exortu , &
unum medium Animam fc.in unam rem fubfiftentem partu hujus novæ fubftantiæ ; ideo dicuntur emori
conjunguntur , ita Sal & Mercurius per medium in partu hujus filii Pater & mater à Philofophis ,
Sulphur. quem fanguine & carne ipforum enutriri coguntur
F. parentes,ne intereat ,fed ad perfectionem deveniat,
fic enutritus & educatus hic filius ; nifi enim tota
Acula , eft fedimentum fucci cujufque radicis, præcedens fubftantia in novam & recentem conver
F refidentiam , effufis hæc Chymica exoriri non poteft
exiccatum . Faber.
Filius unius diei, eft Lapis Philofophicus. 138 Galena,
 Lib. I. Sect. III.
G.
Alena ,
Unum & idem funt ,
GPlumbago , &
& Sic probatur.
Molybdena.
Primum ex plumbagine noftra foffili , apud Fri
burg. in Miſnia , & Galaria, & multis aliis locis
coquitur plumbum nigrum , & argentum etiam id
quod in molybdena , & Galena fieri nequit. Plin,
lib. 34. cap. 18.
Ergo Plumbago nofira, eft { Molybdena ,
Secundo allufio vocabuli, teftatur idem effe.
Nam quod Plin.lib. 33.cap. 60. aut Hispani Ga
lenam, vocant , Germani glans/ dicimus nitorem ;
aut fplendorem . Non Galena vocatur à Galecia ,
nam nigrum plumbum non fit ex Galecia , Plin. lib.
34. cap. 16. quod tamen fit ex Galena.
Tertia Plumbago noftra , eft coloris potiffimum
plumbi, atque ob id Græcis molybdena , & merito
Latinis plumbago dicitur, vel lapis unde fuit plum
bum.
Galbanetum, eft liquor ex Galbano, de terebinth.
dilutus.
Gelfeminum, eft Jafeminum .
Gelutta , feu Eft herba Carlina.
Geluta
Gelutta, & Meliffa, dicuntur à Paracelfo, in libro
ejus de vita longa renovare, & transferre morbum,
fine omui virtute graduum , in reparationem vide
licet & renovationem priftina juventutis.
Guajarum lignum, vere lignum hebenum eft. Theo
phraft.Paracels.
Ganimedes , eft Sulphur album. Et verus Ganime
des,pag.203. Fabri Panchymici, quia in Cœlum rapi
tur , & extollitur feu fublimatur .
In primo gradu rerum, neque nocent , neque ju
vant res quælibet. Paracels.
Gradus rerum quatuor funt , juxta ordines matri
cum .
Nam quæ ex terra proveniunt,primi funt gradus.
Quæ ex aëre , fecundi funt gradus.
Quæ ex aqua, tertii funt gradus .
Quæ ex igne, quarti funt gradus ,
Porro qua virtute fingulo gradu feorfum aliud ab
torum eft, non graduum Paracelf.
alio vincitur pun&
8 Gamahe,Vim obtinet aftralem commovendis fpi
ritibus & principiis Microcofmi.
Garumna, eft fluvius in Pyreneis montibus ortum
habens.
Eft aureo & argenteo fpiritu plena, unde aurum .
& argentum magna in copia circa ripas & arenas
fuas expifcatur , non quod ex mineris auri , & ar
genti, feu fodinis terreftribus aquaruin fluxu eroda
tur, fed quod fpiritus ille vitalis natura , qui è cen
tro terræ vaporum ope , furfum effertur , perco
quatur in ipfius aquis , & inter arenas , tum calore
folis, tum calore fui ipfius nativi , unde in omnibus
aquis arenofis, reperitur illud aurum & argentum ,
in tenuia folia dedu&um.
Quod fpiritus ille aureus in aquis ipfis foliarum
inftar coalefcat , dum coquitur .
Potus hujus fluminis eft faluberrimus , modo li eft: fed per ea Pha
mum , & fabur ram terræ lutofæ depofu erit , quam alum ine , & Maga lia genera.
in alluvi onibus fuis fæpiff ime excita tis extrah ere
folet. Faber.
H.
Orani , & noftra fi velimus obfervatione con
S firmetur, cum 14. horis quatuor quos vocant
Subfect. I. 285
humores feorfim commoveri : fanguinem ab hore
noctis 9. ad horam diei 3. Bilem flavam ab hora diei
3. ad horam diei 9. Bilem atram , ab hora diei
9. ad horam noctis 3. Pituitam denique ab hora no
&is 3. ad horam noctis 9. nam tanto confenfu
ignis naturæ , qui in nobis eft , cum igne Centrali
Terræ ; & ignis ille Centralis cum folari confentit.
Meyfonnerius.
Ita Oeconomia naturalis comparata eft , ut bo
næ plantæ adverfaria nafcatur proxima,& fic in aliis
1 multis accidat, dum tamen utraque eodem tempo
re crefcat, floreat , femina effundat & tandem mar
cefcat: fic de fpirituum natura, falfi fpiritus non op
primunt , ut opprimendo , vel folvendo turbare
Mercuriales poffint , fed omnia moderata funt
& fanguinis circulatio fit pacatè defluens à venis
in arterias æquis intervallis per cor , non aliter ac
fluvius.
Tacitis qui leniter undis
Caruleusplacidisper vada ferpit aquis.
Halereon , juxta Hermetem vera aquila eft.Paracel.
Hara , elt Juniperus.
Harmat , eft fructus Juniperi.
Hartvverck, eft fpecies panum æreorum ,
Hufacium, eft fal armoniacum.
Hele , eft Vifcus.
Helnefed, eft Corallus.
Helunhai, eft annulus Salomonis in arte Nigroman
tiæ.
Hefnic, eft quarta pars libræ,
Hidus , eft flos aris ,
Hifmat, eft fpuma argenti.
Hispanicum viride , eft Viride æris,
Holfebon , )
Helfobon , Eft fal commune præparatum .
Helfaton ,
vel
Huc Eft Jupiter, Stannum .
Hucci,
is
Handel, & Eft Colocynth .
Handal ,
Henricus piger , eft fpecies fornacis.
Heliotropium,Genima naſcitur in Æthiopia, Afri
ca, & Cypro, porracei coloris , Smaragdo fimilis, fan
guineis tamen diftin &a guttis.
Heliotropium , vere dicunt quia dejecta in vas aquæ,
gemma folis fulgorem accedentem percuffu fangui
neo mutat, fed maximè Æthiopica.
Eadem gemma juxta aquam, fpeculi modo acci
pit folem , deprehenditque defe&us,fubeuntem Lu
nam oftendens .
Humores , Non eft quifpiam hominum dicendus
Melancholicus , Phlegmaticus , Cholericus , Sangui
neus abfolutè : Nam fanguineus eft homo omnis ,
cum fanguis fit pars corporis .
Quapropter dici debet , aut Mercurieus , aut Sul
phureus , aut Salinus à prædominatione .
Perinde notabis ,ut quod Galenista Choleram , Tu
Sulphur rubeum dicito : Quod illi Phlegma , tu Sul
phur album , cum falibus refolutis : & quod Melan
choliam dicunt , tu Mercurialem humorem dicito.
Porro quod ipfi fanguinem purgare dicunt, falfum
rmaca purgant naturam falis de
Hydrophobia , eft aquæ timor , ex mordicatione
animantis rabidi prognatus . Paracelfus.
Oleum ligni Heraclii Rulandi patris à Zacharia
tis rationibus , cenfetur effe oleum
Brandelio , addu &
tum ex ligno Guiacino, ut apparet inpag. 117.
extra&
& 118. ejus libri de Chymia edit.
Quercetanus,
286 Bibliotheca Chemica Curiofe
Quercetanus , Pag. 775. affirmat oleum ligni He
raclei Martini Rulandi , quo in fuis Centuriis Epi
lepticos fanitati reftituifle , & dentium dolores fe
dalle, oleum fuille extra&tum diftillatione ex ligno
Buxi , non Gujaci , ut antea opinabatur.
Joannes Beguinus in Tyrocinio fuo Chymico , fic
fcribit.
Paratur oleum Heraclinum, ex Corylo , dum flo
ret : non aliter, ac oleum ex ligno Gujaco , & cre
ditur effe utiliffimum ad præcavendam Epilepfiam,
dentium dolores fopiendos,& vermes à corporibus
profligandos, pag. 173.
Et huic opinioni , major pars Medicorum affen
tire videtur.
Sed Medici uti poffunt eo , quod magis illis ar
ridet, oleo fecundum placitum.
I.
Abora , eft Mandragora.
Ignis rota , eft Circulatio, per Circulatorium,
quod eft vitreum vas , ubi infufus liquor, afcenden
do , defcendendo, quafi in circulo rotatur,
Varia funt hujus generis vafa , fed duo præcipuè
funt majoribus ufus, Pellicanus nimirum & Dyota.
Ex fove conficitur Sal, vel liquor Medicabilis .
Iupiter Diaphoreticus, S Ex Jove Anglico limato,
& Hujus tin&uræ Antimonii compofitionem Be
conficitur.
Ex Mercurio fublimato.
Beguinus. Pag.334. 334.
Inteftina terra, funt Vermes terreftres. Paracelf.
pag. 38. fuæ Chirurgiæ magnæ in folio.
Agnis elementaris, à peripateticis in concavo Lu
næ exiftere fingitur , nos autem cum Moyfe , quar
to die , Creationis in folem conclufum effe afferi
mus. Rhenanus. Cafman.
Ignis ,funt octo gradus.
1. Ignis ventris equi ,qui eft calidus in primo gra
du , & humidus in fecundo.
2. Ignis folis, Calidus eft in primo gradu, fed fic
cus eft in fecundo.
3. Ut ignis furni poft panis extractionem, eft ca
lidus & ficcus in fecundo gradu.
4. Ignis furni fixionis. Hic fundit & figit , non
comburit, quia flamma non eft, differt à præceden
ti, nifi quia in hoc eft calor continuus, in illo non.
5. Dicitur flammalis , & eft calidus & ficcus in ter
tio gradu : Et hic in ignis furno calcinationis .
6. Eft calidus & ficcus in quarto gradu , & hic
eft ignis furni fufionis.
7 Ignis follium eft in eodem gradu, qui corpora
diffipat , difpergit, & fundit.
8. Ignis eft qui fundit & calcinat,& eft flammalis,
quia in ea fola flamma operatur, & non diſſipat, fi ·
cut eftignis vitrearius , & hic ignis ficut carbones ticis , Paracelfus.
& flamma, fed in ifto fola flamma lignorum .
L.
Iquor , fæpe apud Chymicos vocatur ignis.
Sic oleum & Sulphure Cupri, vocatur ignis Ve
neris , & ens Veneris .
Ignis Gehenna , eft fpecificum corrofivum .
Et ita fcribit Baptifta Vanhelmont : Ajunt Chimi
ci vulgus cremat per ignem , nos verò per aquam,
vide largius fub titulo Ignis, in priore noftro Lexi
co Chymico.
Latomus , A hevveror quarrier offtones .
Latomia , Aquarry offtones .
Larufus , eft auricula Muris .
ebeia
Lunar , vel
Ger lla Sunt confervantia Cerebrum,
Vnde omnis herba confortans Cerebrum , hoc no
mine vocari poteft, Paracels.
Liquor Mummia , eft pinguedo humana.`
Liquor aquilegius, eft vinum diftillatum.
Quod ex primo ente,
• vel .
Liquidum refolutum, eſt Ex fua natura liqui
dum eft.
Lilium Paracelfi , pto tinctura Antimonii repo
natur.
Lilii Paracelf. vera compofitio, ex libro ejus de
vita longa peri poteft, quæ tandem ad tincturam ,
inde extrahendam multum operæ conferre poteft.
Eft diaphoreticum & hydropicum infigne ma
gnarum virium. Quod fi hæc tinctura.Antimonii de
inceps per multa cohobia , menftruo aliquo idoneo
turam
in nobiliffimam effentiam exaltetur , contra&
imprimis ex podagra in articulis externis caufa
tam curat feliciter. Si obfervatis obfervandis ad
diætam legitimam pertinentibus , & corpus mun
dificantibus , quotidie aut alternis diebus , gutta
una, è tinctura exaltata, cum vehiculo appropriato
in aurora exhibeatur , & fudor vel in ledo , vel in
laconico procuretur (quod in declinatione contra,
&uræ fieri debet ) & fic nulla contra&ura arthri
tica refiftit.
i
guin. docet.fol. 425.
Lupus , Antimonium eft. I
Laudanum , quafi Laudatum medicamentum
quod vim opiatam five fomniferam habet. 1. Quod
compofitum eft , aliquando Laudanum vocatur. 2.
Simplex Laudanum Minerale denominatur , cujus
plures fpecies, primas tenet Sulphur vitrioli narco
ticum.
Ludus , eft Tartarum humanum, & in fundis ma
tularum, poft longam urinæ refidentiam plerumque
confpicitur.
Laxativum , Quodlibet Laxativum, duo in fe ha
bet mala. Alterum quod debilitat , alterum quod
plerumque plus fecum evacuat , quam par eft : Ea
igitur utenda funt cum magna cautione , vel omni
no præcavenda.
In primo gradu non eft opus confortatione con
tra debilitatem laxativi .
In fecundo gradu , conforta cum Cinamomo, ca
riophillis, zedoaria, calamo aromatico , & fimilibus.
Intertio gradu , per nucem mofcatam,folium Indi ,
grana Juniperi.
In quarto gradu, per terram figillatam, corallum
album & rubeum , carabe , fericum crudum , os de
corde Cervi , & fimilibus .
Ut mitiges laxativum utere anodynis , & narco
Aqua Saponaria,
Aqua prima ,
Capitellum,
Lixivium, vocatur Cauftica fpuma ,
Gutta prima ,
Saponaria gutta,
Spuma Batava.
Lac Luna , eft Agaricum faxatile. Refcenberg.p.30.
Latona,Terra eft noftra quam fumimus ad Alchy
I
miam peragendam,& hæc terra chymica, præ rebus
omnibus aliis creatis virtute , & energia : excellit ,
aurum enim , & argentum , reliqua metalla , & la "
pides pretiofos omnes in fe coërcet, imo perfectio
nem omnium animalium & vegetantium in feipfa
recludit : Sed cum impura fit & fæculenta , ut ar
ti noftræ profit ejus impuritates , & fæculenta
excrementa
 Lib . I. Sect .
excrementa feparanda veniunt,& hoc eft apudChy
micos , faciem Latona dealbare. Quocirca humi
ditatem ipfius terræ radicalem,feu fanguinem ipfius
Latonæ, ex venis ipfis exhaurire oportet ut ex ef
fentia & puritate illius , faciem ipfius Latona deal
bare valeamus, alioquin nihil utilitatis habemus ex
Lotione Latonæ noftræ , nifi ex puritare ipfius fan
guinis aquam faciamus, qua fola & non alia uti de
bemus ad dealbandam faciem ipfius Latona.
M.
Mefitting pria bilico
& Ceruffa pagar
Billich.pag . 41 .
Metallum omne , eft Mercurius coagulatus.
Magale, vel Magalium, genus eft : Quicquid fit
ex mineralibus , quod ex oleitate confiftere poteft.
mundando curatur .
Mercurii Manna, Componitur ex Mercurio in
aqua forti foluto , & poftea in aqua Marina præci
pitato , Beguinus.
Mercurius Emeticus , furfum præfertim , nonnun
quam deorfum movet , hic doceatur modus unus ,
vel alter fi placet ,
Fit ignitione per duas horas , per inferiora tan
tum purgat longiori fpatio diaphoreticus evadit.
Beguinus.
Mellofi , funt lumbrici terræ.
Melga , eft Salamandra .
Matorium, eft { Ammoniacum, vel
Galbanum .
Medicina , Nullo utaris in medicina fuperfluo,
in componendis receptis.
Nam quo plura conveniuut in receptis fimplicia
vel compofita , eo indo&ior Medicus præfcribens
cenfetur:Nullum enim receptum ultra fex fimplicia,
in fe habere univerfaliter debet Paracelfus de gradi
bus.
Mistura , ex tribus fpiritibus , eft artificialis &
Philofophica commixtio fpiritus Tartari correcti ,
aqua Thericalis Camphoratæ , & fpiritus vitrioli bus allatum , nigrum & minus bonum eft Beguinus
rectificati.
pag.238.
Myagros, eft herba Camelina valens contra mor
bos oris.
Mumiafecundum Paracelfum , eſt caro hominis
violenta morte perempti, & aliquandiu in aëre fer
vati, cujus extractionem ,fed myfticam docet Para
zelfus, lib. 3. cap. 10.
Alias vocatur ab illo Mumia patibuli , non liqua
men illud in fepulchris Ægyptiorum inventum , in
quibus cadavera humana, aromatis condita multos
per annos fervata fuerunt.
Mundi elementares partes , aliæ funt Continentes
Terra & Aqua, fcilicet, quæ Aëre involvuntur: aliæ
Contentæ & hæ funt duplices; fimplices defluentes
à continentibus , Mercurius ab Aëre, Sal ab Aqua,
Sulphur à Terra .
Alix compofitæ inhærentes continentibus, à qui
bus feparata moriuntur.
Harum nonnullæ aëri , & funt vel imperfe&e
mixtæ, ut Meteora, vel perfecte , ut Homo , Qua
drupedes , volatilia , & reptilia quædam.
Nonnullæ Aquæ vel imperfe&e mixtæ , ut Zoo
phyta aquatilia : vel perfecte , ut Pifces.
Nonnullæ Terræ perfecte mixta ut Plantæ , quæ
à terra avulfæ marcefcunt, & moriuntur , ut etiam
Metalla Lapides.
Mors , Mors & Mortificatio , nonnifi Animæ à
corpore exiftit feparatio , & Corporis in elementa
& principia refolutio ; nam axioma Chymicum eft,
III. Subfect. I. 287
Quando aliquid redit in id quod antea fuit ( ut in
refolutione Metallorum , quæ omnium difficillima
eft ) fæpius accidet , fignum illud effe ultimam re
folutionem nondum factam, nec animam à corpore
feparatam .
Quando autem non redigi poteft aliquid in idi,
quod antea fuit, jam ultima refolutio, & mortifica
tio facta.
Et forma feparata ab Elementis & principiis , &
ultimum fcopum affecutus eft Chymifta .
Animam tamen puram & omnino feparatam non
fiftet.
bebit,fed in tinctura aliqua , quam vocant , con
N.
Nepentes,eft Laudanum quoddam , videas
compofitionem in Beguino pag. 233.
Nitri calcinationem & fpiritum videas in Begui
no, p. 151.
O.
Leum Metropium , Oleum Thafium , Oleum ex
O nucibus Gracis , Oleum amygdalarum.
Oleum aliquando accipitur pro igne , uti à Van
helmont.
Elementum ignis Veneris, feu ens Veneris, fumi
tur pro Oleo Sulphuris ex cupro.
Ovum , filius unicus diei ,fumitur pro Vitello ovi
Toxites.
Ovorumolea , Compofitiones habeas in
Ovorum aque , Beguino , pag. 163. 164 .
Opium, feparato Sulphure , phlogisto , fœtido , &
immaturo, eft anodynum.
Opium Thebaicum , cenfetur effe optimum & præ
ftantiffimum, quod ex Cairo advehitur , albicatque,
ut etiam vult Galenus.
Nec minoris virtutis eft illud quod ex Cambaia
hodie affertur.
Ex Syria vero & Alexandrina , & aliis regioni
P.
Rotens , eft Mercurius , qui fe in omnes formas
vertit , & denuo propriam recuperat.
Aliquando hujus nomine, vel charactere infi
gnitur.
Ploma, eft herba verbascum.
Paonia, recte collecta & præparata , eft arcanum
Epilepfiæ ,Paracelf.
Pavonisftercus rite præparatum , valet Comitia.
libus.
Aqua omnium metallorum.
Capricornus .
Corpus minus ,
Plumbum,vocatur Corpus immundum.
Malipodium ,
Dominus terræ,
Dominus Metallorum .
1. Plumbum cinereum , eft quafi fui generis metal,
lum.
Nobilius quiddam eft plumbo , deterius argento,
& eft quafi medium inter fpecies plumbi & argenti,
Metallum unde conflatur , eft fimile galenæ , un
de coquitur plumbum nigrum , fed à galena dif
fert in illo , quod inficit manus tractantis nigrore,
nifi plane fit folidum.
Porro folidum cum eft, friabile non eft, ut gale
na ipfa , fed fecatur,
Eft nigrius aliquanto genere argenti rudis
fecundæ
 4

288 Bibliotheca Chemica Curiofæ

fecundæ fpeciei, quæ eft plumbei coloris,licet in fe corruptibilis , ad eam tamen fubtilitatem, tenuita
metallum illud cinerei plumbi, non raro aliquid ar tem , & fimplicitatem ſpiritualem , redacta, ut ni→
genti continet , & quo loco effoditur argentum , hil heterogenei à quo corrumpi poffit in fe conti
nere videatur.
plerumque fubeffe fignificat.
Hoc metallum nefcivere Arabes Chymiſta, alias 2. Deinde ficut cælum in hæc fublunaria poten
plura feciffent corpora metallica. ter agit , rebus omnibus vitam largiendo & confer
2. Plumbum candidum , impropriè ftannum dici vando .
tur , & non funt idem. Ita hæc quinta effentia corporis humani valetu
Plumbum candidum noftrum , nigro plumbo eft dinem confervet, juventam extendat, fenectam re
purius & perfectius quiddam. moveat , & omne morbi genus abigat.
Conflatur apud nos, ut plumbum nigrum,tum ex Corallorum ,
Metaliorum ,
pyrite, tum ex galena.
Plinius & Cafar, candidum plumbum in Britannia Mineralium ,
provenire teftantur. Marcafitarum,
Quinta effentia, Perlarum .
3. Plumbum nigrum , molybdon , excoquitur vel ex
galena, vel ex pyrite fit. Sanguinis humani.
Putrefactio, eft refolutio commiftorum, cum par Tartarifat.
tes inter fe commiftæ referatis clauftris internis Vini.
operante calore per humorem & refolvente difce Compofitionem horum habeas apud Beguinum ,
dunt . Pag. 472. ad 459.
Et hæc eft via ad præftantiffimas illius alchymia R.
operationes , facitque non tam Elementa , quam Axach, eft Ammoniacum.
elementari Kamed , eft Rhabarbarum .
paratas. Radix Metallorum, eft Antimonium .
In his attendere oportet , ne fiat refolutio uni Aquila vitæ , &
verfalis, fed duntaxat co ufque , quo capfulis reclu Auro puriffimo ,
fis exire effentia poffit , in qua crafis fubftantialis Beneficio fpiritus
Rofa vita, Fit ex Salis extracta , &
radicata eft. Hinc patet in miftis recedentibus ma
gis ab elementari fimplicitate, aliquid interius ef Inftillatione in fale Margari
fe præter elementa, quod putant incombuftibile & tarum .
à naturali putrefactione novam fubftantiam produ Regulus Martisftellati , compofitio defcribitur
cit, dum confiftit. apud Beguinum , pag. 297.
Refolutio iftiufmodi duplex eft. Putrefa&io & Rubinus arfenici diaphoreticus , defcribitur apud
refolutio per medicinam. Beguinum, pag. 390.
1.In quo Chalcitis ignitur. Refolutio, quinque fe offerunt in Refolutione .
2. In quo Sory, 1. Ethereum illud Corpus , fpirituofa ſubſtantia,
3. In quo Melanteri . Mercurius. '
4.Cinereus, è quo atramentum 2. Sulphureum quoddam corpus , feu oleaginea
continenter efflorefcit.
Pyrites,eft parens fubftantia fulphur di&um: quæ duo tantæ fubtilita
fex fuccorum . 5. Argentei Coloris in vena ar tis funt , ut fi non bene referventur , fæpius eva
genti vivi . nefcunt in auram.
6. Cromenavius in Moravia, ex 3. Sal quantumvis craffius virtutem tamen non
qua fuccus in dies exftillat , obfcuram habet.
qui Sulphurirubeo pellucido 4. Phlegma eft aqueum Elementum.
fimilis eft. 5.Terreum eft elementum caput mortuum diâu:
Pyronomia, ars ex igne præfaga , cum ignis aftra quæ duo mortua funt & nullarum virium
fe palam faciunt hominibus , ut inde veri notitia S.
prorumpat ejus quod quæritur , ablato quovis du Atyrionis radicem , Paracelfus appellat Buteo
bio , vel fufpicione. S nem , in libro tertio de vita longa, Cap. 11 .
Exemplo fit , quod de buxo fertur , à foliis ejus Sanguis Sargrionis , eft liquor fanguineo colore ex.
in ignem projectis fingulis corum , de quibus habe radicibus Satyrionis cum pane piftis , & longa di
tur fufpicio nominibus infcriptis , foliumfentis cre geftione , quafi in oleumfanguineum, liquefcenti
pitare, & exilire fertur. bus.
Non aliter de conje&uris futurorum multorum Flos parietis,
fimul fieri poffe putat. Fæx nitri ,
Sal Petra, Vocatur
Nitrum Græcum ,
Q.
Valitas , apud Spagyros , eft omne id quod Sal ftolidum ,

O membrum quodvis principale defendit, ut in Sapa fapientum.

Cerebro , inter piam matrem & Cerebrum. ' Dominus lapidum,& fixorum,
Salalkali, Vocatur
Quinta effentia , Dicitur à quibufdam Medicina Salherbarum .
Sal panum cinere factus.
κατ ' ἐξοχὴν .
Ab aliis vocatur Elixir , ob infignes virtutes quas Criftallus mineralis .
in præfervatione corporis humani à variis morbis Sal Criſtallinum ,
exercet. Sal Cappadocium ;
Ab aliis cœlum, duplicem ob rationem . Sal Lucidum ,
1. Quod ficut cœlum non ex quatuor elementis , Salgemma, vocatur Sal Metalli,
fed materia quadam ætherea , & quinto quafi ele Sal Taberzet, id eft.
mento factum nec corruptioni ulli obnoxium eft , Album.
Ita & quinta effentia vera , ab omnibus fæcibus Sal Adram.
elementorum fecreta , & quamvis non incorrupti Sal Hungaricus.
Anima
 Lib . I. Sect . III. Subfect . I. 289

'Anima fenfibilis,
Sulphur , eft { Factitium.
Aqua duorum fratru ex forore,
Nativum eft foffile ex fodinis , vocatur apyron ,
Aquila,
Sal armoniacus, Lapis Aquilinus, quafi fine igne , vel quod ignem non experiatur.
Vocatur Cancer, Eftque Sulphur fimplex naturalis à vulgo vivum
Lapis Angeli conjungentis , quod caufat, & eft Elementum Metallorum.
Sal Lapidum, Ruland. enumerat tres fpecies ; Natura calefa
Sal Alocoph. cit, concoquit, & concutit.
Sardon, eft herba fimilis apio , quæ mordicata , Sulphur , concrefcit in terram glebofam & foli
maximum caufat rifum, unde mors fequitur. dam , & propriè Sulphur vivum dicitur , & eo folo
Sacranus color, eft Color purpureus. utuntur Medici.
Sarcion, eft lapis coloris rufi. Carnation colour. Tranflucet, refplendet & viret , & eft pingue , &
Sarcoma, eft fuperfluum carnis incrementum, quo id excellit.
ultra modum corpora faginantur. Spiritus, Omnis fpiritus fixatur cum calce fui
Sarcophagus , eft lapis quidam vocatus Carnivo generis.
rus , quoniam cùm cadavera in illo inhumantur , Salperegrinorum, compofitio fit ad hunc medum.
confumit corpora infra fpatium quadraginta die 2. Salis nitri , falis fufi , falis gemma , ana.3. j . 1
rum , dentibus folummodo exceptis. Calanga , Maceris , Cubebarum , ana ſcrup . j . fiat
Non eft abfimilis Terræ figulinæ,vocatur Achel pulvis.
dama in Scriptura, Sandes in ejus relationibus , & Iftius falis 3. iv. Alcool vini exficcati ib. 5. Ex
Baptifta Vanhelmont. trahatur fal Alkali, hujus accipe 3. ij , Liquoris
Septem , In igne funt feptem Planeta. granorum Juniperi, cift . j . reduc in compofitum.
In aqua feptem Metalla. Hæc eft ejus præparatio in additione , quam
In terra feptem Herbæ. Hermes in maximo pretio habuit , ad vitæ longæ
In aëre funt feptem Tereniabin. confervationem . Penotus.
Et in animalibus funt feptem principalia Mem Sol cum Igne naturæ, Luna cum Sale, Venus cum
bra , Paracels . Sulphure, & Mercurius cum Mercuriali fpiritu an
Separatio Elementorum , vide Ruland.pag. 430. ticipis naturæ harmonicè confonat. Meyfon.
Spiritus vita, eft fpiritus qui verfatur in omnibus. Spiritus Mercuriales, Efurini dicuntur, quod efu
partibus corporis, quomodocunque verſentur. rire faciant , quod eft de omnium Dogmaticorum
Et omnia membra, five fint mobilia , five non , confenfu .
unicum habent fpiritum vitæ , cujus eft eadem in Salprædominatur in pituita ; Mercurius in Aëre
omnibus, virtus, vis,& operatio, unde omnia mem matrice fua Liene continetur ; Sulphuris fedes eft
bra vivunt. in Hepate fub dominio Veneris, nam Hepar eft ve
Et in nobis vitæ fpiritus vivit in forma fumi , ra ra terra ejus, & matrix in qua purificatur à fuis ex
tione fecundæ generationis , quæ fit poft primam crementis , quæ Mars accipit in felle , ut Saturnus
naturam, Paracelf. in fentina Lienis.
Spumaduorum draconum, eft Butyrum Antimonii, Sulphur, confervat ignem naturæ.
vide fupra. Sapores. Hippocrates advertens infignes differen
Dominus æris, tias faporum admixtas effe rebus , nec ex crafi ele
Stannum , vocatur Plumbus argentarius. mentorum eas effe, ipfe dulci- acido- acerbo - amaras
Stibium in medicina , eſt virtutis recognitæ , & eas vocat.
nunquam laudatæ fatis , rectè & Spagyricè tracta His ortus morborum adfcripfit , & abfolvi cura
tum , ut apud Bafil . Valentinum , & alios optimos tiones etiam dixit , qua fane in re ad veritatem
authores , amplius inveftiges , quicquid blaterant propius acceſſit .
ignari Myfochymici. Theophraftus verò Paracelfus , artis chymicæ in
Stillus , eft Antimonium . figniter peritus , hujus ope invenit fapores hos in
Fumus acerrimus, tio
fignes, & quicquid qualitatum , facultatum , & a&
Ignis terræ, num rebus ineft , ratione principiorum Salis, Sul
Infidiator pervigil. phuris, & Mercurii ineffe.
Lapis Cherubinicus, Et ab his, Morborum ortus , & Medicamento
Sulphur , vocatur Pyr Solis, rum, & curationis indicationes ſumpfit.
Scorpio ,
T
Spiritus Vegetans,
Terra fœtida. Erra fanita , Martinus Rulandus pater vocat
Aqua rubea, terram '9
Aqua crocea , pag.292.
Aqua Sulphuris Aqua foetida , Terra vitrioli dulcis defcribitur apud Beguinum ,
Vocatur Aqua mortua , pag. 375.
Sanguis animalis, Ufus illius eft in emplaftris & hæmorrhagiis na
Compofitum album. rium , habet enim vim emplafticam & Stypticam,
Sulphur Solis,defcribitur ab Hartmanno,p.119.120 . pag. 375.
Sulphur fofile, Eft falis Colcotharis per calcinationem ad dul
Lapis pyroneus , cedinem reductio , eluendo ejus falfedinem, Begui
Sulphur vivum ,
Lapis fulphuris, nus, pag. 374.
vocatur Tinctura , aut Sulphur Narcoticum vitrioli , eft
Sulphur Judaicum ,
Sulphur fine igne. infigne anodynum , reliquis omnibus merito ante
Sulphur vitriolicum , eft Sulphur à vitriolo de ferendum , quod Paracelfus fummopere commen
tum per aquam communem cui in
coctione tra& dat, & magni æftimat.
natat. Defcribitur apud Beguinum, pag. 431. "
Bb Terra
Tom . I
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
290
Terra Saracenica,
Terra Lemnia, Terra fignata,
Rubrica Lemnia,
Vocatur etiam
Minii gleba ,
Minium Lemnicum.
Terra Eretria, eft fpecies quædam ceruffæ.
Terrafoliata Tartari, fit hoc modo.
Affunde acetum Tartaro bene calcinato , q. v.
veluti extracturus effes ejus tincturam ; Evapora
inde phlegma , & rurfus affunde aliud acetum ; id
que tam diu continua evaporando , & affundendo,
donec fentias acetum in evaporatione.
Tunc tuus Tartarus erit animatus & niger , af
funde ei aquam vitæ, tunc folve, filtra & coagula.
Hoc toties reiterato , ufque dum terra reddita
fit foliata, ac candidiffima.
Theriaca , invenies theriacarum varia genera
Chymica , & Galenica in Pharmacopoea Spagyrica
Milli, Pag. 349.350.
Tinctura vocabulô Chymici non intelligunt ( ut
vulgus opinatur, ) colores fimplices à mifto fepa
ratos, vel exaltatos.
Sed colores effentiæ rerum & qualitatibus for
malibus à concreto corpore extractis inhærentes.
Tinctura, nihil aliud eft quàm arcanum (pecificum
cum effentia , & qualitatibus formalibus etiam co
lorem rei habens, ut in fui fimilem naturam tinge
re poffit , adftipulante Libavio , Libro fecundo , de
Alchymia, tra&at . 2 .
Tincturarum variæ funt differentiæ.
Aliæ paffivæ dicuntur , quæ extrahuntur, ut tin
&ura rofarum , & c.
Aliæ activæ , quæ fcilicet paffivas extrahunt , &
iplas tincturas communicant , ut magifterium fa
pientum Crocus , & c.
Item tin&ura alia eft naturalis :
Alia artificialis:
Quædam animalis:
Quædam Metallica:
Alia fimplex:
Alia compofita:
Quæ interdum olea dicuntur , interdum fpiritus,
interdum quintæ effentiæ , prout magis ab his par
ticipant, vel cum aliis.
Tegula fornicata , eft vas terreum ventilabris , &
oftio pervium, oblongum , ad tegendum catillos ,
ne operæ polluantur favillis,utque calor eo tempe
ratius elaborare poffit formatum .
Quidam hanc tegulam cum fundo connectunt,
alii fundum fegregatum ab illo faciunt , fecundum
diverfum cujuflibet arbitrium.
Teragolinien, eft manu confecta.
Tereniabin, eft Manna.
Terdina, eft Valeriana.
Theriaca Germanorum , eft compofitio facta ex
granis maturis & recentibus Juniperi, in mortario
marmoreo contufis , cum aqua pluviali diſtillata,
ut videas largius apud Beguin. pag. 231 .
Hoc medicamentum putant quidam à Paracelfo
eo nomine tributum eflè, verum in ejus fcriptis, id
non invenitur.
Sed ele&uarium Juniperinum proponit Confil.
Tomos
Tales , pag. 105. longe
fpiritus meliùsrecenfetur
compofitio hac theriaca.
à Beguino,
Pag. 134.
Tincturarum , varia genera apud Beguinum recen
Lentur.
Tinctura Antimonii, eft ejus effentia fixata.
S Hermes , &
N.B. Inter veteres , { Pythagoras .
Arnoldus de Villa nova ,
Inter recentiores Raymundus Lullius ,
noftro ævo . Comes Trevifanus , &
Theophraftus Paracelfus , Palmam
obtinuere . B. V. pag . 71 .
Theriaca Mulierum , componitur ad hunc mo
dum .
2. Theriaca Andromach . 3 iij.
Bezoartici Jovial . Z.
Cornu Alcis , & Cervi Spagyricè calcinat. ana.
3. j. f.
Extract. radicum Angelica , Enulæ Campane :
ana. 3. j.
Effentia Caftorei , 3.6.
Magift. Matr. perlarum & Corallor. rubror. anas
fcrup. j.
Olei fuccini 3. B. Mifce , & cum Rob Baccar.
Sambuc. fiat f. a. Ele&uarium.
Terra matrix, Sulphuris eft.
Turreis , eft lapis , quem Bood , & experientia
tura, offa defilientia
mille teftimoniis in cafu à fra&
confervare docent.
Terra pura,nihil aliud eft quàm Sal Coagulatum.
Sed Sal illud habet reliqua Sulphur , &
duo principia, Mercurium .
Ratione quorum producendi habet virtutem , &
nutriendi efficaciam , unde Anima terræ vere dici
tur , cujus ope & virtute fuas exercet facultates.
Hinc fi privetur fuo fale, privatur etiam virtutibus
omnibus, præcipuè pullulandi, germinandi , & enu
triendi.
Ut apparet in Vitro , quod vera terra eft igne
lota, fed emortua, & privata fuo fale.
Unde fterilis , & infœcunda , nullafque virtutes
& proprietates habet.
Hinc colligere licet virtutes omnes , quæ innu
merabiles, hujufce terreni globi dependere ,
A fale, quod includitur intra terræ corpus & vir
tutes ipfius falis , quod eft terreum verum Elemen
tum, dependere tanquam ab agente præcipuo.
A fpiritibus vitæ , qui in eo funt innati , & à ſpi
ritibus cœleftibus nutriuntur, & fuo innato calore,
falis corpus in terra indicant , & in centro ipfius
virginem illam unicam Rheam di&am , cœli & ter
ræ filiam producunt , quæ eft rerum omnium produ
&rix , & confervatrix. Fab. 42.
Tria principia , Mofes in fecundo Capite non fal
tem mineralia intelligit.
Sahab,
Per Bdola , &
Schoham ,
Mercurium,
Sed principia rerum etiam notat, Sulphur , &
Sal.
Aurum enim feu Sahab , abfolutiffimus & perfe
&iffimus Mercurius eft.
Bdola , Margarita eft feu Unio, optimus & præ
ftantiffimus fuccus, feu oleagineus , Sulphur deno
tans.
Schoham, Lapis concretus craffioris inter princi
pia Salis concreti fignaculum exiftit.
V
Ellus aureum, fit ex rore colle &o Menſe Maiš
ex tritico ante ortum folis , cœlo fereno , loco
aperto, expanfo linteo, & in difcum expreffo, & in
vas fictile effufo.
Paratur citra vim ignis arte nova. Beguinus
Venter equi,feu ignis ventris equi, folutionis cor
porum vel fpirituum , inftrumenta multa funt, quo,
rumunum dicitur Venter equi, & fit in duobus vafis,
in
 Lib . I. Sect . III. Subfect . II. 291
in quorum uno eft aqua,in alio fimus equi , ubi eft Hæc omnia defcribuntur apud Beguinum , &
phiala cum medicina, ftatque in furnello, & defuper alios Authores.
comburitur levis ignis, ut aqua tantum evaporet & Unicornu Solare , Quemadmodum Unicornu in

non bulliat : ibique eft Canalis per quem additur regno animali ab omnibus hominibus , præfertim à
aqua quando minuitur. Magnatibus, magno habetur in pretio.
Proprietas hujus ignis eft , quod non deftruit Ita Unicornu Solare , in regno minerali , magni
oleum, fed augmentat propter fuam humiditatem. eft æftimandum propter maximam fixitatem , &
Nam alii deftruunt propter ficcitatem. folidam perfectionem , modum componendi pro
Et uti puer ex calido & humido augmentatur , pofuit Hadrianus à Mynficht, pag.s.
fic equi ignis augmentat oleum fua humiditate. Unicornu Minerale, etiam invenies apud eum,'
Ignis equi non fundit , neque comburit , fed do pag. 1.
mat, & humidum augmentat. Ventus Chymicu , Venti funt thefauri natura,
Vitreum vas , quod tantum S Phiala , & nec eft aliquid in tota natura , ventis ipfis pretio
ex vitro conflatur, eft Circulatorium . fius & nobilius , vita fiquidem & anima rerum
Vide amplius de illis, in fuis locis. omnium , ventis deportatur ad res omnes.
Lapis omnium colorum , Eft enim Ventus fpiraculum vitæ temporalis ,
Leo viridis, quod alio vehiculo deferri non poteft rebus omni
Minor mundus, bus nifi ventis.
Vitrum , vocatur
Ovum Philofophorum Sager, Et ventus nihil aliud eft , quàm tenuiſſima &
Vas circulare, fubtiliffima hujufce materiæ pars , quam ignis
Vas fecretum . naturæ , feu lumen cœlefte , quod huic materia
Unicornu folare , eft medicamentum ex auro , ad ineft furfum elevat, & fit vapor & ventus, qui fum
perfectionem egregiam elaboratum. mopere cuftodiendus eft , alioquin tota Alchymia
Vomica liquoris at erni, eft argentum vivum. effet inutilis.
Vitriolum Romanum, Beguinus fcribit Cyprium & Cuſtoditur autem ventus ille & vapor , fi in vafis
Romanum merito fufpecta effe debent , quod fint vitreis , per quam optimè obturatis , dum erit à
fere adultera, fophifticata,varia, & diverforum co materia fua, & corpore contineatur , nam frigidi
J
lorum, formarum, & virtutum , & quod Romæ nul tate vafis , & aëris in vafe conclufi , ventus ille , &
lum vitriolum foditur. vapor fit tandem aqua , & Pluvia Chymica , quæ
Arcanum optimum in mor terram fuam irrigando fœcundar.
Vitrioli liquor, eft bo caduco , Non fecus ac in magno mundo , vapores &
Et eft oleum de Colcothar. venti , qui calore naturali terra ſurſum in aëre pel
Jovis, luntur frigiditate aëris , & ipfius humiditate, con
Lunæ , vertuntur in pluviam & aquam , quæ fuper terram
Martis , decidit , & fuo irroratu ipfam fœcundat , quia te
Vitriolorum , funt
Solis, nuiffima & fubtiliffima inferioris elementi pars ,
diverfa genera.
Veneris , quæ reliquorum elementorum vires & energias in
Veneris & Hermophroditi fe coërcet.
Martis. S cum .

SUBSECTIO SECUNDA.

PETRI IOH . FABRI Medici Regii Gallici Celeberrimi Manufcriptum

ad Sereniff
. Holfatia Ducem D. FRIDERICUM olim tranfmiffum , Res

Alchymicorum obfcuras extraordinariâ perfpicuitate explanans . E Mufao

GABRIELIS CLAUDERI.

Salutem , & quæ Chriftianus.

VA offero curiofitati , Honorande Lector , promiffum in TraƐlatu meo de TinƐlurà Vniverſali

Manufcriptum Medici post fuafata adhuc viventis , P. J. FABRI .
Si Rerum Phyfico- Chymicarum es gnarus , facillimè fubolfacies, Opufculum hoc alterius laude,
aut, veluti vinum vendibile , hederâ neutiquam indigere , fiquidem tam adcura â perspicuitate
defiderata proponit, ut, falvô tamen docliorum judicio, pauca habeat paria, fuperiora pauciora.
Offero quidem Tibi , cùm Magnalia Deifint divulganda, Reſque Phyfica à dignis & eruditis
magis magifque perfcrutanda. Candidè tamen Te priùs monitum velim, ut antequam dubiam hancce ingrediaris
palaftram, cause priùs Tecum habites, an humeri fufficiant , oneri huic vehements terendo , an legitimam vocatio
nem ad Opus hocce tam ferium apud Tereperias, ac verè piô propofuo Dei honorem & proximi commodum fis
propagaturus, fi dignus cœlitusjudiceris, ut evenxa , Evenna, illud proclamare , Tibi concederetur.
Cum notumfit genuinis Artis Filiis, Deum omnifcium paucis -pauciffimis Regale hoc donum concredere folere.
Hoc enimfcopo, nifi innit atur labor & conatus Tuus , idemfanè erit, ac cum furiente gladium ipfe Tua manui
intruderes ; atque impofterum experieris oleo & operâperditâ, quòd lapidem laveris, quòd bona tua pro lapide
dilapidaveris,ac quod contra Philofophi, lupanar ingredientis , monitum , pœnitere tanti-tanti emeris.Vale &fave.
Tuo ad officia utilia paratiffimo GABRIELI CLAUDERO D.
Altenburgi , Calendis Julii 1690.
Tom. I. Bb 2 FRIDERICO
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
292

abla an-
aga adboxCabdiqatibo

FRIDERICO D. G. Regni Norvvegiæ Hæredi , ac Duci Glefvvici , Holfatiæ,

Stormariæ , & Ofthmarforum c.

PETRUS JOHANNES FABER ,

LUDOVICI XIV. Galliarum Regis Confiliarius Regius & Medicus ordinarius

S. P. dicit & præcatur.

ANTAfuit , &jam eft tam eximia benevolentia & amicitia Tui erga me , Serenißime
Princeps , ut nec potuerim, nec debuerim eam filentio præterire, quin ipfam publicô fcriptê
patefacerem : Scripto quidem non vili & inu ili Tibi Tuifque ,fedfummè neceffario &
pretiofo , tanquam pretium inestimabile continens : ut benevolentia & amicitia Sere
nißimi Principis erga me , fi fieri poteft , in dies magis ac magis accrefceret & augeretur.
Si quid enim eft in rerum ferie , quod benevolentiam & amicitiam augere poßit ., eft donum inaftima
bile , & Thefaurus inexhauftus , fons divitiarum perennis & perpetuus . Nullas ad me fcripfit Serenif
fimus Princeps epiftolas , ut de tali Fonte ac Thefauro perenni certiorem & doctioremfacerem Principem.
Non ergo egebat Serenisfimus Princeps majori doctrina , quam præfenti, cum genio quo donatus eft , quo
occulta f
,i quafint,referabit ac patefaciet. Legat ac relegat Serenißimus Princeps Tractatum hunc,Lectura
enim ufus reliquos, quotquot funt, antiquorum Chymicorum libros claros & patentes faciet, & eorum ob
fcuritatem delebit. Lumen enimfummum accendit in tenebris, acfugat ipfas: obfcurißimafiquidem Chi
micorum Scripta & axiomata clarißimè interpretatur , & explicat in gratiam Serenißimi Principis. Ac
cipe ergo Serenißime Princeps munus hoc cum benevolentia & amicitia qua Te mecum devinxifti
& obftrinxifti : etenim ad optatum & defiderium deveniet , modo patientia & otio fummo utatur.
Patientia fiquidem & otio fummo eget Opus noftrum : feflinatio procul eliminanda tanquam diabo
lica. Semen enim metallicum cum longo laboreperenni , & continuo percoquendum eft , ut ad ma
turitatem deveniat , & deponat faces fuas inutiles ac fuperfluas. Non enim nifi purißimo femine me
tallico egemus , reliquum tanquam inutile & fuperfluum rejicimus , & depurißimâ metallicafubftan
tiâ mercuriali noftra opus noftrumperagimus , ut omnes teftantur Chimia autores , ei ipfa naturafidem
facit. Nam depurißima illafubftantia , non vulgari , aurum & argentum operatur. Sic ars imitando
naturam hanc folam fubftantiam purißimam accipit , & de ipfa fola opus fuum perficit & complet ,
ut videatur clarißime per totum in toto bocfequenti Tractatu . Vale Serenißime Princeps ‫ܝ‬, & me ama
indies magis ac magis , & ero Tuus , verè Tuus ero fervus. Datum in Ædibus noftris die IS. "
Maii 1653.
jun&a perfe&è iterum coquatur , & fummam per
CAPUT I. fectionem acquirat , ut penetret , & poros metal
lorum imperfectorum adeat ? nonne imperfectio
An Lapis Philofophorumfit in rerum nem illam penitus fugabit & longiffimè propellet?
Datur autem illa fubftantia ex qua fit & D, &
Natura.
fic in tantum perfici poteft arte Chimica , ut fub
&
ftantia metallorum imperfetam perficiat & abfol
Ntequam demonftremus , quid fit Lapis Phi
vat. Ergò cæcus eft, & verè cæcus, nec animam ha
A lofophorum , perquirendum eft , an fit in re
rum ferie & perfiftat in rerum Natura ; multi qui bet rationabilem , qui lapidem Philofophorum in
dem funt nafutuli , & genium fummum ac acutum rerum ferie negat perfiftere. Si argumento huic
& rationi fidem adhibere nequit , legat Hermetem
ſe putantes habere , qui exiftimant non exiftere ,
Trismegiftum , Gebrum Arabem , Raimundum Lul
nec effe in rerum ferie aliquid , quod metalla im
lium Hifpanum, & multos alios ferè infinitos au
perfecta omnia in verum aurum tranfmutet & re
tores , qui omnes aliis argumentis & rationibus
liqua omnia defe&um patientia omnino perficiat;
probant, Lapidem Philofophorum effe , & ipfum fe
at fimentemhaberent ratione præditam, talia ab
ipfos feciffe & præ manibus habuiffe : Autoritati
furda non excogitarent . Aurum fiquidem & argen
tantorum Philofophorum eft adhibenda fides ; aut
tum funt in rerum natura , & præ manibus omnium
afinorum numero adfcribendi , qui tanta abfurda ex
feruntur , & omnium oculis objiciuntur, Cùm ergo
mente fua deponere nequeunt,fortaffe, vellent pe
aurum & argentum fit in rerum natura , neceffe eft
nitus doceri ut haberent hanc artem , qua Aurum
aliquid effe , ex quo fit aurum & argentum ; non
enim creantur de novo à fummo rerum creatore › & argentum facerent ad libitum ; SpeЯent hoc
fed fiunt à natura ex materia certa & reali : illa au quæfo : Cœlum potius aurum pluet & margaritas ,
antequam id fiat : Dii fudoribus & laboribus om
tem materia , ex qua fit & perfiftens in natu
ra, haberi poteft , & in tantum perfici , ut cum auro nia vendunt & potiffimum hanc artem , in quâ ac
quirendâ fummopere laborandum & defudandum
conjuncta , reliqua imperfecta metalla perficere
eft. Ergo exiftimandum eft, & firmiter credendum ,
queat fua perfe& tione . Nam fi fola fimplici co
étione naturali in venis montium conclufa aurum Lapidem Philofophorum effe ac perfiftere in rerum
efficiat : quid faciet fi Coctione artificiali multo natura, cùm materia & fubftantia , ex qua fit &

ties iteratâ in vafe puro vitreo , cum auro con D, exiftat,quæ omnino perfici poteft ut perfectione
fua
 Subfect . II. 293
Lib . I. Sect. III.

fuâ arte acquifita perficiat omnia defe&um patien

CAPUT III.
tia , fic concludere poffumus Lapidem Philofopho
rum effe & perfiftere in rerum naturâ.
Quale habet Corpus Lapis Philofophorum,
CAPUT II.
qua veste induatur.

Lapis Philofophorum quidfit in rerum Oc Caput totam Artem comple&itur, & de.
Natura. H tegit Sapientibus qui Leonem chimicum CO
gnofcunt,notô enim corpore Leonis noftri,feu La
X Capitulo præcedenti colligere poffumus quid pidis Philofophorum , reliquum , quod fupereft ,
fit quam opus ? ludus
materiam feu femen ex qua fit , D , & reliqua rorum : Coquere tantùm debemus tunc temporis,
metalla, fed hoc nimis obfcurum eft iis , qui Artem & patientiam & otium habere,ut perficiamus opus
Chimicam fummis tantum labris deguftârunt. Vi tam defideratum. Si lapis fit quinta effentia cæli &
dendum jam , eſt , quid fit hæc materia & hoc fe elementorum omnium , Corpus aliud habere nè
men metallicum.non enim videtur illud femen in quit , nec alia indui vefte , quàm falis Corpore
metallis , & proinde multi negant ipfum , qui non & vefte : dum enim coquitur hic fpiritus in Cen
vident oculatum enim habent cerebrum ; credunt tro Terræ , Coctione illâ non poteft indui aliâ
tantum quod vident. At Hermes Trifmegiftus af vefte , quam falis ; in fale enim iftô videmus
ferit, metalla habere femen, ex quo crefcant , dum omnia elementa : videmus ignem propter ca
afferit , in fua Tabulâ Smaragdinâ , fuperiora effe lorem & infignem flagrantiam ; videmus aërem
ejufdem naturæ ac inferiora. Animalia fiquidem propter raritatem & candorem ; videmus aquam
& vegetabilia , quæ funt in fuperficie Terræ , & ve propter diaphaneitatem & humiditatem ; videmus
rè fuperiora funt habent femen , ex quo crefcant : Terram propter corporeitatem & maffam compa
ergo & inferiora , quæ funt mineralia & metalla , &
tam ; videmus Cælum propter infignes Solis, Luna
quae in inferioribus terræ crefcunt , habent etiam & ftellarum omnium Virtutes & proprietates, ita,
femen, ut & fuperiora animalia puta & vegetabi ut caufæ omnes , quæ ipfum fecerunt Salem , in
lia : non ergo negandum eft metalla ac mineralia ipfo coërceantur & confpiciantur. Quid ergo de
habere femen , ex quo fiant & crefcant. Sed quale fiderabimus ampliùs in tantâ & unicô fubje&o,
fit iftud femen , & quâ ratione fiat in rerum natu. quod dicitur Lapis Philofophorum , & tamen non
ra , jam perquirendum : femen enim animale & ve eft lapis, nec naturam lapidis habet: dicitur tamen
getabile fit ex elementis & cœlo, fequenti via : cœ Lapis, quia funditur & liquefcit in Aquâ ; quod non
Jum fuis radiis & influxibus , quod illis ineft purif faciunt lapides. Nec enim liquefcunt in aquâ & dif
fimum projicit in elementa & potiflimum in cen folvuntur imo magis ac magis indurantur & cref
trum Terra, hinc digeritur & percoquitur naturali cunt. Aqua enim omnium Lapidum mater & origo,
centrali ipfius terræ , tum à fe ipfo , donec purif. fpiritu venereo Lapidis noftri in Aqua perfiftente ,
fimum illud Cæli & elementorum omnium fiat Cor qui materiam Lapide: m indurat, & coquit in me
pus , & hoc corpus fiat fpiritus ; itaut hæc fubftan diis ipfis aquis. Lapis e go nofter , feu femen Me.
tia tranfeat primo in corpus ex fpiritu , & hoc cor tallicum noftrum & quinta effentia Cali & elemen
pus iterum in fpiritum , qui unione & conjunctio torum , alio non poteft indui corpore & veſte ,
ne frequenti cum fuo corpore tandem fit fpiritua quam falis. Calor enim ingens in tali materia re
lis fubftantia , habens corporale quod fum quod peritur , corpufque falis efficit , & naturâ ipfâ po
dicitur à Philofophis fulphur naturæ, quod tandem ftulante. Quia , cùm natura ipfa ex ipfo Corpore &
in venis montium conclufum centro fuo fixo figitur Spiritu omnia formare , & procreare debeat, non
in metallum : quod fi purum fit , tranfit in aurum poteft ex alio corpore, quam falis id efficere, quia,
purum ; fi impurum , abit in imperfe&um metal fal ad omnia generanda & procreanda proclivis &
lum , & fecundum variam ac diftinctam fuam im aptus eft. Alia fiquidem corpora id efficere ne
puritatem varia & diftin& ta impura metalla funt . queunt abfque reductione in materiam illam , quæ
Et hoc eft femen verè metallicum, ex influxu Cœ prima omnium eft. Illa autem prima materia non
lefti , & puriffimis elementorum fubftantiis Con poteft reduci in aliam fubftantiam , aut daretur in
flatum ,quod dum fublimatur , & circulatur per po infinitum progrellus : fed poftquam omnia redu&a
ros Terræ , variâ inquinatione perfunditur ; Cùm funt in illam primam materiam , tunc funt varia
impuritatem reperiat in poris Terræ impuris & in generationes & infinitæ ex illa materia fecundum
quinatis , ex quâ impuritate , ut dixi , varia nal difpofitionem illam materiæ ab agentibus variis ,
cuntur metalla imperfecta ; utpote plumbum,ftan que illam materiam variè difponunt, & ex illa pro
num , argentum vivum , ferrum & cuprum. Si vero ducunt omnia mixta producibilia. Concludendum
purum iftud femen in rupibus puris concludatur , ergo eft lapidem philofophorum non alio corpo,
coquitur à fuo ipfo naturali Calore , & naturali Ca re ac vefte indui polle , quàm falis ; qui in omnibus
lore ipfius Terræ , in & . hoc ergo femen me Locis , ubi nihil generari poteft, reperitur & fedem
tallicum eft centrum in matricibus metallorum , habet ubi enim generatur aliquid , in eo impendi
ceu locis , ubi generantur Metalla, id eft verè lapis tur illa materia.
philofophor. quia ex ipfo puro & puriffimo facto
CAPUT IV.
coctione artificiali fit lapis , ex quo perficiuntur
omnia defectum patientia , unde metalla imperfe
&a perficiuntur in aurum vel argentum;Cùm talem Quibus Nominibus infigniatur lapis ,
defe&um patiantur in arte Chimica : non mutatur
Philofophorum.
hic lapis & fubftantia idem omnino eft qualis eft in
natura;
ubi nihilfed
omnnefciunt eô uti
ino prodef homines
t , fed potiùs :ma
abutuntur
lum , queo,
am Non On poffunt recenferi omnia nomina, quibus
infignitur Lapis Philofopho u, aut maximum
bonum operatur . exinde exurgeret volumen. Nominibus fiquidem
Tom. I. Bb 3 rerun
 Bibliotheca Chémica
294
rerum omnium , quæ in rerum natura exiftunt, infi
gnitur & nominatur: fed præcipua & quæ arti noftræ
profunt , declarabo , & rationes , quibus motifunt
Philofophi Chimici , ut his nominibus infignirent
lapidem hunc, patefaciam & explicabo; Dicitur er
go imprimis : Materia rerum prima , quia verè ma
teria hæc rerum omnium prima eft , & res omnes
ex eâ oriuntur, & in illam reducuntur per putrefa
tionem Naturalem. Dicitur etiam Microcofmus ,
& rofa, & quod nigrefcat, ut plumbum.Dicitur Venus
quia in ipfa continentur omnia elementa , & Cœ
lum & proprietates omnes Cœli & elementorum
omnium in ipfâ coercentur ; cœlum enim, fol & lu
na , & ftellæ omnes in eo comprehenduntur, unde
dicunt Philofophi : in noftro fubje&o unicô & verè
funt Sol & Luna & ftellæ omnes conjunctæ, & perin
de in ipfo fubjecto funt tot & tantæ virtutes, ut fa
tis admirari nequeamus.Dicitur etiam lapis Aquila,
quia in ipfo continetur alius lapis in ventre fuo
occultus. Lapis fiquidem philofophorum verus &
abfolutus ex ipfo conficitur & perinde in ventre
ejus occultatur. Dicitur & Aqua vitæ refufcitat
enim Regem noftrum mortuum, h. e. Aurum, quod
• verè mortuum fufione vulgari , dum ex fodiná fuâ
excoquitur. Spiritus enim ille aureus fufione eva
nefcit & proinde concidit vita ipfius. Vitâ ademp
tâ & evaporatâ mortuum dicitur aurum ; Cùm ve
rò redit , & ipfo confociatur , dicitur vitam recu
perare , & à mortuis refufcitari . Dicitur Aqua vitæ,
cùm omnes homines ab omnibus morbis vindicet,
&vitam illis proroger. Dicitur Venenum, quia me
talla enecat , & res omnes , ad putrefactionem
conducit , ut inde regenerentur , & ad meliorem
ftatum perducantur. Dicitur & Spiritus , Cùm fit
volatilis , & in Coelum evolet & clarificet metalla,
omnia , iifque vitam largiatur , tanquam verus vi
talis fpiritus. Dicitur Medicina fumma & unica ,
cùm curet omnes , tum hominum , tum metallo -
rum infirmitates. Dicitur Cælum , cùm hæc mate
ria fit incorruptibilis , ut cælum , & quafi cælum
operetur invifibiliter & fpiritualiter in res omnes
naturales.Dicitur Nubes:dat enim aquam cæleftem ,
pluviam & rorem , quibus irroratur aqua fua pro
pria , ut fructum ferat , i . e. Mercurium fuum. Dici
tur Ros. Decidit enim ex aëre aquamque cum fuis
germinibus refocillat & imprægnat , ut inde lac vir
ginis prodeat & fcaturiat . Dicitur Umbra; obfcu
rat enim aquas & elementa , & caufatur eclipfes
Solares & Lunares Dicitur Luna, cùm fit ejus pro
prietatis & naturæ , frigida & humida ,& fimili mo
do in inferiora operetur , & fortiatur lumen à fole
fuo. Dicitur & Stella fignata & Lucifer , cùm in
opere præluceat manè & vefperi , quod vifu admo
dum mirum eft.Dicitur Aqua permanens , aqua vi illi addenda funt ad perfectionem , quia lapis ipfe
tæ metallica ,aqua foliata incorruptibilis ; perfiftit
nto
enim in igne, aëre & terra & à nullo eleme cor
rumpitur. Dicitur etiam Aqua ardens & ignea. Li perfici nequit, nifi Sol & Luna fimul conjungantur
quefacit enim omnia metalla , plùs quàm omnes in uno ſubjectô , quod in hoc folo reperitur. Na
carbones & flammæ , quod & ignis præftare ne turaliter enim in eo conjuncta funt
quit. Dicitur etiam Sal nitri & petræ ; habet enim
ejus proprietates & qualitates & extrahitur eodem
& fimili modo. Dicitur etiam Lixivium, quia lavat
& abftergit fordes metallicas , & proprias fuas ,
itaut puriffima deveniat . Dicitur & Sponfa, mater,
conjux, Eva & eft verèTalis . Ex eâ enim nafcútur re
r curius , corpus , anima
gi noftro Filii regii.Dicitu etiamVirgo pura & im
maculata. Manet enim pura & cafta , etfi pariat fi
lios : eofque & maritum proprium ftrangulat &
e itat rup & ficcum, dicitur Sal vel corpus; quod verò in eo eft
enecat, eofqu iterum refufc in vitam incor
tibilem & immortalé . Dicitur Lac virginis ,cùm ejus calidum & igneum , dicitur Sulphur feu anima ,
liquor ad modum lactis egrediatur è terrâ fuâ, &
Curiofa
in vas recipiens coaguletur in butyrum , quod cal
lido diffluit & frigido coagulatur. Dicitur Sanguis,
quòd rubefcat ut fanguis & rubedinem efficiat ,
contineatque fpiritum vitæ , uti Sanguis. Dicitur
Balneum quòd laver & purificet regem noftrum ,
& metalla omnia fudare faciat. Dicitur Acetum
fortiffimum , quod rodat metalla & ea folvat . Di
citur plumbum , quòd fit materia gravis & ponde
naturæ , quod ardeat & conficiat omnia , & matu
ret & coquat. Dicitur Sputum lunæ , quòd à luna
cælefti in aquas projiciatur, veluti fputum.Dicitur
Serpens & Draco , cum devorer & abfumat metal
la cuncta , & venena in fe contineat. Dicitur Ma
gnefia, quòd attrahat & alliciat metalla & præci
puè folem & lunam propter eorum perfectionem.
Dicitur Fimus , quod ftercoret aquam fuam , & fæ
cundam faciat & fertilet . Dicitur Ens Metallicum,
& verè eft , cùm Corpora Metallica ex eo fiant ,
& originem habeant. Dicitur Materia omnium for
marum ; dat enim ipfas , perficit & confervat . Di
citur Iris propter colores varios, qui in ipfa appa
rent , tanquam in iride . Dicitur Cahos , quod om
nia elementa & virtutes cæleftes , in ipfa confufa
fint & indiftincta. Dicitur aliis infinitis nominibus
& nuncupatur , quæ explicatu non funt neceffaria;
quia hæc Superiora fufficiunt , ut reliqua cun&a ex
plicari poffint ad Autores Chimicos intelligendos .
Intelligunt enim omnes hanc folam & unicamma
teriam Univerfalem & Catholicam , quibuscunque
nominibus , ceu veftibus eam veftiant & induant.
CAPUT V.
An lapis Philofophorum cum Terrâ fuâ
Spiritufufficiat in fe ipfo ad ultimamper
fectionem obtinendam .
Lamant omnes Philofophi Chimici , qui per
C fecerunt Lapidem Philofophorum, fubje&um
unicum effe in rerum natura, quod in fe ipfo habet
quicquid illi neceffarium eft ad perfectionem fuam
ultimam & abfolutam obtinendam. Nihil enim in
trat in compofitionem ipfius alienum & extra
neum . Abundanter enim habet, quod habere debet
ad fuam perfe t &ionem : fuperflua tantùm demenda
funt, quæ funt fæces fuæ , quæ non funt ejus naturæ,
& dum fæces hæ feparatæ funt , coctio tantùm illi
neceffaria eft , perennis & continua , ut ultimam
perfectionem acquirat. Nec Sol aut Luna vulgaris
habet in fe folem & lunam, quæ funt illi conjuncta
in centro fuo.Unde aiunt Philofophi. Lapis nofter
, & &.
imò in ipfo funt infeparabilia : Unde illi fubjecto
infunt omnia neceffaria ad perfectionem. Unde af
ferunt & clamant Chimici . Eft in Mercurio quic
quid quærunt fapientes. Quia in fubje&ô noftrô ,
qui verus eft Mercurius, funt omnia neceffaria ad
perfe&t ionem;eft etiam in eo Sal & Sulphur & Mer
& fpiritus , unde trinus &
unus eft , quia illa trina conftituunt unum fubje
&um homogeneum . Quod enim in eo eft frigidum
quod verò in eo eft frigidum & humidum dicitur
Mercurius.
 Lib . I. Sect.
Mercurius . Sed coctione continua & perenni illa
tria convertuntur in unum hac ratione , frigidum
& humidum convertitur in calidum & humidun, &
tandem in calidum & ficcum ; & fic convertuntur
elementa quæ in materia noftra reperiuntur , con
fufa & diftincta, & fiunt unum elementum igneum
& ficcum. Et fic fal, quia in materia eft noftra, con
vertitur in mercurium , & mercurius convertitur in
fulphur fixum & permanens , quod omnia perficit ,
& verum eft vitae balfamum ; Unde vitam reftau
rat ac renovat , in omnibus naturæ mixtis non fo.
lùm in metallis ; fed etiam in animalibus & vege
tabilibus cunétis : Sic lapis nofter habet infe om
nia illi neceffaria ad perfectionem abfolutam obti
nendam. Nec aliud quærendum eft , & illi adden.
dum , five fit metallum perfectum , five imperfe
&um ; uti clarius videbitur capitulo fequenti.
CAPUT VI.
An aurum vel argentum , vel quodvis
aliud metallum requiratur ad perfectionem
lapidis noftri confequendam.
Eriffimum eft ac certiffimum, metalla que ma
V teriæ noftræ intima funt , ac illi materialiter
ta ac implantata funt fufficere ad perfectio
jun&
nem fuam ; ut capitulo præcedenti declaratum eft.
Nihilominus tamen , fola metalla etfi perfecta ad
modum fint , cùm fint volatilia & tarde coctione
noftrâ figantur, Philofophi confulunt, aurum vulga
re vel argentum illi addendum effe , ut citius figan
tur hæc metalla lapidis noftri volatilia, & ita citius
perficiantur. Perfectionem enim ultimam obtinere
non poffunt, quin perfecte figantur & rigorem ignis
pati poffint. Nec aurum , nec argentum vulgare ex
tranea funt lapidi noftro . Cùm fint ejufdem naturæ
cum his ipfis, quæ lapidi noftro infunt intima , quæ
quidem cum fint perfectè co & ta , & natura fixa , fi
tâ figunt , coquunt, & maturant ea ,
xatione perfe&
quæ non funt omnino cocta, neque fixa , & omnino
matura : & ideo illa addimus ,ut citiùs maturef
cant & figantur, & fic citius terminentur in bonum;
nam Mercurius fixus & perfectè à natura co& tus
& maturus , additus mercurio non fixo , crudo &
immaturo , citiùs perficitur & terminatur in bo
num perfectum ; & fic alia principia , quæ in auro &
argento perfe&è co&a & matura , fua perfectione
ultimatâ reliqua principia ejufdem naturæ , quæ in
cocta funt lapidi noltro & immatura , perficiuntur
& terminantur , ultimâ perfe& tione eorum addi
tione : ita ergo concludimus & afferimus , noftro ,
Lapidi nihil addendum , ut fuam ultimain & abfo
lutam perfectionem acquirat , nifi ut citius termi
netur , & perveniat ad ipfam perfectionem , aurum
vulgare addendum effe , vel argentum: quia fuaper
fectione & maturitate citius perficiunt aurum &
argentum , quæ funt lapidi noftro in intimis fuis
Thalamis , & receffibus .
. CAPUT VII.
2.9
Quare Lapis noster fit Trinus & Vnus.
Ummus rerum omnium Creator voluit Ima
ginem fui ipfius mundo huic creato relinquere
& fuæ Trinitatis & Unitatis fymbolum aliquod
Tom. I.
III. Subfect. II . 295
impingere alicui Creaturæ. Artifex enim quilibet
fuis operibus imaginem fui relinquit . Sic fummus
Artifex mundum tunc creando voluit creaturis
imaginem fui relinquere , ut unufquifque Philo
fophorum naturam rimando & perfcrutando ,
Deum ipfum videret & cognofceret, Lapis nofter
ubique reperitur in omnibus naturæ mixtis , &
ubique Trinus eft & Unus ; Trinus , cùm in eo fit
Sal, Mercurius & Sulphur , & hæc tria_unum con
ftituant fubjectum homogeneum & fimilare. Ec
perinde unus eft Lapis , & fic , in eo reperitur Tri
nitas & Unitas , ac in Deo. Ut enim Pater in di
vinis producit ab æterno Filium , & à Patre & Fi
lio procedit Spiritus : fic & in noftro Lapide fimi
litudine quâdam & fymbolo Sulphuri quod fe ha
bet ut Pater , procedit Sal, qui fe habet ut Filius ,
& ab his duobus procedit Mercurius verus , tan
quam Spiritus Sanctus , qui omnia agit , fovet &
fervat. Unde Sendivogius , novi Luminis Autor, fic
ait : Unus dedit duos, & duo unum dederunt Spi
ritum San& tum, & fic creatus eft mundus , & fic erit
ejus finis . Omnia enim in unum tranfibunt , ut ex
uno creata funt , & fic erit finis rerum omnium.
Quia omnia naturæ mixta in principia refolven
tur ,& hæc principia , quæ funt tria , tranfibunt in
unum principium : & fic erit finis hujus mundi.
Sic ergo concludimus , Lapidem Philofophorum
effe Trinum & Unum , & fymbolum habere Divis
nitatis, quod eft Trinum & Unum.
CAPUT VIII.
Qualis fit Philofophorum Mercurius , qui
in fe omnia neceffaria habeat ad Lapidem
Philofophorum confequendum ?
Ic Mercurius non eft vulgaris & communis,
H vulgariter &
currit ut aqua, nec made facit manus , cùm propter A
ficcitatem fuam non adhæreat tangenti ; quæ ficci
tas cohibet humiditatem , & impedir, ne hume & tet,
Nofter Mercurius & omnium Philofophorum eft
alius , & diftinétus , ac diverfus ab ipfo . Non made
facit manus , cùm fit fal, & ex falinâ fcatebrâ du
cat originem ex fubtili aqua , fubtilique Terra
conflatus . Differunt tamen hic Mercurius & vulgi
qualitate , cùm nofter calidus fit & humidus . Al
ter vulgaris frigidus fit & humidus , & fic non hu
mettet. Et Mercurius vulgaris quanto magis co
quitur , tanto magis manet fluidus & aquofus,
Nofter verò quanto magis coquitur , tanto magis
infpiffatur. Vulgaris quantò magis coquitur , tantò
magis terrificatur , & in terram non fufbilem &
impuran convertitur ; Nofter verò quantò magis
coquitur , tantò magis infpiffatur , in talem tamen
fufibilem , & igne permanentem convertitur. Hinc
facilè colligitur , Mercurium Philofophorum non
effe ullo modô vulgarem , nec ullo modo educi
poffe ex eo , fed tantùm effe humidum radicale
metallicum , quod in Lapide Philofophorum repe
ritur. Unde Sendivogius afferit, Mercurium Philo
fophorum nihil aliud effe , quam humidum aëris
caliditate mixtum ; quod idem eft , ac humidum
radicale metallicum , caliditate mixtum; oportet
enim neceffariò illud humidum effe calidum , pro
pter Sulphur innatum, quod in fe habet , beneficio
tum ;
cujus coagulatur & figitur in metallum perfe &
fi purum & à fœcibus terreis vindicatum fit. Hing
Bb 4 colligere
 a
othec ica fe
Bibli Chem Curio
296
colligere poffumus , Mercurium Philofophorum phur Philofophorum perficiuntur in elixir , nullam
mentionem fecerunt . Ratio autem , qua ad tale
nullo pacto effe Mercurium vulgarem , & ipfum
habere omnia neceffaria ad Lapidem Philofopho filentium funt moti , fortaffe eft, quia ipfi noluerunt
rum conficiendum , cùm in fe habeat fulphur , & clavem Artis patefacere. Sal enim noitrum eft vera
ignem naturæ fummopere depuratæ , quæ fufficiunt clavis Artis, & abfque illo nec fulphur necMercurius
ad perficiendum opus Philofophorum , ex teftimo in lucem patefieri poffunt. Sal enim ipfa occultat
nio omnium Autorum. Sic concludemus , Mercu & obfcurat , & captiva tenet, tanquam in carcere ,
rium Philofophorum effe humidum radicale metal ne egrediantur. Unde Sendivogius Tractatu fuo de
licum feu humidum aëris caliditate mixtum , ha fulphure afferit , fal & fulphur in fonte , vel circa
bens in fe in centro fuo omnia illi neceffaria ad fontem clariffimum & limpidiffimum altercari inter
perficiendum opus noftrum : ut teftantur omnes fe ipfa , & præliari inter fe adeò , ut fulphur à fale
Autores , quorum authoritati fides eft adhibenda , in fonte vulneretur , è cujus vulneribus non exivit
cùm ipfi viderint & palparint ea omnia quæ ipfi Sanguis , ut deberet , fed lac purum , quod in reci
afferunt. Quocirca nullo pacto ipfa falfa putanda piente coagulatur in butyrum , totius operis no
& exiftimanda funt. ftri fundamentum , ut in eo Tra&atu de Sulphure ,
Sendivogius clariffimè demonftrat, afferendo, Lac
CAPUT IX. illud, feu butyrum in magnum accreviffe fluvium, in
quo Diana ipfâ fubmerfa eft , & Sol volendo Dia
Quale fit Sulphur Philofophorum , quod nam ipfam falvare à naufragio , traxit Diana Solem
& ambo fubmerfi funt in tali fluvio, ibique manfe
Opus noftrum cum Mercurio perficial.
runt , donec à mortuis furrexerunt. Quod omne
Ercurius Philofophorum explicari non po Lapidem inde confectum indicat lynceos oculos
M teft, quin & fulphur eorum explicetur . Sunt habentibus. Sal ergo Philofophorum , quod in hoc
enim unum & idem in eodem fubje &o, nec poflunt capitulo perquiritur eft Clavis artis abſoluta , & eft
feparari ; quod enim calidum eft & igneum in fal illud , quod Cælum omne, Solem & Lunam ,
Mercurio , eft; Sulphur ; quod verò humidum eft ac ftellas omnes & elementa continet & fecum
Mercurius. Mercurius fiquidem femper calidita concludit , & unà cum Mercurio & Sulphure coer
tem illam naturalem & innatam fecum habet , & cetur in uno & eodem Corpore ; quod enim in
caliditas illa nunquam in Mercurio etiam fepara Mercurio & Sulphure, feu in humido & calido radi
tur ab humido iftô , unde dicitur ab omnibus Phi cati metallico corpus efficit, fal eft : illa enim duo
lofophis, Mercurium habere in fe Sulphur innatum corporificantur à Sale ipso.Unde fine Sale nil in ar
bonum , quô humidum fuum coagulatur in aurum. te noftrâ efficere poffumus,nec Mercurium noftrum
Eft ergo fulphur Philofophorum calidum illud ra & fulphur videre & palpare valemus. Et qui fine fa
dicale quod ineft Mercurio , rebufque omnibus , le illô operatur in arte noftrâ , is cum arcu fine
cujus ope & beneficio res omnes ad maturitatem chorda fagittat. Qui ergò fcit falis illius effe &
tio
conducuntur & ad perfectionem ultimam & abfo nem , ut inde Mercurius & fulphur noftrum egre
lutam. Unde Mercurius Philofophorum folo & diantur & appareant , fcit fundamentum artis . Stu
unicô fuo Sulphure maturitatem acquirit & perfe dendum ergo eft, & libros antiquorum omnes per
&ionem , unde in aurum perfe&um abfolvitur. legendos habemus , ut fal iftud primò cognofca
Unde fi aurum liquidum effet & penetrabile , ve mus , & ejus effe & tionem: fine enim effectione ipfius
rum effet elixir ad vitam & ad abfolutam perfe falis non poffumus habere nec mercurium , nec ful .
&ionem rerum omnium & metallorum. Sed non phur ad opus noftrum perficiendum , at cum effe
poteft naturaliter coctione in liquidam & pene &ione ipfa volatilia facimus , quæ in illo fixa funt.
trantem fubftantiam transformari › quia natura Abfque autem illa volatilitate Sulphur & Mercu
vafis in naturalibus , ubi Mercurius in aurum ex rium in fale conclufa & captiva tanquam in carce
coquitur , non poteft iterum atque iterum Mercu re , habere non poffumus ; & nifi ipſa volatilia ha
rium purum & liquidum illi addere : quia liquidi beamus , ipfa depurare non valemus, nec perinde
tas & penetratio dependet ex folô Mercurio , qui elixir noftrum perfici poffet. Cùm ex puriffimis
cùm fit liquidius , & fummopere penetrans , liqui metallicis principiis folùm perficiatur , quæ folum
dam facit fubftantiam , quia fuperabundat. Unde modo & effectione & fublimatione haberi poffunt,
Ars Chimica in Lapide Philofophorum conficien ut frequenti capitulo clariffimum fiet.
do addit ter aut quater , aut pluries coagulato La
pidi Mercurium fuum,ut copia mercurii liquidita CAPUT XI.
tem & penetrationem efficiat in lapide : adeò ut
lapis nofter aliquando liquefcat in oleum fixum li De Solutionefalis nostri , ut per fublima
quabile, & nunquam coagulabile in fubftantiam fir tionem & deftillationem Mercurium & Sul
mam & duram. Supereft ergo , Sulphur Philofo
phorum effe calidum innatum Mercurii ab eo nun phur noftrum habere valcamus.
quam feparabile , quo folo Mercurius maturita
Al noftrum difficile folvitur, & fiquid eft in to
tem ac perfectionem acquirit , & in aurum tranf- Stà arte difficile & laboriofum ,hoc eft folutio
mutatur.
CAPUT X. falis noftri. Cum magna enim difficultate, & longo
8 labore putrefcit & fine putrefa&ione confici non

poteft. Putrefacere ergò priùs ipſum debemus ,

Quale fit Sal Philofophorum cujus ope
Mercurius & Sulphur perficiantur in Lapi
dem Philofophorum.
Himici antiqui omnes de Sale Philofopho
C rum, cujus ope & auxilio Mercurius & Sul
antequam ipfum folvamus, antequam ergò pu ref
cere ipfum faciamus , ipfum fummopere purificare
debemus , purificatur autem ipfum folvendo in
aquis ftillatitiis pluvia vel roris fepties rectificatis,
& ipfum congelare debemus, & deficcare ipfum fo
lucum deftillando , & demum efficere, & deficcare,
........ 1 donec
 Lib . I. Sect ..
Sect III. Subfect. I. 297

donec ad fummam & ultimam aurificationem de tallis perfectis funt radii , tingentes , & fulphur al
veniat . Tunc temporis dum puriffimum eft , & ab bumen rubeum perfectè maturum , & perfectè co
omnibus heterogeneis rebus vindicatum , ipfum &
tum, quò citius terminantur in perfectum finem .
folvere debemus in maxima quantitate fpiritus fui fulphur album & rubeum, quæ funt in Mercurio no
ipfius , qui etiam fepties debet deftillari , ut vindi ftrô . Unde non perperam faciunt , qui fic operan
cetur pariter ab omnibus heterogeneis fuis ; ipfum tur,nec ullum errorem committunt , fed omnino fe
que folatum fuo ipfomet fpiritu putrefacere debe cundum leges artis faciunt, & fe gerunt.
mus in balneo aquæ tepentis per quadraginta dies,
CAPUT XIII.
aut per duos aut tres menfes , donec putrefcat &
nigrefcat in ipfo balneo. Tunc deftillanda eft ma
teria per retortam in cineribus , & fuper id , quod An in Mercurio noftrô peragendô , fint variæ
in fundo remanet , cohobandus eft Spiritus , donec
& diftinéta operationes .
egrediatur ut Lac , & coaguletur in recipiente in
frigido coagulabile , & calido folubile , & liquabi Aria & diftin&
tæ enarrantur à Chimicis an
le velut butyrum , quod fepties eft deftillandum in
novis & recentibus retortis. Et habes fic verum
gendo noftro mercuriô;imò ex tribus naturæ regnis
& perfectum Mercurium Philofophorum , qui per eliciunt Purum Naturæ , ut hæc pura fimul juncta
fe co&ione perenni & perpetua figi poteft in fal Mercurium noftrum conficiant : & operationes ,
fixum & permanens quod eft verum Elixir . Quod quibus hæc peragunt , funt fublimationes, deftilla
quidem fi ad metalla transformanda eò uti velis ,
tiones , calcinationes, cohobationes , putrefactio
projiciendum eft fuper aurum in tigillo liquatum, nes , digeftiones & aliæ plures , quæ omnes fubuna
& fic fal iftud aurum ingreditur , & in fal frangibi operatione , nempe fub coctione folâ comprehen
le & friabile permutatur ;folubile tamen & liquabile duntur. Nihil enim eft aliud peragendum , quàm
leviffimo calore; quod quidem dum eft auro impræ coquendum ; Co& tione enim fola impura fepara
gnatum , projectum fuper imperfecta , ipfa tranfmus ; unde purificamus, fublimamus , deftillamus ,
mutat in aurum: quod quidem qualiter & quô tem
& alia fimilia peragimus , donec ignis & aqua, quæ
pore faciendum , fequenti Capitulo clarum fiet & in Mercurio præliantur, & bellum inter fe gerunt,
manifeftum . fe conjungant , & amica fiant ; unde illud : Fac

CAPUT XII. pacem inter inimicos & totum Magifterium poffi

debis. Nec iftud faciendum eft igne fortiffimo; fed
leviffimo ac molli : minor enim ignis omnia terit ,
Quo Tempore Coctionis Mercurii noftri me
Quia in Principio ignis & aqua in Mercurio con
talla perfecta illi fint addenda ? jun&
ta, non adhuc perfectè & abfolutè unita funt ,
ideo forti igne feparantur , & fi feparentur , nun
Unt Chimicorum quamplurimi , qui in prin quam uniuntur. Ideo connexa funt linquenda, nec
S cipio Coctionis noftri Mercurii aurum & ar à fe invicem feparentur ; fed conjuncta coqui ac
gentum addere folent , ut citius terminentur Mer digeri inter fe , ut tandem uniantur , & invicem
curius, in Sulphur fixum album & rubrum . Quod tranfeant in vas recipiens in forma pinguedinis
ego non improbo , fed fed mentis
mentis meæ
meæ omni
omni candidiffimæ, five butyri albiffimi : unde Flamellus
bus laxatis habenis in eorum fententiam & opi afferit , vas fuum , in quo erat Lapis Philofophorum,
nionem abeo. Metalla enim perfecta , aurum vel femiplenum effe pinguedinis venti Mercurialis , &
argentum , Mercurio noftro addita & conjuncta, fpuma maris rubei , hoc butyrum indicans & auro
citius ipfum Mercurium percoquunt , & terminant foluto imprægnatum, Non ergo variæ funt & di
in fixum Sulphur , album vel rubrum quod eft per verfæ operationes in peragendo Mercurio noftrô;
fe&
tionis finis Ultimus & fcopus Chimicorum ab fed unica tantum eft operatio , quæ dicitur coctio
folutus. Quod fi metalla perfe& ta non addantur noftra , in quâ perficitur Mercurius & pinguedo fua
vel conjungantur Mercurio noftro , nec in princi feparatur & fublimatione perficitur , & deftillatio
pio , nec in medio , nec in fine, Mercurius nofter ne abfolvitur : quod omne eft ſola coctio.
coctione perenni & continuâ non defiftit fe ter
minare in Sulphur album primô & ultimò rubeum , CAPUT XIV.
quod eft Sanitatis noftræ & prorogandæ vitæ huma
næ fummum Medicamentum. Fugat enim per ſe
An in Butyrô & pinguedine noftrâ fint
omnes defe &us , & curat omnes infirmitates , cùm
animalium , tùm vegetabilium quamvis auro & ar Mercurius , Sal & Sulphur infeparabiliter
gento non imprægnetur.Habet enim in fe ipfo Mer conjuncta.
curius nofter vitam cœleftem & lumen , ut puriffi
mum omnium elementorum femen , cujus benefi Uia Butyrum & pinguedo noftra feparantur,
cio in naturalibus admiranda & miraculofa omni O per deftillationem à terra fuperflua & inutili,
no peragit & perpetrat. Et fic eft vitæ humanæ ve aliquis dubitare poffet , an in illa deftillationė
rum & unicum &, abfolutum Solatium , quò ma Mercurius, Sal & Sulphur tranfeant & pinguedinem
jus in hac terrarum valle poffideri non poteft. illam & butyrum conftituant ? Certiffimum eft , nec
Et certè in hoc perquirendo magis defudare debe ullò eget dubio cùm Mercurius , Sal & Sulphur
rent homines mentis & rationis capaces , quàm fa fint fimul conjuncta in Terrâ noftrâ fi feparentur,
ciunt,imò hoc inutile & vanum exiftimant ftudium: & per deftillationem deveniant in vas recipiens ,
imò captos mente & ftultos exiftimant , qui huic butyrum feu pinguedinem conftituant , quin fimul
ftudio & operi navant operam. Sed non eft mirum ; omnia fint conjun &a in butyrô & pinguedine
labor enim virtutis mania femper judicatur. Con conftituenda , nec unquam feparari poffint. Ita
cludemus ergo in co &tione Mercurii noftri in prin que recipiendo butyrum noftrum , recipimus Sal,
cipio Co&tionis ipfius addenda & conjungenda ef Sulphur , & Mercurium. Ideo tria hæc in uno con
fe perfe&a metalla , folem tantùm , quia his in me junéta funt , & coagulantur , in unum, & fixa funt
folâ

1
 hecæ
Bibliot Chemi
298
folâ CoЯtione perenni & continuâ, & citiùs coa
gulantur , fi cum gummi noftrô conne& tantur. Un
de dicitur : gummi noftrum coagulat noftrum Lac,
& Lac noftrum diffolvit gummi noftrum , & fic fi
mul conjuncta citius terminabuntur in Sulphur fi
ve Mercurium , five Sal fixum , fufibile admodum
itaut penetret , & intret imperfecta metalla , &
tranfmutet in aurum. Unde concludendum eft in
butyro noftro & pinguedine Mercurium, Sal & Sul
phut fimul effe conjun&a in unum , itaut nunquam
feparari poffint , quin fimul omnia reperiantur.
CAPUT XV.
Aurum & Argentum vulgi quare mortua
´dicantur & quâ viâ à mortuis refufcitari
dicantur.
mortua , quod in fufione & liquatione effe per
ignem violentum fpolientur fpiritibus vitalibus ,
quibus crefcunt & vere vivunt , dum in fodinisfuis
funt & perfiftunt. Spiritus enim illi volatiles funt,
& facile fugiunt dum in igne & per ignem liquan
tur metalla , manetque tantùm Corpus vitali illo
Spiritu fpoliatum:unde vere eft mortuum ;& proin
de dicuntur aurum & argentum vulgi mortua ef
fe, & proinde inutilia operi noftro perficiendo ,
nifi priùs vitâ denuò donentur & feminali Spiritu
iterum imprægnentur, & fic refuſcitanda funt prius,
antequam operi noftro adhibeantur; hoc autem fa
cili viâ peragitur , fi ipfa metalla in butyro feu
pinguedine noftrâ fepties rectificata diffolvantur ;
tunc enim copiofo fpiritu & vitali femine iterum
donantur , & copiofius quàm in fua fodina .Unde
verè refufcitantur à mortuis , & verè vitalia fiunt,
& tunc temporis utilia & perneceffaria operi no
ftro perficiendo . Unde clamant Philofophi Chimici
Metalla vulgi non effe recipienda, cum mortua fint,
& accipienda tantum effe noftra , quæ vitalia funt,
& verè vivant : quod duplici via explicari poteft:
nam metalla que
quæ intima funt in butyro atque pin
guedine noftrâ verè vitaliafunt & illa effe conimu
niter accipienda, intelligunt autores. Nam ex folo
butyro noftro feu pinguedine poteft perfici opus Ermentum Philofophorum , & Sulphur album
tione , donec butyrum no F & rubeum , fixum & permanens , quod lapi
noftrum fola perenni co&
ftrum fiat Sulphur album & rubeum , fixum & per dem noftrum volatilem in fuam naturam con
&um noftrum & nu vertit & fermentat , ideo dicitur fermentum "
manens , quod eft opus perfe t
meris omnibus & abfolutum : & fic metalla buty: quia ut fermentum commune & vulgare totam
ro noftro intima , quia verè funt vitalia , explicari
poffunt , effe accipienda ad opus noftrum perficien
dum . Secundò poffunt explicari , accipienda effe
vulgaria Metalla modò fint per folutionem butyri
noftri & pinguedinis à mortuis , ut dicitur , refuf
citata . Et fic clarum eft, cur vulgaria dicantur mor
tua , & inutilia fint operi noftro perficiendo , &
qua ratione à mortuis fint refufcitanda ut operi no
ftro perficiendo utilia effe poffint.
CAPUT XVI.
An in Cineribus vel in balneo Mercurii no
Stri putrefactiofieripoßit, ut inde Butyrum &
pinguedo noftra extrabatur.
N calido & ficco humida difficillime putrefcunt,
I in humido autem facilius putredinem contra
hunt , ut videndum eft quotidie experientiâ ipsâ.
ca a
Curiof
Semina enim in terram projecta difficillime putref
cerent ; nifi fæpius ab humidô ex cœlo defcenden
te humectarentur & irrorarentur ; unde fæpe eft
neceffarium, ut pluat, ut femina in terram projecta
irrorentur , & fic facilè putrefcant , alioqui germi
nare nequeunt , quia per putredinem redeunt in
materiam fuam primam ; & fic fpoliatur femen in
ternum granis & feminibus conclufum à fua Com
pagine materiali , & fit fpirituale & volatile ; &
fic germinat , & ad multiplicationem fui ipfius di
fponitur: & fic fit in Mercurio noftro , & Terra
noftra , qui nifi putrefcat, femen fuum internum ,
quod in intimis fuis Thalamis concluditur , fpiri
tuale fieri non poteft , & fic ab excrementis tuis
naturalibus fpoliari nequit , & fic ad perfectionem
fuam ultimam devenire non poteft. Putrefacien
dusergo eft nofter Mercurius in balneo ,per dies
quadraginta : nam eo tempore facilè diffolvitur
terra noftra, & cum fuo humido proprio connecti
ita , ut deinde , dum per de
ftillationem pelluntur, conjun& ta fimul reperiantur
in unum butyrum , frigido coagulalabile , & cali
do liquabile , quod eft totius artis fundamentum,
fine quo corruit tota Alchemia : in ea fiquidem
nil fieri poteftutile & neceffarium ad metalla tranf
mutanda , nec ad vitam confervandam & proro
gandam, fine butyro & pinguedine mercuriali no .
ftra , Cùm in ipfa lumen coli & virtutes omnes
planetarum, & proprietates elementorum omnium
verè contineantur . Unde tantum eft virtutis &
energia , in folo & unico hoc fubje&ô , quantum
in toto & univerfali hoc mundo continetur. Putre
fieri tantum debet hoc fubjectum , ut germen inde
prodeat & exeat , quod & miranda & mirabilia
producere poffit. Hoc autem fieri debet in balneo
potius quàm in cineribus; cum in humido calido
putrefcant potius & citius omnia , quam in calido
& ficco , quod putredinem arcet , aut faltem re
tardat.
CAPUT XVII.
De Fermento Philofophorum , quid &
quale fit.
malfam panis convertit in fuam naturam , ma
teriam & fubftantiam volatilem Lapidis noftri in
naturam fixam & permanentem. Quod quidem
fermentum duplici modô intelligi poteft : vel
enim eft internum vel intimum Lapidis noftri
volatile primò quod quidem Coctione continua pe
renni figitur , & dum fixum eft , tunc temporis di
citur fermentum : quia reliquum Lapidis , etfi vo
latile eft , beneficio ipfius fermenti fixi figitur , &
convertitur in fubftantiam fixam & permanentem .
Et fic verum eft fermentum . Aliud autem fermen
tum Lapidis noftri eft ex auro communi , vel ar
gentô , quæ quidem dum diffolvuntur à Lapide
noftro , fermenta dicuntur Lapidis noftri , quòd
ipfum figant & fermentent in fuam fubftantiam ,
quæ cùm fixa fit , tranfmutat Lapidem noftrum vo
latilem in fubftantiam fixam coctione perenni &
continua . Et fic aurum & argentum dicuntur fer 1
menta Lapidis noftri , etfi aurum & argentum , quæ
intima funt , & interna Lapidi noftro non exclu
dantur
 Lib . I. Sect. III. Subfect. II.
299
dantur à nomine veri fermenti , quia veri fer. Quale autem & quid fit mare illud , & pifces ifti ,
menti naturam imitantur & fequuntur , cum auri jam perquirendum eft artis noftræ indagatoribus ;
& argenti vulgi fequantur naturam & indolem, alioqui , quid fit peragendum in arte noftra, ut opus
Non ergo dubitandum quid fit & quale fit fer perficiatur, penitus ignorabunt. Mare ergo norum
mentum lapidis noftri , cum fit id omne , quod fi eft corpus materiæ noftræ , quòd , cum fit amaro
gere poteft Mercurium noftrum , Sal & Sulphur in falfum , dum diffolvitur , verum eft mare , quod qui
fubftantiam fixam & permanentem , fluentem & dem eft amaro - falfum ; pifces autem duo in ipfo
fufibilem tanquam butyrum . Quod quidem & au natantes funt & fpiritus & anima ipfius corporis
rum & argentum vulgi Mercurio diffoluta effe noftri , qui quidem capiendi funt & captandi , &
poffunt , vel internum & intimum aurum & ar cum fuo corpore conjungendi , adeò ut unum
gentum , quæ in Mercurio noftro ' reperiuntur , fiant corpus volatile & fixum , & à fecibus per li
quæ coctione fola perenni & continua poffunt figi
berationem & deftillationes fepties repetitain om
in fubftantiam fixam & permanentem: cùm hæc fintninò purificatum & vindicatum; & fic corpus unum
ejufdem naturæ & indolis, ac aurum & argentum fiat volatile , quod in centro fuo habet occultum
vulgi , & proinde eandem operationem habeant , fixi & permanentis naturam & indolem , quæ tan
in Mercurio noftro perficiendo & abfolvendo , dem manifefta fit Coctione perenni & continuar
ut clariffimum eft per omnes autores , qui Lapi & tunc temporis eft abfolutum & perfectum opus
dem noftrum noverunt, ejufque confectionem per Chimicum , ad naturam noftram refocillandam &
fecerunt , ratione & arte Chimica condu&i. confervandam in multos annos , & à morbis om
nibus vindicandam ; fi granum unum iftius fixe
CAPUT XVIII.
Materiæ in vino vel jufculo fumatur fingulis heb,
domadibus , nec plus , nec magis eft ea medicina
Quis fit , & qualis Draco nofter , caudam utendum, cum fit ignis violentiffimus & ardens,qui
fuam devorans. noftrum ignem vitalem confumeret & deftrueret,
fi plus , quam oportet fumeretur. Major enim
Raco nofter materia noftra eft cruda , & ut ignem minorem confumit : ergo modicè & parcè
D è Terra eruitur , quæ draco dicitur , prop utendum eft. Itaque quam multi Antiquorum re
ter venenum , quod in fe habet five continet , & perti funt, qui vitam fuam fumma hac medicina ab
quod horridis veftiatur Coloribus , frigida & hu breviarunt , propter immodicum ejus medicine
midæ fit naturæ , ut Draco ferpens , qui Sylvas ufum. Concludimus ergo, Mare noftrum materiam
incolit ; & quod puriffimum ignem in vifce noftam feu falem effe, & duos pifces in ipsô natan.
ribus fuis coërceat , adeò ut vomat ignem & flam tes mari ,effe Spiritum & ejus animam, qui extrahen
mam horrendam. Alatus eft propter Spiritum & di funt & purificandi ut denuò cum mari feu cor
animam illi infeparabiliter conjungendam : alio pore conjungantur & unum fiant immenfum mare
qui non prodeft in arte noftrâ, imò inutile eft pror volatile & infixum, at per deftillationem & libera
fus , & vanum ; ideo oportet & eft neceffarium , ut tionem ab omnibus fuis excrementis vindicentur ,
caudam fuam devoret : eft enim cauda fua Spiritus & fic pura facta coquantur tamdiu , donec fixa
fuus , qui , fi infeparabiliter fuo corpori conjunga fiant , & permanentia in prælio ignis , etfi fortiſſi
tur , volabile reddit Corpus fuum & proinde arti mo. Quod fi iterum priori Spiritu diffolvatur , & "
noftræ perneceffarium. Dicitur autem Spiritus hic volatile fiat, & iterum coquatur & figatur, immen,
cauda Draconis , quòd , ut Draco trahit caudam fam & ferè infinitam virtutem habet & acquirit
poft fe fuam, fic & corpus hoc volatilitatem humi ad omnia naturæ mixta confervanda , refocillan
dam poft fe trahat , ut poros terræ univerfæ pe da , & defe&us eorum perfugandos omnes.
netret , & adeat , & fic deferatur alimentum cujuf
cunque rei ad fingula elementorum mixta.Nam Spi CAPUT XX.
ritus hic eft univerfale alimentum rerum omnium,
unde oportet , ut ubique deferatur per humidita Qualis & qua fit Hydra Chimica ,feptem
tem fuam volatilem quæ dicitur cauda fua , quod habens Capita .
ubique deferatur , ubi Draco defertur & tranfpor
tatur. Dicitur autem caudam fuam devorare, quòd cogitarunt antiqui Chimici cum ratione
humiditatemfuam propriam devoret , & in fui fub
multa ferpentem hydram in Sylvis & aquofis
ftantiam convertat , ut corpus fuum volatile fiat , Locis degentem , feptem habentem Capita , cui fi
& fic facilius tranfportetur per poros terræ , ad Caput unum amputetur , multa alia renafcantur,
generationes rerum omnium faciendas , quod alio Hæc hydra nihil eft , quam materia noftra , quæ
qui facere non poffet , fi fixum effet & permanens, cum feptem producat Metalla , ideò afferitur ha
& femper in centro Terræ permaneret fixum & bere feptem Capita , cui, fi unum amputetur, mul
conftans. Oportet ergo , ut caudam fuam devoret, ta alia renafcantur : quod evenire folet in materia
& fic volatilis fiat Draco nofter : & perinde perne noftrâ ; nam fi metallum unum pereat & putrefcat
ceffarius arti noftræ perficiendæ , & ad opera Chi in ipfâ materiâ , multa inde renafcuntur mixta į
mica omnia abfolvenda. ut putrefactione illa in aquofis & tenebrofis locis
crefcere folet , ibique permanere : fic ex materiâ
CAPUT XIX
noftra verè crefcit in aquofis & tenebrofis locis ;
unde eruitur cum feptem Capitibus ; quæ quidem
Quale & quid fit Mare noftrum , in quô funt omnia illi funt amputanda, & ne redeant ac repul
lulent , igne & flamma funt comburenda . Tamdiu
duo pifces mira pinguedine præditi.
enim materia noftra in igne coquenda eft , donec
Obilis Lambfprinck in fuis de Lapide Philo in unam verè fimilarem & homogeneam tranfeat
fophorum emblematibus narrat, in mari Chi fubftantiam fixam & permanentem , unum tantùm
mico adeffe duos pifces mirâ pinguedine præditos. Caput habentem , aurum fcilicet , quod eft fixum
& verè
 Bibliotheca Chemica
300
& verè permanens ; quod nunquam in aliam mu
tatur fubftantiam , nifi iterum novo Spiritu diffol
vatur & fic redeant varia Capita igne deftruenda,
& iterú in Caput unum aureum redigenda. Sic mul
tiplicatur lapis , & virtus illius in dies magis ac
crefcit , cum capita illius varia amputamus illi , &
illi caput unicum aureum conftituimus : quot
enim colores in coctione materiæ noftræ appa
rent , tot etiam funt capita hydræ , quæ omnia
tandem fant amputanda , & igne feu co& tione de
ftruenda , ut tandem tranfeant in unum folum ca
put aureum , & in unicam fimilarem & homoge
F Britannia , ubi multæ adfunt in fimis veteribus Sa
neam fubftantiam auri vulgaris naturam referen
tem ; quod & igne perfiftac cô gaudens , & quod
tingat metalla reliqua imperfecta in aurum verum
auro vulgári multo excellentius & præftantius. Sic
concludendum elt, hydram Chimicam feptem ca
pita habentem nihil aliud effe , quam materiam &
fubftantiam Lapidis noftri, quæ , cum metalla fep
tem producere foleat , capita feptem habere di
citur; quæ quidem & horum figna & colores de
ftrui nequeunt & deleri , nec in unum caput abire
poflunt , quam igne folô : fic & hydræ capita demi
nequeunt , nifi igne & flammâ. Et fic perfectiffima
eft hæc figura & fimilitudo , nec perfe&
tius expli
cari poteft , quàm prædicta noftra explicatione.
Quæ fi non omnibus placeat, explicent hi , quibus
hæc difplicet , aliâ viâ & alio fenfu , ut fibi ipfis
placere poffint: non enim eft hydra in rerum natu
ra , nec unquam vifa eft in aquis, nec in Terris ; fed
eft myfterium Chimicorum , & figmentum occul
tum ,quo fecreta fua & arcana occultant incipien
tibus , & Philofophis veris folùm manifeftant his
figmentis , & occultis ænigmatibus & logogryphis .
CAPUT XXI.
Qualis fit illa Conjux & Mulier maritos fuos
omnes enecans & interficiens.
Curiofa
diffolutionem veram rebus omnibus , & præcipuè
metallis introducere poffunt : refurgunt enim poft
mortem hanc in vitam priori præftantiorem & no
biliorem.
CAPUT XXII.
De Salamandrâ, Chimicorum , quæ &
qualis fit.
Alfum & ridiculum eft , Salamandram viverè
FA igne, & in igne confervari. Vidi enim ego in
lamandra , quas ego igne deftruxi & in cineres re
degi . Nullo pacto fiquidem igne vivunt & confer
vantur , fed moriuntur ac deftruuntur totaliter,
ut fæpiffime in Britannia expertus fum. At fi Sala
mandra vivat in igne , augeatur & crefcat , hoc
myfterium eft, & excogitatum figmentum ad occul
tandum aliquod arcanum quod in natura eft occul
tum. Chimici omnes afferunt , Salamandram ſuam
in igne vivere , augeri & crefcere : illud ipfum ar
canum eorum eft , quod fub Salamandra occultare
folent. Eft enim eorum Salamandra corum Mercu
rius , feu Lapis eorum qui feliciffimè in igne vivit,
crefcit , & augetur & melioratur indies , donec ad
ultimam fui perfectionem veniat. Quæ quidem tunc
temporis non timet ignem, & curat morbos omnes,
tum hominum , tum metallotum , & quofcunque
defe&us naturæ , quos mixta elementaria, & natu
ralia quæque patiuntur . Sic Salamandra Chimico
rum eft mirum eorum arcanum , & verè afferere
poffunt , eam igne vivere , crefcere & augeri , cùm
in igne folo perficiatur. Nam Mercurius Chimico
rum non poteft perfici & augeri , nifi ſolo igne ,
ignis folus eft debitus & temperatus , qui Mercu
rium Philofophorum perficit & maturat folâ tem
peratâ co& tione. Eft ergo hæc Salamandra vera in
igne vivens , crefcens , & fe multiplicans , cujus
fanguis eft vera & univerfalis Medicina , cujus ope
& auxilio curantur defectus omnes naturales, imò

Hocportentu
fed agushomi
figmentum Chymicorum , ut vita in omnibus
prorogatur extenditur
: ut factum in longifimos
eft in annos, &
hominibus &
mercurium fuum occultent hominibus vulgi, & fa potiffimum in Artefio Philofopho , qui ope & au
pientibus faciant manifeftum. Quicquid enim Mer xilio hujus medicinæ & folô fanguine Salamandræ
curio conjungitur , morti datur , & neci . Sic Mer ufus, vixit annos mille; & in Johanne Levi , qui vi❤
curius eft Conjux & Mulier Chimicorum, quæ om xit tempore Caroli Magni annos quingentos & ul
nia interficit & enecat : dum enim vegetabilia feu tra; & in Cuftode nemorum Regis Galliæ Ludovici
animalia five mineralia & metalla , Mercurio Chi duodecimi , qui invento liquore in terrâ fepulto ,
micorum conjun& ta funt , ftatim redeunt in mate corpore eô liquore perun& to vixit annos trecentos
riam primam, & fic à Mercuriô verè recipiuntur & ab omni morbo liber : & in alio , qui adhuc in vivis
interficiuntur.Non enim poffunt redire in materiam eft nomine Eduardo Anglo , qui per mundum &
primam , nifi deftruantur & proinde morti tradan terram univerfalem divagatur , & fe habere afferit
tur.Sic Mercurius Chimicorum fibi omnia affociat quingentos ann. &de quinquaginta,inquam, in quin
& conjungit , & fic eft vera Conjux quæ maritos quaginta annos fe fe renovat , & deponit veterem
fuos omnes interficit, cùm omnia, quæ illi conjun pellem, pilos, dentes , & ungues , & adolefcentiam
guntur tanquam veri mariti illi fint , & cùm mo miram recuperat , cùm novo vigore , & juventutis
riantur & redeant in primam fuam Materiam, ea robore maximo. Et hoc fit dictum propter Nafutu
tenus enecantur & interficiuntur. Concludendum los,qui exiftimất ridiculum quid purum effe, de re
ergòeſt nobis , Conjugem & mulierem Chimico cuperanda Juvétute arcanum.Non enim vanum eſt
rum omnes maritos fuos enecantem & interficien illud Scripturæ;renovabitur ut Aquila, Juventus tua,
tem effe Mercurium eorum , qui cùm fit diffolvens
verum & omnia reducens in materiam primam , CAPUT XXIII.
eatenus interficit id omne , quod diffolvit , & illi
connectitur. Non poteft enim diffolvere , quin in Quidfit , nigram Feram in Sylvis effe ,
materiam reducuntur
tur , cum verè deftru , eatenus
antur , & pri mâ fuâinterficiun
formâ fpo- que dum nigredinem deponit , mira albedine

licntur;quod & verè mori & enecari eft.Mors enim induitur.

tio formæ, &introdu &io nova.Beati ter
eft deftru& Ulti funt qui hoc de Fuligine communi in
gue , quaterque beati ſunt , qui hanc mortem per terpretantur , Fuligo enim in lignis latet,
qua
 Lib . I. Sect . III. Subfect. II.
301
que ex fylvis exportantur ad ignem nutrien Nihilominus tamen fub eorum cortice & puta
dum , unde fuligo in caminis exoritur ; Unde di mine nucleus naturæ mirus continetur , cujus
citur : oleum miræ eft naturæ , & fi ex tribus naturæ re
Est avis in fylvis , nigro perfufa colore , gnis extractum hoc oleum in unum conjungatur ,
Cuifi quicquam adimas , tunc erit alba nimis. nihil in terris potentius & efficacius ad fanan
At falluntur omnino , & errant toto cœlo ; quia da & perficienda illa omnia , quæ in tribus re
fylva Chymicorum eft corpus eorum , ex quo gnis defectum patiuntur . Beati ter , quaterque
Mercurius & Sulphur eorum eruitur ; & nigra fera beati qui me capient , & hoc , qualiter factu
eft hæc eadem materia , dum corrumpitur , & poffibile fit , intelligent , & verè fcient in actum
putredinem fubit in corpore fuô ; acquirit enim reducere. Non enim factu funt facilia ; fed ex
nigredinem in putrefa&
tione ; deinde continuatâ pertum expoftulant artificem , & infignem Phi
coctione albedinem acquirit fummam. Et hæc lofophum , non vulgarem , & ex fcholis fa&um ;
eft vera fera nigra , quæ in fylvâ noftrâ degit & fed ex ipsâ naturâ , & anatomiâ ipfius , per va
commoratur , cui fi excrementa , quæ illi funt rias & multiplices operationes adeptum Phyfi
fuperflua , adimas , mirâ albedine induitur. Nam cum enatum ; qui Artifex admodum rarus eft, nec
coctione folâ Mercurius nofter & Sulphur fimul paffim reperitur.
juncta dum coquuntur , maturantur ; & dum fiunt
matura , colores perfectos acquirunt , inter CAPUT XXV.
quos eft albedo & rubedo , dum ergo materia no
ftra coquitur , perficitur & maturitatem acqui
rit ; & , dum maturatur coloribus perfectis & ab De Lapide conficiendo .
folutis induitur , albedine & rubedine ; qui
Um varia Capitu jam defcri La
colors perfecti & ar abfoluti in natura reperiun- Cpidem defcripfimus ,la& qua fine pta ili ne
с
tur , cùm femper perdurent , & perfiftant in ma ceflaria , per varias Chimicorum allegorias jam
teriâ noftrâ , fic ab igne noftrô perfectè cocta.
depinximus adeò clarè , ut exiftimo , ut nemo
Nihil ergo eft aliud fera hæc nigra in fylvâ no
fit , qui Lapidem Philofophorum exiftere in re
, quam materia noftra , que dum coquitur , ni rum natura jam non exiftimet ; Supereft jam ,
grefcit , Primò deinde albefcit , Tandem rubefcit , ut omnibus fatisfaciamus , & præcipuè Principi
ibique cô colore rubicundô induta quiefcit. noftro FRIDERICO Holfatiæ Duci , in cu
jus folius gratiam Tra&atum Typis mandari
CAPUT XXIV. juffimus & permifimus. Lapis ergo nofter con
ficiendus eft , ut ex opinione omnium Chimi
corum conftat , ex puro naturæ ; Purum enim
Quid fit apud Chimicos alatus Leo , & fine
naturæ eft illud folum , cujus gratiâ natura ipfa
alis alter , & ex duobus Leonibus unum agit in omnibus , & omnia confervat. Eft enim
purum incorruptibile quid , & fummum agens:
fieri debere .
proinde Lapis Philofophorum ex eo confici de
bet , cùm Lapis in rerum natura omnia con
Requens eft apud Chimicos omnes hæc al fervare debeat , & defectus naturales quofc
un
F legoriâ de ipso eorum Leone , qui fic voca
que longè propellere & arcere poffit. Alioqui
tur , quòd devoret tanquam Leo , omnia , quæ Lapis non effet , nec ex puro illo naturæ fieri
illi objiciuntur , & in fuam fubftantiam commu deber
et , & nec purum illud fummopere agens ,
tet. Et hic Leo duplex eft , alatus unus & fœ fecum poffideret. Quare autem purum
iftud na
mina , inalatus alter & mas ; ex his duobus Leo turæ Lapidem Philofophorum conficere habea
t .·
nibus , mare & fœmina fieri debet tantùm Leo ratio enim in promptu. Quod debeat confici
unus . Hoc enim fummum eft portentum , & ex materia naturæ , & fubftantiâ incorruptibili,
nemo vidit unquam tale portentum. Myfterium omnia fecum tranfmutandi propter ejus fummam
eft hoc & fuminum naturæ arcanum in intimis actionem. Nulla autem fubftantia talis eft , in
ejus Thalamis occultum. Materia fiquidem hæc rerum natura , quam Purum iftud natur
æ : ergo
Chimica eft , quæ duplex eft , fixa una ; volati ex folô ifto puro conficiendus eft Lapis Philo
lis altera : fixa eft Leo fine alis , & eft mas ; Vo lofophorum Quale autem iftud purum naturæ
.
latilis verò eft Leo Chimicus alatus & fœmina , fit , & quâ ration
e , & viâ habendum , jam no
quæ fimul conjungenda funt & co& tione peren
bis eft perquirendum , ut eô notô , ipfum per
ni , & continua , in unam fixam materiam con veftigare , & invenire valeamus in ipsâ natu
neЯtenda. Et fic ex duobus Leonibus fit unus rá. Extra enim natur
am non eft quærendum ;
Leo ; ex duplici illa materia , fixa & volatili fit aut fruftranei effent noftri labores qui tanto ope
unica materia. At totum fecretum artis eft , ri impenderentur.
cum materia volatili fixam materiam facere vo
latilem. Nihil alioqui profunt hæ materiæ , nifi CAPUT XXVI.
ignis beneficio inter fe invicem convertantur :
volatilis fixam faciat , & iterum fixa hæc mate
Sic Leo Leo De Puro Natura , quid & quale fit,
ria volatilis fiat & iterum fixa.
nem devorat , & aquila aquilam , & avis avem & quotuplex ? S'
noftram deglutit , & inter fe convertuntur. Sic
variis animalium nominibus arcanum Chimicum Puro Naturæ fiunt , & , ut dixi
vccultatur , depervarias & poffibiles inter fe
› & E fæpius alibi in Operibus meis Typis man
actiones demonftratur , fapientibus tantùm , & datis , ex puro naturæ cognitio rerum omnium,
Occultatur ignorantibus & vulgi hominibus qui & totius naturæ dependet. Unde perneceffa
has allegorias inauditas & ridiculas exiftimant. rium eft Chimico , fcire & cognofcere , quid
Tom. I. Cc fit,
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
302
per quadraginta dies. Deinde extrahendus eſt
fit , & quale fit , & quotuplex purum iftud , Pu
fpiritus per deftillationem , donec corpus ficcum
rum ergo iftud Naturæ in centro cujufcunque
m endus eft fpiritus fuper cor
rei confiftit ; & factum eft ex quinta ellentia fit , & iteru repon
pus ; & multoties hoc eft iterandum , donec fpi
cæli , & elementorum omnium ; ut dixi Capitulis
as cohobationes fuper cor
primis hujus Tractatûs Cœlum influit per radios ritus per varias iterat
fuos in elementa inferiora , & Purum fui in ele pus fuum manea t cum corpore , & tandem cor
le
pus volati fiat benefi cio fui fpiritus ; & corpus
menta inferiora immittit , & præcipuè in Cen
fic volati le factum novô fpiritu eft imbibendum ,
trum Terræ , ibique decoquitur , & corporifi
donec tandem variis , & fæpe iteratis cohobatio
catur in falem , qui fit volatilis , & per poros
terræ fublimatur , & nutrit omnia naturalia ve nibus tranfeat per retortam in vas recipiens in

getabilia & mineralia cuncta , unde paffim re aquam lacteam frigido coagulabilem in butyrum ,
quod facili & molli igne liquefcit tanquam bu
peritur . Itaque triplex eft iftud purum , anima
tyrum. Hæc aqua lactea fepties eft rectificanda
le , vegetabile , & minerale ; & unum tamen ex
per cineres , quæ confervanda in vafis vitreis
tribus iftis regnis , neque differt , nifi qualitate
optimè claufis , quæ quidem , fi per fe coquatur
aliqua ; in fubftantia enim unum & idem eft.
in vafe clausô , tandem figitur in falem fixum ,
In animalibus quidem eft fubtiliffimum , & pro
nentem album primò , ultimò rubeum ,
inde volatile omninò , & ideò combuftibile & & perma
contin uatâ co& tione. Hoc autem ut citiùs fiat ,
deftructibile ; in vegetabilibus itidem ; & ideò
& termin etur , aurum eft addendum , ad decimam
etiam deftructibile,, & corruptibile ; In metal
partem , vel feptimam , & fic citius terminantur
lis verò , præfertim perfe& tis eft omnino fixum
in bonum , & ejus fixio peragitur ; & fic habes
& incorruptibile in imperfectis verò metallis
Mercu rium Philofophorum verum & legitimum ,
partim eft volatile , partim verò fixum , ideoque
ex folô Regnô metallicô & minerali extractum >
partim corruptibile & partim fixum & incorru
omnia penetrantem & diffolventem fuâ fubtili ad
ptibile. Et hoc confideratu eft digniffimum , ut
modum fubftantiâ ; funt & alii , qui hunc Mercu
inde colligamus , ex quibus naturæ regnis hoc
s e t ti
ce naturæ Purum nobis neceffarium fit eligen rium ex tribus Regni elicer tentan , fequen
dum. Nam Lapis Philofophorum incorruptibilis viâ.
eft omninò , & proinde ex metallico regno om
CAPUT XXVIII.
nino eft defumendus . In illô enim folo Regno
Purum noftrum incorruptibile reperitur , & in hoc
folô Regno Purum aliud reliquorum duorum Quâ viâ ex tribus Regnis eliciatur Mercu
Regnorum etiam conjun&
tum eft , unde dicitur
animale , vegetabile & minerale. Concludimus rius Philofophorum.
ergo ; Purum Naturæ in omnibus Naturæ Regnis,
animali eliciatur Sal vola
& potiffimùm in Minerali Regno , & Metallicô
E tile ex fanguine humano , vel aliô , vel uri
reperiri , nihil aliud effe , quàm quintam effen
nâ humanâ communi viâ per deftillationem. Ex
tiam cæli , & elementorum omnium , quod in
vegetabili habetur Sal Tartari communiter , ex
centro terræ excoquitur , & hinc per poros ter
calcinatione & folutione in Aquam Limpidam ,
ræ amandatur , & fic producibilia omninò confer
donec per varias folutiones , & deficcationes ha
vat , alit & producit.
beas candidiffimum Salem Tartari qui diffolven
dus eft in acetò ftillatitio , donec nihil aceti am
CAPUT XXVII.
plius bibere poffit. Tunc Sal ille fpiritu aceti im
prægnatus , vel fpiritu vini , fublimatur , fitque
Purum Minerale & Metallicum quomodo volatilis . Hic fal volatilis factus purus , & Putus (
conne&endus eft cum Sale volatili animali , &
præparandum fit & habendum ?
cum Spiritu acidô minerali communiter extra
&o ; & fic tria illa pura fimul conjun&a in Mer
Al iftud Naturæ , in quô Spiritus Cœleftis &
curium convertuntur per circulationem , & in
S elementorum omnium congelatur , & in Sal
Aquam feu Liquorem Alkaeft convertuntur ; quòd
convertitur , accipiendum eft , & purificandum
hic Liquor totus fpiritualis fit , & purus & niti
multis iteratis diffolutionibus in aquâ ftillatitiâ
dus trium Regnorum Mercurius quô folô in Al
roris vel pluvia. Poftquam habes purum & can
chimiâ peragendâ utuntur. Et fic arcana perfi
didum corpus iftud Salis , permifcendum eft cum
ciuntur , & metalla cun&a in primam reducuntur
terrâ aliquâ purâ , ut cum bolô , aut Lapide La
materiam , ut , quid in centro fuo poffideant, per
zuli optimè calcinato ad triplicem quantitatem
fecè videant & perfpiciant. De liquore illo Al
Terræ ad unam fimplicem partem corporis no kaheft multa dicta funt ab Autoribus Chimicis.
ftri , & in retortâ vitreâ optimè lutatâ reponen Dicit
Neotericis , à Paracelsô autem pauciffima.
dum , & inde in igne fortiffimo deftillandum ,
enim Liquorem Alkaheft effe Mercurium præpa
ut exeant fpiritus omnes in recipiens in forma
ratum , dum Centrum fuum fit fuperficies , & Su
aquæ fortiffimæ acredinis & acetofitatis , & hinc
perficies Mercurii fit centrum ; fic occultum quod
fepties rectificanda eft aqua hæc , & ab impurô
eft in Mercurio fit manifeftum , & quod manife
aqueô elementari vindicanda eft in balneo , &
ftum eft in eôdem Mercurio , fit occultum ; fic
fic habes purum & candidum Metallorum fpiri
tranfmutantur elementa Mercurii occulta in mani
tum , qui in phialis vitreis optimè claufis eft
fefta , quod folùm expetit Alchimia.
confervandus , donec corpus iterum novum &
purum habeas ; cui conjungendus eft fpiritus in
duodecima quantitate , hoc eft , duodecim partes
fpiritus funt accipiendæ , & una tantùm corporis CAPUT
puri , & ambo fimul conjun &a putrefacienda funt
 Lib . I. Sect . III.
CAPUT XXIX.
De Liquore Alkahest, quid fit , & Qualis
fit ?
Ot & tanta enarrantur de Liquore ifto à Chi
To micis recentibus ut perneceffarium fit Prin
cipi noftro Sereniffimo fcire , quid fit Liquor ifte,
& qualis fit , & unde habendus , & eliciendus , ut,
quicquid prodeft Alchimie facienda , non ipfum
lateat Principem. Eft ergo Liquor ifte mercuria
lis purus Spiritus metallicus corpore fuo pro
prio & naturali conjun&us , & ita connexus ,
ut duo unum fiant infeparabile , & indeftru&
tibi
le , omnia deftruens , & reducens in primam ma
teriam ; Quæftio eft fumma in Alchimiâ , nec fo
Jutu facilis , cum duæ aliæ fubftantiæ ex vegeta
bili & animali regno elicitæ , & Mercuriali fub
ftantiæ minerali conjun&a penetrationem fuam
& in agendo fummam promptitudinem illi ad
dant ; ita , ut perfectionem fuam abfolvere vi
deantur. Sed qui fciunt , & verè cognofcunt pu
rum noftrum Mercuriale ex regno elicitum &
extractum minerali tribus nominibus infigniri ,
& verè dici animale , vegetabile & minerale , ex
hoc labyrinthô facilè fe explicabunt , & videbunt
in regno minerali , reliqua duo regna , animale pu
ta & vegetabile effe connexa adeò fimul , ut fe
parari nequeant , videbunt clarè admodùm pu
rum noftrum Mercuriale metallicum habere fe
cum duo metallica conjun&
ta , ita , ut non fit
neceffarium illa iterum conjungere ad perfe & tio
nem fuam. Si quis non hac ratione contentus
fit , habeat alia mercurialia ex regno animali
& vegetabili conjun&a , & pura faciat , & con
jungat , & per experientiam certus fiet , an ne
cellaria fint tria illa pura mercurialia fimul con
jun&a ut liquorem Alkaheft conftituant & per
ficiant . Unde jam concludere poffumus ; liquo-
rem Alkaheft , nihil effe aliud quam verum Phi
lofophorum Mercurium ex regno minerali elici
tum , purô fuo corpore conjun&um , adeò ?
ut feparari ab invicem nequeant unquam1 ; fed
fimul permaneant in liquorum lacteum & bu
tyrofum omnia penetrantem & diffolventem,
CAPUT XXX.
An ex Liquore Alkaheft fimplici, vel
compofito Lapis Philofophorum
confici poßit ?
Ullo ex
Nre Alkaheft poffit & debeat confici Lapis
Philofophorum , cum nihil fit aliud Liquor hic
Alkaheit , quam Mercurius Philofophorum , qui
eft præcipua pars Lapidis noftri. Eft autem Li
quor hic Alkaheft duplex : fimplex unus , Com
pofitus alter , & tamen unum & idem confti
tuunt , & in verâ effentiâ conveniunt. Simplex
componitur ex acido metallorum purô , & Sa
le metallicô etiam purô , & volatili reddito cum
fuo Spiritu. Et qui in præparatione hujus Salis
& ejus Spiritus non multum laboraverit , non
facile perveniet ad hoc arcanum , quod totius
Tom. I.
Subfect . II.
303
naturæ metallicæ fummum eft fecretum , valdè
tædiofum labore & fudore. Multum enim in cô
perficiendo eft defudandum aut laborandum,
Compofitus verò Liquor Alkaheft eft adhuc fa
&
tu laboriofior , & paratu multò magis diffici
lior ; ex acido enim mineralium , & puro fallo
animalium & vegetabilium componitur quod
fi quis Alchimitarum non multum laboraverit in
corum falibus volatilibus habendis , purifque fa
ciendis , nunquam perveniet ad hoc noftrum ar
canum ; quamvis enim hic facillimè , ut videtur ,
defcribatur , nihilominus tamen multa occultan
tur , quæ fi non omnino cognofcantur , ut fieri
debeant , fruftra tentabitur opus . Hinc falfum
putabant nonnulli , quod tamen non , imò eft ve
riffimum ; fed Artificem doctum expertumque
omnibus Alchymia operibus faciendis expoftu
lat. Studeant ergo in Salibus fixis & Alkalibus fa
ciendis & purificandis ; deinde hæc fixa falia vo
latilia reddant , & Deo dante , perficient opus ,
non tamen cum facilitate ; fed fummo cum labo¬
re & induftriâ pertinaci & continuâ . Non hæc
cito fiunt , & ad perfectum finem conducuntur
brevi tempore , fed longo & tædiofo fudore :
multa tuli , fecique , fudavi , & alfi , antequam
hoc arcanum perfecerim. Reliqua deinde , quæ fu-
perfunt facillima , & coctione folâ perenni & con
tinua abfolvenda funt & perficienda : unde opus
mulierum & ludus puerorum dicuntur , quod co
&
tione fola , & otio , & patientia ad finem per
ducantur.
CAPUT XXXI.
Cur Liquor Alkahest reducat omnia in
primam materiam finè ullâ diminutâ
Jui actione ?
Liquor Alxaheft feu Mercurius Philo
Um
fophorum fit purus putus ignis incor
ruptibilis & inalterabilis , facillimè hinc colligere
poffumus , omnia reduci poffe in primam fui ma
teriam. Penetrat enim fummopere & diffolvit par
tes miftorum omnium , donec in ignem primum
reducantur ab illo igne naturali . Ut enim aër in
aërem habet ingreffum & aqua in aquam ; fic
etiam potiori jure ignis in ignem habet ingref
fum , & ipfum penetrat. Non ergo admirandum
eft Liquor Alkaheft , cum fit purus ignis , pene
tret omnia & diffolvat finè diminutione fuæ actio
nis , cum non repatiatur ab agentibus , quæ ipfe
Liquor diffolvit & reducit in primam materiam ,'
Unde non diminuitur ejus actio , quia tunc fem
per ignis igni redditur . Unde , cum ignis non
pereat nec diminuatur , ejus actio etiam diminui
non quod mirantur , nec
ignari queunt , putantes omnia agentia debilitari
agendo , & tandem perire omnino eorum agen
tium a& tionem : quod tamen in Liquore Alkaeft
non fit ; fed magis ac magis, dum agit , crefcit ejus
actio , & fortior & potentior evadit. Et ratio in
promptu eft , quod Liquor ille fit igne naturæ
plenus , & totus verus ignis naturæ Liquore ifto
te&us & circunvolutus. Unde ejus actio nun.
quam imminuitur , cum ejus ignis crefcat igne
diffolvendorum. Unde concludere pollumus
Liquorem Alkaeft igneum verè effe , non igne
elementari ; fed cœlefti penitus & centrali
Cc 2 incorruptibili
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
304
incorruptibili & inalterabili , omnia penetante granum unum proje &um fuper quantitatem infi
& diffolvente in primam fui materiam , quæ eft nitam Mercurii Aqua Oceani ipfius æqualem ,
ignis naturalis , & centralis , in omnibus rebus in aurum illicò cranfmutaret , modò calefieri
repertus , & in liquore ifto Alkaeft copiosè con poffet.
centratns , cujus ope & auxiliô ejus actio nun
quam diminuitur , fed femper in eo ftatu per CAPUT XXXIII.
manet.
An liquor Alkaeft habeat in ſe Sal , Sulphur
CAPUT XXXII
Mercurium Philofophorum.

An Liquor Alkaeft , poftquam metalla Mpoffibile Alkaeft facere poffe ve

ram & legitimam metallorum diffolutionem , &
perfecta in materiam primam reduxerit ,
fit omnium rerum reductionem in primam materiam,
ex metallis diffolutis feparandus , vel cum quin in fe habeat vera & legitima metallica Princi
pia feu Sal , Sulphus , & Mercurium , perfectè in ſe
ipfis relinquendus ut coquantur fimul ad
diffoluta & alcolifata; alioquin enim non poffet fa
perfectionem ultimam. cere hanc perfe & tam diffolutionem . Sola enim
naturæ principia perfe &è diffoluta & inter fe
N Metallis perfe&is refolutis , & in materiam unita , & fimul conjuncta facere poffunt hanc
I > liquorem Alkaeft, quic rerum
quid illis eft neceffarium , ineft illis ad perficien tionem in primam Materiam . Sola enim prima
dum Lapidem Philofophorum. Quòd fi Liquo Materia hanc diffolutionem > feu in Materiam
rem Alkaeft feparare , quis cupiat , id facere po primam redu& tionem facere poteft , cùm fimile
teft , & citius terminabitur hæc metallorum per in fimile agat : & ideo fola materia prima re
fe&
torum diffolutio in Lapidem perfectum , feu in du&tionem in primam facere folet. Liquor au
Sulphur fixum Philofophorum . Tum enim Me tem Alkaeft eft materia rerum omnium prima
talla imperfecta incrudantur & fumunt ex Liquo in Liquorem reda&a , & ideò etiam habet Sal ,
re Alkaeft ignem naturæ , purum quidem , fed Sulphur , & Mercurium rerum omnium in Li
crudum , & incoctum , Unde coctione eft matu quorem redacta ; & proinde etiam omnia in
randus & ad perfe&ionem conducendus , donec Sal , Sulphur , & Mercurium reducit , nullis fe
perfe&è figatur. Liquor autem Alkaeft eft totus rè relidis facibus. Quia omne mixtum nihil
ignis , fed Liquore Mercuriali diffolutus ; Unde eft aliud , quàm Sal , Sulphur , & Mercurius na¬
crudus eft ignis & immaturus , & quantum eft turæ inter fe unita in compofitione mixtorum :
Liquoris Mtius , tantùm eft Mercurii crudi ; Un ideò nullæ ferè funt fœces in reductione tali per
de diuturniori co& tione eget , ut maturetur ; pro Liquorem Alkaeft , Cum omnia in compofitione
pterea non imprudenter faciant illi , qui Liquo Mixtorum fint , Sal , Sulphur & Mercurius , prin
rem fuum feparant , poftquam perfe & ta Metalla cipia naturæ ; quæ fola cùm in principio com
ab ifto liquore diffoluta funt , quia tunc tempo pofitionis reperiantur , & fola etiam tantummo
ris citiùs coquuntur metalla perfecta diffoluta , do in reductione compofitionis reperiri neceffe
& figuntur quàm fi relinquantur conjuncta cum eft , aut darentur principia quatuor , vel plura :
Liquore Alkaeft , quia plus eft Mercurii crudi , ideò non reperiuntur excrementa in verâ redu
cùm Liquor Alkaeft relinquitur conjun&us cum &ione. In aliis verò diffolutionibus & reductio
ipfis. Concludendum ergo eft Liquorem Alkaeft nibus , quæ fpiritibus Salium fiunt, plura & copio
effe feparandum ex metallis à Liquore ifto diffo fa reperiuntur excrementa , quæ quidem non
lutis ut citiùs figantur ; Si verò non feparetur funt excrementa vera , fed funt partes principio
liquor ifte , nihil mali eft ; fed longiorem expo rum, quæ diffolvi nequeunt ; & cùm diffolvi ne
ftulat coctionem , ut ultimam fixionem & per queunt , excrementa cenfentur ab iis , qui natu
fectionem acquirant metalla perfecta fic diffo ram non norunt ; fed fi illa excrémenta reci
luta. Sed etiam facilius liquantur in igne ; quod piantur , & in Liquorem Alkaeft projiciantur ,
quidem eft fumma perfectio Lapidis , dum eft li tunc temporis verè diffolvuntur , & nihil fupereſt
quatu facillimus. Sic enim in intimis Metallo fœcis & excrementi. Quòd fi ego ipfe multis in
rum imperfectorum receffibus penetrat , & fe in locis afferuerim effe excrementa in naturâ , & in
finuat facilius , cùm habeat copiam Mercurii, qui compofitione mixtorum , non ego tunc temporis
liquiditatem & facillimam fufionem præftat in adhuc videram a&ionem Liquoris Alkaeft. Maneat
omnibus , & nobilitatem & præftantiam ita , ergo firmum & certum , Liquorem Alkaeft habere
ut Lapis , qui multoties folutus fuerit per Li fecum Sal , Sulphur & Mercurium Philofophorum,
quorem Alkaeft , feu Mercurium Philofophorum, quorum ope , & auxilio omnia reducit in mate
fit præftantior , & nobilior illô , qui non fue
fue riam rerum primam , & verè diffolvit , abfque ullis
rit tantopere folutus , & de novo coagulatus , fœcibus reliais. Tantum !
cùm non habeat tantùm Mercurii , ut ipfe La
pis , quidem multoties folutus , & iterum coa
Huc referri merebantur Litera folertiffi
gulatus fuerit. Solutiones enim & coagulatio
nes fæpius iteratæ non folùm augent Lapidem mi Dn. Fabri , quas poft fuum ab eo difcef

& multiplicânt quantitate : fed & virtute & pro fum ex Galliâ Narbonenfi accepit Noriber
prietate , ut teftantur Autores , qui de hac re
fcripferunt ; ita , ut fi folutio prima cadat fu ga , Helianthus.

per centum in proje& tione , fecunda cadat fuper

mille ; ita , ut Augurellus , Poëta Chimicus , af IR Clariffime , accepi pergratam tuam Epi
V ftolam die 23. Menfis O&obris hujufce Anni
ferat in tantum multiplicari poffe Lapidem ut
1642.
 Lib . I. * Sect. III.
1642. Cujus refponfum hic habe. Summâ lætitiâ
afficior > quod Librorum meorum & Palladii
præcipuè lectione fis delectatus ; majori tamen
fciendi cupiditate & delectamento te irretiri
credam Lectione Hydrographi mei , quia cla
rius & dilucidius Medullam Naturæ detexi in
ipfo , quam in Palladio , fublimiora quædam &
altiora in Palladio naturæ energiam & Sivapiv
Suva
perquifivi & patefeci ; At in Hydrographo facilius
& dilucidius fub nomine fpiritus , Aqua Cal
chanteæ puta , totum Naturæ myfterium filiis
Artis Hermetica detexi. Sal enim omne , five
fit animale , five vegetabile & minerale , fpiritus
eft aquæ congelatus , a&tione & energia fulphurei
luminis , apud Philofophos vulgo calidum dicitur :
Spiritus ergo hic naturæ duvaus & energia calido
innato fuo Salis corpus fufcipit , ex quo deinde
filii Artis eundem fpiritum arte fuâ eliciunt ,
ipfumque attenuant , & tenuiffimo ac fubtiliffi.
mo corpore circumveftiunt , ut eo ipo corpora
metallica perfecta attenuare poffint , & in eun
dem fpiritum convertere queant ; ut virtus illa in
gens & præpollens , quæ metallis ineft , & fepulta
eft , haberi poffit , energia incredibili illuftrata.
Si ex Sale minerali & viridi & cæruleo hunc na
turæ aureum fpiritum educere valeas , eumque
attenuare fublimatione queas , & tenuiffimo ejuf
dem Salis corpore ipfum circumveftire poffis , ha
bebis florem naturæ univerfæ fpiritualem & præ
potentem , cujus virtute florem aureum poffi
debis , & vitæ humanæ thefaurum , parentis tui
unicum folatium. Si effet præ manibus , libenter
offerrem , fed , nefcio qua occulti fati lege , mihi
adhuc denegata funt hæc naturæ myfteria. Sal vi
trioli purum putum fpiritu fuo acido imprægna
tum nulla alia acutiori præparatione fublimatum.
eft arcanum morbi parentis tui ; Dofis eft ß. in
aqua communi laudati fontis fummo mane fum.
ptum , & duabus horis tranfactis affumi debet juf
culum optimum. Communica , fi placet Domi
no Capuccio , ea quæ funt ex Arte, in hac Epiftola
exarata , & delineata , & Epiftolam , quam illi de
illi tranſmitte quæfo , & me
devi ,fata ,teftano lan oris vinculo detinebis.
Vale , & me exiftima ,
Caftelnovidarri 24. Menfis
Octobris 1642.
Perpetuum tuum & obfequentiffimum
Servum & fidelem Amicum
P. J. FABRE .
IRATUS fum tuam Epiftolam , quam Die
prima Menfis Januarii accepi in fœlicita
tem hujus Anni , & potiffimum miratus fum la
borem amici tui fuper acetum Phyficum Vitrio
li purum & putum ; & cum eodem fale fixo
puro & puto conjun&um , nullus ibi error com
miffus eft , nifi fortaffe in longanimitate & pa
tientia quæ fatis longa non fuit , hæc enim am
bo multoties & diu , & percoquenda funt , ut
vult illud tritum Axioma Philofophoram, Co
que , Coque , Coque , & iterum Coque , necie
tadeat prolixitatis , quia in coquendi prolixitate
confiftit arcanum . Unde Morienus ? Nihil aliud
eft Opus noftrum , quàm aquæ noftræ fuper ter
ram noftram remiffio , donec ipfa Terra putref
cat , unà cum aqua , & mundificentur ambo ,
Tom. I.
Subfect . II.
305
quæ quidem putrefactio & mundificatio in bre
vi tempore fieri non poteft , poftquam autem pu
trefacta funt & mundificata , facili negotio in
vicem connectuntur & nunquam amplius fepa
rantur , fed fiunt unum quid , tingere , pene
trare & permanere , & facilè fluere , Ubi cit ar
canum. Itaque fi patientiam habeat Amicus ille
tione & mundificatione materia
tuus in putrefa&
noftræ , & ejus matrimonio , certiffimè poffide
bit arcanum. Nihil enim eft aliud Opus Philo
fophorum quàm. perfecta dealbatio & perfecta
rubificatio , quæ in putrefactione & mundifica
tione confiftit. " Lege verorum Codicem Philo
fophorum omnium , qui hac de re fcripferunt ,
nihil aliud invenies præter illud , quod in hâc
paginâ tibi exaravi , cùm fcire naturam nihil
aliud eft opus , quàm feparare ejus materia
elementa , & eadem purificare , & ab excremen
tis mundare , & mundata conjungere , & unum
facere , hinc ex hac præparatione exurgit terra
foliata , feu Sulphur naturæ albiffimum , & rubei
Leonis fanguis , ex quibus fit verum & legiti
mum Philofophorum matrimonium , & his con
junctis nihil aliud fupereft , quàm fola & fim
plex co&tio , donec illa duo fiant unum fixum
& permanens , & igni perquam facile fluens ,
penetrans & tingens. Ex Sale ergo tuo cum fpi
ritu tuo extrahe Sulphur naturæ , & rubeum ejus
fanguinem , per repetitas cohobationes & con
junctiones , donec Sulphur illud & fanguinem
habeat ; Hæc divide , conjunge & coque , time
& lauda Deum & ama. Fratri & Amico chariffi
mo hæc dicta fint , Vale , & me ama.
Datum in Adibus die 9.
MenfisJanuarii,
Anno 1643.
Tuus ad omniafidelis Servus & Amicus
P. J. FABRE,
HARISSIME atque Do& tiffime
Cce. Tuam ultimam Epiftolam, Norimber
gæ exaratam Menfe Martii accepi , in eâ de
difficultate Operis Chimici ex Vitriolo commu
ni doles , neque fine magna caufa. Ex crudi
tate enim ipfius & frigiditate hoc dependet :
& fcias ejus cruditatem & frigiditatem calore
naturali & balfamo vitæ ipfius fpiritus vini re
&ificati corrigere , & ambo fimul jun&a calore
tepido putrefacere extrahe , fic verum mine
ralem Mercurium , & Sulphur metallicum , quod.
fepties deftillatum , & fic purificatum vera eft
clavis folutionis noftræ , & quâ folâ viſcerantur
/
corpora metallorum , tam perfe& torum , quàm
imperfe& torum , ut fic ex referatis occultum natu
ræ fiat manifeftum, & manifeftum occultum: & hoc
occultum metallicum purum putum factum cujus
& fola coctione , ut ad fixationem perfe&
tam con
ducatur.
Hoc eft etiam verum Acetum Philofopho
rum cujus beneficio non folùm plumbi , verùm
etiam reliquorum Metallorum habetur natura
occulta , quæ Sulphur naturæ & Mercurius funt ,
quæque fejun&a & conjuncta poft eorum depura
tionem noftrum perficiunt elixir folâ coctione,
Laudo ego,quod in Anatomiâ metallorum labores,
hâc enim multa videbis , & fi fcis acetum vitrioli &
Cc 3 ejus
 theca ca
Biblio Chemi Curiof
a
306
ejus Sal cum Spiritu vini rectificato conjungere, in Tomo tertio Theatri Chimici , ubi clariffimis
& fimul putrefacere, ex hâc putrefactione orietur verbis invenies præparationem tanti fecreti &
tibi Mercurius & Sulphur verum , quod folutum Thefauri.Ex omnibus Metallis poteft educi vitrio
erit acetum verum Philofophorum , quo poteris in lum feu Sal fufibile & purum , quod eft verus Lapis
teriora metallorum perfcrutari , vale bene . Ad om Philofopho rum , in quo folo eft Sol , Luna & Mer
-nia fidelis Amicus P. I. FABRE. curius Philofophorum fimul conjun&a & viva , de
quibus loquuntur Philofophi omnes , & neque de
Datum Caftrinoviduni die 24. Maii Anni 1643. vulgaribus , quæ mortua funt. Tin&ura rubea dici
tur aurum , Tin&ura alba dicitur Luna , & Humi
Ir Clariffime , Accepi Tuam gratiffimam Epi dum radicale , quod conjungit has tincturas dici
VI ftolam die , 1. Sept. Anni 1644. Ex qua perce tur Mercurius. Habes hæc omnia veriffima & per
pi te bene non capere præparationem vitrioli fe cipies dicta omnia Philofophorum; vale & me ama,
cundum legem naturæ & Philofophorum , qui hoc & participem hujusce Literæ fac Dominum Cap
Secretum habuerunt , quocirca tibi eft legendus puccium , nihil enim amplius & fcribere poffem &
Ifaacus Hollandus de mineralibus , quem invenies clarius.

FINIS.

SUBSECTIO TERTIA.

OEDIPUS CHIMICUS Obfcuriorum Terminorum & Principiorum

Chimicorum Myfteria Aperiens & refolvens. Authore 10 ANNE IOA

CHIMO BEGHERO Spirenfi Mathematico , & Medicina Doctore.

LECTORI CHIMICO S.

VM percontandigratiâ , num fcripta mea Chemica Lectoribus placiturafint , atque in cum fi

nem Tractatum de Metallorum generatione , reductione & perfeclione fub Metallurgia
nomine ederem , infuper in catalogo librorum Francofurtenfi plures Tractatus Chimicos pro
mitterem prater expectationem , multorum expectationi , adeo illo fcripto fatisfeci , ut reliquos
promiffos Trailatus plurimi à me defiderarent , ac Bibliopola urgerent , ut inftantibus nundinis,
quadam ex Chimicisfcriptis pralo committerem , dubius deliberavi , utrum fcriptorum meorum
alteri praferrem , Tractatum de laudibus vitrioli , an Oedipum Chimicum ? illum quidem ob multifariams
praxin , hunc verò , ob principiorum explicationem utilem & neceffarium ; verùm cum plurimi fcriptores Chi
mici, malè apud Tyrones audiant quodfua confuse & obfcure tractarint , ne eandem ego incurram cenfuram ,
Methodicè & juxta ordinem mihi procedendum duxi ; Quare jacto principio de rerum , præfertim metallorum
generatione , in Metallurgia ad obfcuriorum rerum & Terminorum explicationem me convertam , quo pofito
fundamento , Tractatum de Laudibus vitrioli fuperftruam , adificium hoc Philofophicum, coronide, Tractam de
Corporum Magnetismo exornabo.
Interim Oedipo huic meo , hederam non adeò neceffariamfore spero , commendabit feipfum , cbfeuros Ter
minos, res et phrafes Chimicas ; quantum bactenus trita Lexica explicando Chimica , aliofque Autores ,
qui in hoc pulvere fudarunt , & huic negotio operam dederunt poft terga relinquat , judicabis ipfe , fi fa
nam tibi invidia mentem relinquat. Deum igitur tibi propitium rogo , ut tractatum hunc , corporis quidem mole
exiguum, pedibus autem , nempe fundamentis , fatfirmum & grandem , uno verbo Oedipum ,fanâ mente , in
corpore fono , perlegas , evolvas , intelligas , Stylum bujus Opufculi quod attinet , oratorium non effe ,plus enim
ad materiam quam verba respexi , tum quicquid hic leges , raptiſſimè perfcriptum fcias , terminorum ergo voca
bulis magna exparte barbaris ati debui , fic pracipiente urte, fi quis proinde Latinitatis causâ me vellicet , is
bic mePhilofophum , alibi experietur Philologum .Vale .

quàm in inexplicabilia tefqua aberrârint; principa

1
TITVLVS PRIMVS.
De Prima Materia Chimicorum .
Proœmium .
RIMA Materia à Chimicis pro clavi Artis
femper eft habita , unde , antequam ipfam Re
giam ingrediamur , tali clavi opus eft , alioquin in
Naturæ Secretorum Scriniorum aperturâ, in caffum
laborabimus , neque ut genuini , fed ut fures, mul
tis Sophifmatibus & dolis intrabimus , Abhorreo
recenfere quantis nugis , variifque phantafmatibus
plurimi hanc primam materiam quafiverint &
les tamen opiniones circa hanc materiam, paucis
exponam. Aliqui eam illud Nihilum effe putabant,
ex quo Deus mundum condidit , alii materiam cœ
lorum,alii Spiritum Mundi , alii primam materiam
Ariftotelicorum ;alii fubftantiam feminalem fpecifi
cam , pro eâ agnoverunt , fingulas has & diverfas
opiniones , in fequentibus quinque paragraphis ,
câ quâ potero brevitate & veritate examinabo.
§. I. De Nihilo & vacuo.
Deum mundum ex nihilo creâffe , Sacræ teftan
tur Literæ, quid autem id nihilum fuerit hinc & in
de controvertitur ; probabilis & communis fenten
tia , ex vocabuli etymologia defumpta eft; Nihilum
enim
 Sect. III. •
Lib . I. Subfect. III.
307
enim eft id, quod non eft , i. e . nihil , feu non ens : ifti in praxi Chimica & vacuas manus & vacuum
verùm funt qui probant hoc nihilum feu non ens , experientur Marſupium.
refpectu fui aliquid, refpectu autem noftri & rerum Terminus apud Philophos Chimicos in nihilum
creatarum , nihil effe , cum non fit de hâc fubitan reducere , eft corpus deftruere & alterare , modo
tia , ficut vulgus fpatium aëreum nominat vacuum , naturæ non convenienti , fic in nihilum reducere,
cum tamen fit aëre plenum: Hanc fententiam pro non rarò apud illos fumitur , pro corpus combu
bant ex Paulo , qui afirmat Deum produxiffe Entia rere.
inexiftentia , tale hoc effe, quod nihilum vocatur, §. 2. De Materia Calorum.
ex quo Deus Mundum condidifle perhibetur , fe
runt , id ergo Nihilum vocant primam materiam , Gerhardus Dorn cum fuis affeclis , ftatuit mate
cum in ordine Creationis nullam ante fe habeat ; riam cœlorum, effe quintam Effentiam hujus mate
ex hâc omnia corpora producta, & in hanc quoque riæ fublunaris , incorruptibilem , hujus inferioris
ea reduci poffe, tam ex Sacris Literis, quam ex va mundi confervatricem , omnium corporum verum
riis Philofophis probant , præfertim ex Paracello , vegetativum , paucis Elementorum animam , quæ
qui fcribit , corpus in nihilum hoc verò in aliquid corpora fublunaria à corruptione præfervat , eaque
reducatur, Auctoris verba funtsichts muß zu nichts in maximam fuæ fpeciei perfectionem exaltat ,
werden auff daß auß nichts wiederumb ichts hanc ideo cœlorum materiam omnibus corporibus'
werde. Verùm Paracelfum non de hâc omnimodâ fublunaribus pro confervatioue à Deo inditam ef
fe atque per artem inde feparari ac concentrari, ho
redu& tione , quæ foli Deo competit verba facere ,
quilibet animadvertet qui antecedentia & confe minibus , plantis & metallis , in maximam utilita
quentia evolvet , ubi de putrefactione & folutione tem communicari poffe ; Denique hanc materiam
tractat, ad quas operationes hæc ejus di&a referen aviculam Hermetis effe quæ à terra cœlum afcen
da funt. Finis hujus Philofophiæ eft , quod corpora dat , coloque in terram defcendat, eam fœcundet ,
in hoc nihilum velint reducere , ex hoc autem ni prout hanc fententiam latiùs pertractat , in præfa
hilo perfectiora educere , fed ejufmodi operatio tione fupra Lapidem fuum Metaphyficum ;
Ex hifce tria nobis confideranda occurrunt , I.
nes nugæ funt , Primò enim implicat effe aliquid ,
& effe nihil. 2. Reductio corporum in nihilum, fo An materia cœlorum differat à materiâ noftrâ fub
li Deo eft poffibilis , quemadmodum eductio. 3 . lunari. 2.An requiratur ad vegetationem & confer
Pofito , quod talis reductio effet poffibilis , nullam vationem ac alterationem corporum fublunarium.
video vel caufam , vel medium perfe& tioris edu 3. An fit parabilis ac arte tractabilis .
ctionis , cum nulla fit ratio , cur non tam citò ex Primum pun&tum quod attinet , memini de eo
ea afinum quàm aurum educant , 4. Licet id nihi inter Ariftotelicos quoque Controverfiam effe , præ
lum effet Pauli non ens, non tamen video quomo fertim an in Coelo fit materia?& fi eft, an fit eadem
do artifex id tractare ac manibus aut igne , aut cum hâc noftrati ; etfi verò quantùm ad priorem
in vitris elaborare poffit , cum non Entis nulla fint quæftionem , in omnem Partem fat dubitationum
accidentia , accidentia autem ad tractationem ta occurrat , probabilior tamen nobis videtur ea opi
lem requirantur , fi enim non habeat colorem non nio , quæ cœlo materiam tribuit , re&è enim Scali
cadet fub vifum , & c. ger fcribit, exerc . 349. S. 11. facere corpus fine ma
Sunt quoque qui ftatuunt , ante Creationem teriâ , effe facere infomnium fine fomno , feu ut
Mundi nihil fuiffe præterquam Deum , nullum lo idem habet in 1. de plantis , panen fine farina Ubi
cum , nullum ubi , eum omnia impleviffe , neque cunque enim Quantitas,figura , & motus localis eft,
fuiffe vacuum , fi enim præter Deum, vel vacuum , ibi materiam fubeffe neceffe eft, nam quantitas ma
vel aliquod aliud illo non creatore fuiffet , cox teria naturam proximè infequitur , & fine eâ nulli
ternum ei extitiffet , quod abfurdum effet ; quare rei ineffe poteft, omnefque formæ & accidentia per
ftatuunt Deum creâffe vacuum quod putánt effe fe non funt quanta , fed dicuntur effe quanta ob
illud nihilum impropriè fumptum , ex hoc vacuo quantitatem materiæ , cui infunt , quapropter cum
mundum conditum , illudque vacuum in eo adhuc cœlum effe quantum , certæfiguræ , finitæque ma
diffeminatum effe , vel ex hoc unico probant,quod gnitudinis , & moveri localiter , videamus , mate
locus vacui à quibufdam Mathematicis neotericis riam ipfi ineffe omninò fatendum eft ; qualis verò
demonftratus fit , verùm hæc ultima ratio maximè fit materia , an hæc noftras , an verò aliqua parti
fallit , cum falfiffimum fit dari in natura locum va cularis , adeo obfcurum eft , ut quicquid etiam fta
cui , & P. Valeriani Magni Capuzzini , fuorumque tuas , facilè , quo te defendas invenias. Nurimorum
vacuiftarum Demonftratio nullum habeat locum , ex antiquis Philofophis opinio fuit, Coelum ex uno
poft fubtiliffima enim Examina & demonftrationes vel pluribus noftrorum elementorum conftare ,
aliorum , ipfe ego prædico P. Valeriano ad ocu quæ opinio modò non probatur, etfi aliam ipfi,ma❤
Jum fuæ demonftrationis fallaciam demonftravi , id teriam quam noftratem hanc primam affignandam
enim fpatium in phiala ( vitrum Chimicis fic di effe non cenfeamus , novum enim aliquod Ens in
&um , ampullam cum collo oblongo habens ) quod cenfum naturæ inducere , nulla cogit neceffitas ,
ille omni elemento vacuum effe clamat, fanè etiam cum omnia quæ cœlo , ob materiam competunt ,
aëre vacuum effe debet . quod fi eft , nulla rarefa ei noftra hæc re&tè tribuere poffit . Unde Scaliger
tionis & condenfationis mutabilitas in eo ani
& exerc. 61. hanc rem fic concludit: materia una ab

madverti debet , cum fubje&um rarefactionis & alia diverfa non eft nifi per advenientem formam ,
condenſationis aër fit , fed calor, vitro admotarum qua fit hoc aliquid . Materia enim quatenus mate
manuum , rarefactionem in vitro caufat , quod ex ria nullum in fe actum includit , nihilque determi
natum obtinet , fed omnem determinationem à
defcenfu mercurii in phiala rurfufque afcenfu , amo
formâ accipit ; cœlo infuper ineft quantitas , aliæ
tis manibus apparet, ergô vel cæco liquet , nullum
ibi dari vacuum ; denique num imaginarium hoc que nonnullæ qualitates , quæ ipfi cum inferioribus
hifce funt communes & à materiâ primâ proficif
vacuum prædi&um Pauli non ens fit, Theologis di
fcutiendum relinquo : certe in Phyficis qui vacuum cuntur; Objiciunt aliqui cœlum effe incorruptibile,
fuum cerebrum , hoc imaginario vacuo replent, næ noftratem primam materiam corruptibilem &
CC 4 alterabilem
Tom. I.
 1

hecæ ca a
308 Bibliot Chemi Curiof

alterabilem effe. Refpendemus etfi cœlo materiam tur,cum fuboleſcat impoſſibilitatem, verùm inquit,
hanc noftratem tribuamus , tamen timendum non inditam eam effe à Deo omnibus corporibus , pro
effe , ne ruat & corrumpatur , cum tefte Zabarella. confervatione & vegetatione, quare ex corporibus
libr. de ortu & interitu. c. 11. materia prima , cum fublunaribus & quidem unoquoque facillimè arte
fit ens mera poteftate nihilque agat , non eft adæ Spagyrica feparari poffit ; fed ficut hæc Philofophia
quata caufa generationis , & corruptionis rerum , à principio non parum fplendoris Auditoribus ob4
fed faltim caufa fine qua non, agens autem eft caufa jicit, ita profectò heic omni rationis lumine caret;
generationis adæquata omnifque actio agenti ad quàm abfurdum enim fit duas materias & formas
fcribenda eft , materiæ autem tantùm paffio. Caufa uni ineffe corpori , item feparare materiam à forma
ergo cur non fiat generatio & corruptio in cœlo & accidentibus , illam tamen manu, vitro & igne
eft , quia cœlo nihil datur contrarium , à quo poffit velle tractare , quilibet videt, ipfe Dorn fatetur
corrumpi, & quia ei nulla ad alias formas recipien præcitato loco , omnes operationes fpagyricas
das potentia particularis eft , quæ fola opponitur tantùm miftorum fublunarium , accidentium alte
a&
tui & cum privatione, re eâdem eft.In cœlo enim rationes effe,paucis verò lineis pòft , docet fepara
non eft privatio formarum corruptibilium , quia tionem materiæ, quam fibi præfupponit abfque om
cœlum non habet potentiam proximam recipien ni forma & accidentibus , fanè qui fic fabulantur >
di formas fublunares ,fed cœli forma ita fibi fuam perpetuum in fuo vitro & cerebro tra& tabunt non
materiam devincit & difponit , ut ad alias formas ens.
(
recipiendas , potentiam particularem non habeat,
S.3 . De Materia primâ Aristotelicorum.
fed tantùm illam univerfalem quæ eft aptitudo ad
omnes formas indiftin&è recipiendas ; Ex hifce li Non pauci Chimici funt , qui ajunt Chimicorum
quet cœlum quidem habere materiam, illam autem materiam, unam eandemq; effe cum Ariftotelicis
neque à noftrâ diverfam neque ejufdem quintam ef quare omnibus corporibus fublunaribus ineſſe at
fentiam , ſed eam ipfam formâ tamen perfe&iore , que exinde elici poffe, autumant : verùm quamdiu
quæ quidem non eft anima, formis verò elemento talis materia fui corporis accidentia & formam
rum nobilior , effe præditam & informatum, à quâ continet , tamdiu pro prima, univerfali & informi
faltim fit hoc aliquid. ftatui nequit , talem verò materiam à corporibus
2. Secundum pun& tum quod attinet An nempe arte non elici aut tractari poffe quilibet animadver
cœlum peculiari & occulta vi , quam influentiam tet , qui fciet materiam abfque forma & accidenti
vocant , inferiora hæc efficiat ? Plerique quidem ex bus tra&abilem non effe, cùm veriùs Ens rationis
iis,quibus cum Aftrologis lis eft,folum lumen quod quam materia fit.
variè , pro motuum cœlestium varietate , variis lo
§. 4. De Spiritu univerfi.
cis communicatur , ad omnes effectus qui à cœlo
proficifci dicuntur, edendos fufficere dicunt: Con Sunt qui ftatuunt , fingularem terræ ineffe Spiri
1 tra tamen ftatuendum eft , cœlum non folum per tum, qui omnia corpora vegetat & confervat , huic
motum & lumen , hincque dependentem calorem, habitaculum aliqui rori, alii pluvia, alii luto, terræ,
fed etiam per peculiares qualdam vires , quas in filicibus , non pauci nitro alfcribunt , unde variis
fluentias vocant, inferiora hæc efficere, multa enim laboribus educere conantur , verùm tales videntur
à cœlo proficifcuntur, quæ lumini ejufdem adfcribi Naturam fubintelligere eamque corporaliter ob
non poffunt , lumen enim à corpore opaco, vel den oculos fiftere velle , rerum enim vegetatio natura
fo impediri poteft , cum tamen in profundiffimis facultas eft non materiale aliquod corpus vel fpiri
terræ cavernis , fub aquis quo nec calor , nec lu tus , qui in manus artificum veniat , pari enim im
men à cœlo producta penetrat , multa tamen cælo poffibilitate occultas qualitates naturæ fuis quis
concurrente generentur , & certè cum magneti , oculis videbit , fuis quæret tra&are manibus ; Non
aliifque rebus fublunaribus , infignes , fine lumine , inficias eo reperiri materias fubtiles, quibus vege
in res diffitas agendi vires infunt, eædem cœlo, cor tatio promovetur atque corpora confervantur; ve
pori tam magnifico denegandæ non funt, Quoufque rùm accidentaliter , non effentialiter , tum diver
tamen fe extendat hic cœli influxus & in quas res fimodè, fimo enim vegetabilia, bonis fuccis anima
agat , num vegetationis & rerum confervationis lia , fulphuribus metalla promoventur , fuaque in
caufa primaria fit, inquirendum : Hoc fanè negan vegetatione adjuvantur , unicum ergo fpiritum pro
dum non eft , cœlum res materiales & merè natu omni rerum vegetatione velle quærere,eft idem ac
rales omnes agere , an tamen influxus ille cœleftis ftatuere unam materiam protribus regnis, quod ab
principalis caufa omnis vegetationis & conferva furdiffimum eft.
tionis rerum fublunarium fit, fi calorem folis exci
S.s. De verâ Chimicorum primâ Materiâ.
piamus , meritò dubitamus ; poffe quidem alterare
& agere in corpora fublunaria non negamus, ficut Cùm Chimica fcientia practica fit , fubje&um ,
& concedimus quod accidentaliter vegetationem etiam habet materiale & practicum , quare id pro
promoveat , quod verò principaliter requiratur , primâ materia ftatuit, quod primùm ei fub fenfum
meritò hæfitamus , cum multa corpora fublunaria & manus cadit , tale autem Ariftotelicorum prima
fint, quæ nullam ab aftris patiantur viciffitudinem;materia effe nequit , cum illa tantum ratione com
accedit levis quorundam corporum per inferiora prehendi , oculis verò manibuſque apprehendi non
elementa deſtructio , quæ eis non ufu veniret fi to poffit, alia meritò nobis quærenda erit , nempe Ari
ta vis conſervativa & vegetativa ex aftris , quorum ftotelicorum fecunda, quæ Chimicorum prima eft,
potentia major eft noftrá , promanaret atque de puta primæ materiæ Ariftotelicæ accidentia , hæc
1 penderet. enim tractationi Chimice infervinnt ; Sciendum

3. An materia cœlorum fit parabilis ac arte tra autem eft , qua ratione Chimici accidentia pro pri
Яabilis corporibufque inferioribus ad fui confer mâ rerum materiâ fumant , eo fcilicet ordine quo
vationem communicabilis ? Statuit hoc præfatus primùm ob oculos cadunt , nempe in femine ; fe
Gerhardus Dorn , verùm ut nugas fuas tegat,affir men enim prima eft rerum materia, in ordine quo
mat neceffe non effe ut materia hæc ex cœlo peta eam tractare licet, fic femen bovis , rapi, plumbi ,
elt
 Lib. I. Sect. III. Subfect. III.
309
eft prima materia bovis, rapi,plumbi quæ nobis fub arte alteretur, extra prima materiæ gradum collo
oculos & manus cadit , quare quotiefcunque apud catur, fi propagabis , fiet corpus , fuamque inditam
Chimicos primæ corporum materiæ mentio fit , exprimet formam , fi ftudebis in gradus remotos
femper ejus corporis femen fubintelligi debet ; va reducere , femen amplius non erit , verùm fuam
ria autem confideranda obveniunt circa Chimico generandi & vegetandi amittet potentiam , quod
rum primam materiam , 1. An corpus ipfum fit. 2. videre licet in feminibus vegetabilibus , illa enim
An femen corpus fit. 3. An una eademque fit in om debitis requifitis , terræ impofita producentur in
nibus corporibus 4. An alia materia in ordine fe corpus, arte verò tractata reducentur in materia
men præcedens fit. 5. Cui ufui inferviat & quare à liquidam , oleofam , vifcofam, quam aliqui primor
Chimicis tantopere expetatur. dialem aquam, veram nempe primam materiam vo
1. An prima materia Chimicorum ipfum corpus cant , verùm falsò , cum experientia monftret ,
fit , feu an ipfum corpus bovis, rapi , plumbi , pro tali liquori omnem generationem & vegetatio
eorum primâ materiâ fit habendum ? Refpondeo nem , li terræ imponatur , effe ademptam , quare
diftinguendum effe inter actum & potentiam, inter concludo , tùm femen effe veram primam Chimico
continens & contentum , bos enim & rapum femen rum materiam cùm generandi & vegetandi inte
fum actualiter & potentialiter in fe continent , gram potentiam habet , quæ fola igne in actum re
quare dici poteft bovem feu rapum potentialiter duci poffit.
primam materiam Chimicam effe , actualiter verò 4. Quartò an prima Chimicorum materia una
per metonymiam continentis pro contento , quod eademque fit in omnibus corporibus ? Refponde
de illis corporibus intelligi debet , quæ femen fo mus. Si vocabulum, prima materia Chimica,gene
lum in vafis feparatis gerunt, non autem de metal raliter fumamus , tum omnibus corporibus ineffe ;
lis , illa enim non nifi potentialiter pro prima Chi nullum enim corpus eft , quod non fubftantiam fe
mica materia ftatui poffunt : actualiter verò , cum minalem habeat , unde oritur, fin verò fpecificè ca
redu&ione metallum in fuam primam materiam piamus , fciendum eft num cum , vel fine formá ,
retroceffit ; femen enim in metallis non in particu puta Chimicâ ( de quâ in fequentibus fumamus
lari loco , ficut in animalibus & vegetabilibus con fi cum formâ , dicimus quodlibet corpus fuam ma
ditur , fed in totam fubftantiam eft diffeminatum , tam habere , & fic tot
teriam fpeciali forma devin&
feu totum metallum eft femen corporale per ma materias , quot corpora feu formæ funt eſſe,ſin ve
tricem fuam difperfum , actu tamen metallum pro rò folam intelligas materiam abfque caufa forman.
prima corum materia, non nifi potentialiter , feu fi tis vinculo , dicimus tantùm effe triplicem , Ani
reducatur in eam, eft habendum . malem nempe, Vegetabilem, & Mineralem, Anima
2. An femen alicujus corporis prima materia lem vocari menftruum , vegetabilem Aquam plu
Chimica fit , præcedentibus probatum & affirmati vialem , Mineralem, Aquam Mercurialem : adhæc
vè conclufum eft , diftinguendum tamen inter maf notandum eft femina mafculina tanquam caufas
culinum & fœmininum femen , illud enim apud formantes, aut juxta Chimicos formas , in fimiles
Chimicos forma , hoc materia vices obtinet, qua tres claffes , fc. juxta tria regna dividi , verùm in
re ubi de primâ materiâ Chimica mentio fit , ple unaquaque infinitis quafi modis , tot puta , quot in
rumque femen fœmininum fubintelligitur , quamvis illo regno corpora funt, differre , cum è contrà in
non rarò etiam pro duplicato femine accipiatur , ifto una tantùm fit materia , apta ad recipiendas
tum verò aliis quoque nominibus infigniri folet , omnes, omnium graduum iftius regni formas,quod
vocatur enim chaos artis , eo quod duplicatum hoc apertè in regno vegetabili confpicimus , ubi una
femen omnia vegetationi fuæ neceflaria in fe con eademque aqua pluvialis , omnibus feminibus ve
tineat nihilque ars præterquam ignem adhibeat , getabilibus adæquata eft, ita ut efformationem ab
prout Empedocles ait, naturam igne adjuvare pof iftis fubeat, hoc de fanguine Menſtruali ad anima
fumus , præterea enim nullum aliud habemus auxi lia , & aqua Mercuriali ad metalla quoque intelli
lium. Vocatur etiam Hyle Radix Duplicata,Vitrio gerdum eft. Poffent ex hac proportione tria in du
lum naturæ, quæ nomina infequentibus debito loco bium revocari. 1. An certum fit, menftruum, aquam
vegetabilem & Mercurialem tres iftas meterias
citantur & explicantur.
3. An alia materia , femen in ordine præcedens , trium regnorum exiftere ? Refpondemus certiffi
Chimicorum prima materia fit , aut effe poffit? Re mum efle , nam quæ materia à forma fpecificam
fpondemus, omnem materiam, ex quâ femen quod formationem fubit , illa certa & adæquata materia
dam fieri poteft, fi latè fumatur , potentialiter pro eft , menftruum autem, aqua vegetabilis & Mercu
primâ Chimicorum materiâ declarari poffe, fic in rialis , à fui regni formis fpecificam fubeunt for
S. Scripturâ fanguis non rarò fumitur pro femine mationem , ergo concludendum eft , tales effe præ
ipfo, fic & dici poteft, hominem ex herbis, reliquif dictarum formarum , certas , primas & adæquatas
que animalibus , quibus vefcitur , nafci , cum inde materias. Deinde mirabitur quis triplicitatem ha
in ventriculo, chylus , ex eo fanguis, ex hoc femen, rum materiarum. Refpondemus, experientia & ipsâ
tandem ex illo homo generetur, nec rarò hæc Phi creâtarum rerum ferie conftare triplicitatem re
lofophica Phrafis in Chimicorum libris reperitur, gnorum corporumque iftis contentorum quædam
ubi materiam remotiffimam nonnunquam fumunt enim animalia quædam vegetabilia, alia mineralia
pro propinqua , potentiam pro actu , caufam effi funt. Ad animalia quicquid vivit ; ad vegetabilia
cientem pro effectu, quod fcribendi genus nifi quis quicquid femine in terram feminato crefcit ; ad
benè attendat , mirè Lectorem confundit . Pro con mineralia referuntur lapides , gemmæ , mineralia ,
clufione autem abftrahimus in definitione actua metalla, falia & fimilia foffilia, omnia itaque cor
lis primæ materiæ, ab omnibus materiis , ex quibus pora ad has tres claffes à Chimicis reducuntur, cur
potentialiter ac tandem a& tualiter aliquod femen autem juxta eas , tres quoque ftatuantur materiæ ,
fieri ac nafci poteft , folus enim ifte gradus , in quo non fortuito factum eft ; nam cum Creatori libue
femina collocata funt, aptus eft ad generationem , rit, feminibus & corporibus animalibus dare aliam
quod fi vel unico gradu femen tale five naturâ, five mixturam & compagine,quæ tantùm unione, aliam
verò
 Bibliotheca Chemica Curiofa
310
verò vegetabilibus quæ coagulatione , aliam deni curium , formam verò Sulphur : hæc duo autem
que metallis quæ fixatione conftat , neceffe etiam principia propinqua nominat , atque afferit poffibi
erat , ut juxta hanc triplicem differentiam , tres le effe , ut his combinatis metallicola etiam arte
quoque darentur materiæ,quarum prima cum femi metalla producere poffint plures demonftrationes
nibus unionem , altera coagulationem , tertia fixa exponet fequens titulus.
tionem fubiret ; neque enim aqua pluvialis metal 2. Quæfit materia Lapis Philofophorum .
licis formis , aut aqua metallica animalibus con Refpondeo , juxta Chimicos finis Lapidis Phi
venit. Ultimò fcitu dignum eft, quâ affinitate ma lofophorum eft metalla in aurum exaltare median
teriæ hæ fibi cohæreant , num una in alteram tranf te fua forma & materia , quæ metallicæ & minera
mutari queat ? Dico ratione principii remotiffimi, les effe debent , quare concludo formam Lapidis
ex quo Deus eas feparavit, & condidit, illas ex unâ Philofophorum eandem, cum auro, fed exaltatam,
radice nempe aquâ tenui , cognationem maximam materiam verò communem effe cum omnibus me
fumere ; verùm fa&
tâ feparatione illas totaliter in tallis, omniaque metalla exinde conftare, licet ma
ter fe diverfas, fibique certo refpectu contrarias ef teria hæc in illis non adeò perfecta & cocta fit , fi
fe. Legimus quidem in hiftoriis formam vegeta cut in Lapide Philofophorum à cujus forma pluf
bilem hordei in utero ,in quem cafu devenerat gra quam perfecta , plus etiam perficitur quam à formis
ni inftar cum fanguine menftruali tanquam mate vilioribus vulgarium metallorum ; videmus enim
riâ coïviffe , eamque in multa grana , maffæ tamen Mercurium à formâ auri adeò figi ut cum eâ ignem
fanguinea, efformaffe , unde tumore ventris afflicta omnibus in probis fuftineat, contrarium, in reliquis
mulier mortua atque aperta , & hinc is cafus de metallis accidit , propter formas imperfe & tiorés ,
tectus fuit ; quâ ratione formæ quædam vegetabi nam differentia & præftantia rerum non à materiâ,
les cum currente Mercurio , cui multùm materiæ fed à forma petenda eft , eademque materia prima
metallica ineft, quemque ideo, in varias præfertim quæ fubjacet formæ antimonii, Mercurii , plumbi ,
arboris figuras efformant , ludant , multis notum ftanni , cupri , ferri , eft quoque fubjectum argenti
eft, unde liquet Sympathiam quandam ac affini & auri .
tatem , halce inter tres materias effe , quamvis 3.Qua ratione forma & materia Lapidis Philo
ipsâ fuâ fubftantia in totum differant , nullaque fophorum reliquis metallis communicari , & an
arte ad invicem commutari queant , imò ejufmo duæ formæ & materiæ uno in corpore effe pof
di commutationes abhorreant. Quis enim unquam fint ?
aquam pluvialem aquæ menftrualis vices fuppleffe , Dico formam Lapidis Philofophorum non aliam
aut fanguinem cum fulphuribus & formis metalli præterquam formam auri effe, fed exaltatam, ma
cis fe commifcuiffe, ignemque fuftinuiſſe vidit? gifque perfectam ; dum autem metallis communi
Quinto, Quare Cognitio prima materia Chimi catur ( quæ in fluxu illam facillimè propter homo
cis adeò neceffaria atque atilis fit , & hinc anxiè geneitatem metallicam recipiunt:) non facit peri
quæratur ? Ex prædi &tis facilè liquet , cum enim fi re eorum formam , nec tamen fequitur effe duas
nis Chimici fit generare, regenerare, perficere, de formas in uno corpore , perfe&a enim forma per
ftruere , talefque actus promovere , hi autem abf ficit minus perfectam , quæ perfecta ejufdem eft
que corporum materiæ alteratione abfolvi , aut naturæ cùm perfe&a , tunc non duæ,fed una eft for
debitè pertractari nequeant , neceffariò fciendum ma , perficiens autem forma , ob communicatio
eft , quid hæc materia fit, qualiter à reliquis diffe nem fuæ perfectionis , nonnihil imminuitur in fuâ
rat , & quomodo à Chimicis definiatur. Hoc ergo qualitate , quare tot gradibus retrocedit , quot
cognito fundamento ad reliqua nos accingemus , minus perfectam perficit , unde forma informans
de formâ hic agendum effet, verùm cum in fequen & informata ad temperamentum , auri nempe
ti titulo illa explicetur , paucula quædam pro con æquilibrium deveniunt , idem fentiendum eft de
clufione hujus Tituli in elucidationem dictorum materiâ , quæ cum omnibus metallis homogenea
de primâ materiâ Exemplorum inftar apponam. eft.
4. An materia à forma feparari poffit?
Corallaria ad Titulum primum de primâ 1. Diftinguendum effe inter formam accidenta
materiâ. lem & effentialem , accidentalis enim infervit ad
ipfius materiæ formam , quâ vel fal, vel aquâ , vel
1. Que fit Materia Metallorum . metallum folutum aut coagulatum eft , hanc for
mam dico effe alterabilem , verùm infeparabilem,
Remota eft aqua graviffima ex Mercuriali materiam enim formam accidentalem , accidentia
vapore orta , propinqua eft Aqua Mercurialis non nempe habere neceffe eft,alioquin eadem effet cum
madefaciens manus , quod & teftatur Divus Tho Ariftotelicâ , neque artificum manibus traЯtári
mas, in Commentariofupra Tertium librum Ariftotelis poffet.
de meteoris,fequentibus; Confiderandum autem est cir Effentialem quod attinet , quæ ei infervit ad
caprincipia materialia metallorum , quæfunt in dupli vegetationem & fpecificam informationem , illam
ci differentia , quadam enimfunt materia remota.ficut certis gradibus feparari à materia poffe ſciendum
eft vapor inclufus in locis lapidofis terra , alia autem eft, fic tamen ut potentialiter , atque in minimis
funt materia propinqua , & hacfunt Sulphur & Mer atomis , minima etiam proportione intus compre
curim,itaque inpradictis locis lapidofis terra per vir hendatur & lateat , unde etiam denominatio fumi
tutem mineralemgeneratur Sulphur & Mercurius , tur , nam fi materia peripherice prædominatur ,
deinde ex ipfisgenerantur diverfa metalla , fecundum materia ; fi forma , vocatur forma , à potiori enim
diverfam eorum commixtionem. Unde etiam ipfi Al folet fumi denominatio. Concludo ergò materiam
chymifta , per veram artem Alchymia per pradicta nunquam àfuâ formâ fic feparari poffe , ut materia
principia, velpotiùs per principiata aliquando veram in totum abſtracta à formâ vocari poffit & è con
generationem metallorum faciunt. Hactenus verba tra ; hæc igitur eft ratio , quare vel materia , vel
Divi Thomæ , quibus materiam metallorum Mer forma à Philofophis, Hermaphroditi nomine fuerit
infignita,
 1

Lib . I. Sect . III. Subfect . III.

311
infignita , hæc quoque eft ratio quare ad operis materiam auri fulphur & argentum vivum nominat,
fui conftrationem , ex prædictis duobus principiis, unde concludo , aurum in ordine fuæ produ&
tionis
non rarò unum tantum requirant , cum alterum aliam materiam viliorem, & imperfectiorem ante
ei individuè ineffe præfupponant , ficut etiam vi fe habuiffe , unde poftea factum eft ; in hanc polle
demus ex fola aqua pluviali interdum vegetabi aurum corporale reduci fequens dicat ratio , nam
lia provenire , licet nullum aliud femen fuerit fi caufæ fuerunt naturales quæ prædictam mate
adhibitum, eadem enim inter formam & materiam riam remotam & rudem in corpus tam fixum &
eft harmonia , quàm quæ inter elementa , quæ eo nobile fixârunt , ſane hiſce caufis naturalibus natu
dem indiffolubili vinculo conftant , neque totali rales etiam reperientur contrariæ quæ corpus jam
ter fe ab invicem feparari patiuntur. elaboratum rurfus refolvant , in eamque materiam
5. An & in quantum poffibile atque arti necef remotam reducant ; Quæ autem fuerit caufa natu
farium fit , ut prima materia auri à forma auri ralis fixationis auri , neminem Chimia tyronem
feparetur ? latet , puriffimum auri fulphur effe , quod optimis
Sciendum eft hanc feparationem in omni gene Philofophorum antiquiffimorum dicis , Raymundi,
ratione effe neceffarium , ad caufandam contrarie Bernhardi , Bafilii , Richardi , Riplei , aliorumque
tatem , prima enim contraria , cujufvis generatio infuper , multâ etiam praxi , tam in primâ quam
nis caufæ funt , materia enim devincta fuæ forma, tertiâ meæ metallurgie Francofurti editæ parte
acquiefcit , cum id habeat , quod appetit , dum abundantiffime probatum & demonftratum eft
verò forma à materia feparatur , eaque libera red hoc ergò pofito fundamento , quis negabit ma
ditur (puta ab effentiali in quantùm poffibile , ab teriam auri effe fixabilem , fulphur autem fixans,
accidentali enim feparare nec poffibile , nec con unde liquet fulphur tanquam formam effe agens
ducibile eft , ipfius tamen formæ effentialis cor Mercurium verò tanquam materiam , patiens ,
ruptione & feparatione , accidentalis hæc quoque agens autem & patiens prima contraria effe ne
alteratur , fed non feparatur , alioquin materia mo Philofophus , nemò Phyficus inficias ibit; cum
fieret invifibilis , cum accidentibus careret ) novam itaque forma fuerit agens ejus autem pars contra
appetit formam , quam dum accipit , permittit fe ria patiens , forma autem figat , neceffe eft ut
denuo ab eâ figi , novumque generationis actum ejus contrarium , nempe materia contrariam ha
incipit , quo in actu ars non parum naturam & ca beat operationem , refolvat nempe & volatilifet ,
lore , & contrariorum accidentium amotione pro fi ergo naturaliter forma auri figit coagulat , & in
movere atque adjuvare poteft , quod in floribus ar durat , naturaliter materia ejufdem , potentiam,
te productis videmus , dum itaque metallicola contrariam , nempe volatiliſandi , refolvendi &
Philofophi , regenerationem auri inftituunt , necef emolliendi habere debet , quare concludo mate
farium eft , ut forma auri ducatur ad centrum, ma riam metallorum , clavem , formas metallicas cor
teria ad peripheriam , i. e. ut forma feparetur à rumpendi eafque concentrandi ac feparandi, hanc
materia in quantum poffibile , hâc enim feparatâ, verò operationem putrefactionis fpeciem effe, for
materia auri actum generationis incipiet , appe ma enim glutinis inftar eft , quæ infita fuâ qualita
tendo novam formam , atque patiendo fe ab eâ te humidam materiam invifcidat , incraffat , agglu
figi ac formari , cum è contra eâ fc. formâ præfente tinat , in certam denique aftringit formam,mate
quiefcat , vulgare enim aurum à Philofophis mor riam tamen juxta à Deo fibi affignatam propor
tuum , à metallicolis metallum quiefcens vulgo tionem, certâ quantitate prædictâ fibi ratione de
ein ruhend Metall ideò quod quiefcat ac pro vincit , fin autem materia hanc proportionem
nunc fterile fit , ficut femen aut corpus vegetabi quantitate nimiâ excedat , tùm ex patiente fit
le , antequam terræ committitur , mortuum appa agens , fuperat enim caufam formantem & agglu
ret , vocatur. Hanc autem formæ corruptionem & tinantem , dum eam diffipat , diffolvit , atque col
feparationem , reductionem in primam materiam. liquefcere & fic putrefcere facit , quod ad oculum
i. c. reductionem corporis in fubftantiam femina in regno vegetabili nobis ponitur , ubi , quamdių
lem vocant, quare Ariftoteles Chimicus ait : Exul femina vegetabilia certam aquæ tanquam fuæ ma
tent Alchymifta quomodocunque velint , nifi re teriæ proportionem non habent , femper vege
ducant corpora in primam materiam , in vanum tant & crefcunt , quamprimùm verò , ubi illam
laborabunt. Opera ergò pretium erit ut difquira proportionem humiditatis , quam femina agglu
mus num & quâ ratione aurum tanquam corpus tinare atque in certam formam aftringere pollunt,
fixiffimum formâ fuâ privari & corrumpi queat ? habent , paulò plus jufto pluit , aut terra alio mo
Negativam falfiffimè tuetur Angelus Sala in fua do humectatur , una etiam no&e putrefcere inci
Chryfologia , verùm quando affectibus frænum da piunt , cum eorum forma balfamica tantam mate
mus , etiam Icari inftar ea ipfo fapientiæ cælo in riæ copiam confervare nequeat , verùm cum ea ipſa
ignorantiæ pelagus protrudimur , quod huic bono colliquationem ac putredinem fubeat , quæ novæ
Italo Sale accidit , nobis , ne idem data affirma generationi primum ponunt gradum : Primam er
tione eveniat , rationes addamus ; concedendum go materiam cujuflibet regni feminum cauſam pu
trefactionis , hanc verò medium folutionis & fe
ergò eft , aurum in principio non ftatim fuiffe au
parationis ac corruptionis formæ elle , nemò dubi
rum corporale & actuale prout jam eft , feu lique
factione purgatum , feu naturâ fic repertum, quod tabit , præfertim fi , quæ in fequentibus titulis
vulgo fein / oder Wasch Gold vocant , verùm in principaliter verò fub fexto Paragrapho de fo
ordine materiam aliam unde factum eft antè fe ha lutione pertractantur , attentè & accuratè per
legerit , hoc tamen prædi&o Angelo Salæ
buiffe , quæ materia licet potentiâ , a&u tamen
aurum nondum fuit, licet longo tempore acceden concedimus > aurum in humidum vegetabilem
tibus debitis requifitis de illa materia potentia Liquorem per fe neque effentialiter refolvi pof
reducatur in actum , fic Efdra in facris literis fe , cum tale humidum manus madefaciens ex *
tra ejus compofitum aurique conftructionem
ait , parvum effe pulverem unde aurum fit , & Di
vus Thomas loco fuperiùs citato , expreffiffimè fit.
6. An
 a
Bibliothec Chemica Curiofæ
312
6. An prima materia metallorum fit arte pa
rabilis ?
Ariftotelicè fumpta negando , chimicè verò
affirmando , non enim in mineris omnem mate
riam mineralem à metallicis formis a&u effe fixa
tam & coagulatam , ratio dictitat , alias enim de
facto nulla fieret in mineris augmentatio & gene
ratio , cum tota vegetatio mineralis effet abfolu
ta , quod abfurdum eft , fi ergo detur in mineris
etiam exinde peti poffit , tùm patet omnia metalla
conftare ex hac materia , quæ in aliquibus plus , in
aliis minus eft forma devincta : in illis ergò corpo
ribus ubi minus eft fixata, minori etiam labore peti
poteft ; objicies, fi abfque putrefactione forma à
materia feparati , atque aliter materia haberi ne
quit , putrefactio autem abfque materia caufari
non poteft , impoffibile eft & materiam acquirere
& putrefactionem caufare verùm implicat , idem
quærere per idem. . Diftinguendum effe inter ma
teriam quæ omnimodè eft à formâ fixata prout in
auro argento , & c. & inter materiam quæ tantùm
aliqualiter & primis gradibus à forma eft infor
mata , ac quafi prima graphide delineata , primò
modo dico abfque putrefactione impoffibile effe
ut materia à formâ refolvatur , atque in priftinum
habitum reducatur , altero vero modò , putrefa
&ione opus non eft , cum perito artifici & abfolu
to fpagyrico difficile non fit frequenti ablutione ,
fublimatione , &c. id reddere volatile quod pa
rùm habet fixi.
7. Quare materia vocetur informis ?
R. Di&um eft fuperiùs duas materiæ formas
competere , unam effentialem alteram accidenta
to , quid fit Sulphur & Sal , materia & forma ſpe
cialiter explicabitur.
§. 1. De Rerum Subftantiâ.
Per Res intelligimus hoc loco omnia fublunaria
corpora prout illa ex quatuor elementis miſta
conftant , abftrahimus autem materiam & formam
Ariftotelicam , earum verò accidentia, in quibus
hanc confideramus fubftantiam, hoc loco pro cor-.
pore , de cujus fubftantia hic agimus , fumimus ;
paucis materiam Ariftotelicorum fecundam , feu
corpus Phyficum quod per fe ex fuis principiis
fubfiftit. Notandum tamen nos abftrahere à com
mixtione corporum , cum per fubftantiam quodvis
corpus in fpecie & fingulatirer confideremus , hinc
mixtura ex cupro & argento non raro vocatur
fubftantia duplicata cum tamen ratione fubfiften
tiæ una eademque fit fubftantia , facimus autem
ad diverfam corporum mixturam & naturam co
gnofcendam ac difcernendam , quare fi de ſubſtan
tia loquimur intelligimus unum corpus fublunare,
per fe fubfiftens , purum , non alterius corporis
fubftantiâ mixtum : Quæres quid ergo Chimici
cum effentiâ aut quintâ effentia fibi velint? Refpon
demus , fubftantiam effe duplicem , effentialem &
accidentalem prout in tertio paragrapho latiùs
explicatur , per fubftantiam ergò effentialem , effen
tiam intelligunt, quinta verò apud illos effentia eft,
quinque gradibus circulata & temperata, ut in fex
to titulofub paragrapho de plus- quam - perfe&tione,
plurimis tractatur.
§. 2. Num dentur Principiafubstantia ?

lem , effentialem effe hanc , quæ materiam ad fpe Subftantia eft Ens per fe exiftens omne , autem
cificam quandam corporis formam determinat, ac exiftens fublunare conftat ex materiâ & formâ ,
cidentalem verò quæ ipfi materiæ competit , con quare formam & materiam fubftantiæ principia ef
fiftens in materia accidentiis. fe nemo non negabit , cum autem tota Philofophia
"
Formamque effentialem poffe à materia fepara Chimica ad praxin fe referat , fæpius dictum eft
ri , ita ut plurimis gradibus retrocedat , non ta Philofophos Chimicos ab omnibus iftis abftrahe
mentotaliter abfcedat , tunc informem nominant, re quæ non fub oculum & manum cadunt , unde
⚫ cum præter formam accidentalem fibi propriam , dum de materia & formâ fubftantiæ loquimur, non
nullam certam , alicui corpori fimilem figuram Ariftotelicè eam pertractamus , verùm Ariftoteli
habeat , veriùs ergò a&ualiter quam potentiali corum materiamfecundam,fubje& tum nem pe prout
ter , tùm etiam relativè , refpe&u nempe reliquo eft corpus Phyficum , cum fuis accidentiis in rea
rum corporum certâ formâ fpecificatorum infor lem corpoream materialem fubdividimus ; ficuti
mis ; uniformis quod propriam fuam formam ac itaque Ariftotelici omnia corpora ex materia &
cidentalem , de quâ fuperius ; omniformis , quod formâ conftare aiunt , ita Chimici eorum mate
fucceffivè omnes formas recipiendi potentiam riam fecundam quoque in formam & materiam di
habeat , vocatur ; hæc de primo titulo & primâ vidunt , omnia enim corporis accidentia in duas
materiâ fufficiant,ejus fynonyma explicabit fequens partes redigi in fequentibus paragraphis explicabi
titulus. tur , ac demonftrabitur.

TITVLVS SECVNDVS. §. 3. Quot & quotuplicia fint principiaſubſtantia?

Principia fubftantiæ duplicia effe fciendum eft,

De Principiis Subftantia , nempe Sulphur alia enim effentialiter , alia accidentaliter , pro
fubftantia conftituenda , effentialia ea funt , fine
Sale.
. quibus corpus confiftere , aut verum mixtum feu
corpus perfectum dici nequit , accidentalia au
Proœmium.
tem funt , quæ corporis mixturam vel pro nutri
mento , vel pro augmento ingrediuntur , ita tamen

PoftquaminChimicorum primammateriam
ipfo operis limine & ut
intuiti fumus, & vel abeffe
tione poffint.vel adeffe fine corporis reali deſtru
decet ut propius accedamus , eamque intrinfecè Effent ialia duo funt , oleum nempe & aqua , ex
•
confideremus cui negotio facilitando præfens ti perientià enim clarum eft , ompe corpus fubluna
tulus , qui de principiis fubftantiæ agit , viam pa re ex hifce duobus fubftantialiter conftare , nam
rabit , atque quinque paragraphis omnes amo fi corpora igne tractes , quacunque operatione ,
vebit fcrupulos primo quid fit fubftantia , altero , aquam & oleum invenies , ad oleum referri de
num dentur principia fubftantiæ , tertio quot & bent , axungiæ , pinguedines , olea , fpiritus ar
quotuplicia dentur , quarto quæ & quid fint, quin dentes , fulphura liquida vel fpiffa , omne denique
quod
 Lib . I. Sect . III. Subfect . III . 313

quod igne flammam concipit ex fuâ natura , quod fal fuum volatile in formâ coagulata dent , pro

potentialiter caufticum , quod denique calidum in regno minerali fequens erit fyllema.

trinfecè eft ; Ex prædictis , in omnibus corporibus Sulphur

Sal Principia eſſentialia ſubſtantiæ .
}
unam vel alteram invenies fpeciem .
Ad Aquam pertinent , omnes liquores infipidi , in aliquibus fixa tantum
in aliis etiam volatilia.
Galeniftarum phlegma , falia volatilia , fixa , ſepa
rata tamen à fuo Sulphure aut pinguedine , omnes Acetum minerale in
• minerarum deftil- Principia accidentalia ſub
denique humiditates tenues non oleola , five li
latione accipitur. ftantiæ
quida five congelatæ, five madidæ , five manus non
madefacientes , quod denique intrinfecè frigidum Terra mineralis,gla
eſt , nec fuâ naturâ flammam concipit , ex his rur rea vulgo derFluß
m fpeci em in quolib et corpo ftein quam omnia metalla habent › unde
fus unam vel altera
r uunt
re reperies , hæc duo autem fola principia effen dum vitrificantu , eam vitri inftar relinq
s itur.Hæc
tialia fubftantiæ effe , probatur, quod in omnibus prout in titulo quintò uberiù demonftrab
us corporibus elici & quæ
corporibus reperiantur , quod uno vel altero exin ergò funt quæ ex omnib
ad duplic ia princi pia , effentialia nempe & acci
de fepatato , corpus fuam amittat fubftantiam ,
dental ia eo jure quo fupra dictum eft, reduci, effen
quod corporum generationem & confervationem
juxta fuam alterationem , unicè aut promoveant , tialia autem in duo ; oleum nempe & aquam ho
aut impediant ; negant quidem aliqui dari in om rumque fpecies fuperiùs recenfitas dividi , pof
nibus corporibus Sulphur & Sal , verùm fi Sulphur funt ; Quatuor ergò funt columnæ quibus tanquam
& Sal commune intelligant facile eis veniam damus, fundamentis , fubftantia corporum , duabus au
fin verò corporibus oleofitatem & aquofitatem , tem nempe principiis effentialibus tanquam pe
juxta fuorum regnorum qualitatem ,detrahant , con deftallo & bafi innititur ; fi quis objiciet , fe dubi
tra natur am & exper ienti am faciun t , nullu m enim tare , utrum recenfitæ fpecies , vel corum fimiles
ex corpor ibus omnibus elici poffint , is unum vel
reperietur corpus , in quo ex præfcriptâ claffe
duorum principiorum , unam vel alteram cujuf alter
um corpus quod his principiis duobus effen
libet principii non invenient fpeciem. Praxis enim tialib us , reliquifque duobus accidentalibus fub
Chimica docet, animalia & vegetabilia dare Oleum ftanti æ carere putat ob oculos noftros ponat ,
& refolu tionem fpagyricam ei dare non gravabi
& Aquam deftillatione , Spiritum qui ad oleum ,
Sal quod ad aquam referendum eft ; Ex metallis ,
mur , licet in titulo fexto & feptimo lectori ubi
cum fixioris fint difpofitionis , alia aqua , aliud que obvia m ibit ; Porrò fi quis objiciet plures
oleum , Sulphur nempe, defiderandum eft,non enim fpecie s ex corpor ibus quàm hic recenſetur , elici
poffe , refpo ndemu s difti nguen dum effe inter fim
fatis mirari poffum , qui metallis Sulphura ineffe
plicit atem & mixti onem princ ipior um ; fi fimpli
negant, & Salia, cùm , fi vitrioli naturam intellige
a poffun t , mul citate m fpecte s , fanè nihil inveni es quod non vel
rent , in quod omnia metall reduci
tò aliter judica rent , præfer tim fi vitrio lum ex ad oleofi tatem , vel ad aquofi tatem referr e pof
Sulphu re & Sale confta re oculis videre nt,manibus fis , fin verò princi piorum mixtu ram attend as , fa
tanger ent , verùm de his latiùs in praxi fub titulo temur plurim as fpecie s ex princi piis compo ni pof
fe , ut cineres , capita mortua , butyra , croci , flo
quinto , fexto & feptimo.
Feci mentionem Principiorum fubftantiæ acci res, vitriola , Mercurii &c. quæ omnia non fimpli
unt ,
dentalium, ea quoque numero duo funt, terra nem cia fed mixta funt , atque artifici demonftrab
pe & aqua , hanc fanè in omnibus ,feu faltem in plu fe ulteri us refolv i ac dividi poffe , donec in prædi
rimis corporibus invenies , cujus in triplici regno &a ultima fubftantæ principia redacta fint , ultra
exemplum habeas. que ulteratiorem feparationem , atque ex eâ aliàs
In regno animali impone pro lubitu aliquod ani fpecies aut principia inveniet nemo.
mal in retortam adornato vafe recipienti , deftilla
per gradus , ut decet in compofitione aquæ fortis, §. 4. Que & quidfint Principia Subftantia,
& in vafe recipiente aquam , quod galenici phleg
ma vocant , refertur ad principium fubftantiæ acci Ex prædictis fatis quidem liquet , quæ & quid
dentale ; tum eodem loco , Sal volatile quod ad fint Principia fubftantiæ , verùm hoc reftat ut ex
principium fubftantiæ , denique fpiritum & oleum plicemus quo nomine principia hæc infigniri fo
eidem principio fubftantiæ affcribendum acci leant . Dictum eft principia fubftantiæ duplicia , ef
pies ; effractâ retortâ ex refiduo falem elicies , fentialia nempe & accidentalia effe,de effentialibus
qui effentiali principio fubftantiæ refiduam, autem in fequenti paragrapho , de accidentalibus autem
terram mortuam accidentali fubftantiæ princi hoc loco mentio fict.
pio competit , hæc ut accuratiùs affequaris fe Accidentalia ut dixi fubftantiæ principia duo
Aqua.
quentem appofui tabulam ex quâ harum rerum funt , Terra nempe , &
per tria regna elucidationem non parvam ca Terra pro fæce , bafi , fundamento , matrice ,
Aqua autem pro nutrimento , & phlegmate fumi
pies.
tur. Hæc duo omnibus compofitis fe immifcent ,
Spiritus
Oleum funt principia effentialia fub- atque rurfus arte inde feparantur , hinc omnia cor
Sal volatile ftantiæ, pora terreftreitates & fuperfluitates habent , à qui
Sal fixum bus fi feparentur , fola remanent principia effen
tialia fubftantiæ quæ Chimici effentias appel
funt principia acciden lant; Sciendum autem eft in actu ad generationem ,
Phlegma
Terra in capite mortuo talia fubftantiæ . principia accidentalia requiri neceffariò › ut
nempe femini matricem & nutrimentum præ
Syftema hoc pro regno animali infervit cujus
beant , atque medium unionis fint , quo Prin
nullum corpus invenies , unde hæc non præparare
poffis . Sequitur pro regno vegetabili , quod idem cipia effentialia uberiùs copulentur & incorpo
rentur accidentalibus à quibus incrementum ac
cum priori eft ; nifi quod non omnia vegetabilia
Dd corporeitatem
Tom. I.
 Bibliotheca Chemica Curiofa
314

corporeitatem accipiunt majorem , ea fere ratio Intellexit ex prædi &is procul dubio , Lector quid
ne, quâ prima materia Ariftotelicorum involvitur jam per Sulphur, quid per Sal intelligamus, unde,
fecunda. fi horum terminorum in fequentibus mentio fiet
non confundetur, præcognitis epithetis & lynony
5.5. Quid fit Sulphur & Sal in specie .. mis. Ut autem uberiorem rationem prædictorum
tam Difcurfum :
Lector habeat , fequentem anne &
Ha&enus a&um eft de Principiis fubftantiæ in Maxima Philofophorum pars ftatuit , omnia ex
genere , modò in fpecie ea confiderabimus ; de Aqua effe producta, eam autem principio fuite con
duobus autem Principiis effentialibus fubftantiæ fufam , cum chaos , atque ut fic loquar Alcohol
heic agemus cum de accidentalibus in præceden quoddam fuerit , feu ut veriùs loquar Alkaett , ma
ti paragrapho a&um fit . teria nempe Saponata , qualiter ex olei & falis
Primum autem effentiale fubftantiæ principium commixtione oritur . Hæc aqua Chaos omnium
eft Sulphur , quo comprehenduntur omnes oleofi rerum vocata fuit , cum potentialiter omnes for
tates & pinguedines , omnefque fpecies in tertio mas in fe continuerit , poftmodum in duas à Deo
paragrapho huius tituli oleo adjunctæ , quare au divifa fuit partes , nempe in Aquam groflam & te
tem hæ fpecies à Sulphure apud Chimicos deno nuem , groffa fuit oleofa vifcida , & Sulphurata ,
1 minationem fumant , facilè concipi poteft pro tenuis autemfalfa & Mercurialis extitit ; groffam
pter pinguedinem & oleofitatem , ex quâ Sul in tres partes generales dividit , fubtiliorem ani
phur conftat id factum effe , unde à Sulphure tan malibus , mediocrem vegetabilibus , craffam au
quam potiori denominationem fumpferunt. Ve tem & fixam metallis fubftituit , quæ divifio , de
lim ergò ut illi qui Sulphura corporibus ineffe ne aqua tenui quoque intelligenda eft , ea enim etiam
gant , Chimicorum fcripta priùs perlegant , atque triplex exiftit ; triplicem aquam groffam in quoli
quid per Sulphur intelligant addifcant , antequam bet regno fpecialiter in tot dividit gradus quot ejus
quid ftatuant , cujus contrarium experientia mon regnum continet corpora , horum graduum arte
ftrat. Sulphur quoque Chimici variis aliis nomi & natura alteratio & commutatio datur , verùm
nibus denominant , non rarò enim Regem , Ma aquæ groffe & tenuis unius regni in aliud , nulla
rem, Leonem, Bufonem, Ignem naturæ, Axungiam datur tranfmutatio , cum feparationem & divifio
Solis , Solem corporum , lutum fapientiæ, figillum nem hanc Deus , confundi non velit ne artifici in
Hermetis , fimum & terram Philofophorum , oleum ejus potentiam multum nimis liceat , habent ergo
incombustibile , Mercurium rubeum , plurimifque Sulphura regni animalis unam aquam tenuem quam
aliis vocant nominibus , quibus fixitas aut agglu menftruum vocant , vegetabilia quoque Sulphura ,
tinatio aliqua denotari poteft , Sulphuri enim for unam habent materiam , aquam pluviam. Metalli
mam , calidum innatum , fperma , animam , odo ca Sulphura unam quoque habent materiam aquam
rem , calorem , faporem , fixitatem vel volatilita nempe Mercurialem , & fic omnia corpora ex du
tem , totamque compagiei caufam affcribunt , ne plicata Mercuriali aquâ conftant , Mercurialem
que abfque ratione , prout in fequentibus titulis vocamus , à parte formæ quod fit vifcida, aggluti
experientia demonftrabitur , hoc hic notandum nans , à parte verò materiæ quod , Mercurii inftar
erit ; quotiefcunque in fequentibus Sulphuris men ignis impatiens , rudis omniumque formarum ca
tio fiet totiefcunque etiam eas fubintelligendas pax fit , ne verò hæc dicta nugas effe putes , fcias
effe fpecies , quas in præcedentibus fub Sulphure nobiliffimam Artem Spagyricam ipfa praxi tibi in
recenfuimus. omnibus corporibus & regnis juxta eorum con
Alterum effentiale fubftantiæ principium Sal ftitutionem hanc duplicatam aquam exhibituram ,
eft , quo comprehenduntur omnes iftæ fpecies in ut in fequentibus , præfertim titulo fexto & fepti
tertio paragrapho hujus tituli fub aqua recenfita ; mo pluribus docebitur , concludimus interea Sul
Sciendum autem eft per vocabulum Sal , nos non phur & Sal prima effe fubftantiæ effentialia Princi
intelligere Salem communem aut Salem corporum, pia.
falfum acidum aut acerbum, linguamque urentem ,
ille enim fapor ex admifto Sulphure venit à quo Corollaria de Sulphure & Sale.
abftrahendum eft tanquam à forma cum hic Sal
ut materiam confideremus ; communia enim fa 1. Quæritur an oleum poffit reperiri abfque ulla
lia , quoque ex materiâ & formâ conftant , quare aqua ? dico quod non , cum oleum pro materia
prout funt talia non pro principiis , fed miftis funt certam quantitatem aquæ requirat , quæ fi igne
habenda. Materiam autem Philofophi Salem vo privatur , corrumpitur etiam oleum ut forma , ne
carunt , quod à formâ feparatâ , non rarò in fua que enim forma poteft effe abfque materia , idem
accidentali formâ glaciei aut falis inftar congela fentiendum eft de aqua , quam nunquam abfque
ta appareat , vel quod Sal in aquam cito fit re oleo invenies, ficut materiam nunquam abfque for
folubile , aut quod aqua coagulata cenfeatur. ma , à prædominante autem fumitur denominatio,
Materiæ huic tribuunt aptitudinem ad recipien & hæc eft ratio , cur Philofophi non rarò mate
dam formam Sulphuris , unde materiam humidum riam pro forma, formam pro materia fumant , cum
radicale, menftruum , corpus potentiale , rem om quodlibet alterum contineat .
nium formarum capacem , eam vocant , infuper 2. An omne oleum & Sulphur aut pinguedo ad
ei varia tribuunt hieroglyphica nomina , Reginam formam pertineat ? Refpondeo , quædam ad for
enim , fœminam, Aquilam,ferpentem , Aquam cœ mam effentialiter , quædam accidentaliter necef
leftem , fputum Luna , Clavem, Mercurium Philo faria effe , ad effentiam formæ puriffima Sulphuris
fophorum , Aquam vitæ & mortis , ceram cui fi pars requiritur , reliquæ craffiores & minus puræ ,
gillum Hermetis imprimitur , Aquam glacialem , accidentaliter ejus incremeuto & nutrimento in
pluviam Philofophicam , fontinam , balneum cor ferviunt , fic ex fanguine femen fit , ex Sulphure
porum , acetum acerrimum , faponem , vocant , communi Sulphur metallorum , ex pinguedine fimi,
quæ nomina cum pluribus aliis in titulo feptimo, roboratur femen terræ.
§. 1. fub terminorum refolutione explicabuntur 3. Quomodo Sulphur agat in falem & è contra?
Refpondeo
 Lib . I. Sect . III. Subfect. III.
315
+
Refpondeo Sulphur agit in Salem agglutinando, nomine infigniuntur, non quod naturâ aut fubftan
adftringendo & formando , Sal verò agit in Sulpur, tiâ Mercurius , fed quod ob volatilitatem , quali
diffolvendo , reducendo , & putrefaciendo , Sal au tatis Mercurialis fint , Mercurius enim qualitatis
tem cum Sulphurein primo gradu conftituit aquam volatilis eft planeta .
viſcoſam , vitriolatam , quæ prima materia Naturæ Eadem duo principia ( Sulphur & Sal ) fubftan
& artis eft , oleum enim mediante fale poteft uni ftiæ , fi temperata funt , Sulphurata feu media in
ri aquæ. ter volatilitatem & fixitatem vocantur , Sulphuris
autem nomen habent , non quod hic ab eis natura
TITVLVS TERTIVS, fulphurata requiratur , fed quod in medio confti
tuta qualitatem Sulphuris imitentur , Sulphuris au
De Principiis Qualitatis nempe Mercurio , tem qualitas , inter volatilitatem & fixitatem lo
cum medium obtinet.
Sulphure & Sale..
Eadem duo principia ( Sulphur & Sal ) ſubſtan
tiæ, fi fixa fint Salinofa, feu falis nomine infigniun
Proœmium .
tur , non quod heic falis fpecie defiderentur , fed
quod qualitatem falis habeant , fali enim plerum
Agna Chimicis Controverfia eft cum Ari que fixitas alfcribitur.
M ftotelicis & Galeniftis , à quibus incerto liquet non
Ex his liquet non implicare tria principia qua
rum principiorum & per confequentiam falfa Artis litatis , & duo fubftantiæ ( quæ etiam quantitatis
arguuntur , eò quod plerifque videantur fibi circa principia vocari poffunt , cum certâ quantitate
definitionem & numerum Principiorum contradi ex corporibus feparari poffint ) principia verò qua
cere. Aliqui enim Sulphur & Sal , alii Mercurium,, litatis,non fubftantiâ , fed qualitate quá fubftantia
Sulphur & Sal , alii Spiritum , Animam & Corpus prædita eft, corporibus ineffe , unde principia qua
alii Phlegma , Oleum , Sal & Caput mortuum , pro tuor funt , fiprincipia prima qualitatis ; tria , fi fe
principiis ftatuere videntur , ita enim ait Bafilius cundæ ; duo fi fubftantiæ principia ; unum fi hæc
funt tria , duo , unum quæ nifi attendas in vanum unita confideres , funt ; nullum alteri implicans ,
laborabis , vulgò. modò certâ ratione Philofophorum fcripta intel
ligamus,
Seynd zwey und drey/ und doch nur eins
Verstehßiu es nicht/ ſo triffstu keins
1.2. Quomodo probatur , eſſe qualitatis Principia ,
Verùm qua ratione Sulphur , Sal , Phlegma,Spiri feu Principia effentialia fubstantia , nempe Sulphur &
tus, Oleum , & Caput mortuum fint concilianda, Sal , triplici qualitate ,, Mercuriali Sulphureâ &
præcedens docet titulus , heic reftat , ut doceamus falsâ , in corporibus reperiri?
quâ ratione tria Principia qualitatis à fubftantiæ
principiis differant , tum quomodo probentur , at Dixi ante hâc corporibus effentialiter unum Sul
que inter fe conveniant. phur, unum Sal ineffe, quodlibet autem horum tri
plicis prædictæ qualitatis effe fequentibus pro
babo , verùm demonftratione practica opus eft ,
§. 1. De Differentia Principiorum Qualitatis ,
cum principiisfubftantia. quâ regnum animale primùm aggrediemur ; in des
ftillatione alicujus corporis animalis , factâ elixa
Diximus antehâc quid fit fuftantia , & quæ ejus tione , atque omnium principiorum feparatione ,
principia fint, fulphur nempe & fal , ex quibus ma caput mortuum fuo fale liberatum & phlegma an
terialiter omnia corpora conftant , non autem im te omnia reponendum , tanquam principium acci
plicat principia hæc certas habere qualitates , dentale, poftmodum quod reliquum erit , fpiritus ,
casque effe vel primas vel fecundas , prima funt , olei , falis volatilis & fixi nomine infigniri folet.
dum Sulphur cum fale certis gradibus mifcetur , Spiritum Sulphur effe fuperiùs demonftratum eft ,
quotquot enim gradibus forma materiam informat, hunc ergo cum fale volatili in claffem Mercuria
tot ea perficitur , ficcior atque calidior redditur, lem ponito , fpiritus enim Sulphur, Sal volatile, Sal
quot verò pun&is materia prædominatur , tot Mercuriale eft , ob fubtilitatem & volatilitatem ,
etiam corpus humidius & frigidius exiftit,unde gra prout antehâc in definitione principii Mercurialis
dus quatuor , atque ex his varia exoriuntur tempe. dictum eft.
ramenta, quæ fuas habent manfiones , prima etiam Oleum Spiritui innatans non abfque aqua pro
fexus differentia exinde ortum & caufam fumit , fui confervatione eft , quam experieris fi id recti
quo enim forma validior, hoc etiam perfectior eft, fices, hoc ergo oleum cum âqua in principium
materiamque perfe&tius efformat , juxta cujus in qualitatis medium pone , ultimò Talem fixum eli
formationem aut mas aut fœmina nafcitur. xatum ex capite mortuo habebis , qui fal guftu
Hæc quoque eft ratio cur Galenici corpora ex indicabit magnum Sulphuris calorem , & Sulphu
quatuor temperamentis & humoribus conftare af ream fubftantiam in fe continere , quare Sulphur
firment , enimverò fi multum terræ , vel aquæ, tan fixum feparabis à Sale fixo , atque ita tertium
quam principiorum accidentalium mixtum ingre qualitatis principium , fal nempe & Sulphur fixum
diatur , corpus aut fiet melancholicum , frigidum , habebis , totius negotii compendium juxta tria
ficcum aut pituitofum humidum , fin verò multùm regna in fequenti fpectabis Schemate , ubi tria re
Sulphuris vel falis tanquam principiorum effentia peries Sulphura unius tamen fubftantiæ , licet tri.
lium fubftantiam ingrediatur , corpus biliofum , plices fint qualitates , unde apertè differentia in
calidum , aut fanguineum , fucculentum evadet , ter qualitatis & fubftantiæ principia colligi poteft,
prout fifingula paritatem obfervent , corpus pro quod & de Sale intelligi debet,
ducetur temperatum .
Secundæ principiorum qualitates tres funt ,
Mercurius nempe , Sulphur & Sal. Duo principia
Dd 2 i. Spiritus
Lubftantiæ enim,in gradu fubtiliori pofita Mercurij
Tom. I.
 ca
he ca e
i ot mi of
bl e ri
316 Bi Ch Cu

1. Spiritus Sanguinis. omnia negant , quæ in buccam veniunt , prout na

A 2 Spiritus Acetofella. Sulph.Mercur. futus autor non Entium , item verè Scepticus ille
3. Flores Sulphurei. Scriptor ac compilator antiquarum & diu refuta
Merc.
1.Sal fanguinis volatile . rum objectionum in Chimicos quos Scepticus
2. Sal abfinthii volatile. Sal Mercur. Scepticos vocat , exempla funt ; taceo alios , qui
D{3. Sal volatile mineral. ) utcunque literati nimis maturè manum cum falce
alienæ menfi immittunt ; cum in propria quam de
1. Oleumfanguinis.
.B 2. Oleum vini . Sulphur Mediu metant , fufficienter haberent. Redeamus ad Sal
3. Sulphur metallicum . Sul volatile , quod nemo peritus fpagyricus animalibus
1.Aqua mixta cũ oleo fanguin. ) Sal phur. ineffe , negabit , eft verò aqua fubtilis congelata ,
E 2. Cryſtalli falis acetofellæ . me unde etiam leviffimè fluit ad ignem, ac humidita
3. Sal nitrol um metall orum. dium . te refolvitur. Dices cur in regno vegetabili tam
1. Sulphur in fale fixo animalium. rarò fal volatile congelatum reperiatur , fed in for
I
2. Sulphur in fale fixo vegeta- Sul ma aquæ nonnullis improprie , phlegmatis , cum
bilium . phur Sal. grave refiduum phlegma ab aqua volatili feu fale
3. Sulphur fixum metallorum . fixum volatili refoluto differat , ) compareat. Dico Sal
1. Sal fixum animalium. volatile materiam affociabilem & adæquatam effe
F S...
2. Sal fixumvegetabilium. Sal fixum. Sulphuri volatili , à quo non nifi multa deftillatio
3. Sal fixum mineralium. ne , nec tamen penitùs feparari poteft , quare ob
vicinitatem , non paucas fubit alterationes à Sul
Ex hoc Syftemate fequens promanat Tabula. phure , ab eo enim fi in deftillatione comburatur ,
1 empyreuma accidit , cum itaque Sulphura Mercu
Volatile - Sulphur & Sal - Mercuriale rialia in regno vegetabili multò fint calidiora ( funt
Medium - Sulphur & Sal - Sulphureum. enim omnia ardentia , unde ex omni vegetabili
Fixum · Sulphur & Sal - Salfum. Spiritus ardens præparari poteft , ) Salia autem vo◄
latilia fecum conjun&a habeant , mirum non eft ,
quin intrinfeco fulphurum calore ea liquefiant ac
Principia fubftantiæ Duo - Qualitatis tria. refolvantur , quod praxis in regno animali con
Licet enim recenfeantur tria falia & fulphura , firmat , in quo , fi fal quoddam volatile , congela 1
in fubftantia tamen non nifi Duo funt . tum aliquoties deftilletur , ita refolvitur & atte
Ex prædicto fchemate Lector Chimicus, præfer nuatur , ut nunquam poftea in forma coagulata ha
tim Practicus facilè colliget , quò Philofophi , hâc beri poffit ratio eft , quod per ignem externum, in
vifione colliment , ne verò quis imperitus puter , ternus & naturalis ignis Sulphuris latentis in cen
fpecies in fchemate recenfitas obfcuras aut dubias, tro falis volatilis , ( nullum enim abfque altero re
nec pro generali demonftratione fufficientes effe, peritur quin non characterem alteriùs retineat )
fingulas paucis examinabo , imprimis Sal & Sul adjuvetur excitetur & augeatur , unde fal volatile
phur Mercuriale litera A. & D. in tribus regnis , calefit , refolvitur , neque unquam congelatur ,
numeris. 1. 2. 3. infignitum confiderabimus : per ob calorem intrinfecum , nifi potentius frigus ex
Spiritum fanguinis intelligo optimè rectificatum trinfecus accedat , ut hyeme cum omnia congelaf-,
fpiritum , ita ut totus quantus Igneus ac Sulphu cunt , tum enim in fpiritu vini , rei hujus experien
reus fit, hunc autem dari in omnibus corporibus tiam videmus, enimverò is fpiritus , licet non adeò
animalibus , factâ deftillatione & rectificatione , rectificatus fit admixtam tamen aquam à frigo.
nemo peritus Chimicus inficias ibit ; accedit in re & congelatioue præfervat , cum aqua alia line
regno vegetabili Spiritus vini , qui putum purum eo ftatim congelafceret , & hæc eft differentia ,
Sulphur eft, prout concepta flamma id ad oculum cur in regno animali fal volatile coagulatum , in
ponit , huc in circulo vegetabili referri poffunt , vegetabile verò refolutum detur , quod , quamvis
omnes fpiritus vegetabiles ad fummum rectificati, aliqui phlegma effe objicient , non moror , cum
qui ardentes vocantur ob fuam fulphureitatem , ea fit differentia inter fal volatile à fuo Sulphure
ut verò Lector fciat unde talium fpirituum vehe Mercuriali feparatum, puta in quantum poffibile &
mentia & fragantia , celare eum nolo , Spiritus naturæ conducibile , quæ inter aquam communem
hos , nil nifi oleum medium rarefa&tum effe , in & deftillatam eft;hæc ratio quoque in regno mine
quod quoque reduci poffunt , ficut in fequenti rali locum habet , ubi Sal volatile liquidum eſt
paragrapho de principiorum qualitatis convenien cum calido Sulphuri conjungitur , fin minùs , ac
tia demonftrabitur ; Sulphur metallorum quod cidit contrarium. Spiritum falis , nitri , vitrioli
attinet , id omnibus metallis ineffe vel ex hoc li & c. Sulphur volatile effe , nemo negabit , cui lin
quet, quod Sulphureum vaporem omnia in igne gua in ore eft , quæ ignem hujus fulphuris experiri
fpirent , ficut & in mineris , præfertim fi fublima queat , taceo quod peritâ manu levi negotio inde
tione & elixatione tractentur, optimè verò Sulphur feparari in quantùm poffibile, queat, reliquum quod
volatile acquiratur ex mineris , nondum igne tra fpiritui conjunctum eft , phlegma vulgares vocant,
tatis , hinc exinde flores fublimati , leviter in cin verùm falfo, cum feparato fulphure , coaguletur, at
&
nabrium abeunt , unde verò cinnabrium conftet , que verum fit fal valatile , quæ coagulatio accidit
vel primo Chemia abecedario notum eft , quare ob calidi Sulphurei Spiritus abfentiam , ut præce
corum ignorantiam & temeritatem rideo qui metal pentibus demonftratum eft , non femel taliter bre
His Sulphura negant ineffe, cum optimis philofopho vi compendio ex fpiritu vitrioli fal volatile , ex
rum dictis , rationi & experientiæ contrarietur , fpiritu falis communis infipidum feci fal volatile ,
optandum effet, ut quilibet fuam coleret Spartam ,ne cum corrofio & vis fpirituum , Sulphuri Mercuriali
que ea quæ ignorat , negaret aut contemneret; no infit , quo feparato ex quolibet corrofivo leviffimi
vi qui ante annum unum vel alterum ne Gry qui faporis fal fieri poteft , prout in fequenti titulo
dem in Chimicis rebus noverunt , modò temerariè latiùs docebitur. Metallis autem quoque fal
volatile
 Lib. I. Sect . III. Subfect. III.
317
volatile ineffe probari poteft quod in tale refol Reftat ut de Sale medio agamus ; Sæpiùs di
vantur , nempe in flores refolubiles , volatiles , non &um eft , per falem nos neque communem acris
corrofivos , quâ ratione autem tale fal volatile ab faporis neque materiam femper coagulatarn intel
eis eliciatur ex prædictis liquet , nempe fulphu ligere , quod & hoc loco præfumendum eft præ
ris Mercurialis , tanquam formæ figentis fepara fertim in regno animali , in quo falem medium
tione. Accedit Bafilii Valentini autoritas , alio coagulatum nunquam videbis ob olei admixti ca
rumque mineralogiftarum , tùm metallicolarum lorem , fubtilitatem & penetrantiam , ut latiùs in
experientia , quæ in mineris probat , falém vola fale volatili explicatur , aquæ tamen formâ ipfi
tilem ad metallorum compofitionem necellarium oleo tenaciffimè adhæret , prout in rectificatione
elle , poffet autem is modus accipiendi paucis hîc ejus praxis demonftrabit ; in regno vegetabili ve
doceri , nifi in alium locum hæc praxis refervaca , rò in quibuſdam , puta pauciori & minùs calido
atque majoris effet momenti , ob alium finem , oleo præditis , cryftallorum inftar fola expreſſione
quam ut temerè publici juris fieret ; hæc de prin herbæ , colatione & ad juftam confiftentiam eva
cipio Mercurii , quo aliqui imperite deferendo , poratione hunc falem invenies , ut in acetofella
ex omnibus corporibus currentem Mercurium eli &c. videre contingit , falem hunc meritò tarta
cere fatagunt ac promittunt , fed nugantur , cum reum & nitrofum vocamus , cum vegetabilia juxta
ipfum fulphur minerale , ac Mercurius currens mi ejus quantitatem in acetum abeant , neque ullum
neralis non pro fimplici & puro principio fubftan fit acetum quod hoc fale non abundet , unde , ut
tiæ haberi queat , magna enim differentia inter dixi , non rarò hoc Sal aceti formâ ex corporibus
Mercurium vulgi & materiam metallorum eft, cum in ipsâ etiam deftillatione præparatur; hunc autem
hæc fit principium fimplex , id verò ex Sulphure & falem medium in metallis dari , nemò equidem
Sale, reliquorum corporum inftar , mixtim conftet, capiet , nifi qui Sulphuris aut Mercurii ufum in
prout ejus anatomia docet . Sequitur Sulphur cum telligat , quibus tanquam intrumentis , non mo
Sale literâ B. E. notatum , cujus exempla pofita do falia & Sulphur a media in metallis elici pollunt,
funt , in tribus claffibus. 1. 2. 3. animali , vegeta fed & vitriola inde fieri , ex quibus leviffimo ne
bili , & minerali , per oleum fanguinis intelligo , gotio vera poflunt præparari falia acida, nitrofa,
oleum aquæ innatans , ad quod omnes pinguedi corpori huniano in inflammationibus multùm pro
nes aqua innatantes referri poffunt , nullum autem ficua , prout acetum antimonii reliquarumque
corpus animale invenies quod ejufmodi oleum minerarum , quod fubacidum & folubile fal etiam
non det , quamvis fœteat , ob aduftibilitatem , in in forma cryftallorum nobis ob oculos præftantif
vegetabilibus non item , cum fortioris fint compo fimum exemplum ponit.
fitionis , unde olea non tàm citò aduruntur , aut Converto me ad ultimum qualitatis princi
rancent , mirandum profectò quod nullum vegeta pium , Sulphur nempe & Sal fixum in fchemate lit.
bile reperiatur , quod non in deftillatione oleum C. & F. fignatum in triplici regno 1. 2. 3. Salem fi
tale medium det , medium autem vocatur cum xum dari nemo Chimicus negabit , qui caput mor
fixum non
neque volatile , neque fixum fit ; fixum eft ,, tuum alicujus corporis elixabit ; per falem fixum
non eft
alioquin aquæ non fupernataret , volatile quoque autem non intelligimus talem fixitatem quæ fuis
exiftit , alioquin fpirituum inftar alembicum tran corporibus fit inconveniens , ut enim antehâc di
cenderet , differt ergò ab oleo volatili & fixo. tum , elle certos refpectus regnorum in craffitie
&
Qualiter ex lapidibus oleum tale præparetur, do & groffitate , ita certi etiam gradus in prædi& is
cebit feptimus titulus , fcias enim omnia corpo regnis funt , neque enim animale Sal fixum in fua
ra , quæ in calcem redigi poffunt , oleum pingue fixitate , vegetabile, idque metallicum æquat , qua
& ardens dare , fi calx ifta debitè feparetur cùm re heic id fixum nominamus quod in fuo regno &
vulgari etiam calci Sulphur infit quod lardi inftar circulo præ reliquis fixum eft . Effe autem hoc Sal
in tigillo conflagrat , ab aliquibus non fine bono quod in corporum cineribus reperitur , reliquis
fucceffu in mammarum cancro adhibitum. An me fixius , vel hoc unicum probat , quod non nifi ma
talla verò fulphur medium habeant inquifitione gnâ vi , & quidem ægrè alen bicum tranfcendat ,
dignum eft , ex præcedentibus patet ea Sulphur cum reliqua falia , puta volatile & medium levif
volatile habere , quod nullum fit , unde id , vel in fimo negotio id præftent ; fixum enim in Chimi,
floribus , vel in præparatione cinnabrii , vel fubli cis id vocamus , quod ignem non aufugit , quo
matione cum fale armoniaco aut lixiviis , non que diutius eum fuftinet , hoc fixius eſſe cenfetur,
elici queat Metallum, ergo tali Sulphure privatum prout in feptimo titulo fub terminis latiùs expli
ulterius tractetur , præfertim extractione fympa cabitur. In metallis autem talem fixum falem da
thicâ , puta per aliquod menftruum pingue , ut eft ri , vitra , & calces eorum ac vitriola luculentiffi
fpiritus terebinthine &c. & videbis illud diverfo me remonftrant. Sulphur fixum quod attinet ne
colore juxta diverfitatem metallorum tingi , quæ mo qui naturam Sulphurum ex guftu ac fapore
fanè tinctura à Sulphure venit , cum infpiffata ni igneo in falibus cognofcet iis præfertim fixis inefte
hil falfedinis nobis relinquat fed ficcum Sulphur negabit ; Igneus enim ille acor falium non ex na
exiftat , ut enim olea media in regno animali fub turâ falis , fed admixto Sulphure promanat , un
tilia ac valde penetrantia , hinc liquida funt , ita in de Sulphura talia quoq; fixa nominanda funt , cum
vegetabilibus paululum fpiffiora in metallis verò falibus fixis tenaciffimè adhæreant , eandemque in
tanquam corporibus terreftribus planè ficca funt , igne fixitatem fuftineant, imò in igne eâ augean
nec aquæ , ob gravitatem & compagem fuam in tur , in metallis verò fulphura fixa effe , vel fola
natant , fed ad fundum fubfidunt , prout in Sul metallorum vitra aut philifteæ , ad oculum po
phure antimonii , vitrioli, reliquifque mineralibus , nunt , præfertim fi id fixum Sulphur cum Sale in
etiam vulgatis metallis , videre eft , quæ triplex de extrahatur ; in reliquis verò corporibus , cujul
diverfitas in reliquis qualitatis principiis juxta tria libet corporis calx ignea fua qualitate fatis indi
regna quoque locum habet , ubi fpecies animales cat quale in fe Sulphur contineat, nec eft quod qui
fubtiliores vegetabilibus , hæ verò metallis pene dam nugentur , qualitates has igne vel aqua cor
trantiores funt .
poribus imprimi , de Sulphuribus enim & falibus
Tom . I. Dd 3 hic
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
318
hic mentio folum fit , quæ fi præparatione tantùm mutabilis fit, quæ omnia fubtiliori rerum colori
fierent, iis mediis deberent procreari , quibus præ optimè quadrant , accedit & hoc , quod nullus co
paratio utitur, quæ ignis & aqua funt , igne enim lor reperiatur , cujus fubje&tum non pingue , oleo
corpora deftillantur aut calcinantur , aqua verò fum , ac aduftibile fit. Notandum per fulphur in
1 elixantur , extrahuntur & refolvuntur , impoffibile omnibus attributis femper formam , per fal autem
autem effe , ut ex igne aqua generetur , ejus con materiam intelligi , unde hoc loco fubtilioris co
trarietas docet , oleum verò ex igne corporibus loris , materia fal volatile , forma verò fulphur vo
communicari impoffibilius eft , oleum enim com latile eft . Subtiliorem colorem in animalibus, etiam
buritur , ignis etiam oleo , non oleum igne fove in metallis , quæ fingula , ut fuperiùs demonftra
tur ,quod fi in corporum calcinatione , ubi in igne tum eft , fulphura continent Mercurialia ) dari ,
tractantur , quis putet , corpora per ignem illam experientia monftrat præfertim in auro , vitriolo
oleofitatem & fulphureitatem accepiffe , is nobis & antimonio , auri enim Mercuriale fulphur , cum
rationem dicat , cur præfuppofita communicata fubtiliori colore ejufdem , qui flavus eft , levi ne
hæc oleofitas aut fulphureitas , in ipfo igne ante gotio extrahi , quod tamen fulphur cum colore, ex
quam communicetur , non confumatur ; cum ignis antimonio aut vitriolo rurfus acquirere poteft ,
alia etiam oleo perdat , corrumpat & confumat , notandum etiam eft , corporis deftructionem ob
imò fcire geftimus ; qua ratione ignis oleofitatem abftra&tum fulphur Mercuriale non fequi , licet
abfque corruptione geftare poffit,non quidem in proprietatibus & attributis fulphuris Mercurialis
ficias imus fulphur A atque oleum naturâ corpori careat.
bus infitum, ab igne extrinfeco , communi elemen Subtiliorem odorem Mercuriali principio tri
rari foveri , & excitari, non per juxta pofitionem , bui dictum eft antehac , neque abfque ratione ,
fed alterationem , coctionem, majoremque attem cum corpus privatum fulphure Mercuriali , omni
perationem. prorfus odore fit deftitutum , id compertum ha
Aquam quod attinet , non pauci funt , qui fta bemus in floribus , inquibus fi fulphur Mercuriale
tuunt dum corpora per aquam tra&
tantur , exinde deftruatur , cum fubtiliori colore etiam odor cef
aliquam pinguedinem ac falfedinem acquirere, cum fat ; nam cum fulphur Mercuriale , fulphur rare
conftet quamlibet aquam nonnihil olei & falis in factum fit, penetrantioris cæteris naturæ elt , qua
ſe geſtare , verùm totum aquæ plauftrum vix pau re facile fpirat , odoremque qui fulphuri aut oleo
cas uncias olei , nec multò plus falis dabit , cum tribuitur , fecum rapit, fanè omnes odores pro fub
lixivii cinerum plauftrum , aliquos falis dabit cen jecto pinguedinem habent , qua calido tempore
tenarios , quare hæc objectio fatis calva eft , tùm tranfpirante , intenfius etiam olent ; tertiò cur fa
etiam non obftat , quod coagulationem falium ali porem fubtiliorem huic principio tribuant, ex ipfius
qui nafutuli tingendo mirentur , cum ambienti natura patet , nam cum omnis fapor fecundùm gra
frigori potius quam aquæ afcribenda fit ; frigus dus igneitatis fuæ fpecificetur , facile colligi po
enim rarefactum aërem condenſat , quare cor teft fubtiliorem faporem fulphuri Mercuriali tan
pus , ne detur locus vacui , neceffariò ar& tiùs quam igni penetranti ineffe , quod in vino præ cœ
fe comprimit ac inde congelatur, quod de veris teris compertum habemus , cujus penetrantia in
falibus intelligendum eft , de illis nempe , quæ linguam in fale fulphure Mercuriali confiftit , iftis
fuo funt privata fulphure , communia falia ex na ením feparatis , quod reliquum eft , non vini , fed
tura fui fulphuris coagulata funt , tantùm de hoc vappæ faporem præ fe fert . Hoc loco fciendum eft,
paragrapho. quid corrofio fit & cui principio tribuatur ; dico
corrofionem effe fulphur & fal nimium rarefactum ,
§. 3. Pradicta tria Qualitatum Principia , quas volatile , Mercuriale , quod penetrantiâ fua atque
babeant proprietates , & quomodo interfe ignea fulphureitate , linguam ac corpora adurit &
conveniant & alterentur ?
corrodit , hanc autem corrofionis caufam fulphur
Explicatâ trium prædictorum Principiorum na Mercuriale elle , ipfa aqua fort is monftrat , cujus
tura ,Proprietates confiderabimus , quas Chimici fulphur Mercuriale, fi præcipitetur, continuò amit
eis affignant ; Liquet ex præcedentibus, Chimicos tit omnem igneitatem & corrofionem , præcipita
omnia corpora ex fulphure & fale conftare , tan tur autem per fulphuris Mercurialis fixationem ,
quam ex fubftantia , afferere : hæc autem fubftantiæ fixatio verò peragitur , per ejufdem condenfatio
principia , triplici qualitate diftincta elle præce nem, condenfatio fit intrinfecâ refrigeratione, hæc
dens paragraphus docuit , modo reftat ut explice falibus , unde lixivium præparatur , atque aquæ
mus quæ proprietas, & quis effectus cuilibet parti forti infunditur , abfolvitur; hoc enim lixivio lul
affignetur , & qua id ratione fiat tum quomodo phur Mercuriale , in pun&o figitur , atque aqua
prædica tria principia inter fe conveniant , alte fortis amittit omnem corrofionem , unde liquidò
rentur , ac arte tractentur ? conftat corrofionem per fülph rarefa& tum fieri ,
Mercurii principio , nempe fulphuri & fali Mer & hæc eft ratio, cur ex quolibet fpiritu aut ful
curiali , fubtiliorem colorem , odorem & faporem phure Mercuriali , frequenti deftillatione nimium
aſcribunt , Mercurium fpiritum , atque rerum vi rarefacto , magnum poffit fieri corrofivum, pro quo
tam vocant, Subtiliorem colorem Mercuriali prin etiam fpiritus vini tanquam fulphur Mercuriale vini
cipio tribui non immeritò puto , cùm apertè in rarefactum eft habendum , ex his liquet faporem
vegetabilibus eo tranfpirante , optimum colorem conftare ex igneitate , hanc verò in Sulphure & Sa
evanefcere præfertim in floribus confpiciamus. Sa le volatili exiftere .
nè color in fulphure Mercuriali confiftit , cum Tandem quod Chimici huic principio fpiritua
eo ceffante , aut calore alterato. ac edu&o , præ litatem & vegetationem aut vitalitatem tribuant ,
dictus color ftatim ceffet , non nifi crudiorem poft ngn ineptè faciunt , hoc enim principio abfente ,
fe relinquens , cùm enim fulphur Mercuriale ignis nullam vegetationem dextrè abfolvi, nullam quo
impatiens maximè etiam leviffimo calore alterabi que formam perfe &e nature imprimi , experien
le fit , neceffe eft ut color ejus quam maximè etiam tia docet , eadem quoque teftatur , vis formantis
alterabilis atque juxta alterationem fui fulphuris non parvam partem huic principio ineffe , cum fal
volatile ,
 Lib . I. Sect .
volatile , non rarò in deftillatione corporis unde
producitur , fubtilem materialem repræfentet
ideam ac formam , prout inferiùs fub fale fixo la
tiùs docebimus. Pro conclufione fciendum eft
Chimicos omnes fpirituum materialium qualita
tes , puta odorem , colorem , & faporem, in fupre
mo fuæfubtilitatis gradu huic adfcribere fulphuri
& fali volatili, cùm reverà omnis fpiritus deftilla
tus inde conftet , unde ejus & penetrantia & fra
grantia.
Ad principium fulphuris me converto , nempe
ad fecundum qualitatis principium , cui reliquum
colorem , faporem obtufiorem , ita & odorem tri
:
buunt , principium hoc animam & balfamum ac
gluten corporum vocant.
Quod color oleo feu fulphuri medio optimè
adfcribatur, non dubitandum eft , cùm eo feparato
genuinus & naturalis corporis color fimul recedat,
probant hoc hujus coloris cum fulphure extractio
nes , ubi extracto fulphuri color inhæret , corpus
verò unde fulphur extractum eft , talis colore pri
vatur, item omnes colores , medii à fulphure fepa
rari nequeunt, verùm ei tenaciffimè adhærent , imò
ipfius olei inftar comburuntur,
Saporem obtufiorem fulphuri medio tribuunt,
cùm aliqualiter condenfatum , nec tam fpirituale ,
rarefactum ac penetrans fit , prout fulphur Mercu
riale eft. Unde tantam etiam penetrantiam habere
nequit , bafin tamen ac differentiam fapori præftat,
enim verò juxta commixtionem hujus fulphuris
cum fuo fale , varii oriuntur fapores , acidi , ama
ri, falfi , dulces , mixti , faporem enim ex fulphure
venire, ut antehac , ita in Metallurgiæ meæ tertia
parte fuficientiffimè demonftratum eft , cùm juxta
fulphuris hujus alterationem & colores, odores &
faporés mutentur, ficut quotidianâ id experientiâ
compertum habemus , ubi tractatione Sulphuris
diverfos arte floribus colores , ejufdem verò alte
ratione, diverfos fapores caufamus , eofque altera
mus ac immutamus .
De odore non eft quod multa faciam verba ,
cùm clarum fit omne oleum olere , olet autem
quod pars oleirarefacta & volatilis fit , unde levi
compendio omne tillatitium oleum rarefieri , ac
volatiliſari poteft, ut fpiritus inftar fragrantiffimè
oleat , viciffim quodlibet Sulphur Mercuriale , di
geftione fic condenſari poteft , ut oleum fiat me
dium, atque aquæ innatet , odor ergo aquæ rofa
rum non nifi ejus parti olei rarefacti tribuendum
eft , quo condenfato & feparato , omnem amittit
odorem ; hæc quoque ratio eft , cur rofæ in deftil
latione , tam parùm dent olei medii , nempe ftilla
zitii , aquæ innatantis. Verùm de his in fequenti
bus, de horum principiorum alteratione .
Cur principium hoc qualitatis nempe Sulphur
medium, animam & balfamum vitæ vocent Chimi totum Abfinthium tibi ponam ob oculos , quibus,
ci, fufficientem habent rationem, ficut enim anima, & hoc fubjicit Autor , quod certâ quâdam opera
corpus in compage fua per debitum calidum & hu tione , fal abfinthii volatile elevatum, alembici la
midum præ & confervat , ita Sulphur hoc me teribus adhærendo plantam fuam dilucidè repræ
dium tanquam balfamus & mumia , glutine fuo , fentet , hæc D. Schroderus loco citato çonfirmat,
totam corporum compagem & fubftantiam con hæc Sennertus, ex Quercetano & Polono , ut & ex
fervat . Hoc enim fulphure refoluto & diffipato , Libavio , atteftatur itidem Vigenarius Gallus in
tota corporis materia & forma , concidit , & cor
rumpitur : Veritatem hujus experientia montrat.
hoc enim oleo medio à corporibus feparato, tota
corporis corruit fubftantia & forma , hoc enim
eft fulphur agglutinans & informans materiam, cu
jus bafis Sal & Sulphur fixum, cujus erudimentum,
Sal & Sulphur Mercuriale eft.
Ad ultimum qualitatum principium ad Salem
Tom . I..
III. Subfect . III. 319
me convertam , huic Philofophi , ultimum coloris,
odoris , & faporis gradum tribuunt, infuper corpus
vocant.
Ratione coloris , etfi falia fixa plerumque diver
fum, album nempe colorem habere foleant , aut fi
Sulphur eductum fit , rubeum , atque ita à colore
corporis differant, tamen colori Mercuriali & Sul
phureo bafin coloris præbent , non fecus ac color
albus , aut cineritius , pictoribus pro fundamento
inferviunt , quibus tanquam principalibus varios
colores fuperpingunt , tandem exornant coloribus ,
fuperficialibus , quæ omnia in triplici trium princi
piorum Sulphurum colore , æquè eveniunt , color
enim Sulphuris fixi pro bafi , color Sulphuris me
dii, pro ipfa pictura corporis , color denique Sul
phuris Mercurialis , pro fuperficiali exornatione
infervit, quæ fanè magna & admiranda plaftice ac
pictura naturæ eft.
Odorem quod attinet , fciendum eft , eum in in,
fimo gradu heic fubfiftere , cùm enim odor , ful
phur rarefactum , in hoc autem fixo qualitatum
principio , fulphur fubftantiale condenfatum fit ,
facile liquet non multum id olere poffe ; Sapore
tamen compenfat , quicquid odore négligit , Sul
phur enim cum hoc loco , cæteris duobus fixiùs fit,
non quidem penetrantiùs, fed reliquis fulphuribus
intenfius & obtufius ignet , linguamque aftringit,
prout in omnibus falibus fixis id experiri guftu
licet.
Corpus denique hoc principium vocant , idque
ideò quod animæ, nempe prædi& ti Sulphuris medii
habitaculum & vinculum fit. Tum quod corpori
ultimam imprimat formam , & confiftentiam, unde
juxta diverfitatem hujus principii , diverfi corpo
rum habitus, longi, parvi , craffi, tenues,duri , mol
les, lævi, afperi, multifarii denique oriuntur , qua
re in puncto formæ principium hoc , non parum
cum fale volatili convenit, cujus eft primum mate
riæ imprimere characterem , hujus verò principii
eft eum indurare , perficere & elaborare , ne verò
quis putet nos hic abfque autoritate aliorum , huic
principio ultimam formam tribuere , addam quæ
Cl. Vir D.D. Schröderus ( in Pharmacopoeia Spa
gyricæ Præfatione fupra ejufdem quintam Partem,
nempe Zoologiam ) fibi de hâc re Excellentiffi
mum Virum , Joannem Danielem Horftium , in
Academiâ Marpurgenfi Medicinæ Profellorem Pu
blicum , in Epiftola quadam fcripfiffe , afferit . Te
Y
norem autem Epiftola Horftianæ , quem prædicto
loco citat, huc apponam.
Quod attinet fufcitabilem vim formatricem ,
certè fæpeque D.Georgius Molterus Med . Wezlar,
retulit, non femel fe urticam vidiffe in aquâ con
gelatâ.
Mihi eft fal Abfinthii , cujus ope , vera loquor.
Tractatu Gallico de Igne & Sale pag. 262, prædi
&us D. Schrôder loco fupra citato fcribit, fibi cum
Parifiis degeret , relatum effe à gravi Viro Medici
ne Doctore , nomine Certain, videlicet fibi , in ma
ceratione cineris cancrorum , tam perfectorum ,
quàin imperfectorum in liquore eo natantium
fimili ratione in aquâ ftillatitiâ fpermatis rana
rum, fibi illarum imagines , quondam fuiffe repræ
Dd 4 fentatas,
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
320
fentatas , præcitatus D. Horftius afferit , quod & tamorphofi caufandâ , quicquam tibi difficile erit,
Robertus Flud de Fluctibus in fuis Scriptis , Illu fed de his in titulo fexto & feptimo latiùs agemus,
triffimus Philofophus D. Dygbi Anglus in Differ hoc loco pro conclufione fciendum eft, cùm quod
tatione fuâ de Rerum Vegetatione confirmat; Ego libet prædi& torum trium fulphurum alterabile fit
cùm Breſla degerem, atque in notitiam Expertii in aliud , fuo tamen in regno , dubitandum non eſſe,
mi D. Schefferi venirem , relatum mihi eft ab eo, ea in corporibus reperiri , eandem rationem cum
quod falem fixum habeat , quem fi in vitro calori falibus efle, ego quidem heic mordicùs non defen
exponit, monticulos varios , aliafque figuras re dam, dari actualiter hæc tria principia in omnibus
præfentet ; cùm aliquando CC. deftillarem, in vafe corporibus , hoc tamen firmiter concludo , quod
recipienti , ad latera Sal volatile fe cumulavit , principium fulphuris fubftantiæ reperiatur in omni
cornuumque cervi naturaliffimam repræfentavit bus corporibus , quodque his tribus gradibus alte
ideam , quod autem vis formans & volatili & fixo rabile fit , plura in Corollariis . Quâ ratione fa
infit Sali ac fulphuri, & in metallurgiæ meæ tertiâ pores, odores, colores , reliquaque corporum ac
parte , & in aqua forti clariffimè demonftratur, cùm cidentia , volatilitas puta & fixitas , gravitas item
in præparatione fic dicta arboris Philofophotum, & levitas, forma denique corporum per hæc qua
Mercurium in arboream deducat formam, quævis litatum tria principia , Mercurium nempe Sulphur
formatrix magna ex parte Sulphuri nitri & vitrioli & Sal alterari ac immutari , deftrui & perfici pof
adfcribenda eft. Hæc & experientiâ , prædicto fint, partim explicat metallurgiæ meæ pars tertia,
rumque authorum authoritate confirmata , Henri non paucis autem titulus quartus , fextus & fepti
cus Meibomius Medicus in Præfatione ad Corpus mus exponunt.
gloriofum Spizelii , non tam gloriosè in dubium
revocat , ac tandem negat ,verùm cùm nullus du S. 5. Cui ufui Cognitio Trium Principiorum Qualitatis
inferviat ?
bitem , quin affirmantium authoritas , hujus negan
tis ratione major fit, non video cur is multis ratio Refpondeo Duplici , Phyfico & Medico . Phy
nibus ad veritatem compelli debeat , qui ab eâ , fico trium horum principiorum notitia infervit , ut
alienus atque afymbolus ftudiosè effe defiderat , corporum compagem intelligat , eamque debitè
dicta interim de hoc Paragrapho fufficiant. refolvere ac coagulare , imò fi lubet immutare
fciat , is enim finis nobiliffimæ iftius Scientiæ Spa
1
§ . 4. Quà Ratione Qualitatis recenfita principia tria gyricæ eft, unde etiam nomen à Græco Zwipes , ſe
interfe conveniant , & quomodo alterentur ? paro , fortita eft. Objicies facilè effe negotium
corpora folvere, deftruere & alterare , cum ea ipfa
Primò ſciendum eft an Sulphura poffint uniri proprio motu id faciant , dico contrarium , imò
cum Sale, id eft , olea cum aqua. Refpondeo affir difficillimum effe , cum corporis incremento &
mando, cùm videamus faponem id præftare , unit perfectione, id refolvere , purgare , ac denuò dex
enim olea aquofis , prout omnia alcolifata hæc fa trè conjungere , atque hunc totum laborem cum
ciunt , præfertim fi olea in liquore alicujus falis utilitate abfolvere , funt multi ciniflones , multi
fixi, aliquamdiu digerantur , feu fi oleum ftillati agyrtæ, fophifta, carbonarii , multi denique natu
tium cum oleo per deliquium digeftioni commit ralium corporum perditores, carnifices non anato
tatur : naturam enim ambo acquirunt mediam , fa mici, aut veri spagyrici, qui corpora juxta fua prin
ponatam fcilicet , quæ fe omnibus mifcet aquis, cipia disjungere eaque rurfus juxta naturæ leges
unde varia curioſa arte produci poffunt. His ergo conjungere fciunt , multi inquam tales reperiun
extra controverfiam pofitis , confiderabimus an tur, verùm quam ab hâc fcientiâ, ejufdemque prin
ipfa Sulphura inter fe commutari poffint ? Abftra cipiorum cognitione alieni fint , eorum exhibent
hendum heic eft , à regnorum diverfis Sulphuribus, opera , ex quibus eos cognofcetis , ex iftis nempe
neque enim ex fulphuribus animalibus vegetabilia, fructibus , quos corpora illorum Macharione tra
aut ex his mineralia, prout Glauber fabulatur, fieri &
tata, reportant , atque ob oculos ponunt , multos
aut arte præparari poffunt , intelligimus ergo hic reperies doctos Phyficos juxta Ariftotelicos , qui
commutationem Sulphurum inter fe , in fuo regno, infinitas rerum fciunt aut fingunt caufas , quâ ta
unde hîc quæro an Sulphur Mercuriale poffit fieri men ratione corpus debitè refolvere , putrefcere,
Sulphur medium, idque medium tandem poffit exi fermentare, coagulare , purgare , fixare , volatili
ftere fixum ? Dico quod poffit , & naturaliter & fare , exaltare , perficere , denique juxta naturæ
artificialiter hoc contingere, differentia enim vo leges tractare debeant , prorfus ignorant , atque
latilitatis , fixitatis & medietatis in rarefactione, ad talia obmutefcunt , cùm in Ariftotelis Phyficâ
condenfatione , co& tione , & temperatura confiftit, tale nec quicquam reperiatur , folum enim Arifto
quæ ars omnia & igne & humiditate præftare , at telem fapuifle ejufmodi Philofophrafti putant ; un
que alterare poteft , unde mirum non eft , quod ex de quæ ibi non reperiuntur , contemnunt , pudet
fixiffimis quoque Salibus & Sulphuribus fpiritus, enim illos fcire id , quod eorum Magifter nelcivit,
magnâ tamen ignis vehementiâ ,eliciantur, viciffim ego fanè cenferem ut Ariftotelis Phyfice adjunge
quod omnes fpiritus fubtiles rurfus figi poffint. Di retur do&rina de rerum feparatione & conjunctio
gere fpiritum vini , vel abftrahe eum fuper aliquo ne, neque flocci penderetur illa Phyfices Pars , quæ
fale & videbis Sulphur ejus Mercuriale tandem in omnium rerum artificialium , ac curiofarum ope
naturam mediam nempe oleofam abire , quod & rationum Phyficarum bafis ac fundamentum eft.
de reliquis fpiritibus intelligendum eft, verùm ma Medicinæ quidem omnium maximè fpagyrices
gna eft prudentia & fcientia , poffe debito modo fundamenta inferviunt , qui enim in corpore no
cum modeftia & abfque rerum deſtructione, carum ftro reperiuntur morbi , ex fanguinis reliquorumq;
principia alterare , cui ufui corporum natura per humorum corruptione maximè oriuntur , verùm ,
fcrutanda eft, quis nempe corporum magnes,quod unde quis corruptionem debitè intelliget , nifi ejus
corum vinculum , quæ perfe&ionis & deftructio fubje& ti fubftantiam cognofcat ? Omnes humores,
nis caufa fit, his enim bene confideratis , in rerum ipfam carnem, offiumque fubftantiam ex prædictis
ſeparatione mira confpicies , neque in earum me fubftantiæ & qualitatum principiis , Sulphure
nempe
 1 321
Lib . I. Sect. III. Subfect. III.

nempe & fale conftare Vulcanus Anatomus docet, eft , ut ad ultimam ufque eum evacuetis guttam ,
ex horum principiorum alteratione variæ ac peri quæ ejufdem corruptionis cum toto ſuo eft , nec
culofæ in corpore humano mutationes ac corru obftat per abtractionem aut diminutionem cor
ptiones oriuntur , quas corrigere profectò nemo rupti humoris reliquum corrigi , corpus quidem
dextrè potelt , nifi qui prima corporum materialia ægrum in quantitate corrupti humoris habebit
noverit principia , eorúmque fciat permutare acci. minùs , quod tamen reliquum humoris in corpore
dentia. Solis enim nominibus æger non curatur, eft, corruptione non privatum aut intrinfecè cor
nec fola nomina morborum, ægro caufæ morborum rectum eft. Multùm conduceret, ut rarefactionem
exiftunt. Loquuntur multi de inflammationibus , & condenfationem humorum bene intelligeremus,
multi de putredine fanguinis , de intemperie cere multis certè corruptionibus obviam ire poffemus,
bri & c. Sed unde tales caufæ oriantur , quamvis illa enim talium corruptionum non poftrema caufa
varia obtrudant ac accufent , non tamen açu tan eft, cùm humores inde ebulliant, aut nimium con
gunt ; taceo , quod ea quæ ignorant tandem ima ftringantur. Verùm redeamus ad noſtra principia,
ginariæ cuidam occulta qualitati tribuant ; verùm in quæ morbos dividemus.
ut Principiorum Chimicorum ante hæc recenfito Mercuriales morbi funt duplices , juxta duplex
rum ufum in Re Medica explicem , & morbos & fubftantiæ Mercurialis principium , fulphurei nem
medicamenta juxta principia Chimica refolvam , pe & falfi, Morbi Mercuriales fulphurei funt omnes
fciendum eft Chimicos curare per fimilia & con inflammationes fubtiles acuta , corporis , cerebri
traria. præfertim & fanguinis non abfque malignitate ,
Per fimilia , dum morbus Mercurialis curari de corrumpitur autem in his morbis , Sulphur Mercu
bet per principium Mercuriale , neque enim fixa riale fanguinis , reliquorurique humorum fanguini
conducunt volatilibus , aut volatilia fixis prout ex commixtorum , quæ corruptio ex nimiä rarefactio
rerum folutione patet , unde tota medendi metho ne inde ejufdem inflammatione exoritur , caufas
dus juxta Chimicos defumpta eft . tamen habet varias procathar& ticas ; hoc Sulphur
Per contraria curamus, dum principio fubftantia Mercuriale extra fuum temperamentum conftitu
opponitur contrarium , ut fi morbus fit Mercuria tum , agit in fuum Sal homogeneum , nempe vola
lis fulphureus , curari debet per medicamentum tile, tanquam forma in materiam , donec eam , ac
Mercuriale falfum , hæc enim ratio & experientia tandem reliqua corrumpat principia , totum en m
di&itant , faciendum effe temperamentum medi penetrat corpus , furit in malfam fanguinis , cere
camenti , cum morbi causâ : nam cùm Methodus brum, fpiritufque animales interturbans, tandemq;
Medendi duplex fit , apheretica & proftethica, i.e. calorem naturalem fuffocans , hæc ergo mo . bi cau
auferens & addens , auferens autem evacuatione fa citiùs & jucundiùs curari nequit , quam per con
caufam morbi tollat , addens verò caufæ morbi trarium, nempe per Sal volatile, co enim tanquam
contrarium addendo , morbum temperet , atque ex materia frigida, tamen etiam penetrante , Sulphur
causâ morbi nutrimentum faciat : humores enim hoc rarefactum condenſatur, aftringitur, & intem
juxta Galenicos tum peccant , cùm extra tempera peramentum reducitur. Quare ufus falium volati
mentum funt conftituti , atque alterati : facile col lium hoc loco ad miraculum ufque conducit , imò
ligi poteft quæ methodus naturæ convenientior fit, apud ipfos Galeniftas in ufu eft , fimili in cafu;
nam fi id quod evacuare ftudemus illâ parte tem quamvis enim fudorem pellat,non tamen ideo cor
peraremus , quâ excedit & peccat, morbi fanè cau pori impedimento eft, verùm id liberat ac tempe→
fam in alimentum verteremus , corpufque alere rat , caufam fudoris hujus vide in meis Scriptis lo
mus, quod evacuationibus debilitamus. Plethoram co alio , curamus ergo hunc morbum per fimile
quam quis hic objicere poffet , & jejunium , & mo principium qualitatis nempe Mercuriale , fed per
deratum attenuat exercitium ; novi ego præftan diverfum fubftantiæ , nempe Sulphur temperamus
tiffimos Medicos , qui periculofos quofque morbos per Salem , Oleum per Aquam ,fimilitudo enim
fola attemperatione curant, neque corpus evacua principiorum ratione operationis, diverfitas verò
tionibus emaciant , prout communibus Galeniftis ob temperamentum requiritur , nam fi quis ægro
nihil tritius eft ; neque enim fe Medicos elle pu tali Sulphure Mercuriali excedente affecto fimile
tant , nifi purgantia præfcribant , quæfo , quid cu vellet propinare principium fubftantiæ Sulphureum
ratis ? Quid evacuatis , quod corpori humano non nempe , puta fpiritum vini , aut fimilem , næ ille
conveniens effe putatis, fanguinem , bilem atram oleum igni affunderet , quare naturam tempera
flavam, pituitam ? Nam cur hi humores peccant, mentum quærere vel hoc folum exemplum , tum &
ut eliminationem mereantur ? Dices vel qualitate ipfa ratio di&itat , cujus principii medicamentum
vel quantitate , verùm fi quantitate , mirum mihi fit quærendum. Eadem ratio eft , cum exceſſų
videtur , naturam tam cupidam effe , ut plura ap falis volatilis , feu Mercurialis : Peccat autem
petat , quam quibus indigeat , aut quæ poffit fe quantitate & qualitate , hâc quidem , dum incraf
cernere, cùm herclè malè nobifcum a& tum fit , qui fatur aut nimium fubtilifatur ac inquinatur , illâ
tot purgationibus id evacuare cogimur , quod na verò , dum Sulphur Mercuriale deficit , fic enim
tura noftra pro nutrimento appetit; taceo , fi eva Sal volatile augetur ; utroque modo multum dam,
cuatione opus fit , multas dari alias leviores eva ni agro affert , cùm enim principium hoc Mercu
cuandi vias, quàm ut necelle fit naturam irritare. riale fedes quafi fpirituum vitalium ac animalium
Tum fi qualitate humores peccant , quæfo quali ? fit , facile tales inde afficiuntur , unde vertigines,
Corruptione, alteratione , inflammatione, aut alio cerebri frigida intemperies , epilepfiæ, ac lipothy
exceffu Sed quid eft corruptio , inflammatio ? mia cordifque defe& tiones oriuntur , has autem af
nonne exceffus temperamenti ? Ita quidem, quare fectiones Sulphure Mercuriali in qualitatibus ter
humorem taliter peccantem temperate potiùs tiis convenienti feliciffimè curari & experientia
quam evacuare deberetis , cum non fuâ fubftantiâ , & ratio dictitat , fragrantes enim fpiritus cere
fed qualitate peccet , temperatus enim non peccat brum & cor corroborare , fpiritufque vitales con
fed corpus nutrire coadjuvat. Sin autem corru fortare, præfertim cerebrum , nemo peritus Medi
ptum evacuatione curare intenditis , neceffe fanè cus negabit, ratio autem accedit, cùm enim peccet
Sai
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
322
Sal Mercuriale , per contrarium , Sulphur nempe, vomitum tanquam corpori humano heteroge
temperari debet,magna quoque Sulphurum Mercu neum , ac humanis conftitutivis inconveniens ex
rialium eft penetrantia , quod in dentibus humanis cernit , idem fentiendum eft de Sale fixo vitrioli,
confpicimus , qui à Sulphure Mercuriali non le ex quibus omnibus liquet naturam animalem à
vem fubeunt viciffitudinem cum ab eo inquinentur Sulphure & Sale fixo abhorrere , cùm & illa per ex
ac tingantur , ex ipfis etiam Medicamentis Mercu crementa tam urinæ quàm alvi excernat , unde ab
rialibus liquet , quæ fubtilitate fuâ totum pene ipfis Galeniftis , quo fimilia excrementa graviora ,
trant corpus , funt autem Medicamenta Mercu hocque Sulphure & Sale fixo magis repleta funt,
rialia à parte falis volatilis omnes fubtiles aquofi homo excernens fanior judicatur, cùm enim , ut in
tates , à parte Sulphuris omnes rectificati fpiritus, præcedentibus demonftratum eft, in omni corpore
mixta autem funt communia Salia volatilia,ea enim tria prædi&a qualitatis fint principia, in ipfo etiam
ob faporem, admixtum quoque Sulphur habent. homine reperiantur , neceffe eft ut cibo & potu
Jam morbos accedamus qui ex Sulphure ac Sale conferventur , cibi itaque cum potu , non nifi in
medio proficifcuntur , funt autem vel ex Sulphuris corpore humano & quidem primum in ventriculo,
refolutione , aut ex ejus coagulatione nimiä , ut mediante elixatione hæc principia fuppeditant
enim morbi Mercuriales partes nobiliores & fub feparari autem ex cibis debent,quæ corpori huma
tiliores, ita hi juxta fuum principium mediam ple no conducunt, reliqua excernenda : conducunt au
rumque afficiunt partem , tum quoque ex præce temprincipium Mercuriale & medium, quare cauſa
dentibus notum eft , totam corporis fubftantiam elixans fic difpofita effe debet , ut Sal & Sulphur
ac compagem ex Sulphure medio tanquam glutine fixam inta&tum relinquat , quod faciet , fi fimilis
conftare, unde eo refoluto periculofi oriuntur mor cum folvendo
cum folvendo erit naturæ, unde potus , qui in ven
erit naturæ,
bi, corruptiones , ulcera,denique folutiones conti triculo , bile , tanquam fapone inficitur , lixivium
nui ; putredines , colliquationes , defluxiones , ex Mercuriale & Sulphureum præftat , quo ex cibis
nimiâ verò ejus incraffatione obftructiones oriun elixatur , quicquid ad confervationem & nutritio
tur , omne enim fulphureum mucofum ac vifcidum nem principiorum in corpore humano requiritur,
eft , prout excretiones & fputa in corpore humano elixatum ergo feu Chylus Mercurialis & Sulphu
id fatis docent , hi ergo morbi qui ex fulphuris re reus eft , prout de hâc re alibi à me clarè adducun
folutione proficifcuntur, curantur ejufdem aggluti tur demonftrationes & experientia. His præpofi
natione , quo loco oleofa balfama reliquaque Sul tis, fciendum eft , magnam partem boni alimenti,
phura media agglutinantia , nempe olea ftillatitia hoc in lixivio fitam effe, id enim fi virtute fua defi
primum locum obtinent , qui verò morbi ex Sul ciat , parum nimis elixat , omnemque oleofitatem
phurum nimiâ incraffatione oriuntur , per Salem feu fulphureitatem relinquit infolutam , aqua enim
medium refolvuntur, quod in corporibus abundan fapone infecta , oleofas tollit maculas , quod fine
tiffimè reperitur , Sal enim tale tartareum ac ni fapone non præftat, & hæc eft ratio cur fale & oleo
trofum eft , hinc incidit , atque abftergit , unde aut butyro ad omnes cibos indigeamus , nempe ut
ejufmodi falibus mediis omnis generis fputa vifci lixivium in ventriculo corroboretur , accidit ergo,
da , mucores ac obftructiones referuntur , reperiri ut dixi , non rarò, ut lixivium hoc ftomachale ( ideò
autem Sulphur tale medium in homine ejufmodi fic voco , à fimili lixivii communis operatione , ut
obftru &tionibus obnoxium , vel fola fanguinis ana enim lixivium falfa , acida , dulcia , oleofa , aquofa
tomia monſtrat,ſanguis enim exiccatus, limi inftar omniaque refolvit , ita lixivium hoc ftomachale
indurefcit , atque igni infperfus lardo quam fimil omnes , quibufcunque vefcimur , cibos , caſeum
limè urit atque conflagrat , quod fanè non faceret, nempe, carnes, butyrum , falfa , acida dulcia , &c.
nifi fubftantiæ effet oleofa. Bilem fi exicces repe omnia denique que etiam fermentationem impe
ries plus fale abundare , quam oleo,id tamen quod diunt, refolvit ) aut impediatur , aut nimium pro
ei ineft , non tam glutinans exiftit , prout id quod moveatur. Impeditur verò , omnibus aquofis, unde
in fanguine eft; de quo antehac diximus , unde li aquæ nimium ufus bonam elixationem & per con
quet quis bilis ufus fit,nempe refolvere, abftergere , fequentiam, bonam digeftionem impedit , fequitur
ut inferius latius dicetur. inde totius corporis cacochymia , ventris dolor,
Morbos falfos quod attinet , qui ex principio tormina, cruditates, fudores, fcabies , variæque pu
Salis & Sulphuris fixi oriuntur, moleftiores funt re tredines, folutiones, colliquationes. Viciffim pro
liquis , nam cùm fubje& tum habeant , quo vel folo movetur nimium bilis, atque per eam lixivium fto
exiftente in corpore , homo fe ægrè habeat , facil machale perque id elixatio,rebus omnibus nimiùm
limè colligi poteft , quantum caufent dolorem , fi falfis, nimium oleofis , unde vina calidiora bonam
exceffu etiam fuæ qualitatis peccent. Ut enim jux digeftionem caufant , modicè fumpta , immodicè
ta tria regna triplicia funt corpora , ita triplices • verò nimium elixant , quod & de aromatibus & ni
habent compofitiones , fixioris compagis metalla , miùm falfis aut conditis intelligendum eft , à quo
mediocris vegetabilia, minimæ & leviffimæ ftru& tu rum ufu abftinendum , cum periculofi ex nimiâ
ræ animalia funt ; unde fequitur , prout etiam ipfa elixatione morbi oriantur. Dum enim elixatio
docet anatomia fpagyrica, metalla fixi Salis & Sul talis nimia eft , præter Sulphur & Sal Mercuriale
phuris quam plurimum, vegetabilia non adeò mul ac Sulphureum, nempe medium , etiam falfum fcil.
tùm , animalia autem omnium minimam quantita fixum elixat , unde Sulphur & Sal fixum ex cibis ex
tem habere : quare animalia à fixis Salibus & Sul trahitur atque chylo communicatur, cum excerni
phuribus etiam abhorrent , unde compertum ha deberet , quare chylus taliter fulphureus & falfus
bemus , eorum naturam hoc principium refpuere , ab excrementis in inteftinis feparatus , hepar tan
atque per hypercatharfin rejicere, & hæc eft ratio quam tranfcolatorium petit , excrementa autem
cur Galenici falia fixa diuretica vocent , aut uri alvi tofta ac ficca fiunt , urina verò tenuis evadit ,
nam pellere putent , cùm natura talia falia fixa re fi nempe Sulphur & Sal fixum ex cibis ob nimiam
fpuat atque per ipfam urinam fecernat , idem facit elixationem chylo communicatum , ab hepate non
8
cum Sulphure & Sale fixo antimonii , nempe quod feparetur, fed libero tranfitu cordi communicetur,
vitro ejus ineft atque vino elixatur , hoc enim per ubi fanguinis induit naturam cui falfum hunc &
fulphureum
 Lib . I. Sect. III. Subfect . III.
323
fulphureum imprimit characterem , unde multæ
Tabula pro Morbis & Medicamentis cognofcendis ,
corporis dolent partes, cum enim ejus partes ner combinandis ac Chimicè definiendis .
vi, & articuli , reliquaque interiora vifcera, fangui
ne foveantur & nutriantur , magnâ cum moleftiâ Mercuriales ----Mercurialia
ejus falfedine & fulphureitate fixâ afficiuntur > è Sulphurei ---- Salfa
contra , fi tale Sulphur & Sal in chylo ab hepate Salfi
-Sulphurea
feparetur , fanguis quidem eo non coinquinabitur , Sulphurei fcil . -- Sulphurea fcilic. Medi
medii ---
.. media camé
verùm renes & vefica non parum inde adficientur, Morbi
ta.
præfertim fi Sulphur quantitate Salem excedat , Sulphurei --- Salfa
tum enim hoc Sulphur fixum coagulat fuum Salem , Salli --- 96 -Sulphurea
unde arena, fabulus, lapilli , ac calculi , ficuti in fan Salfi fcil. fixi --- Salfa.
guine & articulis tophos generat , quare dico or
Sulphurei ― Salfa
tum podagræ primarium, ventriculum ob immodi
Salli - Sulphurea.
cam elixationem, fecundarium autem in malè affe
&o hepate effe , quo feparandum Sulphur & Sal non
Hi Morbi
Morbi curantur per hæc Medicamenta.
fecernitur,atq; ita unam eandemq; originem poda
græ & calculi effe, fola tantùm hepatis officinâ di Hæc paucula fufficiant de ufu cognitionis trium
ftinctam, quâ materia vel in fanguiné vel in veficam Qualitatis Principiorum in Re Medicá , alio loco
trans-aut remittitur . Vitandi ergo his funt omnes recenfebimus fpecialiter morbos cum fuis appro
cibi, multo Sale & Sulphure fixo tanquam fuis cal priatis medicamentis , juxta tabulam præfixam,
cibus præditi, vitanda etiam vina fulphurata & fixo cujus ratio eft , ut morbi curentur per fimilia qua
Sale plena , quæ calcata vocari folent , prout in litatum , per contraria verò'ſubſtantiæ principia,
Gallia reperiuntur : unde illic locorum non pauci fic Morbus Mercurialis curatur per principium
aut calculo aut podagrâ laborant . Vitandi quoque Mercuriale , Sulphureus verò Mercurialis, per Me
funt omnes affectus , quibus bilis irritatur ut in dicamentum Mercuriale falfum , & fic in reliquis.
ventriculum fe effundat , potumque ibi contentum
inficiat, accedunt alia quæ ventriculum ab ejufmodi §. 6. De Principiorum Qualitatibus Tertiis.
immod icâ elixat ione præfer vant ,imò quæ aut coa
gulatos tophos , etiam lapillos & `fabulum refol In præcedentibus , di& tum eft Principia Subftan
vunt , verùm de causâ hujus folutionis , in fexto tiæ juxta fuam conjun& tionem quatuor tempera
titulo agetur latiùs . Hoc loco non eft mei intenti menta & quatuor complexiones caufare , deinde
Medicinam Chimicam fcribere , cùm id alibi in juxta triplicitatem principiorum , Mercurii nem
Tractatu de corporum Magnetifmo abundanter pe, Sulphuris & Salis , tres præcipuas , varias verò
faciam , potuiffem alioquin hoc loco plurima ad alias in accidentibus qualitates cauſari, puta , ra
dere experimenta multafque rationes quibus hæc tione coloris, odoris, faporis, compagis, corpora
dica probantur & ftabiliuntur , fed illa in fuum litatis, volatilitatis , fixitatis &c. Modò reftat ut
funt refervanda locum , fufficiat hîc tanquam in confideremus qualitates tertias, præcedentes enim
prodromo aut fpeculo multarum abftrufarum re fecundas vocamus , tertiæ autem reperiuntur in
rum , multorum morborum & dextrè appropriato tis primis & fecundis , in quibus certas fibi
prædi&
rum medicamentorum , indicationes , caufas , ac manfiones & gradus vel manifeftarum vel occulta
vias, ad multa alia inveftiganda , dete&
tas ac expo rum qualitatum , juxta à Deo fibi implantatam na
fitas effe , alio loco Deo volente plura. turam conftituunt ; cognofci autem ut plurimum
Sed hic mihi concludenti hunc paragraphum ex qualitatibus primis ac fecundis , unde originem
obgannire quendam , ut puto Galeni affeclam fcæ trahunt, poffunt. Nam juxta Principia Subftantia
volam non ambidextrum , qui in unius Magiftri fulphurea plerumque funt farcotica conglutinan
verba faltem juravit audio , in hunc ferè modum, tia, vulneraria, cicatricem inducentia, & c .
Vera quidem quæ hactenus di&a & probabilia, ve Salla verò Emollientia , Ora vaforum dilatantia,
rùm ejus ergo non opus effe ut novis nominibus laxantia & c.
atque inconfuetis res denominentur , cum ridi Deinde juxta principia qualitatis vel huic vel
culum fit abfque neceffitate antiqua nomina im alii tribuuntur membro & corporis parti , ut in
mutare , atque rebus Mercurium, Sulphur & Sal in præcedentibus explicui , Mercurialia enim in ge
cognomentum fumere . Refpondeo denominatio nere capiti tribuuntur , tum eadem , juxta fuæ fub
nem debere rei'effe convenientem , utrum autem ftantiæ principia , fi fulphurea exiftunt funt Ano
Sulphur & Sal , tum Mercurius, Sulphur & Sal, juxta dyna , attenuantia , rarefacientia, difcutientia cor
fubftantiam & qualitates rerum eis magis aut mi rodentia &c. Si Mercurialia falfa funt , aftringen
nus quam hactenus ufitati Galenici termini con tia, repellentia , incraffantia , Hypnotica & c. exi
veniant , quilibet judex efto , fanè ex definitione ftunt .
aut denominatione Chimica alicujus morbi aut Eodem modo & reliqua principia fuas habent.
medicamenti , uno intuitu , rei natura , fubftantia , facultates , in iifque certos gradus , prout fuo loco
morbus, accidens , ac cura & Medicamentum de hæc omnia fufius explicabuntur , nunc reftat, ut pro
tegitur : cujus fequens Tabula teftis fit. De cæte conclufione hujus Tituli aliqua explicemus dubia.
ro fciendum eft , hos terminos non novos fed ipfo
Galeno antiquiores effe, prout id in feptimotitulo Corollaria ad Titulum Tertium.
fub Paragrapho primo de terminis ad oculum de
monftrabitur , quod autem non æquè ac Ariftote I.
lici vigeant, atque in omnium ore fint , ut cholera, An Tria Principia Qualitatum , Sal , Sulphur &
fanguis, melancholia, pituita, &c. ratio eft , quod Mercurius in omnibus corporibus reperiantur , &
Chimiæ ftudium non tam vulgare aut prophanum an inde educi poffint ?
fit, cujus & termini & materiæ omnibus Philofo B. Diftinguendum effe inter ipfa corpora &
phaftris noti fint. inter ejus partes , Sulphura enim , axungiæ & pin
guedines
 Bibliotheca Chemica Curiofa
324
guedines in hæc principia reduci nequeunt , cum qualiter imitantur, caufam na& ti funt, ficut in præ
non fint integrum corpus, fed tantum ejus pars,fic cedentibus plurimis expofitum eft.
multæ reperiuntur Species Metallicæ , quæ tota
metallica corporanon funt , fed tantum aut me TITVLVS QUARTUS.
tallorum excrementa , aut eorum nutrimenta ,
fimili ratione lapides reperiuntur , qui neque tota
liter minerales , neque alia perfe&a corpora , fed De Quatuor Elementis Chimicè fumptis,

tantum eorum partes indurata exiftunt , ex quibus
prædica tria principia urgeri non debent , quam
vis habito uno, arte id facile in reliqua duo com
mutari poffit.
Corpora ipfa quod attinet , alia funt perfecta ,
alia minus perfecta , ex his levi negotio principia E
eliciuntur, ex illis verò difficilius , præfertim Sul
phur medium tanquam compagis anima educit
tur.
II.
An ex Capite mortuo & Phlegmate eadem tria mifceanturque . Hoc loco Chimicis fcribo , & qui
Principia præparari poffint ?
Dico Caput Mortuum vel Phlegma prout in aut aliis terminis uterer , me intelligerent . Quare
communi fumitur , multâ ex parte in hæc reduci . omiffis Ariftotelicorum controverfiis de Elemen
poffe principia , uberiori calcinatione & deftilla
tione. Sin verò prædi&um Caput Mortuum &
Phlegma ftri&è fupponamus , qualicunque etiam
tra&atione, aliquâ particulâ ob oculos cadet.
III.
Cur tria fint Qualitatis Principia ? Sal , Sulphur
& Mercurius.
.Sic Deo & Nature placuit , ut fubtilius in
volveretur mediocri , hoc verò corpore tegeretur,
taliter enim , unum quodlibet vinculum eft alte,
rius , neque uno vacillante tota corruit maffa , fo
vetur ergo unum ab altero , unumque alterius ma
trix eft.
IV.
Ad quodnam principium referenda funt,Sulphur,
Mercurius, Sal , communia ?
B. Mercurius communis purum principium non
eft, fed corpus mixtum exiftit , conftans ex Sulphu
re & Sale tanquam fubftantiæ principiis , quæ in
principia qualitatis refolvi poffunt , quamvis Sul
phure & Sale fixo careat , ſubſtantiæ enim princi
pia , nondum bene permixta aut concocta in eo
funt, unde varia & Sulphura & Salia appetit, prout
in præparatione cinnabrii videre eft , ubi Sulphuri
unitur atque alembicum cum eo petit , unde cinna
brium nominatur , eâdem ratione in fublimatione
cum Vitriolo & Sale, Salem attrahit , ejufque fe ve
ftit figurâ , atque fublimatum vocatur . Hinc clarè
liquet , Mercurium, Sulphur & Sal defiderare, pro
fua coagulatione. Multa etiam Salia funt & Sul nulfum admixtum habeat ; neque enim abfque al
phura per quæ accidentaliter coagulatur , cùm ta tero confiftere poteft. Ita Terra admixta eft
men talia coagulantia ejus naturæ non fint , cùm Aqua , Aër , & Ignis , quod & de reliquis fentien
ergo Argentum vivum ex Sulphure & Sale volatili
ac medio, quod fatis probari poteft , conftet, con
cludendum illud effe corpus imperfe& tum , & hinc
non purum ac feparatum principium.
1 Sulphur commune , ad puritatem principii Sul
phuris , propiùs accedit , acidum tamen liquorem,
terreftreitatem infuper , etiam aliquid Salis fixi
continet, unde purum Sulphuris Principium nomi
nari nequit.
Sal commune omnium , minimè pro puro & ab
ftracto fubftantiæ principio habendum eft, cum tri
plices in fe Oleitates tot etiam aquofitates conti
neant, prout ejus anatomia demonftrat.
Cur autem Philofophi à prædi&is tribus cor
poribus denominationem fuorum principiorum
fumpferint , abcorum natura , quam principia ali
nempe Igne, Aëre, Aqua & Terra.
Proœmium.
Gimus ha&enus de Principiis , eorumque co.
gnitione juxta Chimicos , nunc ordo vocat ,
Elementa confideremus . Miffas hic facio theo
rias Ariftotelicorum de Elementis , ut funt vel
corpora fimplicia , velut funt principia miftorum,
denique quomodo ad invicem agant , patiantur ,
dem Chimicè , neque enim fi aliter fcriberem ,
tis , hoc loco generaliter & fpecialiter , quæ praxi
Chimice inferviunt , pro compendio & charta an
guftia differam .
I. 1. Quomodo vocabulum Elementum à Chimicis
Jumatur ?
Elementum à Chimicis quadrupliciter fumitur, 1
1. Pro vulgari Ariftotelico , & prout eft corpus
fimplex cum Colo Mundi hujus molem confti
tuens. 2. Prout eft principium miftorum , corpo
ribufque fublunaribus a&u , vel potentiâ ineft.
3. Prout vel Phyficum vel Mathematicum exi
ftit , dum enim Phyficè operatur , corpora vel
producendo , nutriendo , aut corrumpendo , Phy
ficum vocatur , tale fcilicet ut à Phyfico confide
ratur , cùm verò Mechanico ufui infervit , ut ad li
gna cremanda , ad impulfum & navigium , ad pon
dera movenda , Mathematicum vocant , nempe
prout mathematicè confideratur . 4. Elementum
non rarò fumitur pro formâ corporis pro ejus ef
fentia aut fubftantiâ, fic Elementum Veneris eft ef
fentia cupri', ficut enim principia alicujus fcientiæ
Elementà, ita etiam principia fubftantiæ , Rerum
Elementa vocantur , id nempe unde corpus tan
quam ex fundamento componicur.
§. 2. De Alteratione & Connexione Elementorum .
Nullum Elementum , adeò fimplex reperitur , ut
dum , ab eo autem quod prædominatur , fumitur
denominatio . Elementa exceffu alterationem , tem
peramento requiem caufant , firmiter nunquam fic
connectuntur , ut alterationem non fubeant , nifi
quodlibet Elementum per reliquos gradus fit alte
ratum ac difpofitum , prout in Metallurgia mex
Parte primâ fub titulo de Variatione Elementorum
uberius tractatur. Ignis per Aërem agit in Aquam,
& per eam nutrit terram , fecus comburit ac cor
rumpit eam , taliter & reliqua Elementa agunt in
fe mutuò per media , ficut de hâc mutua actio
ne Chimicâ , Cornelius Drebbel fingularem edidit
Tra&atum , ex quo plura peti poffunt ; fciendum
autem eft , Terram Ignis , Aquam verò Aëris effe
nutrimentum , Aquæ cum Terrâ effe conjugium ,
quod ergo Elementum cum fua rota à corpore
refolvi
1
 D

Lib. I. Sect. III. Subfect. III.

325
refolvi debet, id vinculo fuo folvatur , nutrimento aëre , Philofophorum verò in aquâ effe, unde quod
fuo autem relinquatur neceffe eft , terra agit in cunque fuperius eft , fimile eft ei quod eft inferius.
aquam formatione & generatione , hæc verò in ter
ram refolutione & corruptione , ita igni cum aëre
§. 4. De Aire.
negotium eft, quare fi utraq; copula fuerit firma,ac
quodlibet elementum alterius induerit naturam , fa Poft ignem in ordinem venit Aër , qui duplex
cilè immota quiefcent, terra enim in aquam , aërem juxta Chimicos, communis & Philofophicus.
& ignem ; fic quoque reliqua elementa reduci ac Communis rurfus duplex exiftit , nempe Natu
alterari poffunt.Verùm aqua in aërem mutata,com ralis aut Artificialis ; Naturalis aër eft qui indies
munis aër non eft , fed aqueus , quod & de reliquis à nobis afpiratur , quique poris omnium corporum
elementis taliter tractatis intelligendum eft , ex ineft , hujus caufa corpora & diffolvuntur , & con
quibus denuò conjunctis, vinculum oritur incorru gelantur, prout in mea Metallurgiâ latius docetur.
ptibile, verùm de his plus in fexto Titulo. Artificialis Aër eft , qui arte applicato calore ,
§. 3. De Igne in Specie. frigore , aut aliis mediis, rarefit aut condenſatur,
extra modum ei convenientem , hâc enim ratio
Ignem Chimici dupliciter fumunt pro vulgari & ne evenit non raro , ut in deftillationibus vitra
Philofophico. rumpantur .
Per Vulgarem , Elementarem , & Solarem intelli
Philofophorum Aër , Aqua Corporum rarefacta,
gunt, quem etiam Naturalem vocant , cùm natura Sal nempe Mercuriale eft , unde non rarò Aër con
cum nobis fuppeditet ; Artificialem verò nominant, gelatus vocatur , item Aër corporum , qui in gene
qui arte rebus applicatur , ut per fpecula cauftica, ratione præfertim metallorum inhalat , exhalat &
per attritiones & commotiones , quadrupliciter au corufcat , hîc Aër corporum , eorum Mercurius
tem applicatur , primò cùm datur ignis putrefa aut Mercuriale principium eft , de quo fuperius
&ionis per fimum aut terram . 2. Ignis conjun pluribus actum eft. Aër communis fubjectum eft
tionis & feparationis per aquam tepidam vulgò
& Aeris Philofophici , eo enim transfertur Aër Phi
Balneum M. vocant . 3. Ignis generationis per aë lofophicus in varia loca , cum vulgarem perpetuâ
rem tepidum vulgò Balneum roris. 4. Ignis perfe fuâ tranfpiratione inficit, communicat fe ipfum aliis
tionis , vulgò ignis arena , & ignis apertus , qui
& corporibus, proditur autem odore fympathia & an
etiam inflammans , torrens , candens , incubans , tipathiâ , hoc duplici Aëre perficitur , prout hæc
Calidus nominatur , mirandum fanè , quod , quam latius demonftrat Excellentiffimus Vir Dominus
vis Ignis externus agens , vulgaris lignorum vel Digby in Tractatu fuo de Sympathiä . Sicut Ignis
carbonum fit , attamen , juxta prædi &os quatuor communis proprium eft confumere & corrumpere,
•
modos applicatus , diverfos caufet effectus , neque Philofophorum verò ignis , præfervare , ita com
enim comperies corpora in arená putrefcere , vi munis Aër penetrat & ficcat , Philofophorum verò
ciffim in Balneo M. ficcari , & hæc eft ratio cur Aër humectat & vegetat .
corpora quæ digeftioni committuntur , juxta ignis
differentiam , mox ficca , mox humida , calida aut
S.5. De Aquâ.
frigida fiant , quare non tam ignis , quam modi
ignem applicandi ratio eft habenda , habet enim Elementum Aquæ duplex eft , datur enim Aqua
& ignis in prædi&tis quatuor modis , quatuor fuos Communis & Philofophorum.
gradus , in quolibet, qui gradus juxta ignis poten Communis eft vel liquida vel congelata"; liquida
tiam numerantur ; Ignis ufus vulgaris eft , ut vel fluida vel vaporofa , deftillata & c. congelata
ignem corporum , de quo poft agemus , excitet , verò vel frigore ut glacies, vel natura ut cryftallus,
eumque alteret , folo enim hoc igne naturam adju Philofophorum Aqua vocatur humidum radica
vare poffumus , cùm præterea nullum aliud ha le feu Aqua primordialis corporum , quæ triplex
beamus auxilium , prout Philofophus Empedocles exiftit , animalis , vegetabilis , mineralis , adæqua
ait. ta , ad recipiendas formas Sulphurum in regno fuo,
Philofophorum ignem quod attinet , fciendum vita & mors rerum , in regno minerali , aqua in
eft , eum effe ignem corporum , vocant autem combuftibilis , aqua cœleftis , fpiritualis vocatur.
hunc ignem calorem naturalem , nempe Sulphur Huic hoc tribuunt Philofophi Encomium , quod in
› quo in præcedentibus egimus , unde eâ corpora fui regni debitè folvantur , revivifcant,
Sulphur corporum eorum calidum innatum & Phi ac regenerentur , unde diftinguendum eft , quando
lofophorum ignis vocatur , hæc ergo eft caufa cur Philofophi de fuâ aquâ loquuntur, quæ non eft Aqua
Philofophi non rarò fuum ignem à vulgari diftin communis , fed Balneum & materia corporum , tri
guant , eique diverfas attribuant qualitates , nem plicis fubftantiæ juxta triplicitatem regnorum &
pe quod ignis vulgaris comburat , & ficcus fit, Phi corporum hâc aquâ abluendorum , nam dum de
lofophorum verò ignis nutriat , hume & tet , imò corporibus metallorum loquuntur, aquam eis con
ignis humidus & frigidus fit , hunc ignem quoque venientem , nempe Mercurialem manus non ma
incombustibilem , lumen perpetuum , fcintillulam defacientem , extrinfecè quidem volatilis , intrin
corporum vocant , diftinguitur autem ab igne fecè verò fixæ difpofitionis fubintelligunt, cùm de
corrodente , feu aquis caufticis , quæ quidem ex aliis regnis & corporibus loquuntur , aliam etiam
Sulphure , fed rarefacto nimiùm , conftant , ut fu intelligunt aquam. Eft autem Aqua Philofopho
periùs demonftratum eft. Denique ficut ignis vul rum medium , quo eorum terrâ , quæ in hâc aquâ
garis corpora combureret , nifi, aqua munirentur , coquitur , ab Igne præfervatur , ne amburatur, ve
quamdiu enim caro in aqua coquitur , tamdiu non rùm perpetuâ fixitate dominetur aquæ,
aduritur , ita Philofophorum ignis fuam corrumpe
1
ret ſubſtantiam , nifi aquâ fuâ foveretur , fed de his §. 6. De Terra.
plura loco alio. Hoc hîc addo , elementarem ignem
rarefactum , Philofophorum ignem autem conden Ultimam Elementorum Claffem Terra omnium
fatum effe , vulgaris ignis fedem & pabulum in Mater claudit , hæc forores fuas nempe reliqua
Tom. 1. Ee Elementa
 hecæ
Bibliot Chemi
326
Elementa imitatur & quoque duplex exiftit,Vulga
ris nempe & Philofophica.
Vulgaris triplex eft. Animalis , Vegetabilis, Mi
neralis , fic & Philofophica fubdividitur, differentia
autem inter Vulgarem & Philoſophicam eft , quod
illa fterilis , mortua, hæc viva & vegetans fit, voca
tur etiam matrix , terra foliata , creta , terra virgi
nea, fimus Philofophorum, terra quam aër in utero
portat , fepulchrum & revivificatio rerum : Sed de
his loco alio plura dicam.
Corollaria.
I.
Vulgarium Elementorum , tales funt operatio-
nes, ad quas illis Chimici utuntur.
Terra infpilfat, tranſcolat, attrahit.
Aqua, elixat, refolvit, purgat.
Aër, volatiliſat, penetrat, ficcat.
Ignis, feparat, alterat, perficit.
I I.
Philofophicorum Elementorum operationes
funt .
Terra, vegetat, nutrit, corpus fuppeditat.
Aqua abluit , humectat, agglutinat.
Aër , penetrat, efformat , circundat.
1 Ignis, exaltat, copulat, fixat.
III.
Differentia Philofophicorum Elementorum cum per principiatorum conjunctionem & combinationem ,
communibus talis eft. aliquando veram generationem Metallorum faciunt.
In terrâ Philofophorum tanquam vero balfamo Ha&enus pro veritate Alchymia , aurea verba.
Thoma.
corpora confervantur , in communi terrâ corrum D.
puntur.
Aqua Philofophorum igne fixatur , aqua commu
nis igne rarefit.
Aër Philofophorum ignem fuftinet, vulgaris eum
fugit.
Ignis Philofophorum vegetat, vulgaris deftruit.
IV.
Ignis & Terra: Aër & Aqua funt Synonyma apud
Philofophos. Terra continet Ignem, Aqua Aërem,
Ignis communis mediante Aqua agit in terram Phi
lofophorum.
V.
Nota. Quæ fua vocant Philofophi , refpiciunt
regnum Minerale , in Metallico enim regno po
tiğimum verfantur Philofophi , cùm nobiliffimus
ibi lateat Nature Thefaurus , omnis corruptionis
expers.
TITVLVS QUINTUS.
De Generatione > Spermate , Menftruo ,
Matrice , Pondere , Calore .
Proœmium .
Inis Scientiæ Spagyricæ eft , Corpora puri
F ficare , perficere & alterare : Commodè du
pliciter confideratur , ad Medicinam & ad rerum
generationem , ad utrumque corporum folutio
conducit , hanc autem perfectè fcire non poffu
mus , nifi eorum conftru& tionem fciamus . con
ſtructio verò perfe &è intelligi nequit , nifi rerum
generatio & hujus principia nota fint ; quare non
parvam acquiret Rerum Chimicarum notitiam ,
qui fundamentis generationis operam dabit, quæ
fundamenta quinque funt , prout in fequentibus
ca
Curiof
æ
quinque Titulis explicantur. Ante omnia autem
fciendum eft , Chimicos in eo regno magis verfari
quod nobilius & compage fuâ fixius , alterationi
bufque elementaribus minùs obnoxium cft , tale
regnum minerale cenfetur , unde dicta noftra ad
id applicanda effe , Lector facilè capiet , non au
tem putet , quemlibet ad cognitionem hanc per
venire poffe , nifi qui præcedentium duorum re
gnorum exa&am Cognitionem habeat , unde iſto
rum cum regno minerali , in fequentibus femper
faciemus combinationem , quamvis quodlibet re
gnum , diverfum quid ab altero habeat , ita ani
malia præter reliqua animam habent irrationa
lem , homo verò rationalem ; vegetabilia vege
tationem ; mineralia ut quidam volunt accretio
nem habent ; tum ars in uno regno , præ altero
operari poteft , combinatis naturalibus requifitis ,
ita arte in Ægypto excluduntur ova , arte coloran
tur pulli , arte varia producuntur vegetabilia, for
má , colore , odore , fapore, differentia , arte deni
que metalla produci poffe , nec implicat , nec repu
gnat , cum & experientia id factum effe , & ratio id
fieri poffe , ipfe quoque omnis Naturalis Philofo
phiæ parens D.Thomas in authentico fuo, fupraci
tato fcripto , Commentario fuprà tertium Librum
Ariftotelis , de meteoris , fequentibus verbis appro
bat,Unde etiam ipfi Alchymifta ,per(NB. ) veram Ar
tem Alchymia > per pradila principia , feu potius
§. 1. De Spermate .
Sperma ex optima fanguinis fubftantiâ conſta
tuofum humidum effe , nemo negat ,
re , imò un&
quod & quale in regno animali fit , quomodo ac
quiratur , quæ fit ejus differentia & fympathia , al
teratio , corruptio , & unio , ac tandem generatio
cum menftruo , hoc loco non necelle eft quærere ,
cum harum rerum notitiam , ipfa nobis exhibeat
natura.
Sperma vegetabile , illorum femen eft , fubftan
tia oleofa & unctuofæ , quod eorum expreffio de
monftrat , nullum enim vegetabile femen reperi
tur, quod feu in deftillatione , feu expreffione oleum
non det fatis copiofum , & hæc eft ratio, cur femi
na feu fpermata , fulphura vocemus , nempe ob
oleofitatem, agglutinationem ,& formam ,hæc enim
fubftantia oleofa , vifcida , aquam tenuem inficit ,
incraffat , agglutinat , ac tandem informat , quare
non immeritò Balfamus Sulphuris Philofophorum
Vocatur.
Sperma feu Sulphur Metallorum quid fit , qua
liter naturaliter ac artificialiter operetur , paucis
quoque explicabo . Metalla ex duplici fumo &
lapide fufibili generari , accedente nutrimento ,ipfa
ratio , experientia , natura docet , Ariftoteles ea
ex vaporibus nafci tradit , quod de vaporibus un
&uofis , Sulphureis , ac Mercurialibus intelligen
dum effe , Commentatores in eum defendunt. Ma
ria Moyfis Soror ait fumus complectitur fumum , &
herba alba in monticulis , nempe Lapis feu Matrix
mineralis capit utrumque , his anatomia Metallo
rum accedit ubi ea in fumum abire praxis & expe
rientia monftrat , non parùm hæc confirmat duro
e, in mineris, vapores enim iftos , non rarò cum
fuo damno animadvertunt metallicolæ , quos va- .
pores , die Witterungen vocant › Sulphureum
quidem vaporem , Philofophi liquorem æthereum
nominarunt,
 Lib . I. Sect . III. Subfect . III . 327

nominarunt , falubris eft , cum un&uofitate fua matur , quâ ratione materia per formam coagu
phcificos in mineris curet , atque ab illis liberet lari , hæc verò per illam refolvi poffit , in titulo
morbis , quibus à vapore Mercuriali periculosè la feptimo de Solutione docebitur . Clarum autem
borant. eft fperma abfque menftruo in perfectam genera
Paucis vapor hic , Sulphur minerale eft Lapides tionem venire non poffe , quod & in regno mine
minerales penetrans , inque illis cum (ocio vapo rali intelligendum , in quo menftruum tanquam
re minerali fe figens , hujus vaporis principium aqua vegetabilis ( à vegetando, dicta, non à regno
remotiffimum Sulphur commune effe , cui major vegetabili ut Bafilius doctè diftinguit ) requiritur,
co&
tio atque purificatio à naturâ accedit , non ne ut ſubſtantiva metallica , Sulphura nempe Solis &
gamus , cum & metallis magnam cum Sulphure Lunæ in eo plantari poffint , ficut doctiffimè Phi
communi affinitatem , neque ullam metallifodinam lofophatur Raymundus Lullius.
divitem effe , quæ non commune Sulphur aut Vi
§. 3. De Matrice .
triolum gerat , videamus. Statuimus tamen , folam
naturam hoc Sulphur feu fpermaticum metallorum Matrix Metallorum à Philofophis tripliciter
elementum in tantam puritatem poffe perducere, fumitur › primo pro Mercurio Philofophorum ,
atque naturali fuo calore perficere, coquere, & va ille enim Matrix , Vas & Ovum eft , in quô co
riis in terra circulationibus occultarumque feu rum Sulphur coquitur & perficitur , fecundò pro
cœleftium qualitatum impreffionibus fpecificare , matrice ipsa , nempe Lapide Minerali , quo duo
ut juxta fuæ puritatis , & fixitatis gradus diverfa prædi& ti fumi aut vapores capiuntur , & in quo
operetur metalla , de hoc Sulphure in tertiâ meæ tota fit generatio , non enim in omnibus Lapi
Metallurgia Parte pluribus tractatum eft, hoc loco dibus crefcit Metallum , fed tantùm in Igne fluxi
verum elle dicimus quod Geber de hoc fpermate libus , effe autem tales Lapides, Matrices Metallo
minerali ait. Nos omnia experti , & magnâ ratio rum & durofía, & Anatomia monftrat ; nam Metal
ne fpeculati fumus , fed nihil invenimus in prælio la igne tractata vehementiori refolvuntur & cor
perftans, præterquàm humiditatem unctuofam in rumpuntur, fumi duo aufugiunt alterati, & lapidem
igne permanentem. Hoc enim Sulphur non urit, fluxilem vitri inftar relinquunt , unde metalla in
fed elt oleum incombuftibile , potentiæ fixæ , quæ vitra aut philifteas reduci poffunt ; in operatione
perfecta eft , ficut Hermes ait , in terram mutetur, Philofophica talis quoque matrix requiritur , qua
i . e. fi in fua matrice figatur , Sol eft Philofopho re principio metallum perfectum addunt ut ejus
rum , qui Sole feu Igne communi excitatur arte, in vitrum operationi inferviat , vel poftea mallam me
mineris verò fovetur calore minerali. talli in tigillo fermentant . Tertio fumitur Matrix
pro ipfa minera & metallifodinâ ,in quâ hæc omnia
§. 2. De Menstruo. operantur , ita loco hujus Philofophi vitrum capax
fumunt , non enim eft quod objiciamus , fodinas
Egimus hactenus de Semine Maſculino , fequitur & mineras fingulari & arte inimitabili fpiritu ve
Fœmininum, quod Menftruum vocant , eo quod getante effe præditas, fanè vitrum Philofophorum,
in regno animali fanguis fit , qui fingulis menfibus quod eorum etiam ovum vocatur , fi aëre Philofo
effluxione , ex utero apud Foeminas,egeritur, unde phico fupra citato repleatur,adhibitis reliquis ele
à menftruali fluxu Sanguis Menftruus aut Men mentis , æquè fit vegetativum , ac fpatium aut mi
ftruum vocatur , quod tamen propriè regno ani nera , verùm de his alio loco plura , præfertim in
mali competit, impropriè verò vegetabilium & ani Commentario fuper hæc.
neralium humiditas fic appellari folet , unde aqua
S. 4. De Pondere .
metallorum Menftruum , paucis per abuſum quod
libet folvens taliter nominatur,
Certa proportio fpermatis cum menftruo requi
Menftruum ergo metallorum , ut eodem trito, ritur ; hujus enim defectu , mixtum vel corrum
quamvis improprio utar termino , aqua Metallo pitur vel ficcatur , ut videre licet in vegetabilium
rum, hæc verò Mercurialis, Mercurialis autem non generatione , ubi defectus aut abundantia pluvia,
à Mercurii currentis , fed ejus volatilitatis pro vegetabilia notabiliter alterat , eft autem pondus
prietate defumpta ac nomen fortita eft , denique duplex , unum ad quantitatem , alterum ad quali
hæc Aqua Menftrualis , & Mercurialis , Mercurius tatem mixtorum , quorum poftremum pondus fe
Philofophorum vocatur , cum regnum minerale, & cretiffimum Philofophorum vocatur nofcitur ex
perconfequens ejus Menftruum id fit , in quo Phi operatione, quando ignis extrinfecus ignem intrin
lofophi operantur plurimum , unde hujus regni fecum naturæ excitat, ifque materiam alterat , un
Aqua , Menftruum feu Mercurius Philofophorum de qualitatum certa oritur proportio , hinc tem
vocatur. Eft autem Mercurius Philofophorum peramentum ad pondus & ad juftitiam exfurgit.
non aqua madefaciens manus , fed fumus fubtilis
frigidus , crudus , Mercurialis , venenofus , paucis §. 5. De Calore,
Sal volatile minerale vaporis inftar cum Sulphureo
ac unctuofo prædi&o famo aut fpermate fe mif Calor quoque , tanquam inftrumentum ad ge
cens , ab eoque formam recipiens , & hoc eftquod nerationem requiritur , in regno animali unum ,
Maria Mofis foror ait , fumus complectitur fu in vegetabili duos , in minerali tres , in operatio
mum , nempe fumus fulphureus complectitur fu ne Philofophicâ quatuor gradus requirit. Primus
mum Mercurialem quod confirmat Arnoldus de eft putrefactionis , alter digeftionis , tertius coa
Villa Nova dicens , ex Sulphure & Mercurio ut gulationis , quartus plufquamperfectionis gradus,
Denique ut verùm de Igne , Calore & ejus fubje &
Natura , fic Ars producit metalla. Denique to in Titulo
una eademque aqua vegetabilis omnes formas va de Elementis fub Paragrapho de Igne fuperiùs
riorum vegetabilium feminum , ita materia , feu egi , proinde uberiore ejus pertractatione fuper
aqua metallorum una & eadem variorum diverfo fedeo.
rum Sulphurum mineralium formam recipit , &
fecundum ejus dignitatem coagulatur , & for Ee 2 Corollaria.
Tom. I.
 theca
Biblio Chemi
328
Corollaria.
I.
An ex folo Mercurio Philofophorum poffit fieri
Metallum Dico nunquam dari Aquam Metallo
rum fine Sulphure , quod femper in minimis parti
culis, tanquam in centro fecum gerit , ficut nullum
datur Sulphur abfque materia , & taliter longo
tempore poteft fcintillula hæc Sulphuris latentis
in Mercuriali Aquâ excitari , ut partes Mercuria
les coquat, temperet, atque in metallum, imò pla
nè in Lapidem Philofophorum.efformet.
II.
An Arte poffit produci metallum ? Refpondeo
affirmando, ficut enim Semen vegetabile impofi
tum terræ quæ in ollis ante feneftras fervari folet)
atque debito tempore aqua hume& tatur folique
exponitur, non aliter quàm naturaliter crefcit, ita
habitis & applicatis quinque requifitis generatio
nis mineralis , etiam metalla produci poffunt , per
tiora quidem & fortiora. Ars enim naturam
fe&
adjuvare poteft, quod in artificiali florum genera
tione videre liquet , adjuvatur autem natura arte,
torum requifitorum debi
quinque nimirum prædi&
tâ applicatione ,
TITVLVS SEXTUS.
De Chimicorum fex Operationibus rea
libus , Accretione , Decretione , Solutione ,
Coagulatione , Deftructione , & Plufquam
Perfectione.
Proœmium .
A&enus Principiorum rationem habuimus ,
H fequuntur Operationes , quarum caufas &
fines probè intelligere decet , inferviunt enim ad
cognitionem multarum elaborationum natura
lium , referuntur in genere vel
ad medicinam , vel
ad rerum generationem , ac perfectionem , in fpe
cie verò ad fex Claffes. Quas fub tituli initium
recenfuimus , in fequentibus autem Paragraphis
explicabimus.
S. 1. De Accretione :
Antequam Accretionem elucidemus , præftat ut
fciamus quæ partes à Chimicis Heterogeneæ, quæ
Homogeneæ vocentur ? Heterogeneum autem
vocatur quodlibet regnum , refpe&u alterius , ita
animalia refpe&tu vegetabilium , hæc verò intuitu
mineralium in commixtione heterogenea vocan
tur , nam heterogeneum eft , quod cum alio cor
pore fe non radicaliter mifcet , ut in ejus vel na
turam vel mixtionem abeat perfectam , cùm igitur
notum fit , vegetabilia non cum Metallis , & hæc
è contra non illis mifceri , colligimus hæc regna
cum fuis corporibus ad invicem heterogenea effe,
deinde heterogenea vocantur , quæ in alterius na
turam non tranfeunt, aut accrefcunt, ut offa carni,
lapides crudi metallis.
Homogenea vocantur, quæ in uno regno & quæ
talis naturæ funt, ut ad invicem commutari poffint,
perfectè verò homogenea exiftunt , quæ prorfus
unius funt naturæ , atque conjun&a , continuum
quoddam conftituunt.
Juxta primum modum homogenea funt , argen
ca æ
Curiof
tum & aurum , hordeum , frumentum , caro bubu
la, caro humana & c. Juxta fecundùm verò homo
genea funt, aqua cum aqua, oleun cum oleo,homo
cum homine , aurum cum auro ; ficut partes dupli
ces funt heterogeneæ & homogeneæ , ita accretio
nes quoque duplices exiftunt partium nempe he
terogenearum & homogenearum . Quarum prior
impropria , altera verò propria vocatur accre
tio.
Prima nempe impropria accretio fit , quando
in mixto quædam res heterogeneæ accrefcunt
aut agglutinantur , à Galenicis res præternatura
les vocantur , ut in regno animali , vermes lapil
li &c. in vegetabilibus olla, araneæ , crines ; in mi
neralibus, terræ lapides, &c. Accidit etiam accre
tio impropria heterogeneorum , quando res here
rogeneæ juxta ponuntur & extrinfecè agglutinan
tur , ut quando duæ res diverfæ limo agglutinantur
aut alio modo, ficut hedera muro , aut lapidibus ut
faxifragia, denique quando res diverfæ in genera
tionem mifcentur , ut quando metalla mixto vege
tabili fe fic adjungunt , ut cum eis crefcant , ac in
foliis eorum rurfus in fubftantia immutata per re
ductionem reperiuntur.
Secunda nempe propria Accretio fit dupliciter,
juxta duplicem homogeneorum gradum. Primò
per juxtapofitionem , quando res aliqua per fui
fimile augetur , ut quando vinum vino , aurum auro
additur. Secundo per veram accretionem intrin
fecam , quæ alteratione & generatione fit , cùm
partes aliquæ difpofitæ ad recipiendam aliam fub
ftantiam aliafque qualitates , formâ fibi conve
niente alterantur & accrefcunt , quæ accretionis
veræ caufa efficiens foli fpermati convenit , tan
quam reali glutini , id enim cùm fubftantiæ un
Яuofæ fit atque vifcidæ , aquam tenuem ( quæ ac
crefcere debet) cafei inftar primum inficit , incraf
fat, tandem formam à Deo fibi infitam , factâ infpif
fatione & accretione ei imprimit , aliquam autem
admixti pacem pro feminis augmentatione , in ſe
minalem fubftantiam alterat, immutatque, quare in
vegetabilibus ipfum quoque femen , fingulâ gene
ratione augmentari videmus , & hæc elt vera di
ftinatio, inter accretionem & immutationem, quam
in vegetabilibus apertè confpicimus , ubi aliqua
pars admixti in femen mutatur , reliqua verò ac
crefcit. Hæc accretio in generatione metallorum
locum habet , verùm non illa, quam aliqui per fo
lam juxta pofitionem extrinfecùs tantùm fieri fta
tuunt, prout in Metallurgiâ latiùs demonſtravi,no
tandum autem eft , accretionem promoveri per
fulphuris aut pinguedinis augmentum , unde fimo
pingui folum faturatur , taliter enim femina & eo
rumvis agglutinans ac caufa accretionis promove
tur ; deinde caloris exhibitione , is enim dum te
nuia coquit, nonnihil infpiſſat , atque fic materiam
1
magis accrefcibilem reddit.
§. 2. De Decretione .
Decretio opponitur Accretioni , cujus contra
rium eft ; peragitur mediis contrariis , quibus ac
cretio fit, hinc quoque duplex exiftit , vel enim eft
Decretio partium heterogenearum , vel homoge
nearum .
Decretio partium heterogenearum fit folutio
ne limi vel vinculi , quo partibus præternaturaliter
adhæret ; ut in metallis , ignis probatione, hetero
genea ab homogeneis , ita in regno vegetabili ,
partes heterogeneæ , quæ impuræ vocantur de
itillatione aut ablutione, in animalibus, ablatione,
vel
 Lib . I. Sect. III. Subfect . III.
329
vėl purgativè vel chirurgicè feparantur , aut immi diffimilares , fic corpus humanum vocatur conti.
nuuntur. nuum cum omnibus membris , ita herba cum ra
Partium verò homogenearum decretio, fit vel in dice , caule , foliis , &c. nullum corpus reperitur
quantitate vel in qualitate ; in quantitate , quando quod tam continuum fit ac corpus metallicum
una pars ab altera dividitur ut fi à marca auri fu cùm ergo corpora hæc in unitate folvuntur, dicun
mantur quatuor unciæ, tum marca hæc tot decref tur in continuo folvi , hæc folutio continui duplex
ceret, quot ei ablatæ funt unciæ. eft , prima peragitur conquaffatione, pulverifatione
Iu qualitate fit decretio dupliciter , partialiter five piftillo , five lima, five alio modo fiat.Ut quan
& totaliter ; partialiter cùm mixtum aliquâ parte do herba in mortario conquaffatur, quando metal
unctuosâ vel humidâ fic decrefcit , ut harum vel lum aut in folia redigitur , aut pulverifatur , quan
aliqua particula totaliter auferatur , vel una in al do animalia fecantur , contunduntur. Infervit folu
teram mutetur , unde minor fit, tum hæc pars unde tio hæc ad reliquas folutiones , quarum miniſtra
immutatur, decrefcit. Totaliter verò mixtum de. eft : dum enim corpus in continuo folvitur , pun
crefcere dicitur, non quidem quod in quantitate , aula ejus magis fuperficialia fiunt , unde poftea in
fed quod in qualitate decrefcat , cùm fuâ in quali aliis folutionibus citius refolvuntur , meritò ergo
tate retrocedit , atque quod antehâc coctum fuit, folutio hæc præparatoria vocari poffet. Altera fo
nunc crudum redditur. lutionis continua fpecies per aquas caufticas pera
Hæc verò Decretio veræ accretioni planè con gitur,quas corrofivas vocant,potiorem ufum in me
traria eft , atque per contraria peragitur media ; tallis habent , quorum corpora de puncto ad pun◄
Diximus antehac veram accretionem per aggluti &um corrodunt,atque ita in pulverem redigunt im
nationem fieri . palpabilem.Circa hanc folutionem notabis. 1.Aqua
Unde claret , veram Decretionem per accre corrofive proprietatem, auro enim aqua Regis, re
tionis contraria contingere , contraria autem ag liquis metallis aqua fortis competit , quo pinguiùs
glutinationi eft colliquatio, quæ ex putrefactione eft metallum, hoc libentiùs ab aqua Regis folvitur,
oritur. pinguia enim in aqua forti refiftunt, caufam vide in
Unde putredinem caufam efficientem decretio mex Metallurgia tertia parte. 2. Ipfam folutionem
nis ftatuimus , quâ verô ratione putredo & per continui, ratione folventis & folvendi , hujus ergo
eam colliquatio corporibus contingat , maximo ut primo modo in continuo folvatur , prius in folia
pere fcire præftat. aut lamellas redigatur, hæc candefcant, fic enim ci
Ex præcedentibus Titulis , præfertim fecundo tiùs folventur, illius verò causâ , ut folvens certam
liquet omnia corpora conftare ex aquâ crafsâ , & habeat proportionem, denique initium, medium, &
tenui , craffa, pingui , oleosâ , tenuem informan finisfolutionis confideretur, ficut & calor, vafa, tri
te , eique folium, nempe formam præbente, paucis pus ac iuftrumenta reliqua quæ ad talem folutio
aquam hanc un& tuofam fulphuream,balfamum cor nem requiruntur,3.Præcipitationem, quâ nempe ra
porum effe , cui à Deo inditum eft , quantum tione folutum fit præcipitandum,ac ab aquâ cauſti
aquæ tenuis , tanquam materiæ formare , infpilla câ feparandum . 4.Edulcorationem à fpiritibus cor
re, coagulare, figere , aftringere in corpus , idque rofivis, atque exficcationem , tum notabis qualita
con- & præfervare poffit , fic Sulphur rorifinarini tem , quam à રે fpiritibus corrofivis folutum metal
Certam proportionem habet , quam in confervanda lum,quod præcipitatum & edulcoratum, calx voca→
fuâ admixtâ aquâ obfervat , ad quam integram tur, accepit , ita calx auri qualitatem fulminantem ,
nondum habet , omnem fui regni affluentem aquam calces metallorum plerumq; volatilitatem acqui
tenuem affumit , eamque informat , quam primum runt,aut difficulter reducuntur,ut Luna, cornua &c.
verò ultra hanc proportionem ei aqua admifcetur, 5. Ufum & reductionem. Ufus folutionis continui
illicò aquæ multitudo fuperat Sulphur nempe cau metallorum, duplex eft, vel ad feparationem metalli
fam coagulantem, & fic ex agente Sulphure fit pa à metallo,ut auri ab argento,vel ad medicinæ præ
tiens, viciffim ex aquâ patiente fit agens , dum pin parationem, cui fi refervas ufui , ut à fpiritibus cor
guedo Sulphuris in nimiâ aquâ diffolvitur , atque rofivis quam optimè liberetur , neceffe eft ; tum re
fic colliquefcit , Sulphur enim ceffans à fuâ actione ductio calcis Metallica falibus fufilibus & concen
retrocedit, & fui confervationem quærit , unde fe trantibus fit , quæ reductio Calcis , rurfus in conti
concentrat , & hinc in putrefa&ione varii confpi nuum, indicat folutionem corrofivam metallorum
ciuntur colores , ob Sulphuris mutationem ; impe tantùm folutionem continui effe.
ditur putrefactio nimio calore , qui ab humiditate Solutio partis eft , quando aliquod feu fubftan
præfervat, & nimio frigore quod humiditatem con tiæ , feu qualitatis principium a corpore feparatur,
gelafcere facit , promovetur calido humido aëre, ut quando Spiritus, Oleum vel Sal ex corpore præ
Sicut ergo Sulphur caufa fuit accretionis & coagu paratur, aut extrahitur, dupliciter peragitur, primò
lationis , ob agglutinationem , ita aqua eft caufa deftillatione,fermentatione,calcinatione, vitrifica
decretionis & folutionis, ob Sulphuris colliquatio tione, reverberatione &c. fecundò ſympathicè per
nem & diffipationem. Et hæc eft ratio , cur Philo extractionem , fic pinguia & fulphurea ex corpori
fophi humiditatem , vitam & mortem rerum vocâ. bus fui fimile extrahunt, unde extracta, tincturæ ; &
rint, vitam , quòd rebus corpora fuppeditet , mor hæc eft ratio cur fpiritus vini,Therebenthine, oleum
tem, quod corpora rurfus refolvat . Verùm de Ac commune , ex omnibus corporibus fui fimile extra
cretione & decretione plura in fequenti Paragra hant, ac tingantur,
pho de Solutione & Coagulatione, Solutio partis Medicinæ infervit, nam cùm nog
omnes corporis alicujus partes interdum requi
§. 3. De Solutione .
rimus , fed ad diverfos affectus , diverfis principiis
Solutio apud Chymicos triplex eft, nempe Solu utimur , unde olea , fpiritus , falia, feparata profta
tio continui , partis, & totius, re in officinis neceffe eft , ars fpagyrica docuit qua
Solutio continui eft, quando corpus in continuo ratione principia è corporibus elici poffint , fic fer
folvitur , continuum autem vocant , quicquid ad mentatio vinculum trium qualitatis principio
unitatem pertinet tam ad partes fimilares , quàm rum refolvit , deftillatio principium Mercuriale
Tom. I. Ee 3 & Me
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
330
& Medium, calcinatio verò ultimum nempe Salem olea, fpiritus , falia, medicinæ funt , non principia
nobis ob oculos ponit, quare folutio partis ad Me apta ad novam generationem fuique augmentatio
dicinam propriè infervit , non tam pro præparan nem ; folutionem continui quod attinet , fciat Le
dis medicamentis , quàm pro cognitione morbo &or hanc effe folutionis partis & totius, utriufque
rum folutionis partis , ficut enim arte corpus ex nempe miniftram , &per fe aliud præftare non pof
· parte folvitur , ita in corpore humano continui , fe , quàm ut corpora fecundæ & tertiæ folutioni
partium, imò totius nonnunquam refolutio datur, apta atque magis reddat idonea.
cujus folutionis caufas hîc exponere quidem utile
& neceffum effet, verùm in commentario fuper hæc S. 4. De Coagulatione .
latiùs explicabuntur , compendii leges hoc loco Ut tres funt Solutiones, fic tres quoque exiftunt
tranfgredi nec lubet , nec licet , Philochimicus
coagulationes , quæ refpe &u regnorum inter fe
ex prædictis , nifi prorfus ftupida mentis fit , fa
quoque triplices funt , in animali enim regno ,
cilè folutionum & coagulationum caufas tam acti utriufque feminalis fubftantiæ unio tantùm , in ve
yè quàm paſſivè, tam in morborum caufis, quàm in getabili coagulatio , in minerali autem regno fixa
medicamentorum præparationibus addifcet & enu
tio exiftit, quas tres fpecies in fequentibus fub uno
cleabit.
nomine coagulationis comple&emur ; hæc coagu
Solutio totius eft , quando corpus fic refolvitur, latio ergo triplex eft , vel continui ; vel partis , vel
ut ejus forma , ejuſque qualitates prorfus immu totius in his tribus gradibus opponitur triplici fo
,
tentur , duplex eft , præternaturalis & natura lutioni .
lis ; præternaturalis accidit quando corpus igne Coagulatio continui duplex eft , & fit vel impa
præter ordinem & naturam fuam comburitur, unde ftatione , vel condenfatione ; impaſtatione , quan
forma fubftantialis nempe fulphureitas concentra do pulveres aqua mifcentur, aut limo, unde evapo
tur, atque in carbone corrumpitur , humidum verò rata humiditate mixtum coagulatur additâ autem
feparatur atque diffunditur , ignis vi evaporat & in rurfus refolvitur , fic ignis omnia coagulat , aqua
fumo aut fuligine alteratur ; Naturalis verò folutio omnia refolvit. Condenfatione peragitur , quando
totius eft, quando corpus putrefcit atque naturali
aqua frigore fuo rem congelat & tum calore re
ter in fua principia reducitur ,hæc reductio vocatur folvitur ut glacies &c. paucis , in hâc duplici coa
folutio radicalis & Philofophica, cùm enim Philofo gulatione continui fequens axioma obfervandum
phorum finis fit regenerare,ad regenerationem au eft. Quicquid igne coagulatur , aquâ refolvi
tem,corporis reductio in primam materiam feu fub tur , è contrà quicquid aquâ coagulatur igne refol
ftantiam feminalem pertineat,hæc verò nonnifi pu vitur.
trefactione contingat , merito putrefa&io feu folu
Coagulatio partis eft , quando Oleofitas Salfe
tio radicalis, Philofophica operatio vocari poteft,dini , Sulphur Sali , Oleum Aquæ , Mas Fœminæ ,
cùm autem in præcedentibus, præfertim in Titulo Siccum Humido, Volatile Fixo adhæret , prout in
de Reductione in primam Materiam , item Titulo Paragrapho de Accretione antehac di &um eft, fol
de Decretione , fufficienter de Putrefactione fcri vitur fymphaticè & antipathicè cum fuo contrario ,
pferim , eadem repetere moleftum & fupervaca circa hanc coagulationem partium fequentia nota
neum effet. axiomata. Debile cedit fortiori , fimile fimili gau
Conclufionis loco Artificem moneo , ut difcri
det , natura intendit perfe&tius , unius vita alte
men inter primam & fecundam folutionis totius rius mors eft. Omnis feparatio fiat cum modeftia
fpeciem attendat , funt enim ifta è diametro fibi & fapientiâ , his bene confideratis , aditus tibi ad
met contrariæ , in calcinatione corporum Sulphur magna naturæ penetralia dabitur.
corrumpitur , & humiditas deftruitur ; in putrefa Coagulatio totius eft duplex , præternaturalis
atione verò feu calcinatione Philofophica , humi
& naturalis ; præternaturalis quando heterogenea,
dum apud calidum confervatur ,hâc enim ratione naturalis verò quando homogenea coagulantur
novo poffunt uniri vinculo , cùm Sulphur concen per modum generationis , explicata eft cum folu
tratum, tandem rurfus peripheriam ambiat, fuamq; tione fuâ radicali in Paragrapho de Putrefactione,
humiditatem figat , unde nova fequitur generatio, & §. de Accretione ac Decretione verâ & Philofo
juxta fententiam Philofophicam , corruptio unius phicâ , unde hîc de Coagulatione concludo , arti
eft generatio alterius, hinc liquet ratio, cur Philo ficem admonens , ne fpecies coagulationi con
s
fophi dixerint , fe corpora aquâ feu igne humido fundat ; Aqua enim commu
nis nunquam coagu
calcinare , cùm vulgus ea igne communi calcinet, labit fe eâ , quâ decet, fixitate cum auro, hinc om
comburat , deſtruat, atque corrumpat.
ne folvens quod in coagulatione & fixatione foluto
Tum Lector finem folutionum prædi&arum at radicaliter per modum tertiæ folutionis & coagula
tendat , ne erret , nam folutio partis optimam , tionis adhæret ; pro vero folvente , & talis opera
noftrifque constitutivis convenientem partem no tio, pro verâ Philofophicâ eft haben
da, contrarium
bis exhibet , fed longè diftat à generatione , quæ fubintelligitur. Quare Naturæ leges obfervando,
folutione totius fecundi modi peragitur , quod non facilè quis errabi cùm contra
t, è rio inexplica
enim fermentatum , quod deftillatum , quod eli bilem incurret Labyrinthu
m.
xatum quod calcinatum , aut denique folutione
partis tractatum eft , generationi ulteriori , inido §. 5. De Destructione.
neum redditur, aliquod enim principium hâc folu
g
tione & feparatione amifit, five qualitatis, five fub Deſtructio duplex eft vulgaris & Philofophi
ftantiæ , quod ad generationem & totius continui ca.
conftitutionem requiritur. Vulgaris accidit, quando corpora aut contra aut
Errant ergo qui putrefaciendo medicamenta præter naturam tractantur , quod fit variis modis.
præparare , aut qui folvendo partes novam gene 1. Quando heterogenea confunduntur. 2. Quando
rationem caufarum conantur , cùm putrefacta ob in corporum folutione & coagulatione contra
alterationem qualitatum ultimam , venena & ca ordinem naturæ & petitum finem proceditur.
thar&
tica potiùs fint, quam medicamenta, viciffim, 3. Quando tractantur rebus non convenientibus ,
Aut
 Lib. I. Sect. III. Subfect
. III. 331

aut quando id ab eis petitur quod ipfa non habent, cum habitis naturalibus principiis & calidum &
nec habere à natura eis conceffum eft, 4. propriè humidum, fuppeditare poteft, humido res augmen
autem deftrui dicuntur per tertiæ folutionis pri tantur, calido foventur.
mum modum , nempe quando corrumpuntur , &
præter naturam feparantur , s . Deftruuntur quan Corollaria. 1
do defectuofa aut contraria principia combinan
1.
tur , ac dùm multâ præparatione proprias quali
tates & vires amittunt , ac naturæ inacceptas in Quid fit plufquamperfectio , . Juxta Chimi
duunt. cos, eft corpus naturalibus principiis progreffum,
Philofophica autem deftru& fed arte fic elaboratum , ut perfectius fit quam abf
tio fit cum lucro , eft
corporis reductio , ac retrogradatio , fa&a per le que illa Natura fola producere potuiffet,
I I.
cundum modum tertiæ folutionis nempe per radi
calem folutionem , tali enim corpora quafi vilifi Quid fit aurum plufquam perfectum ?
cantur & præ oculis noftris annihilantur atque in Refpondeo. Juxta Chimicos eft aurum regene
terram fuam , unde orta funt , reducuntur , verùm ratum , feu in novum generationis actum produ
tum , in eoque , arte ac ignis adminiftratione fic
&
ex tali deftructione nova fequitur regeneratio , &
exaltatum , ut aurum naturale multis gradibus fu
in hâc plusquam perfe& ta & gloriofa , augmenta
peret , aliifque metallis communicatum , tot per
tio , fane quod fic deftruitur conftruitur , quare
tionem fuperat.
ficiat gradibus , quot auri perfe&
Philofophi dicunt , facilius eft aurum conftruere
Paucis Chimicorum aurum mortuum eft aurum vul
quam deftruere , cùm deftru& tum Philofophicè ,
gi , cùm extra acum generationis mortuum quali
naturali motu proprioque glutine fe conftruat ,
artificis autem non inexpertâ manu deftrui de fit , ficut omnis res quæ fe non vegetat. Aurum ve
rò vivum , eft aurum in actum generationis pro
beat.
§. 6. De Perfectione . ductum , denique aurum plufquam perfectum , eft
Tinctura , Elixir & Lapis Philofophorum .
Perfectio eft duplex , Naturalis & Artificialis .
Naturalis perfectio eft , quando corpus in eum TITVLVS SEPTIMVS .
fuæ perfectionis gradum devenit , in quem à natu
ra pofitum eft , fic monftrum refpe&u hominis eft
De Septem Requifitis Artificis . Nemp
imperfectum , vinum aliis fuccis, aurum reliquis me
de Terminis, Inftrumentis , Materiis , Opera
tallis perfectius eft .
Artificialis perfectio eft , quando Natura in fuâtionibus , Scriptis Chimicis , Methodo Chimie
perfectione adjuvatur , ut eo citiùs & perfectius ftudendi, Methodo Chemicè Philofophandi . !!
operetur , adjuvatur autem feparatione heteroge
nearum , & concentratione ac perfectione homo
Proœmium .
genearum partium.
.:st
Partes heterogenex duplices funt , aqueæ vel
terreftres , he dupliciter feparantur , primò ab in Eftat ut hoc ultimo titulo feptem requifita
exponamus , quibus Artifex inftru& tus effe
vicem , deinde inter fe ; ab invicem nempe partes R
his enim ut vehiculo uti neceffe eft , qua
aquez à terreftribus feparantur , deftillatione fil debet ,
re eorum cognitio utilis & neceffaria judicatur ;
tratione , congelatione , præcipitatione , aut eva
Exponemus autem hic eâ quâ poterimus brevita
poratione ; partes heterogeneæ aqueæ ab aqueis
te , cùm praxi illa fcire , fatiùs fit , quam theoricè
feparantur , deftillatione , vel præcipitatione ; Ter
rez à terreis calcinatione , vel fublimatione , fic multis verbis explicare
per deftillationem aqua feparatur à terra, per cal
§. 1. De Terminis ,
cinationem fal à capite mortuo , per elixationem
Sal è cineribus , per evaporationem fal ab aqua ;
finis harum operationum eft, ut partes impuræ fe 1 Termini juxta Chimicos trifariam accipiuntur ,
nempe Hieroglyphicè , per Chara&eres , tandem
parentur à puris , quæ feparatio commode per
ignem, aërem & aquam fit , per ignem, qui corpo ra per Verba.
purgat ab aduftibilibus ; per aërem , qui ea exfic Studium Chimicum ut antiquiffimum , ita ante
fuit , qui pro more in cip
catione liberat ab humiditate ; per aquam , quæ ca omnes Egyptiis notum
pis hieroglyphi cis id pofteritati commendarunt ,
abluit & mundat ; corpora igne purificanda ficca
prout Pierius & de ftudio Chimico optimè eme
fint , aëre mundanda porofa fiant & rara, aquâ pu ;
rificanda fluxilia reddantur. ritus Mejerus , denique ex his doctiffimè explicuit
R. P. Athanafius Kircher. Diftinguen dum autem
Partes homogenex concentrantur heterogenea
eft , inter literas Sinenfium , & Hieroglyph ica
rum feparatione , alterantur accidentaliter & ef
Ægyptioru m , quâ aut hiftorias aut fecreta Chimi
fentialiter. Accidentaliter , mutantur & præfervan
ca tractârunt. Secreta Chimica tractantur ple
tur , mutantur in colore , odore, fapore ,compa
rumque per animalium figuras , ita Leo rubeus ,
ge , formâ , afperitate , levitate , duritie , mollitie,
Sol , aurum ; Bufo , corvus , putrefactionem ; Co
volatilitate , fixitate , gravitate, levitate , quarum
um mutat ionum caufas in mex Metal lurgi e lumba , Aquila , Serpens , Leo viridis , Luna Phi
omni
lofophorum , eorum Mercurium denotant ; Sole
tertiâ parte reperies . Præfervantur caufarum no
civarum amotione , & fui difpof itione , ne quid aurum , Luna argentum , Venere cuprum , Marte
plumbum , Mer
nocer poffit. Verù hæc omnia ut in acciden ferrum , Jove ftannum , Saturno
e m
ntia aliter depen dent, curio argentum vivum. Lupo antimonium , Draco
tiis fiunt , ita à fubfta origin
quæ Effentialiter alterari & perfici poteft ; altera ne nitrum, ferpente arfenicum, &c indigitatur; hanc
autem infcriptionem non fortuito elle factam fcien
ri quidem , dum Sulphur plus coquitur & humidi
dum eft, cùm indiëtia quandam proprietatem ha
tas ita difponitur , ut coctione perfe&ionem ac
beat,qua indicatis cópetunt,quare circa refolutioné
quirat , heic enim ars naturam fublevare poteft ,
- Ec 4 Hieroglyphicorum
Tom. I.
 a
Bibliothec 4 Chemica Curiofa
332
Hieroglyphicorum proprietates animalium confi neceffaria ad tractationem ignis & ad materias.
derandæ funt ; Venenata & volatilia Materiam ; Ad ignis tractationem requiruntur carbones .
fixa terreftria formam denotant , hinc fequens exficcati & duri , tigilla aut crucibula ignem fufti
ænigma taliter enucleabis ; Rubeus Leo pugnet nentia , patella figuline , cineritia , vafa cementa
cum Lupo cano , quem fi vincet , gloriofus Victor toria , receptacula , figulina vulgò Handcapellen
evadet , tum in pellucidum carcerem cum decem ta , infundibulum , conus concavus metallicus,
di &
aut duodecim Aquilis Virgineis eum occlude , vulgò Gichbucket / quo ad fundendum regulum
clavemque carceris Vulcano tribue , & incipient antimonii utuntur ; forcipes ad imponendos car
aquila pugnare ac vincere Leonem , ejufque corpus bones , aliæ ad tigilla , ferreus baculus , pro ma-'
dilacerare & difcerpere , quod dum putrefcet, quæ teriarum in igne commiftione ; Chirotheca lintea
rent aquila aufugere , fotoremque vitare , ac Vul & madefacta ; Orbis ligneus in centro foramen
canum rogare ut aperiat, omnefque carceris ri habens per quod illæfis oculis materia in igne
mas percontari , at Vulcano inexorabili , omni confpicitur , linteum , quo veftimenta , ne combu
bus carceris partibus optime occlufis fœtore ex rantur , teguntur , igniarium , ignitabulum , fer
Leonis cadavere , ipfæ quoque Aquila corrumpun reum cochlear , furcilla ferrea , malleus , fecuris ,
tur , inficiuntur ac putrefcunt , unde horrenda pu carbones , arena , aqua , ligna ficca , ramenta li
trefactio. Verùm cum corruptio unius fit genera gnorum &c. Hæc circiter inftrumenta funt , regi
tio alterius , ex duplicato hoc cadavere varia mini & tractationi ignis neceffaria. Inftrumenta
oriuntur , primò prodit corvus , qui rurfus putref autem requifita ad tractationem materiarum funt,
"
cendo evanefcet , unde pavo caudâ multicolore vel vitrea , aut figulina , lapidea , metallica cuprea,
prodit , hoc pereunte , columba venit , quæ , cum ferrea , & lignea. Vitrea funt alembici , cucurbitæ,
corvus ficcum non potuerit invenire locum , cun retorte, recipientia vaſa , fublimatoria , phialæ , pa
dem invenit , fed novum , cum priftina terra dilu tellæ vitrea , feparatoria oleorum , circulatoria ,
vio fit corrupta , hæc autem virginea ac Philofo & c. Figulina ac lapidea inftrumenta funt olla , re
phorum creta exiftat , columba hæc omnis corrup torte , cucurbitæ , alembici , fublimatoria, patella,
tionis nondum totaliter expers, fenfim in Phoeni patina ; lapidea funt , Lapis marmoreus , porphy
cem immutatur , quam Vulcanus comburit in ipfo I
reus, lydius , mortarium lapideum. Metallica funt, 1
carcere , unde ex ejus cineribus novus incorrupti T
mortaria, olla , patinæ ; Cuprea funt , vas cupreum
bilis ac immortalis oritur fru&us , quo omniare pro nitro ficcando , coquendo , item pro Lunæ
ficiuntur fublunaria. præcipitatione , & calcis Lunæ edulcoratione ,
Hieroglyphicum hoc enigma taliter explicabis ; item vefica cuprea , olla, patinæ ; Ferrea funt , pa
Aurum purgetur per antimonium , ponatur in vi tinæ, candelabra , olla , libra cum ponderibus, du
trum cum decem aut duodecim partibus Mercurii plex , major , minor , quam Docimafticam vocant.
Philofophorum, feu aqua Mercurialis metallorum, Lignea funt mortarium, cribrum , patina , fcatulæ,"
vitrum occludatur , exponatur convenienti calori , pyxides , cochlearia , orbes,fpatula , huc accedit,
forma auri fuperabitur à materia Mercuriali & pu charta emporetica , item alià , manica Hippocra
trefcet , unde nigredo & colores varii compare tis. Horologium , fila communia & fulphurata. Ca
bunt. Tandem , finitâ putrefactione , materia per lendarium &c. Hæc circiter funt inftrumenta , ad
gryfeum colorem ad albedinem tendet adhibito materiarum & ignis tractationem neceffaria, qui
fortiori igne , citrino , tandem rubeo tingetur co bus accedunt varii furni , juxta varias ignis opera
lore , & fic ex volatilitate in fuam tranfibit fixita tiones , Lectorem tamen admoneo , ne in his om
tem. Ex refolutione hujus ænigmatis comparatio nibus comparandis curiofior fit , quam in ipfis fun
poterit fieri ad alia. damentis addifcendis, ad gyov enim magis refpice
Altera claffis terminorum Chymicorum chara& te re debet
debet , quàm ad parergon. Vidi ego Labora
res complectitur , qui duplices funt , vel indicant toria inftructiffima patergis , furnis , inftrumentis
materiam , vel operationem ; Chara&eres Mate & materiis , ut ipfum Hermetem cum omnibus
rias indicantes refpiciunt ortum & differentiam. fuis difcipulis , illic habitare dixiffes , verùm idem
Ortum hic explicare , cur nempe hoc vel illud fi ipfe ego minoris momenti effectus exinde vidi ,
gnum , huic vel alii materiæ apponatur , nec char quàm aliàs ex abjectiffimo furnulo , cui non ignis
ta anguftia , nec propofitum patitur , cùm in alium fumptuofus lampadum ex fpiritu vini , fuperftra
locum hæc refervaverimus , confulatur interim Jo tus , quo non vafa vitrea veneta aut cryftallina,fed
hannes de Dee in fuâ Monade Hieroglyphica. Dif figulina condebantur. Quare mirandum non eft ,
ferentiam Chara&erum quod attinet , quomodo cur Magnates rarò ad artis veritatem perveniant ,
nempe quælibet materia fuo fingulari chara&ere cùm inftrumentis comparandis plus indulgeant .
infigniatur , docebimus , fi Deo libeat , in com quàm rerum fundamentis , nec mirum eft , quod
mentario ad hæc. Chara&eres qui operationibus pauperrimi quidam intima artis penetralia perlu
tribuuntur, coincidunt cum præcedentibus , quoad ftrarint, fimplici inftrumentorum,fed doctrinæ mul
ortum & differentiam ; operationes verò quæ cha tiplici apparatu inftru&i, cùm ut tota Natura pau
racteribus tribuuntur , præfertim analyfis Chara cis contenta, ita & hoc loco non luxurietur, unde
Aerum Paracelficorum , alio loco explicabimus , à peritis Naturæ fcrutatoribus ejufmodi fupellex
quid nempe de illis cenfendum fit ? fumptuofa non rarò improbatur. Velim tamen ut
Sequitur tertia claffis terminorum quæ verbis Philochimicus neceffaria inftrumenta fibi compa
tàm propriis quam impropriis materias & opera ret , propriis manibus tractet loco & tempore con
tiones Chimicas explicat , verùm neceffe fit , in venienti , neque enim huic ftudio adeò anxiè in 8
tractatione talium , res verbis denominare, ne hoc cumbere decet , ut fama & vita periclitetur aut op
loco molefti fimus inutili repetitione , heîc con timus vitæ flos eo abfumatur , & hoc hic monen
cludimus. dum eft , Philofophos inftrumenta diftinguere, alia
enim vulgaria , alia fua feu propria vocant. Vulga
§. 2. De Inftrumentis.
ria funt partim hactenus recenfita , Philofophical
Inftrumenta Chimicorum duplicia funt , nempe verò alibi explicantur ; fuperius enim dictum eft , 1
quid
 Lib. I. Sect. III. Subfect. III.
333

quid eorum ignis & aqua ac terra fit , hoc notan gradum caloris excitantur , unde calore elevantur,
dum eos nonnunquam vafis & furni Philofophi men atque vel in Cryftallinum fal volatile cogelatum ,
tionem facere , atque formam aut matricem metal vel in fubtiliffimos refolubiles flores , aut limpi
lorum fubintelligere, ad hæc fimiles phrafes refer diffimam aquam refolvuntur , fublimatio corporis
ri poffunt . folutionem præcedens id deftruit , majorem etiam
ignem requirit , per gradum debitæ fublimationis
S. 3. De Materiis .
deftillatio, rectificatio, feparatio & cohobatio quo
Materiæ à Chimicis bifariam accipiuntur , que peragi poteft.
Communiter & Philofophicè ? Deftillatio eft fpecies fublimationis , nam par
Vulgares materiæ circa quas Spagyrici in folu tes volatiles Mercuriales , per putrefactionem aut
tione & coagulatione, præparatione Medicamen fermentationem folutæ , à fixis mediante & ur
torum , & generatione aut perfe&ione corporum gente calore , fe fublimant , dum rarefiunt alem
artificiali & naturali occupantur , defumptæ funt bicum petunt , in quo aut condenfatione conge
ex triplici regno. Animalibus utuntur vel integris, lantur in formam falis , aut deftillant per alembi
medulla , caro , cum inftar aquæ.
vel ex parte , hinc proftant cornu ,
vel quæ in iis generantur , ut lac , ova , vel eorum Rectificatio eft , cùm fuperflua humiditas , quæ
opera funt , ut mel , cera , vel excrementa , ut fel , phlegma vocatur , lento calore, à fpiritu ( fi is gra
urina . Plantæ fumuntur vel integræ , vel carum vior exiftat ) vel fpiritus à phlegmate ( fi id fpiritu
partes , ut Radices , ligna , medulla , cortex , folia gravius fit feparatur , præcedente deftillationis
& furculi , flores , femina , fructus , fucci , gummi, modo.
refina , olea , liquores , vina. Cohobatio eadem eft cum imbibitione , nam fi
Metallis præcipuè utuntur , eorumque recre fixæ parti , deftillata & fublimata Mercurialis vo
mentis , quo pertinent varia terrarum genera , la latilis pars , conjungatur , & denuò inde deftilla
pides , gemmæ , falia , fucci in terrâ concreti , ut tione feparetur, ifque labor fæpius repetatur , tunc
naphtha , aquæ thermales , manna &c . fixæ partes tali labore , cum volatilibus quoque
Materia Philofophicæ funt quæ præcipuè ad fiunt volatiles , tandem volatiles induunt naturam
perfectionem & generationem metallorum fpe fixarum , huic labori inferviunt cucurbita , alem
tant ; vocatur autem Materia Philofophica , Du
& bici , fublimatoria , & circulatoria vafa , operatio
plicata Mercurialis aqua ; quæ unica & fola clavis verò ut plurimum peragitur in cineribus ;
+
eft totius artis, quare diftinguendum eft inter ma Calcinatio tertium gradum ignis requifit , uti
teriam ipfam præparatam & puram , & inter mate mur ea ad feparationem partium volatilium vi
riam remotiorem , quâ Philofophorum continetur , ignis , differt à præcedentibus , quod corpus in
hanc enim non rarò pro ipsâ materia fumunt , ut cineres comburatur, ex quibus fal corporum præ
cum continens fumitur pro contento , materiam parari poteft , calcinatio ideo vocatur , quod cor
hanc non rarò quoque matricem fuæ aquæ vocant , pora in calcem redigat ;
quare cùm de præpararione longâ loquuntur, ma Camentatio eft cùm corpus quoddam , aut in
teriam hanc tanquam tefticulum prioris,unde præ pulverem aut in laminas redigitur , & cum aliis
parari debet , fin verò materiam fuam nullâ præ fpeciebus ita mifcetur , ut in pyxide laminæ cum
paratione indigere , fed opus muliebre effe cùm fpeciebus alternatim locentur, quod ftratum ſuper
fola coctione indigeat , ajunt , priorem materiam ftratum vocant , tandem pyxis igni aperto circu
intelligere cos , Le&or animadvertat. lari carbonum imponatur , atque gradatim , de ho
râ ad horam , ignis augeatur , qua in operatione,
§. 4. De Operationibus .
laminæ fpiritibus admixtarum fpecierum penetran
Operationes Chimicorum duplices funt , vulga tur ac alterantur ;
res & Philofophicæ , Vulgares igne vel aquâ abfol Ignis reverberii fit , fi materia flammæ fic ex
vuntur , operationes ignis quatuor funt , digeftio, ponatur , ut ab eâ penetretur ac ubique circum
fublimatio , calcinatio , & fufio, ad has referri pof detur , fic tamen ne fluat , taliter enim materia
funt omnes reliquæ , nam digeftione peragitur impediretur , ne ignis ejus poros penetrare poffit,
folutio,putrefactio, & evaporatio; fublimatio com utimur hoc igne ad purificationem & fixationem
prehendit deftillationem , rectificationem , fepa corporum , quæ plerumque purificantur & in ru
rationem , ac cohobationem ; Calcinatio comple beum reducuntur pulverem , ex quo tin& turam ful
&itur , cæmentationem, reverberationem , vitrifi phuris fixi præparant , ac fal elixant.
cationem ; Fufione liquefactio & proba metallo Fufio eft , cum corpus metallicum fluit , ignis ve
rum peraguntur. Reftat ut fingulas operationes hementiâ liquefactum , abfolvitur quarto gradu
paucis explicemus. Ignis , quo & metalla purificantur , probantur &
Digeftio eft , cum materia lento igni , primo vitrificantur.
nempe caloris gradui , exponitur , infervit ma His in operationibus recenfitis , ut ordo ferve
teriæ ut quatuor qualitates in eâ alterentur & tem tur neceffe eft , nam oleum & operam quis perdet,
perentur. Per hunc gradum , fi continuetur , cau qui folvenda coagulat , vel coagulanda folveret ,
Latur Putrefactio & materiæ folutio , quia per len proinde Methodum Naturæ & artis fequi & utile
tum & continuum calorem , calefa& ta humiditas , & neceffarium eft , ut nempe difcamus , quomodo
in terreftrem parte agere eamqu deftruere in operationes prædi &
m e tæ rebus applicandæ fint , feu
cipit , unde folutio oritur , quæ vera eft fi putre quâ ratione corporum artificiali tractationi infer
factionem fequatur , fin verò præcedat , corporis viant , ita ex animalibus & vegetabilibus præ
deftru&io eft, fortiorem etiam requirit ignem. Ad parantur effentiæ , tin&uræ , Magifteria , pulveres,
·
hunc laborem requiruntur phiola , aut cucurbitæ calces, falia , fpiritus, olea, phlegmata ; ex metallis
figillo occlufæ , labor hic in fimo equino , aut bal & mineralibus præparantur , tincturæ , effentiæ , fa
lia , Sulphura , mercurii , flores, calces , croci, vi
" neo ut plurimum peragitur .
Sublimatio eft , cum putrefacto & foluto corpo triola , pulveres , amaufa.
re partes volatiles Mercuriales , per fecundum 4 Ex animalibus & vegetabibus, effentiæ, tinctura,
& Magifteria
 }

a
Bibliothec Chemica Curiofa
334
& Magifteria fiunt , quando aquis extrahentibus Philofophorum eft actio ignis interni in humidum
ut fpir. vini , juniperi , therebinthinæ , extrahenda fuum .
fuperfunduntur, quæ per digeftionem , folutionem , Calcinatio Philofophorum eft , quando corpus

& extractionem , faporem , colorem & odorem ex putrefactione ac folutione radicali , abfque igne in
corpore extrahunt , quod extractum deinde per calcem redigitur , unde Philofophorum calcinatio
lentam abftra&
tionem folventis infpiffatur. per humidum ignem , nempe Mercurium eorum ,
In pulveres rediguntur , exiccata teruntur, pul Vulgaris verò per ignem ficcum & corrumpentem
verifantur & cribrantur. fit ad fimiles phrafes reliquæ operationes referri
Calces fiunt & falia , fi corpora combuftione poffunt , de quibus alio loco plura.
in cineres rediguntur , unde aqua affusâ lixivium
§. 5. De Scriptis Chimicis.
paratur , quod colatum ad tertias evaporatur ,
frigori expofitum in falis confiftentiam concref Scripta Chimicorum duplicia funt , Sophiſtica
cet . & Philofophica.
> Spiritus , olea , & phlegmata præparantur , quan Sophiftica falfa funt , cognofcuntur quod mo
do corpora præviâ fermentatione deftillantur , dum metalla tranfmutandi empiricè abfque ulla ra
quod in vafe recipiente reperitur , fpiritus oleum tione publicè ponant , quod contra methodum
& phlegma eft , feparantur ab invicem re& tificatio. Philofophorum eft , cum illi potiùs de rerum cau
ne & inclinatione per feparatorium. Phlegma fis quam earum effe& tu fcribant ; Autores ergo
eft pars aquofa corporis ; fpiritus verò & oleum eft talium fcriptorum , quibus varii proceffus conti
ejus pars optima & ignea. Sal cenfetur fixe dif nentur, pro falfariis funt habendi , utpote qui
pofitionis. ejufmodi fcriptis omnium oculos in fe conver
Ex metallis & mineralibus Tincturæ & effentiæ tant , atque amantes alliciant , ut magno pretio
fic di&a , fiunt per extractionem & folutionem explicationem talium proceffuum à fe emant, un
fympathicam de quâ fuperiùs. de fi proceffus clari funt , illos ementitos effe fcien
Olea ex metallis fiunt , fi cum fpiritibus falino dum eft , quis enim fanæ mentis homo artem au
fis eorum calces digerantur ; rum conficiendi publicè & gratis doceret . Sin ve
In Spiritus rediguntur , partim per fe , partim rò ejufmodi proceffus , aliquâ obfcuritate fint im
verò fi in vitriola rediguntur , vel fi calcinantur , pliciti , corum autorum pro explicatione aurum
aut cum Mercurio mortificantur. venenari , Lector fuboleat . Diftinguendum tamen
Salia ex metallis fiunt vel per Mercurium vel eft inter veros Philofophos & prædictos Sophiftas ,
per calcinationem ; Maximi enim Philofophi nonnunquam procellus
Sulphura metallorum acquiruntur per folutio pofuerunt , vel pro manipulatione addifcenda vel
nem & extractionem variorum folventium , ac Li pro plebe confundendâ , prout ipfi proteftati funt,
xiviorum . fe nullibi minùs veritatem fcripfiffe , quam ubi
Mercurii ex metallis , fiunt per additionem fa apertiffime fcripferint . Varios tamen proceffus,
lium refuſcitavorum, per putrefactionem , fublima licet ratione finis falfi fint , attamen , fi bonas ma
tionem & revivificationem . nipulationes contineant , non reprobo , cùm fin
In flores rediguntur , fi fublimantur , ut Antimo gula collecta juvant , taceo quod ex talibus mul
nium , Sulphur & fimilia. ta praxis , non tamen fine fumptibus , addifci
Metalla in calces & crocos præparantur , per poffit.
aquas corrofivas , aut per calcinationem ; Ex Philofophicis fcriptis ea optima funt , quæ
Vitriola ex Metallis fiunt , fi raſuræ eorum cum rerum generationis , corruptionis , folutionis & 1
Sulphuris floribus mifcentur , calcinantur, elixan coagulationis præcepta & fundamenta tradunt ,
tur , ac tandem in falem infpiffantur. hoc nomine mihi præ cæteris placuerunt , Ray
- Pulveres impalpabiles fiunt , fi foliata metalla mundus Lullius , Alanus , Comes Bernhardus , 1
manibus terantur , & cribrentur. Vitra, amaufa & Artephius , Bafilius Valentin, præfertim ejus Theo
Philiftæ fiunt calcinatione , vitrificatione , additis ria fupra duodecim claves , Richardus , Ripleus ,
filicibus fale Tartari , aut nitro. Sendivogius , & alii ; Copiam Chimicorum au
Hæ & plures aliæ funt fpecies vulgarium ope thorum fuppeditat Theatrum Chimicum & Biblio
rationum & præparationum corporum , unde ea thecâ Chimica Albinei , utroque opere felectiores
taliter tractata , varia fortiuntur nomina , nempe continentur Chimici , quamvis non omnes pro ve
juxta qualitatem præparationis. ris Philofophis habendi fint , quorum fcripta illic
Notandum autem eft , omnes has operationes continentur , attamen ex oppofitis contradictoriis
vulgares , etiam Philofophicè in actu fc. ad gene veritas eò magis elucefcit,
rationem & plufquam perfectionem metallorum , Invenies spinas , define , tolle rofas.
diverfo tamen fenfu , accipi , fic communis fubli Scripra Chimicorum dividuntur vel in Hiero
matio Philofophicè fumpta , eft fpiritus è corpore glyphica , vel in characteres , vel in ligatam , vel
liberatio , mediante folutione Philofophicâ ; De in profam fcriptionem , Authores Chimicos varia
ftillatio & imbibitio ac cohobatio , eft ejufdem rum nationum citat Michaël Meyer in fuâ mensâ
fpiritus defcenfus in corpus , id abluens , atque aureâ , quod Scriptum multa antiquitate plenum
animans , unde hæc Phrafis in Rofario reperitur omnibus Chimiæ ftudiofis commendo .
fequentibus,
§. 6. De Methodo Chimie ftudendi.

Nuhn fällt der Thau von Himmel herab /
4 Vnd wäscht den tödten Leib im Grab ab.
Hic labor quoque re& tificatio vocatur.
Inceratio eft, quando Mercurius Philofophorum
cum Sulphure eorum tanquam cum cera ac vero
glutine Philofophorum conjungitur , Reverberatio
Methodus Chimiæ ftudendi tria requirit , Præ
liminaria , Le&ionem & Praxin.
Præliminaria funt , ut ftudiofus Chimie animum
Deo devotum habeat , atque naturales fcientias ,
per naturalia quærat media.
Omnem Cabalam , Magiam præternaturalem
exulare procul jubeat.Phyficæ præfertim fpagyrica,
quam
 Lib . I. Sect. III.
quam in prodromo hoc opufculo tracto, apprimè
gnarus fit . Terminos artis intelligat . Naturalia
fequatur principia , manipulationes addifcat , ut
tam ad Theoriam , quam ad Praxin fibi aditus
pateat.
Lectionem quod attinet , eos evolvat autores,
qui de rerum principiis fcripferunt , quare ex ipfis
fontibus fcientiam bibat , Authorum certum ha
beat delectum , neque vagus in lectione fit , Con
cordantias Philofophorum notet , ubi enim con
cordant , ibi unanimiter confentiunt , contradi
aoria diverfo refpectu conciliet , Philofophi enim
nunquam fibi contradixerunt , ut quando ajunt au
rum vulgi non eft noftrum , ibi diftingue , aurum
prout extra actum generationis eft , fterile & mor
tuum , ergò non Philofophicum eft , verùm per
aquam vitæ , nempe humidum metallorum radi
cale , regeneratum & vivum fit &c. de CharaЯe
ribus , Terminis , & figuris hieroglyphicis fub ini
tium hujus tituli mentio facta ett.
Ratione praxis neceffe eft , ut fcias cui Philo
fophiæ Hermeticæ parti te primum accingas. Phi
lofophia enim Hermetica tres continet partes ,
Spagyricam , Chimiam & Alchymiam. Spagyrica
docet corpora feparare atque dividere , ut apta
fiant , ad tractionem reliquorum duorum modo
rum , unde Spagyrica ancilla Chimie & Alchymia
eft , hanc ergò ut ante omnia juxta fundamenta
aggrediaris neceffum eft. Chimia docet fuccum
atque optimam rerum fubftantiam elicere, purga
re , perficere , tam ad ufum Medicinæ , quam ad
generationem rerum , unde Chimica non tantùm
tractat metalla , fed etiam vegetabilia & Anima
lia. Alchymia circa folum aurum atque præparan
dum magnum Elixir verfatur , ad eam in genere
tractatio metallorum refertur.
Medicinæ ftudiofis omnibufque Nature cultori
bus , Naturaliumque fecretorum fcrutatoribus ,
Spagyricam & Chimiam maximopere commendo,
cum fine iftis quafi muti fint , & tantum in folis
nugentur terminis.
Alchymiam autem non item , nam cum fcientia
profunda fit , fingularemque Dei requirat gratiam,
cujus interdum nos indignos reddimus taceo quod
per abufum ars hæc multis noceret , nollem ut
quis anxiè aut fumptuofe nimis in eâ fudaret , nifi
optimis fundamentis imbutus , aut fingulari fato
ad artis notitiam pervenerit. Hoc non eò dico ,
ut quis putet , me artis certitudinem dubiam fa
cere, tot enim ejus exftant præclara argumenta ,
ut prorfus cæcum aut infipidum effe oporteat , qui
ejus veritatem negat , taceo reliquorum feculorum
hiftorias , quorum nullum non eft , quod non argu
mentis veritatem hujus artis concernentibus ple
num fit , placuit unam ex multis hujus noftri fæculi
demonftrationem Praga in præfentia P. D. Impe
ratoris Ferdinandi Tertii , exhibitam ærique inci
fam huc apponere ; luftro ab hinc , eadem perfona
quæ Praga etiam heic Moguntiæ in præfentiâ Emi
nentiffimi Principis Electoris , aliorumque Magna
tum , in fat magna quantitate præftitit, cujus aurum
eciamnum refervatum , & hujus loci monetæ præ
fe&us , qui ex tali auro ducatos excudit, teftis effe
poteft. Veritatis ergo ftudium hoc nulli diffuadeo ,
fed fumptuum & non ratione artis , fed artificis er
gò non fingulis id confulo , cùm heic verum fit , non
cuivis contingit adire Corinthum. Si quis tamen
hoc in ftudio aleam fortunæ experiri velit, is ordi
nem ftudii fervet, non nifi optimè perluftratâ Spa
gyricâ & Chimica , id aggrediatur , Alchymia enim
Subfect. III. 335
abfque cognitione fpagyrica frugaliter tracta
ri nequit , quare implicat bonum Alchymiftam
effe malum Spagyricum & Chimicum , non au
tem implicat bonum Spagyricum & Chimicum
non effe bonum Alchymiftam , in quem tamen fi
vult , paucis fpecialioribus additis brevi evadere
poteft.
§. 7. De Methodo Chimicè Philofophandi.
Sub ftudio Chimico vulgares ut plurimum com
plectuntur Spagyricam & Alchymiam quamvis im
propriè cùm licet ftudia fint affinia , tamen non
nihil differant , ut in præcedentibus dictum eft .
Methodus autem Philofophandi etfi has tres
fcientias plerumque commifceat , tamen ad fuas
partes refolvi debet , juxta quas triplex eft.
Prima Methodus eft fcientias hafce tra&tandi per
principia , unde corpora conftant, nempe per Ma
teriam & formam , per Mercurium , Sulphur & Sal,
per Spiritum, Animam & Corpus.
Altera per Elementorum combinationem & al
terationem res explicat.
Tertia per ænigmata , fabulas , & figuras Hiero
glyphicas doctrinam exponit.
Unde attendendum eft , quando propriè vel im
propriè philofophati funt;Hoc hic notandum venit ,
ne quis circa Operationes Chimicorum proprios
& quidem tales fingat conceptus , qui nec fcriptis
philofophicis nec praxi confentiunt , nam quod D.
Hieronymus de Sacra Scriptura ajebat , eam nimi
rum Margaritæ perfimilem effe , quæ ex omni par
te perforari poffit, id de Scriptis philofophicis Her
meticis optimo jure dici poteft , cùm ad quamvis
opinionem & conceptum trahi poffunt. Verùm qui
Harmoniam Philofophicorum di & torum, præfertim
confentientem praxin , tanquam eorum cynofuram
dextrè combinabit , is & eruditè & experientificè
philofophabitur , veramque philofophandi Metho
dum tùm addifcet , quando alios Philofophos veros
intelliget , tùm inquam , quam dulcedinem Her
metica Philofophandi Methodus pariat , non fine
gaudio & verâ contemplatione fentiet , neque ex
plicanda differentia inter Ariftotelicam & Herme
ticam Philofophiam , præfertim Phyficam , opus
habebit.
Corollaria.
I.
An Spagyrica fit neceffaria fcitu ?
B. Affirmando. Nam cum nullum medicamen
tum dextrè præparari poffit , abfque partium im
purarum feparatione , quæ feparatio deftillationi
bus , multifque aliis modis peragitur , neceffaria
valde eft Spagyrica, fine quâ interiora rerum pror
fus ignorantur , fine quâ verbis non re philofopha
remur , denique fine quâ cognitio boni & mali ,
puri nempe & impuri , nos fugeret , magno noftri,
ægrorum , omniumque naturalium fecretorum fcru.
tatorum damno .
II.
An Spagyrica fingulari inftru t
&ione & tra&atio
ne , reliquarum difciplinarum & artium inftar
opus habeat ?
Refpondeo Affirmando. Ariftoteles enim in Phy
ficis hujus feparationis , alterationis & perfectio.
nis rerum ne verbulo mentionem facit. Galenici ut
Galenici , quo nomine Pharmacopœos quoque
comprehendo
 1

hecæ ca æ
Bibliot Chemi Curiof
336

comprehendo , multis feculis communem etiam
deftillationem ignorarunt , taceo Magifteriorum ,
oleorumque ftillatitiorum & falium præparatio
nem , folis enim fimplicibus , & paucis compofi
tis mixturis curaverunt ægros , quicquid verò præ
parationum habent , à Chimicis præcipue mutua
ti funt , quare concludo , utile & neceffarium effe ,
ut fcientia feparandi purum ab impuro , idque
perficiendi , ac tractandi , fingulari doceatur Me
thodo ac libro, & hoc eft , quod hactenus hoc opuf
culo incipere conati fumus , fi Deus vitam largia
tur , ea quæ heic in genere dicta funt in ſpecie ali
quando , prolixo fupra hæc commentario nempe
Inftitutionum Spagyricarum volumine explicabi
mus , ficut & de facto , in Alma hâc Univerfitate
Moguntinâ , prædica in Collegio noftro fpagyri
co ad quod Lectorem Philo- chimicum huma
niter invitamus ) fecundùm rationem & experien
tiam tàm in Auditorio quam in Laboratorio ,
elucidare & explicare non ceffamus.

FINIS.

LIBRI I SECTIO IV .

De Artis Alchymice Difficultatibus , deque

L

ratione imposturarum devitandarum.

SUBSECTIO PRIMA.

In quo docetur ,
De ALCHIMIE DIFFICULTATIBUS Liber ,

quid fcire , quidque vitare debeat vera Chemia ftudiofus ad perfectionem

afpirans. Authore THE OB . DE HOGHEL ANDE Mittelburgenfi.

PROOEMIUM.

ATURALIS Philofophiæ partem nobiliſſimam effe , qua metallorum tractantur princi

pia , cauffa , proprietates , paffiones , & tranfmutationes , nemo nifi injuria , in dubium revo
cabit. Addidi tranfmutationes , ut non videar de illa parte Phyfices pervulgata loqui tantum ,
qua de metallorum materia & forma , generationis loco , ductibilitate , colore ,Sapore, odore
& fimilibus determinat , fed de ea potiſſimum , quæ metallum unum in aliud convertere docet.
Hoc autem poffibile effe demonftratione non indiger , cum experientia fidem faciat , oculati teftes
ubique ferè terrarum confirment , & graviſſimi auctores affeverent. Ferrum enim aquis sponte è terra ſca u
rientibus , & facili etiam artificio in as tranfit , & hydrargyrum cum Sulphure excoctum in argentum mutaiur,
quanquam abfque lucro , nifi major artificis folertia accedat. Superfunt in Gallia , Anglia , Germania ,
Bohemia , & Belgio , qui fuis manibus pulvere quodam minima quantitatis , quem tamen ab aliis præpara
sum accepiffent , in argentum vivum igne excalefactum conjecto , argentum inde vel aurum omni examini fub
jiciendum retulere . Narrat Cardanus coram Principe & ampliff. Senatu Urbis Veneta argentum vivum in
aurum converfum fuiſſe à Pharmacopola Tarvifino. Corn. Agrippa dicit ſpiritu auri , aut potius ejufdem
forma aut partepuriore imperfecta metalla & argentum vivum in aurum verti poffe , feque id vidiffe & novif
fe. Teftatur Andreas i. C. fuo tempore fuiffe in Curia Romana Arnaldum de Villa-nova , & feciffe virgas
quafdam areas , quas permifit fubmitti omni probationi. Sed quid mirum , fi metalla inter fe permutari pof
fe , quifquam credat , que materia & effentia eadem , folummodo ex accidenti , generationis videlicet loco,
decoctione majori vel minori distinguuntur , cum idem in arboribus , frugibus & plantis evenire videamus?
& certumfit terras , ligna , virgulta , conchylia , animalium pelles & offa in faxa & lapides converti aqua
rum naturalium & sponte perfluentium vi , & lapidificandi virtute . At quid lapide & lignis aut anima
lium coriis offibufque diverfius , cum toto genere & fubftantia difcrepent. De terra notius eft quam ut probare
neceffefit: Adferam folum quadam relatu digniſſima ex Alberto Magno, qui narrat fuo tempore in mari
Danico juxta civitatem Lubecenfem inventumfuiſſe ramum magnum arboris , & in eo nidum cumpullis avium,
qui una cum arboris ramo & nido in lapidem verfi fuerant. Et Fredericum Imperatorem cum audiffet fontem
effe cui omnia immerfa in lapidem verterentur , mififfe illuc exploranda veritatis gratia chyrothecam figillatam,
enjus medietas quum aliquot diebus infonte merfa fuiffet cum parte figilli , reliqua in parte nihil mutata , me
dietatem aquis immerfam in lapidem verfam fuiffe . Sed tranfmutationem metallorum quidem fortafsè ad
mittent , testimonio & confenfu clariffimorum virorum convicti ; fed eandem cum lucro fieri , & augmenta
tione in infinitum negabunt . Iis ego hoc modo occurrendum puto : Si in judiciis ubi de cenfu & capite , aut
fama five exiftimatione reorum agitur , duobus aut tribus teftibus tam lege divina quàm jure civili creden
dum fit , id multò magis in arte Chemica ufu venire aquum erit , qua rationibus , fimilitudinibus , exemplis ac
reftibus non tribus aut quatuor , fedpropemodum innumeris vera effe convincitur. Habemus enim doctiffimorum &
integerrimorum

4
 Lib. I. Sect. IV. Subfect. I.
337
integerrimorum Virorum fcripta. D. Thoma Aquin . Hermetis Trifmegifti , Raymundi Lullii, Jo. • de Rupefcilla,
Marfilii Ficini , Arnaldi de Villanova , quem E. C. Jo. Andreas vocal Theologum , fummum Medicum & Al
chemiftam , Rhafis præterea, & Avicenna, & aliorum multorum, qui omni exceptione majores artem veriffimam
seftantur , & natura genetricis fux amulam. Cur viris tam praclaris fidem detrahendam, &fciolis quibufdam
potius credendum judicabimus , quiperverfo judicio artem cavillantur vanam effe & adulteram , nec alia de cau
fa anigmaticè & obfcurè traditam, nifi ut exercerentur ocióforum kominum ingenia. Abfit ut exiftimemus anti
quos illos venerande auctoritatis philofophos confulto aliquid falfitatis memoria commendare voluiffe , quifummam
operam veritati inquirenda femper navarunt , famamque in pofteros non ex nugis & inanibus , fed arduis &fu
blimibus , & veroftabilique fundamento innixis quafiverunt. Huc accedit etiam diverfarum gentium confenfusa
nec enim Latinorumfolum ,fed & Græcorum , Ægyptiorum , Arabum, Chaldæorum , Gallorum , Germanorum,
Hifpanorum & Anglorum , de metallorum metamorphoft monumenta , quotidiè curioforum hominum manibus re
runtur: qui omnes uno quafi ore ( quanquam linguis diffonis ) clamant, Artem effe verißimam , nihilque , poft Le
gem divinam , in qua eft falus anima , à fummo Deo in hoc mundo, homini collatumfuiſſe magnificentius aut fu
blimius : & propterea fummoftudio investigandam , vigilique labore quarendam prædicant. Fortè in hot fallun
tur qui artem negant , quod cum infiniti Chemicis vacent , neminem videantquife fcientiam adeptum effeglorie
tur : fedfapientibus & caufas eventuumperfcrutantibus nihil admiratione dignum contingit. Quotufquifque enim (
in debita materia operatur? unus vix è millibus. Quid igitur mirum fi debitofruftrentur fine Quare non in
fulse Avicennas : ( Libr.de anima. ) Qui accipit quod debet , & mifcet , & operaturficut debet ›, procedit inde
quod debet procedere. Et plerique indocti planèfunt & äµsoo , qui ne communem quidem latinum fermonem in
teiligunt, quamò minus metaphoras & fapientum analogias ? Alii quamvis dočlifint & ingenio perfpicaci , tamen
Libros nonhabent , aut quia expendere & illorum pretiafolvere non velint ob avaritiam , aut non pofsint obpan
pertatem, aut quod exemplaria invenire nequeant iis in locis quibus commorantur , & à peregrinatione abhor
reans. Illi verò qui libros & artemper Deigratiam confecutifunt , meminerunt dicti Salomonis : ( Prover. 10. )
Sapiens abfconditfcientiam , os autem ftulti confufioni proximum eft : neque enim defunt caufæ quarefcientesfefe
non manifeflent. Sed fi negandafunt, que rariffimè aut nunquam videre contigit, Hiftoria omnis tamfacra quàm
profana fides imminuetur. Quis enim pluviam de cœlo fulphuream & igneam cum Sodoma & Gomorrba excidio,
quis robur Sampfonis & alia quam plurima credat, quorum exemplafimilia nuſquám niſi interfabulas narrantur?
Quis P. Corn. Taciti annales ( Lib. 13. in fine. ) percurrens non in rifum prorumpat , cum legit incendium Colo
nse fubonum non aqua ,fedfuftibus & detractis corpore tegminibus fuiſſe reftinctum ? Nonnefabulam narrare vi
detur ? & samen nos id tum acciderepotuiffe credimus , & etiamnum hodiefapius evenire in Leodienfi agro cer
sofcimus , dumfoffores fub terra carbones bituminofos , faxis fimiles colore nigro adfocum &ferrariorum fabro
rum ufum exfcindune. Quis non mera mendaciaproferri credat à Georg. Agricola , ( De ortu & caufis fubter
rancorum lib. z. & lib. 4. de nat. eorum quæ fponte effluunt à terra. ) cum dicit in Hecla Islandia monte, ig
nem offe qui aquam confumat , ſtupam vero non comburats At caufarum naturalium inquifioresfciunt bitumen
unde ignis ille excitatur , ficcis extingui , aquis ali. Fruftra fanè Philofophi quam plurima de natura miraculis,
fruftra Medici de morbis rariffimè aut nifi certis locis contingentibus , & eorundem curationibus fcripfere , fi ex
juscunque qui nihil eorum vidio nec novic calumnia locum habeat. Quin tales non abfurdè à M. Petro Bono Fer
rarienfi , pueris conferuntur à principio nativitatis in domo quadam inclufis , qui nonpurant mundi l'aritudinem
extendi ultra domum in qua conclufifunt , vel ultra quam oculis fuis poffint confpicere. Quare nonpotius cum D.
Auguftino ( ſuper Genefin , & in Lib. de Civitat. Dei cap. 31. ) fatentur , rebus corporeis ineffe quasdam occul
tas feminarias rationes , qua cum data itsfuerit opportunitas , prerumpant in caufas debitas & ſpecies , fuis mo
dis & finibus. Cur non credunt D. Thoma dicenti , ( In 2. 2. q. 77. art. 2. ) nihil prohibere artem uti naturalibus
caufis ad producendum naturales & veros effectus. Quamobrem pedibus in fententiam Marfilii Ficini ( Cap.4.
lib. de Alchemia, & lib. de vita calitus comp. c. 3. ) non eunt , qui viventia omnia sam plamas quàm anima
liafpiritu quodamfuofe multiplicare affirmat :fpiritum autemin metallis craffiori cohiberi materia, quifialiquan
do ritè fecernatur , fecretufque in fuafede connaturali confervetur praser omne falfumpoßsitfibifimilegenerare.
Qui tantorum virorum to gentium confenfui non cedit , rasionibus imò ne ipfa quidem experiencia viðlum fefa
tebitur , fedpotius Diabolo & futilium Magorum nugamentis , quàm Deo, & Natura poteftati tranfmutationis
effectum adfcriber. Interrogavi aliquando virum nobilem & non illiteratum cumfamiliarifermone ille artemChe
micam ut vanam rideret , numpoffibilem crediturus effet, fr eoram ipfo quifpiam artis experimentum daret? No
gabat. At quid agas cum bujufcemodi hominibusprapofteris , qui tantum vulgaria admirantur , nec admittunt nifi
ea quefuo palato maximèfapiunt ; quibus Naturæ majeftas ludibrio eft , rerum proprietases explorare , aut me→
tallorum occultas operationes deprehendere tanquam deliramenta quadam rifu excipiuntur. Sed à quibus artipo
tiffimumcontradicitur ? Ab iis nempèqui nihil unquam in ea olfecerint , aut nunquam libros chemicos nifi raptim
perlegerint, eoplane modo quo canes è Nilo aquam lambunt &fugiunt , qui cum non intelligunt intima natura pe
netralia,ferutantes Philofophos, ingenii tarditate, aut eorum que legunt neglectu culpam Philofophis & arti impo
nunt. At quidiniquius quam ut aderint homines quod ignorant ? quid magis temerarium , quàm ut judiciumferar
reiimperitus? Vi dudum non fruftra exclamaverit Comicus.

Homine imperito nunquam quicquam injuſtius ,

Qui nifi quod ipfe fecit nil rectum putat.

His accedit aliud hominum genus , eorum videlicer, qui aureo uno aut alteroſummas divitias fubitò confequi velä
lent, qui cumfemel ab aliquo elufifuerunt , ariempotius quam impoftorem damnant , canum in eo naturam imita
ti, qui cum judicio careant, in lapidem quopercuffifunt, faviunt, eoqui illumjecit omiffo. Calumniandi verò can
fam fi quispenitus inerofpiciar in cateris, nonfatis demirari poterit multorum arrogantiam& tyrannidem, qui eofo
Lam nomine arsem vanam effe, & non nifi merafigmenta à Chemicès auctoribus tradi arbitratur, quod ipfi tantorum
myfteriorem , qua non nifipauciffimis , &ftatutis à Deo temporibus revelantur , capaces non fint , cum alioqui ob→
fearißima quaque ingenii fui accumine penetrare fe poffe confidant : quafi eisdem omnia dediffet Deus , & nibil
infuperfut inrerum natura , quod eos lateat”, aut nihil fciri poftit , præter ea quæ ipfi norint. Suns & qui vana
cujusdam gloriote cupiditam induili artem vituperant , & apertis contumeliis lacerant , ut aliis paulò plus
Tom. I. Ff
Sapes
 ca
the mic
a e
lio iof
Bib Che Cur
338

fapere , & non cum multis infanire videantur , eo enim morbi genere Nature arcana perquirentes laborare
ſtuliè &ftolidè nimium affirmant , sperantes placita fua experientia redargui non poffe . Sed falluntur plurimum
fua opinione , cum multi è plebe paſſim fciunt illos delirare , qui natura & artis teftes fuere, rejectis , & poft habi
tis iis quifcientiam hanc vili pendunt , tanquam indignis : cum enim Natura & artis vires afpernentur , & ipfi
merito ab artis Naturaque operibus excluduntur , & contrarium planè quam sperabant illis evenit, dumprofa
pientibus & doctis , ftulti & infipientes , qui artem rident , ab hujus fcientia doctoribus appellentur ; affirmante
etiam ipfo Avicenna, ( Lib. de Anima. c . 2. ) neminem magifterium lapidis unquam negaffe , qui effet fapiens . Sal
temfileant , & quæ ipfi ignorant , non condemnent , & cum eodem Avicenna meditentur , hac ars fifit , quomodo
fu ; & fi nonfu , quomodo nonfit ; aut tempus expectent , quo Deus ad Turcarum tyrannidem coercendam , aut
aliam ob caufam aliquem fortaffe excitet aliquando, qui ariem veriſſimam eſſe palam comprobabit , quamvis etiam
abfque ea potens fit Deus nominis fui hoftes profligare , & evertere . Aut fi tacere nolint , Philofophico difputandi
more & fine malediclis agant , & primum rationes Petri Boni Ferrarienfis ( lu pretiofa Margarita novella. )
aliorum convellant. Quanquam ars ifta neque rationibus fatis probari , neque etiam difputationibus labefattari
poffit. Ideò Raymundus Lullius ( In teftamento, ) qui exquifuißimè alioquin omnium , què in artefiunt , ratio
nem reddidit, non curavit ipfius veritatem verbis aut argumentis afferere ,fed tantum ait , Id quod experimento
oculari videtur , probatione non indigere. Et Bearus Thomas de Ag. ad fratrem Rainaldum : Non cures , inquie,
de verbis Philofophorum modernorum & antiquorum de hac fcientia differentium , cum in capacitate intellectus
& in demonftratione experimentali Alchemia fedem fibi conftituerit . Imò neque expeditfcire artem hanc effe « e
ram & omnino certam , ut illud Plotini ( Lib. 1. c.1. ) de dubiis Anima differentis, hic maximè locum habeat, qui
dicit : opera pretium effe confiderare, utrum omnes de anima dubitationes folvenda fint, an potius in dubitationi
bus ipfis lucrumfit collocandum. Nemini itaque mirum effe deber , fi D.Thomas, Lullius , & alii doctrina & inge
nio præftantes , neglexerunt artem verbis turi, cum hominum dubitatio lucro potius quam damno illis & pofteris
omnibus cefferit. Ea enim ratione leguime operantium fecuritati Deus profpicit : & eos ex inimicis fuis utilita
sem non mediocrem capere docet. Nec putandum eft, quod verba ipfis aut rationes defuerint , fed forte non potue
runt nifi publicatis Natura arcanis , qua fi vulgarentur non tam certum effet ullum mathematicum axioma , quam
bujus fcientia demonftratio. Neque enim argumentafere omnia que contra ariem adducuntur aliunde procedum ,
quam ex ignorantia eorum , que in arte fiunt . Sic de formisfubftantialibus , de mifcibiliumproportione , de vaſe
Nature & artis , multi loquuntur , & de ignotis difputantes, ignota concludunt. Quare omiffis illis ad propofitio
nis mea fcopum progredior.
Philofophorum bujus artis intentio eft, virtutem quendam, mineralem è purissimo auri argentique femine artifi
cialiter , natura tamen benefi io & juvamine , in forma fubtiliffimi pulveris albi vel rubei producere , qui propaga
ripoſſut in infinitum , & poteftatem habeat argentum vivum, & reliqua metalla vilia & impura in momentopene
trandi , & ab omnibus impuritatibus mundandi , nec non ad perfectioremſtatum auri videlicet & argenti perdu
cendi : & corpus bymanum infirmum reftituendi , & ad ve um temperamentum revocandi , aut fanum ad termi
num à Deoprefixum infanitate confervandi. Hunc pulverem tali tantaque virtute praditum Elixir Arabes, No
dicinam, & Lapidemfuum Latini nominant Philofophi. Juniores tamen monitos velim Lapidis nomen late pare
re, & diverfimode ufurpari. Quandoque enim materia artis rudis , quam Natura nobisfubminiftravit , Lapis di
citur. Unde Arnaldus ad Lilium. ( Cap. 10. rofarii part. 1 ) Quamvis Lapis nofter tinƐluram infe naturali
ter contineat , quoniam in corpore serra perfecte creatus eft , perfe tamen morum non habet , ut fiat Elixir perfe
Etum, nifi moveatur arte & peratione. Item Alphidius, ( In clavi Philofophorum . ) Ex lapide procedit argen
tum vivum , nam aqua ex eo extrahitur , que argentum vivum nominatur. Principia uem Elixir conflituencia la
3
pides vocantur, qua funt tria numero, videlicet Argentum vivum , Sulphur & Tinctura, five, Corpus, Spiritus &
Anima , vel , Terra, Aqua & Ignis , & ex prioribus duobus refultans quartum , quod eft Aër. His enim nomi
nibus illa donarunt hujus artis Sapientes. De argento vivo intelligendum eft illud Avicenna : ( In tract. impref
fo. ) Tertiusgradus operis eft reductio lapidis in terram naturalem .Quod exponens Arnaldus . ( Cap.14.of.part.2 .)
Tertium regimen eft , inquit , reducere aquam humidamfupra terram ficcam. Defulphure , boc Arnaldi : ( Cap..
6. rof.part. 2. ) Ignis comminuit groffitudinem lapidis per calcinationem De Tinctura, id Marfilii Ficini: ( Cap.
10. Alch. ) Quem Philofophi l fidem quarunt, eftfpiritus invifibilis & impalpabilis , eft tinctura , & Spiritus.
tingens , quem alter fpiritus vifibilis atque palpabilis penitißimis vifceribus abdidit . Lapis etiam dicitur materia.
Philofophorum perfecte ab omnibus fuperfluitatibus mundata , & à facibus terreftribus infublime elata , iinclura
recipienda jam idonea. Avicenna ( In tractatulo Bafileæ impretio. ) Lapidem exaliatum oportet terere ſuper .
marinor. Lapis quaque dicitur prima operis totius pars , que circa elementorum divifionem & eorundem depura
tionem verfatur. inde Lullius : ( In Codicillo fuo. ) Generatio tam Lapidis , quam Medicina fit & completur .
ratione fumilitudinis &fubtilitatispartium ad invicem. Denique ut unico verbo abfolvam, quocunque gradu Ope
ris materia , & materia partes juncta five disjuncta , Lapis, & lapides dicuntur ; imò ad alia, operi Philofophico
omnino extranea , lapidis appellatio ciiam transfertur. Quæ in kunc locum conferre placuit , quia erut dicendo
rum fundamenta , fine quorum cognitione vix fequentia iarelligi poffint , cum & mihi indiftinētė Lapidis vocefa
pius utendum fit.
Quare autem pulvisperfectus five Elixir , aut ejuſdem materia Lapis vocetur , has invenio potiſſimum rationes
apud Philofophos, quorum monumenta ad manus meas pervenerunt. Auctor via Vniverfalis ( Cap. 15. )
Philofophi vocant Lapidem omne illud, à quo per artificium elementa poffuntfeparari ; quia feparationefalta ex
ipfis, per eorundem conjunctionem in hoc magisterio fufcitatur quadamſubſtantia ad m-dum lapidum , qui per ad
miftionem humidi cum ficcogenerantur. Idem Cap . 12. Compofitum Philofophorum vocatur lapis, ex eo , quod res
ex quibus componitur , habent fimilitudinem ad lapides , & ex eis creatur laj is benediēlus. Et sirnald : ( In
Epift ad Reg. Neapolit. cap.4 . ) Eft lapis in fimilitudine & ra&u , non autem in natura , & vocatur la
pis five compofitum quodd m . Auctor Novi luminis : Materiam hanc voco lapidem , quia quandiu durat
albedo , & etiam affumpta rubedine per longum tempus ftat durus , & in maſſa fortis ſpeciem refi et , quouf
que decoctionis continuatione per feipfam incipie dirui. Et in Turba Philof. As noftrum cum primo coqui
Bur fu aqua , deinde quanto magis coquitur , tanto magisfpiffatur , quoufque fiat lapis. Haly. Lib . fecre.
Alch . c.10 . ) Sunt lapides , & nonfunt lapides , fed nominamus eos per fimilitudinem quam habent ad cos . Mi
chael Scotus( In libr.de natura Solis &Lunæ.) aliam tradit rationem,quia videlices hominum vias labiles reddit.
E
 Lib . I. Sect. IV. Subfect . I.
339
Et Auctor Operis aurei. Eo quod vias ignarorum lubricas facit, ad offenfam anima , corporis, & rerumfimilitu
dine ducta ab eo , quod ficut impengens in lapidem læditur , ita qui inconfultè fefe Chemicis immifcet , jacturam,
facie bonorum fuorum , & corpus & animum affligit. Artem verò negantibus & impoffibilem credentibus eft lapis
offenfionis. Tertiam affignat Vincentius ( in fpec. nat.) dicens : Alchemifta docent facere rem , qua corpora fuper
quibus projicitur tranfmutat. Hac vocatur Elixir, & dicitur lapis & non lapis. Lapis quia teritur,non lapis quia
funditar & currit abfque evaporazione. Quartam reddit Lacinius ex Rhafi fi bene memini , quod Philofophis lapis
vocetur omne id quod ab igne non evaporat . Quinia fortaffe etiam daripoffet propter calcem quam Philofophi in
operefuo requirunt , eo quod calx . plerumque ex lapide fiat . Unde in Allegoriis Sap. ( diftin&. 8. ) Calx eft
lapis igni incommifcibilis, ideoque calx corum eft corpus fpiritumixtum. Aut quia metalla omnia in lapidibus fe
re generantur , & Elixir neceffario ex metallis fieri debeat, fi metalla convertenda fint. Aut propter Salem
mineralem : unde quidam , fal metallorum eft lapis philofophorum. Salem autem lapidem vocar Lullius ( cap.17.
prax. Teftamenti ) quia nimirum aßimilatur lapidi in fedefua exiftenti. Sed poteft alia occultior fubeffe ratio,
cur medicina hac lapis vocetur , quam Philofophi celarint : quamvis prima plurimorum confenfu verifimiliorfit.
Hunc itaque Philofophorum lapidemfive Elixir , aut pulverem fpiritualem ( non quod natura fua invifibilis fit
impalpabilis , fed quod tanquam fpiritus corpora cum metallica tum humana vifua fpirituali celerrime perva
das acpenetret ) quoniam omnis generis & cujufcunque conditionis homines , nobiles , ignobiles ; docti, indocti ;
divites & pauperes tanquam metam aliquam fibi proponunt , & ad illam anhelantes feftinant , nec laboribus aut
impenfis quantumvis magnis deterrentur , quominus id quod ardentibus votis concupiverunt , totis viribus profe
quantur, putantesfe tum demum fummam in hac vita beatitudinem confequuturos , fi expectatione fua frustrati
non fuerint : operapretium facturum me exiftimavi , fipropofita rei quafita difficultate, majorem laborantium par
tem conatusfuero à propofito revocare. Vefana quidem opinio multorum animos invafit , lapidem Philofophorum
faltu effe omnino facilem , levique opera parari , & fortuna , & cafu quopiam contingere, modo inquirendi vo
luntas non defit , eft enim , inquiunt , Donum Dei , is largitur cui vult, itaque & mihi, & mihi fimili aque artis
beneficium conferre poteft arque aliis doctioribus. Un le quod pudet referre , ruftici etiamnum & imperita mu
liercula, de arcano Philofophorum garriunt , & experimenta captant audentque fibi polliceri eamfortunam , quam
ne doctiffimi quidem viri vigilantiffimi poffint fperare nifi ex fola Dei mifericordia. Error hic maxime dere
ftandus parum ex Philofophorum quorundamfcriptis originem duC it , partim etiam ex meris male feriatorum
hominum fabulis. Nam in turba Philofophorum dicitur opus mulierum, & ludus puerorum. Et Rofinus ( Libr.ad
Eutychiam ) citans Democritum , opus noftrum leve eft , inquit , modicoque eget fubfidio. Aullor Tract . qui in
cipit : Omnis fapientia à Deo , Alberto Magno adfcripti. Iniendo fcribere artem veram , levem & infallibilem.
Et verfus vulgaris .
Hæc ars eft cara , brevis , atque levis , quoque rara.
Et Comes Bernard. Treverenfis , qui paffim omnium manibus hodie teritur , & qui videri poffet zelo
quodam charitatis libellum fuum de metallorum metamorphofi fcripfiffe , nifi conftaret peritioribus ipfum
diminute nimium fcientiam tradidiſſe , artem itafacilem affirmat , ut fi actu vel ipfa praxi oftenderetur , vix
fidem inveniat . Cum Parifiis agerem adhuc juvenis memini me audiviſſe hortulanum quendam in unum acer
wum congeftis herbis inutilibus , & fponte provenientibus ignem injeciffe , ut illis in cinerem redactis lixivium
pararet : fed cumforte tubus plumbeus ad aquas corrivandas co in loco fuiffet vetuftare oblitus aut non animad
verfus , vi ignis plumbum defluxiffe , & in aurum converfum fuiffe, virtute non dubia herba cujufdam inter alias
confufe , quod poftea ablatis cineribus invenerit , & eo divendito pretium retulerit . Profecto ifti qui tam otiosè
fabulantur fi natura arcana aliqua ex parte deguſtaffent , aut judicio ufifuiſſent , non ita facilè mendaciis & impo
fturis falfiffimorum hominum credidiffent . Cogitaffent utique ex homine hominem , ex leone leonem , ex planta
·
plantam generari , nec quærendum eſſe in natura quod in ea non eft : quomodo enim planta tinget aut figet & ab
aduftione defendet , cum ipfamet neque tincturam neque fixionem in fe contineat , & igne abfumatur ? Non
defuerunt tamen neque hodie defunt , qui fummum Philofophorum arcanum tam in animalibus quam in vegeta
Libus inquirant, & experiantur qualibet obvia , que vel infchedis , aut in libris male intellectis , aut impoftorum
fraude & avaritia compofitis reperiunt , fperantes fe fortuito inventuros quod Philofophi labore fummo & ftudio
Continao querendum , & precibus à Deo impetrandum cenfent. Sic non fine immenfo periculo Salamandras vivas
in ollam diligentiſſime obftructam conjiciendas & urendas aſſerunt nonnulli , fperantque fe aurum inde relaturos,
unde potius mortem timere deberent , cum id feliciter aliis ceffiffe ex folo auditu credant , aut forte quia Philofo
phi lapidem fuum qui igne perficitur Salamandra nomine quandoque vocarint , fimilitudine ducta à Salamandra
quam veteres in igne vivere & eo nutriri credebant : aut, quod variis colorum maculis corpus infignitum habeat,
inftar Lapidis qui de colore in colorem mutatur , & quandoque etiam plures uno tempore colores demonftat . Sed
ut refpondeam aliqua ex parte adfupra allegata , dico in Turba philofophorum nonfimpliciter dici artem effe opus
mulierum & ludumpuerorum , fed poft abfolutam lapidis mundationem , & ipfius dealbationem , quia deindefola
coctione adfinem deducitur . Sic enim Socrates ibidem : fam albi plumbi difpofuionem vobis demonftravi , quo no
to , nihil aliud fequitur quam opus mulierum , & ludus puerorum. Sed quantum difficultatis fit in lapidis elemen
tis fecernendis , depurandis & conjungendis, philofophorum libri & experientiumfruftrati labores teftantur. Un
de Lilii auctor qui multa dicta Turba fideliffime interpretatur , hoc modo fcribit . Lapide noto & ejus operatio
ne , nihil aliud eft quam irrifio mulierum , & ludus puerorum . Et certe fcientibus & expertis lapidem paratu
levem concedimus , inexpertis non item. Qued Comes Bernardus artem adeo facilem afferat , poffumus prafu
mere illum depofteriore operis parte fentire , prout fuperius Socrates in Turba, prafertim cum toto fuo tractatu
depriore parte omnium difficillima ne mentiomem quidam ullamfaciat , aut admodum parce , fed parabola fua
finem tantum decoctionis complectatur. An poffumus dicere ipfi vifamfacilem, cum poft tot expenfas male colloca
tus & quadraginta annorum labores , duorum poftea annorum fpacio ex lectione librorum divina adjuvan
te gratia fcientiam confequutus fit , quam tot annorum curriculo fruftra antea tentaverat. Experientiam
autem ipfi non adeo facilem fuiffe vel ex eo conjicere poffumus ; quod fcribat fe biennio ante artem fciviffe ,
quam manum operi ferio admoveret. Ab aliis levis dici potuit refpectu aliarum artium operativarum , qua mul
ris & variis egent inftrumentis , & corporali exercitio & labore plurimo ; cum hac unam materiamfolam
unum vas , unamque fornacem cum igne convenienti requirat : deinde alia per totam vitam fere exercen
:.. Tom. I. Ff 2
tur À
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
340
tur , hæc autem femel perfecte inventa & exercita repetitione non indiget > cum operans ditatus fit , &
vorifui compos factus. Qui etiam negare audeat Philofophos talia protuliffe , ut alia multa , adfallendum im
prudentes ? Sedoptarem , ut ii qui hanc artem ita levem exiftimant , tritum illud adagium mente reco
Lerent , difficilia effe que pulchra. Item illud Rogerii Bachonis : In quibus Deus magnam virtutem po
fuit , in iisdem etiam magnam difficultatem collocavit . Vtinam meminiffent , Lapidem Philofophorum dici,
non rufticorum aut imperitorum , quo vel folo nomine quilibet nonplanè imprudens merito poffet abfterreri. Quin
confulant Bonum Ferrarienfem ( in Marg. Novell .) & refpondebit , hujus artis inquifitionem , veritatem & ex
perientiam aliarum rerum omnium inquifitione fortiorem , difficiliorem& occultiorem & longioris temporis vide
ri. Quod cum veriffimum fit , feipfum quifque examinet , acremque fe & vitiorum & bonorum fuorum judicem,
prabeai , priufquam hujus fcientia adyta intrare conetur , & diligenter perpendat , num ea quæ in Difcipulis
fuis requirunt Philofophi, infemet ipfo deprehendat, que multa fanefunt , & opinione vulgi majora : qua tan
quam in tabula oculis omnium exponere pro viribus conabor. Sed ut dicendorum ordinem aliquem proponam,
Libellum iftum in quatuor partes diflinguam . In prima impedimenta circa artificis perfonam occurrentia
narrabo , & nonnullos eventus. In fecunda quam difficulter veritas ex Philofophorum fcriptis eruatur often
dam. In tertia, qua circa praxin difficultates oboriantur patefaciam interjectis ubique quantum memoriapa
tietur Sapientum in hac arte auctoritatibus , ne me quifquam difficultatis in majus quam par eft augenda ftudio
quippiam dicere arbitretur , vel ut propofito meo inferviam , & non magis legentium utilitati. In quarta ra
tionibus quibufdam & exemplis ariem hanc cuique vitandam, quibus fi minus profecero , ut faltem quam mi
nimo difpendio exerceatur , commonftrabo.

PARS PRIMA. perficietur ; fin autem , ejus difpofitio penitus te

latebit. Et Au& tor dialogi Naturæ & filii Philofo
phia Arrogantes & ambitiofi non folùm à Deo ,
De Impedimentis Artificem remorantibus
fed ab ipfa fcientia & omni Dei dono reprobati &
quominus ad pretiofa hujusfcientia notitiam indigni inventi funt.
Sed poffet quifpiam fupradi&a in dubium revo
finem pervenire poffit . care , & hoc modo inferre : Tu Chriftianum re
N omnibus five maximis five minimis divinum quiris hujus artis ftudiofum , & pium , neque enim
I auxiliumpræcipit Plato (In tres in Deitate perfonas , unum
Timeo.) Cum itaque hæc fcientia tefte Gebro , Se tate Deum cognofcet & adorabit, neque illum po
niore , & aliis Philofophis non fit nifi perfe&a in terit amare & timere. Defideras præterea animam
fpiratio divina , & arcanum Dei gloriofi , qui eam contritum & confcientiam à peccatis puram, & hu
largitur & fubtrahit cui vult , decet inprimis eum, militatem , quæ virtutes propriè in Chriftianis re
qui huic initiari cupit , Deum trinum & unum fup quiruntur. Conftat autem Gebrum , Rhafim , Avi
plici mente rogare , ut intelle&
tum ipfius illumina cennam & alios Arabes , qui de hac arte fcripfe
re, & fapientiam ipfi conferre dignetur ; neque runt , Sarracenos & Mahometiftas fuiffe , nec veri
enim eft fapientia nifi à Deo, qui eam fincero cor Dei notitiam habuiffe , & tamen libri eorum atte
de & bona intentione quærenti & non petenti non ftantur eos hujus fcientiæ peritiffimos fuiffe, quam
negat. Sed quoniam peccatores non exaudit Domi etiam ab iis potiffimum ad Latinos dimanaffe fate
nus, neceffe eft fiexaudiri cupiat , ut Deum, à quo mur. Itaque neque pietas , aut Dei timor quic
omne bonum expectat , amet , revereatur , & ti quam ad rem facere videntur , modo ingenium ,
meat. Timor enim Domini principium eft fapien libri & divitiæ non defint . Refpondeo , illis pic
tiæ , ut ait Regius Propheta. Quare re& tiffime Al tatem quamvis præpofteram non defuiffe , virtuti
phidius (in cla. Philofophorum, ) Fili prædico tibi ti bus maximis eos floruiffe , & à fceleribus abhor
morem Domini pariter & amorem cum obedien ruiffe , prout ex Gebri libris , & loco fupra alle
tia non ficta. Et Senior. Tu qui in timore Dei ftu gato fatis confpicuum eft ; cùm fciamus etiam Tur
diofus fueris , lapidis hujus fecretum & apparen cas hodie plus devotionis habere , & majori cum
tem virtutem videbis , & invenies fpiritu altiffi reverentia templa & ipfa facra loca adire , plus
mi inftructus, ut cognofcas quoniam omnis fapien etiam fraternæ charitatis egenis & miferis exhibe
tia à Deo eft. Et Hermes : (Tract. 2.) Fili moneo re , quam multo maximam Chriftianorum partem.
ante omnia te Deum timere , in quo difpofitionis Itaque mirandum non eft , fi Deus , qui intentio
tuæ nifus eft. Animum præterea contritum ha nes hominum non fecus atque opera ipfa infpicit,
beat & à peccatis abhorrentem ; quoniam , ut in illos victoriis fpeciofiffimis , & hac fcientia om
quit Sapiens, ( Lib.Sap.c.1. ) in malevolam animam nium pretiofiffima & aliis denique beneficiis &
non introibit Sapientia , nec habitabit in corpore donis temporalibus remuneratus fit , quanquam
fubdito peccatis. Unde Alphid. (Incl. Phil.) Hanc verum Dei cultum ignoraverint ; quæ omnia parva
fcientiam habere non potes , quoufque mentem tamen funt refpe&u æternæ felicitatis, quam Chri
tuam Deo purifices, & fciat te Deus mentem habe ftianæ fidei Profeffores expectant , illis repudiatis.
re contritam. Et D.Thomas ( Adfratrem Rainald. ) Deinde præftat falfum Deum habere quem vereatur
Cum Deo tuo pacem habendo finem ordinatum quis, & colat , & cujus timoré prava hominum vo
in opere tuo femper præfige. Et Geber ( Sum.per luntates & maleficia coerceantur , quam nullum,
fect.cap.86. ) Filii nequitia & malevolæ pravi prout plurimum Sophiftæ ; neque enim Alchemi
tatis ab hac fcientia fugite , quoniam eft vobis ini ftarum nomine digni funt , qui hanc fcientiam eo
mica & adverfa , & vos in miferiam paupertatis folum animo quærunt, ut cupiditates fuas expleant,
conftituet. Humilis fit , nec hanc fcientiam quæ & non ad Dei gloriam , aut ad proximi folatium,
rat ,ut alios excedat , aut de poffeffionibus & di aut inopiam fublevandam. Sed ad propofitum re
vitiis fe jactet. Sic enim Hermes ( Tract. 2.) Opor vertor. Artifex præter jam dicta prudens fit &
tet tyronem fcientiæ arrogantiæ vitium à fe repel ingenium habeat naturaliter fubtile & profundum,
Jere , pium ac probum effe. Et Alphidius ( in clav. & judicio egregio polleat , ut vera à falfis , naturæ
Phil.) Si humilis fueris ejus Sophia & Sapientia potentiam ab operibus contra naturam diftingue
re
 Lib. I. Sect. IV. Subfect. I.
341
re fciat , cùm fæpius ut incautos fallant Philofophi mo expectans. Unde Arnaldus ( Rof.part. 3. cap.2.)
rationes quafdam dictorum fuorum adducant , quæ Efto longanimis,nec feftinanter aut velociter quæ
fpecie & apparentia veræ videntur , & tamen funt ras perficere , quia primus error in hac parte eft fe
falfa. Unde Geber : ( Cap. 13. de Investig. perf. ) ftinatio . Et Geber ( Cap. 12. de inveft . perfect. ) Fe
Solum prudentes ad artem allicimus . Idem. ( c.12 . ftinatio à parte Diaboli eft , ideo qui patientiam
fum . perf. ) Trademus artem tali fermone , quem non habet , manum ab opere fufpendat . lbidem.
prudentes latere non accidet,hic autem mediocri Hujus operis fundamentum eft patientia & mora
bus profundiffimus erit , fatuos autem irreferabi Artifex fit fui arbitrii & liber. Arnaldus ( Rof.part.
Jiter excludet. Et Haly ( Lib . Secret . cap. 2. ) Non 2. c.1. ) In magifterio tria funt inquirenda : Inge
feci hunc librum ignoranti & nefcienti , fed com nium fubtile artificis , operatio manuum , & arbi
pofui ipfum prudentibus & Sapientiam habentibus. trium liberæ poteftatis . Otiofus fit nec ullis aliis
Morienes Providentia & ratio & firma expecta curis aut negotiis occupatus , fed operi tantùm &
tio ab artifice adhibeantur. Philofophorum libris infiftens , hæc enim ars to
Doctus fit , ut quod per ingenium naturale non tum requirit hominem. Unde Geber ( Sum. per
adipifcitur , huic defectui per doctrinam fubvenia- fect. c. 6. ) Sunt multi curiofi , variis hujus mundi
tur. Hinc via univerfalis : Abfcondimus hanc rem curis & follicitudinibus detenti , fe omni negotio
abfconditione forti , ut apprehendi non valeat ab immifcentes , à quibus hæc fcientia refugit. Se
indoctis. Latine Linguæ inprimis peritus fit , quo creti item tenax fit , ne fibi periculum accerfat, &
enim pacto aliter intelligat , quæ maxima ex parte aliis maleficiis anfam præbeat. Unde in Alleg. Sap.
latino fermone confcripta , & vulgata funt : nec (Diftinct.1 .) Cela hoc opus ab omnibus , velut ver
enim putet quis Libros Chemicos ea facilitate aut bum in lingua , five ignis in oculo tuo , noli lo
veritate in aliam linguam transferri atque alia qui tibi ipfi , ne ventus verba tua ad alium defe
rum fcientiarum libros. In Philofophia naturali & rat , & ad tuum fiant detrimentum. Ecce te cavere
aliis fcientiis verfatus fit. Unde Arnaldus. Qui feci. Et Via univerf. ( Cap. 1. ) Oportet artificem
cunque vult ad hanc fcientiam pervenire , & non hanc fcientiam fubtili ingenio indagare , & caute
eft Philofophus ,fatuus eft, quia hæc fcientia non eft & prudenter loco ac tempore in fuis neceffitati
nifi de occultis Philofophorum. Et Morienes. Qui- bus ea uti : quia qui Thefaurum publice portat cu
cunque hanc fcientiam fectatur , cæteras & præcipit deprædari. Et Ariftot. ( in Secret. ad Alexand. )
puè Dialecticam fcire convenit ,quoniam Philofo- Divina providentia juvet te ad celandum propofi
phi hujus nonnifi fub involucro & figura loquuti tum. Abftineat ab operibus Sophifticis & in vera
funt. Et Alphidius ( in cl. Phil. ) Nulli hunc Librum artis indagatione tantum perfiftat. Geber ( Sum
compofui nifi Philofopho. perfect. c. 7. ) Nemo adinvenire nitatur Sophifticam
Artifex præterea Nature & Artis principia non operis metam , fed foli complemento Elixiris fit
ignoret, quia qui principium ignorat, finem non in intentus. Forte enim Deus ex Sophiftici operis
veniet.Unde Geber (Sum.perf.in princ. ) Qui princi vindicta tibi artem denegaret , & in devium erro
pia naturalia in feipfo ignoraverit , hic multum re ris te crudeliter detruderet,& ex errore in infelici
motus eft ab arte noftra , quoniam non habet radi tatem & miferiam perpetuam. Non prodigus fit,
cem veram,fupra quam intentionem fuam fundet . Et nec pecuniam fuam præfumpta fpe futurorum vane
D. Thomas , hortor ne aliquis præfumat incipere diftribuat ; ne fi forte artem non invenerit , relin
opus , nifi fit multum peritus & expertus in princi quatur in miferia , vel ne fortè cùm jam ad finem
piis naturalibus. Avicennas : Cognofce radices mi hujus magifterii per fuam indagationem approxi
neralium , ut ex ipfis facias opus tuum. Infuper in maverit , confumpta fint ipfius impendia, & verum
duftrius fit & laboriofus , ut quod per ingenium na finem ob paupertatem relinquere cogatur. Nec fit
turale & do&rinam affequutus fuerit , induftria fua avarus , nihil enim ftudiis fuis & laboribus profi
& labore juvare fciat , & fi errare contingat cor ciet , fi difpendia interponere timeat , & pecuniæ
rigere . Haly ( in Secret. Alch.) Non eft tibi datum ferviat. Cautus fit in diaboli illufionibus dignof
hoc magifterium folum pro tua audacia , & forti cendis & præcavendis , qui fe chemifticis opera
tudine , & calliditate , fine omni labore ; nam & tionibus fæpius immifcet , ut operantes circa vana
laborant homines , & Deus tribuit fortunam homi & inutilia detineat prætermiffis naturæ operibus,
nibus. Geber ( Sum. perf. c.26. )Et tu quidem exer prout mihi & cuidam amico meo accidiffe infra
citeris cum laboris inftantia maxima , & cum diu narrabo. Sufficienter locuples fit , nec enim fuffi
turnitate meditationis immenfæ , cum illa enim cit ingeniofum effe , do& tum , induftrium & opera
invenies , & fine illa non. Requirunt etiam Philo naturæ non ignorare , fi paupertate premente hanc
fophi artificem conftantis voluntatis, qui non mo fcientiam cogatur poftponere aliis minus nobili
do hoc , modo illud attentare præfumat , quia in bus fectandis, ut inopem vitam fuftentet , & de vi
rerum multitudine ars non confiftit , fed ut ince &u & amictu fecurus fit, Unde Lullius : (Teſt.c.31. )
pto femel operi ad confummationem infiftat , nec Hæc ars divitias requirit , fapientiam & libros.
opus imperfectum relinquat. Unde Rofinus ex Et Philofophus ( Politic. 2. ) Împoffibile eft indi
Rhafi :In hoc negotio fi agendi difficultas & tæ gentem philofophari. Quamvis enim vili pretio
diofa fatigatio opificem negligentem efficiat,ipfum teftantibus Philofophis artis complementum poffic
expectato gaudio privat , fpem fuffocat , efficaciam perveniri ( dicit enim Arnald . ( Rof. part. 2. c. 7. ).
interimit. Et Auctor Scale Philof. Cùm in opere pretium ipfarum medicinarum hujus artis non ex
fueris , adfit affiduitas cum patientia & expectatio cedere quinquaginta argenteos. Et alius : Ex
ne congrua, cujus finis damnum & triftitia,
penfæ noftræ artis non excedunt pretium duo
.Ne præceps fit in iram , ne fi libros primo in rum aureorum in prima fui emptione ) tamen cum
tuitu non intelligat , illos abjiciat , aut fi incepta neceffariò contingat operantem fæpiùs errare ( re
minus feliciter fuccefferint , vafa , fornaces, & reli &um enim nonnifi errore difcernitur , ut ait Bac
qua operi neceffaria impetu furoris difipet & di cen. in Turba. Et Alphid . Qui non errat non per
fturbet. Sed è contra , patiens fit & longanimis , venit , & qui non corrumpit non emendat , & qui
naturæque a&ionem , quæ leviffima eft , æquo ani non triftatur non lætatur ) pauper iterato incipere
Tom. I. Ff 3 & opus
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
342
& opus fæpe repetere non poteft , prout neceffe precio nifi admodum magno aliis communicant.
eſt. Sic enim Auctor libro de perfecto magift.Cùm Impreffi verò quos Doctori medicina Guilielmo
de hujus rei experientia nemo poffit effe fecurus , Gratarolo , & Petro Perne Typographo Bafileenfi
tibi fuadeo , ut actione incœpta ab ipfa non celles. maxima ex parte ferimus acceptos ( quorum hæ
Si prima vice non rectè fueris operatus , fecundo , redibus mea quidem fententia gratiam referri
tertio , & etiam amplius fi opus fuerit reitera, quo æquum effet , fi quis artem adipifceretur ) pauciffi
ufque quod appetis perfe& tiffime deprehendas . Ne mi fint refpectu eorum qui adhuc latent. Quinimo
que te ab hac re labor manuum , rerumve impenfa fæpenumero contingit ut hujus Artis tyrones li
amoveat, quia cum inftantia vinces, & de manuum bros falfos & adulteros omni ratione & do& trina
labore mercedem , & lucrum de rerum fumptibus vacuos pro veris & bonis coëmant , cùm ii plerun
rehabebis. Et Auctor Viæ univerf. oportet artifi que qui praxim præ fe ferant inchoantibus magis
cem cum multis laboribus & erroribus adperfectio placeant. Novi ego duos præclaros alioqui viros
nem pervenire , vix enim hoc opus excellentiffi & prudentes in cæteris , quorum alter cum magno
mum ad finem fine impedimento perducitur. Li pretio emiffet practicam Philippi de Rovillafto
brorum magnam habeat copiam : neque enim per Pedemontani manufcriptam, ipfo tamen ignorante
fuadeat fibi quifquam librum aliquem unùm inveni typis excufam , alter verò cujufdam Joannis Sali
ri,qui continuata orationis ferie totam artem vera narii five de Saulmur libellum Gallicum de Salis
citer defcribat , ut multi ftolide opinantur.Id enim præparatione, exiftimabat uterque veram artis do
effet derogare naturæ majeftati , meritoque ut pro &rinam & praxin fuo libello contineri : nec aliud
ditor figilli cœleftis talia aufus ab omnibus con optabant quam artiſtam aliquem fibi dari , cujus
demnaretur , illique aqua & igni interdicendum , opera uti poffent ad tantum thefaurum è libris
fcriptaque ejus tanquam orbi peftifera & publicæ eruendum , cùm ipfi aliis negotiis occupati manus
quieti adverfa igne abolenda forent. Ideo non operi applicare non poffent aut nefcirent. Qui
fruftra ab uno eodemque auctore plures una de quantumvis amice moniti à me effent nihil verita
re libri funt compofiti , ut videlicet quod in uno tis iis libris contineri , proinde pecuniæ fuæ par
diminutum tradiderit , in alio compleat . Sic enim cerent , nec fumptus ullos facerent , audivi nihilo
Geber. Non propofuimus cuncta in uno monftrare minus poftea falfa fpe lucri irretitos meo confilio
volumine , cùm liber librum aperiat & exponat. non paruiffe , fed aliis fe deludendos & fallendos
Idem alio loco , Sapiens artifex in noftris ftudeat expofuille. Non autem fatis eft libros habere plu
voluminibus , colligendo noftram difperfam opi rimos & magno comparatos , nifi illis Lector dili
nionem , quam in diverfis locis propofuimus , ne gens , affiduus , & diuturnus evenerit , neque enim
malignis feu ignaris publicetur. Ea ratione permo menfium. aliquot fed annorum fpatiis opus eft in
tus Lullius fupra fexaginta in hac arte volumina telligendis auctorum parabolis, ænigmatibus.æqui
confcripfit , alii fex , octo , aut pauciora. Aut fi au vocationibus, tropis , figuris , & tranipofitionibus
&or quifpiam unum aliquem librum folum compo Idcirco rediffime Agadimon in Turba : Qui citò
fuit , is unam quoque operis partem tantummodo putat fe ex libris noftris fructum capere poffe falli
complexus eft , quod Philofophi nonnulli in tres , tur , fatius enim fuerat non infpicere quidem , quam
plures , in quatuor , quidam etiam in quinque & fex temerè contigiffe : Libri enim noftri magnam inju
regimina diſftinxerunt , multi etiam in duo , eaque riam inferunt his , qui folummodo femel , bis ,
inter fe confuderunt , ut quod primum , quodve vel ter fcripta noftra perlegunt , cum intellectu
medium aut ultimum fit ignoretur. Vel fi plures omnique ftudio privati, etiam quod peffimum eft,
partes operis fimul comprehenderit , breviter , & opes, labores , & tempus amittunt. Verumtamen
plurima falfapauciffimis veris interponendo id exfe qui curvat dorfum fuum , ad libros noftros legen
cutus eft.Sicut Arnal.de Villa Nova, cùm Volumen dos , iifque ftudiosè vacat , memoriam animumque
fatis magnum de hac Arte compofuiffet (ub Rofarii adhibet , nec eft vanis implicitus cogitationibus,
nomine , tamen in fine (Cap.alt. ) ita concludit:Mo Deum precatur ut Salomon pro fapientia, non pro
dos elixiris completo fermone vobis fuperius de opibus , is in regno regnabit indeficienter , quouf
di , non fub ænigmate , fed fub plana fermonis ferie que moriatur. Et auctor Perfe& ti Magiftri. Rogo
diſcretionem veftram dilucide alloquendo , quo te fili , ut inceflabili le t &ione Philofophorum libros
niam tefte Deo nihil in hac arte continetur melius fcruteris , qui enim in legendis libris defes extite
necperfectius quàm ifta antedicta,brevitate tamen rit , in præparandis rebus promptus effe non pote
truncata , quamvis intelligentibus fut fatis prolixa. rit , quia non poteft de levi ejus in practica manus
Idem alibi. ( In lib . qui flos florum.) Sapientes de affuefcere , cujus mens in Theorica renuit defuda
nunciaverunt opus fub brevibus verbis, licet plura re. Ille namque ad operationem fecurius accedet,
alia verba adjunxerint , ut non intelligeretur nifi in cujus mente plures operationum imagines va
per fapientes. Quocirca pluribus libris & diverfis riæque refultant,
auctoribus artifex opus habet, ad aperiendum, ut Et Richardus Angl . (Correct.c.2. ) Studium amovet
ait Lullius , ( Cap. 31. Teff. ) intellectum diverfum ignorantiam , & reducit humanum intelle&um ad
qui eftin multis gentibus , quoniam comprehendi veram fcientiam,& cognitionem cujuflibet rei.ldeo
tur per do&rinam unius quod nunquam potuit omnes hujus artis beneficium diligentes,ftudiis in
comprehendi per doctrinam alterius fortaffis da fiftere tenentur, & ex libris veritate haurire, non ex
tamper figuram, &c . Et Arnal . ( Rof. c. 1.)Liber li fabulis fictis & operibus mendofis; cùm hæc ars ve
brum aperit & fermo fermonem. Et profecto hoc raciter non inveniatur, nifi poft terminum ftudii, &
velfolo impedimento multi viri do&i maximè re Philofophorum dictorum cognitionem . Idem pror
tardantur , ne votorum fuorum compotes fiant. fus affirmant omnes paffim hujus artis fapientes,
Libri enim de hac arte confcripti inventu funt dif quorum auctoritatibus adducendis fuperfedeo.Poft
ficiles , fed majori aliquanto difficultate à dominis aliquot annorum ftudia quantumvis felicia, defide
impetrantur : qui enim eos poffident , tanquam Si ratur etiamnum longa experientia , fundamentum
byllina oracula cuftodiunt , quo nihil fieri poteft enim artis experimentum eft . Unde Geber ( De in
abfurdius aut intempeftivius , nec facile prece vel veftig. cap. 2. ) oportet operando , perfcrutando &
experiendo

!
 • Sect.IV. Subfect. I.
Lib . I. 343

experiendo ad intentum pervenire. Idem : (Ibid. radicale lapidis pretiofi , quod poftea per opera
>
cap.ult. ) exerceat fe artifex , donec ftudendo & tionem fecundam convertitur in ipfum lapidem
experiment ando cum laboris inftantia ad cogni vel medicinam. Bernardus etiam & Rich. Angl.
tionem pervenerit . Et Lilium. Heu vobis doctri & quidam alii opus diftinguunt in tres partes.
næ filii, quilibet veftrum arbores inferens , non fpe In Rebis videlicet , elixir , & tincturam , five me
rat fructus habere nifi poft tempus, & femina femi dicinam. Ut Rebis fit prima pars dicta à re bina
nams non fperat metere nifi poft meffes,qualiter er feu duplici , diffolvente videlicet & diffolvendo ,
go vultis vos . hanc oblationem habere lecto femel elixir verò fecunda , in qua à corpore diffoluto
libro , vel primo regimine experto. Non ergo vos anima extrahitur diuturna coctione ( putabant
tædeat procedere , ad fecundam & tertiam partem enim elixir ab elixando nomen habere , aut pro
regiminis , donec Rex diademate rubeo fit coro pter vocis affinitatem videri ita volebant. Unde
natus. Non autem falli velim quenquam Comitis D. Thomas ( in comment .fuper tab.Herm. ) Oportet
Bernardi au&oritate , qui menfibus novem cum di in principio noftræ operationis , ut res in elixir
midio opus abfolvit , cum is tantummodò ut fuprà convertendæ primum elixentur antequam ad com
dixi pofteriorem operis partem intelligat : Minus pofitionem lapidis fit procedendum , tinctura verò
adhuc aliis credendum moneo, qui breviori tempo tertia pars , quam Lullius etiam medicinam vocat,
ris fpatio opus perfici affeverant. Audiant potius priores verò duas in unam contractas lapidem ma
Lullium dicentem: ( Cap. 42. Teft.) Curfum naturæ fuit nominare. Quibufdam etiam opus in quatuor
completa durare per fpatium duorum annorum,un partes dividitur, qui inter tincturam & medicinam
de lapis eftunius anni , & elixir alterius omni novo diftinguunt,ut tinctura medicinam præcedat quem
artiftæ, qui nunquam fecerit:fed omni bono artiflæ, admodum etiam Au& tor Confilii conjugii maſſæ
& experto qui eft fubtilis , fufficit unus annus & Solis & Lunæ, in Ir, Xir, Ixir , & Elixir. Quare at
tres menfes. Ut autem hic Lullii locus melius tentè & confideratè admodum legendi funt aucto
intelligatur , non pigebit in gratiam juniorum ex res Chemici, cùm fæpenumero voces has & alias
plicare quid vocet lapidem , quid elixir. Lapidis , multas confundant. Quod non ignoravit Auctor
Elixiris, & Medicina , nominibus Lullium & alios Viæ univerfalis dicens ( cap.5 . ) : Philofophi in libris
au&tores promifcuè uti pro opere omni modo per fuis elixir lapidem , & lapidem elixir vocaverunt,
fecto exempla paffim occurrunt. Sic enim de lapi non facientes differentiam inter utrumque , ut fa
de & elixire Lullius : ( in pract. teft. cap.42. ) Ifte La tuos excæcarent. Sed ut fermonem unde digrefus
pis convertit omne corpus diminutum & imperfe fum repetam. Experimenta tentantem artificem
tum in infinitum Solificum & Lunificum , fecun fanum effe oportet & firmis viribus , ut labori pof
dum quod elixir erit fubtiliatum & præparatum. fit fufficere, qui non eft exiguus, tefte D. Thoma,
De Elixire folo Rog. Bacho ( in fpeculo Alch.c. 2. ) qui tantum fe laborem & fœtorem & corporis de
Elixir rubeum citrinat in infinitum. De Medicina trimentum perpeffum adfirmat , ut opus nullo mo
Arnald. (Rof.par. 1. cap. 23. ) Simetallum quod con do nifi cogente neceffitate iterum veller attentare.
vertere debes per medicinam non fuerit fufficientis Non cæcum , aut manibus mutilatum. Si enim ocu
coloris , addatur plus de medicina. Poffem infini lis captus fuerit , materiam ut oportet difponere
tas Philofophorum allegare hac de re au& toritates , & commifcere non poterit, neque colores confide
fi opus effet. Quibus tamen non obftantibus , Lapi rare in opere apparentes , proinde neque ignem
dis , Elixiris & Medicinæ nominibus opus imper regere , cùm ex colorum apparitione ignis regi
fectum fignificari nonnunquam , adductis exemplis men dependeat , dicente Rofario, colores te doce
demonftrabo. Sed quoniam de Lapidis appellatio bunt , quomodo ignem adminiftrare debeas. Si
ne fupra (in Proœmio) abundè dixi, cùm oftendi ma manibus caruerit , jam non juvabitur à membris ,
gifterium in omni gradu operis lapidem vocari , de quibus mediantibus hæc ars perficitur tanquam
elixire tantùm & medicina mentionem faciam , & naturæ miniftrantibus. Dixi fuprà fufficienter locu
primò quidem de Elixire. Arn. in Rof. ( Cap. 24. pletem effe debere artificem, ut videlicet libros ne
part. 2. ) Cave tibi in commiftione Elixiris, & ope ceffarios hujus artis emere , & reli &is aliis nego
rare ibi fapienter. Idem. (Cap. 21. ) Calx quæ mit tiis illos evolvere , deinde ut experimentum do
titur in elixir erit fublimanda, ut fit omnino fimplex &rinæfuæ capere poffit , experiri autem nihil pote
& una. De Medicina idem Arn . ( Rofc.c.3.) Medici rit, nifi domum aptam , aut faltem tria quatuorve
nam calcinamus ut citius folvatur, & eam folvimus, cubicula habeat ; opus eft etiam ut fumptum faciat
ut melius mundetur & fundatur. Sed loco præalle in vafis , fornacibus , & igne noctu dieque conti
gato cùm Lullius dicit , lapidem effe unius anni , nuando , qui nunc carbonibus , nunc oleo , aliave
& elixir alterius , nomine lapidis intelligit priorem materia, prout ferét neceffitas, nutriendus erit.Ser
operis partem , in qua materia lapidis folvitur, di vus infuper quærendus aut focius , qui artifice dor
viditur , mundatur , & denuò in unum conjungi miente , occupato, aut ægrotante, ignem continuumh
tur , ac tandem à focibus corporalibu s furfum in & jugiter perfeverantem fubminiftret , nec femen
quintam effentiam evehitur. Elixiris verò voce po jam diu enutritum emori aut refrigerari patiatur.
fteriorem,quæ mundati fixionem & tin& turam com Hæc omnia fi in unum conferantur , videbit arti
plectitur , non in hoc folum loco , fed aliis paf fex non modica fibi pecuniæ fumma opus effe. Pro
Tim. Sic enim in Codicillo , opus infirmare nihil pterea non fine ratione à Philofophis ( Geb. Sum.
aliud eft quam debitam & naturalem formamful perf. c.7. & Alberto Magno ) hæc ars pauperibus
phuri vel lapidi , & poftea elixiri & medicine tri inimica dicitur , quia vult expenfas multorum an
buere. Idem in Teftamento : (in prail.cap.22. ) Ma norum ; deinde omninò præcavendum eft artifici ,
gifterium noftrum in duas partes eft divifum ,fci ne redigatur ad egeftatem , & aliis ridiculo fit , fi
ficet in creando lapidem , & componendo me fortè contingat in opere errare , vel tempus pro
dicinam. Aliis nonnullis auctoribus è contrario longari, ut in pluribus evenit, Cùm itaque ex præ
elixir prior, lapis pofterior operis pars nuncupa narratis jam pateat, qualem oporteat effe artifi
tori Viæ univerfalis ( cap. 5. ) Eli
tur , prout Au& cem, & difficillimum fit reperire aliquem , in quem
zir eft primum & principale fundamentum , & tanta animi, corporis , & fortuna bona Deus con
Tom . I. Ff 4 gefferit
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
344
gefferit , meritò tota ars difficilis & periculofa ju vando excitant intrinfecum naturalem auri , ad di
dicabitur , & quilibet non imprudens tanquam ma gerendum & a& tivè maturandum Mercurium. Cùm
ximè damnofam vitabit. item affirmaret Lullius , (Teft. c. 62. ) non operan
Sed infurget fortaffe quifpiam , & dicet : Tu cùm dum effe ad aurum, nifi cum auro & Mercurio , &
in aliis timorem Domini , integritatem , ingenium ad Lunam nifi cum Luna & Mercurio , & adderet
fubtile & profundum , eruditionem , induftriam , rationem : aurum non effe refolubile nifi cum natura
patientiam , conftantiam , otium , libros , divitias, fua. Et Arn. ( Rof. Part. 1.c. 10. ) diceret Mercurium
& alia non pauca defideres , & te hoc ipfo tracta de natura fua converfivum fieri unumquodque
tu fatearis Alchemiæ ftudiofum , num tibi ea arro cum fingulis quos ample&itur ex planetis , fi er
gas , quæ in aliis tantoperè requiris ? Refpondeo go cum duobus jungatur radiis fieri elixir perfe
multa mihi deeffe , profiteorque ingenuè , fi æquè cum. Et cùm idem in rofario fuo ( Part.2.c.2 . )jube
impedimenta omnia & difficultates, quæ nunc ocu ret lapidem groffum diffolvi in argento vivo , co
lis obverfantur quondam adolefcens animo con quodipfum folum haberet Solem & Lunam ad fuam
cipere & ruminare potuiffem , aut fi tam fortu naturam vel materiam primam reducere : non po
qui tui aliter ratiocinari quàm aurum & argentum vi
natus fuiffem cui fidus confiliator eveniffet , qui
propofitis omnibus hujus artis remoris me ab in vum vulgaria conftituere lapidis materiam.Quam
cepto revocaffet , prout me facturum fpero hoc vis autem legerem apud eofdem auctores , aut fimi
libello , nunquam me palæftram hanc ingreffurum les , Mercurium Philofophorum non efle Mercu
fuiffe , doluique fæpius dum temporis deperditi rium vulgi , tamen eodem Bernardo duce hæc fic
memoria fubit , me libros Chemicos unquam vel interpretabar : verum effe , argentum vivum per
per tranfennam afpexiffe. Sed idem mihi evenit , fe non poffe præbere materiam Lapidis Philofo
quod aliis non paucis : cum juveni mihi ad naturæ phorum , nec etiam aurum folum , quamdiu fingula
1
fecreta inveftiganda natura prono & mediocriter feorfim remanent , fed fi aurum per argentum vi
fortunæ bonis dotato Comitis Bernardi libellus vum folutum fit , & in primam materiam reda& tum,
Gallicus fortuitò Parifiis oblatus fuiffet , miratus hoc eft, in Mercurium, tunc meritò poffe & debere
fum primò magnificum operis titulum , deinde cu vocari Mercurium Philofophorum , qui in fe conti
riofitate motus infpexi , legi , relegi , in quo cum neret vim fulphuris fui intrinfeci , quo in argentum
pauca ambigua , obfcuritatis parum animadverte & aurum & poftea in elixir converteretur. Exem
rem , quinimò auctor ultrò exhortaretur ad ftu plo ducto à maris & fœminæ fpermatibus , quæ
dium ejus fcientiæ cui nulla alia effet comparan quamdiu feorfim locis fuis affervantur , non poffint
da , defcriptis ejus virtutibus , cùm præter divitias dici aut effe materia animalis, fed tum demum , fi in
immenfas, memoriam etiam & fanitatem pollice matrice conjuncta fuerint , de potentia videlicet
retur ferio illam inquirentibus , & adderet effe in a&tum jam deducta.
adeò facilem , ut vix credi poffit , victus fui fateor, Cùm præterea legerem in Turba : Mifce, coque,
manus dedi. Maximo itaque ftudio confeftim li tere igne, non manibus. Et affirmarent Philofophi
bros hujus artis imprellos aut manufcriptos quot (Rofarius & alii ) uno vafe , una fornace , unica di
quot invenire potui comparavi, & per aliquot men fpofitione feu decoctione opus totum perfici , &
fes diligenter evolvi. Sed cùm inter reliquos au tantum materiam femel in vas poni debere , ad
Яores Turbam Philofoph. maximè citaret , quam inftar fœtus qui in utero foveretur ufque ad fuam
fæpiùs benedictam appellat , egoque duos libellos perfectionem , & poftea in lucem editus nutri
Turbæ Philofoph. nomine infcriptos haberem,unum retur primum lacte & pauco cibo , deinde auctis
quidem Gallico idiomate , alterum Latino , qui viribus majore & folidiore. Dicente infuper Mo
poftea opera Petri Perna Bafileæ impreflus fuit , rieno opus hoc Creationi hominis affimilari , non
poftpofitis tandem cæteris uni præcipuè Turbæ potui non credere opus effe facillimum. Securus
Gallica operam dedi,quàm ab eodem Bernard.col itaque lapidis , non quærebam nifi tempus & com 1
lectam ignorabam. Primum confenfum utriufque moditatein ut operi poffem vacare , jamque fe
libri cœpi admirari , deinde cum Pythagoram de cretum petebam & folitudinem , fugiens amico
materia lapidis loquentem introduceret hoc mo rum & fodalium confortia : quod cum diu ferre
do Opus noftrum non indiget in principio nifi non poffem , tandem juvenili fervore abreptus , &
duabus naturis unius effentiæ, quarum una vilis eft, curiofus videndi & audiendi extera , peregrina
altera cara ; una dura , altera aquatica , una rubea, tionem inftitui , & in Italiam profectus fum. Ubi
altera alba ; una fixa , altera volatilis ; una corpo cum licuiffet multorum familiaritate & converfa
ralis , altera fpiritualis ; una frigida & humida ; al tione uti , qui Chemica tra&
tarent , omnes tamen
tera calida & ficca. Cùm amplius legerem Bern. fedulò vitandos putabam, cùm cenferem me nihil
libellum fuum de metallorum tranfmutatione con à quoquam , alios è contrà à me plurima difcere
cludentem in hanc fententiam, opus noftrum fit ex polle. Cùm Italiam ferè totam quam longè lateque
duabus fubftantiis Mineralibus unius radicis , five extenditur peragraffem , poft biennium in patriam
effentia, acceptis omnibus crudis è minera tra& tis, redii , ubi nova impedimenta aliquamdiu me re
mundis & depuratis , junctis per ignem convenien tardarunt , quo minus praxi incumbere poffem.
tem, prout requirit materia,coctis continuè donec Tandem tamen incepi , & primò quidem, quoniam
duo unum fiant : Et in hoc uno poft illorum miftio materialium purgationem defiderari cogitabam ,
nem corpus fit fpirituale, & fpiritus corporeus, &c. auri unciam per antimonium probè repurgati in
Infuper cùm legerem in eodem libello , aurum me folia juffi deduci. Argentum verò vivum initio à
rum efle fulphur in Mercurio. Item in epiftola ejuf fale communi , mox cum nihil proficere me vide
dem apud Thom . de Bononia Caroli VIII . Medi rem , à fale & vitriolo fublimare , fublimatum re
cum , Philofophi aurum in quo activiora funt ele vivificare conatus fum ; fed cùm ne fic quidem
menta tanquam femen raafcul. cum Mercurio , in Mercurius mundior efficeretur , cogitavi tandem
quo paffiva exiftunt elementa ut debitè diffolvatur non poffe cum melius purgari aut fublimari quàm
conjungi præceperunt , omni re extranea femota, ab auro cum quo maximam habere affinitatem di
præter calorem extrinfecum adhibitum , qui adju guofcitur , dicente Gebro : (Sum. perfect.c. 41. )
.! .. Eligen
 Lib. I. Sect . IV. Subfect . I.
345

Eligendam effe materiam cum qua maximè conve um mihi caufa fuerit. Si gaudio tunc temporis exul
niunt fpiritus fublimandi , & cui permifceantur tarem , cujufmodi afpe&u nemo dubitet , cum pau
latim per medios iftos colores ac nigredinem me
profundius , quoniam illa materia cui magis uni
perventurumfperarem,&ulterius decoquendo albe
untur , potentior eft in retentione fœcum , quam
cui non. Huc accedebat teftimonium ipfius Ber dinem & poftremò rubedinem confequuturum. Sed
gaudium illud non fuit mihi diuturnum, paucis enim
nardi , ( in Epift. ad Th. de Bononia ) cui plurimum
poft diebus igne fortuito cafu no&
te extin&
to , & va
deferebam. Is enim dicit quafdam effe fublimatio
fe refrigerato, nullam amplius alterationem videre
nes Mercurii ab ejus propriis corporibus , quæ
contigit. Atque tum occurrebat illud Augurelli
fibi per intima amalgamando conjunguntur , &
commifcentur , à quibus pluries elevatus & con ( Lib.3. Chryfopo. ).
-
jun&tus fuperfluitates amittit , & non confunditur primumdefinet ignis,
in natura , poftea autem operi philofophico con Cuneta ruent , qua non ulla reparaveris arte .
Nihil tamen hoc damno commotus , quod id facilè
venit , & potens eft in fpeciebus metallicis folven
refarciri poffe fperarem, cum multis premerer diffi
dis. Propria ipfius corpora interpretabar aurum
cultatibus , præcipuè verò rei nummariæ , propter
& argentum , quia maximè inter metalla argen
to vivo abundant. Putabam etiam Lullium ( in bellum non expectatum in Belgio exortum , & præ
ter opinionem diuturnum , & quod auri folia deef
teft. & codicil.) id velle , cùm dicit nullam humidi
fent,quæ præclufis itineribus Antuerpia adferri non
tatem converti magis propriè & promptè in fub
poterant, tum quidem ceffandum mihi , & meliora
ftantiam fulphuris quam illam , in qua qualitates
tempora expectanda exiftimabam. Sed variis di
fuimet fulphuris fufficienter funt introducta per in
ftri&to mihi curis & negotiis feptennium elapfum
genium naturale , quod fit per artificium. Cùm
eft , quo nihil tentare licuit. Tum verò valetudine
itaque ab auri pulvere lima quæfito aliquoties ar
gentum vivum fublimaffem , nec tamen id fplen profpera , in adverfam commutata , cum nullum ex
vulgari medicina auxilium fentirem , me multa ex
didius aut pulchrius , quinimò magis immundum
invenirem ,tum primum cœpi nonnihil diffidere, & perto & pejoratimente, celebrem illam & tantope
rè decantatam , & omnium morborum profligatri
fecuritatem in folicitudinem convertere . Tandem
cem & univerfalem defiderare cœpi , quam fi modo
refumpto animo cum Turba Philofophica præcipe
adniti vellem mihi non incognitam & facilem cre
m
ret, non accipienda materiam nifi crudam , amce
nam , finceram ; Item dicente Bernardo : opus fieri debam. Itaque procuratione negotiorum meorum
aliis demandata , fecedens ab amicis , dum via fu
ex duabus fubftantiis mercurialibus crudis&tra& tis
perius defcripta procedo , primum attractivam il
è minera , cœpi meditari : Si cruda materia acci
lam vim,quam ante feptennium in argento vivo ad
pienda fit,nihil opus effe tempus terere,& animum
miratus fueram deeffe confpicor , nullamque deco¬
fatigare in fublimationibus nihil omninò profutu
ris. Aurum itaque in tenuiffimas bracteolas didu &ione alterationem invenio , repeto ter , quater,
imò fæpius, nunc aurum culpando , nunc aliud , fed
tum argento vivo per corium linteumque ex
&
fruftra. Tandem arbitratus fum argentum vivum
preffo paulatim impofui , proportionem præfcri
quo prius ufus fuiffem , diverfæ fuiffe mineræ ab eo
bente Treverenfi , ( in Parabolá ) recordatus verfus
quod tunc haberem, dicente Morieno , hujus ope
vulgati.
Mercurius Solemfoliatum deftruit omnem, ris radicem effe in inquifitione fpecierum , quæ fint
Huncfolvit, mollit , animam de corpore tollit. meliores ad hoc magifterium , nam unamquamque
Putabam autem maximè ad rem facere , fi non ex mineram multorum effe generum. Putabam itaque
hydrargyrum ab Hifpaniæ mineris petitum cæteris
calefa&ta fed frigida omnia mifcerentur, nam cogi
s enti præferendum , quod fciebam aliquando in Belgium
tabam nihil ftultiu poffe fieri,quam vehem igne
deportatum fuiffe : præcipiente etiam D. Thoma
inprincipio operis materiam adurere ,quam lentiffi
dam ionis m ( ad Fratr. Rainald. c. 9. ) recipere Mercurium mi
mo igne regen ,& ad inftar nutrit ovoru
fovendam docent Sapientes : iisdem dicentibus , neralem five terram Hifpanicam quæ nullo prius
cavendum effe ne flores ejus comburantur in initio; in opere pofita fuerit. Sed cum me imparem fum
ptibus futurum timerem , fortunis meis in hac pu
credebamque in eo maximè cefpitare hujus ævi ar
blica calamitate afflictis , rem ad amicum quen
tiftas, qui fumtibus parcentes aut aliis non fidentes
dam meum quem fciebam clam Chemicis ope
aurum vulgato aurifabrorum more amalgamant.
rationibus vacantem defero , acceptaque fide
Conjun& tis omnibus in vitro oblango hermetice
narro que mihi evenerint , dicoque rem nullius eſſe
figillato ,& athanori impofito incepi lentum fubmi
dificultatis , modo argentum vivum minerale Hi
niftrare ignem multis modis antea à me tentatum.
fpanicum haberi poffit . Ille negotium ſuſcipit fe
Quid referam ; omnia pro votis fuccedunt . Primum
admiratus fum vim Mercurii attra& tivam non vul fuis impenfis id procuraturum; & poft aliquot men
fes quatuor libræ illi tranfmittuntur , pro duobus
garem , recolebamque dictum illud Pythagoræ in
aureis cum dimidio fingulæ , ita ut quatuor illæ li
Turba. Res quam multifariam narrant Philofophi
bræ decem aureis Hifpanicis illi conftarent , fed ni
fuum abfque igne focium confequitur quemadmo
hilo meliore eventu. Non tamen animo frangimur,
dum magnes ferrum : deinde in deco& tione colores
nautis pluribus in diverfas orbis partes tendentibus
paulatim emergentes in fuperficie Mercurii appa
negotium damus,ut undecunque nobis libram unam
rere cœperunt , ita ut duas materias agere pati in
ter fe manifeftè confpicere videres . Tertiò die ma aut alteram adferant, dato pretio. Sed fruftra ten
tatis omnibus per biennium , cum nihil proficere
jorem fuperficiei partem occupari vidi tribus co
loribus ,viridi imprimis , rubeo & cinereo , non con mus , eadem femper reperta argenti vivi natura,
egoipfe Germaniæ mineras adire , earumque diffe
fufis quidem ,fed terminis fuis diftin&is & iridis
rentias præfens agnofcere , & fi quid peculiare una
alioqui coloribus non abfimilibus . Quoties ejus
ab altera haberet inveftigare decrevi.Sed cum Idria
diei recordor Virgilii verfus in mentem venit.
mineram in confinibus Čarniæ unius diei itinere à
Ut vidi, ut perii , ut me malus abftulit error.
Goritia diftantem à fertilitate & abundantia ma
Idque non fine caufa , cum error ille five ludibrium
ximè commendaret Matthiolus , ( in Comment.
oculis oblatum multorum poftea laborum & fumtu
Super
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
346

Super Diofcoridem ) illam mihi ante alias adeun cupit , ut reli &
ta ſemita re&iori tempus inutiliter
dam judicavi. Facto itaque per Lotharingiam , El terant, nec aliter veritatem perveftigare curent, &
fatiam , Helvetiam & Lombardiam itinere Ve tandem in defperationis barathrum præcipitari
netias ufque , inde Aquilegiam & Goritiam pro opus Sophifticum meditentur. Itaque cùm ad li
fectus in Idriæ montana perveni , ubi fortuitò bros meos recurriffem quos à multis retro annis
tunc temporis argentum vivum , quod fpontè è mi non videram , aucto nonnihil tot experimentorum
nera profluxerat, ex præterlabentis rivuli aquis col eventibus judicio , & praxim qualemcunque lectio
Higebatur. Cujus quindecim libras fereniffimi Ar ni conjungerem , tandem divina favente gratia, ful
chiducis Caroli , Piæ M. liberalitate gratis confe phur Philofophorum agnofcere incepi, & eorundem
quutus , lætus per Carniam , Carinthiam & Bava fcripta de die in diem melius intelligere , vidique
riam domum repetebam , exiftimabam enim in eo fruftra me per tam longinqua & difficilia itinera
fi alio ullo inventurum me quod defiderabam , ob quafiviffe , quod jamdudum domi haberem , cùm
cruditatem quæ nullo igne labefactata fuiffet. Sed auri appellatione non aurum crudum & vulgare ,fed
cum ex itinereSchonbachMifniæ feuVoitlandiæ op fuum intelligant Philofophi ; eft enim vulgare, cor
pidum adire propofuiffem , ob cinnabaris naturalis pus mortuum, & nihil operatur nifi quod induſtria
& rubicundiffimi mineram illic celebrem , ac No hominis illi adminiftratur : nihil etiam opus in
rimbergam divertiffem , reperto ibidem ejufdem trat, quod digeftum non fit & cœlum aëris petie
mineræ frufto cinnabarino duarum ferè librarum, rit. Quare Lullius ( de intent. Alc.1. ) Quidam cum
non proceffi ulterius , fed ad aliam mineram non Mercurio volunt folvere aurum & argentum , quæ
procul à CrutznachPalatinatus oppido diftante iter res eft inutilis, nifi eorum corpora fint ex fubtilia
meum converti,unde fuperioribus annis maxima ar tione facta fpiritualia ficut eft Mercurius , & poft
genti vivi quantitas in Belgium delata fuerat . At conjungere & tenere fuper ignem graduatum.Item
que cum ex fingulis locis , quæ adire contigerat, Arnald. (Rof.p.1.c.6. ) Nullum corpus in natura fua
argentum vivum aut cinnabarim mineralem retu manens Mercurium coagulat , nec etiam ipfe Mer
lillem, Coloniæ Agrippinæ de omnibus experimen curius medetur corporibus , quoniam in examina
Tum capere conftitui,tranfmiffa ad amicum omnium tione ab illis recedit , nam groffa fimplicibus , &
mineralium parte. Ibi igitur fixa pro temporis ra fimplicia groffis minus conveniunt . Hæcetfi for
tione fede multa tentavi, fed ut brevibus abfolvam, taffe diffufius quam inftituti operis labor brevitatis
nihil profeci. Amicus tamen meus fimili arte da me admonens poftulare videatur , non abfurdè ta
monum, ut credi par eft, ludificatus , prout ex lite
men, neque abfque multorum commodo factum ju
ris ad me datis , & in perpetuam rei memoriam re dicavi, qui alieno edo&ti exemplo pofthac cautio
fervatis cuilibet non incuriofo patere poterit , cùm
res erunt, cùm non me folum & amicum, fed etiam
compofitum fuum multis diebus alterari , & de co alios ejufmodi technis diabolicis illufos fuiffe com
lore in colorem verti vidiffet , non tamen eodem pertum habeam.Qui quamvis circa inutilia operam
modo, neque tam celeriter, aut tam manifeftè at impenderent, & experimenta tra&arent etiam na
que ego quondam, & fperaffet aurum jam ex parte turæ contraria , tamen principia aliquando felicia
magna folutum, poft vigefimum primum diem nulla habuere , quæ fortuitò intermilla nunquam reftau
amplius colorum varietate animadverfa , frigore rari , aut ad eundem ftatum reduci potuerunt. Pro
urgente opus dimifit , aurumque fuum liquefecit , inde confulo ut artem quifque damonis illufionibus
fed nihil pondere diminutum invenit . Ne autem adeò obnoxiam vitet, vel faltem ne primis progref
quis exiftimet colores imaginatorios fuiffe , & ex fibus quos fibi animo propofuit nimium fidat , nifi
repercuffu luminis aut vitri in Athanore conclufi ratio evidens appareat , & opus reiteratum felici
repræfentatos , fciat vitrum tum amici quàm meum ter fuccedat ; imò hunc calum inter difficultates
fornaci exemptum & luci expofitum eoldem colo artis primarias enumeret.
res retinuille , nec difparuiffe , nifi poft vehemen
tem materialium motum. Id mirum , quod poftea PARS SECUNDA.
opus iterato repetere volenti nihil fimile contige
rit , aut alteratio ulla confpecta fit. Tamen cùm In
qua de difficili Librorum Intellectu
adhuc toties facto periculo non faperemus , atque
ille identidem Hungariam & Tranfilvaniam prædi agitur.
caret , ego ut femel animum meum tam gravi cura
exolverem , & certi aliquid ftatuerem , num artem Bfoluta priori Operis parte , quam de impe
ulterius profequi vellem, an in totum abdicare, illuc dimentis artificem retardantibus infcripfi ,
proficifci conftitui. Sed vix animi propofitum ami ad fecundam devenio , quam difficultatis paulò
co perfcripferam , cùm is vita concedit. Nihilomi plus habere cuilibet notum eft. Si enim artificem
nus pergo , & per Auftriam , Hungariam peto, inde quippiam remoretur , id fortè perpetuum non eft,
Tranfilvaniam , ubi benigne atque perhumane acce aut aliqua ratione & modo compenſari poteft: At
ptus à Clariffimo Viro D. Simone Genga Urbinate , hic nihil fimile ; una quapiam porta aut janua pa
quondam invi& tiff. Polonia Regis Stephani Batho teat neceffe eft,fi quis in domum undique muratam
rii , tunc vero Illuftriffimi Tranfilvania Principis & claufam intrare cupiat , quæ nifi patuerit ,fruftra
Sigifmundi ejufdem ex fratre nepotis architecto, fibi ad interiora conclavia aditum aut progreffum
ejufque opera adjutus in Tranfilvaniæ mineris per pollicetur. Ita omnis luditur opera Chemiftis , qui
luftrandis aliquamdiu hæfi ; demum per Poloniam per Philofophorum fcripta bene examinata & in
& Bohemiam Coloniam redii, confumpto in pofte tellecta , ex hac arte fructum aliquem percipere
riori peregrinatione triennio , & ex eo tempore fperant , nifi tam felici fydere nati fint , ut per vo
quo Belgio difceffi fere fexennio. Tandem cùm vi cem viventis , aut per revelationem divinam ejus
derem argentum vivum ubique fere idem , incepi fcientiam adipifcantur. Qui aliter lapidem tentat,
ea quæ mihi evenerant attentius perpendere , & & cafu fe inventurum confidit, eum infanire , & in
diaboli illufiones timere , qui circa frivola & men Anticyram deportandum cenfeo. Quam autem ar
dacia homines bona alioqui voluntatis detineri duum fit & operofum libros Philofophorum de hac
confcri
 Lib . I. Sect. IV. Subfect. I.
347

confcriptos intelligere , quis aptius declaret, quam afferere audet certam & determinatam fuiffe inten
ipfi net sapiéces? qui illius difficultatem experti ad tionem philofophorum hanc vel illam , nifi cum
poſteros more antiquorum recepto eandem tranf actu jam illam habet , aut juxta eſt.
miferunt. Audiamus quid dicant. Rofinus ( Ad Eu Quid autem moveri philofophos , ut hanc artem
ychiam. ) Philofophi nil pofteris fuis de hac arte pa per fimilitudines & allegorias obfcuras defcribe
lam facere voluerunt , ita quod ea quæ in libris fuis rent , una traditur paſſim ratio univerfalis , ne infi
figurativè pofuerunt fciri nequeunt , nifi à Deovel pientibus , indoctis , & impiis patefieret , & ne in
àdocente oftendantur, Geber . [ Sum. perfect . c. ult. ] digni in contemtu naturæ tanto thefauro potiren
Artem inventam non nifi folis nobis fcripfimus , & tur ; particulatim vero invenio caufas duodecim:
non aliis , veriffimam tamen & omninò certam. Li Primam adducit Auctor viæ univerf. Ne cognofcatur
lium : Noftros libros non compofuimus nifi nobis & fciatur quod hæc fcientia fit vera & omnino cer
& filiis noftris. & qui ad intelligendum eos venerit, ta. Et profecto nifi ea incertitudine & dubitatione
è noftris eft ; qui autem non intellexerint , nobis hominum animi coercerentur, multo plures fefe ne
contrarius eft. In eandem fententiam loquitur Mo xibus indiffolubilibus hujus artis intricarent , avari
rienes. Sunt libri fub figura de hac arte compofiti, præfertim & arrogantes , quique dominandi libidi
quorum pars major multum obfcura videtur nec ne æftuant. Secundam allegat Hamuel in Seniore:
nifi à fuis compofitoribus poteft intelligi. Hortula Ut attribuerent illam Deo gloriofo , ut revelaret
nus dicit folum illum qui fcit operationem lapidis, illam cui vellet , & prohiberet à quo vellet. Hinc
intelligere verba philofophorum. Sic enim ille : (In Geber. ( Sum. perf. cap.7. ) Ars noltra in potentia
expofit. tab. Hermetis ) O'lector chariffime , fi fcis divina fervatur & cui vult elargitur, & fubtrahit. Et
operationem lapidis , tibi dixi veritatem , fi verò Morienes. Scire te convenit, quod magiſterium ni
tu nefcis eam, nihil tibi dixi . Sed fi interroget, qua hil aliud eft, nifi fecretum & arcanum Ďei Gloriof
re igitur fcripferint , audiat Auctorem Viæ univerfa Tertia defcribitur ab Hermete , ( Tract. 1. ) ne mali
lis & Gebrum : ( Cap. ultim. Sum . Perf. ) Per hæc potentes fiant ad peccata perpetranda. Et à Rofi
no , ne quis malefactor hoc lapide habito illicita
quæ dicemus , alliciemus te fili doctrinæ ad ipfam
indagandam , & veraciter inveniendam . Sed inqui ageret, & ad fuum effet detrimentum . Quarta inve
ramus occultandi modos , & caufam difficilis intel nitur apud eundem Hermetem , ne videlicet Philo
lectus librorum chemicorum inveftigemus . Ea ma fophi cogerentur reddere rationem illorum , quæ
gis innotefcet , fi rationem ob quam cæteræ fcien mali inique agerent hujus artis fiducia. Quintam
tiæ faciliores fint perpendamus ; contraria enim tradit Pythagoras in Turba. Hoc Deus à populo
juxta fe pofita magis exlucefcunt. Omnis igitur alia celavit,ne mundus devaftaretur. Et Alphidius. Qui
ars & fcientia rhetoricè & ordine quodam in fcrip dam Philofophorum Deum timentes , non tam (ubli
tis fuis procedit per capitula , principia , & termi me & pretiofum hoc arcanum habuerunt , imò opus
nos , cum definitione & expofitione nominum & in fuum manifeftè fcribere voluerunt , fed expavefce
ftrumentorum , quibus pervenitur in cognitionem bant hoc agere , eo quod mundum deleret , & plan
& notitiam conclufionum ipfius & fui operis; docet tandi, ferendi & arandi opus periret. Petierunt er
go à Deo , ut ex hoc mundo fe extraheret impuni
& explanat quibufcunque poteft modis : At hæc
contrario planè modo abfque ulla notitia princi. tos, quos Deus docuit librum velatum componere,
piorum artis , terminorum & inftrumentorum , tra fapientum tractatus in eo fcribere. Sextam reddit
dit opus fuum , immifcendo falfa veris , & vera fal Rhafis ( In lum . luminum. ) Si omnia , inquit, prout
fis, nunc diminutè nimium, nunc fuperabundanter, fe habent vellem enodare , nullus ultra prudentiæ
& fine ordine , & fæpius præpoftero ordine , & ni locus effet,cum infipiens fapienti æquaretur, & pau
titur omnia obfcurè tradere , & occultare quantum per diviti , nec fub circulo lunari quifpiam morta
poteft. Nec id ipfum diffitentur Philofophi. Sic enim lium inediarum defleret anguftias. Septima darī
Auctor Vie univerf. ( Ad Eutychiam. ) Libri iftius poteft, ut unufquifque fapiens cum fumma diligen
fcientiæ non funt fcripti ad do&rinam ipfius , ficut tia & maximo ftudio fcientiam invenerit , magis
Jibri aliarum fcientiarum, fed funt tantum quantum eam diligat , & caram habeat, & abfcondat, & im
figuræ ipfius fcientiæ. Rofinus. Scitote quod Phi mortales gratias agat Deo creatori. Sic enim au
&
tor Dialogi naturæ & fil. phil . Multum obligamur
lofophi nunquam verum verbum pofuerunt , quin
plurima cum eo falfa commifcerent , totumque hoc Philoſophis , qui hanc fcientiam taliter nobis tra
fecretum ficis nominibus appellaverunt . Geber. diderunt,ut eam acquirendo cautos atque fubtiles,
(Sum .perf.cap. ult. ) Non tradimus fcientiam no imò & Deo magis devotos redderent. Octava, quod
Itram fermonis commutationé , fed eam fparfimus timerent maledi& tiones & anathemata veterum.
in diverfis capitulis & eam fimiliter occultavimus , Sic enim Mireris : Philofophi hoc celaverunt , &

ubi magis apertè loquuti fumus non tamen fub ani nullo modo narrare præfumferunt , qui præceptis,
maledi& tionibus , & anathematizationibus id pro
gmate, fedfub plana fermonis ferie. Et Bion in Tur
ba. Mirum eft, cur invidi finem ante principium po hibuere , hoc itaque patentiffima demonftratione
fuere. Et Au& tor Conjug. Solis & Lunæ : Philofo exponere prout creatura timeo. Et Jo. Rupefciffa
phi finem ante principium in fuis tra& tatibus fæpius ( Lib. Lucis. ) Philofophi quibus magifterium fuit
pofuerunt , principium in fine interferentes. Unde revelatum conjurati funt horribili maledi& tione

quandoque fupprefferunt primum opus & locuti Dei , ne ulli hominum hoc divinum opus apertis
funt de fecundo , quandoque primum opus pertra verbis declararent , ne ad manus parvorum deve
taverunt dimittentes fecundum : Quandoque cum niret. Et Lullius. ( In Apertorio.
& Illud fecretum
radicibus fcientiæ , quandoque fine numeris. Prop nulli hominum carnali revelare expedit , quia male
ter quod Hermes in lib. radicum qui eft fecundus dictus eris per tanti fecreti manifeftationcm, quia
de feptem dicit , quod fapientia auctoris eft major nemini revelare licet nifi foli Deo. Ipfe enim cui
fuo libro ; poteft enim auferre principium vel finem vult,& quibus intereft revelari , illis revelabit. No
na invenitur in fine Turbæ. Ubi fic ait. Nifi nomi
cum radice , vel fine radice ficut primus inventor;
hæc ille. Non eft itaque mirandum fi in hac fcien na multiplicarentur in hac arte,fapientiam noftram
pueri deriderent. Decima traditur ibidem. Si Re
tia ftudentes & operantes errent valde , quia nemo
ges
 a
348 Bibliothec Chemica Curiofæ

ges & Principes cam fcirent , non permitterent toris noftri [ Matth. 7. ] quum તી ef , margaritas
ad pauperes devenire. Undecimam docet Mundus ante porcos non projiciendas , &fan& tum non efle
in eadem Turba. Si venditores hanc mineram ag danda canibus . Sed ut unde digreffus fum revertar.
nofcerent , non venderent eam tam vili pretio. Cum Philofophi confulto nunc ordinem inverten
Duodecima eft invidia. Unde Rofinus . ( Ad Euty do , nunc falla veris commifcendo , nunc addendo,
chiam. ) Dei judicium eft hoc fecretum invenien nunc minuendo obfcuritatem affe &tarint , illam per
tes invidiam invenire. Idem. Nemo inveniens hoc ænigmata, troposfeu figuras , allegorias , & fimili
arcanum caret invidia, nam factum vellet quod ne tudines fic auxerunt , ut Thefei filo opus habeat,
mo alius fciret.Non quod invideant bonis & fapien qui fe ex inextricabilibus hujus labyrinti ambagi
tibus, verum ignaris & vitiofis , ut inquit Hermes. bus educi defiderer. De ænigmatibus quidem hoc
Et Geber . (Trait. 1. Sum .perf.86. ) Si hanc fcientiam Ariftotelis chemici exemplum efto : Fac de mafcn
palliavimus non miretur do& trinæ filius, non enim lo & fœmina circulum rotundum , & de eo extrahe
illi palliavimus , fed malis & improbis ; eam tali quadrangulum
, & de quadrangulo triangulum , &
fermone tradidimus , quem latere infipientem ne de triangulo fac circulum rotundum , & habebis
ceffario accidet , & eodem ad illius inventionis magifteriu
m. Item illud Lulli : ( Teft. cap. 5. ) Res
perquifitionem prudentes allicio. Alioquin nifi ra
cujus caput eft rubeum , oculi nigri , & pedes albi,
tionibus & juftis de caufis philofophi deterreren
eft magifterium : & mille & alia ubique occurren
tur , licenter & apertè opus lapidis defcriberent, tia . Tropum licet animadvertere
in hoc Senioris.
cum fapientis proprium fit docere , poffe & velle, Accipite res mineris fuis exaltate eas ad ca
à , &
prout ex Alphidio fupra allegato patet, tefte etiam cumina montium fuorum , & reducite ad radices
Hebnebes Hamech in fine quarti 2. Platonis. Non
fuas . Allegoria paffim apud auctores funt obvia,
eft aliquid , inquit , ex voluptatibus hujus mundi qualis eft Ariitai vifio , Comitis Bernardi de rege
mihi dulcius , quam juvare inquititorem in qualibet & fonte , Senioris de venatione leonis Merlini de
,
fpecie hujus fcientiæ , in hoc quod quærit. Et Ha
Rege expediente fe ad bellum contra hoftes fuos,
muel in Seniore. Si fim mague rationis in fcientia
& Antonii de Viva petra de virgine dominandi cu
& aperti mihi fuerint tropi corum occulti , & ma
pida , & aliorum multorum figmenta , quæ in hunc
mifeltum eft inihi quod occultaverunt , & hoc ap.
locum conferre longum effet , & cum legentium tæ
prehendi per fcientiam , debeo hoc re&è appro
dio potius quam aliqua utilitate. In fimilitudinibus
pinquare intelle &ui fuccefforum meorum fermo
& comparationibus ut diutius paulò immorer ra
nibus in aperto velatis , fignificantibus intellectum
tio fuadet , cum ex earum infelici intelle&u tot er
Occultum , &c. Et alio loco. Deus fit teftis fuper
rores , & tot impofturæ originem ducant , tanto
nos, & non prohibeatis eos qui funt digni exfratri
rumque funtuum & quod maximum eft tam pre
bus noftris , & non expandatis eos indiguis. Non
tiofi temporisjactura fiat. Philofophi itaque ut ab
eft itaque mirandum , fi libros fuos de hac arte ob
arte excluderent indignos , eandemque manifeftè
fcurè feripferint , aut multis ambagibus velatos,
traderent doctis & prudentibus, lapidemfuum com
cum non nifi magna ratione id factum ab illis fuifle paraverunt omnibus
rebus elementatis five ex fme
conftet , & non eventu , aut ut multi opinantur,
corporales five incorporales , vifibiles aut invifibi
ut ipfi nimiun creduli & decepti alios viciffim deci
les , cœleftes & terreftres. Unde Mireris : Si fpiri
perent, quod non cadit in virum probum & philo
tuale nuncupes probabile quid agis , fi corporale
fophum , qui fui memoriam nulla labe contamina
verum dicis , fi cœlefte non mentiris , fi terrenum
tam ad pofteros tranfmittere conatur. Neque verò verum refers
: in ipfo etiam funt cæli , terræ , æfta
hic fcribendi modus novus videri , aut improbari
tis , autumni , hyemis &veris figuræ , & mafculini-"
debet, nifi eadem ratione veterum omnium in phi
tas & fœminitas. Item Alph Scito fili quod in Sa
lofophando confuetudinem dammemus . Ariftote
pientum libris funt quatuor elementa, & cajuslibet
les enim in quadam epiftola ad Alexandum ita à fe
vegetabilis figura , & cujuslibet animalis , & cujus
quædam edita elle ait , ut quafi non edita effe vi
libet lapidis ; in quo etiam maris, montium, flumi
deantur. Et Plato in epiftola ad Dionyfium: Cave,
num, cœlorum, terrarumque , & omnium fegetum,
inquit, ne excidant hæc unquam in aures hominum
corporum & fpirituum , fubftantiarum & colorum
difciplina eruditionifque expertium, Extat enim
fimilitudo . Si quis autem à me expecter omnium ,
Lyfidis ad Hipparchum epiftola , ex qua paucula in
transferam quæ dixerunt Philofophi rationes, is fallitar; neque
hunc locum : Meminife , inquit , divi
enim hujus id eft inftitui neque laboris , cum fin
norum præceptorum illius ( Pythagoram intelligit ) gularis volumine indigeat
, & difficilè admodum fit
pium eft , nec bona Philofophiæ cum illis commu
mentem cujufque fapientis femper affequi , cum non
nia facere , qui ne fomniare quidem animi purifi
folum formas manifeftas & proprietates rerum ex
cationem potuere : nec fas eft ea omnibus porri trinfecas quæ fenfibus
, fubje&tæ funt , fed etiam in
gere, que nos cum tot laboribus adepti fumus, que trinfecas occultas,
& donec arte manifeftentur, fæ
madmodum nec profanis hominibus Eleufinarum
penumero intelligant. Dicunt enim omne extrinfe
dearum licet arcána patefacere, aque enim utrique
cum fuo intrinfeco contrarium effe ; unde quodin
ifta facientes injufti atque impii habebuntur. Et
manifefto frigidum & humidum eft, in occulto ca
infrà. Multite publicè philofophari nobis retule
lidum effe & ficcum . Eodem modo de rerum colo
runt , quod Pythagoras vetuit. Porphyrius [ Initio
ribus judicandum , ficut videre eft in plumbo quod
lib. de refponfis Philof. ] quoque cum omnibus fcrip
extrinfecus lividum & nigrum , intrinfecus eft ru
ta fua communicari vetat. Tu cave, inquit , ne aut
beum , quod patet ex calcinatione ejufdem , dum
lucri aut inanis gloriæ gratia fceleftis & indignis
in minium tranfit. Idem quoque confpicitur in vi
hominibus hic tradas , non enim parvum tam tibi
triolo , quod in manifefto cæruleum , vel viride aut
qui edes , quam mihi qui tibi credidi periculum im
ad viriditatem declinans , per affationem in col
miner.His autemfolummodò hæc communicanda
chotar rubeum tranfmutatur , atque ita ejus pro
funt , qui vitam ad animæ falutem duxerunt ; nam
fundum & intrinfecum vifui patefit antea occultum,
& ipfi Dii non apertè fed ænigmaticè hominibus
1 & è contra , quod antea manifeftum erat , occulta
ifta tradiderunt. Meminiffe etiam verborum Salva
tur. Quare cum à formis & rerum proprietatibus
tam
 Lib. I. Sect. IV. Subfect. I.
349
sam manifeftis , quam occultis , & fimiliter à co runt in arboribus , plantis & herbis ; & quidam in
loribus , fæpius à ftatu & conditione operis aut à lapidibus , arfenicis & aliis mineralibus , & alie
loco ubi generatur lapis , imò ab omnibus rebus nati funt à veritate fcientiæ. Sed pergamus ulte
elementatis , nomina mutuarint Philofophi , mi rius. Interdum lapis homo galeatus & altus dici
rum non eft fi varient valde , & diverfis nomini tur , cum nimirum humiditas ejus per cucurbi
bus eandem rem vocent : nec enim curant de ver tam & alembicum deftillatione excipitur. Sic
bis , ait Rofarius , fed de natura & proprietatibus etiam lapidis compofitum Rex & Regina dicun
rerum defcriptarum , & nomine unius fæpè intelli tur. Unde in Turba legimus. Veneramini regem
gunt aliud , nam res non funt verbis fubjectæ , fed & ejus uxorem , quoniam nefcitis quando indige
è contra verba rebus . Et fi femper de virtute in tis his , quæ regem & fuam uxorem emendant. Sic
tentionis verum dixerunt , fed de virtute fermo vir & mulier dicuntur , mafculus & fœmina prop
nis non item. Unde Senior : Sapientes ufi funt di ter copulam videlicet , & a&tionem & paffionem.
verfis tropis in affimilatione , & funt diverfi in no Rofinus Artis auri arcanum ex mare & fœmina
minibus, fed intellectus, in quem innuunt eft idem. confiftit . Pater item & mater, & filius, refpe &u ge
& Alphid. Corda brutorum animalium , & fel , & nerantium & generati. Hermes. Pater ejus eft Sol,
fuccos herbarum , & omne quod eft in terra & mater Luna. Et Rofarius. Ipfa ut pia mater fovet
fuper terram multiplicaverunt fapientes in hoc filium fuum. Quandoque folum de muliere loquun
opere , parabolas , nomina & actiones , ut ab tur fubtracto nomine mafculi , ficut Theophilus in
infipientibus tollerent , & intelligentibus de Turba : Mulier fuos fugiens generos illis per fe
monftrarent. Scito quod non eges illis nomini quamvis coada domeftica fit ; ubi mulicr pro la
bus , fed uno tantum nomine quod eft aqua , & pidis humiditate , quia inftabilis & inconftans fu
una actione quod eft coquere. Et Mireris . Quili giens ab igne. Quandoque folum de viro. Non opus
bet fapiens eam proprio nomine nuncupavit, quod eft de fingulis exempla adducere, cum ubique apud
libet tamen nomen verum eft & directum. Hanc au&ores occurrant. Sufficiat monuiffe hæc omnia
enim Artem dicunt effe ad inftar cœli & ftella diverſo dici refpe&u , & nunc eos de lapidis prin
rum , & verum dixerunt ; in eo namque funt fep cipiis,terra videlicet , aqua , & igne , feu corpore,
tem planeta. Hujus autem rei quod furfum ele fpiritu & anima fingulis & feparatis , nunc de om
vatur cœlis afferunt effe fimile ; quod verò deor nibus & conjun&is loqui. Senem etiam & juvenem
fum defcendit , terram dicunt ; quod verò cali lapidem dixere. Unde Rhafis , Lapis nofter primo
dum , igni referunt ; quod aëreum , vento ; quod fenex , ultimo juvenis , quia albedo eft initio , ru
humidum , marium nuncupant & aquarum nomi bedo in fine. Et in Turba : Accipe arborem , & im
nibus , ac maris animalium ; quod de colore fue pone ei magnæ ætatis hominem, & c . Cum vero ter
viriditatis , vegetabilibus referunt & arboribus; ra paulatim aquam fuam ebibit , dicitur puer la
quod conjun&um & ficcum , lapidibus ; quod verò &ans. Unde Eminganus in Turba : Infpicite lactan
fequeftratum , arenæ referunt , & cinerem effe di tem puerum , & non impediatis eum , in eo enim
cunt; quod mobile volatilibus ; quod fluxibile & manet arcanum. Vocantur eadem frater & foror,
liquabile oleo comparant , quare ejus nomina patruus , avunculus , focer , gener , fratres uterini ,
multiplicata funt. Et Anaftratus in Turba. Hoc fe focii , fervus rubicundus , virgo, puella, vir indutus
cretum invidi affimilaverunt arboribus , metallis, pulcherrimis veftimentis , Rex diademate rubeo
volatilibus , & reptilibus , & quanto plus potue coronatus , &c. Eodem modo animalibus lapidem
runt, nomina variarunt. Hæc fapientum dicta quan affimilaverunt propter fanguinem quo vivunt , nam
quam fufficere deberent , tamen ad majorem le. anima cujufque animalis in fanguine. Tin&uram
gentium utilitatem exempla quædam in medium enim fuam fanguini comparaverunt propter rube
adducere non pigebit , & ab homine quidem inci dinem , & quia calorem & vitam dat corpori ficut
pientes , ad animalia , vegetabilia , metalla , me fanguis animali , quo privatum privatur & vita. Li
dia mineralia , colores , diftin& tionem humidi & lium : Si animalia lento igne regantur , compofi
ficci , & fi quæ funt fimilia progrediemur. Primum tum fuave fit . Et Acfubufon in Turba : Accipite ani
itaque Lapis homini comparatur , quia non nifi malquod dicitur kenkel, & ejus humiditatem quam
ratione & fcientia humana ad eum pervenitur , & ejecit. Sed non folum nomine animalis generali
quia non nifi ab homine perficitur aut propter ani ufi funt , fed etiam ad fpecies defcenderunt , fic
mam lapidis quam hominis animæ compararunt. Leonem vocarunt , gryphum , camelum , equum,
Unde Au&
tor Conjugii Solis & Lunæ ex Turbama canem , vitulum , propter rationem fupradi&am,
jori ni fallor : Accipe hominem & tunde eum fu aut proprietatem aliquam quam habent prædicta
per lapidem , trahendo donec moriatur , & cor animalia & fimilia communem cum lapide. ( Alb.
pus fpirituale fiat , poftea redde ei animam fuam. fecr. Ald. ) Unde in Alleg. Sap. Hermes : Si ca
Mirum eft profecto idiotas & indoctos , qui ver melorum tuorum tertiam partem confumas , dua
borum fonum & intelle&um occultum attendunt, bus tertiis refiduis jam ad propofitum pervenifti.
cum iftiusmodi legant , non eadem trahere ad Quæ fimilitudo defumta videtur à longitudine col
fimilia. Quis enim ita infaniat , ut juxta literam li camelorum quod eft inftar cucurbita per quam
hominem capiendum putaret , tundendum & oc afcendit fpiritus , de quo loquitur Haly in fecretis.
cidendum , ut Philofophorum lapis ex eo produ Accipe Canem corafcenem mafculum , & canicu
catur , & tandem anima femel exemta in eum de lum Armeniæ, & junge fimul, & parient canem co
nuo refundatur ? Sic non majore pollent judicio, loris cæli. Avium etiam & infe&orum omniumque
qui Philofophorum verbis infiftentes , ex anima volatilium nomina lapidi donarunt , eo quod fur
libus , vegetabilibus , mediis mineralibus , & la fum elevetur & quafi volet , quamvis etiam prop
pidibus Elixir conftitui poffe credunt. Quos me ter alias rationes. Sic gallum , gallinam , corvum,
rito fubfannat Havel in Seniore. Hi inquit , dixe aquilam dixere. Alphid. Nulla aqua fic quelles , nifi
runt quod pater auri & argenti fit animal terræ & illa quæ fit de ſcarabeis aquæ noftræ. Pifcibus item
maris, vel homo , vel pars hominis , ut capilli, fan affimilarunt , unde Mundus in Turba : Recipe par
guis › menftruum , fecundina ; & quidam dixe tem de felle pifcis , & de urina vituli partem, &c.
Tom. I. Gg Et
 }

Bibliotheca Chemica Curiofæ

350

Et in ænigmatibus Sapientum. Eft in mari noftro reris : Nullum vegetabile nec fructus ullus appa
pifciculus rotundus , offibus & cruribus carens, ret germinando , quin fit ibi viridis color , fimili
&c. Animalium etiam partibus , Cordi , hepati, ter hujus rei germinatio viridis eft, quamvis in qui
ftomacho , capiti , cerebro , oculis , ventri , mam bufdam aut nomenclaturam aut ficci calorem fe
mis , nervis & venis : Humoribus quoque eorun quuti videantur Philofophi. Sed quoniam de repti
dem , bili , fanguini , pituita , melancholia. Unde libus & vegetabilibus egi , potuerunt etiam præ
Morienes . Accipite phlegmaticum , & cholericum, ter rationes jam dictas lapidi nomina quædam im
& terite fanguinem cum eis. Omnibus etiam ex pofita fuiffe , propter mirabilem varietatem figura
animalibus ortum habentibus , velut funt capilli , rum quæ in ipfo opere apparent , coloribus aliquot
fecundina , ungues , menftruo item , femini & la fimul emergentibus , ficut in nubibus aut in igne
&i; quia ficut animalia ex feminibus maris & fœmi formas miras animalium , reptilium , aut arborum
næ generantur , & menftrui acceffione crefcunt & quandoque imaginamur , prout in fragmento quo
augentur , & la&e quod nihil aliud eft quam men dam libri Moyfi adfcripti inveni in hunc modum:
ftruum aut fanguis bis coctus nutriuntur, ita & lapis. Cum corpus fuerit folutum , apparebant aliquan
Hinc , Arnald. ( In libro qui flosflorum inferibitur. ) do rami duo , aliquando rami tres , aliquando plu
Nutritur autem lacte fuo , id eft, fpermate ex quo res, aliquando formæ reptilium, aliquando ac fi fe
fuit ab initio . Excrementis item animalium , fter deret homo fuper cathedram cum capite & omni
cori , urinæ , & fudori , propter fæces lapidis , & bus aliis membris , &c. Gummis etiam , refinis &
puri ab impuro feparationem, aut malum odorem, aliis liquoribus ex arboribus, fruticibus , aut plan
& evaporationem humiditatis fuæ fuperflux , quæ tis defluentibus lapidem compararunt. Unde Mun
urina infantis Lullio vocatur.Poffem hic & in plurib. dus in Turba. Gumma noftra fortior eft auro. Et
aliis rationes aſſignare ab his diverfas ex ftellicis Maria : Matrimonifica gummi cum gummi vero
Platonis & commentatore ejufdem Hebnabes Ha matrimonio. Partibus item arborum & plantarum,
mech , fed nolo effe longior . Ovo etiam lapidem utpote foliis radicibus , corticibus & lignis ficcis.
compararunt, quia ficut in ovo eft album & rubeum, Metallis quoque tam imperfectis quam perfe& tis,
videlicet albumen & vitellus , & cortex qui eft lo partim quia omnia metalla funt in lapide virtute &
co terræ , ita & in lapide. Unde Mireris : Nonne potentia , partim etiam ob alias diverfas rationes
.
vides quod nutritionis galline calore fit ex ovo In principio enim deco & tionis dum , lapis niger eft
gallus volatilis ? fimiliter hujus putrefactionis calo & crudus admodum, plumbum nominatur , cum ve
re, fit ex ovo noftro gallus volans . Et Hermes : In ro aliquantulum nigredinem dimittit , & dealbari
quifita à Philofophis difpofitio una eft, in uno no incipit , ftannum dicitur : item cum corpus calci
ftro ovo. Vocarunt etiam lapidem venenum , & natum privatum eft humiditate fua ut fluere non
compararunt bafilifco , draconi , viperæ , falaman poffit quemadmodum folebat , ferrum vocaverunt,
dra, ferpenti , lacertis , & aliis reptilibus , & bufo quod nifi difficulter admodum fluit. Unde Anaftra
ni. Unde in anig. Sap. legimus : Accipe viperam tus in Turba. Sumite ferrum & facite inde laminas
& priva eam capite & cauda , in iis enim locis latet tenues , & afpergite illas veneno . Similiter æs &
ejus venenum . Et Hermes : ( Tract. 2. ) Tunc fit dra latonem lapidem appellarunt . Unde in Turba.
co alas fuas cómedens , feque mortificans . Et Ro Non fit tinctura vera nifi ex ære noftro , propter
farius : Aquila volans in cælum , & bufo gradiens eandem cum ferro rationem , vel colorem æri fi
fuper terram eft magifterium.Ratio hæc poteft red milem. Mireris. As Philofophorum non eft æs ,
di, quia ficut bafilifcus, & vipera & fimilia venenata fed propter colorem as dixerunt . Argento quo
interimunt animantia fuo afflatu & contra&u aut que comparaverunt lapidem
cum jam perfecte
morfu, & venena naturam humanam pervertunt,ita dealbatus eft , & non eget nifi fermento Lunari.
& fulphur Philofophorum Mercurium vivum vapore Auro vero cum perfecte rubet. Argento vivo cum
fuo & tactu mortificat , & naturam ejus immutat. E lapis jam folutus eft , & in argentum vivum con
diverfo dicitur quoque lapis theriaca , antidotum, verfus . Lapidem fuum etiam dixerunt nummos ,
medicina,medicamentum ,quia ficut theriaca & me pecuniam , domum thefaurariam. Aftratus in Tur
dicamentis arcetur à corde venenum, aut retundi ba. Accipite
ex ære Philofophorum partem &
tur vis ejusdem , & corpora ægrota ad fanitatem re nummis mifcete . Ad prædi& torum intellectum con
ducuntur , ita per Elixir , Mercurio venenum fuum fert illud Rofini : Philofophi quando dicunt æs
aufertur , & dum in aurum tranfit , falubre tempe noftrum , pecuniam noftram , aurum noftrum ,
ramentum ei conciliatur , & alia metallorum cor magnefiam noftram , as fibi ipfis relatum dicere
pora leprofa & impura mundantur , &in aurum vel voluerunt , fimiliter de auro , plumbo , magne
argentum tranfmutantur. Idcirco Auctor perfeci fia , pecunia ipfis relata. Mediis item minerali
magifterii , five Rhafis is fuerit, five alius : Elixir eft bus auripigmento , arfenico , fulphuri , marcha
compofitum ex fpeciebus limpidis antidotum, me fitis , magnefiæ , thutia lapidem affimilaverunt :
dicina & purgamentum omnium corporum purgan vel ob adftri& tionem ; vel pondus ; vel fcintillas
dorum & curandorum & convertendorum in Luni auri & argenti quibus micant , cum idem con
ficum & Solificum verum. Arboribus etiam , fruti tingat in opere Philofophico , juxta illud Morie
cibus , plantis, herbis, radicibus, floribus, omnibus ni : Terra fatida cito recipit fcintillas aureas ,
vegetabilibus lapidem affimilarunt . Unde Balgus in vel ratione unctuofitatis , aut fulphuris quod in fe
Turba. Quidam fructus exeunt à perfe& tiffima ar continent ; five alias ob caufas que multæ funt :
bore primo vere &in exitus initio florent, Et Her Exempli loco paucula erunt. Parmenides in Tur
mes Viris fapientum : ( Tract. 1. ) Succus in 150. die ba: Accipite argentum vivum & in magnefiæ cor
bus extrahitur. In ænig. quoque Sap. Radix eft quæ pore coagulate , vel in fulphure quod non combu
cum fuo ftipite &fucco teratur , &c. Sic paffim le ritur , Senior . ( In clavi Sap. ma. ) Nifi in auri
gimus de rofis albis & rubeis , de Lunaria , mercu pigmento virtus effet congelandi Mercurium, nun
riali , portulaca marina , chelidonia & geldo aliis quam perficeretur magifterium . Et D. Thomas :
que compluribus. Et hoc quidem propter viridem ( Adfratr. Rainald . ca 2. ) Recipe Antimonium no
colorem qui eft proprie vegetabilium. Quare Mi ftrum , vel terram nigram oculofam &c. Salibus

item
 Lib. I. Sect. IV . Subfect. I. 351
item omnibus , aluminibus , atramentis. Et fali hil aliud funt quam aqua fulphuris . Forte propter
bus quidem , quia aperiunt , incidunt , extenuant, colorem bilis flavum , aut quia amara , quæ calida
corrodunt , humectant , folvunt , & metalla cal funt & acuta & pungentia . Olei etiam , butyri, pin
cinant , & eadem fluere faciunt. Et quoniam eo guedinis & unguenti appellationibus , tincturam
rum quædam volatilia funt , ea fpiritui , fixa vero fuam intelligi volunt , quia ficuti pinguia omnia te
corpori compararunt. Alumina & atramenta ad nacius adhærent, nec facile eluuntur è panno & ve
ftringunt , & cruda humore abundant , calcinata ftibus , aut aliis rebus quibus inciderunt , ita nec
vero ficca magis funt , & ignea , coloremque ru tin&ura Philofophorum , cum femel corpus fuum
beum affumunt , inftar lapidis , qui primum folu introiverit. Hinc illud Arnaldi : (Rof. pari.2. e. 11.)
tus humiditate fuperflua laborat , quæ diuturna A qua abluit & mundificat , oleum vero tingit &
coctione perit , & tandem in rubedinem conver colorat. Hermes : Terræ noftræ unguentum eft ful
titur. Aquis etiam corrofivis fpiritum fuum com phur. Senior : Pinguedo & pinguedines funt nomi
parant Philofophi , quia ficut aquæ compofitæ ex na aquæ divinæ. Eodem modo terram fuam omnis
falibus , atramentis , & alumine , corrodunt & fol ficci appellatione intelligunt , lapidis, arenæ , cal
vunt , metalla , & eadem dividunt , & feparant ab cis , cineris , &c. Unde Attamanus in Turba : Ac
invicem , ita etiam fpiritus feu aqua Philofopho cipite lapides marinos veteres. Et Dardaris ibi
rum corpus fuum folvit , & tincturam ab eo fepa dem : Accipite album humidum , eoque arenam
rat. Unde Auctor Rof. minoris aquæ fortis laudes imbuite.
& opera defcribit. Refolvit inquit folidum , & Nominibus item omnium ficcantium , conftrin

reddit liquidum , mundat immundum , corrodit gentium , coagulantium , aggregantium , attrahen

fuperfluum , omnia penetrat , durum mollificat, & tium. Unde etiam affimilatur magneti & ferro ,
eft clavis totius artis , &c. Lullius etiam frequen fpermati & matrici. Hinc Pythagoras in Turba
ter aquis fortibus utitur. Sed quoniam de mediis Scitote quod res quam multipliciter narraverunt
mineralibus , falibus item & atramentis , nec non Philofophi , fuum abfque igne focium confequitur,
aluminibus in tertia hujus libri parte aliquid etiam ficut magnes ferrum, nec fine caufa confertur fper
dicendum eft , ad colores tranfibo , à quibus no mati & vulvæ. Sic è diverfo aqua vocatur nomini
mina infinita mutuarunt Philofophi. A viridi enim bus omnium rerum quæ folvunt, humectant , emol
omnium vegetabilium appellatione lapidem di liant, laxant, rarefaciunt, purgant, lavant, mundifi
&um fuiffe fuperius demonftravi ; fed cum præter cant. Hinc illud : Aqua noftra eft fapo fapientum
illum & alios intermedios tres præcipuos enu omnia immunda abluens . Sic eadem dicitur culter,
merent Philofophi , nigrum videlicet , album & inciforium , fpata , gladius , quia dividit purum ab
rubeum , ab illis potiflimum lapidem denomina impuro , & feparat animam à corpore. A terreftri
runt. Propter nigredinem enim , ab omnium ni bus afcenderunt ad cæleftia Philofophi , & res fuas
grarum rerum appellationibus nomina defumpfe comparant Calo . Unde Hermes: Calum mas eft fe
runt. Sic antimonium , pix , carbo , corvus , ca mine, terra vero fœmina mafculi . Et Planetis , ficut
put corvi , plumbum , æs uftum , ebur uftum di in Alleg. Sap . Opus noftrum fit ex feptem Planetis.
citur. Hermes : Caput corvi artis eft origo , id Primo ex Saturno, fecundo ex Jove,tertio ex Mar
eft , nigredo. Et Socrates in Turba. Abfque plum te , quarto ex Sole , quinto ex Venere , fexto ex
bo nulla fit tinctura vera quæ vim habeat , id eft, Mercurio , feptimo ex Luna. Loquuntur etiam de
absque nigredine. Propter albedinem omnium al conjunctionibus Planetarum fuorum , & oppofitio
borum denominationes acceperunt , quare lapis nibus , & eclipfibus luminarium , de cauda & capite
dealbatus talcum dicitur , marmor , argentum, draconis , quemadmodum Lullius in teftamento.
cbur , flos falis , offa , cryſtallus , lumina cryftal ( Cap. 24. ) Et Anaftratus in Turba : Luna folis lu
lina , margaritæ , calx , cortices ovorum , luna cal mini jungitur. Et Alius. Mercurius radiis folis oc
cinata , nix , grando , cineres clavellati , terra al currit. Similiter res fuas refolutas , fumo , vento,
ba , lapis candidus , pulvis albus ftellatus , fplendi acri , vapori comparaverunt. Hermes : Portavit
dus. Item ab omnibus rubeis , rubificantibus , & eum ventus in ventre fuo. Et Morienes : Si fumus
per artem rubificatis. Propterea lapis rubeus, cro albus non effet , aurum ethees non perageretur. Et
cus , cinnabrium , minium , lapis , hæmathites ru Pythag. in Turba : Hujus artis fcientia nihil eft
beus , fanguis humanus combuftus , vitellus ovo quam vapor & aqua. Imò & ad ea quæ non funt trans
rum , alumen calcinatum , coralli , aurum voca fierunt, & lactis virginis, & lactis volatilium memi
tur. Exempla non adduxi , quia infinita ubique oc. nerunt. Hermes : Occulta apparebunt , & lac vir
currunt. Similiter quia in opere duabus egemus ginis dealbabitur. Apud eundem etiam & in Turba
maturis feu qualitatibus , humidi videlicet & ficci, legimus de lacte volatilium. Et hactenus quidem de
Aquam fuam omnis humidi nomine vocarunt , ace nominibus ipfius Lapidis five lapidem componen
ti , urinæ , fudoris , lactis , fyrupi , brodii & alio tium,fed ex diverfitate operis & regiminis ejufdem
rum innumerorum. Baccon in Turba. Reddite ei non minor oritur varietas.Teftis mihi erit Rofinus,

fudorem fuum. Et Borates ibidem. Regite lapi ( Lib. de divinis interpretationibus. ) cujus unicum
inquit quod contritio
dem granatorum fyrupo. Maris etiam & marium exemplum adducam Scias
Aluminumque ; hinc Mireris tria maria nominavit & dealbatio eft neceffaria , unde quibufcunque mo
dis res dealbantur & conteruntur , vel fubriliantur,
tria argenta viva , five tres aquas quibus in opere
vel dividuntur, vel feparantur, vel quibus operatio
fuo egent Philofophi , mare nempe Egypti , me
ridiei, & Indorum . Et Arithenes in Turba, Accipi nibus hæc fiunt , vel per quas res, abillis modis, ope
rationibus & rebus receperunt fimilitudines Et quia
te corpus , & maris noftri aquæ imponite . Senior:
quædam res purificantur per diftillationem , ut per
(In libr. defig. & ima. ) Sapientes nominaverunt
alembicú aquæ, quædam per fublimationem , ut fpi
lapidem fuum mare , quia ex eo afcendunt nubes
corum & pluvia. Unde Lucas in Turba: Sumito nu ritus; quædam per folutionem, ut fales; quædam per
corpore donec ftannum ablutionem , ut panni; quædam per combuftioné ut
bem & cum fuo coquite
calx;quædam per divifionem,ut metalla ab invicem
fiat. Fellis etiam & fellium nomine ufi funt. Hinc
, upper pan
Rolin : Fella de quibus loquuti funt Philofophi, ai per cineritium;quædam per colationem
Tom . I. Gg a AWA
352 Bibliotheca Chemica Curiofe

num & filtrum : cum dicitur fublima vel aliquid æquivocis difcernendis nemo nifi admodum in
iftorum , intellige quod debes tune dealbare , fcriptis Philofophorum verfatus fatis ingenii aut
&c. Opus etiam comparant quatuor anni tempo- prudentiæ adferre poffit. Exempla duo in medium
ribus. Solutionem namque lapidis hyemi con- adducam , nec longius progredior quam ad lapidis
ferunt , quia hyemes frigida , humida & pluviofa. materiam , quam argento vivo & fulphure comitare
Coagulationem veri , quod Calidum humidum flo- omnes indifferenter afferunt , eaque potiffimu
res producit & germinare facit cuncta vegetabi- affumam , ut tyrones affuefcant libris Philofopho
lia. Rubefactionem æftati , quæ calida eft & ficca, rum intelligendis , cum fint principia artis , & to
fixionem Autumno quo fructus colligantur. Sed tius operis , & fundamenta. Quotupliciter igitur
ut his fimilitudinibus finem imponam , breviter Philofophis dicantur expendamus. Sed primum de
concludo , omnia quæ dici aut tractari poffunt de Sulphure , quod pro butyrino & vulgari illo adu
elementis , & eorum qualitatibus , de corum con- ftibili ufurpari notius eft quam ut exemplo indi
fufione in materia prima , & eorum diftin& tione, geat. Accipitur enim pro terra Philofophica. Unde
& eorum proprietatibus & paffionibus , de mun- Lullius : ( In Codicillo. ) Proprium argenti vivi no
di creatione & ejus principio & fine , de corrup- ftri eft , quod ex vapore Sulphuris fui congeletur.
tione & generatione , de materia & forma , de Idem : ( In practica Teſt c. 22. ) Sulphur noftrum eft
acu & potentia , de virtutibus & vitiis , pace & terra fubtilis vel aqua ficca , in ventre cujus ignis
bello , victore & victo , perfequente & fugiente, naturæ fortiter multiplicatus eft. Pro arg. vivò eti
amore & odio , de forti & debili , de fano & agro , am altera lapidis parte. Morienes. Quando Laton
de comburentibus & aduftionem impedientibus, cum Sulphure comburitur , & mollities fuper cum
de unitate & multitudine , de conceptione & par- frequenter funditur, tunc omnis ejus obfcuritas at
tu , de vita , morte , & refurre& tione , de paradi- que nigredo ab eo aufertur. Hoc eft , quando terra
fo , ejus celfitudine & gloria , de inferno & abyffo, Philofophica aqua fua feu argento vivo irrigatur.
& alia multo plura , de hoc lapide venerando di- Et Rofinus . Nihil agit in Solem quàm noftrum Sul
ci. Hinc fenior Lapis ifte eft diverfus ab omni- phur, quod Solem denigrat & confumit.Hinc etiam
bus lapidibus in naturis fuis & perfectione fua , & aqua fulphuris nominatur argentum vivum . Unde
fufceptione nutrimenti , & augmenti in præpara- Belus in Turba. Omnibus in argentum vivum ver
tionibus fuis , quibus nihil noftrarum operatio fis , fulphuris aquam nominant . Et alius . Aqua ful
num affimilatur , quia eft de femine mundi ( al. phuris eft aqua viva ab ære extracta, quæ poftquam
mundo ) multam habens benedictionem. Et fi effet extrahitur, potens eft in deco& tione folvere & con
ut opinantur de lapidibus five terris , aut vege- gelare omnia. Capitur item pro anima & tinctura:
tabilibus , non nominaretur fapientia , cum nec Lullius. ( In codicillo. ) Anima ipfa eft fulphur ac vir
mors , nec vita in ipfis fit , nec defponfatio , nec tus formans & figillans species rerum. Et Hermes.
conceptio nec generatio prolis , nec nutritio , cum ( Trait. 2. ) Anima eft unguentum & fulphur oc
noftræ præparationes quas novimus ex animalibus cultum . Idem ( Tract. 6. ) tria fupradicta , fulphur
noftris & lapidibus noftris quos vidimus & feci- videlicet, argentum vivum , & tincturam, unius ful
mus fuper eis , non ex vanitatibus & præparationi- phuris appellatione complexus eft. Qui non difcer
bus illorum fint. Hic itaque eft lapis ille mirabilis, nit, inquit , duo fulphura à fulphure , nihil novit . Et
cui nulla alia res totius mundi comparari poteft, pro elixiris materia immediata , lapide à fordibus
& in quem impingunt imprudentes. Hæc funt vin. & facibus repurgato. Arnald. ( Rof. part. 2. c. 16. )
cula plus quam vulcania , quibus involuti tenentur Pulvis afcendens fuperius eft terra alba foliata , &
qui fonum verborum fequuntur , & non intellectum fulphur album . Pro lapide etiam perfecto, fed non
Occultum fub illis velatum. Unde idem Senior . ( In dum fixo. Arnald. Quartum operis regimen eft fi
Libr. de fig. & imaginibus ) Excæcata funt corda & gere fulphur album & rubeum fuper corpus fixum .
oculi , & furdæ factæ funt aures ab his fimilitudini- Item pro lapide perfecto & fixo. Rofarius . Sulphur
bus & judiciis in omnibus hominibus : Legunt & album & rubeum congelat argentum vivum in au
non intelligunt ftudent & non percipiunt , igno- rum & argentum. Pro auro etiam quandoque &
rant veritatem & projiciunt illam: Qui autem erra- argento. Unde Plato , omne aurum fulphur. Et
verit à veritate, præcipitabitur in vanitate. Et alio Arift . Spiritus cum folverit corpus fulphureum
loco. Homines non intelligunt verba fapientum, non figitur , nifi occupaveris ipfum cum fatphur
nec percipiunt quod intenditur, unde falfificant ve- re novo de quo præparatum erat in principio, fcil.
ridicos , & rectificant falfidicos opinionibus fuis, auro vel argento. Lullius etiam ( In pract. teft. c.
& fibi debent imponere culpam , non fapientibus. 23. ) voce fulphuris pulverem intelligit dum ait.
Error enim eorum eft ex ignorantia intentionis eo- Per hane intentionem potes habere verum pon
rum , quando audiunt diverfa verba , fed ignota dus virtutum noftri lapidis , nam quando dimit
intelle&ui eorum , cum fint intelle &u occulto : ipfi tit argentum vivum in forma fulphuris, tunc often
vero faltem prout & litera & affignatio intelligunt, dit quod magnæ ignitionis eft . Quotupliciter ful
& fic falluntur , cum fit fepultum in occulto. phur Philofophis dicatur oftendi , reftat demon
Declaratis fimilitudinibus lapidis , & obfcuri ftrandum totidem fere modis argenti vivi appel
tate inde orta , tranfeamus ad æquivoca, quæ fola, lationem ufurpari. Primo quidem pro vulgari &
fi nulla alia obfcuritatis caufa fubeffet , non fatis ubique venali omnibus cognitio , deinde pro al
conftantem animum à propofito avertere poffent. tera parte materiam lapidis conftituente , vide
Eft autem hæc occultandi ratio fuperiori contra licet humiditate lapidis , vel aqua Philofophorum.
ria ; ibi fiquidem una res pluribus & infinitis no Arnaldus. ( Rof. part . 2. c. 8. ) Aquam diftillatam fer
minibus appellatur , at hic plures res & diverfæ va ad partem , quoniam ipfa eft Mercurius. Idem.
fab uno nomine comprehenduntur. Qui fane tra ( Ibid. c. 18. ) Contere calcem & imbibe cumMercu
dendi modus altero multo obfcurior eft, & difficul rio, & decoque donec corpus unum fiat . Pro fulphu
tatis plus habet , cum tanta & tam inufitata nomi re item & terra Philofophica,Conftans in Turba: Ni
num varietas non omnino imprudenti fcrupulum hil aliud curate quam hæc duo argeta viva videlicet
aliquem & fufpicionem laquei facile injiciat ; at in fixum in ære, & volatile fugiens in Mercurio, unum
namque
 Lib . I. Sect. IV. Subfect. I.
353
namque retinet aliud & à fuga cohibet. Hermes. nunc fœminæ nomen fortiantur juxta illud Lilii.
Hoc eft argentum vivum quod dicitur terra refi Quod prius egit fcilicet fœmina , tunc incipit pati
dua , que aquim ad fe trahit & ebibit. Pro anima à mare , & quod primo trahebat fcilicet fœmina,,
five tinctura lapidis . Hermes. ( Track. 3. ) Oportet five fulphur , nunc trahitur à mare five ab argento
nos duo argenta viva fimul mortificare : nempe ar vivo . Adducam in medium alia exempla , in que
gentum vivum auripigmenti , & argentum vivum non cadit iftius modi fufpicio , nempe de lapidis
orientale , id eft , oportet humiditatem lapidis & materia , quam unicam efle complures affirmant,
tincturam in fpiritu deportatam fimul figere in cor prout Arnal. ad Reg. Neapoli. Omnia inquit qua
pore. Pro proxima lapidis materia omnimode pu funt in lapide funt ei neceffaria , & nullo alio in
rificata. Lullius. ( In codicil . ) Collige quod in me diget , eft enim lapis unius naturæ & una res. Et
dio fublimatum invenies , quoniam illud eft quæfi . Lilium : Pluribus rebus non indigetis , fed tantum
tum bonum, Lapis nofter , & Mercurius. Pro fer una re , quæ in unoquoque gradu operum noftro
mento etiam auri & argenti. Iximedrus in Turba. rum in aliam vertitur naturam . Et Rofinus : ( Ad
Sulphura tingunt , & fugiunt , nifi argento vivo fui Eutychiam. ) Certum habe quod una res fit ex qua
generis juncta fint Poffem hoc loco multo plura ad omne quod petis fit. Atque hi quidem unitatem ,
ducere fimilium exempla,niti brevitatis caufa omit alii è contra pluralitatem commendant. Et inpri
tenda judicarem. Progrediamur itaque ulterius , & mis Geb. ( De inveftig. perf. c. 3. ) Quærimus ait fub
alias quoq; occultandi rationes enumeremus, inter ftantiam unam facere , tamen ex pluribus aggrega
quas elt Diverfitas ; fed quoniam de illa in tertia tam. Idem : ( Ibid. c. 12. ) Unus lapis Philofopho
hujus Tractatus parte diffufius agetur,ubi de mate rum nuncupatur , quamvis à multis extrahatur cor
riæ , & regiminum artis diverfitate fermo erit , hic poribus five rebus . Et in Alleg. Sap. Labem aufer
tantum de contradictione ei cognata & vicina ali à corporibus , id autem non fit nifi in duabus auc
quid effari vilum fuit , quæ in aliis fcientiis probro tribus fpeciebus , & in pluribus rebus , in una enim
fa foret, & vituperio digna , & earum veritatem in & fimplici re minime fit . Et Philotis in Turba: Pri
dubium vocare poffet : in hac autem Philofophi id ma compofitio ex pluribus fit rebus . Oftendi con
fibi vitio non vertunt , imò confulto non aliis tan tradictionem diverforum au&torum , nunc quomo
tum fed fibi ipfis contradicunt , ut videlicet legen . do idem auctor in eodem libro , & quandoque in
tem exerceant , & judicium ipfius explorent , num eodem capitulo fibi contradicat reftat indican
in delectu naturalium erret , & ea quæ contra natu dum. Et primum quidem occurrit illud Pythago
ram funt potius quá naturæ amica accipiat, an è có ræ in Turba : Aqua munda ex folo eft fulphure : &
verfo:adfirmate id ipfumRhafi . In lumine luminum.) ftatim in fequenti fermone ejufdem libri Belus con
In Alchemicorum , inquit, libro profe&tum infinua trarium afferit dicens : Aqua munda non eft ex ſo
vi fermentum annotatione planum , in inquirendo lo fulphure , verum ex pluribus compofita rebus,
facile , quod non effe fermentum in eodem afferui: quæ unum fulphur facta funt , ex pluribus fulphuri
fed qui difcretione viget , & fapientia floret , fi no bus. Similiter Bacfem in Turba : Philofophi , in
ftri fermonis interiora perfcrutari voluerit , tam quit , opus variis nominibus diviſerunt , dixerunt
ipfius locum , quam exordium fe inveniffe gaude enim commifcere , coquere , fublimare , dealbare,
bit. Auctores alios citemus , & quid de fulphure di terere, affare, coagulare, rubiginem facere & tinge
cant recenfeamus; quòd marem fœminæ fcilicet ar re, hæc plura funt nomina, regimen tamen unum eft,
genti vivi quidam , alii è contra foeminam maris Et ftatim cum videatur unam a&ionem continuam
appellant. Et marem quidem Lullius in practic. te prætendere , fcilicet deco&
tionem , fubdit oppofi
ftamen. ( cap. 22. ) in hunc modum : Sulphur no tum in hanc fententiam. Et fi fcirent Philofophi
ftrum habet virtutem figillandi & formandi fimile unam deco&ionem & contritionem fufficere , non
fibi , & ideo dicimus quod eft pater & femen mal tantum eorum dicta reiterarent , quod ideo fece
cul. Item Beatus Thomas Aquin. ( In comment .
fuper runt, ut teratur compofitum & coquatur jugiter,ne
Tab. Hermetis. ) Puriffima & fubtiliffima fubftantia que laboris vos tædeat. Arnaldus quoque cum dicat
fulphuris in ipfis corporibus contenti eft quafi fe in rofario fuo : Quod facis in albo, facis in rubeo,
men paternum,activum & formativum Et Rofarius : quoniá hæc medicina in effentia eft una, & in modo
Quamdiu durat nigredo,obfcura dominaturf cemi agédi fimiliter una.Item alio loco:Unus eft lapis ad
na , quæ quidem prior vis eft lapidis , quæ etiam album & ad rubeum fimul & femel faciendum.Item.
acetum acerrimum nominatur. Per Acetum autem Unum eft opus ad album & rubeum, & repetat cap.
fignificari aquam lapidis , & argentum vivum fupra decimo in principio opus auri& argenti per omnia
demonftratum, quod cum dicatur fœmina , necella convenire : tamen eodem cap. quafi omnium ante
rio terra five fulphur lapidis mas erit. Atque hi di& torum oblitus, Opus inquit albi eft ad albifican
quidem confenfu quodam fulphur loco maris ha dum, & opus rubei ad rubificandum : non ergo mif
bent , alii econtra loco fœmine ; inter quos eft Ar ceas opus unius lapidis cum opere alterius, quia ve
naldus. ( In lib. quiflosflor. ) Sic enim ait: Dum ter hementer errares fi fecus faceres. Aliud exemplum
ra incipit aliquantulum retinere Mercurium fe ex eodem : Indiges quod in fubtiliatione & folu
cum , tunc agit mafculus in fœminam , id eft , Mer tione corporum labores , funt enim fortia, & indi
curius in terram. Et Lilium : Per lenem decoctio gent præparatione longinqua & operatione conti
nem mafculus , id eft argentum vivum , è foemina, nua, ut primo calcinentur , & poftea folvantur, quo
id eft , à fulphure tingentem accipit fpiritum. Ce niam cum calcinata fuerint facilius folvuntur , eo
rus quoque in Turba : Accipite argentum vivum quod calor ignis penetrans partes corporis , facic
in quo elt mafculina virtus. Quantum autem refe aquam ingredi poft ipfum, & fic eft magis folutionis
rat fupradictorum notitia , fcit diligens librorum fufceptivum. Eodem capite quafi ofcitans & à fom
lector , cui ubique maris & fœminæ , viri & uxo no expergefactus dicit expedire corpora folvi per
ris , agentis & patientis nomina occurrunt , quæ aquam folam fine calcinatione. Num cogitandum
fi diftinguere nefciat fruftra laborat . Sed poffet eft tantum doctore, & in aliis fcientiis præclare ver
quis dicere fulphur & argentum vivum viciffim age fatú memoria lapfum fuiffe ? nihil minus, imo ftudio
re & pati , proinde mirum non effe , fi nunc maris & quidé data opera id fecit,non hoc in ".. loco folum,
Tom. I. Gg 3 fed
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
354
fed multis præterea aliis , prout etiam Lullius & cæ.
teri , quorum exempla non diffimilia paffim occur
runt , quæ huc conferre non eft neceffe , cum ad
aliam velandæ do&rinæ artem mihi fit transeun
dum. Ea eft ut utantur nominibus inufitatis & in & diminuant fummam radicis pro libito , integran
cognitis , aut fi nota fint ad aliam prorfus fignifi tes interdum ipfum totum per partes , ne indocti
cationem detortis , ita ut peculiari idiomate quo capere poffint . Exempli loco erit illud Senioris:
fe mutuo intelligant loqui videantur. Sic præter Intellige principium numeri, primum & fecundum,
metalla que planetarum nominibus infignivere , ut & dicis duo , & illa funt tria in numero , deinde
videlicet Aurum Sol , Argentum Luna , æs Venus, dicis tria quæ funt numero fex , deinde dicis qua
ferrum Mars, itannum Jupiter, plumbum Saturnus , tuor & fiunt in numero decem numeri manifefti,
argentum vivum Mercurius dicatur , infinita alia
introduxere, veluti funt Laton, Azor, anima, Leo,
Draco,terra foliata, Cambar, marteck, kahul, adki
brick , boritis , zandarich , muchal, Cortupble, fer
mentum , menftruum , coagulum, venenum , & fi
milia innumera. Præcipue vero auri & argenti ap
pellationibus ita omnia intricarunt , ut vix multo
rum annorum ftudio hujufmodi vocabulorum figni
ficatio erui poffit. Sic Morienes : Auri fermentum
aurum eft. Hermes : Seminate aurum veftrum in
terram foliatam. Rofinus : Nifi aurum in aurum po
nas nihil habes, quoniam magnum non eft in parvo.
Item in Turba : Non tingit Sol nifi tingatur. Et Lul
lius, Scientia hæc eligit aurum pro patre , & argen
tum pro matre , quia de iftis duobus corporibus
in codem fulphure & arfenico præparatis noftra
medicina elicita eft , Difficultatem ex vocibus in
cognitis aut non vulgaribus ortam non mediocri
ter augent incogniti characteres , cum præter pla
netarum omnibus fere notos , fulphuri , falibus,
atramentis, aluminibus & mediis mineralibus, imò
elementis ipfis & calcinationi & fublimationi aliif
que artis operationibus peculiares donarint ; aut
literarum tranfpofitione , aut numeris & notis oc
cultis ufi fint plurimi in libris fuis fcribendis. Sed
nihil æque ftudentibus obeft atque imperitia eo
rum qui libros transfcribunt, dum voces non intel
lectas , & ut ipfi exiftimant abfurdas omittunt, aut
quod pejus eft emendare volentes fenfum omnem &
auctoris fententiam pervertunt , gloffas etiam fæpe
imperitorum hominum in textum transferunt. Nec
diffimili vitio carent qui libros aliena lingua editos
in aliam transferunt , ut in pofteriore editione lati
na Comitis Bernardi nonnullis locis videre licet, &
in Morieno , qui ex Arabico in latinum fermonem
converfus àRoberto Caftrenfi tantum ab alia trans
fatione differt, ut multis locis alius plane auctor vi
deatur. Stylus etiam auctorum hujus fcientiæ mul
tiplex & varius non leve impedimentum legentibus
adfert. Quidam enim phyficè feu naturaliter & fe
eundum naturæ progreffum fermones fuos infti
tuunt , alii medicorum tradendi morem fequuntur,
nonnulli arithmetice edifferunt , quidam etiam
Aftronomia & Geometria normas fedtantur. Na
turaliter & philofophice de corruptione & genera
tione , de actione & paffione , de elementis & eo
rum qualitatibus , de materia & forma , de facul
tatibus , & potentiis animæ , de quatuor anni tem
poribus , de vaporibus & pluviis , de Iride & ejus
caufa , de viro & muliere , de conceptione & par
tu , de fœtu & aliis multis loquuntur. Medicorum
vero ftylum fequuti de fano & ægro differunt , de
mutatione complexionum , videlicet à frigida &
humida in calidam & ficcam , & è contra , de cru
ditate & digeftione, de urinæ infpe&tione , de Crifi
nativitatis & ortus lapidis , quam crifibus acuto
rum morborum putridarumque febrium compa
rant ut videlicet vifo motu primo fuper finem
atteftari quis poffit . Arithemetici quoque hanc
fcientiam fuis numerorum diftin&ionibus in parte
& in toto obfcurarunt , nam terminos & finem to
tius operis in numerorum divifionibus occulta
runt , quemadmodum & pondera , cum addant
occulti autem quatuor. Et illud Eximeni in Turba;
Jubeo vos argentum vivum coagulare ut duo tria
fiant , & quatuor unum, & duo unum. Auctor etiam
trium verborum ( Cap. 4. ) dicit , quod à tribus
oportet extrahere duo , cum à duobus non extra
huntar tria , fed à tribus intelliguntur duo & fep
tem. Et Hermes in feptem tractatibus : Aqua eft
quæ dividit ipfam in alias quatuor , una fcilicer
duabus & trina uni , quarum colori tertia pars eft,
humori vero duæ tertiæ , quæ aquæ funt pondera
fapientum. Aftronomice vero loquuntur Philofo
phi de zodiaco & fignis zodiaci , de polis , de eo
rundem exaltatione & cafu , de conjun& tionibus
& oppofitionibus , & eclipfibus luminarium , de in
fufione luminis Solaris in Lunam & ftellas , de Mer
curii natura verfipelli , qui cum bonis planetis bo
nus eft , & fortunatus , cum malis malus , & infor
tunatus , & de planetarum operationibus in hæc
inferiora , & fimilibus , Geometrice vero de ter
minis & angulis , de quadrato , triangulo & cir
culo , quomodo item quadratum & triangulum fie
ri debeat , rotundum , & è contra. Hinc illud Ro❤
farii : converte quadrangulum in rotundum, & ha
bebis magifterium . Ad furni item fabricam Geome
tria regulas neceffarias ait Haly. ( Lib. Secret . Alch.
in praf. ) Qui hunc librum inquit habuerit , legat
aliquid Geometriæ , & ejus menfuras addifcat , &
clibanorum fabricam rectè componat , nec modum
excedat . 1
His ad poftremum adde quod Philofophi impoſſi
bilia videantur præcipere . Unde non folum diffici
lis , fed omninò fallax & impoftorius videri poffet
de arte tractatus omnis , jubent enim diftillari ele
menta , ablui , & mundari , & demum , quod ridi
culum videatur , certo pondere conjungi . Haly:
( Lib. Secret.c. 9. ) oportet accipias lapidem , & fe
pares ejus naturas , id eft , quatuor elementa , ter
ram , aquam, aërem & ignem. Arnald. ( Rof. par. z.
68. ) Cum habueris elementa divifa , ablue ea, fci
licet aquam , & aërem deftillando , ignem vero &
terram fortiter calcinando. Si vero quis fimilitudi
narie hic putet vocari elementa , veluti , exempli
gratia , in ceræ aut mellis deftillatione , ut quod
primo egreditur phlegma , aqua vocetur, quod fe
cundo loco oleum flavum , aëris nomen obtineat,
tertio vero loco oleum rubrum ignis , fæces vero in
fundo remanentes terræ nomen fortiantur , is haud
dubie errat , cum dicat præallegato loco Arnal. ig
nem calcinari debere , quod in oleo rubeo , & fa
cilè inflammabili locum habere non poteft. Deinde
Philofophi non curant de elementis tangenti adhæ
rentibus , ut dicitur in Turba. De pondere autem
elementorum , idem Arnaldus : ( Rof. par. 2. 6. 24.
Cave tibi in commiftione Elixiris , & operare ibi
fapienter , ut fcias quantum debeas opponere de
aqua , de aëre , de terra & de igne, alioqui fi fecus
feceris , opus non valebit. At quis mathematicus
ita fubtilis unquam inventus fuit , qui elementa in
vifibilia, aërem dico & ignem,& impalpabilia men
fura
 Lib . I. Sect . IV. Subfect. I.
355
fura aut pondere complexus fit ? dicente præfertim folidum fit fuperftrui poteft : Hanc cum unam dí
Eximeno in Turba , elementorum duo videntur, & cant Philofophi , plufquam mille legionnm nomi
eorum virtus & opus fcitur , alia autem duo nibus , ut ait Rofinus ( Lib . ad Eutychiam . ) nuncu
nec tanguntur nec videntur. Nec minus abfurdum paverunt , nomine videlicet omnis rei , quæ vel in
videtur , quod dicant convertenda effe elementa , terra,vel in mari , vel aëre reperitur. Hanc omnibus
cum id videatur folius Dei & naturæ opus. Unde rebus affimilaverunt ,hanc monftrum Hermaphrodi
Arift.Chemicus: Converte elementa , & quod quæ tum,mafculum & fœminam , cœlum& terram, & cor
ris invenies. Et fane hac elementorum traditione poream & fpiritualem , chaos , microcofmum, maſ
philofophi artem ita obfcurarunt , ut plurimi hac fam confufam , continentem in fe omnes colores ,
difficultate infpecta cum ipforum mentem non ca & omnia metalla in potentia , & qua nihil fit in
piant, à ftudio librorum refiliant, aut credant hæc mundo mirabilius , cum imprægnet feipfam , con
omnia mera effe figmenta ad artis occultatio cipiat feipfam , & parturiat feipfam . Hanc maximè
nem inventa , dicentibus præfertim philofophis , occultant , nec nomine proprio nuncupant.Unde
unare , unica difpofitione totum opus terminari. E Rofar.Lapidem per defcriptionem fuarum radicum
quorum numero me fuiffe quondam non inficiabor, nominavimus , nec enim aliter nominare eum pof
quanquam immerito, quando nunc cum Raymundo lumus. Et Alph. ( In cla. Phil. ) Hic lapis à loco
Lullio fatear ex elementorum divifione & munda gloriofiffimo fublimi maximi terroris procedit, qui
tione totam artem dependere. Sic enim ille : multos fapientes neci dedit , qui cuilibet eft fimi
Totum magifterium eft dividere elementa à metal lis , cujus nomen dici non poteft. Et alius : qui lapi "
lis , & ea purificare , & à metallis fulphur naturæ dem nominat , ejus virtutem ignorat , nam qui
dividere. Nam totus labor eft in hoc, & tota magi virtutem novit , eum non nominat. Imò nec nomen
fterii fatigatio in elementorum & fulphuris divifio proprium habere affirmant quidam. Sic enim Alph.
ne. Et Arnal. Si non įdividis elementa lapidis non Si lapis proprium nomen habet,vulgare non audent
poteft conjungi anima cum corpore. Et Aftanus in propter rationes ab ipfis traditas. Hin Rofin . Non
Turba : Spiritus non conjungitur cum corporibus, parum timui ne Deus amoveret à me gratiam fuam ,
donec à fuis immunditiis perfe& tè fuerint denuda pro eo quod tibi de hac fumma fapientia expofui ,
ta. Sunt & aliæ fapientum techne quibus artem cum cuncti philofophi citius mori vellent , quam
obvelant ,quæ in progreffu operis manifeftabuntur , propriis nominibus eam nuncupare. Et innomina
eas hic volens prætereo : Detexi etiam quafdam tus . (In tract.de lap. philof.) Nomen lapidis patefa→
in præcedenti hujus tractatus parte, quas repetere cere nemo poteft fub anime fuæ condemnatione
& in hunc locum congerere opus non eft, fufficiat quia coram Deo rationem reddere non pollet.
hic præcipuas & difficilimas enumeraſſe , quum ali Alius. Totius mundi periret ftatus , fi nofter in
quid relinquendum quoque fit ftudioforum invefti libris nominaretur Lapis, vel fi quandoque proprio
gationi & labori. nomine vocant , occultè id faciunt , & fæpè ejus
nomini aliquid fi&
ti addunt. Unde Agmon in Tur
PARS TERTIA. ba. Ubi non prodeft , ibi magnificè & fignifican
ter nominatur , ubi prodeft , ibi maximè celatur.
In qua Hanc inveniri in omni re , in omni loco , & tempo
de Diffi Prax
culta eos re , quidam Philofophorum afferuere . Unde pluri
te
agit mi elufi illam in vegetabilibus & animalibus , aut
ur .
ortum & originem ex illis trahentibus , undè ele
A&
tenus de impedimentis quæ ex parte arti menta feparari poffe dijudicarent quæfiverunt , fed
aus ›
tur dixi , confequens eft , ut de tertia hujus tracta Hos deridens Senior , Si talibus inquit , diceretur
tus parte , quæ circa praxim verfabitur , fermonem Ovis peperit hominem, aut volatilia parturiunt pif
inftituam. Quæ quamvis tota ex intelle&u librorum ces, aut palma portavit mala granata, refponderent
dependere videatur , cum intelle&
tis libris , mate utique : Fabulam narrafti , non generant res nifi fi
ria , operis regimen & reliqua quæ fequuntur co, bi fimilia , & non fert unaquæque arbor nifi fru&us
gnofci poffe videantur ; tamen cum aliud fit artis fuos. Et tamen ifti ftultis ftultiores præparant quod
rationem inveftigare , quam attentare & manum non habet tincturam in fe ex omni re quæ tendit ad
operi adhibere , & multa ipfa experientia depre nihilum , & credunt benè facere , fed nihil acqui
hendantur , quæ per folam theoriam comprehendi runt præter laborem , qui impoffibilitate excæcati
non poterant , plurima etiam quæ prima fronte fa funt à veritate. Naturaliffimum verò & perfectif
cilia apparent, cum quis praxim aggreditur , diffi fimum opus eft, unumquodque generare tale , qua
cilima reperiantur , & è contra , fingulatim de ea le ipfum eft , ut planta plantam , capra capram , ut
potius agere potius vifum. Ego fanè cuilibet cer ait Philofophus, ( 2.de anim.) Cum autem materialia
to affirmare poffum me nunquam philofophos de ifta fint à natura metallorum aliena impoffibile eft
elementorum divifione ratiocinantes intellectu ex eis fieri generationem in metallis , quia metalla
rum fuiffe , nifi operando & experiendo fulphur na non generantur nifi ex fuis propriis fpermatibus.
turæ & artis deprehendiffem. Neque tamen prop Ideò non fine ratione perquirendum monet Arnald .
terea me ſcientiæ hujus notitiam profiteri quif ( inflflor. ) quid fit fperma metallorum qui non in
quam exiftimet , cum tentantem fæpius luferit ex venitur in re quod in ea non eft , non funt autem
perientia, & multorum cognitionem adhuc defide metalla in animalibus & vegetabilibus ,fanguine, ca
rium, quam ne fperare quidem audeo cum ob li pillis , menftruis & fimilibus,quanquam philofophi
brorum defe &um, quorum tamen exemplaria fupra hujufmodi nominibus aliquando fimilitudinariè uf
centum habeo , tum ob impedimenta plurima,qui fint, prout fuprà eft declaratum. Ad generationem
bus non nego me detineri. certè hominis vel animalis , non fit alicujus rei per
Sed tertium hunc Tractatum aggreffuro imprimis miftio nifi fpermatis mafculi & fœminæ in vafe na
Occurit materia,quæ totius operis philofophici ba turali nempe matrice , ubi convertitur de re in
fis eft & fundamentum ,quo temerè jacto nihil quod rem præparatione naturali , donec formetur inde
Tom. I. Gg 4 homo
 }

a
othec Chem
ica
Curio
fæ
356 Bibli

homo & animal , fine ingreffione alterius rei nifi in antimonio. Cùm enim Philofophi dicant metalla
fanguinis menftruorum ei confimilis. Et in vege & fuum lapidem conftare fulphure & argento vivo,
tabilibus femen proprium cujufque arboris vel & hæc facili artificio ex antimonio educi poffint,
plantæ terræ comiittitur abfque additione rei al nihil obftare quo minus materia lapidis inde pe
terius , ubi fuæ naturæ alimento enutritum & folis tenda fit. Sed cùm non fufficiant Philofophis fim
calore evocatum germinat & augmentatur. Ita & pliciter fulphur & argentum vivura , fed eadem ve
Magifterium Philofophorum commiftione alicujus lint elle pura & munda , & omni coinquinatione
non eget extranei , fed ex proprio femine metalli carentia, homogenea , & non aduftibilia , fed per
co terra Philofophice per artem præparate im feverantia fuper ignem & fundentia , argentum verò
miffo , producit multiplicabilem in infinitum , fi vivum & fulphur illius fint in radicibus fuis impura,
fuo proprio menftruo & humore connaturali ala & immunda, & quæ nullo artificio depurari poffint,
tur , & calor Solis Philofophorum de potentia ad hæc heterogenea , & facilè ab igne recedentia,
ad actum excitetur. Alii in falibus , aluminibus , aut non fluentia , omnibus fanis fufpecta erit anti
atramentis , & bauracibus Lapidem Philofopho monii, &reliquarum marchafitarum natura.
rum inveniri crediderunt , aut per ea perfectiora Quidam in lapidibus , gemmis , & cryftallo ar
metalla deduci poffe ad eum ftatum ut tingant in tis principia inquirunt. Sed fi ea quæ propius ad
infinitum , eo quod per illorum cœmentationes metallorum naturam accedunt , materiam Elixiris
ab aliis metallis impuris illa expurgari , & colo præftare non poffunt , profectò neque gemmæ aut
rem vegetiorem & magis fplendidum iis conci cryftallus neque lapides cæteri. Si enim id quod
liari viderent , & fcirent inde aquas vi ignis pro magis videtur effe tale non eft tale, profectò neque
lectari , quas fortes , graduales , & regias vocant , id quod minus. Hæc itaque cùm alterationes in
quibus aurum & argentum folvi putant , aut ad al corporibus metallorum facere non poffint , quia
tiorem coloris gradum promoveri. Sed de folu non ingrediuntur,nec enim quicquam alterat quod
tione iftiufmodi non curant Philofophi , cùm po non ingreditur, nec fufionem metallicam præſtent,
tius fit corrofio & diffipatio quædam totius in fed tantùm vitrificatoriam , aut omninò nullam , ab
partes minutiffimas , quæ denuò in argentum & arte ut omninò aliena repudiabuntur , idipfum
aurum liquefactione redire poffunt. Et fi quis me præcipiente Alphidio : Cave, inquit , fili , & à cor
tis color accedit, is reiterationibus fu
tallis perfe & poribus lapidibufque mortuis te fepara , quoniam
fionum & attractione diuturna evanefcit , quia non in eis nullum eft iter , quia vita eorum non auge
alterant intrinfecè , fed tantùm fuperficialiter , nec tur, imò tendit ad nihilum , ficut funt falia , auri
ingrediuntur , cùm incommifcibilia fint cum me pigmenta , arfenicum , marchafita, tutia ,& his fimi
ì
callis , nec fufionem metallicam præftent , nec in lia. Alii in fulphure communi materiam lapidis
fe habeant alias proprietatum differentias , quas in præfupponunt. Cùm enim Philofophi in materia
Lapide fuo requirunt Philofophi. Meritò itaque Elixiris requirant homogeneitatem , fixionem , &
à non omninò infulfis & fatuis rejiciuntur. Deci tincturam , & hæc omnia in fe contineat fulphur,
piuntur autem fortè ex eo quidam , quod Sapien meritò lapidis materia aut pars illius cenfebitur,
tes aquam ficcam quandoque nominent, quod nul dicente Gebro ( Sum perf. ) Sulphur habet homo
lis rebus melius convenire arbitrantur quam fali geneam & fortiffimam compofitionem , & eft uni
bus , aluminibus , & atramentis , quæ refoluta faci formis fubftantiæ . Ibidem : Ipfum dat pondus com
lè in aquam tranfeunt , & modico calore denuò pletum unicuique metallorum , & ipfum fœditate
ad priftinam formam redeunt. Sed Philofophi per depurat & illuftrat. Et paulò poft : Per Deum al
aquam ficcam nihil aliud intelligunt , quam argen tiffimum ipfum illuminat omne corpus , quoniam eft
tum vivum , ea nempe de caufa quod tangentem lumen & tin& tura . Item Pythagoras in Turba: Aqua
non madefaciat , cum tamen liquidum fit & flui fulphuris munda ex folo eft fulphure. Et Acfubo
dum inftar aquæ. Credant Gebro, qui lib.Fornacum fon ibidem : Sulphura fulphuribus continentur.Re
(Cap.19. ) fic ait. Studeas Solem & Lunam refol fpondeo. Gebrum do & tiffimè & acutiffimè , ut folet
vere in aquam fuam ficcam , quam vulgus Mercu veritatem defcribere , & miris verborum involu
rium vocat. Falluntur etiam in eo quod Philofophi cris eandem occultare , non fecus ac is , qui ſub
paffi.n de Sale loquantur. Veluti Au&tor Soliloquii. magno palearum acervo granum frumenti recon
Qui fine Sale operatur , eft veluti is , qui cum arcu deret . Igitur non de communi & aduftibili , fed de
fine chorda fagittat. Et in Libro Salis & Aluminis. Philofophorum fulphure loquitur ; Ideò addit ibi
Si Deus non creaflet Salem , non perficeretur Eli
dem , non utendum eo fine magifterio , quia fine
xir, & vanum effet ftudium Alchemicum.Et in Alle eo nihil horum præftat , fed corrumpit & denigrat.
goriis Sap. Qui fine Sale operatur vel agit , corpo
Et alibi ( Sum . perf. cap. 85.) ubi de natura fulphu
ra mortuorum non refufcitat . Item Alius. Sales
ris & arfenici loquitur,fulphur habet in fe duas cau
funt radices tui operis. Illi fciant Philofophos non fas corruptionis
, inflammabilem fubftantiam &
de Sale communi loqui , fed de eo quem in opere terream fœculentiam
per primam ipfius natura
fuo requirunt minerali , fimilitudine ducta à rebus
ftare in igne non poteft , quoniam comburit fem
calcinatis , à quibus omnibus cùm poffit extrahi
per & comburitur , & nigredinem in omni opere
fal, meritò etiam ex calce metalli fui falem extrahi
præftat . Per alteram verò neque fufionem habet,
dicunt , quo tamen aliud non fignificant quam ter
neque ingreffionem , quoniam fi fixum fuerit , pro
ram fuam. Juxta illud Auctoris innominati : (Clang .
hibet fufionem, & ipfum nunquam figitur , nifi prius
buc. ) Quod inferius in cucurbita manet eft fal no
calcinetur , cùm verò calcinatur nullo modo fun
fter , id eft , terra noftra. Et in Alleg. Sap. Nota
ditur in artificio , quoniam in terrenam fubftantiam.
quod hæc corpora alumina & falia funt, quæ à cor
redigitur. Hæc Geber de Sulphure communi , ficut
poribus noftris fluunt. Et Auctor Scale Phil. Se
etiam Arnald . ( Ref. part . 1. cap. 3. ) & alii omnes ,.
cundæ aquæ opus eft exaltare terram in falem
mirabilem fola fua virtute attractiva . Nonnul quod quantum à Philofophorum fulphure diftet ,
quilibet vel mediocriter in Chemicis Libris verfa .
li in mediis mineralibus , tutia , magnefia , mar
tus facilè confiderat , cùm illud argento vivo fit :
chafitis lapidis materiam quæfiverunt, & præfertim
planè extraneum ; at iftud ex intimis argenti vivi
perfe&orum
 :.
Lib . I. Sect. IV.
perfe &orum corporum vifceribus petitum , nec eft
aliud quàm ignis fimplex, nec urens , vivus , vivifi
cans alia corpora mortua, & ea maturans , & natu
ræ defe &um fupplens , cùm ipfum fit fuperflua ma
turitatis , fecundum quod in natura fua eft perfe
&um, ac per artificium magis depuratum. Senior :
Satisfecerunt Sapientes hominibus cùm dixerunt,
fulphur noftrum non eft fulphur vulgi , quia fulphur
vulgi comburitur , fed fulphur fapientum album
comburit combuftione albedinis & meliorationis.
Cùm igitur ex fupaa dictis omnibus lapidis ma
teria elici non poffit, confequens videtur, ut argen
tum vivum , nobis eandem fubminiftret , quando
fola Mercurialis natura omnibus notis Philofo cujus locuples teftis mihi erit Arnaldus ( In flos
phici Lapidis materiæ refpondeat. Argentum enim flor.) Mercurius , inquit , cum terra conjungitur ,
vivum folum cùm fit incombustibile & homoge id eft , cum corpore imperfe&o , quæ terra mater
neum, quia aut cum tota fua fubftantia in igne ma dicitur , ideo , qui terrà eft mater elementorum.
net , aut cum tota fua fubftantia ab igne recedit ,
aduftionis elt falvativum , fufionis effectivum , &
corporum perfe&ivum ; cùm corpora illa minùs
comburantur , & majoris fint perfe& tionis, quæ plus
de fua natura participant , & poffident , quæ verò
minus , minoris ; affirmante etiam Avicenna:Ipfum
folum recipere in fe quod fuæ naturæ eft , & alie
num refpuere, & cùm fit metallicum, continere to
tum in fe quo indigemus ad noftrum magifterium.
Sed ne de argento vivo vulgari hæc intelligantur,
obftat illius fuga quæ fifti non poteft , nifi fulphu
ris fibi adjuncti virtute aut metallico vapore , di
centibus etiam Philofophis. Mercurium fuum non
effe Mercurium vulgi. Adhuc cùm imprimis corpus
folvendum aut calcinandum præcipiant Philofo
phi , neutrum in vulgare argentum vivum cadere
poteft , cùm fit totum aëreum & fpirituale. Igitur
in corporibus Elixiris fubftantia quærenda : fed ea
funt aut perfecta aut imperfecta. Hæc autem cum
perfe&ionem quam non habent , aliis dare non
poffint , cùm ex fulphure & argento vivo impuris,
& parum aut nimium deco&tis conftent , & celeri
ter ab igne & aliis adurentibus comburantur , Eli
xir nobis fubminiftrare non poflunt , fubtilioris
enim fubftantiæ & liquidioris fufionis neceffe eft
illud effe , quàm ipfa corpora vulgi , & majoris
fixionis , quam fint in natura fua . Impoffibile etiam
eft , ut ait Arnald. ( Rof. part. 1. cap. 1o.) non fixum
figere, & immundum mundare, quia non invenitur
› quod in ea non fuit antea , nec aliquis dare
poteft quod non habet. Deinde ut ipfa Elixir fie
rent , oportet ea primum convertere in fimilitudi
nem duorum corporum perfectorum , quod fruftra
fieret , cùm habeamus duo corpora perfecta à na
tura facta. Nec obftat quod Philofophi fæpius cor
poris imperfecti aut immundi mentionem faciant.
Veluti Morienes : Nifi corpus immundum munda
veris , & ipfum dealbatum reddideris , & animam
in ipfum miferis , nihil hujus magifterii direxifti.
Item Aftanus in Turba : Corpus imperfectum colo
ratur coloratione firma mediante fermento. Et
Geber ( Lib. fornacum cap. 9. ) Paftam fermentan
dam extrahimus more folito ex imperfectis corpo
ribus . Et ex hoc tradimus tibi ' regulam ge
neralem , quod pafta alba extrahitur de Jove &
Saturno , paſta verò rubea ex Venere , Satur
no & Marte. Qui locus Gebri do &iffimos Viros
multum torfit ut exiftimarent corpus five mate
riam lapidis ex imperfectis metallis petendam ,
formam verò ex auro & argento vulgaribus : cùm
tamen & materia & ejufdem forma ab una re fola
defamenda fint , materiam enim lapidis unicam
& specie & numero effe conftat , quamvis poftea fiunt ifta, non jufferunt rubea fieri , fed flores tan
Subfect . I.
357
in plures veluti rivulos fpargatur , prout auctor
eft Morienes. Hoc magifterium , inquit , ex una
primum radice procedit , quæ poftmodum in plu
res res expanditur , & iterum ad unum rever
titur. Et Lilium : Anima , corpus , & fpiritus
fimul funt , & una res eft , in fe habens omnia cui
nihil extraneum introducitur Haly ( Lib. Sec. c . 9. )
Unus eft lapis fuper quem non milccas aliam rem ;
cum eo operantur fapientes , & de eo exit cum
quo medicatur , non commifcetur cum eo aliud,
nec in ejus parte, nec in toto. Quando igitur cor
poris imperfeâi aut immundi meminerunt Philo
fophi , aliud nihil quam terram fuam intelligunt ,
Non quod ex corporibus vulgaribus, plumbo,ſtan
no , ære aut ferro materiam fermentandam defu
mi velim , fed ex compofito fuo in terram verfo ,
quæ imperfe& ta adhuc eft refpectu perfectionis ul
time ad quam illam perducere conantur Philofo
phi , & ratione tin&uræ quæ illi ablata fuit, & po
ftea redditur per artificium . Nec arguit è contra
quod Geber exprefsè dicat paftam albam extrahi
debere ex Jove & Saturno, paftam verò rubeam ex
Venere , Saturno & Marte. Superius enim à me
oftenfum eft , omnia metalla tam perfecta quàm
imperfecta in Philofophorum compofito conti
neri , virtute & potentia & fimilitudine qua
dam , prout etiam ex allegoria Comitis Bernardi
patet.Cùm itaque Elixir album non egrediatur ter
minos albedinis & fixionis lunaris pafta ipfius five
corpus dicitur extrahi ex metallis albis , & parum
deco&tis,Saturno videlicet & Jove , quæ fermentan
da erit cum Luna,nam albedinem in opere crudita
tis fignum effe affirmant Philofophi. Unde Rof.ufque
ad albedinem non utimur igne forti , quia album :
crudum eft , & femico& tum. Metallum autem cru
dum perfe&um elle non poteft. Arnald. Opus al
Bum eft opus hyemis , rubeum verò aftatis. Pafta
verò rubea dicitur extrahi ex Venere , Saturno &
Marte, quia rubedinem aut manifeftam aut occul
tam in fe habent hæc metalla , ad quam majore
decoctionis calore compofitum perducitur , quam
vis adhuc imperfe&um , quia nondum pervenit ad
finem in quo completur , nec adeptum eft formam
qua perficitur , quæ eft fermentum folare. Neque
mirum cuiquam videri debet , fi etiam de Saturno
paftam fuam rubeam extrahi præcipiat Geber
quem rubedinem in fe occultam habere demon
ftrat minium quod ex ejus fit calce. Et Zenon in
Turba : Hoc plumbum rubeum noftri eft operis.
Sed hæc quidem dicta fint iis , qui Gebri au&
torita
tem falvam volunt , quem ego magis occultanda
veritatis ftudio quam alia de caufa talia fcripfiffe
fufpicor , folitum pauculis veris plurima falfa im
mifcere. Si verò extrahendi verbum hujufmodi
interpretationem non admittere quifpiam exifti
met, is fciat eadem fignificatione id apud hujus ar
tis doctores ufitatiffimum effe. Regor . Signum bo
nitatis prima deco&tionis eft fui ruboris extractio,
& in nigredinem converfio : non quod velit rube
dinem extrahi , fed tantùm putrefieri & decoqui
donec nigrum fiat. Et in Turba : In ventre nigre
dinis apparentis eft albedo occulta , unde oportet
albedinem illam ab ejus nigredine extrahere . Ro
finus. Sapientes cum dicunt , accipite sputum Lu
na gummamque fimul liquefacite , cumque lique
tummodo
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
358
tummodo ex eorum ventribus extrahi. Cum igitur
ait Rofarius , ( In lib. de fig. & imaginib. ) quia om
ex imperfectis metallis lapidis materia fruftra pe nia in fe habet quibus indiget, & quæ ad fui per
tatur , fupereft ut ex perfectis ea proliciatur , hæc fectionem neceffaria funt. Quod verum effe teftan
autem fi de fua perfe& tione aliis communicent , ipfa tur paffim philofophi, & imprimis Senior . Lapis Sa
imperfecta manebunt , eo quod non pollunt tin pientium inquit in ipfo & ex ipfo perfic
itur, radix,
gere nifi in quantum fe extendunt. Si verò eaper & rami , & folia, & flores & fructus . Eft enim ficut
ficere velimus plus quàm funt in natura fua , ne arbor , cujus rami & folia & fructus funt ex ea,& per
ceffe eft ea in radice magis mundari , cum opor eam , & ad eam, & ipfe eft totum , & ex ipfo eft to
teat elixir effe magis mūdum & purum ,nec non fub tum. Idem : Lapis fapientum quem nominaverunt
tilius, quam fit ipfum aurum vel argentum. Sed ad eo omnem rem, habet in fe totum quo indiget ex cor
rum neceffariam mundationem perveniri non poteft pore, ex fole, ex aquis, ex fpiritibus, ex animabus &
propter fortiffimamipforum compofitionem natu tincturis. Omnibus etiam nominibus nominatur ut
ralein , quæ nifi per corruptionem labefactari non ait Rofarius ad ipfius occultationem, & propter na
poteft . At quæ corruptio auro evenire poteft , turæ fuæ dignitatem , & propter diverfa ejus regi
quod nec terra nec aqua alteratur , nec rebus com mina , & mirabilem colorum varietatem in opere
burentibus comburitur , cum in igne etiam melio apparentium, & participationem omnium elemen
retur, dicente Plinio : (Natural, bift . lib.33.cap. 3.) torum in eo exiftentium. Pythagoras in Turba :
Auro omnium corporum nobilimo nihil igne de Multis nominibus ipfum nuncupaverunt propter
perit , in incendiis rogifque ; durante materia : naturæ fuæ excellentiam . Et Lilium : Quandoque
Sed dicet aliquis: Cum nihil fit fub Lunari globo in lapidis operatione colores omnes quæ hodie in
corruptionis expers , fieri non poteft , quin etiam mundo funt & excogitari poffunt apparent , & fic
modus inveniatur aurum ipfum corrumpendi. Fa fecundum diverfos colores in opere apparentes di
teor , qui enim alioqui fulphur & arg. vivum , & verfificantur ejus nomina per diverfos Philofophos.
olea inde fieri poffent , & ipfius denique color five Eft & alia ratio , quia ex omnibus quatuor elemen
tinctura, quam incomparabilis & fummus arcanorú tis hic lapis perfecus eft, quare cujuslibet rei ele
naturæ fcrutator Clarifs. Vir. D. Jo. Baptifta Porta mentatæ nomine appellatur . Eft & tertia ratio ut
Neapolitanus noftri ævi decus , in fuo quem, de Ma infipientes illum non cognofcant , hæc ille . Pra
gia naturali infcripfit libro , quafi digito demonftra terea dicuntPhilofophi lapidem fuum animalem ,ve
vit ? Sed aurum corrumpere ad generationem fub getabilem , & mineralem , non quod ex animali
confervatione fuæ forma , hoc opus , hic labor eft.
bus , vegetabilibus aut mineralibus indifferenter
Docent itaq; quidam ipfum cum argento vivo ma fieri poffit , ut multi opinantur , & fruftra in illis
gno artis ftudio elaborato commifcere;eo namque pecuniam & labores fuos infumunt. Sed animalem
modo nec alio quopiam exaltari poteft ultra perfe quidem propter animam quæ propriè homini ani
tionem fuam naturalem, fed hoc non pervenit nifi
& malium digniffimo competit , fi tamen fas eft ho
ad artificem folertiffimi ingenii.Quod tamen fi fiat, minem inter animalia connumerari ; quamvis ani
jam plures res erunt , cum unitatem in fuo opere ma à Philofophis his quoque ficut & vegetabilibus
commendent Philofophi. Deinde materiam fuam tribuatur, fed non eadem ratione. Bonellus in Tur
vilem & parvi pretii effe affirmant , cum auro poft ba : Es noftrum ficut homo corpus habet & ani
gemmas pretium fit maximum. Qui religiofiores mam. Et propter fanguinem , qui propriè in ani
paulò fuere in hac arte, docent aurum cum argento malibus , quo fubtracto moriuntur. Unde Lilium :
& Mercurio commifcere , ut aurum fit loco patris ; Spiritus convertit corpus in fpiritum tinctum ,prout
argentum loco matris. Mercurius fperma utriufque. fanguis eft, quia quod fpiritum habet , habet & fan
Unde Hermes: (In tab . fmaragd. ) Pater ejus eft Sol, guinem. Et Dardaris in Turba : Non utendum in to
mater Luna , portavit eum ventus in ventre fuo. to regimine nifi aqua permanente , vis enim ejus
Idem , Draco non moritur nifi cum fratre & forore eft fpiritualis fanguis. Morienes: Quod corpora ma
fua interficiatur, nonper unum folum, fed per ambo ximè coaptat , fanguis eft , nam illa vivificat atque
fimul , fcilicet per Solem & Lunam . Et Avicenna: conjungit, & ex omnibus unum corpus efficit . Arift.
Confulo ut non opereris nifi cum Mercurio, Sole, & Sanguis eft anima , & anima eft vita , & vita lapis
Luna, iftorum enim duorum corporum conjun&io nofter eft. Non quod revera in eo fit fpiritus , ani
eft neceffaria in hac arte ad album & ad rubeum.Et ma, aut fanguis, qualis in homine , fed fimilitudine
Morienes : Sine ftultos quærere & quærendo errare quadam non ineleganti. Sicut enim homo per fe
circa quamlibet rem , quoniam ad propofitum non parationem animæ à corpore mortuus dicitur , &
pervenient donec Sol & Luna in unum corpus redi remanet ipfius cadaver , flatuæ potius fimile quam
gantur. Addunt etiam rationem : Quia fi in lapide homini : ita & in lapide feparata ipfius meliore &
effet tantum alterum eorum, nunquam facilè flueret radicali effentia , que formam datlapidi & tin&u
medicina , neque tin& turam daret , & fidaret , in ram, quæ eft Philofophorum anima , remanebit ma
fumum evolaret , quia non effet in eo receptaculum teria quædam informis, quantum ad formam metal
tincturæ. Sed qui manum operi adhibere volet, dili
licam , quæ cum non fit in cura naturæ nomen pro
genter prius excutiat , quæ fint illæ fpecies & res priù non habet, dicente Moriene, omne corpus cum
quæ Sol & Luna à Philofophis nominantur, ne ope anima caruerit , tenebrofum & obſcurum erit. Et
ram & oleum , ut eft in proverbio , perdat. ficut credimus in refurre&
tione animam corpori re
Hinc locus me admonet , ut quoniam miranda ftitutam iri, & corpora deinde perpetua fore & in
quædam & non credenda de lapide fuo prædicant corruptibilia: ita in hac arte , corpore per ignem
ta experientia de
Philofophi , quæ finiftrè intelle&
& aquam regimine debito exanimato & purgato ,
ditum in varios & devios errores perducere pof
anima fua , id eft , tinctura non aliunde fed ex pro
fent , antequam ulterius progrediar , de iis paucu prio corpore extracta illi redditur, ac tum primum
la interferam , quæ non modo fcitu jucunda , fed & induit colorem & formam metallicam , fed illu
maximè utilia erunt omnibus veritatis ftudiofis.
ftiorem quam prius habuit . Quæ dixi communi
Imprimis autem occurrit , Philofophos Lapidem
fapientum confenfu vera elle produ &is eorundem
fuum omnem rem dixiffe , quod ideo fecerunt , ut
fententiis probabo . Hermes in Alleg . Sap. Spiritus

è lapide
 Lib . I. Sect. IV. Subfect. I.
359

è lapide extra&us eft albus , anima autem rubea,
quibus ei redditis vivit & lætatur , quoniam deco
re , & lumine priftino ornatur, hilaris eft tunc ma
xime cum refurrexit , quia non amplius moritur.
Zion in Turba : Lapidis tinctura vita eft quibus in
troit detrimentum & mors à quibus extrahitur.Bo
nellus ibidem : Illa natura cui humiditas adempta
eft, cum per noctes dimittitur mortuo fimilis vide
tur , & tunc illa natura igne indiget , quoufque cor
pus & illius fpiritus in terram vertatur & tunc ft
pulvis mortuo fimilis in fuo tumulo. His pera& tis
reddet ei Deus fpiritum & animam, & omni infirmi
tate ablata confortatur illa res , & poft corruptio
nem emendatur , quemadmodum homo poft refur
rectionem fortior fit, & junior quam fuerat in hoc
mundo.Rofinus : ( Ad Saratanam epifcop.)Spiritus &
anima cum extrahuntur à corpore , corpus rema
net mortuum, redde fibi animam fuam , & tunc vi
manet . Ne quis autem hæc mea putet effe figmen
ta , videat Raymundi Lullii codicillum , & tefta
mentum ejufdem cap. 32. Quod autem lapis cref
cat & fibi fimile poffit generare, quamvis probare
non fit neceffe , cum is fit finis & fcopus totius ftu
dii chemici , tamen aliquot Philofophorum dicta
ea de re proponam , & imprimis Marfilii Ficini,
qui in lib. fuo de arte chemica ( Cap. 16. ) ita loqui
tur : Lapidem partes innumeras poffe tingere apud
Philofophiæ confultiffimos ita decernitur : Quem
cunque fpiritum cffe multiplicabilem , fed nullum
corpus ; & cum lapis nofter factus fit maxime vo
latilis , atque ut ita dicam fpiritualis , totufque
igneus , & per multijugas folutiones & coagulatio
nes fæpius repetitus, quidni crederes lapidem innu
tis naribus na
meras partes poffe tingere ? fi emun&
turæ rationem ejufque dotes mirificas introrfum
olfeceris ; Quo plus enim folem folveris , & iterato

vit, & fcias quod mortui refufcitati perpetui erunt. coagulaveris , co plus tinges. Quanto item plures
Et D.Thomas Aquinas. (In comment.fuper tab.Her.) fœminas vir acceperit , eo plures habebit proles.
Superior pars lapidis eft fpiritus & anima quæ mor Auctor quoque thefauri philof , fic ait. Aqua fa
tificatum lapidem vivificat & facit refurgere.Seniorpientum eft ut granum tritici , nutritur enim &
Anima eft præparator five rector corporis , & x putrefit , & corrumpitur , deinde germinat , refur
tractor , & ipla eft reductor ad corpus fuum , quod git & feipfum multiplicat. Et alius : ( Aurora con
vivificabit poft mortem fuam : Per hanc vitam po Jurgens. ) Philofophi volunt nutrire granum eorum`
ftea nulla erit mors , propterea quod vita infundi metallicum donec vegetetur , & fructum adferat,
tur ficut fpiritus corpori . Quod autem anima five tale quale ipfum eft. Auctor etiam Dialogi Nat. &
tinctura extrahatur non aliunde, fed ex feipfo, & ex fil . phil. Lapis vel medicina quam quæris pullulat
proprio corpore quamvis ex antedi&is fatis li & multiplicatur, quemadmodum granum frumenti
queat , tamen audiamus adhuc Menabadum in Tur cadens in terram bonam , quum mortuum fuerit,
ba : Corpus ait non poteft tingere feipfum, nifi fpi multum fructum adfert : cum igitur corrumpitur
ritus occultus extrahatur è ventre ejus, & fiat fpi multa alia grana inde producere poteris.
ritualis tinctura. Lilium:Hoc ovum vitam quam ha Lapis mineralis dicitur eo quod materia ipfius
bet ex fe in generatione extrahit non autem ab alio, aut res ex quibus componitur , & conftituitur, fint
vel ab aliis : fed ex ejus ventre flores extrahuntur , minerales & metallica , nec aliunde effe poffunt ,
& fe ipfum germinare facit & quod eft intus mittit fi metalla tranfmutata fint . Si quis allegat , eadem
foras, & quod eft foris mittit intus. Idem : Natura ratione lapidem vegetabilem aut animalem dici
naturam vincit mortificando corpus & vivificando, poffe , quod ex vegetabilibus aut animalibus ejus
quoniam ex ipfo fuit , & in ipfum convertitur , & fit origo ; refpondeo nullam fubeffe rationem, qui
nimò planè naturæ repugnare , ut metalla animali➡
augmentatur. Comparatum etiam animalibus ,
bus aut vegetalibus inveniantur , cum illorum prin
propter aëris refpirationem. Hinc Bonellus in Tur
ba : Hominum infpiratio ex aëre eft , quæ fibi poft cipio planè diverfa fint & nullo modo fimul mifce
Deum vita eft , fimiliter æs humore infpiratur, quo ri queant , ut in igne perfeverent ; & philofophis
vitam fufcipiens multiplicatur & augmentatur ut fufficiat fimilitudo aliqua quamvis non in omnibus,
conveniens ut quidvis lapidi fuo attribuat . Nec eft
cæteræ res. Atque hæc quidem de lapide animali.
quod fibi blanditur quifpiam , eo quod argenti vivi
Vegetabilem vero dixerunt à fimilitudine animæ
fluxibilitas fiftatur fuccis quarundam herbarum &
vegetativæ , quæ tamen cum animalibus communis
color quandoque illi coagulato & metallis imper
eft, & dicitur vis quædam in viventibus convertens
alimentum in fubftantiam aliti , ut ipfum in effe fectis alius à naturali inducatur per res , quæ aut
ab animalibus aut vegetabilibus ortum habent,cum
confervet , ad quantitatem debitam provehat , &
fimilem in fua fpecie generare tribuat . Cum igitur extrinfece tantum agant, & non alte penetrent,nec
inducant formam metallicam nifi corruptam , for
hæ tres potentiæ : Nutritiva videlicet , augmenta
tiva , & generativa, reperiantur in lapide, quamvis mam verò auri & argenti nunquam dare poffunt.
Veras autem effe rationes quas attuli cur lapis ani
non plane codem modo ficut in vegetabilibus, non
malis , vegetabilis & mineralis dicatur , ipfimet
abfurda ratione vegetabilem nominarunt. Am
Sapientes mihi teftes erunt. Sic enim Rofinus: Re
plius, ficut alendi vis ut fuum munus obeat quatuor
cipe hunc lapidem animalem, id eft, animam in ſe
aliis fubfervientibus facultatibus indiget, Attracti
habentem , fcilicet mercurialem , fentientem præ
va videlicet , retentiva , digeftiva & expulfiva, ea
fentiam ac influentiam magneſiæ fuæ, magnetis , &
dem in opere defiderantur. Per attractivam enim ,
fubftantia Lapidis de Mercurio attrahit id quo in calaminarem , ac apicem per motum localem, pro
fequendo & fugando. Auctor quoque novi luminis:
artificio indiget, & quod fibi familiare eft , & hoc
Oftendit quafdam animæ virtutes, movet & move
per virtutem elementativam implere cupiens va
tur, agit & patitur. Pergit Rofin : Vegetabilem , id
cuum . Per retentivam , ut co& tionem retineat ra
eft , vim fuam in natura inditam communicantem
tione vacui appetentis . Per digeftivam retentum
fuo generi , multiplicantem virtutem influentiæ fi
in fimilitudinem fubftantiæ immutat , ut argentum
vivum infubftantiam fulphuris coagulantis. Per ex cut radix ftipiti five herbis. Mineralem quia de mi
nera extrahitur. Auctor. viæ univerfalis. (Cap. 11. )
pulfivam natura expellit quod ei convenit , non
Philofophi nominaverunt lapidem vegetabilem,
enim aqua , ut quidam ait in Turba , plus ponderis
quia vegetatur & crefcit. Animalem quia corpus
adjicit corpori , quam de humiditate metallina in
habet, animam & fpiritum,ut animalia. Mineralem,
fe habet , quia humiditas aquæ tranfit , & metallina
quia
 a
Bibliothec Chemica Curiofæ
360
quia res ex quibus componitur funt minerales in pientum in ripis funt , & cacumine montium ven
natura fua, Michael Scotus ( Libr. de Nat . Solis & treque fluminum , atque in parietibus domorum
Luna. ) Lapis dicitur mineralis , quia ex folis mine regalium , inveniuntur & in ftercore ejecti ; quibus .
ralibus fit, vegetabilis quia nutritur & augetur, quæ verbis aliud nihil intelligi quam aquam & terram,
funt potentiæ vegetativa , animalis quia odore re five humidum & ficcum , certum eft. Sed quia fpi
ficitur , & fætore corrumpitur , quod poftremum ritus five aqua prædominatur in opere , quoniam
tamen juxta verborum fonum intelligendum non cum ea , & ex ea , & per eam totum magifterium
eft. Auctor novi luminis ( Cap.1 . ) Hic eft lapis qui fit , hanc præcipuè hujus fcientiæ Do &ores ubique
in vertice montium invenitur , & dicitur merito inveniri dixerunt. Hinc Hermes: Secretum cujufli
mineralis. Animalis etiam fertur effe,quoniam ani bet rei & vita in una eft aqua , & hæc aqua eft fuf
mam habet , vegetabilis etiam dicitur quia vegeta ceptibilis nutrimenti , in hominibus & in aliis , &
tur. Non eft itaque quod alias rationes inquirant in aqua eft maximum fecretum : aqua enim eft quæ
viri docti & alchemiæ fe&
tatores , credant Sapienti fit in tritico frumentum , & in oliva oleum , & in
bus & Magiftris fuis , fi modo eorum difcipuli effe quibufdam arboribus gummi & fructus diverfi , &
defiderant. Nec timeant Elixir ex mineralibus principium generationis hominum eft aqua. Ha
compofitum minus conducere fanitati , quam il muel in Seniore : Non eft res in mundo quæ magis
lud quod in vegetabilibus & mineralibus inqui cognofcitur quam lapis , unufquifque & omnis ho
runt , cum omnes tum Philofophi tum Medici mo indiget eo, & eft apud illum , non poteft etiam
eximias auri dotes & virtutes femper condemna effe fine co , intendit philofophus , per omnia, quæ
rint . dicit , aquam ; invenitur enim aqua omni loco , in
Elixir autem five Lapis Philofophorum de quo vallibus , in montibus , & apud divitem & paupe
nobis fermo , nihil nifi aurum eft , fed millies auro rem , robuftum & debilem. Et Alphid : (In cla phil.)
vulgari perfe&ius : & fi aurum non effet , alchemie Cum dicit , Lapis nofter ex vili re eft, in oculis ho
ftudium vanum effet , cum aurificandi principium minum pretio carente , faftidita, quam homines pe
ab auro procedere necelle fit , ficut ignificandi dibus conculcant in viis , & à qua fe prolongant :
principium ab igne , neque enim perfe & ta metalla quid aliud quàm aquam intelligat ? Auctor Conf.
in aurum tranfmutaret , nifi effet aurum ; fimile Conjugii matte Solis & Lunæ , Lapis dicitur vilis
enim à fuo fimili generatur. Non nego quin ex quia nullius pretii in oculis ignorantis , & eft carif
melle , vino , & fimilibus tam ex animalibus quam fimus , quia fine eo non operatur natura , ſcilicet
vegetabilibus defumtis , Elixiria quædam fieri pof fine humido , Lapis enim philofophorum aqueus &
fint ad corpora humana præfervanda , & nonnun humidus eft humor autem viliffimus Et Rupefcilla:
quam etiam fananda , fed ea nihil ad noftrum Eli ( Live Lucis ) Natura feu materia lapidis eft res
xir de quo agimus , cui nullo modo comparanda vilis pretii ubique reperibilis , quia eft aqua vifco
funt, imò in metallica metamorphofi etiam abdi fa . Alii non aquam folam , fed omnia elementa re
canda , & pro inutilibus rejicienda. Si Philofophi fpexerunt , quæ in omnibus funt rebus. Hinc Co
dicant aliquando lapidem fuum recipere adiuto mes Bernard : ( Ad Thomam de Bononia. ) Cum Phi
rium ab aliis rebus & nominent res extrapeas, & à lofophi dicunt quod lapis ex omni fit re , intelli
metalli natura alienas , tamen plerunque cum ad gunt ipfum fieri ex quatuor elementis , ex quibus fit
ditione aliqua id faciunt , videlicet quædam effe omnis res generabilis , & corruptibilis. Et Roſarius:
magis propinqua quam alia. Et hoc eft unum ex Ubiq; invenitur propter elementorum participatio
ufitatiffimis fophifmatibus fapientum in hac arte. nem . Rofinus. Ut homo ex quatuor elementis eft
Propterea tyronem Philofophiæ profunda rationis compofitus , ita & lapis , itaque lapis eft in homi
effe voluit Hermes. ( Tract. ) Exiltimant præterea ne. Quidam humorem radicalem per hujufmodi di
quidam Lapidem ideò dici à Philofophis minera a intelligi volunt , vel calorem omnibus rebus
lem , animalem & vegetabilem , quod non folum innatum : quælibet enim res mundi, id eft , omne
humana corpora & metallica ad fanitatem & verum corpus elementatum habet in fe calidum radica
temperamentum deducat , & in ea vim ac potefta le feu formale cujus cauffa perfiftit , & non eft res
tem fuam exerceat , fed etiam in vegetabilia, quia adeo frigida, quin foveatur fub calido in ipfo inclu
tificat om fo tanquam radice. Nonnulli figurativè hæc inter
ut ait Lullius , ( Pract. 1eft. c. penult. ) re&
nes plantas in tempore veris per fuum magnum pretari malunt , inter quos eft Marf. Ficinus, ( Lib.
calorem. Nam fi de ipfo grani milii quantitas in de arte chem . c. 27. ) fed magis ut credo ingenii
aqua diffoluta fuerit , & pofita in circuitu ftirpis oftentandi , aut velandæ veritatis ftudio , quam
vel vitis, vel in corde arboris artificialiter nafcen quod ita fentiant; ut cum dicatur lapis effe ubique,
ticabunt menfe Majo.Quæ intelligatur elle in toto vitro , in omnibus rebus ,
tur flores & folia, & fru&
ratio quamvis non fit inconveniens , tamen Philo id eft in omnibus metallis , quæ res eorum funt ,
fophorum auctoritas majoris femper apud me pon juxta illud Hermetis : ( In tab .fmarag. ) Omnes res
deris erit , cum præfertim in ea aliquid plus ener natæ funt ab una re ; ubi D. Thomas & Hortulanus
giæ & latentis do &rinæ deprehendatur , quam ut interpretantur res pro metallis ; In omni tempore,
à quocunque percipi poffit. Cur vero lapidem fuum fcilicet fui operis; in omni homine fuæ complexio
in omni re & quocunque loco inveniri dixerint , nis. Lullius quodam loco voluit naturam confide
modo excutiamus. Oftendi fuperius ex variis fa rari , ut videlicet lapis reperiatur in omni re in qua
pientum dicis, Lapidem Philofophorum conftare fit per naturam , ftultum enim eft quærere aliquid
Mercurio & fulphure , five aqua & terra , quæ ele quod in re non fit. Et alius : Lapis philofophorum
menta in lapide maximè funt confpicua, utrumque eft in omnibus rebus in quibus nutritur. Et Senior:
vero demonftravi lapidem vocari. Cum itaque nul ( De intent. Alch. c.3.) Hunc lapidem dixerunt effe
la res corporea fit quæ non conftet aqua & terra,& in omni re, & hoc eft ex fophifmatibus fapientum.
nullus locus humido aut ficco vacuus , meritò la Certum eft autem quod fit in omni re præparatio
pidem fuum ubique reperibilem affirmant. Hermes: nem habente. Lullius ( Teft . c. 37. ) quoque alibi di
Ars noftra duabus indiget naturis : Humido fcili cit lapidem in omni loco inveniri ratione fuarum
cet & ficco. Et in Allegatoriis Sap . Duo lapides Sa proprietarum. Quæ quamvis vera fint, tamen Philo
fophorum
 Lib. I. Sect. IV. Subfect. 36t
folutionem , ablutionem , cerau fonem, coagulatio
fophorum intentio non eft alia quam in elementis , nem , fixionem . Avicenna totide . m , fed noneodem
& præf eratmis
Enumerti aqua prou
diff, icul t dixi.
tati bus , circa veræ materiæ ordine, fublimationem , folutionem , putrefactio
cognitionem emergent ibus , quæ totius artis clavis nem , ablutionem , coagulatione n ,. calcinationem ,
****
eft, procedamus ad ejus præparationem , & expen- fixionem. Alii alias , quas omnes non eft opus in
damus num in ea Sapientes fint dilucidiores . Nihil hunc locum conferre. Cum igitur auctores tanto
enim prodeft fcire unde conftet Lapis , nifi fimiliter pere varient , & neceffe fit legentium animos di
ejus præparatio innotuerit ,quam difficillimam om- ftrahi tanta operum multitudine ; quis confidat fe
nium rerum appellavit Senior: ( Lib.defig. & imag. ) lucem in tam denfis tenebris confpe& turum un
Et Baccen . in Turba dicit regimen ejus majus elle quam? An non tanta diverfitas neceffariò difficul
quam ratione comprehendi queat . Mandinus ibid: tatem parit , dum unus folutionem primum operis
Regendi ignorantia plurimos errare fecit . Senior : gradum appellat , altet calcinationem , tertius
In cla.Sap.ma.)Multi cognofcunt lapidem noftrum , fublimationem dicit , & fic in reliquis, fi enim pri
& nefciunt virtutem ejus , fed fi virtutem fcirent , thus ordo variat, reliquos etiam variari neceffe eft.
quid valeret nifi fcirent operationem ? Operatio- At fi faltem in eifdem regiminibus concordes ef
hem autem fcire non poffunt, nifi per donum Dei, fent , fed ne id quidem , cum finguli ea definiant
vel per doctrinam Magiftri qui eam doceat . Et Lul- pro libito . Calcinatio enim cum dicatur rei per
lius:(Teft.c.29 .) Nihil in hac fcientia fecretum , nifi ignem pulverifatio ex privatione fuæ humiditatis
modus operis & operandi. Verum dixiffe Lullium partes confolidantis : docent tamen nonnulli non
inveniemus,fifingulos præparationum modos & va- igne ; fed aqua corpora fua calcinare , inter quos,
rietatem auctorum diligentius excutiamus.Quidam Lullius ( In apertorio. ) Sic enim ait : Calcinatio
enim ita fuccin&e lapidis regimen defcripfere , ut terræ non fit igne , ficut Sophifta credunt , fed
mera tradidiffe ænigmata videantur . Sic enim Ge- per proprium fpiritum fuum. Spiritus autem in hac
ber & Auctor perfecti magifterii . Perfecta corpo- arte appellatione nihil aliud quam aquam indica
rum & fpirituum præparatio eft per fuperflui remo- ri fupra dictum elt. At quid poteft effe diverfius .
tionem & abfentis additionem . Morienes : Opus dum unus præcipit humiditate privari corpus , alius
nihil aliud eft , quam exactio aquæ à terra , & ejuf- aquam jubeat addi ? Idem de folutione judican
dem fuper eam remiffio. Lullius diverfos paffim dum , quæ cum definiatur rei ficcæ in aquam re
operationum modos defcribit , nam uno loco(Teft. du& tio , quod non poteft fieri hifi per unionem
.33 .) fic ait : Duæ operationes funt tibi neceffariæ, folventis & folvendi , ut videlicet corpus fpiritus
corruptio quæ facta fit fub fuæ formæ confervatio fiat , & fpiritus corpus , tamen Arnaldus ( Rof. par.
he , & generatio . Alibi ( Teſt.c.26 . ) fic: Rarefactio 1. cap. 1.) contrarium afferens , folvere inquit , eft
& condenfatio eft via originalis in elementorum dividere corpora , quod nihil aliud eft quam com
tranfmutatione , in gradibus eorum. Idem: ( Ibid c. pofiti partes feparare , & ex uno duo aut plura fa
24.) De groflo fác fimplum , de ponderofo leve;afpe- cere. Eadem ratione fublimationem , quæ à Gebro
rum mollifica , durum fac molle , amarum dulce: && aliis definitur effe rei ficcæ elevatio cum adhæ
habebis magifterium . Rofarius vivum occidite , & rentia fui vafis , & ab Avicenna , elevatio partiunk
telufcitate mortuum . Alius: Solve , coagula , &tin- fubtiliffimarum à partibus fixis , alii affirmant nihil
ge. Et Emiganus in Turba: Definitio artis eft cor- effe,nifi rei groffe fubtiliationem totumque opus.
poris liquefactio & animæ à corpore feparatio , & Philofophorum unica fublimatione abfolvi. Sic
anima corpori mundo conjun& tio . Haly: Libr.fe- enim Arnald. (Lib . flos flor. ) Aqua noftra corpora
cret.Alch.c.t.) Artificium majus fit per quatuor ma- fublimatione vulgari , quam intelligunt phanta
gifteria. Solvere , coagulare , albificare & rubifica- ftici , credentes quod fublimare fit fuperius afcen
re. Philotis in Turba : Totum magifterium eft, ut fu- dere , vel elevare per ignem ; fed fublima
perius fiat inferius; & inferius fuperius .Aliusquidam re Philofophis eft fubtiliare , mundare , defæ
Efferarias Monachus ) præcipit dividere , munda- care. Sic in reliquis operationum modis maxi
re, & congregare . Nonnulli diffufius lapidis regi- mè diffentiunt , quos fi diligentius examinare
mina defcripfere , fed non clarius . Arnaldus enim vellem prolixior fierem. Illud folum adjiciam ,
& Lullius & alii quidam quatuor operationis mo- cum ex fuperioribus pateat plura regimina ope
dos affignant : Diffolvere ,abluere, congelare ,fixare . tis defcribi , nonnulli tamen repudiata in totum
Auctor Confil . conjug. Solis & Lunæ, vult calcinari , varietate unicam tantum decoctionem volunt ;
diffolvi coagulari , item calcinari , & incerari. ad inftar naturæ in locis minerarum > aut inftar
Au&or. perfe&i magift . calcinari , folvi , deftilla- fœtus in utero ; dicente Rofario : Quamvis fæpe
ri , &igne levi coagulari .Marf. Ficinus primo com- dicant Philofophi , impone vafi fub & claude fir
ponit , compofitum putrefacit , putrefactum fol- miter , tamen fufficit femel imponere & claudere ,
vit , folutum dividit , divifum mundat , mundatum donec totum magifterium adimpleatur : quod am
unit , & fic complet opus . Auct Scale . P. & Riplæus plius eft à malo eft. Lullius vero ( Teft. cap. 14. )
Anglus , tradunt operationum modos duodecim : requirit tres graduales tranfmutationes , five po
Calcinationem , folutionem , feparationem, conjun- tius digeftioncs , ad inftar earum , quæ in humano
&ionem , putrefactionem , congelationem , cibatio- corpore fiunt , quarum prima eft in ftomacho , fe
nem , fublimationem , fermentationem , exaltatio- cunda in hepate , tertia in venis, & partibus . Tan
nem ,multiplicationem , projectionem . Geber .(Sum . ta igitur auctorum diverfitas non poteft non nift
perf cap.38. ) & Arnald . inflore ft. octo , fublimatio maximam caliginem operantium & ftudentium ocu
hem , defcenfi onem ,deftilla tion em , calc inat ione m , lis offundere .Sed tranfeamus ad pondera, & primo
m
folutionem , coagulatione , fixationem , creatio- quantopere referat ea novifle audiamus ab ipfis ma
nem. Haly: ( Libr.Secr . Alch.c.13 . ) Omnes operatio- giftris, quantumvis enim materia bene præparata
ties hujus artis fub ſex continentur rebus , quæ funt fuerit & bene miſta , nifi quantitates rerum fint ju
fugare,fundere , incerare , dealbare , folvere,coagu- fta , & fecundum rationem,fruftra laborat artifex.
lare. Senior ( In clavi Sap. ma ) feptem docet dif- Auctor perfecti magift . Cave ne ad componendum
pofitiones, fublimationem fcilicet , calcinationem accedas , antequam invenias componendorum
Hh pondera
Tom. I.
362 Bibliotheca Chemica Curiofa
tor dialogi Natu & fil . phil.
pondera completa. Au&
Debita proportio eft clavis omnium fecretorum
Arnald Rof part 2. cap. 24. ) Omnia fub termino
definito & difpofitione certa fubfiftunt. Idcirco
unicuique ponderi pondus , & omni menfuræ men-
fura opus eft. Haly: Si quantitas ponderum dif-
Convenit in compofito , partibus ejufdem natura
tranfcendentibus per augmentum & diminutio-
nem , deftruitur cum ea proprietas compofiti , &
fit effectus ejus caffus & vacuus . Chambar in Tur
ba. Si conficias abfque pondere mora evenit , &
malum putabitur. Rhafis. Qui ignoravit pondera
non laboret in noftris libris , Philofophi enim ni-
hil fuarum rerum pofuerunt , nec aliud occultaye-
runt nifi hoc. Vera dixiffe Rhafim deprehendent ,
qui in libris Philofophorum verfati funt ; tantum Morienes : Si fapientes antiqui & qui poft eos fue
enim in diverfa abeunt ut referre pudeat , & fire , fuas expofitiones de qualitate vafi in quo confi
non pudeat , tamen non poffim. Atqui fi unicum citur magifterium non inveniffent , nunquam quif
tantum pondus folventis & folvendi dicerent , quam
poffemus utique conjectura aliqua id affequi , fi non cum unicum dicant , ejus inventio non parum im
prima , faltem pluribus vicibus , ponendo tam va
rias partes in vitris , donec divina favente gra.
tia id affequeremur , præfertim cum nihil referre
videatur, fi paulò plus aquæ addatur nec ne , exifti
mandum eft enim fi paulò plures aquæ partes ad
dantur , corpus citius folvi , fed tardius coagulari ,
at fi pauciores , tardius quidem folvi , citius ve
ro coagulari , ita ut omnia in unum recidant ; nec
videntur Philofophi hac in parte duodecimampar
tem prætergredi. Geber enim ( Lib.fornacum c.19 . )
& Marf: Ficinus ( De arte che . cap. 19. ) duodecim
aquæ partes fumunt , Comes Bernard decem , Se
nior novem juxta numerum novem aquilarum.Hinc
quidam : A novem ufque ad duodecim errare non
potes. At turba tres aquæ partes , unam corporis
affumi affirmat. Alii plus minufve : Quidam fuper
fundi aquam jubent , ut tribus digitis fuperemi
neat. Sed efto , confequutus fit quifpiam primum
illud pondus , quod in corporis diffolutione expe
titur , quid de reliquis expe&andum fit , quæ in
compofitione depuratorum elementorum & tin & tu
ræ additione requiruntur non video ; in iis enim
multo major varietas confpicitur , nec enim ad
duodecim aquæ aut terræ partes afcendunt auctor
res , fed ad quinquaginta & amplius. Dicit enim
Arn. ( Rof . part. 2. cap. 15. ) infunde aquam per vi
ces conterendo , quoufque ipfa terra biberit de fua
aqua quinquagefimam fui partem. Alii minus
aquæ plus terræ affumunt , alii contra plus aquæ
minus terræ capiendum affirmant , ita ut quis è
tot & tantis ambagibus fe extricare non valeat,
præfertim fi ad naturæ operationem refpiciat, cu
jus arcana in combinatione fulphuris & argenti vi
vi nulla inveftigatione perquiri aut fciri à nobis
poffunt. Huc accedit & alia difficultas , quod Philo
fophi non diftinguant cum pondera præfcribunt ,
num ea in primo opere, fecundo, tertio , & quarto
affumi velint , fed omnia confundentes, nunc de fo
lutione corporis , nunc de elementorum conjun
&tione loquentes , aliquando vero de utroque fi
mul , partium proportiones debitas confundunt.
Sed fi faltem aquam & terram ponderandam dice
tent quæ palpantur & videntur , jam cum velint
etiam aërem & ignem librari, non poffum non pon
derum proportionem difficilimam judicare, & arti
ficum multorum irritos labores errores deflere,
Proximum eft ut de vafe agamus in quo fit magi
fterium, cujus notitia maxime neceffaria eft , cum
fit veluti matrix in animalibus, quæ in ea generan
tur & capiunt incrementum pariter & nutritionem;
nihil enim materia aut ejufdem præparatio aut
ponderum cognitio artificem juverint , nifi vas ap
tum habeat in quo artis & naturæ operationes
perficiat. Locus enim principium generationis, &
locus generat locatum , nec refert , ut ait Alber
tus , utrum quid fiat in vafis artificialibus , an in
naturalibus ; in utrifque enim , elementales & cæle
ftes virtutes operantur , modo artificialia formens
tur ad modum naturalium. Unde Haly:( In praf. je
cret.Alch.)Nifi res magifterii inveniat vas fibi ido
neum, totum opus deftruitur, & ejus operarii quæ
fitum non inveniunt,nec ipfa res prodit in effectum
generationis , quia cum non invenerit caufam fuæ
generationis five radicem , & ipfam caliditatem ,
tionis . Et
contingit in operationibus cafus deftru &
tionem pervenillet. Iftud autem
ad ejus perfe &
pedimenti inquirentibus adfert , neque verifimile
videtur in unico vafe poffe tam diverfa artis re
gimina exerceri , fublimationem videlicet calci
nationem , deftillationem , folutionem , inceratio
nem & fimilia. Aut igitur unicum effe non poteft ,
aut tot rei præparationes nil nifi mera figmenta &
verborum involucra merito cenfebuntur , nifi for
tè aquam Philofophorum quid intelligat , quæ non
nunquam pro vafe capitur. Unde Hermes: Vas Phi
lofophorum eft aqua corum . Er Arnald . ( Lib.fl.flor. )
Lapis ut dicunt Philofophi fit in uno vafe , & verum
dicunt , nam totum magifterium noftrum fit cum
aqua noftra,& ex ea: nam ipfa corpora folvit, & cal
cinat , & in terram reducit, dealbat, & mundificat.
Item alius: In aqua noftra fiunt omnes modi opera
tionum , fcilicet fublimatio , deftillatio , folutio ,
calcinatio, fixio , in di&a aqua fiunt tanquam in vas
fe artificiali. Sulphur item vas naturæ à Lullio quo
dam loco nominatur. Quamvis autem cum aqua
fieri poffe dicantur omnes operationes , tamen
aquam ipfam vafe quopiam contineri neceffe eft, in
quo fapientes pluries difcordant. A diverfis enim
diverfa præfcribuntur , unus vitrum cum longo &
ftricto collo, ventre rotundo , alter cucurbitam cum
alembico , tertius vas cum duabus cannis , quidam
vas fupra , vas nonnulli aludel five fublimatorium
præfcribunt & alia infinita. Plures non unum ali→
quod vas pro toto opere , fed diverfa requirunt in
fingulis ejus regiminibus , ita ut tanta diverfitas
maxime difficultatis fit index. Huc annumerandæ
funt variæ etiam vaforum formæ à fimilitudine qua
dam tam rei quam ipfius operis defumta. Sic enim
vas ovum appellat Haly : Accipe inquit ovum , &
igneo percute gladio, eft enim ejus claufura. Qui
dam etiam cribratorium & cribrum , quia in eo di
viduntur partes, & mundantur ,& in eo perficitur
magifterium. Senior: Cribra illud cribro & filo , id
eft, cucurbica & alembico . Et Mireris : Suo cribro
ipfum fepties cribrari oportet. Nonnulli marmor ,
quia in eo teritur Philofophorum materia,vas fuum
nominarunt. Dicitur etiam fepulchrum. Unde in
Turba : Effodiatur illi draconi fepulchrum & fepe
liatur illic mulier cum eo . Et id totum ad ejus oc
cultationem , neque verifimile eft Philofophos id
ufquam apertis verbis defcripfiffe , tefte Maria , qua
in hunc modum loquitur. Oinnia docent Philofo
phi præter vas Hermetis quia illud eft divum , & de
fapientia Domini gentibus occultatum: & illi qui il
lud ignorant, nefciunt regimen veritatis , propter va
fis Hermetis ignorantiam. Lilii auctor Senior dicit
vifionem
 Lib. I. Sect. IV . Subfect . I.
363
vifionem ejus magis quærendam quam fcripturam. phorum poffit generare fine ingenio & operatione
Non autem tantummodo à vafis formâ oritur diffi manuum humanarum . Ideo præcipiunt Philoſophi
cultas , fed etiam ab ejus quantitate , ne videlicet lapidem corporea mole liberari , deinde mundari
majus aut minus fit quam æquum eft. Si enim ma à fuis fuperfluitatibus , quod ut affequantur , varia
jus fuerit difpergentur nimium lapidis vapores five defcribunt regimina , quæ omnia igne tam lento
fpiritus fubtiles , neque ad corpus fuum reverten
fuum reverten fieri non poflunt . Propterea nonnulli quatuor ignis
tur. Sin minus fuerit , revolutio elementorum la-, gradus præcipuos tradunt , præteritis inter hos
pidis adimpleri non poterit , & germen ejus fuffo mediis. Et quamvis unico igne per omnia æquali
cabitur. Sicut enim per motum firmamenti fit re Elixir perfici poffet , difficile admodum judicare
volutio elementorum , per quam corpora fubtilia effet , unde ignis ille componi , & calor iftiufmodi
nituntur fuperius afcendere , & quod ponderofum excitari poffit , cum in eo maxime varient au t
&ores:
eft manet inferius , fic quoque in opere peritorum Quidam enim balnei calore , cinerum , aut arenæ,
chemicorum fieri afferunt Philofophi . In vafis item materiam fuam continendam afferunt . Au& tor Lilii
clauſura non minima difficultas confiftit : funt enim ignem flammæ dicit adhibendum qui fupra vas re
in eo fpiritus fubtiliffimi , qui fi detenti non fuerint verberet : Dracone, inquit , in vafe pofito & fepul
peribit magifterium . Und Rofarius. Conferva vas to , ignis quinque fuftium ficcatorum in fovea for
& ligaturam ejus ut potens fit in confervatione fpi nacis accendatur , qui fit continuus neque minua
rituum. Certe fi tantum unica effet in opere deco tur neque augeatur. Alphid. calorem fimi requirit.
&io linearis & continua , fufficere videretur vas Sic enim ait : Igne coquere , eft abfcondere in
oblongum , cujus collum ftringi & candente ferro equorum ftercore humido , quod eft fapientum ig
folidari poffet , fed cum fublimari , deftillari , & nis. Alii in vinaceis , ferratura lignorum , ftipulis,
calcinari præcipiant , rationem non reperio , quo & carbonibus juniperinis calorem illum quærunt..
modo vapores aeri in vafe contineri poffint , quo Morienes ftercus columbinum & folia olivarum
cumque etiam modo lutum aut colla præparetur, laudat. Multi oleo, febo , butyro , aut aqua arden
nifi vas poft fingulas operationes frangendum fit, te ignem Philofophicum nutriendum putant . Hunc
quod neceffe non effe fatis innuunt fapientes , cum comparant calori hominis fani , aut gallina ovis
dicunt unico vafe totum perfici magitterium. Pro incubantis,aut calori Solis dum eft in Ariete .Proin
grediamur ulterius ad ignem , fine cujus cognitio. de Comes Bernardus æthereum quendam calorem
ne omnis operatio artificum invalida eft,cum com defcribit , vaporofum , digerentem , continuum
modum , & incommodum hujus rei proveniat à non violentum , fubtilem , circundatum , aereum,
commodo ignis , ut ait Haly ( Secr. Alch. cap. 8. ) claufum , incomburentem , alterantem , penetran
Et Plat. Ignis addit perfecto commodum & cor tem & vivum. Joan . Pontanus , cujus epiftola pra
rupto incommodum, feu corruptionem : unde cum &ica Philippi de Rovillafco præfixa eft , mirabi
fuerit ejus quantitas bona & idonea , perficiet , fed lem admodum ignem defcribit , & qui vix à quo
cum multiplicaverit in rebus ultra modum , cor piam intelligatur , in hanc fententiam. Mineralis
rumpet ambo, fc. perfectum & corruptum. Et Al eft, æqualis eft, continuus eft, non vaporat , nifi ni
phidius. Agens in hoc toto mundo eft unum , fci mium excitetur , de fulphure participat , aliunde
licet calor , calore autem privato nullus eft motus fumitur quam à materia , omnia diruit , folvit &
aut actus , ipfius enim difpofitionis radix calor eft. congelat , fimiliter & calcinat & eft artificialis ad
Morienes : Maxima hujus operis efficacia in fuo ig inveniendum , eft compendium fine fumtu aliquo,
ne perpenditur , nam cum eo minera aptantur , & faltem parvo : & ignis ille eft cum mediocri igni
animæ in corporibus fuis retinentur , ignis quoque tione, qui omnes debitas fublimationes facit , qui
eft tota ejus natura , & perfecta probatio. Et fi fci non comprehenditur nifi per folam & profundam
veris dare ignem , aqua & ignis tibi fufficiunt . Ma cogitationem. Putarem ipfum aquam Philofopho
ria. Totum regimen eft in temperie ignis. Neceffi rum intelligere , quæ fæpenumero ignis à fapienti
tatem cognitionis ignis recenfui ; audiamus modo bus nominatur. Sic enim Menardus & Dardaris in
quam difficile fit ignis regimen naturæ conveniens Turba , Argentum, vivum eft ignis corpora combu
reperire, & perpendamus quid dicat Senior Homi rens & corpora mortificans magis quam ignis . Et
nes inquit qui operantur in ifta fcientia , funt de alius : Ignis quem tibi oftendam eft aqua. Sed obfta
cepti magis in regimine ignis,quam in alia re, quia revidetur quod dicat aliunde fumi quam à materia
nefciverunt temperantiam ignis : multi enim fciunt Sic & terra Philofophorum nonnunquam ignis di
rem , fed regimen ignis ignorant , in quo jacet citur. Unde auctor Scale Philof. Scias quod aqua
tota perfectio. Hermes. ( Tract.2. ) Ignium fcientia noftra eft oleum, & terra noftra eft ignis ficcus.Qua
mirabile munus eft. Sed interrogabit fortaffe ali re cum ignoremus quem potiffimum ex tot ignium
quis ,, quare ignoretur ignis regimen , cum ars na generibus eligere debeamus , meritò tota ejus in
turam imitetur quantum poteft; in mineralibus au quifitio difficultatum pleniffima erit : quas non me
tem videmus viam quafi linearem , calorem videli. diocriter augentPhilofophi dum de quatuor ignium
cet lentum & æqualem , quia metalla in penetrali generibus fæpè loquuntur: Elementali videlicet, na
tionem ducit , igi turali , innaturali,& contra naturam, quorum cogni
bus terræ excoquit , & ad perfe&
tur cognita materia & ejus difpofitione & vafe , fi tionem omnimodam artificem habere decet, ante
lento igne omnia regantur , Philofophorum inde quam opus tenet. De igne invenio hoc ænigma: Lit
lapidem procreari neceffe erit. Re& tè fane quis ita tus maris, non plenè combuftus fanguis hominis , &
ratiocinari poffet , fi femen lapidis purum & nume fuccus uvæ rubeus eft ignis nofter. Sub igne autem
ris omnibus abfolutum natura tradidiffet , prout & furni fecretum contineri manifeftum eft, cum ig
frumenti granum aut alterius vegetabilis femen, nis non nifi in furno idoneo fieri poffit . Quot au
quod terræ commiffum & folis calore fotum , cali tem furnorum genera à Philofophis paffim re
que rore madefactum absque hominis adjutorio cenfeantur ex Gebro ( Lib. fornacum. ) facilè col
confurgit in fpeciem fimilem ei unde habuit origi ligi poteft , qui folus ut alios auctores prætermit
nem. Sed naturæ non eft conceffum à Deo , ut in tam , feptem enumerat , Calcinatorium videlicet,
quit Lullius , ( Teft. c. 88. ) quod lapidem Philofo fublimatorium , deftillatorium , defcenforium
Tom . I. Hh 2 folu
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
364
folutorium , & fixatorium ; cum tamen unicam fo diebus aut etiam tribus terminum hunc definiant,
lam fornacem quærant , quam cum indicare volunt, & aliis modis infinitis , cum tamen non lit nifi unus.
proprio ipfius nomine celato , furnum fecretum ap terminus & dies , imò hora & momentum ut qui-
pellant. Ex cujus augmento vel diminutione con dam volunt , in qua fiat totius operis perfectio aut
tingit fimiliter artificem errare. Magna enim for annihilatio. Moyfes : Iftud opus fit ita fubito , fi
pax magnum dat ignem,parvum vero parva,quem cut veniunt nubes de cælo , ut inquit Hermes , &
admodum etiam ex ejus fpiffitudine vel tenuita etiam in ictu oculi . Et Rofinus ( Ad Euthychiam. )
te , fpilla enim fornax condenfatum & fortem dat fimiliter : Hoc opus fit in momento uno , & cit
iguem , tenuis vero debilem. Spatiofa item refpi cjus efficacia in purificatione lapidis ab unguento
racula clarum & magnum dant ignem , ftricta de fis fuis , & aliis quæ impediunt virtutem ejus. Hu
bilem. Quapropter ut proportionem æqualem igni jus termini cognofcendi difficultatem & pericu
quem quærit inveniat , laborandum imprimis eft lum innuens Mireris Mimenfidum fic alloquitur :
artifici. Si philofophicè operaris , & terminum in iplo ope
Supereft , ut de ortu & nativitate lapidis aliquid re non tranfcendis , benedi&us bis eris , hoc fi fu
dicam , & de ejus terminis , omnis enim actio na bito videris , admiratio , & terror & tremor tibi
turalis cum fuum habeat motum & tempus deter evenient , caute ergo operare. Et Plato : Cave
minatum in quo perficiatur & terminetur majore ne in putrefactione pervenias ad terminum noci
vel minore temporis fpatio , ut ait Philofophus , vum , fi enim contraxerit opus in folutione mo
neceffario & Lapis Philofophorum fuum habebit ram fortaffe augmentabitur in corruptione , un
tempus certum & determinatum intra quod oria de cave ab hoc. Et quidam in Turba. Omnibus à
tur & compleatur. Volunt autem Philofophi ipfum te ratione peractis , li dealbationem tamen igno
nafci poft accuratiffimam elementorum ipfius inun ras fperatam amittis lætitiam. Et Alius ibidem :
dationem , & ab omnibus inquinamentis depura Si compofitum plufquam oportet regatur , lumen
tionem in albedine quadam , quæ fulget candore ejus à pelago fumptum extinguitur. Item Haly.
admirabili vincens omnes mundi albedines , & (Lib.fecret . Alch. c. 7. ) Lapis nofter eft vita ei,
ab igne fugiens & evanefcens , nifi artifex deco qui ipfum fcit & ejus factum : & qui nefciverit &
&
tioni finem imponere fciat , & in ipfa hora ani non fecit , & non certificabitur quando naſcetur,
mam ei adjungere exemplo fœtus in matrice , aut putabit alium lapidem , jam paravit fe morti ,
qui à principio conceptionis perficitur continuè & pecuniam fuam perditioni ; quia nifi hunc lapi
ufque ad tempus partus , & tempore nativitatis dem honoratum cum germinaverit invenerit , non
perfectus eft de fe , & fitunc non egrediatur fuffo confurget alius loco fuo. Et Alphid. ( Clavi phi. )
catur , & moritur , quia tunc eget auxilio ex cum ifte lapis dirigitur & ei forma perficitur , tune
pulfivæ virtutis : & cum ortus eft , tunc eget ulti eft aptus operationi , antequam melancholia fuper
mo perfici , quia motus ambulationis deficit ei , ipfum abundet, & antequam aër in co gignatur , & .
cognitio & loquela . Eodem modo lapis hic oritur fenefcat. Hermes. ( Tract. 2. ) Si ab anguftia ipſum
perfectus per fe , fed deficit ei tinctura , & fixio extraxeris , & in diebus tibi notis ratione rexeris,
ftans , & conjunctio matrimonialis , ideo eget au comes & conveniens tibi erit , tu vero decorabe
xilio artificis extrahentis tunc ipfum ftatim , & ris . At Arnaldus. Additamentum difpofitionis &
complentis eum , antequam evolet ab igne, aut an præparamentum debent effe in magifterio Philofo
tequam fenefcat & morbidus fiat. Hinc Morienes: phorum , & operantium quia natura motum fuum
Radix hujus fcientiæ eft in hora compofitionis fuæ. præterire non poterit. Certum namque tempus
Et Alphidius ( Incl . phil. ) Omnis creatura poteft eft quod ipfa habet ad imprægnandum , parien
augeri quoufque perficiatur , cùm autem ad finem dum nutriendum & operandum. Unde cum terram
perfectionis devenerit , in detrimentum diminu imprægnatum habueris , expecta partum , cum ve
tionis tendit , vel defcendit : per ejufmodi viam ro peperit nutrias eam quo ufque poffit tolerare
iter fuum dirigunt univerfa quæ in mundo funt. Si omnem ignem : Hanc difficultatem ortus lapi
mile etiam quippiam evenire videmus in iis , quæ dis non parum intendunt Philofophi , cum termi
noftræ fubjacent voluntati , in coctione panis vide num hunc cum fine primæ & ultimæ decoctionis
licet & confectionibus mellis & facchari, quæ cum fcienter confundunt , loquentes nunc de termino
fuerint in complemento fuæ deco &tionis , perfecta unius , nunc de fine alterius , ut legentium animos
funt ab igne removenda , & fi ulterius coquantur , diftrahant , & veram intentionem ipforum non ca
comburuntur , & deftruuntur. piant. Unde bene nobis confulit Parmenides in
Oportet itaque artificem attentum effe & vigi Turba ut ad opus non accedamus nifi cognitis om
lem , ut terminum in opere non tranfcendat , & fe nibus conditionibus lapidis & naturis , in hunc
qui confilium au&oris Lilii , qui inquit , hoc opus modum: Intendito nofcere imprimis, quid eft quod
tencas cum Hermete ut toties continue iteretur , naturam putrefaciat & renovet , & cujus fit fapo
donec vifui patefiat mutatio , ita quod operis vifio ris , & quæ naturaliter habeat propinqua ' & lon
te doceat. ginqua , & quomodo fe invicem diligant & quali
Hunc autem terminum nunquam nifi myftice & ter poft amorem corruptio & inimicitia illis acci
obfcure admodum indicarunt Philofophi & conful dat , & qualiter illæ naturæ fe comple&
tantur in
to variarunt , ne comprehendi aut cognofci à vicem , & quomodo in igne lento concordes.
quoquam verè poffit : nifi per Dei gratiam & be fiant: quibus notis &perceptis,manus veftras operi
nignitatem cum eo ignoto omnium prædictorum applicare. Quod fi dictas qualitates ignoratis , noli
notitia nihil juvet. Quidam enim hunc terminum te huic operi appropinquare , quoniam totum eft
definiunt anno uno , juxta illud Platonis : Paucio noxium , infortunium & triftitia. Quare cum ea
res dies præparationis eft circuitus luminaris ma quæ fupra diximus de lapidis materia , regimine ,
joris. Alii novem menfibus , quidam centum quin ponderibus, vafe, & igne, fint inventu & cognitu ad
quaginta diebus aut centum viginti , & etiam cen modum difficilia, tempus autem præcifum nativita
tum , nonnulli octuaginta aut feptuaginta , quin tis & ortus lapidis noffe difficillimum , imo ut qui
etiam quadraginta. Sunt & qui novem aut feptem dam volunt fupernaturale & divinum, & merito tota
ipfius
 Lib. I. Sect .
ipfius praxis difficilima judicabitur. Habent autem
& aliud fecretum Philofophi , quod miris modis ab
ipfis celatum hic pertranfeo, cum nihil certi adhuc
de eo compertum habeam , eo quod Lullius parcif
fine de co loquatur , aliis omnibus quos quidem
ego legi tacentibus , excepto uno Seniore , aut in
terprete ejus Hamuele , qui idem arcanum unico
verbo attingit. Videant igitur nunc & oculos tan
dem aperiant , & refipifcant , qui abfque librorum
intellectu tamn grave & difficile attentant opus.Va
leant etiam qui Lapidis opus ita leve & facile fin
gunt , ut quivis vel rufticus & indoctus , modo for
tunatus ejus notitiam habere , aut fructum ex eo
aliquem fperare poffit cum intellectu præditis fatis
jam pateat illum neque cafu aut eventu , fed no
aturno diurnoque ftudio & labore Dei gratia adiu
to parari debere . Quocirca Lullius reddens ratio
nem quare ita raro inveniatur , fic ait . Homines
ignorant naturam & naturalem illius commiftio
nem & operationem , nec fuccurrere poffunt natu
ræ , ratione fuæ ignorantiæ quoufque per Philo
fophiam tranfierint univerfalem , quæ, revelat eis
res , quæ illis erant abfconditæ atque ignotæ. Ideo
lapis nofter eft & non rufticorum ,& penitus noftræ
Philofophiæ , ficut filius eft patris qui illum genuit.
Ha&enus Lullius.
QUARTA HUJUS LIBRI PARS
& ULTIMA ,
Que Artem Chemicam cuique vitandam
docet & concludit.
Atis fuperque de tribus impedimentorum gene
SA
ribus Scientiam hanc perdifficilem reddentibus
fuperius dixiffe mihi videor , quibus tametfi maxi
mis , fi quifpiam non moveatur , aut à propofito
revocetur, fed fuo confidens ingenio & judicio por
ro ire pergat, & fperet per induftriam fuam obfta
cula omnia removeri aut fuperari poffe , & ad in
tentionem fuam pervenire , is aliorum exemplo
cautior evadat , & tanquam è fpecula adfpiciat irri
ta ftudia do &
tiffimorum hominum, qui libros hac de
arte ediderunt. Petractet Jo. Bracefchi opufcula ,
& in eundem animadverfiones Tauladani , videat
Laurentii Venturæ de arte Chemica librum, qui glo
riatur fe ducenta quinquaginta volumina hujus
fcientiæ in Bibliothecam illuftriff.Comitis Palatini
intuliffe , & præter illa quinquaginta adhuc alia ha
bere ; & videbit puniendos & prodigiofos iftorum
errores , ut interim taceam de illis qui noftra ætate
Rofarium Arnoldi de Villa nova,& Chemicos Para
celfi libellos declarandos & elucidandos fufcepere,
qui fe paraphraftas , & interpretes fateri non eru
befcunt eorum quos non intelligunt. Sed ficut ifto
rum dementia rifum , ita aliorum fruftati labores
mifericordiam demerentur , qui cum do & trina &
eruditione claruerint , nec laboribus aut fumtibus
pepercerint in perfcrutandis metallorum arcanis ,
tamen ab iis veritas abfcondita fuit voluntate pro
culdubio omnipotentis Dei , qui hominum fcruta
tur corda & renes , magno fane omnibus qui hanc
artem inconfulte fectantur exemplo. Si enim tam
doctos & præclaros viros , quibus diverforum au
&orum libri non defuere, hujus Artis practica , imo
ipfa materia latuit , quid mihi aut mei fimilibus
fperandum eft, qui ingenio & eruditione minus va
lemus , quibus etiam ne libri quidem quod in hac
maximum eft , nifi pauciffuni refpectu eorum quos
Tom. I.
IV. Subfect. I.
365
fe dicit habuifle Ventura ad manum funt ? Quid
poftremò exfpectandum illis, qui mufas ne à limine
quidem falutarunt, qui neque radices mineralium
neq; generationis modum callent ? neque unquam
naturæ abfcondita inveftigare curarunt , fed tan
tummodo avaritia vel ambitione, aut fimilibus pra
ti , ad has epulas illotis prope
vis affe &ibus indu&
rant manibus tanquam pecudes ad pabulum? Profe
to tam facilem illis artem judico , quam fi mani
bus fuis ftellas cælo detrahere conarentur. Proin
de mirum non eft ,fi malis principiis innitentes ,
pejorem fortiantur finem , cum decoctis bonis fe
nectutem in moerore & inopia agere cogantur , &
metamorphofim quam in metallis expectabant in
fe ipfis experiantur , in quos non infulfe illud de
torqueri poffet : Quod habuerunt, fcilicet divitias,
amiferunt , quod non amiferunt habent ,pauperta
tem fcilicet & miferiam. Deinde cùm pauciffimis
hujus Artis notitia contingat , idque folius Dei
beneficio & mifericordia , cujus voluntas nobis
enexplorata eft , & cujus potius judicia timere de
bemus , nec quicquam de nobis præfumere, cumque
tempus quo in hoc feculo verfamur adeò breve fit
& pretiofum ut nullis opibus refarciri queat , ma
lè admodum fibi confulit , qui incertos & ancipi
tes eventus certis & fecuris anteponit . Quin po
tius Theologiam , Jurisprudentiam , Medicinam
Archite&
turam , aut fimilia ſectetur , in quibus vel
mediocria ingenia ita proficere poffunt , ut alios
confilio,& opera vel re juvare,fibi nomen & famam
divitias & bonores parare , aut faltem familiæ pro
videre poffint. Neque enim quifpiam à Repub. aut
nuniis quibufcunque obeundis arcetur , etiamfi
fummum fuæ facultatis aut fcientiæ apicem non
attigerit,quod rariffime evenenit : neque enim om
nes Theologi D. Auguftino & Thomæ Aquinati
Jurifperiti Papiniano aut Bartholo, Medici Hippo
crati aut Galeno , Archite&i Proclo vel Archime
di doctrina fcientiave aut experimentis pares funt,
nihilominus tamen & hodiè in pretio funt quam
plurimi diverfis inter fe eruditionis gradibus di
itincti in eifdem facultatibus, nec eft quod eos tem
poris amiffi ut male collocati pœniteat. At in Che
mica arte planè contrarium venit, quam monti cui
dam altiffimo comparare foleo à parte feptentrio
nali præcipiti & prærupto, ab auftrali leviter decli
vi, qui duas regiones difcriminet, quarum altera bo
realis rariffime illuftrata , fed nube plerunque opa
ca & denfa caligine operta, ventis validiſſimis per
flata , fylvis horrida, fentibus & dumetis afpera ,
femitam nullam , fed folum omne luto aut nive gla
cièque impeditum habet , nihilque producat quod
vel ad folatium fit hominis aut neceffitatem . Altera
contra meridionalis totos dies fole illuftretur , au
ra fuaviffima ventiletur , collibus vitiferis , arbori
bufque omnium pomorum feracibus diftinguatur,
fontibus & rivulis fuaviter decurrentibus irrigetur,
pratis longe viridantibus & mille florum generibus
diftin&
tis , ædibufque pulcherrimis , & umbraculis
adornata fit , demum quicquid ad bene beateque
in hoc modo vivendum defiderari poffit, ibi cumu
latiffime reperiatur , fed ad quam aditus non de
tur nifi per montem. Qui Chemica fectari inftituit,
is imprudenter & fine confilio regionem fepten
trioni expofitam ingreditur , & in maximas diffi
cultates feipfum præcipitat : cuperet oble&
tamen
tis alterius regionis auftralis perfrui, fed viam tri
tam non invenit , lutum veftigia abforbet, nix & gla
cies lubricitate fallunt , fpina & vepres pungunt, tan
dem præruptus & faxofus mons impedit, quo miens
Hh 3 ad cul
 a
othec ica fa
Bibli Chem Curio
366
ad culmen afcendat , Quid faciat fruftra cælum etiamfi omnia tua infumpferis , quinimo ridebe
votis & fufpiriis fatiger , ni arrepta fecuri vi & ris & ludibriis omnium expofitus contabefces . Et
maximo labore arbores & dumeta exfcindat , faxa cum ne unus quidem è decem millibus , qui Che
ferro & igni difrumpat , viamque fibi inter ea ape mica tractant propofitum fibi finem confequatur,
riat. Aut fi Deus & Aftra illi faveant , è fummo an non potius timendum eft , ne cum decem milli
montis faftigio ſcalam quifpiam aut funem dimit bus operam ludas, quam cum unico illo rem quafi
tat , quo furfum attractus , defuper voluptatis hor tam obtineas ? Quare omnes & fingulos amice ro
tum afpiciat, & tandem plenis manibus fructus car gatos & monitos velim , ut Alchemiam tanquam
pat , famem fatiet , fitimque reftinguat , & poft peftem & carcinoma aliquod evitent , ferpit enim
exantlatos duriffimos labores , exoptatiffima quie ubi femel admiferis , & interiora hominis depafci
te potiatur. Sed quotus quifque eft qui aftra ita be tur, rodit animum , nec quietem admittit pe in
nigna habeat , vel aliena opera montem afcendat ? gentium bonorum , quæ non fecus atque metus
quis enim audeat manum alteri porrigere, nifi fide, mali vitam humanam non folum difficilem & labo
Conftantia , munificentia in pauperes , & vitæ fan riofam reddit , fed fenectutem accelerat & mortem .
&imonia confpicuo , quem non arrogantem , non Spes quæ differtur , inquit Sapiens , ( Proverb. 13.
ambitiofum , fed humilem & manfuetum , non fuæ affligit animam ; id fi in aliis verum in hac certè
fed Dei gloriæ ftudiofum jamdudum multis factis arte veriffimum . Quis jam enumeret morbos, quos
periculis fit expertus. Opus eft igitur ut quisquis fumi , fatores , argenti vivi crudi & fublimati ex
illam regionem inconfulte ingreffus cft , retrorfum halationes reliquorumque venenatorum attractio
pedem moveat , aut fi ulterius pergere volet , foli, nes , diutinæ vigilia, labores quotidiani Chemifta
tudinem ne timeat , adverfus ventum veftigia fir rum corporibus adferunt ? Quis uftiones ex aquis
met ,frigora vefte duplici & pellibus fuffulta, aliif fortibus aut candentibus metallis , quis animi tæ
que fomentis arceat , ocreas tibiis propter lutum dia referat, dum aliter atque prafumunt fpes fuas in
adaptet , baculo ferrata cufpide greffum in glacie irritum cadere profpiciunt? Quis innumeros fump
fulciat , & tandem in monte gradus fibi paret , fuo tus breviter perftringat , dum hinc vitra , illinc ol
que Marte ad ipfius cacumen afcendat. Quod ni læ ferreæ , inde catini aut argilla igni valido refi
fecerit , omni fructu laborum fuorum privabitur, ftens , argentum vivum , marchafita auri & argen
timendumque eft , ne vel per abrupta montis tan ti aliorumque metallorum , & fimilia ex ipfis venis
dem cadat , & debilitatis artubus vel membris maximo terrarum fpacio diftantibus petuntur , ne
mutiletur , aut cœnofa voragine hauriatur , vel pro bulones , frugiperda & fycophante ut fallant, ultro
funda nive glacieque detineatur, aut fentibus lace etiam ex aliis provinciis & tranfalpinis accerfuntur?
retur , aut fame , frigore & fiti vitam mifere finiat. Omitto infamiam quæ hos auripetas plerumque co
In aliis facultatibus & fcientiis nemo fruftra labo mitatur , & dubia de illis hominum judicia , dum
rat aut ingenium exercet , & fi non fummum faltem quifque ut fentit de illis loquitur , hic impoftorem,
aliquem inter fuos gradum meretur. Chemica vero ille falfarium , & monetæ adulteratorem fufpica
qui tractat , nifi imperfe&torum metallorum in au tur : qui minus male , fuarum rerum prodigum &
rum & argentum metamorphofin vere calleat , qui male fibi confulentem, & ad egeftatem fponte pro
artis eft finis & totius ftudii periodus , fruftra aca perantem affirmant ; multi etiam miferentur , tan
tem fuam trivit , temporifque inconfulte amiffi pœ quam de ipfius falute conclamatum effet . Sed ante
nitentiam aget. Quis igitur nifi imprudens, loquor dicta quanquam abAlchimia veræ fectatoribus tan
autem non principibus & magnatibus , quibus pa tum abfint , quantum cælum à terra , nec in philofo
rum decedit , fi centenos aliquot aureos quotan phantem & naturæ arcana callide perquirentem ca
nis in re honeftiffima & pulcherrima jucundiffima dere poffint, cum is nec multis nec etiam pretiofis
que ,fi ratione & confilio omnia fiant , impendant; indigeat, nec opus fit ut aliunde petat que ubiq; ve
fed meæ conditionis hominibus : Quis inquam du nalia inveniuntur, neque illi periculum fit à vapori
bia fectetur , unde nil nifi temporis & operæ dif bus aut fumis , tamen antequam eo perveniat ut Phi
pendium , egeftatem & inopiam fperet & non po lofophorum fcripta intelligat, materiam artis & ejus
tius ea unde certa præmia , honor , divitiæ , favor regimen & cætera neceffaria fciat ; multa dum ten
inter fuos & admiratio expectantur ? Quid ftultius tare , plurima expendere contingit , neque omnino
quam ea inquirere, quæ poftquam maximo labore forte ab exhalationibus tutus elle poterit , neque
& impenfis non vulgaribus adeptus fis , ne audes vulgi judicia fubterfugere , ut fileam interim non
quidem evulgare ? quam miferam vitam tuam fore nullos probos & do & tos alioqui viros , qui audito
exiftimas cum in fumma fortuna fortunam defi Alchemiftæ nomine non fecus atque vifa crudeli
deres , & ne id poffis quod velis, compedes tibi aliqua fera inhorrefcunt , & quodammodo contre
injectas fenties , ut merito cum Horatio dicere mifcunt , & antequam norint impoftorem judicant,
poffis. Adeo hæc ars omnium digniffimanon fine omnipo
Que mihifortunam ,fi non conceditur uti ? tentis Dei judicio vilis & improba judicatur. Quod
At poteris aliis bene facere; fplendidum id quidem quamvis primum incipientibus difficile & injurium
& magnificum , fed ne hoc quidem , nifi occulte, videatur, tamen procedente tempore cum Philoſo
Deinde ut aliis fis amicus , tibi inimicus eris , ut phorum dicta obfcura intelligere & deguftare inci
alios promoveas , teipfum deprimes , & ancipiti piunt, & nonnulli eorum quamvis pauciffimi ad pro
fortune committes , animo inter fpem & metum pofitum perveniunt , tum demum in finu gaudent,
femper fufpenfus , ut aliis dones , tua prius infu non tam ob auri argentique fpem aut copiam, quàm
mes , floridam juventutem perdes , & in imum def. quod ars impoffibilis & vana ab aliis judicetur, ri
perationis barathrum te conjicies ; cum ne gratia dentque occulte pridem irrifi aliorum vecordia &
quidem ulla ab ingratis affinibus , confanguineis & improbitaté, cumfecure etiam fi quæ fufpicio obor
amicis expectanda fit , exiftimantibus te non ex ta fit divinæ in eos collata gracia hominú loquaci
amore fed abundantia , & parca admodum manu tatem contemnere poffint , provocando ad majore
largiri cum poffis largiffima , fi tamen voto potitus illorum parté. Quid? dicerent, putafnè hunc fi tantis
fis ; fin autem , nemo tibi vel teruntium reddet, divitiis afflueret,non hæc aut illa a&urum? familiam
nume
 Lib . I. Sect . IV . Subfect. I.
367
numerofam aleret , emeret , ædificaret , pompofe quin maxima eorum pars fi lapidis philofophici
vefticus fervorum cohorte comitatus incederet , & notitiam aliquam habuiffent hunc omnibus aute
magnum quippiam moliretur. Rectè fanè, fi omnes di&is , ceterifque in mundo rebus prætuliffent,
codem eflent animo , nifi & olim & noftra etiam cum eo divitiæ immenfæ , & omnia quæ auro &
num hodie ferret ætas tales , qui moderate divitias pecunia parantur haberi , morbi propelli , & fani
ferre, nec propter illas fefe extollere , arrogantiam, tas confervari poffit . Si enim expertis & fua cum
pompas , & cætera mundi vana faftidire , & fecu que in arte credendum eft , curn unanimiter au
ram femper & ubique continentiam , humilitatem &ores tradant Elixir iftud corpus humanum ad ve
que nullis undarum fluctibus agitatam amplecti di rum temperamentum reducere ( intelligo in dif
diciffent. Sciant hi qui tam diverfa meditantur, hanc pofitis ) fublimem memoriam , hilaritatem perpe
artem à Deo non nifi pauperibus (piritu dari. Sic tuam , fi violentiam externam excipias , pruden
enim Alphidius. Hanc artem rationabilibus filiis tiam & audaciam conciliare , quid ni credendum
Adæ , deinde pauperibus propriam tribuit Deus. fit organum ita difpofitum virtutibus variis , om
Audiant Beatum Thomam dicentem, hæc ars inve nibufque fere ut ita dicam corporis & animi bonis
nit hominem fan&um , aut reddit hominem fandtú efflorere pofle ? Sed quis fummum bonum judicet
non quidem per fe , fed quod fieri non poffit , quin id , cujus adeptio tam anceps , & poftquam adep
fe ante faciem Dei profternat & humiliter,& ei im tus fis , ne audeas quidem evulgare , nifi infidiis
mortales gratias agat, qui tantum thefaurum & fa undique peti , & mille periculis exponi velis , aut
pientiam pauciffimis datam fola Dei mifericordia in perpetuo metu & terrore verfari ? Qui antiqui
confequutus fit. Itaque nihil mirum fi fefe intra ra tus eximium quid confecuti funt gaudebant videri
tionis limites contineat , & tantum meditetur fui & cognofci , & fama fui frui dum viverent ; Hæc
negligens quæ ad DEI gloriam , & proximorum fola fcientia gaudet in tenebris , & latibula quæ
charitatem fpectant. Et quare tandem in vulgus rit , nec caput nifi poft mortem audet exerere :
efferat , quæ fibi mox fint obfutura. nec id quidem nifi libello aliquo confcripto , &
Vulgo nota funt quæ pauciffimis ab hinc annis apud amicos depofito , quo fortunam fuam pofte
Bragadino evenerunt , qui cum Venetiis metalla ris , & præfertim Chemiæ ftudiofis teftatam vo
vilia in aurum transmutandi artem profeffus effet, lunt , quos eo munere dignatur fummus Deus . Cum
& à populo per excellentiam magnus Alchemifta gloria in cæteris hominum a&ionibus & fcientiis
vocaretur, adiit eum Toparcha Picolomineus prof. fummum calcar fit ad ardua afpirantibus , in hac
criptus à quibusdam Italiæ principibus , petit mu arte impedimentum potius adferre , animi viga
tuum triginta aureorum millia : & cupit impruden rem retundere , & feliciter cœpto itinere quem
ter edoceri præterea artem , unde tantum fibi pa cunque poffet avocare. Ac ne divitias quidem fum
ret pofthac quantum velit. Bragadinus pavore exa mas probus quisque qui felicitatem fuam cælo &
nimis cum nec haberet quantum ille peteret , & Dei amore metitur , expetere deberet , cum diffi
multo minus artem calleret , nihil tamen ob ejus cillimum fit animo temperare in fumma fortuna,
crudelitatam & temeritatem negare aufus , pro & ab injuriis aliorum abftinere , aut ea non facere
mittit utrunque : fed cum differt & tergiverfatur, quæ reprehenfionem & culpam in hoc mundo, & in
nunc hæc , nunc illa excufando, alter acrius inftare venturo feculo pœnam æternam mereantur. Cum
& mortem minari ni promiffum exolvat , nec enim igitur hæc fcientia quamvis præcellens tantopere
fe rideri à quoquam velle aut parvipendi. Cogitur fit incerta propter impedimenta & difficultates fu
itaque ftipatorum caterva fe munire adverfus infi perius enarratas , ut vix quifpiam vel fperare illam
diantis ferociam quod tamen ipfi parum profuiffet, audeat nifi inconfulte admodum & temere , cum
nifi fui immemor dum alteri laqueum tradit Pico infiniti rem & tempus mifere perdant, & hominum
lomineus ipfemet in caffes incidiffet, & captus fuif ludibriis fefe opponant , morbos & egeftatem fibi
fet . Eyafit tum Bragadinus , pejori forti fuæ refer ultro accerfant , & fenium accelerent : denique
vatus. Poffet tamen contingere fortaffe ut eadem cum ars adepta tantum periculorum fecum vehat,
ars ad indignos aliquando deveniret, quos ad alio iterum confulo omnibus , juvenibus præfertim &
rum exemplum Deus non ferus vindex atrociter mediocris fortunæ hominibus, ut quifque famæ fuæ
puniat , qui æquè bonis & malis utitur ad nomi & falutis curam habeat , nec hanc femitam terap
nis fui gloriam. Accepi à nobili quodam viro no aut ingrediatur , aut ut ingreffus mox pedem retra
ftra hac ætate monachum quendam Italum hac arte hat , ne fero nimium cum multis fapiat , & ftulti
confifum religioni & ordini fuo renunciaffe , & in tiæ fuæ tarde & nihil profutura pœnitentia pœnas,
Germaniam veniffe ut liberius viveret , cucullam luat.
& afpera monafteriorum deteftatum : fed dum in Sed ut is qui confilio meo nullo modo acquief
cautius fe gerit , duos in intimam ipfius familiarita cere , fed magis fortunam tentare maluerit , ali
tem fefe infinuaffe, à quibus poftea in fylva quadam quam etiam utilitatem ex hoc libello referat , præ
ex itinere maximo fcelere trucidatus fit , quorum cepta non infalubria dabo. Primo femetipfum exa
alter pulverem apud monachum repertum profuo minet , & confideret num conditiones in artifice
diverfis principibus & magnatibus oftenderit , & requifitas habeat, & ante omnia rei familiari prof
mille impofturis fub falfo fcientiæ nomine homines piciat , ne fi propofito vacuus maneat , egeftate
illuferit. Quis itaque horum duorum exemplo non poftea laboret , aut opus inceptum dimittere co
fibi caveat , fecretumque fuum occultet , quod pro gatur. Diverforum auctorum libros fibi accumulet,
palatum aut mortem aut ad minimum perpetuum quia alioqui impoffibilis eft illorum intelle&us,
metum , & fpontaneum exilium procul à patria & tum femel , bis, terve librum rejiciat, quam
nec le&
fuis adferat. Multis jam dudum controverfiis inter vis non intelligat , fed relegat decies , vicies , &
Philofophos antiquos agitatum fuit , quid effet quinquagies etiam & amplius : deinde videat in
fummum bonum dum alius virtutem , alius glo quo maxime concordent au&ores , ibi enim la
riam , voluptatem , dolorum abfentiam , fanita tet veritas , fed naturæ poffibilitatem imprimis
tem , fortitudinem , animi fecuritatem , & fimilia fpe&et. Unde Philofophus ( Senior in clavi Sap.
in cælum laudibus vehit . Non dubitandum fane eft, ma. ) fecundum naturam fit tua intentio. Radices
Tom, I Hh 4 præterea
 a 1
Bibliothec Chemica
368
præterea mineralium cognofcat , ut ex ipfis
faciat opus fuum , alioqui in vanum laborabit.
Ne aliena opera utatur , non enim eo animo aliis
atque fibi quifque operam navat. Deinde hæc
ars non fecus atque regnum aliquod eft focieta
tis impatiens , nifi fide , innocentia & Dei præ
cipuè amore animi juncti fuerint. Proinde Ge
ber non temerè inter artis impedimenta ponit
membrorum truncationem . At quibus membra
magis trunca videntur , quam iis qui aliena opera
artem quærunt , & feipfos naturalium rerum fcru
tatione indignos profitentur ? Qui itaque otium
non habet aliis negotiis diftraétus , ut librorum
le&ioni vel exercitationi artis vacare poffit , po
tius ab ea abftineat , quia nihil eft quod votis fuis
fecundum expecet. Aut fi divitiis abundet , & ex
* penfas non timeat , quærat fibi virum aliquem
probum & eruditum & linguarum aliquot maximè
+
ufitatarum peritum , mediocriter in deftillationi
bus, fublimationibus & calcinationibus communi
bus verfatum , non quod ex in hac arte admodum
necellariæ fint , fed ut opera Philofophica à vulga
ribus fciat diftinguere. Et falarium annuum confti
tuat , libros & inftrumenta arti neceflaria fuppedi
tet , fed eo animo ut jacturam pecuniæ fuæ non
ægrè ferat , etiamfi per aliquot annos nec unde
potiffimum incipiat fciat artifex. Neque enim le
ao aliquo libro fortaffe falfo & ab impoftore quo
piam compofito , manum operi adhibendam quis
putet , fed poft aliquot annorum fpatia cùm fe au
dores etiam probe intelligere exiftimaverit . Sic
enim legimus in Allegoriis Sapientum. Noli opus
incipere antequam ipfum fcias , quia fi opus non
noveris errabis , & opus tuum in vanum peribit.
Semel inceptum nifi magna de caufa non mutet ,
etiamfi tardiuſculus videatur properanti . Circum
foraneos & indoctos qui fefe Alchemiftas profi
tentur procul à limine arceat , neque enim quen
quam docebunt quæ ipfi ignorent. Si quid ab ipfis
difci poffit , id totum in variis fornacibus & igni.
bus, eorumque gradibus confiftit , quod dato mu
nufculo ab iis fciri poterit , aut fi ea de caufa reti
nendi videntur , vas femper figillatum & exterius
coopertum detineatur Si materia afpicienda ,
aut eximenda , aut mifcendura aliquid , domo
amandentur. Caveat fibi quifque à libris & char
Curiofæ
tis quæ varias receptas ( ut vocant ) continent , &
albificationes aut rubificationes , auri argentique
multiplicationes , aut auri ex ære & argento ex
tractiones promittunt. Nec credat facile iis qui
operis abbreviationes pollicentur , aut Elixiris
perfecti augmentationem , natura enim tempus
fuum completum habeat neceffe eft quo actionem
fuam perficiat, fi quis motum illius turbet, non lu
crum fed damnum & incommodum fibi accumula
bit. Nemo etiamElixiri augmentum dare, aut ejus
virtutem intendere poteft , qui artem integre non
calleat , & opus per experientia viam antea ad
complementum perduxerit . Fugiat fublimationes,
calcinationes , & folutiones omnes vulgares, nihil
enim utilitatis inde expectandum , cum Philofo
phorum regimen à vulgaribus fit longè diverfum.
Evitet omnia quæ magno conftant. Si in auro &
argento artem fitam exiftimet parvam eorum quan
titatem fumat , utpote drachmam unam aut ad
fummum duas , fi principia felicia fuerint , poftea
poterit majori pondere opus repetere . Vilipendat
cœementationes omnes , & olea , aquafque gradua
les quibus miranda quædam fe poffe efficere ja
tant nonnulli , cùm parum fit in illis lucri , plus
&
damni & periculi. Nam demus ut aliquid auri ar
gentique ex metallis imperfectis exprimatur eara
tione , certè id exiguum erit , & fumptibus & labo
ribus vix refpondebit , nec augmentationem ullam
admittet. Damnet vegetabilia omnia & animalia,;
aut quæ ortum ex eis habent, media præterea mi
neralia, & non capiat nifi naturam metallicam , cir
ca illam hæreat & operam fuam impendat , alioqui
laborem, impenfas & tempus fuum deplorabit. Nec
tamen propterea etiam fibi profperùm eventum
polliceatur fi in debita materia operatus fuerit ,
cum tefte Gebro ( Sum. perf. cap. 7. ) & aliis Philo
fophis hæc Ars tota à Deo pendeat , qui cui vult
etiam largitur & fubtrahit , qui eft fublimis & glo
riofus & omni juftitia & bonitate repletus : fi enim
Deus fciret in eo mentem fidelem , ut ait Lilium,
utique ei veritatem intimaret. Proinde fi quis vo
tis fuis fruftratus fuerit , non Deo maledicat , nec
ignorantiæ fuæ culpam Philofophis imponat , aut
eos reprehendat , fed feipfum , qui plus de fe præ
fumpferit quam æquum erat , & fuadenti ut ab arte
abftineret, non obtemperaverit.

SERER

SV BSECTIO SECVNDA.

CATO CHEMICUS , Tractatus quo Vera ac Genuina Philofophia

Hermetica , Fucata ac Sophiftice Pfeudo- Chemia , utriufque

Magiftrorum Characterifmi accuratè delineantur.

CAPUT PRIMU M. non malè dicitur res cogitans ; nam quemadmo

dum nullum corpus fine Extenfione concipi poteft;
De Chemia Ortú. fic & ne quidem temporis elabitur punctum , quo
non anima cogitet , ejufque influxu irradietur. Du
UOD humanum ingenium fe habeat plex autem caufa iftius perpetuæ actionis in anima
ut primum aliquod mobile , fatis ex furgentis videtur effe , altera Metaphyfica , altera
hominum actionibus & meditationi Phyfica. Sit hæc interna , illa externa. De utriuf
bus compertum eft , ficut enim hoc que ortu , efficacia & liturgia multa forent dicen
eft in continuo , & perenni motu ; fic da , fi ratio propofiti id fuaderet . Solum fermonem
nec minus ingenium humanumque noftrum hoc loco reftringemus ad externam cau
•
quiefcit. Proinde anima noltra in ſe confiderata fam , quæ videtur , exprimi hoc canone à Scholis
recepto.
 Lib. I. Sect . IV . Subfect. II.
369
recepto. Objecta movent fenfus. Sicque fenfus quam ideam hic adumbraturi fumus. Incipimus
(externos puta ) videntur fungi officio nunciorum, autem merito de vera , cujus hæ funt notæ chara
qui fenfibus intrinfecis, videlicet memoriæ & phan terifticæ , quibus à falfa diftinguitur. 1. Eft fim
&
taliæ fiftunt occurrentia . Illa autem occurrentia pliciffima , & naturæ operationibus adæquata. Di
pariunt meditationes , he meditationes ut pluri citur fimpliciffima , quia omnis compofiti expers ,
mum non quiefcunt in nuda fpeculatione vel con neque etiam terminos fuæ fimplicitatis ullo exce
templatione , fed prout naturæ inftinctus vel in dit modo . 2. Naturæ operationibus adæquata ;
clinatio eft, operari incipiunt , ficque illa cogitata & hoc veriffimum , poffet hoc ipfum prolixo fer
duntaxat in fermonem vel vocalem vel fcriptum mone probari , verum brevitati Sacramentum ,
erumpunt , vel etiam in opera artificiali definunt. magis autem taciturnitati diximus. Nolumus enim
Tanto autem illa opera perfectiora funt , quanto effe rei fracti figilli Hermetici : Hoc folum nota.Di
fubtilius ingenium. Hac occafione omnes fcien cunt Philofophi. Natura Naturâ letatur. Natura
tiæ & artes natæ funt , & quotidie incrementum duos habet fpiritus archite&onicos , Calorem &
fumunt. Huic occafioni etiam fuum ortum debet frigus . Et hi duo funt præfides in arte . Natura fuas
Chemia artium Regina , & Theologiæ dignitate & operationes 4. anni partibus conformes inftituit,
nobilitate proxima. Hæc autem vel verfatur in ut funt Hyems, Ver, Eftas , Autumnus. Et hæ anni
analyfi quorumlibet corporum ; ( ejus enim obje partes funt in opere Magno Philofophico , Hyems
dum eft omne corpus naturale fublunare ) vel ad caput Corvi , Ver ad columbam vel Cygnum .
duntaxat refpicit Chryfopaciam , Metallorum Me æftas ad pomum citri , Autumnus ad Cynosbatum :
tamorphofin . Hanc vel jactant veri Philofophi , & 3. Naturæ operationibus adæquata eft ratione or
illa eft arcana arcaniffima , ad quam nemo illotis ganorum vel vaforum. Nota. Una via, una res , una
irruet manibus , vel impura mente ; ne etiam pro difpofitio , unus actus , unum vas ad complemen
mifcuè omnibus pateret ad hanc Divinam Artem tum Magifterii. 4. Adæquata eft operationibus
aditus , hieroglyphici Characteres primo ab Agy Natura. Natura non patitur violentum. Magifte
ptiis ( apud quos hæc ars fupremum tenuit locum rium Philofophorum omne violentum deftruit.
5 tefte Suida) fuere inventi , quibus eam includerent, Nota. Teftudinem gradiendo non fuperabit Phi
ne Margarita projicerentur porcis. Vel circa eam lofophus. 5. Adæquata eft operationibus ratione
verfantur Sophifta , hi autem non aliter confide Materia. Natura præter elementa, præter vegeta
randi veniunt quam fuci circa apiarium volantes. bile animale , & minerale nihil finu fuo includit.
Hoc modo non eft ars , fed mera impoftura , & hi Artificium Philofophia Adeptæ eft etiam præter fua
ciniflones, ut qui veram Metallorum ignorant ana elementa nihil aliud quam vegetabile , animale .
lyfin & fynthefin , tam exofam reddiderunt artem, minerale. Nota. Trinitas in Unitate , & Unitas in
ut jam dudum pro impoftura fuerit habita ; nec Trinitate . Et articulum de Trinitate contra An
injuriâ , hi enim fophifta tot deceperunt homines, ti- Trinitarios non Logicis , fed argumentis reali➡
milleque fucos & fraudes , quibus & Magnatum bus aftruit. Adæquata eft operationibus ratione
æraria auro & argento evacuarent , commenti funt. formæ refufcitationis . Natura in Semina quæ vi
De utriufque artis fcilicet veræ & falfæ operatori dentur mortua iufundit vitam, in Philofophia ade
bus quædam artis filiis in cautionem , & Chemia pta & mortuum vivificatur. Nota. Eft A drop &
vera affertionem proferre placet. Phoenix Egyptius. Sicque ftabilit articulum re
furrectionis. 7. Eft adæquata operationibus na
CAPUT II. turæ ratione mixtionis ; Natura in genefi rerum
mifcet humidum cum ficco & fovet Phœbum in
De vera Chemia . vale terræ. Ars mifcet humidum cum ficco , fovet
Phœbum Philofophicum in vafe fuo Philofophico
Hilofophi habent Canonem. Contraria juxta occulto. Nota. Ófiris , lfis , & Typhon & Vulca
P fe pofita magis elucefcunt : Et hic Canon & nus. 8. Eft adæquata naturæ operationibus . Natu
in hac Chemiæ confideratione meretur locum ; ra , ex quo quid vult generare , vertit in limum ;
quippe quantum Chemiæ tribuendum effet , non Philofophia adepta putrefacit , & in limum fuam
fatis foret evidens,nifi & ejus oppofitum fimul con materiam vertit. Nota. Limus eft principium cor
fideraremus. Quam elegantiffima pulcherrimáque ruptionis ; & rudimentum generationis . 9. Eft
creatura effet lux , haud innotefceret , nifi ejus op adæquata naturæ operationibus . Natura fubje&ta
pofitum , fcilicet tenebræ effent cognitæ . De op generationis operi expofita, modo exficcat, modo
pofitorum genefi multa quidem effent dicenda , fi humectat , Alchemia modo materiam fuam ficcat,
crimen Manichæifmi effugere liceret , obiter enim & hume& tat. Nota. Pluviam reduc in Terram
notetur, Dogma veteris Manichæifmi , non fatis fitientem ficcam. 10. Eft adæquata naturæ opera
nobis compertum effe ; Nam quemadmodum fides tionibus. Natura colorat per gradus. Et in Cyno
hiftoriæ dependet ab incorrupto judicio & fide sbato colorando rubedo colorum complementum
Hiftorici ; ita etiam omnes ejufmodi relationes eft : Alchemia & per colores diverfos ducit fuum
hiftoriæque de veterum hærefibus non poffunt fine Magifterium. Nota. In Magno opere funt 4. Co
formidine oppofiti fic accipi , quin dubium hoc re lores principales. Niger , albus , flavus , ruber. In
maneat , an etiam fideliter acta recenfeantur. Cer tentionales funt cauda pavonis , colla columba
tum etenim quod hi hærefium relatores non ubiq; rum, anatum , & IRIS. 11. Eft adæquata naturæ
boni hiftorici fidem impleant , vel notas boni hi operationibus . Natura habet fuum generationis
#torici chara&erifticas habeant quas merent iftæ tempus . Obferva genefin Microcofmi, Ars Chemi
relationes.(Sed non movebimus hanc Camarinam.), ca & fuum tempus putrefactionis , coagulationis ,
Sic neque Chemia vera bene cognita ejufque pre ablutionis, &c. Nota. Ægyptus & Perfia, vel Afia,
tium , Dignitas & Nobilitas , dicam an Majeftas , Africa , America, Europa , Utopia Mori. 12. Ada
conftaret, fi non etiam fuis coloribus depingere quata operationibus naturæ. Natura in genefin
tur Sophiftarum impoftura. Ut autem filii artis vegetabilis non recipit materiam animalis propin
fciant , quantum diftent æra lupinis , utriufque ali quam. Ars Chemica nihil peregrini fuo operi ad
mifcet.
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
370
mifcet. Nota Mixtionem fpecierum prohibet Deus te defer.dit Sendivogium . Duo noviſſimi funtAqui
in Scriptura. Omnia funt fibi invicem homogenea la Thuringice autor , & Helbigius ( aliorum hic
in arte Ipagyrica. 13. Adæquata Naturæ operatio non fiet mentio , ut ut his duobus merito fint præ
nibus , illa ad genefin Micro- Cofmi Maris & Fœ ferendi ) In autore Aquila duo notanda errata
mine copulam requirit. Ars (pagyrica habet in fuo Primo errat in hoc , quod duplicem ftatuat viam ,
opere utriufque fexus fimulachrum & iconem . No ficcam & humidam. Vera Chemia folum unicam
ta Gabritius & Beja. 14. Adæquata Naturæ ope novit viam, 2. In defcriptione materia aliquid hu
rationibus . Natura non facit faltum. Ars Chemi mani patitur. Supplementum in fine additum eft
ca non facit faltum. Nota 1. Niger. 2. Albus. 3. Fla alterius autoris , non quidem Adepti , fed tamen
vus. 4. Ruber. Hi colores fe invicem fubfequantur B ejufmodi viri , cui fal fapientiæ cognitum. Quod ad
neque alter alterum præcedat. Cæterum opus tri Helbigium attinet , illum quidem ut eximium Phi
ftem habet exitum. 15. Adæquata Naturæ opera lofophum veneramur , fed pro Adepto non agno
tionibus . Natura habet in operibus fuis perficien fcimus, quod fatis patet ex contextu ejus libri. Mi
dis & abfolvendis ut plurimum determinatum tem rum in modum fibi plaudit fuâ Teflá , verum autem
pus , quo finiuntur. Ars Chemie & opus fuum ma ejus fenfum eruit Anonymus fcriptor. Sed dolemus
gnum certa tempus menfura metitur. 16. Adæquata quod tam jejunum defenforem nactus fit , cui non
Naturæ operationibus . Natura habet fuum fatum patent fores ad hæc myfteria , quod claret ex judi
phyficum. Illud videtur fitum in numero , pondere cio, quod hic fcriptor dat de Ifaaco Hollando , quem
& menfura , juxta dictum Salomonis . Ars Herme non intelligit. Nolo Caffium de auro eleganter
tica etiam habet ſuam legem Adrafteam , contra eruditeque differentem præterire , etiam nobis pla
quam operator non peccabit , & illa etiam nume cuit hoc opufculum , ut ut quædam in eo non ad
rum,pondus & menfuram refpicit . 1. Numerú ratio normam philofophiæ Adeptæ confcripta occurrant.
ne vaforum , ratione dierum ,ratione graduum. 2 . Nihilominus inveniet in eo ftudiofus philofophiz
Pondus ratione materiæ &c. 3. Menfuram ratione Adeptæ, quæ ipfi poffunt effe ufui & commodo; Sal
Chryfidis , Ifidis , Typhonis , Vulcani &c. plura artis Hermetica vivis coloribus in eo defcriptum
annetterem ,fedpraftat claudere fontem. eft , fapientiæ fal di&um , verum adhuc quadam
vefte involutum eft iis , quorum oculis annata eft

CAPUT III. tunica præconceptarum opinionum , vide noftrum

Chemia Microcofpium . Alipuli fcriptum fere præ
De Vera Chemia Scriptoribus. termillem, videtur effe fuppofititium , habetur no
men fictum, quoniam nihil in eo occurrit, quod fa
Era Chemia , quam fecundum fua figna Dia
pit Arabum indolem vel genium . Quod de libris
Vgnoftica . Cap. 2. ut & notas Chara&erifticas
Hermetis in oriente commemorat commento haud
delineavimus , & quidem coloribus vivis , & fuos
diffimile & quod fertur de fuperftitibus libris El
habet fcriptores. Quos in Duas difpefcimus claffes .
dra . Credo autem utrumque fed fub formidine op
Claffis prima complectitur illos autores , quibus
pofiti . Enigma de decimo foramine in homine
hæc fymbola tribuuntur & his folum fidendum eft.
æquipollet vocabule Teffa . Sed quorfum refuſcito
Sol eft ejus Conjugii pater , & alba luna mater,
Mercurium præcipitatum .
tertius fuccedit ut Gubernator 2. Fumus comple
titur fumum , & herba alba crefcens fuper monti
&
CAPUT IV.
culi caput utrumque. 3. pharmaco ignito fpolianda
eft denfi corporis umbra. 4. Hoc accipe quòd in
fterquiliniis fuis calcatur : absque fcala afcenfurus, De Vera Chemia Subfidiis.
cades in Caput. 5. Aquila volans per aerem & Bu
fo gradiens per terram. 6. Omnes concordant in Uandoquidem cum omni opere & expeditio
uno , qui eft bifidus . 7. Lapis habetur ex Matrimo
ne fic comparatum eft , ut fine mediis fubfi
nio Chabritii & Beja. 8. Ex ▲ & , ut natura , fic
diisque neceffariis non facile fubfequatur, imo ftul
ars producit Metalla . 9. Corpus infantis ex Mafcu
tus videretur , qui opus aliquod aggreffurus , non
lo & fœmina prodit in actum . 10. Elementorum fac
prius fibi de mediis & fubfidiis apprime neceffariis
æquationem , & habebis .11. Lapis ut infans , lacte
profpiceret & optima quæque eligeret. Quis Nau
nutriendus eft virginali . 12. Saturnus hume&
tat ter
tam non furiofum æftimaret , fi fine velis , clavo &
ram portantem Solis florem & Lunæ 13. Fixum fac
pixide nautica neceffarioque commeatu iter in In
volatile , & volatile fixum , & habebis totum Ma
diam fufciperet. Nec minus dementia crimen effu
gifterium . &c. Quidam Eruditi viri aliquot auto
giet Adepta Philofophiæ ftudiofus , qui fine admi
rum fcripta in certa collegerunt Volumina ut funt
niculis oppido commodis neceffariisque tale quid
Turba Philofophorum . 2. Theatrum Chimicum , cu
in Chemia moliri animum induceret fuum. Ille
jus fex funt volumina . 3. Mufæum Chimicum . 4.
& divitiarum & falutis jacturam faciet. Subfidia
Syntagma harmonia Chimice philofophicæ . C.Ja
ni Lacinii collectanea Chimica edita Bafileæ . Ne autem illa , quæ requiruntur , & fine quibus opus
perfici nequit fummatim comple& titur hiftoria ex
autem Paracelfum præteream , hujus opera in quar
peditionis Jafonis ad aureum vellus , qua expedi
to anno 1589. excufa Bafileæ magni funt æftimanda ,
tione nec aurum auro , lac laci , Chemica opera
fumtuum eorum , quos in iis emendis expendis ,
tioni magis convenit ; Nos autem fubfidia illa dif
nunquam pœnitebit : ( reperiuntur de novo exufa
pefcimus in tres claffes. Prima, quæ opus præcedere
Geneva in fol. 1659. ) Forfan viatorium in fcripta Pa
debent, enarrabit. Secunda , quæ in ipfo opere ne
racelfi dabo . Præter recenfita volumina funt alia
ceffaria, tradet. Tertia , quæ abfoluto opere requi
quæ nunc non tangimus fcripta . Altera claffis com
runtur , exponet. Antequam quis Opus aggredia
plectitur modernos , inter quos Efpagnet & Trevi
tur , lò fecum bene expendat naturam fuam mora.
fanus funt duces . Flamellus , Riplæus &c. meren
tur etiam fuam laudem . Pantaleon eft quoque egre
lite r , an ifte virtutes in ipfo inveniantur , quas
adepti philofophi ad opus prædicant utiles neceffa
gius fcriptor, fed cun&a involvit nodo Gordio, re
riafque. Ne autem hic prolixus fum , tribus expe
diam.
 V

Lib. I. Sect. IV. Subfect . II.

371

diam. Timor Domini initium fapientia , Dilige ces , quos par exitus manet , qui olim Gigantes,
proximum , ficut te ipfum , Eleemofine delent pec Jovi bellum inferentes . Sciant autem hi boni viri,
cata. Omnia ad majorem DEI gloriam. Soli DEO quod Philofophia Adepta fit Oceanus ; in quo gra
Gloria. Beati humiles. Indefinenter orandum. Pie ditur columba & natat Elephas. Sed ut patet con
tas enim illa , quæ in adeptis elucefcit , verbis la fugiunt ad Helbigium , & Johannem de Monte
tis prædicari non poteft. Eft etiam hoc proverbium Hermetis. Quod ad priorem attinet . Solatium ;
notum. Chemia vel pium hominem invenit , vel quod hic dare poteft , ipfis minime invidemus. Al

pium facit . Quod non mirum : opus enim hoc fa ter naturæ myfta , memor erat fui juramenti, quod
crum eft , in quo Creationis mundi ; plafmationis DEO & Naturæ præftitit , ne tantum arcanum te
Microcofmi , Myfterii Triados fanctiffima, Myfte mere prodat. Hermetica artis intereft ne hoc ar
rii incarnationis , Myfterii regenerationis novi ho canum ulli , nifi cui Deus velit revelare reveletur.

minis ; Myfterii mortis hominis ; & denique refur Satis etiam mirari non poffum , quod hi 600 , tot
enim in hoc fœdus coivifle fatentur , viri , fe Her
rectionis vivas quafi imagines vides. Imò folius
fcriptis, nec
univerfæ naturæ operum ideam delineatam fpecta meticos nuncupant . Revera in illorum
bilis. Quem non horum admirandorum phænome vola nec veftigium artis imo neque artis rudimen
norum contemplatio pium probumque faceret. 11 torum apparet.
eft lectio fcripturæ , ut quæ omnis fapientiæ ocea
CAPUT V.
nus intelligentiæque promus condus ; fcrutamini
fcripturam Hæc nocturna diurnaque manu vol
venda . Cujus lectioni junge Arudii fcripta , in qui De Falfa Chemia .
bus pietatis nucleus ; Philofophi Teutonici Boh
Ertimus vela,& hucufque confideravimus Vir
mii opera etiam cum fcriptis Sperberi ad manum
Vginem veris Philofophis defponfatam , à nul
fint. III Phyficæ ftudeat , non illi contemplative
lo tamen defloratam & tamen multorum liberorum
fub Tyrannide Peripateticorum plangenti , verum
matrem , quos omnes peperit enixaque eft falvo
quam correxit hodierna atas , quam experimenta
virginitatis facro. Virginem dicimus Chemiam ve
lem nuncupamus . Nobile opus phyficum eft, quod
&è tractant Adep
ram & merito; quoniam eam fan t
fcripfit Efpagnet &c. IVò Familiaria fint feripta
ti. Virgo eft & tamen mater , fed admirandæ pro
Paracelfi , quæ prodiere. Bafileæ is59. in 4. Abfque
lis , Virgo eft hermophrodita , in qua uterque fe
intermiffione Adeptorum libros , inter quos Laci
xus , & in utroque fexu æque potens & valida . Sta
nius è præcipuis , volve revolve ; liber librum ex
tura fua & Gigantem & pygmæum refert , fapienti
plicat. Sophiftarum lectioni noli tempus impen
fat. Huic Lucretia , fed tamen à nullo Tarquinio
dere. Vo Operationes Chemicas , ad unguem ha
deflorate , opponitur impudica Thais , quæ pudi
bebis cognitas perfpectafque , ut fcias quid fint :
citiam fuam habet venalem. Eftque Chemia phre
Digeftio, Eductio , reductio , folutio , putrefactio,
netica ( ignofcite Viri Buccinatores nomenclatu
coagulatio , Fixatio & maturatio & c. quæ opera
tam hanc à vobis mutuanti. ) Hæc à vera innumeris
omnia philofophicè non fophiftice intelliguntur.
parafangis differt : Vera paucis & folum piis naturæ
Sophifta funt ejufmodi fimiæ artis qualis Diabolus
fcrutatoribus cognita phrenetica illaque infana
eft fimia Dei ; Vita hos ! In opere dum defudas &
bellua in omnium amplexus , ut lafciva meretrix ,
maximam partem , quæ modo commemoravi , funt
ruit omnibufque fe fubfternit , & horrenda edit
neceffaria. Præterea etiam fis longanimis , pa
monftra. 2. Vera humilis & fimplex. Illa phreneti
tiens , tardus , continuo affiduus , vigil. Feftina len
ca fuperba , faftu tumida & turgida , multiplex,
te. Omnis præcipitantia à Diabolo. Et in omnibus
Variegata , milleque coloribus tincto paludamen
ritum quatuor anni partium fequaris ; principium
to cincta. 3. Vera duntaxat vel purpura vel ftola al
operis fit hyems & fic confequenter , tuncque eft
ba armata , Solis & Lunæ infignibus decorata ;
opus mulierum & ludus puerorum. Opere abfoluto
phrenetica inconftanti colorum lufu fefe delectat,
memineris Soli DEO Gloria ! Egeno fubfidium,
& ipfo vertumno verfabilior , & ad inftar chama
fuperbiæ ftudium fugiendum. Humilitati in dictis
leontis ad libitum fui proci ( porci ) variat colo
& factis ftudendum, caveasque ne figillum tacitur
res. 4. Vera caput habet redimitum corona au
nitatis frangas. Nemini hoc arcanum revelandum,
rea , capillis fuæ prolis intertexta : phrenetica ca
& ne quidem ex nobis natis. Hæc funt licita Me
decoratum corona , in qua plures quam
dia & Vere Chemiæ fubfidia Ab his divortium fa put habet
in collis annatum , columbarum , caudaque pavo
ciunt ut plurimum Sophifta. Illi naturam in natura
nis , colores , inter quos emicat colorum fæx. 5.
non quærunt , eique potius vim & injuriam infe
Vera in manu dextra fert fignum Antimonii ; phre
runt atrocem . Quidam negle&o DEO , flectere fine
netica Aquæ fortis. Vera in manu finiftra attendit
queofuperos Acheronta movebo , blafphemo clamant
ignem , aquam , hæc figna unita ; phrenetica Auri
ore. Et in eum finem cum Diabolo pactum incunt.
pigmentum. Vera pectori habet infculptum chara
Verum in hujus poteftate non eft. Omne donum
terem & fophorum ; phrenetica Urina , Vitrioli,
bonum à DEOpatre luminum. Cui DEUS dat, ha
Salis , Mercurii. Vera ambulat pavimento cui hi
bet ; Diabolus aliquando à quodam confultus, fer
characteres infcripti. Oho , Salis Nitri,
tur refpondiffe, folve & coagula, plus dicere prohi
aceti deftillati , Urina , aquæ, ignis , terræ. Phre
beor.Præter recenfitos modos Buccinatores alium
netica hæc figna non habet fub pedibus , fed circa
modum hoc artificium ex Adeptorum Manibus
eam in aere volant & duntaxat hic oftendunt um
extorquendi non fine pietatis naufragio debitæque
bram per refractionem radiorum. Vulgi modo'
reverentiæ erga artem Divinam jactura commenti
ei inequitat , modo ab eâ avolat , & videtur agere
funt. Hi bellum indicunt adeptis & nifi prodant na
perfonam Mimi. fophicus è longinquo ipfam in
turæ Myfterium quævis mala minantur. Verum
fequitur petitque reftitutionem in integrum : phre
bruta hæc funt è pelvi fulgura. Herculem illi furen
netica torvo afpe& tu refpicit dicens : Te ignoro !
tem vel Ajacem repræfentare videntur , qui vel in
Vera teftudineo graditur greflu ad majeftatem
vitis Diis fibi fpondent victoriam . Quis vero æfti
compofito , & anni fpatio curfum feliciter finit pe
met illorum truculentos vultus , fermones mina
fua
 B.bliotheca Chemica Curiofa
372

fuas fphæras , per quas in arcem fuam afcendit ; tequam ex eo adæquatum fuum fubje &um educit . 3.
phrenetica vaga , circumforanea , erratica , inque Phrenetica multa habet menftrua , & nullum ada
Labyrintho , cujus nullus patet exitus , currit , dif quatum homogeneumque , quibus materiam fuam
curritque fecum ubique rapiens diverfis colo- præparat ad opus. Vera habet unum & homoge
ribus inftar Morionis in fcena variegatum , hicque neum , quo fuam materiam præparat ; menftruum :
coram ea hyft.ionicos geftus edit. 10. Veram fubfe- 4. Phrenetica menftrua , quibus utitur heteroge
quuntur Philofophi paludamento purpureo amicti, neis, cogitur à materia fua rurfum feparare & ablue
ramos olivæ & palmas vibrantes . Phreneticam co- re. Vera menftruum fuum magis & magis cum ma
mitantur , contingunt , & circumvallant Milites, teria fua unit & nullum heterogeneum recipit:
Thrafones , aurifabri , Vulcani , fatyri , lemures, Phrenetica in vulgi ludit , & alios illudit. Vera
genii nigri. 11. Vera fecura omnis metus expers infophorum laborat & conftanter perfeverat .
graditur. Dextrum ejus latus claudit pietas , tini- vulgi ne quidem afpicere dignatur , folum vene
ftrum charitas , fubfequitur natura grandava ma ratur fophorum & non olympicum : Quantum di
trona , naturam amanti cedit gratia Divina. Phre- ftant æra lupinis 6. Phrenetica veram & adæqua
netica timida, anxia , terrore tremoreque plena co tam materiam non agnofcit , neque fecundum exter
mites , fatellites omnes armati : inter quos Bucci- nam fuppofitionem , ut & colorem , multo minus
natores omnium armorum apparatum fecum tra- virtutes & qualitates . Vera novit Materiam extus
hunt , igne , enfe , rota , refti , obviis minitantes. intufque juxta omnium Philofophorum defcriptio
12. Circa veram corufcat Alma Lux ommium Crea- nes ænigmaticas, parabolicas , hyeroglyphicas , quas
turarum naturalium formofiffima & hæc ipfi perpe- fummatim tradunt fuperius à nobis recenfita Philo
tua comes , neque unquam ab ejus latere recedens. fophorum Symbola. Nota in gratiam filiorum are
Circa phreneticam tenebræ , nebula, horror , um- tis : Nifi ex aere reducatur in terram non perficitur
bræ , fpectra , quibus omnibus defperatio , furia opus. Limus nofter in aere primum fuæ genetis ru
dire , admixtæ . 13. Vera taciturna pauci & fimpli- dimentum accepit . Et ventus portavit eum in vens
cis fermonis ; phrenetica garrula jactabunda , glo- tre fuo. Ventus autem ille eft Etefiarum flatus, Ae
tiofa , phalerati & multiplicis fermonis , ex quo un ris habitaculum deferit , Iride præfente fub tempus
dique elucefcit inconftantia. 14. Vera humiliter & aurora præcipitatur. 7. Phrenetica mortificat ma
fubmiffe clareque loquitur , ex cujus fermone ne- teriam Philolophorum , & revivificare non poteft
tar eloquentiæ mellifluæ deftillat . Phrenetica Vera materiam fuam etiain mortificat , fed & vivi J
rauca , horrifona , barbara . 15. Vera duobus libris ficare poteft . Animam in corpus, in cadaver , in fter
intenta fcripturæ , & nature Codici : phrenetica quilinium refundit , in cadaver cui infidet corvus. In
mille libris circum fe jactis ftratisque invigilat & cadaver , quod foras ejiceret vulgus. 8. Phrenetica
cuncta volumina curforie evolvit , raro librum re- limi philofophici nullam habet rationem, vel nihilo
volvit. Bajulus librorum eft vulgi , hicque inter- æftimat . Vera limum agnofcit primum generatio
pretem nunciumque agit , fophorum interdum nis & corruptionis principium. Et fine limo nihil
miferens , phrenetica digitum in locum obfervatio- poteft ars Chemica . Fac ex aqua Limum & ex limo
ne dignum intendit ; Verum femper ejus digitum aquam , & complevefti magifterium . Sed antequam
ferit vulgi , & Buccinatores diras imprecantur hoc fieri poteft , utrique habitaculum in aere dabis.
& anathematis fulmen minantur . 16. Vera fuis cul- Fiat limus Chimicus & vitrum erit olympicum . 9.
toribus fanitatem , longævitatem , divitiarumque Phrenetica nimis diu manibus contrectat materiam
affluentiam , larga impartitur manu ; phrenetica fa-fophorum . Vera modo femel præparatam attingit
nitatem , divitias fuis amafiis fervatoribusque au- & quidem digitorum extremitate. 10. Phrenetica
fert, irridet , egenos pauperefque reddit , 17. Verajuxta morem Perfarum tractat materiam. Vera ma
fuos autores honore & gloria illuftrat , phrenetica vult incolas terræ temperatæ fequi. 1. Phrenetica
infamia & ignominia ma& tat inque malam rem vel fole Zona torrida materiam fophorum in nihilum
crucem adigit. 18. Vera fuos autores docet cando- redigit . Vera Sole temperata Zona corpus conver
rem ,finceritatem , ferpentinam aftutiam , colum- tit in rude & informe Chaos. 12. Phrenetica adhi
binam fimplicitatem ; phrenetica fuos procos do bet ad opus fuum ignem ficcum. Vera coquit & re
cet vafritiem , dolum , fraudem , calliditatem vul- ducendo , folvit , educitque igne humido. Nota
pinam, rapaci atem lupinam , immanitatem barba- Philofophorum ignis eft aqua. 13. Phrenetica inte
ram , feritatem Trigridum & Leonum. 19. Vera græ fuæ materiæ libra tantum efficere non poteft ;
nunquam invifit ad palatia regum principum , Co- quantum efficit vera atomo fuæ materiæ. 14. Phre
mitum , Baronum ; Phrenetica crebro frequentat netica materiam fuam æftimat , juxta quantita
regum Mundique Magnatum aulas & fefe etiam in- tem; Vera juxta qualitatem. 15. Phrenetica ad fuum
trudit & ingerit in loca prædicta, & parafiti perfo Magifterium indiget integra materiæ libra. Vera
nam ludit. 20. Summa fummarum . Vera ut Domina totum abfolvit opus aliquot granis. 16. Phrenetica
& Regna , phrenetica fervit & famulatur , imo ab- utitur materia , in qua nulla fexus diftinctio ; Vera
jectiffimæ fortis verna eft, & ferva eft, quæ nunquam habet materiam fexu diftinctam. 17. Phrenetica
manu mittitur. dumtaxat adhibet materiam , cujus proprium eft
pati. Vera verfatur circa materiam , quæ patiendo
CAPUT VI agit , & agendo patitur. 18. Materia , quam elegit
phrenetica , trituram manuum requirit. Vera haber
De Phrenetica Diagnofi. materiam quæ femetipfam terit , & atterit , feque
in cinerem redigit , exque cinere revivifcit. Et hic

fepticeps Monftrum 1. Phrenetica in operatio in America. in Bufo

nibus fuis prorfus naturæ contraria eft ; phrenetica
folvit antequam unit. Vera primo unit antequam
folvat. 2. Phrenetica primo vult educere antequam
reduxerit. Vera primo reducit fuum fubjectum , an
19. Phrenetica habet materiam quæ
duntaxat mineralis . Vera habet materiam , cujus
natura eft vegetabilis , mineralis & animalis . No
ta materia Lapidis omnibus ferè fubje & is metalli
cis & mineralibus ineffe & elici poteft ; Verum
duntaxat
 Sect . IV. Subfect . ÌÍ.
Lib . I. 373

duntaxat ex unico fine mixtione heterogenei ada unquam aliquis ea caruit , vel cariturus erit , plu
quata & homogenea elici debet , alia non valet ra diagnoſtica figna non recenfemus.
ad opus. zo. Phrenetica materiam , quam dubia
mente ad corpus eligit ut eft vulgi & vulgi, CAPUT VII.
utut longif fime ab operis compl ement o abfunt,
corrumpit , torquet , maceratque & omnem vim De Phrenetica Prognofi.
generativam vel plafticam adimit. Hunc nullis ca
tenis , & vinculis coercere valet , quin nexumn rum
EXbene cognita Diagnoſi tanto felicius pro
pat & avòlet in auras ; miro modo tractat , quod gnofticum formare queunt Medici Diaguolin
aquis ftygiis urit atteritque , verum à folutione
Phrenetica Chemiæ præcedenti delineavimus capi
radicali tam longe abeft quam longe Cœlum à ter te. Prognofis phrenetice Chemiæ felix effe non
ra. Quocunque modo aurum à fophiftis folutum poteft. Qualis enim caufa , talis effectus. Chemia
potelt reduci in fubftantiam fuam. Et fic hæc duo
• phrenetica tota à via Regia devia in vitium erro
mortua corpora ( multum enim abeft quod non
rumque labyrinthum deflectit , probavimus hoc
fint corpus , anima & (piritus , vel ¥ & fopho
ipfum latè duobus capitibus , Et qualem exitum
rum ne quidem radicaliter folvere , multo mi
ut plurimum habeat ifte inanis labor innumera te
nus in limum Philofophicum redigere poffunt .Quid
ftantur exempla paffim &ubique óbvia. Qualis Tra
igitur fpei fupereft in fophifticis laboribus , ut
gadia fuerit acta cum Kelleo Anglo , probat hifto
quorum objectum funt mera artis corpora hetero
genea , Retóllacea entia , & non habent in feria de ipfo confcripta quæ in multis libris poteft
Antimonium olympicum , multo minus Sulphur legi iftius furfuris homines plures funt , & ilto
olympicum. Adepta vel vera Spagyria conftante rum hominum praxis in caufa eft , quod tam malè
mente affumit materiam philofophicam adæqua- audiat Chemia vel Spagyria vera . Erafmus Rotero
tam , videlicet aquam philofophicam limpidis- damus colloquium aliquod de Alchimiſtica conf
fimam , originis vere Olympica in quam fi in- cripfit , in quo hos fucos impoftoresque vivis de
jiciat olympicum , illud illico folvit in limum pingit coloribus atroque carbone notat . Et revera
nulla humana induftria in priftinam fubftantiam meliori elogio digni non funt , funt etenim artis
reducibilem , & per omnes colores fic ambu- carcinomata . Hique fuci magis digni catena ex
Marte quam arte. Injurii funt in Deum , ex cujus
lat
chlamy deec
, don inbili
igno amia cu lla ureo
purp
meta fuperbia
involvat purpturea
, &. manu extorquere volunt hoc Magifterium . Quod

Vidit tale Menftruum Caffius libro fuo de auro; duntaxat largitur ipfum timentibus , & Mundi va
☀ & © vulgi non nifi ad projectionem utitur Di- nitatem inanemque gloriam deteftantibus , imo
vina Hermetica . Idcirco quotquot eftis ftudiofi folum iis , quorum profeffio eft , Deum fincera
AdeptæPhilofophiæ & Chryfopea manum admove- puraque mente colere , inque proximum charitate
tis , nolite credere fophiftis qui materiam operis minime fucata flagrant. Injurii funt in naturam ,
dicunt & vulgi . Eft mera impoftura & fophi- quam fecundum fuas præconceptas opiniones inter
ftica & vulgi folutio . Neque etiam hæc mor- pretantur , eique fæpius vim faciunt , & erga ipfam
tua corpora fua radice radicali privata folutionem immorigeri non fequuntur ejus ductum & lumen,
philofophicam admittunt . 21. Phrenetica materiam fed fuæ falfe phantafiæ dictamen . Et quomodo hi
Luam vulgi e vaſe in vas crebro transfundit , & va- à natura deflectant , aliunde colligi poteft ex Ca
rios proceffus falfos fophifticosque cum ea infli- pite 6. hujus opufculi ; injurii funt in artem Divi
tuit. Spagyria vera poftquam fuam materiam phi- nam , hanc hominibus tam reddunt exofam , ut
Jofophicè præparaverit , indit in vas unum , & in cane & angue pejus deteftentur . Injurii funt in
allo perficit , nifi forfan cafu aliquo rumpatur , fic- proximum , quem multis modis fallunt , eique im
ponunt , auro argentoque emungunt , furibus , præ
que vas requirit unum , & quidem numero unum .
Quod probè notandum ; fed obferva quod hæc donibus , juratis , omnique fcelerum colluvie pe
intelligi debeant poft præviam præmiffamque præ- jores funt , parique pœna fuppliciique genere di
parationem philofophicam . 22. Phrenetica nec ig- gni . Imponunt autem proximo vel fallos proceffus
nem merè naturalem novit multoque minus gradus vendendo , & pro iis magnam pecuniæ fummam
igris , & adhibet ignem ficcum extrinfecum . Ve- exigendo , quam poftea in ganeis popinifque deco
ra (pagyria utitur igne humido , qui quo ad extrin- quunt. Vel fcribendo libros , in quibus artemi
fecum tactum frigidus , quoad intrinfecam natu- Chryfopæam docere volunt , verum ipfis libris ni
ram calidiffimus ferventiffimufque , qui materiam hil omnino fanæ vel folidæ cognitionis ineft , & â
philofophicam blande & lente radicaliter folvit, veræ orthodoxa Chemiæ principiis aberrant. Ho
dummodo in actum propellatur igne olympico . rum fophiftarum quendam catalogum lubens anne
Qui eft verus ille Typhon , hic Ifidem & Ofiridem &erem , verum fi probè accuratiufque expendat
in unum indiffolubile corpus vel fyftema adigit , quis Diagnofin , facile differentiam inter verum
quod verum æternitatis fimulacrum. 23. Phrene Philofophum & phreneticum fophiftam cognofcet.
tica allumit materiam , quæ a&u eft , quod eft ; ve- Denique in femetipfos injurii funt omni illa fraudis
ta ſpagyria alfumit materiam Olympiam , quæ dun- impoltura . Honefte vivere , fuum cuique tribue
zaxat potentia eft , quod eft , vel actu primo , non re , neminem lædere præcipit jus civile. Verumi
fecundo dicitur materia , hinc & Chaos vel Hyle huic regulæ in totum adverfantur . Quifnam ergo
rerum eventus illos maneat, fatis notum ; fed ante
audit. Eftque materia prima Ariftotelica , vel ma quam huic Opufculo finem imponamus , quædam
teria fimplex Sperlingiana . Contra quam ad ravim fraudis horum Ciniflonum fpecimina dabimus. Uc
ufque difputant fcholæ , hancque à fcholis reje
ex ungue leonem , ex pelle lupum cognofcamus.
dam , à Cathedris profcriptam , ratiociniis impu
gnatam , fpretam affumit ad opus fuum vera Che
mia. Sed tamen quam alienæ fortis etiam æftime
tur , nihilominus eft originis olympicæ & profa
piæ Regiæ. Qua nullus homo carere poteft , nec li CAPUT
Tom. I.
 1

Bibliotheca Chemica Curiofa

374
hiftoria illa fit vera , quam circumferunt de Tabu
CAPUT VIII
. la Smaragdina ? 10. Quid fentiendam de Thefau
ris à Paracello defoflis ? 11. An expeditio Argo
nautica fit vera hiftoria , an verò fabula quædam
De Phrenetica fraudulentis Magiſteriis.
hieroglyphica Lapidis Philofophici confectionem
Acetiffimus Erafmus Roterodamus in fuo Collo adumbrans ? 12. Quid de Elia Artiſta tenendum ?
Acce in compendium iftos fucos 13. Quare veteres Metalla iftis pinxerint figniss
contraxit , & quadam ferie iftos commemorat do 14. An Mercurius ex Sole elicitus , fit Azoth Phi
los. Alchemiftam vel ejufmodi impoftorem vivis lofophorum 15. An vera Chemia poffit carere.
depingit coloribus , quos fi bene notemus , facile aquis fortibus, Stygiis , Regiis & id genus liquori
hoc hominum genus atro Carbone notatum vitabi bus corrofivis 16. An poffit parari Tinctura co
mus , & ab horum impoftura cavebimus nobis. Buc rallorum , tantæque fit efficacia , ut communiter
cinatores fucis impoftoribusque annumerant fra dicitur. 17. Anne ad fpirituum claffem pertineant
tres Rofex Crucis , verum enim vero magnam in cœlum , ignis, aer , frigus ? 18. Anne fundamentum
juriam faciunt huic priorum hominum focietati , aliquod in rerum natura habeat Alphabetus Olym
cujus ergon eft Timor Domini & charitas proxi picus ? 19. Anne plaufibile videatur , & veritati
mi : Parergon hoc Magifterium phyficum , Quod congruum , quod Pythagoras per fuam Metempsy
à plurimis hæc focietas in dubium vocetur & pro chofin intellexerit arcanum arcaniffimum Lapidis
commento capiatur , fatis eft compertum , cum Philofophici ? 20. An in Oriente Gymnofophiltz
primis , quia nihil in publicum proferunt , vel fcri Dogma de Metempfychofi pythagorica afferant ?
pto aliquo fefe erudito orbi recommendant. Fa Et an hoc dogma quoque extendant ad animam
mam fuæ focietatis , jam multis ante annis , qua hominis ? 21. Datur ne vacuum in rerum natura?
homines ad fuam focietatem invitant, publicarunt ; 22. An ex Antimonio , Bifmuto , Vitriolo , Sale
quod autem ad illud fcriptum attinet , in eo ni communi , hæmatite , omnibufque mineralibus
hil cacodoxi continetur , quod orthodoxa religio poffit elici vel extrahi Mercurius currens ? Hæc
ni adverfum . Agnofcunt intèr alia Magiftratum problemata amico animo proponuntur, horum fo
pro ordine à Deo Inftituto , eique reverentiam & lutionem ea humanitate benevolentiaque qua pro
fubje&ionem deberi fatentur : claret ergo ex ponuntur , petimus , non tamen contentionis fer
hoc , quod hæc focietas politiam cum fanaticis ram reciprocaturi.Redimus ergo unde digreffi , pro
non neget , pietatem etiam recommendant , & deunt itaque nunc in fcenam fophifta. Fuci cum
hoc eft quod fcriptura facra ferio inculcat. Prodiit
fuis Magifteriis : Illas fophiftarum technas , frau
poftea opufculum Germanicum Echo fraterni atis des dolofque , quibus utuntur veluti queant, in
infcriptum , quod etiam videtur effe pii autoris unum quafi fafciculum congeffit Cunradus in quo
fcriptum. Quidam illud Michaeli Majero tri dam Germanicô Tractatu , cujus verba in latinum
buunt. Et hic autor defenfionem focietatis , quam fermonem tranftulit Michael Majerus . Magnus
quilibet fere adoritur edidit tractatum , Silen Chemiæ Adeptæ affertor in fuo fucorum exami
tium poft Clamores diâum. De hac focietate mine. Care amice , inquit , monitis meis fideli
etiam exftat eximium judicium cujufdam pafto bus morem geras ; fi ad te advolaverit Heliocan
ris , in quo illa deciditur quæftio , an Chriftia tharus aliquis , qui dicat fe poffe & velle te docere
nus bona cum confcientia nomen fuum poffit artem faciendi argentum & aurum, ne cuilibet fi
dare huic focietati ? Et Refpondetur affirmati dem adhibeas : Nam non eft ars tam facilis, veluti
ve ; finiftre verò de collegio piorum hominum quis fomniare poffet : Quod fi promiferit , fe au
judicant Theologi Leidenfes, judicium hoc in cal rificii fui probam tibi præftiturum , qua veritatem
ce fui libri , Summa Controverfiarum di&i , adjun videas,potes eum admittere , verum id faciat pro
xic Hornbexius. Sed quid multis ? fic hodie cum priis fuis fumtibus : at ne illi fidas amplius , quam
mundo comparatum eft, ut homines impii, vanitati ipfe videas : Refpice in ejus fociorumque manus >
mundi renunciantes , pietatique ftudentes vatinia furnos, Inftrumenta , organa , níaterialia & fpecies,
no perfequantur odio & calumniis laceffant multa quibus ufurus eft. Ne multum ejus jactantiam &
que iniqua affingant. Experitur & hanc maledicen magnifica verba ( qua optime noverunt ) aut quo
tiam Philofophus Teutonicus Jacob Bohm , con rundam faftum & fuperbum veftitum ( qui apud
} tra quem calamos acuerunt non ita pridem ho multos cautione non eget ) cures aut æftimes : li
mines contentiofi . Revertimur ad Fratres Rofe quoque jurarit, Deumque teftem vocarit ere &tis di
Crucis , his duodecim quæftiones Otto Helbigius gitis , ne propterea folum ei confidas.Nam qui om
propofuit , quas Buccinatores in fua fecunda epi nem honeftacem flocci pendit , audet quoque aliud
ftola folverunt , de quarum refponfione multa ef quid facere. Examina & proba per bilancem
fent dicenda , fi inftituti ratio permitteret , verum aquam , ignem , plumbum, quartationem , & Anti
tranfeat hæc nubecula ; à nobis verò hec illis fint monium diligentiffime omne id etiam exiguum ,
propofita problemata 1. An Chemia Ægyptiis vere quicquid fit, quo utitur, five fit pulvis, aqua , oleum,
fuerit cognita , & ab eis tractata 2. An aurum cor liquores , metalla , utpote argentum , cuprum ,
pus hoc compactum radicaliter poffit folvi ullo plumbum &c. aurum & argentum & quantum
menftruo 3. an ex auro poffint elici Sal , Sulphur contineant ; imo etiam ligneas virgulas , quibus
& Mercurius , ita ut quodlibet principium feor opus in igne faciendo , aut per cupellam feparan
fim in fua fubftantia polit oftendi ? 4.An detur ve do , mifcebit circummovendo : Nam illæ ipfæ a
rum aurum potabiles . An detur Luna potabilis ? quando aqua acri folutionis argenti vel auri im
6. An Lapis Philofophorum omnes eas virtutes , butæ fuerunt , ut ex earum combuftione & Cineris
quas ipfi tribuunt Adepti , poffideat ? 7. An Wei reductione non femel cognitum fit , ejufmodi vir
gelius fuerit Adeptus ? Quod fi hoc , an tota ejus1 gas argentum & aurum in fe abfcondifle ; diligen
Theologia ex hoc fundamento Philofophiæ fluat. ter infpice, inquit ille, an etiam Charta, quibus ma
8. An poffit refurrectio mortuorum ex Chimicis terialia involuta funt, que adhibentur probationibus
laboribus fic alferi , ut Atheus convincatur ? 9.An mimina per Cupellam inftituendæ perfcriptæ aut
etiam
 Lib. I. Sect. IV.
etiam aliis maculis notatæ fint : Nam experientia
compertum eft quod literarum elementa cum ar
genco per fulphur calcinato & denigrato , aut calce câ latens limatura auri repleta hifce nebulonibus
auri & aqua forti reli&a infperfa & quafi exficcata
fuerint , imo quod & atramentum ipfum , ejufmodi
folutionibus argenti & auri præparatum exftiterit,
interdum etiam papyrus iifdem imbuta & imbibita naturali , dum à furnis ad fodinas Metallicas fuas
inventa fit. Addit idem autor pulveres carbonum impofturas propagant in hunc modum ; argentum
aqua folutionis imbibitorum & materialibus in ti
gillo fic perfufos , ut defcenfus quafi fiat multum venas nineralium infundunt. Sic granulatum ar
ad hanc rem facere. Tigillos quoque liquet actioni gentum vel aurum ex bombarda in meatus venarum
Metallorum infervientes , cum duplici fundo fupe mineralium emiflum , ut illis locis adhæreat , ve
riori tenui , inferiori crallo , intra quos aurum re nas uberes & mineras dites oftendit . Quin au
cordatur , cum inftrumento ferreo fuperiori , ut
aurum profluat , ejufmodi deceptores fciunt præ
parare & ufibus fuis accommodare , imprimis ti
gilli aliquoties aqua folutionis argenti macerati &
exficcati , cupro quod in illis liquefit multum ar
genti ingerunt. Hæc fuit Judæi cujufdam fubtiliffi
ma impoltura. Alius quidam furno liquefactionis
cannulam ferream aut cupream , cui pulverem auri
indiderat , tecte ita applicavit , ut à nullo poffet
confpici Deinde Materialia quædam in tigillo
fub illa cannula pofuit , circumpofitis carbonibus,
quibus incenfis aurum in tigillum ex cannula pro
fluxiffe debuit , nifi dolus præventus fuiffet. Carbo
' nes illos majores quibus ille in liquefaciendo ti
gillum fuperne tegit , optime circumfpice , ne ha
beant foramina & excavati aurum recondant quod
ex ignitis in tigillum defluat. Luftra quoque ne vir
gula illa ferrea, qua vertit materialia in tigillo ex
cavata , auro fit repleta. Hactenus techne quibus
impoftores illudunt & fucum faciunt, circa vafa &
organa aliaque inftrumenta fuerunt detecta : Quo
modo materialia exploranda examinandaque fint,
ne fuæ impofturæ retibus aurum & argentum è lo
culis extrahant , juxta ejufdem Cunradi mentem
confideraturi fumus. Plumbum , inquit , cui aliquid
argenti vel auri liquefactione immixtum fuerat , ip
fis quoque ufui fuit , vel granulatum , vel in glo
bulis conftitutum , quod penes fe habens adhibuit
pro alio liquefactionis & examination's per cupel
Iam. Alius adhuc dolus innotuit de labore argen
teo in hunc modum : Impoftor Latonem vulgarem
adferri curat , quam in fruftula exigua fcindit , in
terim habet apud fe argentum tinctum colore La
tonis ( quod optime facere novit ) itidem in fru
ftula concifum , quod mutat pro altero & latonem
veram in facculum fuum abdit , aliam argenteam
mifcet cum fophifticis fuis materiis & ad cementa
tionis & liquefa&tionis ignem ponit , ac poft fepa .
rans per cineritium invenit argentum ex Latone
fa&um. Pulvis quoque vulpinus uti vocabatur , in
quo calx fubnigra folutioni auri admixta fuerat,
quem deceptor ille in pharmacopolium tradide
rat , atque hinc fingulis vicibus aliquantulum eme
rat , optimas probas præftitit , qui cum non debi
to modo probaretur , eo quoque magni viri nimis
creduli decipiebantur . Sæpenumero amalgamata
Saturni aut Jovis , quæ in ignem poni debuerunt
dum exficcarentur ( poft lotionem cum fale & au
ro ) permutata fuerunt in linteo & eorum vice
amalgamata Solis vel Lunæ pofita, quæ in parte lin
tei extrema parata habuit. Similia quoque vitra
cum amalgamationibus Saturni , aut Jovis permu
tare novit pfeudochymicus cum aliis vitris amalga
mationum Solis & Lunæ, quæ potea extra& ta funt.
In elevatione tigillorum ex igne , cum eos appre
hendit , poteft ex cavo manus quid argenti vel aus
Tom . I.
Subfect . II.
375
ri infenfibiliter injicere , veluti gefticulatores nuce
Mofcata perpetrare folent: Item Cannula fub mani
fæpe ex ufu fuit. Solent quoque hi Scarabæi non fal
tem arti Chymice injuriam & contemptum infer
re , fed quoque ipfi naturæ metallicæ & Chymia
& aurum in acribus aquis folutum in cuniculos &
rum in pulverem vel feftucas redactum , arena ri
vorum decurrentium immixtum limum eum aurife.
rum reddit . Verum ex hac impoftura exiguum lu
cellum in eos redundare poteft , nifi forfan perfua
deant , hanc effe verum limum auri , itaque confe
quenter materiam Lapidis philofophici propin
quam. Garriunt & quædam de limo auri Buccina
tores , fed nemo eorum hoc limo manus fuas in
quinavit , aut oculis confpexit , fi enim primo li
mum auri nofcerent per fua diagnoſtica figna, tunc
velum ignorantiæ ab eorum oculis eflet remotum.
Vivite interim diu contenti vos Buccinatores cum
veftro limo Catholico. Nofter limus eft Olympi
cus. ( Nota ex aere in terram dilapfus ) Sæpiffimè
quoque accidit , quod pulveribus fophifticis fuis
argenti vel auri calcem impudentiffime immifcue
rint , item antimonium cum auro fufum , pulveri
fatum ( cum extrinfecus nulla fit differentia ) loco
antimonii vulgariis pulverifati permutatione facta
peffime ufurparint. ( Felix , qui novit noftrum an
timonium olympicum , ex quo paratur nofter li
mus auriferus . ) Intentus quoque fis ad lagopodem
feu peniculum , quo ( poft probam fui pulveris , qui
nec argentum nec autum continet , factam ) reli
quum pulverem converrunt , ne calx argenti nigri
or , vel auri purpurea intra pilos illos abfcondatur,
& in pulverem tale nihil continentem incidat. Ad
hanc impudentiam hi nebulones profecti funt , ut
quidam ejus focietatis clavos dimidia parte aureos
altera ferreos ferruminari curaverit , auream par
tem artificiofe nigrefecerit , ut ferro par videre
tur : ac deinde tandem in aquam rubeam ad hoc
intentum præparatam ( affirmans hunc colorem effe
perfe& tæ tincturæ in ea foluta ) quæ nigredinem ab
fterfit & monftravit auri colorem : poft afferuit
clavum ferreum vi operativa fuæ tincturæ in aurum
fuiffe eo ufque tranfmutatum. Si habent prout di
cunt præcipitatum Mercurii , bene refpicias , ne
fit præcipitatus folis , & quid pro quo fubftitua
tur. ( Talem fophifticum præcipitatum facere do
cet autor noviffimus , qui experimenta Dygbæi
edidit. Hic liber præter fophifticos proceffus & fal
fa menftrua perpauca continet ) Nota proceffus
quò magis ex infcriptione Mundi Magnatumfuper
biunt, tanto magis fufpe&
ti funt . Sophifta proceffi
bus fuis duobus modis fidem conciliare laborants
Primo quod ex laboratoriis Principum proveniat,
vel quod ante fecula fuerint confcripti , & in antiquis
palatiorum, Cœnobiorum,muroru ruderibus inven
ti (hi femper funt falfi. ) Quod fi pfeudo Chimicus
fua tinctura præfuppofita in argentam vivum proje
&ionem facere conetur,fis intentus ne agilitate ma
nus quid auri ingerat , Antehac non femel faltem
contigit quod loco puri argenti vivi, amalgama So
lis vel Luna in tigillo fuerit, & argento vivo evapo
rante , argentum vel aurum in fundo remanferit:
li à
atque
 thecæ ca æ
Biblio Chemi Curiof
376
atque hoc tranfmutatum vocitatum fuit. ( Nota ) non effe veriffimam audi , quid facias : fi tale
Aurum quod hoc modo poft evaporationem rema quid tibi offeratur : imbibe id ipfum anima Saturni
net an fit artificiale vel naturale etiam dignofci po & mifce cum celeri fluxu ( ex tartaro & fale pe
teft hoc enim illo melius tefte Helvetio in fuo vi træ ana ante incenfis ) deinde in plumbum mittas
tulo aureo. Aliqui etiam arbitrantur hoc aurum ar liquefactum vel argentum & non aufugiet : Tum
tificiale cum argento commiftum illud ingredi & procede ut confuetum eft , & experieris , quomo
in aurum convertere , rubeum liquorem antimonii do hæc auri vel argenti productio fe habeat. Ex
& auri diligentiffime proba , quantum auri teneat, nummis groffis , thaleris , auro obductis , argene
nifi velis hac ratione decipi : fi per communem tum cementatione educitur , ita ut figuram exter
probationem id certo experimentari nequeas , ita nam retineant : at ita hoc perficitur , ut vix fig
ut aurum volatile redditum ei admixtum eflet , tum operæ pretium : licet per le fit artificium fubtile
animam Saturni adde & procede , fic bene incorpo abfque utilitate. Quantum doli & deceptionis
rabilis , Argentum quod fuit inauratum denuo fu contigerit , & adhuc contingat cum eo , per ſe bo
fum at aliàs in fluxione cum auro mixtum vice ar no , artificio , quod ex auro fubftantia puriffimz
genti fini ufurpare noverunt : quia ad probas auri & aureitas , Salis , Sulphuris , & Mercurii folis
maxime facit. Optimas quoque argenti probas, fimul extrahatur , & in exiguam portionem redu
ex Venere foluta in aqua forti , quâ argenti aliquid catur in forma pulveris , atque is pro lapide Phi
prius folutum fuit, conficiunt. Aurum finum ( quod lofophorum , aut alia tinctura utili habeatur , in
nonnulli albefacere norunt. ) dealbatum , dat in que tantum argenti , quantum fuit auri , ex quo
pondere coticula , grophio , coloritio & quarta extrahebatur , projiciatur , & illa luna in folem
tione bonam Lunam fixam, cui per plumbum com tingatur , ubique ferè fatis notum eft : cum veiÒ
mune , gradativum aut cementum dealbatione fu id fit abfque utilitate , imo etiam cum damno &
gata , optima graduatio accedit. Non nunquam expenfis fiat , eo magis quilibet ab eo fibi cave
adveniunt cum artificiali , malleabili metallico , & bit. ( Sulphur fic extrahere ex auro haud ignobile
pellucido argento , quod fcindi poteft. Vix cen Experimentum ) dolemus autem , quod hoc ipfum
tefimus agnofcit ( nec pfeudochimicus id fatetur ) artificium fua impoftura dehoneftent . Calluit hoc
quod fit artificiofum inftar cornu pellucidum ar artificium Kelleus , & Cornelio Agrippe quoque
gentum. Hoc veluti quidam affirmant , venerem notum , huic fuit exilio damnoque , ifti ne quidemn
facile fluxibilem , & dealbationes duras , fi cum tantum attulit commodi , ut fe nexu alieni æris
illis in fluxione aliquamdiu ftet, malleabiles & ar contra&ti liberare , fidem redimere non potuerit ,
gentiferas facere poterit : Imbibe hoc metallican vixit enim mifellus cum hoc artificio egeftate
Vitrum in Saturnum , per cineritium , fepara , & vi. obrutus ; idem artificium forfan eft novelli adepti,
debis , quomodo fe res ea habebit. Quibufdam quod fi quis tale confilium daret , quale Scotus Ita
quoque hoc corneum argentum pro tinctura alba licus comes , ( qui cum hoc projectiones Gedani
habitum eft , intellige , ad Saturnum fupra cupel fecit ) Cæfari de Kelleo dedit , hic adeptus puta
lam in lunam tranfmutandum , hoc modo tin&u titius cum Kelleo pari ambularet paffu . Sed tran
ram hanc permifcebant Saturno , qui evanefcebat, feat , melius fatum ob Eruditionem meretur. Nota
argento remanente fino . Nihilominus tranfmuta hic obiter. Ex auro poffe extrahi Sulphur , uti do
tio dicebatur Saturni in Lunam. Aurum quoque cuimus hoc loco: quoque exinde extra& tum quen
Ungaricum admixtum particulis plumbi , pallidio dam principem poffediffe commemorat Majerus in
1
ris coloris redditur : deinde per Cementum plum fuo viatorio. Quod nunc fupereft , an fit fal , di
bo feparato , redit in Ungaricum aurum : atque cere non aufim. Ex his duobus extractis tantum ?
hoc illis vocatur , aurum Rhenanum in Ungaricum probatur , quod hæc duo actu fint aurum, & ex eo
tranfmutare : Simpliciores quidam hoc decepti extrahi valeant à peritis artificibus , utut fine ma
funt : pergit Cunradius , calcinatum aurum mix gno lucro fit. Cunradius inter alia quoque hæc tra
tum cum bolo feu terra rubea , ipfis eft terra Ada dit : Cupro minus plumbi quam fas fit , apponunt,
mica > qua faciunt deinde aurum. Pyrites in ac deinde in cupella feparant , eo ufque dum eva
acri aqua , in qua argentum vel aurum fit folutum, nuerit Saturnus , & de Venere aliquantum rema
imbibitus & exficcatus , donec virefcat , venam neat : hoc nominant illi in Saturno fixam Vene
auream in fodinis ipfis præftat. Argentum vivum rem. Adhuc impoftura pfeudochimica fuper eft,
(imo cum argento vel auro amalgamatum ) facil fi non omnibus major , tamen non minima , quod
lime in optimum argentum vel aurum coagulare quidam ex illis ( quibus mediis aut viis , id ipfis
fciunt. Lunam in folem quoque tingunt fuis fophi optime notum , dummodo rationem reddere ali
fticis impofturis in fluxu : cum vero fit feparatio quando de iis poffent de perfectiffimo & magno
per cineritium , tum Saturnus ipfi veftem flavam univerfali lapide philofophico , alii autem de alia
exuit & in quartatione videtur , quod illud cor fpeciali tinctura Lunæ vel folis ( quæ tamen ab aliis
pus faltem luna fit : Et aurum faltem eft tinctura præparata fuerint ) quid na&
ti fint , cujus una par
coloris non fixitatis.Aurum infuper per graduatio te in multas utiliter projectionem & veram tranf
nem cum Venere co ufque exaltant , ut Veneri in mutationem fecerint. Addunt præterea licet ( fal
colore refpondeat : Limaturam hujus folvunt in fiffime ) fefe hafce præftantiffimas Medicinas Me
aqua non nimis acri ad dimidiam partem leniter tallorum à principio ad finem præparaſſe , ac pos
( idque apud ipfos elt , animam Veneris extra fe , ac velle adhuc ( fi modo aliquot millia tale
here ) ac huic argentum imponunt ad folvendum , rorum ipfis numerarentur ) de novo conficere :
à quo deinde feparant aurum : poftea dicunt , quod Quibus mendaciis magna præmia & præclara bo
poffint per animam Veneris ex argento aurum fa na fibi conciliarunt , quæ ut recipiant , precibus
cere. Præparatur quoque tam argentum, quam au adhuc invitandi funt : Cum verò lapis five tinctu
rum , ut fit in igne omnino volatile : quo probare ra ( quam alius fecit atque illi mirabili modo , in
nititur , fuos pulveres nihil argenti & auri conti terdum quoque contra confcientiam confecuti
nere , cum in fundo nulla corporalis fubftantia re funt ) abfumta fuerit , imo fæpè ( quod dolen
maneat : Quis jam exiftimaret , ejus relationem dum ) , peffime perdita , tum vero ipforum Che 1
mica
 Lib. I. Sect . IV. Subfect . II . 377
1
mica ar's tranfmutationis finem fortita eft. Si per- fciat hoc rubrum extractum effe duntaxat ex fale
fuaderi tibi illorum jactationibus paffus fucris,quod tartari , & nihil vel parum omnino ex antimonió
ex utina pueri & puellæ annorum 7. 8. 9. aut 10. poffidere . Spiritus vini rectificatus Sali Tartari af
( qui faltem pane albo ex vino toto illo collectio- fufus dat rubicundam Tincturam. Alio modo, alio
nis urinæ tempore , nutriri debent ) & ex optimo que Menftruo Tin& tura Antimonii paranda , ſed
vino alboHomunculum Philofophorum ( quo juxta fufficiat in hunc errorem digitum intendiffe . ) Huc
eorum narrationem ad omnium artium cognitio- ufque dolos & deceptiones pfeudochymicorum ex
nem pervenire poffis , ) conficere voluerint & de- Cunradio adduximus. Quibus unum & alterum
buerint , qui cum arcano fanguinis humani , aqua deceptionis pfeudo - Chymicorum modum adjicie
rosacea, & optimo vino conditus argenteo cochle- mus Anshelmus Boethius , in libro fuo de gemmis
1 ari , ut ipfi mentiuntur , artificiofe pafcendus ( fuo ubi agit de magnete argenteo p. 475. Argentum vi
tempore ) vocem edat , ex vitro fubtiliter educen- vum , inquit , ad fe trahere aurum & argentum fpa
dus fit , ne iterum in fundum decidat & pereat , in- gyris & pyrotechnis jamdiu notumeft : imo impo
que fuæ primæ materiæ aquam redeat , fi , inquam, ftores Chimici hujus rei notitia multos defraudants
ad hæc credenda adductus fueris , vide ne ex ebo Dum enim Cinabrii partes fe in argentum tranf
re exigua officula, quafi humana facta in vitrum pro mutare poffe afferunt, id cum argenti laminis urunt,
jiciant, tibique perfuadeant fortè homunculum ad- vocant id cementare. Tum argentum vivum, quod
fuiffe quidem , fed ex negligentia quadam periiffe, latitat in Cinabrio , ad fe aliquam argenti por
ut officula faltem fint reliqua , quæ præfentiam tionem allicit , qua abfoluto opere reddita ,
ejus atteftentur Ridiculum eft , quod narrent, putant fe aliquam , uti dixi , cinabrii partem tranf
cum effe virum contra& tæ brevitatis , altitudinis mutaffe : fed falluntur , cum id argenteis laminis
palma , indutum plerumque toga talati ex veluto, decefferit & fæpè plus ( igne aliquid confumente) ,
dormire in le&ica exigua claufa , affidere menfæ quam extraxerint. Simili fuco ( inquit Boethius
in fella rubea fericea , loqui de omnibus rebus fa- decipiunt , dum præcipitatum aureæ patinæ im
pientiffime , effe fubtilium difcurfuum , ac re ipfa ponunt , illumque S. V. perfundunt . Quo accenfo
comprobare , quod fit Philofophorum filius : && exftinéto , præcipitatus Mercurius excalefactus
quid mendaciorum ejufmodi eft , quæ nugæ ante non nihil auri ex patina ad fe nulla vifibili in pati
paucos annos tractate funt. In his rebus Cunra na nota aut macula relicta fugit , qui poftea ca
dius mentem Paracelfi & aliorum non fatis affe- dem forma , qua antea fuit , exemtus quantum at
quitur. Analogice , Symbolice hæc intelligenda traxit auri , tantum reddit. Quod tamen ex auro
funt , quæ loquuntur Philofophi de fuo infante. tum effe ncgant chemici , afferentes ex Mer
attra&
Vix aliquid humanæ , naturalis , artificialis a&
tio- curii aliqua portione , à vi auri in illum agentis
his excogitari poteft , qua cum non affimiletut generatum , fed id falfum eft , cum tantum auro
hæc
vel fecundum totum , aut partem ejus philofophi decefferit , quantum Mercurius attraxerit >
cum Magiſterium . Nullam itaque habuit caufam Boethius. SimiliterCrollius in Bafilica fua poſt del
Gormannus , quod hoc de homunculis Paracelficis criptionem auri potabilis. Hoc loco , inquit , fin
allegoricum figmentum tam farcaftice exciperet. cerum lectorem candide de quibusdam impofturis
Satis enim cognitum , quod Philofophi opus fuum præcavendis admonitum velim , poffe illo pulvere,
conjugium maris & fœminæ nuncupent. Scili- auri volatilis à malitiofis agyrtis , litera longa di
cet quod Mas & fœmina , hic rufus , ifta can- gnis,vario modo fimplicibus & incautis hominibus
dida , nexum matrimonialem indiffolubilem in- imponi : Communicatum ipfum aliquando cuidam
eunt , hie dicitur Gabricius , & ifta Beja. Ex hoc Philofopho fub finceritate & pietate pharifaica hy
matrimonio vel conjugio nafcitur infans , qui eft pocriticum ac colubrinum dexterrime decipientem
Japis Philofophorum. Ultimo dicit Cunradius de animum tegenti , qui hunc pulverem ( poftquam ef
dolis circa aurum potabile hoc modo de im- per fulphuris triti admixtionem , per admonitio
pofturis , quas pfeudochimici cum falfo fuo auro nem vim percutiendi ademiffet ) de facie inco
potabili exercent , veluti & aliis fophifticationi- gnitum fuis impofturis mifcens , cum damno alio
bus multa adhuc dicenda forent : verum quid agen- rum & fuo commodo auri multiplicationem pluri
dum funt tot nequitiarum peffimarum genera , mis attentavit. Idem furcifer poftquam intellexis
ut impoffibile fit ea omnia agnofcere , multo mi- fet , à me lunam in vulgari aqua feparatoria folu
nus enarrare : Quid bono illi Chemico cum fo- tam , & aqua vulgari folutam repercuffam dejicere
phiſticato auto potabili , ex oleis caphure ; ca pulverem in fundum , qui tér vel quater edulcora
riophyllorum , femin . foeniculi & vitrioli , ante tus, poftea in tigillo ad ignem liquefceret , & poft
paucos annos Prage contigerit , ex libro ejus de fufionem cornu formam referret , hanc corneam
Medicamentis Chymicis , videri poteft : Hodier lunam incognitam ad candelam & ignem facile li
no quoque die quidam ftatum fuum honeftius quefcentem & cultro fcisfilem , aliis mineralibus,
confiderare deberent , & cum fophiftico fuo auro & plumbo mifcuit , & hac infigni impoſtura poft
potabili tacere , fi illud non haberent melius , cineritii examen apud improvidos multos Saturni
dum folia auri mifcent cum fale Tartari , ac in lunam tranfmutationem mentitus eft. Huc ufque
fuperfufo fpiritu vini aliquoties incendunt , ac nobis negotium fuit cum impoftoribus . Ejufmodi
deinde cum fpiritu vini ruborem inde , non ( ve fucorum malorum genera Michael Majerus 56. re
luti falfo opinantur & afferunt ) ex auro , fed ex cenfet, alterius hoc jus detergere non placet ,confe
fale tartari extrahunt , idque rubeum extra& tum rimus ergo nos ad alia inftituto noftro infervientia.
fuum aurum potabile fucofe prædicant ; Dolus ejuf
CAPUT IX.
modi homines omni ex parte comitatur. ( Ignofce
L.B. fi hic digreffionem quandam faciam : Notum
De Myfterio Lapidis Philofophici.
quippe ex Chemiæ fcriptoribus , quam fucate non
nulli Tincturam antimonii vendant , eam autem Apidis Philofophici arcani arcaniffimi iftius
conficere docent ex Antimonio & Sale Tartari
Magifteriinaturam jam explicabimusMyſticam
commixtis. Quis autem quæfo tam rudis , ut non 11 3 cum
Tom. I.
 theca ca ex
378 Biblio Chemi Curiof

cum univerfæ Theologiæ revelata Myfteriis fym tionifque fanæ ratiociniis fobriis ? Et cum articulis
bolizantem. Hæc autem noftra Meditatio , quem fidei etiam jure fymbolizans ftatuitur ex hoc , quo
admodum non dubium eft , mira videbitur , fcili niam Philofophi ad eum obtinendum ferio hortan
cet quomodo lapis Philofophorum fymbolizare tur ad pietatem omnesque virtutes Theologicas, &
poffit cum tantis Myfteriis , quæ non duntaxat hu ab ejus poffeffione amovent in reatu graviffimorum
manum captum longiffime tranfcendunt , verum criminum delictorumque viventes , Legique Divi
etiam univerfæ naturæ ambitum excedunt , fupe ne adverfantes . Tertio & jure dicitur fymbolizans,
rantque virtutem ac potentiam. Cumprimis poffet quoniam fuos poffeffores prorfus convertere , ex
hæc Meditatio ut heterodoxa notari , cum hoc impiis pios , & malis bonos , ex vitiofis virtuofos
ipfum cum Theologiæ arcanis fymbolizans ftatua conficere videatur , quod mundi hujus vanitates ,
tur , de quo adhuc fub judice lis eft , an talis La inanem gloriam abominentur , & erga proximum
pis in rerum natura exiftat ; imo & ex hoc capite omnis invidiæ & odii fint expertes : Deum inti
abfona poffit videri hæc confideratio , quoniam mius ejufque facra cognofcere , charitatique pro
Scriptura jubet duntaxat credere , & folummodo ximi fefe dedere annitantur, Et hæc funt, quæ præ
fidem exigit , è contra rationem captivare. Ve cipit Theologia , imo hæc funt quæ videntur effe
rum enim verò paucis ad has difficultates refpon complementum fidei Chriftianorum , & perfe& tio
debimus : Quod ad primum attinet, dicimus, quod Renati in Chrifto hominis , & tandem Beati frui
Lapis Philofophorum ejufque confe & tio fuo modo tio in cœlo , ficque & ftatum protoplaftarum inno
captum humanum fuperet , omnes enim Philofo centiæ ante lapfum adumbrare videtur , imo &
phi , uno fatentur ore & confenfu unanimi , huic ideam æternæ falutis referre. Pramillo hoc præfa
Lapidi ejufque confe& tioni multa ineffe, quæ huma mine Myfticam & cum articulis fidei fymbolizan
ni ingenii acumine , nifi cui Deus oculos mentis temlapidis naturam contemplaturi fumus , quanta
aperiat , penetrari nequeant. Et hoc verum effe autem brevitate licet , hoc expediemus negotium.
probat , quod tot acutiffimi philofophi fruftra in Creationis opus , quo Deus totum univerfum con
illo inveniendo operam impenderint , cumque didit , hujus lapidis confe&io accurate exprimit.
fui animi fubtilitate , qua hoc arcanum fcrutati, In opere creationis erat primo confufum chaos , fic
oleum & operam perdiderint, nihilque invenerint; ut nulla effet rerum diftin &
tio . Globus terreftris fic
Quot homines , quorum numerus iniri non poteft, aquis immerfus , ut nullibi veftigium appareret,
ex do&tiorum familia fcrutinio hujus incumbunt aquæ etiam videbantur dominari & quafi cœlum in
Magifterii ? quod adipifcuntur , ne caffa quidem fe continere omniumque rerum fublunarium ſemi
nuce dignum eft. Integra collegia & fapientum fo na , nulla lux , cunctaumbris & tenebris involuta,
cietates in hoc labore fuo fruftrantur fine , triftem Opus philofophorum pari fe habet modo , in ejus'
que fortiuntur exitum. Quomodo autem hoc effe principio tenebrosu chaos eft & omnia fic in unum
poffibile , nifi captu humano fublimius effet Magi confufa , ut nulla res , quæ materiam lapidis con
fterium? fed in eo obtinendo fruftra laborent ho ftituit, poffit difcerni, cœlum Philofophorum aquæ
mines. Per tot fecula in expeditione ad hoc au mixtum, & terra aquis immet fa , adfunt & hic hor
reum vellus fuerunt clariffimi & quidem illi qui re ridæ tenebræ, antequam alma luxfolis & lunæ ope
liquos fapientia antecedere præcellereque vide ratorem exhilaret vivificetque. Chaos noftrum con
bantur , aft præter inanem fumum nihil confecuti, fiftit in ficco & humido, ficcum terram noftram con
nifi quod beneficio analyfis corporum multa fue ftituit, humidum aquam cœlumque noftrum facit;
rint experti , quæ phyfica arcano eruendo , huma tenebræ vel caligo Philofophorum eft nigrum , ni
noque corpori medendo , commodum aliquod gronigrius nigerrimum , dicitur etiam nox philo
afferant occafionemque fuppeditent. Ad fecundum fophica , imo hoc noftrum nigrum refert tenebras
quod attinet , fateri oportet , quod fi tale quid in ægyptiacas palpabiles , noftrum nigrum etiam pal
rerum natura non exifteret , quod cum arcanis pari poteft,colore nigro tingit attrectantis manum,
Theologiæ ftatuitur fymbolizans crimen falfi & his meis manibus tractavi , oculis fpectavi . Hoc
cacodoxia committeretur . Sed fruftra ille metus, nigro apparente jubent Philofophi gaudere , quo
lapidis philofophici in natura exiftentiam tot fide niam eft fignum philofophicæ folutionis & bone
digni probant hiftorici , totque experimenta affe unionis duorum in unam maffam. Et hoc nigrum
runt , ut qui hoc amplius negat , illi cæco videre in opere philofophico dominatur tot dies , quot
tur fimilis , qui cum privaretur fubito folis confpe fuerint tenebræ ante creationem exercitus fide
&u , folis flammam fuiffe extin&tam , lucem omnem rum , cujus dux fol , & comes in regimine luna,
in tenebras degeneraffe clamabat. Ad tertium ref hic diei , ifta nocti præeft ; lux fucceffit tenebris
pondetur quod & hic fides requiratur : nulla enim in opere Creationis, ante quam fol exifteret : fic &
ratio tam fubtilis & acuta , quæ poffit etiologiam in opere philofophico primo lux , eftque illa opta
confe&ionis virtutis lapidis eruere , fed & hic ex ta albedo , quæ poftea nigro fuccedit , poftea fol
clamare oportet. Hic eft digitus Dei ! imo ipfe la in opere creationis fuit à Deo factus & hic fuit quafi
pis philofophicus divinæ omninò potentia concen cœli complementum fcilicet fyderei , fic & Sol qui
tratum fimulacrum eft , imo Icon. Et quod totum eft noftra defiderata purpura , qua veftitar nofter
hoc univerfum in latiffima profundisfimaque ex lapis , eft ultimum operis philofophici complemen
panfione concionatur & prædicat de omnipotentia tum. Accedo ad plafmationem hominis , hic Deus
clementiaque divina , totidemque linguis exiguum ex terra , quæ videtur mortua , eduxit admiran
granum hujus lapidis , æque promte de omnipoten dum illud Microcofmi plafma , & in id infpiravic
tia divina immenfæque mifericordiæ fonte fuo fer Deus fpiraculum Vitarum ; quod Deus hic facit in
mocinatur modo. Eft itaque hic lapis Centrum do plafmatione hominis , hoc naturæ archæus facit in
tium virtutumque univerfi , jure ne ergo ftatuitur formatione vel confectione Magifterii Philofophi
fymbolizans cum fidei articulis & quidem cum ora ci , fcilicet in terram feu limum philofophicum phi
nibus tam cum illis , quos ex folius Scripturæ Sacræ lofophicè fuba& tum indit fpiritum & animam : hinc
dictamine probamus , quam & illis , quorum & ali illa terra philofophica vivere incipit & in dies in
qua probatio haberi poteft ex naturæ operibus, ra crementum fumit , donec pleae adoleverit ; Ex hoc
principio
 Lib . I. Sect. IV. Subfect . II. 379
phica , & viceversa , fpiritus eft utriufque unus
principio philofophi comparant fuum opus Genefi
identificans , operationes in omnibus identifican
Microcolini , & qualis analogia ratione materiæ ,
valis , caloris , coctionis, partufque & pariendi tem tes. Hicque fpiritus , qui in triplici entitate iden
poris hic intercedat , brevi fermone dicere non tificante ineft , eft cuilibet entitati fic identifica
licet. Accedo hinc ad articulum refurrectionis , & tus , ut in opere noftro patiens fit codem jure vir
tuteque agens , quoniam fpiritus identificans , in
hunc plene proceffus Magifterii Philofophici pro
identificatam , vel etiam identificantem Entitatem
bat. Quemadmodum omni animali & plantæ ifta.
influit , activat , & patifacit. A Trinitatis Myfte
incumbat neceffitas , ut tandem mortis falcem ex
rio progredior ad incarnationis Dei arcanum arca- .
periantur & hac falce in pulverem cineremque, per
niffimum in virgine illibata pera& tum. Hæ duæ na
viam corruptionis convertantur . Sic & quoque fe
turæ unitæ , duæ funt nature , unam tamen dunta
men antequam germinet putrefcit , polt putrefa
xat faciunt perfonam , utut quælibet natura fuam
&ionem revivifcit , & germinat . Eodem modo in
peculiarem habeat hypoftafin vel exiftentiam , hic
opere Philofophico hic primo materia , quafi mo
tamen non duas faciunt perfonas , fed unam , utut
ritur , mortua diffolvitur in atram terram volati
illæ naturæ infinitis modis à fe invicem fint diftin
lem , quovis pulvere leviorem , hæc atra terra à
tæ , in corpore tamen virginali fic unitæ , ut una
&
philofophis falutatur cadaver , cui eft color obfcu
perfona facta , cuique tamen naturæ idiomatibus
rus , fœtor inftar cadaveris , fcilicet fator intel
fuis reſervatis , nifi quod Divina humanæ fuæ idio
lectualis , non ſenſualis , & materia fere corrupta
eft , omnique vita orbata videtur , non fecus ac mata , quæ de Deo prædicari poffunt , communica
verit , fic illa idiomata Divina in humana natura
plantæ femen terræ commiffum. Et hanc corrup
fint identificantia humanæ naturæ idiomata, in Di
tam , probat ater ille color ap
tionem vere elfe fa&
vina non funt identificantia fed identificata. In ope
parens , levisque ater pulvis in vitro confpicuus.
re philofophico eft & duarum naturarum in unam
Hic pulvis fucceffu temporis revivifcit , & quafi in
Entitatem unio , quæ duæ naturæ fic inter ſe diffe
novam revocatur vitam priori vita longe nobilio
tum & imperfectum , ut completum
runt , ut perfe&
rem , & quod hæc materia mortua revivifcat , pro
& incompletum , fed unita inter fe idiomata utri
bant diverfi apparentes colores , fed potius inten
ufque funt identificantia & identificata , non fecus
tionales quam veri ; ficque corpora humana in pul
verem fuum redacta in vitam , priori nobiliorem ac in unione Divine & humanæ naturæ ; nexus di
verfæ in opere philofophico naturæ dependet etiam
refurgent ; Metamorphofin in opere philofophico
à corpore virginali & harum naturarum nexus tam
obfervantes . Ægyptii finxerunt fuum phænicem .
firmus eft , ut unquam diffolutio poffit fieri, neque
Sicque proprie nihil moritur , quin & moriendo
feparatio naturarum futura eft in æternum , ficque
revivifcat. Quæ de pulvere plantarum, vel cinere
& pulchra hic fymbolifatio & quidem in quatuor
in plantas refufcitando fcribunt Philofophi , funt
fidei articulis . Symbolizat & lapis cum Coena Do
curiofæ contemplationes & refurrectionis poffibi
mini , quemadmodum eam credunt & afferunt Or
litatem probant : Verum omnium evidentiffimè
thodoxi , imo nullum Dogma eft Theologicum,
hunc articulum probat opus Philofophorum , fed
cum quo non ſymbolizet nofter lapis. Si etiam My
placet ad fublimiora Theologia Myfteria , quæ fo
fterium regenerationis examinamus, & quidem jux
Îum ex revelatione dependent , accedere. Sacræ
ta literalem fenfum verborum Chrifti ad Nicode
Trinitatis Myfterium adumbrat noftrum opus
mum. Hanc regenerationem , dico , ipfiffimam
Philofophicum . In trinitate tres funt perfonæ , fed
quafi fiftit & demonftrat noftri magifterii philofo
una duntaxat effentia , inter quas perfonas diffe
phici præparatio , imo & hominis converfiinque
rentia duntaxat modalis , non realis intercedit ,
ftatum Beatitudinis eve& ti imaginem denique vi
fed conftituunt unam effentiam , aft fic identifican
vam habet noftra præparatio, multiplicatio , & fer
tem , ut hæ tres perfonæ unam duntaxat habeant mentatio . Quid multis ? Lapidis noftri laboratio
effentiam, una eademque idiomata. Pater eft Deus,
eft quædam Metaphyfica , non verbalis , fed realis,
Filius eft Deus , Spiritus San&tus eft Deus. Non ta
non cathedralis , fed experimentalis . Sed Finio &
raen tres Dii , fed unus Deus , Deus Triunus. Es
ablego lectorem benevolum ad noftram Metaphyfi
fentia perfonarum divina identificans eft in opere
cam fymbolizantem , quam Deo volente , cum eru
philofophico corpus , fpiritus & anima , tres diftin. dito Orbe communicaturi fumus.
a res, fed unainter res modaliter diftin &
tas iden
tificans effentia , identificantes proprietates . E. g.
Soli DEO Gloria.
Mas , philofophicus , eft quoque foemina philofo

FINIS

- Ii 4 BIBLIO
1
 380

BIBLIOTH
ECE

CHEMICÆ CURIOSÆ

LIBER SECUNDUS
,

Quo varii TRACTATus , iique Selectiores , variorum AUTORUM ,

qui ab ipfo , ut putant , HERMETE TRISMEGISTO ad RAY

MUNDI ufque LULLII tempora de Arte Aurifera nobiliùs fcri

pferunt , exhibentur.

SECTIO
PRIMA.

Tractatus Chymicos AUTORUM EGYPTIORUM , ut dicuntur ,

item eorum qui inter recentiores illis illuftrandis infudarunt ,

in Subfectiones diftributos , complectitur.

::

SVBSECTIO PRIMA

Hermetis Trismegifti TABULA SMARAGDINA , cui Titulus Verba

Secretorum Hermet . Trifmeg . W. CHR . KRIEGSMANNI &

GERARDI DORNEI Commentariis illuftrata .

LECTURO S

CCAM Tibi , AMICE LECTOR , Tabulam Hermetis Trismegiſti

Smaragdinam : quamfuo merito Symbolum univerſi Chemicorum cœtus dixe

ris ; ac Lydium Lapidem , adulterina circa Lapidem Sapientum Philofophia

proditorem. Miraberis , fat fcio , denuò cam in publicum me obstetricante

edi , toties clarorum ingeniorum curâ excufam ac recufam. Ego verò quàm fufpicerem
tritum illud , Manum de Tabulâ ! dummodò doctiorum manus ad tabulam. Indignum ,

mecaftor , ingenti illâ omnium monumentorum luce , ex quo tot miferis modis verba

men's Hermetis fuêre contemerata , hominem inter eruditos non repertum effe , qui unifaltem

periodo nativum decus affereret ; quin , devolvi difficile id negotium ad juvenem , qui pa
rum ingenio, minus judicio poffit . Enimverò fexcentis ampliùs formis impreffam Tabulam

tuâ operâ monſtrans , nifi vel femel abs Te recenfitam repurgatamve ostenderis , ilicet ,

nihil egiffe judicabere . Noli igiturjuvenili med operà offendi : quam præftantium Viro

rum curas diu fruftra præftolatus , Hermetica Tabula locavi , ut Tu , qui delitiis hujuf
modi caperis , haberes Chemicorum opufculorum , & antiquiffimum & pretiofißimum priftino

nitore.
i
i
t
Lib . II. Sect . I.
I. Subfec . I.
381

nitore. Vnde nitor fit iste , quæris ? E Phænicio idiomate ; quo ut olim ab Hermete exa

rata , fic nunc à nobis redonata Tabula eft . At illud , inquis , maximam partem interiit.
Interiit fateor : veruntamen ita , ut in Ebraifmo atque Chaldaifmo hodie adhuc vivat. Sci

licet hæ linguæ tam areto confanguinitatis vinculo illi quondam juncta fuêre , ut fi à pronun
ciatione , ac propriis rerum aliquot nominibus difcefferis , difcrepantiam omnem ad elemen
torum figuram referre debeas. Et illa ipfa literarum figura , nonne Ebrais cum Phæniciis

communis olim ? Ita herclè eruditorum maximi cenfent. Qui igitur orationem fpecialio
rum , ut ita loquar , rerum vocabulis vacuam , ex lege proprietatis Ebraica Phenicia lite

raturâ exprefferit , næ is mihi veteri Phænicum linguâ fcripfiße dicetur. Talis verò oratio

omninò eft , quâ Tabula Hermetica præfcripta : ac præterea ejufmodi , ut veftigiis Phæni

cifmi in Latinâ verfione confpicuis intrufa Ebraica dictio planè exaquetur. Ex his jam de
noftro inftituto existima LECTOR. Cætera dixi.

VERSIO TABULÆ SMARAGDINÆ 6. Potentia ejus perfe &

HERMETIS ,
Qualis ca vulgò Latino Idiomate , è Phænicio
expreffa circumfertur.
VERBA SECRETORUM HERMETIS
TRIS MEGISTI .
I. ERUM fine mendacio certum & veriſſi
VE
mum.
2. Quod eft inferius , eft ficut quod eft fuperius , &
quod eft fuperius, eft ficut quod eft inferius ad per
petranda miracula rei unius.
3. Etficut omnes resfuerunt ab uno meditatione uniu :
fic omnes res nata fuerunt ab hac una re adapta
tione .
4. Pater ejus eft Sol , mater ejus Luna , portavis illud
ventus in ventre fuo, nutrix ejus terra eft.
5. Pater omnis thelefmi totius mundi est hic.
6. Vis ejus integra eft , fiverfafuerit in terram.
7. Separabis terram ab igne , fubtile à ſpiſſofuaviter
cum magno ingenio.
8. Afcendit àterra in cœlum , iterumque defcendit
in terram , & recipit vim fuperiorum & inferio
rum, fic habebisgloriam totius mundi. Ideò fugiat
àte omnis obfcuritas.
9. Hic est totiusfortitudinisfortitudofortis : quia vin
cet omnem remfubtilem , omnemque folidam pene
trabit.
10. Sic mundus creatus eft.
11. Hinc adaptationes erunt mirabiles, quarum modus
eft hic.
12. lique vocatus fum Hermes Trismegiflus , habens
tres partes Philofophia totius mundi.
13. Completum eft quod dixi de operatione Solis .
ta eft , fi mutatur in ter
ram.
7. Terram ab igne feparato,fubtile & tenue à grof
fo & craffo,& quidem prudenter cum modeſtiâ
acfapientiâ.
8. In hoc à terra afcendit, in cœlum hoc à terra, &
à cœlo rurfus in terram defcendit , & potea
tiam ac efficaciam fuperiorum & inferiorum re
cipit, hoc modo acquires gloriam totius mun
di propulfabis igitur tenebras omnes & cœci
tatem .
9. Hæc enim fortitudo omni alia fortitudine ac
potentiæ palmam præripiens : omnia namque
fubtilia & craffa duraque penetrare ac fubigere
poteft.
10. Hoc mundus hic conditus eft.
11. Et hinc conjun&iones ejus mirabiles, & effectus
mirandi ; cum hæc via fit , per quam hæc mira
efficiantur.
12. Et propter hoc Hermetis Trifmegiſti nomine
me appellarunt : cùm habeam partes tres Sa
pientiæ & Philofophiæ univerfi mundi.
13. Confumatum eft verbum meum , quod dixi de
operefolari.
VERSIO LATINA TABULÆ
HERMETICE .
Phænicii Contextus proprietatem fervans.
DESCRIPTIO ARCANORUM HERMETIS
TRISMEG ISTI .
1. VErè non filè , certò veriſſiméque aio.
2. Inferiora hac cum fuperioribus illis , iftaque cum
iis viciffim vires fociant , ut producant rem unamk
omnium mirificiffimam.

VULGATA TABULÆ SMARAGDINÆ 3. Ac quemadmodumcuncta edučta ex uno fuêre verž

PARAPHRASIS .
1. Erum eft , & ab omni mendaciorum invo
VElucro remotum .
2. Quodcunque inferius eft,fimile eft ejus quod eft
fuperius. Per hoc acquiruntur & perficiuntur
mirabilia operis unius rei.
3. Quemadmodum etiam omnia ex uno fiunt per
bo Dei Vnius : Sic omnes quoque resperpetuò ex hac
una regenerantur difpofitione Natura.
4. Patrem ea habet Solem , matrem Lunam : ab aërej
in utero quafigeftatur, nutritur , à terrâ.
5 . Caufa omnis perfectionis rerum ea est per univerfum
boc.
6. Adfummam ipfa perfectionem viriumpervenit ,f
redieritin bumum.

confiderationem unius : Ita omnia ex uno hoc
facta funt per conjun&ionem .
4. Pater ejus eft Sol, mater Luna , ventus in utero
geftavit, nutrix ejus eft terra.
5. Mater omnis perfectionis .
7. Inpartes tribuito humum ignem paſſam , attenuans
denfitatem ejus re omnium fuaviffimâ.
8. Summa afcende ingeniifagacitate aterra in cœlum,
indeque rurfum in terram defcende , ac viresfupe
riorum inferiorumque coge in unum : Sicposione
gloria
 a
othec ica ofa
382 Bibli Chem Curi

gloriâ totius mundi ; atque ita abjecta fortis homo
ampliùs non habere.
9. Ifthacjam res ipsâfortitudine fortior exiflet ; cor
pora quippe tam tenuia quàm folida penetrando
fubige .
10. Atque fic quidem quacunque mundus continet
creatafuêre .
11. Hinc admiranda evadunt opera , qua ad eundem
modum inftituuntur.
12. Mihi verò ideò nomen Hermetis Trismegifti impo
fitum fuit , quòd trium mundi Sapientia partium
Doctor deprehenfus fum.
13. Hac funt , qua de Chemica artis præftantiffimo ope
re confignanda effe duxi.
Engendliche Obersehung
Der Hermetischen Smaragd - Tafel ins
Deutsche auß dem Phöniciſchen.
Verfaſſung der geheimen Künfte des Hermes
Trismegistens.
1. Arhafftig/ auffer aller Bnwarheit /ge
wiß und warlich sage ich.
2. Die Geschöpff hie nieden gesellen sich zu des
nen dort oben / und diese hinwiederumb zu je
ter der Mond : die Lufft tråget es gleich als
in Ihrer Bärmutter ; feine Süngamnine aber
ist die Erde.
5. Diß Ding ist der Vrsprung aller Vollkom
menheit der Sachen so in der Weltſind.
6. Seine Krafft ist am vollkommenſten / wann¸
es wiederumb in die Erde eingefchret ist.
7. Scheide als dann die Erde fein von einander/
sosie im Fewer geweſen/ und mache ihre dicke
je ſubtiler und ſubtiler durch Hülffe des allers
lieblichsten Dinges in der Welt.
8. In Summa. Steige durch groſſen Vers
ſtand von der Erden gen Himmel / und von
dannen wiederumb in die Erde und bringe die
Krafft der übern und unternGeſchöpff zusams
men /so wirst du aller Welt Herzlichkeit erz
langen: Dannenhero auch kein verächtlicher
Zustand mehr umb dich sein wird.
9 . Diß Ding if allen ftarcken Sachen zu starck;
dann esso wol diesubtilste Ding überwinden/
als auch die härteste und dichteste durch drin
gen fan.
10. Auf diesen Schlag ist alles geſchaffen was
die Welt begreifft.

nen / auf daß sie mit gesambter Hand ein 11. Dannenhero können wunderſame Dinge ges
Ding herfür bringen mögen/ ſo voller Wun wircket werden / wann es auff solche Weise
der steckt. angestellet wird.

3. Vnd gleich wie alles auß einem durch deß eis
nigen Schöpffers Wort entstanden : Also
werden auch alle Ding nunmehr auf diesem
einzigen ding / durch anordnung der Natur
gebohren.
4. Sein Vatter ist die Sonne/ und feine Mut
12. Vnd mir hat man deßvegen den Namen
Hermes Trismegiftus gegeben weil ich alle
dren Theil der Weißheit dieser ganzen Welt
besige.
13. Diß sey gesagt von dem Meisterstück der
Chemischen Kunst .

EMINENTISSIMO , POTENTISSIMOQVE

PRINCIPI AC DOMINO , DOMINO

JOHANNI PHILIPPO

ARCHI - EPISCOPO MOGVNTINO ,

i
Sac. Rom. Imp. per Germaniam Archi - Cancellario Principique Electori ; Epi

fcopo Herbipolitano , ac Francia Orientalis Duci & c. Patrono ejulantium Naturæ

Scrutatorum Opt. Max . Vivere ac gaudere Potentißima Eminentia ejus Archi-Epi

fcopali atque Electorali & fuo , & maximi Hermetis , & Divæ denique Chemia no
mine
Humillimè devotus cliens

W. CHRISTOPHORUS KRIEGSMANN .

juvenis poft Divina & Humanitatis

Studia , arcanis rerum operans.

ORS , quâ cum iniquiffimâ inde , à priſco uſque conflictata avo eft Smaragdina HERMETIS
TRISMEGISTI Tabula , EMINENTISSIME ARCHI-EPISCOPE PRINCEPSQUE ELE
CTOR , me eò tandem audentia adegit , ut ingenti nomine Tuo obarmatus 1gro , publicè curam
pereuntis fufcipere inflituerim. Scilicet, ut lymphis bauftro è fonte extraclis putredo fenfim ad
repere folet cum fœtore ; fi præfertim illapfu variorum coinquinata ea : Sic, poftquam noftrorum 1
incuriâ majorum infigne boc weinfti orbis monumentum invidiâ illâ nativi idiomatis limpitudine exciderat,
transfufum
 Lib. II. Sect. I. Subfect. I.
383
transfufum inperegrinas Linguas , Deum immortalem ! quot non graveolentibus fordibus fqualere cœpit ? Ac-.
cedentibus , qui pro lubitufœdarent innumeris propè interpretibus. Quorum ut aliqui Chemicarum rerum peri
ua monftrabiles extiterint , plures herclè ne mediocriter quidem in eâ que ab HERMETE nomen trahit Philofo
phia verfatos certum eft. Sed & expofitiones in Tabulam à cæteris , ipfiafque adeò Philofophorum Lapidis opifici
bus collate ejufmodifunt , ut unâ atque alterâ exceptis , magis dignitatem HERMETICI nominis erodant , quàin
ï bactenus valent , quibus Chemiam , TRISMEGISTI inventum , obtrectatoribus ac calumnia prodere , quoti
dianum eft. Quotus enim quifque cordatorum est , qui aut splendore infcriptionis , aut præconiorum magnitudi
ne illectus, ad diligentiorem je lectionem Tabule Smaragdine HERMETIS noftri accingit, quin ,fi ad tot difcor
des , ac nonfemelineptos Commentatores fuerit detrufus , illicò refiliat, deque vanitate , defuco , de impofturâ
1
deniquefuspicetur ? Certè plerorumque animos , quos finceros ante nec convitia , nec delator corrumpere pote
rane , interpretum Hermeticorum temeritas in deterius , ipsâ veritate plangente, nunc corrupit. Atque hinc tam
manices inperfonam operaque TRIS MEGISTI , virorum aliquot magnorum cenfura funt : quibus in perniciem
Chemica Philofophia abufi homines nauci , maximo Arcanorum Natura antifliti enormi nequitiâ ufque adhuc
infultant. Sentiens ifthac juvenis ego , cùm unde malo medela pararetur , nufquam invenirem , meo , quod aiunts
Marte rem aggreffus , de HERMETE primumfingulari libro inquirere ; mox hâc provincia fic fatis defunclus
Tabulam ejufdem cum cura verfare accepi. Repetens ergo fitu obductam, penitiufque folito proprietatem dictionis
(quam equidem , fi Phoenicem HERMETEM haberet auctorem , Phoeniciam fore rebar , ) introspiciens , ecce mihi
Smaragdus omnis Phanicifmis fcintillare vifus est : quibus porrò ad Ebraifmum exactis , ea continuò lux undiqué
coorta fuit , qua dispulfis nebulis clarè intuendam mihi obtulerit abftrufam illam HERMETIS mentem , in quam
wix è mille ani ingenii perspicacia penetrare licuit. Ita demum caufa mihi perveftigata , cur plerique contortis
zabula verbis veluti delufi , & ipforummet fuam , & TRISMEGISTI auctoritatem tot modis verint attritum.
Genii nimirum priftini non vola non veftigium in Latina verfione ampliusfuperat ; reperin quidem facile iis , qui
Orientalium Linguarum expertes , hujus ductum infequi coguntur . Cum enim ea textus Phænicius antiquus ad
verbum exprimatur , non ad fenfum ; vocibus Latinis incapacibus Phænicii nexus atque ponderis exiftentibus,
fieriprofectò nequit , ut genuina verborum Trismegifti vis appareat liquidò Phoenicum dialectum non callenti.
Caterum incommodis hinc emergentibus mederi tandem cupiens , ut voluntati complurium Hermetica Sapientia
admiratorum refponderem, adornavi noviter juvenilem Tabula ejus in priftinum idioma PHONICIO - EBRAI
Cum tranflationem. Quâ , cùm è veftigiis Latina verfionis verbum verbo reddens , à ſtructura Ebræorum ac
Phœnicum adeò non aberrarem, ut potiùs , quo pertinacius Latino textui adhafi , eò proprius ad facri fermonis
‫ܝ‬
Phoeniciique proprietatem , elegantiamque accederem ; vifus fum mihi omnia , terte pleraque reperiffe verbas
que nativa Tabule, peregrinis commutaviffet fimplicis ingenii vetuftas. Quorum deinde ad prafcriptum novam
Latinam & Germanicam verfionem compofui ; adjecto extemporali in eafdem Commentariolo. Sed hæc , &
que antea dixi cuncta exafciato judicio Tuo , EMINENTISSIME POTENTISSIME QUE PRINCEPS ELE
CTOR, humillimo animo committo. Enimverò TIBI , Principum Germania noſtra facilè maximo , ter maximi
quondam HERMETIS pretiofam è Smaragdo tabulam, abs me nunc depofitam fifto. TIBI inquam. Ita namque
ipfe TRISMEGISTUs velle , imò jubere videbatur , ut qua potentiffimus ipfe Princeps , Germanorum parens
primariufque conditor ,fummus Phœnicum Egyptiorumqne Archi- Epifeopus , Archi- Cancellarius atque Ele
Etor Regum , Chemie denique inventor, Phoenicia dialecto de Secretorum Natura maximo reliquit , fi quando
Superatofungrata pofteritati tranfcribendaforent ,fulta exirent patrocinio Potentiffimi item Principis , Germa
nia Parentis, primariique tutoris , fupremi Archi- Epifcoporum , Archi- Cancellariorum atque Electorum Im
perii, & Arcanorum Ñature quafi cujuſdam Numinis ; uno verbo , ederentur EMINENTISSIMO ELECTORE
MOGUNTINO JOANNE PHILIPPO fufceptore . Itaque ad Electoralem illam Sedem TuAM Moguntinam
ipfius HERMETIS voluntate abreptus , ne vel juffum tanti five HOMINIS , five DEI migraſſe , vel in POTEN
TISSIMAM EMINENTIAM TUAM peccaviffe , vel ad CHEMICA Artis falute atque incremento parum folli
citus fuiffe videar dicarve , en TIBI Indulgentiſſimo bonarum Artium Patri , Opufculum ifthoc mole perexi
guum( Smaragdum enim offero, quem pretium commendet non pondus ; ) demißis poplitibus. Do. DICO . DE
DICO . relegato omni verborum& excufantium & deprecantiumpurpuriffo. Cape illud EMINENTISSIME AR
CHIEPISCOPE PRINCEPSQUE ELECTOR , idque gratiofiffimo SERENISSIMI vultus Tux Lumine fic per
funde , ut augusto ift hoc fplendore irradiatum , malignos liventis Invidia oculos perfringere , ingenuis verò
HERMETIS filiis faci effe valeat. Vale. DEUS TE SERVET.
"
Perfcriptum in illuftri Comitis Leiningenfis Illuftriffimi Arce HARTEMBURG , dum ipfe praeffem indoli Ger
nerofißimi Comitis junioris , paternarum virtutum exaffe hæredis , menfe Augufto Anni Chriftiani 1657 .

COMMENTARIOLI INTERPRETIS centia : quorum ficut alteri verfione noftrâ Phani

cio- Ebraicâconfultum fic fatis à nobis eft; nativis

TABVLA HERMETICE Latinorum in locum repofitis : ita nunc alteri Com

mentariolus hic medebitur pro viribus. Eo enim &
CAPUT Í. rationem tranſlationis noftræ reddituri fumus , &
caftigaturi , fi quæ ab interpretibus commiſſa , &

Tabula Hermetis invitis quibufdam afferitur.
X quo Chemicè fcribi coeptum eft , homo na→
E tus inventus nemo fuit , qui vel paria fub an
gufto orationis tegmine fecreta propalaverit, atque
Tabula è Smaragdo lapide Trifmegiftus Hermes.
Duo tamen ( quod Chemicorum querula hac de re
1 quâ vi compulfi , non dubitant fententiam eorum ,
voces teftantur, ) ufum ejus minus expeditum red
didêre ; interitus verborum Philofophi ore dela
plorum , & interpretum , ut leniffimè dicam , li
fenfum denique , quem vocant , literalem fic enu
cleaturi , utprudentioribus comitis inftar fimus
ad celfas Dive Chemie arces tendentibus. Quæ
lectorem meum ipfo opere experiri malo , quam
pluribus pradicata heic intueri. Ante omnia ve
rò de Auctore Fabula dicendum venit commenta
turo mihi. Viri enim aliquot eruditiffimi , nefcio
qui Tabulan hanc in claritatem Hermetici nomi
nis referre confenferunt , falfi arguere , cenfuique
gerrarum
 Bibliotheca Chemica
384
gerrarum canorarum adfcribere, quicquid de au&o
re, de avo, de repertrice denique ejus traditum ab
antiquis fuit ; quorum equidem five omnia five
verbarecenfere in præfenti non fuftinemus ; juben
tes tantùm , ut juxta nobifcum ii feriò expendant,
quam in negotio au& torum hujus vel illius fcripti
Curiofe
heut zu Tag gemein / daß man Philofophiam
Hermeticam und Ariftotelicam quafi contradicto
rias anführet :da doch nicht genuini vom Hermete
mehr vorhanden als die Tabula Smaragdina , und
ein paar dialogi , welche doch gang mit allen

notum eft , doctos fovere mentem. Enimverò de
auctore unius cujufque monumenti non nifi teftimonio
eorum , quibus id compertum videtur , ad argumentum
operis dictionem exalto , conflare fatentur maximi
eruditorum : eoque his indiciis pronunciate folent
de fcriptoribus omnis generis ; id operam ma
ximè dantes , ut fi fieri poffit , fidem potiffimùm
Virorum ejufmodi conveniant , ad quos cura rei
libro pertractatæ fpectat. Id tunc validiffimum
probationis genus putant, ac digniſſimum , cui uni
adfenfus habeatur. Ergo jam hos fecuti Hermetem
Tabule Smaragdine opificem ftatuimus , quic
quid etiam aliis differatur aut differtum fuerit ;
cùm , quòd præltò nobis eft corona Chemicorum
quibus unanimi voce de Hermete
Tabulæ hujus auctore perhibentibus , fides demi
nec debet nec poteft ; in re quippe , adeía Che
mica Artis concernente : tum , quòd & argumen
tum ab ingenio Hermetis adeò non alienum tabu
la habet , ut potius alius quàm Hermetici ingenii
tio haenicia Phoenicem
foetus haberi nolit ; & di&
Trismegistum arguit ; & ipfum nominis Trismegifti
etymon tabulam fupra ævum Græcorum Latino
tumque fcriptorum in tantum educit , ut cùm iidem
ad unum omnes intra tempora corrupti à Græcis
vocabuli ar&
tentur , Tabula noftra liquidò in prifca
femet integri adhuc nominis fæcula atque adeò
annos ipfius Hermetis penettet . Ut taccam , tra
ditionem de Tabula hac, feculis poft diluvium , in
antro propè Hebron à muliere Zara manibus ca
daveris Hermetis exemptâ , nulla fui parte malè fe
habere , fi de Abrahami uxore Sara intelligatur :
cùm tempora denati Hermetis , id eft Chanaani
Noachi nepotis ( vide fi lubet Conjeckan . noftr . ad
Tacit. Germaniam ) atque Sara congruant ; ac locus
( urbs Hebron à Chanaani five Hermetis filio Heth
exftructa , ad fedem fixerat
convenientiffimus rei fit ; mos adhæc Phonicum
pofterorum Hermetis , corpora demortuorum un
a cavernis fepultum abftrudendi , pulchrè con
cordet ; & perfona denique Abrahami in numerum
Chemicorum omnium voto recepta fuerit . Summa
hæc argumentorum pro Hermete Tabule Smarag
dine auctore capita qui accuratè fecumpenfitave
rit, pervidebit', fpero, num tutius non fit , receptæ
inter Chemicos de Hermete opinioni inhærere,
quàm ad lubricas defcifcere conje &uras
illuftribus fententiis in dem Ariftotelem gebracht
feyn &c. Es muß auch dieser Hermes natione
Egyptius feyn/ da cr doch Græcus und Rex Athe
narum gevesen &c . Und wer wil uns bereden /
daß die forma loquendi verbofa , dautès , ävd id
dus , wisiv Èándicatov , folle fonnen in Linguis
Orientalibus gefunden werden /sonderlich in do
&rinâ Magorum , welche nicht anderst als nur
breviffimi loqui fenn. Ha&enus vir ille doctiffi
mus do& tè ; at non fatis validè : Nam quod de
Hermete Athenarum Rege ait , probatione eget ut
quod maximè , perque ea penitùs evertitur , quæ
peculiari libro , in Taciti Germaniam Commentario,
perfonâ Hermetis differuimus ; quòd videlicet is
Noachi nepos Chanaan &c. ac gentis atque litera
turæ Phonicum conditor extiterit. Quo quidem
ipfo manifeftum effe videtur , monumenta ab eo
dem profecta, non Gracâ, fed Phoenicia linguâ figna
ta olim fuille . Deinde , quis Linguarum Orienta
ium vel paululum gnarus tam hebeti mente eft ,
ut continuos Phoenicia dialecti idiotifmos Ebraifm
ductu per integram Tabulam non obfervet ? Aut,
cui quæfo perfuadebitur, ſtructuram verborum ho
rum : Verum , fine mendacio , certum & veriffi
mum , Græciam redolere , & non potius Orienti
tribuendam ? Certè, quei loquendi ejufinodi forma
verbofæ dicantur , Orientalibufque Linguis adi
mantur tenere nequeo : præfertim cùm nihil æquè
Orientale fit atque dicere : jo po je : som
‫אמן אמן בלי שקר אכן‬
1. Neque verò quicquam eft , quod Magorum
prætenditur breviloquentia . Ut maximè enim Tas
bulam Hermeticam Magicis annumeremus , ( quod
tamen eorum pace non fecerimus , qui quid Magia .
fuerit veteribus norunt , ) num ideo in tantas an
guftias Magos conjiciemus , ut rei , & falfitatis &
utilitatis nomine traductæ magnitudinem , certi
tudinemque quatuor aut fex voculis ingenuos dif
cipulos edocere nequeant ? Sed quid verbis opus ?
Transferant ii , quibus Græcia heic tantoperè ama
ta, Tabulam è veftigiis Latinæ verfionis in Græcum
idioma ; nobifque dicant , utrum magis ideam ne
xus atque fluxus orationis Græcanicæ inducere
ta Germa
contextui poffint , quàm efficere , ut ftri&
norum veftis Sarmatorum more fluitet , fi è panno
Polonico eam vel maximè curaverint confiçien
dam. Tantum de Idiomate.

CAPUT .
II CAPUT III

Phænicium Idioma non Græcum Tabula

Infcriptiones Tabula , duoque incifa
nativum effe defenditur.
illuftrantur.

E Idiomate quo perfcripta Tabuli eft oppor Am ad Tabulam ipfam. Dicitur ea Smaragdi
D tunum fit nunc cognofcere, poftquam de au
Jna ; quod Smaragdo lapide parata , tenuiffe cre
&ore ejus actum à nobis. Gracum illud fuiffe non
ditur Hermetis verba infculpta ; ufitatâ Hermetis
nulli affeverant : quos inter miror , inò indignoravo
ratione artes ac fcientias pofteritati com
reperiri virum Chemicarum rerum peritiâ infi
mittendi. Phoenicibus Ebræifque abfque dubio
gne m , H. Ar. No. R. deß Löwen von Mitter
vocata fuit , pra ni Tabula Smaragdi ; ut divinæ
nacht / ut fe vocat , G. F. und Prop . Ille verò è lapide tabulæ apud S. Mofen Tabula
erudito fcripto , cui infcriptionem fecit , FAMA lapidum i . e. lapidea appellantur. Cæterum infcri
REMISSA ad Fratres Rofea Crucis , anno 1616. ptio eidem hæc eft : VERBA SECRETORUM HER
◄.
excufo , fcribere in hanc mentem volut : Es ist MTIS TRISMEGISTI . Quæ prætereunda minimèg
quum
 Lib. I. Sect. I. Subfect . I.
385
XXXVII. 2. kwa pa ficut viror berba, i e . ficut her
quum initio ftatim Genius tabulæ Phœnicius reje
da vefte Latinâ prodire nudus in publicum facagat . bá viridis.Sic ergò in tabula verba hæc, he h

Loquendi nimirum forma , verba fecretorum , ex n 17 hunc gignunt fenfum , ut producanı rem
Oriente eft , non è Græciâ vel Latid : eoque Ebraif unam omnium mirificiffimam. Juḍica nunc O Fili Her

mi beneficio explicanda. Vox at quæ notatione metis ! de iis , qui per miracula rei unius Lapidem
Werbi item rei plurimum decoris fermoni facro, ac Philofophorum aurificum indigitari volunt.
vicinis parit , nonnunquam fingulari quadam ele
CAPUT IV.
gantia pro monumentis literariis v. g. Epiftolis publi
cis , libellis & c. fumitur : Cujus rei luculentum in
dicium capere licet Efth . c. IX . v. ult. ubi literare
Sequentibus quatuor incifis lux illatá.
gia defeftis Parimprecipientes : quarum mentio facta
V. 29. vocantur 9727 verba Purim i. e . Bes :
: ET SICUT OMNES RES FUE.
P e r g i t H e r m e s
" ſchreibung wie es mit dem Feste Purim gehalten RUNT AB UNO MEDITATIONE UNIUS : SIC
1 werden soll &c. Atque huc etiam pertinet nomch OMNES RES NATA FUERUNT AB HAC UNA RË
Libroram Chronicorum io S.Codice 1727 verba ADAPTATIONE . Notari hic meretur radicem
dierum i . e. monumenta ævi hiftoriam complexa, " Ebraicam , unde vox meditationem fignificans de
Lag= oder Zeit-Bücher . Hinc jam mens infcrip fufa , præter meditari etiam eloqui denotare ; ut
tionis Tabule noftræ fuerit , Monumentum litera nomen in fcitèfermonem , verbum reddere queasi
riam &c . de Secretis &c. Quod verò nomen Herme fignificatione in S. Literis aliquoties concurrente.
tis fic fcripfimus : nino nn Cherem Thlis me Quod autem dixit Hermes ; nate fuerunt ; multo
gusdos : ejus rei inferiùs caufas afferemus : Porrò in
rum ingenia torfit : quippe cum capere illud non
eleganti Ebrææ vicinarumque Linguarum phrafi ini fatis potuerint , quei omnes tes nata ab una re di
tium Hermes fumit tabula . Ille namque de nego cantur adaptatione & c. At falva res eft : praterito
tio magni momenti affeveraturæ , particulas affir Trismegiftus ufus elt prafentis loco ; ex idiotiſmo
mandi coacervant, ingeminantes ponderofum illud Phoenicum Ebræorumque qui fic loqui confueve
108. Morem fervat Trismegiftus , & quò majorem in tunt , cùm fignificatur non quod fuit , aut futurum
legente excitet ardorem, magna fe prolaturum con eft ; fed quod perpetuo fit , aut fieri debet . Voce adap
ftanti iftò ac feverò vocum affirmativarú uvapoio tationis verò non nifi operatio Nature defignatur.
(VERUM, SINE MENDACIO, CERTUM,ACVE Scilicet Natura ordo eft ac difpofitio i. c. nanya
RISSIMUM , ) pollicetur. Facto hoc, egregiè fcribe adaptatio caufarum : ceu mihi Ariftoteles ac reliqui
te incipit : QuoD EST INFERIUS, EST SICUT QUOD Philofophi omnes largientur. Phoenicibus verò
EST SUPERIUS ; ET QUOD EST SUPERIUS , EST St atque Ebræis non inufitatum fuiffe dictionem nyo
GUT QUOD EST INFERIUS ; AD PERPETRANDA ad fignificandas Natura operationes adhibere vel in
MIRACULA REI UNIUS . Quæ verba altiffimæ inda de quivis colligat , quod Rabinis hodiè quoque na
ginis , ufque adeò negle& tim plerifque interpretum turales fyderum in hac inferiora influxus dicuntur 410
habita funt hactenus , ut non injuria ambigere pos i , c.adaptio five ordo atque difpofitio aftroru. Ex
fis, num quæ philofophi aliquot eximii illuftrandis his mens Hermetis non potelt non clariffima evade
iis dixêre, non Naturæ potius quam dictorum Herre. Quæ fequuntur , PATER EIUS EST SọL , MA
meticorum intellectu profati fint ; abuſui verò TER EIUS LUNA , PORTAVIT ILLUD VENTUS IN
corundem altum ingemilcas. Nos ex Ebrailmo pau- VENTRE SUO , NUTRIX EIUS TERRA EST , expli
cis genuinum eorum fenfum indicabimus. Ufu hit catione literali non egent . Tantum obſervari ve
interdum venire animadvertimus , ut particule flim; dictione mi h. 1. aërem indigitari ; præteri
militudinis indices five infeparabiles , five feparata tum verò portavit perinde atque fuperius nata fue
on tam fimilitudinem quam concurfum aut focietatem runt præfentis fignificatu accipiendum effe. Perpe
lefignent. Ita cum Athab rex Ifraëlis , contra Sy- ram autem Paraphraftes hæc , PATER OMNIS THE
iæ regem in aciem proceffurus, è fofaphato Jude LESMITOTIUS MUNDI EST HIC , præcedentibus at
ege quæreret Ibisne mecum ad bellandum contra texuit ; voce Pater in nomen mater versâ . Neque
Ramoth Gilead ? Fofaphat autem refponderet : Sicut enim ad terram ea trahi debent , quum ad ens mi
,fic ego, ficut populus tuus , fic populus meus, ficut equs rabile Philofophorum pertineant; quodpater eft, an
ui, fic equi méi erunt, 1. Reg. XXII.4. idem fuit , ac fi i . e. caufa , orige omnis perfectionis univerfi hujus.
dixiffet : Ego tibi , populufque meus populo tuo, equi de- Perperam præterea prouomen hic pro particula lo
nique mei equis tuis aderunt focii ad dimicandum cum cali habitum. Nam ex Ebræo- Phoeniciaco xin mase.
Syria rege . Ac tales quidem phraſes Rabbini dicunt eft , ac mafculino a fubftitutum , interpretifque
adhiberi ph abbreviandifermonis caufa ; cùm incuria pro fœmin : hac quod 16 res exigebat , re
plenè ea fic efferri debeant : Ego eroficut tus tentum. VIS IUS INTERGA EST SI VERSA FUE
erisficut ego,populus meus eritficut populus tuus , &po RIT IN TERRAM inquit Hermes ulterius i. e. Vir
pulus tuus ficut populus meus &c. Qualis ut fic dicam tus rei illius eft non adfummum perfectionis gradum
reciprocatio in verbis noftris Hermeticis eft : Quæ à natura eveta, fi redierit ( res ) in humum &c . non,
hoc idiotifmo Lingua S. expofita, non nudam fimi fi
fubftantia ejus verfa five mutata fuerit in fubftantiam
Zitudinem fuperiorum atque inferiorum , ( ut inter terra ; ut quidam ſatis abfurdè
exponunt.
pretibus vifum , ) fed concurfum quoque atque unio
neminferunt; id quod Hermetis Filio probè notan CAPUT V.
dum Quod deinde additur : ad perpetranda mira
↳
cula rei unius , obfervari debet , prafixum infiniti Infeptimi atque octavi inciforum fenfum
vis jun&um locutiones ejufmodi gerundio-partici
piales conftituere , perque conjunctionem ur exponi inquiritur.
Hypallagen quoque Ebræis illam familiarem efle,
Unc cum interprète vulgari res nobis erit vel
qua concurrentibus duobus fubftantiuis , id quod epi- Nun
invitis. Scribit is : SEPARABIS TERRAM
debet , pracedit . v. g. Ar
loco eft & Kk
Tom. I.
386 Bibliotheca Chemica Curiofæ

AB IGNE , SUBTILE A SPISSO , SUAVITER CUM infequentia participia prafentis indicativi vim ha
MAGNO INGENIO . ASCENDITA TERRAIN COE bere nequcunt . Quantumvis enim folenne Ebræis
LUM , ITERUMQUE DESCENDIT IN TERRAM , ET fit , præfens indicativi per participia fignificare v
RECIPIT VIM SUPERIORUM ET INFERIORUM . Is P quæ tamen ratio hujus noftræ locutionis eft ,
inquam fic fcribit. Equidem quidvis potius crede pro
nomen participiorum primo adjiciendum erat , ut
re velim , quam fidem iis habere , qui Hermetem tertiâ perfonâ illud cum reliquis fumi oportere
hæc locutum perhibent ; ufque adeò his nihil Her conftaret . Ejus verò rei nihil in Phoenicio contex
metici , nihil Philofophici , nihil denique aut folidi tu confpicuum fuifle , indicio eft defectus prononi
auc veri ineft , Ac jure ex interprete quæfivero , à nis in Latinâ verfione . Unde fit , ut participia con
quonam tandem igne terram, quâve viâ feparé? quàm fueto valore ad artificem operis Hermetici accom
feliciter itemfubtili & spiffo , fuaviter Oedipi acu modemus , non ad materiam. Quâ ex caufa nunc
mine feparatis ad opus Philofophicum utar ? Du illud quoque eft , quod verba hæc , in magnitudine
ram , ædepol , maximi Hermetis vicem ! qui quum ingenii alteri periodo vindicanda ducamus . Ut
vernaculâ linguâ fapientiffimè de arcanorum Natu fenfus tandem is emergat : Difcriminabis humum'´
ræ fummo dixerit coram orbe , interpretis nunc fri ignem paſſam , ſubtilians , ut fic loquar , pinguem ejus
gore fermoni adfuefcere cogitur , cujus in eodem denfitatem beneficio rei omnium fuaviffuna. Ingenii
negotio difcipulorum ejus infimum quemque & pi fagacitate afcendens à terra in cœlum ,
iterumque
guiffet , & tæduiffet , olim . Sed undenam, ais , ver defcendens
in terram , ac virtutes fuperiorum atque
ba ifthæc interpreti arrepta , fi Hermes eaipfi in inferiorum coadunans ; SIC HABEBIS GLORIAM TO
Phenicio Tabula exemplari non præivit ? Dicam in TuS MUNDI
. Et hæc verba in pofterius hoc inci
genuè quæ fentio : audite qui ingenui . Et Hermes
fum locari debent ; fi non vocibus , at fenfu. Et
culpa vacant , & interpres ejuſdem. Scripferat ille: namque
integra periodus ( Ingenii fagacitate af
‫ בנדל השכל תפרי האדמה‬: ‫מאור עולה דק מענה במחק‬ cendens & c . ) rerum de quibus verba ab Hermete
Cloud by granjo &c. Hic eo quo diximus modo
facta quali fumma quædam , femel omnia quæ an
vertit ; reputans i vocem cuverbo an cóftrui teceffere complecten
s , & hoc vult : Si ingenio af
opportere, 2 . pr effe nomenfubftantivum, 3. innay
cenderis &c. habiturum te omnia feito que expetas.
nomine prafigi. 4. prafixum in proɔ adverbium,
Cave ergò verba ifthæc putes novarum Tibi ope
Ebræorum idiotifino circumfcribere , 5. verba 32 ratio
num neceffitatem , quarum in præcedenti
on ad fequens incifum non pertinere, 6. denique bus menti facta nulla impon
o , ere . Atque hæc de
participiis why 7 atque non præfens ex confue his Tibi habeto.
tudine Linguæ S. fignificari. Sanè fexcenti è conful
tis Ebrææ Phoeniciæque diale& torum aliter vix red
diderint , rebus fic comparatis. Quo nomine inter CAPUT VI.
pretem criminis abfolvi æquum eft. Ac procul ompi
dubio Hermes , rationem eliciendi Philofophorum De nono , decimo , undecimo incifo
Mercurii traditurus , verba hæc diverfos fenfus ad
mittentia confultò adhibuit; quò non cuivis ftatim differitur.
in proclivi foret , pedem in arcana ejufmodi in
trudere . Quicquidtamen ejus rei fit , nos , que Subjungit Trismegiflus ; IDEO FUGIAT ATE
noftra eft tenuitas , primi , prorfum fallimur, OMNIS OBSCURITAS. Obfcuritas h. 1. idem eft,
verum fermonis Hermetici fenfum extricaturi fu quod ignobilitas ; & obfcuri ovn funt ignobiles , &
mus. Verbum igitur 5 propriè ejufmodi feparan abjecta fortis homines : quibus opponuntur
di modum notat , qui fit difcriminando five disjungen wiri celebres ae bonorati , fic dicti à 125 gloria, quam
do &c. atque ita nudo accufativo jungitur ; quod no vocem Hermes fcitè obfcuritati avery. Quod
tiffimum , Deinde fcitè voci non annectitur deinde dicitur : HIC EST TOTIUS FORTITUDINIS
fignificatu adjectivi ;per elegantiffimum Ebraifmum, FORTITUDO FORTIS QUIA VINCET OMNEM
quo pro adjectivo periphrafticè ufurpatur fubftanti REM SUBTILEM OMNEM QUE SOLIDAM PENE
vum pracedente prapofitione o five to & exponitur: TRABIT , fic intelligendum eft , res ea , quæ ad
terram ex igne, i. e. ignitam, ignem paffam, ut Pf. XVI. Natura prafcriptum à Philofopho è materia Philofo
4. Onos libamina eorum ex fanguine. i. e . fan phicâ elicitur , eftfortiffima omniam , ( Notus enim eft
guinea; vel interprete Vatablo, fanguinaria & c. Por Ebraifmus , quando conjugatorum Synonimorum
‫ רק‬prafens eft participii verbi ppr commi que contignatione fuperlativa locutio effertur ; )
rò dictio pr
nuitfubtile atque tenue reddidit &c. vox autem nayo quippe cum tamfubtilia quamfolida ( p ut id quod
denfitatem terra pinguem propriè fignificat , ut patet è metallis fufum , ) entia fubigere atque peneirare
è 1. Reg. VII, 46. ubi Salomonis vafa ænea fufa di poffit. SIC MUNDUS CREATUS EST. Quomodo ? dic
cuntur noa in denfuate terra i . e.in humo fodes Trismegift . Dicet pro Te in gratiam difcipulo
pingui atque argillosâ & c. Ac præfixum a in phos ha rum Tuorum quidam pofterorum tuorum Sanchu
bendum pro i . e. Beth auxilii , ut Rabbini miathon fcriptor Phoenix antiquiffimus , quique Phi
vocant, quod hoc loco caufam adjuvanten defignet, lone ap. Eufeb. deprap. Evang. lib. 1.6. 9. tefte, qua
cujus virtute aliquid fit. Quid verò voce pno i. e. de primordiis rerum fcripfit cuncta , è monumen
fuavitas, dulcedo Hermeti appelletur , difces ferè è tis tuis hault. Is ergò ap. Eufebium lib. 1. conditi
verbis Rabbi Salomenis ap. CL.Buxtorf: na npino ho mundi duo quædam principia materialia ftatuit:
Omnis dulcedo fructuum dicitur Devafch. quorum alterum quafi activum, zvony five veμa vo
expende tamen & illud , infigni Ebrae Linguæ cat, alterú paffivú xá pecudes , i. e. ex interpreta
idiotifno Superlativum gradum per nomen abftra tione CL.Becharti (fubfin. Tom.11 .Geogr.Sacr.Chana
Etum exprimi : quomodo jam hic fuavitas dicitur an Phoenicio- Ebraicâ dialecto any no caliginem
pro re fuaviffima ; quæ qualis fit, tute rimêre. Verba vefpertinam &c. appellat ; cui nomen etiam e
denique ad præcedens hoc incifum mi Coudes tenebricofi aëris dedit. Quo quidem ad S.
nime referenda funt ; vel eam ob caufam , quod Mofen ferè accedit , qui Gen.1. & Spiritus (onta
i. e . fi
 Lib . II. Sect . I. Subfect . I.
387
i.e.fi ex idiotifino S. linguæ juxta quorundam men difcant , notent ante omnia particulam que in
tém verteris, Spiritus vehemens &c. meminit , & te Latinâ verfione accentum in penultima habere ,
nebrarum fuper faciem abyfi . Addit verò , ix Ts au non in antepenultima; atque ita è duobus con po
Τα συμπλοκῆς τῷπνεύματα . ἐγένετο Μωτ στο λινς φάσιν nisex adverb . fimilitud . ac conjunt: ( que ) rcipia
inńv. oi di udalwdes pizews oñtiv . i . c. ex converfione cere autem verbum fubftantivum w fic enim verba 0
ejus ( chaus ) cum Spiritu emerfiffe Mot. ( que Hermetica è fonte habent h♬ on hæpa jai
dictio CL. Bocharto judice è Phoenicio - Ebraico abgn -bp naan mij bnh- nine Ellipfis autem
To eft , fignificante Materiam , ut Arabic. No perelegans conjunctionis caufalis five a quod ,
&c. ) quod nonnulli limum interpretantur , alii , aquo incurrit : quâ obfervatâ , jam fenfus erit planust
Ja mixtionis putredinem. Atque his quoque Sanchu Atque ita vocatus fum Hermes Thlismechuflos
niathon S. Mofi adftipulatur ajenti Spiritum agi ( Trismegist . ) quòd habeam tres partes Sapientia to
taffe fe ( mano i. e. ut Arabs nifi fallor, Lexicogra tius mundi. Cæterum de tribus illis Sapientiæ par
phus apud CL. Hottingerum Analect . diff. 11. thef.8. tibus è diftinctione corporum in Do not in ut
(b) interpretatur oprimè , via bibio wynno tremens, Rabbini vocant , i. e . animatum , vegetans acfilens

perpetuo motu & tremore agitatus & c. ) in fuperficie
aquarum. Ex hac jam mittura videntur illi faca
Пära si xhoews eveσis wv femina creationis om
nia & generatio cunctorum &c. Redeo nunc ad Te ,
magne Hermes , de tuâ circa creationem mundi
opinione inquifitum. Scripfifti in Tabula de Spiritu
illo univerfali mundi , quem Philofophi tui fuum
Mercurium dicunt . Ille verò is ipfe eft , qui initio
rerum feminium creaturarum è Chaûs antiqui maffa
te auctore , produxit adque generationem aptam
reddidit. Benè igitur imò optimè ais, mundum fic
creatum effe, i. e. omnes per hoc univerfum res, uni
verfalis hujus Spiritus ad fpecialia cujusque entis
femina acceffu cœpiffe.Sapienter verò progrederis:
HINC ADAPTATIONES ERUNT MIRABILES :
QUARUM MODUS EST HIC. i . e. juxta tuam Lin
guam :: ‫ כן מערכות יהוו פלאות לאשר דרך ההוא‬- ‫על‬
hinc admirande evadunt operationes ex naturales, five
per naturam tantùm , five etiam fiant per artis di
fpofitiones ) que ad hunc creati mundi modum infti
tuuntur. Ea enim mens verborum eft : Quandoqui
dem vox adaptationes tam de operationibus Natu
ræ , ut fic dicam merè naturalibus , quam de aliis,
quæ præviâ artis difpofitione per naturam fiunt ,
afurpari poteft ; futurum erunt verò loco præfen
tis ponitur , non infrequenti Ebræis more prafens
in generalibus fententiis ny phaut R. Aben
Efra inquit, i e. fermonefuturi efferendi, ac phrafis
& fimilis ejus eft, quæ Gen. XXXI.35 .
occurrit : 7 ad modum fœminarum me
cum agitur &c. Huc ufque Hermes fecreta fua per
fecutus eft.
CAPUT VII.
Reliquorum binorum inciforum mens
fi interpretes de etymo Chemia parùm cogitantes,
expofita.
ad Solem dilapfi fint ? Cùm rectius vertiffent: Ab
Uccedit nominis fubſcriptio hujuſmodi : ITA folutafunt que dicenda mihifumpferam de opere Che
S QUE VOCATUS SUM HIRMES TRISMEGI
STUS , HABENS TRES PARTES PHILOSOPHIA
TOTIUS MUNDI . Ad flu&us ea & faxa complures
præftanti ingenio viros allifit: quorum aliqui, quam
tres Philofophiæ partes divifione rerum in Anima
lia , Vegetabilia , ac Mineralia metirentur,fufpicari
cœperunt , materiam Lapidis Philofophici è tribus
iis , quæ vocant , regnis petendam filio Hermetis;
auctoritate cumprimis illuftris Trevifana Comitis
abuli: cæteri quod particulam Itáque ad præceden
tia referendam exiftimarent, nec quei confectio La
pidis Philofophici Trifmegiftum effecerit Herme
tem fatis caperent in diverfas de argumento Ta-
bulæ abierunt fententias ; conjunctas non rarò
cum ingenti veritatis difpendio. Ut autem inpo
terum Syrtes ejufmodi evitare cultores veritatis aliquid in medium adducere. Verùm enim verò
Tom. I.
five Minerale judicandum non eft : fed è cap. 2. lib.
III. Metaph. Ariftotelis collato cum c. 6. lib.XII.
probe tenendum ; Philofophiam omnem juxta nu
merum fubftantiarum in tres partes tribui. Quarum
Prima de fubftantia immobili tractet , ac Theologia
five Metaphyfica dicitur ; Secunda Phyfica audit ,
inque fubftantia mobili corruptibili occupatur
Tertia denique circa fubftantiam mobilem incor
ruptibilem verfans Aftrologia vocatur.
Trium harum Philofophiæ partium compos Her
mes cùm divinitùs iis ornatus judicaretur ; revela
tionum fupernaturalium obventu , vocari multitu
dini Phoenicum cœpit non on Hermes
trium revelationum , i . e . cui tres revelationes divini
tus contigerunt. Quod audientes Græci, nominibus
è Phoenicio in Græcum folum tranfplantandis ad
ineptias ufque dediti , confeftim manus appella
tioni injecerunt eandemque in quandam fimilitudi
nem Atticarum vocum corrumpentes , effecerunt,
è Thilismechüsdos ( quo modo abfque dubio dictio
nes , recedente non nihil ab Ebræa Phœnicum pro
nunciatione prolata ) ut ellet pioμéyio ; ‫ ל‬pro
more ing . Grac. verfo. Reliqua è di &
tis quivis fuop
te ftudio conjicict. Tandem Hermes in his defi
nit : COMPLETUM EST QUOD DIXI DE OPERA
TIONE SO LIS . Sed quid dixit Hermes ? imò In
terpres præter ejus fortaffe mentem. In antiquo ni
mirum Tabulæ exemplari Phoenicio extabat
nhys non quod ab interprete ftatim verfum : de
operatione Solis . Eja verò bellam Solis operationem
Et quidem haud inficior , non Solis effe vocabulumt
At illud heic fic adhiberi , id verò eft quod nego :
Quid præter Solem dictione eâ difignetur, requiris,
è nobis verbo dicam , Chemica ars. Hujus fiqui
dem nomen eâdem quâ Solis orta appellatio , ra
dice nafcitur ; vide Conjectan. nostr. ad Taciti Ger
man. idque formâ vocis mes Quid mirum igitur ,
mia . Quomodo ut me monente interpretentur filii
Hermetis, è re & Doctoris & difcipulorum effe vi
detur. Vocemys autem re&è de prastantiſſime
Chemie opere velutí xalo ufurpari : perinde ac
Græca dictione adinois Chemia; vocabulo total ve→
ro Chemici olim, Cl. Reinefio Var. Lect. 1.11.0.5. tefte
defignati. &c.
CAPUT VIII.
Conftituitur Argumentum Tabula.
Ixi literam Hermetica Tabula breviter reli
Dquum effet de iis, quæ ad ipfam rem pertinent
KK A
cùm
 a
othec ica fæ
388 Bibli Chem Curio

cùm magni viri fibi ejus negotii curam depofcant,
temerarius judicer , fi juvenis de arduis hujufmodi
differere occepero. Fama eft , de Philofophorum
Lapide aurifico argentificoque tabulam præcipere.
Itaque clariffimi Chemicorum cenfent : Hos tamen
vanitatis poftulat laudatus nobis auctor : Fama re
mila ad fratres Rofea Crucis , fcribens So muß
auch dieselbige Tabula den MethodumLapidis Phi
lofophici ( chren : welchem reclamirt nicht allein
Paracelfus in Archidoxis , fondern es beweiset es
&minera tumefcunt, & athera pariunt, & Natura deni
que natura eft. Habes , amice ,quæ de Tabula judico.
CAPUT IX.
Apologia ftudiorum noftrorum Chemico
rum adverfum cenfores.
Uod fupereft , non equidem dubito , varia de
e fcriptoque meo variorum judicia fore ; ut
Qume

der Textselber. Denn er faget / das vmb diefer quifque animo livore aut vacuo aut illaqueato in me
cognition willen er Trismegiſtus genannt/ habens atque ftudia mea erit. Ea verò tantum abeft, ut re
formidem , ut potiùs, quô vehementius Mufas meas
tres partes Philofophia wer wil aber glauben / daß pot
itú iri prævideo, eò incitatiore greflu fpatia do
vel opificium vel cognitio lapidis mache Trifme
&rinæ hujus decurrenda mihi intelligam . Quod fi
giftum , habentem tres partes Philofophia ? Es
nunc eorum, qui propius me norunt fint, qui ex mẹ
wäre denn / daß einer vo 1 dem Glang des Gol quærere geftia , cur juveni ego & freque
nt s ntator
des so ganz verblendet sey/ daß er weder von Academiarum , quifque antea alio in ftudiorum ge
Gott noch andernDingen etwas mehr erkenne, nere verfatus videar , fubitò nunc mutato animo ad
te/und das Gold pro fummo bono achtete. War Chemica defcenderim ; quafque Ariftoteli chartas
Lich die cognitio des Menschen ist viel wichtiger impendere decebat , Hermeticis , ac nefcio quibus
als die cognitio lapidis. & c. Docet autem tabula non nugis illeverim ? ij grave fibi non ducant , ver
illa de operatione Solis , & influxu Spiritus æthe ba M. Tullis( hæc enim commodùm fuccurrunt , )
rei, ut verba clarè fonant. Vnd damahls Herme leviter huc inflexa refponfi loco ferre.Egofateor , me
tis tempore ist nicht bräuchlich gewesen / die Me Chemia Philofophiæ poft Theologiam , difcipli
tallen mit den Namen der Plancten zu nennen nas,ac Philologiam effe deditum . Cæteros pudear,
&c. Summa, docet omnem generationem fieri ex fi qui ita Phyficis interpretum aliquot Ariftoteli
fpiritu , omnem motum & alterationem naturalem corum ineptiis fefe abdiderunt , ut nihil poffint ex
fieri per Spiritum. Eft enim Spiritus prior quàm his neque ad communem afferre fru& tum , neque in
afpectum lucemque proferre. Me autem quid pu
corpus. Daß also die sich Philofophos Hermeticos
deat ? Qui aliquot annos ita vivo , ut ab illis nul
nennen/ nicht wissen vas Hermetisch ist/ vnd
lo me unquam tempore aut invidia aut calumnia
dessen daß sieHermetisch nennen nit ein n Buch abftra
xerit , aut voluptas avocârit , aut denique
staben wissen darzuthun / oder das geviß auß Her fomnus retardari . ( quare , quis tandem me pr
t e
mete zubeweisen : Ohne was einer dieses /der an hendat , aut quis mihi jure fuccenfeat , fi quan
der jenes närrisch gnug phantafiret . Hæc ille. Quo tum cæteris ad fuas res obeundas , quantum ad fe
rum arbitrium fit penes Lectorem. Nos , ne aut ftos dies Bacchanaliorum celebrandos , quantum
plus jufto Tabulæ tribuamus aut gloriam argumen ad alias voluptares , & ad ipfam requiem animiac
ti ullo imminuamus modo , largimur utique , Her corporis conceditur temporis , quantum alii tri
meti de lapidum aurificorum argentificorum Gebri, buunt intempeftivis conviviis , quantum denique
Lullii , Trevifani , Valentini , Paracelfi & c. nullo ex alex , quantum pilæ , tantum mihi egomet ad Che
prefsè fermonem effe; ita quidem, ut Garlandi alio mica ftudia excolenda fumpfero ? Atque hoc ideo
rumque fententia intellexerit per inferiora corpus, mihi concedendum eft magis , quod ex iis Arifto
per fuperiora animam , per miracula rei unius, vir telia quoque lumen atque incrementa fumit Philo
tutem Lapidis perfe& ti , per Solem aurum,per Lunam fophia , ac facultas ea , quæ quantacunque Divina
argentum , per ventum Mercurium per nutricem fer gratiâ in me erit , nunquam proximi faluti defutu
mentum &c. At neutiquam adfenfum iis perhibe ra eft . Hermetem verò , non ego diligam ? non ad
mus , qui Chemicorum manibus Tabulam prorfus mirer ? non omni laude evehendum putem ? Atqui
excutiendam judicant ; eo quòd de Lapide aurifi fic à fummis hominibus fapientiffimifque accepi
co &c. non tractet . Abfit , eò temeritatis progre mus cæteris cæterarum rerum ftudia & do &rinâ &
diatur filius Hermetis. Ut autem quid de argumen præceptis & arte conftare ; Hermetem naturâ ipsâ
to ejus ipfimet tandem fentiamus , Lector meus valuifle , mentis viribus excitatum , & quafi divine
paucis habeat, fecutus præclari ingenii aliquot Phi quodam Spiritu afflatum fuiffe . Atque hæc quidem Ci
lofophos , ajo : cero pro me cuique curioforum in aurem .
Agere Tabulam Smaragdinam de UNIVERSA
< LI PHILOSOPHORVM MERCVRIO , qui &
MANTISSA.
tenuia &folida corpora penetrando enudat , mercedem
laborum id fi velis ferens , quô ne cum ubique fit , fic 1 Salve Lector.
nufquam, alicubi effe incipiat , reliquum verò tibific lo
Mnia inter feculorum Che
cans , ut Tuoftudio gravidus eo redditus . Te Neftoris
Omica ,nullum eft , quod fecundam ab Herme
atque Cræfi bonisfaciat abundantem : De quinta fcili
cet illa quatuor elementorum effentiâ Catholica ; ad ticâ Tabulâ palmam æquè mereatur , atque Te
quam hodiè in publicum veluti propellendum Natura ftamentum Arnoldi de Villa nova, fcriptoris, fi quic
imperio manus jungunt focias inferiora ac fuperiora, quam judico, reliquis longè præferendi : tum, quod
conferentibus. omnium, me judice , acerrimè ad Smaragdum Her
Sole , IGNIS fonte , femen ; metis obtutus eft , tum quòd luculentiora cæteris
Luna, AQVA dominâ , Sperma ; de confectione Lapidis Philofophici tradit, teque,
Vento , AERIS hofpite , Menftruum; quod caput rei eft , è falebrofa deftillationum , fu
Humo , TERRÆ principe , Lac. blimationum , & id genus aliorum anfractu , in mol
Per quam & herbafloreni , & animantia vitam ducunt, lem fimplicis naturæ femitam reducit. Itaque
de
 Lib. II. Sect . I. Subfect . I.
389
de Te benè mereri volens , nequivi ufibus tuis tam fic omnes res nata fuerunt ab hac una re , adapta
præclarum , addo & carum monumentum invidere: tione :
maximè quum deprehenderem , non cujufvis effe, Pater ejus eft Sol , mater ejus Luna. Portavit illud
Paraphrafin in illud eam adornare , cujus nec au ventus in ventre fuo. Nutrix ejus terra est. Pater
&orem nec Arnoldum , fi revivifceret, poeniteat ; omnis Thelefmi totius mundi eft hic Virtus ejus integra
multorum verò intereffe fcirem planam in Tabu eft ,fi verfa fuerit in terram.
lam Smaragdinam expofitionem ( qualem profectò Separabis terram ab igne , fubtile à spiſſo , fuaviter
Villanovani Teftamentum ex fe promittit , ) poffidere: magno cum ingenio . Afcendit à terra in cælum , ite
Quæ ergo in tui gratiam egimus , Candide Lector; rumque defcendit in terram, & recipit vimfuperiorum,
boni confule , æternúmque ut Valeas cura. & inferiorum.
Sic habebisgloriam totius mundi. Ideò fugier à te
ARNOLDI DE VILLA NOVA omnis obfcuritas .
Hac eft totius fortitudinis fortitudo fortis. Quia
TESTAMENT VM vincer omnem remfubtilem, omnemquefolidam penetra
bit.
è verfione Gallici in Latinum Idioma Sie mundus creatus est.
1 Hinc erunt adaptationes mirabiles , quarum modus
ANDREA ORTELII Chemici Clariff. est hic.
Itaque vocatus fum Hermes Trismegiftus habens
Apis generatus ortufque de terra, per eleva trespartes Philofophia totius mundi.
Aquæ potione fatiatus , in Completum est quod dixi de operatione folis.
fra duodecim horas , ut minimum , inflatur & intu
1 mefcit circumquaque vifibiliter. ARGUMENTUM IN TABULAM
Poftmodum in balneo pofitus , vel in aerofo
hypocaufto moderatè calido & ficco ac purifi Smaragdinam Hermetis :
catus ab extraneo vapore , foliditatem fuarum par
tium acquirit , extenuatufque fuperfluâ humidita Uid aliud fonare videntur hæc verba , quam
te fit idoneus ad contritionem . Quo facto , ex
idipfum quod Moyfes docet ab initio Phyfica
purioribus illis partibus exprimitur lac virgineum , Genefis ac fi diceret Hermes ad hunc modum !
Quod mox inde pofitum in ovum Philofophicum, Spagiricum artificium docetur meditatione crea
proprio & continuato calore foveatur , ut pro pul tionis mundi. In qua videmus aquas inferiores
lorum exclufione . Varietate colorum fuorum nu fuiffe aquas, ficut aquæ fuperiores fuerunt aquæ, &
datus gaudet cum fuo compare , colore tinctus in aquas fuperiores fuiffe aquas , ficut aquæ inferio
ftar nivis. Inde pòft abfque periculo refiftit ignis res fuerunt id quod fuperiores videlicet aquæ, id
violentia, tantifper , donec pavonis coloribus or que factum ad perpetranda mirabilia quædam ope
matus , de monumento egrediatur cum regali fum ra unius rei. Et ficut res omnes procedunt ab uno
máque potentiâ. Creatore Deo conceptione mentali primum unius
mundi duntaxat , fic etiam omnes res natæ fuerunt
IDEM TESTAMENTUM poftmodum materialiter ab hoc uno mundo , per
adaptionem. Hactenus comparatione quadam ad
è Paraphrafi noſtrâ: fimilitudinem creationis mundi facta , fuum artifi
cium fpagyricum docet habuiffe primum exordium,
fcaturiens , igne
Apis nofter è terrævomicis feat . Limpididima
deinde ad Practicam à Theorica defcendens , in
elevetur perfectas acquirit vires.
quit : Pater ejus rei quam vos docere yolo , five,
aquâ ad fatietatem potus , duodecim circiter ho
medicine univerfalis , eftSol terrenus , imò potius
rarum fpatio extumelcet notabiliter . Tunc balneo
igneus , & aquea Luna. Portavit hanc medicinam
Philofophorum illatus , aut hypocaufto aëri per
igneam aer in ventre fuo , & nutrivit eam terra,
io , moderateque calenti ac ficco , purificabit fefe
Cognofcitur ejus perfectio , quum fub finem operis
ab extraneo vapore , foliditatemque paulatim in
terre formam intenfam acceperit . Ecce jam habes
duet ; atque adeò inutili humore abaco aptus fiet
fummarium præparationis omnis , quæ toti mun
conteri . Ergo è partibus Lac
do adaptari quadantenus poteft imitatione , cujus
virgineum premendo elice : idque ovo Philofophi
etiam exitum practices habeto. Separabis inferio
co inclufum , calore fuo fove jugiter , dum pullos
res aquas à fuis tenebris jam liberas , etfi adhuc
videris exclufos. Ille verò ceffante mirâ colorum
fpiffas , ab aquis fuperioribus atque fubtilioribus ,
varietate niveo albore nitens , comparijungi geftit .
idque fuavi admodum igne , & induſtria maxima .
Facto hoc, citra damnum vim ignis fuftinebit : ac
Quo tandem fiat ut ejufmodi fpagirica fœtura ter
tandem depofitâ vefte verficolore , de tumulo pro reftris , cœlicam naturam induat per afcenfum , &
cedet regalis potentiæ ac fplendoris fine termino deinceps fuo defcenfu , centri naturam terreni re
Compos. Sed hic terminus efto.
cipiat in manifefto , retenta nihilominus in occulto
cœleftis centri natura , quam per afcenfum acqui
HERMETIS TRISMEGISTI
fierat. Si quæ fit ex toto mundo gloria quæpiam

TABULA SMARAGDINA , temporalis ,in ifto comperies artificio ,quo quidem

obfcuritatem, cum corporis tum mentis, à te pro
cum Expofitionibus GERARDI DORNEI. pulfare protinus valeas omnem. In hoc porro me
dicamento , vis & fortitudo fortis fupra omnem

Erum eft fine mendacio , certum & veriſſimum . medendi modum latet. Quandoquidem fubtilem
Vuod est inferius , estficus id quod eft fuperius. ac fpiritualem in humana mente morbum vincit , &
Et quod eft fuperius , eftficut id quod eft inferius , ad omnia corporis vita tam interna quam externa
perpetranda miracula rei unius. quantumcunque folida , penetrat ac pellit. Siqui
Etficut res omnesfuerunt ab uno, meditatione unius: — ~· ad eum factum eft modum iftud medicamen
•dem
Tom. I. *k 3 tum

1
 Bibliotheca Chemica Curiofe
390
tum , quo mundus creatus eft. Proinde per id mi rimus. Hinc fit etiam ut in ómni lapide vel arena
rabiles cura morborum fient , quarum hoc loco fa quavis aurum non habeatur , & ea cognofcere qua
ciendi modum ac viam habes , à me Hermete Trif continet illud, non fit omnibus datum cœlitus : ne
megifto , per traditionem iftius artificii (pagirici pariter divites omnes fierent. Sed redeamus unde
fub verborum fermone brevi. Sum itaque hac de progreffi , ad rerum naturalium veritatem , quam
caufa vocatus Hermes Trifmegiftus , quia tripli docet pater Hermes arte fpagirica quærendam , &
cem totius mundi Philofophiam naturalem effe do à vili nec non abje&
to margaritam effe feparandam .
ceo completam , in operatione Solis fpagirici. Sed Certum & veriffimum ( inquit ) quodvis elementas
quia brevius hæc fortè videbuntur expleta , minimè tum aliud in fe continet quam elementa , quod qui
gravabor in ftudioforum virtutis naturalis verita dem omnibus minimè notum eft , fed pauciffimis,
tifque gratiam fufius elucidare pro viribus , quæ & longe paucioribus certum. Exempli gratia : Ple
nulla charta fatis explicari poflunt , ob eorum adeo rifque notum eft , aliquos lapides , & nonnullam
fublimem excellentiam . arenam aurum in fe continere , verum nemini cer
to conftat præterquam illi foli , qui ejus rei peri
In Hermetis Trismegiſti Verba , ´clarior culum fecit , & per experientiam artis extraxit:
hic folus dicere poteft id certum effe. Quod qui
Expofitio. dem auctor hoc loco vult nobis artem fpagiricam
Veritate fuæ do&rinæ fermonem fuum ordis auctoritate quadam reliquas omnes excellente,quæ
Atv tur Hermes , ac fi loqueretur : En fratres ve eft experientia , probare , ac fi loqueretur : Égo
titatem vobis propono contemplandam. Inde poft ipfe fum expertus hanc artem fpagiticam yeram
veritatem definire videtur à contrario, verum effe , effe , certam & veriffimam. Quippe qui non homi
quod mendacio caret innuens , his verbis , fine men num auctoritatibus vel fcriptis , at experimento
dacio verum eft. Ex adverfo mendacium dici poteft folo certitudineth iftius artis didici. Notandum
omne id , quod eft veritatis expers. Quanquam fa igitur , quod fupra verum & fine mendacio phyfico
nè melior utriufque definitio dari non poteft, nihi pro parte dixerat , hoc ipfum altius repetere ſpa
lominus ob univerfalitatem , non fatis ab iis , qui girico modo , non fecus atque diceret : Phyficis
facris & abditis naturæ myfteriis vix dum initiati corporibus ineft quædam veritas aut virtus incor
funt intelligi poteft.Quamobrem elucidatione plu ruptibilis occulta , de qua per fpagiricum artifi
rimum indiget, quam à divifione fumendam effe de cium certior factus fum , eam fore medicinam cet
duximus. Bifariam itaque fumi verum poteft. Modo tam & veriffimam , fi modo liberetur à fuis compe
phyfico fumptum, non caret mendacio. Unde con dibus , & à tetro carcere quo detinetur. Ex his lu
Itat auctorem hoc non intelligere , fed verum nobis ce clarius apparet , naturales Philofophos , opi
proponere fpagiricum , id eft , à mendacio repur nione veritatis ab indicio quopiam exterioris Phy
gatum . Siquidem natura verax eft, & ex altera par fiognomia rerum naturalium , aut alicujus effectus
te mendax, & incorruptibilis , & corrupta. Verita apparentia falfa , vel fcriptorum au&oritatibus du
tem in fui creatione per Dei verbum obtinuit , fal ci tantum : fpagiricos verò Phyficos effe folius ex
fitatem vero ex accefforio , cui , quod locum de perientia difcipulos , à qua veritatis etiam certitu
dit etiam habere cogitur. Nec poteft natura per fe dinem addifcunt . Binæ funt enim viæ , quas Philo
verum fuum à falfo fuo vindicare aut feparare , nifi fophos ingredi contingit , opinio & experimen
fpagirico fit adjuta magifterio. Patet igitur Phyfi tum. Harum alteri duntaxat innixi , fefe cum aliis
cam verfari tam in falfitate naturæ , quam in illius do&rina fua , vel opera falli neceflum eft. Quicun
veritate: Spagiricam Artem verò, in fola rerum ve que tamen utramque rimati judicarint alteram
ritate naturalium à fuo repurgatam mendacio. Ita ex altera , hi fuo labore non fruftrabuntur , nec alii
que veritas cujufque rei propriè dicitur ejus incor quibus operam ferent aut confilium,Opinio qui→
rupta natura. Non eft quod cum plurimis quifpiam dem dubia proponit , Philofophicis tamen colori
exiftimet , Hermetem hoc loco vulgariter tantum bus apparentia vera , quæ demum experientia ve
effe locutum fuis filiis , ac fi voluiffet eis innuere rificari debent. Quod eftfuperius ( inquit ) eftficus
fimpliciter fe veritatem loqui , fed etiam fub rudi id quod eft inferius , & è contra. Proteftatus de veri
fermone quibufvis ufitato , nec non fub quavis di tate prius , ad ejus probationem ex vera phyfica
ftin&tiuncula , maximum Naturæ myfterium inclu Genefi deductam , progreditur. Eft verum , inquit,
fiffe : hac de caufa videlicet , ut qui non funt ejus elementa hæc inferiora unius & ejufdem effe fub
filii , videntes non percipiant, & audientes non in ftantiæ , cujus & cælum ipfum , nec aliter differre
telligant. Etenim arcana tutius occultari non pos quam per accidens , uti corruptibile & incorrupti
funt , quam fub manifefto cortice quum latuerint. bile , purum & impurum , grave & leve , ferenum
Idipfum videmus paffim in natura facere voluiffe & opacum , agens & patiens, mas & fœmina , &c.
Deum in omnibus , utpote fub vili pretiofum , ne quæ omnia funt accidentia , non fubftantiæ. Cœ
reperiatur ab indignis contegere. Quantum auri lum porrò eft incorruptibile, hinc fit ut eorum qua
vilis arena , lutum , & fpreti lapides velant oculis corruptibilia funt ( elementa pura ) nullum altius
ea cernentibus , quæ manus abjicit ignorantis , & attollatur , quam ad firmamenti concavitatem in
pes conculcat infcius ? Quam occultè fteriles in fu qua graditur lunæ corpus . Ejus rei caufam effe di
perficie regiones opibus ditavit incognitis , quas cimus, quia non habet patiens in fuum agens abfo
negavit fertilibus ? Quid conqueruntur adhuc mor lutam poteftatem , at benè contra , quo fit ut co
tales anxii ? Cum Deus omnia dederit omnibus, lum elementis per influxum , & non hæc illi com
dicens. Quærite , at regnum Dei primum , & om mifceri queant.Sed quamvis elementa patientia di
nia adjicientur vobis. Eft itaque negligentia cujuf camus ,intelligendum refpectu cæli ,fiquidem in fefe
que fuæ paupertatis & inopiæ potiffima caufa.Quan mutuo per corruptionis motum agere poffunt. Ut
quam Deus voluit pauperes effe plures divitibus, ignis in terram & in aquam agit, & in ignem aqua.
ut in illos ifti fuam charitatem exerceant , & ino Verum actiones & paffiones ifte , nihil perma

pes ut Chriftum fequantur tollentes crucem fuam: nentis per fe poffunt efficere in elementis , abfque
ipfemet enim in terris omnium effe voluit pauper adminiculo coli. Videtur ex aqua per ignem
fubti
 Lib. 11. Sect. I. Subfect. I. 391
fubtiliatione quadam aërem fieri generarique , qui quibufvis opella mea hac in re defeciffe quoquo
tamen rurfus in aquam , & ignis per hanc & aërem modo videatur ex inftituto , adferam in medium
divictus in feipfum , & eo redire cogitur unde fur paucula quædam, quæ mihi concredita funt hacte
rexerat. Non perinde videmus fieri de cœlicis nus ad intelligentiam iftius excellentiffimæ præ
actionibus in elementa, quoniam ex illis, iniftis ge cæteris fcientiæ , patrum antiquorum unicam &
nerantur corpóra naturalia , quæ per naturam , in univerfalem medicinam docentis. Audite igitur
cœlum aut in elementa rurfus non revertuntur , qui aures ad audiendum habetis. Oportet hujuimo
nec nifi contra naturam, uti morte vel magifterio. di medicinam ut coelum effe incorruptibilem , pe
Sunt & aliæ generationes metcoricis non abfimi netrativam , & agilem , quæ non fecus ac iftud in
les (tametfi tales hactenus exiftimatæ non fuerint) elementa,in omne corpus phyficum agat . Videamus
non in cœlo , fed in elementis aëre & igne fub ter igitur quænam fit operatio coli in elementis . Cer
ra factæ , quæ haud fecus atque æthereæ juvantur à tum eft ea non vivere , nifi vita brevi , longæqué
cœleftibus actionibus & impreffionibus ad minera vitæ effe mortua per fe , quam à maledi&ione pro
lium generationes , lapidum & metallorum. Ca ter hominis peccatum una cum eo amiferunt. Non
terum cum non poffit in cœlo generatio perfe maledixit Deus cœlo propter hominis tranfgreffio
ata , non magis quam in mafculo fieri , nec etiam nem , quo factum ut vitam longam retineat . Hac
in elementis abfq; cœlo,non nfagis quam in fœmina ratione mortua funt elementa , quia longa fanaque
fine mafculo , fed utrumque fit generationis pars vita deftituta , tendunt etiam ad mortem vitæ bre
altera. Fuit igitur ifta differentia neceffaria divi vis , maledictionem terræ videlicet , quæ tantifper
fione duorum ab uno facta, ficuti poftea narrabitur ipfis eft reliqua,donec ejus inimiciffimæ mortis ini
amplius. Dicet fortè quifpiam , fi ergo cœlum & tia, morbi videlicet,fiundiq;prementia finem cuffus
elementa funt inter fe differentia, qui fit ut auctor attigerint in fuis productis omnibus. Sunt igitur fi
eadem effe dicat Loquitur de identitate fubftan cuti cadaver ab anima feparatum, prout parte longe
tiæ , non accidentium , quemadmodum explicat vitæ, quàm nifi cœlum circumquaque influat in ipfo
in fequentibus. Eft enim fubftantiarum generare , fum centrum, ab eo furfum afcendere nequeunt igne
& non accidentium , licet ifta nihilominus admini medio, nec femina fpiritualia cœli matricibus fuis
culo fint , generationemque naturalem promo etiam in media regione fpiritualibus factis, conci
veant nihil tamen operari per fe, non magis quam pere , ut in corporeas matrices deveniant. Siqui
abfque fubftantiis fubfiftere poffunt. Ejufmodi fi dem extrema contraria fine medio utrinque parti
militudinem fub unitate fubftantiæ concludit in cipe , nullatenus conveniunt. Rerùm itaque natu
quiens: Ad perpetranda miracula rei anius .Jam fpa ralium vita longa & fana , cœlum eft.Item vita mor
giricè explicat ea , quæ phyficè prius propofuerat, tis elt propulfatio , & mortis initium , deliquium
ad hunc ferè modum : Oportet admirandorum vitæ. Quicunque medicus igitur ægris corporibus,
fpagiricum artificem , habere cœli notitiam & ele incorruptibile vitæ longæ fanæque cœlum pagiri
mentorum perfe &iffimam , identitatis eorum , & cum , intrinfeco languentique vitą brevis cœlo no
convenientiæ , priufquam ad unicum totius Philo verit conjungere , vitam brevem ( dante Deo ) fa
fophiæ fcopum , & medicinæ terminum univerfa nam inftaurabit per miraculum unius. Nam lan
lis pervenire queat , quo medicamentum hoc ge guens & conjun&um incorruptibile , utrumque
neraliffimum fabricet miracula patrans univerfita cœlum unum & idem eft per fubftantiam , quo fit
tis per unum quod folum poffit indifferenter om ut per fubftantiæ fimilitudinem auctum , quod
nibus mederi morbis , tam incurabilibus (quos vo corruptis opprimebatur prius ; obtinet vi&oriam,
cant ) quam aliis quibufcunque: Non eft fanè mi & inimicos facilè fupprimit. Cæterum quanam arte
randum, etfi pauciffimi fint viri medici , qui hanc temus noftris manibus, &
fieri queat, ut cœlum tra&
artem credere poffint , cum fumma fit admiratione adminiftremus ægris corporibus ; audietur infra
digna , his etiam qui funt eam experti , ut Herme manifeftius, & fpagiricè.
rici , at allie , quid autem ignaris erit ? Verum fi Quod cælum igitur eft inferius , idem eft ficut cœlum
quis confideret magnalia Dei , naturæ per ipfum quod eftfuperius , & è contra , ad perpetranda mira
inclufa , licet admiretur aliquantifper , tamen cum cula rei unius , medicina videlicet univerfalis. Satis
veneratione maxima non impoffibilem indicabit, fi clarè docetur cælum etiam potentia hic apud nos
verè fit Chriftianus. Impoffibile fiihilominus , ut effe , nec folum apud nos , verum etiam in nobis ,
aliquis mortalium hanc artem intelligat , nifi di & in omnibus rebus à natura productis. Quid
vino lumine prius illuftretur ; tum etiam fabrican manifeftius dici poffet , quam cæli fuperioris in
do ( ut ajunt ) miracula viderit in ea prodere fe , corruptibilis vires , atque virtutes pafſim in infe
que doctiffimorum mundi fapientum occulta funt rioribus iftis rebus naturalibus , ut in arcis , recon
oculis & menti . Illuftratus verò divina permiffione, ditas , & à nobis referatione per clavem (pagiri
quempiam alium verbis philofophicis nonnunquam cam haberi poffe , item iftas virtutes inferiores à
etiam illuftrare quodammodo poteft, quæ qui poft fuperioribus impreffas per influxum , vocari ca
modum nondum intellexerit , aut non electum fe lum inferius ? Vultis audire fufius : Unio corporis
putet , aut electionis horam non adeffe. Nam eve & animæ per fpiritum , vita eft , & iftorum diffolu
nire quandoque folet , ut poft multos annos , labo tio mors. Quanto magis igitur ad unionem ver
res & ftudia maximis impenfis etiam perpeffi cum git medicina, tanto magis advitam accedit à mor
ti , multis pulfationibus, te procul difcedens . Rurfus unio nullam multitudi
patientia,nonnulli fint ele&
orationibus , & inveftigatione fedula præmiffis. nem admittit . Si caufa vitæ fit unica , unicus etiam
Dicit enim primus Spagirorum Dux : Pulfate & effectus ejus , & unica medicina poteft effe vitæ
aperietur vobis , petite dabitur , quærite à regno inftaurativa;cum nihil aliud fit vita,quam unio qua
Dei , & invenietis. Pauciffimi tamen inveniuntur, di& ta eft. Cæteroqui Herm, Trismegiftum de unio
qui non pertæfi laborum in finem ufque perfeve ne idealis mundi & fuæ medicina diferentem
rant. Proinde fit ut ab iftis nonnunquam ar's imme per fimilitudinem etiam coaptantem audiamus.
ritò malè audiat , ac in hanc , quam fibi culpam Et ficut res omnes fuerunt ab uno meditatione unius;
adfcribere potius debuiffent , rejiciant. Ne igitur fic omnes res nata fuerunt ab hac und re adaptation
Tom. I. KK 4 nes
 Bibliothecæ Chemica Curiofe
392
ne. Haud fecus enim ac res omnes ab uno DEO terpretes nudam auctoris fententiam aliis invidens
mentaliter creatæ funt , meditatioue vel concep tes omnibus præterquam fibi , dubiam commenta
-tione unius mundi per ideam , pariter & omnes riis ac interpretationibus reddidiffe . Quod facile
res productæ funt ab hoc uno mundo præmeditato, percipient quotquot alia commentaria legentes
• effectu , & materia , fervata fimilitudine prioris acute rem ipfam perpenderint : utpote fui lapidis,
exemplaris , ac divifione quadam in ordinem reda quem vocant , interpretationem textu longè diffi
a. Item ut unus eft Deus tantum & non plures, ciliorem elle , & obfcuriorem intellectu. Cæterum
unum etiam per unum ex nihilo mundum in men quid unum , & una res apud Hermetem extiterint,
te fua prius creare voluit , ac fubinde in effectum eft quod interpretemur è re medica , & non me
producere , quo continerentur omnia que crearet tallaria , fed humana. Deus itaque hoc unum eft ,
in ipfo : Deus ut effet in omnibus unus. Verum de quod ante omnia fecula folum effe , vel ens trinum
clarare vifum eft , cur hoc loco fententiam nonnul in unitate fuit ab æterno , quodque creare voluit
lorum aliorum commentariorum fequi noluerim , unum, eatenus fibi fimile quatenus unum, hoc efts
nec in plerifque aliis. Percepi ex ferie verborum, naturam unam , primam vifibilem creaturam , &
non effe Hermetis opinionem , ut per unum in hac mundum unum : hic enim fpiritu , anima , & corpo
particula , ab uno , globum confufum , quem Chaos re conftat. Eft multorum Philofophorum fententia,
appellant , intelligamus , fed potius unum Deum fpiritum rerum naturalium effe medium inter ani
creatorem. Cum poftea fubdat ,fuerunt ab hac una mam & corpus , alii volunt animam elle effe medium
re (pameditata & in effeilu adducta puta ) nata per inter illa , hac inducti ratione , quod fpiritus fit
adaptationem . Non dicit ab uno , ut antea dixerat, anima fubtilior , & aptius extremum ad corpus
fuerunt ab uno meditatione unius ( puta) rei vel mun craffiffimum comparatum, ut anima fit ifto fubtilior,
di. Præterea notanda eft hæc differentia , quam fe
& fpillior ipfo fpiritu . Mea fententia judicium litis
cit amor inter effe & nafci . Quandoquidem à na adhuc fub judice relinquente , fuaderem interea , ut
tura nulla res habet effe quod eft , fed ab eafolum
non feparetur fpiritus ab anima non magis , quam
res omnis producitur vel nafcitur ex eo quod effe
lux à fuo luminari , aut hoc à fuo firmamento . Ve
. habet ex nihilo ; per verbum folum Dei ejufque vir rum fub firmamento quoniam vita rerum natura
tutem , & non ex verbo fubftantiam habet : hoc lium à folo motu corporum fenfibus percipitur ma
ipfum eft prima vifibilis creatura , nempe natura. gis quam ab ipfa caufa motus , quæ eft ignis æthe
Auctoris vero fententia depravata mihi videtur ,
reus , hoc argumento ſpiritum effe dicunt , anima
mutilataque per omiffionem unius dictionis , fubtiliorem quæ per motum fub fenfum cadit, non
,
ereata videlicet, negligentia potius quam typogra ille. Tantifper igitur hoc loco, pofteriore hac opi
phiæ, tradu& torum , & ad hunc modum reftituen
nione fruar , donec alia melior occurrat. Nam fi
dam elle duco : Sicut res omnes creatafuerunt ab uno, juxta Hermetem concedatur fpiffum & fubtile effe
meditatione , &c. Innuit igitur his verbis Hermes extrema ut verba fonant : Separabis terram ab
,
medicinam hanc univerſalem,ad imitationem crea
igne , tum quod antea , portavit illud ventus in Ven❤
tionis mundi fiendam , non componendam, ut infra
tre fuo , id eft , aer , neceffario fequetur ignem effe
dilucidius, Sie mundus ( inquit) créatus eft . Hæc par extremum
& fpiritum Hermeti , quod aeri , in quo
ticula meam etiam confirmat opinionem , non per geftatur , fit longe fubtilior. Magis enim aeri con
peram neque temere me quod mutilum videbatur, venit anima quam igni , fiquidem in illo fit effectus
reftituiffe. Colligendum igitur ex his fpagyricum vita motiva, per caufam igni propriam. Pariformi
opus ad medicinam univerfalem , elle ad imitatio ter omnis caufa motus, eft fubtilior fuo motu & ef
nem creationis mundi cum inchoatum , tum etiam fecu.Exempli gratia : Si faber domum extruere de
completum , & ideo per fimilitudinem fupernatu beat , tria potiffimum illi neceffaria funt , ars aut
rale , quamvis ex naturalibus fiat. Porro concludit ingenium pro fpiritus motus aut operatio pro ani
auctor ex mundi creatione fupernaturali , phyfi
ma : deinceps materia pro corpore. Diceret fortè
cam generationem , fimilitudine quidem unitatis quifpiam motum hoc loco effe accidens , concedi
naturalis ad fupernaturalem facta & non unitatis mus in artificialibus , at in naturalibus negamus ,
fpagirici artificii nondum enim ad iftius operatio quia motus ifte utrique fubftantiæ fpiritus & cor
nem pervenit. At compendiofe prius eam firmif poris commifcetur fubftantialiter. At in artifi
fimis argumentis contra quosvis detra&ores , & ciali motu cui nulla fuffragatur natura, deducto ad
ignaros corroborare conatur quàm aggredi , ne
fuum effectum opificio , ceffat in eo motus omnis.
filii fui reproborum etiam reprobantium nugis re Concludentes igitur dicimus nullum quoquo modo
morentur. Subdit enim : Sic omnes res natafuerunt
fieri poffe motum abfque motore & moto. Tria
ab bac una re. Creatarum rerum docet unicum funt itaque neceffaria hæc ad vitam naturalem , ut
fuiffe genus generaliffimum , à quo reliqua genera, fpiritus movens, anima motus ipfe , & corpus mo
fpecies , & individua nata funt , indiefque propa
tum , quæ fimul conjuncta , naturale quid unum ef
gantur in finem ufque feculi. Non eft quod quifpiam
ficiunt. Summaria Hermetis fimilitudinis coapta
putet rem unam hoc loco , ad creatorem referri
tio , ad fuæ mentis conceptus approbationem hæc
debere , fed ad creaturam unam fcilicet naturam
eft. Non abfimili modo quo Deus primo creavit
primitivam : quod etiam præpofitio , hac, denota
unum mundum fola meditatione , pariformiter
re videtur. Nam fi genitivus unius ibidem meditas
creavit unum mundum , ex quo quidem res omnes
Bione unius , referatur ad ablativum ab uno , ( quod
natæ funt adaptatione . Sub meditatione fimplici
præter omnem loquendi rationem effet , potius
tatem unitatis in creatione mentali denotare vult,
enim dixiffet fuerunt ab uno meditatione ejufdem)
& poftmodum per adaptationem innuere difpo
certum eft eum pariter dicere debuiffe poftea , fit fitionem vel ordinem fub numero , menfura , &
omnes res nata funt ab hoc uno. Hæc tantum à me
pondere materiæ convenientibus. Cum igitur pri
dicta funt , ut lectorem admoneam à dubia Philo
mum ordinis membrum fit numerus, & primus nu
fophorum phrafi ( quam amphibologiam vocant ) merus duo • fi mundi materia univerfalis per
fumme cavendum effe : non quòd Hermetem ad
ordinem difponenda fit , in duo primum erat
hunc modum fcripfiffe dicam, fed fortaffis ejus in
( ut æquum eft) dividenda , ut in Genefi docetur
fcilicet
 -
Lib. II. Sect . I. Subfect. I.
393
fcilicet in cælum & terram. Maxime quod prius nu & malleis diverfis majoribus & minoribus indi
merus duo , materiæ prime conveniat. Hoc ipfum gent , incude pariter & igne. Officina vero focaria
docet Hermes inquiens : Quod eft inferius , eftficut fabri naturalis , terræ centrum eft , in quo naturalis
[
id quod eft fuperius . His itaque verbis conftat Her ignis inferior fui motus actionis habet initium, uti
metem Trifinegiltum ab Hæbræis Genefim edo& tum nofter à cote & chalybe, &c. Attamen æthereus il
fuiffe , licet Ægyptius fuerit , ut Auguft. teftatur li datus eft , uti noftris habitus magifterii per in
lib. de civitate Dei , Suidas , &c. Proinde condi genium & affiduitatem acquifitus . Qui tamen am
tor naturæ maffam unam fuo numine creatam in bo fubftantia non , fed accidente folo partim inter
duo divifit , in cælum fuperius , & in terram infe fe differunt , partim conveniunt ut motu , quo rur
riorem partem , ut quod cælum quidem in fe ipfo fum differunt , ut circulari , & recto. Similiter ani
non poterat , in fua conforte terra gigneret , pe madvertendum , ut incus fabris in terris inftru
rinde ac Adam in Eva , quo pervenutte correfpon mentum inferius eft , & mallei fuperiora funt inftru
derent ultima primis , & his illa. Fuit igitur divifio menta activa , naturali fabro folidior elementorum
valde neceffaria , ut ea generatio quæ fub uno re fubftantia , uti lapides atque terra incudis & mate
cens olim creato concludebatur , de potentia de riæ nutricis vicem gerunt : ftellæ vero malleorum
duceretur in actum. Sub ifto binario, fpirituali & officium habent. Item inferiorum fubftantiam vo
corporeo, tertium quid latuit quod vinculum eft fa. latilem in regione media , fuperiorum femina con
crati matrimonii . Hoc ipfum eft medium ufque huc cipientem , matricem in utero fuo geftantem effe
in omnibus perdurans , ac fuorum amborum extre dicimus. Nec follium hoc loco nos oblivifci opor
morum particeps , fine quibus ipfum minime , nec tuit , qui naturales venti funt. Adaptat ergo natu
ipfa fine hoc fuo medio elle polfunt , quod funt , ex ra materiam fuam , priufquam informet , vel mo→
tribus unum. Verum obtrudet quifpiam , fenten tum animamve tribuat. Proinde concludentes
tiam effe philofophorum omnium artem intelligen mundi nexum à duplicibus corpore , anima , &
tium , non fieri tranfitum nifi per medium , fed fpiritu fuperioribus pariter ac inferioribus , acci.
prioris extremi perfecti , ad imperfectum perficien dente folum differentibus , ſubſtantia tamen fimili
dum. Docere tamen hic videtur Hermes fumen bus , fieri dicimus & perfici . Hæc ut melius adhuc
dum effe motus initium , ab imperfecto ad perfe intelligantur , operæ pretium fuerit naturæ magi
&um , ad fummam perfe&tionem acquirendam. Se fterium dilucidius explicare. Mundum univerfum
quetur etiam à contrario, ut qui contra fententiam conftare pluribus partibus generaliffimis , quam
Hermetis niteretur à perfecto ad imperfc& tum pro tribus , quis Philofophorum , nifi temerarius nu
gredi , talem effe confecuturum opus imperfectum; gator quifpiam , audebit affirmare ? Sunt enim for
quia præpofuit Hermes inferius fuperiori. Refpon ma , lux aut vita naturæ , & materia , prima rerum
detur fatuum effe putare hoc loco doceri tranfitum omnium principia. Quodcirca mundum quicunque
ab auctore , cum nondum ad artis tractationem per voluerit in fubftantia cognofcere , tria primum hæc
venerit , nihilo minus in arte ab initio talis eft ob fibi notiffima fore neceffum eft. A definitionibus
fervandus ordo. Certum eft enim elementa hæc igitur eorum erit inchoandum. Univerfalis porro
inferiora cœlo effe imperfectiora , ut etiam à fim naturæ materia dicitur elementaris regio tota , quæ
plicibus elementis fuis in cælum fuum adductis con licet in elementa quatuor dividatur, ignem , aerem,
itat per unitatem alienam à compofitione . Sed aquam atque terram, duo tamen habentur præci
quia jam in inferioribus verfamur , & ad fuperiora pua , ignis & aqua. Quoniam aliud nihil effe vide
fcandere nequimus , in hoc negotium eft , ut ea tur aer , quam aqua per virtutem fpiritus domini
manibus contrectemus , neceffarium nobis erit ab fuper aquas in creatione mundi glifcentis , refolu
inferioribus iftis , quæ funt præ foribus , ad fua fu ta : terra vero per congregationes aquarum infe
periora fibi naturaliter permixta , confcendere. Ut riorum aqua denfata , & exicca. Bifariam aliter
ifta femper à fequentibus dilucidiora fiant, non ni dividuntur in duo manifefta , terram , & aquam &
hil eorum quæ propofuimus erit nobis reaffumen in alia duo occulta fub illis, ut aer & ignis. Sub aqua
dum. Haud aliter quam apud nos ars nulla fuo ca namque delitefcit aer donec ignis actionibus mani
rere poteft artifice, materia, nec inftrumentis ; na feftetur , & ignis fub terra , ufque dum hominis ap
turale magifterium neceffario fuis & fibi congruis pareat artificio , vel alias naturaliter per fpiracula
indiget. Ab artificis ingenio vel artificio primum quædam emergat , ut in monte Etna , Puteolis,
exordiamur , quod eft movens caufa. Uti lignum cæterisque locis. Conatur ignis ex propria natura,
& ipfa dolabra nihil efficiunt , nifi faber illa mo dum poteft , aquam in fe convertere , quod ut ,fas
verit ad actum : cælum & elementa generare nihil cilius perficiat , duobus utitur mediis , fecundum
poterunt, nifi faber, aut fabri cæleftes in inftrumen ambas utriufque qualitates contrarias : priore ut
to cœlo , motum ut animam excitent , medium in calore fuo frigiditatem : pofteriore , ut ficcitate
ftrumentum inter fabrum & materiam elemento fui caloris , humiditatem abfumat. Videmus quip
rum . At qua ratione medium hoc inftrumentale, pe nubes ignis calore fufpenfas, inter aquam & ig
vinculum fit extremorum videamus. Motus hic eft nem tenere medium. Quoniam fi calor ignis , qui
duplex & unus , aut ut melius intelligatur duplici circa fuas extremitates remiffior eft , quam in fua
ter unus , elementaris & æthereus. Dicamus igitur fphæræ meditullio ( in quo maxime intenfus ) vin
cum Hermete : Quod inferiora movet , idem eft catur aquæ refolutæ frigiditate , hujufmodi medium
quod movet fuperiora, fpiritus videlicet, quo mira in alterum extremorum vincens convertitur , & ig
cula unius rei multa patrentur , cum phyfico , tum nis , fic difponente natura , fuo conatu fruftratus,
fpagirico modo. Verum ipfe motus excitatur in in dum unum abfumere nititur , eodem generat alte
ftrumento , animæ videlicet , ac effectum habet in rum, quod rurfum in id ex quo generatum eft redit.
materia & elementis. Neceffarium eft igitur ani Hæc enim circulatio generationis eft potiffima cau
mam ut inftrumentum, effe medium , quo binæ par fa. Non abfimile videmus ignem vifibilem in corpo
tes extremitatesque in unum conveniant. Exempli ribus à natura compofitis exercere. Lignum exem
caufa , fabrum naturalem fabris apud nos ferrariis plo fit admotum igni , quòd priufquam omne humi
non inconcinne comparemus. Ferro primum ifti, dum aqueum ejus in aerem fit converfum >
flagrat
 Bibliotheca Chemica Curiofe
394
flagrat ejus fulphur: illo tamen affumto , pariter & terum lux & vita naturæ , fpiritus eft univerfalis
iguis in aerem, & deinceps in feipfum redit , ligni actionis in elementa per formam. Hic enim ex uni
partibus folidioribus in cinerem vel terram de verfali forma naturæ , fpecificas indies formas , à
cidentibus . Propterea dicendum non eft ejuf
Deo tamen primo creatas , quæ corruptela defi
modi ligni elementa fuiffe confumpta , fed po ciunt , renovare non ceffat. Artificium ejufmodi
tius quodlibet elementum à fuo feparatum com duplici perficitur inftrumento , difpofitione , & in
pofito , ad propriam fuam fphæram rediiffe. Hac fluxu. Natura movens corrumpendo materiam per
de re facta eft apud Philofophos dubiofa quæftio , a&ionem in centro excitatam, eam difponit ad for
Utrum plus abfumeret ignis quam generaret ? Sa mæ potentiam in regione media fufceptivam , &
num dici videtur æquales igni elle operationes cæleftium influxuam, quæ deinceps fuo determinato
ætherei & elementaris . Nam fi plus abfumeretur
tempore prorumpunt inferius in formas fpecificas ,
elementari , quam generaretur æthereo, poffet affi juxta conditionem luminarium in fuperiori difpo
gnari vacuum in rerum natura , quod abfurdum eft. fitione formarum concurrentium, ex dicto nonnul
Si verò plus generaret æthereus , quam abfumeret lorum : Secundum materiæ difpofitionem agit for
elementaris , fuperfluum non poffet jam fuo deter
ma. Verum obliti difpofitionis etiam formarum ,
minato loco contineri. Alterutro modo, vel alvum
tæ, tranfcurrunt , eam fub filentio
vel non intelle&
naturæ folvi aut comprimi foret neceffe. Brevibus prætereuntes. Reliquum erit ut modo videamus
tamen refpondebitur ac tutius , nihil ab igne con
quid Hermes loquatur de genealogia fpagirica
fumi, fed per tranfmutationis modum, quod ab uno
prolis. Pater ( inquit ) ejus eftfol &c. Quid fol &
recedit elemento , hoc ipfum ad aliud accedere .
luna fint in cælo fuperiori , non eft quod explice
Perinde natura fagax indies ex elementis ad hunc
mus, cum vel plebeis etiam notiffimum fit, actiones
modum tranfmutatis, & forma, novas excitare for
tamen & virtutes eorum pauci funt qui intelligunt,
mas folicite procurat , fut per generationem in quapropter illas narrandi hoc loco datur occafio:
formetur , quod per corruptionem eft difpofitum ,
harum enim vera cognitione , mens legentis ad al
fitque operatio naturæ juxta cæleftes actionum &
tiora provenire poteft , nimirum fpagirica . Sol ita
impreffionum motus. Solent plerique nimium cu
que cæleftis eft luminare diei magnum à Deo po
riofi Phyfiologi nondum expertirerum naturalium,
fitum in medio cæli . Cur autem cali medium locum
nobis hoc argumentum obtrudere , quo Chemiftarú
occupet, res per fe clara , ut fcilicet omnia fupra &
quintam effentiam oppugnent , verum non expu
infra fe luminaria illuminet, mundumque univerfum
gnabunt nifi validius adferant . Corpora ( inquiunt )
radiis fuis in centrum ufque fœcundet , in quod qui
quatuor conftant elementis vel effentiis, ubi quin
dem oculi fui centrum , & aliorum luminarium
tum igitur elementum vel efle quintum ? Fatemur
affidue defixum eft. Ut fons vitæ corporis humani,
corpora conftare quatuor elementis materialiter,
centrum eft cordis ejus , vel id potius quod in co
nec tamen admittimus ex iftis folum effe compofi delitefcit arcanum in quo viget calor naturalis ,re
ta , fed etiam forma , quæ fane aliquid eft , & po
liqua membra calefaciens , illuminans, & vivificans :
tiffima pars cujufvis compofiti, poft vinculum natu
haud fecus fol mundi partes omnes fuperiores &
ræ quo formæ fuæ conglutinantur elementa . Non
inferiores calore lumineque fuo vivificat natura … .
polfunt enim fpiffum & fubtile propter mutuam in
liter , mediate tamen id efficit. Eapropter mundi
ter fe repugnantiam , in unum per feipfa convenire. cor à calore , & oculus à lumine dicitur. Quippe
quapropter neceffarium fuit per vitæ medium com
qui cuncta luftrat etiam abditiffima quævis pene
poni : quo facilius conjungerentur. Hoc natura vin tralia in centrum ufque terræ. In illo cælicæ virtu
culo cuncta componit,quod Philofophi folent no tes omnes naturales reconditæ funt. In fumma cor
bis ænigmate tradere. Fac pacem ( aiunt ) inter
pus eft omnium quæ in condito cælo funt & in ter
inimicos , & totum habebis magifterium. Elemen
ra nobiliffimum . Juſta ratione igitur primus poft
ta vero concludentes , dicimus illa tripartita , ut Deum pater ac parens omnium vocatus eft, cum in
fimplicia compofita. Simplicia funt quæ nec cor eo quorumvis feminaria virtus atque formalis de
rumpuntur , nec patiuntur inter fe ullam compofi
litefcit. Maſculinum & univerfale femen primum &
tionem: non quidem ex eis , fed per ipfa omnia alia
potiffimum eft ejus naturæ fulphur , generationum
elementa inferiora fuas vires exercent, quas etiam
prima pars omnium , ac potiffima cauſa. Proinde à
ab illis fortiuntur . Compofita funt ea quæ patiun
Paracelfo prolatum eft , fol & homo per hominem
tur corruptionem , & componuntur. Decompofita
generant hominem , quod à fole vita naturalis crea
vero funt illa, quæ jam in compofitione per corru
turarum omnium mediate ducat originem , & ex
ptionem & generationem convenerunt.Quicunque
ejus vita fit omnis vita caduca. Si fol igitur vivit ,
hæc in illa , impura in pura, compofita in fimplicia
neceffarium eft ut in aliquo vivat , fcilicet in humi
noverit convertere , maximus erit admirandorum
do fuo radicali , aëre puriffimo ac fimpliciffimo ,
operum artifex . Cæterum ad formam devenientes,
qui calorem illius , humore fuo contemperat . Fa
hanc dicimus (non quod dat effe rei, vel nomencla
tuum effet cum plurimis credere , folem effe dun
turam , cum infidelib. ) fed quod ætheream regio
taxat ignem cæleften Vita fiquidem confiftit in
nem fuperiorem & inferiorem elementarem mo
unione fpiritus cum corpore per medium animæ
vet ad actum , & motus potentiam conceptivam.
quæ ab hac unione movetur ad a&um vitæ natura
Per elementorum in fefe mutuam tranfmutatio
lis . Alioqui Solem non vivere concluderetur con->
nem, aptat natura materiam , illi formam tanquam tra veritatem , cum unio naturalis inter duo fem
femen in matricem includens : hujus virtute præ
per fiat , ex quorum concordia tertium quid reful
gnans veluti matris uterus , fœtum è potentia pro
tat unum vel unitum. Imo quod magis eft, unicum
ducit in a&um fpecificum. Id fibi Philofophi volunt.
dicimus elementum effe folem, in quo cuncta con
Forma (inquiunt) deducitur de potentia materiæ.
tinentur elementa fimplicia , ficuti in cælo & reli
Potens eft enim ipla materia parere , quia forma
quis corporibus cæleftibus , at in illo perfectius
generatur in illa. Agit igitur fotma in materiam ,
propter vitam quam aliis infundit , cum fuperio
quod à luce naturæ accepit , videlicet motum at
ribus , tum inferioribus . Sol itaque pater eft viri
quevitam , feque mediam præbet ut artificem , Ca
le femen omnium naturaliter generatorum,& Luna
mater ,
 Lib . II. Sect. I. Subfect . I. 395

mater , ut infea. Denique docet Hermes lunam effe tium fpagirorum obfcuriora fcripta. Quo quidem
matrem & uxorem folis , quæ fætum fpagiricum à tendit omne meum ftudium , ut conatus ftudiofo
Sole conceptum in fua matrice uteroque vento ge rum hominum abftrufioris hujus philofophiæ , quan
ftat in aere , terramque nutricem , & c. primamque tum in me eft promoveam , fciens enim dum alios
retum generationem in cælo primum concipi , & inftruere conor , ac participes facere mei talenti,
deinceps in terris perfici , quod infra. Non enim meipfum exercens erudio laboribus , gratia verò
Sol immediatè fuos influxus vitales imprimit in in lumenque pendet à fuperis. Sol & Luna inferiora
feriora , fed per lunam quæ ter atque decies quo quidem , è centro furfum attolluntur inferioris na
tannis à viro fuo per conjunctiones concipit , foe turæ magifterio , donec ad fuperiora deveniant in
tumque pariens demittit , ut audietur poitea. Uti mediam regionem , ibidem exiftentia fuperioris
indies tamen parit, etiam virtutes indies à viro fuo Solis virtutes in fuperiorem Lunam infufas ( qura
concipit , non aliter & ftellæ quævis , licet in con fimilia naturâ fimilibus gaudent ) ut matrices in
greflu fœcundius , ob majorem contiguitatem. feriores , fuperiora femina concipiunt : quod uxo
Conceptiones & partus ejufmodi non per conta ris hoc fit munus & officium. Jam clariffimè vobis
&um , ut in terris, at per folos influxus & fpiritua apparet quod Hermes antea docuit his verbis ab
les fiunt afpectus. Ut quum nobis plena confpicitur, exordio. Quod eft inferius , eft ficut id quod eft fupe
minus virtutum à fole concipit , quam ubi latens rius , & qua fequuntur. Etenim fol & luna in cælo
omnino fuerit foli conjuncta , propter majorem fuperiori , & in inferiori, fubftantia funt fimilia , li
diftantiam , ar plus in oppofitione quam inter late cet accidente differant , per vitam fcilicet longam
rales afpectus. Ideo quia potentiores influxus & ra& brevem. Sub Marte igitur vulcanicas artes exer
dii folis recti funt obliquis. Exiftimandum non eftcente in officina fua focaria , centro terræ videli
igitur ex illo vulgari proverbio defe&um pati lu cet , inferior fol delitefcit univerfalis , qui fui pa
nam , cum eo tempore maxime virtutibus imbua rentis impetu per ventum extra cavernas fubterra
tur folaribus. At quia tum nobis confpicua non eft, neas erumpit. Ejufmodi follibus Vulcanus , at po
cum ob folare jubar omne lumen naturale vincens tius Archeus ( ut Paracelficè loquar ) elementorum
& obfufcans , tum quia media pars tantum quæ partes puriores & fubtiliores in cœlum à fe pellit,
opaca eft nobis , obverfatur , privata videtur lumi utpote folem inferiorem ignis & terræ puriffimam
ne,cum plurimum tamen ejus contineat, à fole quo fubftantiam continentem , & lunam etiam inferio
que plus accipiat , quam in oppofitione dum plena rem fubtiliffimam & puriffimam aquæ fubftantiam
prorfus apparet. Non prætereundum effe duximus, fub aeris forma delitefcentem , in ejus utero ge
que de duobus iftis luminaribus magnis ratione di ftantem ( ut verba fonant. Portavit illad ventus in
vini fui matrimonii per creationem ex Genefi confi ventre fuo ) quo femen inferius univerfale & fœmi
deratu digna funt , ex fedula fui conjugii , & in neum per aera delatum , jungatur fuperiori femidi
violata nullis unquam temporibus obfervatione , univerfali mafculino , & fingulis fpecificatis femi
juxta fibi divinitus præfcriptum ordinem. Bina hæc nibus aliis in utero venti , & in aëris matrice. Cer
etfi divifa corpora , tamen ex una funt eadem fub tum eft ex aqua & igne conftare aërem , item ex
ftantia , non fecus atque cælum & terra ex unica igne & aëre , cœlum , & fub ignis appellatione pu
duntaxat abyffo, uti hic etiam apud nos , vir & mu riffimam terræ fubftantiam comprehendi cum igne
Jier unus homo fuit , factus duo, poftmodum in car fimul afcendente:n , & fub aëris nuncupatione pu
ne rurfum una conjun&us. Solis autem virtutum à riffimam aquæ fubftantiam , juxta viciffitudines
Luna conceptio , perfecta nondum eft generatio, tranfmutationum unius in aliud , ex jam dicto na
fed initiam tantum ejus , quæ inferioribus debet turali artificio . Proinde venter & uterus naturæ
perfici. Eft igitur luna medium per quod fuperiora eft, matrix conflata ex omnium inferorum elemen
femina induntur inferiorum matricibus , unde po. torum fubftantia puriffima , in volatilem aerem
Atmodum craffiora pariunt elementata , quæ mixta converfa , in qua concipitur per medium lunæ , fe
vel decompofita. Ut fpagirico modo repetamus men univerfale folis , etiam per alia laminaria fpe
ifta paulo altius. Si Sol igitur & Luna vitam infun cificatum , ad fpecierum variam diftin&ionem.Poft
dunt in inferiora , fequitur ambo per vitam , & po quam igitur auctor Hermes tria propofuit elemen
tentialiter illis ineffe , quæ quidem potentia per ta , duo fub nominibus folis & lunæ , tertium verò
fpagiricam artem elicitur ex quibusvis rebus natu fub appellatione venti , jam fub nutricis compa
ralibus. Nam vita Solis & Lunæ eft unio per Jovem, ratione & proprio nomine terram fubdit , eamque
& longa fanaque vita merito dici poteft. Si verò dicit effe nutricem fœtus naturæ prius in aëre con
per Saturnum fiat unio Mercurii & Martis , ægra cepti , & ab ejus uberibus omnis fœtus ad alimen
brevifque vita fiet. Quapropter ubi quodvis com tum & fuæ vitæ fuftentationem , lac illud mercu
pofitum in fuum Mercurium , Saturnum & Martem riale fugat , fcilicet craffiorem aquæ fubftantiam
reduxeris , ab his quoque Solem & Lunam extraxe inferius apud terram manentem. Pars itaque vola
ris , mediaque Jovis utriufque temperie conjunxe. tilis ( ut auditum eft ) elementorum , ut impræ
ris, unum efficies ex tribus iftis excellentius, quam gnata,mox ad fuam partem fixam rediens , parturit
antea per naturam compofitum fuerat , fub alia foetum ac nutrit ex fixa fubftantia , donec ad per
forma tamen. Etenim deftru& ta femel forma Phyfi fectionem veniat. Spagiri naturales ejufmodi ge
ca , non eft alicujus artis eandem reftituere , fed nerationum vices non fomnolentè , non obiter,
longe meliorem oculis carneis tantum alteratam nec in vanum contemplati , fuam artem fpagiricam
apparentem . Quanam induftria id fiat , natura nos non melius , fed folidius didiciffe potuiffent. Qua
docet à fuis quotidianis operationibus , noftris propter ut ipfi fpagiricum folem generent , natu
etiam oculis cernentibus ut auctor docet : Porta ram imitati , compofitum à natura fuas in parte
vit (inquit ) ventus in ventre fuo. Superius utcun diffolvunt , per fuum Vulcanicum Archeum , è cen
que hunc locum tetigimus , quod fatis effe poffet tro folem & lunam artificialiter in utero venti pel
acutis ingeniis : quo tamen prodeffe valeam om lunt in altum , & poftmodum in fua terra nutriunt,
nibus , impigre hanc rem tractare volo , cum fit & c. Haud fecus enim , quam omne quod generatur
notatu digniffima , plurimumque faciat ère legen à terra fumitnut rimentum, foetus etiam fpagiri
Cus
 T

a
othec ica fa
Bibli Chem Curio
396
cus nutrimentum habet à fpagirica terra : hæc du negotium prolixitatis , in electione & præparatio :
pliciter intelligitur , aliquando pro inferiore parte ne magis apta materiæ potiffimum coufiftic. Ques
vafis accipitur , ut fuperior pro cœlo. Quandoque dam enim funt remota, alia remotiora, nonnulla re
Jupiter (pagiricus , qui fixus eft , & à fudoribus re motiffima. Alia propinqua, alia propinquiora , ma
purgatus , pro terra nobis eft foliata , in qua & ex ximeque propinqua perfectioni, Quæ fingula (pagi
qua, pars volatilis , quæ poft afcenfum in coelum, in rico artifici cognitu maximè necellaria funt , priuf
eam defcendere coacta eft , nutritur & perficitur. quam aggrediatur opus , alioqui fuum deplorabit
Theoricam artis fpagirica concludens au&or in errorem. Hactenus de theorica hujus artis inftru
quic : Pater omnis Thelefmi totius mundi eft hic. Ac fi aos difcipulos fuos ad Practicam deinceps invitat
diceret arcanum iftud quod vobis propono , pater in infra.
eft , origo , & fons arcanorum & myfteriorum om
DE PRACTICA OPERIS SPAGIRICI
nium præcipui & maximi inter cætera totius mundi
arcana : quapropter non omnibus propalandum , & ad Medicinam vitæ longæ parandam .
minimè prophanis hominibus, & vix facris initiatis
myfteriis , etiam illis admodum fub brevi collo Separabis terram ab igne f
,ubtile à ſpiſſo, &c.

quio. Quid enim excellentius , aut homini philofo Oftquam theoricè demonftravit fpagiricam ar
Po
tem , approbans eam à fimilitudine Creationis
pho dignius , quàm per integræ naturæ fuperioris &
inferioris cognitionem & ufum , fieri vitæ longe mundi, practicè tandem ( ut eft rationi confonum )
participem , procul ab hac profligatis ac pulfis om à feparatione rem aggreditur Hermes , non imme
nibus vitæ brevis corruptionibus , atque mentis mor abyffi per firmamentum divifionis inferiorum
obftaculis & impedimentis , quibus olim obtene aquarum à fuperioribus. Separabis ( inquit ) terram
brata cæcutiebat ? Nunquid longe præftantius qui ab igne , ut à viro foeminam , quo generare valeant.
bufvis poëmatum figmentis,ad idololatriam potius Oportet fiquidem in omni generatione duo prius
quàm ad unius Dei cognitionem excogitatis ? Ta convenire , ut agens & patiens, fuperius & inferius
metfi ab aliquibus allegoricè perperam, ac fi multa quod antea , cum in facra Gencfi , tum in fpagirica
præclara myfteria complecterentur , interpretata vocata : nec tantum duo , fed quæ ab uno feparata
fint :nihil minus tamen quam unius Dei folius ma fint , vel divifa. Et ejufmodi feparatio propriè dici
gnalia , tot fomniatis Deiculorum ac meretricularú tur à fpagiricis philofophis elementorum divifio pu
nominibus cecinerunt. Licet Ovidius aliquid fubo riorum ab impurioribus.Docet au&or primam ope
doraffe videtur in fuaMetamorphofi,plurima nihilo. rationem effe præparationem & mundificationem
minus frivola ac impia magis immifcuit , ad hanc partium in hac arte convenientium. Nonnulli pu
rem nihil prorfus conferentia. Quid quæfo fcripta tant elementorum quatuor feparationem hic intel
profunt infidelium ad falutem ? certè nihil, imò po ligendam , quod nemini quidem negatum velim , fi
tius a veritatis ftudio ( dum his attenti nugis ) ho de fpagirica feparatione loquatur, & non de vulga
mines revocant. Pluris tamen fiunt hoc ferreo (e ri. Quandoquidem fub ignis appellatione duo alia
culo , quam priorum fcripta virorum unum Deum continentur elementa , fcilicet aer & aqua. Nullus
3 profitentium in omnibus . Num præftaret juventu enim ignis eft aeris expers , nec aer aquæ , cùm act
tem ( à qua , fi mundus reformari debeat , initium fit aqua per ignem refoluta , quo furfum afcendere
potiffimum habeat maximè neceffarium eft ) addif coacta eft : terra vero partim afcendit , partim in
cere quæ Dei folius funt opera , quàm hominum ferius fixa manet. Nonnulli putant particulam hanc,
fomnia? Phyfica fanè fi ritè ut æquum eft doceatur fubtile à fpiffo referri ad priorem , nempè, fepara
ex facra Genefi mundi,in cognitionem Dei per con bis terram ab igne ; verum ego fum ejus opinionis,
ditoris magnalia ducit, indeque ad adeptam Philo quæ magis ad mentem auctoris videtur accedere,
fophiam, & cœleftem Sapientiam præparat ani nos peculiarem effe purificationem ac magis philofo
& mentes hominum. Proinde fi quis profundè me phicam illa priore poterit qui volet credere , qui
ditatus fuerit ac fublimatè , cuncta quæ Deus Opt. non, minimè cogitur. Subtile namque dicitur à phi
Max. in creatione mundi fecerit in hominum gra lofophis fpagiricis omne quod æthereum eft , aut
tiam & utilitatem , tum demum intelliget patrem per ætherei virtutes in fubtilitatem adductum. Nam
arcanorum omnium , & excellentiffimum Thelefmi uti fupra di&um , æthereum & elementa unum elfe
facri myfterium, ac artis divinæ potius quàm huma per fubftantiam , remotis etiam ab eis utrinque ac
ne fecretiffimum opus fpagiricum , cujus pater, id cidentibus, quibus folum differunt , in unum facilè
eft, fupremum arcanum, eft hic in ifto brevi veridi redibunt. Eft igitur auctoris fententia , per fepara
co. Cæterùm theoricam fuam concludens, non do tionem fubtilis à fpiffo , fubtiliari fpiffum elemen
cet auctor finem operis (pagirici cognofcere , quò tare , ac in ætherei fubtilitatem fpagiricè redigi
fciamus quando ceffandum fit opere. Vis ejus ( in poffe. Hæc fpagirica feparatio , folutio etiam effe
quit ) integra eft , fi verfafuerit in terram. Antea au dicitur , quæ nifi præcedat , nulla pariter compofi
divimus elementum inferiorum fubtiliores partes tio fpagirica fieri poteft. Quapropter ifta poſterior
cœlicis virtutibus imprægnari , ac deinceps in ter feparatio peroptimè confideranda eft , ne cumm
ram & aquam reverti , nec prius ejufmodi virtutum priori confundatur. Ex ordine di& tionum in oratio
conceptiones fuum effe& tum generationis confequi, nibus ( etfi nulla conjunctio fit intermedia ) patet,
modò vero docetur à fimili , complementum ope au& toris menti meam opinionem effe conformem.
ris fpagirici. Ut quum id quod portavit ventus in Cùm prius dixerit ,feparabis terram ab igne , fi hane
ventre fuo, verfum, aut converfum fuerit in terram, fententiam per eam quæ fubfequitur expofuiffet(ut
completum erit opus . Longa fiquidem & indefeffa nonnulli volunt ) debuiffet etiam dixiffe fpisfum
coctione liquida ( licet etiam non evaporent, fed à fubtili , & non fubtile à fpiffo. Quia terra fpis
retenta infpiffantur, & fucceffu temporis exiccan fior eft igne , quem etiam illa præceffit in priore
tur in pulverem vel terram : vulgo videretur abfur oratione, aut in pofteriore ordo invertitur fubftan
dum,at qui hujus rei fecerunt periculum foli crede tivorum. Quo fatis apparet non effe eandem loquu
·
re poffunt. Verùm tempus longum eft ac tædiofum, tionem , nifi per comparationem diverfarum tamen
& fumma exfpe&andum patientia. Totum hujus rei operationum. Nec dici poteft adjectivas effe ejuf
modi
 Lib . II. Sect. I.
modi di&tiones, quod fpiffam rem dixiffet.Hic unus
eft Philofophis occultandi modus manifeftiffimus,
à quo reliquos ejus generis addifcas.
Statim atque materiam & operandi modum in
dicavit, ordine convenientiffimo poftmodum addit
inftrumentum fpagyricum , & ejus temperamen
tum occultiffimis verbis : Suaviter (inquit ) cum in
genio magno. Qui filii funt Hermetis , facilè perci
piunt quid per hec verba velit, & non alii. Spagiro
rum enim , ut etiam naturæ proprium inftrumen
tum eft ignis , qui penes iftos artifices multifariam
confideratur. Eft ignis internus , aut externus. In
ternus eft cuilibet fubftantiæ proprius, & naturali,
ter infitus , cujus etiam oportet ut artifex habeat
optimam rationem. Externus verò , aut violentus
eft , aut per quatuor gradus temperatus vel na
turali fimilis ac remiffiffimus , qualem fibi natura
pofcit in rerum generatione. Utuntur igne vio
lento Chemiſta , vel inter calcinandum , ficciora
fublimandum, aut metalla fua liquandum: igne tem
perato per fuos gradus, inter deftillandum afcenfo
riè, vel defcenforiè : naturali fimili , quum putrefa
ciunt , digerunt , congelant , aut circulatoriè fol
vunt, atque fixant. Patris verò Hermetis documen
tum eft , ut filii fui poftremo , quo naturam in fuis
operationibus imitari valeant , utantur , quod per
adverbium , fuaviter , apparet. Altera pars , cum
ingenio magno videlicet,ignem hunc denotat fum
ma diligentia & induftria conftruendum effe juxta
calorem naturalem.Varia eft ignis ejufmodi ftruen
di ratio, cuilibet pro ingenii fui capacitate relin
quenda,modo fuavis, continuus , & interruptus fit.
Aliqui folent variis fornaculis ingeniosè fabrefa
is continuatum iftiufmodi calorem ad amuffim
.
fibi parare : & nonnulli varia materia fuum ignem
excitare : quorum omnium au& tor hoc loco non
meminit , quod brevitati ftudens ænigmatice , re
cenfere , quæ apud alios fcriptores nufquam non W
traduntur fupervacaneum effe ducat. Proinde
reliqua profequitur ex ordine. Afcendit ( inquit )
à terra in cælum . Circulatoria deftillatio pulcher
timè declaratur, nec non vas fpagiricum ad fimili
tudinem vafis naturalis effe conftruendum. Vide
mus enim totum cœlum & elementa fimilitudinem
habere fphærici corporis , in cujus centro viget
ignis calor inferioris , materiam fubtiliorem ele
mentorum in aera furfum pellentis , & una fe
cum attollentis , ut antea diximus. Haud fecus
vult Hermes nos habere vas idoneum ad illius
imitationem. Cùm tamen impoffibile nobis fo
ret artificiale quodpiam vas extruere , quo in
ftar naturæ valeremus ignem in ejus centro ac
cenfum artificialiter continere in meditullio fu
fpenfum , idque variis de caufis , præfertim , quia
nofter ignis artificialis præter liberum aërem &
nudum , in occlufo vafe ftatim extingueretur : ne
ceffarium igitur fuit noftrum ignem poni extra
noftrum vas , & fub ejus rotundi fundi centro , in
ftar folis naturalis. Integrum iftius ignis magifte
rium in eo potiffimum confiftit , ut fit continuus in
eodem ftatu levis & vaporofus , inftar ejus qui in
mundi centro, naturale magifterium afcenfus in cœ
lum à terra , fine intermiffione indies exercet : ut
ex prioribus verbis , Cum magno ingenio , nimirum
naturali igni ( qui dicitur ingenium effe natura )
perfimili. Quorundam Philofophorum occurrit
opinio reprobantium , igne fubterraneo generari
metalla, aliqua etiam ex parte , fed affirmantium
etiam cœlefti folum igne generationem fieri : non
vident interim quinam Hermeti nedum contradi
Tom.b
+
Subfect . II.
397
cant ; verum etiam toti naturæ. Sol enim cœleftis
non intrat materialiter in compofitionem rerum
naturalium , at folum potentialiter per influxum &
impreffionem formæ;fed ignis elementaris eft potil
fima pars fubftantiæ generatorum & materiæ. Huic
igni comparandus eft internus, id eft,Hermetis ma
teriæ naturaliter infitus. Patris Hermetis opinio
hæc eft:Igne fubtus ad fundi centrum vafis extrin
fecus agente in centrum materiæ,ab hoc fœtum fpa
giricum ad fuperiora propellit , ut verba habent :
Afcendit à terra in cœlum , hoc eft, ab inferiori parte
vafis (quæ terra nonnunquam vocatur) ad fuperio
rem,quæ cœlum etiam aliquando nuncupatur à Phi
lofophis. Poteft aliter ad hunc modum hic locus in
telligi.Solis & Lunæ fœtus afcendit, id eft , conver
titur aut refolvitur ejus terrea fubftantia fpiffa , in
cœlum , id eft , in fubtiliffimam fubftantiam cœlefti
fimilem. Deinceps au&or , poftquam fuis filiis
fpagiricam folutionem demonftravit , eofque do
cuit , quonam inftrumento & artificio perficitur;
mox inde fixationem fubdit his verbis : Iterumque
defcendit in terram , ac fi diceret : Pofteaquam ali
quandiu fub cœleftium virtutum internarum obe
dientia, fpagirorum foluta fubftantia per aſcenſus
artificium fteterit, fuo tempore determinato matu
ritatis ad fuam terram redit , hoc eft , fpiritus ifte
turfum fit corporeus , qui prius è corpore fatus &
fuit fpiritus ænigmate hoc olim involutum eft à
Philofophis : Fax fixum ( inquiunt ) volatile , & rur
fus volatile fixum , & totum habebis magifterium .
Sunt nihilominus aliæ multæ folutiones & conge
lationes Chemica in ifto magiſterio neceflaria, quæ
præparationes potius appellandæ funt . Fatuum eft
fanè credere materiam hanc fpagiricam non eſſe
prius chemicè præparandam atque fubtiliandam,
quam ad opus fpagiricum affumatur. Hoc ipfum
docent quotquot funt Philofophi naturales ex fpa
girica, fcilicet præparationes elle necellarias , quas
operationes vocaverunt mundificationes , fubtilia
tiones, folutiones , & congelationes. Corpus igi
tur in fpiritum folvi neceffarium eft , & fpiritum in
corpus redigi, fi tamen imitari naturam debeat ar
tifex . Videmus enim fieri naturaliter , ut in nubem
aqua refolvatur , & nubes iterum in aquam conge
letur, ut fiat quod fequitur : Et fic recipit vim fupe
riorum & inferiorum. Concludit auctor fuam pra
&icam his verbis quæ congruè correfpondent pri
mis theoricis propofitionibus : Quod est fuperius,
est ficut id quod eft inferius , & è contra. Nam
per fingularem numerum , vim , eumque non ge
minatum , indicat eandem effe potentiam naturæ
fuperioris , quæ inferioris eft , & è contra , non
quidem diverfam , alioqui dixiffet vires , aut fin
gularem numerum geminaffet quin potius doce
re voluit ( ut etiam fuperiora confirmaret , nempe,
Ad perpetranda miracula rei unius ) vim & poten
tiam in unione fuperiorum cum inferioribus effe
maximam , ac ad miraculum ufque fpagirica Phi
lofophiæ. Proinde abfoluta practica hujus artis ,
docet filios fuos ac difcipulos utilitatem ejus me
dicinæ, & ufum duobus modis : priore ; his verbis,
Sic habebis gloriam totius mundi. Nam iftius glo
ria mundi confiftere videtur in opibus. Non enim
fpernunt veri etiam Philofophi divitias omnino,
fed abufum earum : imò felicem & gloriofum
exiftimant in hoc mundo divitem , qui fuas opes
largitur egenis & pauperibus : licet obolus vi
duæ muliercula de victu fuo diminutus magis acce
ptus Deo fuerit,quamopulentorum ingens pecunia
fuperflua , nihilominus quo fubventum fit abunde
LI pauperibus,
398 Bibliotheca Chemica Curiofe

pauperibus , & non obolo folo , D.O.M. nonnullis minorem perfe&tionem adducet fpagiricam & na
quandoque fuis hominibus divitias hac arte do- turalem. Verum quia hoc negotiumè re medica
noque fuo impertivit, ut non exiftimarent cum ple- tractandum & illuftrandum fufcepi cuique fuam
rifque ut illis quibus contingunt à parentibus ) opinionem relinquens integram , ex inftituto mu
fibi folis poffidendas. Verumenimvero, quod hujus nus & officium profequar , & in hunc modum in
partis hactenus paucam ad nodum fecerim profef- terpretabor . Quia ( inquam ) vincet, id eft, expel
lionem , aliis fufius copiofiufque hunc locum eluci- let omnem rem fubtilem , hoc eft , fpiritales tene
dandum libentiffimè cedens relinquo , pofterio- bras mentem occupantes, omnemque rem folidam
remque partem , quæ medicinam corporis humani penetrabit, omne videlicet craffum durumque cor
ac intelle&us concernit ; affumens , hunc libellum poris vitium, à folidiffimis etiam partibus , per pé
în ftudioforum útilitatem & omnis Reip . commo- netrationem fpiritualem eradicabit. Uti fupraglo
dumprofecutus, declarabo, & quæ in hanc rem fa- riam mundi ad opes, & obfcuritatem ad morbos re
cere videbuntur , pro imbecillitate ingenii . Cùm tulimus,hoc loco fubtile pro fpiritu , & folidum pro
igitur Deus pauperibus non folùm auro vel argen- corpore accipimus. Poftquam igitur auctor fpagi-.
to per charitatem fraternam fubventum effe velit , rici magifterii practicam abfolvit, enumerata etiam
verum etiam remediis ad tollendas eorum înfirmi- utilitate,ufu,& ejus virtutum excellentia, deinceps
tates adhibitis , ut Chriftus in Evangelio teftatur ignorare fuos difcipulos noluit , unde hoctam ar
per reprehenfionem : Infirmus ( inquit ) fui , & non duum opas defumptum fit. Proinde admonet eos
vifitaftis me ; pofteriorem itaque hanc docet medi- his verbis : Sic mundus creatus est , Quafi diceret ,
cinæ fuæ fpagiricæ maximam utilitatem Hermes , in fpagiricum artificium à mundi creatione perdif
corporis & mentis clarificatione fitam , inquiens : cendum . Non quod velit ex nihilo fieri , ut ifte fa
Ideofugiet à te omnis obfcuritas . Haud aliter quam &tus eft , fed ex jam creatis à Deo docet fummam
duplicem nimirum corporis & mentis infirmitatem perfectionem in eis creatam & pofitam cœlitus , de
elle fcimus, duplicem etiam fpagyricam effe medi- potentia ad actum producere . Quapropter creatio
cinam oportet effectu folo , non autem effentia. hic pro mundi creationis ordine fumenda eft, ut ta
Dicit enim, à te fugiet omnis obfcuritas ,non dicit lis fit verborum fenfus : Spagiricum artificium eun
à metallis. Per obfcuritatem nihil aliud intelligi- dem fervat ordinem , aut fimilem ei quo mundus
quam tenebræ morborum & ægritudinem cor- creatus eft. Etenim opus hoc divinum effe potius
poris atque mentis. Omne fiquidem corpus infir- quàm humanum, aut naturale, quod nihil homo de
mum , tenebrolum , colore nedum , verum etiam fuo huc adferat præter minifterium , & natura nil
fanguine, lotio, fudore, cæterifque omnibus obfcu- nifi id , in quo jam agere defierat , fatendum eft.
ritatem refert ; contra fanum fplendorem ac fere- Reliquum erit ut hoc loco Genefis feriem intuea
nitatem undique palam facit. Mens auctoris eft in mur. Legitur in ea : Creavit Deus cœlum & terram.
Tumina , docere eos qui medicamentum fpagiricum Hermes ait , oportet vos cœlum & terram à Deo
adepti fuerint, minima portiuncula,ut quæ vel gra- creata, & in compofito pofita, de fua potentia rur
nulum finapis referat, quoquomodo fumpta, cura- fus in actum deducere , ab inferiori fuperius di
re morbos omnes indifferenter, ob unionis fimpli- videndo , ut unum ex duobus tertium generet
citatem in medicamento efficientem , ut ei nulla per fimilitudinem. Separavit aquas fub firmamento
multitudinis morborum varietas refiftere valeat. ab aquis fupra firmamentum , & quæ fequuntur.Quid
Cæterum variæ funt mentis obfcuritates & infir- multis , totam fi Genefin cum invocatione divini
`mitates, ut vefania, mania, furia, ftoliditas, & reli- luminis contemplatus fueris , fpagiricam artem
qua id genus, quibus obtenebratur & inquinatur ani invenies. Nec fatis Hermeti vifum eft, quin ultra
mus; hoc uno medicamento fpagirico perfe&iffimè progreffus ad miracula hujus operis deveniat , in
curantur. Nec folum animo fanitatem reftituit , ve- quiens. Hinc erunt adaptationes mirabiles , диа
rum etiam ingenium atque mentem hominum acuit, rum modus est hic. Ac fi diceret , ex ordinis hu
ut omnia fibi fint ad miraculum intellectu perce- jus obfervatione , videbis mirabiles mutationum
ptuque facillima, eofque nihil eorum lateat, quæ funt in elementis & cœlo noftris viciffitudines , &
in fuperioribus & inferioribus. Summatim , omnia compofitiones , quarum modus eft hic , in imita
corpora rerum naturalium & hominum , ifto- tione videlicet ejufmodi divinæ creationis ordi
rumque mens & animus, ad extremam hujus mun- nis . Rudem & ignatum exiftimare videtur eum
di perfectionem hac arte poffunt adduci. Deo Philofophum Hermes , qui mundi creationem in
dante tamen artis inventionem, quæ defcribitur ab telligeret , has autem ignoraret adaptationes.
Hermete. Nihil in rerum natura fortius ifto me- Proinde orandus eft Deus ut feriem creationis re
dicamento reperiri poteft , ideo dicit auctor : Hac velare dignetur, qua cognita, fpagiricum artificium
eft totius fortitudinis fortitudo fortis. Ac fi diceret : latere nullo modo poteft . Cæterum auctor infatia
Hæc eft totius naturæ virium atque virtutum om- bili defiderio fuos completè docendi filios ac dif
nium vis & eficacia potentiffima , ac velut fupra cipulos , materiam eos latere noluit , ex qua divi
naturam . Ideo non immerito metaphyficum opus num opus hoc perficitur. Itaque vocatus fum ( in
dici poffet ex naturalibus ortum fpagirico magi- quit ) Hermes Trismegistus. Quafi loqueretur , hac
fterio. Rationem reddit au& tor tantæ fortitudi- ratione vocatus fum Hermes, quia fpagyricæ fapien
nis ( inquiens ) Quia vincit omnem rem fubtilem , tiæ fum interpres , & Trifmegiftus , quia quod vo
omnemque folidam penetrabit. Quotquot ferme bis artificium annuncio , fub ternario latet in unum
fuerunt hactenus Hermetis interpretes , hoc loco conclufo. Numero namque Deus impare gau
fententiam ejus ad metalla detorferunt ad hunc det , quorum fons & origo folus eft ternarius.
modum : Quia ( inquiunt ) vincet , id eft , coa- Unarius autem non numeratur , quia unum in duo
gulabit omnem rem fubtilem ( puta Mercurium, divifum , per fuam fimplicitatem ternarium vin
vel argentum vulgi vivum ) omnemque folidam cit animatque indiffolubili nexu. Duo duobus
penetrabit , hoc eft , omne metallum durum , per- minime conjungi poffùnt, quia in unum & alterum
fe&um & imperfectum , ut funt Sol , Luna , Satur- per fe folubilia.Neceffarium hoc loco foret maxime
nus ,Jupiter , Mars , & Venus, ad maximam atque ternarium & unarium copiofius declarare , verum
quod
 Lib . II. Sect. I.
god in fequentibus ad approbationem Artis id
efervamus , tantifper fuperfedendum effe duximus,
reliquam autem claufulam de materia tra& tantem
enucleandam fufcipiamus interca. Habens, (inquit)
tres partes Philofophia totius mundi. Ac fi diceret, fe
compertiffimum habere mundum univerfum tri
bus potiffimum quaquaverfum conftare partibus.
Tametfi mundus totus in duas partes vifibiles di
vifus effe videatur , latet nihilominus fub iftis ter
tia non confpicua , ob fuam fimplicitatem unitati
pariter invifibili dicata. Utraque tamen dictarum
partium ætherea & elementaris videlicet , rurfum
in tres partes fubdividitur , corpus, animam & fpiri
tum ,ut hæc in cœlo & in terris naturaliter fita fint.
Prioris divifionis in ætheream & elementarem
regionem , fub occulto vinculo facta , membrum
poltremum , quia materiale magis , binario hac de
caufa deftinatum eft. Quo factum ut in quatuor
elementa fubdivifum fuerit. Duo namque, nil nifi
quatuor ex prima fœtura generant. Spiritualiter
autem in quatuor qualitates primas , idque fub bi-
bi
nario qualibet divifam cernere licet , quod infra
latius. Poteft etiam triplex mundi totius Philofo-
phia dici , ratione craffioris & decompofitæ mate-
riæ. Tria funt enim genera generaliffima , quibus
omnia quæ fub fenfum cadunt , comprehenduntur,
ut funt mineralia, veget alia, & animalia , quorum
omnium arcana Hermeti fuerunt experimento no-
tiffima. Ut ab poftrema conclufione fuæ fpagiricæ
Philofophiæ teftatur, fe compleviffe omnia , his ver-
bis : Completum est quod dixi de operatione folis.
Quafi loqueretur ad hunc modum : Ego fum ex-
pertus quod loquor , & complevi quod vobis an-
nuncio, nimirum folis operationem, id eft, univer-
falis medicinæ fpagyricæ magifterium effe verum,
fine mendacio certum & veriffimum , ut refpon-
deant ultima primis. Non fine caufa igitur Medi-
cinam hanc folem artificialem vocat , nam uti fol
naturalis quibufvis rebus vitam naturalem natura-
liter influit, haud aliter fol fpagiricus deficientem
hanc vitam refocillat & revocat , pellendo morbos
eam à fuo domicilio pellere paratos. Hæc eft illa
vera medicina patrum antiquorum , & longæ vitæ
radix, univerfale remedium quod medetur indiffe-
renter morbis omnibus , vitales (piritus adauget,
item à corruptione vindicat omne corpus , atque
præfervat. Quotquot funt hujus artis ignari , licet
ex Academiis doctiffimi, folent eam artem impro-
bare. Quid mirum ,cùm tale nunquam fuis in fcho-
lis audiverint ? Inde non fequitur effe damnandam,
FINIS.
Tom . I.
Subfect . I. 399
quod ignorent eam docti viri. Multa quidem no
ftro fæculo prodierunt in lucem, quæ prifcis ig nota
fuere plurimis , non fecus ac plurima jam delitef
cunt nobis , quæ patribus antiquis erant familiarif
fima. Quid non temporis injuria, nec non hominum
ignavia tranfit in oblivionem ? Cæteroqui corum
ambitione , qui fibi folis bene cupientes , reliquis
invident etiam ea quæ ab aliis fuffurati funt arcana
fcripta fupprimitur veritas. Propterea non deperit
prorfum , at poftquam aliquando fepulta jacuerit
illis eo tempore, hoc aliis emerget nutu Dei, cujus
in pectore quiefcunt ab æterno cum ejus fapientia
cuncta laudabiles artes ac bona. Diftribuit enim
bonorum largitor omnium Deus dona fua quibus
vult, etiam aufert ab ingratis , qui abutuntur illis .
Dubium non eft, quin Deus antiquis patribus me
dicinam aliquam revelaverit per Spiritum San&tum
fuum , qua fuæ carnis corruptionem tuerentur , &
potiffimum iis , quibus cum locutus eft , & fœdus
iniit. Sed poftquam hominum fapiendi per feipfos
vanus appetitus induxit eos ad quærendum à fe
ipfis , ac in aliis quam in eo , in quo folo falus om
nis eft, cæcutivit mens eorum , & in labyrinthum
ducta, jam hanc, modo aliam herbam , cras iftam &
aliam radicem , poftridie mixtum quid expetive
runt, ut indies experientes abfque judicio nunquam
fcopum attigerint , nec fuæ do& trinæ ullam habue
rint certitudinem . Quod etiam abfurdum maximè
videtur, homines fua forte nunquam funt contenti.
Dedit omnipotens Deus unicuique nationi quod
voluit eam poffidere , tam in alimentum , quàm ad
medicamentum. Alioqui fi hæc à longinquis pe
tenda , non nifi divitibus contingent , pauperibus
verò moriendum effet ob inopiam. Contra Deus
iftorum longè majorem curam habet , quam illo
rum unquam habuit : extant facra paffim teftimo
nia. Sed noftra nos contemnere docet inimicus.
ille calumniator, alienaque femper appetere , ac ea
quæ minus præ manibus funt , quo noftros appeti
tus infatiabiles reddat. Habemus apud nos quot
quot fumus omnes , & ubicnnque degimus , imò in
nobis, licèt non à nobis, omne quod extra nos quæ
rimus ab aliis : quoquo modo dictum. Videamus
qui pro parte Gentiles & infideles hoc loco nos
Chriftianos arguant. Natura naturam ( inquiunt)
fibi fimilem appetit , & congaudet fuæ naturæ , fiqui
dem alienæ fijungatur, naturæ deftruitur ópus. Mi
rabile dictum iis , qui non profundè confiderant
quid natura fit, at illis, qui eam norunt , verius effe
hac in re nihil poteft.
LI 2 SUBSE
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
400

FIRES OKEK

SV BSECTIO SECVND A.

HERMETIS TRIS MEGISTI Tractatus Aureus de Lapidis Phyfici

Secreto in feptem Capitula divifus , cum Scholiis Anonymi.

ILLVSTRI AC GENEROSO VIRO

LADISLAO WELEN ,

Baroni à Zierotin , Domino in Triba, Lontenburck, & Honſtein .

Domino fuo clementiffimo S. P. D.

ERMETEM Trismegiftum , apud Ægyptios , Illuftris ac Generofe Baro, maximi Sacerdotis,

maximi Regis , maximi Philofophi axiomata , multis modis clariffimifque meritis obti
nuiffe, nemini eft ignotum. Inter alia Is Libris fuis , quæ extant , eam Philofophiam præ
fertim de Naturæ Secretis, admifcuit, quam non nifi ex fanctis divinifque Patribus Agy
ptios ipfos accepiffe , plurima funt quæ nobis fidem faciunt plus quàm plenam & cer
tam .
Et iftius verò Philofophiæ Patrum de Naturæ Secretis quàm fit arguta ratio , admirabilis jucunditas,
evidentiffima certitudo , & ineffabilis utilitas , illorum confirmabitur pun&is , quos non invidus & ini
quus vexat affectus , fed æquus amavit Jupiter, ut in proverbio dici folet. Cùm igitur tanti Au & toris,
& fecretorum naturæ Scriptoris,& abftrufe Philofophiæ Patris hic Liber, ab omnibus folidæ Phyfica viris
amantibus & doctiffimis defideratus, nuperrimè in manus meas incideret , & quidem de quo fibi omnes
docti magnopere gratulabuntur, Commentario fupra modum egregio & pernecellario exornatus; Utique
peccati in publica commoda commiffi ne reus perhiberi poffem , nolui eundem diutius latere, fed è ve
ftigio typis exfcribendum curavi. Et hoc unum eft, de quo Lectorem Hermeticis aquarelas non af
fuetum admonere vifumfuit.
Alterum eft de caufa, cur hunc Librum Tibi Viro tam literis quàm bello exercitatiffimo inſcriben
dum curavi . Illud utique nemo mirabitur , quòd pro ea quæ publice recepta eft , confuetudine , propter
& adversùs imperitos & iniquos judices huic libro patronum & vindicem inquirere fategi. Ergo cùm ex
familiari multorum Doctiffimorum Virorum converfatione, plufquam perfectum haberem. Te, non tan
tùm cunctis viris doctis , fed omnibus aliis liberalibus fcientiis impensè dele&ari , & in naturæ fecretis
inveſtigandis omnes contendere nervos ; jure quodam fingulari antiquiffimorum , & eruditiffimorum
Philofophorum Princeps ille Hermes Trifmegiftus, quafi redivivus cum doctiffimo fuo Commentatore,
Tuæ Fidei & Curatelæ fuit commendandus . Et apud quemnam potius deponeremus Auctorem & Com
mentatorem de tantis abftrufis & fecretis naturæ differentes, quàm apud eum , qui totus totus , quan
cus quantus eft, nil nifi in abſtruſis & fecretis inveftigandis occupatus eft.
Accipe igitur utrumque fereno vultu , & utrumque adverfus iniquos cenfores , fi opus fuerit , viriliter
tuere. Deus omnipotentiffimus felicia fubinde excitet ingenia , quæ folidam fecretorum naturæ invefti
gationem ftrenuè urgeant, & ad nominis fui gloriam,& ad publicam generis humani utilitatem expoliant.
Vale ὀπιμήκιςον .
T. G. Obfequentiffimus
DOMINICUS GNOSICUS Belga Utr . Med . Do &..

Philofopho ter Maximo ,

THEOSOPHO : JURIS PERITO MEDICO :

Hoc est ,

COMITI PALATINO

DN. JACOBO ALSTEINIO

Patritio Romano : Equiti Aurei Calcaris, & Regiæ Majeftati in Galliis à Confiliis
valetudinis. S. P. D.

UEMADMODUMChemici Philofophi fole nt omnes M undi Lapides in trespræcipuos , tanquam generales

Qreducere, in animalem videlicet , vegetalem & mine ralem : Sic Tu quoque , ALSTEINI , Vir inclyte
Patrone
 Lib . II. Subfect . II. 401
ject. I.
Patrone & Mecœnas fumme obfervande , quunilis nomen habes Lapidibus, hac principali nominum triplicitate
confpicuè adornatus , inftar ftella matutina multis aliis fulges : & fic es Theofophum , Jurifperius , & Medicus.
Libera enim acfupercæleftis Civitatis miepsfactus, hanc à Deo nactus esgratiam , ut cum quibufvis , etiam
fummi judicii Theologis conferre pofis. Jei verò calcaris Eques , imperterrefalo animo accipis armaturam ,
& armas te ad Pfeudojuridicorum , paffimc in mundo occurfantium , ultionem . Induis enim pro thorace jufti
siam , & accipis pro Galea judicium certus fumis tandem fcutum inexpugnabile aquitatis , ut illos in auream
juftitia veritatifque viam reducas . Quantiam tuafit in Medicinâ praftantia , novit tantum non Gallia : ve
rum Anglia , Belgia, Helvetia , Italia hemia , Moravia , Hungaria , Polonia : imo tota etiam Germania.
Quapropter non folum Reges & Principe magnifaciunt ; fed fummum torius Romani Imperii caput , te ali
quoties ad colloquium Sophicum fpontè acc juffit . Vt autem paucis multa compleƐlar , tot tantofque bonorum
titulos unicusfubfe comprehendit ComitatPalatinatus , hoc est Privilegium & libertas in splendidiffimum
Sacrum Philofophorum palatium ingrediun : ex quo folo hujufmodi dignitatum ornamenta , tanquam fpolia
Achillis ex bello Trojano reportafti . Senaris fortaffe , quifnam ego fim Anonymus , qui tam audacter res

compellare audeam ? Dicam id, & hoc qum Difticho :

Ignis me guit : fic nomen ab igne refumo :
Non fe ac LAPIDIS tu quoque nomen amas ,
Fam quidemfatis me noffe debebas : ferropter alios imbecillioris judicii , nominis mèi rationem laculentiùs
exponam. Vulcani naturam habeo , omnia corpora quibufcunque fubjicior , temporis longinquitate demulceo, &
in meam verto naturamfubtilem & fpirilem : imò Lapidem ipfum , quamvis compactiffimum & Adamantis
inftar duriffimum , andem flecto, folvo, en tantam adduco mollitiem , ut cera inftar fluat. Mollior haƐlenus ,
an durior mihifactusfis , ô ALSTEINI , ndum fat conftat . Ju Hoc tamen fcio , quia & JACOB diceris , me jam
pridem à te fupplantatum . Sed diuturni hacfupplantatione quid quafo effectum iri putas ? fupplantator nimi
rum Tu, me tandem victorem fine dubio ddes : ficque Tu JACOBUS , ego verò , qui igneâ virtute tandem pras
valebo , ISRAEL vocabimur : & fub duos his nominibus , uno eodemque animorum confenfu & confpiratione ,
conftanter invicem juncli permanebimus . lterius nihil addens de nomine , hunc faltem færum meum Philofophi
cum, abortivum quidem & tumultuarium ibi egendum examinandumque offero : in quo præter infinita alia , qua
brevitatis caufa nunc omitto , hoc unum badlubiè improbabis , quod à confueto Philofophorum tramite difcedens
de tantis myfteriis, paulò liberius , quàm fit , fcribam . Sed utut fe res habeat , non tamen id , qualecunque
tandem fit , rudiori promif.uaque plebeculabellandum effe cenfui, priufquam tuafubjicerem cenfura . Multo enim
rerum ufu, me longè antecellis , ita ut tuo plicio , tanquam firmo &folido lubens meritoque acquiefcam. Te igitur
Vehementer etiam atque etiam rogatum : ut id placido ferenoque accipias vultu : meque tibi unicè commen
datum habeas : majora verò magifque exlita aliquando à me, fi Deus longiorem mihi vita ufuram concefferit ,
expectes. Vale. Aureliis ad Ligirim, ; . Octobr . Anno recuperata falutis 1608.

TUE MAGNIF
Subjectiffimus Anonymus .

Sap. 3.
Fulgebunt jufti , & tanquam cintillæ in arundineto difcurrent.
Aros in turba.
Excelfum eft hoc apud Philosphos magnos , Lapidem non effe Lapidem : apud Idiotas vile & incre
dibile : quis enim credit lapidm aquam , & aquam lapidem fieri , cùm nihil fit diverfius ? Attamen rés

vera ita eft.

Geber C. 11. fumma perfectionis .
Et hoc eft, quod facit eos orinari , impoffibile effe ejus conftructionem , quia deftru t
&ionem artificia
lem (auri videlicet ) ex curfu haturæ ignorant . Attentaverunt fortè , quod fit fortis compofitionis , fed

quàm fortis compofitionis fit ,ion attentaverunt.

HERMETIS TRIS MEGISTI oculari demonftratione , ab operatione manuali

producta , confirmatur. In neutra tamen actione
TRACTATVS AVREVS felices tibi pollicearis progreffus , nifi favorem ac
benedictionem divinam , tibi prius quoque conci
DE liaveris. In humanis enim rebus peragendis,primas
LAPIDIS PHYSICI SECRETO . Occupat partes voluntas & decretum Dei : ficut

fcriptum eft, Rom. 9. Non eft currentis , neque vo

lentis , fed miferentis Dei. Hunc fi propitium &
CAPITULUM I. benevolum habueris , nullum extimefces obftacu
lum , licet vel totus etiam mundus , & diabolus ipfe
HERME S. tibi adverfetur : nihilominus tamen feliciter tuum

ERMES enim inquit : In tam longa atate perficies propofitum . Contrà tamen fi iratum eun
dem fenferis , omnis labor erit irritus, vagus & ina
H non deftiti experiri, nec anima à labore peperci,
artem hanc fcientiam foltus Dei vive infpiratione nis, juxta illud :
&
´babui , qui mihifamulofuo pandere dignarus est. Nullus eftfelix conatus , & utilis unquam:
Confiliumfi non detque juvetque Dem.
SCHOLIUM.
Hippocrates ad perfe&am medicinam hæc fuffi
RIA potiffimum funt Artis difcipulo feu do
cere contendit : Naturam , præceptionem , locum
arinæ filio neceffaria : Studium, Experientia ,
TR ftudiis aptum , inftitutionem à pueris, ftudium ,
& Benedictio divina. Quicquid enim ftudio & di
induftriam, tempus. Sed quod præ cæteris fummè
ligenti meditatione in intelle& tum noftrum primò
decellarium eft prætermittit divinam nempe
implantatur ac inferitur , id poftea experientia ,five LI 3 bene
Tom . I.
 402 Bibliotheca Chemie Curiofa

benedi& tionem : idque vel ex Dex ignorantia , vel dicituspellu

ntur omnes errorum tenebræ. Divi
ex fuorum Deorum , quorum infinitum numerum nitus iue , nec aliund
e , infpiratur Hermetica
gens olim ethnica colebat , contemptu.Ac quamvis Philofia : nec eadem plures quàm unum folum
,
propterea excufandus videatur , quod Ethnicus
author , nempe DEUM agnofcit . Ab hoc uno qui
fuerit : ingens tamen inde difcrimen apparet inter
aberathac fcientia perveftiganda , fuam mife
Ethnicos Chymia peritos & imperitos. Sed dices ,
riam & rrorem haud dubiè tandem deplorabit.
Hermetem quoque Egyptium ex ethnica gente
Artes quas vulgares qui fcire volet , eas poterit
oriundum fuiffe . Fateor id quidem , Ethnicus fuit
facilè artificibus & præceptoribus , in fcolis ad
natione • religione tamen proximè acceffit ad ve
hanc redeftinatis , perdifcere. Conati quidem
rum & legitimun DEI cultum. Magi , qui venie
funt hadus multi in Scholis & Academiis , Phi
bant ab Oriente ad Chriftum , non addicti Judæo
lofophifundamenta ' , caufas & principia quoque
rum ceremoniis in colendo DEO , neque ex eorun
juxta elem methodum , è proprio cerebro ena
dem populo , fed ex gentilitia familia orti , nihi
tam , ftiofæ juventuti inculcare : fed quo fru &u ,
lominus tamen fingulari Dei gratia illuminati experi
ea fatis fuperque demonftrat. Puris enim
erant : & dubio procul , in divino cultu fideliter &
Philofope fontibus reli& tis , qui à folo Patre lu
realiter perfequendo non ceffiffent vel ipfis Ju
minum fuper in fidelium corda influunt , ad ina
dæis , multifve hodie pfeudo- Chriftianis . Sed qui
nes & ales quorundam Ethnicorum nugas & ho
nam fit, quod quidam Ethnicorum, ut Hermes, Pla
minum ioforum figmenta atque deliria delapfi
to , tres Magi , & fimiles adhuc plures videntur
funt : & on folum hunc facrum & fertiliffimum
tam præclaram , alii verò adeò exiguam aut planè
Philofope agrum, innumeris mendaciorum com
nullam de DEO habuiffe cognitionem ? Hunc quæ
mentis cfpurcarunt & devaftarunt : fed alias quo.
ftionis nodum folvit D. Paulus in epift . ad Rom .
que fciens , puras atque fan& tas , fuis quifquilia
cap.1 . Ubi geminam proponit Ethnicorum differen
rum fordus fimul inquinarunt , & tam horrendè
tiam , quorum alios dicit Deum cognoviffe qui
deformart : ut vix ac nec vix quidem fcintillam
dem , fed non ut DEUM glorificaffe & gratias egif
fe: alios autem occafionem , Dɛuм ex natura co adhuc in iis agnofcas refiduam genuinæ ac pri
mævæ interitatis . Tantæ cladis caufa non minima
gnofcendi , fuâ propriâ culpâ neglexiffe. Præterea
exiftit terdofum illud & rixofum artis difputatri
fi omnium ætatum tempora percurrimus , confpi
cis invetam , de qua paulò poft infrà dicetur.
cuè videre licet, Ethnicos illos Philofophos , qui
Chymiam fimul excoluerunt , præ cæteris majori
Hinc in rias adeò partes diftra & ta Philofophia ,
modò aboc, modò ab alio violentos depravatic
pietatis virtutumque fplendore emicuiffe . Abfit
num infuls paffa eft. Quid enim opera pretium
enim ut Hermes , Pythagoras , Plato, Anaxagoras,
hac in re terent ifti , qui lumine Naturæ deftitu
aliique plures Chimici Philofophi , tam fcabiosè &
ti , ex propo cerebro, uno atque altero argumen
impiè loquantur de DEO , ac ipfe Galenus Chymia
to dialectic in medium prolato , fabulofa princi
ignarus loquitur de Chrifto & Moyfe . Multo enim
pia & caufas pro artis fundamento , fimplicioribus
majori pietate & veneratione excoluerunt almum
ac rerum ignas obtruderent : Ex qua tanta opi
illud & divinum æternitatis Nuм EN : cujus infi
nionum variet ; emerfit , quantus philofophantium
nitam poteftatem & immenfam gloriam ac maje
numerus , ut qem nunc fequaris aut deferas , vix
ftatem non obfcurè intuebantur in unico omnis
perfpicias. Tambftinato funt interim quidam ani
mirabilitatis fubje&to , in lapide nempe fuo Philo
mo ut quamvis aud multos authores evidenter fa
fophico : in quo tanquam in lucido fpeculo vide
tis agnofcant reialfitatem , tamen mordicus eos ,
baat omnes omnium rerum naturalium , cœleftium,
tanquam militesveterani & ftrenui antiquitatis
& elementarium vires atque virtutes . Unde palàm defenf
ores , propunent , ac ignominiofum fibi fore
profeffi funt in fuisfcriptis : Artem Chymicam aut exifti
ment , fi à fententia tot feculorum ferie fta
invenire hominem pium , aut reddere illum pium.
bilita , & tam logo artificum ufu comprobata ,
Hoc igitur noftro feculo amnes veri Chymici , vi
defcifcant. Nec atis eft , feipfos in tam vilia homi
ri probi ac cordati , Drumque timentes , meritò
num mancipia degeneraffe , fed ejufdem calamita
imitantur. Galenum autem qui fequuntur , majori
tis participem quique fieri cupiunt teneram & in
periculo expofiti funt. Verendum enim , ne difci
nocentem ftudiofm juventutem. Hinc fuos difci
puli ex diuturna & crebra Galenicorum fcripto.
pulos nolentes voentes in fuam pertrahunt fenten
rum lectione, præceptoris mores &vitia imbibant,
tiam , iifque voce & fcripto, minis & objurgationi
& eandem atheifmi labem fortè contrahant. Si li
bus , omnem interdicunt philofophandi libertatem ;
beret medicam hiftoriam à centenis tantum an
ficque claudunt regnum Philofophicum ante homi
nis repetere , plurimos utique viros doctiffimos nes, & ipfi intrar non contendunt,
e nec advenien
& celeberrimos adducere poffem , qui præcepto tes intrar finunt
e tiùs facerent hujufmodi Mi
. Re&
ris nimio amore effafcinati , in hanc temeritatis, fofoph
i , fi in tam ancipiti authorum ele& tione con
ne dicam impietaris , fcenam prodire non funt
ftituti, repudiata Ariftotelis , Galeni , aliorumque
veriti.
authoritate , ad ipfum fontem fuos deducerent dif
Sed his oblivione fepultis, fequamur potius Her
cipulos. Fons autem ifte bi: Difce hoc à Sapiente,
metem noftrum , qui ingenuè , fineque omni tergi
fi fapis , qui lib. Sap. cap. 7. inquit : Deus eft Sa
verfatione fatetur fe in hujus fcientiæ artifque pof
pientiæ Dux, & fapientium emendator : in manu
feffionem non per tectum , ut fures , lupi rapaces ,
ipfius , & nos & fermones noftri, & omnis fapientia,
& Pharifæi folenz , fed per legitimum Philofophiæ
& operum fcientia difciplina. Ex hoc eodem fonte
oſtium ex impulfu & infpiratione folius Dei intraf.
Hermes quoque nofter fuam haufit fcientiam , ut
fe. Hujus enim facræ Philofophiæ oftium unicum ac
ipfemet fatetur his verbis : Hanc fcientiam , inquit ,
folum verum eft fpiritus veritatis : qui fpirando, ubi
folius DE vivi infpiratione habui.
vult, aperit & commonftrat Chymiæ ftudiofis viam Pudeat hodierno feculo Chriftianis nominis
re&am , eofque deducit in omnem veritatem. Nam Philof
ophos , quod fe patiantur fuperari ab Ethni
in quorum animis femel oritur ille veritatis lucifer cis quibus olim
: nihil conftabat de veritatis luce ,
ac ftella benedicta , è veftigio inde fugantur & ra
nempe de CHRISTO , in hunc mundum venture: qui
fons
 Lib. II. Sect.
fons omnis fcientiæ ac intelligentiæ , ipfaque vera
& æterna Dei fapientia , fæpenumerò nos infuper
in verbo fuo paternè ac fraterne allicit , vocat , &
amicè hortatur , viamque ac rationem nobis often
dit ampliffimam , qua poffimus non tantum in ejuf
modi fcientiarum abftrufarum penetralia perveni
re , fed etiam his majora defuper à patre luminum
adipifci: fed ingratus mundus plus diligit tenebras,
quam lucem , potiùs delectatur in impuro ethnico
rum impiorum cœno volutari , quàm puro ac falu
tari Dei verbo obtemperare. Quid igitur expe
&andum his erit , pro tanta ingratitudine & fumma
contumacia ? Nihil fanè aliud , quàm fimile ref
ponfum , quale tuliffe legimus inobedientes Ifraë
fitas apud Efaiam cap. 30. quod verbis paucis ad
noftrum propofitum mutatis ita habet : Væ vobis
Philofophi & Medici defertores , dicit Dominus, ut
faceretis confilium , & non ex me : & ordiremini
telam, & non per fpiritum meum, ut adderetis pec
catum fuper peccatum : qui ambulatis , ut fe&
temi
ni Græcos mendaces , & os meum non interroga
ftis , fperantes fingularem fcientiam ac fapientiam Deo : jultus juftitiam fibi , non Deo : dives divi
in nugis Ariftotelis & Galeni : & habentes fiduciam tias fibi , non Deo acceptas ferrent . Quod confpi
in deliramentis Græcorum , & erunt vobis nuge cuo Nebuchodonoforis Regis Babylonis exemplo
Ariftotelis & Galeni in confufionem , & fiducia facilè probabimus, fi res poftulat . Is enim non Deo
mendacium Græcorum in ignominiam.
Noli mihi hic exprobrare illud tritum in fcholis, plitudinem : dum imprudens in hæc erumpit verba:
quodvis fuo loco & tempore agendum, neque fcien
tias facras cum profanis confundendas. Nam fi me
re&è capis,nihil profanum erit in Philofophia: eun
dem enim cum Theologia authorem habet. Tibi
autem fortaffe vana ac profana videtur philofophia,
qui eam didicifti à nugaci & vano magiftro. Reaè
igitur tibi erit in confufionem , mihi verò in femi
cam rectam ad facras & profundiffimas fcientias
indagandas. Si ex eodem fonte haurires philofo
phiam tuam , ex quo eam haufit Hermes , nihil
utique profani relinqueretur , de quo conqueri pos
fes. Confidera quæfo tres illas tuæ Philofophiæ par
tes , Ethicam , Phyficam & Logicam : nonne om
nium harum authorem cenfes DEUM effe ? Præ ni
mio pudore id quidem vix negare audes , fed quo
modo facto id neges , mox intelliges.
In prima parte , quam Ethicam appellas, præci
puè agitur de virtutibus moralibus , quæ à mori
bus vel ab affuefactione ita dicuntur. Quare ? quia
prout tua fert opinio , Virtus eft habitusbonus in
clinans ad recte agendum : Habitus re&è agendi
unde comparatur ? Longo ufu & affuefactione :
Ufus autem & afluefa& tio confiftit in arbitrio &
voluntate hominis : Ergò virtus moralis pendet
non à divina benedictione , fed ab homine, qui ex
propriis viribus , ufu & affuefactione virtutis habi
tum fibi comparare poteft. Sed quam abfurdum hoc
fit , palàm fit ex eo quod inter virtutem Theologi
cam & Ethicam, differentia,quam pro tuæ opinionis
fundamento perperam conftituifti , planè nulla fit.
Omnium enim ejufmodi virtutum effentia mediatè
& immediatè procedit ex Deo ; Mediatè per thro
nos , poteftates , dominationes , angelos & ar
changelos ; Immediatè per Deum ipfum. Fortitu
dinis igitur in Alexandro Magno , Julio Cæfare,
Lucullo , Sylla , Mario , cæterifque heroibus eth
nicis alius author ftatuendus non eft , quam forti
tudinis in Samfone , qui un&us erat Domini. Et
ne impiè hoc fortè dictum putes , pro certo habeto:
Deum Solem fuum oriri finere fuper bonos & ma
los : neque hoc folummodo intelligas de Sole cœ
lefti five firmamentali , fed de fupercœlefti etiam,
de Sole nempe juftitiæ, qui Filius Dei eft ab æterno
Tom. I.
I. Subfect. II. 403
genitus , in quo Deitas plenarie , omnefque virtu
tes divinæ corporaliter inhabitant. Unde Corn .
Agrippa lib. 3. cap. 38. Qui virtutem , inquit , ali
quam poffidere cupiunt , orandum illis eft , & ſup
plicandum crebrò ad eum , qui in fe omnem conti
net virtutem. Quis autem is eft , qui omnem conti
net virtutem ? nonne Chriftus Salvator nofter, &
to , qui telte Mala
Deus , cum Patre & Spiritu fan&
chia cap. 1. æquè verfatus & operatus eft in gente
ethnica, quàm in populo fuo electo. Sic enim icrip
tum legimus apud Prophetam. Ab ortu Solis ufque
ad occafum magnum eft nomen meum in gentibus,
& in omni loco facrificatur & offertur nomini meo
oblatio munda : quia magnum eft nomen meum
in gentibus dicit Dominus exercituum. Sed repro
bati fuerunt multi ethnicorum , quod cum Dei glo
riam & magnificentiam non tantum in externis
creaturis , fed in feipfis quoque cognofcerent , aut .
cognofcere potuiffent : Deum non ut Deum glorifi
carent , nec ipfi pro tam infinitis bonis ac donis
gratias agerent : fed fortis fortitudinem fibi , non
fed fibi ipfi adfcribit regni fui fplendorem & am
Nonne , inquit , hæc eft Babylon magna , quam
Ego ædificavi in domum regni , in robore fortitu
dinis Mex, & in gloria decoris Mei: Sed cum adhuc
fermo effet in ore regis , vox de cœlo ruit : Tibi
dicitur Nebuchodonofor rex : Regnum tranfibit à
te, & homines ejicient te, & cum beftiis & feris
erit habitatio tua : foenum quafi bos comedes , &
SEPTEM tempora mutabuntur fuper te,donec fcias,
quod DOMINETUR EXCELSUS IN RENO HOMI
NUM , & cuicunque voluerit , det illud. Dan. cap.
4. Quale quafo hoc regnum erat , Ifraëliticumne
torum Dei ? an verò Babylonicum
five fidelium ele&
ac infidelium Ethnicorum ? Maximè infidelium , in
quo tamen nihilominus dominabatur Excellus . Do
minari autem dicitur Dominus in regno hominum,
quod idem eft ac dominari in hominibus regno
tis. Ex quo meridiana luce clarius pater ,vir
præfe&
tutem Theologicam & Ethicam, fidelium & infide
lium , ratione effentiæ & originis non invicem difa
ferre , fed ab uno eodemque authore, nempe Deo
proficifci : fidelibus autem in falutem , infidelibus
verò & ingratis cuculis in judicium & æternam
condemnationem cedere.
Hinc facilè elucefcit difcrimen interEthica Her
meticam, quam potiusChriftianam appellare fas eft,
& inter Ethicam Peripateticam five paganam. Her
metica five Chriftiana agnofcit Deum , unum omniú
virtutum authorem, ad eundemque colendum, tan
quam ad finem ultimum refert omnium quoque vir
tutum actiones . Peripatetica vero five pagana in
virtutibus excolendis , non Dei benedictione , fed
propriis nititur viribus , quod fundamentum eft fal
fiffimum , finemque fimiliter fpectat fpurium & adul
terinum, gloriam videlicet vanam & inané. Et quod
miror , hic paganifmus nondum exolevit in Chri-/-
ftianorum fcholis , fed tanquam pars Philofophie
fummopere neceffaria excolitur. Ex quo fiulla capi
tur utilitas , ejus Profeffores in Academiis hanc ca
piunt folam, ut confcribant thefes ethicas , quas de
fendendas obtrudunt ftudiofis, à quibus poftea am
plum aliquod expe&
tant honorarium : quale non ita
pridem quidam de Liberalitate difputans , præfidi
fuo pro præfidio exhibuit viginti nimirum aliquot
LI 4 thale: /
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
404
thalerorum imperialium : quam liberalitatem ut thor , conditor , & creator rerum omnium , fed ab
fummopere in hoc laudavit præfes, fic viciffim alios Ariftotele , quem proptereà per excellentiam Philo
vituperavit , qui minus obtulerant. Hæc fcilicet à fophum appellatis,quafi is folus fit primus inventor,
profeffione Ethices emanat utilitas , ut Doctores princeps & monarcha hujus fcientiæ . At fi Phyfices
nunc quættum ex ea faciant : fed dum illi leges & principia vera & genuina conferamus cum Arifto
præcepta virtutum aliis præfcribunt , fibiipfis non telis fictis & commentitiis : tantum difcrimen inter
cavent ,quin interim in horrenda vitia, in avaritiam utramque animadvertemus , quantum cœlum diftat
nempe , & fimilia plura imprudenter incurrant. à terra. Hermetici cum Moyle , verè & rectè fta
Quod fiquis præter enumeratam utilitatem , & hac tuunt ,mundum hunc, & quicquid in eo continetur,
intrudere conetur , quod nimirum Ethices præcep conditum & creatum effe à Deo, ex nulla alia præ
ta plurimum inferviant ftudiofæ juventuti in mori exiftente materia, quàm per folum verbum Fiat . Ut
bus externis informandæ : tunc huic telo oppono primum enim Deus dixit : Fiat cœlum : fiat terra,
unicam pietatem , quæ utilis eft ad omnia , habens fa& ta funt : ita ut principium rerum omnium , non
promiffionem tam præfentis, quam fecuturæ vitæ.In inveſtigandum fit aliud , quàm folum hoc verbum,
hac una fi bene erudiantur, & proficiant adolefcen procedens ex ore Dei.
tes : tam externorum quàm internorum morú ele Sed obftant hîc quidam nafutuli, dicentes , quod
gantia, vitæque integritate præftantiffimi evadent. quamvis abnegari non poffit , verbum Domini efte
Valeat igitur cadaverofa illa & emortuaPaganorum caufam & principium rerum omnium, tamen id fo
Ethica , cum Chriftiana noftra è vivis divinitatis lummodo intelligendum effe de caufa efficienti, non
fontibus profecta , nos non tantùm fecularis felici autem, de caufa materiali . Afurdum enim effe autu
tatis inhoc mundo , fed æternæ etiam beatitudinis mant, fi quis afferat,hoc Verbum, quod non eft, nifi
in fecutura vita participes efficiat . Hujus namque flatus , fpiritus & anhelitus effen ialis Dei , corpo
virtutes fiunt ex fide vera in Chriftum , fine qua ne. reum, & vifibile factú abiiffe in lignum, lapidem, &c.
mo hominum Deo placere, aut falvari unquam pote Sed quàm ridicula omniq; exploſione digna hæc
rit. Sin verò quis iterum hîc inferat , quafi Ethicam fit objectio, ex eo conftat, quòd differentia hæc in
cum Theologia confundam : fciat is me non autho ter caufam formalem & materialem locum tantùm
rem effe tantæ affinitatis , vel potius identitatis in habeat in rebus artificialibus: non autem in natura
utraque fcientia,fed ipfam æternam Dei fapientia, libus , multò minus in opere creationis . In artificia
à qua tanquam à centro emanarunt omniam fcien libus quidem, lignum tanquam fubje &a materia, ex
tiarum , artium & difciplinarum radii , & rurfus in qua formatur menfa, feparatum quid eft ac diverſa
eandem quoque tanquam in idem centri pun& tum à fcriniario five artifice, qui efficientis five formalis
collimant fimul omnes: ita ut quafcunque fcientias caufæ officio perfungitur: In naturali
bus autem ma
hominum curiofitas & fuperftitio disjunxit & di teria & forma non feparatu quid exif
m tunt, neq; ul
vifit in Theologiam , Ethicam Jurifprudentiam, Po lam in iis diverfitatem quis inveniet , nifi idem velit
liticam , Phyficam , Logicam , Aftronomiam , Ca quoq; fenfuum fideli teftimonio relicto, fingere ea,
balam, Magiam, Chymiam , & alias plures : has om quæ nullus mortalium unquam vel vidit, vel audivit,
nes comple& titur fub fe unica Philofophia Hermeti guftavit, olfecit , palpavit. Sed obftinati illi nimis
ca five Chriftiana : quæ una unico æternæ veritatis in fua opinionis perverfitate , non fenfuum judicio
fundamento , firmo & immoto ftabilita , plures femper ftandum effe dicunt : illudq; Galeni placitu,
quidem in afpectum externum producit ,quæ tamen tanquam clypeum æneum huic veritati opponunt,
omnes in idem redeunt principium internum. Om quod 2. de fimpl.fac.cap.2. & 3. author his ferè ver
nia namque ab uno, & omnia ad unum.Hinc D.Pau bis defcriptum habet : Ubi, inquit, fenfus hebefcit,
lus re&è & Chriftianè philofophatur, inquiens : Di ibi ad rationem ceu diviniorem hominis partem
vifiones funt gratiarum , idem autem fpiritus : Et deveniendum eft. Senfus quippe brutis una cum ho
divifiones miniftrationum funt , idem autem Do mine communis eft : rationis autem lucidior ille
minus : Et divifiones operantium funt , idem au oculus ea percipit , quæ fenfus aciem nimis hebef
tem Deus, qui operatur omnia in omnibus , 1. Cor. cehtem effugiunt. Sed quàm Sophifticum hoc fi ho
12. Redite ergo in viam ô pagani Philofophi , & Deo minis verfatilis inventum , quo quidvis probare,
reddite gloriam , non veftræ inani Philofophiæ, per quidvis etiam diluere,proclive fit homini impude
n
quam ne feducamini , fideliter vos admonet idem ti : facile percipiet is, qui re & to valet judicio, & vel
Apoftolus , Abdicate falfas de virtutum habitu com tantillú in veritatis lumine verfatus. Videam
us igi
parando perfuafiones : Deum omnium donorum & tur,quomodo Ariftotelis principi phyf cum
a ica Her.
bonorum authorem , affiduis exorate precibus , ut meticis conveniant. Diximus , principi
um omnium
vobis mittat intelligentiæ & fapientiæ fpiritum ,qui rerum creatarum fuiffe unicumDei creantis verbum:
vos in veritatis hortum , fan& tis & angelicis virtutú quod effentialiter ex ore Dei emanans , adhuc infe
flofculis fragrantiffimum deducat : in quem fi in parabiliter rebus omnibus inhæret, illas conſ
ervat,
tromifi fueritis : oculi veftri aperientur , & pulfis
& vivifico fuo vigore ad novam iteratamque gene
errorum tenebris , videbitis philofophicæ lucis cla rationem continuè à prim creation punc
o is to ufque
ritatem , in qua poftea piis votis & meditationibus permovet, & in fecul ufqu confum
i e mationem pro
pafcetis oculos veftros : fuaviffimaque fpiritualium movebit. Ariftote
les non ex ore Dei,fed ex vertigi
melodiarú confonantia , harmonicoque concordia nofo
fuo infipido cerebro proponit tria principia,
concentu unanimes , TeDeumLaudamus cantabitis , materi
am , formam & privationem . Materiam vide
: & reinotis tandem cunctis inanibus & frivolis dif licet informem immateriatam. Privatio
nem autem
-putatiunculis , ætatem invicem in pace tranfi dicit effe tertium principi
um , quod concludat duo
-getis. in fefe negationem formæ introducenda , ne prius
Tranfeamus nunc ad Phyficam , alteram Philofo
fit res , quàm fieri incipiat , & aptitudinem ad
-phiæ veftræ partem: quæ quàm fœdè ementitis & fi illa recipien
* & is hominum opinionibus inquinata fit vel cuivis m dam , quæ dynamis feu potentia eft.
, Sed mera fomnia mihi videntur narrare peripa
in hac parte leviter initiato palam eft. Hanc non tetici , quoties ejuf
modi fabuloforum & fteri
repetitis à primo & vero fonte , qui eft Deus , au lium principi
orum mentionem faciunt : imò majo
rem
 Lib . II. Sect.
rem certitudinem tribuo fomniis , quibus inter
dum utcunque eventus refpondet , quàm illis prin falfiffimarum rationum armis freti in quamvis di
cipiis.
Si enim verum eft hoc axioma philofophicum fatis protervè ac impudenter obtuliffent. Vis fcire,
ejufdem Ariftotelis , ut ipfemet non dubito veriffi unde tot fchifmata in Ecclefia fint orta ? Solo dia
mum effe : nihil videlicet cadere in fenfum , quod
non prius fuerit in mente : nihilque verè exiftens
in mente effe , quod non cadat in fenfum : fi , in
quam , hoc verum eft , falfiffimum econtrà & men
daciffimum erit hoc de tribus principiis commen
tum . Quis enim unquam tam acuto fenfu præditus
fuit, ut potuerit vel oculis , vel lingua , vel reliquis
fenfuum organis comprehendere materiam fine for
ma , aut formam fine materia.Sed inquies, ubi fen
fus hebefcit , ibi ad rationem veniendum eft : fci
licet idem eft , ac dicas : ubi veritatis lux non il
lucefcit , ibi ad mendaciorum diverticula fugien
dum eft. Hinc emergit manifeftum difcrimen inter
Phyficam Hermeticam & peripateticam. Ut enim
illa à patre luminum , nempe à Deo defuper ho
minibus fidelibus donatur : ita hæc à patre tenebra
rum & mendaciorum , cacodæmone nimirum , in
fidelium turbæ , Ariftoteli fcilicet & ejus afleclis
infufurratur. Quamvis autem cogantur Peripateti
ci nolentes volentes fateri primum ac fupremum
motorem elle Deum : tamen gloriam Dei non quæ
rentes , id rurfus negant per traditionem fuarum
fabularum de dictis illis tribus principiis & de
æternitate mundi . Dolendum fanè eft , tam infir
mo ac debili Peripateticorum fundamento fuper
extrui tam elegans ac pulchrum Phyfices ædifi
cium : quod ex falfis & adulterinis principiis cor
rumpi quoque & depravari neceffe eft. Dato enim
uno inconvenienti fequuntur innumerabiles falfe
conclufiones. Quod cum maximo fuo damno, proh
dolor! experiuntur Naturalis Philofophiæ ftudiofi :
E qui de caufis phyficis difputantes perpetuis incer
titudinis fluctibus agitantur , adcò ut nufquam lo
cum inveniant , quo pedem tutò figere poffint. Ni
hil dicam de Medicina , his iifdem fuffulta princi
piis , qua nulla artium incertior ac mendofior fub
fole exiftit. Theologi quoque hujus calamitatis
confortes ex eorum principiorum falfitate, in plu
rimas hactenus inciderunt abfurditates & errores,
quos facile evitarent omnes quarumlibet fcientia
rum ac difciplinarum alumni, fi fpretis ethnicorum
fabulis , Hermetica & foli veræ Philofophiæ ope
ram fuam addicerent. Credite mihi , inter Herme
ticos Philofophos ( loquor de veris , non de So
phiftis & Pfeudochriftianis ) nullum in fcientiis &
artibus diffidium aut diffenfionem unquam fuiffe ,
nec in æternum fore : in unico enim veritatis cen
quod fimplex , ftabile , & immotum femper
manet , conveniunt omnes.
Tandem adhuc videamus reliquam veftræ Philo
phiæ partem, Logicam videlicet , five Dialecticam:
que definitur elle ars benè differendi , ratiocinan
quæ
di , argumentandi , verum à falfo difcernendi , di
fputandi , difceptandi , vel potius rixandi , alter
candi , controverfias excitandi , lites fpargendi ,
excitatas & motas pertinaciter & petulanter fo
vendi , rariffimè eafdem componendi ; dubia pro
pofita frigide & jejune, vel vix & nunquam folven
di , & denique in falebrofo incertitudinis labyrin
tho perpetuò verfandi . Hac enim arte in utramque
partem , ut vocant , pro & contra difputandi in
ufum vocata , tot infinitarum opinionum portenta
in lucem prodierunt , quæ alias fuo tenebrarum
pulvere obte&a diutius latuiffent , nifi horum au
thores tam fpeciofis probabilium , hoc eft , incer
I. Subfect . II.
405
tarum , infirmarum , fucatarum , non verarum , að
fputandi arenam defcendere fe animosè quidem ,led
lecticorum five difputatorum , vel potius hominum
contentioforum & litigatorum vitio : qui arte be
nè differendi inflati , in ambitionem & gloriæ cu
piditatem inciderunt. An bitio verò excitavit no
vam opinionem. Nova verò opinio perperit du
bium. Dubium Syllogifmos. Syllogifmi , pro &
contra difputandi libidinem & æmulationem.Æmu
latio contentionem. Contentio difcordiam . Dif
cordia verò fchifinatum proxima caufa , eft à Dia
bolo. Pax verò & concordia à Deo. Ergò omnes
Theologi feditiofi , rixofi & contentiofi funt à
Diabolo , & ejus miniftri. Pacifici verò & concor
dia amantes , à Deo , ejufque fideles fervi . Deus
enim nofter , non diflenfionis Deus eft , fed pacis.
1. Corinth. 4. Sed dices , has ultimas enumeratas
Logices proprietates , non legitimo artis ufui, fed
ejufdem abufui adfcribendas effe : quem fi fpectare
quis vellet , poffet pari ratione arguere , cæteras
artes omnes non folum reprehendendas , fed è me
dio penitus tollendas effe. Rectè fanè occurris abu
fum prætendendo: in quo quidem ambo in eandem
imus fententiam. Nihil enim magis ipfemet impro
bo ac deteftor , quàm malum rei ufum. Sed opi
nionum diverfitatem tantùm in eo habemus : quod
ejufmodi abufus originem aliunde quàm mea fert
fententia , derives. Exiftimas enim artem , quam
ex Ariftotelis aliorumque authorum volun inibus
haufifti , per fe effe bonam & laudibilem : abufum
autem ejufdem fuperveniffe petulantum quorun
dam & fcelatorum hominum malitia. Ego verò
contrà primariò artem ob culpam ipforum autho
rum , jam vitiosæ imperfectionis ( omne enim do
num imperfectum eft à Diabolo : perfe&um folum
à Deo : ut Paracelfi docet Symbolum ) veneno
infectam & depravatam elle affirmo : adeò ut idem
venenum in artis cultores derivatum , tantæ abufio
nis peftem introduxerit. Clarius hoc patebit , fi
artem perfectam & finceram , cum imperfecta &
&
contaminata conferamus. Contraria enim fibi in
vicem oppofita magis elucefcunt. Perfecta nihil
aliud eft , quàm impreffio radiorum divinorum ,
quorum vi fola , nulla librorum fcriptorum , aut
axiomatum dialecticorum ope , Philofophus rectè
ratiocinatur , & verum à falso difcernit . Liber au
tem in quo confcripti ifti radii reperiuntur, eft mul
tò major , quàm ut tam auguftis Logices carceri
bus includatur. Eft enim abyffus divinitatis , in quo
infinitus rationum apodicticarum , certarum , fir
marum , verarum, ac planè irrefutabilium thefaurus
viget. Ex his locis fi Philofophus argumentum ali-.
quod fumferit : certam utique & infallibilem infe
ret conclufionem , contrà quam omnes paganorum
coloniæ non prævalebunt.Imperfe&ta autem & cor
rupta Logica, eft folummodo mancum mutilum
que curioforum hominum inventum , qui totum
hoc univerfum , cœlum & terram , Deum , angelos
& homines , occulta & manifefta certis & paucis
quibufdam regulis ac locis Dialecticis , ut vocant,
comprehendere temerario aufu conantur. Quid
enim ineptius vel auditu abfurdius excogitari po
teft unquàm ex tam ftri& tis & fi&is Logices can
cellis , ratiocinari velle de infinita Dei majeftate
& potentia , tam in verbo fuo , quam in natura ,
partim manifeftata , partim non manifeftata. Infini
tum enim perfcrutari nemo poteft per finitum, fed
per
 æ
othec ica fæ
Bibli Chem Curio
406

A per infinitum . Quod autem ut fiat, non ad organum tim limine aptiores redderentur ad ea quæ fequun
dialectices finitum , fed ad fontem infinitatis, Deum tur , perveftiganda & cognofcenda.
nempe ipfum , omnium artium authorem recurren Quemadmodum autem hortulano , cœli clemen
dum erit : qui folus ex inexhaucto & infinito fuæ tia & aftrorum influentia non fufficiunt ad plantu
benignitatis fcrinio , petentibus & fidelibus fuis li las fuas fovendas & educandas , nifi diligens quo
beraliffimè largitur fpiritum difcretionis inter ve que accedat foli agrique cultura : ita Philofophus
rum & falfum , adeo ut de quavis quæftione propo vix aut nunquam dignabitur infpiratione illa divi
fita , rectum & inculpatum ferre queant judicium. na , nifi animum debito modo praparatum & in
Cum econtra pagani , certis axioinatum limitibus tum adferat. Præparatio autem hujufmodi in
ftru&
in nimiam coacti auguftiam , de rebus judicandis duabus potiffimum officinis perficitur : In orato
timidè admodum pronuncient , & è mille propofi rio videlicet & laboratorio : quorum quodlibet
tionibus , vix unam veram & ſtabilem , quæ non le propriis & peculiaribus utitur inftrumentis . Orato
viffimo quovis rationum momento everti poffit , rii præcipuè hæc funt : Preces , orationes , vota ,
proferant. Hinc nempe fundi iftius calamitas, quod gemitus, & fufpiria inceffabilia ad Deum Opt . Max.
difputantes, copia rerum fuperati & confufi, in tot Item ftudium , diligentia , induftria , affiduitas, in
inextricabiles errorum fyrtes præcipitentur. Quo dagatio & frequens meditatio in libris Bibliorum
modo enim inde pedem retrahant , cum canonum & Natura. Laboratorii autem in genere ferè funt
locorumque penuria preffi quò fe vertant , amplius carbones , furnus, forceps , vas, follis , & hujus ge
nefciant. Ne autem idcirco videantur indocti & neris infinita alia , quæ omnia fingulatim recenfere
artis rudes , nominis fui & exiftimationis falutem nimis longum foret. His paucis tantum in labora
quærunt rixis & altercationibus : ex quibus pofteà torio rectè aptatis , igneque tum in furno Philofo
prolabuntur in convitia & calumnias : ficque con phorum , tum in pe&ore piè accenfo , artifex tum
tinuata ferie de vitio in vitium progrediuntur. Vi demum Dei imploret auxilium , nec ceffet ab infti
des ergò abufum Logices primariò adfcribendum tuto : donec voti compos, expectatam certamque
effe vitiola artis inventoribus : fecundariò vero ho
Dei benedictionem experiatur : non fecus ac iple
rum affecis & fe& tatoribus , qui nimio paganorum Hermes , qui poft varios labores , divinam fibi gra
fuorum præceptorum amore excæcati, veritatis lu tiam contigiffe , liberè ac ingenuè profitetur , dum
men minus infpiciunt , fed ita antiquam illam er inquit : Animæ non peperci à labore, & hanc fcien
roris cantilenam cum ipfis canere pergunt : nec ab tiam folius Dei vivi infpiratione habui, qui mihi fa
inftituto defiftunt , priufquam Mofaicam vel Her mulo fuo pandere dignatus eft.
meticam fcholam ingreffi difcant , omnium artium HERMES.
& difciplinarum ftudia vana effe & irrita , nifi à Verum rationabilibus judicare vim arbitrandi tribuit,
Deo illarum unico authore infpirentur , & ejufdem fed nemini occafion
em delinquendi reliquit.
favore & benedictione foveantur , & conferventur. SCHOLION.
Sed non abfurdum Davidicum illud Pfal. 13. in mo EUS hominem à cæteris animantibus ideo
dernos Peripateticos & paganos ufurpare nunc li Da diftinxit, ut ratione præditus cæteris creatu
cet: Ubi fcriptum legimus : Omnes declinaverunt ris præeffet, & cuncta fuo dominio fubderet. Hære
fimul inutiles fa&
ti funt : Corrupti funt , & abomi autem rationis vis nihil aliud eft , quam portiun
nabiles facti , non eft , qui faciat bonum , non eft cula five fcintillula quædam divinitatis , fpiritus in
ufque ad unum. Ac licet ex tanto numero vix unus vifibilis , five fpiraculum vitæ, quam infpiravit Deus
atque alter veritatis lumine irradiatus refipifcat : in faciem hominis , & fecit hominem in animam
vix tamen palàm id profiteri , audet , fed ex metu viventem . Gen. 2. In hac rationis luce vult Deus , ut
reliquorum Pharifæorum , hominum fanaticorum , piè & fapienter ambulemus : & in lege ejus tum
cogitur tanquam alter Nicodemus noctu , hoc eft, fcripta , tum per Naturam & Creaturam nobis re
in occulto fua artis negotia tractare , nifi velit au velata meditemur die ac no&e.
dire hæreticus , magnus exorcifta , fophifta, Rami Adam quidem Protoplaftus in ea luce , qua ante
fta , Paracelifta , Alchymifta , & c. lapfum perfe&è ornatus præ cæteris omnibus crea
At fufficit his generatim tantùm oftendiffe dif turis , ficut Sol inter aftra fulgebat, tanquam in lu
ferétiam inter Philofophiam Hermeticam five Chri cidiffimo fpeculo contemplabatur omnia mirabilia
ftianam , & Peripateticam five paganam : ac bre Dei. Sed quia poft tranfgreffionem legis , hoc ra
viter fimul originem , caufam & principium utriuf tionis lumen in pofteris ejus , à prima lua perfe
que lectoris judicio fubjeciffe. Qui ex veritate eft , &
tione & claritate multum defecit : ad hujus in
inquit ipfa veritas , Salvator nofter Chriftus , vo ftaurationem fefe ultò obtulit filius Dei Chriftus
cem meam audit: qui verò amat mendacium,in via Jefus , qui nobis fidelibus fuis factus eft in animam
fua, antequam dimidium mundani abfolvat itine vivificantem , fpiritualem, cœleftem. Hac anima in 1
ris , miferè peribit. Refipifcite ô pagani philofophi nobis, tanquam media natura duce, cooperan
te fi
paganifmum illum veftrum in Philofophia & Deo mul facrofancto gratiarum ac donorum flamine
D
omnibus bonis abominabilem exuite, & Chriftianif rurfus fom
à no ignorantiæ , improbitatis & mor
mum verum induite : hunc non ore tantum profi tuæ Philofophiæ refurgentes, & in latiffimum fcien
temini , fed reipfa & factis oftendite : ac cogitate, tiæ , finceritat
is, & viva Philofophiæ campum ex
quo ratio uniufcujufque verbi otiofi fit reddenda. currentes , in eoque ftrenuè & affiduè nos exer
Quæ autem major vanitas , quàm fectari & defen centes , merito gloriari poffumus , quod in repara
dere paganorum deliria , quæ tot manifeftis abun ta rationis luce , & in viis Domini , prout decet
dant nugis ac mendaciis , ut in illorum fcriptis vix fapientes , fideliter ambulemus. In hac enim luce fi
occurrat unica pagella , quæ non totidem errores, ambulaverimus , voluntati divinæ minimè relucta
quot lineas atque verba contineat , adeò ut iis bimur. Deus autem, ut Hermetis eft fententia hand
emendandis una litura fufficiat. Hæc itaque de in libertatem five arbitrium philofophendi homini
fpiratione divina , tanquam præcipuo artis capite, permifit. Contra verò nequaquam Dei voluntas eft,
paulò fufiùs ab initio tractare volui , ut lectorum ut homo peccatorum vitiis fe polluat , aut qua
animi hoc Hermetis exemplo pelle&i , primo fta lemcunque delinquendi occafionem oblatam
arripiat.
 Lib. II. Sect. I.
Arripiat. Hoftis enim peccati infenfifſimus eft , nec
impunè abibit ullus , quicunque peccatorum do
miaio obnoxius , fræna nimis laxata non inhibet.
HERMES .
Ego dutem nifi judicii diem , aut anime damnatio
'
nein , ob abfconfionem hujusfcientia metuerem , nibil de
bac fententia patefacerem , nec cuiquam prophetiza
rem. Volui verò debitum fidelibus reddere , uti author
fidei mihi targiri dignatus eft.
SCHOLION..
I cui dubiam eft de Philofophia Hermetica, num
Schriftianifmo conformis fit , nec ne, huic rela
ta modo verba dubitationis iftius fcrupulum mox
excutient. Quæ enim major poffit effe affinitas &
cognatio , que propiùs accedat ad Chriftiani ho
minis veram notam , quàm qualis ex his Hermetis
verbis percipitur. Mandatum enim habemus , ut
Deum diligamus ex toto animo , & omnibus vi
ribus , & proximum ficut nos ipfos. Author Deum
tanta cum reverentia & timore amat , ut nifi in
amore & timore ejus conftans perfiftat , vereatur,
ne reus fiet judicii æternæ damnationis. Proximum
autem non aliter ac feipfum , fideli etiam amore
profequitur in eo , quod communem fcientiæ fuæ
focium illum reddere percupiat : quod utique nun
quam in animum induxitlet fuum , nifi extremi ju
dicii terror , & Dei ac paucorum fidelium amor
animum ejus inflexiffet. Sed quæres forfan , qua
nam fit hujus tenacitatis in arcano ifto revelando
caufa ? impietas nempe hominum , quorum pluri
mus numerus indignus eft , ut in facrarium Philo
fophiæ intromittantur : propter hos nimirum , in
quit , nihil fe patefacturum fuiffe : fed quia ex tan
ta impiorum & fceleratorum hominum multitudi
ne , Deus femper in quibusdam quantumvis pau
ciffimis reliquit femen Philofophicæ pietatis : prop
ter hos paucos dicit fe talionis legem fanctè ferva
•
turum : hifque eandem fcientiam , quam à Deore
velatam impetravit , literis ita confignatam tradi
turum : ut nihilominus non nifi digni doctrinæ fi
lii , ad quos , ut mox audiemus , hunc fermonem
inftituit , verum inde fenfum elicere poffint.
HERMES .
Intelligite, filii fapientum præteritorum Philofopho
rum, non corporalitèr , nec imprudenter 4. elemento
rum fcientiam , quafunt patientia fuis rationibus , &
cumfua abfcondita operatione . Eft enim eorum occulta
operatio. Nam nihil agit , nifi componatur , quia non
perficitur , nifi prius fui colores peragantur.
SCHOLIUM.
Ompellat author filios fapientum , hoc eft,
Care difcipulos artis dignos , pios , & electos. Non
enim omnes , qui fe dicunt filios doctrinæ , in in
tima artis penetralia introibunt. Sunt etenim pau
ci , quos Jupiter æquus amavit. Fruftra igitur co
nantur , huic fele arti ingerere , quia natura fua ad
hanc minus apti funt. Eundem enim eventum tan
dem experiuntur , qualem plurimi monachorum ex
periri folent : qui dum pueri adhuc , de naturali in
clinatione non fatis conftantes inconfulto quodam
zelo in cœnobia ingrediuntur , adulti vero ad in
genium redeuntes , longè ad diverfa feruntur ftu
dia . Hinc vitam monafticam exofi , monafteriis
valedicunt , excunt , difcedunt,erumpunt, evadunt,
fitque fæpenumero ex monacho machus , ex rafo
Thrafo ex religiofo agafo. In idem turpitudinis
barathrum incurrunt quoque ii , qui ultra genii &
ingenii vires fe infinuare conantur huic profundim
mæfcientiæ poft varios enim labores , fruftra fuf
Subfect . II.
407
ceptos & infumtus , de fummo áttis faftigio alle
quendo defperantes , mirabili quadam metamor
phofi fiunt tandem ex Philofophis fophifta , ex me
dicis medicaftri : quorum hodie ingens numerus
ubique locorum occurrit : qui multifariis conftru
&
tis fornaculis , dies ac noctes coquendo , diſtillan
do , extrahendo , ( vel potius expilando nummos
putà ex propriis & alienis loculis ) fubtiliando,
incraffando , magnum medicamentorum Chymico
rum , ut vocant , acervum fibi comparant , fibique
multum in vano ifto labore fapere videntur, ac nifi
manifeſta reclamitaret experientia , multis equi
dem , nec non doctis ac eruditis fua perfuaderent
garrulitate , foetida fua ftercora effe meros ficos
dulces & fuaves. Ex Chymicis autem vulgaribus,
neque adeo doctis fiunt Chirurgi , balneatores &
circumforanei : Ex deploratis vero & defperatis
Alchymiſtis impoftores , fures & furciferi , quorum
non pauci noftra quoque ætate , patibulo ſuſpenſi
& fuffocati vitam miferè finierunt. Ergo
Tu nihil invita dices faciesve minerva.
Obfervavi frequenter in colloquiis , cum hujuſmo
di farinæ hominibus inftitutis, ipfos neglecta omni
fcriptorum philofophicorum lectione ac medita
tione , tantùm in ore habere nummos : nummės
loqui , nummos fomniare , nummos vigilare. Ex
quibus nonnulli tanta aviditate auri argentique
corradendi tenentur , ut non homines , fed lupos
referant famelicos , qui octo pluriumve dierum
inedia emaciati , efcam ex rapina oblatam, arden
tiffimo deglutiendam ftomacho appetunt . Ejufmo
di lupi voraces & Chryfophagi longè ab arte ar
cendi funt , utpote, quos voluntaria Philofophorum
paupertas non agnofcit pro genuinis difcipulis, fed
pro fpuriis , è regno Philofophiæ procul hinc in exi
lium relegandis, nec in æternum , nifi fortè refipif
cant , revocandis. Ridet enim Natura ( inquit do
&iffimus Severinus ) avaras (pes : ac multò tolera
bilior eft in Philofopho imperitia , quàm avaritia:
tolerabilior item ignorantia , quàm intemperantia
& luxuria. Decet enim Philofophum effe virum
'pium , probum , conftantem în dictis & factis , fir
ma fide in Deum , prudentem , & nullius rei ava
rum , præterquam fapientiæ.
Præmiffis igitur his , quæ præcipuè in vero artifi
ce reperiuntur , Hermes nunc orditur operis ma
gni defcriptionem , quod appellat ſcientiam ele
mentorum. Ne autem quis putet illum loqui de ele
mentis , prout ea vulgò in fcholis Peripateticorum
accipiantur ; qui elementum ajunt effe corpus fim
plex , ex quo quidque primum conftituitur ; addit
hæc duo verba , non corporaliter , nec impruden
ter : Si non corporaliter nec imprudenter : Ergo
@ VEUμatinis & σopinas , hoc eft , fpiritualiter & fa
pienter. Utuntur Philofophi Chymici femper hac
licentia in docendo , ut artis vocabula fingant pro
fuo cujufvis arbitrio. Nam quidam principia artis
dixerunt effe 4. elementa , terram ,'aquam , aerem,
& ignem , ut hic Hermes nofter : alii verò tria tan
tum ftatuerunt principia , animam,fpiritum , & cor
pus , ut idem Hermes alibi, vel falem , fulphur &
mercurium , ut Paracelfus alii duo , agens & pa
tiens : mafculum & fœminam : fulphur & mercu
rium : alii umum tantum , aquam videlicet philofo
phicam. Sed reli&a nominum multitudine , quæ
penè infinita exiftit , artis potius ftudiofi fe convers
tant ad indagandum nofcendumque unicum iftad
fubje &um , de quo Philofophus hoc verfu : Eft in
Mercurio quicquid quarunt Sapientes. Quia verò rei
cardo in eopotiffimum vertitur , ut artis difcipulus
omnium
408 Bib Che Cur
lio mic iof
the a a
ca
omnium primùm exploratum benè habeat hunc citur. Hoc autem centrum eft in quovis triangula
Philofophorum Mercurium in ejus gratiam hic vel pun&
tum illud medium , vel numerus unarius,
proponam figuras aliquas hieroglyphicas : quibus vel circulus ifte medius . In fecundo verò circulo
varii Mercurii proprietates & conditiones , quanta obfervanda quoque eft numerorum multiplicatio
fieri poteft luce & brevitate , adumbrabo. denaria . Non enim fit progreffus ab unario ad een
tenarium & millenarium , omnium numerorum
1. ultimum & perfe& tiffimum ( numerato enim mille
Circulus fimplex. nario , non datur alius numerus : fed per hunc fit
progreffus in infinitum ) nifi per denarium . Nam , ut
ait author libri , qui` infcribitur Aurora confurgent
cap. 2. Decem in Decem refpondent.

о 4.
Hic circulus nihil aliud fignificat , quàm verum
& unicum Philofophorum Mercurium , materiam
primam, aquam philofophicam primordialem, fim
plicem & fine divifione unam. Nam rotunda cir
culi figura carens angulis unitatem fimplicem de
notat. Si quis enim circulum defcripferit , neque
principium inveniet , neque finem. Ex quo colligi
tur, hunc eundem Mercurium effe principium , me
dium & finem operis : fine quo quilaborare præfu
met, oleum & operam perdet , & nunquam ad ve
ritatis lucem perveniet.
2.
Circulus duplex.
L ne angularem hanc quadraturæ formam vertit in
Gemina circuli defcriptio indicat duplicatum
illum Bernhardi Trevifani Mercurium agens vide
licet & patiens : five fulphur & Mercurium. Ac
BA quamvis binarius numerus confufionis author dica
tur , & proinde materiæ diverfitatem aliquam ar
guete videatur : nulla tamen planè eft diverfitas.
Ambo enim Mercurii ejufdem funt originis , ejuf
demque naturæ & effentiæ , quod vel ex utriufque
forma circulari facilè innotefcit. Nihil autem re
fert, quod interior minor appareat exteriori. Ma
Quadrangulum fecretum fapientum.
TERRA
10 AQUA
AER 100 1000 IGNIS
Hac in figura manifeftè declaratur fcientia elea
mentorum de qua Hermes agit in hoc capitulo:
Rectè igitur Ariftoteles Chymicus ait à Divide la
pidem tuum in quatuor elementa , rectifica ea , &
conjunge in unum , & totum habebis magifterium .
Hoc unum , in quod redigenda funt elementa , eft
circulus ille exiguus , centri locum in quadrata hac
figura obtinens. Eft enim is mediator , pacem fa
ciens inter inimicos five elementa , ut convenienti
amplexufe invicem diligant : Imò hic folus efficit
quadraturam circuli , à multis hactenus quæfitam,
à paucis verò inventam. Radiis enim fuis ferit om
nes elementorum angulos, & longa circumrotatio
circularem fibi conformem : de quo fatis.
5.
Anatomica magica vocabuli
MERCURIO.
V
N

joris enim perfe&tionis ac præftantiæ id tantum MOE

R 184

fignum eft. Res enim quò apparentior , eo quoque

corpulentior : quò verò abftrufior & abditior , eò
fpiritualior , perfectior & nobilior exiftit . Minor R7

A autem occultatus in majorem agit, eumque fibi afſi F

milat.
3.
Triangulum Philofophorum triplex Sal five corpus.
X+N

Sulphur five anima 2 Merc. five fpiritus

ΟΙ X O G
Hæ tres figuræ eodem fignificato unum tacitè
pandunt arcanum , quod non promifcuè cunctis
proſtituendum .
A Sufficiat tibi Lector , quod elicere inde poſſis
1000 100 O C veritatem iftius verficuli :
Eadem eft utrobique horum ternorum triangulo Eft in MERCURIO quicquid quarunt fapientes.
rum fignificatio. Sicut enim corpus & anima : lal & Vides enim, quanta fecreta comprehendat hæc uni
fulphur non poffunt invicem conjungi , & per mini ca vocula : adeò ut fagax indagator , modò litera
ma uniri , nifi mediantibus fpiritu & Mercurio : fic lem hanc anatomiam in effentialem convertere no
quoque Luna & Sol procreare non poffunt fobolem verit , ex illa dictione omnia ad artem Chymicam
fibi fimilem , nifi mediante Mercurio , qui loco fe necellaria, h. e. principium , medium & finem ope
minis elicitur ex amborum corporibus , inque ter ris magni , facile eruere queat. Majora autem ma
ræ centro tanquam proprio vafe digeritur & perf. gifqueftupenda perficiet, fi centralia ifta tria inte
rius
 Lib . II. Sect. I. Subfect . II.
409
rius adhuc occultè latitantia , pun&
tum videlicet, HERMES:

numerive in from externumque alpectum produxe

Sure, fapientum, quodprifcorum Philofopho
rit . Hoc enim miraculosè perpetrato , fequens tan
Unum duobus ; & tria uni : quorum colori tertia pars
dem ſchema prodibit ultimum , omnique perfectio
eft , humori fcilicet coagulanti : due verò tertia aqua
ne aftrali , ſpirituali ac regali abfolutum : à pluribus
funt pondera fapientam.
hactenus vifum: vix autem à millefimo intelle&um .
SCHOLIUM:

Uod fupra author elementorum fcientiam

Q nunc Philofophorum aquam no
minat . Hanc in quatuor partes dividendam ait :
nempe unam partem in duas tres verò partes uni
addendas. Ex quibus omnibus conjunctis feptem
inde partes , tanquam fparfim in verborum con
textu differninatæ , refultant. Unum enim & duo

Cognito itaque Philofophorum Mercurio , occultum faciunt tria : Tria & unum , quatuor : Hunc quater
operandi modum Hermes in fequentibus indicat narium, fi addideris priori ternario, conficies fep
verbis : nihil agit , inquit , ( puta Mercurius ) nifi tenariun. Colorum autem differentias dividit in
componatur. Rationem hanc addit , quia non per duas tertias , hoc eft , in tres rubeos fpiritus & in
ficitur , nifi prius fui colores peragantur. Sed quid tres albos: Spiritus autem hos , primum ab unica
aliud innuit autor per colorum fignificationem, Philofophorum aqua ortos , & in eandem refolvi
quàm operis totius complementum à principio ad poffe , certum eft : Ita ut fimiliter inde eruatur
finem ufque. Non enim fit tranfitus de uno extre numerus ille feptenarius per additionem unitatis,
mo ad alterum , nifi per medium. A primo itaque quam fupplet aqua. In his autem numeris tacitè
colorum , opus incipiendum , h. e. Mercurius per occultari fapientum pondera , author non obfcurè
fe perfectus nihil agit , neque prodeft quicquam in abftruere videtur , præcipuè in feptenario ; qui
opere Alchymico , nifi mortificetur. Granum enim numerus facer habitus fuit antiquitus , utpote in
tritici , nifi in terram cadens putrefiat , nullum quo plurimum fapientiæ fit reconditum : fed vim &
fert fru&tum , fed folum manet . Eodem modo Mer virtutem ejus mentis oculis contemplari debes
curius fuam in terram projectus , novun genera Vulgaris enim hic oculus , tefte Joanne Dee Lon
tionis vigorem recipit . Rufticis enim notum eft, dinenfi , caligabit diffidetque plurimum:
quod quævis femina , quamvis arefa&a & femimor HERME S.

tua videantur , fi rurfus mandentur fuæ terra , in Accipedebumore unciam

rubore meridionali , id eftunam &Solis
anima mediam , & dé
, quartam
fæcundum refufcitentur vigorem , & pro fatali cu
jufvis feminis conditione & interna naturalique partem , id eft , unciam mediam , & de Seyre citrinos
fcientia totum regenerationis opus ad finem felici fimiliter unciam mediam , & de auripigmento dimi
ter perducant. Terra enim matricis five uteri , va dium , quæ funt oclo , id eft , uncia tres. Scitote ; quod
fifque rei generandæ idonei vicem gerit. Eftque vitis fapientum in tribus extrahitur , ejufque vinam in
terra noftra adhuc virgo , quæ nullius viri confue fine triginta peragitur.
SCHOLIU M.
tudine fœdata fupercoelefti quodam modo conci
pit . Pura enim cum fit , omnifque labis ac macula Ergit Hermes fapientum pondera ulterius ex
expers , fimile quoque femen purum & immacula plicare , nominibus. Humor
tum concipere geftit. Quicquid enim feminaverit, enim , Rubor meridionalis , Anima Solis , Seyr ci
hoc & metet. At quamvis hoc quod feminatur fit trinum, Auripigmentum, vitis fapientum, & vinum
per fe fimpliciter perfe&
tum : in eo fimplici perfe nihil aliud fignificant , quam aquam Mercurii fep
&ionis ftatu non permanet , fed per noftram pu ties deftillatam : quæ poft octenam deftillationem,
" vi ignis vertitur in cinerem five pulverem fubtilimi
trefactionem folvitur & corrumpitur. Eft autem
corruptio hæc non ad fpeciei interitum , fed ad mum : qui ob puritatem & perfectionem fuam igni
ejusdem confervationem , & ad majorem perfe refillit . Ne igitur mireris , quod o&o partes & tres
&tionem eidem inducendam. Legimus de tribus unciæ æquiparentur : Ternarius enim numerus , qui
Magis, qui ab oriente ad Chriftum venerunt, quòd etiam per trigefinarium repetitur , æquè perfectio
tres fuerint reges , procul dubio potentes fatis & his nota eft , ac octonarius fecundum illud tritum
opulenti. Hi licet regna pro hac vita fimpliciter Omne trinum perfellum .
HERMES.
fuftentanda fatis ampla & fplendida poffiderent :
de alio tamen regno non ad centum annorum nu Ntelligite igitur operationem ; decoctio ipfum di
minuit : tinctura augmentat , quia Luna poſt
merum , fed ufque fecula duraturo
funt foliciti. Quod ut impetrent , adeunt regem 15. diesdiminuitur, & in tertio augmentatur. Hoc igis
omnium regum , eumque ante pedes proftrati ado tur eft initium &fin is.
rant. Quod nifi feciffent , fuis regnis , fimplici il SCHOLIUM.
lo mundano & caduco fplendore nitidis , frui qui Unt qui dividunt in duas
partes : in priorem & pofteriorem . Prior , quam
dem potuiffent , nunquam verò illa terrena ac mo
mentanca cum cœlefti æterno permutaffent . Que Hermes exprimit per decoctionis nomen , ipſum
madmodum igitur his Magis , primum inftrumen diminuit : hoc eft , lapidem in fimplici ac naturali
tum & quafi clavis ad æternæ falutis portam ape perfectionis ftatu exiftentem folvit ac deftruit :fo
riendam fuit animi fubmiffio erga Regem cœle lutum & corruptum per regenerationis medium
ftem , cujus poteftas infinita eft : ita primus in ar priftino perfectionis fplendori reftituit . Quo pera
te gradus eft Mercurii per fe fimpliciter perfecti &o,incipit pofterior operationis pars , cujus benefi
folutio , & in terra fua Philofophica putrefactio , cio lapidis virtus , maximo cum fœnore, multiplica
quam pofteà fequitur digeftio & conco & tio conti tur in infinitum.Hoc confirmat author exéploLuna;
nua: donec omnes colores appareant. quæ poft 15, dies, fuæ fcilicet plenitudinis , diminui
Tom. L Min THE

410 Bibliotheca Chemica Curiofæ
tur : & in tertio , videlicet quadrato , rurfus incre- Ad quam objectionem , ut fuccin&è tibi & breviter
mentum fumit. His paucis totum comprehenditur
opus , ac tam initium quàm finis r@ eoverTi apertè
fatis detegitur. Sed non mirum videri debet , quod
tam arduum & magnum fecretum tanto fermonis
laconifmo poffit explicari : cum quidam reperian
tur , qui propter fimplicem decoctionis viam , quæ
in opere adhibetur , non verentur afferere , totum
opus poffe tribus tantum verbis perfectè & fuffi
cienter edoceri. Sed non ftatim in cenfu Philofo
phorum habendus eft, quicunque tam facili & com
pendiola via in artem intraverit. Nullum quad me.
mini extat exemplum in hiftoriis Chymicis , quo
probari poffit , aliquem aliquando fuiffe , qui hoc
pacto artem edoctus , in Philofophum ftatim evafis
let. Eodem enim modo , & quilibet rufticus Philo
fophi titulo falutandus effer , qui, licet perfpectum
habeat modum , agrum benè colendi , in tempore
feminandi & metendi : ignorat tamen internum, &
præcipuum frugum maturandarum motorem : quo
ignorato, nemo fe Philofophiæ peritum , nifi fortè
quidam audaculus, mentifque inops , profitebitur.
HERMES.
Cce nobis expofui , quod celatumfuerat, quoniam
opus vobifcum , & apud vos eft , quod intus arripiens
permanens , in terra vel in mari habere poses.
SCHOLIUM.
Peris fecretum commendat fuis filiis, & voca
oftendit, rem perfeciffe
momenti in explicatione artis nobiliffimæ & abdi
tiffimæ. Geber , Morienus , aliique Philofophi ju
bent artis indagatores , mineralium radices in fe
ipfis inquirere. Unde inquiunt : fi ortus tui noveris
principia , femen five materia prima , ex qua lapis
componitur , te amplius latere nequit. Jam verò
rudi imperitoque naturalium arcanorum homini
abfurda videbitur hæc locutio : cum non poffit fibi
ex fuo cerebro fomniare ullam fimilitudinem aut
cognationem , quam femen hominis animarum ha
beat cum inanimatis , ut quidam ignari dicunt, me
tallorum aut lapidum corporibus. Sed fi te cum
Abrahamo ex craffo tuo & corporeo domicilio fo
ras eduxero , teque in fpiritualium aftrorum omni
bus in rebus occultè latitantium contemplationem
induxero : non ampliùs eris tam refractarius , fed
ambobus ultrò pedibus in noftram ibis fententiam.
Tolle igitur oculos , & noftrum fufpice cœlum Phi
lofophicum infinita aftrorum multitudine mirificè
exornatum. Sicut enim vides , in fuperiori firma
mento , aftralia illa corpora tantum in eo differre,
quod alia aliis præftent magnitudine & luminis
fplendorifque claritate : omnia autemin univerfum
conftent ex una eademque materia puriffima , dia
phana, & pellucida : Ita omnia corpora in hoc infe
riori mundo , ad externum quidem afpe&um mul
tum inter fe differre videntur : quæ tamen omnia
intrinfecus confiderata , ab uno eodemque princi
pio five primo ante procefferunt. Illud autem inter
num principium aliud nihil eft , quam fecundum
Salom. Sap.c.11 . materia quædam invifa, ex qua or.
bis terrarum creatus eft : five juxta Joannem Evan
gel.c. 1. Verbum , per quod facta funt omnia, & fine
quo factum eft nihil , quod factum eft. Sed dices ,
fi ergo verbum eft omnium rerum principium : te
fte autem fcriptura idem verbum fit nunquam inte
riturum , fed in æternum permanfurum : non igi
tur quærendum aut inveftigandum illud erit in
his fublunaribus & corruptibilibus rerum corpori
bus , qua cuncta moriuntur , pereunt & intereunt.
1
teſpondeam : cun&a equidem quæ creata funt per
verbum , erant valdè bona , hoc eft , fumma bea
titudinis perfectione à Deo ornata , fed quia prop
ter prævaricationem Adami terra quoque fuic mas
ledicta , mors intravit in mundum , ita ut niljam
fit in toto mundo , quod non fpoliatum & orbas
tum exiftat primitiva ifta perfectione , & morti
per confequens obnoxium factum . Mifertus autem
omnipotens creaturæ , hanc ut liberaret à morte;
& vitæ regno reftitueret , idem , verbum , quod eft
Lux & Vitamundi , in mundum mifit , & ita fecun=
da vice mundum per hoc Verbum regeneravit.
Unus enim vitæ dator & regenerator femper ma
net idem Deus , extra quem nulla falutis fpes. Per
hanc autem regenerationem facta eft creatura no
va : Vetera enim tranfierunt , & ecce facta funt om
nia nova. a. Cor. 5. Verbum igitur hoc non fecun
dum creaturam veterem , fed fecundum novam
confiderandum nobis eft . Neminem enim nunc no
vimus fecundum carnem , hoc eft , veterem crea
turam , fed fecundum Spiritum , hoc eft , novam
creaturam. Sed quemadmodum Chriftus in renatis
fuis invifibili modo inhabitat , nec manifeftatur in
hoc, fed in altero demum mundo : fic omnibus re
bus Verbum regenerationis invifibiliter quidem in
hæret : quod tamen in elementaribus & craffis cor
poribus non manifeftatur, nifi reducantur in effen
five naturam cœleftem &
Hoc itaque regenerationis verbum , eft femen iftud
promiffionis , five cœlum Philofophorum , infinitis
aftrorum luminibus nitidiffimum , ad quod fufpi
ciendum & contemplandum eductus fuit Abraham.
Quamobrem quicunque hoc cœlum noftrum , quod
ratione quidem mundi minoris ac majoris , in du
plicis falvatoris confiderationem cadere poteft
( quamvis idem Deus operetur omnia in omnibus)
intueri volet , is,abje&is oculis Adamicis , hoc eft,
carnalibus , qui nimis hebetes non nifi de externo
rum , & corruptibilium intuitu cenfuram faciunt,
fpiritualia vifus organa ex nova creatura recipiats
his facilè agnofcer totius mundi , tam creati , quam
regenerati unum folummodo effe authorem , uunm
rerum omnium opificem & effe&orem , unum prin
cipium , unum ens primum , quod à natura nun
quamfeparatur ,fed ipfam potiùs à corruptione &
labe repurgat, revivificat , in priftinam perfe&io
nis libertatem vindicat. Noli autem mirari , quod
res morti fubje&tæ , veteris creatura formam exu
ant , & quafi in nihilum reduci videantur . Eft
enim mors vitæ principium vetufque tantùm five
Adamicum corpus moritur : Spiritus autem nove
recreaturæ , novum fibi fabricat corpus multò no
bilius & gloriofius veteri. Quod enim feminatur,
non vivificatur , priufquam moriatur. Seminatur
autem in corruptione, & refurgit in incorruptiones
feminatur in ignobilitate , & refurgit in virtute 1.
Cor. 15.Et hæc quidem omnia, tefteHermete,inSma
ragdina tabula , fiunt ab uno meditatione unius.
Idem enim Deus , qui dixit , morte morieris dixit
quoque faluus eris. Mors igitur & vita per idem
Dei Verbum efficacem obtinuerunt operandi vira
& poteftatem . Effentiale enim eft quodvis verbum ,
ex ore Dei procedens. Nec eft fpiritus five halitus
vanus & evanefcens , ut multi ignari ac impii ex
incredulitate fua in hac pernitiofiffima funt opi
nione. Verba mea, inquit ipfe Chriftus Salvator nor
fter , funt fpiritus & vita , hoc eft , nova creature
femen fubftantificú & effentiale: & qui in hoc credit,
falvus 1
 Lib . II. Sect. I. Subfect . II . 411

falvus eft , & effentialiter cum Chrifto unitur ac
conglutinatur , ita ut caput & membra , hoc eft,
Chriftus & Ecclefia fint duo in carne una. Qui au
em non credit , manet in peccato : & quia ftipen
dium peccati mors eft, per Verbum jam omnis in
credulus judicatus condemnatur , & morte moritur
æterna. Sicut igitur hominis falus pendet à fola co
gnitione Chrifti, & vera in eundem fide, utpote qui
unicus eft & folus microcofii Salvator : fic vero
Philofopho fummè neceffaria eft cognitio macro
colmici Salvatoris : qui cœlum eft Philofophorum
five verbum regenerationis , quod non nifi unum.
in Solem & Lunam , cum natura mea talis fit , quod
durum mollifico , & molle induro.
HERMES.
Vi igitur verba mea nunc audit , ipfe ab eo inqui
Q rat , qui nullius malefactoris opus juſtificat , &
nullum benefactorem præmiis privat : Quia omne quod
celatum fuerat de hacfcientia detexi , maximum arcas
num &fcientiam intellectum habentibuspatefeci.
SCHOLIUM .
Hilofophorum fermo parabolis , ænigmatibus
mille troporum involucris tecus , non prima

folum per totum mundum diffufum , ubique in om ftatim fronte cuivis patere debet. Neque etiam
nibus rebus , in corporibus animalium , hominum, omnibus conveniunt omnia . Caufa autem obfcurio
brutorum , plantarum , arborum, fruticum, metal ris dictionis in Chymicorum fcriptis , partim fuprà
Iorum , mineralium , & lapidum reperitur. Hoc explicata eft , partim in fequentibus explicabitur .
unum ergò, fi femel cognoveris, ac intus in arcanum Sin verò quis diuturnioris meditationis ac inquifi
& intimum cordis fcrinium abfcondideris , fecretò tionis impatiens , expeditiorem viam ex hoc Chy
illud ac tutò tecum portare quovis gentium pote mico labyrintho evadendi defideret : en fidele au
ris, five per mare, five per terram five per faxa , per thoris confilium , qui jubet à Deo fenfum fuorum
ignes iter facere libuerit . verborum petere . Deus enim in privatis impiorum
HERMES. confiliis haud quaquam conveniet : nec viciffim
piis & cordatis viris fua denegat præmia . Fugere
Uſtodi igitur argentum vivum, quodfit in intimis
autem mala , & bona fectari , decet verum artis
thalamis , in quibus coagulatum eft. Ipfum enim
thalamis , in quibus coagulatum eft . Ipfum enim difcipulum , ab ejufmodi pietatis armis qui inftru
eft argentum vivum , quod dicitur de terra refidua.
Aus & probè munitus fuerit ; intrepide ad hoc fa
SCHOLIU M. crum accedere poteft ftudium , & fine dubio voti

Argentum vivum effe primam materiam five compo

Nams fict.
tantum facris hac facra noffe datum eft.
primum omnium › apud Phi
In malevolam autem animam non intrabit fa
lofophos Chymicos fat conftat . Sed cave exiftimes
id elle argentum vulgare , vel mercurium vulgi, pientia , nec habitabit in corpore peccatis fubdito.
Sap. 1. Ac quamvis author multa de nobiliffimo ar
quem lythargyrum quoque nominant. Argentum
cano dixerit , & nihil intermiferit de his omnibus,
quidem eft , fed non vulgare. Vulgare enim mor
tuum , & ad opus phyficum per fe nnnus aptum: fed quæ fcitu in hac fcientia funt neceffaria : tamen pa
vivum eft , Philofophicum , hoc eft , arte coadju làm fatetur, hoc tantum revelatum effe myfterium
vante natura ritè præparatum . Mercurius eft , non intelligenti. Ex quo fequitur , eos qui fatuo & tar
vulgi , fed Philofophorum , igneus , vitalis , cur do funt ingenio & animo malitioſo , ab hoc arcano
rens , qui mifcetur omnibus corporibus , & rurfus penitus excludi. Spiritus enim fan&us difciplinæ
ab iisdem feparatur. Locus , in quo generatur ar effugiet fictum , & auferet fe à cogitationibus , quæ
gentum vivum , indicatur his verbis : fit, inquit au funt fine intellectu , Sap . 1. 6 .
thor , in intimis thalamis , in quibus coagulatum eft. HERMES.
Philofophorum aliàs tritum eft , quod iis in locis,
Citote ergo , rumoris inquifitores , & fapientia filii,
ubi crefcunt metalla , nulla reperiantur metalla. Scoquod vultur fuper moniem exiftens , clamat voce
Inventu igitur erit locus eò difficilior , quò ab magna : Ego fum albus nigri , & rubeus albi , & ciri
ftrufior eft in mineris terræ abfconditus . Sed hic
nus rubei , & certè veridicus fum . Etfcitote, quod ca
diftin&
tionem notabis inter mineras metallicas vul.
put artis eft corvus, qui in nigredine noctis, & claritate
gares , & mineras Philofophicas occultas. In illis
gares , & mineras Philofophicas occultas. In illis diei volat fine alis. Ex amaritudine in gutture exiften
reperiuntur, fed non crefcunt : in his verò crefcunt, te , coloratio accipitur : àfuo verò corpore rubor exiits
& non reperiuntur. Lege de his œconomiam mine
defuo dorfo mera aqua accipitur.
ralen Paracelfi , qui fufe iHic tractat hujus diffe
SCHOLIUM.
rentiæ caufam : Hoc ipfum argentum vivum de ter
ra Philofophica refiduum , fi rectè noveris , accura Uare ftudiofi Chymia, ab Hermete appellen
re erit. Si metus Q tur rumoris inquifitores,videtur ideò fieri: quod
turnitate temporis vitium contrahat : exemplum utramque fame fortunam , bonam & malam , lau
imitari poteris Romanæ Ecclefiæ : in qua umbilici dem & vituperium experta fit alchymia : utpote de
infantum aduruntur in cineres , ut diu ad diem vi qua varii per totum terrarum orbem fparguntur ru
delicet ufque cinerum , qui Mercurii dies eft , Gal mores. Sunt enim qui laudibus eam in cœlum ufque
licè des cendres , confervari queant . Si pari modo extollunt , nullamque artem generi humano utilio
argentum tuum vivum vi ignis combulleris , ac in rem poft SS. Theologiam prædicant : Aliis rurfus
cinerem converteris , edacitati temporis magis re eandem à Plutone inventam , & ab inferis in huma=
fiftet , & in infinitos confervabitur annos . Dignum ni generis perniciem producam , impiè blaſphe
certè , ut diligenter cuftodiatur. Eft enim thefau mare non erubefcunt : & proptereà non tantùm ar
rus incomparabilis, & res auro ipfo preciofior: Un tem abrogandam , fed fimul etiam artifices è me
de etiam auro longè antefertur à Philofophis. Au dio nefandè & crudeliter tollendos effe conten
rum enim in Rof. Philofophorum fingitur ita mer dunt : immemores videlicet hujus , quod quodam
curium compellare : An , inquit , præfers te mihi, in loco Poëta canit :
& ego fum Dominus lapidum expectans ignem. Di Infcius , que non capit , ea carpire
cit ci mercurius : Utique , fed ego genui te , & ex Dolus at mysteria tanta ridet.
me natus es : & ego fum fecretum totum , & in me Ambofic pergant : fatuus fed unus
Occultatur fcientia : quia converto omnia corpora Invidus alter.
Tom. I. Mm 2 Bo
412 Bibliotheca Chemica
Et fic ars innocentiffima , per ora hominum paffim
volitans , culpatur ab his , laudatur ab illis ; adeò
ut famofiffima meritò dici , ejusque difcipuli ru
moris five famæ , vel famofæ artis indagatores non
ineptè appellari mereantur. Mons autem Philofo
phorum , fuper quem vultur fedet , fummæ eft alti
tudinis & in ima parte muro fortiffimo igneo undi
quaque cin&us & probè munitus , non habet nifi
unicum oftium , per quod intrare & exire licet ar
tifici. In hoc montis limine fitus eft Draco pervigil,
nomine wavτplanu . Nam in utraque corporis
parte antica & poftica plenus eft oculorum , & par R. florum rof. rubr. borrag. bugl . nenupharis , fem.
tim claufis , partim apertis dormit oculis , adeò in papaveris & hyoscyami , addendo parùm opii, à fuo
tentus eft affiduis vigiliis in cuftodiendo montis fœtore & venenata qualitate repurgati. Incidendis
oftio , ne fortè indignus ingrediatur , & illotis ma incifis, & terendis tritis,fiat maceratio five digeftio
nibus afcendat ad culmen five fummum faftigium,
cui impofitus eft lapis Philofophorum , qui fi femel
auferatur à quopiam , in unius horæ momento fta
tim fuccrefcit alius : ita ut in duodecim horis , vel
die uno duodecies lapidem multiplicatum decer
pere liceat. Sed impoffibile eft quempiam per hoc
oftium intrare poffe , nifi Draco , claufis oculis
omnibus , fuavi & placido fopore correptus peni
tus indormifcat. Hoc opus , hic labor eft, invenire
fcilicet modum five remediu m aliquod , quod be
ftia ifta circonventa , in tam profundum incidat
fomnum , ne ante juftum tempus è fomnis excitata,
artifici intranti , & de monte rurfus defcendenti,
& per oftium exire volenti noceat , & præfentiffi
mo fuo veneno , quod in poftrema caudæ parte
abfconditum geftat , miferè hominem enecet , om
nemque thefaurum acquifitum hactenus montis
poffefforibus five inquilinis reftituat. Triplicia igi
tur medicamenta ad hunc affequendum fcopum in
primis neceffaria videntur. Primùm præparanda, ftra. Neque mireris , quod tot colorum differentias
funt arte Chymica pilule mercuriales ex argento five varietates in corvis ftatuamus , licet non nifi
vivo crudo & aloëpatica Chymicè præparatis &
depuratis , quibus adde in parva quantitate extra
Atum abfynthii & extractum centaurii ad amaritu
dinem in ipfis augendum : f. maffa pilularum : ex
qua formentur pilule : numero 4. ad magnitudi
nem globuli plumbei bombardici, crucigeri mone
tarii rotunditatem æquantis : deaurentur , ne illa
rum interno amarore in lingua aut gutture percep
to , Draco præ nauſea modò deglutitum pharma
cum rurfus evomere cogatur. Si igitur ad montem
accedere animus fuerit , unam pilularum geftabis
manu aperta adverfus Solis lumen , quo irradiata,
auri inftar Ungarici optimi fplendefcere incipiet,
& radiorum fuorum reflexione excitabit beftiam,
que decepta aureo illo fplendore pilulam , quam
pomum aureum ex horto Hefperidum ablatum effe
opinabitur, mox deglutiendam affectabit. Quod fi
animadvertes , fine mora in terram projicies pilu
lam , quam adhuc inter cadendum avidiffimè exci
piet , & devorabit beftia : fed cave ne fortè pro
pius ad illam accedens in manu , vel alia corporis
parte damnum capias. Prima devorata , ei quoque
porriges fecundam , tertiam & quartam : donec
affumtis omnibus , amaror pilularum cum acutiffi
mo Mercurii veneno , fenfim à ventriculo furfum
afcendendo guttur & fauces occupet , & ingentes
ibi dolores cum rubore & tumore , variifque aliis
fymptomatis excitet, ita ut beftia præ nimio ango.
re & fqualore in omnibus membris fentiat fummam
laffitudinem & debilitatem. In tali imbecillitatis
anguftia conftitutus Draco , fummoperè defidera
bit corroborari ele&uario quodam refectivo. In
quo cafu nullum occurret præftantius remedium,
quam ele&uarium confectum ex croco Martis , &
Curiofa
foliis auri cum extracto rofarum rubrarum & tan
tillo fpiritus vitrioli , ad aciditatis fuavitatem con
ciliandam. Exhoc electuario tres finges bolos fa
tis grandes , pro beftia faucium capacitate , quos,
ipfi præbebis ingerendos : primo deglutito , dabis &
reliquos duos, & ftatim paulò melius habebit . Quia
tamen ex continuis ejufmodi vigiliis adeò exhau
ſtæ funt vires, ut , nifi per quietem arte comparatam
reparentur, vix ad integram redire poffit valetudi
nem; accedendum igitur erit ad tertium & ultimum
remedium, quod eft aqua in hunc modum deftillata,
in rore Solis per triduum aut quatriduum in loco te
pido: pofteà inde deftillabis aquam , cujus facultas
erit confortandi cor , & fuadendi fomnum. Nam fi
de ea hauferit uncias duodecim, quæ faciunt libram
unam, tam profundiffimum fubitò incurret fomnum
ut per diem & noctem integra continuo fomno op
preffus requiefcat: nec nifi maximo excitato ftrepi
tu expergefiat . Interea temporis tutus erit & liber
introitus per oftium montis , & omnis periculi va
cuus. In quem fi intraveris , ibi commorari pro tuo
arbitrio poteris , quamdiu voles : Et fingulis horis
novum tibi lapidem majoribus auctum viribus coni
parabis. Sed poft ingreffum , afcendendo montem,
vultur five corvus tibi móftrabit iter, quo fit eundū.
Ac quamvis hic tantum unius corvi fiat mentio:
tamen tres in hoc Philofophorum monte tibi oc
current. Niger qui caput eft artis : albus , qui me
dium, & rubeus , qui finem rerum omnium imponit.
Ultimus enim appetitus naturæ eft in rubedine no
nigri vulgò fint noti. Fateor equidem , nigros effe
vulgatiffimos : poft hos tamen non rarò his meis
oculis vidi etiam albos , in aulis principum & Re
gum , ut Drefdæ in Mifnia in Electoris imperialis
horto , & alibi. Tandem verò rariffimi funt rubei
corvi , quorum non nifi duos memini me vidiſſe
in magna ifta Regis noftri Chriftianiffima cavea,
quæ extru&ta habetur in horto regio apud pagum
quendam , quem fontem bellum , vulgò Fontaine
bleau vocant : quanquam & hi non omnino rubei,
fed variegati rubris plumis tantùm erant. Toti ve
rò rubei , ut dixi , rariffimè fe dant in confpe &um
hominum , nec , ut ingenuè fatear veritatem, à me
hactenus , nifi fortè, me infcio , confpe &i fuerunt
unquam. Eos tamen veriffimè exiftere , teftimonio
virorumfide digniffimorú non folùm probare pos
fum , fed id etiam di&
titat ipfa ratio . Hi igitur tres
corvi , ut & antea præmonui , tibi præmonftrabunt
viam voce five clamore fuo. Sed voces illorum tàm
fubtiles & delicatæ funt , ut non fenfibus externis,
fed internis potius & mentalibus vere percipiantur.
De his lege Pf. 19. Ubi fcriptum eft : Non funt fo
qucla , neque fermones , quorum non audiantur
voces. In omnem terram exivit fonus eorum , &
in fines orbis terræ verba eorum. Primus equide
ex amaritudine in gutture fuo exiftente , rauca &
inconcinna voce fua aditum tibi parabit ad album.
Hic verò fuaviori edito vocis fono promovebit
te ad fummum & ultimum rubeum , qui angelico
fuo & fuaviffimo cantu , omnes canoras avicula
rum , lufciniarum , & cygnorum voces facilè fu
perante, te amicè excipiet , & harmonia dulcisfi
ma te ad laudem ac gloriam Dei canendum exci
tebit , præcantando : Mirabilis Deus in operibus
Juis
 Lib . II. Sect . I. Subfect. II.
413
fuis , & tu refpondebis : Plenifunt cali & terrama Naturam inprimis imitabere in arte magifter.
jeft uis gloria ejus. Et poftquam gratias egeris fum Hane maffam exterior tantum calor excitat ignis:
mo, maximo , & omnipotenti Deo in pace rever Ætherao interior ; fed perficit omniaforu.
teris ad tuos, ne è fomnis refufcitato Dracone, for Quos ita in Gallicam noftram transferre placuit.
tè periculum fit in mora. Ouvrier fur tout age cure s
" HERMES. Que l'art imite nature.
Ntelligite ergo & donum Dei accipites & ab omni L'externefeu de charbon
Rend la matiere alterée.
Ibus infipientibus celate. Dé cavernis metallorum ocª
Maisl'interne & l'atherée
cultus eft , quilapis eft venerabilis , colore fplendidus,
mens fublimis , & mare patens. Ecce vobis expofui Fera ton ouvrage bon.
Deo gratias agite, qui hanc fcientiam vos docuit : Gra Uterque tamen in humido fieri debet . Omnis enim
tos enim deligit. generatio naturaliter fit in calido humido , quod
SCHOLIUM. Hermes vocat ignem humidum : quafi diceret du
Requenter admonet author fuos difcipulos , ut plicem ignis calorem , externum & internum hic
hoc fingulare Dei donum debita reverentia adhiberi volo. Videmus enim ex quotidiana expe
agnofcant , & omnes fatuos ac infipientes ab eo rientia , quod Solis calore poft fœcundam pluviam
dem abigant , & excludant. Enarrat prætereà la fuperveniente , herbæ , & omnis generis arbores,
pidis quafdam proprietates , eumque occultum & fruges magis magifque ad generationem prole
nominat , hoc eft , paucis cognitum venera→ &entur , quæ alias tempore arido , & Sirio cam
bilem, hoc eft , in fummo precio habendum : co pos nimis exurente , tanquam exucca & exangues
lore fplendidum : hoc eft , rubicundiffimum. Eft fterilefcunt. Lapidem itaque hoc duplici coquen
enim rubedo ultimæ perfectionis certiffimum dum calore , vult Hermes in quo augmentatur,
fignum. Mentem fublimem , id eft fpiritum fu hoc eft, in ultimam maturitatis perfe&
tionem exal
blimatum & exaltatum. Mare patens, id eft, aquam tatur , & tamdiu hoc ignis genere continuè con
mercurialem perennem , fixam, & in igne perma fervatur, donec appareat radix , h. e. femen metal
nentem. Has omnes proprietates in fe continet la lorum. Compertum enim habemus in omnibus
pis , quas ante ipfius confection em, nemo tam exa plantis ferè & arboribus , quod poft revolutum ge
e fcire poteft : fed tum demum erumpunt , cum nerationis terminum , tandem proferant femen,
præparatus exiftit : non fecus ac in arbore pyro ig tanquam fpeciei fuæ propaganda & confervanda
noratur , quales protrufura fit fructus , donec tan præcipuum authorem. Eundem proceffum obti
dem oculis tuis manifeftò videris, ipfam produxis net quoque Natura in procreandis metallis , quæ
fe pyra, non poma, non pruna , non cerafa , nec al poft abfolutam omnium generationem , tandem
terius generis fructus. Quia igitur Hermes proprio arte adjuvante , etiam producit ipforum femen;
experimento omnes iftas vires & proprietates in la quod folum verus eft Philofophorum Mercurius,

pide cognovit , illas quoque docendo , liberaliter in quem omnia metalla refolvuntur , priufquam
communicat fuis difcipulis , ad quos nondum per mutua invicem unius in aliud fiat transmutatio
venit experientia , ut & hinc aliquid utilitatis & Juxta illud Ariftotelis , Metor. cap. 4. ubi inquit:
emolumenti percipiant. Non autem pro fideli hac Impoffibile eft unam fpeciem metallorum in aliam
inftitutione fibi, fed Deo vult gloriam & laudem tranfmutari poffe , nifi prius reducantur in fuam
tribui. Deo , inquit, gratias agite , qui hanc fcien primam materiam. Errant igitur omnes , quicun
tiam vos docuit. Hermes plantat : Paracelsus rigat: que metalla in Mercurium crudum , & non in radi
Deus autem dat benedictionem & incrementum. Huic cem , ut Hermes ait , five in femen fuum , quod
igitur foli grates immortales perfolvendæ funt pro primum & ultimum vivens in metallis eft , ut cor in
omnibus rebus. Gratos enim diligit : Eftque gra animalibus , reducere conantur. Natura enim fem
tiarum actio ad plus dandum invitatio. per progreditur nunquam autem retrogreditur.
HERMES. Sicut enim Sol curfu fuo circulari , ab una cœli pla
Onite igitur eum in humido igne , & coquere facites ga orientali ad alteram occiduam progreditur : non
qui humoris calorem augmentat , & incombuftionis autem , nifi miraculosè , retrogreditur : fic quoque
ficcitatem necat , donec appareat radix : deinde rube de omnium rerum generatione judicandum erit.
dinem, & partem levem ab ipfo extrahite , quoufque Quod author infuper his confirmare verbis vide
tur : Deinde , inquit, rubedinem & partem levem ab
tertiapars remaneat.
SCHOLIUM. ipfo extrabito, quoufque tertia pars remanet. De ru
Onco& tionis tres fpecies funt : Prima fit à ca bedine & ternario numero fuperius abundè fatis
Conclore externo igneo in humido , & dicitur eli dictum eft , adeò ut non neceffum fit , eadem to
xatio. Secunda perficitur à calore externo in ficco, ties repetere.
& uno verbo vocatur affatio. Tertia autem fit ab HERMES.
interno calore naturali in humido , & dicitur Græ
İlii fapientum, Philoſophi has de cauſa invidi dičti
πέπάντις..Quæritur nunc , de quanam fpecie hîc Ffunt , non quod invideant moratis , nec religiofis ,
cis wéráveis
loquatur author , num de prima , an de tertia : quia nec legitimis , autfapientibus : verum ignaris , vitiofis ,
utraque fit à calore in humido. Sed differentia tan lege & benignitate carentibus , ne mali potentes fiant ad
tum eft obfervanda inter utramque , quod prior peccata perpetranda, & inde Philofophi fint Deo red
fiat à calore externo igneo : tertia verò à calore in dituri rationem. Nam omnes mali indigni funtfapien
terno naturali. Si res meo ftaret fuffragio , utram- ¡ .
que fanè fpeciem tàm primam quàm tertiam ad SCHOLIUM:
opus hoc admittendam ftatuerem. Eft enim natura
internum generationis principium : non tamen Reoccupat hic author quorundam objectio
operatur , externum aliquod nem , qui Philofophos accufant abhoc
dminiculum,quod excitet illud internú. Ergo calor igitur erimine ut eos liberet , differentiam ponit
nac in arte adhibédus duplex eft.Externus,qui exci inter eos , quibus invideant , & quibus non invi
at : Internus, qui perficit : juxta hos verficulos: deant. Non invident ; inquit, moratis & religiofis,
Mm 3 nec
Tom. I.
414 Bibliotheca Chemica
nec legitimis , aut fapientibus. Cur enim his invi
derent , cùm horum propria fit fcientia. Nulla au
tem eft fcientia vera & bona , nifi quæ à Deo in
fpirata fit , uti fuprà copiosè demonftratum eft.
Deo verò quicunque invidentia fua refiftere cona
bitur , inanem ludet operam. Nam Theodida&us
non ufque adeò magnificat humanam inftitutio
nem : alium magiftrum his agnofcit longè fuperio
rem & doctiorem , quam funt pulverulenti ifti hy
podidafcali : utcunque ipfi clamitent contra nos
& noftram doctrinam. Novimus cnim illorum ca
villationes , dum fe mirari inquiunt , quod & nos ad
honorum & dignitatum gradus fufcipiendos admit
tamur , cum vix unum atque alterum verbum lati
nè proloqui poffimus . Quafi verò artium & fcien
tiarum dignitas pendeat à latinitate , & nemo do
&us haberi debeat , nifi qui latini fermonis purita
tem & elegantiam ad unguem calleat.O miferi cen
fores, veftram quidem gloriam in eo quæritis , ut
quicquid tentatis dicere , id purè , terse , elegan
ter, ornatè , præclarè , ritè , fcitè , politè , juftè ,
venuftè , gnaviter & graviter dicatis . Sed hoc
de vobis olim prædixit Efaias cap. 31. inquiens :
Ubi eft literatus ? Ubi lcgis verba ponderans?
Ubi Doctor parvulorum ? populum impudentem,
non videbis , populum alti fermonis , ita ut non
poffis intelligere difertitudinem linguæ ejus:in quo
nulla fapientia. Ha&enus ille. Solliciti enim magis
eftis de cortice , quàm de medulla rerum , & fic
ambram præfertis effentiæ , fluxile & momenta
neum ftabili & fempiterno. Nos autem magis de
lectamur veritatis doctrina , quæ cum Chrifti , qui
veritas ipfe eft , & Naturæ legibus eflentialiter five
realiter, non autem tantum verbaliter five litera
liter, ut ita loquar , conveniat. Hanc ut affequamur,
fummis viribus contendimus , nihil morantes , in
quacunque id fiat lingua : five illa fuerit Hebraica ,
Chaldaica , Syriaca , five Græca , Gallica , Ita
lica , perinde nobis erit. Sufficit enim nobis.
rem , ut eft , perfectè & exa&è tenere : vobis lu
benter relinquimus fuperficialem illam & exter
nam verborum pompam. Ex qua quid tandemre
portetis , exitus palam docet. Quia enim fumum
venditis : fumus quoque five peffimus oris halitus
& lingua gloriofa, petulans & fuperba , veftrum ple
rofque peffundat . Sed aliis Latinæ linguæ peritori
bus me , hanc ventilandi partem relinquam, ne ru
dior Latinifimi , ceu vulpecula ifta fopica, cui ab
fcilla erat cauda aliis quoque hanc linguam deferen
dam fuadere videar. Diximus itaque , quibus Phi
lofophi fcientiam fuam facratiffimam non invi Nrim , quod ipfe dederit , nec ipfum honorare des
deant , nempe iis qui funt moribus probatis excul ftiti, & in hunc optimam pofui fignificationem.
ti , fide & pietate præftantes , & genuinæ fapientiæ
filii. Cæteris autem ignaris , vitiofis , lege & beni
gnitate carentibus jure fummo invident. His enim HT
fi communicarent artem, quid, quæfo ,aliud agerent, quam fi in quopiam advertit , ftatim bonam de eo
quàm ut furiofo committerent gladium, & lafcivam
juvenculam aut meretriculam præficerent gynæceo.
Annon hoc pacto peccandi occafio, quam author fu
prà arripiendam feriò prohibet,daretur ampliffima?
Ergò ne tale quid accidat , & ne Philofophi de his
omnibus cogantur Deo rationem reddere , nulla
arte hoc malum præcaveri poffe judicârunt , quàm
ut fecreta fua intra taciturnitatis cancellos tutò
refervarent , ac nemini quicquam de his , nifi pro
bis & dignis , revelarent . Mali enim indigni funt
fapientia. Ili ," bic lapis eft celatus multorum colorum , natuf
HERMES. F que in uno colore : cognofcite illum & celate ,
Citote , quod bune lapidem nomine voco : nam Omnipotente concedente , morbum maximum , tri
Sijipfumfœminam magneſia nuncuparunt , five gatti ftriam , omne nocumentum , & anguftiam eo eva
Curiofa
nam , five falivam ĉandidam , lac volatilium ; & ci
nerem incombuftum , ut ab infipientibus , intellečtu , le
ge , benignitateque carentibus , celent ipfum , quem
ramen fapientibus uno noto nomine nominavi , qui eft
Lapis fapientum . Conferva igitur in eo mare , ignem
& cæli volatile ad momentum exitus. Deprecor aul
tem cos omnes filios Philofophorum , per noftrum bene
factorem, donantem vobisſua gratia decorem, ut nemiz
nifatuo , ignaro, aut cuiquam inepto hujus nomen pan=
datis.
SCHOLIUM.
Ria hic agit potiffimùm author Primò recen
fet varia & multa lapidis nomina , è quibus
TR
unum fapientibus tantum cognitum , fufficere non
obfcurè innuit . Quale autem iftud fit, in fuperiori
bus fatis fuperque explicatum fuit.Deinde bis hor
tatur filios fapientum , ne indignos , avaros illibe
rales , fatuos , ignaros & ineptos in fcientiæ facra
rium introire permittant. Tertiò & ultimo docet,
in lapide confervandum effe mare , ignem & cœli
volatile ad momentum exitus . Per mare intelligit
humiditatem Mercurii : nulla enim generatio fit in
ficco, fed in humido , ut paulò fuprà notavimus.Er
gò in forma liquida Mercurius confervandus erit,
citra tamen fui -corruptionem. Res enim duræ ,
inquit Raymundus Lullius , virtutem cœleftem non
recipiunt , nec cœlo obediunt : quemadmodum in
durum lapidem figuram fuam non imprimit figil
lum , fed in mollem ceram : ita materia noftra per
mollitiem vel raritatem fit habilis ad recipiendum
influxum corporum fuperiorum. Et per confequens
hoc ipfo medio obedire cogitur motui Solis Hacte
nus ille. Per ignem autem & cœli volatile intelli
gitur duplex ignis : externus & internus: qui uter
que ufque ad finem operis continuò fovendus , &
confervandus erit , juxta illud Augurelli Poëta
Chymici.
Hic igitur ne qua tepidum fummoveris ignem :
Et genitalem intus vim vi fubeunte movero :
Ales ut affiduo tepidis fuperincubat ovis.
Nafcendifque adhibet pullis intenta vigorem.
Quem tu continuo morem fervare memento
Hanc , ut dum Phabi circum fe verterit orbis
At fi defiftas , quo vis intermoriatur
Ignea , continuò que fœtum fomite pafcit ,
Nil agit & fubitò cum primis definet ignis.
Cunela ruent , quæ non ulla reparaveris arte
Amplius , acfruftrà tentes fulcire ruinam.
HERMES.
Emo quicquam mihi tribuit , cui non reddide
SCHOLIU M.
Is paucis tractat Hermes de nota quadam ve
ri filii doctrinæ : ipfa autem eft liberalitas ,
concipit fpem : & per legem talionis , ipfe ex libe
rali quoque animo benignè reddit omnia , quibus
ab ipfo antea affectus erat. Prætereà eundem quot
que debito fuo honore non privat , fed amanter
colit , & reverenter habet. Hoc enim maximè
decet verum & fincerum Philofophum , qui quò
fuerit humanior , eò doctior quoque prædicabi
tur , & majorem etiam laudem apud omnes me
rébitur.
HERMES.
delis ,
 Lib. II. Sect. 1. Subfect. II.
415
deris , de tenebris ad lucem , de deferto ad habita- ge abeft ; fed tàm in vobis , quàm ante & circa
cnlum , & de anguftiá ad dilationem ipfius auxilio vos plantatus exiftit. Ut igitur pofthac inexcufabi
benietis. les fitis ecce hortus ifte eft Chriftus Jefus, Deus
SCHOLIUM: & homo: vel fi mavultis : hortus ifte eft in Chriſto
E tribus præcipuis lapidis coloribus dictum unitus , aliàs tripartitus exiftit, & fic eft vel Bibli
eft adhuc alio . cus , vel vel ita
fum mentionem facit , è quibus tamen omnibus tamen ut neque tripartitus abique unito , neque
unum tantùm cognofcendum, eumque cognitum unitus abfque tripartito intelligi & perfe &è co
celandum præcipit . Quis ifte unicus fit, facilè col gnofci queat. De hoc igitur horto rede cognof
ligitur elle rubicundus. Quò enim res præciofior & cendo paucis nunc philofophari conftitutum elt.
præftabilior , eò citius etiam in ele&ionem venit. Primum itaque, ut Chrifti Jefu naturam cognof
Rubicundus autem color cæteris omnibus laudis catis , fcrutari debetis Scripturam T¿e hæc enim eft
& præftantiæ palmam facilè præripit , adeò ut ni quæ de ipfo teftatur. Sed neque veftrum rigare , ne
hil eò nobilius ac perfectius fub Sole excogitari que plantare in hoc biblico horto agnofcendo ali
poffit. Quem fi adeptus fueris , juxta authoris mo quid erit , nifi ipfe Jefus Chriftus incrementum de
nitum celabis. Denique enarrat Hermes eximias derit , hoc eft , vana & inanis erit induſtria veftra
dotes abfque virtutes lapidis , quibus frui poterit propria , qua conamini fcripturam fcrutari : ac
o-mnis , qui illo, concedente Deo omnipotente, po quamvis totam fcripturam ad unguem memoriter
titus fuerit: tecitare didiceritis , non tamen hæc fcientia de
Summum enim ait effe præfervativum adverfus Chrifto effentialis ; fed tantum literalis erit . Cùm
quofcunque corporis graviffimos affectus:triftitiam enim fcriptura effentialiter confiderata , aliud ni
pellit , non fecus ac medicamentum illud apud Ho- hil fit quam ipfemet Chriftus Jefus , & viciffim
merum , quod Nepenthes dicitur, quo ufa fuit He- Chriftus Jefus fit fcriptura ipfa : tunc nemo poterit
lena ad animi mororem excutiendum, & hilarita- verum fcripturæ fenfum elicere , nifi legendo &
tem ac lætitiam inducendam. Rerum jacturam & fcrutando, illam in & cum Chrifto Jefu effentiali
commoda refarcit , & ab omnibus ærumnis & ad- ter percipiat ita ut non literam , quæ mortua eft ,
verfitatibus promptè liberat. Evehit præterea pof- & occidit , fed effentiam Chrifti, quæ fola vivificat,
feffores de loco obfcuro ad dignitates & honores legat, hoc eft , legendo ejus effentialiter particeps
maximos.Deſperatos, & hinc inde in orbe circumva- fiat. Hæc enim realis cognitio ingentes fapientiæ
gantes folatur , ac patriis reftituit laribus , eofque thefauros fuppetit . Eft enim in illa , ut Sap. 7. le
ex rebus adverfis , omnique calamitatum genere gimus , fpiritus intelligentiæ , fan&tus , unicus , mul
ereptos , tam felici beat forte , üt pofthac in tran- tiplex , fubtilis , difertus, mobilis , incoinquinatus ,
quillitate & pace totius vitæ curriculum , ex animi certus , fuavis , amans bonum , acutus , quem nihil
Voto tranfigant. vetat , benefaciens , humanus , benignus , ftabilis,
certus , fecurus , omnem habens virtutem , omnia
CAPITULUM II. profpiciens , & qui capiat omnes fpiritus ,intelligi
bilis, mundus , fubtilis. Si igitur noftri Academici
HERMES. Theologi pro mortua illa & literali , hanc vivifi
Ilimi , ante omnia moneo te Deum timéré , in quo cam & effentialem Chrifti agnitionem adipifceren
eft nifus tua difpofitionis, & adunatio cujuslibet tur: Deus bone , quanta inde utilitas miferæ & mox
fequeftrati. collapfuræ Ecclefiæ redundaret : non tot rixa , tor
SCHOLIUM. difcordiæ & varie fece ubique locorum glifcerent :
Ulgò notum eft, Philofophiam nihil effe aliud, fed pax totius & concordia , quam fpiritus fapien
quam ftudium fapientia:In hoc autem ftudio , tiæ incarnatæ , per proprietates illas modò à Sa
qui laudabiles facere cupit progreffus ante omnia piente enumeratas operaretur , tàm inter docto
in timore Dei fe exerceat , neceffe eft: Sapientiæ res , quàm auditores abundè propagaretur, & con
enim initium eft timor Domini,ut Sapiens inquit : ftanter confervaretur. Commcndo igitur hunc bi
cui aftipulatur idem Hermes lib. de pietate & Phi- blicum hortum inprimis Theologis. Sufficiet enim
lofophia , inquiens : Qui pius eft , fummè philofo- illis hunc diligenter & effentialiter , uti dictum eft,
phatur : & fine Philofophia fummè pium effe eft im- excolere : nec opus erit aliunde accerfere tot ac
poffibile. Sed non loquitur de fpuria ifta gentilium tam varia hominum commenta in quibus plerun
Philofophia , quæ nugarum tantum anilium & falfi- que propria magis quàm Dei gloria quæritur . Om
tatum horreum eft pleniffimum. nis enim fcriptura, tefte D. Paulo 2.Timoth . 3.divi
Miror vos Academicos modernos , quod in ipfa nitus ( non humanitus ) infpirata utilis eft ad do
Chriftianifmi luce , tanta oculorum caligine . & cendum, ad arguendum, ad corripiendum , ad eru
fuffufione capti non videtis miferandam illam cla- diendum in juftitia , ut perfectus fit homo Dei , ad
dem , quæ promanat ex illa Ethnica Philofophia , omne bonum inftructus. Et hæc de horto biblico,
quam nihilominus , tamen publicè profiteri non qui eft Chriftus Jefus , dixiffe fufficiat . Nunc de
erubefcitis. Cum enim in fidem veftram Deus horto microcosmico , qui eft Chriftus Jefus , pau
commiferit tenellas juventutis plantulas , hortum- ca in medium proferemus. Sicut enim de Chrifto
que veritatis vobis aperuerit ampliffimum , in Jefu teftatur fcriptura, fic de Chrifto Deo teftatur
quo illas omnis generis falutaribus & utilibus creatura five magnus mundus : & de Chrifto homi
præceptis fovere & educare debebatis , vos, negle- ne , microcofinus five parvus mundus , qui eft ho
aa Dei benignitate, in gentilium idololatrarum & mo. Hæc autem ad propofitum noftrum, clarioris
mendacium hominum caftra impudentiffimè trans- tantum doctrinæ caufa ita diftinguo , quamvis non
fugiftis , fic & vobifcum hunc immerentem juven ignorem , quemlibet hortum de qualibet natura in
tutis florem fimul feduxiftis , & adhuc indies fe- Chrifto teftari. Si igitur Dei cognitionem in Chri
ducitis. Quod fi horti hujus fortaffis ignorantiam fto habere cupis , ex macrocosmico horto eam tibi
prætendatis, id fupinæ ignavia veftræ, negligentiæ comparabis : non autem , priufquam lumen ma joris
que evidens argumentum ek : fiquidem is non log- mundi exfolius Dei gratia tibi ortum fuerit. Orto
Tpm. I. Mm 4 auter ,
 eca a
li oth em
ic iof
a
416 Bib Ch Cur

autem hoc lumine, mox cum Hermete Trifmegifto tum meum , & comede fructum pomorum mea!
exclamando fateberis , Deum effe invifibilem mun rum. Veni in hortum meum, foror mea fponfa, nieſ
dum , mundum verò effe vifibilem Deum : & cum fui myrrham meam cum aromatibus meis : come
D. Paulo ad Rom. 11. Ex ipfo : & per ipfum & in di favum cum melle meo , bibi vinum meum
ipfo effe omnia. Idem Hermes lib. 11. ad Tatium cum lacte meo : comedite, amici , & bibite, & ine
Deus , inquit, eft univerfum: & in univerfo nihil eft, briamini , chariffimi. Dile&
te mi , defcende in hor
quod non fit Deus. Unde neque magnitudo , ne» tum meum ad areolam aromatum , ut pafcaris in
que locus, neque qualitas , neque figura,neque tem hortis,& lilia colligas: defcende in hortum nucum
pus circa Deum elt . Uuiverfum enim eft. Univer ut videas poma convallium , & infpicias , fi florue
fum autem per omnia & circa omnia. Qui univer rit vinea , & germinaverint poma punica. Proverb.
fum effentialiter cognofcere volet, is neceffariò id 8. & Cant. 5. 6.
cognofcet ex univerfo, per univerfum, & univerfo. Sed quia , proh dolor ! omnes omnium artium &
Quamprimum enim quis defertor univerfi factus facultatum magiftri , hodie deſpicatui habent hune
fuerit, is non amplius verfabitur in lumine , fed ab faluberrimum & unicum omnium fcientiarum hor.
uniuerfo , quod eft Deus & lumen Naturæ, in parti tum ; qui eft Chriftus Jefus , Deus & Homo : ned
cularitatis tenebras , ex quibus nulla perfectionis infuper eo, quo debebant , modo tripartitum iftum
falus unquam fperanda incidet. In hoc igitur uni hortum Biblicum , nempe macrocolmicum , & mi
verfali macrocosmico horto agnofcendo excolen crocosmicum, vel minimo faltem digito attingunts
doque maximè laborare , & omnem fuam operam in duplicem fefe calamitatem , unà cum omnibus
impendere debebant omnes Phyfici,Medici , Aftro fuis difcipulis turpiter conjiciunt , in apoftafiam
nomi, Chymici , & aliarum artium naturalium ma videlicet, & imperfe t &am donorum fcientiarumque
giftri. Invenient enim in eo omnis generis pulcher adeptionem. Dum enim hoc veritatis horto relicto,
rimas & utiliffimas fcientiarum plantas , quibus flores fcientiarum in confpurcatis & fœdatis gen
profeffionem fuam quilibet ornare & amplificare tilium agris colligere tentant , pro veritatis flori
poterit : ita ut in poftremum ab omni librorum de bus , rofis & tritico , metunt mendaciorum fpinas,
rebus Phyficis fcriptorum lectione facilè fint ex tribulos , lolium & zizaniam : & fic transfugæ ini
cufandi. Libri enim fcripti fimiles funt terræ pe quiffimi, debitas juftafque perfolvunt poenas : Deus
trofæ in quam femen proje&um , continuè quidem enim , ut D. Paulus loquitur , Ro . 1.trahi illos in
t
exoritur , fed fuperveniente folis ardore æftuat, & , defide
ria cordis eorum , utpote qui commutave
quia non habet radicem , arefcit. In horto vero runt veritatem Dei in mendacium.
Et ficut non
macrocosmico noftro , terra eft optima , in quam proba
nt Chriftum Jefum pro vero omnium fcien
fi femen ceciderit , fructu dabit centuplum & mil tiaru horto haber
m e : tradit illos Deus in repro
lecuplum . Reftat adhuc hortus tertius , nempe mi
bum fenfum , ut faciant ea , quæ non conveniunt ,
crocofmicus , qui eft Chriftus homo : Hanc igitur replet
os omni iniquitate , malitia , fornicatione ,
tam in Chrifto quàm in homine , ut cognofcamus, avarit , nequit
ia ia, plenos invidia , & c. Hi nimirum
neceffe erit nobis prius deponere carnem Adami funt fructus apofta
fiæ. Homo enim apoftata , vir
cam , & induere novum hominem , ficut eft ipfe inutili gradit
s ur ore perverfo , annuit oculis , terit
Chriftus , qui primogenitus inter filios Dei factus pede , digito loquit , pravo corde machi
ur natur
eft. Jam autem in noftra poteftate fitum minimè malum , & omni tempo
re jurgia feminat : huic ex
eft , ut exuamus veterem Academiam creaturam . templo veniet perdit fua , & fubitò conter
io etur
Sicut enim Hermete tefte , terrena non agunt cœ nec habebit ultrà medicinam , Prove
rb.6.
leftia , fed cœleftia in terrena , ita homo Adamicus Et , ut D. Paulus addit , qui talia agunt , digni
non poteft in Chriftum agere : fed neceffe eft , ut funt morte: & non folum , qui ea faciunt, fed etiam,
Chriftus agat in hominem. Nulla autem fit gene qui confentiunt facientibus. Quotusquisque autem
ratio nova fine rei generandæ putrefactione vel eft Academicorum , qui poftquam confcientiam
mortificatione. Homo igitur, ut de novo defuper fuam probè examinaverit , non hoc in catalogo
regeneretur , cum Chrifto moriatur neceffe eft, id infcriptum fe quoque inveniat. Optandum ita
que per agnitionemfuorum peccatorum & feriam que effet , ut refipifcerent in tempore , ne decipe
ac veram pœnitentiam : in qua fimul cooperante rentur amplius per Philofophiam & inanem falla
Spiritu Sancto per fidem veram in Chriftum , nova ciam fecundum traditionem hominum , fecundum
creaturæ femen concipitur , quod temporis pro elementa mundi, & non fecundum Chriftum, in quo
greffu germina producit , & tandem fructus pœni habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter.
tentia dignos abunde profert. Hujus microcolini Col. 2. Si igitur fapere vultis , nolite amplius con
ci horti cultores debent effe omnes liberalium ar fidere in doctis fapientiæ humanæ verbis , fed in d.)
tium & Jurifprudentiæ profeffores. Sicut enim arina Spiritus & veritatis.Si autem quis veftrum fi
Adam ante lapfum omnium artium cognitionem bi,ut videatur fapiens effe in hoc feculo, ftultus fiat
abfque præceptore perfectè tenebat : eratque ju fit fapiens. Sapientia enim hujus mundi ftultitia
ftus & perfe&us : fic novæ creature homo poterit eft apud Deum. Scriptum eft enim : Comprehen
poft regenerationem in Chrifto , ex Chrifto , & per dam fapientes in aftutia eorum. Et iterum : Domi
Chriftum omnium rerum artiumque fcientiam , nus novit cogitationes fapientum , quoniam vanæ
omnemque juftitiam , æquitatem & judicium re funt. Nemo itaque glorietur in hominibus. 1.Cor.2 .
Aum , fibi abfque ullo magiftro & abfque ul tari gentilem iftam five
& 3. fi verò perrexeritis fe&
lo corpore & codice juris perfectè comparare. humanam & inanem Philofophiam, non tantum ne
Hic enim •folus eft ille DOMINUS , qui dat fa farii Dei defertores & apoftata permanebitis , fed
pientiam & ex ore ejus prudentia & fcientia. infuper etiam femper difcentes , nunquam ad fcien
Prov. 2. Imò ille eft ipfamet fapientia incarna tiam veritatis pervenietis. 2. Timoth.3 .Quæ enim
ta clamitans : & prudentia dans vocem fuam : In perfectio fperanda eft ab ingenio humano , quod
fumo his excelfifque verticibus fupra viam , in me poft lapfum primi parentis tàm miferè fœdatum
diis femitis ftans , juxta portas civitatis , in ipfis & laceratum eft , ut nifi defuper à patre luminum
foribus loquitur, dicens : Veni, dilecte mi, inhor rurfus illuminetur,per fe nunquam adperfectionem
ullam
 Lib . II. Sect. I.
ullam refpirare poffit. Longè vos fuperat Hermes,
qui Philofophiæ fuæ originem deducit abipfo Deo
rerum omnium authore. In pura igitur hujufmodi ,
& fincera Philofophia Hermetica , quæ ab omni
falfitatis lolio fequeftrata eft , omne veftrum itu
dium & operam ponatis : cùm hæc fola alumnos
fuos ad majorem & ferventiorem pietatis cul
tum provocet : adeò ut nullum alium finem Phi
lofophandi fibi proponant , quàm ut ex pieta
tis veræ cultura Deum , naturam , & feipfos co
gnofcant. Sapientia enim abfque pietate vera eft
itultitia.
HERMES.
Ili,quicquid audis, ratiocinare : Non enim te puto
F ratione privatum , nec infipientem. Igitur meas ex
hortationesfufcipe, & meditare, & fic cor tuum coapta,
acfi exhortationum author effes. Cui enim natura cali
da eft , fi frigidus fiet , non ei nocebit ; fimiliter , qui
rationalis eft , claudat àſe oftium ignorantia nefecum
rias decipiatur.
SCHOLION.
X omnibus actionibus : que inconfulto quo
E dam & temerario fufcipiuntur impetu , rarò
aut nunquam fperandus erit bonus & optatus even
tus. Confilio verò & prudentia , fi qua in re , in
Chymia certè opus eft præfertim fi cum magiftris
ipfis colloquium fortè inftituere volueris. Hi enim
non contenti rationibus , rationum infuper ra
tiones poftulant: adeo rigorofo probationis hamo,
omnem difcipuli expifcantur angulum . At librorum
folummodò lectioni deditus , fi rem propofitam.
ad recæ rationis amuffim & naturæ poffibilitatem
expenderis , falvus eris. Sin vero nudam tantùm li
taveris , tanquam rationis inops & im
teram fpe&
prudens decipieris. Audi igitur fideliter monen
tem authorem , cujus confilio nullum approbabis
propofitum priufquam id firmiffimis rationum mo .
mentis probè munitum fuerit . Sed unde rationes
& argumenta illa promenda fint , fuprà in capitu
lo primo evidenter fatis declaratum fuit. Si igitur ce retinent , quia anguftia, &fua rubedine comburitur.
his armis , tanquam lorica & fortiffimo corporis Fili, accipe hunc ruborem , aqua corruptum , quemad➡,
munimento , indutus fueris , duplex tibi pectoris modum ignis lator eft cinis vivus , quem fi ab eo femper
robur conciliabis , omnefque fophiftarum ictus à aufers , quousque rubor tibi purificetur , fic tibifocietass
IN
quacunque parte imminentes, fine negotio avertes qua calefcit , & in qua quiefcit.
& declinabis. Quemadmodum enim nix cadens
fuper lapidem ignitet,ftatim diuit ,& invapoemadmodum in Sole ambulantis corpus
"
peo , omnes hoftiles fophifmatum , in fcriptis fa
pientum ubique occurrentium impetus propulfa
bis , & fic hoftibus ignorantiæ propriis fugatis , vi
&oriam tandem obtinebis gloriofiffimam : & eos ,
quos tibi anteà inimicos putabas , in veram & fin
ceram , æternamque tibi devinctos amicitiam ex
perieris.
HERMES.
Ili, accipe volatile , volans ſubmerge , & divide
que
repelle abipfo, ut fiat vivum, ac tibi refpondeat non
volando in regiminibus , fed volans aperiè contineat.
•
Si enim extraxeris ab angustiapost angustiam , & in
diebus tibi notis ratione rexeris , conveniens comes tibi
erit, eris Dominus feparans eo decoratus.
SCHOLION.
N Chymia duo funt principia , ex una radice or
IN ta , quæ lapidis fubje&
tum , ab omnibus ferè de
clamantur Philofophis, videlicet argentum vivum ,
& fulphur: quorum illud volatile eft & fuperius :
hoc verò fixum & inferius : ex quorum conjun& tio
ne fæpius repetita , fit vera & Philofophica fubli
macio ac fixio. Eft enim fixio , cum corpus recidit
Subfect. II. 4.12
fpiritum tingentem , & aufert ejus volatilitatem,
& fit per frequentem reiterationem , donec produ
catur cinis perpetuæ durationis , & totum in igné
maneat. Eft autem à principio operis lapidis fub
ftantia que per fe fixiflima,fpiritibus non fixis, vel ut
Philofophi loquuntur , aquis ponticitatem haben
tibus , veluti aceto radicato, ac fimilibus folvenda,
ut fiat volatilis. Hac enim ratione aptior erit ad
feparandam ejus rubiginem. Rubigo enim putredi
nis genus eft in metallis , & certiffimum imperfe- ' #%
&
tionis fignum .
Hæc igitur ab illis amovenda eft per fublimatio
nem, totiefque illa reiteranda, donec volans à fixo
retineri , vifui manifeftum fiat. Non autem præcipi
tanter hîc procedendum erit neque una ftatim vis
ce omniaperaguntur : fed gutta poft guttam paula
tim extrahenda. Poffit enim aliàs fieri , ut ex ni
mia feftinatione vel vas frangatur , vel materia de
trimenti quid capiat. Cum igitur, tefte Salomone
Sap.11.omnia Deus in menfura , & numero , & pon
dere difpofuerit ; non ofcitanter prætereundi funt
dies noti , fcilicet Philofophis. Sapienter enim , in
quit author,fi ita diebus notis rexeris opus conve
niens tibi omne erit , & maxima inde honorum or
nainenta tibi evenient :juxta illud Poëtæ ftellatiita
canentis.
Proinde fophi veteres fubtili indagine quendam
Commenti lapidem ,fibi fida viatica cunctis
Permanfura locis , nunquam interitura pararunt.
Quo auxilio, varias terras , diverfaque regna
Cernere , & à multis quam plurima difcere poffent.
Et paulò poft:
Quem qui habet , ille poteft , ubi vult habitare des
center :
" Necfortune iram metuit, nec brachiafurum ¿
Sedpaucos tanto dignantur munere divi.
HERMES.
Ili,extrahe à radio umbramſuam, &fordidum, eo
debula eifupereminent , coinquinants & à lus
RS CHOLIU M.
individua , fic hermaphroditus nofter Adamicus,
quamvis in forma mafculi appareat , femper tamen
in corpore occultatam Evam five fœminam luan
fecum circumfert. Hæc vicem tenet patientis , ille
agentis. Cum verò illa ob fexus imbecillitatem,vel
potius infufficientem digeftionem,impura adhuc &
vitiofa , ac nativi fplendoris perfectione orbata
ignis examen fuftinere nequit non fecus ac aquila
fpuria,quæ adverfus folem volans , fplendorem ejus
enim
nes ifta dotes ,quibus exuta & fpoliata exiftit mu
lier, funt ipfi per ignis viui , hoc eft mafculi beneficiú
reparanda :rubedo polluta & maculata in priftinam
claritatem,puritatem, & integritatem reducenda: &
tantifper depurationis opus continuandum : donec
fæmina mafculi fui vim recipiens adeò roboretur
ut frigus calorem , & omnes externas injurias fuſti
nere , nullumque non examen fubire , & tranquillè
tandem in naturali unitatis thoro cum viro gaude
re & quiefcere poffit Sicuti enim Deus ab opere!
creationis quievit die feptimo:qui dies apud Mofen
appellatur Sabbatum,id eft, dies quietis : ita Satur
nus noftræ magneſie , ultimam manum imponié
operi
 418 Bibliotheca Chemica Curiofa

operi , & ab eo quoque die Philofophorum feptimo Johannes Dee Londinas Anglus , fuam monadem
quiefcit. Non tamen quiefcendo interim opus à fe hieroglyphicam in octonario demùm numero fab
effe&um planè deferit : ficut neque Deus à creatu- batizare afferit : quæ opinio, fi internam rei natu
ris,poft abfolutum creationis opus,unquam recedit: ram & proprietatem probè pendamus , nobifcum
fed quiefcere tantùm dicitur uterque tam Deus , minimè pugnat. Uterque enim Sabbati dies tam
quàm Saturnus nofter, quod novam fpeciem præter feptenarius Saturni , quam o &onarius Solis invi
illas, quas feptem illis diebus alter creando , alter cem in effentia conveniunt. Sed hoc tantùm difcri
generando produxerat , amplius nullam fuperaddat. minis intereft inter utrumque , quod ficut ceremo
Siquidem, ut Deus omnem divinitatis fuæ thefau- niæ & facrificià veteris teftamenti præfigurabant
rum , quem ab infinita feculorum æternitate , in fe Chriftum , in Maria Virgine , à fancto Spiritu con
tanquam archetypo abfconditum continuerat,fepte- cipiendum , incarnandum , nafcendum , occiden
nario dierum nu. complexus, illum nobis per admi. dum , fepeliendum , refufcitandum , & ad gloriam
randum hoc creationis artificium in fuis creaturis five dexteram patris evehèndum : nos autem in ne
manifeftavit, & tam perfe&è ac graphicè repræfen- vo Teftamento jam Chriftum non amplius in figura
tavit : ut ne minima quidem nota fit in creatore, cu- five typo , fed reipfa & actu agnofcimus conceptum ,
jus non fimulachrum aliquod inveniatur in creatu- incarnatum, natum, occifum , fepultum , refufcita
ris: eodem modo Saturnus occultè corporum me- tum, & ad gloriam five dextram patris fui eve&um,
tallorum fimulacra in fe circumferens , per eundem & fuper omnes cælos exaltatum:fic Sabbathum Sa
"feptenarium dierum numerum tandem, finito opere, turni per feptimum diem indicat magnefiam no
omnia corpora explicata in lucem profert . Quod ftram in terra philofophica feminandam , corrum
autem otiofus neque Deus , neque Saturnus fit: pendam, digerendam , coagulandam , fublimandam,
manifeftè demonftrat rerum omnium continuata incerandam & figendam: Sabbathum verò folis
per
hactenus multiplicatio : quæ abfque Deo, & eodem octavum diem eandem magnefiam jam feminatam,
Saturno,tanquam fecundo à Deo rerum naturalium corruptam , digeftam , coagulatam , fublimatam,
difpenfatore & gubernatore , alias impotens & inceratam, & fixam; & infuper uno gradu altiùs , &
· inefficax fatisceret. Magna autem vis & poteftas , fuprà feptimum Saturni coelum exaltatam apertè
fummumque fecretum in hoc dierum feptenario la- commonftrat . Sic igitur fabbatizat nunc turba !
tet : ut qui magicè & ex interna fua anatomia , in philofophica , & unufquifque manet apud femeti
partes fuas five membra refe&
tus , repræfentat quo- plum, nullufque egreditur de loco fuo die feptimo
dammodo univerfale quoddam & effentiale , tàm Saturni, ut olim in Judaifino, five die octavo Solis,
Creatoris, quàm creaturæ nomen:ita ut unus fepte- ut nunc in Chriftianifmo.
narius omnem cæterorum numerorum vim ac virtu HERMES.
Ili,
zem plenariè comple& atur. Componitur enimfep- Fi, carbonem vita extinctum, redde aqua 30. die
ex & quorum cha bus tibi notis , proinde tu es rex coronatus , quief
racteres vulgò exprimuntur per 3. & 4. quafi dicas , cens fuper pureum , ab illo auripigmento , humore
ter quatuor , quæ faciunt duodecim : ita ut in idem carente . Iam gavifa feci corda audientium, fperan-
recidant feptenarius & duodenarius , qui fimul per tium in te , & oculos tuos se intuentes , spe ejus, quod
SCHOLIUM.
multiplicatum Naturæ artificium fumpti proferunt contines.
o&uaginta quatuor: quorum Characteres funt 8. & Arbonis vita ignis eft , quo remoto , corpori
4. qui duo numeri per fimplicem additionem re C mortuo fimilis fit . Nec in carbone folùm, fed
deunt in fuum principium , nempe in duodenarium in cæteris rebus omnibus ignis vitam excitat , fo
& feptenarium. O&o enim & quatuor faciunt duo vet & confervat. Imò vitæ effentia aliud nihil eft,
decim.Duodecim autem refolvuntur inter quatuor: quàm purus putus ignis : non quidem ille craffus &
qui per characteres hofce 3. & 4. revertuntur in fé corrumpens elementaris , fed fubtilis ille, cœleftis,
*
ptenarium numerum.Ex qua converfione colligitur: & generans omnia , qui , teſte Ariſtotele , reſpon
eundem Deum in creatione, cundemque Saturnum det elemento ftellarum .
in rerum regeneratione , effe 7. 12. & 84. hoc eft , Hinc in metallis ob molis corporea craffitiem
principium, medium & finem : five omnia in omni extinctus , aqua philofophica , oleaginofa , & ful
bus. Videmus prætereà eundem feptenarium, ex ge phurea refufcitandus eft : quod fit , ut author vult ,
minato ternario& fimplici unitate duos illos terna fpacio triginta dierum. Numerus certus dierum
rios invicem copulante conftare. Saturni enim dies fupra filentio involutus , hic manifeftis exprimitur
eft ille unus , qui ex cæteris omnibus diebus , in verbis. Sed quamuis aperta dierum hic fiat affigna
unum quafi fafciculum collectis ac colligatis, diem tio : induftria tamen artificis in hoc opere pluri .
quietis,five fabbatum producit: ita ut in generatio mum valet. Hic enim poteft variis modis operis re
num progreffione nihil amplius præterquam unus gimen inftituere : tum ratione materiæ , quam ac
ille dies fepties numeratus reiteretur , & fic confe cipit :ubi una præ alia perfectioni propinquior exi
quenter in infinitum ufque per fe ipfum multiplice. ftit: tum ratione ignis , in cujus jufto ac æquo mo
zur. Obfervandum quoque eft duplex horum terna deramine confiftit totum arcanum & fcientia. Si
riorum difcrimen , quorum alius cœleftis , alius igitur fcitè peregeris omnia,ad hanc rem neceffaria,
elementarius exiſtit. Cœleftis refert tria principia regio diademate ornandus eris: quo olim omnes
"
pura &perfecta : elementaris autem tria impura & Philofophi præ cæteris hujus do& trinæ ignaris con
imperfecta:quæ per unitatem copulativam in unum fpicuè emicabant .
feptenarium perfectum, & omnibus numeris abfo Non autem exiftimes , reges ejufmodi more re
lutum reducuntur : veluti videre eft ex his circulis gum & principum politicorum, externam potentiæ
8
& planetarum characteribus: 0 0 0-0-0 00 , five & divitiarum gloriam affe&affe & occupaffe : cum
207- O³ ( 000) Hi tres circuli primi refe potius plerique philofophorum in fpontanea pau
runt tria principia cœleftia ( o ) Circulus autem pertate quiete vivere maluerint , quam colla fuo
unicus medius , eft unitas copulativa. ( 000 ) Tres molefto & perniciofo divitiarum jugo fubdere . Un
ultimi funt tria elementaria principia , quæ per de Anacreon philofophus pecuniam omnem fibi do
medium circulum in unum, uti dictum eft , coeunt, no ablatam , Polycrati tyranpo reftituit : utpote
à qua
 Lib. II. Sect. I.
aqua cuftodienda plus moleftiæ , quam voluptatis
fenferat. In quo Hermetici Salvatoris ac Domini
noſtri exemplum imitari videntur: qui coram Pila
to, apertis fatetur verbis, fuum regnum non elle de
hoc mundo. Ejufmodi enim mundanarum delitia.
rum maximi contemptores Philofophi , fummami
voluptatem quærunt ex folo fapientiæ ftudio , & re
bus divinis indagandis : tanquam obedientes Sa
pientes difcipuli, qui Prov. 8. dicit : Doctrinam ma
gis , quàm aurum diligite : melior enim illius fru
aus eit auro , & lapide preciofo , & genimina ejus
argento electo . O utinam hodiernum feculum id
confideraret ! non utique facri auri fame tamplu
rimi laborarent : qui poftquam magnam auri vim
per fas & nefas corraferunt , eodem poftea ad im
pios & nefarios ufus proh. dolor abutuntur , & fic
ex propriis nummis fibiipfis comparant infernum,
*ternum animæfupplicium.
Poftquam igirur Philofophus , abfoluto opere; invicem confundunt, miſcent, & tamdiu macerant,
poritus fuerit regio ifto honore & gloria: fuper pu donec tandem aut ab acuta illorum penetrandi ví,
teum , inquit author , quiefcit ab illo auripigmen aut ab ignis externi violentia vafis fractis omnia
to , humore carente. Puteus eft fons Philofopho vel in cinerem & favillam abeant , vel in fumum
tum , ex quo ipfi hauriunt fuum auripigmentum,
carens humore , hoc eft , aquam fuam currentem
quidem , fed manus non madefacientem : quam
tamdiu digerunt & coquunt aliquot ignibus : do
nec omnis inde humor fuperfluus feparetur & pror
fus exiccetur. Credibile fanè eft, non levi , fed ma
xima inde & incredibili voluptate affici artificem ,
qui tandem voti ful compos , omne id quod hacte
nus tempore longo , fpe dubia , & defiderio fum
mo expetivit & expectavit , nunc re ipfa experitur,
oculis intuetur , atque inutiliter & fructuosè per
fruitur?
HERMES .
Ili, notum habeas ; quod aqua prius erat in aere,
deinde in terra, redde tu quoque eam ad fuperiora,
perfuos meatus non inépie eam muta : deinde fpiritus
fuo rubeo priori collectos & parcè eam conjungas.
SCHOLIUM.
Urba Philofophorum inquit convertite eles
menta, & quodquæritis, invenietis. Sunt enim
elementa , ut dicit Philofophus , circulariter con
verfiva , propterea quod unum elementum cum al
tero fymbolizat. Terra enim,quæ eft ficca ac frigis
da , participiat ex una qualitatis proprietate cum
aqua , que eft frigida & humida. Aet autem humi
dus & calidus participat cum igne , qui eft calidus
& ficcus: & fic confequenter Terra cum Igne,quoad
Hiccitatem. Sed unum eft tantùm verum acprimum
elementum lapidis , videlicet terra , quæ calcina
tione philofophica exufta , & rarefacta , folvitur
poftea loco humido in liquorem five aquam turbi
dam , craffam , & ponderofam : hæcque fubli
matione fubtilior reddita tranfit in aerem five oles
um : quod fublimationis continuatione totum ig
neum redditur. Sed ut penitus abfumatur ejus fu
perflua humiditas , igne fortiffimo hoc oleum ulti
mò reducendum eft in cinerem five terram rubi
cundam. Et fic Draco devoravit caudam fuam : &
Pelicanus proprio fuo fanguine , è pecore emiffo,
pullis fuis mortuis reftituit vitam.
Hic enim Pelicani fanguis eft fpiritus ifte rubeus,
de quo author hic loquitur. Nam quoad colorem,
rubicundus non folùm eft fanguis : fed in corpore
etiam humano nullam invenies partem ( quamvis
is ex partium numero immeritò excludatur à me
dicorum Galenicorum turba ) quæ plus abundet
fpiritibus , quàm ille ipfe , ita ut à medicis quibus
dam præcipua vitæ fedes dicatur. Monet præterea
Subfect. II.
419
author , parcè invicem conjungenda effe elementa.
Leges enim naturæ funt inviolabiles ; adeò ut exa
&è & præcisè fint obfervandæ :
Quas ultrà citraque nequit confiftere rectum.
Sed ne quis fcrupulonus , quam par fit, de elemen
torum conjun& tione fentiat : nihil cum ipfis con
jungitur , quam quod antea feparatum fuit : ita ut
feparationis & conjun&
tionis unus fit author & una
eademque caufa efficiens : quæ nihil aliud eft, quàm
Archeus terræ , qui in philofophorum mineris; con
tinuo fuo labore operi præfto eft. Huic inferviunt
Gnomi , qui ex innata fcientia norunt ; quid fepa
randum aut conjungendum , quidve addendum de
mendumve fit , ita ut non opus habeant fciolis qui
bufdam confultoribus : qui craffis fatuifque fuis
operationibus externis , fecem pro terra , phlegma
pro aqua , liquorem pinguiorem & fubtiliorem pro
aere , fubtiliffimum pro igne venditant : hæcque
evanefcant. Et fic quidem craffis ftupidiſque inge
niis , craffæ ejuſmodi merito conveniunt opera
tiones.
Philofophi verò fubtiliùs quid & dignius fua con
templatione indagantes , relicto externo ifto cor
tice , in folum elementorum nucleum externum &
invifibilem eruendum incumbunt. Quem dum igna
fi ifti fycophante non percipiunt , infurgunt in Phi
lofophos , eofque inftar canum rabioforum inva
dunt , mordent , calumniantur , criminantur , fe
que illis longè anteponunt. Quid enim inquiunt,
fciat ille doctorculus : qui ætatem fere totam tan
tum in fcholis & literis difcendis confumpfit : qui
nondum fcit vitrum aut vas aliquod probè figillare;
neque carbonum attrectatione manus unquam læ
fit : Majore labore & fudore opus eft , antequam
fubtiliffimi & ingeniofiffimi ( fcilicet ) Alchymifta
fum labores perdifcantur. Hujufmodi quadratum
Polyphemum vidi aliquando in ampliffima noftra
Parifienfium urbe , qui natione Græcus fine dubio
etiam femper mendax , mala beftia ; venter piger,
non verebatur oblatrare viro cuidam doctiffimo,
magno philofopho , cabalife ; mago , & rerum
abftrufarum peritiffimo : cui fefe non folùm æqui
parabat dicens : quantus tu es in lingua latina phi
lofophus , tantus ego fum in mea Græca; fed ex
contemptu quoque illum in medicis tantùm rebus
folerter fatis verfatum effe blaterabat : in Chymi
cis autem ne fecum quidem comparandum impu
dentiffimè mentiebatur . Idem mihi aliquando con
tigit in Helvetia , Augufta Rauracorum : cum in
diverforio quodam inter prandendum contulillem
cum quodam Germano , viro alias literatiffimos
qui poftquam meas obje&iones de arte Chymica
folvere nefciebat, & in præfentia aliorum juvenum
medicorum, fibi familiarium , præ pudore erubef
cebat , hac rixofa importunitate fuæ authoritatis
falutem vindicaturus : Tu, inquit , ut ex fermone
tuo intelligo , prorfus ignarus es rerum Chymica
rum , nec vel carbonem tetigifti unquam . Ego ve
rò , quia antea ex propria ipfius confeffione, illum
diu laborando, ne tantillum quidem inde percepiffe
utilitatis noveram , fimpliciter refpondi : neque
tot ego inutiles feci fumptus , ut multi folent. Sed
fi mifer ille fciviffet , quam parum veri Chymia in
dagatores , de mortuis illis carbonibus foliciti es
fent : quamque mihi tum temporis labia carbone
Ipo
vivo , ab altari philoſophico per angelicam vel
tius
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
· 420
tius divinam infpirationem ad me perlato , tata di non detur , quàm quæ fumitur à virium & fà»
ac tincta fuiffent ¿ majori fortè verborum humani- cultatum ejusdem contemplatione: omnibus hujus
tate meam quæfivillet amicitiam : neque tam diffi- profunda Philofophiæ difcipulis hoc fidele com
cilem fefe erga me exhibuiffet. Sed Antiqua eft illa munico confilium : ut omnium primò animo fuo di
inter homines calamitas : ut femper virtus & veri- ligentiffimè confiderent , perpendant , ruminent,
tas , vim pariendo , premantur : vitium autem & volvant ac revolvant quafcunque illas argenti vivi
mendacium inftar fpume in hac immunda mundi five Mercurii Philofophici virtutes ac dotes , à Phi
olla ebulliendo , femper fumma petant. Quis igi- lofophis paffim hinc inde in fcripturis fuis ipfi at
tur Philofophorum erudiat aut arguat ejufmodi im- tributas : per has enim tanquam per manuductio
pios irrifores , nifi fortè fibi ipfi injuriam facere , & nem , adjuvante fimul divina clementia , absque
maculam contrahere velit? Miffis igitur fychophan- ullo dubio pervenient in penitiffimam ipfius cogni
tis iftis , me nunc converto ad fapientiæ filios, qui- tionem.
HERMES .
bus folis occafionem dabo : & addetur eis fapien
tia juftofque docebo , & feftinabunt accipere.
Sciant itaque fapientiæ filii mixtiones noftras ele
& &
continetur, & eft per tincturarum conjuncione s.
mentorum non effe corporeas , fed ſpirituales: ne
Unguenta autem tinguni & fugiunt , qua corpore con
que manibus , fed Archei Gnomorumque opera
perfici. Hunc igitur Archeum cum fuis miniftris , fi tinentur , quod eft fugientium conjunctio uncia fulphu
ve fpiritibus difce probè cognofcere , & haud ribus aluminaris , quaquefugientia continent.
SCHOLIUM.
longè aberis à veritate , mihique gratiam habebis
maximam.
Iftinguit hic author inter tincturam veram five
HERMES. philofophicam , & inter fictitiam five fophi
fticam. Vera fit ex fulphure fixo & incombuftibili,
Cito, fili , quod terra noftra unguentum eft fulphur,
S auripigmentum , fireiz, & colchotar , quod eftfal ob quam caufam corpora quoque redduntur fixa &
incombuftibilia . Omnis enim transmutatio fequi
phur , auripigmentum , fulphura , &fimilia , quorum tur naturam transmutantis , &
non transmutati.
quodlibet eft vilius altero , in quibus diverfitas eft. Ex
Necefle igitur eft , ut fulphur eligatur optimum ad
quibus etiam eft unguentum colle , quod eft pili , ungues,
hanc rem . Vulgare alienum eft, quia inficit , de
& fulphur , de quibus etiam eft oleum petrarum , & ce
nigrat , & corrumpit : habet prætereà duplicem
rebrum , quod eft auripigmentum , de quibus etiam un
fuperfluitatem , inflammabilem videlicet fubftan
guis felium , quod eft fireiz, de quibus etiam eft unguen
tiam, & terream feculentiam. Ergò indagandum
tum alborum , & unguentum duorum argentivorum
aliud erit , quod ignis fit fimplex & vivus , quod
orientalium , que venantur fulphura , & corpora con
tinent. que corpora mortua revivificet , eaque in perfectio
nemfummam , ultimamque maturitatem perficiat .
SCHOLIUM.
Tale , inquit Avicena , non alibi reperitur fuper
Ot tam multiplicium nominum enumeratio terram , quam in corporibus folis & lunæ : In Sole
Tot
non facit ad aliud , quàm ad cognitionem ve quidem perfe& tionis , quia magis & digeftum & de
ræ materiæ lapidis : Non quod unum ex iftis nomi coctum . Cum hoc igitur fulphure fi tin& tura præpa
nibus , quæ partim nota , partim ignota & pere retur , deque infimo obfcuritatis gradu per me
grina funt , materiam verè & fine fophifmate dete dium catenatim provehatur in fupremum ufque di
gat : fed quod ingeniofi tantum fapientum filii , ex gnitatis fplendorem & fpiritualitatem , quodlibet
omnibus fimul collectis , infallibilem tandem ma corpus , igne liquatum , tingit , & tam firmiter
teriæ veritatem eruere queant. corporibus adhæret , ut in æternum non amplius
Inter omnia autem inprimis argentum vivum ab illis feparetur : quia fic tingens & tingendum
videtur eligendum . Nam Riplaus Anglus , Philo una tin& tura facta funt. Sophiftica verò tinctura ,
fophus acutiffimus inquit : Philofophi vocant ar quæ ex mediis mineralibus , ex fulphure adurente,
gentum vivum , & non vulgare , fine quo nullum arfenicali , aluminari , & fimilibus conficitur , ne
exiftens effe poteft. Si igitur nihil fub fole exiftit, que corpora , fuper quæ projicitur , neque fuam
in quo non reperiatur argentum vivum : non abfur propriam fubftantiam ab ignis violentia defendere
de hinc illud omnium rerum nominibus appellare poteft , fed fimul cum corporibus fugit , & ab igne
voluit author : circa quod unicum fubje& tum multi evolat in auras.
quidem multos labores, vanos & inutiles infu nunt, HERMES.
& diu quærentes , nihil inveniunt : fed magis ma
gique labyrintheis fefe implicant vinculis , adeò Flli, inquifita difpofitio à philofophis una eft, in ovo
ut tandem omnem prorfus inde evadendi amittant noftro : hoc autem in ovo gallina minimè invenitur,
commoditatem. Nimia enim , inquit Philofophus, Ne autem extinguatur in ovo tantagallinafapientia di
feftinatio ex parte à Diabolo eft : & hæc quidem vina , 1ex 4. elementis compofitio coaptata & compo
non parvam ipfis erroris præbet occafionem . Siqui fita.
SCHOLIUM.
dem præcipiti quodam raptu , ab infatiabili haben
di defiderio ac cupiditate concitato irruunt in ar Vi defcriptio varia hinc inde ha
tem. &te ,, duna illotis manibus , facra philofophiz Obetur apud philofophos : quorum alii ſubſtan
fubftan
myfteria , quæ temerare aut polluere nefas eft tra tiam ejus in quatuor partes dividunt , juxta nume
are , & re incognita , manum operi admovere rum quatuor elementorum , ut hic Hermes nofter:
conantur, ordine quodam inverfo, five, ut in fcho & fic putamen eft terra : albumen aqua : tenerior
lis loquuntur , per segov góregov , in tantam confu pellicula aër : & vitellus ignis. Alii in tres refecant
fionem illabuntur ut nunquam hinc aliquid laude partes , in vitellum , quem fulphuri comparant ; in
dignum confequantur. Cum igitur maximoperè ne albumen , quod mercurio fimile perhibent ; & in
ceflaria fit perfecta ac folida argenti vivi cognitio, putamen , quod falem fignificare volunt. Sunt præ
antequam quid tentetur in hac arte : propinquior tereà adhuc alii , qui luteum ovi , tres rubeos
autem & facilier via ad ipfius notitiam pervenien planetas repræfentare volunt : Martem videlicet,
Solem
 Lib . II. · Sect. I. Subfect . 11. 421

Solem & Venerem: album autem quatuor albos, Sa erit:& fpecies,quæ antea in ovo erat incompleta fi
turnum , Jovem , Mercurium, Lunain . Ambiens au ve imperfe&ta, nunc dicetur in pullo perfecta:
tem putamen effe tanquam cœlum o&avum , terrâ Sic quoque aurum cum jam pervenerit ad finem
five cinere im combuflibili,tanquam ftellis fixis or motus & fic formatum fecundùm primam & veram
natum . Hoc ultimum , quidam ajunt, gladio igneo intentionem Naturæ , ipfum folum dicitur perfe =
percutiendum , & in duas partes dividendum effe : &um , & cum reliqua metalla fint in motu ad for
ita ut veriffimè author fentiac, ejufmodi ovum mi main auri , dicentur imperfecta : quamvis formas
nimè effe gallinæ. Re& tiùs aliquis galli , quam gal ad invicem habeant diverfas , per quas permanent
linæ effe dixerit.Si enim vera eft hiltoria qua gallus& terminantur , & fint perfecta quodammodo in
decrepitus ætatis annum feptimum vel nonum at fua fpecie: attamen non funt in ultimo termino mo
tingens, parere perhibetur , ex quo nafcitur bafilif tus, in quo eft ultima perfectio .
cus , ferpens venenatiffimus , qui folo afpectu homi HERMES:
nem enecat: non fanè ovum hoc , tanquam materia Citofili, quod ingallina ovo maximumfubfidium eft;
prima bafilifci , adeò multum diſtabit à veneno ſa Sc & in natura propinquitas:in eo namque eftfpiritua
pientum , & mortifero , five aqua Draconis , fo litas & elementorum collatio,ac terra natura aurum eft:
tente & menftruofa. Utut fit , in effectu certè con SCHOLIU M.
fenfum deprehendimus manifeftum , ita ut minus 7 Titur hic author rurfus fimilitudine ab ovo
fit dubium de fimili quoque eademque utriufque Ufumta: qua inferre vult,quod, ficuti ovum gal
effentia . linæ omnia ad pullum generandum neceffaria in fe
Hic eft fine dubio gallus ille , quem quidam Af continet :fic quoque ovum Philofophorum,five mer
culapio fe oblaturum vovic fiper annum à morbis curius nofter in fe habet quævis fibi neceffaria. In
liber maneret. Hanc itaque ovi cum lapide fimi ovo inquit , eft fpiritualitas & elementorum colla
litudinem & confpirationem cum viderent tàm tio, quæ duo appellat maximum fubfidium & in na
veteres , quàm recentes quidam Philofophi , haud tura propinquitatem. Per fpiritualitatem autemi
ineptè ejus exemplum in defcribendo arcano Phy intelligit facultatem formatricem , fpiritum opifi
fico introduxerant . Sunt autem prætereà aliæ cau cem, & primarium pulli gignendi authorem. Is enim

fæ , quibus approbatur ovi exemplum. Quemadmo ex coordinatione elementorum quibus utitur tan
dum enim ovum optimi nutrimenti, bonu & lauda quam inftrumentis , omnia membra tam avis gal
bilem fanguine generat,vires ac fpiritus vitales im linacea, quàm Hermeticæ, naturali ſua & infita fcien
pense corroborat, & candidú præfertim ovi,faciem tia difponit, & fœtum Philofophicum perfe&è ela
a folis aduftione tuetur : Sic quoque mercurius fa boratum & omnibus numeris abfolutum , tandem
pientum debito modo præparatus & exaltatus , fi in hanc lucem edit : quem author refpe&u elemen
in parva quantitate fumitur , corpus humanum tarii artificii , terram effe dicit : Terram verò effe
non tantùm alit & nutricat , fed ab omnibus etiam aurum, hoc eft , opus completum. Præterea fi lite
præfervat morbis : & præterea corpora metallica ralem vocabuli ( Ovuм ) anatomiam paulò accura
tiùs examinabimus , inveniemus in eo omnia ad
contra omnem vim ignis tuetur : adeo ut eo tan
quam familiari & amico pabulo dele& tentur , & in metallicam Philofophiam neceffaria.Fiunt enim me
eo , liceat mihi cum philofophis loqui,meliorentur. talla ex geminis principiis: ex tribus nimirùm pro
Videmus porrò ovum vita prorfus deftitutum , & pinquis : qualia funt Sal , Mercurius & Sulphur : &
corpus mortuum effe : à naturali verò gallinæ incu ex quatuor remotis : quæ funt quatuor elementa;
bantis calore vitam recipere , & in certo & defini ut terra , aqua , aer , & ignis . Ut igitur de pro
to temporis fpatio, pullum vivum , plumis, capite, pinquis primùm philofophemur , litera O , Philo
alis, pedibus , & omnibus neceffariis organis orna fophorum Sal five Sol eft:qui primùm fabricat cor
tum excludere: Non fecus ac lapis nofter , qui in pus : quod artifex tractare , & in quamcunque for
crallo fuo corpore nullum vitale documentum præ mam ex naturæ præfcripto adaptare poteft . Sine
ftat,priufquam in propria aqua ftygia folvatur, & in Sale enim in æternum non coagulabuntur reliqua
eadem tanquam in matrice fua , quæ idoneum ipfi duo principia, Mercurius nempe & fulphur;propter
& moderatum præbet calorem , ad juftum tempus nimiam ipforum fpiritualitatem , qua prædita funt.
digeratur.Quo præterlapfo, in vivificum & fpiritua Sal igitur hanc habet proprietatem, ut fubtilia red
lem vertitur homunculum , five medicinam præ dat groffa, incorporea corporea , occulta manife
itantiffimam : quæ tot virtutum energiis excellic , fta. Unde Philofophus in Turba ait: facité corpora
ut miraculosè omnibus medeatur corporis infirmi non corporea: & incorporea corpora: Item , fumite
occultum & honorabile arcanum , quod eft magne
tatibus ; lepram , quartanam , morbum caducum ,
fies alba, & quæ eft cum vivo mixta , fed non acci
apoplexiam, & omnes morbos, quos vulgus medi
corum perperam judicat infanabiles , tollat atque piatis eam, nifi puram & mundam , & fuo imponitë
vafi, & orate Deum, ut hunc maximum videre lapi
perfe&è curet. An non hoc eft mortuos refufcitare,
dem vobis concedat. Quod verò attinet ad duo
& mox perituros è faucibus mortis eripere ? five
enim ovum fpeftes vita orbatum , five metalla im ifta VV, eandem ambo habent fignificátionem : &
per hanc ut vides pofitionem , in unam coeunt
perfecta & quafi mortua fivè ægrotos languentes &
literam , videlicet in X, quæ litera apud latinos
moribundos ubique, diâi veritatem agnofces. Sed
idem, quod denarius numerus,fignificat , cujus aliàs
confutandus hic occurrit eorum error , qui fpeciem
chara&er exprimitur per has duas notas 10 : quafi
unam in aliam tranfimutari poffe negant : ignoran
diceres , unus circulus , vel unica circuli revolu
tes diftinctionem illam inter fpecies perfectas &
tio, I. enim unitatis manifeftus eft character: O
imperfectas . Quicquid enim adhuc eft in motu ad
verò circuli : ita ut per hanc crucem X. five de
formam, ad quam ultimo ordinatur, dici debet im
narium numerum aliud nihil indicetur, quam ipfe
perfe&um:cum autem fuerit in fine motus , dici de
bet perfe&um. Ovum enim ratione pulli dicitur met Philofophorum Mercurius : de quo fupra in
noftris hieroglyphicis abundè fatis tractatum
&um : cum verò in ovum introducta fuerit
imperfe t
fuit. M. autem , quia millenarium æquipollet nu
forma pulli, ad quem tendit naturam ovo tanquam
ad ultimum fuum terminum : tunc pullus perfectus merum : in quo reliquorum numerorum ultima
NA eft per
Tom, L

61
 heca ca a
422 Bibliot Chemi Curiof

et perfectio , meritò fulphuris obtinebit vicem. Eſt SCHOLIUM.

ein fulphur ignis, effentia quinta , & fpiritus , qui
A Li eftia à cœleftibus & terren
calam filiausfive
, inferi ora
num
omnia vivificat & alterat, & omne germen germi
nat, & one lumen accendit & omnes fructus flo à terrenis gubernentur , foveantur & vivificentur.
rere facit. Quia enim omnia in fe poffidet ac com tionis principium in homine,
Cor enim vitalis fun&
plectitur, omnes quoque has fun&tiones, in naturali hîc locum vitæ, hoc eft, virtutum formalium in qua
rerum œconomia adminiftrat.Et hæc de tribus pro libet mundana diftribuendarum obtinet . Sed re
pinquis dicta fufficiant. Addemus nunc pauca quæ fpondet pater , quo res non opinioni filii conlenta
dam de remotis,ubi videmus ,OVUM exquatuor li nea , fit , fed aliter fefe habeat. Coelum enim , in
teris effe compofitum. Prima igitur litera O refert quit , eft mafculus terræ : terra verò fœmina cœli.
terram. Terra enim Philofophica rotunda effe de Unde optimè cum Hermete convenire arbitror Pla
bet,& circularis, ut cœlum motu fuo circa eam ope tonicos , qui cœlum intelligunt genitarum gignen

rari, & vim fuam in illam mittere queat. Nifi enim darumque formarum omnium feminibus confper
rotunda effet terra, Sol & alii Planetæ circa ipfam fum : ejus verò animam feminales rationes com
operationes fuas exercere non poffent: fcd curfus il prehendere, quas una divina mens omnes fuo quafi
lorum aut in circuitu impediretur , aut velociori finu gerit. Quicquid igitur mundi univerfitate
motu præcipitaretur : ut Paracelfus docet in fua au comprehenditur , id Deus cœlo elementifque con
rora.Duæ verò fequentes literæ VU, aquam repræ fervandum , ortuque affiduo continuandum fubje
fentant & aërem. Primùm verò V, quia confonans cit,ut jam nihil,vel exfemine gigni genitumque con
eft, litera obtufior, imperfectiorem quoq; craffiorem fervari fine cœlc poffit,nifi quid Deus, iis quafi mi
& obfcuriorem aquæ qualitatem denotat. Alterum niftris omiffis, ex fe proximè miraculo efficiat . Qua
verò U vocalis , hoc eft , litera fonantior ac cla cunque etiam fpontè fua nullo feminé prodeunt ,
rior,perfectiorem fubtiliorem, & clariorem aeris fi ut ftirpes pleræque & animantes , metalla omnia
gnificat proprietatem. Eft enim aër Philofophorum omnefque lapides , ex uno cœlo formas proprieta
oleum : quod tincturam imprimit conftantem,fixam tefque fumunt, quod femper præfto eft, & in omnem
& flabilem. Aqua verò etiamfi madefaciendo quoq; materiam idoneis præparationibus inftru &tam, for
tingat , levi tamen momento ifta tinctura rurfus mam immittit , qualem illa meretur. Hæc itaque
abftergitur. Ultima denique litera M, ignem ma cœleftis caufa præftantiffima & nobiliffima omnium
nifefte nobis depingit . Ut enim M, millenarius nu eft formarum exemplar , cujus per omnia diffuſa
merus omnia continet , ita quoque ignis omnia virtus quocunque penetrat : quam Plato mundi ani
tandem in fe tranfmutat , adeoque cuncta ignea, h. mam , alius quidam datorem formarum , Ariſtote
e. fpiritualia & cœleftia reddit. Si igitur tria illa les univerfalem naturam appellavit. Terra verò eft
principia propinqua, fal,mercurius,fulphur; & qua fubje&um & receptaculum omnium radiorum influ
tuor hæc remota, Terra videlicet , Aqua , Aër , & xuumque cœleftium : ipfa à coclo fœcundata , om
Ignis , arte noftra fecreta in unum reducantur cor
nium ex fe ipfa eft gignitiva: omniumque fœcundi
pus: feptenarium metallorum numerum five verum tatum receptiva , & veluti prima parens , etiam
iud Philofophicum five magicum ele&rum confpi omnium pullulativa, centrum fundamentum, & ma
cuè nobis exhibebunt : in quo omnem naturam ter omnium.
mineralem quiefcere & fabbatizare, fuprà luculen HERMES.
Ilius ,
ter fatis oftenfum fuit
. Ex quibus omnibus palam liv,Pater , quid iftorum eftdignius altero, an ef
convincitur : Ovum fibi partum Philofophi
cum producendum fufficere : nec opus habere alie indiget : mediocre enim propofitum eft præceptis. Acfi
na Alchymiftarum, fufflonum, & infenfatorum ho diceres Sapiens imperat omnibus hominibus : Medio
minum additione. cris enim eft melior eo , quod omnis natura cumfua ad
HERMES. unatur focia. Invenimus in virtute fapientia, quod me
Ilius ad Hermetem inquit : Sulphura noftra operi diocre coadunatur; At ille , Pater at quid illorum est
convenientia que funt , cœleftia, an terrena ? Et ille: mediocre? Refpondit : unicuique natura triafunt duorum
quadamfunt cæleftia, quadam verò terrena. Primo utilis aqua : deinde unguentum : inferius veròfax
SCHOLIU M. manet.
Equitur hic brevis Dialogus, in quo interlocu SCHOLIU M.
Sttores funt filius & pater. Filius quæftione pro I igitur magico quodam matrimonio copulan
pofita fcire cupit à patre:num fulphura in opere no Sa da funt cælum & terra : quæritur , utrum præ
ftro fint cœleftia , an vero terrena? Ad quæ pater ftantius in arte fit, cœlumne , an terra ? Refponde
refpondens ait : effe ea non uniufmodi, five ejus tur : Neutrum feorfim quicquam præftare, nifi fimul
dem generis:fed quædam cœleftia effe,quædam ter ambo conjungantur. Cùm verò cœlum fit in fub
rena; interim tamen in confeflo manet : ambo effe ftantia fua adeò fimplex , purum , & omnis altera
fulphura. Per cœleftia fulphura intelligo Solem : tionis expers, ut & hanc ob caufam dcúµßλytov ab
per terrena verò Lunam . Sol enim eft corpus cali Ariftotele nuncupetur : dubium hic multis oritur ,
dum, fixum, rubeum , & incremabile , qui Lunam quomodo poffit ejus aliqua portio five particula,huc
foeminam fuam frigidam , volatilem , candidam & ad nos demiffa, commifceri cum terra noftra cralla,
combuftibilem perficit, & in gloriæ fuæ folium eve impura,& variis alterationibus obnoxia . Sed fcrupu
hit & exaltat. Quod autem ut fiat , mifcendum eft lum iftum ex animo tibi eximit Hermes hic verbis:
pugnans cum igne eis conveniente : præliantur , & Mediocre enim , inquit , propofitum eft præceptis.
amicitia fit conftans : ut mox in fequentibus plu Quid verò mediocre fit, explicat rurfus in fequenti
ribus dicetur. bus, ubi dicit, Unicuique nature tria funt duorum :
*11 6th 1026 primò utilis aqua, deinde unguentum:inferius verò
HERMES.
( 32281 fæx manet. Idem eft ac fi diceret : Coelum & terra
Ilius: Pater, puto cor infuperioribus effe cœlum , in non poffunt invicem conjungi fine medio : non fe
inferioribus terram. Pater.Non eft fic: verùm maf cus, ac anima & corpus , ut alibi loquitur, non pof
eulus eft cœlumfœmină , &fœmina terrâ maſculi. funt in unum corpus uniri fine fpiritu . Spiritus igitur
mediator
 Lib . II. Sect . I. Subfect. II.
423

mediator legitimus eft omnis veri matrimonii tam eft fpiritus ille vitalis , cuneta permeans entia om=

naturalis , quàm fupranaturalis . Cœlum enim ob na nibus vitam & confiftentiam præbens, ligans ; mo
vens , & implens omnia. Unde fenior Philofophus :
turam fuam fimpliciffimam , ac fummam perfe & tio
nem , eft inftar animæ. Ut igitur coelum five anima Aër , inquit, eft ex aqua, nec feparatur ab ea , & ex
ambobus confiftit vita uniufcujufque rei . Videmus
cum terra five corpore naturali unionis thoro co
enim non rarò ex aquis ftagnantibus fœtentibus ;
puletur , neceffariò fpiritus, qui cum utroque par
& putrefcentibus ftatim infici aerem , qui ex tanta
ticipat , & propterea mediocris , hoc eft , non fim
corruptione terram confinem omnem inficit , om
plex & purus nimis , neque nimis crallus & impu
nifque generis febres ardentes , peftillentes , aliof
rus ab Hermete vocatur ; fuo interceffionis jure &
que fimiles horrendos effe&us inducit , qui nullo
authoritate hanc copulationem firmam ratamque
remediorum genere à medicis curari poffunt.
efficiat. De hoc fpiritu ita loquitur Marfilius Fi
Quod cum animadverterent nonnulli fagacioris in
cinus libr. 3. de vita cœlitus comparanda , cap. 3.
genii medici ,huic malo fola caufæ ablatione fuccur
Spiritus ifte , inquit, eft corpus tenuiffimum , quafi
rendum effe judicârunt. Aerem itaque venenatis &
non corpus & quafi jam anima : item quafi non ani
ma & quafi jam corpus. In ejus virtute minimum noxiis vaporibus contaminatum , magno lignorum
eft naturæ terrea : plus autem aqueæ , plus item incendio expiarunt , & tam exquifitè repurgarunt ,
ut fublatis prorfus peftilentibus iftis & nocentiffi
aëreæ rurfus ignea ftellarisque quamplurimum .
mis halitibus, ferenam, claram, optimam & faluber
Ha&enus ille.
rimam efficerent aeris fubftantiam . Idem ufu venit
Hic quoque Hermes nofter trium facit mentio
cœlo Philofophico , quod in refolutione fua prima
nem : Aque , unguenti & fæcis.Solem autem aquam
five putrefactione adeò horrendè inquinatur, ut tan
utilem pronunciat : fæcem autem ait in fundo tan
quam venenatiffimus Draco fuo attactu omnia infi
quam inutilem refidere : unguentum verò ad utrum
ciat: Unde etiam dicitur in tenebrofa domo habi
que ambigens in medio relinquit.Eft igitur unguen
tare: nigredinem, fumum, fæcem, & mortem ipfam
tum fpiritus ille, qui manet in medio: aqua verò fi
tum
in fe poffidere. Quamdiu igitur cælum ita infe&
ve anima in cœlo , & corpus five terra in fundo.
Iterum anima defecata fola in cœlum afcendit, manet, in priftinam naturam fimplicem, puram , fi
quia prius de cœlo defcenderat , juxta illud Joh . 3. xam, & perennem redire nequit .
Nemo afcendit in cœlum, nifi qui defcendit de cœ Quamobrem autor præcipit , ut Draco per ni
gredinem afcendat in aerem : quod vix continget,
lo , filius hominis , qui eft de cœlo mediator vide
licet & falvator generis humani , Dominus nofter ob ejufdem craffam & ponderofam corporis mo
lem : quæ non furfum tendet priufquam ignis vi &
JESUS CNRISTUS , qui fpiritu fuo falvifico , homi
potentia in vitro Philofophico refolvatur in aeream
nem in tenebrofo hujus corporis ergaftulo illumi
& vaporofam fubftantiam & ita foluta , frequenti
nat, & in vitam æternam tingit. Is enim eft vera lux
aeris ventilatione , exactè perpurgabitur , & pri
mundi cujus unica guttula totius mundi tenebras
mavam cœli naturam recuperabit. Quem finem fi
in meram lucem , ipfo Sole fepties clariorem, con
affecuti fuerint artifices , Deo imprimis hymnum
vertit : & ut non minus verè, quàm eleganter pie
canentes, cùm lætitia piè exultabunt .
que canit Poëta :
HERMES.
--- - cujus de lumine lumen
Omne micat, fine quo tenebrefcunt lucida , de quo Scito fili, quod unguentum mediocre , quod eft ignis,
Lucefcunt tenebra , atque inamæna noctis imago. eft medium facem & aquam ,
Et Solomon Rex lib.Sap.cap.7.inquit : Is eft candor aqua, quia unguenta & fulphura dicta funt , quia inter
ignem, oleum & fulphur proxima propinquitas eft , quia
lucis æternæ , & fpeculum fine macula Dei majefta
tis , qui omnia innovat , & per nationes in animas quemadmodum ignis accendit ,fic &fulphur.
SCHOLIUM.
fanctas fe transfert , amicos Dei & prophetas con
ftituit , quique fpeciofior Sole, & fuper omnem di Uthor ipfemet jam explicat dubium quod
fpofitionem ftellarum luci comparatus invenitur Aoriri poffit ex vocabulo mediocris : & dicit
effe ignem. Quanta autem fit vicinitas vel potius
1 prior. Quemadmodum igitur Chriftus , almo fuo ac
divino lumine hominum corda accendit , illuftrat , identitas inter ignem, oleum five aerem, quemfupra
& falutari facrofan& ti Spiritus igne purificat : Sic fpiritum effe diximus, & fulphura: ( quæ omnia cum
ignis natura participant ) quod author probat ex
quoque lumen Naturæ , omnia hæc inferiora , mun
omnium inflammatione,quam in momento, admoto
dana & naturalia non tantum illuminat , fovet &
confervat : fed accedente faltem elementorum fepa igne, concipiunt tam apertis hic ab ipfomet Herme
te declaratur verbis, ut fi pluribus in iis elucidan
ratione , miranda quoque præftat , non tantùm in
dis immoraremur, vel ipfiffimæ & evidenti verita
metallis repurgandis , fed vim quoque habet maxi
tis luci, tenebras potius offunderemus.
má in lapidibus expoliendis & exaltandis ,quos per
Sedulo tamen advertendum interim eft tam hic
multorum temporum circumvolutionem , in cœle
quàm alibi , quod ex fulphuribus , de quibus Philo
ftem ac crystallinam claritatem perfectè convertit .
HERMES. fophi loquuntur, ea tantum fint eligenda, quæ prin
cipiis fuis propinquiora. Sicut enim , tefte Hippo
Raco autem in omnibus his habitat : Ejus autem
crate, calore naturali magis abundant infantes re
a nigredo in eis , & per eam
Ddomusfunt tenebr & cens nati , & vix ab uberibus naturæ abla&ati , quàm
in aerem afcendit , qui eft eorum cœlum exfuo oriente
adultiores : ita inter fulphura rerum , quorum diffe
dum autem fumus eis permanet , non funt perpetua . Sed
rentia longe lateque fe extendit, nobiliora & præ
ex aqua fumum depone, & ex unguento nigredinem ,& ftantiora funt ea tantum, quæ primitivæ five mer
exface mortem. Et habita diffolatione munere trium
curiali origini funt viciniora , quàm quæ longiùs
phali , quofcilicet poffeffores vivunt .
hinc recefferunt. Propinqua autem funt , quæ extra
SCHOLIU M.
huntur ex ipfo Mercurio , auro & argento : Remo
Iximus jam de cœlo & terra, deque eorum ma
ex reliquis metallis : verò,
videli tiora, quæ
quæ ex cæteris mineralibus , omnibufque animali
cet five aqua, quam fpiritum appellavimus, Eft enim
bus & vegetabilibus educuntur.
aqua nihil aliud , quàm aër coagulatus : Aër verò
Na 2 HER
Tom. I.
424 Bibliotheca Chemica Curiofa
HERMES: tio fumitur ex illa Aftronomia , quorum principia,
Citofili , quod omnes Sapientie , que in mundo funt, Chymica demonftratione adeò funt ſtabilita , ue
Sc Thuic mea fapientiafubdita funt. His in mirabilibus non nifi infenfatus & mente captus illa negare au
occultis elementis, artes cafuum , funt quasfinit & con fit. Aftra enim Chymicus non longè hinc diftantia,
fecuta eft. Oportet igitur illum , qui introduci vult in fed propè ante pedes jacentia contemplatur , imò
hanc noftram occultamfapientiam , arrogantia vitium non manibus tantum illa tractat , fed afcenden
àfe expellere , & pium & probum , & profunda ratio tium quoque infortunatorum & malignorum cur
nis effe, hominibus propinquum , fereni vultus ; falutare fum , huc illuc , prout vult , impellit , omneque
diligenter , & fibipatentium arcanorum effe obfervan malum in tempore præcavet , & arte ingeniofa
tem . depulfat. In Theologia verò fi fortè incredulus
SCHOLIUM. quidam ac facrarum literarum rudis & ignarus,
Uod hodiè apud nos Philofophiæ ,id olim apud quales olim fuêre gentiles plerique , Deum nega
Qvetutiffimos Philofophos Sapientiæ ftudium ret , divini numinis poteftatem , majeftatem , &
appellatum fuit. Dicitur autem Phythagoras pri gloriam tam perfpicuè , & fine omni hæfitationis
mus fuiffe , qui tam fplendidum & magnificum fa fcrupulo demonftrabit Chymicus , ut quafi vi ali
pientis titulum recufarit : & ex fingulari quadam quis ire cogatur in confeffionem Dei alicujus Opt.
modeftia maluerit Sapientiæ amator five Philofo Max. cujus poteftas & magnificentia fit infinita &
phus , quam Sapiens falutari. Cui aftipulatur Theo immenfa. Sic confequenter judicium efto de cæte
dorus Zvingerus , magnum illud Germaniæ lumen, ris quoque omnibus propemodum difciplinarum
volumine. 3. Theatr . vit. hum . Sapiens , inquit, fo generibus.
lus Deus. Hujus amator eft , & imitator Philofo Quod cùm ita fit , maximam fane Chymiæ di
phus , in intelligendo fimul , & agendo. Amat, ut gnitatem & excellentiam effe nemo inficias ibit.
potiatur ; imitatur , ut exprimat. In hanc fenten Eft enim illa fax & lumen , cujus fplendore , ar
tiam quoque canit ftellatus five renatus ille Poëta tium & fcientiarum veritas , quæ aliàs pfeudodo
Marcellus Palingenius in his verfibus : &
torum vitio in profundo & tenebrofo mendacio
O demens , reperiri qui fapientem rum pelago demerfa jacet, eluctari & clare illucef
Poffe putas quenquam in terris : fapere ille videtur, cere incipit : Et ficut nihil reperitur , quod tefte
Qui minus eft aliis ftultus , licet infipiensfu . Pfalmifta regio , fe abfcondat à calore Solis ; fic
Convenit haud dubiè folis Sapientia divis. nulla eft ars & fcientia tam ambiguis & fallacibus
Hic igitur quando Hermes ait , omnes fapientias fundata principiis , quæ non per Chymiæ fcien
in mundo , fuæ fapientiæ fubditas effe , intelligen tiam , tanquam ad lapidem Lydium , probetur : &
dum id eft , de omnis generis fcientiis & artibus abftrufa ejus & abfcondita veritas in lucem tan
five difciplinis , quas ut fupra cap. 1. demonftravidem revocetur. Meritò igitur reliquæ fcientiæ,
mus , fub fe complectitur unica Philofophia Her hanc tanquam fuam Dominam ac Reginam agno
metica. Theophraftus Paracelfus , magnum illud fcant , eique ut decet , ancillentur , ac miniftrent.
Philofophorum & Medicorum fulmen , ex eodem Mirantur multi , cur Chymici authores , Artem
Hermetica Philofophiæ fundamento , doctrinam fuam tàm multiplici fcibendi ftylo prodiderint:
fuam aliquot centum librorum commentariis.com terminos five vocabula artis mutuantes modò à
prehenfam deduxit : & ex Philofophica libertate Phyficis , modò ab Aftronomis , Geometris , Ari
fæpenumero Chymiæ xalox tribuit Philofophiæ thmeticis , Medicis , Theologis , &c. Caufam fi.
nomen. Hinc aražias & confufionis , in tradendis nefcis , dicam : Chymia per fe fimplex , perfecta,
artibus iniquè à nonnullis accufatur. Sed fi ejufmo circularis , univerfalis , ampliffima , magnificen
di cenfores rectè affecuti fuiflent Paracelfi confi tiffima , & regia , fola in fupremo artium folio
lium , proculdubio non tanta reprehenfionis præci conftituta cæterarum artium feu fcientiarum operâ
pitatione in eum furrexiffent. Jacobus Zvingerus & minifterio , tanquam regina famulabus &pedis
filius Theodori , vir aliàs doctiffimus & in Philofo fequis fuis utitur : unde etiam ipfæ mirabili con
phia tàm Hermetica quàm Peripatetica folerter fenfu & confpiratione in hujus unius dominæ fuæ
admodum , & felici ingenio verfatus , Paracelfum minifteria promptiffimè undique concurrunt &
ait confusè & indiftin&è nimis has tradidiffe artes, confluunt. Sed qui craffo funt & hebeti ingenio,
eafque ferè omnes fub una.Chymia complexum fuis confenfum hunc in artibus vix olfacient , nec quan
fe cum tamen diverfo confiderationis refpe&u tumvis præmoniti , capere fatagent : Unde etiam
fingulæ confiderandæ fuiffent Chymiæ enim dicit fibi non temperabunt à bonorum vituperiis. Qui
fua effe principia peculiaria ; item Phyficæ , Aftro bus verò
nomie , Theologiæ , cæterisque , fua quoque ab E meliore luto finxit præcordia Titan :
aliis diverfa effe. Sed pofito hoc, ita effe : quomodo Ita ut ab omni mentis vertigine liberi & immunes,
verò poterit quæfo aliquis Chymiæ ignarus , folidè artium & difciplinarum naturam penitus infpi
perfcrutari Phyfices principia , quæ juxta commu ciant , hi æquiori animo in Hermetem & Paracel
ném philofophantium opinionem, funt tantum me fum erunt , & Chymiam artem nobiliffimam fuæ
ra hominum fomnia , utpote quæ omni certitudinis eminentiæ & dignitatis laude non tantum non
fundamento carent , nec quænam , aut qualia illa privabunt , fed tantorum etiam virorum inftitu
fint , verè aut perfe&è fciri poteft , nifi accedat tum , tanquam laudabile , nec fine gravi receptum
Chymicus , qui ad oculum demonftret horum cer ratione, comprobabunt.
titudinem. Aftronomi quoque in prognofticis & Nullum planè dubium eft , quin Zvingerus , vir
divinationibus fæpenumero adeò à vero fcopo aber aliàs acuto & perfpicaci ingenio , hanc veritatem
rant , ut illorum fides noftro feculo valdè pericli jam dudum fat perfpe&
tam agnitamque teneat : in
tari cœperit , ideoque ob nullam aliam caufam , terim tamen , dum in Peripateticorum placitis li
quam quod Chymia imperiti ex aftrorum fuperio berior verfatur , in iifque utcunque tutandis fibi
ri tantùm firmamento affixorum , & longiffimè que partem aliquam vendicat , videtur in hoc D.
hinc difitorum viribus , fitu , & conftellatione , fu Pauli exemplum imitari , qui , ut multos lucreface
tura prædicere conantur : in quo tamen turpiter ret, multis fimilis factus eft. Reliqui verò qui fine,
falluntur. Multò enim certior prognofticandi ra rei cognitione, de tam præclaris mundi luminibus,
tanquam "
 Lib . II. Sect. I. Subfect . II. 425
tanquam cæci de coloribus , perverfi judicii fui ideo tam frequenter repetit , ne cœlefte fophici
venenum expuunt , fimiles videntur canibus ad ve- filentii figillum fortè frangatur , & fic árs noftra fa
nationem ineptis , qui licet magnum quidem lacratiffima in impiorum manus delapfa , nefariè pro
trando excitent ftrepitum , nihil tamen capientes , fănetur .
HERMES..
plus nocent quàm profunt . Sed ominis his , nunc
in textu breviter
Tfcias ,fili , quod lapis nofter expluribus rebus ,
da aggrediemur. Enumerat autem quædam artificis Eins dolorque el quather woadunains &
requifita : & primùm neceffe effe , inquit , ut is , qui
compofitus eft elementis , que nos oportet dividere , &
occultæ hujus fapientiæ lumen intueri cupit , fit ab
per membra fcindere , & arins fequeftrare , partim
omni fuperbia & arrogantia alienus. Superbis enim
mortificare in eo naturam , quæ in eo eft, aquam & igne
refiftit Deus, & humilibus folis largitur tua gratiam . in eohabitantem cuftodire , qui ex quatuor elementis,
Deinde pius fit & probus . Nil enim homini pie & eorum aquis ; fua aqua cominere , fcilicet , que non
tate ac probitate utilius , quibus & Deo & homi
eft aqua forma , fed ignis , aquas afcendens , & conti
nibus fe commendat . Sit præterea acri & profundo
nens in vafe fyncero ; & nefugiant fpiritus à corporibus:
ingenio præditus : fine quo vix fe extricare pote
mam fic ingentes fiunt & permanentes.
rit experplexis illis & falebrofis Philofophicilaby
rinthi cafibus . Humanitatem etiam & comitatem SCHOLIUM .

Elementorum divifio & compofitio , in lapidis

erga
que homin
nte es at
r exerce , in
:&alloquiis &fibi
faluta tionib
concre ditausà,De
freo & generatione , nulla poteft
tudine melius explicari ; quam per oleorum Chy
vel à præceptoribus arcana non temerè in vulgus
micorum præparationem. Ut igitur rein penitus à
diffundat , nifi Dei in fe iram concitare , & in præ.
capite ad calcem ufque oculis fubjiciamus , exem
fentiffimum vitæ difcrimen , fe ipfum petulanter
pli loco proponemus , olei baccarum juniperi con
conjicere vult . fectionem : quam aliquis vix aggredietur , nifi pri
HERMES.
mò omnium ex femine juniperi è terra nafci infti
Thoc fcias , fili , nifi fciat mortificare , generationem
tuerit arbufculam five juniperum , quæ in primo
Et h cere , fpiritus vivificare , mundare , & lu
indu anno fterilis , non nifi caudicem , ramufculos & fo
menintroducere , quoufque bellentur , incolorentur , &
lia profert , quæ omnia tanquam partes craffiores
à maculis mundentur , velut à nigredine & tenebris ,
terræ vicem obtinent: Et hæc eft prinia lapidis
nibilfcit, nec ci perficitur :fi autem hoc fciverits magna
operatio , quæ ejus dicitur putrefactio five folutio
dignitatis erit , adeò ut reges ipfam venerentur . Hac
in terram. Anno fequenti fecundo pergit Natura
arcand , fili , oportet nos cuſtodire, & ab omnibus impro
operari in arbufculam , & nulla accedente alia cul
bis & infipientibus celare . tura , vel extraneo auxilio , nifi Solis tantummodò
SCHOLIUM .
calore naturali , juniperus incipit ferre flores cine
Ortificare Philofophus fignificat in partes
enim fitios quafi & qui
teneritudine & mollitie fua aquam repræfentant
Philoſophus : Scias , inquit , quod non fit genera
Philofophicam : vel lapidem in elementum aque
tio abfque corruptione unde ftudeas in putrefa
refolutum . Si anno tertio Naturæ robur magis ina
&tionem . Et alius Philofophus in Turba : putrefa
gifque crefcit & augefcit in árbore juniperi, quæ in
&io, inquit , eft maxima , & attrahit maximum ar
tertia revolutione annua ( annus enim producic
canum. Magnetica hæc arcanorum attractio , in non ager ) flores illas in bacculas albicantes com
omni generatione naturali perfpicuè relucens , &
mutat : juxta illud Philofophorum axioma : Cor
non nifi Philofophiæ myftis & initiatis doctrine
ruptio unius eft generatio alterius. Ejufmodi bac
filiis cognita , multa ubique operatur admiranda
culæ jam continent quidem in fe oleaginofam quan
in natura. Per hoc enim medium, tanquam per fca dam pinguedinem , fed crudam adhuc , neque fatis
lam Jacobi , in magno mundi alembico continuus
decoctam. Unde aeri comparanda veniunt . Quarto
elementorum afcenfus & defcenfus , & unius in al-' & ultimo anno candentes illæ baccule vertuntur
terum converfio : ita ut inferiora cum fuperiori
in baccas nigras , qui color confummatæ in illis, &
bus arétiffimo matrimonii fœdere invicem co
perfecta maturitatis fignum eft ultra quem natura
pulentur , & tandem illa per hæc perficiantur . fine artis auxilio operari amplius nequit , Continua
Quod matrimonium rectè à Paracelfo , magno Phi
to enim hactenus digeftionis tempore tam exquifi
lofophorum antiftite , Gamathea dicitur. In prin. tè à Naturæ igne funt excoctæ & maturatæ, ut ig
cipio itaque generationis , in putrefactione vide neæ naturæ participes redditæ , totæ in ignem eva
licet , fpiritus vitales languidi adhuc funt & debi ferint , adeò ut per fe altiorem elementorum or
les , adeò ut prorfus mortui videantur : qui ex di
dinem afcendere nequeant , nifi arte adjuventur.
geftionis continuatione indies magis magisque Quoniam autem admixta adhuc corporea craffities
corroborantur , & quafi revivifcunt , & ad fummum in his baccis, fpiritualem & igneam medicinæ effe
repurgati novum recuperant perfectionis lumen .
tiam multú impedit, adeò ut tardius penetrando vi
quod fua claritatis efficacia , omnes maculas & ni
res fuas in corpore ægri non liberè exerere poffit :
gredinem five tenebras in corporibus abftergit ac artis adminiculo adhibito , corporea ifta & inutilis
delet , non fecus ac Sol difcutit & pellit nubes : fubftantia inde feparanda eft:ita ut interior tan
ipfifque colorem inducit fulgentiffimum & fplendi
tum & purior Nature vis , quæ fola juxta Hippo
diffimum : quo inducto opus fuum perfectum habe cratem , morborum medicatrix , in oleo fubtili,
bit artifex , & dignus erit , qui regiis afficiatur
penetrante & juvante relinquatur. Quod oleum
honoribus . Hunc autem fcopum nifi affecutus fue
Chymico artificio ita præparatum , non amplius
rit ,in vanum laboravit omnia. in fe continet craffitiem ullam , nec igneam aut
Benè igitur operanti , bene erit , Rege fque illi
corrumpentem habet naturam , fed ætheream
favebunt, maximifque ornabunt dignitatibus . Tan
& cœleftem , puriffimam & fubtiliffimam : fic enim
dem conclufionis loco , in hoc paragrapho , addit
tinget corpus humanum in fanitatem fummam,
1 author communem illam admonitionis formulam ,
& in eo ftatu diu cum eo permanebit. Quicunque
de arcano ab improbis & indignis celando quam Nn. 3 igitur
Tom, L
 426 Bibliotheca Chemica Curiofæ

igitur cupit elementorum divifionem & compofi natura folers ac fagax fimplici fua operatione,opus
tionem in magno Philofophorum opere exacte in produxit multò artificiofius ac ingeniofius : quàm
fuere is fibi exemplum hoc de oleo juniperi pompofis & bullofis fuis receptis & proceffibus, ut
no ante oculos ponat naturam fequatur , & ces vocant , unquam præftaret omnis feplafiariorum
fante natura , attem fibi operis adjuvantem fo & fophiftarum cohors. Philofophi dicunt : ignis
ciam adfcifcat . Ars autem, tefte Bernhardo comite & azoth tibi fufficiunt . Difce igitur primùm à natu→
Trevifano, Naturam folo igne adjuvat. ra,azoth five aquæ iftius Philofophicæ præparatio
HERMES. nem. Hanc poftea aquam præparatam , five artifi
Benedicla aquina forma pontira , qua elementa cialiter adjuvante natura produ&am , fimplici
✪" A. ani ›
ma , ut formam fulphuream poffideamus , aceto noftro igne folo coques , nec te tædeat: & fic haud dubiè
eam mifcere. Cum enim aqua potentia , compofuumque optatum finem confequeris. Hæc quidem operatio
folvatur , clavis reftaurationis est. Tunc ab eis mors , five co&
tio fimplex quidem eft & linearis, fed tamen
nigredo fugiunt , &fapientia procedit. non ruftico planè modo five ingenio perficienda
SCHOLIUM. Igitur antea dixi, fimplicem illam quidem effe , fed

cæ,adeò utac merito benedi&a dicatur. Satis fam. Qui igitur ingeniocognitam
valet , in,ea
hoc eft
, ingenio
ftudiosè & fide
enim laudari, aut verborum encomiis deprædicari liter indaganda , fpretis interim omnibus fophifti
vix poteft. Sicut enim aqua fontana fordes rerum corum proceffuum ambagibus , haud fruftrabitur :
abluit externas : ita hæc aqua elementa non tan fed hac ipfa occafione, in profundiffima alia natura
tum diffolvit, fed quoque internas corporum impu fecreta & penetralia penitus introibit .
ritates aufert , & juncta aceto Philofophico , elicit
ex ipfis fulphur incombuftibile , quod per proje CAPITULUM III .
ctionem imperfecta metalla tingit in aurum & ar
gentum. HERMES .
Hec aqua eft clavis artis , 'qua quo fæpius ape fili , quod Philofophi nexibus ad pugnandum™
Cito ,
riuntur, hoc eft, folvuntur corpora , eò magis coa Sci cemra ignem vinculant roboratis , quia spiritus
gulantur , eoque fiunt nobiliora , præftantiora & ablutis corporibus defiderant ineffe & ipfis gaudent.
perfectiora: adeò ut nullum prorfus veltigium mor Habitis autem ipfis , ipfos vivificant , & in eis habi
tis , nigredinis & imperfectionis amplius in ipfis tant , & corpora cos continent , nec ab eis unquam fe
remaneat. parantur.
Hujus aquæ præparatio paucis cognita eft, pro SCHOLIUM.
pter artificii ingeniofam fubtilitatem: vulga- T
res illi Alchymiſta in fuis deftillandis aquis mini- piritus cum corporibus perfectè uniantur,
& ar& tiffimo vinculo invi
me adhibent. cem conjungantur , corpora priùs cum azoth &
Quicquid enim in hac arte abfque Naturæ fimul igne mundanda & abluenda funt. Eft enim ablutio
adjuvantis adminiculo præfumitur, opus vanum & nigredinis terminatio , vel mundatio , donec album
irritum eft. Aquarum enim fortium, regiarum, alia tè album, & rubeum plenè rubeum Mun..
fiat perfe&
rumque fimilium ponticitatem , & folvendi vel at datis hoc modo corporibus , fpiritus ex naturali
terendi potius facultatem habentium, & propterea quadam propenfione trahuntur in illorum amo
aurifabris etiam ufitatarum præparatio , tam aliena rem quo ardente inflammati, fubito cum corpori
eft à vera Chymia, ut major fit fimilitudo colorum bus commifcentur , & fic ambo tam indiffolubili
in Ethiope & Dano, quàm in Sophiftica illa & in focietatis vinculo invicem colligantur , ut in æter
vera præparatione. Re& tam itaque veramque præ num amplius non feparentur.
parandi rationem non à magiftris , fed ab ipfa na Sed noli exiftimare, hanc copulationem effe for
tura difcendam planè arbitramur. Videmus enim tuitam :fed quia tanta inter corpora & fpiritus in
ipfam ex profundis montium abyffis ad nos mittere tercedit affinitatis propinquitas : facilè ineunt hoc
rivulos aquarum,præftantiffimis omnis generis vir perenne invicem & indiffolubile amicitiæ fœdus.
tutibus ac donis , tam ad Chymiam , quam medici Ab uno enim fonte & principio prodierunt ambo.
nam præditarum : quarum præparationem ipfa fola Corporibus autem priores & hinc etiam nobilio
abfque ullo confiliario abfolvit. Hujus generis fons. res, & præftantioresfunt fpiritus, qui corpora, five,
habetur in Ungaria , cujus aqua facultatem habet ut Marfilius Ficinus loquitur , efcas fibi congruas,
omne ferrum in cuprum tranfmutandi. Sunt præte quibus allicerentur , affecerunt : & femper libenter
rea alii, in quibus fi lignum ad tempus certum de que habitant in eifdem .
tinetur , indurcfcit & vertitur in lapidem. Similem HERMES.
fere fluvium quemdam in Thracia quoque inveniri pof
Uncitaelem
tingun
enta
t& altua
mort eravivif
ntur icant corp
ur: & ope
, &mira pecom
raora rma
author eft verfibus:
Flumen habent cicones , quodpotumfaxea reddit. nentia operantur, ut in quit Philofophus .
Vifcera, quod tactis inducit marmora rebus. SCHOLIUM .
Præter thermas autem & acidulas infinitas , quæ Omus , ut loquitur Paracellus , per ſe ſemper
paffim in Gallia noftra & tota Europa occurrunt , mortua manet : foli verò inhabitantes vivunt.
Do
nuper in fuperiori Germania , in Milnia videlicet , Sic corpora metallorum funt domicilia fuorum fpi
prope Schnebergam urbem , ficut à quodam Ger rituum , qui , dum à corporibus recipiuntur , terre
mano amico ad me perfcriptum eft forte fortuna à ftrem illorum corpulentiam paulatim attenuant,
quadam muliere ægrotante per fomnii beneficium corrigunt , & vi fua vivificandi , vitam in ipfis fo
inventæ funt acidule : quarum effe &tus in multis pitam excitant. Vita enim in metallis latenter
morbis
" graviffimis percurandis fummopere prædi quiefcit , nec vim fuam oftentare poteft , priufquam
cantur. Ad harum & fimilium aquarum præparatio corpora exaltata , & in fpiritum fpiritus enim fo
nem nullus unquam acceflic Pharmacopaus , nul lus vivificat ) verfa fuerint. In hunc dignitatis ordi
lus deploratus Alchymifta : & nihilominus tamen nem adducta , tùm demum perfe & tionem quoque

reliquis
 Lib. II. Sect. I. Subfect. II. 427

reliquis imperfectis corporibus , ex ea , qua pollent ritas erat ex effentiali Naturæ libro , tahquam quo
fuperabundanti tingenti virtute & facultate, com dam lumine certam ac veram ad naturalis fcientiæ
municabunt : & attactu fuo omnia in fixam & per fontem viam monftrante : ipfi hac luce neglecta de
82.

manentem tranſfubftantiabunt naturam. Hæc au fecerunt ad inanes & frivolas gentilium & ſophi
tem eft proprietas medicinæ noftræ, in quam cor ftarum opiniones, ex quibus nullam ha&enus certi
pora redacta funt , ut ejus una pars primùm tingat tudinem haurire potuerunt, nec in pofterum haus
corporis imperfe&i partes decem: deinde centum: rient unquam. Et fic dereliquerunt fontem five ve
tertiò mille quartò decies mille , & fic fiat pro nam aquarum viventium , & foderunt fibi cifternas,
greffus in infinitum . Ex quo manifeftè elucet fum diffipatas, quæ continere non valent aquas. Jerem .
ma verbi iftius efficacia , quo Creator creaturam cap . 2. Si nefcis fontem , ex quo vivificum illud
univerfam affatus, dixit : Crefcite & multiplicamini . deorum nectar & Ambrofia , five aquæ vitæ pro
1
Quantò enim magis folvitur medicina : tantò ma fluant : Ecce, quæfo , quid Efther cap. 1o. in fuo li
gis crefcit in virtute & potentia : que alias fine fo bro dicat : Parvus , inquit , fons eft, qui crevit in Au
}
lutione in fimplici fuo perfectionis ftatu permane vium & in lucem Solemque converfus eft , & in
ret. Fontes igitur cœli & divine mifericordiæ aquas plurimas redundavit. Hic arrige aures, Chy
funt aperti , qui nullo ingenio humano exhauriri miophyte. Sin verò minus capax es tantorum my
poffunt: nihilque à nobis defideratur aliud, quàm ut fteriorum , quæ in enumeratis his verbis compen
vafa debita adhibeamus ad excipiendam tam fa diosè comprehenduntur, audi Bernhardum Trevila
lutarem ac divinam aquam, quæ ex iftis promanat num,de hoc fonte fufiùs ita loquentem:Fons, inquit,
fontibus. Non enim deficient, quoufque hoc mun eft valdè mirabilis & terribilis virtutis, præ cæteris
di feculum durabit:hoc verò transeunte & ceffante, omnibus totius mundi fontibus Pertinet autem ad
Deus omnium fantium rivulos rurfus in fe contra regem folum hujus patriæ, quem fons optimè novit,
het :nec amplius ipfos emanare aut effluere permit & ipfe fontem : Relucet infuper fons ifte clarus ve
tet. Sic gratiæ fons inexhauftus erga genus huma lut argentum , & cœleftis eft coloris. Ha&enus ille.
num eft Chriftus , ex quo quantò fæpius potamus Eft itaque aqua ex hoc fonte fcaturiens , permanens
in hoc feculo, tantò magis crefcimus in fpem,fidem & creatrix regalium elementorum,hoc eft, ut Bern
& charitatem erga illum . hardus id explicat: Fons attrahit ad fe regem , &
Debemus igitur fedulo operam dare , ut affiduo poft centum & triginta dies tandem emergit Rex
ferventique pietatis exercitio , facroque pœniten fplendidus , nitens , & diademate regio coronatur
tiæ igne corda noftra foluta quafi aperta , indies quo poftea fratres five aulicos fuos quoque or nabit:
hauriant,tam faluberrimam vivificamque hujus fon modòpriùs benè in codem mundati fuerint fonte ,
tis aquam. Quicunque enim in hoc feculo gratiæ , ita ut omnem deponant leprofitatem , & internam A

cum virginibus prudentibus non fibi comparaverit corporis immunditiem. Hoc enim modo inter ipfos
hujus aquæ thefaurum & copiam fufficientem ad facta concordia & pace,regnum fuum felici ac jugi
vitam æternam confequendam is fruftrà emptio poffidebunt adminiftratione.
nem illius , cum fatuis iftis virginibus in altero fpe HERMES.
rabit mundo.
Apis nofter pretiofiffimus in ftercore ejectus, eft ca
HERMES. riffimus, vilis viliſſimus , quia oportet nos duofimul
Aquinaforma permanens , regalium creatrix argenta viva mortificare,& venerari , fcilicet argentum
O clementorum: que tuis fratribus regimine medio vivum auripigmenti, & orientale argentum vivum ma
cri tinctura habita & juncla quiefcis. gnefia.
SCHOLIUM. SCHOLION.
Uod author hic lapidis materiam non fimpli Apis dicitur fimul, & vilis , propter
Qciter aquam nominet , fed áquinam formam: duplex argentum vivum , ex quo componitur.

in illorum gratiam factum eft , qui aquæ nomen
audientes , de aqua communi aut artificiofis , ne
fcio quibus , gradualibus, tingentibus, folventibus,
& fimilibus ipfum locutum , falsò fibi perfuadere
potuiffent. Multi enim adhuc hodiè reperiuntur ,
qui aquas elicere conantur non tantùm ex metal
lis & mediis mineralibus , fed & ex lapidibus, filici
bus, & fexcentis fimilibus rebus : quibus perperam
utuntur ad fua magifteria fophiftica. Author igi
tur dedita opera non fimpliciter aquæ , fed aqui
næ formæ mentionem facere voluit. Sed plurimus
numerus eft eorum , quin inter eos etiam, qui Phi
lofophiæ titulum fibi folis hodiè in Academiis ar
rogant , qui hanc aquæ effentialem formam , de
qua author loquitur , ne per tranfennam quidem
adhuc alpexerunt : utpote quam imperfcrutabilem
ferè omnes falsò opinantur : fibique prorfus inco
gnitam effe ultrò profitentur:Et nihilominus videri
volunt Philofophi fummi & excellentiffimi . Ego ve
ro contra , de illis fic ftatuendum æftimo : quòd
quicunque fubftantialem formam ignorat , princi
pia ut etiam fcientiæ naturalis ignoret , necefle fit.
Quanta igitur illorum in hac Philofophiæ parte
fcientia fit , aliis nunc judicandum relinquo.
In uno ambo peccant tam alchymifti , quàm
Academici fophifta. Cum enim inquirenda rei ve
Tom. I.
Eft enim primum argentum vivum , res vilis & ab
jecta , quæ omnibus in locis reperitur , in fimo , in
viis publicis , in planitie , in montibus & vallibus :
& homo ne horulæ unius momentu vivere poteft fi
ne eo: imò omniaviventia ,tam animantia , quàm ve
getabilia , ut herba , plantæ , arbores eo indigent :
omnia enim protegit à corruptione , &ipfa etiam
mineralia cuncta fine omnia exceptione . Visnè ſci
te quid fit ? Non eft aurum , non argentum , non
gemma , nec lapis ullus pretiofus : hæc enim omnia
magno conftant pretio , nec numeranda veniunt
inter ea, quæ funt vilia & exilia, Ecce dicam:SAL eſt,
non autem vulgaris ille, quo cibi culinarii condiun
tur, quamvis ex una quoque qualitate, diffolvendi ni
mirum , cum eodem participet : fed eft fal petræ :
Petræ, inquam, quo Mercurius currens in optimum
& perfe &iffimum metallum , & filex in duriffimum
adamantem tranfmutatur.Pauci ( fcio ) verbis meis
fidem adhibebunt : fed fi æquè ac Philofophi expe
rientia edo & ti fcirent , quomodo ejufmodi fal petræ
in omnibus rebus reperiretur , & quomodo ex iil
dem omnibus artificiosè poffet extrahi : fibi ipfis
tum, tanquam oculatis teftibus , fidem fine dubio
non derogarent , & tam pretiofum falem qui abi
ignorantibus tantùm vilipenditur ,&propterea vilis
à Philofophis dicitur ,non tam leviter cum fordibus ,
Nn 4 quis.
 ecæ ica
ioth ofe
428
Bibl Chem Curi

quifquiliis , & fimo abjicerent : fed majori reve quæ gyrat univerfum : Unde caufa fola eſt , quòd
rentia & induftria , illum ab omnibus potius mundi fingulis annorum revolutionibus , ineunte ſcilicet
angulis colligerent. Neque hic fpe&
to authoris con Vere , fpecies rerum omnium revirefcant , & no
filium , qui ex jufta quadam & honeſta invidia , ne vam recipiant germinandi & prolificandi vim , per
vulgò promifcuè innotefceret , auripigmentum vo quam crefcunt & multiplicantur : ne forte ipfæ fpe.
cavit . Non enim hic authori , fed cupidis difcendi cies intereant , & fic vacuum in Natura , quòd ma
ftudiofis gratificandum effe duxi : quos in æquis & ximum effet flagitium , daretur : Unde rectè canit
bonis conatibus fuis pro virili juvare confilium ha Virgilius .
&
tenus fuit , & pofthac femper erit. Cur enim per Vere tument terra , &genitalia femina pafcunt t
fuaderem difcipulo rem quærere Romæ , Praga: Avia tunc reſonant avibus virgulata canoris,
hic , illic , cum maximo fumptuum difpendio , quæ Et Venerem repetunt certis armenta diebus.
tamen ubique & in omnibus locis reperiri poffet. Item Ovidius :
Exemplo rem declarabo . Si ægrotus aliquis folo Tunc blandifoles , ignotaque prodit hirundo s
radiorum folarium aut lunarium afpectu poffit cu Et nitidum celfa fub trabe fingit opus ,
rari : ego verò medicus in confilium vocatus , fua Herbaque que latuit cerealibus obrutafulcis.
derem ægrotanti , ut proficifceretur in Italiam, So Exerit è tepida molle cacumen bumno.
turus & eorundem ibi radios
lem vel Lunam afpe& Operatur autem natura in hæc inferiora , per Solis,
excepturus annon ftultum hoc effet confilium, Lunæ , & reliquarum ftellarum radios , quos Her
cum idem mihi Sol , eademque luna hic in Gallia mes fub vocabulo luminis intelligit . Horum enim
æquè ac in Italia fingulis diebus per totum orian irradiatione five illuminatione infunduntur rebus
tur annum . Sic multi pœnitentiam acturi , fruftrà elementaribus varia virtutum dona , pro variis ac
in Italiam & Hifpaniam iter inftituunt. diverfis rerum fpeciebus . Quæritur hinc, num Chy
Minori enim pretio & labore illam domi eme micus naturæ quoque opera & auxilio indigeat in
rent à fole juftitiæ , unico Salvatore ac Domino elaborandis fuis arcanis & magifteriis ? Sed facilis
noftro Jefu Chrifto , qui gratis per fidem folam eft refponfio iis , qui norunt Chymiam , artem fi
nobis promifit peccatorum veniam. Sed tantum milem effe agriculture , in qua partem fibi vendi❤
dixiffe fufficiat de argento vivo vili & viliffimo:
cat Natura , partem agricola , tanquam operator
nunc pauca quædam anne&emus de pretiofo & ca & artifex externus . Ut enim folummodò hic prin
rillimo : quod orientale argentum vivum magnefiæ cipaliter occupatur in agro præparando & femi
author nuncupat , Sed non loquitur de argento vi nando : reliquum autem generationis perficiendæ
vo , quod videtur , neque'de magnefia vulgò nota. & abfolvende opus , unica committit naturæ : fic
Sed per argentum vivum intelligit humiditatem il quoque Duce inprimis Natura , comite verò arte,
lius mixtionis , quæ efthumiditas radicalis lapidis opus fuum Chymicum aufpicatur omnis verus arti
noftri. Et per magnefiam intelligit totam mixtio fta five Chymifta. Hermès prætereà hîc mentio
nem , de qua extrahitur ifta humiditas , quæ ar nem facit Naturæ , quam tenebrofa peperit nebula,
gentum vivum noftrum vocatur : quæ quidem hu per quam nihil aliud intelligit , quàm magneſiam
miditas currit in igne & in eodem totum compofi Saturni. Saturnus enim Græcè xpéves appellatus:
tum diffolvit , congelat , denigrat , dealbat , rubi hoc eft , tempus non aliter univerfa generatio
ficat , & perficit , hoc eft omnia facit in omnibus. ni obnoxia , in hoc mundo generat ac producit , ac
Unde pretiofiffimus eft thefaurus ei , qui eam novit, magneſia ipfa , quæ mater & genitrix dicitur om
& poffidet. Meritò autem dicitur magnefia. Ma nium.
gnefia enim eft ejus vis & facultas , quæ inftar ma HERMES.
gnetis univerfalis , omnia ad fuum attrahit cen Bi autem
trum , quiclaque in fe univerfus ram fuperioris Vingers
Eratis gem coronatium filia noftra rubea con
jungemus , in levi igne nondum nocentibus,
quàm inferioris mundi ambitus complectitur : concipiet & filium conjunclum & fupereminentem , quo
adeò ut per ejus beneficium in minimæ quantita igniculo permanentem cibat illa , & vivit igne noftro.
tis corpufculo , vix aciculæ mucronem referente, SCHOLION.
totum comprehendere mundum. Sed majus five filia Philofophorum rubea , eft Lu
fecratun latet ,in hac pretiofa maguefia , quàm inna. Non autem mireris, quòd , qua elsca
quæ ,aliàs ca
argento vivo vili. Philofophi igitur miris illam mo- put & fplendor eft albedinis nunc rubea dicitur. Eft
dis occultarunt , nec nobis de illa plura dicere aut enim Luna metallica five Philofophica etiam maf
manifeftare fas eft. culinæ naturæ : quæ foli , regi coronato , defponfa
HERMES. ta , concipit gignitque filium , quem Philofophi
Natura maxima naturarum creatrix , que con fuum vocant Mercurium. Hic ubique eft mirabilis,
Otinet & feparat mediocria naturarum , cum lu- cujus parentes , quos modò habuit altrices & nu ma
mine venit , & cum lumine genita eft , & quam tene trices, nunc ab ipfo aluntur & nutricantur. Ut enim
& brofa nebula peperit , que omnium mater eft. ingenio eft verfuto , & miris imbutus artibus , in
SCHOLIU M. ter alia novit etiam epulas atque dapes omnis ge
Na eft natura univerfalis , quæ ab Ariftotele neris gratiffimas præparare : nec vulgari coquendi
elle principium motus & quietis . Vel ac
eft , ut hic Hermes loquitur , creatrix omnium na cœleftis ignis calorem ipfas coquit paratque. Qui
turarum , hoc eft , productrix rerum omnium. Et bus paratis & in menfa Philofophorum rotunda ,
ob hanc caufam , quia omnia procreat , ac gignit, quæ ultrà decem aut ad fummum duodecim perfo
omnium quoque nominibus à Philofophis appella nas non capit , appofitis : pater , mater , & reliqui
tur. Deus enim fupremus rerum opifex , & totius ejus agnati accumbunt,& convivium celebrant verè
mundi architectus , Naturam hanc unam ac folam philofophicum per integram feptimanam. Alium
rebus naturalibus gubernandis præfecit , quas ig autem cibum , præter Mercurialem, hoc eft , quem
neo fuo ac perenni vigore , quem ipfi rerum condi filius ipfis offert , non admittunt : neque patiuntur
tor in prima creatione indidit , fover ac confer quempiam ex peregrina familia , qui non proxima
vat. Eftque eadem Natura linea quædam viridis , fanguinis neceffitudine ipfis junctus fit , cum ipfis
accumbere,

Lib . II. Sect. I.
accumbere. Sin verò , ut non rarò fieri folet , cibi
in menfa appofi fortè refrigefcant , Rex ex folo in
tuitu oculorum fuorum inftar ignis rutilantiffimi
refplendentium , in momento efficit , ut recalef.
cant , & ita calefa&ti gultu fiant fuaves & delicati,
quibus fe reficiunt mirum in modum , & ad fatieta
tem ufque comedunt , ita ut ad multum tempus
neque fitiant amplius , neque efuri nt , De ejus
modi coquo , qualis eft hic nofter Mercurius , fibi
profpicere debebant omnes Reges ac Principes,
propter fummam ejusdem neceffitatem . Non enim nitus fumit tincturam ex igne . Unde palàm con
cibos parat tantummodò alimentarios , fed etiam ftat : ignem effe illam fortitudinem fortem , five
medicamentofos , qui corpus ab omnibus morbis veram Leonis viriditatem. Quæcunque cnim tin
liberant , idque fanum ad ultimum ufque vitæ ter &ura ab igne fugit : imperfe&
minum præfervant ac cuftodiunt . Ubicun queigitur
talis reperietur coquus , Pharmacopco amplius
non opus erit : una enim eademque operâ utriuf
que ille perfungetur officio .
HERMES .
Um autem dimittis ignem fuperfolium fulphuris,
intret
ejus coinquinatio extrahatur , tunc alteratur , &
ejus tinctura ex igne remaneat rubea , ut carnes. Filius
autem nofter rex genitus fumit tincturam ex igne : il
lum verò mors & mare fugiunt & tenebra ..
SCHOLIUM.
Mne quod vivit , propter inclufum ignem vi
Ovit , fulphur ergò in fe abfconditum quoque
continet ignem, qui fi per ignem externum excite
tur , vita vivere manifefta incipit : & ita , quod an
tea occultum in fulphure erat , manifeftatum nunc
exiftit . Ignis autem officium eft , non folummodò
vivificare , fed etiam depurare , & heterogenea fe
gregare tantisper , donec feparatis fecibus tandem
appareat tinctura puriffima & rubicundiffima , quæ
colore repræfentat carnes , fcilicet recens macta
tas , & fanguine adhuc confperfas five cruentas.
Hic eft fanguis ifte Leonis viridis , de quo paffim
mentio fit apud Philofophos . Viridis autem dicitur ,
non propter colorem viridem externum , fed prop
ter vitæ viriditatem juxta hunc verfum !
Leta viror vita eft , mærori convenit ater
Color , &c.
Unde etiam ifta folummodò tin&ura , quæ carni
bus recentibus , rubeis , & fanguine adhuc maden
tibus fimilis eft , perfectionis gradum attigiffe di
citur. Ejufmodi enim carnes , quæ nihil aliud funt,
quàm fanguis modò coagulatus , perfe& to adhuc &
pleno fpirituum vigore abundant: non fecus ac fan
guis Leonis viridis , qui propter viriditatem fuam
totus circumfluit fpirituum vitalium copia.
Multi ha&enus verfati funt in eo errore , quod
putarint , viriditatem indagandam effe in fpiritu
vini , vel vino , aliquot vicibus , ut vulgò folent
deftillato. Viderunt enim , vinum , antequam ex
uvis exprimeretur , & in dolia reconderetur , in vi
tibus , quæ foliis , floribus , & uvis immaturis viri
des apparebant , creviffe : unde ab hac externa vi
riditate Leonem Philofophorum viridem appellari
opinati funt : fed turpiter in eo decepti , à vero
Leone viridi & rubeo cognofcendo , longiffimè
aberrarunt.
Ut enim leo animal fortiffimum , omnium cæte
rorum animalium robur in fe folo complectitur, ita
tin&ura philofophorum præftantiffima , omnium
rerum tincturas in fefe continet , quæ in tam fra
gili vitis ligno , aut in eo , quod exinde provenit,
minimè quærenda eft . Quomodo enim poteft ex re
corruptibili & combustibili elici tinctura incorrup
tibilis , fixa & incombuftibilis ? Poffuntne de fpi
1
Subfect . II. 429
nis uvæ , aut de tribulis ficus colligi ? Simile fibi fi
mile generat procreatque. Unde , tefte Horatio;
fortes folùm creantur fortibus. Et cum fecundum
Hermetem in lapide five tinctura noftra fit omnis
fortitudinis fortitudo fortis ; ex re nobiliori & per
fectiori utique , quam ex ligno aut fructibus vitis,
illam extrahendam effe, conje&are quilibet poteft:
Quæ autem fit illa res , videtur author apertè
indicare his verbis , ubi dicit : & ejus tinctura ex
igne remaneat rubea : item , Filius nofter rex ge
ta & immatura cen
feri debet , & per confequens diutius in igne nu
trienda , donec perficiatur. Sin vero in igne nutri
ta , antiquam priftinamque fuam formam retineat,
aut potius corrupta , in deterius vergat , ea , tan
quam res ab opere philofophorum magno aliena,
prorfus excludenda , & procul hinc ad Anticyras
erit. enim
nes , nonnulli reperiuntur , qui ex longo ufu , &
affuefactione , venenum corpori humano aliàs cons
trarium & inimicum , fine noxa affumere , & inftar
alimenti alicujus familiaris in ventriculo conco
quere ac digerere poflunt : Sic etiam lapis nofters
in quo ab initio mors & tenebræ , hoc eft , imper
fectio & impuritas dominabantur , paulatim in
igne co&
tus ; indies magis magifque ignis naturæ
affimilatur , & tandem in ignem totus vertitur : ač
veluti falamandra in igne , tanquam proprio fuo
elemento five matrice habitat, eoque unicè gaudet
& delectatur : qui etiam temporis diuturnitate
tranfit in effentiam quintam & tin&
turam Phyficam
tàm ad metallica , quàm humana corpora.
HERMES.
Solis radios dracofugit , qui foramina obſervat ,fi
liusque nofter mortuus vivet , rex ab igne veniet, ai
con jug io gaudebit , & occulta patebunt , & lac virgi
nis dealbabitur. Filius jam vivificatus fit bellator ignis,
&fupereminens tincturis. Filius enim eft beneficium
philofophiam habens.
SCHOLIUM.
terram & eft
Diacro. Serpentes autem & Dracones gaudét
potius locis fubterraneis , petrofis & obfcurisfp e
luncis , quam luce folis five diei propatulo . Lucen
te igitur fole fugiunt , & latibula fua repetunt , ne
à tàm claro luminis fplendore , quem ferre ne
queunt , nimis torqueantur. In vas igitur probè mu
nitum ac claufum , nec nifi unicum foramen , par
vum ac rotundum ; per quod folis radii intrare
poffunt , habens , Draco inclufus foli exponatur
per menfem philofophicum quo temporis fpatio
membris ejus penitus diffolutis , morietur : & foe
tore fuo lethali , accedentem quoque regis filium
inficiet , & neci tradet : Ambo igitur mortificati
& in vitrum aliud mundum inditi ponantur ad fo
lem per alium menfem philofophicum : vel fihye
mis tempore , folis calor fit remiffior : fimilem in
hypocaufto , vel alio loco convenienti & idoneo
excitabis . Et tum temporis filius calore folis per
cepto , paulatim à vitæ fpiritu recreabitur & revi
vificabitur : draco verò ab eodem calore urgentiùs
preffus , penitus confumetur , & redigetur in nihi
lum . Rex autem videns , imbecillum nimis effe
calorem folis , pro filio fuo à draconis veneno
prorfus liberando balneum parare jubet pro fe &
filio : & extincto dracone , ipfe cum filio fuo bal
neum
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
430
neum calefa&um ingreditur , quem ex amore pa
terno continuis amplexibus fovet , & interim lac
virginis ei ad membrorum refe& tionem in magna
copia quotidiè præbendo , tamdiu hoc fomenti bal
neum continuat : donec filius , omnibus veneni pra
vitatibus abfumptis , priftinum corporis robur &
venuftatem recuperet : & dignitate , virtute &
fplendore prorfus fimilis evadat patri , adeò ut vix
inter illos agnofcas differentiam. Pater in æternum
non deferit filium , nec viciffim filius partem. Si
cut enim umbra corpus , fic filius partem continuò
fequitur : tàm perfecto enim & conftanti amore
invicem juncti manent , ut nulla vis elementorum
externa , five fit ignea , five aerea , five aquea, aut
terrea, tàm firmum amicitia pa&um diffolvere am
plius queat.
Præfertim filius , ut nihil nunc dicam de patre,
qui in omnibus fimilis eft filio , in nova hac gene
ratione dux eft tam potens & fortis , ut per media
incendia vicorum five domorum , abfque ulla læfio
ne tranfeat. Et ficut ignis , nihil juris habet in au
rum : fic nullam quoque habet poteftatem in au
reum hunc heroem : qui meretur idcirco , fummo
jure vocari aurei calcaris five auratus eques , ma
gnificus, & inclytus: quique præterea tanta fapicn
tia præditus eft , ut è longinquis regionibus ad
eum , veluti Regina de Saba ad Salomonem , mul
ti quotidiè confluant Philofophi , & folidam fibi
Philofophiæ cognitionem , ac fcientiam ( ex quo
enim rerum intelligentia potius requirenda effet,
quàm ex eo , qui eam ex lumine & flumine ipfius
Naturæ , tanquam ex eo ipfo fonteubertim haurit)
ab eo comparent. Quam affecuti five adepti ( hinc
Philofophi Adepti nominantur à Paracelfo : inde
que nomen fuum habet Philofophia adepta ) gra
tiarum actionem , prout decet pro tantis benefi
ciis modeftè referunt , & cum pace revertuntur in vix evadunt. Lapidem & Philofophum uno quafi
regionem fuam . ore loquentes audit veritatis ftudiofus . Lapis qui
HERMES. · dem rem ipfam nudè fine verbis exhibet : Philofo
Enitefiliifapientum, &nunc gaudeamus, &fimul
latemur , quia mors no
fter regnat , & jam rubea toga , & Chermes indutus
eft.
SCHOLIUM.
Leut victor magnanimus è bello reverfus , publi
cè & folenniter agit triumphum : & undique in
publicis plateis acclamatio populi in lætitiæ &
congratulationis fignum exauditur : fic quoque
Hermes exiftimat , fibi acclamantibus congratu
lantibusque fimul fapientum filiis poft partam in
hoc Chymico bello victoriam , nunc triumphan
dum, & manibus pedibufque in lætitiæ fignum
plaudendum effe : ut qui tot monftra horrenda de
vicerit : tot terribiles dracones , tot venenatos fer
pentes , & malignos fpiritus profligarit , & mor
tem denique ipfam confe&
tamfuperârit. Sed cui po
tius prima gloriæ palma debetur pro tanta victoria
impetrata , quàm filio regis : qui tanquam alter
Hercules , immenfum & infuperabilem laborem in
tam atrocibus debellandis hoftibus , fuftinnit :
Unde etiam regni philofophici hæres legitimus , &
toga rubea ac purpurea indutus , fummum dignita
tis gradum obtinuit, & tanquam invi&tiffimus mun
di monarcha , ab omni hoftium infultu & impreffio
ne , regnum fuum tuetur ac defendit. O terque qua
terque beatus , qui divina ope cœlitùs adjutus, hu
jus reguli favorem & gratiam fibi conciliabit, ipfi
fidelis amicus , confiliarius , & cubi
que tanquägilancer affifter ; falarium enim, quod
uis expendit fidelibus & familiaribus amicis , fu
perat omnes omnium Craforum Crafforumque,
quotquot hoc feculo க6 vivunt , thefauros .
CAPITVLVM IV.
HERMES.
quòd clamats
INtelligite filiifapientum , hic lapis
protege me > protegam te , largiri vis mihi meum,
ut adjuvem
SCHOLIUM.
Xpandi manus meas , inquit Dominus exerci
E tuum apud Efaiam 65. tota die , ad populum in
credulum , qui graditur in via non bona poſt cogi
tationes fuas . Quis quæfo fimilior eft huic populo,
quàm Chymifta erroneus & ignarus : qui neque la
pidem clamantem neque rectè philofophantem au
dit : fed in feductionum deviis continuò verfatur.
Quomodo verò audiat lapidem , quem non agnol.
cit : aut quomodo benignam præbeat aurem Philo
fopho , quem neque intelligit , neque intelligere
cupit. Vana enim fcientiæ perfuafio , cum tamen
nihil fciat , adeò illum excæcat , ut fæpenumerò de
magno quodam myfterio apertè loquentem non ca
piat : fua tantùm fibi placent : experientiam rerum
multam habet in Chymicis operationibus : non
doceri , fed docere vult alios : unde etiam non abs
re do&oris vel alterius dignitatis titulum gerit:
quem turpitudinis forte infamia contaminaret , fi
doctiorem præ fe agnofceret ullum. Hæc vana in
quam , perfuafio multis hactenus nocuit , & adhuc
indies nocet , quò ad finem artis non perveniant.
Temeritate enim quadam in altum plus jufto volan
tes , & velut Icarus propiùs ad folem accedentes,
cum eodem in profundum erroris pelagus præcipi
tantur , ex quo in pofterum fine maximo labore
phus verò rei veritatem effentialem verbis expri
mit : & ipfo opere , fi res poftulat ,
ut , etiamfiunam eandemque ambo doceant verita
tem , Philofophus tamen fit tanquam præceptor
intermedius inter lapidem & difcipulum . Præcep
tor igitur clamat , audi me difcipule , & docebo
te : Largire mihi tempus aufcultandi , & inftitutis
te juvabo optimis , tibique & tuis falutaribus : Me
enim fi aufcultando rectè perceperis : magnum na
turæ lumen , de quo paulò poft , videbis & ipfius
quoque lapidis profundum agnofces fecretum. Dif
cipulus itaque difciplinæ fubditus & obediens hu
jufmodi monita non fpernit , fed fideliter fequitur,
votique tandem fui compos redditur. Ignorantiam
enim fuam , quam habet , commutat cum magna
fcientia , faltem aufcultando & meditando , adeò
ut non tantùm præceptorem , fed ipfum etiam la
pidem quem anteà furdus præ infcitia non audie
bat , nunc clamantem affequatur . Sed quam am
pliùs utilitatem inde capiet difcipulus ? Voluntati
magiftri obtemperavit naturale quoque lapidis
defiderium explebit. Obfequio difciplinæ fatisfecit
magiftro artificio pyrotechniæ fatisfaciet etiam
naturæ & lapidi. A magiftro impetravit fcientiam
& fapientiam : per lapidem inveniet fanitatem &
opulentiam , & alia multa commoda , de quibus
mox audiemus.
HERMES.
1
Ol meus & mei funt in me intimi. Luna verò
Spropriamena lumen eft
meum , omne lumenfuperans ,erd&
bona mea omnibus bonis meliora funt : gaudium , latin
riam ,
 Lib . II. Sect. I.
tiam , gloriam , divitias , & delitias intelligentibus
largior , & quod inquirunt , agnofcere & intelligere
facio , ac divina poffidere.
SCHOLIU M.
Uando Philofophi loquuntur de radiis Solis,
Qude Lumine Luna, deque aliorum Aftrorum lu
minibus , non id accipiendum eft de núdo fplendo
reexterno , qualis eft lucerne five candele accen
fæ : qui vicinum tantùm aeris complexum illumi
mando , reddit perfpicuum & lucidum , fine alia
quacunque vi & impreffione vitali & animata. Um
bram enim & fuperficiem ejufmodi mortuam , five
relollaceam , ut Paracelfus loquitur , haud curant
Philofophi ; fed veram tantummodò & intus lati
tantem quærunt rerum medullam , hancque folam
fingulari artificio venantur per radios fuos effentia
les & lumen Philofophicum internum. Ut autem
duplex horum radiorum differentia magis insote
ſeat , clarioris do &rinæ caufa exemplum fulminei
radii huc produceraus : cujus fcientia five proprie
tas naturalis talis eft, ut non promifcuè cum lumi
né feratur in quamvis aeris partem , nec aerem lu
cé tantum externa illuftret , fed vi quadam magne
tica & innata pellatur ac rapiatur in locum cer
tum , fuæ naturæ magis confentaneum & familia
rém , quem folùm cæteris omnibus illæfis tangit
& ferit , vimque fuam actuofam evidenti nota im
přeffa , clarè demonftrat.
Hinc videmus fæpenumerò enfem five ferrum in
vagina à fulmine diffolvi , corio vagine integro
adhuc & illafo : item hominis interdum cutem à
fulmine aduri , veftibus externis intactis , aut vice
verfa ut ejufmodi plura videre licet exempla in
hiftoriis naturalibus. Ex quibus palàm liquet, quòd
Philofophi de radiis , qui abfque vitalium energia,
lamen tantùm præbent otiofum & fterile , minimè
funt folliciti , fed de illis tantum , qui cum lumine,
efficacem fimul & vivam formarum five virium es
fentialium œconomiam adminiſtrant : quorum ef
fectum eximium explicat author in fequentibus ver
bis : Ubi ex ejufmodi luminum radiis , multa fo
lérti indagatori bona evenire afferit , veluti gau
dium , lætitiam , gloriam , divitias , & delitias : &
tam magnificè extollit hanc fcientiam , ut malit
illam divinam , à tam nobili & præftanti fubje& to,
quam humanam appellare.
HERME S.
Cce quod Philofophi de fcientiis celaverant literis animal cum aliena specie cubat , nafcitur , quod neutro
Ec feptemfcribitur : duas enim fequitur alpha , ydd, fimilé eft.
&librum fimiliterfequitur Sol , volens tamen domina
rë, artem cuftodiré , jungere bubé aque filium , qui eſt
Jupiter, quod eft occultum arcanum.
SCHOLIUM.
On certo conftat de vocabulo ifto feptem lite
tari dicit. Impoffibile enim eft , omnia Philofopho
rum ænigmata ad unguem eruere : in quibus fæpe
numerò rimandis , citius fenfum , quam verba itive
nire licet. Quale enim iftud vocabulum fit , inge
nuè ut veritatem fatear , ignoro prorfus , ac quam
vis aliquis divinando propiùs ad authoris mentem
accedere videretur , femper tamen de eo dubio re
linqueretur cum nemo , abfente autore , poffit
hunc hæfitantiæ fcrupulum planè tollere . Ergò fuf
penfa de verbis lite , operam tantùm dabimus , ut
verum fenfum & ipfam rei ellentiam eliciamus.
Opinio mea fic fert , ( alteri interim liberum relin
quo opinari quicquid volet ) quòd non procul à ve
ritate aberrare videatur , qui dicat , vocabulum
iſtud ſeptem literarum effe feptem corpora metal
Subfect . II.
431
lorum , quæ fub unico verbo , nempè Planéta, haud
abfurdè comprehenduntur.
Saturnus enim eft Planeta : Jupiter eft Planeta
Mars eft Planetá : Sól eft Planeta : Luna eft Plane
ta : Venus eft Planeta : Mercurius eft Planeta : ita
ut omnibus feptem corporibus conveniat nomen
Planeta. Accedit & hoc , quod fi Græcè fcribatur,
poft primas duas literas féquatur alpha , & paulò
poft yda. Confirmat præterea hanc noftram opi
nionem Philofophus lib. de conjugio folis & luna,
his verbis : per Deum , inquit , fi confideraveris
fellas , id eft Planetas erraticos , id eft metallo
rum corpora , non eft inter nos , fcilicet philofo
phos , differentia , id eft , diverfitas , in hoc, quod
opinantur , id eft , de arte opinantur , quia ex his
metallis , & per hoc præparant fapientes lapidem
fuum , in quibus eft Mercurius & fulphur fixum &
incombuftibile per naturam rectificatum : & prop
ter hoc præparatio noftra furgit per feras , & cla
ves aperientes feraturas , id eft , problemata obf
curata. Hactenus ille. Ut ut fit , alium fenfum ex
authoris verbis vix extorquebis : quod vel ex con
fequentibus verbis palam evincitur : Ubi dicit : So
lem cum aquæ filio five Jove elle conjungendum , &
hoc elle occultum arcanum . Per aquæ enim filium
innuit Mercurium , & per Solem fulphur fixum &
incombuftibile : in quorum duorum conjun& tione
totum latet arcanum. Sed quia Philofophus fupra
inquit , lapidem fuum præparare fapientes ex his
metallis , & per hoc : nihil aliud intelligit per hoc,
quam aurum five folem. Ut enim Sol in firmamento
tantam claritatem folus obtinet , ut folus cùm eft
exortus , obfcuratis omnibus aliis appareat : ita
Sol Philofophorum five metallicus ortus , five in
vafe philofophico natus , occultè in fe continet re
liqua metallorum corpora , & cæteris occultatis
ipfe folus apparet. Dicus enim eft Sol , quafi folus,
quod unus fit , & non plures : quique tanta fit ma
gnitudine , ut tanquam dux , & princeps & mode
ta fua luce luftret & compleat.
rator luminum , cun&
HERMES.
Vditores intelligite , deinceps noftris utamur
opinionibus , &qua fcripfi fubtiliffima inveſti
gatione , & contemplatione vobis demonftravi , quod
dam unum novi . Nam quis intelligit , quod fincera in
deftigatione & rationé inquiritur ? Ex homine non fits
nifi quod ei fimile eft , & ex tauro idem : &fi quod
SCHOLIUM.
"
Ui facilè credit , facilè Ut
Quprà, ita & hic denuò monet author , ut di
&a ejus recta rationis bilance expendantur : non
autem craffo modo , prout nudafonat litera , ac
cipiantur . Et res ,
quod ajunt , brachio tractat , nec quidquid illi in
buccam venit , ftatim fuo inferit libro: fed in illa
rum defcriptione & demonftratione utitur fubtilis
fima inveftigatione & profunda contemplatione:
ita lectorem quoque decet effé fedulum , & dili
gentem in legendis & meditandis ejusdem fcriptis.
Qui enim ofcitanter , & fine intellectu aliquid in
hoc opere præfumit : is fimilis videtur claudican
ti , qui fracto aut læfo altero crure , curfus certa
mini fe temerè immifcet. De fincera autem invefti
gatione , per quam nihil aliud intelligit , quam ra
tionem re& tam , veram & naturæ legibus confen
taneam , fuprà dictum eſt.
Deinde fpeciem per fui fimilem fpeciem propa
gandam docet . Fruftra enim laborat , qui de fpinis,
ut fuprà
 (
Bibliotheca Chemica Curiofe
432
ut fuprà diximus , uvas colligere tentat. Ex hominerum , quicunque vitam derogant metallis. Nihil
enim non nafcitur nifi homo , nec ex brutis nifi enim exiftit in rerum natura , quod non mediante
fuum fimile . Ordo enim fpecierum propagandarum, hoc Veneris lumine , hoc eft , per generationem
quem Deus in creatione inftituit , manet inviolabinaturalem productum fit. Metalla verò naturaliter
lis. Deus igitur rebus omnibus , huic ordini fubjein mineris fuis procreata quis negabit Non igitur
&tis , fuam quoque addidit crefcendi & multipli vita fua carebunt : licet hæc in iis manifeftè , ut in
candi benedictionem . Omnis autem generatio ex animantibus & vegetabilibus non ſeſe prodat , pri
tra hunc ordinem inftituta , maledictionis divinæ ufquam à corporea fua mole , quæ vitæ actiones in
haud dubiè obnoxia eft. Cujus rei exemplum habe ipfis obtundit & reprimit , liberentur , idque per
mus luculentiffimum in mulis , qui ex commixtione ejufdem luminis beneficium : cujus officium eft, te
equorum & afinarum, vel afinorum & equarum pro nebras mortis fugare , & illarum loco inducere vi
creati , fœcundum femen pro fuæ fpeciei multipli tam.
catione & propagatione non obtinuerunt. Cum Non autem hoc lumen indagandum erit in cor
enim fpecierum ejufmodi confufio fub hoc divino poribus metallicis , propter nimiam ipforum ficci
creationis ordine non comprehendatur , meritò tatem , hoft eft , terreftrem craffitiem . Nifi enim
etiam iftis non indita fuit per benedictionem divi ficcum effet meum metallum , inquit author , om
nam vis illa crefcendi & multiplicandi. Loquor au nia corpora mei indigerent. Neque cuprum aut æs,
tem hic de fpeciebus completis ac perfectis , five fed Venus , Planeta & fydus cœlefte ait : Ego ge
illas ideas Platonicas , five certas & fpecificas femi nero lumen. Per Venerem igitur effentiam intelli
num rationes , five fcintillulas igneas fpeciales , go aftralem , lucidam & fplendentem : quæ ignea
five formas fpecificas , illifve pluribus appellare ve fuavi non fecus ac carbonum ignis corpora lique
lis nominibus : quas omnes in univerfum mundum faciat : non autem liquefaciat fimpliciter , fed li
diffufas , & pulcherrimo ordine invicem diftin quefaciendo etiam fimul rubiginem deleat , & fub
&as, Deus in creatione per folum verbum Fiat pro ftantiam , hoc eft , occultam tincturam extrahat.
duxit. Contra facrum autem & incontaminandum Quod tum fiet , fi Venus & ejus frater invicem co
hunc ordinem maximè impingunt falfarii & fpurii pulati , & Vulcani fallaciis , catena invifibili tam
alchymiftæ , qui ex temerario quodam aufu, & con diu ligati teneantu : donec Venus in prop
r rio tho
fufione plufquam Babylonica , fpecierum invicem ro imprægna , poft 9. men fiu revo lutionem,
ta m
mixtionem moliuntur. Conjungunt enim ea , quæ
fobolem pariat ipfis parentibus præftantiorem &
Deus disjunxit : quæ verò conjunxit , disjungere nobiliorem .
& feparare ordine inverfo impiè conantur. Non igi HERMES.
mirum eft , fi proximo illos comitetur Ex autem dominator , fuis fratribus teftantibus
tur editio divina: idque ob caufam modo relatam. Rait : Ego Coronor of diademate orner,femibus
& ornor , regia
Quicquid tandem agis , hoc tibi firma mente per vefte induor , & cordibus lætitiam ingero , & ego vin
fuafum habeto : Deum omnibus actionibus , quas
aus ulnis , & pectori mea matris & ſubſtantia ejus,
homo proponit , tam in verbo fuo fcripto , quam continere & quiefcere meam fubftantiamfacio , & invi
in natura , five creaturis , fua virtute infallibiliter fibile ex vifibili compon , tunc occultum apparebit , &
o
quoque adeffe : Quomodo enim poffit vis acpote omne , quod Philofophi occultaverunt , ex nobisgene
ftas omnipræfentis Dei infinita , quæ effentialiter rabitur.
rebus univerfis ineft , rurfus ab illis tam levi mo SCHOLIUM.
rento feparari.Sed actionibus juftis , cum lege&
Ex eft aurum ejus autem fratres funt cætera
Rinferiora metalla . Regnum omnes poffident
ordinatione divina congruentibus , præfto eft ut
æquus , benignus , bonus & mifericos pater : Per commun , in quo tamen fupremum imperandi fa-,
e
verfis autem & ordini divino repugnantibus , tan ftigium affequitu folus Rex five Sol : qui propriis
r
quam feverus omnis iniquitatis , perverfitatis & virtutum infigniis , cæteris longè antecellit . Ignem
confufionis ultor , & juftus vindex. Cum fan&o enim folus fuftinet fine noxa , in quo diutiffimè de
enim , inquit regius Propheta Pf. 18. fanctus erit, tentus nihil deperdit : net vinci aut deftrui poteft,
& cum viro innocente innocens erit : Et cum ele nifi à matre , quæ eft fons five mercurius metallo
ao , ele&us erit , & cum perverfo pervertetur. rum. 1 Accidi autem aliquando , ut rex animi gra
t
Difcant igitur hinc alchymifta in pofterum fapere, tia fontem ingreffus lavaret : fed reverfus à fonte
ne falfis & finiftris fuis opinionibus & deliramentis, incidi in fumm
t am corporis imbecillitatem , quam
quæ tam divinis quàm naturalibus adverfantur le fibi inter la va ndum contraxerat. Convocatis ita
gibus , plus jufto tribuendo , & fruftra contra fti que fratribus in unum, de rege reftituendo delibe
mulum calcitrando , in graviffimas poenas Deo & ratum fuit. Jubetur Mercurius Deorum nuncius
Natura perfolvendas , incurrant . colligere fuffragia , à quovis fratrum vel confilia
HERMES . riorum : qui promptus in exequendo munere allo
Am Venus ait : Ego genero lumen , nec tenebra mea quitur primò Saturn
um : Tu , inquit , pater Deo
Inaturafunt , & nifimeum effetmetallumficcum, om rum , & arcanæ contemplationis author , nobis
nia corpora mei indigerent , quia ea liquefacio , & eo quæf expo
o ne tuam fcientiam , & liberè eloquere,
rum rubiginem deleo , & fubftantiam extraho me igi quid tibi videatur de noftro Rege , quem vides hîc
tur & fratre meo junelis , nihil melius ac venerabilius. ad fummas imbecillitat
SCHOLIUM. is anguftias redactum , ni
grum , tenebrofum , & omni lumine privatum : dic,
Enus inter feptem mundi dominos five Plane inqu
am , qua ratioue in priftinum fortitudinis &
V tas relata , dicitur mater amoris & pulchritu clarit
atis locum rurfus evehi poffit. Tunc exorſus
dinis , cujus ftella Solem antecedens dicitur Luci Fal
ciger ita refpondit : Me , inquit , vocant domi
fer , quafi lucem ferens , vel , ut author loquitur, num temporis , omnia deftruente & confervan
m
lumen generans : Ubi verò lumen , ibi quoque vita : tem ; authorem mortis & vitæ. Ne igitur mentiri
vehiculum enim vitæ eft lumen , quod nullam par vid
ear , ultrò nunc veritatem fatear , vobifque pa- ,
tem corporis Phyfici , à fuorum radiorum conta làm dico , me author
em effe primarium tantæ rui
gione immunem relinquit. Ergò taceant impofte næ , in quam rex nofter incidit.
Cùm
 Lib. II. Sect. I. Subfect. II.
433
Cum enim in fonte ipfum lavare viderem ftatim tur , & unufquifque veftrum , quod acceptum te
fumptis meis armis hæreditariis , ad eum clan in net , ei quoque lubens meritoque rurfus offerat.
balneum intravi , & dormientem fpirituali falcis En, quod accepi , nunc reddo , illique tribuo mul
meæ veneno, fubitò citra hominum opinionem fau tipotentiam , fœcunditatem, candorem, amorem,
ciavi : ex quo vulnere expergefa&us rex , multum mifericordiam, & comitatem. His cunctis & multis
profudit fanguinis. Hinc tanta imbecillitatis caufa. adhuc aliis præftantioribus virtutibus hunc Regem
Hæc tamen infirmitas non ipfi eft ad mortem æter noftrum ditandum & exornandum volo. Hactenus
nam : fed proderit nobis in falutem noftram , qui continuatum orationis filum , abrupit Venus , & fi
fratres ejus fumus , & proximi confanguinei. Ut lentio facto , ftatim Deorum nuncius invitat Mar
igitur cum ipfo regni quoque participes fiamus , tem : qui voce gravi & impetuofa in hæc fubitò pro
profufo fanguine proprio , nos emundabit ab ori rumpit verba : Magnificum , inquit , & gemina
ginali impuritatum illuvie. Quamvis ergò naturam tum mihi olim inditum eft nomen : nec fine caufa.
adeò in ipfo labefactatam cernatis , ut morti non Mars enim vocor , quòd armipotente & magnani
abfimilis videatur vitæ tamen fpiraculum prorfus ma virtute mea , maribus in bello præfum. Mavors
extinctum non eft : fed occulto temporis fomento, autem nuncupor , quod inagna verto , videlicet
interim à me confervatur , donec tandem, affiften imperia & regna. Sed quicquid armata & bellico
tibus mihi cæteris meis fratribus , corona quoque fa manu edomare nequeo : id ego & filius Vulcanus
regiâ potitus cùm eodem fuero. His dictis tacuit. junctis viribus per maxima ignium incendia , & per
Converfus igitur Cyllenius Heros ad Jovem,fignum fumum in cœlicas mittimus regiones . Igneæ nam
dedit , ut diceret fententiam : qui mox in hanc fe que calefa&
tionis dominus fum , nullique ego cede
effundit orationem : Juvans , inquit , ego pater di rem unquam , nifi lux Apollinea , claritate & ar
cor , omnes excellens in bonitate , & dominus fum dore fuo nimio me vinceret , urgeret , pelleret, in
divitiarum & fapientiæ. Ne igitur inani & vano no que fugam verteret. Utut fit, tantum tamen virium
mine ftultè fuperbire videar, in Rege noftro juvan contribuo magno regi noftro, ut fe & regnum no
do nullum non movebo lapidem imprimis autem ftrum à quacunque vi illata defendere poffit. Ha
ipfum exornabo fapientia & divitiis , omnesque bet enim ex me gladium flammeum & verfatilem,
mundi thefauros ipfius poteftati fubjiciam. Præte ad cuftodiendam viam ligni vitæ : ut nihil jam di
reà fingulari bonitate & clementia erga omnes, cam de fortitudine , magnanimitate , generofitate
præfertim autem erga nos fratres ipfius præditus, & poteftate fumma ad quamvis injuriam aliam pro
pauperibus erit refugium, miferis affli&tis folatium, pulfandam : adeò ut jam fit perfectiffimus , nihil
& mærore confectis gaudium & refrigerium. que amplius ipfi defit ad regni fui fplendorem am
fi.
His finitis Luna compellata à Mercurio , in hoc plificandum. His finitis , arbiter Deorum Mercu
argumentum fari incipit : Ego , inquit , foror Regis rius annuit , & vota omnium collecta , tanquam
æqua & pia comprobat , laudat , prædicat. Rex
uterina , meritò habeo , quod de trifti hoc fratris
cafu lugeam : fed unum eft , quod me folatur , neigitur hactenus occultatus in umbra mortis , glo
prorfus abjecto animo defperem : nempe hoc quod ria & honore priftino recuperatis fine mora pro
communi dicitur proverbio: Poft nubila Phobus: Ex dit in lucem, & viribus longè majoribus au&us di
perientia enim me fubinde edocuit hujus di&i veri ftribuit varia in fratres dona , & beneficiorum me
tatem. Quoties enim vidi fratrem , denfiffimis ob mor , quibus ab ipfis multipliciter fuit affectus,
fcuratum nubibus, qui nihilominus tamen igneo fuo æquè ipfos regiis honoribus ornandos feriò man
ac radiofo fplendore illas penitus difcuffit, & tan dat , vult , jubet , imperat. Quibus pera&is omni
dem elu&tatus,rurfus auream nobis & fulgentem ca bus, vifibile factum fuit vifibile , & occultum máni
pitis comam benignus oftendit? Sed ficut in ipfius feftum .
minifterium fe ultrò offerunt fratres & cognati mei HERMES.
omnes , ita etiam meis officiis ipfi de verba auditores intelligite, medita
ero : & quia me appellant vulgò aquarum domina
Hini, nihil aliud inquirite. Homo autemprin
tricem , ipfum quoque aqua mea perenni & clara è
fonte vivo fcaturiente potabo : omniaque corporis cipio Natura generatur , cujus vifcera carneafunt, &
non ex alio. In hac litera meditamini : fuperflua verò
membra in eo ita reficiam , ut nihil remaneat pror
refpuite.
fus infirmi , languidi aut vitiofi: fed fortis evadat, SCHOLIU M.
robuftus , pulcher , formofus , & regali decore præ
cæteris omnibus maximè confpicuus. Ideliter hic author præmonitos cupit fuos difci
Abfoluto candida Dianæ fermone, confeftim fur pulos , & bis repetit hanc tanquàm omninò ne
git Venus, quæ blando placidoque vultu fubridens, ceffariam , maximique momenti admonitionem
fratrum turbam ita alloquitur. Quid quæfo fratres nihilque aliud inquirendum effe vult , quam princi
amici, rei eft , inquit , quod in rege ac domino no pium Naturæ , à quo generetur homo. Idem enin
ftro refocillando, tam longam nectatis moram? An principium , quod caufa eft hominis procreandi,
nefcitis neminem noftrum à fe ipfo vivere ? Nifi lapidis quoque generationem promovet.Hoc autem
enim vita nobis ab hoc unico vita lucifque creatore principium eft Natura, quam Philofophi ubique fuis
gratis impertiretur, jamdudum actum effet de falu difcipulis indagandam , probeq; cognofcendam fua
te noftra. Cum igitur omnia , quæ poffidemus, bona det.Tam enim neceffaria eft ipfius cognitio, ut abfq;
ipfi foli accepta ferenda fint : utpote qui ex lumine eadem quilibet artifex oleum& operam, quod ajunt,
& fplédore fuo nobis lumen & fplendorem tribuat: perdat. Natura enim fola natura lætatur : & naru
merito quoque hunc cœli regem , & mundi princi ra naturam vincit , & fuperat : & naturam con
pem veneremur , ipfique fubditi & devincti maneatinet : & tamen non funt diverfæ naturæ , nec plu
mus in æternum. res : verùm una tantum , De hac natura loquitur
Exigua fanè hæc eft opella veftra,
qua ipfum fovere Rofarius in hæc verba : ô Natura benedicta , & be
& reftituere conanimi . Nifi enim
hæc antea vobis cœlitus conceffa ellent munera,nedicta eft tua operatio, qui ab imperfecto facis
minima certè aut prorfus nulla foret in vobis mi perfectum cum vera putrefactione quæ eft nigra &
niſtrandi ac juvandi vis & potentia. Feftinate igi obfcura. Poftea facis germinare novas res & diver
Tom. I. 08 La's
 Bibliotheca Chemica Curiofe
434
fas , cum tua viriditate facis diverfos colores ap 1 SCHOLIUM.
parere. Multi agnofcunt quidem Naturam, fed vir Uo funt lapides : albus & citrinus five rubert
tutem ejus ignorant : quam fi fcirent , non utique Dhunc vocat botri, quem ex nodo rubeo , hoc
vilipenderent. Peripatetici noftri hanc quidem op eft , ex fulphure Naturæ extrahere jubet . Sed paulò
timè fcire fibi videntur, & interrogati, quid fit Na poft inquit , quod fi citrinum fuerit, non curandum
tura, promptè admodum , vel fine libro memoriter fit,licet de rubeo amplius non extrahas. Cauſa eſt ,
que recitant Ariftotelis definitionem : Natura eft quod uterque tam albus , quàm rubeus ab una ca
principium motus & quietis. Si verò quæras , num demque radice prognatus fit: juxta axiomata Phi
Natura per feipfam exiftat ab æterno : an verò ab lofophica illa : Quod me albificat , id ipfum me ru
aliquo priori principio fit progreffa Deus bone , bificat : & quod me mortificat , id ipfum me vivi
quantam hic videas illorum in refpondendo ofci fica : Qui mecum moritur , mecum oritur. Errare
tantiam , quantam timiditatem & inconftantiam. igitur hinc confpiciuntur illi, quicunque dicunt ,fe'
Quocunq; enim fe vertunt,nullam prorfus elabendi fcientiam habere tincturæ Phyficæ, five lapis Philo
viam occafionemque inveniunt. Si enim nihil ipfa fophici ad albedinis ufque gradum perducendi : ul
prius fuiffe dicerent, impietatis maximam incurre terius autem ad rubedinem progrediendi viam le
rent notam . ignorare. Crede enim mihi, fi rectam ad albedinem
Propria enim confcientia vici, rem aliter fe ha perveniendi viam femel cognoviffent , non tam
bere nôrunt. Sin verò Deum authorem Naturæ , ut áriQws & ineptè loquerentur. Si enim rufticus
& cæterarum rerum omnium faterentur : totum fu uvarum in vitibus immaturarum adhuc & albarum
bitò corrueret ipforum Philofophiæ ædificium: Su generandarum modum fe fcire:rubicundę verò quo
per hoc enim Naturæ & æternitatis mundi funda modo provenirent , fe ignorare , diceret : nonne
tum eft, quo diruto, omnia
mentum,illud fuperftru& fe ridendum explodendumque exponeret omnibus.
fimul collabi neceffum eft. Eadem enim vitis per eundem Solis calorem ex+
Si enim Natura eft ab æterno, & principium mo ternum , benignamque aëris tempeftatifque cle
mentiam tam in principio quàm in fine , hoc eft,
tus & quietis; nihil illa differet ab ipfo Deo. Solus
enim Deus eft ab æterno , & rerum omnium princi tam immaturitatis, quàm maturitatis tempore uvas
pium. Sed ut huic ftruma dibaphum prætenderent, producit. Alii rurfus dicunt , fe præparationem
mundana fua ftultitia ( fapientia volebam dicere ) quidem tincturæ albæ , quam vocant corpus , & ru
hanc diftin&
tionem excogitârunt : ubi principii beæ , quam animam nominant , optimè cognitam
<
confiderationem duplicem adducentes,aliud crea habere : fed conjungendi modum ipfos latere : ubi
tionis , aliud vero generationis efle afferunt : & fic & hi evidenter fatis produnt craffam fuam in rerum
duplicia rerum principia contra omnem rationis naturalium generatione ignorantiam , quam fi in
fenfum , & ipfam veritatem Theologicam , haud fi iifdem diligentius obfervarent , facilè animadver
ne impietatis maculâ perperam ftatuunt.Nunquam terent , quænam fit conjunctio artifici neceffaria.
enim vel fubtiliffimis acutiffimifque rationum mo Natura enim unica & fola conjungit & feparat :ne
mentis , ullam demonftrare potuerunt horum prin tionibus & fe
que patitur, ut Sophifta fuis conjun&
cipiorum differentiam. Sive enim utriufque origi parationibus,ipfius operationes fubtiles & fpiritua
nem, five naturam, aut effentiam, cæterafque fingu les interturbet. Si verò coacta fortè vim patiatur:
las proprietates quis fpe&ârit, ne latum quidem un mox ab opere defiftit : & omnia, culpâ erronei ar
guem,unum ab altero differet. Idem enim verbum, tificis , corrumpi permittit : Eft enim proverbium
quod principium erat creationis , principium quo antiquum : Coqui diverfi rarò præparant bonos &
que fuit generationis. Ab uno enim Deo tàm ver utiles cibos. Quod namque unus ædificat alter rur
bum Crefcite & multiplicamini , quod verum princi fus deftruit. Quamobrem fi quis in hac arte ſapere
pium eft generationis : quàm verbum Fiat,quod eft volet fupra Naturam, is certius certo, maximum &
principium creationis , promanavit. irreparabile in fine damnum experietur.
Valdè demiror imprudentiam, vel extremam po HERMES.
tius dementiam veftram, ô Academici , quod aliàs Iliifapientum comburite corpus aris nimio igne,&
eruditione & literarum cognitione confpicui , & Fimbuet vosgratia, quam queritis. Et facite, quod
claves regni Philofophi tenentes , non tandem hunc fugiens non volet à non fugiente. Et quod fuper ignem
puerilem veftrum errorem recognofcatis , & veri quiefcat , licet , fit ignis aftuans , & quod calore ignis
tati fubfcribentes , ab hoc erroris labyrintho , & aftuantis corrumpitur , eft cambar.
vos, & veftros reducatis difcipulos. Sed, cum proh SCHOLIUM.
dolor ! minus anxii aut foliciti fitis de vera &ef Er æris , , cambar quod
Porrumpitur, aliud nihil intelligitur quàm Mer
fentiali rerum cognitione , fola litera mortua five
rerum umbra vobis ad pompam mundanam,& divi curius volatilis , qui per fulphur fixum & incombu
tias conquirendas fufficit.Ego verò particeps mini ftibile in igne figendus eft : ita ut in igne quiefcat,
mè ero præmii , quod inde reportaturi fitis aliquan & licet ignis fit vehementiffimus , & quarti gradus ,
do.Quoniam enim in agricultura Philofophica, non five fuforius & reverberatorius : nihil tamen cor
coadjutores eftis Dei & veritatis , fed Ariftotelis ruptionis aut detrimenti ab ipfo prorfus fentiat :
& mendaciorum : vereor quidem, & nimis vereor , fed conftans & fixus in ipfo permaneat . Cùm verò
ne opus veftrum , quod tam debili & ruinofo funda nihil fit in mundo , quod non obnoxium fit corrup
mento fuperædificatum eft , in die olim judicii,ficut tioni , præter cœlum five corpora cœleftia omnia :
fenum & ftipula exarſurum fit . Philofophus autem fuum Mercurium in tant am per
tionem adducat , ut corporum cœleftium per
fe&
HERMES.
fectioni,vel,ut Ariftoteles loquitur , elemento ftella
Nde
fit ex citrino , rum facilè hinc poteft : hujus
extrabitur exmodo rubeo, & non ex alio , quod fi Mercurii fixi & incorruptibilis naturam totam co
fit citrinum , tua eritfapientia , non fit tibi cura, fi de leftem ac aftralem effe. Si verò quis caufam tantæ
rubeo extrahere non ftudeas. Ecce non circumfcripfi ,fi perfectionis, in ipfis corporibus cœleftibus penitùs
intelligitis , paulò minuspatefeci. (crutari cupiat: is per dicti Mercurii Philofophici ar
tificium,quo ipfifumma ifta & perfecta in igne con
ftantia
 Lib. II. Sect. I. Subfect . II.
435

ftantia conciliatur, hanc quoque abfque magno la mentis, ftratificationibus, albificationibus,rubifica

bore, inveniet. Ut enim ignis omnia impura & he tionibus, & fimilibus ineptiis, perfe&ta educere vo
terogenea in Mercurio feparat , ipfumque tandem lunt corpora. Sed vanum eft , quærere rem perfe
in can fixam & permanentem vertit naturam , ut &tam in imperfectis , & vivos inter mortuos. Sicut
nulli amplius cedat igni , fed liberè potius in illo enim duplex eft homo, vetus & novus:fic enim du
jubiler, ita per eundem quoque ignem in principio pliciter confideranda funt metallorum corpora, ita
mundi, feparata funt elementa corruptibilia ab in ut alia fint vetera , alia verò nova . Vetera autem
corruptibilibus: Corruptilia autem tanquam fæces funt corporea , & mortua : nova autem fpiritualia
craila & graves deorfum vergentes , conftituerunt & viva. Mortua verò in impuritatum fepulchro fe
triplicem elementorum globum ; terreftrem , pulta , refufcitanda funt virtute vivorum . Chriftus
aqueum & aëreum.Incorruptibilia totidem in cœlo enim Salvator nofter , qui tefte Paulo fa&us eft à
produxerunt ita ut omnia corpora coeleftia vel Deo maledictum pro nobis , corpus fuum ex fepul
fint terreftria , vel aquea , vel aërea. Sed ut illa in chro refufcitavit non virtute veteris Adami, fed no
feriora elementaria funt craffa , fœculenta , & im vi hominis ,qui erat Deus & homo in una perfona.
pura: fic econtra hec cœleftia funt ab omni craffitie Fruftra igitur follicitis fe fatigant curis curiofa
& fæculentia fegregata : funt pura , pellucida ; cla illæ muliercule , que una Sabbathorum valde mane
ra & perfecta. Ignis autem locum fuum occupans in veniunt ad monumentum , orto jam Sole , ut unge
1
medio horum fex globorum : partim participat cum rent Jefum .Ungonto enim alio longè præftantiffi
cœleftibus , partim cum elementaribus. Si igitur mo , Spiritu nimirum ſancto , à Patre ac æterno in
quæris , cur inferiora elementaria corpora non vifibiliter , & rurfus in baptifmo fuo, vifibiliter un
etiam perficiantur per eundem ignem, cùm non mi ctus erat Chriftus cujus un& tionis vi , tanquam
nori propinquitati ipfi juncta fint quàm ipfamet propria poteftate,feipfum & omnes fecum mortuos
corpora cœleftia? Refpondendum eft: caufam hanc refufcitare , &> ab omni æternæ mortis corruptione
totam pendere ab ignis vi & actione qui natura fua præfervare poterat: ita ejufmodi unguentis, ex aro
femper furfum agit, nunquam autem deorfum : hinc matibus, myrrha & aloe, tanquam rebus corrupti
fit , quod nihil in calum ingrediatur , nifi id prius bilibus, concinnatis , neutiquam indigeret. Præte
per ignem purificatum fuerit : adeoque in cœlo rea fupervacaneum eft earundem muliercularum
omnia pura & perfe&a permaneant per hunc eun quamvis ex pio zelo inftitutum, confilium de lapi
dem ignem . de revolvendo ab oftio monumenti . Hic enim lapis
Și enim ignis tanta vi ageret in hæc inferiora,ac nihil aliud eft, quam cor hominis, peccatorum mo
infuperiora , omnis ftatim auferretur impuritas & le , inftar lapidis induratum. Hæc igitur lapidea
imperfectio ab inferioribus , hæcque prorfus cœle peccatorum moles , ut à cordibus noftris aufera
leftibus fierent fimilia. Sed Deus hanc magnam & tur , & blanda mitifque novi hominis mollities in
univerfalem feparationem fibi foli ufque ad extre feratur , neceffe eft , ut angelus de cœlo , hoc eft ,
mum judicii diem refervavit.Interim verò fuis quo fpiritus regenerationis in corda noftra defcendat,
que fidelibus & ele& tis in Chrifto membris, largitus & Adamicum peccatorum lapidem à cordium no
eft particularia ignis magifteria, per quæ corporum ftrorum monumentis revolvat : & tunc orietur in
horum inferiorum impuritatem feparant , eaque nobis Chriftus , quo victore folo mundum cum
a deò perficiunt, ut eandem cum cœleftibus corpo concupifcentiis fuis mortuis & caducis fuperabi
ribus naturam & perfe& tionem nancifcantur. Hinc mus , & in cœleftis & immarceffibilis gloriæ fuæ
rectè à Paracelfo pronunciatum intelligimus : to regno , cum ipfo in æternum vivemus ac trium
tum tranfmutationis arcanum conliftere in igne.In phabimus. Eodem planè modò regeneratio quoque
hac igitur ignis arte, five pyrotechnia,nifi quis pro metallorum intelligenda eft , quæ non fit per tin
bè exercitatus fuerit , vix aliquid effatu laudeque & turas corruptibiles , fed per fixas & perennes :
dignum in Chymia præftabit unquam. neque per peregrinas aut alienas , fed per virtu
HERMES. tem propriam ipforum eorundem metallorum , non
Tfcitote , quod hujus aquæ permanentis ars est as: mortuorum imperfe& torum , fed fpiritualium per
ejusque tinctura & nigredinis coloratio : tunc in fe&
torum. Ex fpiritualibus enim folis fit verum
verum vertitur rubeum . oleum Philofophorum , ad metallorum corpora
SCHOLIUM. imperfe&
ta in perfecta ungenda & tingenda.non fe
Ic differentiam ponit author , inter es quod cus ac ipfe Chriftus eft verum falutis vitæque recu
H aquam permanentem appellat , & inter cor peranda oleum : quo non tantum in agone mortis ,
pus æris, quod fupra comburendum præcipit. Hæc fed fingulis etiam vitæ diebus , imò horis atque mo
eft autem aqua illa permanens , quæ omnium colo mentis, corpora noftra per pias preces, meditatio
rum tincturas in fe continet : fublata autem nigre nes & actiones perungenda & revivificanda funt :
dine,quæ imperfectionis fignum eft,permanens fola ita ut Papiftarum olea , chryfmata, aqua, panis, fal,
aqua retinenda eft: hac enim fola Mercurius verti cinis, ignis S. Johannis, candela , faces, cruces , &
tur in verum rubeum,hoc eft, in tin&turam Solis. Ni fimilia plura, ab ipfis quidem benedicta vocata, fed
hil enim perenne fub Sole , ut Sapiens teftatur Ec citra expreffum Dei mandatum per fuperftitionem
introducta, prorfus fint vana & inania hominum in
ta , hoc eft,
clefiak . 2. Et omnia vanitati funt fubje&
corpora quævis metallorum , excepto folo auro , venta: & inter Alchymiftarum fophifticationes, tan
five Sole , funt adhuc imperfe& ta & immunditie quam opera frivola & corruptibilia annumeranda.
plena , ita ut corruptioni adhuc fint obnoxia . Ut Sola enim opera , quæ fecit Deus , perfeverant in
igitur ab illis tollatur omnis corruptio, in auri na perpetuum. Ecclef. 3.
HERMES.
turam fixam & perennem funt reducenda, idque per
folum aurum, non per rem corruptibilem aut pere Er Deum confiteor , me non dixiſſe niſi veritatem ,
grinam, veluti erronei quod devaftantia funt emendantia , & inde corra
fophifticationibus.qui ex rebus imperfectis & adhuc prio videtur in emendato, & inde emendatio apparebit,
tis fuis nempe aquis gradualibus, cæ
vanitati fubje & & wrumque eft fignum artis.
Qo z SCHO
Tom, Iv
 æ
othec ica fa
436 Bibli Chem Curio
SCHOLIUM. SCHOLIU M.
dixis Egimus in 1. cap. Genef. quod in principio,
fe de Mercurio: in quo reperitur utraque natura, terra
deftruens & emendans , hoc eft folvens & coagu fuerit inanis & vacua, & quod tenebræ fuerint fuper
lans : unus enim idemque Mercurius corrumpit & faciem abyffi : quodque Deus dixerit, Fiat Lux. Un
deftruit corpora, rurfusque ea exaltat , perficit & de colligendum , tenebras priores fuiffe luce. Eun
fixat : & ita damnum , quod induxit , recompenfat dem planè ordinem , quem Deus in creatione te
duplo.Emendat enim & reftituit maximo cum emo nuit, videntur hodie omnes omnium rerum genera
lumento , quod in putrefactione tanquam operis tiones adhuc æmulari , fancteque obfervare. Nihil
principio exinauierat. Argumentum veræ artis cer enim generatur, aut in lucem editur,quod non prin
tius haberi non poteft , quàm quod ex materia una cipium fuum fumat ex tenebris , five ex nocte Or
eademque , ubique tàm in principio quàm in fine phei , h.e. ex principiis invifibilibus. Et quamvis
fumitur. Nihilque ab arte magis alienum eft , quàm vulgi hactenus opinione femina illa vifibilia , pro
quod ex rebus pluribus & diverfis ortum eft. Natu veris rerum feminibus five ptincipiis fuerint ha
sa enim non emendatur , nifi in fuâ naturâ. Unde bita : vera tamen principia aut femina non funt:
liquidò conftat, artis principium non effe nifi unum, fed verorum feminum tantummodò rudimenta quæ
& in idem quoque eandem finiri. Quale illud fit dam & domicilia corporea : quamvis nec ipfe fpiri
principium , oftendit Alanus his verbis , inquiens: " tus in feminibus corporeis latitans , verum per fe
Ars noftra incipitur cum Mercurio , & finitur cum femen nuncupari poffit : quia corpore fuo , quod
codem Mercurio. Mirabilis enim eft natura Mer mortuum eft, retentus, fimul in mortis œconomiam
curii , utpote 7 confpirat , nec per fe fine tertio fpirituali , vivo , &
Cui datur in varias fe transformarefiguras. vero femine , quod porfus invifibile , & ab omni
Et eft tanquam alter Protheus , qui fuper terram corporeo vinculo liberum eft quicquam agere
repens , mox affumit ferpentis figuram : mox aquis aut producere poteft. Ex quo palam fit , feminis
immerfus pifcem repræfentat : mox verò alitis in confiderationem effe triplicem : aut enim femen
ftar plumatus pennatúsque fupremum pervolitat eft corpus : aut fpiritus mixtus & corporeus : aut
ætheris orbem : & interim tamen non funt plu fpiritus immixtus & incorporeus. Ex hoc tertio im
res Mercurii , fed unus tantum idemque femper & mixto , five incorporeo & invifibili , tanquam ex
ubique maner Mercurius. Ab aurea enim, ac fimpli corvo, in no& tis ingredine & obfcuritate delitefcen
ci unitate , quam Pythagorici Apollinem nuncupa te, quod propriè femen dicitur, inquit Hermes, fu
runt, primum ortus , omnem rerum multitudinem mitur hujus artis principium. Sunt autem præcipuè
prorfus adverfatur. Hinc vel totus manet in igne, tres ejufmodi aves, quarum Hermes ac reliqui Phi
' vel totus ab eo avolat. Neceffe igitur erit , ut quæ. lofophi hinc inde in fcriptis fuis mentionem fa
libet materia , ex qua nofter componi debet Mer ciunt. Vocantur autem à nomine Hermetis , aves
curius , ante omnia exuat multitudinem , & fe te Hermeticæ, quæ noctu volant fine alis .Prima eft cor
colligat ad primum unitatis numerum , qui , cùm vus, quæ à nigredine fua dicitur principium artis: &
rerum omnium fit principium & finis , etiam res elementi terræ refert naturam. Propè terram enim
omnes in fe continet. Circa hunc unicum Mercu in campis , pratis , agris , & locis humilibus , aut fu
rium hæreat artifex , & cum illo inftituat quofvis per arbores in fylvis plerumque habitare folet cor
labores in hoc opere neceffarios. Aptus enim eft & vus. Altera eft cygnus , & hæc dicitur ab albedine
idoneus ad omnia , ad putrefaciendum , deftillan medium, eò quod aqueum elementum , circa quod
dum , coagulandum , mortificandum, vivificandum cygni plerunque verfantur , repræfentat. Tertia eft
fublimandum & tingendum. Abfque hoc fruftrà la aquila , qua notatur aer five oleum Philofophorum.
borant Sophiftæ in omnibus operationibus fuis. Nulla enim reperitur avis , quæ altius volet in ae
Non enim vident hunc fimplicem unitatis Mercu rem , & propius Solem accedat , quàm aquila. De
rium : fed cæci verfantur in infelici dyadis five dua his autem avibus alibi copiofius dictum eft : ita ut
litatis numero , qui litis & confufionis author dici hoc loco fuperfluum fit de iis plura addere. Obiter
tur. Quemadmodum autemomnes , qui æternæ fa tantum coronidis loco addo : ne quis nominibus
lutis , in fecutura vita participes effe volunt , à va his deceptus fortè ducatur in errorem : aves has
riis & diverfis curis mundanis animum abftrahunt, fpirituum potius , quàm avium habere natura . Tan
& cum Lazari forore Maria potius , ( quàm cum ta enim pernicitate ac celeritare moventur de loco
Martha altera forore , cui Dominus dicit , Martha, in locum , ut omnium volatum , quantumvis velo
:
Martha , ut multum follicita eft , ) meliorem par ciffimum , longiffimo poft fe intervallo relinquant.
tem eligentes , unico & foli Salvatori ac Domino Tandem author tacitè hortatur difcipulos artis ad
noftro Jefu Chrifto continuè affident , à quo affi mentis fagacitatem & prudentiam : ubi dicit , fe
duisfufpiriis & votis petut aquam iftam vivam, quæ non perfpicuâ docendi methodo , fed obfcurâ cir
in eis fiat fons aquæ falientis in vitam æternam. Sic cumlocutione , & confufc ac diftorto fermonis ge
.
veri Philofophi non quærunt nifi huncunicum & ve nere uſum fuille.
rum unitatis Mercurium , qui agnitus , fit illis in HERMES.

fontem vivum , ex quo hauriunt aquam iftam philo A Sfate ergo ea, deinde coquise in eo, quod procedit4
fophicam perennem, ad corpora & à ventre equorum perfeptem dies, vel 14. vel 21. '
omnibus fordibus mundanda : ita ut in tali fimplici
Tuncfic Dracofuas alas comedens , & feipfum mortifi
unitatis perfe&ione , pura & immaculata in æter cans: hoc peracto ponite in peria panni , & in ignefurni,
num permaneant . & ne exeat à vafe, diligentius cuftodite . Etfcitote , quod
tempora terrafunt in aqua , &fit quoufque ipfum eifu
CAPITVLVM VII.
perponas.
HERMES . SCHOLIUM.
Ili , quod ex corvo nafcitur , bujus artis eftprinci Npræcedentibus tractavit author plurima ex par .
Fpium. circumfcribendo dictum vobis te, quæ ad theoricam fpe&
tant: nunc autem tran
vi , & lumine privavi , & hoc diffolutum , hoc junctum,
fit ad opus practicum , & jubet materiam , quam
hoc prosiinum longiffimum nuncupavi. fuprà variis modis demonftravit , aflare & coquere
in eo,
 Lib. II. Sect . 1.
in co , quod procèdit ex ventre equorum ,hoc eft,in
fimo equino, vel calore fimili, qui videlicet refpon
deat calori ventris equini : idque per dies 7.vel 14.
vel 21. Non dubium eft, quin hæc feptenarii multi
plicatio clam aliquid includat : arcani: fed quia par
ticula illa dubitativa five disjunctiva VEL , toties
repetitur : non fatis perfpicio: quid de temporis
certitudine inde augurandum fit . Interim tamen
paulò poft temporis menfura manifeftius ac clarius
detegitur: Ubi author dicit, tempora terræ effe in
aqua, & fieri quoufque ipfum ei fuperponas. Quod
hunc in fenfum accipi poteft:Materiæ cognitio uni
verfa ad opus neceflaria fimul complectitur.Hanc fi
noveris : de modo agendi quoque certus eris: ita ut
materia vera & tempus conjunctionis fint inter fe
reciproca & converfiva. Nifi enim perfectum ac
completum conjun& tionis tempus exploratum ha
beas, de materia perfecta non potes certi quid affe
verare: & viciffim materiæ perfecta cognitionem
vix habebis: nifi totum cum toto conjungere re& tè
fciveris His duobus igitur,materiâ videlicet , & de
bito digeftionis tempore , probè cognitis , prima
decoctio five affatio fiat igni debili , qualis eft calor
ventris equini, hoc eft , qui fufficiens fit ad primum
digeftionis gradum. Quo peracto , draco comedit
fuas alas, & feipfum mortificat,hoc eft,materia in
cipit in terra Philofophica diffolvi & corrumpi.Po
ftea verò folutionis tempore completo & abfoluto,
calor ignis paulatim augendus , & materia in furno
fine athanore Philofophorum continuis coquenda
eft ignibus. Vas autem , quod materiam continet,
accuratiffimè figillandum eft, ne fpiritus minerales,
qui infignem penetrandi vim obtinent, ttanfpirent,
& relica cavea, hoc eft, corpore mortuo, evolent.
Opus igitur erit luto fapientiæ, cujus præparatio
eft, ut fequitur :
B. Colle ufta unc. 1.
Farina hordei unc.2.
Cineris de ligno viridi
Salis
Calcis vive
Arena
Scoria ana unc. X.
Omnibus in pulverem fubtiliffimum contritis incor
porentur cum fucco plantaginis & albumine ovo
rum , ad juftam luti confiftentiam. Si hoc luto vafis
orificium illinatur , & probè claudatur :nulla timen
da erit amplius fpirituum evaporatio.
HERMES.
O igitur liquefaclo & combufto , accipite cerebrum
E ejus , & acerrimo teritè aceto , vel urina puero
rum, donec obfcuretur . Hoc perato vivit in putrefa
Etione , fufca nubes, quæ in ipfo erant antequam more
retur infuo corpores convertentur . Reiteratus autem ,
prout defcripfis iterum moritur, &, ut dixisinde vivit.
SCHOLIUM .
Apis in fe latenter continet omnes mundi colo
res, qui tamen non manifeftantur, priufquam is
liquefiat. Quoties enim liquefit in igne , toties ex
eo oritur novus color, donec tandem confummata
omnium colorum ferie totus in cinerem combura
tur. Hic enim cinis eft Phoenix ille occultatus à
Philofophis , qui fenio confectus feipfum in igne
comburit & confumit, ex cujus cinere refurgit ver
miculus,qui fucceffu temporis per fe reformatur in
avem ita ut Phænix, mediante Pyrotechnia,cum ju
ventute fuam commutet fene&tam, & denuò quafi
rejuvenefcat.
Poft mortem quoque hominis fimilis remanet
vermiculus ,qui non cum reliqua corporis fubftantia
Tom. I
Subfect . II.
437
corrumpitur, aut in nihilum redigitur : ſed reſerva
tur in fpirituali mortuorum mundo, ufque ad refur
rectionem generalem : in qua omnes homines in
dutis novis incorruptibilibus corporibus re juve
nefcent. Hic autem eft ille vermis confcientiæ, five
bonę five mala , qui non moritur :de quo legitur apud
prophetam.Certius ex natura argumentum pro fta
bilienda mortuorum returrectione,non datur quàm
hoc ipfum: quod fi mundicolæ noftri , quorum cor
totum adhæret caducis tantum , vanis,& corrupti
bilibus mundi thefauris , id penitiùs ac diligentiùs
fcrutarentur , majorem fortè curam fufciperent de
æternis , ftabilibus , & in perpetuum duraturis bo
nis conciliandis , quàm proh ! dolorfolent. Sed per
git author & vocat hunc cinerem cerebrum , prop
ter fpiritum fubtiliffimum , qui in eo latet. Sicut
enim cerebrum fedes eft & domicilium fpiritus ani
malis , puriffimi & fubtiliffimi in toto corpore hu
mano , five microcofmico : ita his cinis quoque eft
habitaculum nobiliffimi & pretiofiffimi fpiritus
totius mundi majoris , five macrocofmi.Aceto igi
tur acerrimo feu urina puerorum , hoc eft , Plane
tarum metallicorum , teritur, hic cinis , id eft,folvi
tur tamdiu , donec putrefcat , & appareat primus
operis color , five nigredo . De tribus autem prima
riis operis coloribus fæpè hactenus dictum eft. Sed
fciendum nunc eft , quemlibet ex iftis bis apparere
in lapide . Fit enim lapis bis niger:bis albus , & bis
rubeus. Hæc igitur caufa una eft, cur author hic re
petat putrefactionem, de qua etiam paulò antè ege
rat. Sed & ipfe manifeftè declarat rei caufam, ubi
dicit Reiteratus iterum moritur , hoc eft , femel
corruptus & putrefactus , fecunda quoque vice pu
trefiet. Per cerebrum autem ,ut dixi intelligitur fpi
ritus five fubftantia mineralis fubtiliffima in aceto
Philofophorum radicato folvenda.
Si aceti hujus radicati rectificatio five præpara
tio innotuiffet Philofophiæ ftudiofis, aliud Philofo
phorum folvens non effet inveftigandum : neque
alia aqua vitæ metallica & mercurialis neque alia
lapidis aqua , quia aceti radicati præparatio hæc
omnia in fe continet.
HERMES.
N
ejus autem vita & in morte fpiritibus utimur : Si
cut enim moritur , fpiritibus ablatis , fic reftitutis
vivificatur , & ipfis latatur. Ad hoc aurem perve
nientes , id quod quæritis affirmatione videbitis.Nar
ro etiam vobis latificationisfigna & quod fuum corpus,
figit.
SCHOLIU M.
Uando Philofophi locutu funt de fpiritibus
Q aut lapidem fuum opera fpirituum confici di
xerunt , multi finiftrè fpiritus vocabulum interpre
tati,fibi opinionem,nefcio quam,finxerunt de fpiri
tibus malignis five cacodamoniis conjurandis,& in
operis fui minifterium accerfendis , aut convocan
dis. Sed qualem inde vitæ exitum experti fint ple
rique , qui à magia hac naturali , fcientia omnium
nobiliffima & divina , ad nigromanticam illam &
diabolicam temerè defciverunt, fat abundè teftan
tur hiftoriæ, ita ut nemo fit vir pius,quin ex illarum
relatione, horrore maximo concutiatur. Hinc mul
ti quoque reperiuntur , qui rudes veræ magiæ five
Philofophiæ, traducunt magnum illum & infignem
Philofophum Theophraftum Paracelfum:quem licet
fummo jure Theophraftus,h e . ex Deo, non ex pro
prio cerebro aut cacodæmone loquens , appellatus
fuerit præter fuum meritum , tamen cacodæmonum
opera quoque ufum fuiffe impudentiffimè mentiun
tur.Magnus fuit,fateor, h.e.Philofophus.Igitur&ma
00 3 gicam
 a
othec
Bibli Chem
438
gicam fecutus eft loquendi formulam five rationem .
Spretis enim mortuorum corporum cadaveribus,
fpirituum naturalium inveftigatione , prout
verum decet magum, follicitus fuit. Ex his fpiriti
bus nonnulli funt boni & benigni , utpote qui arte
exaltati , & in arcanum funt redacti : Aliqui verò
pravi & maligni, quorum videlicet fubftantia adhuc
circumfluit face corporea , malignaque,ac venenata
qualitate. Sed quam diverfis utrique præditi fint
facultatibus , notum ac manifeftum fit in iis , qui
vel bona vel adverfa utuntur valetudine. Sani qui
vivunt , hoc beneficium & donum maximum folis
fpiritibus bonis , tanquam veris fanitatis authori
bus , acceptum ferunt. Quod fanè beneficium non
exiguum eft , fed tanti æftimandum , ut cætera om
nia felicitatis genera facilè huic uni cedant. Unde
re&è dicimus proverbio Gallico : La fanté furpaffe
tout : id eft , Nihil bona valetudine optabilius aut
præftantius. Homines enim in perpetua fanitate de
gentes in hoc mundano Paradifo , hac in parte fi
" miles fiunt angelis in cœlefti Paradifo , qui foli à
morborum contagio immunes & fecuri vivunt ,
Econtrà verò qui crebra , vel etiam continua mor
borum tyrannide divexantur, hujus rei caufam , non
nifi malignis fpiritibus afcribere poffunt : à qui
bus fæpenumero tam magnis & intolerabilibus affi
ciuntur cruciatibus , ut vix majus fupplicii genus
excogitari poffit : & fic omnes , qui in tanta mife
ria ac calamitate vitam tranfigunt , fimilem ferè
fortem cum damnatis & maledi&is , cacodæmoni
bus in hoc feculo experiantur. Hi verò fpiritus Deum. Cum enim veriffimum fit omne donum per
tam boni , quam mali , hoc eft, falubres & infalu featum defuper defcendere à patre luminum , qui
bres , in omnibus corporibus naturalibus mixti largitur bona fua , & imprimis hanc fcientiam, cui
reperiuntur : præfertim autem in chao noftro Phy vult : meritò nos gratos præbeamus erga tàm beni
fico , ex quo elicimus medicinam noftram catholi gnum & mifericordem patrem ac dominum noftrú .
cam five univerfalem. Mifertus enim miferiæ & inopiæ noftræ , manum
Unde Hermes vitam & mortem ab iifdem quo
que fpiritibus induci affirmat : ablatis fcilicet bonis
mortem : reparatis verò iifdem vitam. In quo om
ninò confentire videtur cum ipfo Paracelfo , ita
ut planè ftupido fint cerebro , quicunque non ad
vertant Paracelfum de naturalibus tantum loqui
fpiritibus , quos interdum à tam horrendis morbo
rum ac fymptomatum effe& tis , malignos five de
moniacos per fimilitudinem vocat. Qui verò alium
fenfum Paracelfo affigunt , hi illum vel non intelli
gunt , vel ex fingulari malitia depravant. Sed re
deamus ad authoris textum , in quo clarè oftendi
tur , vitæ & mortis caufam in fpiritibus effe inda
gandam : in fpiritibus nimirum naturalibus : qui in
tria genera dividuntur , in animales , vegetales, & %
minerales. Qui noverit minerales tanquam mor
tuos revivificare , & fic præparando depurate , ut
vegeti & animati in corpus humanum vires fuas
exerant : ad maximum pervenit arcanum .
Et hoc eft illud , quod quærunt omnes : quod fi
adepti fuerint , gaudio máximo perfufi , Deo ma
ximo optimo meritò gratias agent infinitas. Medi
cinam enim non modò fummam ad corpus huma
num habebunt , fed poterunt quoque quælibet cor
pora perfecta & impura figere , & in fummam ar
genti aurique perfectionem tingere.
HERMES.
Ac autem figuratione priores veftri , quemadmo
Há dum ad propofitum pervenerant , ecce mortui funt.
Jam vobis metam demonftravi , & peritis librum ape
rui , occultas res celavi, fequeftrata continerefeci , di
verfas figuras conjunxi , & fpiritus fociavi. A Deo
hoc munus accipite.
ica fæ
Curio
SCHOLIUM.
Ndicat author , artis fcientiam antiquos Philo
fophos adumbraffe figuratis locutionibus & fimi
litudinibus . Sed quia non ampliùs in vivis fuper
fint, illorum loco jam authorem artis fcopum , ad
quem omnes fapientes collimare debent , demon
ftraffe : ita tamen ,ut non nifi periti , hoc eft , ge
nuini & legitimi artis difcipuli , inde veritatis fapo
rem fint guftaturi .
Celavit enim res occultas , juxta illud quod
occultum vis , nemini dixeris : Rerum feparatio
nem abfolvit . Res diverfas , hoc eft , fuperius & in
ferius conjunxit : & inter fpiritus mortiferos & vi
vificos pacem fecit, ita ut nunc ambo in perpetuam
concordiæ focietatem confpirent.
Qui igitur non poterunt ex his , quæ dicta funt
hactenus fecretum artis capere , hi divinam majes
ftatem precibus inceffanter follicitent , ut fpiri
tum intelligentiæ ac veritatis ipfis largiatur.
CAPITULUM VI
HERMES.
Portet vos Deo gratias agere , qui omni ſapienti
Oipfam largitur , qua de mifera & paupertate libe
rat nos , omnibus ejus fubstantiis probabilibus miracu-,
lis
fum tentaturus , & Deum fuppliciter deprecaturuss
ut, dum vivimus , ad eum perveniamus.
1 SCHOLIUM.
Nchoat author hoc capitulum ab exhortatione.
feriâ ad gratiarum actionem & pietatem erga
fuam aperit , & ingentem fanitatis & divitiarum ad
nos è cœlo mittit thefaurum : quo noftrum hujus
vitæ defectum fublevat. Opium! O propitium ! O
clementem dominum , qui tàm cœlefti , tàm ange
lico & divino planè munere nos indignos dignatur
vermiculos.
Ecquis eft inter mortales , cujus animus omni
adamante magis induratus fit , qui ex recordatione
tantorum beneficiorum non emollefcat ? aut quis .
eft , qui non pro tantis donis , no&
tes diesque co
ram Deo flectat genua , ipfum adoret , & laudibus
hymnisque infinitis celebret. Modo unica faltem
guttula vel fcintillula fuperfit pietatis in homine,
dubium non eft , quin , dum in memoriam fibi re
vocat infinita illa & innumera divinæ mifericordiæ
ac benignitatis erga genus humanum argumenta,
guttula ifta pietatis refidua in ampliffimum mare,
& fcintillula in maximum incendium excrefcat. Si
igitur Deus tantis nos cumulat donariis in hoc
mundo immundo , dum adhuc in corpore mortis,
peccatis obnoxio , habitamus : quantis putas ma
ximis & inenarrabilibus æternæ vitæ bonis nos or
nabit in fecutura vita : Ubi ab omni peccatorum
immunditie liberati , erimus illi , qui venimus de
tribulatione magnâ , & lavimus ftolas noftras , &
dealbavimus eas in fanguine agri ideò erimus
ante thronum Dei , & ferviemus ei die & nocte in
templo ejus : & qui fedet in throno , habitabit fu
pranos : non efuriemus, non fitiemus ampliùs, non
cadet fuper nos fol , neque ullus æftus : quoniam
Agnus , qui in medio throni eft , reget nos , & de
ducet nos , ad vitæ fontes aquarum : & abfterger
Deus omnem lachrymam ab oculis noftris. Apo
calypf. 7.
HERMES
"
 Lib . II. Sect. I. Subſect. II. 439
HERMES. calor naturalis ( non autem hic fermo eſt' de igne
Xindefilii Philofophorum unguenta , que retrahi vulgari , alias mechanicus di&us , omnia combu
E
mus ex unguibus , pilis , viridi aris , iragacaniko, rens & deftruens ) tempore veris in arboribus fuc
& offibus in antiquorum libris funtfcripta. cum five viriditatem generat , & temporis pro
SCHOLIU M. greffu producit gemmas , folia, & flores , tandem
Er unguenta intellige omnis generis fulphura que completam fructuum feminumque maturitatem
Pr arte Vulcanica è rebus naturalibus eductà : ex abfolvit. Vel ficut idem calor in montibus & inti
quibus omnibus unum tantum reperitur fixum & in mis terræ vifceribus ( linea namque viridis gyrat
combuftibile . Hoc verò inveftigandum erit in fub univerfum ) fimpliciffima rerum corpora five ele
jeco omnis mirabilitatis , ut Corn . Agrippa lo menta primùm mifcet , & lapides , inde diverfis
quitur , & eft res , quæ in terris & in cœlis eft : proprietatum differentiis infignitos fabricat : fie
ipfa eft actu animalis , vegetabilis & mineralis , fulphur naturæ five philofophorum tincturas verás,
ubique reperta , à pauciffimis cognita , à nul quas in fe continet , per varias temporum revolu
lis fuo proprio nomine expreffa : fed innumeris fi tiones explicat : immatura perficit : inconftantia
guris & ænigmatibus velata , fine qua neque Alche figit : immunda abluit : ignobilia & vilia nobilitat.
mia , neque naturalis magia fuum completum pos Propter varias ejufmodi & eximias dotes , quibus
funt attingere finem . Per fulphur autem illud fixum præditum eft , longe lateque antefertur cæteris ful
cujus fæpenumero apud Philofophos fit mentio , ni phuribus , adeo ut propterea non immeritò divi
hil aliud intelligitur , quàm verum Naturæ balfa num ab authore appelletur. Vas efthoc in loco ma
mum , quo corpora metallorum mortua peruncta, à teria ipfa , quæ continet effentiam pretiofam , cœ
corruptione perpetua confervantur . Vitæ enim leftem , aftralem , & vitalium fpirituum copia im
diuturnioris longiorifque caufa eft folum hoc bal prægnatam. Hi fpiritus , qui inftar Mercurii vola
famum , quo res naturales fi magis abundant , diu tilis , fugitivam habent naturam , ingeniofa & mira
tius etiam ab interitu præfervantur. Ex rebus igi arte extrahuntur , & per fublimationem magis ma
tur , ejusmodi balfamo abundantibus , noftrame gifque exaltantur , tandemque figuntur. Sed indu
dicina univerfalis elicienda , ut eò fiat efficacior ftria fumma præcavendum , ne in gradibus ignis pec
1
ad corpora humana in fanitatis ftatu confervanda , cetur. Calor enim nimius materiam noftram , quæ,
& ad morbos five ex mala victus ratione , five hæ ut diximus , cæleftis five aftralis iftius effentiæ vas
reditaria propagatione , aut quavis alia occafione eft five domicilium , comburet , & fic fracto carce
fubortos abigendos & radicitùs extirpandos . re , captivus aufugiet.
Noli igitur exiftimare , tale fulphur reperiri in HERMES.
& fimilibus rebusviridi
momeæris
ntan,eis & citò perioffibus
turis: Efeitote , quod mediocriter cœlum cum terra jungiz
tur. Mediocre autem eft figura cum cœlo & cum
fed hæc funt tantum nomina externa , quibus au terra , quod eft aqua. Omnium autem primò eft aquas
thor ex libertate philofophica utitur ad internam que exit de hoc lapide : fecundum verò aurum : ter
rerum effentiam ab indignis & impiis occultan tium autemferè & mediocre aurum , quod aqua &fœ
dam. ce nobilius.
HERMES. SCHOLIUM.
Mplius unguenti , quod tincturas continet , fu Ic agitur de tribus lapidis partibus. i . de aqua
Agienia coagulat ; & fulphura decorat , difpofi Hic
2. de cœlo , five mediocri auro. 3. de auro five
1 tionem oportet nos exponere , & omnibus aliis unguentis fæce terreftri. Noli verò mirari , quod aurum hîc
figura , quod eft unguentum occultum & fepultum , cu fæcis vicem gerat , & aqua cœloque vilius æftime
jus nulla videtur difpofitio , & habitat in corpore fuo,tur. Loquitur enim hic author de auro non vulgaris
ficut ignis in arboribus & lapidibus ; quod fubtilißima fed de philofophico , quod in uno tanquam facco
arte ingenio oportet nos extrahere absque combu continet omnia corpora , tam perfecta , quàm im
ftione. perfecta , pretiofa & vilia : pura & impura : gem
SCHOLIU M. mas & filices , aurum & plumbum : ita ut plumbum
Nguenti five fulphuris veri philofophici condi philofophicum nil aliud fit , quàm aurum leprofum
tionem , nunc explicat ver & imperfectum aurum autem viciffim fit plum
bis: & primum id tincturas continere ait : Tin&u bum fixum & perfe& tum. Præftantius autem plumbo
rarum enim magna eft latitudo. Quicquid enim & auro , dicitur coelum mediocre , vel ferè auruma
tingendo colorem aut proprietatem corporibus Mediocre autem ideo dicitur , quod auri quidem
naturalibus imprimit , id tincturæ nomen meretur: pondus, colorem , & cæteras proprietates habeat,
ita ut omnis medicina , quæ corpora in bona & na fed multò fit fpiritualis , excellentius & potentiusè
turali confervat conftitutione , & aufert morbos , utpote cujus virtutes exuperant vulgare aurum.
rectè appelletur tinctura fanitatis : & fic econtrà res Unde etiam vulgare , per proje& tionem tingitur.
deftruentes , ac ægritudines corruptionefque cor à mediocri , & plufquam perficitur : eftque hoc au
poribus inducentes , nuncupentur tinctura morbo rum mediocre , verè lapis ille pretiofus , in cujus
rum & mortis. Quot igitur in mundo res inveniun comparatione omne aurum , arena eft exigua , &
tur , fanitatis & morborum caufæ , tot etiam tin tanquam lutum æftimabitur argentum refpe&u il
&uræ ftatuendæ : quas in univerfum omnes in fe lius. Sap. 7.
HERMES:
complectitur unicum iftud philofophorum unguen
N
tum . Habet deinde idem unguentum facultatem fu bis autem tribusfansfumus; nigredoofmorst
gientia coagulandi , & fulphura decorandi , hoc Oportet ergo nos ab aqua ab
eft , volatilia figendi , & obfcura illuftrandi. Ejus unguento nigredinem,& àface mortem depellere, & hae
modi autem volatilia nihil aliud funt , quàm omnia diffolutione. Quo pacto , maximam habemus philofo
inferiora & imperfecta metalla , quæ per hoc un phiam, & omnium fecretorum fecretum.
guentum tranfmutantur in optimum aurum & ar SCHOLIUM.
gentum. Tandem unguentum hoc la N his tribus,hoc eft,in unico fubjecto , ex trib.có
sere dicit in corporibus , non fecus ac ignis five pofito,quod notú eft in capiculis , latet hæc
capitulis,latét tria , fu
hæctria,fu
Tom. L Ꮻ mus,
4.40 Bibliotheca Chemica Curiofa

mus, nigredo, mors ; quæ non nifi unum funt: caput fermentum eft : fine quo nequequam perficitur :
nimirum mortuum : quod depuratur & revivificatur SCHOLIUM. 1
per folam diffolutionem.Nifi enim corpus folvatur , 3
Eptem corpora, funt feptem metalla, aurum, ar.
nulla fit fpirituum coagulatio. Solutione enim cor
SEP as five cuprum, ferrum , plum
poris impuri & fumofi, ſpiritus puriores & nobilio .
bum , & argentum vivum , inter hæc præſtantiſſi
res , tanquam fuccenturiati , novas indies & præ
mum eft aurum. Unde etiam reliquorum rex & ca
ftantiores vires atque proprietates inducunt : &
nigredine ablata , albos & rubicundos philofopho put ab authore vocatur . Sed erras , fi hoc dictum
rum flores proferunt : morteque expulfa vitalibus & putas de auro vulgari, cujus ufus eft in officinis mo
netariorum & aurifabrorum. Aurum enim noftrum,
aftralibus tincturis omnia perfundunt atque replent.
Et hæc eft Philofophia confummata & omnium fe inquiunt Philofophi , non eft aurum vulgi , fed eft
electrum minerale , cujus compofitio in
cretorum fecretum . Sed quid fit Philofophia con æs , five
fe ,complectitur omnia metalla : juxta illud : Om
ummata , in fuperioribus fusè explicatum eft . At
quamvis Hermes hic tantummodo loqui videatur ne aurum eft æs , fed non omnes as eft aurum, Hoc
de transmutatoria philofophia: alibi tamen difertè verò as five aurum rectè comparatur Soli , qui , te
fatetur, omnes fapientias fuæ fapientiæ fubditas el fte Hermete, poft Deum gubernat mundum , & il
fe. Cum autem Chriftus Salvator nofter, unica & fo luminat omnia mundana,tive animata five inanima
gubernator vitalium, vel totius vivacita
lavera fit fapientia ab æterno , non exiftimo , aliquem ta : & cft
tis frequentator & difpenfator : de quo Palingenius
eræ fapientiæ participem fieri poffe , nifi is & ſpi ita canit :
ritum Chrifti fimul habeat. Per hunc enim fpiritum
- O Sol, qui tempora mutas ,
folum , accellum habemus liberum ad abfcondita
tam divinarum , quàm naturalium rerum myfteria Et cum temporibus quicqnid generatur in Orbe.
pervenienda. Is enim eft, qui tefte Paulo, fcrutatur Hujufinodi virtus generativa & feminaria , cujus vi
omnia etiam profunda Dei . Nemo enim cognofcit. crefcunt & propagantur omnia , ineſt quoque in viri
ditate æris noftri : de qua Philofophus loquitur :
quæ Dei funt , nifi idem , quem accepimus , fpiritus
Dei . Hujus fola virtute fimiles efficimur in hac vi To tum illud , inquit , quod eft perfectum in ære, eſt
illa fola viriditas : quæ in ipfo eft : quia illa fola vi
ta Enocho & Elix. Sicuti enim hi , tefte fcriptura
vivi fuerunt allumpti in cœlum : ita & nos per Chri rid ita s per noftrum magifterium vertitur citò in
verifimum aurum noftrum. O benedi &a viriditas,
fti fpiritum , in his terris adhuc ambulantes , tan
quam vivi in cœlum extollimur. Cum enim per qua cunctas res generas ! quod vel inde conftat ,
cœlum nihil aliud intelligatur quàm vita æterna : quòd nullum vegetabile atque fru&us nullus appa
Chriftus autem fit ipfamet vita: de fe ipfo enim lo et germinando , quin fit ibi viridis color . Ex quo
quens , inquit : Ego fum via, veritas & vita : necel manifeftè colligitur , aurum hoc Philofophorum fi
ve as habere longè alias proprietates atque vires,
fariò inde fequitur , quod qui in Chrifto manent , &
Chriftus in illis, non amplius in mundo , fed in co quam vulgare illud : quod tefte Mirandula , parvo
lis, ubi Chriftus eft, verfentur,hoc eft, non amplius pulvere infperfo in igni fugit : ac poteft reſolvi in
terreni ac mundani idolatræ, rebus caducis, fed fpi calcem & aquam limpidam : imo hydrargyrus id
rituales & immortales Chrifto foli adhærent . Non penitus deftruit : ita ut longè differat hoc vulgare
igitur expectandus eft alius Enoch aut alius Elias , à vero philofophorum auro : quod præter comme
qui ante adventum Chrifti in mundum veniat.Sicut moratas virtutes etiam perfectiffimum eft , & in
enim Antichriftus non habitat in uno folummodo corruptibile : quodque naturam habet Elyxiris five
individuo , fed in toto Antichriftiano corpore, quod fermenti. Eft autem Elixir, ut Rofarius, inquit, me
dicina completa , magifque depurata & digeſta ,
ex pluribus conftat membris , diffufus regnat : ita
Enochi & Eliæ fpiritura non accepit fola quædam eo quod ipfum Elixir ha
bet vim convertendi omnia imperfecta corpora in
fingularis perfona, fed omnes veri Chriftiani & pii
præfertim philofophi , qui in eodem ambulantes fpi aurum & argentum , quod ipfa per fe minimè per
ritu in vafis fuis fictilibus , ut cum Paulo loquamur, ficere poffunt : quia fi de perfectione fua alteri da
habent thefaurum immortalem & incorruptibilem, &a exifterent : eò quod non pof
rent : ipfa imperfe t
funt tingere, nifi quantum fe extendunt . Hinc con
nempe Jefum Chriſtum : à quo Elias olim, tanquam
ftat, aurum Philofophicum effe quid præftantius,no
de fpirituali petra bibens,fpiritum quoque eundem.
bilius ac pretiofius ipfo auro & argento, cæterifque
acceperat , ita ut fpiritusEliæ ,non alterius fed ipfius
omnibus metallis vulgaribns . Quæfiverunt multi
quoque Chrifti fuerit , qui folus eft verus Elias ar
tilta , nos deducens in omnium artium veritatem: hanc auri five æris viriditatem in vitriolo , & cu
quin imò folus is eft confummata Philofophia , & pro five are vulgari : fed errore decepti à vero
omnium fecretorum fecretum. fcopo longè aberrarunt . Caufa erroris fuit ipforum
cralla ignorantia, qua fecuti funt literalem in fcrip .
CAPITULUM VII. tis Philofophorum fenfum, cùm tamen Philofophia
Chymica non contempletur metalla , quatenus fint
HERMES. corpora, fed quatenus reda&a fint in fubftantiam
fubtiliffimam , fpiritualem ac cœleftem . Eft ergo au
Filii
rum noftrum non fummèdepuratum
primum eft aurum eorum perfe&tiffimum , rex &&
ad aftralem naturam addu& um. De quo hæc di
caput , quod nec terra corrumpit , nec res comburentes
xiffe fufficiat.
devaftant , neque aqua alterat , quia ejus complexio eft
HERMES.
temperata, & natura directa, in caliditate, frigiditate,
bumiditate , nec fuperfluum quicquam in eo eft. Ideo Icut enim pafta fine fermento fermentari non po
philofophi ipfum pratulerunt , & magnificaverunt , di Steue eft ,fic cùm corpusfublimaveris , mundaveris, &
centes , aurum fic haberi in corporibus , ficut Sol in turpitudinemface feparaveris , eum conjungere & fi
Stellis lumine fuo eft splendidior : eo enim Dei nutu , mul mifcere volueris , pone in eis fermentum,& aqua ter
omne vegetabile, omnis terre fructus perficitur :fic an Fam confice:donec Elixir fermentu & ut paſtafiat fer
vuus omne corpus continet , vivificat , quod Elyxir mentum. Meditamini & videte utrum ei fermentum .
fiat
 Lib. II. Sect. I. Subfect . II. 441

fiat de alio , quàm de fua natura. Inspiĉite ergo , quo- & corpora latificat , & invicem conjungi & ingredifa
modofermentum non eft , nifi de pafta ipfa. cit. Et hæc eft clavis Philofophorum , & finis operum ,
SCHOLIUM.
& hacfcientia corpora emendantur,& eorum opus, Deo
Aulò fuperius mentionem fecit author fermen annuente , peragitur.
ti, & verbis SCHOLIUM.
indicavit. Pergit igitur nunc pluribus demonftrare Ubium maximum hic de fermento oriri vide
neceffitatem fermentationis: & aliquas ordine ope Dur , quod antea aurum effe diximus : nunc au
rationes ponit : quales funt fublimatio , mundatio, tem fermentum confectionem quoque dealbare au
fæcum feparatio , conjunctio & mixtio , quæ fingu thor confirmet : fed facilè id folvitur per philofo
læ neceffariò requirunt fermentationem . Eft enim phum , qui dicit : non eft aurum , nifi prius fueric
fermentum quafi anima , quæ paftam eadem pro argentum : Item aurum noftrum , eſt tinctura five
prietate , qua ipfa eft infignita , fermentat. Ne ve anima five fomentum operis , fine quo nequaquam
rò dubites , id verum artis effe fermentum , ab au peragitur , fed quando dealbatum fuerit aurum ,
thore fuprà propofitum , confidera folummodò fi. hoc eft , corpus album : neque fit argentum , nifi
nem intentionis tuæ, & mox fatebris aliud non effe, priùs fuerit Mercurius . Unde Sol fingitur à Philo
quàm hoc ipfum. Aurum vis producere : Ergò au fophis tres habere facies in cœlo , nigram , candi
rum tuum quoque erit fermentum. Quemadmodum dam , & rubicundam : ita ut facilè credendum fit,
fermentum paltæ ex cadem materia conftat , ex fermentum hoc non tantùm dealbare confectione,
qua ipfa palta : utriufque enim matéria eft farina: fed etiam ut author paulò poft docet, à combuſtio
fic fermentum lapidis aurifici eft aurum : argentifi ne & fuga cuftodire tincturain , eique in projectio
ci argentum . Vide faltem , ut fermentum , quo uti neconciliare ingreffionem. Sed quia fermentum non
voles, femper fit re fermentanda efficacius , purius, poteft ingredi corpus mortuum,nifi mediante aqua,
& aftralius , magifque digeftum , & non errabis. quæ facit matrimonium & copulam inter fermen
Expurgare vetus fermentum , inquit D. Paulus , ut tum & terram albam id in omni fermentatione
fitis nova confperfio. Ad regenerationem enim no notari debet pondus uniuscujusque . Si igitur ter
vi hominis , requiritur novum fermentum , quod ram foliatam albam ad album Elixir volueris fer
veteri ifto longè fit efficacius , purius , nobilius, mentare , ut ftabic in complemento tincturæ fuper
coeleftius , fpiritualis. Tale autem novitatis , puri corpora à perfectione diminuta , tunc recipe terræ
tatis , finceritatis & veritatis fermentum eft ipfe dealbatæ feu foliata corporis mortui partes tres, &
Chriftus , quo in baptifmo per ipfius mortem om de aqua vitæ refervata partes duas , & fermenti par
nes verè credentes fermentantur . Unde Matth. 13 . tem alteram dimidiam . Fermentum autem fit præ
fimile dicitur effe regnum cœlorum fermento,quod paratum , ut fiat calx alba fixa & fubtilis , fi ad al
acceptum mulier abfcondit in farinæ fatis tribus, bum tua procedit intentio : fi verò ad rubeum,tunc
donec fermentatum eft totum. fit calx citriniffima auri præparata, & non erit aliud
Quale igitur hoc novum eft fermentum , talis fermentum. Tanta igitur eft fermentationis præ
quoque debet fieri pafta inde fermentata. Nifi enim ftantia , ut author eam non dubiter appellare clave
palta eandem cum fermento virtutem & proprie Philofophorum , hoc eft, principium & finein ope
tatem acceperit , verè & debito modo fermentata rum , videlicet albi & rubei : utpote cujus benefi
dici non poterit. Hinc elucet evidens difcrimen cio corpora emendatur, hoc eft, in fuperiorem per
inter Chriftianos veros & falfos. Veri virtute novi fectionis ftatum exaltantur ficque tandem opus
P
fermenti operantur juxta novum hominem verita rubeum ultimumque divina afpirante gratiâ , perfi
tem & vitam : falfi autem fecundum veterem homi citur, & ad finem perducitur.
nem mendacium & mortem. Hæc autem poftre HERMES.
ma tenebrarum homini omninò Negligentia verò &mala de eo opinioné, opera cor
devitanda & fugienda funt . Modicum enim fer
rumpuntur , utfermentum maſſe , & coagulum la
mentum , fcilicet veteris hominis ut Paulus docet, &tis ad cafeum & mofcus in aromatibus .
Gal . 5. corrumpit totam maflam. Quicunque igitur SCHOLIUM.
maffam fuam, tam theologicè quàm Chymicè, rectè NEfortèquis erret in fecreto fermentationis , &
fermentare volet , vetera impuritatis &corruptio
nis corpora relinquat,nihil enim ftabile aut laudabi opus potiùs per ipfam corrumpi , quàm corrigi &
le in illis unquam inveniet. Eft aute in utraque fcie emendari exiftimet : author tria proponit exem
tia fermentatio neceffaria. Qui enim in Theologia pla , quæ tacitè fpe& tanda effe præcipit. Ut enim
ignorat Chriftum ab eodem quoque ignorabitur. fermentu maffam, coagulum lac, & mofcus aromata
Noffe autem Chriftum realiter , eft credere ipfius non corrumpit in deterius , fed ut ex maffa fiat
verbo , & fervare ipfius mandata. Sic enim cum ipfo panis : ex lacte cafeus : & aromata grato moící odo
erimus una maſſa , & à proprio ipfius verbo in es re à corruptione & carie conferventur : Ita etiam.
fentialem & perpetuam amicitiam ejus fermentati. fermentum Philofophorum materiam noftram pri
Jamque non amplius non dicet fervos, fed amicos. mò corrumpit quidem , & in nigredinem ipfam con
Amici enim , inquit ad difcipulos , mei eftis , fi fe vertit : non tamen , ut eo redactum opus ita in ni
ceritis , quæ præcipio vobis. In Chymia quoque ne gredinis morte relinquatur : fed potius tota confe
ceffariam fermentationem effe palàm fit ex eo , &ionis maffa , per omnes colorum mutationes fer
quod fi non mifces fermentum cum Elixire , non mentetur actingatur. Calor namque agens in hu
coloretur corpus , ficut debet , quoniam fine fer mido primo efficit nigredinem : & calor in ficco
mento non exibit neque Sol , neque Luna. Eft caufat albedinem : nec non in albo citrinitatem &c
enim fermentum anima , quæ corpori imperfecto, nimiam rubedinem . Quæ varietas colorum foli
mediante aqua , vitam tribuit , quàm prius non ha fermento adfcribenda eft : & fic corruptio unius,
bebat , & in meliorem formam reducit . eft generatio alterius : eftque fermentum , fermen
HERMES. ti fermentum veluti Philofophus inquit : Qui non
Tnota , quod fermentum confectionem dealbats
guftaverit faporem falium, nunquã perveniet ad op
E combuſtionem vetat , tincturam, ne fugiat, continets tatum fermentum fermenti :fermentat enim finitum
pcr
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
442
per excellentiam. Appropria ergò fermentum, eft , auri five Solis , quod lutum , hoc eft maram
quod eft anima ante fermentationem , ut fit pulvis mercurialem tingit , elle unum ex fecretis fapien
calcinatus , folutus , & induratus : quoniam fi benè tum. Unde etiam à quibusdam dicitur figillum fa
non præparas fermentum , nil valet tuum magifte pientum, vel figillum Hermetis five Mercurii .In quo
riun. Et fcias , quod non eft fermentum , nifi Sol & inquirendo multi hactenus , fed plerique in vanum
Luna , hoc eft , aurum & argentum , iftis Planetis laborarunt. Non enim id eft cera Hifpanica , neque
appropriata. Ideo quia Sol & Luna aliis Planetis fuber, neque collo five gluten, neque luti quoddam
dominantur , & ipfa ad fuam naturam convertunti genus , quo vafa vitrea, terrea, aut alia hujus gene
ideo à plurimis fermentum dicuntur. Oportet ergo ris perlutantur, vel obturantur : fed eft quadam na
fermentum in corporibus introduci : quia eft eorum turæ difpofitio certa , ad cujus legem infallibilem
anima. Hæcque anima vitam inducit corporibus res in vafe philofophico inclufæ , fuis obfignantur
mortuis , & imperfectis : ut fimul cum vivis & per proprietatibus ac coloribus , ufque dum omnium
feais vivificentur & perficiantur. Sic enim verbum facta fuit apparitio , & tandem etiam prodeat exo
Chrifti verum eft fermentum , five anima vivificans ptatiffimus ille color Cyaneus five cœleftis , qui fa
in Lazaro mortuo , & quatriduum jam fepulto acfoe lutari fplendoris fui efficacia , vifum intuentis non
tente. Quamprimùm enim Chriftus dicit : Exi Fo-, obfcurat aut obtundit , veluti fieri videmus ab ex
ras Lazare , ecce ftatim mortuus refurgit , & pro terno Solis fplendore : fed acuit potius eum , ac ro
dit de fepulcro . Tam efficax enim eft verbum Chri borat : neque hominem fuo vilu enecat , ut Bafilif
tum producatur id , quodcun
fti , ut illicò in effe& cus : fed potius morti jam proximos , perfufo pro
que per illud pronuncietur . Quod infinitis prope prio fanguine revocat , & priftinam vitæ incolumi
modum exemplis , tàm ab ipfo Chrifto , quàm à tatem ipfis reftituit , ut Pelecanus . Dicitur enim
fuis difcipulis , aliifque fanctis viris atque Prophe Pelecanus roftro fuo in gyrum flexo , proprium ro.
tis præftitis , paffim in facris comprobatur literis . dere pe&us, & fanguine inde effluente , pullos fuos
Et hoc eft integrum ac verum verbum Dei ex per mortuos irrigare , & fic vitæ reftituere. Unde
fecta & vera fide profe&um. Idco etiam effentiali Chymici inftrumentum quoddam habent deftillato
ter ftatim per id efficiunt omnes fan& ti , quicquid rium , quod hujufcemodi Pelecanici gyri circulivè
volunt. Multi equidem hodiè gloriantur in hoc ver formam refert . Sed admonendi hic funt veri artis
bo , fed dum putant fe integrum ac verum habere , indagatores de hoc Pelecano, magnum arduumque
vix ac ne vix quidem dimidium funt adepti . Nam fecretum in ilio à Philofophis occultatum effe. Si
ab ipforum effectis five fructibus manifeftè cognof cut enim Pelecanus avis eft viva , non mortua , ita
cimus , ipfos non habere nifi nudam literam , & etiam Philofophi ad magifterium fuum poftulant
mortuam umbram verbi , nequaquam verò ipfum corpora non mortua , fed viventia , hoc eft , fpiri
verbum verum , effentiale & efficax : adeò ut me tualia, & fumma vitalium facultatum fœcunditate
ram paleam vacum , granifque carentem triturare prædita. Sicut etiamfanguis effluens è pectore mor
videantur . Si enim verum haberent , etiam per il tuis pullis reddit vitam : ita viriditas noftri Leonis
Jad demonftrarent effe&
tus fimiles effectis verbi , ab rubei , vitam in mortuis & obfcuris metallorum
ipfo Chrifto , ab Apoftolis & aliis viris fan&
tis pro corporibus confopitam refufcitat , eaque priftino
lati. Lumen enim , quod non lucet , nec aerem fini fplendori & claritati reftituit. Et ficut tandem fan
timum colluftrat , non eft lumen , fed luminis tan guis ille non elicitur, nifi facto prius ab ipfo Peleca
tùm inane & fterile nomen. Lumen autem lucem fi no gyro five circulo : dum enim roftrum applicat
mul ac fplendorem rebus afferens , hoc verò lumi pectori , totum collum cum roftro flectitur in cir
nis verum & effentiale nomen meretur . Quamo cularem formam : fic artifex verum & tingentem
brem ficut hodiè infinitus eft numerus eorum , qui Leonis fanguinem evocare non poterit , nifi prius
hoc inani & fterili verbo utuntur ad lucrandum fpirituum circulatio five deftillatio circularis fiats
tantummodò panem pro corpore fuo alendo : pau hoc eft , exterius intrò , interius foras : item infe
ciffimi autem funt , imò vix unus atque alter , qui rius furfum , & fuperius deorfum pellatur : ita ut ex
hoc verbum efficaciter & effentialiter adhibeat tam terius & interius : inferius & fuperius fimul in uno
profuo quàm aliorum animarum falute : ita etiam circulo conveniant , neque amplius cognofcas , quid
ingens elt alchymiftarum deploratorum multitudo, vel exterius , vel interius , inferius vel fuperius fue
qui artem Chymicam exercentes folummodò inherit : fed omnia fint unum in uno circulo five vale.
rent rebus five fermentis mortuis , & particulari Hoc enim vas eft Pelecanus verus philofophicus,
bus quibusdam fophifticationibus : pauci verò re nec alius eft in toto mundo quærendus : ac fine hoc
periuntur , qui vivam & efficacem Naturæ effen fruftrà laborat omnis falfarius alchymifta. Sed ut
tiam, & univerfalem omnium corporum medici melius intelligantur ea , quæ modò dicta funt , hane
nam , legitimo modo inquirunt atque fcrutiantur. placuit fequentem fubfcribere figuram .
HERMES.
Ertus aurei color ad rubedinem, & natura non eft C
CE dulcedo , ideo de eofericum conftituimus, quod eft
Ixfir : & de eo conftituimus excauftum , quod fcripfi F
mus , &figillo regis lutum tinguimus , & in eo colorem B A
calipofuimus, quife videntibus vifum augmentat.
SCHOLIUM.
Uamvis non fatis conftet , quid author velic E
Qper dulcedinem & fericum , inferius tamen
fefe explicat , adeò ut facilè conje&ari liceat , id A , eft interius , & tanquam principium & fons , &
effe fermentum aureum ad rubedinem : cujus de quo reliquæ literæ defluunt : & fimul etiam finis
fcriptionem vel adumbrationem potius per encau ultimus , in quem cæteræ omnes , tanquam flu
ftum , hoc eft , figuras , fimilitudines , & tropicos vii in Oceanum five mare magnum refluunt. B. C.
loquendi modos , hactenus in his capitulis tradi D. E. He quatuor fignificant exterius. C. F. Supe
dit. Notandum autem hic eft , figillum regis , hoc rius. E.G. Inferius . Quæ literæ in univerfum omnes.
A. B.

1
 Lib. II.. Sect. I. Subfect. II. 443

A. B. C. D. E. F. G. feptenarium Magicum occul & fecundam correptionem devitarent , fcientes,

tum , manifeftè exhibent : de quo alias copiosè fa quia fubverfus eft , qui ejufmodi eft , & delinquit,
tis à nobis tractatum fuit, ita ut fupervacaneum fit, cum fit proprio judicio condemnatus. Tit. 3. Sed
nunc plura de eo addere . quæres , ubinam fint illi veri Chriftiani ab omni fe
Яariorum contagione liberi ? Ut tibi refpondeam
HERMES.
ad hanc quæftionem, velim fcias,illos non effe quæ
Vrumergo pretiofiffimus eft lapis , carens maculis rendos in monte Samariæ , non Jerofolymis , non
Atemperatus quoque, nec ignis, nec aer , nec aqua, Romæ in Italia, non Geneva in Gallia , non Lipfie
necterra corrumpere poteft fermentum univerfale , cun in Germania , non Cracovii in Polonia, non Praga
Ela rectificans temperata compofitione , quod flavi five in Bohemia , non Olfmutzii in Moravia : fed ubique
veri citrini coloris eft,
per totum difperfos mundum , in Turcia, in Perfia,
SCHOLIUM. Italia, Gallia, Germania , Polonia, Bohemia, Mora
Am apertè fatetur author , aurum philofopho via , Anglia, in America, etiam ad extremos Indos.
rum effe lapidem pretiofiffimum , longeque plu Ex omni enim natione , Deus fibi colliget Eccle
IAm
res dotes , & munera ipfi tribuit , quàm vulgare fiam. Vera autem verorum Chriftianorum nota hæc
poffidet aurum. Et ut de cæteris nihil dicamus, crit propria, quod, tefte ipfa veritate Chrifto, Joan:
manifeftum hîc apparet difcrimen inter aurum phi 4. neque in monte hoc , videlicet Samariæ , neque
lofophorum & vulgare : quod vulgare lapidis pre Jerofolymis, neque alibi adorabunt patrem:fed ve
tiofimi nomine , nullo jure appellari poffit : fi nit hora & nunc eft , quando veri adoratores ado
quidem fimplici perfe&tione tantum ornatum à cor rabunt patrem in Spiritu & Veritate : Nam &pater
>
porea illa coagulatione nondum fit liberatum : Et tales quærit , qui adorent illum. Spiritus eft Deus:
quamvis fit purum , temperatum , vel ab ignis , ae & eos, qui adorant eum, in fpiritu & veritate opor
ris , aquæ & terræ injuriis tutum & immune : non tet adorare. Ex his igitur cognitis perſpectifque
tamen ut fermentum univerfale , cun&ta ad tempe unicuique nunc judicandum relinquo , quinam fint
ratam naturam reducere poteft : ficut flavus , ve illi; qui funt fub vera Ecclefia nec ne ? & ubinam lo
rufque ille citrinus color , hoc eft , auri effentia corum in hoc mundo,verus Chriftianifmus, veraque
quinta fyderea & cœleftis , à corpore fuo craffo, colatur & exerceatur religio. Facta itaque compa
impuro , ac terreſtri ſegregata : ratione, idem efto judicium de Chymia vera & fal
Sifapis, umbrarumfuge mortua corpora , namque fa : five de univerfali & particulari,deque veris &
Conftans eft folus Spiritus : umbra fugit. fpuriis ejusdem indagatoribus..
Univerfalitas enim five Catholicifmus non confiftit HERMES:
in corpore , fed in fpiritu. Spiritus enim folus pe Urum fapientum coctum & benè digeftum igne
netrat omnia , quantumvis folidiffima corpora. Sic Aaqua Ixfir conficit. Aurum enim fapientum eft
Catholicifmus religionis , feu veræ Ecclefiæ, non pendentius plumbo : quod eft temperata compofitioné
confiftit in vifibili quodam & corporeo hominum fermentum Ixfir : & è contrario diftemperatum diftem
cœtu : fed in invifibili & fpirituali , piorum ac verè perata compofitione.
credentium in unicum Jefum Chriftum , confenfu SCHOLIUM .
ac confpiratione. Qui enim extra hunc Regem om Urum & aqua ignea , quantumvis exquitiffi
nium regum , verè catholicum , in quo & per quem A mè per artem co& ta & digefta, nullibi tamen
funt omnia , quique folus eft & unicus fpiritualis perfectiora , meliora & præftantiora reperiuntur;
veræ Ecclefiæ paftor , præful, & epifcopus fummus, quàm in mineris & radicibus fuis: ubi nullum adhuc
fubfcribit particulari cuidam Ecclefiæ , is jam eft ignem funt experta. Sicut in auro videre eft, modo
tarius , fchifmaticus & hæreticus. Regnum enim
fe& è terra fua extracto , quod planè crudum adhuc exi
Dei non venit cum obfervatione , fed eft intra nos, ftit, & à fuperfluitate fua nondum fejun&um aut ſe
inquit Salvator nofter ipfe Luc. 17. Item ibidem paratum.Unde quoq; ejufmodi aurum magis aptum
quoque hortatur fuos difcipulos , ut ab ejusmodi eft , & idoneum ad generationis opus. Siquidem
fectariorum feductionibus fibi caveant : ubi inquit : fpiritus ejus adhuc funt liberrimi , nullaque forti
Venient dies , quando defideretis videre unum corporum coagulatione detenti.
diem filii hominis , & non videbitis : & dicent vo Hinc promptius agunt , velociufque tin&uræ præ
te parationem accelerant , quàm fi auri corpus prout
bis : Ecce hic, ecce illic : Nolite ire , Neque Se&
mini. Ex quibus palàm convincitur , quod certæ vulgò habetur, accipiatur. Omnia namque corpora,
externæ fectæ non fit fubfcribendum : quemadmo ficut & fuprà mentionem fecimus , principiis fuis
dum hodiè fieri videmus : uti plurimi hominum , ex viciniora , præftant iis , quæ per diuturnam coagu
nimia fimplicitate fedu& ti , huic vel illi fectæ no lationem à primitiva fua fpiritualitate & fœcundi
men fuum dant , falsò fibi perfuadentes , fe fub nu tate longiùs recefferunt. Non mirandum ergo eft;
mero certorum fe& tariorum , horum vel illorum, quod patres primi in feculo aureo , quod creationi
& à benedi& tis & fœcundis Creatoris
comprehenf os , errare amplius non poffe ,fed cer proximum
tiùs certo inde animæ beatitudinem & vitam æter uberibus quafi nondum ablactatum , tanto virium
virtutumque vigore hoc ferreum noftrum longè fu
nam reportaturos , cùm neque Ecclefia, quam unuf
s
quifque fuam folummodò veram effe perperam opi perabat , in tam multos longevitati annos fuam
natur , erret. Unde tot diffentiones & controverfia produxerint vitam. Hominum enim corpora , tuin
corrupta erant à teter
in religione repullulant , in quibus fingula pars temporis nondum tam foede
• propaga
fuam opinionem mordicus propugnat: magis autem rima illa luxuriæ beftia: quæ fenfim per
tionem adeò increvit , ut in hoc ferè ultimo fecu
plerique illorum occupari videntur in particulari
bus five propriis verborum phrafumque deliriis, lo nihil ab ea fanum appareat . Huic corruptele
quàm in univerfali Scriptura facra & verbo Deiferiò mox fucceffit vitæ brevitas . Unde jam.
piequè excutiendo. Si enim hujus virtutem cognof Nafcendo morimur,pendetque ab origine finis.
cerent , infinitas quæftiones ftultas, inutiles, & va Eidem calamitatis jugo quoque funt metallorum
corpora obnoxia , quæ vix è mineris fuis eruta, ſta
nas , quæ non nifi contentiones & lites generant,
tim corporeo rigidoque mortis carcere includun
intermitterent : & hominem hæreticum poft unam curs
 Bibliotheca
444
tur, ex quo nulla fperanda liberatio , nifi relicta no
bis effet aurea illavita clavis , qua fola omnes por
tas claufas in mortis ifto carcere referamus , & cap
tivos inde fpiritus in priftinum vitæ theatrum pro
ducimus. Per hanc autem vitæ clavem intelligo vi
tales mineralium radices , in quas fi corpora redu
cantur , fiunt novæ regenerationi apta , ita ut ve
ram ex illis tincturam tùm habere poffis. Accedit
infuper aqua ignea, quæ nihil aliud eft , quàm Mer
curius Philofophorum ex iifdem minerarum radici
bus eductus. Hæc aqua eft mater , quæ aurum in
ventre fuo conceptum folvit , eique inter digeren
dum, debitum præbet nutrimentum, donec 40. fep
tinarissapoiute , pariendi tandem five nativita-
tis hora adveniat. In fine igitur digeftionis, quando
nimirum inftat di&a hora nativitatis , demum ori
tur anima : non autem priùs neque citius. In hoc
igitur puncto : totum eft periculum. Tranfa&o au
tem hoc puncto nullum amplius eft periculum. Au
rea igitur proles noftra in lucem producta , quam
vis refpectu Saturni fenionis , five plumbi , obæta
tis imbecillitatem inferior videatur , longè tamen
lateque illum fuperat pondere, colore, viribus, con
ftantia , cæterisque virtutum donis. Frigidis enim
qualitatibus nimis corruptus Saturnus propter in
temperiem fuam neque ignis , neque aeris , neque
cæterorum elementorum injuriis refiftere poteft,
Infans autem nofter fortiffima & temperatiffimæ eft
compofitionis : ita ut non folum repellat à fe om
nem vim externam , fed propter foecundam virtu
tum affluentiam & copiam, qua abundat , proprio
rum parentum infirmitates fanat, & quemvis cor
porum Mercurium in fummam auri perfe& tionem
tingit.
HERMES.
Rimum enim opus ex vegetabili fit , fecundum ex
Pim animali gallina ovo , maximum eft fubfidium , &
elementorum conftantia , ac terra noftra aurum eft , de
quo omnefericum conftituimus, quod eftfermentum Ifir.
SCHOLIUM.
Chemica Curiofæ
quod dicitur fermentum fermenti , & coagulum
coaguli: Non enim fermentat tantum corpora in
feriora & imperfecta , fed ipfum quoque aurum red
dit de perfecto corpore plufquam perfe&tim : eft
que foecundiffima mater , quæ quò fæpiùs impræ
gnatur , tantò pluries concipit ac parit : & in infi
nitum fuæ fpeciei prolem propagat . Ipfa fola eft cla
vicula, quæ claudit & aperit : & iterum claudit , &
nemo aperit , fine qua clavicula nemo in hoc feculo
poteft pervenire ad perfe&ionem hujus fcientiæ.
CONCLVŠIO TOTIVS
TRACTATUS:
Vir ac Magnifice , Fau
Htor & Mecœnas obfervande,que de frent
hujus Tractatus Capitulis, in tui gratiam commen
tari vifum fuit. Utinam quid in me effet , quo grati
erga te animi fignificationem quantulamcunque po
nere poffem : me haberes utique ad omnia paratis
fimum . In Galliam enim quoties te adveniffe audie
bam,toties fummo perfusus gaudio ac lætitia,mihi
unicè gratulabar. Ut enim de cateris tuis meritis
jam nihil dicam , quibus me multis tibi modis ob
ftrinxifti : ex fola tua converfatione & colloquio
quotidiano , à quo me difcendi avidum non tantum
non repellebas , fed amicè potius invitabas , & hu
maniffimè infuper rogabas , in Curfu meo Philofo
phico tantum haufi utilitatis , ut cum Alexandro
Magno verè mihi nunc liceat diceré : vivendi me
principium à patre , bene vivendi autem à te acce
piffe : ita ut generatus quidem à parentibus , nunc
veroper te ab Eliano quodam vel divino potius fpi
ritu, regeneratus planè videar. Hanc autem lau
dem quamvis tibi imprimis tribuam , nolo tamen
inficiari , me quoque aliorum plurium adhuc viro
rum doctiffimorum colloquiis interfuiffe , tam in
Galliis, quàm in Germania , quæ ubertate quidem
& fertilitate maximorum & præftantiffimorum in
geniorum , alias regiones in abſtruſis ejufmodi ar
tibus indagandis quodammodò languidam , ne di
cam pigram , & omnino torpefcentem , longo poft

rale in duo fpecialia , nempe in vegetabile, & alii , honefta quadam æmulatione percit fanè i , hac in
in animale, quod ultimum ingallina ovo perfici ait. parte Germanorum induftriam & folertiam fum
Sed quamvis plura & infinita hujufcemodi opera mam imitarentur. Non enim honor
i & l'audi tan
fingantur à Philofophis : tamen non eft nifi unum tùm , fed maxim quoqu emolu
o e mento id futurum
verum quod ab elementorum æquali & temperata effet communi patriæ Cùm igitur
. , ut dixi, tibi im
permiftione folum conftans , firmum & fixum eft:
primis acceptum feram omnem ftudiorum meorum
ob quam caufam maximum quoque fanitatis eft fructu
m ; æquum effe duxi , tibi eorundem quoque
fubfidium , nec minus inopiæ. Fundatur autem in primit
ias , pro debita gratiarum a& tione confecra
terra auri , quæ meritò Ifir, five Elixir, five fermen
tas atque dicatas offerre. Quicquid autem hoc tan
tum Philofophorum appellatur. Hoc autem fermen dem fit , rogo ne patiar
is in alienas incidere ma
tum duplex effe. Paulò fuprà monuimus : Solis vide
nus: antequam pro tuo , quo polles , ingenii acumi
licet & Lunæ. Per fermentum Solis intelligiturfper
ne , & folida rerum experientia probè examinave
ma viri: & per fermentum Lunæ fperma fœminæ:
ris, & limis tuis politiffimis & exquifitiffimis fplen
ex illis fit primò conjunctio, poftea generatio vera didius
& magis exornatum reddideris. Sin vero ac
& cafta : fermentum auri , aurum eft : ficut fermen
cidat , ut ad aliorum quoque manus perveniat , &
tum panis , panis eft. Et ficut in operatione panis aliqui exifti
s met , non omnino fibi fatisfactum in
modicum fermenti levat & fermentat magnam co
quibusdam vocabulis obfcurioribus , barbaris , &
piam paſtæ, ita etiam illud modicum terræ , quod
exoticis explicandis : velim ne tàm fevero id judi
continet ifte lapis , fufficit ad nutrimentum totius
T cio malè vertat : fed culpam potius transferat in
lapidis. Unde Avicenna inquit : Fermentum redu
eum , qui fcriptum hoc ex nativo fermone non lati
cit fibi appofitum ad fui naturam, colorem, & fapo
nius puriufve traduxerit . Interim tamen operam
rem ad omnem modum , videlicet de potentia in
pro ingenii noftra tenuitate fedulam navimus , uc
a&um. Nam confe& tionem dealbat, feu multiplicat,
Philofophiæ ftudiofis , veritatis fontem , fi non in
fpiritualitatem corroborat , combuftionem anni
minutiffimis fyllabarum & di & tionum apicibus, ta
hilat , tin&turam continet , ne fugiat , corpora le
men in generali totius operis explicatione fatis
viat, & fe invicem facit ingredi, & conjungi , quod apertè commonftra
remus : Sin verò quis dilucidio
finis eft operis, fine quo Elixir non peragitur,quem
rem rei demonftrationem poftulat , iniquum hoc
admodum pafta fine fermento non fermentatur:
Philofophis videbitur poftulatum.Secretiffima enim
ett
 Lib. II. Sect. I. Subfect . II. 445

eft noftrafcientia, nec nifi fecretorum initiatis & è diametro inter fe pugnant, lucere, & non lucere ,
five lux & tenebræ : ita fides vera diftat ab orali
Philofophiæ myftis propriè convenit.Ex his fi unus
fueritper electionem divinæ providentiæ vocatus, fine operibus. Ex quibus differentia fpectatur ma
nihil amplius morabitur qualefcunque locutiones, mima inter Chymia ftudiofos veros & fpurios . Qui
quantumvis maximè ambiguas & obfcuras : fed enim ambulant in veritate , veritatem confequun
in mediis his fallaciarum tenebris , illucefcens fo tur : qui verò luce hac reli&a , externam tantum
lum veritatislumen obfervabit, quo duce omnia ipfi fplendoris umbram fe& tantur , ad veritatis lumen
fuccedent in bonum & exoptatum eventum, Viam nunquam perveniunt. Quoniam igitur maximam
hominum partem videmus, umbra potiùs,quàm rei
ad hoc lu nen unica parat pietas.Finge te tanquam
ferrum cupidum effe, per attrectationem magnetis effentia dele& tari, hoc eft,deliciis hujus mundi ca
alicujus divini,in profundam hujus fecretiffimi my ducis plures effe deditos , quàm proprietatis flu
fterii fcientiam defcendendi : fed viam præ vitio dio:non mirum eft, quin maxima fit raritas eorum ,
qui voti fui compotes fiant . Multi enim funt voca
rum multitudine , quæ tanquam corpus denfum , in
ter Deum , verum piorum magnetem,& te, interpo. ti: pauci verò electi.Et ficut terra magnam copiam
nuntur occultam eile ; quid hinc aliud agendum cen luti fuppeditat, unde fic fictile: parvum autem pul
fes,nifi ut vitiofum peccatorum corpus tollas , quo verem , unde aurum fit : fic etiam eft conditio præ
fublato radii hujus divini magnetis ftatim te fplen fentis fæculi : Multi enim creati funt,pauci verò fal
vabuntur Efdra 4.c.8 . Quamobrem ficuti ab initio
didiffimo colluftrabunt fulgore , mentemque tuam
nebulofam ab omnibus obfuritatibus , & errorum te hujus tractatus exemplum Hermetis hujus difcipli
nebris penitùs vindicabunt. Ego enim, inquit Chri neæ ftudiofis imitandum propofuimus : ita nunc in
ftus,Salvator nofter,lux in mundum veni , ut omnis, fine idem propofitum alterius Philofophi , nempe
Alani teftimonio confirmatu m volumus : qui in li
qui credit in me, in tenebris non maneat. Ambula
igitur in luce,dum lucem habes , ut filius lucis fis, belli fui, de Lapide Philofophic o,principio, ita artis
nec tè tenebræ comprehendant Joan. 12. Credere alloquitur difcipulos : Ad Deum, inquit, mi fili , &
autem in Chriftum,non eft tantum ore fateri, Credo, cor,& mentem convertito, quàm ad artem magis:
quod potius temeraria quædam confidentia, quàm ipfa enim donum Dei fummum eft, cuique benepla
vera fides appellari meretur. Nifi enim cor fimul citum fuerit, eam largitur.Deum igitur ex toto cor
cum ore,& opera cum confeffione confpirent, fides dé totaque anima tua diligito , atque in eo folo &
hec mortua & inftar lucernæ , cujus lumen extin fpem & fiduciam omnem locato , fic procul omni
tum,inutilis & vana habetur.Quemadmodum enim
& dubio hac Arte nobiliffima cum gaudio perfruêre.

BERGK

SECTIO II.
LIBRI II

Quá Autores Græci & Arabes qui ab ARISLEO , Tractatûs TURBA

PHILOSOPHORUM dicti Scriptore , ad Regem ufque GEBRUM

exflitere , cum fuis Commentatoribus afferuntur.

SUBSECTIO PRIMA.

TURBA PHILOSOPHORUM , EX ANTIQUO MANUSCRIPTO

Codice excerpta , qualis nulla hactenus vifa eft Editio .

Ariſlei Epistola , qüam de intentione Libri ,
- futuris ,ad eorum inftructionem , Sapientum
dictis præmifit , quæ hic eft.
RISLEUS genitus l'ythagore , difci
pulus ex difcipulis Hermetis gratia
triplicis ex pofitione fcientia dif
cens , omnibus pofteris refiduis falu
tem , & mifericordiam . Narro quod
Magifter & vatum caput,tantum do.
num Dei , & fapientiæ habuit , quod nemini poft
Hermetem datum eft. Difcipulos igitur ejus jam
multiplicatos , & per omnes regiones principes
conftitutos , ad hanc pretiofiffimam artem tractan
dam voluit congregare , ut eorum locutio fit radix
poft fe venturis. Juffit autem ut Iximidrus prius
loqueretur , qui optimi erat confilii , qui incipiens
ait.
Tom. I.
Sermo Primus.
XIMIDRUS ait::: Dico omnium initium effe Na
turam quandam, & eam elle perpetuam , ac omnia
coæquantem , & quæ videntur naturas , earumquè
nativitates , & corruptiones effe tempora quibus
termini.ad quos pervenitur , videntur , & vocantur .
Doceo autem vos , ftellas effe igneas , & aëra ipfas
continere , & fi aëris humiditas & fpiffitudo non
effet , quæ folis flammas fepararet à creaturis , om
nia fubfiftentia fol combureret , Deus autem aërem
feparantem conftituit , ne combureret quod in ter
ra creavit . Nonne videtis folem afcendentem in
cœlum, aëremvincere fuo calore , quo calefacto ad
aëris fuppofita calor pervenit . Et fi fpiritibus .
quibus creaturæ generantur , tunc aër non infpira
ret omnia fubfiftentia Sol fuo calore deftrueret , cui
& aer continetur, & ideo fuperat aër , quod ejus ca
lor fuo calori , ejufque humiditas aquæ jungitur
humiditati . Nonne videtis ,tenuem aquam in aërem
PP afcendere,
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
446
afcendere, calore folis eveniente, qui aquam contra fitum. Perficiatis ergo fermonem noftrum. Aiunt;
feipfum adjuvat. Et fi tenui humore aëra aqua non imò jube quemlibet fermonem noftrum continere
nutriret , fol utique aëra fuperaret , ignis ergo ex Dic tu Pandolfe.
"
aqua extrahit humorem , quo aër ipfum ignem fu Sermo Quartus.
Berat .
& funt inimici PANDOLFUS autem dixit,fignifico pofteris quod
nulla eft confanguinitas , eò quod ignis eft calidus " non ab
& ficcus , Aqua verò frigida , & humida. Aer quo ea , quod fi non effet terra fuper aquam humidam .
que cùm fit calidus ,& humidus, inter eos conjunxit non maneret , Aiunt bene dixifti. Tuam ergo.
concordiam fuam , cum aquæ humiditate , & cum perfice orationem : At ille dixit quod aër abfcon
tus eft aër inter eos concor ditus in aqua quæ fub terra eft,, eft qui fert terram
ignis caliditate , & fa&
diam generans. Et omnes infpicite,quoniam fpiri ne mergatur in aquam quæ eft fub terra , & prohi
tus ex tenui aëris vapore fuerit, eò quod calore hu bet ne terra hume&
tetur aqua. Aër igitur factus.
mori jun& to tenuem quid exire , quod ventus fiet, eft complens, & inter diverfa feparans aquam fci
neceffe eft,folis enim calor ex aëre tenue quid ex licet & terram, ac inter adverfaria aquam & ignem
trahit , quod & fpiritus & vita fit omnibus creatu factus eft igitur concordans , & feparans ne fe in
ris.Omne autem hoc à Dei eft difpofitione ,fic & co vicem deftruant , Inquit Turba. Si hujus exemplum
rufcatio calore folis nubi eveniente, & nubem con pofuiffes , non intelligentibus effes lucidus. Resp.
fringente corufcatio apparet. Ait Turba , bene de libenter faciam : exemplum eft ovum , in quo qua
fcripfifti ignem prout fcis, & fermoni fratris tui cre tuor conjun&a funt , ejus cortex apparens , eft
didifti. terra , & albedo aqua , cortex verò tenuiffimus
Sermo Secundus. cortici junctus eft feparans inter terram & aquam
XUNDRUS ait : magnifico aëra , & honorifico, ficut fignificavi vobis , quod aër eft feparans ter
Eut Iximidri roborem fermonem ; eò quod ipfo
ram ab aqua. Rubeum quoque ovi , eft ignis , cor
opus emendatur, & fpiffatur , & rarefcit , & conca tex qui rubeum continet , eft aër , aquam feparans
lefcit, & frigefcit. Ejus autem fpiffitudo fit quando ab igne , & utrumque eft unum & idem , aër frigi
in cœlo disjungitur , propter folis elongationem. da feparans , terram videlicet & aquam ab invi
Ejus autem raritas fit , quando in cœlo exaltato cem , fpiffior eft aëre altiore. Aër verò altior eft
fole calefcit aër, & rarefcit. Similiter verò fit veris rarior, & fubtilior , nam eft igni propinquior aëre
complexione, in temporis nec calidi nec frigidi di inferiore. In ovo igitur facta funt quatuor , terra,
ftinatione.Nam fecundum alterationem difpofitio
aqua, aër , & ignis : folis autem punctus , his exce
nis conftituti , ad diftin&
tiones animi alterandas, ptis quatuor , in medio rubei , qui eft pullus. Ideo
Hyems alteratur.Aër igitur fpiffatur, cum ab eo fol que omnes Philofophi in hac excellentiffima arte
prolongatur , & tunc hominibus frigus pervenit. ovum defcripferunt exemplum , quod ipfum fuo
Aëre verò rarefcente calor pervenit hominibus. operi pofuerunt.
Inquit Turba optimè aera defcripfifti , & quod in Sermo Quintus.
eo fcis effe narraviſti. RISLEUS ait: fcitote quod terra eft collis , &
Sermo Tertius.
non eft plana , unde Sol non aſcendit fuper
NAXAGORAS ait, dico quod principium om climata terræ una hora. Nam fi plana effet , uno
quæ Deus creavit eft pietas, & ratio, eò
Anium qua afcenderet momento fuper totam terram. Inquis
quod pietas regit omnia, & in ratione apparuit pie Parmenides : Breviter locutus es Ariflee, Resp. Nun
tas & fpiffum terræ , pietas autem non videtur nifi quid magifter dimifit nobis aliud dicendum. Dico
in corpore. Et fcitote omnis Turba , quod fpiff tamen , quod Deus unus eft , nunquam genuit , nec
tudo quatuor elementorum in terra quiefcit , eò genitus eft, & quod omnium caput poft fe eft terra,
quod ignis fpiffum in aera cadit : aëris verò fpif & ignis : eo quod ignis tenuis & levis, regit omnia
fum, & quod ex ignis fpiffo congregatur in aquam terræ, terra autem cùm fit ponderofa & fpiffa , fert
incidit. Aquæ verò quoque fpiffum, & quod ex ignis omnia quæ regit ignis.
& aeris fpiffo coadunatur , in terra quiefcit. Non
ne videtis elementorum Sermo Sextus.
quat natu ris
in terra conjuncta eft. Ipfa igitur eft omnibus fpifloquimin ait: non
i , & unu nifi
mqu deue
emq hisveft uoraliu
rum d vi
fior. Inquit Turba verum dixifti . Terra certè cæteris deo dixiffe. Ego autem notifico vobis , omnia quæ
eft fpiffior. Quod ergo quatuor elementorum eft Deu creavit ex his effe quatuor naturis , & quæ ex
rarius ,& quod dignius eft habere rarum iftorum ipfiss creata funt ad eas revertuntur . In quibus
quatuor ? Ait,ignis eft rarior his quatuor,& ad eum
pervenit rarum iftorum quatuor. Aer verò eft mi- creaturæ generantur & moriuntur , & omnia pro
nus rarus igne , nam calidus eft & humidus , ignis ut Deus prædeftinavit . Inquit Democritus , qui Lu
verò eft calidus & ficcus , calidum namque ficcum ca eft difcipulus , benè dixifti magifter , cùm de
eft rarius calido & humido . Dicunt ei ,quid mino- naturis quatuor tractaviti . Ait Arifleus . Qua
ris raritatis eſt aëre ? ait , aqua , eo quod in ea eft niam Democrite à Luca fcientiam habuifti , non
frigiditas & humiditas , & omne frigidum humi- deberes præfumere cum magiftri tui peritis lo
dum eft minoris raritatis calido, humido.Inquiunt qui . Refp. Lucas.Quamvis naturarum fcientiam à
verum dixifti : Quid ergo minoris raritatis eft me Democritus habuiffet , hujufmodi tamen ab In
aqua , ait terra eò quod frigida & ficca. Et frigidorum Philofophis , & Babilonienfibus : puto con
dum & ficcum eft minoris raritatis frigido & hu temperaneos fuos ipfum hac fcientia fuperare. Refp.
mido . Et quemadmodum ficcum & calidum eft Turba. Perveniens hic in illam ætatem , non parum
rarius calido & humido , ita calidum & ficcum eft placebit : nunc autem in juvenili conftitutus , fari
non debet.
minoris raritatis frigido & humido : Bene aptaftis
ô fili doctrinæ , harum naturarum quatuor defcri Sermo Septimus.

prionem , ex quibus Deus omnia creavit. Beatus omnes creaturæ , quas Lu

ergo qui intelligit quæ defcripfiftis , quoniam ex L
LCo
As defcripfit', duæ funt tantum , quarum
mundi capite majus inveniet quam fuum prope altera nefcitur nec defcribitur nifi pietate , non
enim
 Lib. II. Sect.
enim videtur nec fentitur. Inquit Pythagoras : rem
cœpilti , quam fubtiliter defcripfifti, fi perficias. No
tifica igitur quid eft, quod non fentitur , & videtur,
& citur . Resp Quod nefcitur quod in hoc mundo
eft ratione , abfque fuis clientibus qui funt vifus, au-
ditus , guftus , odoratus , & tactus. Nonne vide
tis Philofophorum Turba, quod non nifi vifus albe
dinem a nigredine poteft difcernere , & quod non
nifi auditus verbum bonum à, malo idem poteft
difcernere : Similiter bonum odorem à fœtido nili
odoratu , ac dulce ab amaro , nifi guftu , & leve
ab afpero nifi tactu ratio difcernere non poteft. Re
pond tractans benè dixifti , dimififti tamen narra
re ,de ipfo quod nefcitur , nec defcribitur , nifi ra,
tione
Fir & pietate. Inquit , feftinatis ? Scitote , quod
creatura , quæ nullo modo iftorum 5. cognofcitur ,
eft creatura fublimis , quæ nec videtur , nec fenti
tur, fed tantum ratione percipitur ; quæ ratione na
tura participans Deum efle fatetur. Refponderuni
verum & optime dixifti. Es ille adhuc magis ex
ponam vobis : Scitote quod hæc creatura , mun
dus fcilicet lucem habet quæ eft fol , quæ omnibus
fubtilior creaturis , quam pofuit lucem , qua crea
turæ ad vifani perveniunt . Ablata , autem hac luce
fubtili, tenebrofe fucrint nihil videntes , nifi lune
fucem, vel ftellarum , vel ignis quæ omnia a folis
lumine derivata funt & creaturas lucere fecerunt.
Huic igitur mundo Deus folem lumen effe confti
tuit , propter tenuem folis naturam. Et fcitore
quod hujus folis luce creatura fublimis non indi
ger , eo quod fol fit fub illa creatura , quæ eo fub
tilior eft & lucidior. Hanc autem lucem , quæ eft
folis luce fubtilior , à Dei ceperunt luce , quæ eft
eorum luce fubtilior. Et fcitote quod creatus mun
dus , fcilicet ex duobus denfis,& duobus raris crea
tus eft , & nihil denforum fublimi ineft creaturæ .
Ideoque fol omnibus inferioribus eft rarior crea
turis. Refpondit Turba: optimè defcripfifti quod nar
rafti. Et fi quid bone Magifter dicas , quo corda
noftra , quæ infipientia mortificavit, vivificas, ma
gnum beneficium nobis largiris.
Sermo Oitavus.
4,49
YTHAGORAS inquit , dico Deum ante omnia
P fuille, cum quo nihil fuit : & fcitore omnes Phi
lofophi quod ideò hoc dico , ut opinionem ve
ftram in his quatuor roborem elementis & arcanis,
& fcientiis que infunt , ad quæ nifi Deo annuen
te , rationes pervenire non poflunt. Et intellige
quod cum Deus folus fuiffet , quatuor res creavit
iguem , aërem , aquam & terram. Ex quibus jam
creatis omnia creavit, tam fublimium quam rerum
inferiorum , eo quod prædeftinavit , quod omnes
creaturæ ex radice extrade aquâ multiplicantur 2.
& augmentantur ut inhabitent mundo , & fua in
eis judicia perficerent. Ideoque ante omnia qua
6 definitiones narralle , Et Turba : Si quid difcipuli
tuor creavit elementa , ex quibus poftea quæ vo
luit creavit , diverfas fcil . creaturas , quarum quæ
dam rex uno creavit Ait Turba , quæ funt illa ma
gifter Et ille . Sunt angeli quos ex igne creavit.
Et Turba. Ex quo ergò creata funt duo ; ex igne
& aëre , & funt , fol & luna , & ftellæ . Ideo funt an
"
geli, fole , & luna , & ftellis lucidiores, eo quod ex
uno fingulari quod eft quatuor rarius , creati funt .
Sol verò & ftellæ, ex ignis & aeris compofito crea
ti funt. Inquit Turba, Magifter, & cæli 1 creatio ? Et
ille : creavit Deus.cœlum ex aqua & aere , cœ
quoque
Jumior ex icet
um , fcil altero
duobus eeft compofitum . Exum
rar aer : Et altero denfor ſci
Tom, L
II. Subfect. I.
447
licet aqua ,Et illi; Magifter perage dicta tua in
tribus ; & latifica noftra pecora tuis di&is quæ vi
ta funt mortuis, Erille Notifico vobis.creaturas
ex tribus Deum creafle elementis & etiam ex qua
cuor , ex tribus enim creata funt volatilia , &
bruta animalia , ac vegetabilia fcil . ex aëre , aqua,
& terra , ex quibus quædam creata, funt ex aqua,
aere, & terra ; quædam vero ex igne , aere, & terra ,
Turba autem at : Difcerne hæc diverfa ab invicem.
Et ille . Bruta animalia, ex igne , aere & terra ; vo
latilia verò ex igne , aere, & aqua , co quod vola
st. & omnia fpiritum habentia in vegetalibus cx
tilia
aqua creata funt , omnia vero bruta animalia , ex
terra & aere , & igne , vegetabilibus tamen nihil
ignis ineft , ex terra namque, & aqua ,& aere, creas
ta funt . Turba autem ait : Salva veftra Reverentia
diceremus vegetabilibus ignem ineffe . Et ille : Vem
rum dixiftis , dico utique ignem inelle. Et illi : un
de eft ille ignis ? Resp.Ex aeris calore in eo abfcon
dito , quemadmodum fignavi tenuem F ignem ineffe
aeri , ignis autem de quo dubitaftis , non fit nifi in
fpiritum & animam habentibus , ex quatuor autem
elementis pater nofter Adam , & filii ejus fcil . ex
igne, & aere, & aqua , fimiliter & terra creati funt
intelligite omnes fapientes , quod omne quod ex
una Deus creavit effentia , non moritur nifi ufque
in diem judicii . Mortis enim definitio eft , compo
fici disjunctio , incompofiti autem nulla eft disjun
&io, unum namque eft. Mors enim eft animæ à cor
pore feparatio , ex duobus autem vel tribus , vel
quatuor unum quidquam compofitum feparari ne
ceffe , quod eft mors. Et fcitote quod nullum com
pofitum igne carens, comedit , nec bibit , nec dor
mit , eo quod in omnibus fpiritum habentibus igais
eft qui comedit. Et Turba: Qualiter magifter , cum
angeli ex igne funt creati , cúr ergo non comedunt,
eo quod afferis ignem effe qui, comedit ? Eville ;
Hinc dubitallis , omnes opiniones habentes & ad
verfarii facti eftis, & fi elementa veraciter fciretis,
hæc non negaretis.Judico omnes opiniones haben
tes quod ignis fimplex non comedit, verum fpiflum
ignis. Non igitur funt angeli ex fpiffo igni , verum,
ex tenuiffimo tenuiffimi ignis : ex fimplici igirur ,
& tenuiffimo creati igne non, comedunt , nec bi
bunt,nec dormiunt . Et Turba : Numquid magifter,
rationes autem noftræ poffunt, percipere Dei enim
adjutorio dicta fua exhaufimus , rationes autem
auditus & vifns noftri , tanta ferre nequeunt . Re
muneret tibi Deus pro difcipulis tuis , quoniam fu¬
turotum docendorum causâ à Regionibus no
tris nos congrégafti , cujus præmium apud furu
rum judicem non perdes. Inquit Arisleus : Quo
niam ad futurorumutilitatem nos coadunâftis , Ma
gifter , nihil futurum utilius explicari poffe exifli
mo , definitionibus elementorum quas nos docuifti
ad nos poffe pervenire. Et ille Neminem veftrûm
equidem ignorare puto , omnes Sapientes in Deo
veftri prætermiferunt nos oportet te Magifter ven
turis ignotum nolis prætermittere.Et ille : Si vultis
hic incipiam , quoniam invidi per libros fuos dif
gregaverunt illud, fin autem ad hunc librum finien
dum , difpofitionem. Et Turba: Ubi tibi videtur pos
fteris efle lucidius ibi difpone. Et ille :Ubi nec ab in
fipientibus cognofcatur,nec à doctrinæ filiis ignore
tur ibi ponam , co quod eft clavis perfectio & finis.
Sermo Nonus.
ait, Deus fuo verbo ommia creavit
quibus dixit : Eftote , & fa &a funt cum aliis
PP 2
Pp quatuo
 1

heca ca
Bibliot Chemi Curiof
a
448

quatuor elementis , terra , aqua, aëre, & igne, quæ donec rubeum fiat. Hoc igitur eft æs cumbuftum ,
invicem coagulavit & commixto funt inimica : vi quod eft auri fermentum ac auri flos , quod cum
demus enim ignem aquæ inimicum. Aquam verò aqua dirigite , donec aqua defcendat. Hoc igitur
igni inimicam effe, & utrumque terræ & aëri . Deus continuè faciatis , quoufque tota privetur
aqua &
autem ea pace copulavit , quoufque ab invicem di pulvis fiat.
le&a funt. Ex his igitur quatuor elementis omnia
creata funt , cœlum , thronus , angeli , fol , luna , Sermo Undecimus.
ftellæ , & terra, & mare ac omnia quæ in mari funt,
varia & non fimilia & naturas PARMENIDES inquit: Sciatis , quod invidi mul ·
Deus diverfas fecit , ficut & creationes , &non ci
tipliciter de pluribus aquis tractaverunt , & de
diverfitas hæc in eo tantum quod vobis fignificavi: brodiis corporibus lapidibus
, , , & metallis , ut vos
quçlibet illarum naturarum eft diverfæ naturæ , ejufq; decipiant omnes fcientiam inquirentes
, . Dimitti
natura elt diverfitatum legionis diverfa. Diverfitas
te igitur hæc , & aurum , nummos : nummoſque au
autem hæc in omnibus eft creaturis, eo quod ex di rum
fieri facite pro hoc noftro aære & as pro ni
verfis creatæ funt elementis. Nam fi ex uno crea
gredine . Ac plumbum ftannumque plerique facien
tæ effent élémento , convenientes haberent natu
do , nigredinem vocant. Et fcitote , quod nifi ve
ras. Sed hic diverfa elementa cum commifcentur ,
ritatis naturam dirigatis , ejufque complexiones &
fuas amittunt naturas, eo quod ficcum humido mif compofitiones
benè coaptetis , & confanguinea
cetur, & calidum frigido commixtum, nec calidum confanguineis
, & primum primo , inconvenienter
fit nec frigidum : Humidum verò ficco mixtum ,
facitis , nec quicquam operamini . Eò quod naturæ
nec humidum fit nec ficcum. Cum autem quatuor
cum fuis obviabunt naturis confequentur eas & lę
elementa commifcentur , conveniunt , & creatu
tabuntur : In eis namque putrefcunt & gignuntur
ræ inde exeunt , quæ nunquam perficiuntur , nifi
eò quod natura naturâ regatur , quæ ipfam diruit
per noctes dimittantur & putrefiant , & corrum
ac in pulverem vertit, & in nihilum deducit, demum
pantur apud vifum.Deinde peragit Deus fuam crea
ipfa eam renovat , reiterat & gignit frequenter . Er
tionem , per incrementum , cibum, vitam, & guber
igate ; ut veritatis naturam (cia
nationem. Filii do&rinæ non fruftra horum qua gò in libris inveft
tis, & quid eam putrefacit , quidque renovat ac cu
tuor vobis difpofitionem narravi elementorum, in
jus fit faporis , & quæ naturaliter habeat propin
eis namque eft arcanum abfconditum , quorum duo
qua , & qualiter fe ad invicem diligant, & qualiter
tactum & afpe &um apud vifum largientia , quorum
poft amorem inimicitia ac corruptio eis accidat
opus & virtus fciuntur quæ funt terra & aqua. Alia
& qualiter complexentur fe ad invicem illæ naturæ,
autem duo elementa , nec videntur, nec tanguntur,
& concordes fiant , donec in igne lenes fiant fimi
nec quicquam largiuntur, nec locus corum videtur,
liter. His igitur notis in hac arte , manus veftras
nec opus , nec vis , nifi in prioribus elementis terra
imponite . Si vero veritatis naturas ignoretis , no
fcil. & aqua, cum autem quatuor elementa non con
lite huic operi appropinquare , quoniam totum eft
junguntur , nihil hominibus artificii quod cupiunt
noxium, infortunium & triftitia . Sapientum igitur
perficitur. Mixta autem & è fuis naturis exeuntia
aliud fiunt. Super his igitur optimè meditamini . Et verba infpicite , qualiter his verbis totum perege
runt , cum dixerunt , quod natura naturâ lætatur,&
Turba , Magifter fi diceres tua verba fequeremur.
natura naturam continet . In his igitur verbis vobis
Et ille: Jam dixi & bene utique confervantia
pera& tum eft opus multiplex fuperfluum . Ideò di
tantùm dicam verba quæ dicendo fequimini . Sci
mittite , & argentum vivum accipite , & in corpore
tore omnes permanentes , quod nulla fit tindura
fiæ coagulate , vel in Kuhul , vel in fulphure ,
verax nifi ex noftro ære. Nolite ergo & animas & magne
quod non comburitur , & facite ipfum naturam al
pecunias veftras deftruere , ne triftitiam cordibus
bam , ac ari noftro imponite , & album fit. Si ru
veftris inferatis . Adjiciam & firmamentum vobis,
beum faciatis , rubeum fit , & fi deinceps coqua
quod nifi prædictum as in album vertatis , ac num
tis aurum fit. Dico quoniam ipfum mare in ru
mos apud vifum faciatis : deinde rubeum faciatis,
beum vertit & auricollam . Et fcitote quod non
donec tinctura fiat , nihil faciatis.Illud igitur æs
vertitur aurum in rubiginem , nifi per aquam per
comburite , confringite, ac nigredine private , co
manentem, eò quod natura naturâ lætatur . Regite
quendo, imbuendo & abluendo , quoufque album
ergò ipfum coquendo in humorem donec natura
fiat , deinde dirigite ipfum. abfcondita appareat . Sic igitur exterius apparen
te , fepties ipfum aqua imbuite , coquendo , im
Sermo Decimus. buendo & aflando , donec rubeum fiat. O illæ natu
ræ cœleftes , veritatis naturas nutu Dei multipli
RISLEUS ait: Scitote quod hujus operis cla cla cantes O Natura illa fortis
! quæ naturas vicit ac
vis et nummorumars. Accipite igitur corpus fuperavit , fuafque gaudere ,
& lætari facit naturas.
quod vobis demonftravi , ac inde tabulas tenues
Hac igitur eft fpecialiter cui Deus ejus poffe tri
coaptate. Deinde maris noftri aquæ imponite,quæ
buit quod ignis non poteft . Ideoque magnificavi
eft aqua permanens , poftquam tegitur deinde le mus , & honorificavimus eam
, qua nihil eft precio
ni imponite igni , donec tabulæ confringantur , & fius in vera tinctura cui fimile
, vel par minimè
fiant aquæ vel Ethelia , quod idem eft , mifcete , invenitur . Ipfa eft veritas , quam fapientiam inve
& coquite ac fimilate , in leni igne , donec bro ftigantes amant. Liquefa & ta enim cum fuis corpo
dium fiat faginato fimile , ac in fua aqua Ethelia ribus altiffimum
operum operatur . Nonne fi
verte quoufque coaguletur, & nummi fiant variati, veritatem fciretis mihi multipliciter gratias
, age
quod falis forem nuncupamus. Coquite igitur retis. Scitote ergò tingentes cinerem
: quæ mixta
quoufque nigredine privetur ac albedo appareat. funt oportet vos diruere Namque
: ea quæ ei miſ
Regite demum ipfum , & auri collæ commifcete, & centur fuperat, & in fuum vertit colorem. Et que
coquite : donec fiat Ethelia rubea , ac terite cum madmodum
apud vifum fuperficiem vincit , fic in
patientia ne vos tædeat , ac Etheliam aqua fua im tima fuperavit
. Et fi unum fit fugiens , alterum verò
buite quæ ex eo exivit , quæ eft aqua permanens ignem patiens utrumque
, utrique juftum , ignem
patitur.
 Lib . II . Sect . II. Subfect . I. 449
patitur. Et fcitore, quod fifuperficies nubes dealba
verunt, procul dubio intima dealbabunt . Et fcitote Sermo Tredecimus.
omnes Sapientiæ inveftigatores , quod res una fu

peratcomburit
nia quatuor corpora.
, & quod fulphur noftrum
Refpondit Turbafolum om.
: Optimè PYRAGORAS
nimus quæ non air
eft:alia
Aliam gubernationem
verum po

dixifti Parmenides , non tamen fumi difpofitionem Et fcitote hujus inveftigatores fcientiæ & lapien
•
pofteris demonſtrâíti , nec qualiter ipfe dealbatur. tie , quicquid invidi in libris fuis jullerunt de na
turarum compofitione ; fibi invicem convenien
Sermo Duodecimus .
tium , în fapore unum tantum eft , in oculorum au
tem vifu quam diverfa funt. Et fcitote quod res
Ucas inquit : Ego dicam , in co veftigia fequens
quam multipliciter narraverunt , fuum abique igne
LUA priorum . Et fcitote omnes Sapientia inveftiga
focium confequitur , prout lapis Magnetis confe
tores , quod Tractatus hic non eft ab initio regen
quitur ferrum , quibus illa tes non fruitra refertur,
di. Accipite argentum vivum , quod ex mafculo
vel fpermati vel vulvæ quibus fimilis eft illa res. Ec
eft, & fecundum confuetudinem coagulate . Nonne
quod illa res quæ fuum abfque igne focium fequi
me videtis vobis dicere fecundum confuetudinem,
tur nulla compofitione paffim multos apparere co
eò quod prius jam coagulatum eft. Non eft igitur
lores facit , eò quod illa Una res in unoquoque in
hoc regendi initium,hoc tamen jubeo, ut argentum
troit regimine , quam ubique inveniunt : quæ lapis
vivum ex mafculo capiatis , & ponatis fuper ferrum
eft , ac non lapis , vilis & pretiofa , obfcurata , &
vel ftannum vel æs gubernatum, & dealbabitur . Si
celata , & à quolibet nota : unius nominis & mul
militer fit alba magnefia , & mafculus cum ea con
torum hominum quæ eft fputum luna. Hic igitur
vertitur. Quoniani magnetis elt cum ferro propin
lapis non eft lapis eò quod pretiofus eft , fine quo
quitas quædam , ideò noftra gaudet natura . Acci .
natura nihil operatur unquam. Cujus nomen eft
pite ergo nubem quam priores vos capere jufferunt,
num ; multis tamen ipfum nuncupavimus nomini
& cum fuo coquite corpore, donec ftannum fiat. Et
bus propter fuæ excellentiam naturæ. R. Turba fi
fecundum confuetudinem à fua mundate nigredine,
quibusdam , Magifter , fuis nominibus inveſtigan
abluite , ac æquo affate igne donec dealbetur. Ar
tibus nuncuparis. Et ille. Ethelia dicitur alba , &
gento autem vivo gubernato omne corpus dealba
albums & ab igne fugiens qui folus as dealbar.
tur , natura namique naturam convertit . Magnelis
Lapidem igitur album confringite , poftquam cum
igitur accipite , & aquam aluminis , & aquam ni
lace coaguletis . Deinde calcem ad marmor con
tri , & aquam maris , & aquam ferri , fumo dealba
fringite , & cavete ne à vafe exeat humiditas , ve
te. Eò quod fumus ille albus eft , & omnia dealbat,
rum ipfam in vale coagulate , quoufque cinis fiat,
quo fumo quicquid cupitis dealbati , dealbatur. Il
& lunæfputo coquite , ac dirigite . Invenietis enim
lum igitur fumum fuæ feci mifceto, donec coagule
lapidem fra&um & fua aqua jam imbutum . Hic igi
tur , & nimium album fiat . Hoc album æs allate,
tur eft lapis quem omnibus nuncupavimus nomini
donec feipfum germinare faciat , quoniam magne
bus , qui opus recipit & bibit , & ex quo omnis
fies cum dealbatur, fpiritus fugere non dimittit,nec
t te igitur ipfam gummam quæ
aris umbram apparere eò quod natura naturam color appare . Accipi
ab excoria eft , & cum calcis cinere mifcete, quam
continet , Accipite ergo omnes doctrinæ filii , al
rexiftis & fœce quam fcitis , ac aqua hume t &ate
bum fulphureum , & fale & rore dealbate , vel albi
perma nente . Deinde infpicite , utfum pulvis fa
falis flore , donec nimium album fiat . Et fcitote
&us eft , fin autem in igne fuo fortiore allate , do
quod falis albi flos eft Ethel de Ethelia . Aflate er
go ipfum per dies feptem donec fiat ut marmor co nec confringatur . Deinde aqua permanente im
buite , ac quantò magis colores variantur tantò
rufcans , co quod cum ita fit , maximum eft arca
ipfa calefieri dimittite . Et fcitote , fi argentum vi
num , quoniam fulphur fulphuri mixtum eft , & fa
vum album capiatis , vel fputum lunæ & prout juſſfi
&um eft inde maximum opus propter propinquita
faciat is , lenique igne confringatis , coagulatur &
tem inter fe , eo quod naturæ fuæ obviantes naturæ
lætantur. Accipite ergò Mardeck , & dealbate fit lapis . Ex hoc igitur lapide cum confringitur , va
rii vobis colores apparebunt . Hic autem in fermo
ipfum per gadenbe , id eft , urinam , & acetum , &
ne fi quid ambiguitatis vobis eveniat , prout juffi
aquam permanentem , affate , & coagulate donec
vos facite donec albus lapis fiat atque corufcans , &
non liquefiat in igne fortiore fuo , igne priore , &
fitum veftrum inveniatis .
ne flos fugiat , & fuum propo
vafis os forticer cooperite , nc
propinquum fecum teneat, & ejus albedinem incen
Sermo Decimus quartus. 1
di faciat , & cavete ignis incenfionem , quoniam fi
incendatis ignem, ante terminum rubeum fit , quod CSUBOFEN inquit : magifter dixifti non invi
nihil vobis prodeft , eo quod in initio regendi vul Adens , te remuneret tibi Deus,
tis album . Deinde coaguletis ipfum , deinde ru ait Pythagoras. Et te Acfubofen liberet Deus ab
beum facitis . Et fit ignis vefter lenis in dealbando invidia. Et ille. Sciatis Turba Sapientum quod
donec coaguletur . Et feitote quod cum coagulatur, fulphura fulphuribus continentur , & humiditas hu
nos vocamus ipfum animam , & quod tunc citiuis à miditate. Refpondit Turba Aclubofes jam invidi
natura in naturam convertitur. Hoc igitur de nu
fimile quid dixerunt : fignifica igitur , quid hæc
"
merorum arte eft fufficiens rationem habentibus, eo humiditas eft. Et ille. Cum venenum corpus pe
quod res una facit, quod & plures operantur. Pluri netrat invariabili colore ipfam colorat , & nun
bus autem rebus non indigetis nifi una re , & illa
quam dimittit corpus , animam quae compar fibi
res in unoquoque gradu operum veftrorum in aliam
eft , à fe feparari. De quo invidi dixerunt , per
vertitur naturam. Inquit Turba , Magifter i prout fequente fugienti obviante ab eis fuga aufertur,
Sapientes dixerunt , diceres , & breviter , ipfi quos & veritas fequitur. Et quod natura fuum cepit
video nolle ad totum tenebrisfeparari , vos feque comparem , ut inimicum ; & fe invicem continue
rentur. runt,eò quod ex fulphureo, fulphure mixto, precio
fiffimusfit color qui non variatur, nec ab igne fugit,
PR 3 quando
Tom . I. -
 450 Bibliotheca Chemica Curiofa

quando anima in corporis intima infertur , ac cor piens demonftravit, eorum autem artis , quæ dixit,
pus continet ac colorat . Dicta autem mea reitera optimum
eft , quod parum hujus fulphuris , forte
bo in tyria coloratione . Accipe animal quod dici corpus comburit. Ideoque ipfum venerantur , &
tur Kenckel quoniam tota ejus aqua tycius color defcribunt in initio libri eorum quod filius ADE fic
eft, & regite ipfum levi igne, ut confuetum eft , do defcripfit . Quoniam hoc acetum corpus comburit ,
nec terra fiat , in qua parum erit coloris. Volentes & in Cinerem vertit , quod & corpus dealbat quod
autem ad tyriam pervenire tin& turam , accipite hu
fi benè coquitis ac nigredine privetis in lapidem
miditatem quam ejecit illud , & cum eo paulatim vertetur & fiet nummus intenfiffimæ albedinis. Co
imponite in vafe, & in eo imponite illam tin&uram quite ergò lapidem donec diruatur , demum folvi
cujus color non vobis placuit.Deinde aquam coqui te ac maris aqua temperate . Et fcitote quod totius
te ipfum marina, donec arefcat. Deinde illo humo operis initium eft dealbatio cui rubor fuccedit ,
re imbuite, & paulatim deficcate & non defiftatis demum operis perfectio , pofthæc autem per ace
' imbuere ipfum, & coquere, & deficcare,donec toto tum nutu Dei tota fit perfe&io.Jam vobis difcipu
"
fuo humore imbuatur. Deinde per dies quofdam lorum Turbæ hujus rei unius difpofitionem demon
in fuo vafe dimittite , quoufque preciofiffinus co ftravi, quæ naturis elt perfectior , pretiofior , ac hoa
lor tyrius ei defuper excat. Infpicite qualiter vo norabilior. Et juro vobis per Deum , quod multo
bis defcribam regimen. Conficite ipfumUrina pue tempore inlibris inveftigavi,ut ad hujus unius fcien
rorum & aqua maris ac aqua munda permanente , tiam pervenirem , ac Deum oravi ut quid eft me do.
antequam tingatur, & levi decoquite igne , donec ceret . Exaudita autem oratione , mundam aquam
nigredo pereat ac quiefcat , & illud de facili con mihi demonftravit , qua novi merum acetum , &
fringatur. Decoquite ergò ipfum fuo humore , do quantò magis libros legebam, tantò magis mihi il
nec veftiat ipfum rubeo colore . Volentes autem luminabatur.
ipfum in tyrium colorem ducere , imbuite ipfum
aqua continua & mifcete, prout fcitis ei fufficere , Sermo Decimusfextus.
·
apud vifum , & mifcete ipfum aquæ permanenti , ita
OCRATES inquit :Scitote manentium Turba fi
quod fufficiat , & decoquite donec rubigo aquam
S lii Doctrine, quod abfq;plumbo nulla fit tinctu
bibat. Deinde aqua maris, quam parafti, abluite quæ
ra cò quod vim habeat. Nonne videtis qualiter
eft aqua calcis deficcatæ , & coquite donec fuum
Hermes , gratia triplex , punicum cum in corpore
bibat humorem , & facite hoc per dies poft dies. fubjungitur
, in colorem vertitur invariabilem . E
Dico quod color indè vobis apparebit , cui nun fcitote
quod prima vis eft acetum . Secunda verò
quam fimilem tyrii fecerunt. Et fi vultis ut fit altis plumbum
de quo fapientes dixerunt, quod cum pu
altior quam fuerat , & audacior , ponite gummam nicum in corpore fubjungitur
, fit ex eo color in
in aqua permanente , qua per vices ipfum tingite , variabilis . Accipite ergò plumbum quod fit ex la
deinde in fole deficcate. Demum prædi& tæ reddite
pide qui dicitur Kuhul , & fit optimus , & coquite
aquæ , & niger tyrius color intenditur. Et fcitote ipfum donec ipfum nigrum
fit. Deinde nitri aqua
quod vos non tingitis purpureum colorem nifi fri ipfum terite , donec fpifum fiat ut pinguedo . Item
gido. Accipite ergò aquam quæ eft de frigoris na deinde coquite nicentiffimo igne , donec (pifftu
tura , & in ea lanam decoquite , donec tincturæ vim do corporis diruatur
, aqua contempta . Accendite
capiat ab aqua. Et fcitote quod illam vim , quæ ab ergò fuper ipfum quoufque
, fiat lapis mundus &
illa exit aqua , florem philofophi nuncupaverunt. nummofus & albiffimus terite
, ergò ipfum rore &
Propofitum veftrum ergòfit illa aqua, in ea ponite
fole , & aqua maris ac pluvia xxi. diebus , x. die
quod in vaſe eſt per dies
& noctes , donec pretio bus falfo, x. verò diebus dulci aqua , & invenietis
fiffimo tyrio veftiatur colore.
ipfum nummofo lapidi fimile . Coquite igitur ipfum
Sermo Decimus quintus. nitri aqua donec fiat ftannum. Coquite igitur
ipfum donec humore privetur ac ficcum fiat. Ee
RICTES, inquit : omnes fapientiæ inveftigatores, fcitote quod cum ficcus fit , fui humoris refiduum
fcitote quod hujus artis fundamentum propter velociter bibit , & quod eft plumbum combuftum
.
quam multi perierunt, Unum quid eft , quod om Agite igitur ipfum ne comburatur Hoc autem
.
nibus naturis fortius , & fublimius apud Philofo fulphur quod non comburitur nuncupamus
. Terite
phos , apud infipientes verò eft omnium rerum vi ergò ipfum acerrimo aceto , & coquite donec
lius, quod nos veneramur . Heu vobis omnibus infi fpiffetur , & cavete ne acetum in fumum vertatur
pientibus , quàm ignari eftis hujus artis , pro qua & pereat
, & coquite ipfum centum quinquaginta
moreremini fi fciretis. Et juro vobis , quod fi reges diebus
. Jam ipfam igitur albi plumbi difpofitionem
eam fcirent , nemo veftrum unquam ad eam per demonftravi , eo autem Goto nihil aliud eft quam
veniret , ô natura hæc qualiter vertit corpus in fpi mulierum opus & ludus puerorum
. Et fcitote quod **
ritum. O quam admirabilis natura , qualiter om
arcanum operis auri fit ex mafculo , & fœmina
nibus imminet ac omnia fuperat. Ait Pythagoras .
mafculum autem jam in plumbo vobis oftendi , í
Frices nomina eam. Et ille. Eft acetum acerrimum,
fœminam verò in auripigmento vobis nuncupavi ,
quod facit aurum effe merum Spiritum , fine quo auripigmen
tum igitur plumbum fcite , hic enim B
aceto, nec albedo nec nigredo , nec rubor nec ru
mafculus recepta gaudet fœmina , eo quod maſcu
bigo fieri poteft. Et fcitote quod cum corpori mif
lo adjuvatur . Mafculus verò fœmina tingentem :
cetur, & continetur , & Unum fit cum eo , vertit
accipit fpiritum . Ipfos igitur mixtos vitreo impo
ipfum in fpiritum , & fpirituali tingit tinctura inva
nite vafi , & Ethelia & aceto terite accrrimo , ac
riabili , quæ deleri non poteft . Et fcitote , quod
fi feptem coquite diebus & cavete ne arcanum fumi
ponitis corpus fuper ignem abfque aceto, comburi
get,& per noctes dimittite.Et fi vultis ipfum latum
tur, & corrumpitur. Et fcitote quod humor primus
induere , videntes ipfum jam ficcam , aceto inbui
eft frigidus. Cavere igitur ignem qui inimicus eft
frigori. Ideoque dixerunt fapientes fuaviter regere, te. Jam igitur auripigmenti vim vobis notificavi
donec Sulphur fiat incremabile. Hujus autem ar quod eft fœmina qua maximum perficitur arcanom .
Nolite ergò ipfas malis oftendere . Rauderit
tis difpofitionem , rationem habentibus jam fa
eft Ethelia aceti quod in confectione imponiturautem ,
::.
quibus
 Lib . II. Sect . II . Subfect. I.
4ft
quibus Deus perficit opus, quo & fpiritus corpora late , donec deficcentur. Deinde coquite ipfum
capiunt, & fpiritualia erunt. mixtum cum lacte fermenti quoufque lac deficiat ,
deinde ipfum extrahite , & quoufque ficcum fiat in
Sermo Decimus Septimus.
calore dimittite . Deinde cum lacte ficits ipfum
ImoN inquit: jam dixiſti Philofophorum & dif mifcete & coquite donec humor ille deficcetur in
Zcipulorum Turba , in album faciendo : dicen compofito , quem poftea cum radicis herbæ lacte
dum eft igitur , in rubeum faciendo , fcitote omnes
mifcete,& coquite donec deficcetur. Deinde ipfami
hujus artis inveftigatores quod nifi dealbetis non
pluviali aqua humectate ; deinde alpergite aquam
poteftis rubeum facere , eò quod duæ naturæ ni roris & coquite donec deficcetur. Item aqua ipfum
hilaliud funt quam rubeum & album, dealbate igi imbuite permanente ; & deficcate , quoufque in
tur rubeum & album. Et fcitote quod annus in qua tenfiffime fiat ficcitatis . His præmiffis ipfum gum
tuor dividitur tempora. Primum autem tempus eft me mifcete, quæ omnibus paratur coloribus & co
frigide complexionis , quod eft hyems. Secundum quite fortiter , donec totius vis aqur pereat cor
verò eft complexionis veris. Deinde tertium quod pufque totum deficcet humiditatem , inducentes
eft æftas: deinde quartum quo fru&us maturantur ipfum coquendo, quoufque illius ficcitas intenda
eft autumnus. Hoc igitur modo oportet vos natu tur.Deinde dimittite per 40.dies ,ut in illa tritione
ras regere , hyemis humiditate, deinde Veris tem maneat vel decoctione donec fpiritus corpus pe
pore, & exitu florum æftatifque calore & aëre , & netret. Hoc enim regimine (piritus incorporatur, &
qualiter fructus maturantur & lenificantur , ut ab in fpiritum corpus vertitur , obfervate ergò vas ne
arboribus colligantur. Hoc igitur defcripto exem compofitum fugiat, & fumiget. His autem perzis
plo, tingentes regite naturas:fin autem erratis , ne vas aperite , & veftrum propofitum invenietis . Hoc
minem nifi volmet ipfos reprehendite. Refpondit utique eft gummæ arcanum , quod in libris luis
Turba : optumè tractafti , adde igitur pofteris hu Philofophi celaverunt.
jufcemodi aliud. Et ille : Dicam in plumbum ru
beum faciendo.Accipite plumbum , quod magifter Sermo Decimus Nonus.
accipere vos juffit , in principio fui libri , & cum
eo ponite as ut plumbum , & coquite donec fpiffe
tur, congelate & deficcate , donec rubeum fiat . Hic inquit, notum eft jam
magiftri permanentem narraverunt. Oportet
utique eft plumbum rubeum de quo fapientes di igitur introductum in hac arte nihil incipere ante
xerunt, as & plumbum lapis fiant preciofus, mifce quam hujus aquæ vim fciat permanentis . Nos enim
te ea æqualiter, & affate cum eis aurum , quod fi oportet femper uti in commixtione , contritio
bene regatis fpiritus fit tingens in fpiritibus . Cum ne , & toto regimine, illa nota aqua permanente:
enim mafculus & fœmina conjunguntur , fit mulier Qui igitur aquam nefcit permanentem , ejufque re
non fugiens , compofitum verò fpirituale. Ex com gimen prout oportet , non ingrediatur in hac arte,
pofito autem in fpiritum rubeum verfo fit mundi eo quod abfque aqua permanente nihil fit. Vis ejus
principium: Ecce hoc plumbum quod plumbum ru. eft fpiritualis fanguis , quare Philofophi aquam
beum nuncupavimus noftri eft operis , fine quo ni nuncupaverit eam , permanentem , contrita enim
hil fit. cum corpore quod vobis ante me magiftri expo
Sermo Decimus Octavus. fuerunt , nutu Dei corpus illudin fpiritum vertit.
UNDUS ait Turba : inveftigatores hujus artis Sibi enim invicem mixta ac in unum redacta fe in
MON fciendum eft , quod Philofophi in libris fuis vicem convertunt , corpus fcilicet incorporat fpi
gummam multipliciter narraverunt , quæ nihil ritum , fpiritus verò corpus in fpiritum tinctum
aliud eft quam aqua permanens ex qua preciofiffi prout fanguis , vertit . Et fcitote quod omne quod
mus lapis generatur. ô , quam plures funt hujus fpiritum habet , habet etiam & fanguinem : hujus
gummæ inveftigatores , & quam minimi eam co igitur mementote arcani.
gnofcunt. Et feitote quod hæc gumma non emen Sermo Vigefimus.
datur nifi folo auro , quamplures namque funt qui
has applicationes & quaf Bus inquit : optimè dixiftis difcipuli Reſpon
dam , non tamen poffunt labores fuftinere , eoquod dit cur
diminuuntur . Quæ autem ex gumira fiunt applica difcipulos nuncupâfti ? Refpondit ille , ad hono
tiones, & ex honorabili lapide , qui tincturam jam rem fui magiftri , ne ipfum eis parem faciam. P
continuit , ipfæ * peras fultinent ac nunquam dimi thagoras autem refpondit , Qui nobifcum in hac at
nuuntur . Mea igitur verba intelligite , vobis nam te hunc librum compofuerunt qui Turba dicitur
que gummæ lucifico difpofitionem invidens , & ar non debent vocari difcipuli . Et ille . Ipfi , magi
canum in ea exiftens . Et fcitote quod gumma no fter , aquam , frequenter permanentem narrave
ftra eft auro fortior, & oportet Seientes eam tene runt. Albumque facere , & rubeum multis modis
re auro honorabiliorem , aurum tamen honora defcripferunt , nominibus tantum diverfis . Occulta
mus , fine ipfo namque gumma non emendatur . autem veritate concordes funt , quibus modis ,
Gumma igitur noftra pretiofior & fublimior eft pondera , compofitiones ac regimina conjunxe
margaritis , co quod ex gumma pauco auto multum runt . Ecce dicta in hoc defpecto , fama divulga,
emimus . Ideoque philofophi fcribentes ne pereant, ta quod apud Philofophos excelfum eft quod eft
caventes in libris fuis manifeftam difpofitionem lapis & non lapis quod multis nuncupatur nomini
non pofuerunt , ne quilibet eam cognofceret,quam bus , ne quis ipfum agnofcat infipiens , Quidam
fi insipientes feirent non vili venderent pretio . Ac enim fapientes alio modo, ubi generatur ei nomen
cipité ergò ex gumma alba intenfiffimi candoris affumpferunt , quidam verò à calore quorum qui
partem unam , & ex albi Vituli urina part. r. & ex dam viridem dixerunt lapidem , quidam lapidem
felle pifcis. 1. & ex gummæ corpore, fine quo emen intentiffimi fpiritus ex ære, corporibus immixtibi
dari non poteft r.has mifcete portiones , & per 40. lem , quidam ejus defcriptionem alteraverunt
dies coquite. Hifque tranfactis calido fole conge quod apud vendentes lapides qui dicuntur fauen
Penas i. c. Labares , ratione galliciſmi. nummis venundatur, quidam (putum June, guidan
Tom. I.. Pp 4 aftrono
 4 Bibliotheca Chemica
1 452
aftronomicè , quidam quoque arithmeticè , ipfùm
nuncupaverunt, jam nominum legionibus vocatum
eft , cujus melius eft , quod fit ex metallis ; quidam
cor folis , quidam etiam quod fit ex argento viro,
cum lacte volatilium dixit effe.
Sermo Vigefimus Primus.
ANDOLFUS inquit : Bele tantum de lapide def
PApeND
to dixifti quod nemini fratrum tuorum ali
& HEOPHILUS inquit : Benè dixifti notificè &
quid dimififti dicendum . Infuper doceo poſteros ,
hunc lapidem defpet&um effe aquam permanentem,
Et fcitote omnes fapientiæ inveftigatores , quod
aqua permanens eft aqua mundanæ vitæ , quod fci
licet Philofophi dixerunt , natura natura lætatur,
natura naturam continet , ac natura naturam vin
cit. Hoc autem breve dictum operis principium
rationem habentibus Philofophi conftituerunt . Et
fcitote , quod nullum corpus eft pretiofius , vel pu
tius fole , & quod nullum venenum tingens genera
tur abfque fole , & fua umbra . Qui igitur Philofo
phorum venenum abfque his facere conatur jam er
raus cecidit in id quo ejus triftitia permanet . Qui
autem fapientum venenu exfole & ejus umbra tin
xit , ad maximum pervenit arcanum . Et fcitote
quod nummus nofter cum rubeus fit , aurum nun
cupatur , qui ergò fcit Cambar philofophorum oc
cultum , jam ei notum eft arcanum: Refpondit Turba,
benè defcripfifti hunc lapidem notificè , non tamen
ejus narrâfti regimen , ne compofitionem , rever
tere ergò defcribendo . Inquit , jubeo capere occul
tum & honorabile arcanum quod eft magnefia alba,
quæ mixta & trita cum vero & cavete ne hoc acci
piatis , nifi purum & mundum : demum fuo impo
nite vafi , & orate Deum hunc maximum videre la
pidem vobis concedat. Deindè coquite paulatim, &
extrahentes infpicite fi factus fit niger lapis optimè
Igitur rexiftis . Sic autem regite ipfum albo quod
eft magnum arcanum , donec fiat Kuhat nigredine
coopertum , quæ fcilicet nigredo percitote quod
non permanet nifi 40. diebus . Tertio igitur ipfum
cum fuis confet &ionibus , quæ funt hic flos æris, au
tum Indicum quorum radix eftuna & ex ungento
id eft & ex croco , id eft & exaltato alumine fixo
i.e. bergo quatuor prudenter coquite 40.diebus
vel 42. His enim diebus præmiffis Deus vobis often
det hujus lapidis principiú qui eft lapis atitos quem
vifum gratia Dei multipliciter relata , fortiter co
quite & gummæ refiduo imbuite. Et fcitote quod
quotiens cinerem imbuitis , totiens per vices & de
ficcatur & hume&atur , donec ejus color in id quod
quæritis vertatur. Item clementer infpiciens nobis
quod cœpi perficiam. Scitote quod hujus lapidis
pretiofi operis perfectio eft, ipfum regere medici
næ refiduo ejus quod refervâfti , quare duarum ter
tiarum partium refiduarum , ad ipfum imbuendum
altera imbuite , ac in calore ad coquendum ponite ,
& fit ignis ejus priore intenfior , cereatur & cum de
ficcatur fe invicem continet . Coquite igitur ceram
donec bibat collam auri, quam dificcatam cera etiã
imbuite refidua fepties donec ille due finiantur
tertiæ partes eafque omnes bibat recta terra . De
mum ipfam calido imponite igni , donec terra fuum
extrahat florem , ac fatis placcat . Si intelligatis
beati eftis. Sin autem , vobis operis perfe &ionem
reiterabo : accipite album mundum quod maximum
eft arcanum , in quo eft veritas tincturæ , eoque
arenam imbuite, quæ facta ex lapide eft fepties im
buto , quoufque totum bibat ac vafis os fortiter
5. Id eft Saturno videtur legendum. Hac erga quatuor. Vel poteft etiam fic legi qua funt hicflos aris, aurum
Indicum quorum radix eft una , ex unguenso id eft ex croco & exaltato aluminefixos, e. Saturne.
Curiofæ
claudite, ut vos multoties juff . Quoniam quod ex
eo agitis Deo annuente vobis apparebit , quod ett
lapis tyrii coloris. Jam igitur perfeci veritatem ,
ideò conjuro vos per Deum , & veftrum verum ma
giftrum , ut hoc maximum oftendatis arcanum , &
cavete malignos .
Sermo Vigefimus fecundus.
ab invidia liber factus es. dis Tur
ba. Exponat igitur nobis veftra difcretio , quod
notificus Pandolfus pofuit : & noli eſſe invidus.
Et ille. Omnes hujus fcientiæ inveftigatores , ope.
ris nummi & auri arcanum eft tenebrosa veftis,
& nemo novit que Philofophi in libris fuis narra
verunt abfque lectionum & tentationum frequenta
tione , ac fapientum inquifitione. Quod enim po
fuerunt , fublimius & obfcurius eft , quam quod
fciri poffit , & quamvis notius tractaverunt , & be
nè : quidam toti obfcurè tractaverunt, alii aliis funt
lucidiores. Refpondit Turba, verum dixifti . Et ille
Notifico pofteris , quod inter Boritin & as propin
quiras eft , eò quod Boritis fapientum æs liquefa
cit , & velut aqua fluxibilis vertit , Dividite ergo
venenum in duo æqualia quorum altero as lique
facite , alterum verò ad terendum & imbuendum
fervate. Eò quod oportet vos as in laminas perdu
cere , demum cum priori veneni parte coquere duó
ad feptem in duobus, ad feptem in fua coquite aqua
42. diebus , demum aperite vas & invenietis æs in
argentum vivum verfum , abluite ipfum coquendo ,
quoufque fua privetut nigredine , & fiat æs umbra
carens. Demum ipfum continuè coquite , donec
congeletur. Ipfo enim congelato fit maximum ar
canum. Hunc igitur lapidem Boritin Philofophi
nuncupaverunt , coquite illum lapidem congela
tum, quoufque mucræ fimilis fit materia . Tunc au
tem aqua ipfum imbuite permanente quam vos juſt
refervare , altera fcil. portione , ac multipliciter
coquite quoufque ejus appareant colores . Hæc igi
tur eft putrefactio maxima , quæ maximum extra
hit arcanum. Inquit Turba , revertere exponendo
Theophile . Et ille : intimandum eft quæ propinqui
tas inter magnetem & ferrum , ea inter as & aquam
permanentein eft utique propinquitas. Si igitur as
& aquam regatis permanentem ut vos juffi , fiet in
de maximum arcanum hoc modo . Accipite ma
gnefiami albam & argentum vivum , mafculo mifce
te , ac fortiter terite coquendo , non manibus ,
quoufque tenuis fiat aqua . Dividentes autem hanc
aquam in duas partes , altera ipfum aqua parce co
quite x1. diebus donec fiat flos candidus , ut flos
falis in fuo fplendore , & corufcatione : vafis autem
os fortiter clauditè , & 40. diebus coquite , & inve
nietis ipfum , aquam lace candidiorem, ejus etiam
nigredinem coquendo private , continué coquen
tes quoufque tota ejus natura diruatur , & coinqui
natio percat , & mundum effe videatis , & totum
frangatur . Sin verò vultis ut totum arcanum quod
vobis dedi peragatur , abluite ipfum aqua , quam
vos julli fervare altera videlicet parte , donec fiat
crocus , ac in fuo dimittite vafe , quoniam ikfir fei
pfum conterit , & refidua imbuite aqua, donec de
coctione & aqua conteratur , & fiat fimile fyrupo
granatorum , imbuite igitur ipfum & coquite , do
nec ponderis humiditatis refiduum quod habetis
deficiat , & color quem Philofophi in libris fuis ex
planavere appareat.
Sermo
 Lib. II. Sect. II. Subfect . I. 453
aliud poffum dicere quam quæ dixit, Jubeo tameti
Sermo Vigefimus tertius. pofteros facere corpora non corpora , hæc incor
Hoc enim regimine paratur
ERUS ait : Intelligite omnes do&rinæ filii porea vero corpora.
compofitum , ejuſque naturæ occultum extrahitur.
Ca quod Theophilus vobis fignificavit , inter ma
His itaque corporibus argentum vivum corpori jun
gnetem & ferrum efle propinquitatem , commix
ge magnefiæ ac fœminam viro , & per hoc Ethelia
tiorem propinquitate , inter magnetem & ferrum
extrahitur occulta , per quam corpora colo
exiftente , cum æs convenienter per centum dies noftra
rantur , hoc utique regimen fi intelligatis , corpora
regitur : quid autem vobis eft utilius fignificatione,
corporea , & incorporea corpora . Si di
quod inter ftannum & argentum vivum nulla eft fiunt non
ligenter res igne teratis , ac Ethelia peragatis fiunt
propinquitas , nec alteri cum altero eft natura :
res mundæ non fugientes. Et fcitote , quod argen
Refpondit , malè dixifti , & vituperaſti rectam dif
tum vivum , eft ignis corpora comburens, mortifi
pofitionem. Et ille. Notum facio quod non dico
ac quanto ma
nifi veritatem , quid vobis eft individia ? Timete cans , & confringens, uno regimine,
gis corpori mifcetur & teritur , tanto magis cor
Dominum omnis Turba , ut magifter vefter vobis
pus diruitur. Argentumque vivum igneum, cum au
credat : Et Turba. Dic quod vis. Et ille. Jubeo vos
tem diligenter teritis , eisque ut oportet percipi
capere argentum vivum quod eft vis mafculine , ip
tis poffidebitis Ethel naturam & colorem non fu
fumque coquite cum fuo corpore donec fiat ut aqua
gientem , ac omni tin&uræ aptitudinem patienti,
fluxibilis , coquite mafculinum fimul & vaporem
ignem quem fuperat , confringit ac continet. Eo
quoque ita utrumque coaguletur , & fiat lapis. Jam
quod res non colorat nifi coloretur , eoque colo
autem diviferatis aquam in duas partes , quarum
rato colorat. Et fcitote , quod corpus non poteft
prima ad corpus liquefaciendum , & coquendum,
tingere fe ipfum nifi fpiritus ejus extrahitur in ven
Secunda verò ad mundandum jam combuftum , &
tre ejus occultus , & fuerit corpus & anima abfque
fuum focium quæ unum fa& ta funt. Imbuite ipfum
fpiritu , quæ eftfpiritualis natura , ex qua colores
fepties & mundate , quoufque diruatur , ac corpus
apparuerunt , eo quod fpiffum terreum non tingit,
fuum mundetur ab omni coinquinatione & fiat ter
verum tenuis naturæ , quod in corpore tranfigitur,
ta. Et fcitote quod 42. diebus ipfum totum in ter
colorat . Cum autem æris regitis corpus , & ex eo
ram vertetur , coquendo igitur ipfum liquefacite
tenuiffimum extrahitis , tunc vertitur in tin&uram
donec fiat ut aqua vera & argentum vivum. Deinde
qua coloratur. Ideoque dixit fapiens. Quod æs non
aqua nitri abluite donec fiat ut nummus liquefa
tingit nifi prius tingarur , Et fcitote quod hoc as
aus. Demum coquite donec congeletur & fiat ftan
quod vos juffi regere funt ifta quatuor corpora : &
no fimile , tunc maximum eft arcanum , fcilicet la
quod tincturæ quas vobis fignificavi , funt conden
pis qui ex duobus eft . Regite ipfum coquendo , &
fum & humidum , condenfum autem eft vapor con
terende, donec crocus fiat excellentiffimus . Et fci
jun& tus , humidum vero eft aqua fulphuris , eo quod a
tote quod aquam ,cum fuo comite deficcatam, cro
fulphura fulphuribus continentur , & de jure per
cum nuncupavimus . Coquite igitur ipfum , & refi
hæc , natura naturâ gaudet & fuperat , & continet.
dua imbuite aqua quam obfervaftis, donec propofi
tum inveniatis . Sermo Vigefimus fextus.

Sermo Vigefimus quartus. ENON inquit video vos , Turba fapientum )

quod
Acôscus dicit : optimè dixifti Bele , dica
igitur veftra fequor veftigia. Et ille. ut placet, juffit magifter fieri. Refpondit Turba. Dic ergò fe
Big
cave tamen ne fis invidus . Non eft enim fapientum cundum opinionem tuam Zenon in hoc , & cave
invidia , & Bacofcus verum dicis. Filios igitur ju- invidiam. Et ille : Scitote quod colores qui vobis
beo doctrine . Accipite plambum & ut philofophi ex eo apparebunt funt hi.Scitote filii do &rinæ quod
jufferunt imbuite , deinde liquefacite , deinde con- oportet vos compofitum 40. diebus putrefacere;
gelate , donec lapis fiat , deinde regite ipfum la demum quinquies vafe fublimare . Demum igni fter
pidem auricolla , & granatorum fyrupo donet con- coris jungite & coquite . Primo die nigra , citrina
fringatur. Jam enim in duas partes aquam divifi- Secundo vero nigra tubea ; Tertiò quoque croco
Atis, quarum altera plumbum liquefeciftis , & fa- ficco fimilis , demum perfectus color nobis appa
&um eft ut aqua, coquite igitur ipfum donec defic- rebit : fermentum & nummus vulgi imponetur , tunc
cetur & fiat terrá ; deinde terite ipfum aqua obfer eft icfir compofitum ex humido & ficco & tunc in
vata donec rubeum induat colorem , ac prout vos variabili tingit tinctura . Et fcitote , quod corpus
juſſi frequentiſſimè . Turba autem ait . Nihil egifti , eft in quo aurum eft. Icfir autem ponentes cavete
nam ambigua verba contuli , ſtirevertere ergò.Et ille. ne feftinanter ipfum extrahatis fortè , namque mo
Argentum vivum volentes coagulare , fuo mifcete ratur. Extrahite igitur ipfum fecundum unum ixit
um eft quafi nativitas &
compari . Deind e diligenter coquite , donec aqua noftri. Hoc auteni venen
que perma
fiat utrum nens. Deinde coquite illam vita , eò quod eft anima ex multis extra& ta rebus
aquam donec coaguletur . Hæc autem cum vapore & nummis impofita ejus igitur tinctura eft vira,
fuo compari deficcatur , eò quod invenietis totum his quibus adimit detrimentum , & mors corpori
argentum vivum jam coagulatum à fe ipfo. Si intel- bus ex quibus extrahitur . Ideoque magiftri dixe
ligatis , ac fuo vafi quod oportet , imponatis , co- runt inter ea effe libidinem tanquam maris & fo
quite ipfum donec coaguletur , deinde terite do- mine, & fi quilibet in hac arte introductus ejus

nec fiat crocus colori auri fimilis . fciret naturas , prolixitatem fuftineret coquendi
donec propofitum nutu Dei extraheret :

Sermo Vigefimus quintus.

ENABDUS ait : remuneret tibi Deus pro re
gimine, ficut veridicis , quoniam dicta tua il
ME
luminalti. Et illi. Ajunt ex quo eum laudas , prædi
ais fuis, noli eo effe inferior. Et ille : fcio quod nihil
Sermo Vigefimus feptimus:
REGORIUS inquit : omnis Turba , notandum
G
Jeft , quod invidi venerabilem lapidem efflucia
dinus nuncupaver unt , & ipfum regi jufferunt donec
korufcans
 Bibliotheca Chemica
454
corufcans fiat ut marmor fplendore. Et illi : De
monftra igitur pofteris quid eft. Et ille : libenter,
fciendum eft quod æs commifcetur aceto & regitur,
donec aqua fiat. Demum congeletur , & ftat lapis
corufcans , fplendorem habens ut marmor quem
videntes jubeo regere , quoufque rubeus fiet eò
quod cum coquitur , donec diruatur & terra fiat,
in rubeum vertitur. Sic eum videntes iterantes co
quite , & imbuite quoufque colorem induat prædi
&
tum , & fiet aurum occultum : deinde iterate ip
fum & fiet aurum tyrii coloris. Oportet vos igitur
omnes hujus artis inveftigatores , cum videritis
hunc lapidem corufcantem , ruendo incidere & in
terram verti , & habere aliquantulum ruboris , ut
aque refiduum accipiatis , quam invidi jullerunt
vos in duas dividere partes, & ea multoties imbua
tis quoufque occulti nullo corpore colores vobis
appareant.Etfcitote fi nefcienter ipfum regatis, ifto
fun colorum nihil videbitis. Vidi namque quendam
qui hoc cæpit opus , & veritatis naturas operatus,
rubore autem aliquantulum morante , putavit fe
erraffe , & dimifit opus. Infpicite ergo qualiter fa
ciatis amplexari , punica enim fuam amplexata
conjugem , velociter in fuum corpus tranfit , lique
facit , congelat, diruit, ac confringit , Demum ru
bor non moratur. Et fi conficiatis abfque pondere
mora eveniet , qua eveniente malum putabitur. Ju
bco autem ignem noftrum in liquefaciendo lenem,
ipfo autem in terram verfo, intenfiorem facere , &
imbuere ipfum , quoufque extrahat Deus nobis co
lores & appareant.
Sermo Vigefimus oltavus.
TUSTOS ait : miror univerfa Turba de tanta vi
C a
hujus aquæ ao
ac natura : nam cum introierit in
hoc corpore venit ipfum in terram demum pulve
rem , quem fi vultis apud perfectionem experiri
manu accipite , & impalpabilem ut aquam inve
Aiatis eft optimus . Sin autem iterate ipfum coquen
do donec Et fcitote quod fi aliud quam
des
as nolt rum acci piat is , & aqua regatis noftra nihil
gatis , omnia à nobis prædicta invenietis. Turba au
rem refpondit : Pater non parum invidì obfcurarunt
cum dixerunt. Accipite plumbum & argentum vi
vum candidum & regite ipfum rote & fole , donec
lapis fiat nummofus. Et ille as noftrum fignificave
runt , & aquam noftram permanentem quam tibi,
coquite dixerunt leni igne , quæ illo igne cocta fit
lapis nummofus , de quo fapientes dixerunt , quod
natura naturâ lætatur , propter propinquitatem
quam fciunt exiftere inter hæc duo corpora fcilicet
æs & aquam permanentem. Horum igitur duorum
una eſt natura , inter quæ eft propinquitas mixta,
quæ fi non effet , non tam velociter mifcerentur , & PYTHAGORAS inquit : qualiter videtur vobis
continerentur ad invicem ut unum forent. Inquit
Turba : cur dicunt invidi , Accipite as quod nunc nominibus nominare. Et illi. Nomina eam Pytha
fecimus, & quoufque factum eft aurum affavimus.
Sermo Vigefimus nonus.
IAMEDES ait : jam dixiſti Moyfi non invi
D dens qued oportet. Dicam ergo verba tua
certifians , elementorum autem duritatem præter
mittens , quam fapientes auferre voluerunt , cum
difpofitio hæc apud fe preciofiffima fit . Scitote
omnes do&rinæ hujus inveftigatores, quod non exit
ex homine nifi homo , nec ex brutis animalibus nifi
fimilia fibi, nec ex volatilibus nifi fibi fimilia : com BON E ntur , & vivunt nutu Dei : propterea illa
pendiofo hæc tractavi modo , intendite , quoniam
Curiofe
prolixitatem prætermittentes in verum vos erexi,
quoniam natura naturâ felicet non emendatur bifi
fua natura , quemadmodum & tu non emendaris ,
nifi in tuo filio , homo fcilicet homine. Cavete igia
turne prætermittatis in ea præcepta ; & venerabili
utimini natura , ex ea namque fit ars non ex alia.
Et fcitote quod nifi eam capiatis & regatis nihil
habebitis. Conjungite igitur mafculum , fervi rubel
filium , fuæ odoriferæ uxori , quo pera&
to commu
niter artem gignunt , quibus nolite introducere
alienum nec pulverem , nec ullam rem , ſufficiat er
go vobis conceptio , namque prope eft , filius vers
ea proprior. Quàm pretiofiffima eft rubei ſervi il
lins natura , fine quo regimen conftare non poteft
Inquit Bacfen.: Hanc difpofitionem Diomedes pa
lam aperuifti Refp. Etiam magis illuminabo . Hea
vobis , non timetis Deum , ne hanc artem à vobis
aufferat , cur fratribus veftris invidi eftis. Refponde
runt. Non fugimus nifi ab infipientibus. Dic ergo
quid vis. Et ille. Introducite citrinum cum fua úxo
re poft conjugium in balneum , & non accendatis
plurimum , ne fenfu & motu priventur , fubire faci
te balneum quoufque & corpus & color eorum
unum quid fiant, & reddite ei fudorem fuum & ite
rum neci date , féquiemque eis conftituite, & cave
re , ne fugetis eos comburendo in uno igne , Vene
ramini regém & uxorem fuam , & nolité eos com
burere , quoniam nefcitis , quando indigetis his,
quæ regem & fuam uxorem emendant. Coquité igi
tur eos benè donec nigri fiant , demam albi , de
mum rubri , demum tingens fiat venenum. Si intel
ligitis hujus fcientiæ inveftigatores, beati eftis , fin
autem quod debeo perfolvi , & breviter , & fi igno
rantes eftis Deus celavit antem à vobis veritatem.
Nolite ergo fapientes reprehendere , fed vosmetip
fos. Si enim in vobis Deus fciret mentem fidelem,
veritatem vobis intimaret. Ecce vos in illa erexi ac
à falfo extraxi.
Sermo Trigefimus:
Bdco demonftraffe pofteris corfufle difpofitio
nem. Invidi namque de corfufle multipliciter dixe
runt , & quolibet nomine obfcuraverunt . Et ille.
Dic ergo Bacfen, fecundum opinionem tuam in his.
Et juro per tuum patrem quod id eft caput operis,
hujus enim initium verum poft completionem , ait
Bacfen . Notifico igitur pofteris hujus artis invefti
gatoribus , quod corfufle eft compofita , & quod
oportet fepties alfari, quod in perfectionem perve
niens omne corpus tingit . Turba autem Refp. verum'
dixifti Bacſen.
Sermo Trigefimus primus.
tractatus Bacfen, eam fuis fi&is
gora. Et ille. Cumi fit corfufle fua compofitio , om
nium corporum nominibus mundi eam nominave
runt , nummi, vel æris, vel ftanni, vel auri , vel fer
ri , vel plumbi nomine quoufque ab illo moveatur
colore , & fiat ixir Refp. Turba : benè dixifti Py
thagora : Et ille , bene dixi , dicant quidam alii er
vobis de refiduis .
Sermo Trigefimusfecundus.
ONELLUS ait : jam omnia , à te Pythagora, 1
moriu
natura , cui humiditas adimitur , & per noctes
dimittitur,
f
Lib. II. Sect. II. Subfect. I. 455
dimittitur , mortuo fimilis tunc videtur , tunc Sermo Trigefimus quartus,
vertatur & per noctes dimittatur ut homo in fuo
dicta tua , vitare Philos
tumulo & pulvis fiet. His peractis reddet ei Deus
Bfophi dixerunt. Accipite regalem corfufle
animam fuam , & fpiritum , ac infirmitate ablata ,
quæ æris rubigini fimilis eft , & vituli urina teri=
confortatur illa res , & poft corruptionem emen
datur , quemadmodum homo poft refurrectionem te , quoufque corfufle natura convertatur , natura
namque in ventre corfufic occulta eſt. Turba ait?
fortior fit , & junior quam fuerat in hoc mundo.
Demonftra pofteris qualis natura fit . Et illes
Ideo oportet vos doctrinæ filios , illam rem abf
que timore comburere , quoufque cinis fiat. Et Spiritus tingens quem habuit ab aqua permanen
te, nummola ac corufcante . Et illi : Demonftra
} tunc fcitote , quod optimè mifcuiftis. Eo quod
igitur qualiter extrabatur. Et ille : Teritur & aqua
cinis ille recipit fpiritum , & illo imbuitur huino
fepties ei imponitur , donec totum bibat humo
re , donec vertatur in pulchriorem colorem quam
rem , & recipiat vim imminentem igni , apud pu
prius fuerat. Infpicite ergo doctrinæ filii qualiter
gnam ignis , & tunc rubigo nuncupatur , ac dili
pictores fuis pingere nequeunt tincturis , quoufque
genter putrefit quoufque pulvis fiat fpiritualis, co
in pulverem eas vertant , fimiliter & Philofophi ,
lorem habens ut combufti fanguinis , quem ignis
fervis ægrotis medicinas componere nequeunt ,
fuperans in naturæ ventrem volentem introduxit
quoufque in pulverem eas vertant , quarum quæ
dam coquuntur , quoufque cinis fiant , quædam ve ac invariabili colore coloravit . Hunc igitur reges
quærentes non invenerunt , exceptis quibus Deus
ro teruntur manibus. Similiter & illi qui majorum
annuit. Turba autem ait : Perfice tua dicta Bacfen.
imagines componunt. Vos autem fi prædicta in
Et ille : Præcipio illis , æs aqua dealbare candida ,
telligatis , fcietis utique me verum dixiffe. Ideo
qua & rubeum faciunt. Et cavete ne alienum quid
juffi vos corpus comburere , ac in cinerem verte
ei introducatis. Et Turba : bene dixifti Bacfen , &
re. Nam fi fubtiliter ipfum regatis , multa ab eo
benè dixit Nictimerus : Et ille: Si bene dixi, dicat
procedunt quemadmodum ab uniufcujufque mini
mo multum procedit . Et quod æs , ut homo,& cor & quilibet veftrum .
pus habet, & fpiritum . Hominum enim inſpiratio
Sermo Trigefimus quintusi
ex aëre eft, qui ipfis poft Deum vita. Similiter æs
humore infpiratur , quo vim fufpiciens IMON autem ait : cuiquam dimifi
tur illud æs , & augmentatur , ut cætera res. Ideo Z ftis aliquid ad dicendum. Et Turbaini
: Quo
Philofophi aiunt quod æs comburitur , & iteratur niam parum profunt dicta Nicarii & Bacfen hu
multoties, fit melius quàm fuerat. Refp. Turba de jus artis inveftigatoribus , dic ergo quid fcis, prout
monftra igitur Bonelle pofteris qualiter fit melius diximus. Et ille : Verum dicitis omnes hujus artis
quàm fuerat. Et ille : libenter eo quod augmenta inveftigatores , nihil aliud vos in errorem introdu
tur, & multiplicatur , & extrahit Deus ex uno plu xit quàm invidorum dicta , quia quod quæritis mi
ra, qui nihil creavit carens regimine , & ingeniis, nimo venditur pretio , quod fi ipfum noviffent , &
quibus medendum eft. Similiter as noftrum , cùm quantum manibus tenerent , nullo modo vendé
prius coquitur aqua fit , demum quanto magis co rent. Ideo illud venenum Philofophi honorave
quitur tanto magis fpifatur , quoufque lapis fiat runt , ac variè & multipliciter de illo tractaverunt,
quem tunc invidi nuncupant lapidem, ovum metal omnib ufque fumptis nuncupaverunt nominibus ,
lo imminentem. Pofteà frangitur , imbuitur , ac quare quidam invidi dixerunt , eft lapis & non la
igne intenfiore priore affatur quoufque coloretur, pis , verum gumma afcotia. Ideoque hujus vim
& combuftio fiat fanguini fimilis , tunc nummis im Philofophi celaverunt. Hic enim fpiritus quem
ponitur, & tingit eos in aurum Deo annuente.Non quæritis , ut co quodlibet tingatis , in corpore oća
ne videtis quod ex fanguine fperma non fit , nifi cultus eft , & abfconditus invifibilis , quemadmo
coquatur diligenter in epate , quoufque intenfum dum anima in humano corpore. Vos autem hujus
habeat ruborem , & fi fiat nihil fit novum in illo artis inveſtigatores , nifi corpus hoc diruatis , im
fpermate . Similiter opus noftrum nifi coquatur di buatis , teratis ac parcè & diligenter , & regatis
ligenter , quoufque pulvis fiat , ac putrefa& tione quoufque à fpiffitudine fua extrahatis, & in tenuem
fperma fiat fpirituale , non exiet ex eo color quem fpiritum & impalpabilem vertatis , in vanum labo
investigaftis . Si verò ad hunc regiminis terminum ratis, quare Philofophi dixerunt , nifi corpora ver
perveniatis, propofito habito, contemporaneorum tatis in non corpora , & incorporea in corpora,
veftrorum principes eritis. nondum regulam operandi inveniftis , Turba autem
Sermo Trigefimus tertius. ait : Demonftra ergo pofteris , quomodo corpora
ICARUS inquit : Jam hoc arcanum publi in non corpora vertuntur. Et ille : Igne & Ethelia
Neum elle fecitis . Refpondit Turba : Ita juffit
cum effe feciftis. Refpondit Turba : Ita juffit terant ur ,, quoufque pulvis fiant. Et fcitote quod
magifter. Et ille : Non tota tantum. Et illi Julie non fit nifi fortiffima deco&
tione , & contritione
nos ipfum fua privare caligine , dic ergo & tu , Es & conti nuo igne non manib us , cum imbibitione,
ille: Jubeo pofteros aurum accipere , quod volunt putrefactione , foli expofitione & Ethelia. In hac
multiplicare & renovare , deinde aquam in duas arte vulgus errare fecerunt cum dixerunt : quòd
partes dividere. Et illi : Diftingue igitur cùm divi naturâ vilis eft quæ parva re venundatur. Amplius
dunt aquam. Et ille : Oportet illos altera parte as dixerunt, naturam omnibus naturis effe pretiofio
noftrum comburere. Illud enim incidens illam rem, quare in libris fuis infpicientes fefellerunt , ve
aquam , fermentum dicitur auri fi benè regatis. Ipfa rum tamen dixerunt , nolite ergo dubitare in his.
namque fimiliter coquuntur & liquefiunt ut aqua, Turba autem refpondit : Ex quo invidorum dicis
demum coquendo congelantur, ruunt, & rubor ap credis demonftra igitur pofteris duarum natura
paret.Tunc autem oportet vos refidua aqua fepties rum difpofitionem . Et ille : Significo vobis , quod
imbuere , quoufque bibant totam aquam , ac toto ars duabus eget naturis , non enim fit pretiofum
humore deficcato , in terram vertuntur aridam , abfque vili , nec vile abfque pretiofo . Oportet vos
deinde accenfo ponuntur igne 40. diebus quoufque ergo omnes hujus artis inveftigatores Ni&imeri di
&a fequi , cùm dixit fuis difcipulis ; Nihil aliud
putrefiat, ejufque colores appareant.
expedit
 heca ca a
456 Bibliot Cherni Curiof

expedit vobis quam aquam & vaporemfublimare. aquam effe . Si autem hos libros legiffent , fcirent
Et Turba : Torum opus in vapore eft & aquæ fu utique efle aquam permanentem , quæ abfque fuo
blimatione. Demonftra igitur illis vaporis difpofi corpore , quod cum aqua diffolvunt , & facta ſunt
tionem. Et ille : Cùm videritis naturas aquam fieri unum , permanens effe non poteft. Hæc autem eft
ab ignis calore, &purificatas , totumque inagnefiæ aqua , quam Philofophi aquam auri nuncupaverunt,
corpus , ut aquam liquefactum , tunc omnia vapor & igneum venenum,& bonum multorum nominum,
fa&a funt. De jure autem vapor tunc fuum con quain arenam Herines ablui juffit multoties , ut fo
tinet par , quare invidi utrumque vaporem nomi lis nigredo deleatur quam in eo fuo corpore in
naverunt , eo quod fimiliter utrumque in decoctio troduxit. Et fcitote omnes hujus artis inveſtigato
ne junctum elt , & unum alterum continuit : tunc tes, quod nifi hoc corpus merum , id eft as noitrum
cerva noftra ad fugiendum iter non invenit,quam capiatis , carens fpiritu , quod vultis minimè vide
vis fit ei fuga ellentialis , continuit eam , quod fu bitis, eo quod alienum quid ibi non ingreditur nifi
gere non dimifit , & locum fugiendi non invenit , fincerum . Tenebroforum igitur nominum omnes
& permanentia facta funt, cùm enim incidit occul hujus artis inveftigatores pluralitatem dimittite,
ta in corpore congelatur cum eo , & color ejus natura enim una ett aqua , fi quis errat perditum
variatur , fuamque naturam extrahit ingeniis , quæ tendit , ac vitam amittit. Hanc igitur unam ha
Deus fuis electis infinuavit , & mancipat ipfam ne beatis naturam, alienam verò dimittite.
fugiat. Nigredo vero & rubor apparet , ac in ægri
tudinem incidit , & in rubigine , & putrefactione Sermo Trigefimus feptimus.
moritur , de jure autem non habet tunc fugam , eo
quod dimifit fervitutem , tunc cum ONELLUS Dicam aliquantulum de
fit , fuum confequens conjugem & de linceras offert B magnelia. Resp.Turba : Dic : Et ille : Omnes
orationes , ut ejus color fibi fuoque conjugi eve doctrine filii , magnefiam commifcentes fuo vafi
niat , & decor non quemadmodum fuerat , verum imponite, cujus os diligenter claudite , ac levi co
cum nummis imponitur , aurum eos facit. Hoc au quite igne, quoufque liquefiant & omnia in ſuo vaſe
tem & fpiritum & animam Philofophi vaporem ap aqua fiant . Aquæ namque calore ei eveniente, nu
pellaverunt. Item dixerunt ipfum nigrum humi tu Dei aqua fit. Videntes autem nigredinem illi
dum coinquinatione carentem , & quemadmodum aquæ imminere , fcitote corpus jam liquefa& tum
in homine eft humiditas & ficcitas : Sic opus no elle. Item fuo vafi imponentes , 40. coquite die
ftrum quod invidi celaverunt , nihil aliud eft quàm bus , quoufque aceti & mellis bibat humorem. Qui
vapor & aqua. Resp. Turba : Demonftrabo vapo dam autem detegunt ipfum, in quibuflibet feptem
rem & aquam. Et ille: Dico opus ex duobus elfe, tranfactis noctibus , femel vel ic. no&tibus, in qui
invidi hoc duo compofita nominaverunt , eo quod bus mera videtur aqua , vel 40. dierum perfectio
" iftæ duæ fiunt quatuor , in quibus ficcitas & humi ne : tunc enim bibit humorem deco& tionis . Igitur
ditas, fpiritus & vapor. Rep . Turba : Optime di abluite ipfum & private nigredine , quoufque ab
ifti ab invidia, deinde fequimini Zimonem. lata nigredine lapis fiat tactu ficcus. Dixerunt in
vidi, abluite magnefiam aqua dulci , & diligenter
Sermo Trigefimus fextus. coquite , quoufque terra fiat ac humor pereat.
FFLONTUS Philofophus ait : Notifico vobis Tunc as ipfam nuncupate , eique acerrimum ace
omnibus hujus artis inveftigatoribus , quod tum imponite , ipfoque imbui dimittite. Hoc au
hifi fublimetis res in initio , coquendo abfque ma tem eft noftrum æs , quod aqua ablui permanente
nuum contritione , donec omnia aqua fiant , non Philofophi jufsêre quare dixerunt Dividatur
dum opus inveniftis . Et fcitote , quod vocant res, venenum in duas partes , quarum altera corpus
quandoque arenam , quandoque lapidem, quæ tota comburite , altera verò putrefacite. Et fcitote
in regimine inveniunt. Sciatis tamen quod natura omnes fcientiæ hujus inveftigatores , quod totum
& humiditas fient aqua, deinde lapis, fi bene com opus & regimen non fit nifi aqua : cùm dicunt rem
plexionari faciatis, & naturas agnofcatis , eo quod quam quæritis unam effe, & nifi fit in illa re quod
eft leve & fpirituale, furfum fublimatur, quod verò ipfum emendet , quod quæritis non fiet. Oportet
ponderofum & fpiffum deorfum in vafe remanet. igitur vos ei imponere neceffaria , ut ex ea attin
Hæc autem contritio Philofophorum eft , eo quod gatis propofitum. Refpondit Turba : Optime dixiſti
id quod non fublimatur deorfum cadit , quod verò Bonelle, fiplacet igitur, tua perfice dicta,fin autem
pulvis fit fpiritualis , in vafe furfum afcendit , hæc fecundò reitera deinceps Et ille Et ifta reitera
autem eft contritio decoctionis , non manuum. Et bo & fimilia ? Omnes hujus artis inveſtigatores ac
fcitote quod nifi omnia in pulverem vertatis , non cipite as noftrum , & cum prima parte fuo imponi
dum ea contriviftis. Coquite igitur deinceps quo te vafi, & coquite 40. diebus , ac ab omni immun
ufque convertantur , & pulvis fiant. Quare Aga ditia mundate , & coquite , donec peragatur dies
dimon ait , coquite as , donec lene corpus fiat , ejus , & lapis fiat humore carens. Deinde coquite
& impalpabile, ac fuo vafi imponite, deinde idem quoufque non reftet nifi fex. Hoc peracto , mun
fexies vel fepties fublimate donec aqua defcen date fepties , abluite aqua , finita verò aqua di
dat. Et fciatis , quod cum aqua fit diligenter con. mittite ipfum putrefieri in fuo vafe , quoufque
tritum eft. Si autem dicitis qualiter aqua pulvis defiderabile vobis appareat propofitum . Vocave
fiat : Notandum eft , quod intentio Philofophi eft runt autem invidi hanc compofitionem , cùm in
ut corpus, quod non erat aqua, antequam in aquam nigredinem verfa eft ,faris nigrum , & dixerunt, re
incidit, fiat aqua , & aqua aquæ alteri mixta eft , ac
gite ipfam aceto , & nitro. Quod verò remanſit
una fimiliter funt aqua. Intimandum eft igitur , cùm dealbatum eft , fatis album dixerunt , & juf
.
quod nifi quodlibet in aquam vertatis , ad opus ferunt ut aqua regatur permanente , vocantes vé
non pervenietis. Oportet enim corpus flamma rò ipſum ſatis rubrum , jufferunt , ut aqua & igne
ignis occupatum ut diruatur & debile fiat cum regatur , donec rubeum fiat. Refpondit Turba :
aqua , in qua illud eft donec totum aqua fiat. Infi Demonftra pofteris quid his fignificaverunt.
pientes autem aquam audientes putant eam nubis Et ille : Vocaverunt ixir fatis propter fuorum
colorum
 * Sect. I.
Lib. I.
colorum variationem. In opere autem non multa
introibunt, illud vero eft quod fignavi , nigrum fa
cere album , & rubeum : veridici autem philofophi
nullam aliam intentionem habuerunt, nifi ixir lique
facere, conterere, & coquere , quousque lapis fiat
marmori fimilis fuo fplendore. Ideo iterum invidi
dixerunt , coquite ipfum vapore , donec lapis fiat
corufcans fplendorem habens. Vobis autem hocmo
do ipfum videntibus , maximum fit arcanum. Opor
tet tamen vos deinde ipfum conterere, &aqua ablue
re ſepties permanente, demum terere & in fua aqua
congelare, quoufque fuam extrahatis naturam in eo
Occultam. Quare inquit Maria , fulphuribus conti
nentur, humor vero fimili humore, & ex fulphure
1 næ filii. Quilibet namque arbores inferens non
fulphuri mixto nimium fert opus . Iubeo autem vos
ipfum rore & fole regere, quousque propofitum vo
bis appareat. Significo etiam vobis, quod dealbare
duplex eft & rubeum facere , quorum alterum in
rubigine,alterum in contritione, & deco& tione.Ma
nuum autem contritione non indigetis . Cavete ta
men, ne ab aquis feparari faciatis,ne ad vos venena
perveniant, ac corpus & alia, quæ in vafe funt , pe
reant.
Sermo Trigefimus octavus .
EFFISTVS Optime dixifti , Bonelle , dico
tota dicta tua :
ait certi ficans . Ait Turba , dic : Si tem divifit opus , commifcere fcilicet , coquere , fi
eft fubfidium di t &is Bonelli , & ut introducti in milare , affare, calefacere , dealbare, terere , coque
hac difpofitione , fint audaciores , & certiores. re Etheliam & rubiginem facere ac tingere . Hic igi
Inquit Effiftus : Infpicite omnes hujus artis invefti tur plura nomina funt, quorumregimen unum eft.
gatores, qualiter dixit Hermes caput philofopho- . Et fifcirent , quod una decoctio & contritio fibifuf
rum , & demonftravit , cum naturas mifcere vo ficeret , non tantum eorum dicta reiterarent , quod
luit. Accipite lapidem auri , & humori commi
fcete , qui eft aqua permanens , fuoque vafi im
ponite , fupra levem calorem, quousque liquefiat.
Deinde dimittite quousque arefcat aqua, & fe in
vicem contineant , ipfo autem aqua imbuto , fit
ignis intenfior , quàm prius fuerat , quousque are
fcat & terra fiat. Hoc autem peracto fcitote hoc
effe arcani initium , hoc vero multoties facite ,
quousque pereant aquæ partes , cjusque colores vo
bisappareant Refpondit Turba :Optime dixifti,Efifte,
breviter tamen dic ergo. Et ille : Significo pofteris ,
quod dealbatio non fit nifi decoctione . Ideoque
Agadimon de coquendo Ethelia & terendo ,& im
buendo frequentiffimè tractavit. Iubeo tamen non
fimul aquam fundere , ne ixir fubmergatur, verum
paulatim infundite , terite & deficcate , & fic mul
toties facite , donec finiatur aqua. Hoc aurem in
vididixerunt ,aqua finita dimittite ipfum , & fiet de
orfum. Eorum autem intentio hæc eft,arefcente hu
bus ipfum dimitt ite ,donec
vere varios
m verfo in colore s träfmu
eo vaſe
more , &inpul fuo vitr 40. die
quos philofophi defcripferunt. Hoc igitur coquen
di modo, corpora fuos veftiunt fpiritus, & fpiritua
lia tingentia, accalida fiunt. Refpondit Turba : Illu
minaſti, Efiſte,& optime quidem fecifti, & liber fa
&us es ab invidia,dicat ergò quilibet veftrum, quod
fibi placet.
SermoTrigefimus nonus.
ACSENinquit : Omnes hujus artis inveſtiga
tores, non poteftis ad utilitatem pervenire, ab
fque prolixoanimo & regimine continuo. Qui ergò
libens patientia fruitur in hac difpofitione , ingre
diatur in eam , qui verò citius cupit percipere in li
bris noftris non infpiciat , quoniam magnam in
ferunt injuriam , antequam altioribus intelligatur ,
femel bis , vel ter. Ideoque magifter ait : Quicur
vat dorfum fuum in libris noftris legendis, cifque va
cat , & non eft vanis implicitus cogitationibus ,
Tom. I.
Subfect. II.
457
Deumque precatur , in regno regnabit indeficien
ter quousque morietur. Quod enim quæritis non eft
parvipretii. Heu vobis, vos qui quæritis thefaurum
Dei maximum & remuneratum. Nonne fcitis, quod
pro minimo mundi propofito mundani fe invicem
nei dant, quid ergo agerent pro hac excellentiſ
fima oblatione impoffibili ferè. Regimen enim ma
jus quam quod ratione percipitur , nifi divina inf
piratione. Vidi enim tempore qui elementa fcie
bant , quemadmodum & ego : deinde incedens hanc
rexit difpofitionem , ad cujus lætitiam non perve
nit propter fuam triftitiam , & infcientiam in re
gendo, acimpatientiam , nimiamque cupiditatem,
feftinationem ad propofitum . Heu vobis doctri
&
fperat fructus habere , nifi poft tempus , ac fe
mina feminans non fperat metere , nifi poft
meffes. Qualiter ergò vultis hanc habere obla
tionem lecto femel libro vel primo regimine exper
to. Philofophi autem jam intimantes dixerunt ,
quod reatum nordifcernitur nifi errore , & nihil
magis dolorem generat cordi quàm error in hac
arte, dum quis putat fe ferè mundum habere , & ni
hil in manibus fuis invenit. Heu vobis , intelligite
dictum philofophi, & qualiter opus divifit, cum di
xit, tere, coque, reitera , & ne tædeat te. In hoc au
id fecerunt, ut teratur compofitum & coquatur ju
giter, & monuerunt ,ne vos illius tædeat , cum qui
bus diétis vobis obfcuraverunt,mihi autem fufficeret
dicere fimile. Si verò veritatem veneni prout opor
tet complexionem aptate , deinde multipliciter
coquite ,ne tædeat vos decoctionis. Imbuite quous
que fiat , quod à vobis regi juffi , fpiritus impalpabi
les, & videatis ixir veftimento regni veftitum . Vi
dentibus
dentib
e
namque vobis ixir in tyrium verfum colo
us namqu
rem , invenifti , quod philofophi aute vos invene
runt. Siverba mea intelligatis , & quamvis fermo
meus fit mortuus , inefttamen ei vita intelligentibus
fe, &ftatim aperit de ambiguitate eis in eo accidente .
Iteratò igitur frequenter legite. legere namque fer
mo mortuus eft, labiis verò proferre , fermó vivus .
Ideo juffimus vos frequenter legere , & fuper his
758
que narravimus plurimum meditari ,
Sermo Quadragefimus.
tat , quit : Tractatus tui, Bacfen, portionem
ARGUS
ARG
obfcuram difpofuifti. Et ille:Dic ergo,Ïargos, tua
benignitate. Iargos autem ait : As quod prædixifti
non eft æs , nec ftannum vu'gi ; verum opus eft
noftrum , quod oportet corpori Magnefiæ commif
ceri , ut coquatur, & teratur abfque tædio quoufque
lapis fiat. Deinde lapis ille in fuo vafe teratur aqua
nitri.Deinde in liquefaciendo ponite,donec dirua
tur. Habere autem oportet vos omnes hujus artis
inveſtigatores, aquam, qua quantò magis coquitis ,
tantò magis fpargitis , quousque rubiginem habeat æs
illud , quod operis eft noftri , coquite igitur ac Ægy
ptiaco terite aceto.
Sermo Quadragefimus primus.
IMON inquit : Quicquid dixifti, largos , ve
Zrum eft , non video tamen omnem Turbam
dixifle rotundum & narrâffe. Et ille. Dic igi
tur de illo , prout opinaris , Zimon. Significo
pofteris quod rotundum in quatuor elementa
verti
Q9
 Bibliotheca Chemica Curiofa
458
vertitur , & ex una re eft.Refp. Turba : Ex quo ditinguntur , tingunt. Et ille : Dico quod quatuor
cis , hoc pone igitur pofteris : modum regendi. vulgi nummi , non tinguntur , verum tingunt æs ,
Et ille : Libenter , oportet ex are noftro partem tincto autem illo ære tingit nummos vulgi.
accipi , ex aqua verò permanentes tres partes, de
mum commifceantur & coquantur , quousque fpif
Accipite de fincero corpore partem , ex ære vero MOYSES inquit : Hoc unum quod narraſti
Dardaris multis Philofophi nuncupaverunt
magnefiæ tres partes , deinde commifcete aceto ,
recto mafculo terræ mifceto, & cooperi vas, & oq
fervaquod in eo eft, & continuò coquite quousque
terra fiat.
Sermo Quadragefimus fecundus.
ASTAN IUS ale : Nimius fermo , omnes do
&rinæ filii , intellectum hunc in errore aug
mentat . Cum autemlegitis in libris philofophorum ,
quod natura una tantú eft quæ & omniafuperat : Sci
tote quod unum & una compofita funt. Ñonne vi
detis hominis complexionem ex anima & corpore
feri ,fic & oportet vos conjungere , eo quod philo
fophi cum res paraverunt , ac conjuges ex fe coa
damantes conjunxerunt ,afcendit ex eis aqua aurea.
Refpondit Turba: Dum de priore tractabas opere,
ecce verfus es in alterum opus , quàm ambiguum
conftituifti librum tuum, & tua verba tenebrofa . Et
illi: Ego perficiam alterius operis difpofitionem .
Et illi : age , Et ille : Irritate bellum inter æs & ar
gentum vivum , quoniam peritum tendunt & cor
rumpuntur prius, eo quod as argentum concipiens
vivum coagulat, ipfum argentum vero vivum conci
piens as congelatur , interea igitur pugnam irrita
te , ejusque corpus diruite , donec pulvis fiat . Maf
culum vero fœminæ , quæ vapore & argento vivo
conjungite quoufque mafculus & fæmina fiant E-
thel , qui enim eos per Ethel in fpiritum vertit, dein
de rubeos facit , omne corpus tingit , éo quod cum
corpus diligenter coquendo teritis, mundam ex eo
animam fpiritualem ac fublimem extrahitis , quod
omne corpus tingit. Refpondit Turba : Demonftra
igitur pofteris, quod eft illud corpus. Et ille : Eft
fulphureum naturale , quod omnibus corporum
nuncupatur nominibus.
Sermo Quadragefimus tertius.
DARDARIS ait : De regimine frequentiffi
tâſlis,& conjunctionem introduxiftis ,
mè tra&
pofteris tamen fignifico, quod non poffunt jam oc
cultam extrahere animam, nifi per Ethelia qua cor
pora non corpora fiunt coquendo continuatione ,
ac Ethelia fublimatione. Et fcitote quod argentum
vivum eft igneum omne corpus comburens, magis
quam ignis, & corpora mortificans, & quod omne
corpus quod ei milcetur , teritur & neci datur. Cor
poribus igitur diligenter contritis , & ex eo prout
oportet exaltatis , fit illud Ethel natura : & color
non fugiens & tingens , & tingit æs quod Turba di
xit non tingere quoufque tingatur , quod tinctum
exiftens tingit. Et fcitote, quod æris corpus magne
fiæ regitur, & quod argentum vivum eft quatuor
corpora , & quod res non habet effe nifi humidi
tate , eo quod eft fulphuris aqua , fulphura nam ·
que fuiphuribus continentur. Inquit, Turba Dar
daris, demonftra pofteris quid funt fulphura. Et il
le: Sulphura funt animæ quæ in quatuor fuerunt oc
cultæ corporibus , quæ parcè extractæ , fe invicem
continuerunt naturaliter & tinxerunt. Si enim oc
cultum in ventre fulphuris aqua regatis , & benè
mundetis occultum ,fuæ obvians naturæ lætatur , &
aqua fimilitertunc fuo pari.Et fcitote quod quatuor
corpora non tinguntur, verùm tingunt. Et Turba:
Qualiter non dicis more antiquorum , quod cum
Sermo Quadragefimus quartus.
nominibus , quandoque duobus quandoque vero di
cunt tribus. Refpond. Dardaris: Nomina igitur Moï
fes pofteris ipfum ablata invidia. Et ille: Vnum quid
eft igneum ,duo vero corpus in eo compofitum, tria
quoq;aqua fulphuris, qua & abluitur & regitur quo
ufque peragatur . Nonne
ait,quod vivum,videtis quod
quod tingi t philofophus
ar
gentumvivum cambar.Refp. Dardaris : Qualiter hoc
dicis.Quoniam Philofophus ait, quandoque eft cam
bar quandoque ex auripigmento . Et ille : Arg. au
ripigmenti viv.Cambar eft magnefia , argentum ve
ro vivum, eft fulphur afcendens de compofito mix
to. Oportet igitur yos illud fpiflum veneno igneo
commifcere , & putrefacere ac diligenter terere,
quoufque fpiritus fiat in altero fpiritu occultus ,
tunc fit tinctura omnibus quæ vultis.
Sermo Quadragefimus quintus.
LATO autem ait: Oportet vos omnes, Magiftri,
PL
burantur, ac oportet abluere aqua marina , quouf
1
que totum eorum fal in dulcorem vertatur, clarefcat,
& tingat, fiatque tinctura æris, ac fugam dimittat.Eo
quod oportet alteru tingens fieri,alterum verotin
gendu ,fpiritus namq; à corpore feparatus, in altero
piritu occultus factus eft uterque fugiens, quoniam
fapientes dixere fugæ januam non fugien
ti, cujus fuga mors excitatur , convertens namque
fulphureum in fpiritum fibi fimilé factus eft uterque
fugiens , eo quod fa&ti funt aërei fpir.in aëra fcadere
diligétes , videntes philofophi quod id quod no fugi
ebat , cum fugientibus fugiensfa& tú eft, reiteraverunt
ea ad fimile corpus non fugientibus, & intulerunt in
ipfum à fugere minimè potuerunt. Ad corpus enim
fimile corporibus , à quibus extracta , ipfa reiteraves
ta funt. Quod autem philofophus ait :
runt,& pera&
quod tingens & tingendum una tinctura facta funt,
fpiritus ille eft humidus, in aitero fpiritus occultus.
Et fcitote, quod humidorum alter eft frigidus, alter
verò calidus , qui omnia eft,qui quamvis fit frigidus.
humidus, inconveniens tamen eft calido atq;con
veniens. Ideo autem prætulimus incorporea cor
poribus , quod his corpora regimus : Ideoque cor
pora non fugientia incorporeis prætulimus , quia
fugientibus conjunguntur , quia in nullo cor
pore poffunt fieri his exceptis. Spiritus namque
omnimodè corpora fugiunt , fugientia autem ab
incorporeis continentur. Incorporea igitur fimili
ter corpora fugiunt , quæ igitur non fugiunt, me
liora funt & pretiofiora omnibus corporibus. His
igitur peractis, accipite ea quæ non fugiunt, &jun
gite, & abluite corpus incorporeo , & corporeum
corpore carenti , quoufque vertatis ipfum in cor
pus corporibus non fugientibus, & vertite terram in
aquam , aquam in ignem , ignem verò in aërem , &
celate ingnem in intimis aquæ , terram vero in aëris
ventre , ac calidum mifcete humido , ficcum vero
frigido. Et fcitote , quod natura naturam fuperat,
natura naturâ gaudet natura naturam continet.
Sermo Quadragefimus fextus.
TTAMVS inquit: Notandum quod omnis Tur
ba Philoſophorum de rubigine frequentiſſimè
. tracav
e
 Lib. II. Sect. I.
tractaverunt. Rubigo autem fumptam nomen eft
verum. Refp. Turba: Nomina igitur rubiginem vero
nomine , non enim hoc vituperandumeft. Et ille:
Rubigo eft fecundum opus quod ex auro folo fit.
RefponditTurba:Cur ergo vocaverunt eam Philofo.
phi hirundineam ? Refpondit ille : Eoquod aqua in
fulphurco auro celatur , quemadmodum hirundo in
aquam, rubigo igitur eftrubeum facere , rubiginem
autem facere , eft dealbare in priori opere , quo
philofophi iufferunt poni & auri florem & auri æ
qualiter.
Sermo Quadragefimusfeptimus.
UNDUS ait: de rubigine, Atame, jam tra&
tâ
MON fti . Dicam igitur de veneno pofteros docens
quod venenum non eft corpus , eo quod fubtiles
fpiritus , tenuem fpiritum ipfum effe fecerunt. Tin
xit corpus ac vert it in venenum, quod fcilicet ve
nenum philofophus afferit omne corpus tingere.
Prifci autem opinantur philofophi,quod qui aurum
in venenum vertit , ad
venit ;qui verò hoc non poteft, in nihilo fe habet.
Dico autem vobis omnibus doctrinæ filiis quod nifi
Subfect. II.
459
1
quod omnes corpus tingit. Refpondit Pythagoras ;
cur, Bele,patens arcanum ipfum nuncupafti, nec ejus
opus demonftrâfti? Etille : Sic in libris noftris Ma
gifter ipfum invenimus quos ab antiquis habuifti.
Et Pythagoras . Ideo vos congregavi ut eorum, quæ
inullis funt libris, tenebras auferatis , Et ille, liben
ter magifter. Notandum eft quod aqua munda que
ex fulphure eft, non eft ex folo fulphure, verum ex
pluribus compofita , quæ unum fulphur facta eft ex
pluribus fulphuribus. Qualiter tum magifter me o
portet ea componere quousque unum fiant? Et ille
mifce, Bele,pugnans in igne non pugnanti, conjun
&ta namque in igne eis convenienti præliantur , eo
quod calidamedicorum venena leni igne coquuntur
incomburente. Nonnevidetis qualiter ajebant phi
lofophi in deco& tione, quod parum fulphuris mul
ta comburit fortia. Humores autem qui dicti funt
humida pix & ballamus & gummæ & fimilia. Ideò
philofophi medicis fimiles facti funt,& quamvis me
.dicorum proba intentior philofopho . Refpondit
Turba, utinam demonftrares &, Bele, hujus paten
tis arcani difpofitionem. Et ille. Notifico pofteris ;

res igne attenuaveritis, quoufq; illæ res utfpiritus quod hoc arcanum ex duabus proceffit compofitio
afcendant, in nihilo vos habebitis. Hic igitur eft nibus, fulphure fcilicet & magnefiâ,,philofophi au
fpiritus ignem fugiens & fumus ponderofus , quo tem, poftquam mixtum eft, & in unum rejun&um
corpus ingrediente corpus lætatur. Omnes philofo eft, aquam nominaverunt & fputum poletorum, ac
phidixerunt.Accipite fpiritum nigrum &unientem, fpiffum aurum. Omnibus autem in arg. viv. verfis;
& co corpora diruite, & cruciate, quousque alteran fulphuris aquam nominant , fulphur quoque cum
fulphur continet , dicunt igneum effe venenum ,
tur.
quod eft patens arcanum quod afcendit ab his qua
Sermo Quadragefimus octavus.
noftis.
hujus ar Sermo Quinquagefimus.
PYTHAGORAS ait : Intimandum eft
tis omnes inveſtigatores, quod philofophi de *
contignatione multipliciter tractaverunt.Iubeo au P inquit, fi fulphuris fublima
tem vosut argentum vivum corpus magnefiæ con tionem,Bele, narraveris pofteris optimum quid
ftringere faciatis,vel corpus Kuhul ,vel fputumlunæ, ages : Et Turba, Demonftra igitur hanc,Pandolfe:
vel fulphur incombuftibile, vel calcem affatam, vel Et ille philofophi jufferunt ut argentum vivum ex
alumen quod eft ex pomis velut fcitis. Si autem cui cambar capiatur, & verum dixerunt, in hoc tamen
libet iftorum effet regimen fingulare , non diceret fermone,eftaliquantulum ambiguitatis, cujus téné
philofophus, velut ſcitis . Intelligite igitur quod ful bras à nobis auferam , quod argent. vivum in ta
phur & calx, & alumen quod eft ex pomis , & Ku bernaculis fublimetis , & ex cambar argentum vi
hul omnia hæc nihil aliudfunt, quam aqua fulphuris. vum accipiatis. Cambar autem eft alter in fulphu
Et fcitote quod magnefia cum argento vivo mifce re, qua Belus vobis demonftravit , quoniam à ful
tur, & fulphuri ſe invicem confequuntur.Non igitur phure , fulphuri mixto , multa opera procedunt.
oportet vos illam dimittere magneſiam , abfque Eo autem à vobis fublimato procedit argentum
argento vivo , cum enim componitur , fortiffima vivum à Cambar quod Ethelia auripigmenti, arg.
compofitio nominatur, quæ eft una de x. quæ philo vivum fenderich , arg. vivum abfemech magnefi
fophi regimina conftituerunt. Et fcitote quod ma Kuhul acomnium à naturafua trasformatorum arg.
gnefia cum argento vivo dealbatur. Oportet vos in vivum philofophi dixerunt. Eo quod natura in fuo
eaalbam congelare aquamque rubeam congelare , ventre erat occulta. Recto autem dico illo quod eft
namque, quod philofophi in fuis narraverunt libris, omnia quod omnium decem vel 4. eſt perfectio
non eft unum . Prima igitur congelatio ftanni fit & fuo regimine ei conveniente, ejus alba apparuit
æris plumbo . Secunda verò aqua fulphuris compo natura, & inhibuit , ne in eo umbra appareret , in
vidi autem plumbum ex Ebmich, magneſia , mar
nitur. Nonnulli autem hunclibrum legentes putant
quod hæc compofitio emitur . Sciendum eft utique teck, & æs album ipfum nuncupaverunt. Dealbatum'
quod nihil operis emitur, & quod nihil aliud efthu eft enim æs & factum eft umbra carens, eò quod
jus artis fcientia , quam vapor & aquæ fublimatio, illud as fua nigredine privatum eft , fuaque fpife
fa corpora & ponderofa
argenti vivi quoque magnefiæ corpore conjunctio , , "nullum corpus pene
ante hocautem philofophi in libris fuis demonftra trantia dimifit , & cum eo mundus fpiritus hu
S
vere, quod fulphuris immunda aqua ex folo eft ful midus , qui fpiritus tinctura. Ideoque fapientes
phure , & nullum fulphur fit abfque fue calcis , arg. dixerunt æs & animam corpus habere , anima au
tem ejus eft fpiritus , corpus verò ejus fpiffum.
vivi & fulphuris aqua.
Ideò igitur oportet vos fpiffum diruere corpus ,
Sermo quadragefimus Nonus, quousque ejus fpiritum extrahatis ex eo tingentem,'
extractum quoque ex eo fpiritum levi fulphure mil
ELVS inquit , de compofitione omnes philofo
cete unde vobis inveſtigatoribus peragitur propo
Bphi, & contactu, non parum tractaftis, compo- te
fitio autemconta&
tus & congelatio unum quid funt.
Sermo quinquagefimus primus.
Accipite igitur ex altera compofitione parte & par
tem exauri fermento , ejusque mundam fulphuris ORFOLCOS ait , nihil aliud, Pandolfe, nar
aquam imponite. Hoc igitur eft patens arcanum , rafti quàm ultimum hujus corporis regimen'
Qg 2
Q9 ambi
* Videtur legendum De contactu feu conjunctione. Namfequiturinfra mentio de contaltu.
* M.S.contingere. Mendum manuſcripti.
 eca
Biblioth Chemic
460
ambiguam igitur compofuifti defcriptionem le&o
ribus : Si autem ejus regimen inciperetur , ejus te
nebras deftrueres Inquit Turba : Dic ergò de hoc
pofteris quantumque placet. Et ille. Oportet vos
hujus artis inveftigatores prius leni igne æs com
burere, ficuti ovorum nutritione. Oportet enim ip
fum comburere humiditate , ne ejus fpiritus com
buratur, & fit vas claufum undique , ut ejus color
augeatur, ærisque corpus diruatur, eiufque tingens
fpiritus extrahatur de quo invidi dixerunt : Accipi
teargentum vivum ex æris flore , quod & æris no
ftri aquam nuncupaverunt , & igneum venenum
ac ab omnibus extractum , quod & Ethelia ex plu
ribus extractum rebus dixerunt. Amplius quidam
dixerunt, quod omnia cum unum quid fiant, cor
pora incorporea facta funt, incorporea verò corpo
ra. Et fcitote omnes huius artis inveftigatores, quod
omne corpus diffolvitur cum fpiritu cui mixtum eft,
cui procul dubio , fimile fit fpirituali , & quod om
nis fpiritus à corporibus alteratur & coloratur cui
fpirituum color tingens, ac contra ignem conftans
fit . Benedictum igitur fit nomen ejus qui fapienti
bus infpiravit, corpus in fpiritum vertere vim &co
lorem inalterabilem habentem, & incorruptibilem,
& quod prius erat fulphur fugiens , nunc autem fa
&um eftfulphur non fugiens nec combustibile. Et
fcitote, omnes doctrinæ filii , quod qui veftrum po
teft fpiritum fugientem rubeumfacere, corpore ei
ten
mixto naturamex
uem, demum inillo ventre occ
fuocorpore illoanı
& ult , fubtilif
fpiritu, fuam -
fimo regimine extrahere, fi patiens eft in patiendi
prolixitate omne corpus tingit. Quare invidi dixe
runt :Scitotequod ex ære , poftquam fua hume& ta
tur humiditate, & fua teritur aqua, ac fulphure co
quitur,ficorpus extrahatis Ethelia habens invenie
tis , quod omnium conveniens tincturæ pro
pter quod invidi dixerunt , quod rebus igne dili
genter contritis, & Ethelia fublimatis fiunt tinctura
fixa. Quicquid autem in libris hujus verborum in
venietis, argentum vivum fignificat, quod fulphuris
aquam nuncupamus , quandoque nummum autem
dicunt effe plumbum,& æs,& nummum copulatum.
Sermoquinquagefimusfecundus.
XUMDRUS ait: jam tractâfti, Horfolce,deæris &
IX
fpiritus humidi regimine optimè, continuò fi per
ficias. Et ille. Perfice igitur quod dimifi,Ixundre. Et
Ixundrus fciendum eft quod Ethelia hæc quam
prædixifti & notificâfti , quam invidi multis nun
cupaverunt nominibus, cum dealbatur albificat, &
tingit, tunc verè eam dixerunt philofophi auri flo
rem , eò quod naturale quid : Nonnevidetis quod
philofophi dixerunt antequam ad hunc terminum
pervenitur , quod æs non tingit ; cum tantùm tingi
tur, tingit, eò quod argentum vivum, cum fuæ mif
cetur tinctura, tingit. Cum verò his decem mifce
tur rebus, quas philofophi urinas fermentatas nun
cupaverunt , tunc autem hæc omnia multiplicatio
nem nuncupaverunt. Nonnulli autem eorum mixta
corpora corfufle, & collam auri dixerunt. Hac igitur
nomina quæ in philofophorum libris inveniuntur ,
quæ fuperflua & vana effe putantur , vera funt, ficta
tamen funt, eo quod unum funt una opinio,& unum
iter. Hoc eft argentum vivum quod ex omnibus
quidem extractum eft , ex quo omnia fiunt , quod
eft aqua munda , quæ æris Vmbram delet. Et fci
tote quod hoc argentum vivum , cum dealbatur ,
fit fulphur quod fulphur continetur , & eftvene
num , quod marmorum fplendori fimile eft , quod
invidi Etheliæ vocant , & auripigmentum , & San
derich, tinctura , ex quo mundus fpiritus leni igne
a
Curiofa
afcendit , & omnis mundus flos fublimatur , quod
totum fit argentum vivum. Hoc igitur eft maxi
mum arcanum , quod philofophi narraverunt ,
quod folum fulphur as dealbat. Intimandum eftau
tem vobis hujus artis inveſtigatoribus , quod ii
lud fulphur non potuit as dealbare , quousque
in opere fuerat dealbatum. Et fcitote quod hujus
fulphuris mos eft fugere , cum igitur fua ipifla fugit
corpora, & ut vapor fublimatur , tunc oportet vos
alio argento vivo fui generis ipfum continere , ne
fugiat. Quare philofophi dixerunt fulphura ful
phuribus continentur. Amplius fcitote , quod
fulphura tingunt , deindè fugiunt procul dubio ,
nifi argento vivo fui generis juncta fint, non pu
tetis igitur quod tingit , demum fugit , numnium
effe vulgi , verum philofophorum intentio eft
nummus philofophorum qui nifi albo vel rubeo
mifceatur , quod eft argentum vivum fui generis ,
procul dubio fugeret. Jubeo autem vos argen
tum vivum , argento vivo mifcere , quousque una
aqua munda fiant ex duobus compofita.Hoc igitur
eft magnum arcanum:cujus confectio eft fua gum
ma,& floribus cum leni coctum eft igne,& terris,
& mucra rubeum fa&tum eft, & aceto fale Nitro
& mutal in rubiginem verfum eft vel quolibet ele
&orum tingentium,in nummo noftro exiftentium.
Sermo Quinquagefimus tertius.
EXUMENUS inquit : invidi totam artem hanc 1
nominum multiplicitate vaſtaverunt:totum au
tem opus nummi artem effe oportet. Philoſophi
namque jufferunt hujus artis Doctores
nummofum facere, quod omnibus Philofophi nun
cupaverunt nominibus. Refpond. Turba Narra igi
tur pofteris , Exumene , aliquantulum nominum
illorum , ut fibi caveant. Et ille. Nominaverunt
ipfum falire , fublimare , abluere , terere Ethe
lie, dealbare igne , vaporem crebrò coquere &
coagulare, in rubiginem vertere: Ethel conficere,
ars aquæ fulphuris , & coagula, his omnibus nun
cupatum eft opus quod as contrivit & dealbavit,
Et fcitote quod argent. vivum apud viſum album
eft , cum autem fulphuris fumo occupatur , ru
befcit & fit cambar. Ideò cum argent, vivum co
quitur cum fuis confectionibus in rubeum vertitur,
quare Philofophus ait, quod plumbi natura veloci
ter convertitur. Nonne videtis quod philofophi in
vidia carentes dixerunt.Ideo de contritione & rei
teratione multipliciter tractamus , ut fpiritus in va
fe exiftentes extrahatis , quos ignis comburere
continue non defiftebat. Aqua vero cum illis po
fita rebus prohibuit , ne ignis combureretur , &
factæ funt illæ res, quanto magis ignis flamma occu
pantur,tanto magis in aquæ intimis abfcóduntur, ne
ignis calore læderentur , aqua autem in fuo ventre
eas recipit, & ignis flammam ab eis repulit.Refpon
dit Turba, nifi corpora incorporea faciatis in nihilo
eftis. De aquæ autem fublimatione non parum phi
lofophi tractaverunt.Et fcitote quòd nifi res igne di
ligentius conteratis. Ethelia non fcandit. Ea enim
non fcandente in nihilo eftis, nam cũ afcendit,pro
pofitæ,qua tingitis, tin&
turæ inftrumentum fit , pro
qua Ethelia Hermes ait. Cribrate res , quidam vero
aliud ait,liquefacite res. Item Arras ait, nifi resigne
diligentius conteratis Ethelia non afcendit. Magi
fter autem verbum protulit quod ratiocinantibus
nunc exponam. Scitote quod plurimus meridiei
ventus cum concitatur nubes fublimat , & maris
vapores elevat. Refp. Turba , obfcure tractaſti.
Et ille ; Ego exponam teftam , & vas , in quo eft
fulphur
 Lib. II. Sect. I. Subfect . II. 461

fulphur incombustibile . Jubeo autem vos argent. Sermo quinquagefimus feptimus.

vivum congelare fluxibile ,ex pluribus rebus, ut duo
tria fiant, & quatuor unum , & duo unum . foli &
luna propinquamfacio Philofophiam, qui igi
Sermo Quinquagefimus quartus. tur vult veritatem pertingere , capiat folis humo
rem &lunæ fputum. Refp. Turba, cur fratribus tuis
NAXAGORAS inquit. Accipite combuftum fu adverfarius factus es ? Et ille. Non dixi nifi ve
ANAX,GORAS inquie , Accipiter incorporate
dende accipite ponderofum fumum habens , ad;him. Et illi: Sume quod Turba fumpfit , Erille
bendum fitiens . Refp. Turba, quæ obfcuritas eft hæc jam volebam , vobis tamen volentibus jubeo pofte
ros , de nummis accipere quos Philofophi juf
Ana xagora fico ne quo d dicis,
Et ille. Noti,expovobis,quo d hoc & fitie
cavensneEthe
fis invi dus
lix eft, ferunt , & Hermes ad tingendum verum aptavit
partem , & ex ære Philofophorum partem , ac num
quæ pendente fulphure co& ta eft. Vitreo igitur ea
mis mifcere , & fic hoctotum quatuor corpora , &
vafi imponite , & coquite , quoufque cambar fiat. vafi imponere , cujus os diligentius claudatur , ne
Tun
num. c vobi
IubesoDeu
autsem
pera
vosgit hoc
cont inue
, quo d quær
coqu ereitis arca aqua exeat, feptéque coquatur diebus , tunc as cum
, & itera
re,ne vos tædeat . Et fcitote quod operis hujus per- nummis jam contritum in aquam verfum invenitur
fectio eft aquæ fulphuris cum tabula confectio, de utrumque lentè iteratò coquant , & non metuant.
Deinde aperiant, & invenient nigredinem defuper
mum coqu
Philofop hiitur runtfque
dixequou : Quirubi
potego
ft fiat.
aurumNam omngi
in rubi es apparentem.Idem iterantes ipfum femper coquunt,
nem vert ere ven enu m prop ofit um jam invenit . Qui quoufque nigredo Kuhul que de nigredine eft num
morum confumatur. Ea namque confumpta pretio
vero minime in nihilo fe habet.
fa illis albedo apparebit , demum in locum fuum
iterantes coquuntur , quoufque deficcetur , & in
7 Sermo quinquagefimus quintus . lapidem vertatur . Item illum lapidem ab ære &
ENON inquit , Pythagoras de aqua jam tracta nummis genitum , iterantes coquunt continue , igne
vit , quaminvidi omnibus nuncupaver unt no priore fortiore , quoufque lapis diruatur ac confrin
Z
minibus . Demumin fine fui libri de auri fermento gatur ,ac in cinerem vertatur , qui pretiofus eft cinis .
tractavit, jubens ut eis fulphuris aqua munda im Heudoctrine filii ! quam pretiofum eft quod ex eo
ponatur , & aliquantulum fuæ gumma. Miror uni fit. Mifcentes igitur cinerem aquæ . Iterum coquite
verfa Turba, qualiter invidi in hoc tractatu operis quou fque cinis illo liquefiat, deinde coquite & aqua

perfectionem prius , quam initium , narraverunt. imbu ite permanente , quoufque compofitio dulcis
Refp .Turba cur ergo putrefacere dimififti? Et ille. fiat, & fuav is , ac rubea imbuite quoufque humida
Verum dixiftis , putrefactio non fit abfque ficco & fiat , ampl ius igne fortiore coquite priore , ac vaſis
humido , vulgus autem humido putrefecit , humi os diligentius claudite.Hoc enim regimine corpora
dum utique ficco tantum coagulatur. Etex utroque fugientia no fugientia fiunt, & fpiritus in corpora &
ora in fpiritus vertutur & afe invice nectuntur.
tamen initium eft operis. Quamvis invidi hoc opus corp
in tres diviferunt partes , afferentes , quod unum Dei nde fiunt corpora (piritus animas habentes tin
citius fugit, alterum verofixum &immobile. gentes, eo quod invicem germinant . Refp. Turba :
jam notificafti pofteris , quod ari rubigo accidit
Sermo quinquagefimus feptimus .
poftquam nigredo dealbatur aqua permanente.
ONSTANS ait , vobis de invidorum Deinde & fit corpus demum
Cura cati bus e
: Dico enim quod neceff eft hoc coqu itur , quou fque tot um corp us conf ring atur
opus 4. habere : Refponderunt . Demonftra igitur deinde fugiens in cinerem vertitur , & fit as umbra
" qua funt ifta quatuor . Et ille: Terra , aqua , aër carens , imo etiam fit tritio , de opere Philofopho
& ignis. Hæc igitur quatuor habetis elementa , fi rum, quid ergo dimittis pofteris cum verè propriis
nominibus res minime nuncupafti ? Et ille . Veftra
ne quibus nil unquam generatur . Siccum igitur
humido mifcete quæ funt terra & aqua , ac igne fequens veftigia ,quemadmodum & vos tractavi. Ref
*& aëre coquite unde fpiritus & anima deficcan pondit Bonellus , verum dicis. Si enim aliter ageres,
tur. Et fcitote , quod tenue tingens fumit vim dicta tuain libris noftris fcribi non juberemus .
extenuiterræ parte : ex tenui ignis & aëris par
Sermoquinquagefimus octavus.
te , aquæ parte , fpiritus tenuis deficcatus eft. In
tesatur has partes in ipfum , eo quod ope Turba univerfa : jam
ris noftri viin terram Bdixit, quod vidiftis , benefactor tamen quando
> cum iftarum re
rum fubtilia fiunt , eo quod corpus fit tunc te que fallit, quamvis benefaciendi habeat affe& tum.
Et illi : verumdicis. Dicergo fecundum tuam fen
nue quid aereum, & tunc nummorum corpus im
tentiam , & cave ne fis invidus. Et ille.Sciendum eft
pofitum tingit . Cavete igitur omnes hujus artis in
quod invidi hoc arcanum in umbra feparaverunt in
veftigatores , ne res multiplicetis. Invidi namque
multiplicaverunt , & vobis devaftaverunt, varia quo phyfica aftronomica imaginum arte fecundum con
ftellationes arborum , metallis , vaporibus , & repti
que regimiua defcripfere ut fallerent , humidume
tiam omni humido , ficcumque omni ficco, omnique libus, & ambigue multiplicaverunt , quanto potue
lapide , & metallo , ac felle animalium, maris ,& vo runt.Quod in omni eorum opere ferme percipitur ,
latilium coeli , ac terræ reptilium nuncupaverunt. jubeo tamen huius fcientiæ inveſtigatores , ut fer
Vobis autem tin& turam volentibus , notandum ,quod rum capiantac in laminas ducant, demum veneno
corpora corporibus tinguntur. Dico tamen vobis mifceant , & fuo vafi imponant , cuius os diligen

quod Philofophus breviter dixit, & verum quidem tiffime claudant, & cavete ne humorem multipli
cum dixit , in initio fui libri. In arte auri eft argen cetis , vel ficcum ipfum ponatis , fed mifcete for
titer ut maffam. Et fcitote quod fi à maſſa
tum vivum de cumbar & in nummis eft argentum
aquam multiplicatis in camino non contine
vivum de mafculo. In nihilo autem præter hoc inf
tur. Si enim maffam deficcetis , camino nom
picite , quoniam duo funt argenta viva verum eti
jungitur nec coquitur : jubeo tamen vos , ut
am unum,
Q9 3 ipfium
Tom . I.

¿
462 Bibliotheca Chemica Curiofa

ut ipfum diligentius conficiatis. Demum fuo vafi quoufque concubitus cum ea peragat, & ejus foetus
imponatis , cujus os interius & exterius luto clau Deus perficiat , filiofque fibi multiplicat prout pla
datis, ac carbonibus fuperipfum accenfis , poft dies cet ejus decor igne confumptus eft qui ad fuum
aperiatis , tunc invenietis laminas ferreas jam lique nontendit conjugem nifi libidinis caufa , termino
factas. Invafis autem coopertorio invenietis nodos. enim finito ad eam vertitur. Item notifico vobis
Igue enim accenfo acetum furfum afcendit , ejus quod Draco nunquam moritur, Philofophi tamen
namque natura fpiritualis eft in aërafcandens,qua mulierem fuos conjuges interficientem neci dede
re jubco vos, ut partem eam teneatis. Item fcien runt. Illius enim mulieris venter armis plenus & ve
dum eft quod deco& tionibus , ablutionibusque mul neno. Effodiatur illi fepulcrum Draconi, & fepelia
tiplicatis, congelatur,& abfque igne coloratur, eiuf tur illa mulier cum eo, qui cum illa fortiter jun&
tus
que natura convertitur. Hac enimdecoctione & li muliere , quanto magis eam nectit & volvitur cir
quefactione cambar non disjungitur. Notifico e ca eam, tanto magis corpus ejus muliebribus armis
tiam vobis quod hac nimia decoctione, tertiæ par in mulieris corpore creatis in partes fecatur.Videns
tis aquæ pondus confumitur, refiduum vero fit ven autem mulieris artubus mixtum , certus fit morte ,
tus in fpiritus fecundi cambar. Et fcitote quod ni-. & totus vertitur in fanguinem.Videntes autem Phi
hil eft preciofius nec excellentius maris arena rubea, lofophi ipfum in fanguinem verfum , in fole dimit
Lunæ autem ( putum coadunatur cum radiorum fo tunt per dies quoufque lenitudo confumatur & fan
lis luce , luna perficitur nocte præventionis , folis guis arefcat, & venenum inveniunt illud jam appa
namque calore ros congelatur. Tunc illo vulnerato, rens, tunc ventus eft occultus.
necidatoris ros jungitur, & quanto magis dies tran
Sermo fexagefimus.
feunt, tanto intenfius congelatur. Nam fole qui
coquit ipfum congelatur. Ac bello petens ter Onellus inquit : Sciendum eft omnes difcipuli ,
Bo ex nihil fit utile abfque conjunc
renum fuperare ignem facit,ablata infirmitate. Refp.
Bonites. Nonnefcitis Balge, quod lunæfputum non tione & regimine, eo quod fperma ex fanguine ge
neratur & libidine. Viro namque mulieri immi
tingit nifi æs noftrum. Et Balgus : verum dicis. Et
nente , uteri humore fperma nutritur & fanguine
ille , cur igitur arborem dimififti narrare, cuius fru
&um qui comedit, non efuriet unquam . Et Balgus , humectante, & caliditate, peractis vero 40. noctibus
notificavit mihi quidam quifcientiam confecutus eft, fperma formatur. Si enim humiditas fanguinis &
quoufque illam inveniens arborem , convenienter uteri calor non effet, fperma non maneret nec fœtus
perageretur. Deus autem illum fanguinem & calo
operatus eft ac fructu extracto comedit. Mihi autem
quærenti, eam meram defcripfit albedinem , ratus rem ad nutriendum ſperma conftituit , quoufque
quod ipfa abfque labore invenitur difpofitionis,tum extrahas ipfum ad libitum. Foetus autem extractus
ejus perfectio ejus cibus eft , mihi autem quærenti non nifi lacte nutritur & igne , parcè & paulatim 1
dum pulvis eft, & quantò magis exurit , tantò offi
qualiter cibo nutritur quoufque fru & ticet ? ait : Ac
cipe illam arborem , & ædifica ei domum , circun bus confortatis in juventutemducitur in quam per
dantem, rotundam, tenebroſam, rore circundatam, veniens fibi fufficit. Sic ergo oportet te in hac arte
& impone ei hominem magnæætatis, centum anno facere. Et fcitote quod abfque calore nihil unquam
tum , & claude fuper eos, & necte fortiter, ne ad eos generatur, & quod balneum calore intenfo perire
pulvis, feu ventus perveniat. Deinde 180. diebus, in facit. Sivero fit frigidumfugat, fin autem tempera
fua domo eos dimittite,Dico quod illefenexdefru tum fit, corpori conveniens & fuave fit, quare venæ
au illius arboris comedere non ceffat ad numeri leves fiunt & caro augmentatur . Ecce vobis demon
perfectionem , quoufque fenex ille juvenis fiat. O ftratum eft omnibus difcipulis, intelligite igitur , &
quam miræ naturæ , quæ illius fenis animam in ju in omnibus quæ regere conamini timete Deum.
venile çorpus transformaverunt , ac pater filius fa
Sermo fexagefimus primus.
&us eft. Benedictus fit Deus creator optimus.
OYSES ait : Notandum eft quod invidi plum
MOYS bumæris, formandi inftrumenta nominave
Sermo quinquagefimus nonus.
runt fimulando, pofteros feducentes , quibus noti
"HEOPHILUS, inquit :dicturus fum in his quæ fico quod illa eorumformandi inftrumenta, exno
Thetismals,inquit: Turba. Dic,frater nam
ftro pulvere albo , ftellatico & fplendido , & lapide
que tuuspulchre dixit. Et ille : Confequens Boni noftro concavo acmarmore, quorum toti operi no
tis veftigia , ejus dicta perficiam. Sciendum eft quod ftro nullus pulvis aptior, & compofitioni noftræ con
omnes Philofophi, quamvis hanc celaffent difpofi jun&tior eft, pulvere alociæ , ex quo apta fiunt in
tionem, in fuis tamen tractatibus verum dixerunt , ftrumenta formandi, Amplius Philofophi jam dixe
cum aquam vitam nominaverunt , eo quod, quic runt, ponite inftrumenta exovo, non tamen narra
quid illimifcetur aquæ , moritur , deinde vivit & ju verunt quod fit ovum nec cujus avis. Et fcitote quod
venis fit.Et fcitote omnes difcipuli, quod ferrum non
1 harum regimen rerum, eft toto opere difficilius, co
fit rubiginofum, nifi hac aqua , eo quod laminas tin quod fi compofitum plufquam oportet regatur ,
git, deinde ponitur in fole quoufque liquefiat & im
eius lumen à pelago fumptum extinguatur. Quare
buatur, deinde congeletur. Hifque diebus fit rubi Philofophi jufferunt,ut obfervetur.Luna igitur per
ginofum, illuminatione autem hac filentium melius fectâ hocaccipite, & arena imponite quoufque deal
eft. Refp . Turba, Theophile, cave ne fis invidus per betur. Et fcitote quod arenæ ipfum imponentes , &
fice tractatum tuum. Et ille : imo fimile quid reite reiterantes, nifi patientiam habeatis , in regendo
rem. Et illi. Quodvis. Et ille. Quidam fructus exe erratis & opus corrumpitis , coquite igitur ipfum
unt prius à perfecta arbore & in æftatis initio flo leni igne, quoufque dealbatum ipfum videatis. Dein
rent , & quanto multiplicantur , tanto decorantur, de aceto extinguite, & unum extribus jam à fociis
quoufque peragantur & maturando dulces fiant. feparatum invenietis. Et fcitote quod primum ixir
Similiter illa mulier fuos fugiens generatos, quibus commifcet, fecundum comburit , tertium vero li
parte quamuis irata domefticafit , nec dignatur fe quefacit : Primò igitur 9. uncias imponite aceti bis,
fuperari, nec ut fuus conjunx fuum habeat decorem primò cumvas calefit, fecundò verò cum jam cale
-
quifuribundus eam diligit & cum ea pugnans vigilat, factum fit.
Sermo
 Lib. II. Sect. II.
Sermofexagefimus fecundus.
UNDUS inquit: vos omnes huius
Martis inveftigatores , cire ,quod quicquid Phi
lofophi narraverunt & jufferunt,Kenkel fcil.herbas
geldum & carmen , unum quid funt : ne cures igi
tur rerum pluralitatem . Namtyria eft Philofopho
rum tinctura, cui ad placitum nomina fumpferunt,
& ablato proprio nomine, iplum nigrum nuncupa
verunt, eo quod noftro extractum eft à pelago. Et
fcitote quod prifci facerdotes nihil veftium in aris
fuis dignati funt ponere artificialium , quare ad aras
mundificandas,ne fordidum quid cis introducant ,
& immundum , Kenckel tyrio colore tinxerunt,ty.
rius autem color nofter quem in aris & thefauris
fuis pofuerunt , redolentior eft & mundior quam
quod à me defcribi poteft, qui à mari noftro rubeo
& puriffimo extra &tus eft , qui fuavis eft acodoris
pulchri, & in putrefaciendo non fordidus , nec im
múdus. Etfcitote quod plura nomina pofuimus,quæ
omnia funt vera, cujus exemplum apud intellectum
habentes eft triticum quod molitur. Et tunc alio
nomine nuncupaverunt , ex quo in divifas fubftan
tias , cribro divifas , varia ponis genera, fiunt no
mina fingulariter habentia,quod totum frumentum
uno nomine nuncupatum , à quo plura nomina di
ftin&
ta,funt, ficty: ium in unoquoque regiminis gra
du lui coloris nomine nuncupamus.
Sermofexagefimus tertius
HILOSOPHUS ait : notifico pofteris quod
P natura maſculus eft , & fœmina , quare invidi
eam corpus magnefiæ nuncupaverunt, eo quod in
ea eft maximum arcanum.Ponite igitur omnes hu
jus in fuo vale , &
diligenter coquite . Deinde poft dies aperientes, in
aquam totum inveneris verfum. Item coquite quo
ufque coaguletur, & fe ipfum contineat . in invido
rum autem libris pelagus audientes , fcitote quod
humorem fignificant , panno vero fignificant vas
medicinis, quoniam naturam fignant, eo quod ger
minat, & florefcit. Invidis autem dicentibus ablue ,
quoufque æris nigredo exeat,quidá hanc nigrediné
nummos nominant. autem clare demon
ftravit , cum hæc verba non dubie protulit. Notan
dum eft omnes hujus artis inveftigatores , quod re
bus primum mixtis, & femel decoctis invenietis ni
gredinem præfcriptam , fcil . omnia nigra fiunt, hoc
igitur eft plumbum fapientum , de quo in libris fuis
frequentiffime tractaverunt. Nonnulli quoque di
cunt nummi noftri nigri.
Sermo fexagefimus quartus.
YTHAGORAS inquit : quam mira eſt Philo
Po
fophorum diverfitas, in hisque prius pofuerunt,
& eorum conventus, in hac paula re viliffima, qua
tegitur pretiofum.Et fi vulgus omnes hujus artis in
veftigatores iftud paulum & viliffimum fcirent,men
dacium putarent. Cujus vim fi fcirent non vilipen
derent , hoc autem à pelago DEUS celavit , ne
muudus devaftaretur
Sermofexagefimus quintus.
HORFOLCUS
tiam diligentes :air
cum: fciendum in
omnesfapien
hac arte tra
tarct, & lucidiores vobis fyllogifmos poneret,quod
qui nefcit quod dixit , brutum animal eft. Ergo au
tem hujus paululi regimen vobis exponam ,ut in hac
arte introductus audacior fiat & certius expendat ,
& quamvis fit parum comparer tamenvili caro, &
carum vili. Et fcitote quod initio mifcendi , opor
Tom. 1,
Subfect. I. 463 :
tet vos elementa cruda , amona , fincera , & non
cocta, vel recta, fuper lenem ignem commifcere ,
& cavere ignis intenfionem , quoufque elementa
conjungantur, & fe invicem confequantur, ac com
plectantur complexione qua paulatim coburuntur,
quoufque in illo leni igne deficcentur. Et fcitote
quod fpiritus unus comburit unum & diruit , &
unum corpus confortat , unum fpiritum , & docet
ipfum contra ignem præliari. Poft primam autem
combuftionem,oportet fe ablui, mundificari, & igne
dealbari, quoufque omnes res unus fiant color. Cui
poftea oportet vos totius humoris refiduum mil
cere, & tunc ejus color exaltabitur.Elementa enim
igne diligenter cocta lætantur, & in alienas vertun
tur naturas, co quod liquefactum quod eft caput fit
non liquefactum, humidum vero ficcum , & fpiffum
corpus fpiritus , & fpiritus fugiens fortis contra
ignem pugnans. Quare Philofophus ait , converte
elementa, & quod quæris invenies. Convertere au
tem elementa , eft facere humidum ficcum , & fu
giens fixum. His peractis difpofitione , dimittat
in igne quoufque fpiffum attenuetur, & rarum tin
gens remaneat.Et fcitote quod elementorum mors
& vita, ab igne fiunt , & quod compofitum germi
nat fe ipfum, & gignit id quod queritis DEO fa
vente, Coloribusautem incipientibus, miracula vi
debitis , fapientiæ DEI ; quoufque tyrius color
peragatur. O mirabilis natura, cæteras naturas tin
gens ! O naturæ cæleftes elementa regimine ſepa
rantes, & convertentes ! nihil igitur eft pretiofius his
naturis in natura , que compofitum multiplicat &
facit effe punicum & fixum.
Sermo fexagefimus fextus.
> tractaſti, Luca
E de argento vivo & intro quod eft magnefia ,
quod te decet , & juffifti pofteros experiri & libros
legere, fciens quod Philofophi dixerunt : Infpicite
latentem fpiritum, & nolite ipfum vilipendere , eo
quod cum permanet magnum eft arcanum , & mul
ta bona operatur.
Sermo fexagefimus feptimus:
UCAS dico lucidius eft his,
quæ narrafti,quodfcilicetPhilofophus ait, com
que
burite æs , comburite argentum , comburite aurum .
Refpondit Hermiganus, ecce tenebrofiusprædictis.
Refp. Turba: Illumina igitur quod tenebroſum eſt.
Et ille. Hoc quod dixit , combure, combure, com
bure, in nom nibus tantum diverfitas eft, re autem
unum & idem funt. Et illi, Heu tibi , tam breviter
tractafti, cur livore inficeris ? Et ille : placet ut pul
chrius dicam ? Et ille : age. Et ille : Significo quod
dealbare eft comburere , rubeum vero facere eft vi
ta. Invidiautem nomina multiplicaverunt , ut po
fteros feducerent , quibus fignifico, quod hujus ar
tis diffinitio eft,corporis liquefactio,& animæ à cor
pore feparatio , eò quod æs , ut homo , & animam
habet & corpus : oportet igitur vos omnes ,do&ri
næ filios, corpus diruere , & ab eo animam extra
here. Quare Philofophi dixerunt, quod corpus non
penetrat corpus, verum fubtile naturæ , quod eft
anima, quæ corpus penetrat & tingit . In natura igi
tur
,eft
nare corpus & anima.
, tenebrofa Refp. Turba:volens
verba protulifti. expla
Et ille. Significo
vobis quòd invidi narrantes dixerunt, quod faturni
fplendor non apparet , nifi tenebrofus, quando in
aëra fcandit, & quod mercurius radiis folis occuli
tur, & quod argentum vivum fua ignea vivivificat ,
& opus perficitur:Venus autem, cum fit orientalis,
folem præcedit.
Qg 4 Sermo
 a
Bibliotheca Chemica Curiofa
464
Sermo fexagefimus oltavus
TTAMUS ait ,fcitote omnes hujus artis in
veftigatores , quod opus noftrum cujus inqui
fitionem habuiftis , ex maris fit generatione , quo
poft DEUM , & cum quo opus perficitur. Acci
pite igitur halfut, & veteres lapides marinos, & car
bonibus affate quoufque albi fiant. Deinde in albo
aceto extinguite, fi affatæ fuerint 24. unciæ eorum,
color tertia parte fui extinguatur , fcilicet 8. unciis,
& aceto terite albo, & coquite in fole & terra ni
gra per 42. dies. Secundum autem opus fit à deci
mo die menfis Septemb. ad 10. libræ. Hujus autem
fecundò acetum nolite imponere, & dimittite ip
fum coqui quoufq; fuum deficcetur acetum , & ter
ra fixa fiat , ut terra ægyptiaca.Et quod opus aliud
citius congelatur, aliud vero tardius, hoc autem ac
cidit ex coquendi diverfitate. Si enim locus ubico
quitur humidus & roridus fuerit , citius congelatur,
vero ficcus tardius congelatur.
Sermo fexagefimus nonus.
perficere. Non enim peregifti coquendi difpo
fitionem. Et ille : age , Philofophe. & Florus : do
ceo do&rinæ filios , quod bonitatis primæ deco&i
onis fignum eft, fui ruboris extractio. Et ille. De
fcribe quid eft rubor ; Et Florus : cum videritis ip
fum totum jam nigrum , fcitote quod albedo tunc
in illius ventre nigredinis occultata eft , tunc opors
tet vos illam extrahere , ab illa nigre
dinefubtiliffime, ejus quod fcitis eas difcernere. Se
cunda autem decoctione , ponatur illa albedo in va
fe cum fuis inftrumentis , & coquatur lene quoufque
omnino alba fiat. Videntes autem omnes hujusar
tis inveſtigatores , illam albedinem apparentem, &
omnibus fupereminentem , eftote tuti quod rubor
in illa albedine occultus eft. Tunc autem non opor
tet vos illam extrahere , verum coquere , quoufque
totum rubeum fiat altiffimum & fimili carens. Et
fcitote quod illa nigredo prior ex natura marteck
fit , & quod rubor ex illa extrahitur nigredine , co
quod illud nigrum emendavit , quod inter fugiens
& non fugiens , componens pacem eam , unum re
duxit. Refp. Turba. Et cur fuit hoc? Et ille : eo quod
cruciata res , cum in corpore fubmergitur , vertit
ipfum in naturam inalterabilem , ac indelebilem
oportet vos igitur hoc fulphur fcire , quod corpus
denigrat. Et fcitote , quod illud fulphur non poteft
contrectari , non tangi , fed illud cruciat & tingit.
Et quod fulphur , quod denigrat , eft quod non fu
gienti januam aperit, & in fugiens cum fugienti
bus vertit. Nonne videtis , quod crucians non cru
ciat nocumento , nec corruptione , fed rerum coa
dunatione & utilitate ? Si enim effet ejus cruciatus
noxius , & inconveniens , non ab illo complectere
tur , quoufque ab eo colores extraherentur , inal
terabiles ac indelebiles , quam fulphuris aquam vo
cavimus , & ad ruborum rin& turam aptavimus, quæ
de cætero non denigrat , quod autem denigrat ,
quod non fit abfque nigredive , clavem operis effe
notificavi.
Sermo feptuagefimus.
UNDUS inquit : Scitote omnes hujus artis
inveftigatores , quod caput eft omnia , quod
fi non habet , omne quod ipfum emendat, nonpro
deft quicquam . Ideoque magiftri illud quo perfici
tur verum dixerunt.Non enim diverfæ illam rem e
mendant naturæ , verum una & conveniens, quam
vos oportet parcè regere , regendi namque igno
rantia nonnulli erraverunt. Nolite ergo harum
compofitionum pluralitatem curare , nec ea quæ
philofophi in libris fuis pofuerunt, veritatis namque
natura una eft , quæ naturale mutavit , eo quod ar
canum naturale in fuo ventre occultum eft. Nec
videtur , nec fcitur , nifi à fapiente , qui ergo parcè
regit , ejufque fcit complexionem , extra hoc ex eo
naturam omnes naturas fuperantem . Tunc igitur
magiftri verba complebuntur , natura fcilicet natu
râ lætatur , natura naturam fuperat , & natura na
turam continet , tamen non funt diverfæ naturæ
nec plures , verum una fuas habens res in fe quibus
cæteris rebus eminuit. Nonne videtis quod magi
fter uno orditus & uno finitus : deinde alias unitates
aquam nuncupaverunt , totam naturam vincentem.
Sermo feptuagefimus primus.
BRACVS ait : Quàm pulchrè hanc aquam ful
phuream Mundus defcripfit , nifi enim fpiffa
corpora naturâ corpore carente diruantur , quouf
que fiunt corpora incorporea fpiritus tenuiffimus ,
tem , quæ in naturali ventre occulta eft.ac
animamtenuiffimam Et fcias
quod nifi corpus diruatis quoufque moriatur , & ex
eofuam extrahatis animam , quæ eft fpiritus tingens,
nequaquam ex eo corpus tingere poteftis.
Sermo feptuagefimus fecundus .
PHILOSOPHYS inquit : Prima compofitio fci
licet corpus magnefiæ ex pluribus fit rebus
quamvis unum quid factæ fint uno dictum nomine ,
quod priores albar æris nuncupaverunt. Cum au
tem regitur decem nominibus nuncupatur, fumptis
à coloribus qui in regimine in hujus magnefiæ cor
pus apparent. Oportet igitur ut plumbum in nigre
dinem convertatur , tunc decem prædicta in auri
fermento apparebunt, cum Sericon quod eft com
pofitio,quod & X.nominibus nuncupatur.Omnibus
autem præfatis nil aliud fignificamus nominibus
quàm albararis, eo quod tingit omne corpus quod
in compofitionem introivit. Compofitio autem du
plex eft , una enim eft humida , alteraverò ficca
cum proinde coquuntur , fiunt unum , & dicitur
bonum plurimorum nominum. Cum vero rubeum
fit auri flos dicitur , auri fermentum , & aurum co
ralli , ac aurum roftri. Dicitur etiam redundans ru
beum fulphur , & rubeum auripigmentum . Dum
autem crudum permanet plumbum æris , dicitur
virga metalli ac lamina. Ecce ejus patefeci nomina
cruda , quam cocta ab ea invicem diftinguemus..
Efto ergo ratus. Oportet igitur me tunc ubi ignis
quantitatem demonftrare ejufque numeri dierum
ac ignis in unoquoque gradu diverfitatem intenfi
onis , ut qui hunc librum habuerit , fibique propri
us fuerit ab egeftate , media aliter , quam hac pre
tiofiffima arte carentes, fecurus permaneat . Vidi
igitur ignem multis modis , quidam enim fit ftipu
lis , & cinere , & carbonibus & flammis , quidam
vero abfque flamma. Ordines autem inter has qua
litates mediocres experimentum demonftrat .
Plumbum autem eft plumbum æris. In quo totum
eft arcanum , in die vel in parte diei. Dediebus au
tem noctis , in quibus maximi arcani erit perfectio,
in loco proprio , in fequentibus tractabo . Et fciatis
firmiffimè , quod fi parum aurum in compofitione
ponatur , exiet tinctura patens & candida. Quare &
fublime aurum & aurum patens in priorum thefau
ris philofophorum invenitur. Ideoque diſparia
funt ea quæ in fuam introducunt compofitionem .
Quamvis
 Lib. II. Sect. II. Subfect. I. 465

Quamvis elementa commifceantur , & in plumbum complentur dicta Philofophorum , ubi dicunt : Fiat
ærisvertantur, à fuis prioribus exeuntia naturis, & fixum volatile, & volatile fixum, & fic Dei gratia ob
in unam naturam vertantur novam. Tunc igitur una tinebitis totum magifterium: & fcit Deus , quod ifta
dicuntur natura , & unum genus. His peractis po diffolutio nunquam poteft fieri fine transmutatio
nitur in vafe vitreo , nifi qualiter compofitum po ne Elementorum : Vnde legitis in Turba Philofo
tat aquam & coloribus alteratur. In unoquoque phorum : Converte elementa, & invenies quod
gradu infpiciatur cum venerabili rubore coloratur. quæris. Et quia certò Elementorum converfio ni
Hoc igitur in elixir dicentibus philofophis aurum hil aliud eft, nifi unius elementi naturam in alteram
pone,quamvis multoties , femel tamen fieri opor alterius elementi tranfmutare.
tet. Adverfarii igitur certitudinemfcire volens, inf Philofophi dicunt , quod in omni re creata fub
pice, qualiter Democritus ait: Quoniam à deorfum cœlo , fint quatuor elementa in effe , fed non inap
ad furfum cœpit dicere , demum reverfus cœpit à parentia , & dicunt , quod fine quatuor elementis
furfum ad deorfum , dixit enim , pone ferrum , nulla resoriri poffit , tamen in diverfis rebus diverfa
plumbum , & albar propter as , demum reverfus elementa dominantur , fic utique eft & in lapide
ait , & æs noftrum propter nummos , plumbum noftro.
propter aurum , ac aurum propter aurum coralli , Lapis autem nofter, ut dicunt Philofophi compo
corallique aurum , propter aurum croci. Amplius nitur ex corpore & fpiritu : Corpora quæ pertinent
etiam fecundò , cum à furfum ad deorfum cœpit ad compofitionem lapidis , funt aurum & argen
ait : Pone aurum , nummos, æs, plumbum & ferrum, tum : & certum eft , quod in illis corporibus plus
fuis igitur patefecit dictis , quod non ponitur nifi abundat ignis & terra quamaër & aqua , in auro ve
N
femiaurum. Et procul dubio aurum in rubiginem ro dominantur præ cæteris elementis , id continet
non vertitur , abfque plumbo , & ære : Et nifi ace in fe rubedinem , feu citrinitatem , & eftinfe cor
to apud Sapientes noto imbuatur , quoufque co pus calidum & ficcum , & tamen non nimis cali
&
tum in rubiginem vertatur. Hæc igitur rubigo eft, dum , quoniam certum elementum in auro abun
quam omnes philofophi fignificaverunt , quia dans eft terra , quæ eft frigida & ficca , & ideo at
quamvis dicerent : Pone aurum & fit aurum co temperat aurum , aliàs citrinitas auri penitus con
ralli: & pone aurum coralli , & fit aurum purpure verteretur in rubedinem , & fic effet corpus fri
um : omnia tamen hæc ex eorundem colorumfunt gidum , in fe aliquantulum humidum & ficcum >
nominibus. Oportet itaq; ut in eo acetum ponatur , quoniam ignis & aqua in argento funt quafi aquæ
cò quòd ex eo hi colores veniunt. His autem quæ portiones, & faltem aqua aliquantulum fuperabun
philofophi narraverunt nomina habentibus , forti dat ignem : Igitur argentum à Philofophis judica
ora corpora , & vires fignificaverunt. Ponitur ergo tur corpus frigidum & humidum effe , & fi aqua in
femel ut rubigo fiat, demum ei acetum imponitur. corpore argenti converteretur in citrinitatem, tunc
Prædictis autem coloribus apparentibus oportet,ut illud corpus effet propinquius naturæ auri , quàm
unumquodque 45. diebus decoquatur , ut aqua argenti. Infuper vifum eft , quod in ſpiritu noftri
confumpta deficcetur. Demum imbutum vafique lapidis dominatur aqua & aër præ cæteris elemen
impofitum coquatur , quoufque ejus appareatutili tis , tamen aqua fuperabundat aërem, ideo fpiritus
tas. Cujus primus gradus fit ut mucra citrina : fe non poteft ex fua propria virtute in ignis afperita
cundus verò ut rubea , tertius ut ficcus crocus tri te quiefcere , quoniam aqua, ut fatis notum eft ,
tus vulgi igitur nummus imponatur . femper contrariatur igni.
Explicis Liber Turba. Ratio, quoniam difconveniunt omnino qualita
tibus clementatibus, quia ignis eft calidus & ficcus,
aqua eft frigida & humida , & fic patet evidenter
IN TVRBAM PHILOSO. quod duo elementa dominantur in fpiritu noftri la
pidis, aqua fcilicet & aër. Igitur fciant artifices Al
PHORVM SERMO VNVS
chymia , quod impoffibile eft , ex folo corpore me
ΑΝΟΝΥΜΙ . dicinam veram procreare fine fpiritu: & è contrario
impoffibile eft ex folo fpiritu medicinam veram
UONIAM grave eft circa Philofophicas in procreare fine corporibus : Ratio eft, quia qualiter
tentiones diverforum librorum defudare , cumque corpus præparatum fuerit, per fe non po
exquo opus Alchymicum per Philofophos teft propria virtute fibi fluxibilitatem acquirere ,
tam diverfimodè & fingulariter promulgatur , ita nec fpiritus per fe qualitercunque præparetur,non
que vix homini humariæ vitæ tempus fufficere va poteft à fua natura alterari , nec perfe&è figi
let , eorum lectiones explanare & referare. Igitur fine intermediatione corporis , & neceffe eft me
ex mandato Generofi Domini mei unicum capi dicinam fore fluxibilem, viventem, tingibilem, ma
tulum ad fui utilitatem ex omnium Philofophorum nentem : quod nequit omnino effe, vel contingere
intentione fub uno fermone eligere , & aggregare fine temperantia elementorum .
curabo. Et fine dubio illa temperantia elementorum nun
•
Legitur in Turba Philofophorum, quod quicquid quam contingere videtur abfque conjunctio
veritatis conftat in arte Alchymia eft conjungere ne corporis & fpiritus , quoniam per eorum
humidumficco, & hoc ab omnibus Philofophis con conjun&tionem fuppletur defe&us elementorum ,
ceditur. Per humidum intelligatis fpiritum liqui tam ex parte corporis , quam ex parte fpiritus, &
dum , ab omni forditione purgatum : & perficcum fic corpus efficitur fpirituale, & fpiritus corporalis.
intelligatis corpus perfectum, purum & calcinatum, Hactenus dictum eft de definitionibus elemento
& revera conjunctio iftarum duarum partium , con rum tam ex parte corporis,quam ex parte fpiritus,
ftat penitus in diffolvere & coagulare. Diffolvere ut debitus inde fequatur effectus ad veram medici
fecundum Philofophos eft corpus in naturam fpiri nam confequendam . Jam videamus de tranfmuta
tus reducere : Coagulare eft fpiritum in naturam tione elementorum, quando fieri debeat ut corpo
corporis convertere , & fic corpus efficitur fpiritu rale fpirituale, & fpirituale corporale efficiatur , &
ale , & fpiritus vice verfa efficitur corporalis, & tunc revera circa illa intentionem laborat tota Alchimia,
& ideo
 7

466 Bibliothecæ Chemica Curiofe

& ideo multum neceffe eft unicuiq ; volenti opera & illi dicunt : fi quis Artifex cupit de terra facere
ri omnia ifta fcire,quoniam noftra expetitio totius aërem , quod elementum fibi contrarium , faciat
artis procul dubio conftat in cognitione tranſmu primo agere humidum in ficcum , & tunc terra con
tationis elementorum . vertitur in naturam aquæ , quæ eft elementum in
termedians terram & aërem , per gradus defcen
Elementorum tranfmutatio.
• dendo : deinde faciat calidum agere in frigidum ,

funt
terra, aër & ignis : aqua eft frigida & humida, dum , utu prædicatur , & fic calidum & eft frigida &
terra quæ
terra frigida & ficca , aer calidus & humidus,ignis ficca , convertetur in aërem , qui eft calidus & hu
calidus & ficcus , & unumquodque genus ifto midus : Et fi quis cupit de aëre facere terram per
rum elementorum habet locum in alio , & difpo gradus defcendendo, oportet primo,ut ficcum agat
fitionem ad aliud , licet quodlibet illorum contra in humidum , & tunc aër in ignem , quod eft ele
rietur alteri, in parte vel in toto terra non habet mentum intermedians aërem & terram ex alio la
locum nifi in aqua, nec aqua nifi in terra , & ta tere circulariter transeundo : deinde oportet , ut
men non conveniunt in uno genere , difconve frigidum agat in calidum & fic tranfit aër in terram,
niunt in qualitatibus fcil. in humiditate, & ficcitate, quod eft elementum fibi contrarium. Et fic intel
quoniam terra eft humida & ficca,aqua vero frigida ligendum eft de aliis duobus : cum enim aquatran
& humida : Ignis etiam non habet locum proprium fire debet in naturam ignis , oportet ut calidum
nifi in aëre,& è contra & illa elementa conveniunt primò agat in frigidum , & fic aqua tranfit in aë
in qualitate diſconveniunt in humiditate & ficcita rem , quod eft elementum intermedians aquam &
te, quoniam aër eft calidus & humidus , ignis cali ignem per gradus afcendendo : deinde oportet , ut
dus & ficcus. Igitur videtur, ficut dixit Morienes , ficcum agat in humidum , & fic aqua tranfit in na
quod terra vivit de aqua , & ignis vivit de aëre, & turam ignis. Et fi ignis debet converti in aquam ,
utique videtur aqua participare cum terra in una oportet ut frigidum agat in calidum . & fic ignis
qualitate , fcilicet in frigiditate, & cum alio latere convertetur in terram , quod eft elementum inter
fcilicet in humiditate : Ergo patet, quod aqua me medians ignem & aquam , per gradus deſcenden
diat inter terram & aërem : videtur etiam aërem par do : deinde oportet , ut humidum agat in ficcum
ticipare cum aqua , in humiditate , & cum igne in ita ut ficcum efficiatur humidum , & fic tranfit ignis
caliditate. Ergo aër intermediat aquam & ignem: in naturam aquæ , quod eft elementum fibi contra
Videtur etiam ignem participare cum aëre in calidi rium.
tate & cum terra in ficcitate, ergo ignis intermediat Et fic patet, quomodo debeat mutari elementum
aërem & terram . Videtur etiam terram participare in elementum fibi contrarium , oportet omninout
cum igne in ficcitate , & cum aqua in frigiditate , tranfeat per unum elementum , quod intermediat
ergo terra intermediat ignem & aquam: & fi patet ipfum & fuum contrarium : ergo videtur , quod
quod quodlibet elementum aliud intermediat, & unumquodque elementorum habeat in fe quatuor
nullum elementum poffit in naturam alterius ele qualitates , duas activas , quæ agunt in fuum con
menti.converti, quia eft fuum contrarium, nifi prius trarium elementum , fi elementum fuerit frigidum
convertatur in elementum intermedians ipfum & & ficcum , ficut terra : tum debet agere in calidum
fuum contrarium. Vt fi quis voluerit de aqua face &humidum, ficut in aërem , & ejufmodi per ficcas
re ignem , afcendendo , quod elementum eft fibi qualitates paffivas debet pati fuum contrarium in
omnino contrarium, quoniam aqua eft elementum ipfum agens , fecundum illud quod eft frigidum &
frigidum & humidum , ignis calidum & ficcum, ficcum , & fic circulariter debet intelligi de aliis
oportet prius aquam effici aërem , qui eft elemen elementis : & ifta eft vera intentio Philofophorum ,
tum intermedians : oportet ergo ut frigiditas Aqua & videbatur eis fatis effe dictum , quoniam ipfi non
convertatur in calorem feu caliditatem,& tunc im fcripferunt libros , nifi eorum filiis , & fpecialibus
mediate aqua convertitur in aërem , qui eft elemen amicis , nec curam habuerunt num eorum dicta fu
tum intermedians aquam & ignem, quoniam quàm erint patefacta , vel non.
citò frigiditas aquæ convertitur in caliditatem,tunc Tamen augebo intelle& tum Generofiffimi Do
immediatè aqua convertetur in aërem , deinde o mini mei de elementorum transmutatione , fecun
portet humiditatem aquæ in ficcitatem converti , dum quam expertus fum , & volo vobis indicare
& tunc aqua convertetur in elementum fibi contra veriffimas elementorum transmutationes , fine ali
rium, qui eft ignis. Et è contra fieri oportet , fi ho qua obfcuritate : quæ fic fiunt.
mo voluerit de igne facere aquam defcendendo , fic Recipe fic de fpiritu mundato per modum fubli
quoque caliditas ignis convertatur in frigiditatem, mationis partes duas vel tres , de corporis perfecti
& tunc ignis efficitur terra , quæ eft elementum in limatura partem unam : amalgament fæpe tritu
termedians ignem & aquam ex alio latere defcen rando , & fuper lapidem fcratulando , igne in bal
dendo : deinde oportet ficcitatem ignis converti neo decoquendo ; hocque de tempore in tempus
in humiditatem , & fic tranfit elementum ignis in frequentando , donec tota limatura , quæ eft fub
elementum aquæ , quod eft fibi contrarium : quod ftantia corporis , fit in fluxibilem Mercurium , quæ
fi quis artifex cupit terram in aërem convertere af eft fubftantia Spiritus , converfa. Ecce velitis dili
cendendo , vel aërem in terram defcendendo . genter confiderare : patebit enim hinc vobis pa
oportet prius , ut terra efficiatur aqua , & aër effi làm , quod hic eft tranfmutatio duorum elemen
ciatur ignis , & fic per elementi poteftatem inter torum. Memini enim me dixiffe in exordio iftius
mediantis unumquodque genus elementorum mu capituli,quod duo elementa dominantur in corpo
tari poterit in aliud. ribus perfectis , fcilicet ignis & terra : & dixi quod
Et certe nullus invenitur autorum tractatus , ut infpiritu dominentur duo elementa , fcilicet aër &
hic habetur : quoniam illi authores , qui magis aper aqua : modò videtur , quod per artis ingenium cor
te loquuntur de elementorum tranfmutatione , fi pus efficitur fpiritus , & fic patet , quod natura ignis
cut Phæbus , Geber , Morienes , Senior , Calid, Al & terræ, qua dominabantur in corpore , fubjuga
bertus M. Rex Marco , & Arnoldus de nova ulla : tur dominationi aëris & aquæ , quæ quidem ele
mienta
 Lib. II. Sect. II. Subfect. I. 467

menta dominantur in fpiritu : & ficperficitur tranf- ge ergo & fuper his meditare , & opus tuum tibi cer
mutatio prima duorum elementorum , quæ domi- tificabitur. Item fimiliter notandum eft, quod que
nabantur in corpore , in naturam aliorum elemen- madmodum fol in ftellis : ita aurum in corporibus:
torum , quæ abundant in ſpiritu , & hæc eft prima folis namque lumen luminibus jungitur , & omnem
operatio. continet fructum Similiter & aurum. Super his
Deinde per frequentem triturationem , & fub meditare verbis & nutu DEJ invenies. Item eodem
fimo equino putrefactionem illud amalgama de modo ait Hermes , qui bibit medicinam extrinfe
octava in 8. diem , femper interim fub fimo equi cus , moritur , quiverò intrinſecus , vivit & lætatur ,
no ad putrefactionem ponendo , illud regimen intellige hoc fignificatum. Item hac utique caufa di
continuando , donec tota materia converfa fuerit &
ta eft aqua hæc divina , licet fit maximum Vene
in nigredinem , feu in puluerem nigrum , quod hum , ac omnibusprælata eft materiebus , eò quod
plane eft dictum ad intellectum . Et oportet ut ifta fine ea nihil operis fit , divinam autem ipfam nun
materia nigra fit tanquam pulvis in tactu fubtilis , cupaverunt, eo quod nullimifcetur coinquinationi,
& in colore nigro , & in odore fætido , & fic ob & ipfa lapidum naturas mundificat , & coinquinati
tinebitis tranfmutationem duorum elementorum, onibus abluit. Et quemadmodum fol in corporibus,
quæ abundant in corpore , & fic fit corporale fpi fic ipfa in lapidibus agit, & ipfa penetrat, & per
rituale , & è contra , & procul dubio illa elementa forat , & conftans eft & recta. Hæc etiam in fole vi
fic digefta alterantur , & permittunt fe ab invicem dentur. Item notandum , quod opus fit ex 7. plane
feparari artis ingenio , & è contra , uniri : fed opor tis. Primum namque ex Saturno , deinde ex Jove ,
tet unionem fieri mediante ferméto novicorporis deinde ex Marte , deinde ex Sole, deinde ex Ve
præparati , & iſta vera Phyfica elementorum tranf nere , deinde ex Mercurio , deinde ex Luna. Pri
mutatio , ac humidi & ficci vera conjun& tio , fed mum regimen eft Saturni , fcilicet putrefacere , &
abfit , quod hoc caput divulgetur , feu quod fciatur foli imponere , compofitum vero fit per noctes 40.
communiter , & vera ars in fe effet ita levis , ficut Secundum vero eft Jovis , ſcilicet terere & per no
eft, quoniamtunc ceffaret ftudium , fuperbia &in des 12. imbuere , quod diciturregimen ftanni. Ter
vidia regeret : & alia quamplurima mala. Habetis tium eft Martis fcilicet fpiritum à corpore fequef
ergo qualiter jungendum fit humidum ficco more trare , quod dicitur convertere. Quartum eft Solis,
tranfmutationis Elementorum , fecundum duo re fcilicet nigredinem & venenumabluere , quod di
gimina , feu diffolvere & coagulare , per quæ ars citur candidare. Quintum eft veneris, fcilicet con
terminatur: ut fcilicet corpus efficiatur fpiritus , jungere humidum ficco , coadunare , ac calidum
per diffolutionem , & ex poteftate fpiritus acquirat frigido , hoc autem dicitur regimen æris. Sextum
fibi fluxibilitatem : & fpiritus ex corpore fixitatem. Mercurii, fcilicet comburere, quod dicitur regimen
Et fine dubio in ifta conclufione conftat perfectio argenti vivi. Septimum eft Lunæ, fcilicet aflare , &
totius operis. calefacere , & componere per 25. dies, & hoc regi
men dicitur argenti. Ecce ubi opus peregi , cave igi
Finis Sermonis Secretiffimi .
tur ne erres. Et fcias, quod lbum fit albedine,& ejus
fermentum eft illud quod fcis, dealba igitur & in
ALLEGORIE SAPIEN tellige. Item fimili modo notandum eft, quod lapis
inquifitus caret fimili in terra , eft autem citrinus
TVM SVPRA LIBRV M aureus extrinfecus & intranfecus, cum autem alte
Turbæ X XIX. Diftin&
tiones.
ratur,fit ejus corpus nigrum & tenebrófum ut car
ALLEGORIARVM SA bones. Spiritus autern ab eo ablati color eft, albus
& liquidus ut aqua : animæ vero color eſt rubeus.
PIENTV M.
.Anima autem ejus & fpiritus redditur J vivit &
→
Difinitio prima. lætatur , ac ejus lumen & decor ei redeunt , &
1 vides eum ridentem & hilarem , ac morte caren
I
NQUIT fapiens HERMES Si camelorum tem , eo quod jam mortuus eft, deinde vivit, mor
tuorum tertiam partem confervans , con tui namque cum refurgunt, perpetui : benedictus
fumas duabus tertiis refiduis, jam ad pro ergo fit ille cujus difpofitio eft hæc , qui mortifi
pofitum pervenifti & opus perfecifti. Amplius eo cat, vivificat, & omnipotens eft. Item fimiliter no
dem modo , ne argentum vivum negligentiæ tra li quicquam facere quoufque fcias, nam fi quid in
das , nigram enim carnem dealbat , & fapien fipiens feceris errabis , & opus tuum in vanum
tum igne fit opus , & aqua fpirituali qua nigre peribit. Deinde philofophos reprehendes , & cos
do abluitur , ac inftrumento quo operis fit fun errare putabis. Item notandum , quod dies eft
damentum , & tempore & momento in quo nu nativitas lucis , nox vero hativitas tenebrarum.
bes veniunt , in quo opus fieri oportet. Aqua Sol quoque eft lucerna diei , & Luna lucer
autem qua nigredo abluitur , fudor folis eft , & u na noctis , quos ad mundum regendum Deus
rina puerorum , hoc igitur quod audis tibi fit fuffi creavit. Luna autem à fole lumen percipit , per
ciens. Item fimiliter accipe aquam aquæ uttibi ven combuftionem , & eft dilatata , eo quod fo
tus & nigredo mundificetur. Hoc igitur fignifica lis lumen in ca eft , ideoque folis natura lu
tum intellige , & eo delectaberis. Item folummo næ naturam fuperat , fi utique contempleris ,
dò accipe nigredinem , & coapta eam , deindè al & fuper verbis meis mediteris , invenies me
bedini redde , & ruborem coapta , & tunc ad pro veridicum ,& hujus fignificationem intelliges, & de
pofitum & operis finem pervenies. Idem eodem monftrationem. Item fcitote , quod fpiritus eft in
modo notandum eft , quod lapis igneus eft , qui res domo marmore circundata,aperite igitur forami
regit nutu DEI , coque igitur ipfum leni igne , ne na, ut fpiritus mortuus exeat, & è corporibus, no
aqua ab eo feparetur , nocteque dieque , quous ftris eiiciatur. Quam pulchrum eft iter fapientiæ.
que aureus fiat , intellige ergo. Item fimiliter , qui Item fapientiam tuam femina in cordibus noftris
congelat diffolvit , & quidealbat rubeum facit. Ecce & ab eis phlegma, choleram corruptam , & fangui
proximo modotibi exponam utrequiefcas , intelli nem bullientem expelle, ac per vias beatorum per
ducas ,
 468 Bibliotheca Chémica Curiofe
ducas, quibus fpiritus eft purificatus , omnipotens
es , & quicquid vis peragis. Item miror qualiter
carmen, id eft grana noftra , tingit bombicem ,
quod eft contra naturam alterius , quæ non tingit
rem mortuam , & qualiter ufifur , id eft vermilio
nofter tingit veftem , quod eft contra naturam
alterius , qui non tingit rem vivam. Nihil enim
tingit quicquam , nifi confimile. Si igitur in com-
pofitione rubeum aurum imponitur , venies in
tincturam rubeam finceram , & fi pofueris album
aurum , exibit rubeum patentiffimum. Nulla enim
res tingit , nifi fuum confimile. Item per Deum
cœli & terræ jurans teftor , quod lapis à me defcri-
ptus, vobifcum eft permanens , terraque mari-
que & nullo modo à vobis feparatur. Item cufto-
di argentum vivum congelatum , cujus fubtilita-
tis caufa quamplurimæ partes perierunt. Item
mons in quo eft tabernaculum clamat : Ego fum
niger albi , & albus nigri , veridicus quidem fum
& non mentior. Item notandum eft , quod artis
origo eft caput corvi fine alis volantis , in nigre-
dine noctis , & apparitione diei , ex gutture , cu-
jus felle coloratio accipitur , & ex cauda deficca-
tio , ac ex alis liquida aqua , & ex corpore ru-
bor. Intellige ergo etymologica , nam eft cujus
lapis venerabilis effe non defiftit , & ejus fumus
eft exalatus , & mare irradiatum ac lumen patens.
Item fimiliter notandum , quod alumina & falia
funt , quæ ex corporibus fluunt. Item fi medici-
nas æqualiter ponas non fentis errorem , fi verò
addas vel minuas , ad emendationem tendis , ne
diluvium fuperaverit , & regiones fubmerferit, &
arborum radices eradicaverit. Item quàm ignora
res eft hæc , fpeculare qualiter hi duo colores fuo
vapore diverfantur , infpice zuccaram dulcem
unam fapidam , ac mel dulcedine intenfius. Item
nifi corpora fpiritualia feceritis & impalpabilia ,
nolite vituperare ixir , fcilicet opus. Item miror
qualiter tria volatilia adverfus fe ipfa pugnam ege-
runt , & fe invicem comedere non deftiterint ,
quousque duobus derelictis unum remanfit. Item
-
efto parcus accendere, & noli effe levis cum aquam
mittes , & cave ne comburatur , maximum enim
impetum habet. Item nifi lapis tuus fuerit inimi- ,
cus ad optatum non pervenies. Item cum calcem
auripigmento mifces , nullo exeunte medio nil
radit. Si quid verò medium interponas protinus
radit. Et fcito, quod aqua eft , quæ occultum ex-
trahit. Ecce exemplum exempli , intellige ergò.
Item cum videris corpus jam in cinerem verfum
optimè rexifti. Item notandum , quod fanguis qui
aquinus eft de corpore animato , eft terra noftra ,
qui fapientiæ noftræ fcilicet perfectio permanentis.
Item mortuum eft quod vult vivificari , & ægrotum
quod vult curari , album rubificari , nigrum purifi-
cari ac frigidum calefieri. Item DEUS creat , &
infpirat , & fuas vires dat naturæ , ut ejus fequatur
fapientiam & fubagat fubfidio : Item ferrum eft au-
rum noftrum, as tinctura noftra , argentum vivum
ornamenta noftra, ftannum argentum noftrum, ni-
gredo dealbatio noftra & albedo rubor nofter. Item
neceffarium eft nobis corpus corpora mundificans,
& aqua aquam fublimans. Item lapis nofter,hoc eft & complexatis fapientia procedit. Benedictus igi
ignis ampulla , ex igne creatus eft , & in eum ver- tur Deus , quàm magnum quid eft hoc & mirabile !
titur.Item vifa nigredine fcitote veram femitam fe- Item quidam philofophus vidit in fomniis , quod
cutum fuiffe. Item dicit occultum , qui me candidat cuidam podagrico nuncius Regis venerat. Podagra
ipfe me rubeum facit. Item cela hoc opus ab homini-
bus, veluti verbum in lingua tua ,five ignis in oculo
tuo, noli loquitibiipfi ,ne ventus verba tua ad alium
ferat, & tuum fiat detrimentum ,Ecce te caverefe-
ci. Item notandum, quod opus noftrum ex duabus
fit figuris , quarum altera eft alba umbra carens,al
tera rubea rubigine carens, & cribra noftra de cor
ticibus funt mundis, & ligno Benedicto.Item notan
dum,quod lapis igneus quæfitus caret foliis, quan
titatem verò habet. Oportet te ergo ipſum ſuppo
nere , & undique totum eo continere ut in medio.
Itemoportet te corpus & animam conjungere,con
tritione in fole & imbuitione fuper lapidem,deinde
introduc in ignem , quoufque coinquinatio ab eis
omnino aufferatur, & fiat hoc per feptem horas leni
igne, tunc te vivificat.Item dico quod ædificium po
fitum eft in ventre terræ,quod abfque terra non per
ficitur , amplius & ædificium eft pofituin in ventre,
quod non perficitur nifi igne, quod eft fapientia no
ftræ perfectio . Item nifi ruborem albedini mifceas,
deinde in eo aquam jam rectam introducas nihil
tingit. Amplius nihil tingit rubeum, femper nifial
bum. Junge igitur lucem folis, cum opus jam pera
&tum eft, quæ jam folis regimine perfecta eſt mari
no quam narraturi fumus , quo tantum coadunatio
decoratur.Item ignis ficcus tingens eft,aer vero con
tirmans, mancipans ac dealbans, nigredinem à cor
poribus expeliens , terra quoque ftans , tincturam
recipiens. Item ablue mercurium aqua maris , quo
ufque privetur nigredine , & tuum opus ad te re
deat & gaudium.Item fi intelligis qualiter vivus exit
ex mortuo,patens ex occulto, & forte ex infirmo,
res ipfa tibi pernicitur. Quam patens eft lucidus fer
mo Sapientum , qualiter non patet vita eo
rum,à luis verbis, cu inquiunt; Duo corpora æquali
ter accipiens de terra,tere oleo co&
tarum radicum ,
& lacte albi volatilis , horum namque corporum
maximæ funt vires omuem fcientiam largientes ,
quibus & vitam poffidebis æternam . Item accipe
fapientiam vi intenfiffimam , & ex ea vitam hauri
es æternam , donec tuus congeletur , ac tuapigre
do exeat , tunc inde vita fit. Qui ergo potat de te
palam moritur , qui vero potat terrain vivit. Item
planta hanc arborem fuper lapidem , ne vento . um
curfus timeat , ut volatilia coeli veniant , & fupra
ramos ejus gignant, inde enim fapientia furgit.
Item accipe volatile , & priva capite igneo gladio,
deinde pennis denuda , & actus fepara , & fupra
carbones coque , quousque unus color fiat. Deinde
venenum ipfi impone , quantum ipfum cooperire,
poffit. Deinde rege ipfum leni igne quousque mo
riatur , & ipfum jam mortuum tere aqua candida "
& rege. Item emimus duos nigros , & ponimus ins
paropfidem quam habemus , & exeunt ova ut fal ,
tunc ea tingimus croceo , & in plateam ducentes
vendimus , his quidem ditati fumus , & pecunia
noftra multiplicata eft. Item cujus imbuis preffu
ra , & veneno mordes viperarium æris , propter
hoc mortuos vivificans , & vivos mortificans de
ftructum exiftere , facinus exiftens , deftruens ele
vatum , amittens & abjectum elevans , & per cœ
los terræ dominaris. Item notandum , quod duo
lapides Sapientum in ripis funt fluviorum , ramis
montium , ventre fluminum , & in dorfis domo
rum regum inveniuntur inftructione eje&i , qui
funt maiculus & fœmina , his quidem conjunctis
autem ait illi , duc me tecum. Refpondit nuncius ,
cum fis podagra , qualiter poffes mecum venire ,
ambulare namque non potes. Refpondit ei poda
gra : Nofcas quod in hujus montis radice eft quod
dam
 Lib. II. Sect. II,
dam tabernaculum , deferens me igitur ibi , de
Pone illuc nigredines , ftatim liberaborà podagra:
Func ad me crefcentem pertingere non poteris :
recedens ergo detulit ipfum , & pofuit in taber
naculo,ad quem crefcentem nuncius pertingere non
potuit, expergifcens autem à fomno nil vidit. Ecce
fimilitudo. Item quidam vidit in fomnis , ac fi quis
verè ſederet fecus viam & diceret, quid tibi videtur
hunc velle facere ? Refpond. Nefcio . Et ille : Ifte
vultconcumbere cummatre fuain medio terræ,tunc
expergifcens nihil vidit. Ecce fimilitudo.Item, vobis
autem ad philofophiæ fcientiam ducentibus,& ejus
demonftrationem exponentibus fit philofophica
irrifio mulierum , & ludus puerorum. Item accipe
corticem recentem in ipfo momento,quo ipfum alio
modo extrahis , ubi generatur,& pone in cucurbi
ta , deinde fublima in nomine Domini. Et quod fu
blimatumfuerit fepara,acetum enim philofophorum
eft, & fapientia. Deinde accipe hoc acetum,& fuper
corticem maris alteram funde,& pone in ampulla,&
fit acetum quantum cooperire poffit, quatuor digi
tis, & fepeli in fimo calido per dies triginta unum.
Peracto vero termino extrahe, & invenies jam diffo
lutum , & in nigram aquam & fœtidam verfum, qua
nihil fætidius, & nigrius. Accipe igitur ipfam ac in
tabernaculum eleva parcè, quoufque confumatur, &
nihil fcandat, & aquam fublimatain cuftodi intem
pus opportunum. Deinde fecem accipe , quæ
inferius in cucurbita remanet , & cuftodi , co
rona namque cordis eft , deficca igitur ipfam &
tere, & ei corticem maris recentem adiice, mer
curium fcilicet , & tere cum ea & in calido fo
le deficca.Deinde aqua merge ab ca prius fublimatæ,
& diligenter tere & affa , & pone intefta ETHEL ,
& fublima , tunc candida fublimabitur ut fal , eam
igitur cuftodi , philofophorum enim auripigmen
tum , & fulphur eft,& magnefia. Intellige ergo & te
ge ipfam, & noli feftinare. Deinde accipe cucurbi
tam in dimidium luto inductam,& pone in ea nigram
aquam diffolutam , quàm fublimâfti, novem fcilicet
partes de hoc auripigmento dealbato , quod ab Ethel
fublimafti, duas partes. Dico quod hoc auripigmen
tum paffum aqua protinus diffolvitur, & ut aqua fit ,
& nihil intenfioris albedinis ab hominibus infpici
tur, nec eò pulchrius , quod philofophi virginis fal
dicunt, & pone fuper cucurbitam,vafculum, & jun
&uram coapta, & pone cucurbitam fuper accenfibi
lem, & fubtus accende leni igne,& fit ignis duobus
tatum carbonibus.Deinde duobus aliis,tum infpici
te,qualiter aqua afcendit, & defcendit:videns autem
vaporem jam cófumptum effe, & nihil afcendere ejus
quod elevabatur , nec defcendere, fcito ipfum jam
coagulatum efle. Appone igitur ei ignem intenfiori
accenfione,per tres horas diei.Deinde auffer accen
fionem,&dimitte in craftinum & aperios cucurbitæ,
& fupinam eam cijce, tunc excidit ab ea mafla alba,
fincera, liquefacta cum gutture : propofitum enim
tuum eft, & adfinem jam pervenifti,rege igitur eam,
prout fcis , & fiet ficut vis , Deo annuente.
DISTINCTIO SECUNDA : IN ARTIFICIO
Sorin,de quo dictum eft Sorie Sorin , à radice,ex .
cujus liquida tinctura pera &tum eft
aurum.
İLİ fcias , quod DEUS Moyfen legem docuit
FILLqui dixit, Deus meus,vultus meus vultum tuum
fimpliciter adorat propter magnitudinem tuam.
Deus meus, quàm magna es majeftatis , quod Deus
docuit tantam fapientiam , quantam nemini ferè
prædecefforum tribuit , qui ait, Deus meus, confti
Tom. I.
Subfect. I. 469
tue mihi hoc in mifericordia , & filiis Ifraël in vi
&
tum, & fac me ipfum certius fcire, quoniam omnę
·
bonum à te eft.Deus autem ait : Scito, Moyfes,quod
non ignorantia , verum fapientia creaturas creavi.
Doceo igitur te artem auri , quod eft caput mun
di ex viliffimis. Scias quod unicuique creaturæ &
compar & contrarium creavi. Non enim eft com
par ut contrarium creavi , nãque argentum vivum &
Sehireh, & cóparia experientia ftatui,creavi plum
bum,& vitrú & fimiliter ftatui.Creavi as combuftum
& aurum , & ea hujus artis fundamentum ftatui.Hæc
igiturMoyles compofita ut hominis rege naturas ex
perientia comparia , afpectu vero diverfa , quorum
patentes colores, occultas non fignificant tin&uras,
nifi aqua regantur , & igne , & vento, & aëre , quo
rum regere jam vobis infpiravi. Incipe igitur pon
dera referre. Accipe de argento vivo unum , & de for
Sehireh duo, & alterum in alterum infer, ut aquam
in terram.Deinde accipe de Sorin unum,& de dulci
aqua duo, quibus Sorin liquefac. Deinde accipe de
fale duo,& de dulci aqua tantundem, qua fal diffol
ve. Eo igitur purificato accipe de Sorin unum , &
de falfa aqua duo , & utrumque commifce , quô
argentum vivum imbue , quod fuo comiti conjun
xifti. Demum ejus aquam accipe purificatam , &
fecem dimitte, quoniam in fe invicem egrediuntur,
& ex fe invicem capiunt.Deinde accipe, Moyfes,de
vitro unum & de plumbo quinque , ac igne , &
contritione utere , quoufque & experientia unum
fiant, & afpectu colore citrino , ut fol rubore fupe
ratus. His igitur peractis ea aqua ablue, eorumque
tincturam aqua , & contritione extrahe, ac morta
lia & combufta corpora omnino dimitte. Deinde
totum æs ac aquam extrahe combuftam . Deinde
has tincturas igne & aqua ablutas compone & coa✩
duna. Et accipe Moyfis aquam falis aqua & igne
diffoluti , & cave ne hæc poftea abfque igne regasu
Hoc de occulta mea fcientia nonnullos doceo fer
vos vel ad mifericordiam vel ad detrimentum.
Diftinctio Tertia. Precepta Monteni qua dedit
filio fuo.
, manus tuas in opere ponens. In nomine
DEUS adjuv
me & protege, & fac gratias redditurum. Deinde
pone vafculum lene & expanfum coram manibus
tuis. Deinde accipe de arg. vivo panno extracto
unum, & de arbore citrina, qua artifices operantur
duo , tere & cibra ac dulci imbue aqua non multa.
Deinde manu confice tua , quoufque ejus fapor ap
pareat , & citrinus color fiat intenfior.Deinde con
junge eam arg. vivo, in vafculo tere, quoufque arg.
vivum moriatur ac denigretur , & fiant unum quid
nigrum ut Kuhul diffolutus. Hoc igitur eft quod
Philofophus magnefiam vocat Kuhul , & plumbum
magnetis,vocatur etiam faturnus, & duo corpora.
Si vero arg. vivum & arborem multiplicare volue
ris , hoc modo te oportet facere & colorare.Dein
de in medio vaſculi ea conjunge & pone in fole ,
quoufque ejus humiditas confumatur . deinde in
vitreo vafe , deinde vafculum coram te ponens ,
accipe ab eo paulatim concha. Deinde tere feria
cum , quoufque morte occupetur , & nigredinis
intenfione ut pulvis. Hoc igitur eft magnefiæ vi
cinus , inveftigatione nonnulli perierunt. Dein
de quodlibet difcernens feparatum tere & feriatim,
deinde trutina & obferva ad tempus opportunum.
Deinde pone manus tuas in fugientium tingentium
regimine. Accipe forni orientale quod intenfioris
eft ruboris & tincturæ quam alia, quod fi non inve
Rr meria
 470 Bibliotheca Chemica Curiofa
neris accipe aliud. Et fcito,fili, quod forni eft mars
qui rubeus eft experientia , afpe&u vero citrinus .
ficcitate fuperatus,quemamodum mars eft , & fuæ
tincturæ color , qui fuum arcanum in fua aluo oc
cultum eft,dulci aqua axtrahendum pondus de for
ni 10. ponderibus Argent. vivi, de arbore verò mix
ta & contrita pondus dragma pone in vafe vitreo ,
& unicuique dragma duas dulcis aquæ 3. impone &
per 7.dies dimittite,quoufque forni diffolvatur.To
ta enim ejus tinctura exiet in aqua. Hæc igitur aqua
eft quam Philofophi omnibus rubei nuncupant no
minibus.In libris enim ubi invenies rubeam animam
fugientem , vel igneæ naturæ, vel fanguinem vel au
ri fermentum,fcias Philofophos, forni tincturam fi
gnificaffe, quam ad fermenti maffæ comparationem
fermentum auri dixerunt.Scientes quod abfquefer
mento maffa non emendatur. Fermentum enimex
B maffa eft , & junctiffima ineft propinquitas , ex fe
enim invicem funt fimiliter forni ex arbore , & arbor
ex forni.Similiteruniverfaliter omne genus fuo ge
nere & roboratur, & lætatur. Et fcito,fili, certiffimè ,
quod nullius lapidis eft natura rubea& humida in eo
occulta, aqua diffolubilis, & ignem fugiens, præter
forni. Sorni igitur trutinata aqua cópofitú 7. diebus
à fece purifica, Deinde vafi vitreo impone.Hoc igi
tur eft regimen forni , & trutinatio fuæ aquæ qua
mixtum eft. Fili , quamplurimi hujus tincturæ in
veftigatores ipfam ignorant, & unde fit, ac qualiter
regatur.Demum accipe,fili,de fale cibario, albo, la
pideo,& raro pondus ponderi Sorniæquale, & vafi
vitreo impone; eique illius forni trutinatam &com
mixtam aquam infunde, poft tum dies 7. Peractis
enim aliis 7. diebus, fcito quod quanto magis fit li
quidior, tanto fit pulcrior & tingentior. Hoc autem
3 eft regimen compofitæ aquæ quam Philofophi de
fcripferunt, quæfit ex aqua forni, & fale & uno ope
re.Audiens igitur in libris lac, lunam , folem, numos,
album , rubeum duo argent. viva fcilicet orientale &
occidentale,duas tincturas,& duo ignem fugientia,
fcito ea effe falis fpiritum , & animam forni , qua
Philofophi aqua diffolventes in corpore magnefiam
congelaverunt, quibus & magnefia congelata eft.
Congelatis igitur ipfis,quatuor peracta funt elemen
ta,tria fcilicet corpora, fpiritus, & anima.Scito,fili,
quod Philofophi in libris fal nummum vulgi nun
cupaverunt, fuæ albedinis causâ , quo & omnis in
diget creatura. Et fcito , fili , quod DEUS nullam
tam jactavit in veteri lege creaturarum quam fal.
Scito,fili,quæ tritura fal lenificat , ignis vero diffol
vit,& quo ejus & argent.vivi humiditates comifcen
tur cum conteruntur , quas & ignis ad caput imbick
fublimat. In inferiori vero parte imbick eas com
mifcet. Nihil autem argenti vivi humiditati eft con
venientius , humiditate falis. Ideoque complexio
ne mixta funt. Et fcito quod tinctura forni,humidi
tati falis convenit , quare complexione mixtæ in fi
ne fimul operis exierunt, in trium argent. vivorum
figurationem , in quorum inveftigatione nonnulli
perierunt , quæ fe invicem tingunt , & abluunt , in
quibus nil agit alienum. Hæc igitur fciens efto ra
tus. Et fcito, fili, quod arbor, & tinctura forni, & fa
lis fpiritus, argentum continent vi, quoufque puri
ficetur & abluatur , qui fpiritus utrumque fimiliter
abluit. Quando autem colorum nihil dimittit fu
orum fulphurum , quando ab eis extrahat exibit
& ipfe & arg. vivum ab omnibus periculis libe
rum , & ab omni coinquinatione mundum dimit
tit. Quod fapientiæ filii inveftigatores , tinctu
ram forni & fal mixta & aqua imbick diffoluta ,
ac in aquam verfa rubeam videre cupiunt , &
non poffunt , & doloribus moriuntur erroris
& fcito quod maximus labor & tædium eft in
arg. vivo regendo , & arbore qua mixta eft ,
contrita , coaptata , & confervata. Pone igitur
argent. vivum in arborem cum pila , & eis
aquam forni & falis infunde , tere paulatim fem
per, & imbue , quoufque in ea coagulentur ,
& forni & fal trutina . Argentum igitur in to
tum in eo coagulatum > & citrinum factum
fpiffa albedine indutum , ut figuli lutum , in
panem convertetur ut fermenti , pone ufque in
medio pila, cooperi per diem & noctem. Hoc igi
tur,fili, eft quod Philofophi dixerunt, congelate ar
gent. vivum in corpore magnefiæ abfque igne.Ma
ne autem accipe illum panem, & pone in vitreo va
fe, indito lutum bene coaptatum , cui de luto labia
conftitue , & tefta figuli impone , & pone luti la
bia, quæ vitreo fecifti vafi, fuper labia tefta,& cave
ne vitrei vafis fundamentum tangat fundamentum
tellæ. Inter quæ fundamenta ut duorum digitorum
fpacium interfit. Deinde caminum ei ædifica rotun
dum ut teftam capere poffit, unius palmi & dimidii
longitudine in æqualem latitudinem, & fac januam,
quatuor digitorum longitudine & latitudine. Cami
no igitur deficcato pone teftam in eo, in quapones
vas vitreum , quod figuli coorpertorium in medio
perforatum cæles quantum vafi oportunum fit , ut
foramen ftylus
percircumferen poffit introire. Coopertorii ve
ro tiam , vafis labiis conjunge panno
chitim vifcofo , ac accende fub tefta figuli lucernam
inextinguibilem noctuque dieque 20.diebus, quouf
que elementa coagulentur ac in lapidem vertantur.
Hic igitur eft lapis pretiofiffimus in quo quinque ele
menta coadunata funt, & duæ aquæ , 20. igitur pera
ctis diebus dimitte ipfum algere per diem & noctem.
Deinde infpice quod ficongelatum invenias, & toto
humore privatum ac in lapidem verfum , extrahe &
diligéter tere, deinde imbickvitreo impone.Et fcias
quod imbick Ethel interpretatur, quod eft fcandens,
quod Hermes nuncupavit imbick, quo fal, fpiritus
& forni anima, in argent. vivo coagulandi & arbore
contraignem bellantes extrahuntur.Hoc uti, quenli,
quamvis nihil effe videas, Philofophiæ tamen maxi
mum eft arcanum. Deinde ædifica filii , cami
num imbick rotundum longitudine unius cubiti,
in tantam latitudinem ejufque teftam figuli no
vam impone , in qua pones cribrati cineris , quod
palma junctis digitis continetur , ac imbick latum
indue ufque in medium , ejufque labia faciens de
luto fuper tefte labia incidentia , & cave ne imbick
incidat iupra tefte fundamentum , fed duorum di
gitorum diftantia ca ſepara , & fit fub tefta in cami
ni medio caniftrum de luto perforatum, quo poffit.
pollex introire, ut inde cinis incidat , & carbones
accendendi caufa ventus introeat, & cave ne ponas
carbones fupra foramen illud. Nam ignis devaftare
tur circa foramen ut ignis tuus aptetur & tempere
tur, & flamma privetur, ventus cnim per foramen
introit, & carbones accendit. Hic eft igitur ignis
Philofophorum , & quem Moyfis Mariam accende
re juffit, quem & Philofophiæ inveſtigatores inqui
rút,qui tres habet carbones, vel quatuor non plures.
Hic inique ignis , arg.vivi & falis extrahit humidi
tates. Juffit autem Moyfes Mariam ut hunc ig
nem accenderet , cum hanc regeret artem. In
choans igitur argent.vivi & falis humiditatem extra
here leni igne, argenti enim vivi humiditas extra&a
fit corpus, cujus fignum, fili, eft videre arborein, &
argent, viv.jam dealbata , & in cinerem vería candi
dum, argentum igitur vivum ,jam corpus factum eft,
' eo quod
 Lib. II. Sect. II.
eo quod humiditate privafti tunc ex fe invicem ca
piunt,& invicem tingunt. Efto, fili, de igne follicitus.
quem fi intenfum facias , argent. vivum fcandit , &
arbor & fal rubea fiunt.Hoc autem , fili , non intima-
remtibi,nifi expertus effem. Et fcito,fili,quod nihil
aliud fuit intentio Philofophorum, quam corporum
humiditates extrahere , & ut arg. vivum in corpus
vertant, quare igni fuo pepercetunt . Scientes enim
& experti nullum inveniunt ignem humiditates ex
trahentem alium quam lenem,oportet te,fili,fub im
bik ufque in occafum folis accendere per diem , fo
le vero occidente , dimitte ipfum frigefcere per
noctem. Mane autem fummo,ponevafculum coram
te, & aufferens imbick pone in finiftra parte. De
mum medicinæ ut dimidium paulatim extrahe, tere,
& in vafculo vitreo pone. Demum refiduum extra
hens tere, ac feparatim in vafculo vitreo pone,Pri
mum igitur tertium imbick impone , & defuper fe
cundum tertium adde. fimiliter fac quotidie fummo
mane extrahendo,terédo,ac fuperius inferius,infe
riufque fuperius vertendo, quoufque omnes exeant
rores.Et fcito quod primus ros exiens, argét.vivi eft
humiditas,deinde fal,deinde tin& tura forni. Oportet
te igitur,fili , parce & nihil amplius accedendo,quàm
3.vel4.carbones fubjicere, quoufque omnes exeant
humiditates.Scito quod omnes aquæ dealbant, ex
cepta forni humiditate,prius enim falis (piritu citri
no tingit colore. Deinde paulatim quotidie ejus'tin
&uram augmentat , quoufque rubea & fanguis fiat.
-Deinde paulatim quotidie diminuitur , quoufque
omnino confumatur. Et fcito,fili, & firmiffime tene,
quod tritura falis & ignis fufficient, te expediuntab
I
lutione , fi parce aut temperate ignem accendas,fin
autem comburis, & corrumpis , & defperas. Sufti
ne igitur,fili, cótine,ac parce, vique & audacia opus
tuum fufcipe,quoniam ad laudabilem pervenies fi
-nem. Cinere igitur , fili, dealbato , ac roribus om
-nibus extractis , argent. fcilicet viv. falis & forni, &
nihilo remanente , eleva cinerem per Ethel figuli ,
& fubtus accende à fummo mane ufque ad vefperas
duobus lignis vel tribus , quoufque arg. vivum ex
trahas liquidum, ab omni macula mundatum,quod
totum extractum conjunge , ponenfque in cucurbi
ta, vel ampulla cuftodi, quoufque eo indigeas. Et
fcito quod totius hujus difpofitionis fundamentum
eft ignis , & trutinationes. Efto igitur folers in tru
" tinando , & accendendo, in cujus initio & fine ab
omnipotente DEO fubfidium impetra , ac caute
:argent. vivum & arborem , prout juffi , operare ,
quoufque unum quid magifterium effe videas :
Deinde rege fal feparatim , forin feparatim. Dein
-de ea conjunge, quoufque una aqua rubea apud vi
fum fiat. Experientia autem alba eft , quam puri
ficatam congela in argent. vivum , & arbore truti
8 nata,trita& denigrata,ut utraque aqua in ea ingre
diatur.Et fcito,fili, quod illo rubeo argento vivo,&
arbore coagulato, & ablata eorum nigredine,deal
babuntur apud vifum. Tunc autem omnia conjun
&a , cæco indigent vafculo , fcilicet lutum induto ;
quod tibi narravi per parvam imbick.Diffoluta enim
corpora & fimiliter conjuncta, & à fe invicempen
4dentia complexantur , & ab eis cum deponuntur ,
non feparantur, eo quod perforat illud quod eo coa
gulafti, quidquid autem ducis cum liquefit perfo
ratus fit.Nonne vides auripigmentum unguento hu
me& tatum , & fublimatum prout plumbum exiens
fieri perforatius , & fubtilius , eo quod fit terre
num. Similiter omnis ixir liquefactus , habens fpi
.ritum fuper fe apparentem , pulvere perforatior
eft.
Tom. I.
Subfect. I. 471
Eheline Distinctio quarta.
hi Eelihe : Aftanti , àte ut mi
fapientiam nuncies. Refpondit : Quare quod
placet, nihil enim corrumpens prout emendans di
mifi , quando patefacerem , ejusque nocumenta &
Utilitates exponerem. Et illa. Defcribe igitur mi→
hi aurum. Refpondit : Aurum à plumbo corrumpi
tur , & ejus color alteratur , & à fua natura egre
ditur . Stannum verò æs dealbat , & ejus tubel , id
eft , fcoriam diminuit , ac ipfum argentum rubigi
nofum facit , & ejus naturam alterat. At plumbum
& auripigmentum ferrum corrumpunt , & à fua na
tura extrahunt. Lapidem autem pretiofum , quem
philofophi defcripferunt , nihil corrumpit , vel al
terat unquam. Si igni imponatur permanentior fit,
unde necvires ejus nec actiones diminuuntur , quem
fi liquefacias liquefit, & fi coagulas ,coagulatur ,& fi
diffolvis ,diffolvitur , nemo ipfo carere poteft, omnes
co egent, qui & fecumei eft: cujus plura funt nomi❤
na, ejus tantum nomen , in quo nec arcanum eft ,
nec diuerfitas , unum tantum eft , ubi non prodeft ,
ibi nominatur , & ubi prodeft ibi celatur . Et illa:
Narra igitur mihi quid de auro dicis ? Refp. Aurum
pretiofiffimum corpus eft fpiritum ac animam ha
bens , acumbra & rubigine carens.Et illa : Quid er
go dicis de argento ? Refpond.Eft corpus fpiritum ,
rubiginem & conquinationem habens . Et illa: Quid
ergò de ære dicis ? Refpondit.Eft corpus habens um
bram & tubel, & viride æris ,ac coinquinationem , &
fulphur , & eft tarde liquefactionis . Et illa. Quid
ergò de plumbo dicis ? Refpondit.Eft corpus velocis
liquefactionis , nimiæ coinquinationis , rarum & vile.
Et illa. Quid ergò de ferro dicis ? Refpondit : Eft
corpus nimium tubel habens & eft ficcum , tardif→
fimæ liquefactionis , nimiam habens rubiginem . Et
illa. Expone igitur mihi fpiritus.Refpondit:Auripie
gmentum eft calidum comburens nifi candidetur ;
fulphur autem igneam habet naturam , & ipfum li
quefit ut gumma , quod & totum fumus eft.Mifadar
verò volatile eft , quod volat fuis alis, & non perci
pitur. Ideoque dictum eft aquila , propter nimiam
velocitatem . Dragantum quoque nimiæ nigredinis
eft, velocis liquefactionis , & tarda fuga . Calcan
tum autem eft gumma quæ liquefit, fudat , & con
jungit. Nitrum verò eft fal quod liquefit in aqua , &
eft ignis, quem fi dimittis non liquefit. Si verò lique
facere conaris liquefit , & ipfe coinquinationem
mundif
mun difica
icat Sal quo
t. Sal que eft aqua coagulata, quam fi
quoque
dimittis manet , & fi moves movetur , & ipfa coin
quinationem mundificat , & omne corpus abluit, &
continet. Argentum autem vivum, eft fumus coadu
natus, quem ne volet frigus prohibet , qui calorem
ignis paffus nihil prodeft,nifi in corporibus invicem
conjungendis. Argentum enim yivum fi igni appro
pinquetur in fumum vertitur.Et illa.Expone igitur
mihil lapidem pretiofum Refpondit :Libenter:Eft la
pis & non lapis , verum fpiritus , anima & corpus ,
quem fi diffolvas diffolvitur , & fi coagules coagula
tur,& fi volare facias volat.Eft autem albus volatilis,
concavus , falfus, pilis carens , quem nemo fua lin
gua tangere poteft . Ecce ipfum jamfua demonftra
vi defcriptione. Non tamen nominavi , quo om
nis eget locuples ac pauper , & omnes habere
poffunt, & in manibus fuis eft , ac pro eo caufatur.
Si autem dixeris effe eum aquam , verum dicis.
Si verò dixeris aquam non effe , mentiris. Cæ
terum fi es vates, & fuper ipfo mediteris , fpera
re potes ipfum te percepturum efle. Ne igitur deci
Rr 2 plaris
 a
Bibliothec Chemica Curiofa
472
piaris pluribus defcriptionibus & comparationi
bus,unum quid enim eft,cui nihil alienum infertur.
Hoc igitur habeas propofitum alia dimittens. Ne
ceffe eft enim alios homines nomina multiplicare,
quod finon multiplicarentur , pueri fapientia no
ftra illuderent. Certiffimè quidem ipfum tibi defcri
pfi, ejus igitur locum inveſtiga , & nihil alienum ei
inferas.
Quafio Herculis Regis à Stephano Alexandro . Di
NQUIT Hercules Rex Stephano : cum tempore
noftrohoc philofophorum caput fis. Quid igitur
dicis de auro? Refpondit. Domine Rex, Aurum pre
tiofiffimum corpus eft ignem patiens , tempore in
variabile , neque enim tempore alteratur, nec aqua,
nec terra, nec igne; parum tamen plumbi diruit ip
fum. Et ille. Quid ergo de are dicis ? Refpondit . Eft
corpus tarde liquefactionis , velocis diffolutionis,
quod in viride æris vertitur . Et ille :Quid ergò di
cis de argento vivo ? Refpondit. Eft fpiritus lauda
bilis, & corpus diffolubile, & totum fumus eft : apud
ignem enim caret manfione. Et ille: Quid ergò di
cis de plumbo? Refpondit : Eft corpus minima man
fionis apud ignem, quod & argentum vivum eft coa
gulatum. Et ille: Quid ergò dicis deferro? Refpon
dit. Eft corpus duriffimum folidum in lapidibus il
latum , igni conjungibile à quo neque liquefit, ne
que diffolvitur nec humores ipfum perforant.Etil
le : Quid ergo dicis de auripigmento? Refpondit. Eft
corpus corporacomburens, & apud ignem ab eis
feparabile fimiliter ut omnia fulphura. Et ille Quid
ergò dicis de Draganto Refpondit : Dragantum
ex lapidibus extractum eft,ideò eft corpus intenfif
fimæ ficcitatis, & fractionis. Et ille : Quid ergò de
aluminibus dicis ? Plures infunt colores,
permanentia autem non funt, nifi conftantia, & fa In
cillimè diffolvuntur regimine.
Dicta Salomonis,filii David. Diſtinctio Sexta.
Salomon
do narraret, & qualiter cum argento vivo ad invi
cem diliguntur, volo ait,argentum vivum fignificare
uxorem ejus albam à preciofiffimo lapide inftillan
tem. In libris autem 70.meis, quos narraturusfum,
docui fulphur rubeum effe , ut ipfum dealbes. De
inde rubeum facies, & quodlibet agas, quod eftper
actum ikfir. In libris autem meis quos expofiturus
fum, in nonnullis capitulis fulphur , & ejus defcri
ptiones & vias narravi quod hoc non imperfectè ex
ponam feparatum, quoniam in epiftolis 70. meis ex
pofui , perficitur. Et juro perDEUM meum , quod
nifi hoc exponerem ad libitú , nemo poffetregimen
hoc intelligere illa confideratione: Deus auté ad hoc
accedere me fecit, eò quod famulorum fuorum mi
fertus eft. Philofophi igitur narraverunt; fulphuris
multas effe virtutes, quod vel omnes vel plures re
xerunt. Prætulit enim Deus omnibus lapidibus ful
phur, id apud nos prætulit , apud ignaros vile effe
fecit,quoniam dicunt ipfum omnia comburere,fran
gere, pulverifare, & omnino conſumere, quodam
modo mentiti funt,quodammodo veridici. Philofo
phi autem in eorum regimine omnibus his indigent
modis, volunt enim ipfum denigrari, comburi, fran factus eft , & ejus fpiritus apparuit , fuo igitur
gi, pulverizari, & ut ignem fugiat, & ut pulvis con fpiritu in vifcofitatem agit , cum tamen perfora
fumatur, hæc omnia in fuo eveniunt regimine. His re non poffit. Et infpice fulphur & auripigmentum
autem omnibus pera&
tis , fit corpus album, quod
pulverizatur & liquefit , ut cholera, nec fugit ig
nem , nunquam nec denigratur, nec comburitur,
fi per centum annos ignis in co egiffet , quod
cinis eft philofophorum. Hoc corpus igitur poft
quam dealbatur , & fit corpus ignem patiens , &
feipfum continet , & tincturam , ruborem fcili
cet fugientem. Hæ autem res rubeum facientes ni
hil aliud funt quam fulphur , continent enim fe
invicem , diffolvuntur , & dealbant. Hæc autem
hinc rectificari poteft , quod in fulphure nemo ha
bet, nifi unum tantum iter. Quidam autem regere
tantum peritifunt , ipfum vero regere folum vel
dealbare minimum . Sciendum eft autem , quod
oportet eum qui fulphur operatur , & dealbare,
& attenuare, quousque diffolvatur , & attenuetur,
coaguletur , quod duas habet compofitiones , al
bas, rubeas , & humidas & ficcas , quarum utra
que & trutinatio & regimen eſt.
Fiunt auté res quædam, &minoris& majoris quan
titatis aliarum quarú duæ partes fiunt uni, & tres uni
quando coponuntur. In albedine autem prius una &
fepté,fimiliter & in rubore unum & novem, demu &
album & rubeum componentem,fit corpus albi plus
quam corpus rubei, & fit aqua quæ argentum vivum
eft, plusquam duo corpora fimiliter & fit rubor
aquæ minor, & duobus corporibus. Hæc autem in
priori compofitione, quousque album & rubeum
conjunguntur. Deinde aquam operare rubeam,
unum & novem. Deinde fextam partem dragma
& Uncia. Deinde iftas tres compofitiones , &
fiant unum & unum. Hæc autem omnia defcripta
ex unare funt , ex qua & corpora & anima , & di
verfi colores exierunt . Hoc autem totum actum eft,
& hæc dealbatio aliquantulum habet prolixitatis
compofitionis.
Distinctio Septima. Tractatus Pythagora.
PY THAGORAS : Qui vivum
nocoagulat,album ignem patiens,& argento con
jungit, nullam viam ad albedinem operandam exi
gat. Ad nihilum enim perveniet. Qui verò argen
tum vivum rubeum non conftituit , ignem patiens,
nullam viam ad ruborem
operandum : & ne fatiget fuum corpus in his, ad
que pervenire non poteft, nec ei profunt. Idem ait:
fcito quòd qui ifta duo conjungit corpora,deinde ea
feparare poteft utique, ea namque conjun&a lenil
fimæ funt diffolutionis , ac eorum intentio in ar
gentum vivum diffolutione eft, quod eft diffolutum
& volatile , & quicquid ei infers fit levioris fugæ ab
ipfo, quam ipfum antequam diffolvatur , fpirituale
enim eft, excepta uxore fua,quæ eft de fuo genere,
fulphure fcilicet philofophorum , cum eam albam
conftituis , cætera autem leviffimè fugit . Intelligi
te igitur hæc, nifi quis ea coagulet exiftentia, dein
de diffolvat, & tunc inquifitores requiefcant. Et fci
to, quod ea quæ mortificas funt , quorum ſpiritus
fublimatione fumis , & ea quæ vivificas funt, quibus
fpiritus diffolutione reddis. Et fcito quod diffolutio
eft putrefactio, caliditate, & humiditate. Explicit.
Ditta Socratis ad Platonem. Diftinitio oltava.
NOVIT SAPIENS SOCRATES : Scito quod
vitrum lapis mortuus eft , igne tamen vifcofus
& argentum vivum qualiter funt perforantia & com
mixtibilia , in eis namque funt fubftantiæ quæ li
quefiunt & commifcentur. Ait Geber: Infpice quàm
egregiè hic philofophus Socrates & quam acutis
aft in
 Lib. II. Sect. I.
eft intellectus,qualiter hos lapides fingulariter dif
cernens, ambiguitate homines ac cæcitate privavit.
Deinde videns hoc in demonftratione non fufficere
in unoquoque eorum fingulariter tractavit. Dixit
enim fulphur autem totum ſubſtantia eft , quod
cum coagulas, penitus rem perforat totam : videns
autem hoc non fufficere, qualiter fit demonftravit ,
dicens : Quod argentum vivum cum argenti bene
diffoluti aqua imbuitur , furgit & non poteft fuge
re , eò quòd argentum vivum abeo non fupera
tur : eò quòd fe invicem confequuntur. Complexa
namque non feparantur.Inquit Socrates: Scito, Pla
to : Quod ficum corpore quod non liquefitfpiritum
coagules , ne penetret & perforet prohibetur , ut
vermilio. Draganto quoque coagulatur,quod lique
fieri prohibet. Verum tamen fulphur coagulatur.
Eorum enim quæ rei non commifcentur , nihil rem
coagulat, & omne quod coagulas, cum eis quæ lique
fiunt & commifcentur liquefiet, & commifcebitur.
In quo eft de ikfir, elementis non parum probatio
nis fciens & faciens, fœlix æris : In aliis verò infor
tunium patiens. Ait Socrates : Omnis lapis qui fit
aquinus fuper ignem, deinde complexibilis fluxibi
lis, deinde fpiritualis fpiritualitatis , fimul & humi
dus & frigidus, coadunabilis fit niger albedini : fi
verocalidus fuerit, & ficcus, fit magis rubori,quam
vis duo ikfir univerfaliter fint frigidi & ficci, eò quòd
ikfir effentialiter oportet effe frigidum & ficcum, &
ut habeat fimiliter exiftentiam & conftantiam , ac
continentia intenfionem. Deindè inquit : Si in ikfir
ſpiritum multipliciter multiplicaverit , nunquam
malleo extendetur , quod non fit nifi amariffimis
intelle&
tibus ac viſcoſis , nec fit nifi in veriſſimo ikfir
cujus ficcitas in eo patens eft. Liquefactorumautem
ficcitas in eis occulta eft auri, ficut omnium corpo
rum liquefactorum , quod fignificat qualiter ikfir
generatur & qualiter fe habeat, quod perpetua no
ta eft. Inquit Socrates : vegetabilium quidem, & ani
malium omnium tenuis pars eft magis quam fpiffa,
quare apud ignemfugienti fit fimilis, non obeft nec
commifcetur. Excipiuntur offa quoniam calci fimi rubea , & eft aqua munda alba , quæ licet alba vide
lia funt in liquefa&
tionis raritate: Deindè ait, anima
lium ut & vegetabiliumfpiritus à fuis facilius corpo
·
ribus feparantur, poris enim expanfis, habitus non lenificat, ftanni ftrepitum auffert acplumbi humi
continetur , nec quicquam vifcofitatis , fed eft ut ditatem. Item as candidare eft à fua natura ipfum
terra aquæ juncta, quæ accenfo ignefeparabitur, & extrahere,quoufque ejus privetur nigredine. Ideo
fuum corpus igni tradet , nihilque recipiet. Item queait, ante omnia res lenifica. Item aurum & num
Plato ait:fundamentum artis experimentum eft.Qui
enim res nonexaminat nihil unquam habebit . His
igitur verbis efto folicitus operari. Item ait. Non
contineaslapidesqui fuum pondus non fequuntur :
Quod igitur fuum fequitur pondus contine, quod
verò non , dimitte.
Distinctio Nona quorundam fapientum.
NQUIT Quidam Sapiens: quod corpus cum can
IN
didatur album fulphur nuncupatur. Item ait : flos
eft aqua nummofa. Item ventus de calamo eft ani
ma , quemadmodum de fiftula ventus exit. Item
plumbum & corpora que combufta funt omnia, &
pofita in vafe , de calamo, deinde extracta ab illo
vafe & diftillata. Item : jam philofophi ratiocinatio
nibus hæc demonftraverunt , cum dixerunt : Acci
pite omnia quibus egetis de hac gumma , de terra,
& operamini exinde omne bonum multorum no
minum , eo quod bonum eft aqua nummofa.Item
cinis & corpus dirutum humore , quod primò fit
quando omnia corpora fiunt aqua nigra. Item quod
res fubmerfit Unum quod eft , fine quo nihil fit fci
licet ut feras , quod omnes philofophi teftantur.
Subfect. II. 473
Itemcum perficitur, punitur, frangitur , & mari ab
luitur quoufque ut pulvis fiat, nuncupatur as com
buftumab ipfis & nummus. Item æs combuftum eft
alba compofitio. Item autum effebilius eft ikfir, aſ
fatur fcilicet ixir , in quo eft aurum & aqua num
mofa. Item hic nummus philofophorum eſt , & qui
tingit. Item prima dealbatio eft confectio , fecunda
verò eft aquæ in ea infufio, vocaverunt itaque iftam
dealbationem vaporem,& ignem proprio nomine
Poftea opus lucet , eo quodaqua jam peracta eft ,
que omnibus facilior eft ad tincturam recipiendams
Item illa aqua apud vifum argentum vivum eft ,
quam fulphuri jam mixtam voluerunt philofophi
argentum vivum nuncupare. Argentum vivum fa
&um eft rubeum Cambar , hoc autem in fecunda
compofitione,de qua philofophus ait : Scitoté quod
plumbinatura facilior eft omnibus ad converten
dum in plurimos colores. Item ideò triturâ, decoc
tione ac reiteratione ufi fumus , ut animas extra
heremus, quæ in vafe funt, quas ignis fuperans non
deftitit comburere , aqua tantum fulphuris impofita
prohibuit, ne ignis eas combureret, & ne quid flam
mæ eis eveniret ;naturâ autem ufi fumus , ut res fibi
invicem commifceremus. Similiter dixerunt , nifi
corpora incorporea convertatis , in nihilo eſtis.
Item tritura , & aquæ elevatio eft res terrena. Item
inquit fapiens , notandum quod fulphur eft æs , as
verò eft tota confectio , alterum quoque fulphur eft
arcanum fuo regimine perfcctum. Item argentum
vivum eft, quod putrefactum eft & decoctum, & eft.
ixir & aqua nummofa. Item crocus eft aqua fulphu
ris, & eft Ethel fulphuris, quod totum opus eſta
Item omnis res ideo eft , ut omne corpus tin
gat , & nifi res omnes unum quid fierent , deal1
bantes & rubeum facientes , non diceret phi
lofophus pone fuper æs & fiet aurum , fupra au
rum , aurum , fupra aurum inquam effebilius
& fiet aurum purpureum. Item aurum in
quam & aurum purpureum nihil aliud effe
quam colores. Item aqua munda eft tinctura
atur , experimento tamen rubea eft. Eft autem ve→
nenum quod res dealbat, quod & as dealbat,ferrum
mus nil aliud funt quam duo colores. Item & aqua
rubea & Ethelia , eft rubeum facere , quod ex ar
gentovivo fit. Itemvenenum igneum eft aqua num
mofa , notandum peracta ponite poft hæc in leni
igne qui ipfum fuperat& maturat.Item cave ne po
nas res plures quam nummum ,& comburantur cor
pora,deinde coque , leniter, & cum arefcit imbue
ipfum. Deindè coque & cum arefcit iterum imbue,
cum aliquantulum arefcit aqua. Etfcito , quod fi ip
fumad plenitudinem imbuas, deindè ignem auge as
perdies quofdam, eftoriam videbis rubeam , ea igi
tur vifa rubea in locum ipſum ſublima , quoufque
omne fugiens afcendat : hic quidem eft ars aqua
nummi. Item licet philofophi de hoc veneno
multipliciter tractaverunt , nihil tamen aliud eft
quam corpus animabus mixtum » quoque fat
anima fubtilis & tingat corpus. Ideò ait : Qui
poteft aurum in venenum vertere jam opus
invenit.
Distintio Decima.
Aftronomia & Phyficæ omnibus publica
funt:Ars autem noftra procul dubio ignota eft
Rr j Qui
 Bibliotheca Chemica Curiofa ·
474
Qui enim non liquefacit nec coagulat , nihil habet,
artis noftræ, aliud quam vanitates. Qui igitur deni
grat terramut Kuhul, à proprio colore, mutatam
aquam & animam feparat, & deindè dealbat,ad pro
pofitum perveniet, & bona habebit. Denigra igitur
a diffolve albo igne quoufque videas ipfum ut gla
dium denudatum, & fac dealbando corpus candi
" dum, & duc eo animam, cum fit liquefactum, & fige
totum in rabido igne, id eft naturali. Quoniam ig
nis interfe&us vivificat, qui hoc peragit fapiens dici
tur, probus enim Deus & ab omnibus defiderabi
lis erit.
Distinctio undecima.
eft diffo
lutio, utrumque
neceffaria
enim in aquam verfum,neque
ignis ab invicem feparat : verum fiquid eorum con
ftiterit, conftat fimiliter & alterum , & fi quid vola
volant. Secundum autem diffolutionis
aptitudinem, conftantia fit . Porro rerum diffolutio
fapientiæ eft perfectio , ac regiminis initium eft per
fecta commixtio ; veritatis vero fignum eft humidi
tatum ficcitatumque conjun& tio, eorumque invicem
commixtio ac nigredinis fuper eas apparitio.Secun
dus autem gradus eft putrefacere, & terere quouf
que dealbentur. Tertius verò gradus eft fpecies ab
fuere , deindè à ficcitatibus , quæ cinis funt , humidi
tates feparare , deinde rubeum facere,& quod ab il
lis exit, ad ipfum vertere , quoufque dealbetur totum ,
& in candidam vertatur aquam lacteam , quod vel
40. vel quinquaginta fit diebus. Lapidem vero om
nem nuncupaverunt propter colores in eo exiften
tes. In co namque quoddam volatile eft. Philofo
phorum ova fugientia infunt , quæ omnia mixta
& putridain fpiritus vertuntur, quare gallina ovum
huncupaverunt, vivum namque eft, non mortuum.
Quod autem tingit unum quid eft,unum quod fupe
rat , & unum quod continet , vivificat , mortifi
cat,fugit & conftat . Hæc igitur omnia elementa funt:
cótinete ergòconveniens & linquite diverfum,quod
minimè commifcetur : Similiter etiam pulveres . In
quit Hermes : corpora corporibus tinguntur : ut igi
tur corpora innon corpora ,incorporea verò in cor
pora vertatis, ponite maximum corpus fuper ignem,
& parcè coquite.Si enim in lapidem vertatur nigrum
optimè rexiftis: fin autem , regite ipfum albo, quouf
que Kuhul fiat nigredine coopertus . Et fcias quod
nigredo hæc 40. tantum manet diebus , vel so. in qua
ponis ferrum, æs , ftannum, plumbum , & argentum
vivum, & fcias quod in omnibus corporibus fcintil
læ occultæ funt. Et quod argento vivo nigredo ineft
Occulta , & quod nihil aliud extrahit ea quæ in cor
porum aluo occulta funt, quàm argentum vivum &
ignis. Accipe fulphur album & auripigmento com
mifce & alteram fpecierum, deinde redde ; quibus
verbis ejus mundificationem & ablutionem conatur
fignificare . Poffibile namque eft duas fimul fpecies
ablui & mundificari. Sulphur enim & auripigmen
ad finem ultimum
mundificare, quæ o& to funt fpecies, eò quòd elemen
ta coadunaverunt,quod nec fulphure folo nec auri
pigmento potuit fieri, res verùm in qua univerfali
ter elementa funt. Cum autem duæfint lapidumfpe
cies,in regendi momento, caliditas & ficcitas,utrum
que habere neceffe eft,hæcfpecies inquirit hujus fpe
ciei colorem, & declinat ad eam, & ficcitatem fimi
liter, exceptis illis omnibus aliis elementis. Hoc au
tem facit naturam naturâ perforari, naturam naturæ
opponi, naturam naturam vivificare,& naturam na
turam neci dare, & fit quodlibet fui comitis gratiá
fortius ad fuas coinquinationes expellendas , fcilicet
accidentia de fuis corporibus prædicata, nó in prio
re fulphuris effentia, in fua complexione invenis fu
perius exiftente cum iniquitatis corporibus. Coin
quinationes igitur auffer, & à fuis expelle corpori
bus,fit utique ut res expulfa,cui pars ablata eft quam
inquiris. Quod non fit nifi duabus vel tribus ipe
ciebus, vel in pluribus rebus, in una enim & fimpli
ci reminimè fit. Elementorum primus ordo ett. 35
menfe uno. Secundus ordo eft xv. menfibustribus.
Tertius ordo eft. xx. menfibus.v. menſe. Quartus
ordo eft *1. menfibus o& to , quantò magis manet,
tantò fimilius fit & pariproprius. Elementorum pri
mus ordo eft tribus diebus. XVIII. Secundus ordo
diebus 1111. Tertius ordo eft
decim diebus xc. Quartus ordo eft xx1111 . diebus
CXLIIII.
Diftinctio duodecima.
Taut
a em corpus rarefcat,& ficut tenuif
un
fim um fat,oportet fapientes diffolvere, ex ipi
ritus namque materia corpus nihil recipit, nifi tenuif
fimum fiat ut fpiritus. Tenuiffimum namque tenuif
fimo jungitur,& fpiffum fugit.Tunc enim anima cor
pori mifcetur & conjungitur, tamen unius funt fub
tilitatis , at nifiterra in aquam vertatur , aqua vero
in ignem , fpiritus & corpus nequaquam conjun
guntur. Sapientum autem pondus fic fe habet , ut
corpus æqualis fit ponderis animæ fubtilitati . Simili
ter & dealbatio quæ eft finis diffolutionis. Tunc enim
terra vivificatur , & vegetatione fumpta in quamlibet
convertitur naturam , & tibi ad tuu obediet libitum.
Similiter dicunt in calcificatione ,& combuftione qui
bus fubtilizationem fignant & dealbationem ,Calci
ficationis autem expofitio , eft quod calx eft lapis
igni conjungibilis. Ideoque calx eorum , eft corpus
fpiritu compofitum, compofito namque lapidi cor
pus comparaverunt , fpiritum verò igni : Altero au
tem igne attenuationem, & diffolutionem fignant :
ignis enim comburit , attenuat, ac liquidum à turbi
dofequeftrat . Tunc & fpiritum & aquam mundam
fiquidem illud nuncupant, fecem verò deorfum refi
duam cinerem & ftercus ejus, & liquidum jam ca
ptum eft,& turba & turbidum extractum ut cibus . In
argenti vivi autem coagulatione in corpore magne
fiæ fic inquiunt,quod argentum eorum vivum eft fpi
ritus, quod corpori contineri volunt : magnefiæ ve
rò corpus, eft corpus quod diffolvunt , ut in ipfo fpi
ritum componant , magnefiæ nomen eft compofi
tum , quod eſt ſpiritus fimul & corpus. Narravit &
quod omne corpus diffolvitur : Inquientes enim
non omne corpus diffolvi nihil fentiunt . Regimi
ne autem , ad voluntatis finem perveniente , &
compofitum dealbatur , & natura naturâ contine
tur.
De metallis regendis Diftinctio decima tertia.
autem regimen , ut eft
calcificatio , fcilicet diffolutio animarum, regi
men , ventilatio , perfiftentia & patientia fuper
ignem , cum fluxu & dilatatione , demum om
nium, invicem complexio, ut non fequeftrentur &
feparentur. Si æris elimatio argento vivo tera
tur, & inter duo vafcula fublimetur calcificabitur .
Similiter plumbum & ftannum calcificantur ,
auripigmenti autem & fulphuris tingentium,
quæ
fcilicet que propofitum funt. Ideoque cor
pus eis junctumeft , ut ea contineat , roboret, &
fir
 Lib. II. Sect. II.
firmiora & ponderofiora faciat. Spiritus verò jun
&us eft , ut ea fluere faciat , & eorum dilationem
augmentet & actus confervet. Regimen enin unum
fcilicet combuftionis extractio , quæ nigredo et fuis
accidens corporibus , quæ combuftio alio modo fit
generandi. Qui enim abfque corruptione retrahit
ad regna jam pervenit.
De compofiti divifione. Distinctio decima
quarta.
NUM & eft duo, & duo & funt tria, & tria &
U funt quatuor, & quatuor & funt tria , & tria &
funt duo , & duo & funt unum. Inquiunt quidam ,
venerare humiditates , reges namque funt magna
nimiinjuriam non patientes , parce ergò eis & co
rum capta benevolentiam , & fuis oculis tibi da
bunt , ut quodvis ab eis habebis : fi enim injuriam
eis infers , & intolerabilia eos ferre cogas , & non
decipias quousque tibi obedientes fiant ad libitum ,
te fugiunt & dimittunt propofito privatum , & la
borem perdis. Ajunt quidem : Si quis juraffet , eos
igni non appropinquare , atque igne perfici , ve
rum diceret: dixit etiam , eos à fluxibilitate non
feparari , & quod terram ignis liquefacere non pof
fet. Nec aliud præter ex fulphure & argento vivo
compofitum Inquit Plato : Qui fuam tranfmeant
fapientiam , ut plusquam triginta denarios expen
arcanum percipere non poffunt. Ait Socra
dan.
tes : Inq uirite frigusluna , & invenietis caloremfo
lis , & ait : Utantur manus veftræ operibus , ut one
ra vobis allevientur : quia feptem erraticorum pla
netarum percipit colores , ut unus eorum Saturni
fcilicet color operetur. Et notandum eft , quod in
compofitione ignium eft eorum arcanum. Cæte
rum fi congelata corpora aqua diffolvas , apud eos
in terra eris philofophus. Similiter corpora cum cal
cinantur , moriuntur & non complexantur , Si au
tem cum eis fpiritus coagulentur ad ea quæ
non complexantur perveniunt , fuper his medi
tare. Similiter calcinando falia & calces , nunquam
argento vivo conjunguntur. Si enim eis diffolutis
mifceatur , deinde igni defuper feparantur , cæte
rum cum ponderofiora diffolvuntur , fe invicem
complectuntur & continentur , nec cum ponuntur
in igne feparantur , eo quod perforans eft , & illud
congelafti perforans , quare fimul perforant.
Distinctio decima quinta :
OTUM habeas , quod vifcofa humiditas du
N plex eft , pugna videlicet ignis , & prohibens
fuo corpore feparari & fequeftrari. Quibus frater
vobis fignatur , quod oportet complexionem effe
humiditate tantum , & ne corpora ficca combuſti
one , nec fpiritus calido & ficco confumantur. In
quit Socrates ; Aurum eft fulphur , aqua eft argen
tum vivum & corpus eft tale. Amplius , rerum dif
folutio , complexio , & confequentia , funt philo
fophiæ perfectio . Audiens igitur confecuti funt fe
& fe invicem receperunt , nec fe invice: confe
quuntur , nifi diffolutione & congelatione, Cere
factio namque non fit , nifi diffolutione & conges
latione. Cerefactis namque his & complexatis , ad
inquifitum pervenies arcanum. Deinde ait ; Sul
phur argenti vivi humorem eft deficcans , corpus
vero minimè, fuus enim fpiritus ei fatisfacit : A
qua quoque in hoc opere diffolutio eft frigidita
tem & humiditatem poffidens fixam , quæ non po
teft in lapidem verti putrefactione , aqua enim in
grediens fluit in femick tinctura fcilicet & un
guento,tin&tura autem fuæ naturæ caliditate & ficci
Tom . I.
Subfect. I. 7 475
tate , unguento verò fuæ naturæ caliditate & humi
ditate. Fac ergo quatuor complexari quatuor , &
continuè imbue , tere & cerefac quinquagies parcè.
Deinde aqua co perungitur , diffolvitur , compofi
tum coagula , & ex eo pone. Proinde ad huncper
veniens , fac duo elementa fe invicem complexari
hoc modo , & tere quodlibet per fe in pila vitrea
ea vero ut medulla lenificato , pone inferiusinquo
terra & aurum funt , rejice ei defuper illud, in quo
argentum vivum & unguentum funt , in opere enim
melius fit. Deindefortiter tere , quoufque fcias ea
jam efle completa. Deinde compone eis ex aqua
priore , quod rarefcere ea facit , & fortiter tere ;
cerefac & extrahe , tere , mifce , rarefcere fac , ac
continuetere , quoufque res deficcetur , & terendo
fimiliter affa quinquagefies , quoufque teratur &
fluat. Deinde pone unum fuper millia de argento.
Ignis eft fulphur , unguentum vero argentum vi
vum , & terra eft corpus in quo tincturæ perma
nent , de ipfo prædicate , cuni ixir regitur , & ejus
pars minima apud te remanet , & tunc elementa
compone. Deinde ea 3. & 4. fac complexione com
plecti : volens autem ea cercari , ut in ea acetum
ingrediatur , pone fuper quaslibet 100. dragmam
unam de ixir , diffolve & coagula , & fiet pulcher
rimum .
Distinctio decimafexta,
IXIT medicus Democritus : qui non albifica
Dverit animam , id eft , argentum vivum , & e
xaltaverit eam , & rubificaverit corpus rubeum ;
quod eft as , & expulerit ex eo caliginem
& extraxerit ab eo flatum fœtidum, & dijudicaver it
educere animam ex corpore,tunc apparuerunt mi
rabilia apud utriufque æquationem erit medicus. Et
dominatio five perfectio hujus operis , eft putrefa
cere, terere, & diffolvere & albificare, deinde ope
ratio cum eo.
Distinctio decima feptima.
T dixit : Si aptaveris vafa tua, & ponderaveris
ignem tuum , fcito quod argentum vivum , &
auripigmentum fufficient tibi , ad vitam tuam , in
ætate tua. Et dixit : Præparate bellum inter rubeum
& candidum , quoniam anima eft velocis ambula
tionis in corpore fuo, & fi reduxeris eam ad aliud
corpus, non fuum, non intrabit in eo. Et venenum
hujus operis eft anima ex anima & anima eſt fugi
tivi, & hæc anima cum candefcit , faciet candidum
corpus rubeum.Et quia ignis lentus eft maxima cor
porum operatio , ideo vocatus eft ignis candidus, &
hæc operatio duplex eft, quarum prima eft, corpo
ra co&ta comprehendere, & accipere animas eorum
tinctorias. Et fecunda operatio eft decoctio anima
rum cum corporibus , de mineris fumptis,
Diftinctio decima oltava.
T it:Non fitanima tinctoria , nifi ex cor
Edix
poribus conjunctis , quæ denominata eft ani
ma & vapor, & oportet ut extrahatur anima cum
lento igne , quod eft ignis candidus, quoniam cum
to
decoctione lenta accipitur anima fugitiva & tin& 2
ria, inftrumento corporis humidi. Sed intellige , &
nota , quia omnia opera non fiunt cum feftinatio
ne, in omnibus negotiis , & attende igitur in opere
tuo & proficies , fi Deus voluerit.
Diftinitio decima nona.
Titerum dixit : Confidera quomodo eft unum
E pugnans contra ignem , & fecundum non pu
Rr 4 gnans
 Bibliotheca Chemica Curiofa
476
gnans , fed quando commifcentur , fimul dealbant
contra ignem , id eft, refiftunt igni, & belligerum
eſt corpus citrinum , & minus belligerum eftfugiti
yum.
Diftinctio vigefima.
T dixit : Dirige fumum candidum, donec non
E fugiat abigne,& dirige concis viridem, id eft,
1
auripigmentum citrinum , donec excidas eum , &
dirige terram , id eft æs,doncc tingas eam:fed cum
perfecifti illud , fcito quod jam dijudicâfti caufam
tuam , & appetiifti opus tuum , & adeptus es gau
dium tuum, fed intellige, & nota, quoniam fi non
cacideris fratres iftos,quia non habes in manu tua
aliud ex fcientia , nec habes aliud ex directione,
quod funt fratres , & funt ipfi negotium cum ob
ftaculo fuo, id eft vifibiles, & negotium intelligenti
eum, & expofitio petenti ipfum, & intellectus ope
ranti ipfum , & gaudium confequenti eum. Sed
quando cæcideris leonem , & fumum candidum,
conjunge fuos germanos , & præbe eis eorum jus
ex directione, & invenies quod affectas , cum lau
de Dei.
Diftinctio vigefima prima ,
T dixit: Et non fis piger nec velox multum in
E putrefaciendo calculos , & corpora collocata&
conjun& ta : & attende in opere tuo , & perficies fi
cutdixit medicus Democritus; putrefac medicinam
conjunćam, id eft commixtionem quantum pote
ris , poftea quod ex ea exierit , erit venenum , &
nominatur cerebrum, tere illud, quantum plus po
teris,& putrefac illud,& abftrahes ab eo profectum
multum , fcilicet venenum mortiferum , penetrati
vum in corporibus. Et dixit: Coque illud in primo,
id eft in initio negotii tui , fine ventofa. Deinde
coque illud poft cum ventofa , donec.educas ve
nenum ex eo, & venenum illud interpretatur ani
ma, quoniam eft in eo illud , quod quæris :fed in
tellige.
2
Distinctio vigefima fecunda.
T dixit : Accipe mineras cumfuis
T argento
ET dixit : In ablutione lapidis marcafite , ad præpara
E & commifce
opus accipiatur ex ea argentea , & teratur , &
ponatur in bono aceto, & coquatur, donec egredia Et ficut extraxifti umbramæris , &nigredinem ejus,
tur ejus obfcuritas , & ejus nigredo , & mutabis
ei acetum tribus vel quatuor vicibus , donec exeat
ab ea acetum mundum ', & expendes eam in ne
gotio tuo · quoniam ipfa facit candidum æs , &
conftringit ftannum, illi qui aptaverit cam, fed in
tellige.
Diftinctio vigefima tertia.
T dixit : Accipe præceptum tibi ex propin
E quis , & decline à longinquis, quia in proximis
eft res inventa , fecundum providentiam . Accipe
lapidem natum in itineribus humi, & effice illum
aquam , & quiefces à follicitudinibus. Sunt autem
duo lapides, benedixit Deus eis, quoniam conjun
guntur & efficiuntur ad fimilitudinem butyri. Sed
neceffe eft ex diffolutione & cóglutinationeunius
cujufque. Sed totum quod confidis eft ex indiffolu
tione , & conglutinatione vel coagulatione. Hoc
eft per creatorem fecreti fimplex fapientia noftra ,
thefaurizamus eam ad fratrem perfeverantemfecun
dum pacem .
Difinitio vigefima quarta.
T dixit : Argentum vivum fublimatum & co
&um albificat æs,poft ablutionem æris, & extra
&tionem obfcuritatis ejus , & arfenicum perficit il
lud , quia affectus argenti vivi non fit, nifi cum de
coctione & tritura , ufque feptem vicibus , donec
efficiatur compofitio candida , ad inftar criſtalli lim
pida , munda , penetrans eam vifus. Et nota quo-
niam dixit , quod indicium totius operis eftputre
factio , & interpretatur tritura & decoctio . Et di
xit , quod argentum vivum eft illud , quod vincit
omnes complexiones , & punit eas & interimit eas,
& extrahit animas corum , & cum eo permifcen
tur , & conficiuntur humores , & cum eo æquan
tur complexiones , & cum eo commifcentur , &
cum eo coarctantur , & cum eo albificantur. Sed ju
dica fuper eum , & accipe animam ejus in tinctori
am penetrativam in corporibus & non effugiat tibi.
Et oportet in primo negotio ut diffolvas corpora
per cinerem candidum , & non fiet tritura nifi cum
aqua , id eft argento vivo. Sicut dicit Hypocras , te
re & coque, tere & coque ufq; feptem vicibus , quia
fiet venenum tinctorum ultimum. Et dixit ei: In
præparatione commixtionis , & compofitio , vel
confectio , & calefac idem , præpara commixtio
nem tuam aduftione , id eft non aduftum , & ex
trahe ab eo nigredinem & obfcuritatem ejus & ap
pareat candor ejus : deinde congelabis eum , & tin
get cum eo omne corpus , tere , commifce , & co
que , & contere , & exficca , & tere , donec effi
ciatur fubtile , & præpara illud ad inftar fpeculi
videbis in eo faciem tuam. Deinde utere ex eoin
opere tuo , & corpus humidum eft fugitivum , &
præpara eis donec extrahas ab igne nigredinem , &
forditiem ejus. Nota , quoniam qui non exaltave
rit aquam , id eft argentum vivum , & acceperit va
porem , quod non habet in manu fua aliquid ex
phyfica , & aqua eft humidum , id eft fugitivum ,
& vapor eft anima humidi : Etvenenum eft tinctura
mundificata fixa , penetrativa in corporibus :
anima eft humidi , & humidum eft argentum vi
vum .
Distinctio vigefima quinta.
eas doneccumefficianturvivo , id eft igneum.
venenum aqua, &
ita extrahe umbram trium corporum, & eorum ni
gredinem , & præpara venenum , donec efficiatur
anima , tum eft hoc fecretum maximum , quia il
lud albificat æs , & conftringit ftannum , & molli
ficat ferrum , & prohibet fonitum oroifir ftanni >
& humiditatem plumbi , & hæc omnia nomen unum
& compofitio una , ille qui intelligit , intellexit.
Et NOTA : quoniam argento vivo ineft nigredo
& umbra , ficut in aliis corporibus ineft nigredo
ac umbra , & oportet ut extrahas nigredinem ejus
& umbram , & omnium quinque corporum fimili
ter. Et NOTA : quod res quando commifcentur >
univerfæ efficiuntur res una : Et quando coquuntur
efficiuntur fugitivæ , ut argentum vivum , alteræ
cum alteris , & congelantur & fubiimantur alteræ
cum alteris , & congelantur ad invicem , & egre
ditur ex omnibus eis anima tinctoria , fcilicet ve
nenum penetrativum in corporibus , & eft quod
petivimus & laboravimus fuper eum , & fcrutati fu
mus , fed invenimus cum præcepto DEI. Et nota ,
quod commixtiones fugiunt ex calore ignis , quia
fublimantur usque ad coopertorium vafis. Sed
quando aperies fuper eum rades univerfa , & fubli
mabis usque vicibus , donec accipias animas eorum:
fed efficitur jus fortiffimum durabile ad ignem,
 Lib. II. Sect. II. Subfect. I. 477

Dinginctio Vigefimafexta. miſce humidum cum ficco , donec accipias lentitu

dinem ficcam egredientem ex aqua humida , acci

ani
ETdixit : accipe argentum vivum & congela il pies aquam humidam lentam
in corpore con
mas eorum , fed non quiefcas , ut convertas humi
junxit verbum primum & poftremum æqualiter , dam fuper ficcam , & coquas illud donec efficiatur
quoniam dixit : accipe argentum vivum , congela
totum animatum igneum tinctorium ad corpora,&
illud in ftanno.Et dixit : munda ftannum cum præ hoc eft fecretum medicorum , & venenum quod
cipua ablutione corporum , & mundificatione eo
fcripferunt in libris fuis , quoniam funt venenum
rum, &
rum, quod
fcies quo
& fcies d ex bus conv
vicibus
ex vici ertatur
converta argentum
tur arge ntum
unum , id eft tinctura una vel nomen & unum man
vivum ad congelandum , ut non erres in opere tuo, datum , vel negocium vel præparatio una. Sed di
nec diffipes caufam tuam , ficut dixit Democritus , mitte à te multitudinem nominum eorum , & intel
mundifica ſtannum cum aqua præcipua , & hæc eſt
lige, quoniam elevatio aquæ , & elevatio vaporis
præparatio prima, convertere cum cu argento vivo:
caufa una eft : fed intellige , & invenies, fi Deus vo
Et dixit : converte illud in laminas injuriæ ad mun .
luerit:
dandum ftercus ejus , & illud eft tertium : Et dixit:
Diftinctio Vigefimafeptima.
Tere compofitionem cum un&
to , hoc eft quartum .

Et
Et dixit:ablue illudcum
dixit : Tere Litarg irumaceto, & hoceft
cum abluti quintum
one ,& hoc eft CONVENIT Aroncum Maria prophetiſſa fo
rore Moyfis, & fuit Aron accedens , ad
fextum , Et dixit accipe alborra tale, id eft , confe honorandam , dixit ei : Oprophetiffa , audivi fiqui
tionem fexies ablutam, & contere eam cum urina
& dem multoties de te quod cibificas , ciniveras vel
vituli, & eft feptimus gradus : Et ego præcipio tibi , gummas de die tuo. Et dixit Maria: utique ô Aron,
ut difcernas , & diffundas corpora injuriæ, quoniam fi ergo effes de parte DEI mei Dixit Aron eidem
fi compleverunt fuis gradibus , & fuperadditur eis quomodo erit illud quod tu afferis ? ô Prophetiffa
bonitas , & exaltatio in utilitate eorum : Et quanto quando albificamus lapidem intra meníem per ma
plus addideris , addes utilitatem eorum, fed hoc eft gifterium magnum. Dixit Maria : ô Aron ,nun
1
apertum fecretum. Et quidquid fuerit ex nomini quam de parte ifta mortuæ funt gentes : ô Aron
bus,quæ nominaverunt medici, ex are, vel bucelia , nofti quod eft aqua hæc res albificans intra menfem.
vel argeto vivo,vel ftanovel levamine auri, vel argéti Dixit Aron eidem: hoc ita ut dicis , ô Domina in
levamine, fed intellige , quod concordati funt ea,id tempore longo. Inquit Maria : quod Hermes dicit
eft nomina ,ad fublimationem,vel confectionem , & in omnibus libris fuis quod philofophialbificant la
contegerunt eorum nomina propria.Sed non te ter pidem fuum in hora diei : Inquit Aron: Quam
reat aliquid ex illis , quæ præceperunt cum eis me iftud eft excellens ! Inquit Maria : excellentiffi
dici ex tritura , vel fundere , vel coquere , quia hæc mum apud eum qui ignorat illud. Inquit Aron ei
eft compofitio una, & nomen unum, quoniam per dem : ô Prophetiffa fi funt apud hominem omnia
vertit ignis colores eorum , fed unicuiq ; colori no quatuor elementa exari , id eft completa , quæ pof
men. Tritura prima , denominaverunt eam plum funt complexionari , & conjungi & coagulari eo
bum :Sedquando egreditur nigredo ejus cum deco rum fumi ac teneri die uno.Dixit Maria : ô Aron,
&ione,denominaverunt eam argentum:fed quando fi non effent lepos tuus & fenfus tuus firmus , non
putrefit , denominavere eam as : Et quando fundi audires à me verba hæc , donec impleret cor me
tur fuper eam humiditas , id eft argentum vivum umprobationem voluntatis de me : veruntamen ac
fublimatur , putrefactio : Et poft egreffionem ni cipe Alumen de yphonia gummi albi , & gummi
gredinis , & apparitionem citrinitatis , denomi rubeum quod eft Kibrick philofophorum , & eo
naverunt eam aurum. Sed quando fuerit tritio , ex rum aurum , & tin&ura major & matrimonifica
tritura nominatum eft flos auri. Et quarta fermen gummi , fcilicet album , cum gumma fcilicet , ru
tum auri. Et quinta vice , Ethelia nomen eft ei beo , vero matrimonio. Intellexifti, ô Aron ? uti
proprium. Et fexta vice , aurum purpureum : Et que dixit Maria Et fac illam ficut aquam curren
feptima vice , venenum igneum tinctorium ad cor tem , & purifica hanc aquam veram divinam , la
pora. Sed intellige , & NOTA , quando venenum boratam , ex duobus renibus fuper corpus fixum ,
efficitur candidum marmorum , jam appropinquat & liquefac per fecretum naturarum , in vaſe philo
tincturis , & coloribus , & non permittit eas ut fu fophiæ. Intellexifti,ô Aron ? utique. Dixit Maria:
giant ab igne. Et albare eft æs , & dicitur primum cuftodi fumum , & cave ne fugiat aliquid ex illo ,
opus & dicitur magnefia , & fecundum fcilicetopus & efto menfura ignis tui , ficut menfura caliditatis
alabar candidum , quoniam minera , id eft lapides folis , in diebus Iunii & Iulii , & morare prope vas,
ex mineris , non poffunt ingredi in corporibus nec & intuere mira , quomodo nigrefcet , in minus
tingere ea , fed tantum illud , quod tingit ea , eft quàm tribus horis diei , penetrabit fumus in corpus,
venenum igneum aerum diffolutum , vel fubmerfi & fpiritus ftringetur , & erit ficut lac incerans , li
vum in corporibus . Et accipe,id eft attende in ap quefaciens , & penetrans , & illud eft fecretum oc
tatione præparationis , & diuturnitate trituræ , & cultum , ô Aron dixit Aron : Ego non credo quod
decoctionis , & multiplica cum ablutione . Et opor erit hoc femper. Dixit Maria : ô Aron , mirabili
tet ut fit vafi cui operaris amplum os , ut fublimetur us ifto de eo eft , quod non fuit apud antiquos , nec
fumus & fumofitas , deinde defcendat ab eo usq : ad acceffit ad eos per meditationem, & illud eft : Acci
deorfum vafis , deinde fublimetur , donec ingredi pe herbam albam & claram , inhonoratam erran
atur ab eo quod poftulas . Et ideò præcepimus pu tem fuper monticulos,&tere ipfam recentem , ficut
trefactionem ejus multoties,donec fublimetur to eft in fua hora , & in illa eft corpus verum non fu
tum in coopertorio , & elevetur aqua , quæ efttin giens ab igne.Dixit Aron Nunquid illud eft lapisve
Aura. Et quando volueris ut coquas confectionem, ritatis, ô Domina ? utiq; dixit Maria , nefciunt ho
fed dirigere terreum vas , cum fuo coopertorio per mines regnum ejus,vel regnacum velocitate fua.In
forato , deinde pone in ipfo medicamen , & delu quit Aroneidem: & poftea quid ? dixit Maria,reci
tabis coopertorium ollæ , & coque eam donec ingre fica fuper illud Kibrick , & Zernecc, & ipfa funt duo
diatur humiditas lenta , humida & ficca , & dixit : fumi complectentes duo luminaria , & proijce ſuper
mollificans
 Bibliotheca Chemica Curiofa
478
-mollificans vel complifitans tin&urarum & fpiritu
um perpondera veritatis , tere totum , & pone ad
ignem , & videbis ibi miracula . O Aron , regimen
totum eftintempore ignis ! ô quàm mirum, quomo
do movebitur de colore in colorem, in minus quàm
hora, quousque deveniat ad metam rubedinis , &
alius valoris , & tuncdecide ignem, & dimitte in fri
gidum, quiatunc invenies ipfum corpus margaritale
mixtum & ce
clarum,
lere in colore
& illud eft papaveriquefaciens & penetrans ,
C
& caditejusaureus fuper.12. 13. recepto 12. Intellige
ô Aron: tunc procidit Aron inclinatus manibus ejus.
Dixit,Maria : leva caput tuum , ô Aron,per Deum
brevifico fuper te rem, fi Deo placuerit. Accipe il
lud corpus projectum fuper monticulos clarum,
quod non capitur,putrefactione vel metu, & tere ip
fum cum gummi, alezaremos & cum duobus fumis,
quia comprehendificans fpiritum, eft gummi , id eft
arg, vivum veldragantum , & tere totum, & appro
pinqua igni, & liquefiet totum, projecifti fuper ip
fum uxorem, & erit ficut aqua diftillans, & quando
percutiet ipfum aër, congelabitur, & erit corpus u
nú, & fac proje&
tionem de ipfo, & videbis mirum . Et
dixit Maria, ô Aron, & illud eft fecretum ftolia. Et
fcias,oAron,quod prædicti duo fumi funt radices ar
tis & funt Kibricc album, & calx humida , & philofo
phi nominaverunt ea multis modis & omnibus etiam
nominibus. Sed corpus fixum eft de corde faturni,
comprehendificans & comprehendens fapientiæfto
liæ .Et acceptum de monticulis eft corpus album,cla
rum , & iftæ funt medicinæ artis, pars comparatur, &
parsinvenitur fuper monticulis. Et fcias quod fapien
tes nonominaverunt illud complures ftoliæ,nifi quia
in hac ftolia funt mirabilia: intrant namque in illa 4.
lapides, & fuum regimen verum eft, ficut & illa eft
propriorum ftoliorum . Abel & Seth filii ejus , &
per illud allegorizavit Hermes ftolias in libris fuis .
fed gentes nunc ceciderunt fuper maneriæ fui , &
legificaverunt Philofophi regimen , & fimulaverunt
opus quodlibet, quod non oportet tacere opus illud,
& faciuntregimen,uno anno per occultam ignoran
tiam , & Philofophorum, donecfirmetur in cordibus
eorum, & in fenfibus , quod ars non complebitur
præter in anno , quod eft fecretum magnum , &
1 quando audiunt illi de fecretis noftris,non verificant
propter eorum ignorantiam in arte. Intellexiſtiô A
ron? utiq; Domina mea : fed narra de ifto vafe , fine
quo non complebitur opus. Dixit Maria: Illud eft
vas Hermetis, quod occultaverunt ftolidi, & non eft
vas ignorantium & menfuræ ignis, cui tu es fapiens :
ulterius audi conditionem meam , ô Aron , & avide
plectere, donec fum in mundo , quia impoffibile eft
evafio motus,quia quatior ab ipfo. Dixit Aron ei
dem: ô Domina , an audifti in fecretis ftoliarum ,
quæ pofuerunt in libris , quod ars poffitfacere artem
de corpore uno? Inquit Maria : Útique, quod Her
mes dixit quod radix ftoliæ eft corpus indolabile,in
fanabile , & eft toxicum mortificans omnia corpo
ra , & plumbificat omnia, & coagulat mercuriumo
dore fuo. Inquit Maria : Ego juro per DEUM æter
num,quod illud toxicum,donec fit aqua fubtilis,non
curo qua folutione fiat , coagulat reibec, id eftmer
curium in luuam, cum rubore veritatis, & incidit in
fonum rafas , & lætificat ipfam , & in omnibus eft
corporibus fcientia. Sed ftolici propter longinqui
tate probationis, & eorumvitæ brevitatem , invene
runt hæc elementa congenera vel contingentiora , &
ipfi decreverut ea præter vas Hermetis,quia illud eft
divinu fapientia DEI Occultatu gentibus ,& ipfi igno
rantveritatis regna propter corú ignorantiam vafis.
Maria mirafonat breviter quod talia donat.
Gummis cum binis ,fugitivumfugit in imis,
Horumin trinis, tria vinculaforciafinis.
Marialux roris legemligat in tribus horis.
Filia Platonis , confortiajungit amoris.
Gaudet maſſata , affata ,per triafunt fociata.
Distinctio Vigefima octava. DiƐta Belini.
UM effemus fupra quodam fluvio , quidam
Chome afcendens dixit - citote quod per
meus fol deditmihi poteftatemfuper omnem poten
tiam , & induit me veftimento gloriæ, & totus mun
dus me quærit & currit poft me. Ego enim fumma
ximus, & fanus ab omni ægritudine & omni mafcu
la, & fapientes jam fciverunt virtutem meam & al
titudinem. Ego enimunicus fum , & affimilor patri
meo, qui unicus eft, qui dedit mihi virtutem iftam,
& gratiam ex gratia fua. Et homines quærunt à ſer
vis meis fufibilibus,id quod quæritur à me, non ta
men pervenerunt ad id, nifiper me : & terra cum
omnibus viribus fuis me humiliare non poteft. I
mò , ego fumfuper cam , & fuper omnes fervos me
os , donec humilio eos , & extraho de potentia, &
natura eorum , & induo eos fplendore & lumine
meo pulchro , quem dedit mihi pater meus in om
nibus operibus corum. Ego enim fum excellens qui
exalto & deprimo cuncta , & nullus fervorum me
orum poteft fuper me, nifi unus, quod datum eft ei ,
quia contrarius eft mihi , ipfe deftruit me, non ta
men deftruit naturammeam; & ipfe eft faturnus ,
qui feparat omnia mea membra : poftea ego vado
ad matrem meam , quæ congregat omnia mea
membra divifa & feparata. Ego fum illuminans on
nia mea , & facio lunam apparere patenter de inte
riore , depatre meo faturno , & etiam de matre do
minante , quæ mihi inimicatur. Verum tamen nifi
hoc fieret , non poffem bibere de animabus ani
malium , & plantarum. Sed ego venio cum calore ,
ad expellendum virtutem & iniquitatem eorum ,
fcilicet patris & matris meæ à me. Ego fum habi
tans fuper faciem mineræ , & tribuo fervis meis de
extremitatibus meis , & nomen meum vocatur no
minibus magnis , & qui ftudet in me, non curatde
aliquo malo , fed non faturantur ex me. Ego defe
ro naves per mare , & fabrico civitates defertas
non quæratis in eis magnitudinem meam. Nuncio
ergo vobis omnibus fapientibus , quod nifi me in
terficiatis , non poteftis fapientes nuncupari. Si ve
ro me interfeceritis , intellectus vefter crit perfe
&
tus , & in forore mea crefcit luna fecundum gra
dum fapientiæ noftræ , & non cum alio ex fervis
meis , etfi fciretis fecretum meum. Ego fum ficut
frumentum feminatum in terram puram , quod naf
cens crefcit & multiplicatur, & affert fructum femi
nanti , quia omne quod generatur , generatur ge
nere fuo , & quodlibet individuum multiplicat for
mam fuæ fpeciei , & non alterius , quemadmodum
ex frumento frumentum nafcitur , & fic de aliis , &
in hoc expofui vobis omnes figuras, Cum itaque
egero cumuxore mea alba , pura , humida & munda
tactu, addo pulchritudinifaciei fua , bonitati, & vir
tuti fuæ. Ipfa cnim eft obediens mihi. Unde cum fu
erounicus cum ea nihil melius in mundo , nec æqui
pollens mihi. Ipfa enim imprægnabitur & germina
bit , ficut ego in fubftantia & colore , quoniam hoc
modo multiplicatur femen meum. Ex me enim fimi
le nafcitur, ficut quando feminatur granum frumen
ti unum , nafcitur , multiplicatur , teritur , cribella+
tur , & fit panis , ex quo venit totus mundus , & fa
bricatur orbis terræ ex mifericordia mea, nec deficit,
quia
 Lib . II. Sect. II.
quia donú DEIeft.Ego illumino aërem lumine meo,
& calefacioterram calore meo , genero & nutrio ani
malia, plantas, & lapides, & demo tenebras noctis
cum potentia mea,&facio permanere dies & no& tės,
& illumino omnia luminaria lumine meo , & om
nia etiam in quibus eft fplendor, & magnitudo, quæ
quidem omnia ex opere meo funt, ex quo indumen
tum ex veftimentis meis , & qui quærunt me faci
unt pacem inter me & uxorem meam. Ita quod
non feparatur àme, & mifceatur mixtione infepara
bili , & hoc fiat quando extraxeritis me , partum
patiatur à natura mea , & partum uxorem meam à
natura fua. Et poftea occidatis nos , & fufcitamur
refurrectione nova , & incorporali , & quod poftea
mori non poffumus. Nam poft refurrectionem ha
bebimus gloriam , & fortitudinem fempiternam x
tunc gaudent omnes , in profperitate magna , qui
fciunt fecretum. Et fcias quod fol vigoratur in tri
bus domibus igneis , fcilicet in ariete , leone, &
fagittario , & virtus folis eft in tribus iftis , quoni
am domus Arietis eft domus folis , & principatus ;
& domus leonis eft fua fecunda , & domus fagittarii
eft ejus tertia. Et in primâ iftarum incipiunt di
es crefcere : & calor augeri , & ipfa eft caput ari
etis : In fecunda domo iftarum completur tempus
in calore , fcilicet domus leonis : & in tertia earum
diminuuntur dies , & calor , & omnia diffipantur,
& fol quoniam emendatur crefcit , & germinat in
igne, quia funt tres ignes, primus, medius , & extre
mus , & primus & poftremus non funt neceffarii ,
fed medius qui eft circa domum leonis , intelligé
ipfum & cuftodi , & inquire ipfum & pone in
mente tua , & fi addideris in tinctura fua , & mi
nueris groffitudinem , juvabit te , quia una ex eis
1000. de luna mutabit , & hoc erit in fine fui ca
loris , & fiet in diebus 90. donec medietas ejus
confumatur , & altera remaneat ejus & ita cum
eo illuminabitur luna , parum fuper multam ma
gnitudinem , Benedictus DEUS Amen.
Diftinitio Vigefima nona. Dilla Stephani .
NITIUM fapientiæ eft timor Domini . & amor
fapientiæ , quia qui diligit fapientiam , & ipfa
diligit cum , & ipfa efficiuntur fimilia. Omne e
nim fimile diligit fuum fimile. Item initium fapi
entiæ eft timor Domini , & ejus obedientia. : Sa
pientes enim dixerunt , aperi oculos tuos , & cor
tuum , audi & intellige , oftendam & dicam tibi
verba intelligibilia , quæ fcire
fcire poteris , fi fueris de
intelligentibus. Scias quod ex homine non erit ni
fi homo , fic ex quolibet animali fibi nafcitur
fimile videmus enim aliquas res natas à radici
bus fuis diffimiles , quod videmus res alas haben
tes generatas ex non habentibus alas ; videmus
etiam & fcimus res aliquas , quas homines nef
ciunt , de quibus egreditur natura , quam fcimus
quod fufficit nobis , & ignoratur , qui funt res
profunda , & fi quæritis de eis forfitan inveni
etis. Sicut aër fuperior , ita inferior fubtus ter
tam. Et fcias quod de ifta natura minerali fitars ,
non de alio , quando invenietis citrinum de fervo
tubeo , cujus aquam tam pauperibus quam divi
tibus largiuntur , & de uxore fua tenera munda &
molli , & provida , quæ fiquidem eft natura bona,
quia diximus tunc fufficit nobis. Mundaverunt igi
tur locum fapiéntes , ne pulvis tangeret eum , in
quo loco eft illa natura bona quam diximus .
Meus enim propinquus eft flumen largitus dona
tione , & ipfe eft notarius rubei quod egreditur ab
infula maris , & quod ex eis apparet de colore ci
Subfect . I. 479
trino , eft melius omnibus , & à fua natura eft na
tura bona & melior eo , quando eft præparatum ,
& demonftratio fua erit propinqua , & fumma e
jus erit magna , refpectu ejus , quod apparet
jus
modo. Pone igitur citrinum illud fuper ipfam
quod præcepit uxori fuæ , ut antequam impræ
gnaretur , intraret balneum fine aqua , & habita
ret in obfcuro loco noctis , donec ejus corpus
indueretur. Ponatis ergo in domo una eos conti
nue , donec duo fiant unum, ut fint fpiritus unus
& color unus , & tunc cum fciverint hoc filii co
rum , quod ex eis nati funt , revertentur ad eos ,
& ftabunt in medio corum , quia de eis facti funt
1
in loco ubi habitaverunt fimiliter , ficut placuit eis ,
& DEUS fecit eos fapientes poftquam quieverunt
à labore fuo. Veneramini regem & fuam uxorem
quod nefcitis furorem eorum. Nam fi oftenderet
fram fuani , fuper nos , aufferret à nobis regnum
fuum. Qui fapiens eft , me intelliget , & qui non
ficut Beftia , & non imponat mihi ignorantiam fu
am. Accipe igitur viam brevem , & abbrevia lon
gam , & ipfa eft ex citrino bono , & uxore fua , fi
quid præcipiunt & docent fcientiam & fapientiam
omnibus aliis , ficut exuno genere multa fiunt ge
nera , & ex uno dactilo fit magna arbor. Ego enim
cooperui rem iftam , fed non tantum ut non poffis
intelligere , & hæc via publica & larga , qui tamen
eam tenere voluerit , teneat femitam directam "
& data aliis ex eo quod vobis obtulit , quia ipfe
gratis vobis dedit , vobis ego feci hunc tractatum
dum vixero , & poftmodum relinquatur aliis qui
bus voluerit. Scias, frater , quod fulphur eft pater
omnium liquabilium corporum , & mercurius eft
locus ejus in quo ipfe Kibricc operatur , id eft ;
fulphur in eo , eft enim humiditas cibus ignis ; &
ficcitas , cibus frigiditatis. Et ficut opus mercurii
eft in medio Kibricc , ita opus Kibricc eft in me
dio mercurii , & omnia corpora fiunt Mercurius
& fiunt congelata per calorem , & ficcitatem Ki
bricc , & iple coxit eum ficut paſta , & omnia cor
pora fiunt ſubſtantia una , & quando fuerit com
pleta eorum decoctio fiunt fol. Et quando fuerit
ficut pafta , funt diminuta ab eorum decoctione
& perfectione , & congélatio eorum eft à frigi
do , & propter hoc quando ponuntur ad ignem .
unit eos ignis , & facit fugere illud in quo nigra
abundat ficcitas , tanto magis & citius congela
tur , & illud quod apparet de auro , eft Mercuri
us congelatus ex fubtiliori & puriori parte ful
phuris. Color ergo citrinus eft ex albo & rubeo ;
& quando ambo funt in igne , fcilicet Mercurius
& Kibricc , primo fiunt nigri , deinde , rubei ,
poftea citrini , & aurum eft citrinum , & rubeum ,
& fi Kibricc non tingeret eum , non tingeretur.
Et fcias quod hæc eft veritas propter quam homi
nes laborant , ut inveniant colorem citrinum , qui
egreditur à fervo rabeo , & uxore fua alba , ergo'
poftquam fcitis fororem fuam & intelligitis citri
num quomodo exit à fervo rubeo , tunc icietis me
verum dicere , & veritatem agnofcere , & ego
oftendo vobis veritatem paulatim , & fi ulterius
explanarem etiam pueri fcirent.
Expliciunt Diffinitiones.
TVRBA
480 Bibliotheca Chemica Curiofa
TVRBÆ PHILOSOPHORVM
aliud Exemplar.
Lacuit , CANDIDE LECTOR, ut utilitati tuæ
Placuit
confuleremus , aliud quoque Turba exemplar ,
quod apud nosfuit , adfcribere , non tam propter
ordinem diverfum , quàm propter fententiarum &
Philofophorum nominum varietatem. Contingit
enim, ut in altero volumine , idem diverfo effera
turfenfu, & verbis, & authore alio, ut tu in re tan
ti momenti, non aberres,fed quod tibi magis arrife
rit,fequaris in tuis operationibus. Vale.
ENTENTIÆ funt Sapientum , collectæ in tertia
SEN
Synodo Pythagorica : In qua dicitur Arisleum
Philofophum difcipulosHermetis ac Sapientum ma
jores congregaffe, & unumquemque in medium ali
quid adferre de lapide vegetabili juffit , ut pofteri
tatiars facra innotefceret: & qui ad hanc capefcen
dam animum appuliffent, ad veritatis femitam du
cerentur. Eximindus autem vir fenex , & optimi
confilii juffus eft primus ut loqueretur.
SENTENTIA 1.
EXIMINDUS. Vobis doctrinæ filiis notum facio,
in tium omnium rerum creatarum naturam quan
dam effe, primam, perpetuam & infinitam , omnia
coquentem & regentem , cuius a& tiones & paffiones
ab iis tantùm fciuntur & nofcuntur , quibus notitia
artis facræ data ex. Infuper dico , ftellas effe igneas,
& aërem ipfas temperare. Nam fi aëris fpiffitudo &
humiditas non effet, quæ Solis flammam temperaret,
fubfiftentia omnia Sol combureret. Deus autem aë
ra ſeparatim conſtituit , ne combureretur quod in
terris creavit. Nonne videtis, ô fcientiæ filii, Solem
afcendentem in cœlo in aërem vincere & calefacere
igne fuo, quo calefacto, ad fubfiftentiam calor per
venit, infpiffans & condenſans ſpiritus, è quibus cre
aturæ generantur ? Aër enim coar& tatur, & ab aqua
continetur, atq ; ideo aër fuperatur, quia eius calor
Solis calori , ejufq ; humiditas aquæ jungitur humi
ditati.Nonne videtis tenuemaquam in aërem afcen
dere calore Solis eminente, & Solem ea delectari ac
adiuuari? Quòd fi aëre tenui fuo humore non iuva
ret aqua , proculdubiò ignis ipfum fuperaret. Ignis
verò ex aqua abftrahit humorem,quo aër contempe
ratur , & tunc ipfum ignem fuperat. Ignis ergo &
aqua funt inimici, inter quos nulla eft confanguini
tas : eò quòd ignis eft calidus & ficcus : & aqua eft
frigida & humida, Aër quoque cùm fit calidus & hu
midus , concordiam habet cum aquæ humiditate &
ignis caliditate, atque ob id fit amicitia generans.
Infpicite omnes fructus, quiex tenui vapore aëreo & punctus Solis in medio, rubeum fcil. quod eft pul
fiunt, eò quod Solis calore ex aëre & vita monftra lus:Ideoque omnes Philofophi, in hac excellentiffi
tur :& hoc ex Dei ordinatione. ma arte , ouum defcripferunt , ipfumque exem
SENTENTIA II. plum fuo operipofuerunt.
YSINDRUS . Magnifico aërea, eò quòd ipfum opus
aëre emendatur.Cùm infpiffatur , rarefcit,cùm calef
cit, frigefcit. Ejus autem fpiffitudo fit, quando in cœ
lo difiungitur propter Solis elongationem. Eius ve
rò raritas fit, quando exaltato Sole tabefcit aër &
& clarefcit. Similiter fit in Veris complexione , in
temporis nec calidi nec frigidi diftinctionem. Nam
fecundùm alterationem difpofitionis conftitutæ,ad
tiones anni alterandas, hyems alteratur : aër
difiun&
igiturinfpiffatur, tùm cùm Sol ab eo prolongatur.
i
Aëre verò rareſcente , propè fit Sol , quo propina
quo, calor pervenit hominibus .
SENTENTIA III
.
ANAXAGORAS. Dico quòd principium om
nium quæ Deus creavit , eft pietas & ratio : eò quòd
in creatione apparuitpietas , & fpiffum terræ ratio
ne fperata: pietas autem non videtur nifiin corpore.
Proindefcitote Sapientum turba , quod fpiffitudo
omnium quatuor in terra quiefcit : eò quod ignis
fpiffum inaëra cadit ; aëris verò fpiffum & quod ex
igne fpiffo congregatur , in aqua incidit. Aquæ verò
fpiffum, & quod ex ignis & aëris fpiffo coadunatur
in terra quiefcit. Nonne videtis quòd iftorum qua
tuor fpiffitudo in terra conjun&a eft ? Ipfa igitur
terra omnibus eft fpiffior ad hæc Turba : Verum
dixifti , terra certè eft omnibus fpiffior. Quod verò
iftorum eft rarius & dignius ? refpondit, Ignis eft ra
rior inhis quatuor , rum& ad eum pervenit rarum
iftorum quatuor. Aër verò eftminus rarus igne.Nam
calidus eft & humidus , ignis verò calidus &ficcus.
Calidum namque & ficcum eft rarius calido & humi
do . Dicunt enim fapientes, quod minoris raritatis fit
ignis aëre , & terra minoris raritatis aqua , eò quod
frigida & ficca. Et quemadmodum ficcum calidum
eft rarius humido calido , ita ficcum frigidum eft
minoris raritatis frigido humido.
SENTENTIA IV.
PYTHAGORAS. Benè aptaftis , ô filii doctrinæ,
harum quatuor naturarum defcriptiones, ex quibus
Deus cunda creavit. Beatus ergo qui intelligit qua
defcripta funt, quoniam majora non proponentur;
perficite tamen fermonem veftrum. Ad hæc dixit :
SENTENTIA V.
PANDOPHIS. Significo pofteris, Quod efttenue
aquæ, & quod non feparatur ab ea,manet fupra ter
ram ficcam, hoc eft, aërabfconditus in aqua quæ fub
terra eft, qui fert terram ne mergatur in aquam, quæ
e fub terra , &prohibet ne terra humectetur aqua.
Aër is factus eft complexus , inter diverſa ſeparans
aquam & terram, & inter adverfa aquam & ignem
nefe inuicem deftruant. Huius rei proponam exem
plum : Ouum, inquo quatuor coniuncta funt : eius
cortex apparens eft terra , & albumen aqua , pelli→
cula verò tenuiffima cortici iun& ta, eft feparanster
ram ab aqua, ut dixi, quòd fit aër feparans terram
ab aqua, rubeum verò oui eft ignis, & pellicula ru
beum continens eft aër, aquam feparans ab igne, &
tamenutraque pellicula unum funt & idem : aër ta
men frigidamfeparans terram & aquam ab inuicem
fpiffior eft aëre altiore . Et aër altior eft & fubtilior
&rarior natura aëre inferiore, quia igni propinquior
In ovo itaque funt quatuor,terra, aqua, aër, & ignis,
SENTENTIA VI.
ARISLEVS. Scitote, quòd terra eft collis, & non
eft plana,unde Sol non afcendit fuper climata terræ
unahora. Nam fi plana eflet , uno utique momento
afcenderet fupra totam terram. Infuper dico quòd
Deus fit unus, unumque genuit, neque tamen geni
tus,& quòd omnium caput poft fe eft terra & ignis.
Et quia ignis eft tenuis & levis, regit omnia : terra
autem cùm fit fpiffa & ponderofa , fert omnia quæ
regit ignis,
SEN
 Lib. II. Sect. II,
SENTENTIA VII.
LUCAS. Vos non nifide quatuor loquimini na
tura, unuſquiſque veftrum de his aliquid dixit.Ego
autem vobis notifico , omnia quæ Deus creavit,ex
his quatuor effe naturis , & quæ ex ipfis creata funt,
in cas revertuntur. Inde generationes fiunt , prout
Deus deftinavit. Et hæc uit hactenus Indorum &
Babylonienfium Philofophorum fententia abfolutif
fima.
SENTENTIA VIII.
LOCUSTOR. Naturæ duæ funt tantùm quas Lu
casdefcribit,quarum altera nefcitur nec defcribitur,
nifi pietate & ratione ; alia non videtur nec fentitur,
& eft cælum. Tertia quidem natura adjungitur,quæ
fentitur ; videtur & fcitur , & hæc eft que continet
quicquid fub cælo ineft ufque in terram. Et tamen
percipit ratio his quinque fenfibusadjuta, viſu, au
ditu, guftu, odoratu & tactu. Album à nigro ratio
difcernit, vifu: verbum bonum à malo, auditu : dul
ce ab amaro , guftu : gratumab ingrato , odoratu :
& leve ab afpero,tactu. Quod ad illam naturam , quæ
nullo horum fenfuum percipitur, natura eft fublimis,
quæ tantum ratione & pietate percipitur , & eft
Deus fublimis , qui lucem fecit , quæ eft Sol, ſci
licetqui omnibus fubtilior eft creaturis , ut lumen
præbeat Mundo: qui conftat duobusdenfis , & duo
bus raris. Et nihil denforum eft in creatione fubli
mi, cò quod Sole & omnibus inferioribus creaturis
fitipfe fubtilior & rarior.
SENTENTIA
IX.
PYTHAGORAS. Dico Deumante omnia fuifle ,
cum quo nihilfuit antè cùm fuit , & ideò hoc dico >
ut opinionem veftram roborem de elementis , de
arcanis & fcientia facra , ad quam ratio non perve
nit,nifi annuente Deo. Et intelligite , quòd Deus
cùm folus fuiffet,quatuor creavit res,ignem,aërem,
aquam & terram : de quorum ftirpe tam fuperiora
quàm inferiora effe dedit : & fecundùm prædeftina
tioné fuam ex his tanquam à radice omnes creatu
ras fecit , ut omnibus huiufmodi creaturis laudaretur
fublimis & homo rationem & judicium exerceret.
Quapropter ante omnia quatuor elementa ordina
vit, ex quib. cuncta formavit , fcil. diverfas creatu
ras. Ex uno elemento videl. igne fecit Angelos:ex
igne & aëre Solem Lunam ac ftellas, atq;ob id An
geli Sole, Luna & lis lucidiores,eò quòd ex uno
fingulari, quod eft quartum, rarius creati funt. Co
lum ex duobus eft compofitum ex uno rarorum ,
fcil. aëre , & altero denforum , fcil. aqua. Animan
tia autem partim creata funt ex igne, aëre & terra,
ut bruta animalia : partim ex igne, aëre & aqua, ut
volatilia. In vegetabilibus non eft ignis. Exterra
namque,aqua &aëre funt. Quòd fi quis veftrum ve
litin vegetabilibus ineffe ignem ,non abfurdumerit;
ex aeris calore enim abfcondito ignem habebit, ut
antea in hoc congreffu dictum eft , ignem tenuem
elle aeri. Ignis verò de quo dubium haberi poteft ,
non ineft, nififpiritum & animam habentibus.
Ex quatuor autem elementis, igne, aere, aqua &
terra, homo creatus eft, unde morti fubiectus, quia
compofitum fequitur divifio, id eft, mors.Ex uno ve
rò quod eft creatum non moritur , quia nulla ineft
divifio.Ex duobus autem, vel tribus , vel etiam qua
tuor,unumquodq;compofitum feparari neceffe eft,
quod nt morte. Et fcitote,quod omne compofitum
igne carens non comedit , nec bibit , nec dormit:
co quòd in omnibus fpiritum habentibus ignis eft,
Tom. I.
Subfect. 1. 481
qui comedit: Angeli autem non comedunt eò quòd
ignis fimplex, qui & rarum dicitur , non comedit ,
fedifpiflus ignis:Angeli verò ex fimplici & raro igne
creati funt , ob id non comedunt, nec dormiunt. Et
fic folvitur dubium , de quo quis veftrum dubitare
poffet.
Ad hæc Arisleus inquit : Quoniam ad pofteritatis
utilitatem vos congregavi , nihil utilius futuris ex
plicari poffe exiftimo , quàm fi quis veftrûm deſcri
ptiones elementorum enarrârit , ea methodo , ne
ab incipientibus agnofcatur & doctrinæ verò filios
non prætereati
SENTENTIA X.
EXIMENVS. Ex quatuor elementis creata funt
omnia : fcil. cœlum , throni , Angeli , Sol , Luna
ftellæ , ignis , aër , mare , & omnes aquæ , terra , &
diverfa , ac fimilia. Nec eftdiverfitas in his , quæ di
xi , nifi quia quælibet illarum creaturarum diverfæ
eft naturæ , & ejus natura ex diverfis legibus eft di
verſa. Et hæc diverfitas ineft omnibus creaturis, eò
quòd ex diverfis elementis fint creata; & fi effent
ex uno elemento , convenientiam haberent inter
fe. Verùm elementa quando commiſcentur , ipfum
commixtum nec eft ficcum per fe , nec humidum
nec calidum , nec frigidum. Cùm autem conveni
unt , exeunt inde creaturæ , quæ nunquam perfici
untur ,, nifi priùs putrefiant & corrumpantur apud
untur
vifum. Deinde verò dat Deus incrementum : vide
licet vitam , cibum , alimentum & gubernationem
Audite , chariffimi , nonjfruftrà vobis has ele
mentorum delcriptiones enarravi. In iis enim latet
arcanum abfconditum : quorum fcilicet elemento
rum duo videntur , & eorum virtus & opus fcitur ?
alia verò duo non videntur , nec tanguntur , nec
videtur virtus vel opus eorum , nifi in prioribus du
obus elementis. Et nifi jungantur illa quatuor ele
menta , nihil operantur . Cùm autem conjunguntur,
deponunt naturas, & aliud fiunt , ac fiars gignitur
quare fuper his meditamini. Infuper ſcitote, omnes
filii doctrinæ , quòd nulla fit tinctura vera , nifi ex
ære noftro. Nolite ergo animas veftras & pecuniam
invanum confumere,nec triftitiam cordibus veftris
inferre.Non enim quicquam facietis,nifi prædi& tum
æs in album vertatis , ac numos experientia faciatis
deinde album illud rubeum faciatis,donec tinctura
efficiatur. Illud igitur as confringite , comburite, &
nigredine private, coquendo, imbuendo, & abluen
do,quoufque albú fiat:deinde cóftringite eum arte.
SENTENTIA XI.
ARISTENES: Hujus operis clavis eft numorữ
ars. Accipite igitur corpus , quod vobis demonftra
tum eft, ac in tabulas tenues coaptate : deinde ma
ris noftri aquæ imponite , quæ dum regitur, Aqua
permanens dicitur. Poft imponite leni igne , donec
tabulæ confringantur, & fiant aquæ,& Ethelia jun
gite , & lento igne fimul aflate,donec fiat brodium
faginatum , & in fuam Etheliam vertite, quoufque
coaguletur , fiat numus varius , quem Solis florem
nuncupamus. Coquite eum deinceps , donec nia
gredine privetur , & albedo appareat. Poftea res
gite ipfum , & animam auri commifcete', & coqui
te, donec fiat Ethelia rubea , quam terite cum pa
tientia,nec vos tædeat eam cum aqua imbuere quæ
ex ea exivit , quæ eft permanens , donec rubeum
fiat. Hoc enim eft as combuftum , & auri flos, &
fermentum : quod cum aqua permanente dirigite,
poftea deficcate , donec pulvis fiat , & omni hu
iniditate privetur,
$1 SEN
 heca ca
Bibliot Chemi Curiof
a
482
beo, ut argentum vivum , quod eft de mafculo ;
SENTENTIA XII. capiatis, & ponatis fuper æs, id eft, ferrum guberna
tum, & dealbabitur . Simili namque modo fit Ma
PARMENIDES : Scitote quod invidi multipliciter
gneſia alba, & mafculus fimiliter convertitur , quan
tractaverunt de aquis, brodiis , corporibus & metal
doquidem propinquitas eft magnetis cum ferro :
lis, ut fcientiam inquirentes fallerent . Hæc ergo di
Natura quoque naturâ gaudet.Suinite etiam nuben ,
mittite , & aurum numofque fieri facite ex hoc noftro
quam priores fumi jufferunt,& coquite cum fuo cor
are, & æs aut plumbum pro pinguedine, vel nigre
pore, donec ftannum fiat, fecundùm confuetudinem
dine ,& ftannum pro liquefactione fumite, fcientes,
à fua nigredine privare abluite , aquo affate igne ,
quòd nifi vertatis naturas & dirigatis complexiones,
donec dealbetur . Argento vivo dealbato , omnia al
& fanguinea fanguineis iungatis , nihil operamini.
bafiunt:Natura naturam convertit . Item fumite Ma
Naturæ quidem fuis obviant naturis , & fequuntur
gnefiam , & aquam aluminis , & aquam maris , & a
eas, & lætantur in eis, & cum putrefcunt , gignun
quam ferri, & dealbate fumo, qui cùm fit albus,om
tur. Natura enim regitur , & modo , quo cecidit ,tele
vatur, & dum diruitur , vertitur in puluerem , & in nia dealbat . Jungite cum feci fuæ, donec coagule
tur, & numus fiat albus. Hoc album æs affate,donec
nihilum reducitur : deinde regeneratur , & renova
feipfum germinare faciat : quoniam Magnefia cùm
tur. Intendite ergo nofcere, quid eft quod eam pu
dealbatur ,fpiritus fugere non permittit,nec aris um
trefacit & renovat , & cuius fit faporis , & quæ lon
bram apparere , eò quòd natura naturam contet.
ginquitas & propinquitas , & qualiter poft inimici
Accipite ergo album fulphureum, & Solem album ,
tiam fiat amicitia , & qualiter accidat corruptio &
& rore fumi dealbate,vel albi Solis florem aſſate,do
generatio , & qualiter illæ naturæ complectantur
inuicem, & quomodo in igne lento concordes fiant. nec candidiffimus fiat. Et fcitote, quòd Solis flos al
bus Ethelia eft,affate ipfum per dies feptem , donec
Quibus notis &perceptis ,manus veftras operi ap
fiat ut marmor corufcans : quo completo , habetis
plicate .Quod fi dictas qualitates ignoratis , nolite
magnum arcanum , cò quòd fulphur fulphuri mix
operi appropinquare : quoniam totum eft noxium ,
tum eft,& propinquitatem matrimonii inter fe:quia
& infortunium , ac triftitia , modò Sapientum verba
naturæ fuis naturis obuiantes lætantur.Accipite igi
intelligite,& hoc breve dictú retinete :videlicet quòd
tur Martec, & dealbate ipfum fumo, aceto , & aqua
Natura naturâ ætatur,&natura naturã cótinet,&Na
permanente:deinde affate, & coagulate : tamen non
tura natura vincit , & fuperat :Hoc folo verbo cópre
liquefiat in igne fortiori, & claudite os vafis diligen
hetditurotú opus.Dimitt . ergo fermones fuperfluos,
ter,ne exeat flos,fed fuo propinquo focietur, & ejus
& accipite argentum vivum,& cógelate eum in cor
albedinem intendifaciat . Cavete aunt ignis intenfio
poreMagnefiæ , vel fulphuris , quod non combu
ritur,& vertite ipfum in naturam albam , & fi æri no nem, quoniam fi intendatis ignem ante terminum ,
rubeum fiet, quod non proderit,cùm in initio regen
ftro impofueritis , album fiet : & fi ipfum rubeum fa
quærenda lit albedo, coquite poftea ipfum , & ru
cere volueritis , rubeumfiet : & fi ampliùs coxeri di
beum facite: ignis verò fit levis in dealbando, donec
tis ipfum, aurum fiet. Dico etiam , quòd vertit mare
coaguletur, & cùm coagulatum eft, tum vocamus ani
in rubeum , & auri colorem . Et fcitote , quòd non
mam , eò quòd citiùs à natura in naturam converti
vertitur aurum in rubiginem , id eft , rubeum colo
tur. Hoc igitur folum acetum in numorum arte eſt
rem , nifi per aquam permanentem , eò quòd Natu
fufficiens , eò quòd una res facit, quod plures operan
ra naturâ lætatur . Coquite ergo ipfum in humore ,
tur.Pluribus autem rebus non indigetis ,fed una tan
donec appareat natura abfcondita : & cùm videritis
tùm re , que una res in unoquoque gradu operum
hoc, imbbuite eum fepties aqua permanente , coqu
endo,affado donec rubeum fiat.ÖNatura fortis, na noftrum in aliam vertitur naturam .
..
turas vincens & fuperans , fuasq; naturas gaudere SENTENTIA XIV.
faciens. Hæc eft illa natura fpecialis & ſpiritualis , cui
Deus poffe dedit , quod ignis dare non poteft.Qua PYTHAGORAS : Aliam ponamus guberna
tionem, non rei,fed naturæ.Dico quòd quicquid in
reveram hanc tincturam magnificamus : quia nihil
vidi in libris fuis de Elementorum tractationem di
eft preciofius ipfa, & eft veritas omnem fcientiam
xerunt , in fapore unum tantum funt, in apparentia
continens : & cùm liquefit cum corporibus , altif
verò diverfa. Et res illa, quam ltipliciter narrave
fimum operum operatur opus. O fi modò veritatem
nofceretis, quantas mihi gratias ageretis ! Scitote e runt, fuum abfque igne confequitur focium , prout
lapis Magnetis confequitur ferrum. Nec fine caufa
tiam, quòd tingens ea , quæ mixta funt, non debet
confertur fpermati, vel vuluæ , quibus rectè aſſimi
diruere. Ipfum namque ea, quæ eimifcentur, fupe
latur: quia in complexione fua multos facit appare
rat, & in fuum vertit colorem: & ficut apud vifum
fuperficiem vincit, fic & intimafuperat: & fi unum re colores, prout in unoquoq;regimine gubernatur
res,quæ quidem resubique inuenitur: & eft lapis &
fit fixum , & aliud fugiens ,figuntur ambo, poftquam
non lapis, vilis & preciofus, obfcurus & clarus, & à
mixta funt : & fi fuperficies dealbatur , intima eius
quolibet notus. Eft quoque unius nominis, & nomi
dealbabuntur . Infuper fcietis , quòd res una fuperat
num multorum , &vocatur Sputum Luna . Sic ergo
decem, eò quòd fulphur noftrum folùm omniacor
hic lapis non eft lapis, & tamen prociofiffimus: quia
poraligát, & colorat .
Adhæc refpondit Turba : Benè dixifti , Parmeni fine ipfo nonoperatur natura, cui nomen eft unum ,
i cum tamen multis nominibus nominaverimus eum,
t,
des : tamen qualiter fumus dealba præter mifift .
propter naturæ fuæ diligentiam , præcipuum ta-´
SENTENTIA XIII. men'nomen illi ineft , Ethelia alba , & As al
•
bum , folus ab igne fugiens , & as dealbans. Hunc
Lucas inquit : Ego dicam, in eo veftigia fequens
igitur lapidem album accipe , & figite , ac lace
priorum.Propterea fcitote omnes fcientiæ inveftiga
coagulate , hoc eft , more lactis : deinde calcem ,
tores,quòd tractatus hic non eft ab initio regendi. Ac
qui eft ficuti marmor , conftringite , ne humor
cipite argentum vivum, quod ex mafculo eft, & co
& vafe exeat : cuftodite ipfum quoq ; in fuo vafe, &
agulate eumfecundùm confuetudinem . Dico fecun
dum confuetudinem , eò quod iam priùs coagulatum congelate, donec fiat puluis , & coquite cum fputo
Lunæ, & dirigite , & invenietis lapidem factum,
eft :non eft igitur initium regendi, Hoc tamen iu
quem
 Lib. II. Sect. II. Subfect. 1. 483

quem aquâ fuâ imbuite. Ifte eft lapis , quem cun res , quòd hujus artis fundamentum , propter quod
ais nominibus nominaverunt qui opus recipit , multi perierunt,unum quidem effe omnibus naturis
& bibit feipfum & eft lapis , à quo procedit omnis fortius & fublimius apud philofophos : apud incipi
color. Sumite ergo gumam Scotia , & cum calcis entes veròeft omnium rerum vilius. Sed nos hunc ves
cinere mifcete , & humectate aqua permanente, & neramur:& fi Reges hoc agnofcerent,nullus noftrûm
infpicite an pulvis fiat. Sin autem , ponatis eumin unquam ad hanc rem perveniret.O quàm mirabiliter
ignem fortiorem priore , donec confringatur di naturahæc corpora vertit in fpiritum, & quàm mira
mittite; poftea imbuite ipfum aqua permanente : & bili modo eminet, cunctaq;fuperat! Hic Turba: No
quantò plus variabuntur colores , tantò plus calefi mina eam nomine, non verbis. Et ille: Eft acetum a
eri finite. Et fcitote , quòd fi argentum viuum ac cerrimum,quodaurum facit effe merum fpiritum,fi
ceperitis album , vel fputum Lunæ , ut dixi , & juffi ne quo aceto nec albedo , nec nigredo , nec rubedo
facere, lenique igne fregeritis, coagulabitur, lapisq; confiftit:& cùm mifcetur corpori, continetur , & u
fiet. Ex hoc ergo lapide cùm frangitur , varij colores num fitcum eo, & vertit eum in fpiritum , ipfumq;
apparent: quòd fi cum rexeritis, ut dixi ,donec albus turâ fpirituali, quæ nunquam deleripoteft.
tingit tin&
fiat, & ut marmor albefcat , invenietis propofitum. Hoc autem fcitote, quòd fi corpus pofueritis fuper i
gnem fine aceto, comburetur & corrumpetur.Scitu
SENTENTIA XV.
etiam quod humor primuseft frigidus: cavete er
ASSVBERES : Dico quòd fulphura fulphuribus fi
goabigne,quoniam inimicus eft humori.Quare Phi
continentur , & humiditas humiditate. Refpondit lofophi & Sapientes jufferunt nos fuaviter regere
Turba : Jam primi hoc dixerunt : explana ergo quid donec fiat fulphur incremabile:& hoc quoufq; innu
eft humiditas. Ad hæc ille : Cùm venenum corpus erunt, dicentes : Optimum eft, quòd pauca vis fulphu
penetrat , iplum calore perpetuo penetrat ; & non
ris forte corpus comburit.Ideoq; eum venerantur, &
permittit animam à corpore feparari : quia com defcribunt in libris fuis , dicentes : Hoc acetum cor
par eft eidem Et hoc eft quod dixerunt invidi : pora comburit,in cinerem vertit, & dealbat: & fi co
Perfequimini fugientem , obviate , & peribit fuga , quatut benè, &à nigredine privetur , fiet lapis & nu
& veritas apparebit , quæ fuum comparem conce
mus albiffimus.Coquite ergo ipfum,donec diruatur:
pit , & fefe invicem complectuntur , eo quòd ex
deindefoluite, & aquæ maris imponite : & fcitote ,
fulphure fulp huri mixto , preciofiffimus fit color , quòd principium hujus operis eft dealbatio , cuiru
qui nunquam anitha in
qui nunquam fugit ab igne : quoniam anima in borfuccedit. Poftea per acetum fit corporis perfec
corporis intima infertur , ac corpus continet &co tio. Hoc acetum longo labore inveftigavi , tandem
lorat. Hæc dicta mea ita intelligite : Accipite ani nutu Dei altiffimi naturam unam vidi, quæ eft omni
mal , quod dicitur Kenkel , cujus aqua Tyrius co bus naturis potétior ,nobilior & fortior;& hæc natura
lor eft , & regite ipfum leni igne, ut confuetum eft , nihil aliud eft,quàm aqua munda , acetum acerri
donec terra fiat , in qua parum eft coloris. Vo mum, & aqua permanens , quæ illuminat omnia
lentes igitur ad Tyriam tincturam pervenire, fumi
corpora , & lumen prabet omnibus , qui -legunt
te ejus humiditatem , quam ejecit , & ponite to noftros libros.
tum in vafe cum eodem . Deinde coquite ipfum a
quâ marinâ , donec humefcat : deinde hume& tatum SENTENTIA XVII.
dimittite , poftea denuò ipfum imbuité , & paula SOCRATES: Scitote , doctrinæ filij , quòd abfqs
tim deficcate , & taliter coquendo , hume &
tando ,
plumbo nulla fit tinctura,& quòd in co eft virtusope
imbuendo , & deficcando , ejus regimen obfervate ,
tis, Nonne videtis , inquit Hermes gratia triplicis ,
donec fuum totum ebibat humorem , & dimittite
quoties corpori immergitur , quòd ipfum corpus in
eum in fuo vaſe per dies feptem ,donec color Tyri coloremvertit invariabilem:ergo prima vis eft ace
us appareat. Audite , adhuc breviùs totum defcri
tum ,fecunda plumbum,de quo Sapientes dixerunt ,
bam regimen : conterite ipfum urinâ puerorum , &
quòdomnibus corporib.immergatur , & omnia im
aquâ maris,, & aquâ mundâ permanente , & co
1 mutat & tingit colore immutabili. Accipite ergo
quite ipfum levi igne , antequam tingat , donec
plumbum , quod ex lapide fit, & coquite ipfum, do
nigredo tota ab eo recedat , & poftea de facili con
nec nigrefcat:poftea terite ipfum cum aqua nitri, do
fringetur. Decoquite ergo ipfum fuo humore , do
necfiat ficut pinguedo fpiffa:poftea coquite eum ite
nec imbuat fuum rubeum colorem. Si verò Tyri donec fiat lapis mundus &
rum cum igne
umvultis colorem habere , imbuite ipfum aquâ ni numofus.Poftea terite eum rore, fale & aqua pluviæ,
vis continuè , & nifcete prout fcitis , & fufficere vi viginti & novem dies : deinde aqua fallaviginti dies ,
debitur , & miſcete eum aquâ permanente , donec dulci decem dies, & invenietis éum numofo
fufficiat , & decoquite , donec rubigo aquam bibat lapidi fimilem. Tunc coquite eum iterum aqua , do
Deinde aqua maris , quam præparaftis , quæ eft aqua necftannum fiat perliquefactionem : deinde coqui
talci, abluite , donec fuum combibat humorem, te, donec humore privetur, & fiat puluis ficcus , qui
quod cum per dies feptem feceritis , apparebit co cùm exficcus eft, velociter reliquum fui humoris ebi
for Tyrius . Et fivultis ut fit alterius coloris , quàm bit:eò quòd eft plumbum combuftum: cavete autem
fuerat , ponite gumam in aquam permanentem , &
ne comburatur;hoc itaq; eft fulphur, quod non com
ipfam per vices tingite , deinde in Sole deficcate buritur.Poftea terite eum aceto acerrimo,donec inf
deinde prædictæ aquæ reddite , & magis Tyrius co piffetur: coquite eum, & cavete neacetum vertatur in
lor intendetur . Et fcitote , quòd non tingetis colo fumu , &pereat. Nuncautem plumbi albi difpofitio
rem purpureum nifi in frigido .Accipite ergo aquam, nem monftravi, quo noto, nihil aliud fequitur , quàm
quæ eft de frigoris natura , & in ea Lunamdecoqui Opus mulierum & Ludus puerorum.Propterea fcito
te ,,
te vim ab aqua , quam aquæ te,quòd fecretum operis ex mare & fœminaconftat
vim accipiat ab
floremPhilofophi nuncupavêre. Propofitum ergo ve
in plumbo mafculum , in auripigmento fœmi
rumfit in illa aqua: in ea ponite quod invafe eft dies & Auripigmentum igitur
nam vobis monftravi.
noctes , donec preciofiffimum Tyrium veftiat colore.
plumbo mifcete , quoniam mafculina vi fufcep
SENTENTIA XVI. ta , gaudet fœmina , & juvatur ab ea & mafcu
FRICTES inquit : Scitote,fapientiæ inveſtigato lus fufcipiet à femina ſperma tingens, Proinde mi
Sf · z ftos im
Tom. I.
4
484 Bibliothec
a
ftos imponite vafi vitreo, & terito eos cum Ethelia
aceto acerrimo , ac feptem co quite diebus,cauen
tes near-canum fugiat, & ficper noctes dimittite,
& cùm ficcum fuerit,iterum aceto imbuite, & ha
bebitis magnum arcanum. Iam ergo auripigmenti
vim vobis notificavi, quæ vis eftfœmina, que cor
pora vertit in fpiritum, & perficit univerfum opus.
SENTENTIA XVII .
ZENON : Superque iam do&rinam albam facere
docuiftis , quid de rubeo? Dico quòd non poteftis
rubeum facere, nifi priùs intendatis dealbare : quo
niam duæ naturæ nihil aliud funt, quàm album & ru
beum. Dealbate ergo rubeum: & album in rubeum
vertite, fcientes quòd annus dividitur in quatuor
tempora. Primum tempus frigidæ eft complexio
nis : & eft Hyems . Secundum eft aerea complexio
nis: & eftVer.Tertium tempus eft igneæ complexio
nis: & eft Aft as. Quartum eft Autumni , in quo fru
&us maturantur . Iuxta hunc modum oportet vos
naturas regere, videlicet Hyeme folvere , Vere co
quere, Eftate coagulare , Autumno autem fructus
colligere, & tingere. Sin hoc poteftis , vos ipfos re
prehendatis oportet. Infuper dicam de plumbo ru
bificando : Accipite as , quod Magiſter in princi
pio libriaccipere iuffit, & ponite plumbum cum eo,
donec fpiffum fiat : congelate , deficcate, donec ru
beumfiat: hoc utique eft plumbum rubeum, de quo
dixerunt Sapientes , æs & plumbum lapis preciofus:
mifcete ea æqualiter , & affate cum eis aurum : & fi
benè rexeritis , fit fpiritus ingens in medio fpirituum.
Cùm enim mafculus fœminæ coniungitur , fit ipla
fœmina , non fugiens , & totum fpirituale compofi
tum, & ex ipfo fpirituali compofito rubeum, quod
eft mundi principium . Et fic habetis plumbum ru
beum,fine quo nihil poteftis facere.
SENTENTIA XIX.
MVNDVS : Inveſtigatores artis fcire vos oportet,
quòd Philofophi in libris fuis Gumi multis nomini
bus nominaverint : & tamen nihil aliud eft , quàm
aqua permanens : ex qua quidem aqua lapis nofter
preciofiffimus generatur. O quam multi funt gume
huius inveftigatores :& quàmpauci funt,qui nofcunt
eam . Dico vobis, quod guma hæc non emendatur ni
fi cum auro tantummodò. Et funt quidam invefti
gatores, qui licet inveniant applicationes , nolunt
tamen labores fuftinere,quia fimul &fumptus fiunt.
Audite tamen vos me, & huius gume applicationes
enarrabo. Dico quòd guma noftra fortior eft auro,
& qui nofcunt eam, auropræciofiorem tenent. Au
rum tamen honoramus , quia fine ipfo guma non
emendatur. Guma ergo noftra apud Philofophos
preciofior eft & nobilior margaritis,quia paulo au
ro eminentior & fublimior eft.Et inde eft quòd fcri
bentes de ea nihil manifeftè narraverunt. Si enim
venditores cognofcerent eam , non venderent eam
tam vili precio. Accipite igitur guma candidiffima
partem unam, & urinæ vituli albi partem aliam, &
de felle pifcis partem, & de corpore gumi,fine qo
emendari non poteft partem unam , & decoquite
par 40. dies : poftea in calido Sole deficcate, donec
congeletur. Deinde cum lacte ferventi , quoufque
lac deficiat, coquite, donec ficcus fiat. Denuò cum
lacte ficus ipfum mifcete & coquite , donec humor
ille deficcetur . Poftmodum aqua pluviali humectate ,
affate poftea, donec deficcetur : ultimò aqua per
manente imbibite & affate,donec intentiffimæ fit fic
citatis. Iis pera&
tis, ipfum gumi mifcete, quæ ex om
Chemica Curiofe
nibus parata eft coloribus, & coquite , donec tota
vis, aquæ pereat, corpusque totum deficcetur humi
ditate,imbuite ipfum coquendo,quoufque illius fic
citas intendatur, poftea dimittite per quadraginta
dies, ut in illa maneat decoctione , donec fpiritus
penetret corpus : & hoc eft regimen quo fpiritus in
corporantur : & corpora in fpiritus vertuntur. Mo
neo tamen caveatis , ne compofitum fumiget & fu
giat, propterea vas benè operite : & invenietis arca
num, quod Philoſophi in fuis librís celaverunt.
SENTENTIA XX.
DARDARIS. Verum eft quod de aqua perma
nente fuperiores narraverunt : nihil in hocopere
fit toto fine hac aqua permanente : & qui eam non
novit & ejus regimen prout oportet , fruftra labo
rat: vis enim ipfius eft fpiritualis fanguis.Et ideo vo
caverunt eam Philofophi permanentem : quia fan
guis illius cocus in corpore quod fuperiores antea
nominaverunt, nutu Altiffimi vertit fpiritum in cor
pus, & corpus in fpiritum. Simul enim mixta & in
unum redacta incorporantur, & complectuntur fe
tione infeparabili. Et notate quòdquic
ipfa coniun&
quid habet ſpiritum, habet & fanguinem.
SENTENTIA XXL
BELLVS. Scimus omnes quòd Philofophì multi
pliciter tractauerunt de aqua ifta permanente , &
variè docuerunt album rufum facere : occulta au
tem varietate concordes fuerunt; quare huius com
pofitiones & regimen defcripferunt. Ego autem de
hoc lapide benedicto dico, quòd fit lapis & non la
pis, & multis nuncupatur nominibus, ne quis infi
piens nofcat ipfum. Quidam Sapientes à loco ubi
generatur, ei nomen dedere;quidam verò à colore,
& dixere effe intenfiffimi fpiritus : & eo fieri corpus
inuftibile : & quidam vocaverunt leonem viriden :
alii fputum Lunæ : nonnulli arithmeticè pofuerunt:
aliqui melius quod fluat èmetallis , ac ea de caufa
cor Solis nonominarunt , & quidam dixerunt, quòd
fiat ex argento vivo , & alii volunt quòd ex lacte vo、
latilium , & fic ipfum lapidem nominum legionibus
VOC arunt.
SENTENTIA XXII.
PANDVLPHVS : Ego lapidem hunc defcriptum ,
aquam permanentem dico effe : & quòd aqua per
manens eft aquamunda & aqua vitæ,de qua Philofo
phi dixerunt : quòd natura naturâ lætatur.Natura na
turam continet, & natura naturam vincit. Et hoc eft
colloquium, in quo Philofophi pofu erunt breviter
totius operis fundamentum. Dico etiam , quòd non
eft corpus dignius & purius Sole,& quòd nullum ve
nenumtingens generetur fine Sole & eius umbra, &
qui abfque iis venenumfacereconatur , errat omni
cœlo. Qui autem venenum Sole & eius umbra tin
xit, ad maximum pervenit arcanum , quod dicitur
numus, qui cùm rubeus efficitur, aurum vocatur : &
qui, novit arcana Phi ofophorum , novit totum
opus.
SENTENTIA X X II I.
ARDARIVS : Regimen lapidis & compofitio
nem vobis enarrabo. Sumite occultum & honora
bile arcanum , quod eft Magnefies alba , & quæ
eft cum vino mixta , fed non accipiatis ecam , nifi
puram & mundam : & fuo imponite vaſi, & orate
Deum, ut hoc maximum videre lapidem vobis.con
cedat.Deinde coquite ipfù lentè, cù extraxeritis, vi
dete fi factus eft niger : & fieft ita , optimè rexiftis:
fin
 Lib. II. Sect. II, Subfect. I. 48

fin autem regite ipfum albo , quod eft maximum vos fervare[altera fcil. parte]donec crocusfiat, & fuo
arcanum , donec appareat nigredo: equidem pura dimitte vafi, quoniam elixir feipfum continet , & re
nigredo , quæ quadraginta tantummodò diebus fiduâ imbuite aquâ, donec decoctione & aquâ con
durat. Poftea terite ipfam cum fuis confectionibus , teratur , & fiat fimile fyrupo granatorum . Imbuite
quæ funt flos æris , aurum Indicum , quorum radix igitur ipfum & coquite , donec pondus humiditatis
eft una ex unguento croceo & alumine fixo. Hoc ebiberit , & color , quem Philofophi in fuis libris
itaque per quadraginta dies diligenter coquite, quo exaltaverunt , appareat.
completo initium lapidis Deus vobis oftendet.
SENTENTIA XXV.
Coquite eum iterum & gumi refiduo ipfum imbui
te, fcientes , quòd quoties cinerem imbuitis , opor BELLUS: Intelligite , do&rinæ filij , quod The
tet ipfum toties ficcari , & rurfus humectari , do ophilus vobis fignificavit , inter Magnetem & fer
nec ejus color in id quod quæritis , vertatur. Præ rum effe propinquitatem , ac inter Philofophorum
ter hæcfcietis quòd hujus lapidis preciofi perfectio æs & aquam eorum. Hæc propinquitas & commix
eft ipfum regere refiduò tertiæ partis medicinæ , & tio eis accidit communiter fpatio centum dierum .
duas fervare ad eum per vices imbuendum , & ad Intelligetis præterea , quòd inter ftannum & argen→
juftum ufq; colorem eum coquendum : fit autem tum viuum nulla eft propinquitas , necnatura unius
ignis priore intenfior , donec fluat ut cera , quæ convenitcum natura alterius, & hoc eft dictum fine
quidem cùm deficcatur ,feipfam continet. Coquite invidia. Infuper accipite argentum viuum , in quo
ergo eam, donec bibat collam auri , & cum ficcata eft mafculina vis , ipfumque coquite cum fuo cor
fuerit , imbuite eam fepties , quoufque duas partes pore , donec liquefiat ut aqua limpida : & coquite
fui bibat : & poftea ponite eam in igne , donecfu mafculum fimul & vaporem , quoufque uterque co
um florem extrahat: remittite eam calori & beati aguletur , & fiat lapis : tùm aquam quam divideratis .
eftis , fi benè intelligitis quæ dico. Sin autem reite
in duas partes accipite : & unam partem ad corpus
rate opus , fumentes album humidum quod eft liquefaciendum & concoquendum ponite : alteram
maximum ſecretum , in quo vera confiftit tin&u verò ad combuftum mundandum & fuum focium
ta , & imbuite ex eo fepties arenam [ quæ facta eft fervate. Imbuite igitur lapidemfepties, & mundate
ex lapide priùs fepties imbuto ] quoufq; totam bi donec diruatur, & corpus univerfum ab omni mun
bat aquam , & os vafis fortiter claudite , ut fæpè detur coinquinatione , & fiat terra , quæ efficietur
dictum eft , & ecce apparebit vobis lapis tyrius. quadraginta diebus : ipfam liquefacite , donec fiat
SENTENTIA XXIV. ut aqua , quæ eft argentum viuum. Deinde aquam
nitri abluite , donec fiat ut numus liquefactus. De
THEOPHILUS. Artis inveſtigatores , fcitote , inde coquite , donec congeletur , & fiat ftanno fi
quòd ars numi & auri arcanum , & tenebrofa ve mile : tunc maximum eft arcanum , fcil. lapis , qui
ftis , quam nemo novit , nifi qui libros philofophiæ ex duobus eft : regite ipfum coquendo & terendo
diligenti & affidua lectione , perlegerit. Nam quod donec crocus fiat excellentiffimus : Et fcitote, quòd
occultatur , eft majus quàm id quod perdifci po aquam cum fuo comite deficcatam crocum nuncu
teft. Propterea notifico pofteris , quòd inter Bori pamus. Coquite igitur ipfum , & refiduâ imbuite a
tis & æs eft propinquitas , eò quòd Boritis fapien quâ, quam refervaftis,donec propofitum veftrum ing
tum æs liquefacit & fluxibile ut aqua reddit. Divi veniat s. 1
dite ergo venenum in duo æqualia , in uno as lique SENTENTIA XXVI.
facite , in altero as terite , triturate , & humectate , I
donec in laminas producatur : & iterum cum pri BORATES : Non eft Sapientis invidere : propte
ore veneni parte coquite , donec duas ebibat , & rea dicam liberè quæ fentio. Accipite plumbum ,
hoc facite fepties , deinde 42. diebus coquite de & ut Philofophi juffere , liquefacite : deinde con
inde aperite vas , & invenietis æs in argentum vi gelate, donec lapis fiat: deinde regite illum lapidem
uum verfum. Abluite ipfum coquendo , quoufque cum auri colla , &granatorum fyrupo , donec con
fua privetur nigredine , & fiet as umbra carens. I fringatur. Iam enim aquam in duas partes dividi
terum ipfum continuè coquite , donec congele ftis , & in altera plumbum liquefeciftis , & fa& tum
tur: ipfo autem congelato , fit maximum arca eft ut aqua : coquite igitur ipfam , donec fiat terra :
num , quòd Boritim Philofophi nuncupavêre. Co deinde ipfam aquâ refervatâ imbuite , donec rube
quite illum lapidem coagulatum quoufque fal um induat colorem , ac prout dixi , frequentiſſimè
muræ fimilis fit marine , tunc aqua imbuite perma regite : vel ut clariùs loquar : Si vultis argentum vi
nente, quam vos juſſi obfervare , ac multipliciter uum coagulare , fuo mifcete corpori : deinde dili
coquite , quoufque ejus appareant colores. Hæc eft genter coquite, donec uterque fiat aqua permanenss
putrefactio maxima , quæ maximum in fe continet deinde coquite illam aquam , donec coaguletur.Hæc
arcanum. Scire autem vos oportet , quòd propin enim aquacum vapore fuo compari, deficcatur , &
quitas eft inter Magnetem & ferrum : inter æs & convertitur tota in argentumviuum coagulatum.Suo
aquam permanentem. Si igitur æs & aquam rega igitur vafi iterum imponite & terite , donec crocus
tis permanentem , ut juffi , fiet inde maximum ar fiat in colore auro fimilis.
canum . Hoc modo igitur facite : accipite argentum SENTENTIA XXVII
viuum mafculo mixtum , ac fortiter terite › non
manibus, quoufque tenuis fiat aqua . Hanc dividite MENEBDVS . Multa dicta funt: fuadeo tamen po
in duas partes: in unam ipfum coquite 40. diebus , fteris, ut corpora faciant non corpora , & incorpo
donec fiat flos candidus , ut flos falis in fuo fplen rea vera corpora. Hoc enim regimine acquiritur
dore & corufcatione.Vafis autem os fortiter obtu compofitum , & ejus naturæ occultum extrahitur, &
rate, & coquite 40.diebus, & invenietis aquam lacte argentum viuum corpori jungitur , & magneſia ac
·
candidiorem: fin minus coquite denuò, & nigredine fœmina viro & adueniente Ethelia,natura extrahitur
omni private,donec tota natura diruatur,& coinqui occulta, per quam corpora colorantur. Hoc ergo re
natio pereat & munda fiat. Si autem vultis ut totum gimen,fi intelligitis, corpora fiunt nó corpora, & in
arcanum peragatur , abluite ipfum aquâ , quam juffi corporea corpora: & fi res diligenter ignerexeritis ,
Tom. I. ac Ethelia
- $ 3
S
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
486
ac Ethelia junxeritis , fiunt res mundæ & non fugi
entes. Scientes quòd argentum viuum eft ignis cor
pora comburens , mortificans & confringens uno
regimine , & quantò magis corpori mifcetur & te
ritur, tantò magis corpus diruitur , & argentum
viuum attenuatur ac vinum fit. Cùm autem corpo
ra diligenter teritis , eaque , ut oportet , coquitis ,
refultat inde Ethelia , ignem non fugiens , omni
tinctura apta , quæ omnia corpora confringit , fu
perat , & fpiritus omnes retinet ac colorat , cò quòd
Ethelia colorata omnia colorat. Et fcitote , quòd.
corpus non poteft tingere feipfum , nifi fpiritus oc
cultus extrahatur è ventre ejus , & fiat corpus & a
nima abfq; fpiritu [ qui eft fpiritualis tinctura , ex
quo etiam colores apparent ] non tingit , eò quòd
(piffum tenue non tingit, verùm tenue naturæ, quod
in corpus immutatur. Cùm autem corpus æris re
gitis : & ex eo tenuiffimum extrahitis , vertitur id
tenuiffimum in tincturam & colorat. Ideòque di
xit Sapiens : quòd æs , nifi priùs tingatur , non tin
git: & hæ due tincturæ funt , condenfum & hu
midum : condenfum jungitur humido : cò quòd
• fulphura fulphuribus continentur , gaudet natura ,
fua natura aduentantè , et naturam continet et fu
perat.
SENTENTIA XXV111.
ZENON : Video vos duo corpora junxiffe , quod
minimè fieri debet , propterea vobis dico filijs fapi
entiæ , quod oportet vos compofitum putreface
re per quadraginta dies : deinde quinquies vafe fu
blimare : deinde ftercori ignis jungere et coquere ,
et colores qui fubinde apparent , funt hujufmodi.
Prima die apparet color niger citrinus : fecunda ,
niger rubeus : tertia , croceus ferico fimilis : quar
ta , perfectus color apparet , numo vulgi fimilis ;
et eft Yxir. compofitum ex humido et ficco , in
variabili tingens tinctura. Et fcitote quòd corpus
dicitur in quo aurum eft. Elixir autem componen
tes , cavete ne feftinanter fpiritum extrahatis , for
taffe enim moreretur : extrahite autem ipfum , ut
elixir noftrum , hoc eft , ut venenum : et remane
bit anima , id eft , tinctura ex multis extracta rebus,
et numis impofita. Hæc igitur tinctura eft vita ijs
quibus jungitur : detrimentum autem et mors cor
poribus à quibus extrahitur. Atque ob id dixêre Sa
pientes , inter ipfos effe libidinem tanquam inter
2
marem et fæminam : et qui naturas horum novit ,
prolixitatem deco&tionis et compofitionis patien
ter fert, et lucrum accipit.
, caventes ne fugiant : & tunc veneramini regem , &
SENTENTIA XXIX.
CHAMBAR : Notandum eft , venerabilis Tur
ba , quòd invidi lapidem antimonium nuncupâ
runt , ipfumque jufferunt regi , donec corufcan's fi
at , & ut marmor fplendens , & commiſcetur ace
to , & regitur donec aqua fiat : deinde congela
tur , fitque lapis corufcans , fplendorem habens
ut marmor , quém ubi videritis, jubeo regere do
nec rubeus fiat , eò quòd dum coquitur donec di
ruatur , & terra fiat , in rubeum vertitur colorem ,
& hoc ubi videritis , reiterate , coquite & imbuite ,
quoufque colorem inducat prædictum , & aurum
fiat : deinde iterate eum , & fiet aurum Tyrij colo
ris. Oportet igitur vos , cum videritis fic lapidem
corufcantem , eum confringere , & in terram ver
tere , donec concipiat aliquid ruboris , & tunc ali
quantulum aquæ accipietis , [ quam antea vos juffe
runt dividere in duas partes ] & arenam multoties
imbuetis , quoufque colores occulti in ea vobisap
pareant: & fi eam benè rexeritis, videbitis colores :
fin minus, fruftrabimini. Refpicite ergo qualiter fa
ciatis amplexari paria. Mafculus enim fuam ample
xatus conjugem , velociter in ejus corpus tranfit ; &
liquefacit ipfum , congelat , diruit & confringit : &
deinceps rubor non moritur, & fihoc efficiatis abf
que pondere, mors eveniet.Facite ergo in liquefaci
endo ignem levem, congelando intenfiorem , & im
buite ipfum, donec colores appareant.
SENTENTIA XXX
CUSTOS ait : Miror Turba fapientum ,detanta vi
hujus aquæ, quæ cùm introit corpus , vertit iplum in
terram,deinde in puluerem: quem fi vultis experiri
an fit perfectus, manu accipite , & fi eft quafi impal
pabilis, optimus eft: fin autem, iterate ipfum coquen
do donec perficiatur. Et fciatis quòd fi aliud quam æs
noftrum acceperitis, & aqua noftra eum rexeritis, ni
hil efficietis . Contrà autem fi æs noftrum aqua noftra
rexeritis, omnia prædicta invenietis . Coquite ipfum
ergo leni igne, & fiet lapis numofus, de quo Sapien
tes dixê e, quòd Natura naturâ lætatur propter pro
pinquitatem, quam habent inter fehæc duo corpora
cum aqua permanente. Horum igitur duorumuna
eft natura, inter quæ propinquitas eft mixta , quæ fi
noneffet , non ita citò commifcerentur , nec conti
nerent ſe invicem , nec unum fierent.
SENTENTIA XXX i.
DIAMEDES ait : Scitote viri Sapientes , quòd ex
homine non nafcitur nifi homo, nec ex brutis nifi fu
umfimile.Atque ob id dico, quòd Natura non emen
datur nifi in fua natura, ac proinde venerabili utimi
ni natura: ex ea namque erumpit ars, & non exalia :
& nifi eam capiatis & regatis , nihil habebitis . Con
jungite ergo mafculum fervi rubei, fuæ odoriferæ u
xori, &juncti artem gignent, quibus nolite introdu
cere alienum, nec puluerem, nec aliam rem , fufficiat
vobis conceptio , & verus filius nafcetur. O quàm
preciofiffima eft fervi illius rubei natura , fine qua
tegimen conftare non poteft.
SENTENTIA XXX 11.
BASSEN inquit : Introducite Citrinum cum fua
uxore poft conjugium in balneum, & ne incendatis
balneum plurimum , ne fenfu & motu priventur. Su
bire facite balneum , quoufque corpus & color co
rum unum quid fiant. Deinde reddite ei fudorem fu
um, ac iterum necidate, requiemque ei conftituite ,
fuam uxorem, & nolite eos comburere nimio igne:
fed eos regite,donec nigri fiant : deinde albi , pòít
rubei , ultimò fiant venenum tingens.
SENTENTIA XXXIII.
NEPHITVS ait: Breviter dico vobis,artis invefti
gatores, quod Corfufle fit caput hujus operis , non
initium : verùm poft complexum ritè ita vocatur.
Quapropter Corfufle eft totum compofitum , quod
oportet fepties affari , & tunc omne corpus tingit ,
& vocatur numus , æris flos vel auri , aut ferri flos ,
etiam plumbum , ftannum , & mille nominib. à
Philofophis nominatur.
SENTENTIA XXXIV.
BONELLUS ait : Cuncta quæ viuunt , Deo fic
volente , etiam moriuntur : propterea illa natura ,
cui humiditas adempta eft , cùm per noctes dimitti
tur
 Lib. II. Sect. II.
tur, mortuo fimilis eft , & tum illa natura igne indi-
get, quoufque fpiritus corporis illius revertatur : &
tunc fit puluis mortuo fimilis in fuo tumulo. Hoc
peracto , reddit Deus fpiritum & animamfibi , &
omniliberat infirmitate, confortat eam & emendat.
Oportet igitur naturam illam comburere abfque
timore, donec cinis fiat : qui cinis aptus fit recipere
fpiritum & humorem fuum , donec vertatur in pul- preciofiorem, & etiam hoc dicto multos fefellerunt,
cherrimum colorem, qui omnia vincit & fuperat : && tamen verum dixerunt. Ars enim duabus aget
fiipfum regeritis fubtiliter, multa ab co procedent, naturis , quia non fit preciofum abfq; vili , neque
cò quòd as ut homo corpus habet, & fpiritum ho- vile abfque preciofo. Quapropter oportet vos di
minis. Spiratio ex aëre eft,fimiliter as humore infpi-
1ato vitam fufcipit & multiplicatur & augmentatur,
ut cæteræ res. Atque ob id dixere Philofophi, quòd
as cùm comburitur , fit melius quàm fuerat. Præte-
rea as hoc noftrum cum comburitur,fit aqua : dein-
de quantò magis coquitur, tantò magis infpiffatur,
& lapis fit omni metallo fupereminens: poftcafran-
gitur, imbuitur, ac igne intentiori affatur, quoufque
coleretur, & fiat fanguini fimilis , & tunc nummus
imponitur , & tingit as in aurum. Nonne videtis
quòd ex fanguine (permanon fit, nifi coquatur dili-
genter ? idipfum fit in operefperma fiat noftro, nifi
fpirituale , non exit ex eo tinctura.
SENTENTIA
XXXV.
NICARUS Iubco pofteros aurum accipere , &
quod volunt, multiplicare & renovare : deinde in
duaspartes aquam dividere : exuna oportet æs no
ftrum comburere. Hoc enimas in hac aqua folutum
dicetur Fermentum auri: & fi benè eum rexeritis
fiet aqua, quæ coquendo congelabitur, & tunc ap
parebit rubor. Hunc ergo ruboremfepties imbuetis
aqua, aut donec totam fuam bibat aquam : coquire
demum donec deficcetur, & in terram vertatur ari
dam : deinde accenfo ponatis igne ad quadraginta
dies, & putrefcet , eiusque colores apparebunt.
SENTENTIA XXXVI.
BARSENITES: Quæ dicta funt fuperiùs, reiterare
oportet. Accipite ergo Corfufle, quæ rubigini æris
fimilis eft, & vituli urina coquite, quoufque Corfufle
natura vertatur.In ventre namque Corlufle natura
vera occulta eft & hæc vera natura eft fpiritus ille
tingens, quem habuit ab aqua permanente nummo
fa & corulcante. Extrahitur autem ita : terite , &
aquæ fepties imponite , donec totum bibat humo
rem , & vim recipiat imminentem adverfus pu
gnam ignis, & tunc rubigo nuncupatur. Diligenter
ergo putrefacite , quoufque pulvis fiat fpiritualis in
colore ficci fanguinis, quem colorem potentia ignis
introducat , donec invariabili colore induatur,
SENTENTIA XXXVII.
ZEUNON : Dicta Aegyptiorum nos in errorem
introducunt. Quod quærimus publicè , minimo
precio venditur, & finofceretur ne tantillum vende
rent mercatores.Hoc autem utile & abie& tumPhilo
fophi honoraverut, omnibusq; nominibus nomina
verunt: & dixêre quòd fit lapis & non lapis,fit gum
ma Scotia : atque ob id huius venenivim celaverunt
Philofophi , quia in eo eft fpiritus quem quæritis
qui tingit,vivificat, falutem & animam dat corpori
bus. Et vos , nifi hoc corpus teratis, diruatis, imbua
tis, ac diligenter regatis, donec fuam pinguedinem
extrahatis, & faciatis tenuem fpiritum impalpabi
lem, in vanum laboratis. Atq;ob id dixêre Sapien
tes , nifi corpora vertatis in non corpora , & in
corporea faciatis corporea , nondum operis hujus
inveniftis principium. Fiunt autem corpora incor
Subfect. I.
487
porca , cùm Ethelia teritur quoufque fit puluis : &
hic puluis non fit nifi fortiffima decoctione, & con-
tritione continua, & fit igne , non manibus , cum
imbibitione , putrefactione , & Ethelia. Et Sapien
tes cùm in hac arte dixerunt , quòd natura eft uti
lis, & paruo venditur, fecêre vulgus errare. Dixe
runt etiam , Naturam fuam naturis omnibus effe
&a majorum fequi , qui dixerunt : Nihil aliud ex
pedit vobis quam aquam & vaporem fublimare ,
quod fiet cùm videritis illas duas naturas purifica
tas aquam fieri , totumque corpus Magnefiæ in
aquam liquefactum . Tunc certè omnia vapor fa
&a funt , & rectè : tum enim vapor continet
fuum compar. Quare Philofophi utrumq; vapo
rem nominaverunt , eò quòd uterq; in decoctio
ne jungitur , & unum alterum continet , & fuge 1
re non permittit : ergo permanentia fiunt.Nam na
tura occulta in corpore congelatur , & color eius
variatur , fuamq; naturam exuit , & mancipatur
ne fugiat. Nigredo verò fi apparet, eft ex ægritu
dine , & in putrefactione moritur, & fit rubigo : &
tunc jure naturæ non fugit , cò quòd dimifit fuge
fervitutem , & libera facta eft natura , fuum confe
quens conjugem , cum ornans (uo colore & deco
re : non quemadmodum antea fecerat , fed fumpto
nummo aureo cum viuificat & hanc naturam , Spiri
tum & animam Philofophi appellauerunt. Infu
per dixerunt , fpiritum humidum effe nigrum coin
quinatione carentem : & ficuti in homine eft hu
miditas & ficcitas,ficin opere noftro nihil aliud eft
quàm vapor & aqua. Propterea dixerunt antiqui ,
opus ex duobus effe, & hæc duo juncta , nonnul
li vocârunt compofitum , eò quòd illa duo qua
tuor funt: ineft enim ficcitas & humiditas , fpiri
tus & vapor.
SENTENTIA XXXVIII.
ASSOTES ait : Dico vobis , quòd nifi fublime
tis res in initio coquendi , abfq; manuum contri
tione, donec aqua omnia fiant , nondum opus in
veniftis. Et fcitote , quòd aliquando vocant Aes
Arenam , aliàs etiam lapidem , & in toto regimi
ne nominavariant : tamen natura & humiditas fiunt
aqua, & deinde lapis, fi benè commifceantur : quia
quod leue & fpirituale eft , furfum, fublimatur :
quod verò ponderofum & fpiffum, deorfum in vafe
remanet. Hæc autem eft contritio Philofophorum,
quæ fit decoctione , non manu. Et fcitote , quòd
nifi omnia in puluerem vertatis , nondum con
triviftis. Coquite ergo quoufque conteratur , &
puluis fiat.
SENTENTIA XX XIX.
AGADMON : Coquite as, donec lene corpus fiat
& impalpabile, ac fuo vafi imponite : deinde quin
quies vel fepties fublimate, donec aqua defcendat,
fcientes, quòd cùm aqua puluis fit , diligenter con
tritum eft. Quòd fi dubitatis , quomodo aqua pul
uis fiat , fcitote quòd intentio Philofophorum eft ,
ut corpus, quod non erat aqua , antequam in aquam
caderet , fimul cum aqua fiat aqua , & aqua aquæ
mifceatur, & fiant unum. Sciendum præterea, quòd
nifi utrumque in aquam vertatis , ad opus precio
fum non pervenietis : oportet enim corpus flamma
ignis occupatum , ut diruatur & debile fiat , cùm
aqua in aqua eft , donec fiat totum aqua. Ignati
Sf 4 autem
 Bibliotheca Chemica Curiofa
488

autem cùm audiunt nomen aquæ,putant aquam nu fua aqua congelare , donec fua abftrahatur natura
bis effe : quòd fi libros noftros legerent , fcirent occulta . Et hoc voluit Maria, cùm dixit : Sulphura
utiq;aquam effe permanentem, quæ abfquefuo com fulphuribus continentur , & humor fimiliter à fuo
pari , cum quo facta eft unum , permanens effe non humore, eò quòd ex fulphure fulphuri mixto reful
poffet.Hæc autem eft aqua quam Philofophi Aquam tat, maximum fit opus. Iubeo autem vos ipfum ſul
auri nuncupavêre , ignem , venenum bonum , mul phur rore & Sole regere , donec optatum eveniat.
torum nominum arenam , quam Hermes ablui juf Scietis autem quòd dealbare duplex eft,ficuti & ru
fit multoties , ut Solis nigredo abluatur, quam info beum facere unum in contritione , aliud in deco
lutione corporis acceperat.Et fcitote,nifi hoc meum &ione. Cavete infuper , ne ab aquis ea feparetis ,
corpus carens fpiritu capiatis , quod vultis minimè quò minùs pereat anima & corpus, quæ in vaſe ſunt.
confequemini , eò quòd alienum quicquam opus SENTENTIA XLII.
non ingreditur , nec quippiam , nifi quod eft fyn
cerum. Quare omnem pluralitatem dimittite:Na EFISTES Animaduertite , filii do&rinæ ,
tura enim una re eft contenta , & qui eam ignorat, quid Hermes Philofophorum caput dixerit , cùm
peribit. docuit naturas commifcere. Dixit enim : Accipite
SENTENTIA X L. lapidem auri , & cum humore commifcete , ( qui eft
aqua permanens ) fuoque vafi imponite fupra levem
BONELLUS : Doctrinæ filii commifcentes calore,donecliquefiat : deinde dimittite, donec are
Magneſiam, vafi fuo imponite, & os diligenter clau fcat, &jaqua cum arena fe invicem contineant: tunc
dite , & lenicoquite igne , quoufq; liquefiat, & in fiat ignis intenfior, donec prorfus arefcat , & terra
aquam vertatur : calore enim aquæ facilè totum fiat, & erit arcani initium. Hoc autem multoties fa
aqua fiet. Videntes autem nigredinem aquæ immi cite, donec pereant aquæ partes duæ, & colores vo
nere, fciatis quòd corpus iam liquefa&tum eft. Ite bis appareant. Et fcitote , quòd dealbatio non fit nifi
rum fuo imponite vali , & 40. coquite diebus, quo decoctione, atque ob eam caufam repetitur conte
ufq;& aceti & mellis bibat humorem. Quidam au rendo & imbuendo frequentiffime. Jubeo autein ne
tem detegunt vas fingulis feptem diebus , vel de fimul aquam fundatis,ne Yxir fubmergatur: fed pau
cem: fed ultima perfectio in quadragefimo die,tunc latim infundite, terite , deficcate,& hoc fæpiùs faci
perfcctè ebibet humorem decoctionis abluite igi te, donec fiant aqua.Et dixerunt Philofophi: limitata
tur ipfam , & nigredine private , quoufque lapis fiat aqua dimittite,donec figatur deortum, hoc eft, are
tactu ficcus.Propterea dixerunt Philofophi : Abluite fcente humore, & in puluerem verto in fuo vaſe vi
Magnefiam aqua dulci, & diligenter coquite, donec treo 40. dies dimittite , donec varios adferat colo
terra fiat, & humor pereat, & tunc Aes nuncupatur. res, hoc regimine corpora fiunt ſpiritus,& ſpiritus
Acetum acerrimum ei imponite, ipfoque aceto aceto calidi fiunt , tingunt.
imbui dimittite , & erit noftrum æs quod aqua ablui
SENTENTIA XLIII.
permanente Philofophi jufsére.Præterea dixerunt:
Dividatis venenum in duas partes quarum una cor ADMION inquit: Non poteftis , Viri pruden
pus imbuite, altera verò putrefacite , fcientes quòd tes , ad utilitatem artis pervenire, fine prolixo re
totum opus & regimen non fit nifi cum aqua : quia gimine & continuo. Qui ergo patiens eft in regimi
quod quærimus unum eft; & nifi fit res hæc una , ne,
ne , ingredietur artem : qui verò non , noftras non
quæ eam emendat, quod quærimus non fiet.Opor legat fententias , quia illi inferent damnum le& tæ.
tet ergo nos neceffaria illi exhibere, ut tandemfiat Ideoque Magifter dixit: Qui laborat in libris noftris
tinctura , quæ fi non confequitur , reiterate. legendis, eifque vacat , nec variis eft implicitus co

SENTENTIA XLI. gitation bus. Deumque precatur , in regno regna

CRANSES : Sapientes, accipite as noftrum, &
cum prima parte aquæ fuo imponite vafi,& coquite
quadraginta diebus , ac ab omni immunditia mun
date, ac coquite , donec peragantur dies , & lapis
fiat fine humore. Deinde coquite, donec remaneat
fex , poftea abluite aqua : abiumpta aqua dimittite,
ut putrefcat in fuo vale donec videatis quod quæri
tis. Vocauerunt autem Philofophi hoc compofitum
in nigredinem converfum , SATIS NIGRUM ,
& dixerunt : Regite ipfum aceto & nigro : quod ve
rò remanet , fi dealbatur, SATIS ALBUM di
xerunt , & jufferunt , ut aqua regatur permanente:
quod vocârunt , SATIS RVBEVM , jufferunt
ut aqua & igne regatur , donec rubeum fiat. Vocâ
runt autem eam ob caufam hoc nomine , propter
colorum varietatem. In opere autem non eft varie
tas rerum , nec multitudo , aut contrarietas : fed
tantum oportet æs nigrum album facere , deinde
rubeum.Veri Philofophi nullam aliam intentionem
habuêre, nec aliud docuêre, quàm ut Yxir liquefiat,
conteratur & coquatur,eoufque dum lapis fiat mar
mori fimilis ; atq; ob id dixêre Philofophi: Coquite
ipfum vapore, donec lapis fiat corufcans , fplendo
rem habens : hoc ubi videritis , maximum habetis
arcanum. Oportet autem hoc ipfum terere , & aqua
abluere fepties permanente : deinde contritum in
bit , donec morietur. Quod enim quæritur, non eft
parui precii , fed eft donum Dei , ob id patientia
&labore opus eft. Videmus enim , qui arbores in
ferit, tempore fructus fperat, qui feminat, poft men
fes metit.Spectate ergo , & difcite commifcere, co
quere, fimulare, affare, calefacere,dealbare,terere,
æquare Etheliam , & rubiginem facere ac demum
tingere. Hæc plura funt nomina, regimen tamen
unum eft : fed decoctio eft continua ob quam reite
rârunt fæpè, ut teratur compofitum , & coquatur ju
giter , neque laboris vos tædeat.Finis autem eft , ut
complexiones aptetis : deinde multipliciter coqua
tis , decoctiones imbuatis , & eoufque coquatis,do
nec fpiritus fiant impalpabiles. Et videatis Yxir ve
ftitum vefte regia , & in colorem Tyrium verſum ,
tunc dicta Philofophorum intelligetis.
SENTENTIA XLIV.
LARGUS ait : As , de quo primi dixêre , non
eft æs, nec ftannum vulgi : verùm corpus noftrum,
quod oportet corpori Magnefiæ admifceri , ut co
quatur & teratur abfque tædio , donec lapis fiat :
deinde lapisille in vale teritur aqua nitri,& liquefit,
donec diruatur. Oportet autem vos habere aquam,
quæ quantò magis coquitur,tantò magis infpiffatur,
donec acquirat rubiginem , quæ eft operis funda
mentum. Hanc coquite, & Ægyptiaco terite acero ,
SEN
 Lib . II. Sect. II. Subfect. I,
489

SENTENTIÀ XLV. busnominârunt : dicam autem ego vobis iam quid

fit : unum eft illud igneum : duo eft compofitum in
CADMON : Significo pofteris , quod rotun
eo, &tertium eftaqua fulphuris, qua abluitur & teri
dum, quod æs in quatuor conuertit, ex unaquaque tur , ac regitur unum, donec peragatur; & hoc eft,
re eft. Modus autem abftrahendi eft , ut ex aëre quod innuit Philofophus , cùm dixit : Argentum vi
accipiatur pars una , ex aqua permanente acci
vum , quod tingit aurum , eft argentum vivum Cam
piantur partes tres : deinde commifceantur & co bar nihilominus tamen Philofophi diftinguunt ,
quantur quoufq;infpiffentur , & unus fiat lapis , dé & dicunt : Aliquando eft Cambar , aliquando auri
quo Philofophi dixêre : Accipite de fyncero pigmentum, fed ita oportet intelligatis : Argentum
corpore partem , de aëre Magnefiæ tres : deinde
vivum Cambar, eft Magnefia : Argentum verò vi
commiſcète aceto recto mafculino terræ mix
vum feri, auripigmentum eftfulphur , quod afcendit
to , ac cooperi vas , & obferva quod in eo eft, &
de compofito mifto. Oportet igitur vos illud fpif
continuè coquite, donec terra fiat. fum commifcere veneno igneo , & putrefacere , ac
SENTENTIA XLVI. diligenter terere , quoufque fpiritus fiat : in altero
occulto fpiritu, & tunc fit tin&
tura , quæ tingit om
A SCANIUS : Cùm legimus in libris Philofophoru nia , quæ vultis.
quòd natura tantùm una eft , quæ omnia fuperat ,
SENTENTIA XLIX.
fcire oportet , quòd una & unum compofita funt.
Nonne videtis hominis compofitionem effe ex ani PLATO inquit: Oportet , cùm hæc diffoluuntur
ma & corpore ? fic oportet nos duo conjungere ; corpora, cavere ne comburantur, & eaabluere aqua
quam commixtionem Philofophi comparâruntcon marina, quoufq ; totum fal in dulcorem vertatur , &
jugibus: ex quorum amplexu refultat aqua aurea. 4 clarefcat , ac tingat. Et oportetunum tingens (pi
Sed hoc de fecundo Opere : de primo dicam pauca : ritum fieri , & alterum tinctum remanere non fu
Irritate bellum inter æs & argentum vivum, donec giens. Spiritus namque à corpore feparatus , & in
ad interitum veniant & corrumpantur:tunc æs con alterofpiritu occultatus , fecit utrumq; fugiens : de
cipiens argentum vivum coagulat ipfum.Argentum quo Sapientes dixerunt : Fugienti ianuam referate ,
verò vivum concipiens æs , congelatur in terram. ne fugam accipiat. Convertens namq; in ſe ſpiritum
Igitur pugnam irritate , arifque corpus diruite, do fulphureum , fibifimilem faciet , & uterq; fiet fu
nec puluis fiat. Maículum verò fœminæ ( que ex va giens , eò quòd facti funt aërei fpiritus : de quibus
pore fit J & argentum vivum conjungite , donec quoque Philofophi dixerunt : Non fugiebant cum
mafculus & fœmina fiant Etheel. Quienim per Ethe fugientibus : & tamen fugientes fa& ti funt : propte
el eos in fpiritum vertit : deinde rubeos facit, om rea reiteravére ea, & facti funt non fugientes , fed
ne corpus tingit , eò quòd cùm corpus diligenter fimulunum corpus , fimile corpori à quo abftracti
teritur , munda ex eo anima , fpiritualis ac fublimis fuerunt, dequo uno Sapientes dixerunt: Quòd tin
extrahitur , quæ omne corpus tingit , & eft fulphur gens & tin&tum vnum fa& ti funt, & hicfpiritus in alte
naturæ, quod variis nominibus nuncupatur. ro fpiritu occultatus eft humidus.Propterea oportet
SENTENTIA XLVII. vos non ignorare , quòd humidorum unus eft cali
dus, alterverò frigidus : & quamvis humidum frigi
DARDARIS : De regimine fuperque à vobis dum inconueniens fit humido calido, unum tamen
dictum eft : de conjun& tione igitur pauca dicam , fi efficiunt.Et propterea illa duo corpora prætulimus :
gnificans pofteritati , quòd non poffit abftrahi illa quiaiis totum opus peragimus , & corporea incor
Occulta anima , nifi per Etheliam , quæ corpora fa poreis regimus , donec incorporea corpora fiant ,
cit non corpora coquendi, continuitate , & Etheliæ ignem non fugientia : &tunc illa corpora meliora
Sublimatione.Infuper fcitote,quòd argentum vivum funt & preciofiora omnibus aliis corporibus. Acci
eft igneum , omne corpus comburens , magis quàm pite eaergo, quæ non fugiunt , & coniungite ea, &
ignis, & corpora mortificans , & quodcunq;corpus abluite corpora eorum cum incorporeo , donec in
ei commifcetur, teritur, & morti datur: corporibus corporeum corpus recipiat, non fugiens : & vertite
ergo diligenter contritis , & prout oportet, exalta terram , in aquam, in ignem , & ignem in aërem , &
tis, fit Ethelia natura, calorem nonfugiens, fed tin celate ignemin intimis aquæ terram verò in ventre
gens æs : & eft quod Sapientes antea dixerunt: quòd aëris, ac calidum mifcete humido, ficcum verò fri
figit argentum vivum , donec tingatur , quod tin gido , & habebitis magiſterium : ſcientes quòd Natu
&tum exiftens tingit. Prætereafcitote, quòd æris cor ra naturam fuperat , & Natura naturam vincit , ac
pus magneſia regitur , & argentum vivum habet Natura naturam continet.
quatuor in fe: tamen non habet effe, nifi in humi
SENTENTIA L
ditate, quæ aqua fulphuris dicitur, & quæ fulphura
continet.Sunt autem fulphura animæ occultæ in qua ACTOMANUS inquit : Philofophi de rubigine

tuor corporibus, quæ per fe extracta , feipfas invi
cem continent, & naturaliter iunguntur.Si enim oc
cultum , quod eft in ventre fulphuris aquâ regatis,
& bene mundetis, occultum obuiam naturæ fuælæ
tatur : fimiliter aqua fuo pari fed hæc quatuornon
tinguntur, verùm Quintum tingunt. Propterea di
xerunt Philofophi , quòd quatuor numi vulgi non
tingunt, nifi æs, quod as tinctum, poftea tingit nu
mos vulgi.
SENTENTIA XLVIII.
MOSIUS: Hoc unum, quod fæpe nominatum eft,
Philofophi multis nominibus nuncupaverunt : ali
quando duobus nominibus , quandoque etiam tri
frequentiffimè tractaverunt . Rubigo autem ficum
nomen eft non verum : dico tamen vobis, quòd ru
bigo fit fecundum opus, quod ex foloauro fit, atque
ob id Irudinem vocaverunt, quia in fulphureo auro
celatur, quemadmodum Irudo in aqua. Eft igitur
rubigo rubefactio in fecundo opere : in primo enim
rubiginem facere, eftdealbare opus, in quo Philofo
phi iufferunt poni auri florem , & aurum qualiter
SENTENTIA LI.
tatum eft, di
MUNDUS ait: De rubiginefatis tra&
cam igitur , de veneno. Venenum non eftcorpus , eò
quòd fubtiles fpiritus tenuem ipfum fpiritum fece
runt, & corpus tinxerunt, & in venenum verterint
quod
 Bibliotheca Chemica Curiofa
490
quod venenum Philofophi afferunt omnecorpustin
gere , atque ob id opinati funt , quòd qui aurum in
venenum vertit, is ad propofitum iam pervenit: qui
verò non , nihil efficit. Dico autem , quòd nifi igne
res attenuetis, quofq; illæ res ut fpiritus afcendant ,
nihil dum perfeciftis . Hic igitur eft fpiritus ignem
fugiens , & fumus ponderofus , qui dum corpus in
greditur, univerfum penetrat , & natura eo lætatur:
Atq; ob id dictum eft ; Accipite fpiritum nigrum ,
& co corpora diruite & cruciate , donec alteretur.
SENTENTIA LII.
PYTHAGORAS ait : Artis huius inveftigatores,
fcire oportet , quod Philofophi de continuatione
multipliciter tractavére. lubco ego autem vos, ut ar
gentum vivum corpore Magnefiæ conftringere fa
ciatis vel corpus chuhul ,vel fputum Lunæ, velful
phur incombuftibile , vel calcem affatam , vel alu
men, quod eft ex pomis, ut fcitis. Quòd fi cuilibet
iftorum effet fingulare regimen, non dixiffem utfci
tis. Intelligite ergo, quòd ex fulphure & calce,& alu
mine, quod eft ex pomis , & chuhul fit. Omne il
lud nihil aliud eft , quam aqua fulphuris. Etfcitote ,
quòd Magnefia cumargento vivo mifcetur , & ful
phura invicem fequuntur. Non igitur oportet vos
illam dimittere Magnefiam abfque argento vivo.
Cùm etenim componitur, fortiffima compofitio no
minatur, quæ eft una ex decem, de quibus Philofo
phitra&
tauére. Infuper fciatis, quòd cum magnefia
cum argento vivo dealbatur, oportet vos in eam a
quam albam congelare, & cùm rubificatur , rubeam
quoq ; aquam congelare. Nam quòd Philofophi di
xerunt infuis libris : non eft unum regimen. Prima
enim congelatio ftagni eft, æris & plumbi : fecun
da eft fulphuris & aquæ eius, & totum compofitum
hoc non emitur, nec aliud quicquam eft , quàm va
por & aqua: & regimen eius nihil aliud , quàm fu
blimatio argenti viui, & unio cum corpore Magne
fiæ. Ac proinde dixerunt , quòd fulphuris aqua
munda , ex folo eft fulphure , & nullum fulphur fit
abfque fuæ calcis, argentique vivi & fulphuris aqua.
SENTENTIA LIII.
BELLUS : Decompofitione multa tractata funt:
cópofitio autem & contactus unum quid funt. Accipi
te ergo ex altera compofitione partem , & partem
ex auri fermento , eifque mundam fulphuris im
ponite aquam, & habebitis patens arcanum , quod
omne corpus tingit. Sed interim eft notandum,
quod aqua munda quæ exfulphure eft,nó eft ex folo
fulphure, verùm ex pluribus compofita rebus , quæ
unum fulphur efficiunt. Fit autem talis compofitio
in hunc modum: Mifcete pugnans in igne non pu
gnanti , conjuncta namque in igne conuenienter
præliantur,& amicitia fitconftans . Et hoc innuerunt
Philofophi, cùm dixerunt : In deco& tione parum ful
phuris multa comburit dura corpora, & humor, qui
relinquitur , humida pix, balfamumgummi , &c. no
minatur.Verùm hoc arcanum eft, quod aperiam vo
bis. Hoc arcanum ex duabus procedit compofitio
nibus : fulphuris fcilicet & Magnefiæ. Et Philofophi
hoc compofitum in unum reda& tum, Aquam nomi
naverunt , & fputum boletorum , fpiffum auri. In
argentum veròvivum redu& tum , vocaverunt Sul
phuris aquam. Sulphur autem cùm fulphur continet,
dicunt ignem effe venenum , quod eft patens arca
num ,proveniens ab iis, quos noftis.
SENTENTIA LIV.
PANDULPHUS : Iubeo ut argentum vivum ex
Cambar capiatis,& eum in tabernaculis fublimetis
eft enim alterum fulphur , de quo anteadictum eft :
& fic fulphur fulphuri mifcebitur, & multa ex eopro
cedent opera: Eo autem fublimato , procedet illud
argentum vivum à Cambar, quod Ethelia , auripi
gmentum, Zendrio, Ebfemech, Magneſia, Chuhul,
& multis aliis nominibus nuncupatur: de quo Philo
fophi dixerunt , quòd natura in fuo ventre erat oc
culta. Recto autem illo ( quoniam omnium decem
ft perfectio fuo regimine, mox coveniens apparet
eius alba natura,nec in eo umbra ulla apparet:tunc
Sapientes vocârunt plumbú ex Ebmich , Magnefia
Martech, & æs album. Quod ubi verè dealbatum eft,
umbra caret, & omni nigredine: & fua dimifit cor
pora fpiffa & ponderofa, nullum corpus penetran→
tia, & fimul cum eo mundus fpiritus humidusalcen
dit , qui fpiritus tinctura eft. Ideòque Sapientes di
xêre : as animam & corpus habere , anima autem
ejus eft fpiritus : corpus verò fpiffum: Id igitur fpif
fum oportet vos diruere, quoufq; ejus fpiffum fpi
ritum extrahatis, ex eo tingentem, extractum levi
fulphure mifcete , & peragetis propofitum .
SENTENTIA LV.
MORFOLEUS : Oportet , Sapientes viri ,
lento igne primùm humiditatem comburi,ut exem
plo nobis monftratur in generatione pulli:& ubi au
gmentatur ignis, vas undique obturetur , ne corpus
aris , & fpiritus eius fugiens extrahatur; & hoc in
nuerunt Sapientes, cùm dixerunt : Accipite argen
tum vivum ex æris flore , quem fcilicet aris florem,
noftri aquam dixerunt, & igneum venenum ab ho
minibus extractum. Et iterum dixerunt : Cùm om
nia unum fiunt , facta funt corporea incorporea, &
è converfo. Præterea dixerunt, quòd omne corpus
diffoluitur cum eodé fpiritu , cui eft mixtum: & quòd
omnis fpiritus à corpore alteratur & coloratur , in
quo confiftit color tingens. Benedictum ergo fit no .
men eius , qui electos fuos docuit corpus in fpiri
tum vertere : qui fpiritus calorem habet incorrupti
bilem , & quòd fulphur fugiens extiterat, factum eft
fulphur incombuftibile. Scitote infuper , doctrinæ
filii , quòd qui poteft fpiritum fugientem rubeum
facere corpore fibi conjun&o:deinde ex illo corpo
re & fpiritum tenuem naturam in ejus ventre oc
cultam extrahere ingenio fubtili , invenit opus. Et
notate quòd prolixitate coquendi tingit corpus, &
hoc dixerunt Philofophi dicentes: Quòd rebus for
tis, fiunt tin&u
titer contritis, & igne diligenter co&
ræ fixæ , & quicquid in libris fuis occultè narrave
runt, argentum vivum fignificare voluerunt : quod
aliquando dicitur aqua fulphuris , aliquando plum
bum, aliquando etiam numus.
SENTENTIA LVI.
YSIMIDRUS : De æris regimine & hu
midi fpiritus fatis fuperque tractatum eft,abfoluam
quod eft omiffum. Sciendum itaq ; eft, quòd Phi
lofophi multa nomina pofuerunt, & quòd aliquan
dodicitur aquaEthelia , de quafuperius dictum eſt,
quæ aqua cùm dealbatur , albificat & tingit. Ac vo
catur ab eis flos auri, & antequam tingat & adhunc
finem perveniat, vocatur æs. Cum verò quatuor re
bus, quas Sapientes vrinas fermentatas vocaverunt,
conjungitur , vocant eam Cor,& colle auri , & no
mina iftaficta funt: tamen vera & unum folum figni
ficant , fcilicet argentum vivum ab hominibus ex
tractum , ex quo & cum quo omnia fiunt , & di
citur effeaqua mundana,quæ oma m umbram de
let. Et
}

Lib . II. Sect. II. Subfect. I.

491
let. Et fciendum quòd cùm dealbatur hoc argentum fulphuri coniun&
ta eft, vitreo vafi igni imponite , &
vivum ab hominibus extractum , efficitur fulphur, coquite,donecCambar fiat, & peragat arcanum quod
quod àfulphure continetur , & eft venenum quod quæritis. Coquite ergo, & non pigeat vos reiterare:
marmori fplendenti affimilatur, & hoc vocaverunt tota enim perfectio fulphuris in deco& tione tabula
Philofophi Etheliam , & Auripigmentum, & San confifit . Coquatur igitur,quoufque fiat rubigo. Om
darich, ex quo tinctura & fpiritus mundus lento ig nes quidem Philofophidixerunt : quod qui rubigi
ne afcendit , & ex quo fios fublimatur . Et hoc to nem in venenum aureum poteft convertere , opus
tum fecretum nihil aliud eft, quàm argentum vivum peragit ; fin autem in vanum laborat.
ab hominibus extractum, id eft, per homines. Por
rò fciendum eft, quòd arcanum æs dealbare non po SENTENTIA LX.
terit,donecfuerit in priore opere dealbatum.Notan
dum eft etiam, quòd hoc fulphur confuevit fugere: & PITHEM : Dico quod cùm Magifter deaqua ifta
cumfua fpiffa figit corpora , & fublimatur ficut va primò tractaffet : poftea in fine fuilibri loqui voluit
por, oportet eum alio modo , • argento vivo fui ge de fermento auri. Quare mirum eft , cur invidi fi
neris retineri, & fugam cohiberi : & hoc eft quod nem ante principium in fuis tractatibus pofuerunt,
dixerunt Philofophi , fcil. quòd fulphura fulphurib. præcipiendo in auri fermento, aquam fulphuris
continentur.Et non dubitetis, quia fulphura fugiunt, mundam cum aliquantulo gummæ commifceri.
nifi argento vivo fui generis retineantur : & non Præterea putrefactionem omiferunt , de qua pau
credatis , quòd figat corpora, & poftea fugiat. Philo ca dicam . Putrefactio non fit abfque humido &
fophorum intentio innuit : ut argentum vivum al ficco , & ex utroque nafcitur operis principium,
bum vel rubeum fulphuri fui generis mifceatur, & licet in tres partes invidi hoc opus diviferunt.
proculdubio non fugiet. Argentum ergo vivum, ar :
gento vivo fui generis iungite : quo peracto maxi SENTENTIA LX 1.
mum habetis arcanum. Eius confectio ex eius gum
ma & floribus lento igne coctis conftat; & hoc eft CONSTANS : Quid nobis cum invidis & eo
acetum, fal , & nitruin, & Muchal , cùm eft factum rum tractatibus ? Certum quippe eft , hoc opus
tubeum, & quodlibet elementum in numo noftro quatuor habere naturas , quæ funt ignis , aqua;
confiftens,verfum eft in rubiginem . aër & terra : quæ nifi habeantur, nihil unquam
SENTENTIA LVII. generatur , nec quicquam abfoluitur in arte. Iun
gite ergo ficcum humido, hoc eft , terram & aquami
OBSEMEGANVS : Dico quòd invidi totam ar & coquite igne & aëre , quoufq; fpiritus in anima
tem hanc nominum multitudine vaftaverunt : ars ta deficcetur , fcientes quòd tenue tingens fumit virtu
men eft, fecundùm quam iufsêre Philofophi aurum tem ex tenuiffima terræ, aëris & aquæ parte,& exfic
numofum facere, & eum calcinare,fublimare, figere, catur. Hic enim eft modus operis noftri, ut omnia
terere,dealbare,cogulare, coquere, & in rubeu ver in terram vertantur. Nolite ergo res multiplicare !
tere :& vocaveruntEtheliam ignem, & vas cribrum, inuidiquidem cas multiplicaverunt , & varia def
aquam fulphuris, copulam : & hoctotum nihil aliud cripferunt regimina, ut inquifitores fallerent, & affi
eft, quam contritio & dealbatio.Præterea dico, quòd mulaverunt hoc opus ficco , omni lapidi & metallo,
argentum vivum apud vifum album eft. Cùm autem pellibus animalium, omni reptili & volatili. Vos au
fumus ei advenit; vertitur in rubeum, & fit Cambar, tem fcitote, quòd corpora corporibus tinguntur ,
hoc eſt, venenum, & hoc innuerunt Philofophi , di & corpora corporibus figuntur,& quod Philofophus
centes : quòd natura plumbifacilè convertitur : pro dixit: inarte eft argentum vivum de Cambar , & in
pterea fæpenumerò reiteraverunt hoc verbum con numis eft argentum vivum de mafculo, & nihil aliud
terere, ut multis modis monftrarent fpiritus in vafe curate, quoniam non funt nifi hæc duo argenta viva
occultos abftrahere, & qua impofita,phibere ne com
burantur, alias ignis ipfos facilè comburit. Sed aqua SENTENTIA LX 11.
appofita, quantò plus flamma eos invadit , tanto
plus in vifceribus aqua penetrat,& prohibet,ne flam ASTRATVS : Qui veritatem vult affequi, capiat
ma comburantur. Atque ob id etiam antiqui multa Solis humorem & fpiritum Lunæ, veritatem dico,
tractaverunt de ſublimatione, quia nifi rès igne for nec adverfa adfero : Numos enim quos Philofophi
titer conteratur , Ethelia non afcendet, quod voluit capere iufferunt , numi Hermetis funt , de quibus
Hermes innuere , cùm dixit : Cribrate res quas no partem fumi iuffit , & ex ære Philofophorum par
ftis, & altiùs liquefacite . tem, & mumis mifcere ac vafi imponere, obftructo
SENTENTIA LVIII. diligenter ore, & coquere feptem diebus , & tunc
vertituræ in numos. Coquatur ergo iterum, & non
ARZOCH ait : Nifi res igne conterantur , Ethe tædeat vos decoctionis : poftea aperiatur vás, &
lia non afcendet, & ea non afcendente nihil facitis. invenietur nigredo, quæ abfumpta apparebit albe
Videtis enim quod ventus meridiei plurimus cùm do nobiliffima. Poftea ponatur in locum fuum , &
exhalatur, nubes fublimari facit , marisque vapores iterum coquatur, donec lapilli in ficcum vertantur,
clevat,hoc eft vas, & tefta, in qua eft fulphur incom poftea coquaturigne fortiori, quoufque lapis durior
buftibile. Moneo autem vos, ut argentum vivum, fiat & confringatur,ac in cinerem vertatur. O quàm
quod ex pluribus eft confectum , congelatis , ut preciofus eft cinis ille ! Viri Sapientes, intelligite il
duo tria fiant , & quatuor unum , ac duo unum. lud : Aquæ fuæ iterum coquite , donec liquefiat:
SENTENTIA LIX: poftea coquite ipfum , & imbuite ipfum cum aqua
permanente , donec compofitio dulcis & fuavis ac
ANAXAGORAS : Accipite combuftum fugiens, rubea appareat, poftea imbuite donec humida fiat
corpore carens, & incorporate eum. Deinde fumite demum coquite igne fortiori, & ut dictum eft , os
ponderofum , fumum habens , habile ad bibendum, vafis claudite.Hoc eft regimen quo corpora fugien
hoc eft, ut rem clarius exponam : hoc combuftum tia non fugientia fient , & fpiritus in corpora , &
fugiens, & ad bibendumiciens , eft Ethelia, que cùm corpora in fpiritus vertentur , ac fe invicem ne
Яentur,
 a
othec
7 Bibli Chem
492
Яentur, ac ultimò fient corpora fpiritus, animan
habentes & tingentes ac germinantes.Quapropter
diligenti opera as dealbate aqua permanente , do
nec accidat ei rubigo , & congeletur , fiatq; corpus
Magnefiæ : deinde coquite donec totum corpus
confringatur , & ita fugiens vertetur in cinerem ,
& efficietur æs umbra carens , & tinctura Philo
fophorum.
SENTENTIA LXIII.
ANASTRATVS : Dico vobis quòd hoc fecretum
invidi variè depinxerunt, aliquando in membra, in
phyficam ratiocinationem , Aftronomiam : & inter
dum affimilaverunt arboribus, metallis , & vapori
bus acreptilibus : & quantò plus poterunt , ipfa no
mina multiplicaverunt . Ego verò vobis dico, fumite
ferrum ,facite inde laminas , poftea afpergite eas
veneno, & ponite in vas, cuius os bene occludatur ,
& cavete humorem multiplicate. Vel ponatis ipfum
ficcum, & facite ficcum maffam fortem , fcientes
quòd fi aquam maffæ multiplicaveritis , non conti
nebiteam , neq; bene ardebit in camino : & fi nimis
ficcaveritis, non conjungetur, nec coquetur. Exfic
cate ergo eam , & in vafe fuo ponite cuius os firmi
ter claudatur, & poftea fiat ignis carbonum defuper
per dies aliquot : deinde aperiatur vas , & invenie
tis in eo, & etiam in coopertorio vafis nodos parvu
los, & hoc eftquod ignefibi miniftrato , acetum fur
git in altum. Eius namque natura fpiritualis eft, quia
furfum afcendit : & ideo moneo vos , ut per fe te
neatis eam: tribus enim deco& tionibus multiplicatis
conglutinatur , & ab igne congelatur eiusq; natura
convertitur in naturam. Sic Cambar fimiliter deco
&ione &liquefatione
& tali disjungitur.Notum etiam
facio vobis , quòd ifta frequenti decoétione con
fumitur tertia pars aquæ : refiduum verò ejus effi
citur ventus , qui Cambar & fpiritum ejus portat
in ventre fuo. Præter hæc dico quòd nihil eft pre
ciofius arena maris rubea, & eft (putum Lunæ,quod
Solis lumini jungitur & congelatur . Et quantò plu
res tranfeunt dies, tantò fortius congelatur, & non
comburitur. Solis enim beneficio coctum conge
latum eft : & albedo illa præftantiffima facit eum
terrenum ignem fuperare.
SENTENTIA LXIV.
tum iftius artis Tulleas
BALGUS: Quidam fru&
defcripfit, & mirabili modo me cœpit docere , di
cens : Quòd abfq;labore invenitur eius operatio.
Cumque autem de ejus incremento & ædificatio
ne cœpit docere , talia dixit : Accipe arborem il
lam , & ædifica fibi domum rotundam & tenebro
fam , & rore circundatam, & pone in eam veterem
hominem centum annorum , claude domum , ne
ventus aut pulvis intret ad eos , & dimitte eos in
domo illa centum & nonaginta diebus.Dico ergo
vobis in veritate,quòd fenex ille non ceffat come
dere de fructu arboris illius , donec juveneſcat. O
quàm mirifica eft arbor illa, quæ fuis fructibus ani
mam in corpus juvenile transfundit , & patrem in
filium convertit.
SENTENTIA LXV.
THEOPHILUS : Scitote , chariffimi , quòd quam
vis invidi difpofitionem hanc multis celaverint no
minibus , uno tamen nominaverunt eam , fcilicet
Aquam vitæ. Nam cùm dictus fenex fibi jungitur ,
perfe&è moritur : poftmodum verò ponitur in So
le , donec liquefcat : poftea imbibitur , congelatur,
& ita per dies feptemfit ferrum rubiginofum. Quòd
ica
Curio
fa
fi hoc eft nimis obfcurum , narrabo aliud.'Quidam
fru&tus exeunt à perfectiflima arbore primo Vere ,
& poftmodum æftate florent , & tunc multiplicatur
& decoratur arbor , donec fructus perficiantur , &
maturando dulces fiant. Simili modo illa mulier fu
giens generos , quibus per fe , quamvis irata , do
meftica fit , ut non dedignetur fe fuperari , ut ejus
conjunx fuum habeat decorem qui furibundus eam
diligit , ac jugiter pugnat cum ca , donec fuos con
cubitus cum ea peragat , & Deus pro voluntate fi
lios multiplicat, cujus porrò decor igne confumitur:
termino enim finito revertitur ad eam. Dico etiam
vobis , quòd draco ille non moritur : tamen illam
mulierem fuos interficiens conjuges, Philofophi ne
ci dare eam voluerunt : illius enim venter plenus
eft veneno. Fodiatur igitur fepulchrum Draconi ,
&fepeliatur mulier cum illo: cumque Draco fecum
ea mixtum videt , emaſciatur & vertitur in fangui
nem. Quod cùm vident Philofophi in fanguinem
verfum , ponunt eum ad Solem , quoufq; lentitudo
ceffet , & fanguis arefcat : & tunc apparet venenum,
& occultum manifeftatur.
SENTENTIA LXVI.
*
BODILLUS : Scitote quòd abfque complexione
non generatur aliquid. Sperma denique ex fangui
ne & libidine generatur , & nutritur caliditate &
humiditate fanguinis poft quadraginta verò dies
formatur fœtus. Et nifi effet humiditas , non folve
retur fperma , nec procrearetur fœtus. Illum verò
fanguinem conftituit Deus ad nutrimentum fper
mati , donec fœtum producat , qui productus non
nifi lacte nutritur,quandiu parvus eft: & quantò plus
calore naturali exuitur , tantò plus offibus contor
tatis in juventutem ducitur , ad quam perveniens
fibi fufficit. Simili modo oportet vos in hac arte la
borare , fcientes nihil abfq; calore generari : fed
calor intenfus exhalare facit , frigus verò perire.
Temperatus verò calor eft fuavis corpori , & per
eum lenificantur venæ , & calor innatus alitur &
augmentatur.
LXVII.
SENTENTIA
MOSCUS : Scitote quòd invidi modum plumbi
formandi multis modis narraverunt , caufa decipi
endi pofteros , varia fingendo inftrumenta. Ego.
autem dico , quòd nulla inftrumenta fiunt , nifi ex
noftro pulvere albo , ftellato , fplendido , & ex la
pide candido,à quo pulvere apta fiunt inftrumenta
pro ovo : non tamen nominaverunt ovum , vel cu
jus avis ovum fit. Porrò eorum regimen quod dixi
mus , difficillimum inquit eft. Nam fi compofitum
plus quàm oportet regatis , ejus lumen à pelago
fumptum extinguitur , & ideo jufferunt Philofophi
hoc opus fubtili meditatione regi.
Accipite ergo & regite ipfum Luna , & arenaim
ponite quoufq; dealbetur , fcientes , quòd nifi pa
tientiam habeatis , errabitis in ejus regimine , &
corpus corrumpetis. Coquite leni igne, donec ap
pareat album : deinde aceto extinguite , & tum vi
debitis unum à tribus focijs dimiflum . Et fcitote
quòd primum commifcet , fecundum comburit .
tertium liquefacit. Iungite ergo primò novem par
tes de aceto cum calefcit vas , & iterum novem par
tes cùm calefa&um eft vas apponite.
SENTENTIA LXVIII.
MVNDVS : Quidam Philofophi nominaverunt
aurum Chelidoniam , Karnech , Geldum, &c. &
unum tamen & idem funt : & nomine proprio
fubtracto 3
 Lib . II. Sect
Sect . II.
fubtra&o ; vocaverunt hoc fecretum , Nigrum quo
niam à pelago noftro extractum eft. Et dico vobis,
quòd antiqui doctores Tyrio colore fixerunt Keu
kel. Color autem nofter Tyrius, pulvis à me defcri
betur , qui quidem à mari rubeo noftro & puriffimo
extractus eft. Et funt illi plurima nomina impofita,
quæ vera tamen funt. Exemplum habetis etiam in
tritico quod molitur , & tunc aliud nomen confe
quitur : deinde cribratur, & diverfis nominibus no
minatur. in rei tamen veritate unum eft frumentum:
fic hoc fecretum noftrum fecundùm unum quodque
regimen nominatur variè.
SENTENTIA LXIX.
RARSON : Scitote quòd illa natura, de qua fæpe
di&um eft, maſculus eft & fœmina , & quod Philo
fophi vocaverunt eam Magnefiam , eò quòd in ea
eft maximum arcanum. Ponite ergo Magnefiam in
fuo vafe , coquendo eam diligenter , & vafe poft fe fixa fiat , ut terra Aegyptiaca . Et fcitote quòd opus
ptem dies aperto , invenietis ibi aquam , quam co unum alio citiùs exficcatur , aliud tardius , & hoc fit
quite amplius , donec coagulando feipfam conti ob coquendi diverfitatem .
neat. Scientes quòd invidi in libris fuis pelagus per
humorem fignificare voluerunt , & pro vale pofue
runt pannum , & pro natura medicinas : ipfa tamen " dicoque quòd fignum primæ decoctionis eft lui ru
una eft quæ germinat & floret.
SENTENTIA LXX.
AGADIMON ait : Coquite as donec exeat ni
gredo, quam numum vocant ,& res artis noftræbe
ne mifcete , & invenietis nigredinem ftatim , quæ
eft plumbum ſapientum , de quo Sapientes in bibris
fuis multa tractaverunt.
SENTENTIA LXXI.
ORFULUS : Scitote quòd in principio mifcere
oportet elementa fyncera & amoena fuper ignem
lentum : & oportet etiam caveri , ne ignis fit nimis
fortis , donec feipfa contingat elementa , & plenè
commifceantur , ac poft modum deficcentur , fcien
tes quod unum comburit aliud & diruit : & unum
confortat aliud , ac docet eum contra ignem prælia
ti, cui refiduum humoris totius iterum commifceri
oportet, & tunc exaltatur ejus rubor,& hoc eft qua
re elementa igne cota lætantur , & alias vertant
naturas , eò quòd non liquidum fit liquidum , quod
eft caput hujus artis , & hoc humidum ficcum face
re , & fugiens fixum eft arcanum. Converfione au
tem facta dimittuntur in ignem , donec fpiffum at
tenuetur , & rarum tingens fiat , & hoc quidem tali
ter compofita gignunt , & germinant quod quæri
tur, coloribus quoque incipientibus apparere , pro
dibunt miracula , & tandem incipit Tyrius color
apparere. O natura cœleftis , naturas tingens : ô il
Jius cœlefte naturæ regimen elementa convertens
& multiplicans compofitum , movens unicum. Di
co vobis quod nihil preciofius eft naturis illis.
SENTENTIA LXXII:
EMIGANUS : Legendi funt libri Philofophorum:
non fruftra enim dixerunt: Infpicite lactantem pue
rum, &non impediatis cum, in eo manet arcanum,
ex quo bona operantur Sapientes, de quo etiam di
xerunt : Comburite æs , comburite argentum vi
vum , & comburite aurum. Hoc fi tenebrofiùs di
&um eft , dicam clariùs : Comburere , comburere,
comburere, non eft nifi unum , fcilicet dealbare, &
rubeum facere eft vivificare. Et vobis dico , quòd
definitio hujus artis eft corporis liquefa&
tio, & ani
mæ à corpore feparatio. Infuper dico quòd æs no
ftrum habet animam & corpus ficut homo : oportet
Tom. I.
II . Subfect. Í. 403
ergo dirui corpus,& animam ab eo feparari. Proin
de dixerunt Philofophi , quòd Saturni fplendor,
dum ſcandit in aëra , non apparet nifi tenebrofus ,
& Mercurius radiis Solis occurrit : deinde argen
tum vivum virtute ignea corpus vivificat & perficit:
SENTENTIA LXXIII.
ATTAMANUS : Scitote, fratres , quòd opus no
ftrum quod quæritis , ex maris fit generatione, que
poft Deum omnia perficit. Accipite ergo lapides
marinos veteres , & aflate carbonibus , donec albi
fiant , & extinguite aceto albo : fi fuerint unciæ vi
ginti quatuor , extinguite calorem illorum tertia
parte aceti: poftea coquite in folem & terram ni
gram per viginti quatuor dies : opus ver fecun
dum à die menfis Septembris decimo, ad decimum
gradum Libræ perficitur . Sed huic operi fecundo
acetum nolite apponere , fed permittite ipſum de
coqui , donec acetum fuum totum biberit , & terra
SENTENTIA LXXIV
FLORUS : Coquendi difpofitionem complebos
boris extractio . Rubedinem autem ita accipite.
Cùm videritis ipfum jam nigrum totum , fcitote
quòd in illius nigredinis ventre albedo occulta eft;
tunc oportet albedinem illam extrahi à fua nigre
dine. In fecunda verò decoctione ponatur illa albe
do in vafe cum fuis inftrumentis , & coquite leniter
donec omnia alba fiant. cumque albedinem illam
fupervenientem in vafe videritis , certo eftote
quòd rubor in illa albedine eft abfconditus : & tunc
oportet vos ipfum abftrahere , & tandiu coquere
donec totum fiat rubeum. Et fcitote , quòd prima
aigredo ex natura Marthech fuit, & ex illa nigredi
ne exortus eft rubor , qui rubor nigrum emendavit,
& pacem inter fugiens & non fugiens compofuit.Fit
autem hoc ita:Res cruciata in corpore mergitur, &
vertit ipfam in naturam alterabilem.Et fcitote quòd
illudfulphur corpus denigrans non poteft tangi, nec
contrectari : fed hic cruciat & tingit . Item fcitote ,
quòd illud fulphur denigrans , eft id quod non fu
gienti aperit januam & etiam non fugiens in fu
giens convertit . Nonne videtis quòd crucians cum
nocumento vel corruptione non cruciat utilitate
& coadunatione ? Sciatis etiam pro certo , fiejus
cruciatus effet noxius vel inconveniens , non com
pleretur ab eo quoufque colores invariabiles extra
heret: & hoc utique Aquam fulphuris nominavimus ,
quam aquam ad rubeas tincturas aptamos , quæ qui
dem deinceps non denigratur , & licet poftea non
denigret , non fit tamen de nigredine illa tinctura,
fed clavem effe vobis intimavi.
SENTENTIA IXXV.
MANDINUS dixit : Nifi hoc árcanum habeat,
quod ipfum emendet, non prodeft vobis quicquam.
ob id dixerunt antiqui: Illud quod perficitur, ununt
eft , & diverfæ naturæ non emendant ipfum : quod
verum eft: imò fola una res fibi convenit, quam qui
dem parcè regere vos oportet , ignorantia enimre
giminis fæpè crrare facit . Nolite ergo pluralitatem
difpofitionum curare , nec ea quæ fallentes in fuis
narraverunt figuris.Una enim veritatis natura, quam
Naturales unú nominaverunt in cujus ventre occul
tum ineft:quod quidem occultum non videtur nifi à
Sapiente .Qui ergo ejus fcit complexioncm extrahe
re,parieq;regit, ex eo eminet natura, omnes naturas
fuperans , & tuc complebitur fermo, qui fcriptus eft
Fe Videlicet
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
494
videlicet quòd Natura Naturam continet: & tamen
non funt diverfæ , fed una , habens naturas in fe &
Allegoria fuper Librum Turbe.
& res fuas , quibus cæteris rebus eminet. Proinde
benè fecit Magifter , quod uno orditus eft , & uno Ncipiunt fuperLibrumTurbe Allegoriæ , & primò
finivit deinde illas unitates , Aquam fulphuream de homine . Accipe hominem , tonde eum & tra
nuncupavit, omnem naturam vincentem. he fuper lapidem , vel larinam , donec corpus ejus
moriatur , & pereat fpiffitudo: fecurus fciens , quòd
SENTENTIA LXXVI.
cùm fuam amiferit fpiffitudinem , fiet fpirituale ,
ARCHELAUS : Perbellè defcripta eft Aqua ful redde fibi poftea animam fuam : deinde pone in
phuris munda. Nifi enim fpiffa corpora diruantur à balneo per 40. dies,fic ut in vulva fperma moriatur,
natura corpore carente, donec fiant corpora incor quod utique regenerationis naturæ eft principium,
porea , & velut fpiritus tenuis , non poteftis ani & furgat creatio , propofitumque peragatur . Sume
mam illam tenuiffimam ac tingentem extrahere ; taurum cum carne & fanguine , cornibus pedum
quæ in intimo ventris occulta eft. Et fcitate , quod que calceametis , & verte eum in aquam ; & cum
nifi corpus diruatur , quoufque moriatur , & ex eo fanguine miſce , totumque trahe , poftea affa , do
fuam abftrahatis animam , quæ eft fpiritas tingens, nec rubefcat : poftea verte as in tincturis deviis.
nequaquam corpus eo tingere poteftis. Recipe Gallum , crifta rubea coronatum ; & vivum
plumis priva , pòft pone caput ejus in vitreo vaſe, &
SENTENTIA LXXVII.
ad horam ferva . Poft conde iterum gallum , & tra
PHILOTIS : Prima compofitio , fcilicet corpus he , donec lenificetur , & quoufque purificetur , &
Magnefiæ , ex pluribus fit rebus : quamvis unum fuper marmor extende : deinde cum pennis ab eo
&æ funt , & unum ab antiquis fcilicet, Albar
quid fa t remotis , fortiffimè trahe & tonde :deinde in equo
ariş nuncupatur. Cùm autem regitur, decem nomi rum fimo , donec plumas inducat dimittite . Cum
nibus nominatur à coloribus naturæ defumptis, qui que cum gallum , velut gallum vociferantem audie
in regimine corporis Magnefiæ apparent. Oportet ritis , fcitote rectam femitam vos ambulaffe.
igitur ut plumbum in nigredinem convertatur , & Viperam fume , quæ dicitur de rexa , & priva
tunc decem prædicta in auri fermento apparebunt eam capite & cauda , in his duobus locis liquefcit.
cum Sericon , quod eft compofitio , quæ decem ejus venenum , ex quo fpiritus procedit. Divide
nominibus nuncupatur . Sed iis relictis , nihil aliud ergo caput & caudam unumquodque per fe in vi
fignificamus varietate nominum , quam Albar æris , treo vale repone . Sume refiduum corpus , & coque
eò quòd iis tingit omne corpus , quod in compof lento igne , quoufque caro ab offibus fecernatur . Et
tione introivit. Compofitio autem duplex eft , una poftea pone eam fuper lamina , & tamdiu conde,
in humido , altera in ficco : & cum prudenter co donec vertatur corpus in fpiritum , & auferatur ab
quuntur , fiunt unum , & nominatur Bonum pluri co flexibilitas . Non enim poteft attenuari lentum:
morum nominum. Cum verò rubeum fit , auri flos, deinde capiti fuo jungite , & cum eo terite , donec
·
auri fermentum , colla auri , rubeum fulphur, & au corpus , quamdiu flexibilitas in eo confiftit , ficca
ripigmentum. Dum autem crudum permanet,plum corpus hujufmodi ad Solem , vel ad ignem , ut vi
bum æris dicitur , virga metalli , & lamina . deas quod inquiris. Hoc itaque completo , fcito
quòd habes corpus corpora perforans , & naturam
SENTENTIA LXXVIII . naturam continentem,& naturam naturâ lætantem,'
AGMON : Pro corollario dicam , quòd qui non
quæ perfectio Tyriaca Philofophorum dicitur. Eft in
liquefacit & coagulat , multipliciter errat. Deni mari pifci rotundus , offi
s bus & corticibus carens,
grate ergo terram , & feparate ejus animam & & habet in fe pinguedinem , mirifica virtutem,
m
aquam , & poftea dealbate, & invenietis quod quæ que G lent igne coqu
fi o atur , donec ejus pinguedo &
ritis. Dico etiam vobis, quòd qui terram denigrat,
humor prorfus recedit , & poftmodum teratur for
& album igne diffolvit , donec fiat ficut gladius de tiff
imè, & quoufque lucefcat, aqua maris imbuatur:
nudatus, & qui priùs dealbationem ejus completam
deinde per hebdomadam fepeliatur, & poftea aflan
ei animam inducit , totumque tabido igne figit ,
do candidetur. Cumque fuerit benè dealbatum , &
poftquam liquefa&um fuerit , felix dici merebitur,
ejus aqua fibi reddita: poftea proprio humore im
& fuper mundi circulos exaltari. butus : deinde poft humoris imbuitionem , quouf
Hoc de Lapidis noftri revelatione, do t &rinæ filiis
que citrinus appareat , aflatus , fit collyrium Philo
fatis effe non dubitamus , cujus vires corrumpi ne foph
orum : cujus oculi lipiti arcana Philofophorum
queunt, fiponatur in igne , vis ejus augetur , quem de facil potuerun intu
i t eri. In maris Luna eft fpon
fi folvere vis , folvetur : fi coagulare , coagulabitur.
gia plantata , habens fanguinem & fenfum , ad mo
e. Nemo ipfo carere poteft,& omnes ipfo egent.Cum dum arbo
ris in mari plantata , & non movetur à lo
que ei plura nomina fint, uno tamen nomine nomi co fuo : qua
m fi regere volueris , habeas tecum fal
natur, & ubi placet , ibi cælatur. Eft quoque Lapis
cem, qua feces eam, à longè caveas tibi, ne fanguis
& non lapis, fpiritus & anima & corpus : eft albus,
inde fluat, quoniam venenum eft Philofopho: ú.Čùm
volatilis, concavus , pilis carens , quem nemo infri
ergo fpongiam illam ceperis , priva eam fanguine :
gidatum poteft fine offenfa tangere lingua : quem fi
deinde in vafe vitreo eam repone & cuftodi. Poft
volare facis , volat : & fi dixeris ipfum aquam , ve
modú fume corpus ejus, & ablue aqua marina, donec
rum dicis : & fi dixeris ipfum non effe aquam , fal
purificetur, & fiat corpus album carens turbatione.
fum dicis. Non tamen pluralitate nominum deci
Poftea redde fibi fanguinem fuum : deinde ipfum for
piaris , fed certum habe , quod unum quid eft , cui
titer tere, donec fua fortitudine privetur odore& fic
nihil alienum infertur. Ejus igitur locum inveftiga,
cum penitùs fiat. Homines olivas habent ex quibus
& nihil alienum inferas : fed fine multiplicare ho
oleum extrahunt , & illud eft combuftibile . Óleum'
mines nomina , que nifi multiplicarentur , fapien
autem Philofophorum non fic extrahitur. Verun
tiam noftram plurimi deriderent. tamen ejus patura eft combustibilis , & immobi
lis femper perfiftit , & eft modus faciendi ipfum
fic : Olivas quas habemus mundas & integr
accipi
 Lib. II. Sect. II . Subfect. I. 495

accipimus, & terimus eas cum aqua fua : poftea de quod in eo latet, exeat, & hîc ipfum colligunt & in
coquimus eas.Deinde ponentes eas in loco humido, vitreo vafe reponunt : corpus verò , quod quati fuf
dimittemus ibi, donec penè diffolvantur , & donec cum remanet in aqua falis diftillati abluunt, pòft in
oleum à fuo fpillo corpore feparetur. Facimus etia calido Sole tempore æftivo dimittunt , & hoc to
fecem inferius defcendere , aquam in medio confi ties iteratum, donec ad inftar marmoris albi coruf
fti: oleum verò fuperiùs emanari. Poftea feparamus cct. Poftea ponunt in Athanor , & ibi deficcant:
aquam , ponentes fuper laminam candentem aquâ Poftea reddunt ei fulphur , quod ab ipfo fuerat ex
fuâ imbibimus, donec flexibilitatem, quæ in eo eft, tum , & teritur in eo, quoufque vertitur in lapi
tra&
tiffimè videamus , & tunc ipfum in humido, equo
re& dem, & ita completur Elixir in perpetuum hujus vi
rum fimo fepelimus . Deinde ficcamus & allamus ad te valiturum. Tin&
tores habeat herbam , qua utun
Solem , & fepties iteramus, vel quoufq; ab omni in tur in lana tingenda , fumentes tantummodo tin
quinaméto mundum &albiffimum videatur. Deinde &
turam & lignum relinquentes : Similiter habemus
fibi reddimus aquamfuam, pòft affamus,donec ven nos in arte noftra , ponimus terentes & cribrantes
tilando fine quiete perficiatur : hoc eft unguentum ipfum , & urina puerorum frequenter imbuentes,
Philofophorum, quod abfq;pabulo ardet, & non com donec lentefcat : & ita erit tinctura ejus, ab eo po
buritur. Lignorum cinerem fumite meum , imbuite ftea ponimus eum in fimo equino , quoufque purifi
ipfum aqua marinâ , ponentes ipfum in balneo , do. cetur ejus tinctura, & fupra corpus appareat. Quam
nec diffolvatur ejus nigredo, quæ vocatur Ethel,fubrecipientes in vafe vitreo ponimus : corpus verò
limate , ponentes ipfum in cucurbita cum alembico ipfius cum proprio humore terentes , & in loco
vitreo & leparate humorem ab eo,poftea cinerem humido ponentes abluere non ceffamus , donec
diffolvite, & diffolutum capite , & urina puerorum candore niveo induatur. Poftea jungimus ipfumi
abluite, vel aqua pluviali, donec candidus fiat ficut tin&uræ fuæ purificatæ , quam ab eo abftraximus,
lac. Pòft Ethel à corpore divifum fumite , & cum & in calido Sole ex ea ipfum imbuimus , & ita
corpore diligenter terite , pòft in vafe vitreo poni recipit virtutem mirificam. Et hæc eft defcrip
te, dimittentes eum in loco tenebrofo,donec videa tio , quam figurativè marrarunt antiqui in profis
tis vas candefcere , & veluti Iacinthum lucere. Phi fuis.
lofophorum crocus taliter præparatus: Sumatur ra
ENIGMA
dix ejus cum ftipite, poftquam fuerit humidus, tera
tur cum humiditate fua in fole: & poft hoc dimitta
tur in balneo, donec fpiritus ejus tingens purus & Ex Vifione Arislei Philoſophi , & Allego
liquidus emineat, qui totus eft colligendus , & cor
pus refidens abluendum eft: quoniam quædam flexi riis Sapientum.
bilitas & inquinatio confiftit intra eam,quæ non nifi
laboriofo & fubtili ingenio evelli poteft. Capiatur ENIGMA İ,
ergo corpus , & abluatur , & ad lentum & tepidum
ignis calorem teratur ad modum eorum, qui linum
cum
uns cinere & aqua calcis alba candidum faciunt, quibusdam ftudiofioribus › Pythagoras ,quos
dealbetur.Deinde per noctem unam dimitte in loco rum fuperior Arisleus Abladi filius , deinde Paris
humido: pòft aqua maris ablutum roretur paulatim Belchioti filius, Armenius Archiæ filius, Meditanta
donec pleniffimè candidetur, quo candidato redda lus , Phalifæus , Echamifius & Parmenides , & Exi
tur ei fpiritus tingens ejus, & fit elixir, omni tempo mefias Admiri filius , Averca quæfivit ex Arisleo ,
re firmum & perfe & tum.Corallus eft quoddam vege poffetne dicendo efficere , ut exemplo aut parabo
tabile, nafcens in mari, radices & ramos habens, & la liceret inveftigatoribus artis , ex arbore illa im
generatur humidus. Vento autem Septentrionali mortali,fructus, quam Philofophorum diſcipuli præ
Hante, indurefcit, & fit corpus rubeum, quod cùm vi dicti , cæterique in Turba defcripferant , colligere?
det,qui per mare navigat,fecat ipfumfub aquis.cùm Et ille lubenter quidem dicam ut potero , fed non
verò exit,vertitur in lapidem, cujus color eft rubeus, fortè fatisfacturus voluntati tuæ.Rurfufque Pythago
& aptantur in lapides : Indorum quoque vulgus val ras : Dic igitur quàm aptè poteris. Et ille : vidi me
dè utitur eo. Simili quoque modo utuntur , fcilicet & quosdam ex Turba equitantes ad maris littora,
corallo noftro Philofophi in arte noftra:fumut enim & ecce habitatores maris fecum invicem concuba
ipfum, & terunt fortiter , & in aqua maris eum per tes , & nihil eis gignebatur : & arbores plantantes,
21. dies imbuunt, & in balneo cum multa humidita non tamen fructificantes: & feminantes nec quicqua
te , donec fpiritus ejus tingens emineat , dimittunt: nafci. Et dixi : Quid vobis ? Nunquid quamvis multi
& hunc fpiritum fumentes in vitreo vafe reponunt, fitis , nemo Philofophus eft , qui vos doceat & di
& dimittunt fecem quafi mortuam : & tamen nec al xerunt illi : Quid eft Philofophus ? ait ille : Quires
bam, nec rubeam. Poftea ponunt in fphæram cam, novit. & illi: Quid prodeft ejus fcientia? & ego : Si
quam cribrum vocamus. Deinde cum aqua maris te in vobis Philofophus effet, filii veftri multiplicaren
pida imbuunt , & hoc fepties iteratum, abluendo & tur, & nafcerentur vobis arbores , & non moreren
fublimando , donec formam falis candidiffimi reci tur, & fru&us non extinguerentur, & effetis reges,
piat : quo facto , reddunt ei fpiritum tingentem. omnes inimicos veftros fuperantes. Euntes illi ,
Et deinde ponunt ipfum in loco humido, donec ru fignificaverunt hæc domino fuo Regi marino . Cum
befcat , & fiat ejus (permale. Et de hoc ponunt Phi que ab illo vocati effemus , muneraque poftularet,
lofophi fuper vitrum & facit ipfum infrangibile. Et refpondebamus : Munera nos occulta portare gene
cùm ponitur fuper argentum, vertit ipfum in aurum randi fcilicet artem,& arbores plantandi, & femina
obrizon. Lapidem , qui dicitur Borites , fumunt di , ex quibus arboribus & fructibus qui comedet,
Philofophi, qui coloris Indici & varii fimiliter effe non efuriet unquam. Et ille:Maximum munus,fi hoc
dicitur, terunt ipfum , & aqua maris imbuunt : po revera mifit magifter vefter.Dicite ergo, quid habe
ftea ponunt ipfum in vafe vitreo & permittunt eum tis,& ego : Domine quamvis rex fis,malè tamen im
per dies plurimos in humido loco , donec fulphur, peras & regis : mafculos namque mafculis conjun
Tom. L Ft z xifti
 theca
496 Biblio Chemi
xifti , fciens quò mafculi non gignunt. Generatio
enim ex mare & fœmina eft conjun& tio , veraque
fit generatio , fi natura naturæ , mafculus fœmelle ,
conveniens convenienti, aptuinque apto commifce
tur.Et ille: Filium quidem & filiam habeo , propte
reaque rex fum meorum fubditorum , quoniam illi
horum nihil habent : ego tamen filium & filiam meo
in cerebro geftavi. Et ego:Duc ad nos filium tuum
Thabritium . Quo audito, poftulavi & fororem ejus
Beyam nobis adducendam.Rex ait: Cur Beyam vul
tis?Et ego: Quia generatio non fit abfque ea , &
quamvis foror fit fratris, & fœmina : tamen emendat
ipfum , eò quòd ex ipfo eft. Producta autem coram
Beya , ecce puella candida , tenera & fuavis.Conjun
gentibus autem nobis Thabritim & Beyam , En ait
rex : nunquid vir duxit fororem fuam ? Et ego : fic
pater nofter Adam juffit filios fuos , & tu fi in hoc
acquiefces, ô Rex , beatus eris & generabunt tibi
reges ac reginas, nepotes & neptes plurimos : & fi
Jius tuus Thabritis , & foror ejus Beya lucrabuntur
tibi, & mortui fi fuerint , revivifcent. Acquiefcente
autem Rege, & fratre cum forore concubante ecce
confeftim mortuus eft Thabritis. Quare rex me &
vos vituperans , in domo vitrea incarceravit , fupra
quam domum aliam ædificavit , fupra quam etiam
aliam, & in tribus domib, capti fuimus. Tunc dixi
Regi: Ex qua caufa feftinans, poenam nobis intulifti?
Trade nobis faltem denuò filiam tuam , fortè red
ditura eft vitam filio tuo Thabriti. Et ille: Nunquid
vultis meam ampliùs interficere filiam ? Et ego :
Noli feftinare Rex, & cruciatus nobis inferre: fufti
ne aliquantulum, & tuam nobis trade filiam,& pau
lò pòft habebis & filium & filiam denuò viventes.
Tradita autem illa, manfit nobifcum in carcere 8e.
diebus, & manfimus in tenebris undarum, & intenfo
æftatis calore , ac maris perturbatione , cujufmo
di nunquam accidit nobis.Nos igitur feffi , vidimus
re magiftrum in fomnis, & petivimus, ut nobis fub
fidium ferres, & mittens difcipulum tuum Harfo æqualiter conde : Matrem mortifica,manus ejus &
retum, qui nutrimenti author eft. Eo autem concef- , pedes abfcindens : fervum ipfum balnea, & defpon
fo, gavifi fumus , ad Regem dicentes : Quod filius fa hos ambo in linteo vitreo , quod Sera dicitur , &
tuus vivit, qui morti fuerat deputatus. defuperpone Thonar: & obftrue benè cum luto Sa
pientiæ. Et tunc accipe vitrum cum fponfo & fpon
ENIGMA II.
fa , projice eos in fornacem , & fac affare per tres
De Lapide . dies , & tunc erunt duo in carne una. Demum acci
Eft in marinoftro pifciculus rotundus , offibus &
corticibus carens & habet in fe pinguedinem, miri
ficamque virtutem : qui filenti igne cocus , donec
ejus humor pinguedoque prorfus rodatur & abfu
matur poftea : fortiffimè teri debet , & aqua maris
imbui , quoufque lentefcat : deinde per hebdoma
dam fepeliri : deinde affari, donec candefcat.Cum
que candeat, & fatis albefcat, & ejus aqua fibi red
dita, & poftea humore fuo proprio imbutus : & de
mum poft humoris imbibitionem quoufque citri
nus appareat , affatus fit collyrium Philofophorum:
cujus liquore oculi liniti,arcana Philofophorum fa
cilè poffunt videri intelligique.
ENIGMA III.
Radix eft , quæ tum ftipite fuo viridi feu fuccofo
teratur, & fua humiditate propria ad Solem:poftea
mittantur ad balneum , laventurque donec fpiritus
ejus , five radicis fal, & lotio purus, liquidus,& ve
luti cingens appareat, qui colligendus eft totus , &
corpus five feces atræ, fquamæve refidentes in bal
neo penitus abluendæ. Quoniam fluxibile quid &
inquinatum confiftit in eis , quod nifi laboriofo in
genio & fubtili evelli non poffunt. Capiatur ergo
ca a
Curiof
corpus, & abluatur , & ad tepidum ignis calorem
teratur, & aqua maris roretur paulatim, donec ple
niffimè candidetur, quo candidato, reddetur ei fpi
ritus ejus five lotio, & fit Elixir fucceflu temporis
firmum & perfectum. Sublimatur etiam hæc radix
per retortam infrigidam, & mercuriafcit .
ANIGMA IV.
Viperam fume , & priva eam capite & cauda : in
his enim duobus locis quiefcit ejus venenum , ex
quo procedit. Divide ergo caput,& caudam, unum
quodque per fe in vitreo vafe repone. Sume refi
duum corporis, & coque lento igne,quoufque caro
ab offibus fecernatur.Et poftea pone fuperlaminam,
& tamdiu coque,donec vertatur corpus in fpiritum,
& auferatur ab eo fluxibilitas . Non enim poteft at
tenuari quod lentum eft . Deinde capiti fuo jungito,
& cum eo tere tamdiu , quamdiu fluxibilitas in eo
confiftit . Sicca corpus hujufmodi ad Solem vel ad
ignem , ut videas quod inquiris. Hoc itaque com
pleto, fcito quòd habes corpus corpora perforans ,
& naturam, naturam continentem, quæ compofitio
Theriaca Philofophorum dicitur.
ENIGMA V.
Mercurius defe loquitur.
Mater me genuit, & per me gignitur ipfa: domi
nabatur denuò mihi : de cætero autem dominabor
illi : quia perfecutor matris meæ factus fum: Ipfa ta
men me ut pia nunc fovet , & nutrit filium fuum
quem genuit, donec ad ftatum veniet perfe&um.Po
nas ergo me in humido igne conterere donec finis
operis inducatur. Deinde cum opus perfectum eft ,
me ad rubedinem forti igne agito . Quia me cali
ditatis humor augmentat, & ficcitatis confumptio
necat.
ENIGMA VI.
•
Super matrem prægnantem fervum rubicundum
pe illum album hominem de vale , & mole eum per
molendinum , & adde fibi clavem artis cuni aquila,
& iterum tere cum oleo oliva tandiu , donec ficce
tur.Hoc fac ter,& habet perfe& ionis extremum .
ENIGMA VII.
Colligatur vaporis terrei primordialis quantitas
duodenaria , omni abftracta terreitate inordinata ,
lotione decibili , menftruofaque infectione præci
fa . Addatur germinis fructificandi granum folita
rium , in die defponfationis ferie alteratione expo
nendum alvo Philofophico inducatur , folubili am
plexu maturandum impregnantia hac decibili, nec
fortiatur , quin minimis unione fructiculis deduc?
tur primæva, ut vaporis difpofitio utriufque conne
xionis liquorofa elucefcat probabili . Tractatur ex
tabili , quòd filiolis congruit
perientia circumfpe &
difciplinæ. Talis inquam vapor unctuofus , pri
mùm Philofophorum Hyle indivifibile , à quo de
ducuntur trina facierem qualitates proportiona
biles quas fcindere nequaquam jubetur. Alvo quo•
que effuso , alchymico phobo collocetur maturosè
Hyle , ut nobile vitalitate deftituatur , infima di.
menfionalis exiftentia eliciatur , per mortalitatis
tranfmutabilis fore apparentiam. Nihil fplendeat
nifi unum,viro lethali fervida paffione proftratum in
favillarum
I

Lib. II. Sect. II. Subfect. I.

497
favillarum hypoftafin confricabilem.Sciatur itaque Sol generatur ex Mercurio coagulato : & ficut fan
gradus plantata arboris primulus , ordine fub eo guis eft origo carnis, ita & Mercurius origo Solis
dem frigido,aquofo, terreo , quo tra&
tatu rurfus for & ficut fanguis eft in carne, ita etiam Mercurius eft
tem in alveolum adoptatur elemento combufto in lapide Solis : quia ipfe Mercurius congelatus eft
mancipetar,fagaci regatur ingenio,ufq;plena luceat in lapidem Solis,& fic Mercurius eft Sol,& ejus Sol
digeftionis puritas , candidatus in fulmine . Hoc fi eft Mercurius. Et omnia corpora metallica funt
quidem prodigium pariterque fignum,prodit lapilli Mercurius tâm pura quàm impura , quia ex eo ge
digeftibilis fore complementum. Jubetur fieri mo nerata funt. Et ut Mercurius eft principium om
tu medietate manualis confufionis porphyrio fedu nium metallorum ; ita & Sol eft finis ac ultimum
le,quoufq;totaliter præcurrat,ut eft prætaxatum No metallorum , & omnia metalla inunda & immunda
tate erudiri hoc fedulo alveolo ,foloque phoebi regi funt intus Sol , Luna & Mercurius : fed unus veruš
mine,tincturam candentem & rubentem , quæ funt Sol , qui abftrahitur ab illis : de quo in hoc libro co
perpendenda in corpore prætaxato , digeftione ac piosè.
cepta,in candoris nitore feu igneo profternatur de "
De Calido naturali.
nuò, faxo compaginetur, pauciffimas in particulas ,
motu tremebundo , ut uniantur rigatione , partim
EXERCITATIO 11.
univori, Irroratio triplicanda , vel quòd videatur
fore neceffarium , lace naturali 200. ponderis fub EXIMIDIUS:
quantitate . Hoc per regimen unius, phobo proftra
que mortifero cernitur & morte acerrima fufcitari. Alidim naturale defcribitur , quod in omnibus
Gratularis igitur Regi vitam tui miniftrati incou
Cr eb us creatis , præfertim mineralibus ineft: eo

ptibilem. Quoniam quotiens interitu concernitur ,
totiens vita effentiali pòft relucefcat, quoufque me
dicinalis perfectus, omnem indebitè fanus,fine cor
ruptione fubjacens , incolumitatem reftaurat . Hoc
enim exigitur fecundùm unctuofitatem noftri ful
phuris oleaginam , fluxibiliffimam , in fuæ fedula rei
fubftantię mundatione,fic fructus colligitur innume vi & potentia habeat crefcere & multiplicari in fua
rabilis juxta difcretionis gradum.Cautela verò con fpecie , ficut res aliæ omnes.
cernatur, cùm ferpens nofter confpicitur prægnans,
ne ictum tum pereat maturitas , in nidum dum re
De prima Materia Metallorum , & quo
ponitur, calidum nutritivum cum virtute exficca
tionis porrigatur , immenfa fufceptibili cuftodia
tur,ne alimento fuperfluo eandem propriam deglu
tiat , corrumpendo. Quoniam fub confideratione
expedit intentio finalis indagati cum mundationis
modo. Intentio Philofophorum invariabilis uno ex
ore refonet , vim confiftere totalem hume&atione
inalternata, cum térreitate fubfequenda: & fic finis.
IN TURBAM PHILOSOPHORUM
EXERCITATIONES ,
In quibus occulta quædam , & ad Artem
facientia explicantur.
Definitio Lapidis , & quibus initiis
conftet.
EXERCITATIO I.
Ractaturi de Lapide Philofophorum viden
›
mentis conftet Lapis Philofophorum. Confidera
tione itaque Philofophorum omnium , Mercurius
pater eft omnium metallorum. Lapis autem Phi
lofophicus eft materia metallica , convertens fub
enim indigent Philofophi : quia hoc calidum natu
ræ motum virtute caloris ignis , digerit materiam
eorum ad formam & fpeciem debitam . Quam ob
caufam quidam dixerunt , Lapidem Philofophorum
effe materiam puram , quæ eft natura auri , conti
nentem in fe calorem , qui dat incrementum , & fua
modo ex feminaliprocreatione gene
rentur metalla.
EXERCITATIO 11 .
ANAXAGORAS , PYTHAGORAS ,
LO CUSTOS .
Rimò omnium Deus fublimis creavit quatuo**^.M
r
PRi mo
numero fimplicia , quæ funt quatuor elementa
éjufdem effentiæ , id eft , materiæ , diverfarum ta
men formarum, hoc eft, qualitatum fimplicium , quæ
ad invicem convertuntur. Primum horum fuit aër
ut medium temperamentum , in quo fuit ficcus
ignis infenfibilis , & hujus ignis fpiffum in aëre refe
dit. Aeris vero fpiffum, & quod ex ignis & aëris fpif
fo coadunatum fuit , in terra , quievit. In conver
fione verò aqua converfa eft in terram , & facta eft
terra, aqua, quæ vocatur Sulphur , & hoc mediante
aëre. Terra converfa eft in aquam, & facta eft aqua
terra,quæ vocatur Mercurius, & hoc mediante igne.
Itaque ex Mercurio & Sulphure fex efficiuntur na
Saturnina. Hæ funt immunda five leprofe: quia
Jovialis. principia eorum fcilicet Sul
Martialis. phur & Mercurius funt immun
Venerea. } da.

ftantias & formas metallorum imperfectiorum. Solaris , Hæ duæ mundæ funt : quia ex Sul
Hanc autem converfionem non fieri nifi per fuum Lunaris, phure & mundo natæ funt.
fimile, jam dudum ab omnibus Philofophis eft con Et hæ quidem naturæ conveniunt in fua radice,
clamatum. Neceffe igitur eft, Lapidem Philofopho quæ eft minera metallorum , fed ex accidente di
rum ex metallica materia gigni. Ex qua autem me ftin& ta funt. ·
tallica fpecie generetur , id fonant omnes Philofo Septima natura accedit,fcilicet, Mercurialis,quæ
phi , præfertim in hoc libello dicentes : In Mercurio eft aliarum naturarum , id eft , materia communis.
effe omni id quod à Sapientibus quæritur. Qua ra Hæc natura Mercurialis compofita eft ex duabus na
tione enim ejus fubftantia aut forma illa corpori turis primis fimplicibus, fcilicet elementaribus , im
bus adjungitur , talem fufcipit fubftantiam & for mediatè fcilicet natura aquæ,& natura terræ. In iſta
mam : & ficuti à corporibus tingitur, & fic tingit:& enim commiftione terra convertitur in aquam
ficut caro generatur ex fanguine coagulato , ita & mediante igne. Non quod terra fiat aqua , fed ita
Fom . I. T 3
quòd
498 Bibliotheca Chemica Curiofæ
quòd terta mediante fua ficcitate per operationem
caloris ignis , facit conftare humiditatem aquæ cum
fua frigiditate , ita quod adhuc obfervatur natura
aquæ, quæ eft fluxibilitas fecundùm unam partem,
& amittit aliam partem , quæ eft hume& tatio , &
ideo redditur aqua ficca , quæ fluit & non madefa
cit. Quod autem componatur ex terra per opera
tionem ignis , patet : nam per exceffum calidum
convertitur tota fubftantia Mercurii in terram
rubeam. Unumquodque enim refolvitur in id ex
quo eft , & in fe terminatur propriè : quia cum hoc
quod fuit conglebatur. Quòd autem fit ex aqua,
patet : quia fluit , & non terminatur termino pro
prio , fed alieno refiftente : Auxibilitas enim ex
natura aquæ eft. Natura autem mercurialis n mata inter coitus copulam commifcentur , & proij
eft materia communis ad omnia metalla : habet
enim fe ficut femen in vegetabilibus , & fperma
in animalibus. Nam ex femine in plantis & vegeta
bilibus , & ex fpermate in animalibus multiplican
tur individua ; confervantia fpeciem uniufcujufque
generis . Et ficut in vegetabilibus & in plantis eft vis
quædam germinativa , producens ex fuccofitate
terræ falivam quandam nutrimentalem , per virtu
res quatuor naturales , quæ fuccofitas fecundùm
varietatem digeftionis , fecundùm fuas partes tran
fit , quædam in fubftantiam plantæ , quædam in
fubftantiam foliorum, quædam in fubftantiam fru
&tuum: in quibus confiftit vis quædam feminalis fpe
cifica , tran(mutans reliquum nutrimenti fructuum
in femen, quæ eft natura procreatrix individuorum,
& in vegetabilibus ftat loco fpermatis , ficut in ani
malibus eft fperma. Sed in his tribus Mercuriali
bus naturis magna eft diverfitas. Nam in animalium
genere non fit generatio , nifi ex Mercurio fperma
tico duarum naturarum , mafculini & fœminini, cùm
ambo concurrunt in coitum , & per coitum com
mifcentur , & in vas naturæ projiciuntur , fcilicet,
in matricem. Ifta autem duo fpermata non fuffice
rent, nifi vegetarentur ex proximiori materia con
venienti cum eorum natura, & talis materia eft fan
guis menftruus . Nam ex fanguine ifta duo fpermata
generata funt , & in procellu temporis fecundùm
diverfitatem temporum producit ex his fpermati
bus corpus humanum , quod primò vegetatur , fed
cum vegetabili depafcitur , poftquam bene organi
fatum eft corpus , introducitur anima fenfibilis , &
cum
individuum ejusdem fpeciei, ficut ex homine gene
ratur homo , ex afino cum afino afinus generatur:
fimiliter ex plantis & metallis , quamvis aliter &
aliter. Nam ex plantis duæ funt viæ generationis,
una per feminationem, alia eftper plantationem, id
eft › infertionem furculorum plantæ in plantam
ejufdem vel alterius fpeciei. Cum ergo talis furcu
lus înradicatur in ftirpem , producit fructum fecun
dum naturam ftirpis. Non fic autem in animali
bus , quæ folùm fiunt per feminis propagationem:
neque etiam in mineralibus , quæ etiam fumunt
procreationem individuorum ex duobus fpermati
bus mineralibus , fecundùm utrafque naturas maf
culi & fœminæ. Modus autem, qualiter ex feminali
procreatione generentur metalla , occultatus eft à
Philofophis. Sed fecundùm fimilitudinem genera
tionis animalium , manifeftum eft , & præcipuè fe.
cundùm naturæ humanæ generationis , metallorum
generationem fieri ex Mercuriis. Nam ficut homo
generat hominem & Sol : fic metallum generat me
tallum, & calor temperatus loco Solis in artificiali
generatione. Nam homo exfe folo non generat ho
minem , fed cum fuo compari . Compar autem ho
minis eft homo : fic compar metalli eſt metallum,
Sed quia generatio eft motus , & in omni motu eft
agens & patiens: ideò in generatione hominis con
currunt duo,fcilicet,agens quod eft mafculus ,& pa
tiens quod eft foemina. In generatione hominis iſta
duo principia , fcil . activum maſculinum , & paſſi
vum fœmininum non concurrunt fecundùm inte
gram fuam fubftantiam : fed ex eorum fubftantiis
elicitur materia feminalis , quæ eft fperma. Nam
ut maritus procreat ex uxore fua prolem , non
oportet ut corpus mariti totum convertatur in ſper
ma , & poftea commifceantur , fed ex corpore ma
riti elicitur fperma mafculinura , & ex corpore
uxoris elicitur fperma fœmininum, & ifta duo (per.
ciuntur in agrum naturæ , hoc eft, in matricem
mulieris : & fic ex virtute intrinfeca duorum fper
matum , quæ dicitur vis formativa , & calore con
tinentis, fcil. matricis, formatur corpus humanum,
quod nutritur fanguine menftruo : fic fimiliter in
generatione artificiali metallorum fit , quod ex
Mercurio mafculino , & Mercurio fœminino fimul
mixtis , & in agrum naturæ profectis , & per Mer
curium menftrualem vegetatis , generatur proles
fimilis parentibus . Non autem quòd totum corpus
metallicum aliquo artificio convertatur in Mercu
rium mafculinum & fœmininum & poftea conjun
gatur & fermentetur , & procreeatur corpus folare
vel lunare. Sed aliter eft. Nam ex corpore metalli
co mafculino elicitur & mafculinus , & ex corpore
metallico fœmineo elicitur Mercurius fœmineus, &
duo mercurii fimul fecundùm debitam proportion
nem conjuncti , & cum Mercurio menftruali etiam,
fecundùm proportionem debitam copulatis , & in
agrum naturæ pofitis: tunc ex virtute illorum duo
rum fpermatum , cum vegetatione Mercurii men
ftrualis , debito & temperato calore re&tis , gene
ratur infans fecundùm naturam parentum mafculi
nus aut fœmininus .
De Primo Elemento Lapidis, quod eft Terra.
EXERCITATIO IV.
PYTHAGORAS.
N hoc conveniunt omnes Philofophi uno ore , ut
tia , rubea vel alba , cum qua conjungatur Mercu
rius rubeus vel albus per minima , & figatur donec
unum fiant & infeparabilia , Hæc autem terrea, vel
eft Lunæ , vel Solis , vel alicujus imperfecti corpo
ris , vel folius Mercurii. De Luna & Sole ego : de
Venere Arnoldus Villanovanus : de Mercurio Ge
ber Arabs , fentiunt : Et rurfus fi de Luna vel Sole
fit fentiendum , in dubio fortè erit , an terra eo
tum fit cruda , an fint feces ex fulphure relicta : fed
arbitrandum eft , terram effe ex crudis vel Lunæ,
vel Solis , imò ex folo Sole. Sed non eft vituperan
da mens Arnoldi , nititur enim ea ex ratione : quia
omnis tinctura debet habere ingredientem lapidem,
ex eoque conftare quem vult tingere. Si igitur vo
lueris tingere lapide tuo Venerem , necefle erit , &
terram ex Venere recepiffe. Hæc terra fit per cal
cinationem , & convertitur in cinerem , & cinis per,
fublimationem convertitur in quintam effentiam,
& quinta effentia per folutionem convertitur in la
pidem , in quo initium eft magifterii : ab eo enim
rurfus extrahitur aqua , & terra mineralis : quæ cùm
calcinata & dealbata eft admittit denuò vaporem
fuum, & eum figit ac unit unione infeparabili , quod
in uni
 Lib . II. Sect. II. Subfect . I. 499

in univerfum facit depuratio vel fublimatio , quam partem plumbi proportione fefquialtera duci, fol
fubfequitur fermentum & nutritio. vendo commifcent : artificiosè autem optimeque
commixtis his duobus , & benè coaptatis , curato
De Dimiffione aqua vel Roratione fuper ut aqua fiat metallica , & tunc illam ipfam aquam
terram . in fuo vafe vitreo componito inditoque & ad dies
quadraginta putrefactionis , hoc eft , primi gra
EXERCITATIO V dus ignis coquito , donec ipfum plumbum liquefiat
& putrefcat.
ARISTENE S.
De Conjugio Solis & Lunæ.
Oc omnium maximè hîc animadvertendum
Ho eft , quòd neque aqua maris fimplex , fola, EXERCITATIO VII.
neque as ipfum folum aliquid pro lapide Philofo
ZIMON.
phorum facere poffunt , vel ipfum Lapidem Philo
conftituere : five Elixir,
Philofophus ut
vel lola fimplici aqua , vel folo are conftare poffunt, corpus perfectum ad compofitionem Elixiris
fed utrumque , id eft, aquam fimplicem , & ipfum fumatur , five ille fit futurus albus , five citrinus.
æs conjungi oportere. Priufquam verò conjungas Ratio ; quia nullum abfque altero facilè fluit. Finis
five commifceas hæc ambo , ipfum æs fcilicet , &
autem omnis totius fecreti Alchimiftici eft , ut Eli
aquam , vide ut utrumque nec crudum , neque in xir ftatim fluat ante fugam fcilicet Mercurii. Sed
rectificatum : fed ut aqua ipfa aliquoties deftillata,
nullos lego authores , vel perpaucos , qui hoc fua
& tandem in ftatum fuum & defcenfum reftituta,
deant , vel dicant quando applicanda fint hæc utra
ipfumque as combuftum , candidum & fyncerum
que corpora , Solis fcilicet & Lunæ : non in initio
omnino factum fit. His enim ita præparatis , ad
fcilicet operis , ut puta in folutione , an in fine,
Elixir procedi poteft. Cùm enim es ipfum fynce nempe in fermentatione. Videat igitur qui volet,
rum non effet, terram , quæ inde elicitur , crudam
quid faciendum eligendumque fit. Modus hic mihi
& infynceram , imò fortè nullam gigni certum fo
non admodum placet . Quia fi ita fieret , oporte
ret. Ica & aqua , fi ipfa munda & deftillata non fo
ret Elixir , neque album, neque citrinum , fed pro
ret , terram ipfam lavare & abluere nequiret. Sor mifcui coloris futurum. Id tamen fieri poteft, ut fit
didum enim & atrum, non fordido vel atro : fed hæc fententia ita interpretanda , nempe : Cùm Eli
puro , claro & mundo dealbatur. Mundificatis igi xirium fit ad rubeum futurum , ut primo fumatur
tur utrifque, tum æs ipfum in laminas tenuiffimas Lunæ limatura , & folvatur cum Mercurio , & ex il
productum difcerptumque , cum aqua cómifceatur. lis conjunctis colligatur terra five fubftantia Elixi
rii . Deinde per omnes partes procedatur , per hæc
De Converfione Naturarum & commixtione .
duo , fcil. per Mercurium & Lunam , donec ad fer
mentationem veniatur , ubi Solis folum fermentum
EXERCITATIO VI.
accipiatur , non addito etiam de Luna aliquo.
PARMENID È S. Quamvis Senior Philofophus putet oportere tria
lumina in commixtione
Moet.P rimo folve Lapiden convertentis ficha . rum , Solem fcil. Lunam de ferpenoperisfive aqua
Ödus ad invicem & ›,
&
alterum effe fratrem , alterum fororem ferpentis,
Lapidem dicunt authores metallicum, ablue, reduc, per quos indurari poffe ferpentem , & retineri ait.
fige & incera. Solve fcilicet groffum in fimplum, At errat meo judicio. Satis enim eft ferpentem fe
ablue obfcurum in lucidum , reduc humidum in fic rere in fororemfuam. Caufa erroris eft : quia Sol
cum, fige volativum in corpus fuum . Solvere eft di
non terrificatur propter perfectionem fuam, ut ego
videre,& corrumpere, ac materiam primam facere. arbitror. Quòd fi fimili modo purificaretur , tunc
Abluere eft inhumare , diftillare & calcinare . Redu nihil obftaret : quia & Lunæ & Serpenti conjunge
cere eft impinguare , incerare , & fubtiliare. Figere retur.
eft defponfare , refolvere & coagulare . Per primum
natura operatur interius : per fecundum exterius : Quod Artis Fundamentum unum quid fit , ear
per tertium fuperius : per quartum inferius.Sed mo
derni finem perturbant operis : quia cùm laborare Lapis unus.
defiftunt , tum incipere potius jam primùm debe
EXERCITATIO VIII.
rent. Sed unus folvendo folvens & coagulans , al
ter folvens. & figens , alter turbat medium , alter SCITES.
finem : ita hæfitant in arte , ut ftulti. In fumma di
co, eos non facere tin& turam unius numi , nifi om Ulti longis difputationibus Lapidem vel di
nia debitè digeſta fuerint in naturam converfione, M verfis , vel duabus , vel una tantùm re con
ita ut principiò convertatur groflum in gracile , id ftare , diverfis nominibus contendunt . Sed hic Phi
eft , corpus in aquam : deinde aqua in corpus five lofophus & Bonellus infrà , totùm opus & fubftan
terram : deinde addas , imò indas animam : quod tiam totius operis , nihil aliud effe dicunt , quàm
fiet fi animam cum aqua , id eft , fpiritum corpori aquam : & regimen ejus in nullo eft alio quàm in
addideris demum nutrias tale animatum corpus aqua. Et verè una res eft, in qua omnia infunt , & cft
rnm , eft aqua , eft anima, oleum ,
lacte fuo , id eft , aqua fua , ex qua concreatum eft fulphur Philofopho
opus , five inceptum à principio. De commiftione Mercu rius , & Sol , ignis naturæ , aquila , lachryma ,
autem docetur , ut proportio ita fefe ad invicem primu m Hyle Sapie ntum , materia prima corporis
habeat , ut fint aquæ tres partes ad unam plumbi, perfe&i. & qualic unque nomine Philofophi lapidem
vel melius duæ æris ad feptem veneni , ut Zenon fuum nomin averu nt , hanc unam rem, hoc eft, aquam
poftea dicit. Quidam ut ij qui in aqua fepties diftil illam , femper putant & fignificant , ex qua omnia,
lata & revivificata , folvunt duas aquæ ad unam & in qua omnia : quæ omnia regit , in qua erratur,
TC 4 & it
Tom. I.
 500 Bibliotheca Chemica Curiofe
1
& in qua error ipfe corrigitur. Aquam autem dico aere & igne corpus eft, fermentum , anima , ultima
Philofophicam , non valgi aquam , fed aquam Mer irrigatis , folius Mercurii fpiritus . Sic patet ergo
curialem , five fimplicem , five compofitam : utra quòd Lapis conftat quatuor elementis , fcilicet ,
que enim eft aqua Philofophica , quamvis alius fit aqua , aëre , igne, & terra. Nam in Lapide funt ani
Mercurius vulgi , & Mercurius Philofophorum. Il ma, corpus & fpiritus
, & tamen unus Lapis , ut fu
la enim fimplex eft mera,hæc ex duabus rebus com pra dictum eft, quem folvere oportet, & rurfus coa
pofita eft , ex ære fcilicet noftro , & aqua fimplici . gulare. Sub folutione omnes operationes compre
Compofitæ autem hæ duæ aquæ Mercurium Philo henduntur ufque ad albificationem lapidis : poft
fophorum faciunt. Quapropter credendum eft, fub albificationem coquitur iterum , & fit lapis turfus
ftantiam vel materiam ipfam primam ex compofi dum coagulatur : deinde iterum folvitur , habito

ta effe aqua. Componunt autem quidam tribus, fermento : & folutio illa iteratur , donec fluat lapis
quidam duabus fpeciebus tantùm : mihi fatis funt ut cera.
fpecies duæ, id eft , mafculus & fœmina , aut frater
&foror. Aquam autem fimplicem aliàs vocant Ve De Solutione corporum in aquam , de Gum
nenum , Argentum vivum , Cambar , Aquam per
ma & divifione aquæ.
manentem , Gumma , Acetum , Urinam , Aquam
maris , Draconem , Serpentem. Secundùm autem EXERCITATIO
fenfum hujus Philofophi ad perfectionem fic proce
das : Contere lapidem in pulverem fubtilem valde MUNDUS .
( hoc eft , contere fc. igne , non manibus ) & in
aceto clariff. cœleftino pone , ftatim folvitur in EX aqua lapis nofter preciofiffimus generātür
oportet ergo in principio omnem rem in aqua
aquam Philofophicam , & quafi fontaneam . & fi ita
folvere. Non enim credibile eft aliquam rem poffe
totaliter fuerit folutus , tunc diftilla materiam , di
converti de fua natura in aliam , quin priùs reduca
ftillationem coagula temperato calore , & ultimò
tur ad eam materiam , de qua facta eft à principio :
calcina , fc. poft coagulationem ejus per modum
quod fi factum eft , credo eam traduci poffe ad
fuum , & in quarta folutione tingit . Et hæc noftra
quamcunque naturam volueris . Quoniam omnes
folutio eft fecundùm naturam : fed illud perpetuò
res creatæ funt ex aqua : ergo neceffarium eft eam
habeatur in memoria : Nullam extraneam rem re
rem converti in aquam . Ac proinde concluditur,
cipi à Lapide Philofophico, neque extraneum quip
quòd omnes fpiritus couverti debent in aquam an
piam in Lapide Philofophico ingredi . Quapropter
tequam fublimentur . Mercurius enim quando folvi
videat qui volet , ne decipiatur hic in nomine ace
tur in aquam , tunc deponit feces fuas , & frigidi
ti. Una enim res , unius generis & naturæ , nihil
tas ipfius vertitur in calorem , & humidum ejus in
alienum admittit : & veriffimum eft , unam rem
ficcum , & calor ejus in fublimatione augetur , &
effe , & ex uno fieri . Quia quando Mercurius præ
fubtilitas ac tinctura : quia à vitriolo accipit calo
paratur in aquam Benedi& tam , tunc ipfe habet po rem
& tin&uram, Juxta hanc verò doctrinam vide
teftatem diffolvendi corpus perfe & tum in Mercu
ri poteft , Lapidem Philofophorum componi poffe
rium per artificium , & ita totum compofitum eft
ex Mercurio purgato , foluto' , fublimato , & in lim
Mercurius , una fcil. res ex qua lapis fit , & in illa
pham refoluto . Item ex alio Mercurio , non qui
unica re fcil. Mercurio , feu lapide , funt quatuor :
dem vulgari , fed ex eo , qui ex vulgari illo extrahi
corpus fcil. & anima , fpiritus & tin&ura , etiam
tur , qui abſtractus , Quinta effentia vocatur : quæ
terra, aqua, aër, ignis , fermentum , oleum . duo , fcilicet Quinta effentia & Limpha antè dicta,

De Solutione & Divifione Elementorum. conjungi oportere credendum eft. Imò ipfa Quin
ta effentia cum Limphato Mercurio ita mifcenda
EXERCITATIO IX. fucceffivè , donec per vices quinta effentia duas par
tes ejus limphæ ebiberit : deinde etiam ultimò ad
ZENON. jungendum corpus attenuatum. Hoc eft fulphur
ipfum de quo inferiùs dicetur : vel fixatur fulphur
N Alchymico opere oportet primò omnium La & additur fulphur alicujus luminaris, & conjun
pidem , id eft , corpus, animam & fpiritum , pla guntur hæc duo in limpha Mercurii , & fic coquun
ne mortificare & exhaurire , cùm nihil fructum in tur per vices rotando . Vel fihæc doctrina non pla→→
hac arte faciat , nifi prius mortificatum fit. Sed
cet , fiat fecundùm doctrinam Philofophorum , pri
mortificati feparatio elementorum , fit & monftra
mò fulphur Philofophicum , & aqua Philofophica,
tur cujuslibet elementi effectus Ergo fi vis Elixir quæ & permanens dicitur. Et hæc duo fimul concur
facere opus erit primo lapidem ipfum omnino fol rant , hoc eft , adunentur ad fimilitudinem naturæ,
vas in fua elementa , quod per anni partes nobis quæ ex argento vivo , quod aqua vocatur , & ful
fignificatur : Deinde ipfa Elementa per ignem, me phure terreftri procreat omnia metalla: ita concur
diante Mercurio conjungas , quod eft maximum rente aqua Philofophica , hoc eft , Mercurio Philo
arcanum , & fic magifterium eft completum , om fophorum
procreari credetur lapis Philofophorum
neque artificium in folvendo & conjungendo fitum tingens.
Ex doctrina autem horum Philofophorum,
eft. Hæ autem folutiones vel feparationes fiunt me aquam Philofophicam argentum vivum dicimus ex
diante Mercurio : ipfe enim primò folvit corpus & corporibus extractum fulphur verò attenuatum
facit feparationes , quæ rurfus conjunguntur per corpus , five terream illam attenuati corporis fub
fermentum & Mercurium . Verùm hic fedulo eft
ftantiam . Quæ mediantibus quibusdam præparato
animadvertendum, Mercurium vocari in initio ope
riis fpeciebus cogitur elevari & fublimari , illam
ris , aquam deinde apparente nigredine, Terram: que elevatam & fublimatam corporis fubftantiam,
deinde eo fublimato , Aërem : deinde rubificato
fulphur Philofophicum appellant . Sed de his fuper
eo ( debet autem aër per fe coqui donec rubeat) que fatis.De Gumma dicendum eft.Gumma mas eft,
ignis deinde fublimatus cum corpore luminari
& ob id honorabilior.Aurum eft foror gume.Proin
aliquo , fermentum : deinde folus additus toti &
de dicit auru: Nemo me enecat ,nifi foror mea.Quòd
compofitæ materiæ, fpiritus: & fic terra cum aqua,
autem dicit Philofophus : Accipite gummæ candi
diffima
 Lib . II. Sect. II. Subfect . I.
fot

diffimæ partem unam , & urinæ vituli. Concordat cú di, ut fignificent tanta aqua Elixirium poft fermen
Theophilo infrà, qui dicit,oportere addi tria ad unu:
tationem , quanta in fermentatione requirebat
vel feptem ad duo. Quod autem hic facit compo ( quamvis aliqui contrà fentiant , & tertiam nume.
fitionem quatuor corum , non nifiduo funt , datque ro partem doceant ) imbuere , & per feptem vices
ipfi gummæ cria nomina ,fed re vera as ipfum vo madefieri five nutriri , quanta portatione ipfum æs
cat gummam corporis & bene quidem, deinde fub folutum eft. Et cum jam dicta portio per feptem vi T
dit , quod fepties debeat nutriri rex , quos modos ces poft nutritionem ita adhibita eft Elixirio : tune
recenfet & docet ordine. Elixir maturum eft ad tingendum. Docent tamen
nonnulli oportere priùs dictam feptenam imbibitio
nem five nutritionem ipfum Elixirium per aquam ,
Rurfus de aqua , & divifioné aqua in
quam illi vocant Acetum , penitus folvi quod diffi
partes. cile eft & creditu & fa&
tu, & timendum ne vivifica
EXERCITATIO XI. tum jam Elixirium folutione ea ftranguletur. Ut
cunque verò fe res habeat , hoc perpetuò eſt obſer
PANDULPHUS .
vandum, ut tantum aquæ in una imbibitione fuper
fundas Elixirio , quantum effe putaris , paucillum ,
fuperior doctrina non placet, aliam adferthic poft paucillum, & eo fæpiùs:fic enim fepties licebit,
quam in aprè expli
cabimus. Recipiatur de aqua abftra&a à lapide latim crefcit Elixir , augmentumque ferè octenis
pondus fuum,id eft, æquale cum lapide,& lapis ipfe, diebus,veluti hians & fitiens appetet , roburque ju
& aqua bene permifceantur infimul, & locentur re ftum acquiret: contrà verò,fi immodica utaris aqua
gimine ignis fui , & caveatur ne effluat. Vel locetur plus fatis, & voraciter bibet roburque omne debi
tota materia in balneo Mariæ , & folvetur mate litabit. Et putarem ego vicefimam portionem aquæ
ria in aquam lacteam , quæ aqua Lac virginis dice in augmentatione feu nutritione fatis effe fingulis
tur , & Acetum Philofophorum. Tunc permittatur octenis dieb. Quanta aqua uti debeas in fermen
elevari in cœlum : & deinde jubeatur defcendere in tatione , hoc ex fuperioribus deprehendifti.Quanto
terram , id eft, omnes operationes reitera , ut de autemfit vas aperiendum, ex naturali ratione colli
cet. Nam inter folvendum afcendet in coelum, & ge. Aëre autem non indiget conceptus fcil . natus
inter coagulandum defcendet , & unitur fpiritus puer. Item nato rege non licebit eum aëre privare ,
cum terra.& deinde iterum calcinetur , & erit lapis & claufum detinere, vitamque receptam fuffocari.
fixus ac fluens. At animadvertatur , quòd quater Nafcitur autem , & vitam fermento recipit : nec cia
erit lapis folvendus , & per omnia cum eo proce tiùs aperiendum vas, quàm cùm fermentare volue
dendum , ut innuit Philofophus. Et quoties folutus ris. Poftea verò non puto vas rectè claudi: fuffoca
eft lapis toties , eam folutionem figillo Hermetis tio enim pararetur nati regis. Et quamvis pro nu
cuftodiri oportet , donec Elixir ipfum coagulatum tritione fedulò lac dandum , tamen ita moderato
videatur: deinde calcinatum , & rurfus in pulverem igne regi cùm oportet , ut nequaquam evolare va
reda&tum fuerit. Et in quarta folutione ( aiunt Phi leat lacipfum , vel effumigari , & fic paulatim lacte
lofophi ) cavendum eft maximè ne fluat Elixir,& vi nutriendus fepties vel octies , donec robuftus fiat
trum fiat, quod cùm fieret, in nullo effet ufu.Calci ad tolerandum robuftiffimum ignem univerfalem
natum enim effe oportet Elixir,hoc eft,in pulverem folutionem, ut quidam aiunt. Solvi enim debet poft
redactum , non vitreatum. Caveatur autem fluxus nutritionem plenariam, & iterum ficcari in pulve
Elixiris , fiignis bona ratione , hoc eft , admodum rem feu lapidem , deinde iterum nutriri , donec
clementer regatur.Et etiamfi Philofophus hîc dicat, tingat : & folvitur quidem aceto fuo , quod eft
ut fit ignis intenfior , perpetuò tamen in memoria acetum accerrimum
habeatur, ut ignis à principio operis unum fit ufque
in finem, fimilitudine infantis in utero matris.Dein De Siccatione Aqua , Coagulatione & Calci
de animadvertatur quòd album mundum Philofo
phus hic fermentatum jam lapidem vocet : deinde natione ac Ignis regiminė .
cùm dicit corpus fepties debere imbui , fignificat
EXERCITATIO XIII.
illas duas tertias in feptem partes dividendas , &
feptem vicibus imbuendas. Item fignificat omnem CERUS , BORATES.
aquam qua ufurus fit per totum opus , in tres partes
æquales dividi , cum ære tertiam unam ad putrefa Imidia folvi debet æs : Sed cum fola terz
ciendum poni oportere : deinde cæteras duas ter Diada aqua
parte aut ad fummum ita , ut fint duo ad
tias ad nutritionem fatis effe, fifepties dividantur, feptem , coqui, ut hic docetur cogitet igitur quif
&fuper rorentur , quod eft contra Theophilum , que,quomodo id efficiat. Animadvertatur præterea,
qui afferit , aquam dividi oportere in duo æqualia, ut poft imbibitionem terræ , & ficcationem ejus,
ut infrà patebit. terra ponderetur. Si pondus omnis commifti feu
conjuncti,id eft,terræ & aquæ falvum eft,benè ope
De Divifione Aqua & vafis apertione. ratus es. Si plus inveneris ponderis quàm impendi
fti , coque diutius , fed admodum lentè . Si pondus
EXERCITATIO XII. deficit , tunc exiecifti ficcationem , & tunc emen
datur error per aquam, quæ tandem fuperfunditur
THEOPHILUS .
& leniter digeritur. Animadvertendum præterea
HEOPHILUS hic docet venenum in duo quod quando materia dicitur hic vel alicubi in fen
effe quorum altero zs vel
quefiat, altero verò teratur,& imbuatur.Sint autem tunc non expedit fieri fortiore igne , quàm vel in
Elixiris partes duæ ad feptem , vel tres ad unam , folvendo , vel putrefaciendo , vel ablu ndo , vel
& fit ignis juftæ putrefactionis . Putandum verò eft fermentando , vel nutriendo. Propterea infiniti
Philofophos ideò jubere aquam in duas partes divi artiftæ funt decepti , qui ftatim poft folutionem &
ablutionen
502 Bibliotheca Chemica Curiofæ
ablutionem coagulant & calcinant auctiore Solis
calore : quo errore materiam ita inurunt . Quia
quando eam expedit folvi , non nifi longè majori
difficultate folvi poteft. Oportet autem materiam
veluti interfici, non in vitrum converti . Quaprop
ter Philofophi aiunt , Leni igne facietis omnem de
coctionem, & invenietis omnemfcientiam, fi aliter
feceritis , non gaudebitis in opere veftro. Itaque , ritum , & corpus. Quòd fi anima non effet , tunc
magna vis in regimine ignis fita eft. Nam fortis
ignis vitrificat & perurit , lenis folvit & coquit maignem , fed anima adjun&
teriam , ac maturam reddit . Videmus enim in con
ceptione , ufque ad editionem , ejus calorem ( nifi mundi.
accidentaliter contingat , fcilicet non naturaliter)
non mutari in utero matris,fed eundem femper effe.
Eodem igitur , id eft, leni calore in opere fubinde,
ufque ad nutrimentum utendum eft. Scribunt multi,
ignem fortificandum effe poft coagulationem , ut
ipfum fcilicet coagulatum igne teratur . Si hæc via
proderit , non moror quin quifque volet eam expe
riatur. de me perpetuò obfervandum exiftimo , ut
cùm imbiberis
donec
aridum , parcus fis ignis carbonum,
aridum imbiberit hoc , quod propinatumeft,
fuaviter. Quod videre licebit fi aquam propinatam
voracem cognoveris. Ubi id fa&um eft , tum fortè
opus eft liberaliore fornace, ex exficcatione gran-
di corporis co&ti , fubfequente ftatim alia imbibi-
tione, cui fimiliter inhærendo famulandoque pro-
cedendum .
De Anima , Spiritu & Corpore.
EXERCITATIO XIV.
MENABADUS .
Mais difputatio magifterii Alchimici in hoc
ex anima &
fpiritu conglutinatis, ut Philofophus hic notat.Cor
pus quidem quale fit nominatur , nefciri tamen po
teft quod veniat Elixir utendum.Spiritus fignifica
tio nemini eft incognita. Anima verò ea eft , quæ
vivificat & dat effe corpori & fpiritui , & fit anima
ex corpore ipfo vivificato. Hoc enim loco animam
nihil aliud effe credimus, quàm corpus vivificatum:
vivificatur autem ita,ut in argentum vivum reverta
tur , quale fuit priùs quàm coagularetur.Et hæc ani
ma, fi additur corpori & fpiritui mortificatis , ita
ut demum totum Elixir vivum fiat tunc demum cre
dendum eft , fcopum Alchimicum atta& tum effe.
Corpus autem vocatur terra , æs , plumbum , cinis,
magneſia , calx , mater , clavis, virgo fancta, coro
na regis . Talex, Trames , vitrum,lignum aureum ,
fpiritus fulgoris , mare, fal, urina, alumen, gumma
Scotia, aqua fulphuris , fputum Lunæ , gumma al
ba , & c. Spiritus verò vocatur aqua , fanguis, colla
auri,gumma rubea, oliva , gallus , taurus , aqua cro
cea , as combuftum & compofitio , & c. Anima vo
catur Rebis , aqua foetida , mortui munditia , fan
guis , aqua fanguinis , lapis animalis , lapis benedi
FINIS.
&us , &c. Mutua autem officia inter hæc tria funt ,
quia fpiritus cuftodit corpus , ne ab igne combura
tur. Et clarum corpus cuftodit fpiritum , ne evolet
ab igne : quia corpus eft fixum , unde confervat
fpiritum ne fugiat , & fpirirus eft incombuftibilis:
quare non finit corpus comburi , quia fpiritus & cor
pus unum funt mediante anima , quæ eft apud fpi
fpiritus & corpus fepararentur ab invicem per
ta ſpiritui & corpori ,
hoc totum non curat ignem , nec ullam rem
De Conjunctione Corporum , & Copula
eorum .
EXERCITATIO XV.
ZENON .
tis quia quemadmodum
ter :fupradi&a
fperma
tria ineft libido feuviri & mulie
conformitas
ris funt dimifla in matrice mulieris in fpecie lactis
feptem dies , & in fpecie fanguinis per novem dies,
& in fpecie carnis per viginti dies, & feruntur
membra per triginta dies, & in fine illorum dierum
Deus infundit benedictionem germinis humani ,
animam fcilicet feu vitam: eodem modo eft in fper
mate agentis corporis , id eft , lunæ : & patientis,
id eft, Mercurii , cum nutrimento menftrui , id eft
falis Alembrot. Nam opus cùm crefcit , primò tri
bus diebus in lacte dicitur incorporatus , aut de
complexione lapidis degenerat : poftea in fangui
nem dum additur fal noftrum : poftea in modum
tæ , dum coagulatur in aquam , &
carnis imperfe&
diffolvitur : poft in fine formantur membra , & tan
animam, id eft, poten
tiam, qua augmentatur & nutritur medicina noftra.
Et poftquam Rex ortus eft , id eft , anima per fer
mentum mediante aqua lapidi mortuo infusa eft,
tunc oportet vitalem lapidem nutriri : & puto ean
dem ego effe conditionem nutrimenti & augmenti,
à fignificatione nominum caufam ducens. Nutrire
enim eft tenellè & frugaliter cibum adminiftrare
veluti puero feu infanti , tenellus & frugi cibus ad
hibetur . Cùm autem maturus , folidus , & robuftus
aliquantulum fieri incipit, tunc & cibus augmenta
tur. Itaque cùm nutrimentum in nutricis primariè
feu voluntariè fit , juftumque eft , fi tenellum & fru
gi modò fit augmentum , non ita femel pondus dua
rum partium Elixiri dari poteft, ita Elixirium jam
adultum non fuperet cibum augmentati nifi in una
parte. Quia tertia pars Elixiri excedere debet ci
bum , ut cibus per eam concoqui poffit. Pondero
fius enim eft corpus quàm cibus. Sed illud quo
que in augmentatione obfervare neceffe eft,ut quan
do lapidi augmentum adhibetur , ipfum augmen
tumfubinde per omnes decoctionis fpecies in igne
temperato continuetur .
SUBSE
 Lib. II. Sect.
SVBSECTIO
ARTEFII Liber , qui CLAVIS
IVIDITUR autem ifte Liber in tria Ca
pitula , nec unum completur fine aliis.
Primum enim indiget fecundo, & tertio;
D
& tertium primo , & fecundo. Primum
enim tractat de compofitione elementorum , fupe
riorum ,acinferiorum,& naturarum æqualium, & ine
qualium,& converfione eorum adinvicem, & gene
ratione.Secundum tractat de generatione corpo
rum mineralium , tam naturalium , quàm artifi
cialium Tertium , de generatione plantarum & ani
malium, & adligamento corporis cum fpiritu , &
etiam animæ , ipfius animalis , cum animali .
Laudemus igitur Deum , qui eft inſpector om
nium, nec cft quod lateat ipfum, ipfe enim eft adli
gatus fuis creaturis per verbum fuum ; & feparatus
ab eis, inquantum ipfas tranfcendit ; nec enim puto
quod aliquid creaverit , fibi fimile vel æquale, &
de magnis beneficiis , & maximum eft illud , quod
iple adligavit corpus noftrum cum fubtilifimo
omnium elementorum , fcilicet anima ; quæ videt
occulta manifeſta , dum tamen virtutes ipfius cor
poris, ipfi non prædominentur , quanto enim ma
gis fortificantur ipfius corporis vires , tanto ani
mæ virtutes neceffe debilitari , & quanto magis
ipfum corpus alteratur tanto magis ipfius animæ
fubtiliatur intuitus : & propterea dixit magifter no
fter Belenius Philofophus,ponas lumen tuum in va
fe vitreo claro,& nota quod omnis fapientia mundi
hujus circa ifta tria verlatur. Scilicet , circa adliga
mentum animæ corporalis cum anima corporali, &
anime (piritualis cum anima corporali, & fpiritua
lis cum fpirituali: Sed adligamentum animæ corpo
ralis cum corporali propinquius eft, & facilius quàm
fpiritualis cum fpirituali. De ifto enim tertio pauca
fcribere voluerunt fapientes antiqui; dixerunt enim,
nullum ad ipfius fcientiam poffe pertingere, nifi fue
rit natura fua divina & fpiritualis , & fua nativitas ,
etenim poftea dixerunt communiter fapientes om
nes Antiqui fine diverfitate , quod illud quod eft
fuperius, eft ficut illud quod eft inferius , & è con
verfo , & omne fubtile eft ex groffis , & groffum ex
fubtili , omnis compofitio mundi five majoris , five
medij , five minoris eft una compofitio , & fcias
quod omne adligamentum rerum mundanarum eft
ficut adligamentum numeri , videlicet ex unitati
bus , denariis , & centenariis , & millenariis. Ex
digitis enim numeratur primus articulus , dicendo
fic 1. 2. 3. 4. quæ fimul adgregata denarium confti
tuunt , fimiliter fi dicas 10.20.30. 40. ex his nume
ris fimul adgregatis centenarius exoritur : hoc idem
etiam in centenariis , & millenariis apparet : cum
enim numerus nihil aliud fit , quàm adligamentum
unius rei, ad alia, manifeftum eft , quod unitas nu
meri non fortitur naturam : cum ergo binarium ac
ceperimus , quoniam numerus primus eft , & ipfum
in duo æqualia diviferimus , manifeftum eft ipfius
partem alteram, unitatem exiftere, quam fi binario
addere voluerimus , ternarius inde provenit , fi
vero binarium duplaris ,quaternarius inde nafcetur,
& quaternario fi unitatem addideris , quinarium
tibi producet , fi verò ternarium eidem addideris ,
feptenarium inde recipies, qui unitate fuperaddita
octonarium tibi procreabit , fi iterum unitatem ad
dideris, novenarium recipies , fi verò binarium, de
II. Subfect. II.
503
BRICEGEERERN BROKER ORICE ERER
SECVNDA:
MAIORIS SAPIENTIÆ dicitur.
$:
narium numerum tibi procreabit , eodem modo
centenarii ex denariis:millenarii verò ex centena
riis procreantur.
Una verò die vocavit me magifter meus Bolemus
Philofophus , & dixit mihi, eja fili , fpero te effe ho
minem fpiritualis intelle&us , & quod poteris per
tingere ad gradum fupremum fapientiæ : Interroga
te ergo & tu refponde mihi ? & dixi ei . Eja pater
mifericors, ac magifter honorande, interroga difci
pulum, & ego ficut potero,refpondebo tibi,& dixit:
In quot genera dividitur Natura ? & dixi in qua
tuor, & ille , & quæ funt illa quatuor ? & dixi , fim
plex , ac fimplex de fimplici , compofitum de fimpli
ci , & compofitum de compofito. Et dixit : Quid
ipforum eft primum? & dixi, fimplex. Et ait , & quid
eft illud fimplex? & dixi : Duæ naturæ, quarum una
eft agens , altera patiens : & ait ; & quæ funt illæ
duæ naturæ & dixi Prima earum eft natura caloris,
& fecunda frigiditatis. Quid natura caloris ? eft
activa : frigiditas verò paffiva . Et dixit : Quid eft poft
fimplex ? & dixi , fimplex de fimplici, & dixit: Quid
eft illud ? & dixi , natura caloris , & natura humi
ditatis , & natura frigiditatis , & natura ficcitatis :
& ait : Quomodo generantur duæ illæ naturæ ? &
dixi : Creator omnium in principio abfque fermo
nis prolatione dixit , fit creatura talis, poftea crea
ta eft à Deo natura, five materia prima de qua Ari
ftoteles in primo Phyficorum , & Plato in Timeo
confimiliter fcripferunt, quod eft primum paffivum,
five receptivum : quæ nec magna , nec parva , nec
fubtilis, nec grofla , nec movens , nec quiefcens effe
potuit , nec alia debet nominatione determinari
nec rei cuilibet adfimilari , in qua quidem omnia
principaliter exftiterunt , fcilicet in potentia , quæ
eft , elle medium inter effe actu & perficere , & nul
lo modo effe . Et ut ad actum reduceretur , creavit
creaturam fecundam fcilicet caufam agentem fimi
lem fcilicet orbi cœlefti quam lucem appellare de
crevit . Hæc autem lux Sphæram quandam creatu
ram primam intra fui concavitatem obtinebat . Hu
jus verò naturæ , & prime creaturæ alia creatura
erat caloris & motus , unde patet aliam primam
elle frigiditatis ac ficcitatis : & quia naturæ illæ
erant ad invicem approximate , repercuffit calor
frigiditatem , & conftrinxit fe frigiditas condenfan
do fe ipfam , & quia de natura caloris, & cujuflibet
rei fubtilis eft penetrare , penetravit calor ufque ad
centrum frigiditatis : & quia cujuslibet rei finis eft
contrarium• ejus motui autem opponitur tam mo
tus quam quies ; ideoque motui ifli qui fuit ad cen
trum,five ad medium , fucceffit alius motus : in me
dio temperavit enim feuna pars caloris cum par
te frigiditatis fibi æquali ; & evenit ex ea tempe
ratura natura humiditatis , & quia natura ejus
fuit media inter naturam caloris & frigiditatis ,
ideoque locum medium fortita eft inter utrumque,
& fuit motus ille à centro ufque ad medium , & à
+
medio ad medium inter minimum & fupremum, ac
iterum ab infimo ad medium , hoc eft à medio ad
medium, inter medium & infimum remperavit enim
fe una pars caloris cum parte humiditatis fibi æqua
li , & venit ex ifto temperamento natura caloris ac
humiditatis ,,cujus locus , ut prædiximus , medius
erat inter locum caloris & humiditatis : & quia ut
ty !
prædi
 Bibliotheca Chemica Curiofa
504
prædiximus natura humiditatis eft compofita ex fimplici ? & ego compofitum de compofito , & ille ,
una parte coloris & una humiditatis vel frigidita quid eft illud, & ego, eft corpus animæ corporalis
tis fibi æquali ,fequitur, quod natura caloris & hu quod eft de corpore animali, & corpus fpiritus cor
miditatis eft una pars frigiditatis & tres caloris ; poralis. Et ille , quid eft fpiritus corporis animalis ,
eodem modo natura frigiditatis & humiditatis eft
& quomodo generantur ifta corpora ex elementis?
adgregata ex natura frigiditatis , ac natura humi. & ego temperavit fe elementum ignis cum elemen
ditatis æqualiter. Et quia natura humiditatis me to aeris , & venit ex ipfo temperamento æquali cor
dietas eft caloris, & medietas frigiditatis, fequitur
pus animæ corporalis , & temperavit fe elementum
quod natura frigiditatis & humiditatis tres quartæ aquæ cum anima corporali , & venit ex ifto tempe
funt frigiditatis & una caloris. Jam igitur habemus ramento corpus fpiritus corporalis , & tempera
fecundam fphæram . Prima naturæ, quatuor fphæra vit fe corpus fpiritus corporalis cum elemento ter
rum de quibus fupra, quarum prima frigiditatis &
ræ, &venit ex ifto temperamento terræ corpus cor
humiditatis quam fphæram fpiritus appellaverunt poralis corporis: Poftmodum vero cum ifto corpo
fapientes Antiqui , fupra iftam æqualitatis natu re corporali commifcuit fe aqua , & temperavit fe
ram,quam fphæram animæ nuncupaverunt, poftmo cum fubtiliori ipfius, & venit ex ifto temperamen
dum verò naturam caloris & humiditatis , quam
to corpus corporis fpiritualis , & temperavit ſe aër
fphæram tertiam appellaverunt , & fupremo natura cum fubtili ipfius corporis fpiritualis , & venit ex
caloris & ficcitatis , quam fphæram appellaverunt
ifto temperamento corpus animale , & temperavit
quartam, & hic fixatur, & quia ut prædixi, cùm fue fe ignis cum ifto corpore animali , & commiſcuit
rint commixtæ illæ duæ naturæ primæ ad invicem,
fe fubtiliori ipfius, & venit ex ifto temperamento
non fuit ex tunc motus ad furfum, & deorfum , & è corpus anima corporalis
, & hoc quod quærebant
converfo , fed movebantur omnes fphæræ motu
fapientes antiqui , & ipfum eft , ex cujus tempera
circulari . Jam ante diximus , quod cuilibet rei
mento cum aquali fibi temperamento aquæ gene
omnium extremum fibi contrariatur & quod motus
ratur , ut prædiximus , corpus fpiritus corporis
à furfum , ad deorfum, non folum opponitur motui
æqualis , ex cujus temperamento cum æquali par
à deorfum , ad furfum , fed etiam quieti : ideoque
te terræ generatur corpus æquale , quod Sol eft , &
diximus,quod una pars caloris quæ non fe commif. nifi effent diverfæ actiones & influentia corporum
cuerat cum natura frigiditatis ad generationem hu cœleftium
in ipfa inferiora , omnia corpora mine
miditatis remanfit inferius admixta frigiditati , &
ralia eflent aurum. Omnia etenim funt ex eodem ,
quia non eft dare vacuum in natura , ideoque loco
& animæ & fpiritus eorum funt de una re, nec dif
iftius caloris qui defcenderat fubvenit quædam
ferunt , nifi fecundum magis, & minus , & fecundum
pars frigiditatis fibi æqualis. Jam igitur patet,quod diverfitatem decoctionis majoris , vel minoris .
iftæ fphæræ erant ad invicem connexe : Infima enim Diverfitas
igitur eorum cum ex diverfitate influen
fphæra frigiditatis & ficcitatis, in qua nihil eft ca
tiarum corporum cœleftium in ifta inferiora , ficut
loris : poft ipfam verò fequitur fphera frigiditatis
etiam numerus eorum eft fecundum numerum
& humiditatis cum tres 4. funt frigiditatis & una feptem planetarum
, à natura colores , & odo
caloris : poftmodum verò fphæra æqualitatis quæ
res , & fapores , & accidentia cætera. Plumbum
eft fphæra animæ ejus medietas eft de natura calo
enim de parte Saturni ,fua natura eft ut fua natura.
ris , & medietas altera de natura humiditatis. Jam Stannum vero eft de parte Jovis , fua natura ut
autem diximus , quod fphæra humiditatis medietas
fua natura. Ferrum verò Martis , fua natura ut fua
eft de natura caloris , & una 4. de natura frigidita
matura : Aurum vero de parte Solis , fua natura ut
tis : Sphæra vero fuprema quæ eft poft iftam, eft de
fua natura: Argentum vivum de parte Mercurii,fua
natura caloris & ficcitatis , nec eft in ea aliquid fri
natura ut fua natura : Agentum ex parte Lunæ , fua
giditatis . Sic igitur vides quomodo fphæræ iftæ ad
invicem ordinantur , & ille : jam mihi naturas ca natura eft ut fua natura: Cuprum vero de parte Ve
neris , fua natura ut fua natura. Poftea vero ifta me
loris & frigiditatis fufficienter demonftrafti : fed
talla mineralia mutantur adinvicem , & alterantur
quid eft ficcitas nondum expofuifti , & ego, ficcitas :
ficut elementa , ex quibus confiftunt. Iguis enim
Sola eft privatio humiditatis , in quo enim nulla eft
fit aër, & aër fit ignis, fimiliter aër fit aqua , & aqua
humiditas ficcum appellamus , & ille , Jam mihi fuf
fit aër & aqua fit terra, & terra fit aqua , & fic de
ficienter explanafti : Quid eft fimplex , & quid eft
aliis . Et fcias quod omne compofitum ex elemen
fimplex de fimplici; nunc ergo mihi dic, quid poft
tis , habet in fequatuor naturas videlicet calidi
illud ? & dixi compofitum de fimplici , & ille quid
tatem , frigiditatem , humiditatem & ficcitatem
eft illud, & ego quatuor elementa quæ funt ignis,
Quod fi dicat aliquis aliquid effe compofitum ex
aër , aqua, terra. At ille quomodo generantur ifta duab
us tantummodo naturis iftarum naturarum
quatuor elementa ? & ego: quatuor : dicamus ergo quod ex frigiditate, & fic
Temperavit ſe natura ignis alias caloris & ficci
citate tantum: quia igitur illud compofitum eft fri
tatis cum natura caloris & humiditatis , venit ex
gidum , & ficcum ut terra , ergo erit fua natura de
ipfo temperamento æquali elementum ignis', & fe natura terræ tactus & odor ut terra. Quod fi dicat,
temperavit elementum ignis cum natura humidita
quod terra eft frigida", & ficca in quarto gradu , &
tis, & venit ex ifto temperamento elementum aë illu compofit
d um non eft in quarto, dicemus enim ,
ris , & temperavit fe elementum aeris cum natura
quod quoniam funt duo ejufdem complexionis &
frigiditatis & humiditatis, & venit ex ipfo tempera non differunt , nifi fecundum gradus , videlicet
mento elementum aquæ , & temperavit fe elemen
quod unum eft in quarto gradu, & reliquum in 1. 2 .
tum aquæ cum natura frigiditatis & ficcitatis , &
vel 3. Impoffibile eft illum qui eft in 1.2 . vel 3. gradu
venit ex ipfo temperamento elementum terræ.Ignis
prohiberi quin pertingat ad gradum quartum ni pro
ergo eft aer fubtilis & calidus , & ficcus ; aer eft
ter admixtionem qualitatis contrariæ , ergo non
ignis groffus , calidus , & humidus ; aqua eft aer fuit mixtum ex duobus tantum , fed ex tribus, qui
groffus, frigidus, & humidus , & aer eft aqua fubtilis,
bus contrarium eft pofitum. Et debes fcire quod
calida & humida: & aqua eft terra fubtilis , frigida
omne minerale eft fubtile terreum ,
& planta eft
& humida , & terra eft aqua groffa , frigida & ficca.
fubtilis minera , & corpus animale fubtile ipfius
Et ille,quid eft illud quod eft poft compofitum de
plante. Ex elementis autem generantur corpora
mineralia:
 Lib . II. Sect. II. Subfect. II. 505
mineralia : & ex mineralibus generantur planta; & tura plantarum eft de natura aquæ frigida & humi
ex plantis animalia : Et quia unumquodque refol da natura animalium , ficut natura aëris calida , &
vitur in ea , ex quibus componitur , ideo animalia humida. Quod fi objiciat quis , & dicat quomodo
" quoniam refolvuntur , generantur ex iis plantæ, via dixifti , quod natura mineralium eft frigida , & fic
refolutionis , eodem modo ex plantis mineræ : mi ca , & natura plantarum frigida & humida quod
ǹeræ autem ex elementis , elementa in naturas re nos videbimus multa ex mineralibus occidere ani
folvi neceffe eft. malia per calorem fuum ? ad hæc itaque refpon
Et ille , dic mihi quid eft fpiffum , & quid eft fub demus , quod fi inveniatur minerale occidens ani
tile, five delicatum? & ego; fpiffum eft corpus, fub male per caliditatem fuam , quod planeta qui eft
tile autem eft fpiritus , & fpiritus animalis eft na de illa minera , multò magis operationes operá
tura : & ille ? Quid eft corpus ? & ego ; corpus batur , & fimiliter , omne quod fuit de illo plane
eft illud quod habet aliquid adparens & aliquid la ta , plufquam planeta : fi ergo temperetur ex pla
tens. Illud vero quod apparens eft , eft ejus groffi neta , qui ex ea eft : dicimus quod in operatione
cies & fpiffitudo : quod vero latet, eft ejus fubtile, eft frigida , & fiiterum temperetur planta & ani
fcilicet fpiritus & anima. Corpus autem eft ex com mal in comparatione ejus , reperietur frigida , &
pofitione animæ & fpiritus & corporis , corpore humida.
autem corrupto ex tunc illud quod dicebatur fpiri CAP. II.
tus poftea corpus nuncupatur, & illud quod anima
dicebatur poftea fpiritus appellatur. Maximum eft De Generatione mineralium.
igitur quoniam fpiritus eft fubtile ipfius corporis:
anima vero ipfius fpiritus eft fubtile : omnia autem Icamus ergo de Generatione mineralium: dis
ifta ad invicem, ut prædiximus , per viam compo D xerunt autem quidam quod natura minera
fitionis five refolutionis generantur , & ad invicem lium omnium eft argentum vivum cum fulphure , &
ſeparantur , & alterantur , ficut etiam de ipfis ele dixerunt quod ex quo five radix ipforum minera→
mentis prædiximus , Hoc autem non fit, nifi per in lium eft argentum vivum cum fulphure. Præpare
greffum unius naturæ in aliam : verbi gratia , cum mus ergo radicem , donec perveniamus ad ramos,
aliquid volumus effe frigidum & ficcum in quarto & caufa iftius operationis eft , quod ipforum confi
gradu , & intendimus de quarto gradu frigiditatis deraverunt naturas corporum mineralium fuperfi
& ficcitatis ad eandem frigiditatem & humidita cietenus , nam in profundo fi refpexiffent fecreta
tem , mutabimus ipfum in primis de quarto gra nature , nunquam incidiffent in tales opiniones:
du frigiditatis & humiditatis ad gradum ejusdem dicimus igitur , quod dato quod argentum vivum,
tertium, deinde ad fecundum , deinde ad primum, & fulphur fint prima naturalia corporum minera
poftremo vero ad æqualem inter prædi& ta , deinde lium ante congelationemfuam , tamen poft conge
ad gradum primum variamenti verfus humiditatem, lationem , & argentum vivum , & fulphur , impoſſi➡
deinde ad 2. deinde ad 3. deinde vero ad gradum bile eft ex ipfis corporibus mineralibus generari ,
frigiditatis , & humiditatis quartum : & fi iterum nam congelans fuum congelandum jam ipfum alte
mutare voluerimus ad gradum quartum frigiditatis ravit in fuam naturam , cujus exemplum eft de
vel caliditatis & humiditatis , mutabimus ipfum in compofitione faponis , fi enim accipiatur aqua ex
primis ad gradum frigiditatis , deinde ad fecun tracta à cineribus , & oleum cum quibusdam aliis,
dum , deinde ad tertium , deinde verò ad gradum & decoquatur deco& tione certa , generatur ex iis
æqualitatis in frigiditate & humiditate ; & deinde fapo , & fi acciperetur unumquodque per fe , & de
ad gradum primum variamenti , ex parte caloris, coqueretur donec congelaretur , & poftea labora
deinde ad fecundum , deinde ad tertium , deinde ad ret quis ex ipfis faponem componere non poffet?
quartum, donec fiat calidum & humidum in quarto fulphur autem in primo erat aqua , natura ejus fri
gradu. Quod fi iterum ad eundem gradum caloris, gida , ac humida , & poftea converfa eft in aerem,
& ficcitatis ipfum reducemus, dehinc ad fecundum, cujus natura eft calida , & humida : poftmodum ve
deinde ad primum , poftremò vero ad gradum ro in ignem cujus natura eft calida , & ficca : poſt
æqualitatis in calore , & humiditate : poftea ad modum vero cum ipfo igne temperavit fe aqua , &
gradum primum ficcitatis , deinde vero ad fecun fuit compofitio mafculi & fœminæ : & dicimus er
dum , deinde ad tertium , deinde ad quartum , fic go quod dato quod natura , five radix mineralium
ergo ipfum mutabimus de gradu quarto frigidita fit argentum vivum cum fulphure , non tamen de
tis , ac diverfitas eorum eft , fecundum diverfita bemus accipere ipfum , ex quo funt corpora mine
tem corporum fupracœleftium ipfi correfponden ralia , fed magis debemus ipfum accipere quod eft
tium à natura , & odorem , & faporem femper fe ex ipfis corporibus mineralibus , cujus exemplum
cundum fimilitudinem. Dicamus crgo , in princi eft manifeftum in plantis . Scimus enim quod gene
pio creationis fuit quilibet planetarum in directo ratio planta eft ex aqua cum fubtili terreo , ut præ
fui figno , in orbe fignorum , & operabantur ergo diximus , & tamen fi acciperemus aquam & terram ,
operationes , & defcenderunt in terram , donec nunquã generaremus plantam, non ergo accipimus
generarentur corpora mineralia, ipfis proportiona illud ex quo eft planta , fed illud ex quo animal,
bilia, & poftea movebantur ifta corpora fuperco quod eft ex planta , fcilicet ovum ipfius poftquam
leftia : hinc ifta habitudo & reſpectus inferiorum, fcimus quod illud ovum generatur ex terra fubti
&corrumpebantur mineralia prius generata, & po li cum mixtione ipfius aqua , commendamus ipfum
ftea rediit ille adfpectus corporum fupracœleftium terræ , donec illud quod fuit diminutum complea
refpectu inferiorum , & generabantur plantæ ex ea tur. Et dicimus etiam quod generatio metallorum
dem materia , quæ prius erat fub forma corporum in ventre terræ , fit hoc modo , cum fol agat in iſta
mineralium , & poftremo abfceffit fecundò motus inferiora , per caliditatem fuam calefacit terram,
ifte , & corrumpebantur plantæ , rediit tertio mo & remanet pars ipfius caloris in interioribus terræ
tus ifte , & generabantur ex iftis plantis animalia. & cum afcenderit fol fuper terram , & invenits
Diximus igitur quod natura corporum minera quod calor fit in terra abfconditus , calorem
lium , eft ficut natura terræ frigida , & ficca : na fibi fimilem naturaliter oportet afcendere unà cum
V Tom . I.
VQ parte
 2 eca Chemica
Biblioth Curiofa
506
parte caloris noviter generati , cum occurrerit fibi ne fuæ caliditatis , & eft vicinus aquæ ratione fuæ
aliqua pars aquæ folvit ipfam, & convertit in vapo humiditatis. Jam autem diximus frequenter , quod
rem , qui quidem vapor movetur afcendendo donec naturam natura amplectitur fibi fimilem : aer ergo
currat fuper ipfum calor proportionabilis : cum ve ratione five concordia, cum utroque fa& tus eft con
ro deſcenderit fol verfus occidentem , diminuitur cordans inter utrofque generationis , fimiliter ve
calor proportionabilis , donec condenfetur vapor , ro aër.contrariatur terræ, fecundum utramque qua
& defcendat diftillando : Sole autem iterum orien litatem: eft enim aër calidus & humidus , ut prædi
te , caloreque ipfius iterum , ut prius , deficiente ximus , terra autem frigida & ficca , aqua verora
defcendet fecundo diftillando , fic quod non ceffat tione fua frigiditatis convenit cum terra , ratione
continuo fubtiliare , & diftillare,donec totum oleum vero fuæ humiditatis convenit cum aëre , aqua igi
folvatur, quod in ifta aqua confiftit , & commifcea tur inter aërem & terram eft medians , & concor
tur ipfi aqua,totumque convertatur in oleum.Quod diam generans.Manifeftum igitur eft, quod aqua &
fi invenerit aliquam partem fulphuris , & admif ignis non copulantur adinvicem,fine aëre mediante
ceatur : & fi ergo fuerit quantitas aquæ æqualis in una extremitate, & etiam fine mediante terra in
quantitati ipfius fulphuris , ac paulo magis , fcilicet alia fua extremitate : & hoc eft quod volumus.
quantum fufficiat ipfum incorporare, generatur ex Quia igitur jam declaravimus , ovum minerale
co aurum vel argentum , & fic de aliis fecundum generari ex igne, & aqua , & etiam per confequens,
quantitatem ipfius decoctionis : Si vero fuerit ex iisdem nutriri , ignis verò , ut prædiximus , eft
quantitas fulphuris major quantitate ipfius aquæ, mafculus , aqua vero eft fæmina ; tunc eft noftrum
generabitur ex iis corpus minerale , quod non erit nobis inveftigare iftum mafculum , donec invenia
de minera ipforum feptem : jam diximus quod in mus ipfum. Jam autem diximus fuperius quod cor
generatione artificiali ipforum corporum minerali pora mineralia funt de natura terræ , cujus matura
um , non quærimus illud ex quo funt ipfa corpora: eft frigiditas , & ficcitas , quod quantitas ignis in
fed illud quod eft ex ipfis , ficut etiam in ipfis plan ipfo eft modica , nifi in potentia minor quam ad
tis exemplificamus : diximus enim, quod accipimus gradum fecundum , quoniam de vegetabili actu ve
ovum ipfius plantæ , & confideramus de quo eft il niunt ad ejus naturam frigidam , & humidam , &
Jud ovum , & poftquam fcimus illud effe ex terreo quia natura frigida & humide tres quartæ funt fci
fubtili cum mixtione aquæ commendamus ipfum giditatis, & una caloris , & illa etiam quarta calo
terræ , fic etiam in mineralibus accipimus ovum ip ris eft profunda , in illis tribus partibus ficcitatis,
fum , & deinde confideramus unde generatur ip. ideoque afcendendum eft ad tertium gradum, quod
fum, & poftquam fcimus unde generatur , fcimus eft animal , & quia natura animalis , ut prædiximus
enim quod ex iisdem oportet nutriri, fcimus autem eft calida , & humida , manifeftum eft igitur , quod
quod ipfum ex quo generatur ovum illud eft admix fint tres quartæ caloris , & una quarta humiditatis:
tio ignis cum aqua , & etiam diximus , quod fine fed quia animal quando completur eft commixtum,
complexione maris & fœminæ , nihil omnino gene & temperatum fuum groffum , cum ipfius fubtili,
ratur. Cum autem præparemus ipfum præparatione ideo non eft illi motus à deorfum, ad furfum: ideo
fibi debita , generatur ex ipfo aurum, vel argentum: que accipimus de animali illud, quod non comple
& fcire debes quod hoc non fit fine putrefactione, tur , & commendamus cucurbitæ, & alembicis , ad
& folutione , ficut nec in plantis contingit , non diftillandum , & diftillamus primum aquam , cujus
enim ingredietur fuper ipfum ignis fine humiditate. manifeftum eft albedo , ignis vero occultum eft ru
Illud igitur quod eft caufa ingrediendi , eft calidum , bedo , deinde deftillamus aërem , cujus manife
& humidum , non enim adligatur natura nifi natu ftum eft citrinitas , ejus vero occultum eft viridi
ræ fibi propinquiori , cum ergo occurrerit humidi tas , & remanet ignis in ipfa terra. Accendimus er
tas folventis humiditati ipfius foluti , alligatur hu go fuper ipfum fortiorem ignem fine pietate , do
miditas humiditati , fed nos non folvimus totum nec extrahamus totum ignem à terra mortua nigra,
compofitum, quia fi folveremus ipfum fimul , tunc in qua non eft vita : poftea fervamus ipfam aquam
Ovum corrumperemus ipfum , fed folvimus partem fcilicet aërem , & ignem , & unumquodque in fuo
poft partem , donec illud , quod eft contrarium na vafe ad horam conjun&tionis : & poftea accipimus
tura folventis recedat à foluto.Et fcias quod in hoc terram iftam & jungimus fuper ipfam ignem, donec
differt ovum plantæ ab ovo mineræ , nam ovum mi facta fit alba & poftquam ita fecimus , accipimus de
nerale non putrefit abfque contritione five moli unaquaque adinvicem iftorum partes æquales , &
tione, non enim ingreditur folventis humiditas in commifcemus adinvicem ea : & quia ifta aqua eft
ipfum abfque molitione , propter adhærentiam par æqualiter compofita ex quatuor naturis. Non ha
tium.ipfius foluti adinvicem, Inovo autem plantæ bemus timere in noftra operatione , inde adficu
Gi moleremus ipfum corrumperemus figuram ipfius ramus à corruptione. Tingitur enim cum fuo igne,
plantæ,quæ eft in ipfo in potentia:ignis vero,ut præ & ingreditur in fuum oleum , & præſervatur etiam
diximus, quamvis fit agens in corporibus , tamen à combuftione in fua aqua , figitur in fuam terram,
aër, five caliditas & humiditas eft caufa ingredien aqua enim eft adligata terræ per fuam frigiditatem,
di, fed quia humiditas ipfius aëris eft contraria fic & aer aqua per humiditatem , ignis aeri per ean
citati ipfius , ideo requiritur neceffario aquæ ipfius dem , verbi gratia , ex compofitione martis qui
frigiditas , quæ temperet ipfum , & quia aqua non eft calidus , & ficcus cum Jove frigido , & humi
fixatur in igne five terra , ideo requiritur etiam ne do generatur fol. Sed fcias quod commixtio eft
cellario terra , quæ figat ipfam aquam. Jam autem duplex , eft enim commixtio totalis & particu
fæpè diximus fuperius , quod generatio non fit, finelaris : Particularis eft , cum commifcetur cor
maris , & fœminæ conjun& tione. Ignis autem & aër pus corpori , fed fpiritus non commifcentur adin
funt mafculina , aqua autem & terra funt foemini vicem,ficut accidit in iftis corporalibus fufibilibus,
na , & ignis eft mafculus aquæ , & aër eft mafculus in fua commixtionc , cum fola ignis fufione : com
terræ , fed ignis non admifcetur terræ abfque me mixtio vero totalis, cum commifcentur cum tem
diatore aëre , eft enim aër propinquus ignis ratio peramento corpora corporibus, & fpiritus cum fpi
ritibus.
 Lib . II. Sect. II. Subfect. II.
507
ritibus . Hoc autem non fit fine putrefa&ione , mo dum, & humidum : poftea vero cum ifta terra tem
do autem ostendamus , quare dixerunt fapientes peravit fe aqua : jam autem fuperius diximus fre=
Antiqui quarum una pars iftius elixiris cadit fuper quenter quod natura naturam ample& titur fibi vici
mille , unde fecretum eft , quod quodlibet fubtile , niorem. Humiditas ergo aquæ fuit adligata humi
Occupat loci fui feptuplum refpectu loci à groffo ditati aeris , & frigiditas aquæ terræ frigiditati,
Occupati. Una autem pars caloris convertit lunam humiditas vero aeris fuit adligata calori ipfius.
in Solem, & hoc autem fi fuerit accepta de minera, Cum ergo afcendit Sol orientalis , calor ipfius ae
ergo fi fuerit de re vegetabili una pars convertit ris adligatus calori ipfius folis , neceffe ergo habuit
6. partes Lunæ in folem , fi vero fuerit de animata, fe extendere illa planta , & crefcere : & quia jam
una pars convertit 36. partes , & hoc in primo gra diximus , quod frigiditas aquæ fuit frigiditati ter
du fubtilitatis , fed fi fuerit in fecundo gradu , una ræ adligata , afcenderunt cum ipfius aquæ partibus
pars convertit 138. fi in tertio 228. & fi in 4. & ulti partes fubtiliores ipfius terræ & temperaverunt fes
mo gradu iterum convertit centuplum ejus : & hoc & commifcuerunt fe cum ipfis partibus aquæ , &
eft quod volebamus . Jam enim determinavimus de generabatur ex iis ovum ipfius plantæ , in quo qui
generatione corporum metallorum fufficienter, & dem ovo, erat planta potentialiter : poftquam vero
hoc tam de naturali quam de artificiali , & cum hoc pervenit ipfum ovum ad terminum fui variamenti,
complevimus iftud capitulum . abfcondita eft ab ovo fua humiditas , quâ nutrie
batur , & induratum & exficcatum eft. Poftquam
CAPUT III. ergo fcimus quod materia ipfius ovi eft admixtio
partium terra fubtilium , cum ipfius aquæ partibus,
Incipit Caput tertium, in quo agitur de Ge fcimus ergo quod ex iis oportuit illud nutriri do

neratione plantarum ex mineralibus , & fi nec illud quod fuit in potentia reduceretur in adū,
militer de Generatione animalium ex plantis, & generaretur ex eo planta , cujus flores , fructus
&folia effent ex ipfo Sed differt illud ovum ab ovo
de adligameno fpiritus ipfius planta cum mineræ in hoc, quod non indiget trituratione , ad
planta , & etiam alligatione anima cum ipfo hoc quod humiditas putrefactionis ingredi poffit
partes ipfius , ejufque partibus commifceri : quod
animali. fi tereremus ipfum , corrumperemus formam plan
tæ , in ipfo potentialiter exiftentem , & converte
diximus de naturis & ina rentur folia in non folia. Nec etiam in ovi
Pqualibus , & de elementis fcilicet fuperiori ipfius plantæ erat tanta compactio , quæ prohibe
bus , & inferioribus in primo capitulo , ac etiam ret humiditatem ipfius fubtilis admifceri humidita
de generatione mineralium in fecundo , dicemus ti ipfius corporis folvendi : Sic ergo conftat fub
ut promiffum eft , in hoc tertio capitulo de plan ftantiam ipfius planta confiftere ex partibus aque
tis & animalibus , & eorum generatione. Dicamus admixtis ipfius terræ partibus fubtilibus . Nos au
igitur ficut in primo , quod temperavit fe aqua tem diximus in præcedentibus , quod planta eft
cum terra , & generatur ex ifto temperamento fubtile five delicatum ipfius minera , & quod gene
petra , deinde temperavit fe aer cum petra , & ratur ex temperamento aquæ cum eodem. Hæc igi
generabatur ex ea terra : & manifeftum eft ejus tur eft generatio.
frigidum , & ficcum : ejus vero occultum , cali

AD LECTOREM .

Raxim Theoriaprifcis genuit , & aliquando opus admiratio , Iris admirationem , Irin contempla
tio eft fequuta : In didascalicis autem prior pars obtinere videtur : Sanè & hunc ordinem Artefius
imitatus eft. Defcriptis enim iis que neceffaria erant, ad natura cognitionem, ad artem nunc accedit.
Sed quoniam οὐ μόνον ἀρεξης ἀλλὰ καὶ πολύτων καλῶν ὑδρῶτα θεοὶ προπεροίθεν ἔθηκαν. Ideo anigmati
cus hoc tertium caput defcripfit , & quia fudaus Magicws. Nec te moveat , Lector , comparatio
de demonefacta : Sic enim pridem Stephanus ad Heraclum : Ei toinσews Xpurs de fubtiliationes
eujus rationem reddit his verbis : ἵνα ἐξαφανισθή τιςὕλης και χρυήσεται μόνη ψυχή καὶ πνούμα , καὶ πῦς ἀνοφερὲς , καὶ
χρῶμα λάβῃ , καὶ πυριμακώτερον γένηται, καὶ καθεκτικώτερον:ἅτε δὴ ὡς ὀπιπέδοντο σῶμα , ὡς τὸ τῶν δαιμόνων καὶ τῶνὀπει
Epxoufiwv. Characteres autem Aultori huic familiares fuiſſe in velandisfcientiis , teflatur etiam Rogerius Bac
cho , de admirabili poteftate artis & natura. Horum ergo formam ne defpicias , forte enim aliquidſignificant,
non enim omnia qua in figuris ponunturfignificare aliquid putandafunt : multa enim propter illa que fignificant,
ordinis, & connexionisgratiafunt adjuncta , Solo vomere terra profcinditur. His te monitum velim, que hoc in cá
pitefcriptafunt , analogicè omnia fumenda effe , & de nulla re minus quam de magiafcripfifle Ariefium , quod
forte aliquando adnotationibus demonftravimus.

fubtilibus. Fa&a igitur putrefactione , feparantur

De Generatione Animalis .
Eneratio autem animalis ex planta eft , fecun
Jcundum quod narravimus , fi Deus voluerit,
GE
quod quando putrefit plantain ventre ipfius anima
lis ,feparatur ejus fubtile à groffo poft ejus putre
factionem : & quia jam diximus , quod natura ipfi
us plantæ eft frigida & humida , & quod ipfa gene
ratur ex temperamento aquæ , cum partibus terræ
Tom. I.
partes terræ groffiores à partibus aquæ : & quia, na
tura aquæ eft frigida & humida , ut prædiximus,
temperavit fe una pars iftius frigiditatis , & humi
ditatis, cum parte una fibi æquali caloris & humidi
tatis in ipfo animali exiftente , & generatur ex ipfo
temperamento natura ipfius animæ , quæ eft natura
æqualitatis , reliqua vero pars afcendit ad cere
brú, ex qua generatur natura ipfius fenfus : & quiaut
diximus tres fuæ quartæ fuerunt lux & una obfcuri
У н 2 tas,
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
508
tas , manifeftum eft ergo quod in natura ipfius fen tat , nec ceffet ab ifto , donec faciat ftomachu fuum
fus , natura lucis tenebris dominatur : repercutitur recipere cibum illum , ac non adhorreat , & non
lux illa , à parte tenebræ ad cor, & illuminat ipfum, adpetat alium , qui prohibeat ipfum ab adpetitu
& hoc fi fuerit animal , ere& tæ ftaturæ , non habet ipfius , & fit in qualibet hora ipfius Planetæ levatus
fenfum in ipfo corpore latum , in quo adunetur, fed dire&è & humiliando fe & rogans Creatorem , ut
fpargitur per ipfum corpus , & hæc eft caufa cur compleat voluntatem fuam , & cum complebitur
cætera animalia non difcurrunt ut homo. Compa voluntas fua , & defiderium , reddat gratias fuo
ratio vero corporis humani confiftit in quada com creatori.Poftea adfpiciat cum ingreditur ftella illa,
mixtione æqualium naturarum , cum inæqualibus. in directo fui figni , ut non ingrediatur per Plane
Naturæ vero æqualitas , confiftit in compofitione tam contrarium : Poftea faciat de corpore quod eft
hominis , in duobus : quorum unum eft æqualitas de Planeta illius crucem , & fit perforata à fummo
adparens five extrinfeca, aliud eft æqualitas intrin ufque ad deorfum, & erigatur fuper duos pedes , &
feca,& eft natura ipfius animæ, de qua prædiximus. equitet fuper figuram quæ eft conveniens rei quæfi
Aqualitas autem adparens confiftit in æquali com tæ, ut fupra leonem vel ferpentem pro bello, five vi
pofitione ipfius corporis , ex quatuor humiditati toria , vel ad faciendum timorem inimico : vel fu
&
bus , quæ funt fanguis , & eft calidus & humidus de per avem pro falvatione de magnis laboribus , vel
natura fcilicet ipfius aeris , & cholera calida & fic fuper cathedram quærendo exaltari . Caufa autem
ca de natura ignis , & Phlegma , cujus natura eft quare nos accipimus formam crucis eft , quia nefci
frigida , & humida de natura ipfius aquæ , & melan mus rem cui adfimilatur fpiritus cujus defcenfum
cholia frigida & ficca de natura terræ : qualitas
quærimus ; nos autem fcimus quod fpiritus eft res
ergo iftorum humorum , eft caufa conjun& tioniscreata , & omne perfectum eft corpus , & corpus
animæ cum corpore,fi autem corrupta fuerit æqua habet longitudinem & latitudinem , ad modú cru
litas adparens corrumpetu r per confequens liga nis, non autem diximus in præcedentibus, quod na
mentum animæ cum corpore , & accidit animam tura quælibet naturam ample& titur fibi fimilem: hæc
tum à corpore feparari , & hæc quidem feparatio eft ergo caufa, quare figuram crucis cæteris figuris
mors appellatur. Hoc autem non contingit ex quo prætulimus in hac parte , & fi quæris aliquos fubji
libet receffu ab æqualitate nifi forte fuerit notabi cere ut tibi obediant tanquam fervi fuo domino
lis in quantitate : fi autem fuerit ifta quantitas par hæc eft figura. OIIXOOIL ver. I. Poftea fi fuerit
va , accidit ex hoc fortaffis ægritudo & perturba homo, & noveris ftellam dominantem in fua nativi
tio , donec per medicinas convenientes ad æquali tate , facies figuram illius hominis de minera que
tatem iterum reducantur : & fortaffe funt quædam eft de parte illius planetæ , in hora fua, & fic adfpi
infirmitates ex quibus adjunger fe diabolus humo ciens ad fignum ftellæ fibi contrariæ in natura, & fit
re egrediente à temperamento ac perturbante ip cum ipfa in ipfo figno, & fi fit illa ftella infortunata,
fam fanitatem, & hoc maximè accidit in infirmita poftea ponat iſtam figuram quæ fit ad primam OVI
tibus ex cholera provenientibus , cujus caufa eft 2 LI ver. II.
ifta : quia enim , ut jam diximus, natura ipfius cho Et finon fuerit ifta ftella prædominans , faciemus
leræ eft calida , & ficca, ut ignis, corpus autem dia feptem figuras, de feptem petris, quæ funt de natu
boli ex duobus eft compofitum , fcilicet igne & ae ra feptem planetarum, & fi fint iftæ de natura Satur
re : & nos diximus in præcedentibus , quod omne ni arfenicum , de natura Jovis magnes , de natura
fubtile ingreditur in omne groffum, manifeftum eft Martis rubinus , de natura Solis alumen, de natura
igitur cum ignis fit fubtilior aere quod adparens Veneris , Mercurii Lunæ criſtallus.
corporis ipfius diaboli eſt aer , ejus vero occultum Poft de quolibet fiat una figura, in hora fui Plane
eft ignis : & hæc eft caufa occultationis ejus ab hu tæ , & cum ifti lapides refpiciunt crucem in orien
manis afpectibus , cum medium , per quod videmus te , videmus quod figura in natura animatur , &
omnia , fit aer , qui eft conjun &tus oculo noftro. cum adligat fe fpiritus ad crucem habet potefta
Cum ergo interius diaboli fit de natura ignis , ma tem figura humana , fupra figuram illam , five fue
nifeftum eft , ipfum contrariari & inimicari ipfius rit homo , five non homo. Poftea accipimus thuri
animæ naturæ, quæ eftnatura æqualitatis : cum er bulum de minera illa de qua fecimus crucem , & fit
go accidit corpori ægritudo de natura ipfius cho perforatum in fummitate ne poffit fumus egredi
leræ in corpore , & quia diabolus ad ipfum occul aliunde , poftmodum accipimus lectum nitidum &
tum eft de natura ipfius cholera adjungit fe cum mundum non opertum : fed fub divc , & adfterna
cholera ; & augmentatur ejus dominium fuper aliis tur herbis , quæ funt de natura ipfius Planetæ , cu
humoribus , & tantum poteft prædominari , quod jus fpiritum quærimus , & non fit in illo loco aliud,
recedit anima à corpore , & feparatur ab eo. Sed neque longe, neque prope , & accipimus etiã fuffu
qui fciret facere defcendere ipfum lumen , cujus na migia quæ funt de natura illius planetæ & ponemus
tura eft contraria naturæ occultæ ipfius diaboli, in thuribulo fupradi &
to & fituetur , ut falire poffit
tunc corrumperetur perfectio ipfius diaboli , & de fumus dire&us per foramen crucis , & fiant omnia ,
ftrueretur , & recederet ab homine infirmitas , & fupradicta in hora planetæ , cujus quærimus fpiri
rediret fanitas , & ftaret homo quietus, & pacatus. tum defcendere : poftea adligatur fpiritus fuperior
Sed modus per quem homo facit defcendere fpiri fuo fimili , cujus exemplum eft , quafi cum accipi
tum ipfum , eft ut fciat naturam Planetæ cujus fpi mus duas candelas accefas, quarum una extin& ta , de
ritum quærit defcendere , & colorem , odorem, & dire&o fupponatur alteri non extincta, illa quod fu
faporem ipfius poftea præparet adparens ipfius mus ab inferiori afcendat ad fuperiorem, defcendit
corporis , cum colore, fapore & odore fupradi& tis: flamma à fuperiori ad inferiorem, & accendit eam,
ut qualis color eft accipiat veftimenta illius colo & eft modus faciendi defcendere fpiritus. Cum
ris, & aperiat occultum fui corporis cum natura & ergo defcenderit ipfe fpiritus qui eft anima , ani
fapore , & quod accipiat cibum confortantem cor malis five fpiritualis, & invenerit corpus præparatú,
pus fuum à variamento , & accedat ad gradum ut prædiximus, penetrat in ipfum, & adligat fe ani
æqualitatis , & illud non debet latere ipfum , qui me corporali , quia fcilic, anima corporalis eft oc
quærit facere defcendere fpiritum : & non dimit culta in quolibet corpore , propter fimilitudinem
unins
 Lib . II. Sect. II. Subfect. II 509

unius iftarum animarum, cum alia in natura.Si vero
corpus non fuerit debitè præparatum corrumpit
ipfum & deftruit, poftea revertitur ad locum fuum ,
& etiam oportet ut folvamus de corpore de quo fa
&a eft crux,cum aqua æquali in naturis ipfius putre
factionis, quoufque fe temperet fua anima corpora
lis cum fuo corpore:deinde illud fuffumigamus cum
fuffimigio , ut adligetur illius corpus cum fuo ele
mento , & erit caufa eadem adligamenti in corpo
re inferiori quoufque adplicet fe ad fui fimile,& de
bes fcire quod quilibet planeta habet dimidium fi
nem , & difpofitionem fuam propriam: poftmodum
fi ille cujus difpofitionem quæris , habuerit etiam
difpofitionem generalem , erit effe &tus major &
fortior: & fcias quod non adligatur anima fpiritua
lis cum anima corporali , nifi per modum fimilem :
ifte & illud eft unum de maximis fecretis , fed adli
gamentum animæ fpiritualis cum fpirituali , quæ eft
anima hominis , per iftum modum fieri debet ;
quia cum Planeta prædominans cujuslibet nativi
tatis , difponit ipfum in hora adligamenti animæ
cum fuo corpore , cum vero mutatur corpus , de
corporeitate ad fpiritualem , ut fi fiat corpus fpiri
tuale , deinde ad animalitatem, ut de fpirituali fiat
animale , adligatur anima cum fuo elemento , & vi
det, & cognofcit quæ prius videre non poterat,nec
cognofcere. Si autem planeta prædominans alicui
nativitati, fuerit infortunatus , infirmabitur ille ho
mo quandiu prædominabitur vis ipfius corporis vi
ribus ipfius animæ , vel etiam fuerint æqualia , fed
poftquam aquifivit anima prædominium fupra fuum
corpus ex tunc & nocere non poterunt illa infortu
nia , nec accidet fibi ex hoc impedimentum . Po
fteaquam vero fciverit illud , accipiet indumenta
quæ funt in colore convenientia , & cibaria , & ad
fuefcet fe illis cibariis , donec ftomachum fuum fa
ciat illa recipere , nec alia adpetat , adfuefcatque
paulatim , fcilicet primo comedere femel in die :
poftea in duobus diebus femel ,poftmodum in tri
bus, donec pervenerit ad illud quod poffit femel
tantú in octo diebus comedere abfque tædio & fa
tigatione defiderii, & perveniet ad quæfitum: poft
modum vero fcias quod defcenfio (piritus eft du.
plex: Prima eft defcenfio fuæ defcenfionis , & fecun
da obedientiæ. De prima dictum eft fufficienter :
defcenfio vero obedientiæ eft promptitudo ſervi
tutis fpiritus defcendentis refpectu ejus , ad quem
defcendit ad peragendum ejus voluntatem , five ex
plendum : & ex maximis fecretis etiam quod ho
mo fciat , quod omne groffum fit fubtile , & omne
fubtile fit fpiritus , & omnis fpiritus fit anima , &
fubtiliatio fua dividet fe in duo , videlicet in illud
quod cómutatur in aliam naturam, cum cóbuftione
ignis ac elementi , & in illud quod non commuta
tur per combuftionem ignis , operatur tantùm , &
hoc fecundum eft quod quæfierunt Philofophi.Om
nia enim quæ indigent fubtiliatione de rebus con
fectis funt tria, videlicet corpus corporale, primum
minera cujus fubtiliatio eft de fuo exteriore ad in
terius , fecundum eft corpus fpirituale , id eft plan
ta cujus fubtiliatio eft de utroque fimul , tertium
eft animal cujus fubtiliatio eft à fuo interiore ad
exterius, fi Deus voluerit.
Explicit Clavis Sapientia Majoris.

SUBSECTIO TERTIA.

Liber DE COMPOSITIONE ALCHEMI E , quem edidit Mo

RIENUS ROMANUS , Calid Regi Ægyptiorum : quem Robertus Ca

ftrenfis de Arabico in Latinum tranftulit.

"

PRÆFATIO CASTRENSIS.

EGIMUS in Hiftoriis veterum divinorum , tres fuiffe Philofophos , quorum unufquifque

Hermes vocabatur. Primus autem illorum fuit Enoch , qui alio nomine Hermes & alio nomi
ne Mercurius. Secundus veròfuit Noe , qui fimiliter alio nomine Hermes , & alio nomine
Mercurius eft nuncupatus. Eorum autem tertius ,fuit Hermes , qui poft diluvium in Ægytore
gnavit , & ejus regnum diu obtinuit . Ifte autem à noftris antecefforibus dictus eft Triplex, propter
trinam virtutum collectionem, fibi videlicet à Domino Deo attributam. Erat autem ifte Rex, &
Philofophus, & Propheta. Ifte veròfuit Hermes , qui poft diluvium omnium artium, & difciplinarum, tàm libera
lium, quam etiam mechanicarum,primusfuit inventor & editor.Omnes namque qui poft ipfumfuére,fuo itinere in
cedere, & fuis veftigiis inhærere nitebantur . Quid plura :longum effet nobis & etiam difficile , tanti ac magni viri
virtutum ornamenta & alta , ad memoriam in prafens reducere . Cum & hoc genus docendi in hujus libri divini
translatione nonfufcepimus : nec etiam noftri ingenii tenuitas aut ftudium vel fcribendi negotium , vobis ad hoc
explicandum poffint fufficere.Sed idcirco ejus nomen in hujus Libri Prologo introduximus: quoniam jam ille hunc
libramprimus invenit & edidit. Hic eft namque liber divinus , & divinitate pleniffimus . In eo enim duorum te
ftamentorum ( veterisfcilicet & novi ) continetur vera & pèrfecta probatio. Si quis namque in hoc libro multum
Auduerit , & eum plenariè intellexerit , veritas virtufque teftamenti, nec non & uiriufque vita modus, & fufficienter
illum latere non poterunt . Hic eft autem liber, qui nominatus eft liber de Compofitione Alchymia . Et quoniam quid
fu Alchymia,& quafit fua compofitio, nondum veftra cognovit latinitas, in prafenti fermone elucidabo . Pofui iftud
verbum, licet ignotum & admirabile,ut fub diffinitione clarefceret : Hermes verò Philofophus , & alii qui poft ipfum
fuêre, hoc vocabulum ita diffiniunt, ut in libro de Subftantiarum mutatione: Alchymia , eftfubftantia corporea ex
uno,& per unum compofita,preciofiora ad invicemper cognationem & effectum conjungens, & eadem naturali com
mixtione ingeniis melioribus naturaliter convertens.Infequentibus verò hoc quod diximus explanabitur:ubi & de
ejus compofitione ad plenum tractabitur.Sed nos, licet in nobis juvene fit ingenium, & latinitas permedica : hoc ta
men tantum ac tam magnum opus ad transferendum de Arabico in Latinumfufcepimus.Unde & defingularigratia
nobis à Deo inter modernos collata,fummo illi Deo vivo, qui trinus extat & unus grates referimus . Nomen autemi
meum inprincipio Prologi taceri non placuit, ne aliquis hunc noftrum laboremfibi aſſumeret, & etiam ejus laudem
meritumfibi quafi proprium vendicaret . Quid amplius ? humiliter omnes rogo & obfecro , ne quis no
ftrorum erga meum nomen mentis livore (quod fæpè à multisfieri confuevit ) tabefcat . Scit namque Deus omnium,
cuifuam conferat gratiam: & fpiritus ex gratia procedit, qui quos vult inspirat . Meritò igiturgaudere debemus
quum omnium Creator & conditor omnibus quafi particularemfuam monftret divinitatem.
Tom. I. Vu 3 MORIENI
 S10 Bibliotheca Chemica Curiofæ

tus adefto : nam & ego te faciam totius meæ difci

MORIENI Romani , Eremite Hicrofolymi plinæ filium. His igitur altrinfecus diétis , nimio
tani , Sermo, gaudio fum gavifus. Quid plura ? Longum effet no
bis in hujus operis inftitutis fingula de quibus ad in
Mnes Philofophiæ partes , mens Hermetis di vicem tractavimus , enumerare & dicere : Remanfi

annos multos in magifterii fuperioris inventione & exhibui , quòd ille mihi totius divinitatis fecreta
editione ftuduiffet,tandem magifterium invenit pri dixerit . Poftea mortuus eft Adfar : & ego poft ejus
mus, & edidit : ac de eo Librum compofuit , quem obitum , poft dies paucos ab Alexandria receffi , &
fibimet proprium deputavit , & poft fuum obitum Hierofolymam deveni , in cujus etiam finibus mihi
fuis difcipulis in hæreditatem dereliquit . Poft obi eremum elegi, in quo vitam meæ fidei & profeffio
tum verò illius , difcipuli ejus in hoc libro & ejus ni habilem ducere potuillem . Inde verò non poft
præceptis, per multa tempora ftuduêre, ut fcil. ejus multos annos furrexit quidam Rex in Agypto no
effectum adipifci poffent. Poftquam ergo fuum con mine Macoya . Hic autem genuit filium , nomine
fecuti funt effectum , de eo varia , & etiam innume Gezid , qui poft mortem fui patris in Ægypto re
rabilia dedêre præcepta. Quod idcirco fecerunt, ne gnavit , & illius regnum obtinuit . Gezid autem ge
ipfi qui poft ipfos hanc adepti fuiffent fcientiam, nuit filium nomine Calid , qui poft mortem fui pa
eam quafi vulgarem infipientibus detegillent. Poft tris diu in Ægypto regnavit . Fuit autem Rex ifte
multumverò temporis à paffione Domini noftri Je fapiens & prudens vir , & in omni fcientia perfpi
fu Chrifti , furrexit quidam homo divinus , donis cuus : diligebat enim multùm Sapientes & Philofo
fpiritualibus præditus , qui quum in divinitate per phos , propter hujus libri fcientiam . Ifte verò non
multum temporis ftuduiffet , inter libros divinos finebat inceffanter per provincias notos & ignotos
hunc librum invenit. Fuit autem vir ifte ab Alexan inquirere , fi aliquem inveniflet , qui fibi hujus libri
dria oriundus : unde fuo nomine Adfar Alexandri documenta revelare potuiffet. Hoc igitur amore
nus vocabatur. Hic verò poftquam librum præfatum compulfus , multos fapientum & Philofophorum fe
invenit , mente pervigili atque induftria in eo ftu cum retinebat , qui hujus libri magifterium fe fcire
dere non definebat . Poftquam verò in eo ftuduiffet profeffi effent, cùm penitus ignorarent. Hos multis
diu, ejus effectum atque fcientiam ad plenum eft & maximis ditabat donis , in corum verbis diu con
adeptus. Ex hac igitur fcientia vir ifte divinus mulfifus . Me itaque die quadam in eremo exiftente, fa
ta varia & innumerabilia dedit præcepta: quæ quum ma hujus regis mihi à quodam peregrino delata eft:
fub fuo nomine per univerfas noftræ regionis par quam quum audiffem , eremum dimifi , & quàm ci
tes divulgata fuiffent , mihi tunc temporis in urbe tius potui , ad fuæ regionis fines tranfimeavi : non
Roma moranti , hujus viri nominis , & illius fcien fcil . ut ab eo divitias , feu dona inquirerem , fed ut
tiæ fama quafi volando pervenit . Nam in eo tempo diligenter donis fpiritualibus inftruerem. Poftquam
re fui ego Roma ( unde & ortus fueram ) conftitu verò fuos fines fum ingreflus , loca quàm plurima
tus. Eram autem tunc juvenis , cujus videlicet men eundo luftravi , & tandem Regem inveni. Quem
tum prima lanugo nondum obduxerat , ftudens fci cùm inveniffem , & de quibusdam fecum contulis
Ficet, & doctrina Chriftianus à primæ ætatis gradu fem , inveni illum magnæ fapientiæ virum , & omni
ab utroque parente effectus : cui etiam fe tota jam virtute ornatum ac prudentiffimum . Dixi ergo ad
latinitas detexerat. Audito ergo hujus viri nomine illum : O bone Rex , Deus te ad melius convertat.
& fama , parentes & patriam fimul feftinus defe Volo autem ut jubeas mihi domum , & meo magi
rui, nec quieti nimie meos artus exhibui , quoufque fterio commodam præparari . Juffit ergo Rex mihi
Alexandriam deveniffem. Ingreffus verò fum civi domum præparari , & ad meum votum ornari . In
tatem , ac tamdiu per vicos & calles novus hofpes troivi autem hanc domum, neque ab illa exivi , do
inceffi , donec hujus viri domum inveniffem . Tan nec totum compleverim magifterium , & comple
dem verò illius domum inveni , & eam ingreffus tum domi reliqui : fed circa vas in quo fuerat pofi
fum : quam cùm ingreffus fuillem , hunc virum in tum, hæc verba depinxi : OMNES QUI SECUM OM
fuo oratorio fedentem , & in fuis libris ftudentem NIA HABENT , ALIENO AUXILIO NULLATENUS
inveni. At ille poftquam oculos fuos in me defixit, INDIGENT. Poftquam hæc fcripfi verba, ab urbe, &
intuens me ait : Amice , huc accedere . Acceffi au omni ipfa regione clam difceffi , & ad meum ere
tem ad illum, & juxta eum fuper ftramentum, quod mum fum regrellus. Poftea verò Rex domum, quam'
ibi fuerat appofitum , confedi . Erat vir jam mul dimiferam , eft ingreffus, & magifterium perfectum
tum ætate decrepitus , fed adhuc vultu ftrenuus, & quod dimiferam invenit. Quod cùm magis ac ma
facie & ftatura corporis decorus. Nam & ejus vul gis diligentiùs intueretur , vidit verba, quæ circum'
tus omnia quæ in illius mente latebant , fe diligen vas fcripta dimiferam : quibus perfectis ac bene in
ter intuentibus indicabat. Poftquam autem confa telle & tis , illicò me abfentem deflevit , & omnibus
bulati fumus , quæfivit ille , quo nomine nuncupa quos hujus magifterii caufa per multos annos fecum
rer , & unde effem oriundus , & quæ meæ viæ caufa retinuerat, juffit capita amputari . Dixit poftea Rex: ·
extitiffet. At ego refpondi & illi dixi : Ego Morie Advocate Galip meum fervum fidelem. Erat autem
nus vocor , natione Romanus , quem videlicet tui Galip fuus captivus , quem fibi ejus pater Gezid
nominis & fcientiæ fama , de parentibus & patria ante ejus obitum, ob fui fidelitatem dederat. Con
difcedere coëgit . At ille fubjunxit : Quænam eft fidebat enim in eo Rex multum, qui dixit ei : O Ga
fides tua , aut cujus deorum cultor exiftis ? At ego lip ferve mi , nefcio quid mihi pofthac fit agen
refpondi: Fidem meam Chriftianam profiteor , nam dum. Dixit autem Galip ad regem : Dux mi , Deus
Chrifti fum cultor , &illum Deum trinum & unum providebit quid deinceps fimus acturi. Triftatus
adoro . Poftea dixit Adfar : Bonum eft autem te me eft autem Rex multum , & ultrà quàm credatur die
quafiviffe , & adhuc me homine mundano feptum ac no &e condoluit. Fa&
tum eft autem deinde poft
inveniffe. Propalabo namque tibi totius divinitatis annos aliquot, dum Rex quadam die ad locum, qui
fecreta , que ferè omnibus hactenus detegere recu dicitur Dirmaroni , venandi ftudio exiret , quòd
favi. Tu verò mihi totis mentis tuæ viribus inten Galip captivus, hominem quendam in folitudinibus.
orantem
 Lib . II. Sect
Sect.. II .
II. Subfect. III . 511

orantem inveniffet : Interrogavit eum & dixit ei: dicit : Hic vere eft homo ille , de quo hactenus te
Amice , quisnam es tu , aut unde venis , vel quo cum condolui. Dixit autem Galip : O bone Rex,
vadis ? At ille homo refpondit : Ego Hierofolymi- ita eft , ut ego exiftimo , Gavifus eft Rex multum,

tanus fum : nam ego in Hierufalem natus fum , &
per multos annos in montibus Hierofolymitanis
cum quodam eremita converfatus fum : me autem
ibi morante , audivi quomodo Rex Calid inceflan
ter perquireret , qui fibi magifterium Hermetis de
monftraret. Poftquam autem hoc de rege audivi,
mox à mea patria difceffi, ut & hoc Regi Calid nun
cialem. Scio enim hominem in hoc magisterio do
&iffimum quem Regi demonftrare valde defidero .
& ultrà quam credi poteft , hunc hominem beni
gniùs accepit. Judit ergo Rex huic homini dari
quamplurima , & infuper majora ei promifit . Hæc
et igitur hiftoria Morieni Romani , quomodo fci
li et ipfe Magifterium Hermetis eft adeptus.
Incipit Sermo Galip , fervi & captivi Regis
Calid, filii Gezid, filii Macoya

Tunc ait Galip: Tace frater , tace , hucufque tibi

Dixit Galip captivus : Poft paucos quidem dies,
dixiffe fufficiat. Malo autem te vivere quàm mori:
nam multi ad Regem venerunt , qui hoc magifte poftquam hæc ab eo homine regi nunciata fuiflent,
venit hic homo & ftetit coram rege & ait : O Rex
rium fe fcire profitebantur , qui cùrn ad fuæ pro
bone , Deus ab bonum te convertat . Nolo autem
feffionis exitum pervenire non potuiffent , à Rege
interfe&ti funt : Timeo ergo , & tu fi cum hujufmo ut ea quæ tibi promifimus , diutiùs differamus . Ad
di fermone in confpectu Regis afliteris, ne interfi. voca ergo omnes tuos fubditos fervos natu melio
ciaris. Tunc homo ille ait : Noli timere hoc , fed res , & ex eis mihi aliquos accommoda , qui me
cum veniant , & mecum fimul revertantur : gran
in confpe &u Regis me venire ne differas. Galip igidis enim nobis
reftat via. At Rex vultu placido il
tur dicit : Hoc mihi jam placet , fed cave ne mo
lum intuens ait: Bene dicis, fiat. Tunc juffit me Rex
riaris. Adduxit ergo Galip hunc hominem , & fta
feftinanter coram fe advocari : qui quum coram fe
tuit cum coram Rege & ait : O bone Rex, ecce ho
ftetillem, dixit : O Galip ferve bone, congrega om
mo qui mori non metuit . Ut ergo rex fuos oculos
in eum defixit, intuens illum ait: Quífnames tu? At nes meos natu meliores tecum , & ex illis quot &
quales huic homini placuerint elige , qui videlicet
ille refpondens ait : Hierofolymitanus fum , qui
vobifcum fimul vadant & revertantur : nam ille di
quum in montibus cum quodam Eremita converfa
xit, grandis nobis reftat via. Feci igitur juxta quod
tus fuiffem , audivi à multis tui nominis & bonita
tis famam : & quomodo tu indefinenter quæras fa Rex mihi præceperat : & poft paucos dies iter no
ftrum incepimus. Hierufalem quidem iter incepi
pientes & doctores , qui videlicet magifterium Her
mus , & per multa loca invia & deferta eundo, mul
metis feriò tibi oftendiffent. Veni ergo ad te , ô
• bone rex, & tu meis acquiefcas confiliis , & tui de tos dies confumpfimus , & tandem Hierofolymam
devenimus. Qui quum in folitudinibus montium
fiderii compos efficiaris . Scio namque virum in
errando fatigaremur , invenimus eremum , in quo
montibus Hierofolymitanis habitantem , cui om
Morienus Romanus , fenex eremita, vitam fuam dus
nis fapientia à domino Deo revelata eft . Nam in
cebat. Quem quum ingrederemur , invenimus ibi
fua fide firmiffimus à Deo & hominibus judicatur.
quendam virum fenem , ftatura longum , in corpo
Die namque quadam , quum in fuo eremo de rebus
macrum , vultu & facie præclarum , de cujus
quamplurimis tractaremus , contigit cafu quòd mi re
etiam fitu & habitu multum fumus admirati . Ejus
hi diceret, fe hoc magifterium pofle perficere . Quo
namque tota cutis ab afperitate cilicii , quo erat
audito , cùm in fua veritate fæpiùs mihi cognita
indutus , rugofa exiftebat. Tunc dixit nobis homo
confifus , tum ex hoc, quòd in omni anno multa au
ille , qui nos fecum huc adduxerat : O focii , hic eft
ri & argenti pondera , uti ego fæpiùs videram , ad
Morienus Romanus ,fenex Eremita. At ego dum ma
Hierufalem civitatem tranfmittebat , fuo fermone
gis ac magis illum diligentiùs intuerer , eum illi
certiffimus mecuma conferebam : quòd fi ego in
cò agnovi : quo agnito , illum ex parte regis Calid
confpectu tuo affifterem , multis me ac magnis di
falutavi. Cujus audito nomine , vir bonus fubrifit,
tares donis, & nunquam à tua gratia me feparares.
Tunc rex ait : Quis eft hujufmodi fermo , quem tu & nos propiùs juffit accedere. Gavifi fumus ergo,
& læti cum eo confedimus. Interrogavit autem nos
dicis? aut quæ mens ignara hucufque te venire per
vir Dei , & de flatu noftri Regis , & de ftatu Regni ,
fuafit? Nefcis ftultiffime, nefcis quot & quales prop
quæ quum illinuntiarem,viæ noftræ caufam fibi pro
ter hujufmodi fermonem à me interfecti funt? fed &
palavi . At ille ad fe converfus ait : Multum gaudeo
fi ea quæ tu dicis ( quod non opinor ) vera effent,
filii , quoniam me inveniftis . Ibo enim vobifcum,
& multis tu ditareris donis , & nunquam à mea gra
ut & Rex Calid me diu exoptatum videat , & quæ
tia à modo feparareris. Nam fi vera non fuerint,
fit mira Creatoris potentia à me recognofcat . Poft
maximum fcias te fubire tormentum. Tunc homo
quam igitur per dies aliquot artus noftros labore
ille ait : O bone Rex , utroque tui promiffo fum
itineris fatigatos recreavimus , redeuntes iter ince
placatus : tu tamen meis acquiefcas confiliis . Item
pimus , & in noftram patriam regreffi fumus. Qui
Rex ait : O homo , de qualitate hujufmodi viri &
quum coram Rege venillemus , vidit rex virum Dei:
ėjus habitu mecum pauca conferas : venit namque
quem cùm vidiflet , ilicò cum cognovit , & me re
ad me annis præteritis vir quidam , qui , ut verum
cipiens ait : O Galip ferve bone , hic eft verè vir
tibi confitear , mihi hoc magifterium perfecit : qui
propter quem tecum diu condolui. Volo autem ut
cùm perfeciffet , rem effectam , fed non ejus fcien
ea quæ vobis in itinere obviaverunt , mihi protinus
tiam mihi dimifit , & clam feceffit & abiit . Tune
edifieras. At ego totam rem à fuo principio fibi or
homo ille ait : Vir ifte nimis eft ætate decrepitus,
dine digeff . Advocavit ergo rex virum Dei , quem
ftatura magnus , vultu & facie præclarus , moribus
adduximus , & cum juxta fe federe fecit , & dixit
ornatus : cujus etiam vita & habitus Deo non dif
ei : O fenex , ego volo ut tu nomen tuum mihi di
plicent : eft enim in montibus Hierofolymitanis
cas , & tuæ profeffionis modum pandas : non enim
eremita. Sed & fi nomen ejus multum fcire defide
in altera vice licuit hæc omnia à te inquirere , De
ras , Morienus Romanus , fenex eremita , nomi
tuis namque verbis adhuc diffidebam . Tunc vir Dei
natur. Tunc converfus Rex ad fuum fervum Galip,
Yu 4 refpondit:
Tom. I.'

ļ
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
512
refpondit : Ego Morienus Romanus vocor. Mea tem. Feci igitur juxta quod Rex mihi præcepit.
autem profeffio , fidei Chriftianæ eft. Mea quoque Rex verò ad eam quotidie veniebat , & cum illo
religio & habicus , funt eremitæ. Tunc Rex ait : O per horas aliquot refidebat . Alloquebatur enim
Moriene quot tranfierunt anni poftquam vitam & illum , & confortabat , nihil tamen de fuo magifte
habitum Eremita elegifti ? At ille refpondit : Poft rio cum interrogabat. Poftquam autem inter illos
quatuor quidem annos à morte Herculis Regis ere magna notitia crevit , & amor, Morienus fe Regi
mita incedo. Placatus eft igitur multùm Rex fu multum credidit , & in eo confidit. Interrogabat
per hujus viri prudentiam , & ejus humilitatem , & autem Rex de Romanorum legibus , & utrum fe
ejus patientiam & verecundiam ac venuftate. Non cundum temporis circuitum eorum leges mutaren
enim erat ille lingua verbofus , aut mente elatus : tur : de Regum , & Confulum confuetudine , nec
erat autem humilis , prudens & benevolus , uti ta non & de Græcorum hiftoriis fimul interrogabat .
lem effe decebat . Poftea dixit rex : O Moriene non Et Morienus in his omnibus illi decenter refpon
ne effet tibi melius cum conventibus qui Deum debat. Dilexit igitur Rex Morienum intantum , in
orant , in Ecclefiis confiftere , quàm folus in mon quantum antea neminem dilexerat. Factum eft igi
tibus & eorum folitudinibus habitare ? At Morie tur , dum quadam die in unum fabularentur, quòd
nus dixit : Bene habeas, mi Rex: Bonum quod nunc Rex Morieno diceret : O fenex fapientiffimè om
habeo , & in futuro expecto , ex Deo eft , & in ejus nium , fcito quòd diu ego à multis quæfivi Magi
manu collocatum. Ipfe autem quod velit faciat: fterium Hermetis , fed neminem hactenus invenire
Nec ego dubito , quin mihi inter conventus & cœ potui , qui rem ejus veram mihi panderet . Ob hoc
tus major inveniatur requies , & in folitudinibus igitur in altera vice , quando tu à noftris finibus
& montibus labor, fed nemo metit nifi qui feminat : clam diceffifti , poftquam literas , quas circa vas,
Et quod feminaverit , hoc etiam metet. Spero ita in quo pofitum fuerat magifterium , fcripferas , le
que quòd Divinitatis bonitas , in vita hujus Mundi giffem , & earum intelle&
tum accepiffem , omnibus,
me non derelinquat : nam requiei aditus nimis eft quos propter hanc fcientiam mecum per annos
coar&atus , neque ad illam quifquam poteft ingre multos retinueram, ilicò juffi capita amputari . Ro
di , nifi per animæ afflictionem . Dixit ergo Rex: go igitur te , ô fenex bone , & omnium fapientiffi
Omnia quidem quæ dicis , indubitanter vera funt: me, quatenus ejus rationem veram, atque ejus fpe
fed quia ex infideli procedunt animo , falfa viden ciem & fubftantiam mihi edilleras , ut mea diutur
tur. Hoc autem dicebat Rex , quoniam adhuc cul na expectatio gaudenter per te compleatur. Quod
tor idolorum erat . Refpondit autem Morienus : Si quidem fi feceris , & me ipfum , & omnia quæ me
ea quæ profero , tu vera effe concedis , animum , à cum poffideo , acquires : & fi libuerit , in tuam pa
quo illa procedunt, te verum effe & veridicum con triam unà revertemur. Nolo enim à modo te in me
cedere neceffe eft. Nam ex veris & vera procedunt: quoquomodo dubitare , neque tuo animo ullum
.
& ex falfis , falfa : ex æternis , æterna : ex tranfito timorem ex ulla opinione conferas. Tunc Morie
riis , tranfitoria : ex bonis, bona : & ex malis, ma nus refpondit : O'bone Rex & fapiens , Deus te
la . Dixit itaque Rex : O Moriene , multa quidem convertat ad melius : Nunc autem bene intelligo,
mihi de te , & tua conftantia , & tua fide funt relata: quapropter ad me mififti : indigebas enim me mul
unde vehementer admiror , cùm & illa videam & tum & idcircò mififti. Ego autem ad te gaudenter
audiam jam effe vera. Hæc itaque fuit caufa , quare adveni , ut & te hoc magifterium edoceam , & quæ
multum & te videre , fimulque audire diu exopta fit mira Dei virtus , manifeftè demonftrem . Timo
ram. Volo namque ut inter quædam (de quibus eri rem autem , de quo paulò antè dicebas , non timeo ,
mus tractaturi ) me quibufdam aliis quafi docu nec de te hactenus defpero . Omnis enim qui timue
mentis inftruas , fimulque edoceas , Tunc dixit illi rit , in veritate non eft perfe&us. Et maximè fa
Morienus : O Rex , omnipotens Deus te ad melius pientem timere aliquid non decet. Nam fi timue
convertat : nam ego non fum de quo multùm de rit , citò defperabit. Quòd fi defperaverit , ejus
beas admirari . Ex filiis Ada unus exifto . Omnes animus vacillabit : nec ullatenus fuæ intentionis
quidem exuno proceffimus , & iterum ad unum, li confequetur effe&um. Et quoniam jam nunc intel
cet diverfo tramite , revertemur . Temporum qui ligo te me minimo amore ample& ti , videóque te
dem longa mutatio , hominem fub tempore confti multum in tua inquifitione feverum moribus effe,
turum confundit , & mutat. Nec ego adhuc in tan & a&tu pium , & patientem , non decet me diutius
tum fum mutatus , quòd alii multi , qui ante me hoc magifterium tibi recondere , vel celare. Jam
fuerunt , magis non mutentur. Ultimam autem mu nunc ad tuum propofitum , & tuam longam inquifi
tationem mors dira fubfequitur , qua videlicet nul tionem faciliùs omnium pervenifti . Sit nomen Do
la pœna deterior judicatur. Nam ante corporis & miniper fecula feculorum benedi&um . Ad hæc er
animæ conjun&ionem & poft eorum diffolutionem, go fubrifit Rex , & ait : Nunc verò fcio quòd nifi
pœna omni morte crudelior animam expe& tat. Sed homini præftat Deus patientiam , crudeliter con
& omnipotens Creator , qui omnia ex feipfo creat funditur : Feftinatio enim ex parte diaboli eft . Ego
& format , femper fit in noftro auxilio . Tunc dixit autem fum nepos Machoya , & filius Regis Gezid.
illi Rex: O Moriene , ex his quæ modò dicebas, Et non eft aliqua fortitudo , nifi cum fummo Deo
video quod tu exiftimes me te velle deridere . Juxta qui unus eft altiffimus . Dixit autem Morienus : O
ergo hanc opinionem , licet fenex & prudens videa bone Rex , Deus ad melius te convertat . Efto mo
ris , potiùs es deridendus quàm laudandus . Pofthæc dò ad judicium hujus magifterii , & fcies illud be
advocavit me Rex & dixit mihi : O Calip ferve bo ne , & intelliges . In illius verò introitu , & exitu ,
ne , vade & quære huic homini domum , intus fcili multum ftudere memento : quoniam omnia quæ il
cet & extra pulchram , & multo ornamento orna li pertinent , annuente Domino , facilius confe
tam , fitque vicina palatio : fimul quaras & homi queris.
nem fuæ fidei profefforem, doctum fcilicet & fenem Hæc enim res , quam jamdiu quæfivifti , per vim
ac moribus ornatum , cujus dictis & monitis confo aut iram non accipitur , nec perpetratur. Accipi
letur , & ejus animus in pace refideat . Video enim tur enim per patientiam , & humilitatem , &
illum quafi deterritum , & in me minimè confidens amorem certum , ac perfe& tiffimum. Confert enim
Deus
 Lib. II. Sect. II. Subfect . III.
513

Deus hanc divinam , & puram fcientiam fuis diu confundat . In primis igitur ab ejus exordio mi
fidelibus & fervis : illis fcilicet quibus eam à hi jam edifferas, & dicas , ut omnis ordo præpofte
primæva rerum natura conferre difpofuit , fua rus procul à noftra difputatione abjiciatur. Ad hæc
mirabili fortitudine. Quae quum alicui ex fuis Morienus refpondit : Rem quidem ex ordine dige
fidelibus collata fuerit , decet ipfum priùs præ ftam tibi declarabo . Tu verò ea quæ velis nunc in
videre , cui poftea eam committat & detegat . quirere non differas .
Nam hæc res nihil nifi donum Dei altiffimi effe po Incipiunt Interrogationes Regis Calid , & Refponfio
teft qui prout vult , & etiam cui vult , ex fuis
nes Morieni , de quibus artificium Magifte
fervis & fidelibus illud committit, & monftrat . De
cet igitur , omnipotenti Deo effe in omnibus hu rii Hermetis constare comprobatur.
miles , & omnino fubje& tos. Tunc Rex ait : nos ALID Rex , ô Moriene , primùm quærere li

quidem verè fcimus & cognofcimus , quoniam nulla CALL bet , quæ & qualis fic hujufmodi rei principa
lis fubftantia & materia , & utrum multæ aut plures
eft rerum perfectio , abfque divinitatis auxilio , &
fint : aut ex una tantummodò conficiatur. Morie
ejus demonftratione . Ipfe enim eft altiffimus & im
us : Omnis autem res , ufque dum per fuum effe 1
permutabilis. Poftea adjuravit me Rex , & mihi di
&um dignofcatur , multorum teftimonio verior
xit: O Galip ferve bone , fede cirò , & tuo ftylo
comprobatur. Sed antequam antiquiora teſtimonia
omnia , de quibus nunc inter nos conferemus me
tibi ad præfens adducam , hoc quidem quod nos de
moria commenda. Tunc dixit Morienus : Omnipo
ejus principali fubftantia & materia fæpe compro
tens Dominus, & omnium Creator, ex omnipoten
bavimus, explicabo. Si autem ea quæ tibi dixero , &
tia homines impotentes creavit : quoniam ipfi ne
teftimonia aliquorum rectè infpexeris , apertè co
queunt ejus ordinem tranfmutare : id eft , neque
gnofces nos omnes in uno convenire, & omnia quæ
unt poftponere ea , quæ ipfe præponit , aut præpo
dicimus vera proferre. Quod igitur interrogafti, fic
nere ea quæ ipfe poftponit. Nec eft aliquid fcire
accipe. Hujus rei prima & principalis fubflantia &
poffibile illis : nifi per illius demonftrationem : nec
materia eft una, & de ea eft unum, & cùm ea fit , ne
etiam aliquid confequi poterunt , nifi ille eos con
que aliquid fibi additur vel minuitur. Ecce jam ha
fequi illud præjudicave rit : Nec quicquam retinere
bes quod interrogafti. Nunc verò teftimonia anti
valebunt, nifi per fortitudinem à fummo Deo fibi
quorum tibi adducam, ut omnes in unum concorda
divinitus collatam. Sed & ( unde magis eft admi
re indicemur . Hercules verò quidamRex fapiens &
randum ) animos fuos etiam ipfi regere non poffunt
Philofophus , cùm à quibusdam fuorum interroga
diutius , nifi ufque ad terminum , qui à Deo fuper
retur, dixit : Hoc autem magifteriú ex una primùm
eos conftitutus eft. Præponit enim dominus ex fuis
radice procedit, quæ poftmodum in plures res ex
fervis quos vult , & eligit , ut hanc fcientiam divi
panditur, & iterum ad unum revertitur: & fcito fo
nam homini celatam quærant , & quæfitam fecum
retineant. re neceffe recipere aërem . Arficanus quoque Philo
u
Hic enim fcientia eft , quæ domin fuum abftra fophus ait : quatuor autem clementa : id eft , calor ,
a
hit ab hujus Mundi miferi , & ad fcient iam bono frigus , humiditas & ficcas, ex uno fonte procedunt,
orum reduci t. Tempo ribus verò præte & eorum quædam alia ex aliis iisdem conficiuntur.
rum futur
ritis femper viciffim hanc fapientiam fibi hæredita Ex his verò quatuor quædam funt quafi radices : &
bant : poftea verò iftafcientia ferè fuit contempta. quædam quafi ex his radicibus compofita. Quæ ve
Sed libri multi veterum dominorum remanferunt, rò funt radices , funt aqua & ignis : quæ verò ex his
in quibus illa continetur tota vera , & fine menda compofita, terra & aër . Item Arficanus ad Mariam:
cio: nec tamen quifquam inveniebatur, qui videlicet Noftra inquit , aqua noftram terram habet fuperan
ipfam tunc ad effectum perduceret : propter nomi tem , quæ eft magna,lucida & pura.Nam & de groffi
na multa & diverfa , quæ rebus ei attinentibus à fa tie aquæ terra concreatur.Hermes quoque ait Terra
eft mater elementorum : de terra procedunt , & ad
pientibus antiquioribus jamdudum fuerant impofi
terram revertuntur. Hermes iterum ait : Quomodo
ta . Sed ego hujus rei veritatem , ut olim tu cogno
omnia ex uno procedunt, fic meum magifterium ex
vifti , perfectè retinui . Noftri quidem anteceffores,
una fit fubftantia , & materia. Et ut elementa qua
hujus magifterii nomina multiplicata & variata tra
tuor in corpore humano continentur, fic Deus crea
debant, graviffimis fophifticis circumte& ta: fed om
nia tamen veridica , & fæpiùs compr obata. Quod vit illa fita & diftin&
ta , & conjun&a , colle&a quo
totum egiffe arbitrabantur , propter ftultorum infi que ac per totum corpus diffufa : quoniã unum cor
pientiam : ut dicta fua non intelligerent , nifi qui pus illa commergit , & in unum retinet , & tamen
tali & tanto magifterio digni judicarentur. Si quis unumquodque illorum efficit opus ab opere alterius
ergo eorum dica invenerit , in illis diligenter ftu dimile . Et licet in uno fint corpore : tamen di
to modo intelligat . Non enim verfum habent colorem & diverfum dominium . Eo
deat , donec ea re&
decet quenquam fe ab hoc magifterio retrahere : fed dem igitur modo de hoc magifterio intelligendum
debet (uam fidem , & fuam fpem in Deo altiffimo eft. Multa quoque hujufmodi teftimonia , Philofo
firmiter configere , & illum affiduè hoc efflagitare, phi de hoc magifterio dixêre : quorum quædam in
quatenus iftud divinum & admirabile opus poffit fequentibus dicemus. Rex Calid : Quod modo , &
perficere. Similiter Deum omnipotentem , & ejus qua ratione fieri poteft , quod hujus magifterii una
auxilium implorare , ut eum Deus ad res meliores fit radix & una fubftantia & una materia , quum apud
Philofophos ejus radicis nomina multa , & multi
pulchriori modo convertat ,& faciat illum hujus ma
gifterii fcientiam fuper lineam rectam abfque omni plicia inveniantur ?Morienus : Multiplicia quidem
deviatione fœliciter adipifci. Tunc Rex ait: Jam fi funt ejus radicis nomina , fed fi ea quæ fupradi&a
libet, ô Moriene, hæc dicta, atq; mandata dici fuffi funt , recto ordine infpexeris , unam ejus radicem
ciant. Ego enim intellecta confequor , & intelle&ta &fubftantiam & materiam invenies. Quod ut faci
virili obfervabo:& maximè quum tu fenex & fa liùs accipias, adhuc quedam antiquorum teftimonia
pro tibi referabo . Rex Calid : Perfice , mihi narrando
piens, hoc magifterium mihi edocere non negligas. 1
hujus operis magifterium . Morienus : Hercules qui
explana igitur mihi hoc quod diu exopto , explana
tione facillima : ne ejus ftudij gravitas in hac re me dam ad quofdam difcipulorum dixit : Lapillus au
tem
 Bibliotheca Chemica Curiofa
514
tem dactili , ex palma nutritur , & palma ex fuo la innovat, tantò magis ea plurima nomina imponun
pillo , ex cujus etiam radice plurimi Ramuli con tur:unde Datin Philofophus ait adEutichem.Ego ti
crefcunt , qui fuum numerum multiplicent & au bi oftendam,quod fapientes hujus magifterii difpo
geant propter eam. Hermes autem ait : Refpice fitiones vel confectiones alia de caufa non multipli
Rubeum completum, & Rubeum à fua rubedine di caverunt ,nifi ut fapientes in hoc magifterio inftrue.
minutum , omnemque rubedinem : Confidera quo rent , & infipientes penitùs excæcarent . Quoniam
que citrinum completum , & citrinum à fua citrini hoc magifterium unum nomen habet , & hoc pro
tate diminutum , omnemque citrinitatem : & ni prium fibi deputatur : fic etiam unam habet difpofi
grum quoque completum , & nigrum à fua nigredi tionem atque etiam unam viam lineaté: & hoc mo
ne diminutum omnemque nigredinem. Similiter do , licet Sapientes ejus nomina & fua dicta muta
fpica ex grano procedit , & multi ramuli ex una runt , tamen noluerunt nifi rem unam intelligere, &
arbore exeunt , licet arbor à fuo germine ortum unam difpofitionem. Sufficiat igitur tibi , ô bone
affumat. Quidam quoque homo fapiens , qui prop Rex, de hujufmodi hactenus inquirere ac perfcruta
ter Deum, totum Mundum dimiferat , exemplum, ri.Nam fapientes qui ante nos fuerunt, multas nomi
confimile nobis adducit. Ait enim : Prima homi naverunt confectiones , & multa pondera & multos
nis creatio eft fperma , & de uno grana centum colores : & fic fuper vulgus dicta fua allegorizave
grana procreantur , & de germine, magna concref runt : neque tamen funt mentiti : fed locuti funt ut
cit arbor, & de uno homine fibi fimilis mulier ex eis bonum videbatur,& ut ipfi ad invicem intellige
trahitur , ex quibus fæpe multi filii & filiæ in colo bant,ut etiam hoc alios lateret.Rex Calid. De ejus
re & afpectu , vel apparentia nafcuntur diffimiles. natura atq; fubftantia tibi jam dixiffe fufficiat. Nunc
Iterum idem fapiens dicit : Confidera fartorem, verò de ejus colore mihi manifeftare digneris : quia
qui fcilicet veftes fuere confuevit , quoniam de nolo ut fub allegoria aut fimilitudine aliquid mecú
panno interulam, five veftem quamlibet aliam com inde conferas. Morienus : Mos autem erat fapien
ponit , cujus fcilicet partes , diverfa nomina for tum, quod fuum affos de eo & cum eo femper facie
tiuntur : quæ etiamfi naturaliter confiderentur , ex bant. Affos Arabicè , alumen interpretatur Latinè.
ipfo panno formate invenientur : eft tamen unus Sed & hoc faciebant, antequam aliquid cum eo tin
pannus & materia principalis ex qua veftis confici gerent . Obone Rex,fufficiunt tibi hæc quæ ego pro
tur. Nam thorale , & manicæ , & girones , licet, fero: an ad antiquiora revertemur teftimonia Quòd
quantum ad veftis partes , divería habeant nomina, fi exemplum defideras , dicta Datin Philofophi fic
tamen principalis eorum materia eft pannus . Nam accipe. Ait enim : Nofter quidem Lato , quamvis
& de ipfo panno fila quibus partes ipfius veftis in primùm fit rubeus , tamen eft inutilis, fed fi poft ru
unum jungantur , extrahuntur , non quòd ipfe pan bedinem in album vertatur multum , valebit. Obhoc
nus alio à fe diverfo ad hoc indigeat. Simili igitur itaque idem Datin dicit ad Eutichen: ô Eutiche,ifta
modo hoc magifterium eft unum per fe exiftens, nec reftent fic firma & omnia bene credita: nam fapien
alio indiget. Quoniam apud Philofophos hoc magi tes de hoc fic dixerunt: Jam abftulimus nigrediné,
fterium eft rectum & abfconfum , & ubicunque fue & cum fale anatron : id eft, fale nitri , & almizadir,
rit , mille nominibus nominatur. Eft etiam figilla cujus complexio eft frigida & ficca, fiximus albedi
tum , neque nifi fapientibus apertum : quoniam fa nem: quare ei hoc nomen imponimus Borteza, quod
pientes hoc magifterium multum quærunt , & quæ Arabicè Tincar dicitur. Dictum autem Datin Phi
fitum inveniunt, & inventum fimul amant & ornant: lofophi, per dictum Hermetis comprobatur. Dicit
ftulti verò illud derident, & apud illos pro minimo, autem Hermes : In primis eft nigredo : poftea cum
aut quod verius , pro nihilo reputatur. Ignorant fale anatron fequitur albedo : & in primis fuit Ru
enim quid hoc fit : & hæc nomina funt illa , quæ beum , & in ultimis album , & fic ejus nigredo om
Sapientes nominaverunt in lib. fuis , quorum unum nino aufertur , ac demùm vertitur in ruborem luci
eft fperma, quod quando vertitur, in fanguinem dum & nimis clarum . Maria quoque dicit: Quando
mutatur: ac demum coagulatur, & fit quafi fruftumautem Laton cum allzebric : id eft , fulphure com
carnis commixtum : & tali modo fit , donec una buritur, & mollicies fuper eum funditur, ita ut fer
creatura alteram habeat formam, fcil . hominisfuc vor illius tollatur, tunc omnis ejus obfcuritas atque
cedentem , & tunc hominem fieri neceffe eft. Ex nigredo,ab illo aufertur ,& fic in aurum puriffimum
his quoque nominibus , eft aliud nomen ut palma, convertitur. Item Datin Philofophus ait : Si autem
quemadmodum ex colore pomorum ejus , atque Laton cum fulphure comburatur, & mollicies fuper
ex colore naturarum ejus , antequam ad fuam per eum frequenter fundatur,ejus natura de bono in me
fectionem perveniant. Aliud quoque nomen eft ut lius auxilio Dei convertetur. Alius quoque dicit :
arbor malorum granatorum , & veluti triticum & Quando autem purus laton tamdiu decoquitur, do
laç , atque alia nomina quamplurima , quorum om nec veluti oculi pifcium elucefcat, ejus utilitas ex
nium eft una radix fed fecundùm diverfos effe petanda erit. Et tunc fcito, quòd ille ad fuam na
&us , diverfos colores , diverfas naturas , & turam atque colorem revertetur. Et alius fimiliter
nomina multa atque diverfa ipfi rei imponunt , dicit : quòd quantò magis aliquid abluitur , tantò
ut Herizartem ait Philofophus : Ego veritatem di magis limpidius hoc melius apparebit: quòd fi ablu
co , quòd nihil aliud hujus magifterii artifices in tus non fuerit , limpidus non apparebit , neque ad
errores detrufit ,nifi varietas & ejus nominum mul fuum colorem revertetur, Et item Maria dicit: Ni
titudo. Sed fi quis rectè cognoverit , quòd hæc no hil eft , quod à latone fuam obfcuritatem , vel fuum
mina non funt nifi colores in conjunctione appa poffit auferre colorem. Sed Azoc eft quafi ejus te
rentes , in hujus magifterii via non deviabit. Rex gumentum . Primùm videlicet quando decoquitur:
Calid: Multum autem intelligere defidero , utrum nam & cum colorat & album reddit : ac iterum do
ifti colores , de quibus paulò antè dicebas , eos minatur latonAzoc: id eft,vinú,vel Rubeum reddit.
fcil. de uno in aliud mutari , una difpofitione vel Alius quoque Philofophus ait : Quòd Azoc ne
confe&ione , vel duabus feu pluribus fic mutentur. quit fubftantialiter Latoni fuum auferre colorem ,
Morienus : Una fola confe&
tione vel fpecie fic ma vel eum mutare , nifi quantum ad vifum, fed latonem
teria mutatur : fed quantò magis ei ignis colorem ab Azoc , fuam auferre fubftantialem albedinem :
quoniam
 Lib . II. Sect.
quoniam ineft mirabilis fortitudo , quæ fuper om
nes colores apparet . Nam quum colores abluuntur,
& nigredo atq; immunditia aufertur , ita quòd al
bum appareat, laton quidem Azoc poftea nomina
tur, & eum reddit rubicundum. Datin quoque Phi
lofophus ait : quòd omnis res , non eft nifi de eo &
cum eo : & quòd omnis tinctura , à fuo confimili
procedit.Adarmath fimiliter fapiens & Philofophus
ait : Quòd omnia harum rerum nomina , & earum
fimilitudines , nulla alia de caufa antiquis vocan
tur , neque variantur , nifi ut vos intelligatis, quòd
hujus rei principium fuper fuum finem teftificatur,
& fuus finis , fuper fuum principium. Et ut fciatis,
quòd hoc totum non eft nifi una res , quæ fcilicet
habet patrem & matrem: & ejus pater & mater cam
nutriunt, atque pafcunt , non quòd ipfa à fuo patre
aut matre aliquo modo differre poffit. Eutyches
quoq; dicit : Qui fieri poteft , quòd fpecies è fuo ge
nere tingatur ? Datin quoque Philofophus fimiliter
dicit : Unde eft quidem quod ex eo proceffit , & in
illum revertetur ? Rex Calid: Ha&enus & de hujuf
modi lapidis natura & ejus colore fatis difputavi
mus: nunc verò de illius naturali compofitione, ejus
ta&
tu, nec non & illius pondere & guftu differamus.
Morienus : Tactus autem hujus lapidis , mollis eft:
& major mollities eft in co , quàm in fuo corpore.
Pondus verò illius multum eft grave : & ejus guftus
dulciffimus : & ejus natura aërea. Rex Calid : Qua
lis eft ergo ejus odor ante & poft fuam confectione?
Morienus : Ante confectionem nimis eft gravis &
fœtidus : & poft confectionem eft ejus odor bonus
juxta hoc quod fapiens dicit : Ifta quidem aqua à
corpore mortuo , & jam inanimato tollit odorem.
Nam & ejus odor eft malus, & odori fepulchrorum
affimilatur. Unde etiam ait fapiens: Quicunque ani
mam dealbaverit , & eam rurfum afcendere fecerit,
& corpus bene cuftodierit, & ab eo omnem obfcu
ritatem abftulerit, & odorem malum ab illo extra
xerit , ipfam in corpus infundere poterit. Et in ho
ra conjunctionis maxima miracula apparebunt. Un
de quidam Philofophorum, dum coram Maria fimul
conveniffent , ad illam dixerunt : Beata es Maria,
quoniam divinum fecretum occultum & femper or
natum tibi revelatum eft. Rex Calid : Expone mihi
naturas mutantes : id eft, quomodo id quod eft in
ferius , fuperius afcendit , & qua ratione , quod eft
fuperius inferius defcendit : & qualiter unum eo
rum alteri conjungitur , ita quòd ad invicem mif
ceantur.
Quid etiam fit hoc, quod ea faciat mifceri: quo
modo etiam veniat aqua benedicta , illa adaquare
& rigare, & à fuo odore fœtido mundare.Hic enim
eft odor, & qui affimilatut odori fepulchrorum , in
quibus videlicet mortui fepeliuntur. Morienus: Ifta
quidem res eft , de qua meritò fcribit Philofophus
Ázinabam. Ait enim Oziambe , quibus nominibus
poteft hæc res naturaliter appellari ? At ille dicit :
naturaliter hæc res vulphi : id eft , animal appella
tur. Et poftea fit ejus odor fuavis & bonus , nec re
manet in ea quicquam obfcuritatis neque fatoris.
Rex Calid : Hæc à modo de hujus rei communi in
quifitione nobis fufficiant. Nunc autem quærere li
bet , utrum hæc res multum vilis , an cara invenia
tur ? Tu ergo inde mihi verum refpondeas.
Morienus : Vide quid dixerit fapiens: quod vide
licet hoc magifterium ex una fola re fieri confuevit.
Hoc igitur tuo animo adhibeas , & tecum inde con
feras : neque fit aliquid quod tibi in hoc contradi
cet. Scito igitur quòd fulphur zarnet: id eft auripig
mentum citò comburitur , & à combuftione citò
II. Subfect. III. SIS
confumitur : fed Azoc diutiùs fuftinet combuftio
nem :Omnes enim fpecies igni appofitæ cità con
fumuntur.Quomodo ergo expectabis bonum ab eo,
quod citò ab ignis combuftione confumitur , & ab
igne comburitur , & in carbonem redigitur ? Hoc
etiam te fcire convenit , quòd nullus Lapis neque
germen huic magifterio convenit. Sed confidera fi
poteris rem puram atque mundiffimam re &è diri
gere : fin autem tua operatio inefficax effet. Sapien
tes auté difpofuerunt, & dixerunt, quòd fi hoc quod
quæris in fterquilinio inveneris, illud accipe : fi ve
rò in fterquilinio non inveneris, tolle manum à mar
fupio. Omnis enim res quæ magno emitur precio,
in hujufmodi artificio mendax, & inutilis reperitur.
Hæc igitur expofitio , in hoc loco tibi fufficiat. Sed
cave ne in hoc magifterio quicquam expendas : quo
niam poftquam completum fuerit, expenfis non in
digebis .Unde Datin Philofophus ait:Ego autem ti
bi commendo,ne in fpecierum ponderibus quicqua
expendas , & maximè in auri magifterio. Item ait?
Quicunq; ad hoc magifterium aliud ab hoc lapide
quafiverit, affimilabitur viro per fcalam abfque gra
dibus nitenti afcendere, quòd quum nequiverit , fu
"
per fuam faciem pronus in terram decidit. Rex Ca
lid: Hoc quod tu dicis eftne rarum , an multum de
eo invenitur? Morien . Non eft hoc nifi, ficut fapiens
dicit, ad divitem fcilicet & pauperem, & ad largum
& ad avarum, euntem quoque & fedentem.Nam hoc
in viis projicitur, &in fterquiliniis fuis calcatur , &
multi jam in fterquiliniis foderunt, ut hoc ab eis ex
traherent, & in hoc decepti funt: Sed fapientes ipfam
rem cognoverunt , & eam rem unam fæpiùs proba
verunt: quæ fcilicet in fe continet quatuor elementa,
& illis dominatur.Rex Calid:Quo in loco ,vel in qua
minera quæritur hæc res, donec inveniatur? Ad hoc
Morienus obticuit & fronte demiffa , diu cogitavit
quid Regi , poflet refpondere : tandem erexit fe &
dixit : 0Rex verum tibi confiteor, quòd hæc res di
vino nutu in fua creatione magis configitur. Omnis
enim qui à Deo creatur , fine ea perfiftere non po
teft. Rex Calid: Explicandum eft hoc quod dixifti .
Morienus ait: Difcipuli autem Herculis ipfum inter
rogaverunt & dixerunt : O bone magifter,fapientes
qui ante nos fuerunt, libros de hoc magifterio expo
fitos,fuis filiis & difcipulis demiferunt : Precamur te
magifter , quatenus hujus magifterii expofitionem
nobisnon taceas,fed hoc quod ab antiquis quafi ob
fcurum relinquitur,nobis declarare non differas. At
ille dixit: O filiifapientiæ, fcitote quòd Deus crea
tor altiffimus benedi&us , Mundum ex quatuor ele
mentis diffimilibus creavit , pofuitque hominem in
ter ipfa elementa majus ornamentum. Rex Calid:
Adjunge mihi adhucfuper hoc (quomodo dixifti ) ex
planationem. Morienus : Quid tibi multa referam
Hæc enim res à te extrahitur : cujus etiam minera
tu exiftis, apud te namque illam inveniunt, & ut ve
rius confitear, à te accipiunt: quod quum probave
ris amor ejus & dilectio in te augebitur.Et fcias hos
verum & indubitabile permanere . Rex Calid:Novi
fti ne unquam alium lapidem, qui huic lapidi aſſimi
letur , & cujus effectu & potentia , hoc idem poffit
perpetrari? Morienus : Non novi ego alium lapidem,
qui huic lapidi affimiletur,neque qui illius habet ef
fe&um. In hoc enim lapide quatuor continentur ele
menta , affimilaturque Mundo , & Mundi compofi
tioni , neque in Mundo alius lapis invenitur , qui
huic affimiletur , in creatione fcilicet vel natura.
Quicunque igitur alium lapidem in hoc magiſterio
quæfierit, ejus operatio omnino fruftrabitur. Adhuc
etiam eft tibi aliquid addifcendum , fcilicet hujus
magi
 heca Chemica Curiof
e
Bibliot
$16

magifterii principium. Nam & ego ab omni errore magifterium ex re una, & via una conftat . Ejus nam
te auferam . Vide ergo ne hanc radicem prætereas, que una difpofitio talis eft, qualis & altera.Rex Ca
neque aliquando quæras ejus mutationes : quoniam lid : Quænam eft igitur illa difpofitio , qua paulò
fructum neque bonum tibi quæfitum poteris inveni antè dixifti totum poffe perfici magifterium ? Mo
re. Item te moneo , ut ea quæ dicta funt fuperiùs , rienus : O Rex bone , Deus ad melius te convertat.
penitùs obferves . Rex Calid: O Moriene, mihi mo Hæc eft illa difpofitio , quæ fcilicet manibus perfi
do ediffere qualitatem hujus difpofitionis. Deus ci non poteft . De illius namque difficultate , quam
enim in noftro jam erit auxilio . Morienus . plures fapientes conquefti funt . Dixerunt namque:
Ego eam tibi dicam, ut ab antiquis eft mihi tra Si quis fua eruditione & labore difpofitionem hanc
dita: Bene enim interrogas. In directione igitur invenerit , facilè totum magifterium ejus fcientia
hujus confectionis , has difpofitionis partes fuo or perficiet. Qui verò illam ejus labore & eruditione
dine rationabiliter conftitutas obferves , & nulla non invenerit , totum magifterium latebit . Rex Ca
tenus prætermittas . Prima carum eft coitus : fecun lid: Quænam eft igitur hæc admirabilis difpofitio?
da eft conceptio : tertia , prægnatio : quarta , or Morienus: Si fapientum dicta diligenter infpexeris,
tus : quinta, nutrimentum. Si non fuerit igitur coi facilè illam fcire poteris : de ipfa namque dixerunt:
tus , non erit conceptio: & fi non fuerit conceptio , Hæc namque difpofitio eft naturarum mutatio : &
non erit prægnatio : & fi non fuerit prægnatio , or earum naturarum calidi & humidi , cum frigido &
tus ullo modo non fequetur. Hæc eft enim hujus dif ficco fubtili difpofitione admirabilis commixtio,
pofitionis directio , quæ fcil. homini creationi affi Rex Calid: Quum hæc difpofitio hominum non fiat
milatur. Omnipotens enim Creator altiffimus , ma manibus , igitur quænam eft res ipfa , qua perfici
gnus , cujus nomen femper fit benedi &um , creavit poffit ? Morienus : Hæc autem difpofitio fit , ut ait
hominem , non ex partibus conftitutivis , ut eft do fapiens , qui dicit , quòd Azoc & ignis Latonem
mus , quæ ex fuis partibus conftat conftitutivis: abluunt atque mundificant, & ejus obfcuritatem ab
Non eft enim res quæ homini effe conftituat. Do eo penitus eripiunt. Nam & fapiens ait : Si rece
mus autem conftat ex fuis partib. conftitutivis : ut ignis modum difpofueris , Azoch & ignis in hac
eft paries , tectum , & fundamentum. Hæc enim funt difpofitione , dante Deo , tibi fufficient. Unde Elbo
partes domus, & res inventæ dicuntur. Homo ve interfe&tor ait : Dealbate latonem, & libros rumpi
rò non fic conftat : quoniam creatura eft. Nam ho te , ne corda vefira corrumpantur. Rex Calid : Hæc
mo quum mutatur ejus effentia , de re ad rem me autem difpofitio eft ne ante vel poft putredinem ?
liorem tranfire videtur: & fic femper perfiftit homo Morienus : Difpofitio putredinem præcedit : fed
in creatione , qui à rebus inventis multum diftare ante talem difpofitionem nulla penitus eft. Rex Ca
videtur : & fic procedit de die in diem , & de men lid: Quinam eft ergo? Morienus : tota operatio no
fe in menfem, ufque dum Creator altiffimus magnus ftra non eft aliud nifi extractio aquæ à terra , & hu
fuam compleat creaturam , in tempore fcilicet cer jus aquæ fuper terram remiffio, donec ipfa terra pu
to , diebus diffinitis. Quia licet quatuor elementa trefcat. Hæc enim terra cum aqua putrefcit, & mun
prius in fpermate fuiffent, Creator tamen Deus po dificatur : quæ cùm mundata fuerit , auxilio divi
fuit illius tempus diffinitum , in quo fcilicet com nitatis totum magifterium dirigetur. Hæc eftenim
pleatur : quod quumfinitum fuerit , firmatur & ip fapientum difpofitio : quæ eft tertia pars totius ma
fa creatura. Talis enim eft fortitudo & fapientia gifterii. Hoc etiam te fcire convenit , quòd fi cor
Dei altiffimi . Scire etiam tibi convenit , ò bone Rex, pus immundum perfectè non mundaveris , & illud
quòd hoc magifterium nihil aliud eft nifi arcanum non deficcaveris , neque ipfum bene dealbatum red
&fecretum fecretorum Dei altiffimi & magni. Ipfe dideris , & in illud animam non miferis , & ejus
enim hoc fecretum fuis Prophetis commendavit: omnem fætorem non abftuleris , donec poft fuam
quorum fcilicet animas in fuo Paradifo collocavit. mundificationem tin& tura in illud decidat,nihil pe
Si autem fapientes qui poft illos fuerunt, fuas expo nitus hujus magifterii direxifti. Hoc quoque te fcire
fitiones de qualitate vafis in quo conficitur , non decet , quòd anima citò corpus fuum ingreditur,
inveniffent, nunquam ad hujus magifterii perfe&io quæ cum corpore alieno nullatenus conjungitur.
nem perveniffent. Ergo hæc tuæ commenda memo. Rex Calid : Creator in noftro femper fit auxilio .
ria. Oftendi namque fuperius , quòd hoc magifte. Tu verò fecundam difpofitionem mihi ediffere :
rium non multum diftat ab hominis creatione:nunc utrum fcilicet illa fit finis prioris difpofitionis . Mo
quoque tibi dico quod nunquam fuit animatum ali rienus : Ita eft ut dicis : Nam quando corpus im
quid, aut nativitate creatum , neque crefcens , nifi mundum, ut jam di&um eft ; direxeris , mitte cum
poft putredinem , & ejus mutationem. Unde ait co poftea de fermento quartam fui partem. Fer
fapiens , quòd tota fortitudo hujus magifterii non mentum enim auri , aurum eft : ficut panis fermen
eft nifi poft putredinem. Ait enim, fi putridum non tum panis eft : quod quum in eum miferis , pone
frerit , fundi aut folvi non poterit : & fi folutum hoc illud in fole ad decoquendum , donec hæc duo in
non fuerit ad nihilum revertetur. Rex Calid : Quid unum corpus redigantur. Inde verò fub Dei bene
nam erit hoc poft putredinem? Morienus : Poft pu dictione illud abluere incipias . Ad illius ergo ablu
tredinem verò ad hoc deveniet, cum quo omnipo tionem partem unam de re mortifera accipias ,
tens Deus & omnium creator altiffimus perficiet quam videlicet per tres dies decoquas : & cave ne
quæfitam compofitionem. Scito itaque quòd iftud de fuis diebus aliquem aut oblivifcaris, aut minuas.
magifterium duabus indiget creationibus , atque Ejus quoque ignis indefinenter æqualiter ardeat :
duabus confectionibus , quæ ita ad invicem funt ita fcilicet , quòd neque invalefcat , neque debilior
connexæ , quòd quando una earum perficitur, alte exiftat . Sit ergo ejus ignis blandus & mitis , qui per
ra earum tunc incipit : & quando altera perficitur, fuos dies ardendo æqualis perduret aliter maxi
totum magifterium terminatur. Rex Calid: Quona mum fequetur damnum .
modo indiget hoc magifteriú duabus creationibus Poft 17. noctes , vas in quo hæc omnia coquun
arque duabus confe&tionibus , quum antea dixiffes tur vifites , & aquam quam in eo invenies extrahas,
ejus rem , ac ejus viam unam & linearem perfiftere? & alteram ei imponas : quod fcilicet tribus vici
Morienus: Verum eft hoc quod dixi: nam totumhoc bus agendum eft. Vas autem prædi&um fornaci fuæ
femper
 Lib . II. Sect. II. Subfect. III.
$ 17
femper immobiliter adhæreat , donec totum tem hujus rei pars una, mille partes argenti in aurum pu
pus fermentationis auri compleatur , & donec ad tiffimum convertit. Hæc ergo quæ jam dicta funt
octavam partem fuæ tincturæ dirigatur, quod quum ad hoc magifterium tibi fufficiunt. Sed adhuc reftat
poft zo . noctes extractum fit, deinde bene deficca quædam, fine quibus magifterium compleri non po
tum fuerit. Arabicè hoc Vexir nuncupatur. Inde teft. Sed & te fcire convenit , quod intentio homi
verò corpus ablutum & præparatum accipias , & nis hanc fcientiam divina & puram quærentis aliud
fuper fornacem artificiosè adaptes : ut ibi in fuo arbitrari non decet,nifi donum Dei altiffimi & ma
vale quotidie cum quarta parte rei mortiferæ, quam gni , qui eam fuis commendat, cujus nomen femper
fcilicet tunc tecum habeas, irrigetur; cavendo etiam fit benedictum. Sed & tu bone Rex , nune totus fis
ne flamma ignis præfatum vas attingat : nam in mihi mente, ut audias & intelligas ea, quæ tibi nune
damnum omnia vertuntur. His igitur omnibus per dicam, Rex Calid: Dic ut libet : nam & erectis au
ชื่อ fectis , prædictum vas in fornace magna artificio ribus tibi affifto præfens.
‫וּם‬ sè locetur , & ignis fuper os ejus accendatur : qui
fcilicet duobus diebus ac totidem noctibus , ibi
Morienus dicit de Nominibus Spe
dem æqualis fine augimento aut fui diminutione ar
cierum .
deat, quibus omnibus expletis, à fornace, cum om
'nibus quæ in eo funt , tollitur : quoniam in auxilio
Obone Rex etiam perfeciff. in primis te fcire
Dei expleta eft artis iteratio. Rex Calid: Hoc mo
do quod tu dicis, & nos fimiliter agemus fitque no decet, quod fumus rubeus , & futnus citrinus & fu
men Domini benedi& tum. Morienus : O Rex bone, mus albus, & leo viridis, & Almagra, & mortis im
fcire etiam te oportet , quòd omnis hujus magifte munditia , & limpidum, & fanguis & eudica, & ter
tii perfectio in captura corporum conjunctorum, & ra fœtida , funt ea in quibus tota hujus magifterii
conftat efficacia: quæ fine his nullatenus re&è tra
concordantium conftat. Nam & hæc corpora natu
rali artificio fubftantialiter ad invicem conjungun dari poteft. Rex Calid : Explana mihi hæc nomi
tur , & concordant , & funduntur , & etiam ad invi na. Morienus : In fine libri exponam ea: quo
cem recipiuntur. Nam femetipfa ad invicem emen niam ad præfens de illis, quorum hæc nomina , co
dant & dirigunt, ut fuper fortitudine ignis pulchrio ram te magifterium conficiam , ut ea quæ jam di
ra appareant. Quum enim inquifitor fapientiæ ho &um comprobentur. Eft
ximus , per ipfius rei effe t
rum corporum capturam , & eorum decantationem , enim hæc hujus fcientiæ radix , ut fcilicet ille , qui
eorumque folutionem atqué difpofitionem neceffa cam difcere voluerit , ejus do &rinam priùs à Ma
riant, & eorum mixtionem atque decoctionem per giftro fufcipiat , & poftea magifter coram difci
fe&
tè cognoverit , fciat poftea eorum ignis quanti pulo fuo eam frequenter pertractet. Sunt autem
tatem, & fuæ fornacis conftitutionem , & fui ignis quidam , qui hanc fcientiam in venis diu quærunt,
accenfionem , in quo fcilicet loco fornacis accendi neque tamen illam inveniunt . Tu autem femper
debeat ignis: numerum quoq ; dierum fuorum, & eo in his , ut me operari videbis ; operare : nec aliud
rum ponderum menfuran . Nam fi hæc omnia provi in hoc magifterio quæras , quod fi feceris , pro
dentia & ratione tractaverit,auxilio divinitatis im culdubio errabis. Sunt autem multa hujus fcientia
pleta erit ejus intentio. Omnis igitur feftinatio obftacula. Nam ut ait Sapiens Multa diftantia
procul ab ipfo artifice pellatur , & providentia , & eft inter fapientem & infipientem ; & inter cæcum
ratio , & firma exfpe&tatio adhibeatur. Quod au & videntem : neque enim ille ; qui difpofitionem
tem hæc corpora maximè coaptat, fanguis eft : nam hujus magifterii , etiam comprobationem perfe
illa vivificat atque conjungit , & ex iltis omnibus è cognovit , eft ut ille qui adhuc in ejus inquifi
unum corpus efficit. Quapropter ignis blandus diu tione per libros perfiftit. Sunt namque libri fub
tiùs apponi debet , qui in fuis diebus femper duret figura de hac arte compofiti , quorum pars major
æqualis.Nam calore ignis in corpore citò ferpente, multùm obfcura videtur , ac fcientia connexa, nec
feftina combuftione ipfum corpus confumit . Nam nifi à fuis compofitoribus poteft intelligi. Sed hæc
fi Eudica eis apponitur, ipfacorpora in terram mu eft fcientia quæ inter alias maximè inquiri debet,
tata, ab omni combuftione curabit. Nara corpora quum per illam , ad aliam magis admirabilem
poftquam fuas jam non retinent animas citò com pervenire posfimus : Rex Calid: Omnia autem
buruatur. Eudica ( fæx vitri ) quidem bene omnibus quæ profers vera loqueris ; & eorum veritas in
corporibus convenit : nam ea vivificat & aptat, & ab fua expofitione florefcit , & admirabiliter illa
cefcit.
omni combuſtione defendit : immittit namq; quæ
dam corum in aliis , & ifta fimul poft immiffa à ni
mio calore poftea defédit. Et quando eudicam quæ Incipit Difpofitio Sapientum , ad aptatio
rere volueris , in vitreis vafis eam quære : quam nem corporis immundi , antequam Elixirfu
quum inveneris, eam reconde, neque quicquam cum
ea facias , donec acidum fiat : azima non exiftat: per illud mundum durum effectum ponatur ,
quoniam tua intentio penitùs deftitueretur . Terra & antequam album efficiatur , & antequam
quoque fœtida citò recipit albas fcintillas, & vetat
anima in eo mittatur .
fanguiné, ne ille in deco&tione damnetur : vis nam
que fanguinis & ejus fortitudo nimis eft magna:
quamobrem fanguis eft frangendus ne impediat, aut Icit Morienus : Quoniam Elixir nifi à corpo
Dre bene mundificato , neque fœtido , ut ejus
proficiat : quæ quidem fractio fiat poftquam fuerit
dealbatum, hoc quod de coloribus remanfit, nigre tinctura quando fuper eum introivit ; förmofior
dinem occupat: coloribus , inquam , venarum priùs appareat , non recipitur : & hæc prima difpofitio
effufarum, ex novo effe , quod quidem huic magi eft. Incipe ergo fub Dei auxilio , & primum fac ut
fterio pertinet : in cujus initio veritatem non vide fumus rubeus fumum album capiat , ac deorfum am
ris , eft omnino fallax & inutile. Illud quoque hujus bos effunde ac conjunge , ita fcilicet , ut in eorum
magifterii fecretum eft , quod hic in unum breviter commixtione ex utroque par pondus apponatur.
collegi , & collectum tibi expofui : quod videlicet Quibus commixtis in vafe fpiflo , juxta menfuram
Tom. I. XX ferè
 518 Bibliotheca Chemica
ferè unius libræ perfecè ponantur : cujus fcilicet os
cum bitumine convenienter obturetur. Sunt enim
in eis venti , qui fi in vafe detenti non fuerint ,
evadent , & fic magifterium annihilabitur . Bitu
men verò fic illud , quod in libris Philofophoru La
tum appellatur. In quo videlicet ante conclufionem
modicam falis apponas, unde magis confirmetur, &
ignis combuftioni diutiùs poffit refiftere . Inde verò
fornacem calefacias, & ea jam calefacta ,vas prædi
um cum omnibus quæ in fe continet in eo fubli
metur : quæ fcilicet fublimatio poft Solis occafum
fiat, & ibi donec dies frigefcat dimittatur. Poftea
vas ipfum extrahas , & cum confringas. Quòd fi ea
quæ intus pofueras in unum corpus ad modum lapi
dis commixta inveneris : accipe illud , & tere bene
atque tantarifa : quod quum feceris , aliud vas , cu
jus fundus fit rotundus, accipe, & hoc jam bene tri
tum atque bene tantarifatum intus pone , & os vafis
cum bitumine Philofophorum undiq; claudas : inde
÷ verò fornacem Philofophorum conftruas, in qua ig
nem Philofophicum ,more Philofophorum accendas, folum projicias . Hoc ita facto , in magna fornace
qui etiam fpatio 21.dierum æqualis perduret arden hoc vas ponas , & per duos dies , & totidem no
do : ignis verò Philofophicus talis eft, quòd ejus ma es eum ibr dimittas : fuper cujus caput ignis per
teria bina partitione partitur. Aut enim ejus mate tot dies & noctes non extinguatur. His igitur die
ria ex ftercore ovino erit compofita , aut ex foliis bus & noctibus completis , hoc quod in vafe inve
olivarum : nihil enim eft quod ignemin combuftio neris extrahas , & lauda Creatorem altiffimum ma
ne æqualem faciat perdurare melius his. Igitar die gnum, fuper ea quæ tibi tribuit.
bus prædictis tranfa&tis,præfatum vas à fornace ex
trahas, & quod intus inveneris exficca: poftea verò
ex ea unampartem accipias,& eam cum decem par
mundati commifceas, & iterum unam
tibus at allumas & eam cum decima parte mundi
fimiliter mifceas, & fic deinceps juxta hunc ordinem
& numeru eorum alteri apponatur , ut in unum mif
ceantur,quibus in unum commixtis ,fac ex eo Elixir:
hoc eft, illud diffipa , & fi in eo album remanferit,&
bene firmatum ,neque propter ignis aduftionem re
ceffum inveneris , jam duas partes hujus magifterii
explevifti . Hic elt igitur modus , quo album cum im
mundo recentiffinè conjungitur, neque præter iftu
modum alius invenitur . Anima enim citò corpus
fuum ingreditur , quá fi alieno corpori conjungere
ftudueris ,in callum laborabis . Nam ipfa veritas ma
gis eft lucida . Rex Calid : Omnia quæ dicis vera
funt ,ut jam nos vidimus : & Deus animas fuorum
Prophetarum in manu fua recipit.
Incipit Difpofitio Secunda ex dictis Morieni
Romani , quam cum Calid Rege , filio
Egezid,filu Madoya habuit.
Ixit Morienus : Sume fumum album & leo
Dnem viridem, & Almagra rubeum, & immun
ditiam mortui : hæc omnia diffolve : quibus dillo
lutis , fac ea afcendere , & poft afcenfionem in unu
conjungere : ita fcilicet quòd in unaquaque parte
viridis leonis tres partes de immunditia mortui
apponantur. Similiter de fumo albo unam facias
partem , & de Almagra duas , quæ in vafe viridi
omnia ponantur , & in eo coquantur. Os autem
ejus vafis firmiter , fecundùm quod prædi&um eft,
claudatur. Poftea verò hoc in Sole ponatur , &
deficcetur ibi : & quando deficcatum fuerit , Elixir
fibi appone , ac demum pone fuper cum aquam fan
guinis , quanta fuper eum natet. Poft tres dies fi
militer & noctes riga cum aqua foetida , cavendo
ne de fuis diebus aliquem minuas , neque ejus ignis
extinguatur , aut ardendo invalefcat , aut minuen
1
Curiofæ
do ejus aduftio minuatur. Tranfa&is igitur fepten
decim noctibus , prædictum vas aperies , & aquam
quam intus inveneris extrahas , & iterum alteram
fetidam aquam in eo reponas : quod fcilicet tri
bus noctibus agendum eft , cavendo etiam ne vas
ullatenus à fua fornace removeatur : appofito verò
aquæ foetida , femel in unaquaque noctium trium,
fiat . Inde verò tranfa&
tis viginti una noctibus , vas
à fornace extrahas , & Elixir quod in ea fuerit, de
ficces , poftea corpus album fumas , in quo videli
cet album jam fixifti, & ponas eum in vale parviffi
mo, quod eft juxta quantitatem fornacis imagifte
rii , quam poftquam conftruxeris fiat. Inde verò
vas illud firmiter fornaci conjunge , ne eum flam
ma ignis comburat , vel contingat. Elixir quoque
quod fuperius in eo diximus , debet projici taliter,
ut fi de albo corpore partem ei projeceris , de eli
xir partes undecim projicias : quibus commixtis
fuper unamquanque hujus corporis commixti un
ciam, quartam partem unius dragmatis de Eudica
Incipit Pofitio Specierum.
Ixit Morienus : ô Rex bone &
Dhac cit expofitio fpecierum , quæ huic magi
fterio pertinent , quas fcilicet anteceffores noftri
multis atque divertis nominibus nominabant , ut hi
qui hoc magifterium indignè quærerent , contra ip
fius veritatem penitus errarent . Scito igitur , quòd
immundum corpus eft plumbum , quod alio nomi
ne Adrop interpretatur. Corpus verò mundum eft
ftannum , quod alio etiam nomine Arena nuncupa
tur. Leo viridis eft vitrum , Almagra quoque eft la
ton , licet fuperius eam effe terram rubeam dicere
mus. Sanguis quoque eft auripigmentum , & terra
foetida eft fulphur fætidum . Sed Eudica omnium
horum eft fecretum , quod fcil . alio nomine Mof
zhacumia dicitur , quod quidem Latinè fex vitri , vel
vitri immunditia dici poteft. Fumus verò rubeus eft
auripigmentum rubeum. Fumus quoque albus eft
argentum vivum ; & fumus citrinus , eft fulphur ci
trinum. Ecce jam nomina ſpecierum tibi exprimo ,
quarum tamen tres ad totum magifterium tibi fuffi
cient : id eft, fumus albus , & leo viridis , & aqua
foetida. Habes igitur tres fpecies , nec fuam con
fectionem nemini dicas yel detegas : fed fine ſtul
tos circa hoc magifterium quælibet alia quærere, &
quærendo errare : quoniam ad ejus effe & tum non
pervenient : ufque dum Sol & Luna in unum corpus 1
1
redigantur , quod ante Dei præceptum evenire non
potet .Exiftimant enim quidã, quòd fecretum hujus
magifterii fit terra, aut lapis, aut vinu , aut fanguis,
aut etiam acetum: & per fe hæc omnia terunt,& co
quunt, & à fua decoctione extrahunt, & extractú le
peliunt : quia juxta opinionem fuam facere credunt,
ut fuus error magis confortetur, & ne defperent de
hoc, quod quærunt invenire . Sed fcito quòd terra &
lapis, & hæc omnia ad magifterium funt inutilia, 8c
malum exitum habentia . Hoc etiam te fcire conve
nit,quòd maxima hujus operis efficacia in fuo igne
perpenditur : nam cum eo mineræ aptantur , & ma
le anime infuis corporibus retinentur : ejus quoq;
ignis
1
 Lib. II. Sect. II.
ignis eft tota ejus natura , hujus rei natura atque
perfecta probatio. Quicquid etiam ad hoc magifte
rium effeceris, in cujus principio unum non invene
th
ris , inutile eft. Quod namque bonum fperari po
23
tett; quum ipfa res non faciat , neque fecum in Mun
do conficiat itafcilicet ut in unum corpus rediga
tur. Si autem fecundum quod diximus , ifta tra
&averis , auxilio Dei tua complebitur intentio.
Quid ergo diximus, tu bene intellige , & intellecta
tuæ commenda memoriæ , & juxta fuum ordinem
illam difpofitionem , & in eorum difpofitione fre
quenter ftude. Nam ejus frequens ftudium , viam
ejus rectiorem tibi oftendet. Similiter fcias, major
radix hujus operís eft in inquifitione fpecierum ,
quæ funt meliores ad hoc magifterium. Nam una
quæque minera,multorum eft generum.De hoc quo
que, quod de fumo albo interrogafti , fcire te con
venit , quòd fumus albus eft tinctura , & etiam ani
ma horum corporum folutorum, & etiam mortuo
rum , quorum videlicet animas jam extraximus, &
iterum eas , fui corporibus conjunximus. Nam om
ne corpus , quando anima caruerit , tenebrofum &
I 20
Explicit Liber Alchymia de Arabico in Latinum tranflatus , annô millefimô centefimo
octuagefimo fecundo , in menfe Februarii
Subfect . III.
519
obfcurum erit : & fumus albus eft qui in corpus, ve
luri anima defluit , ut ejus nigredinem, atque ejus
immundiciem ab eo penitùs auferat , & corpora
in unum confolidet , & eorum aquam multiplicet
Nam immundum , nigrum eft, & multum leve : &
ideo quando fua aufertur nigredo , fua albedo con
fortatur , & fua aqua multiplicatur , ac fua pul
chritudo magis erit apparens, & tinctura tunc ma
gis in eo operabitur. Quid plura ? Si hæc omnia be
ne tractata fuerint , tin&ura in eo bene operabi
tur, & exibit ejus aurum puriffimum & rubicundum,
quô fcilicet nullum melius , atque magis purum in
venire poteris. Ob hanc igitur caufam, hoc aurum à
quibusdam aurum , vel Erhees Romanum folet ap
pellari. Hoc etiam te fcire volo , quoniam fi fumus
albus non effet , nullatenus aurum Ethees Alchymia
purum , five utile perpetrari poffet. Hoc eft etiam
hujus magifterii capitulum,& quafi tota fua dire&
tio.
Quod fi quando Alchymia confecta fuerit , ejus una
pars inter novem partes argenti ponatur, quoniam
totum in aurum puriffimum convertetur , Sit ergo
Deus benedi &us Amen,per cúcta feculorum fecula.
in ejus die undecimô.

SUBSECTIO IV.

GEBRI , Regis Arabum Philofophi Perfpicaciẞimi SUMMA PERFECTIONIS

MAGISTERII in fua natura ; Ex Bibliotheca Vaticana Exemplari undecun

que emendatiffimo edita , Cum vera genuinaque delineatione Vaforum &

5

Fornacum. Denique Libri Investigationis Magiſterii & Teſtamenti ejufdem

GEBRI Additione caftigatißimâ.

Libri primi Summæ de Perfectione Magiſterii in ſua Natura

PROOEMIUM.

Otam noftram Scientiam , quam ex diclis antiquorum abbreviamus compilatione diverfa in noftris
voluminibus, hic inſumma una redigemus. Et quod in libris à nobis fcriptis eft diminutum ,fuffi
cienter in hâc traditione kujus noftri Libri recompenfavimus , & ipforum defectum fupplevimus fer
mone brevi. Et quod occultumfuit à nobis in parte unâ , manifeftum fecimus illud inparie eadem
in hoc noftro volumine , ut Sapientibus patefiat complementum tam excellentiffima nobilifque partis.
Philofophia. Scias ergo chariffimefili , in hoc opere , totam artis operationem , in capitulis genera
libus , univerfali difputatione , fine diminutione aliqua fufficienter contineri . Per Deum , qui fecundum bune li
brum operatus fuerit , verum finem hujus artis adinveniffe letabitur . Sedfeias chariffime , quoniam , qui princi
pia naturalia in fe ipfo ignoraverit ; jam multum remotus eft ab arte noftrâ : quoniam non habet radicem veram
Supra quam intentionem fuam funder. Et qui principia fua fciverit naturalia , & caufas amnes : non tamen
ADEPTUS eft verum finem & proficuum hujus arits occultiffima, habet tamenfacilorem aditum ad artisprinci
pia, licet ignorantia tadat fuper intentionem ejus de modo hujus noftri operis, & hic parum remotus eft ab artis in
troitu. Qui veròfciverit natura principia, & canſas mineralium, &generationis modum, qui ex intentione natu
ra confiftit : parum quidem aufertur ab eo de operis complemento: fine quo non poteft fcientia noftra perfici : ques
niam ars in omnibus imitari non poteft naturamoperis , fed imitatur eam ficut debitè poteft. Chariſſime igitur fill
Secretum tibipandimus : quoniam in hoc artifices errant, quia naturam in omnibus proprietatum differentiis actio
nes imitari defiderant . Labora itaque ftudere in noftris voluminibus : & ea fapiffimè mente tua revolve ut inten
tionem ex nofira loquela modo veram acquiras , quia in eis invenies , fuper quo mentem tuam fundare debeas ,
feias ex eis errores à te repellere , in quibus imitari naturam poffis, in tuis operis artificio.
Ponamus ergo breviterprimò impedimenta omnia , quibus in opere impeditur artifex, ne verumfinem adipiſcal
rur. Dicemus in eâ qua artificem bujus artis oportet in fe habere : & prius difputabimus contra ignorantes & So
phiftas, qui propter eorum ignorantiam & impotentiam hujus artis magifterii proficuum inquirendo, artem interia
munt , & penunt non effe .
Ponamus igitur omnes rationes illorum, &pofteà eas evidentiffimè deftruemus : ita quod prudentibusfatispate
fiat apertè, nullam illorum Sophifmata veritatem continere . Secundo diſputabimusfuper principia naturalia , qua
funt de intentione natura & ibidemfuper modo generationis & mixtionis eorum ad invicem ad opere nature. Infu
per difputabimus confequenter fuper effectus fecundum antiquorum Philofophorum fententiam. Quartò verò nar
rabimus Principia qua funt ad intentionem hujus noftri operis: in quibus imitari naturam poſſumus ,& modumper
mifcendi & alterandi , fecundum curfum natura cumcaufis ad intentionem noftri operis reducendis.
XX a CAP
Tom . 1.
 Bibliotheca Chemica Curiofa
520
CAP . I.
De Impedimentis quibus impeditur hujus
operis Artifex.
Unt ergo impedimenta huic operi fupervenien
Saduoia duo Naturalis impotentia , &
Naturalisimpotentia & impenfa ne
cellariæ defectus vel occupationis laboris.
Naturalem tamen impotentiam multiplicem effe
dicimus . Ex parte fcilicet organi ipfius artificis,
& ex parte ipfius animæ. Ex parte autem organi
artificis multipliciter : quia fcilicet organum fit
debile aut ex toto corruptum. Ex anima verò im lem ipfam affirmant veram , fed ipfa difpendia in
potentia multipliciter : vel quia fit anima perver terponere timent, Ideoque licet ipfam affirment,
fa in organis , propter organa nil rectitudinis vel & fecundum rationem ipfam invelligent , tamen
rationis in fe habens : ficut anima infani , vel fa ad operis experientiam non perveniunt propter pe
tui. Vel quia fit fantaftica, contrariarum formarum cuniæ avaritiam. Ad hos igitur non pervenit ſcien
facilè fufceptiva indebitè : & de uno fcibili ad ejus tia noftra, Qualiter autem qui ignoraverit vel fcie
oppofitum extenfiva fubitò , & de uno univerfali
ad ejus oppofitum verifimiliter .
"
CAP. II.
De Impedimentis ex parte Corporis.
Am tibi generaliter determinavimus hujus ope
Iris impedimenta. Nunc verò specialiori fermo
ne te alloquimur in hoc capitulo , & magis apertè ,
& narrabimus tibi omnia illa impedimenta pleniffi
mè & ſeriatim. Dicimus igitur , quòd fi non ha
buerit fua completa organa , non poterit ad hujus
operis complementum pervenire , velut fi cœcus
fuerit , vel in extremis detruncatus , quoniam non
juvatur à membris , quibus ars ifta perficitur , tan
quam naturæ miniftrantibus. Si verò fuerit artifi
cis corpus debile & ægrotum : ficut febricantium
vel leproforum corpora , quibus membra cadunt,
& in extremis vitæ laborantium , etiam ætatis de
crepitæ fenium , ad artis complementum non per
veniuut. His igitur naturalibus corporis impoten
tiis impeditur artifex in intentione fua.
CAP. III. *
De Impedimentis exparte Anima.
Ræmifimus tibi capitulum unum , in quo narra
PR vimus fermone abfoluto manifefta impedimen
ta ex parte corporis artificis dependentia . Reftat
nunc narrare impedimenta ex parte animæ , quæ
maximè funt impedimenta contra hujus comple
mentum operis.
Dicimus igitur , quòd , qui non habuerit inge .
nium naturale , & animam perfcrutantem fubtili
ter principia naturalia , & naturæ fundamenta : &
artificia , quæ confequi naturam poffint in fuæ
actionis proprietatibus , non inveniet hujus fcien
tiæ preciofiffime veram radicem : ficut funt multi
qui duram habent cervicem , & omni perfpicatio
ne ingeniosâ vacuam : qui & vix communem intel
ligere queunt rationem , & opera fimiliter vulgò
communia cum difficultate difcunt negociari. Ab
his etiam multos invenimus , animam habere fa
cilem opinantem fantafiam quamlibet. Sed quòd
credunt verum inveniffe , fantafticum eft totum,
rationi devium , & errore plenum , & femotum à
principiis naturalibus , quoniam eorum cerebrum,
multis repletum fumofitatibus, non poteft recipere
veram rerum naturalium intentionem. Sunt etiam
præ er iftos alii , qui mobilem habent animam de
opinione in opinionem , & de voluntate in volun
tatem , ficut qui modò credunt hoc , & idem vo
Junt , fine rationis ullius fundamento poft illud ve
rò parum : & illud aliud credunt fimiliter, & aliud
volunt , & hi tam mobiles funt , ut vix minimum
ejus ad quod intendunt poffint confumere , fed di
minutum potius illud relinquunt. Sunt fimiliter &
alii , qui aliquam non poffunt videre veritatem ex
rebus naturalibus plufquam beftia , velut mente
capti & infani & pueri . Sunt & alii ; qui contem
nunt fcientiam , & ipfam non putant elle : quos fi
militer fcientia contemnit , ipfofque ab hujus præ
tiofisfimi fine operis repellit . Et funt alii fervi
cuniæ , qui defiderantes hanc fcientiam , mirabi
tia inveftigare neglexerit , ad ipfam perveniet.
CAP . IV .
De Impedimentis fortuito cafu fuper
venientibus.
Eduximus ad duo capitula impedimenta hujus
REttis , omnia finem retardantia , quæ funt ex
principiis radicalibus , fecundum naturam artificis
hujus pretiofi negotii . Expedit ergo tantum narra
re impedimenta exteriùs fupervenientia , ex con
tingentibus fortuitis & cafibus , quibus impeditur
hoc opus gloriofum . Vidimus ergo quosdam aftu
tos , & ingeniofos , minimè ignorantes opera na
turæ , & ipfam in quibus eft poffibile , fequentes
principiis , & operibus , quibus eft inveftigatio non
fantaftica in omnibus rebus , quæ naturæ regulan
tur actionibus infra lunarem circulum . Hi tamen
ultima paupertate depreffi , ex difpenfationis indi
gentia , hoc tam excellentisfimum magifterium co
guntur poftponere . Sunt & multi alii ( præter nunc
dicos ) curiofi , variis hujus mundi curis & folici
tudinibus detenti , fe omni negotio feculari totos
occupantes , à quibus hæc noftra fcientia pretiofa
refugit. Jam ergo tibi fatis ex præmisfis capitulis
patet, quæ fint ab hac arte retrahécia impedimenta .
CAP . V.
De his quæ oportet Artificem confiderare.
Oncludimus igitur ex prædictis , quòd opor.
Cotet artificem hujus operis in fcientiis Philofo
phiæ naturalis eruditum efle & provectum , quia
quantumcunque ingenium naturaliter profundum
habuerit , & defiderium in hoc artificio & Philofo
phiam adeptus fuerit naturalem , non tamen ipfius
finem acquiret nifi ex doctrina, quia quod per inge
nium naturale non adipifcitur , hujus defectui per
doctrinam fubvenitur . Oportet etiam altiffima per
fcrutatione , & induftriâ naturali artificem juvari.
Per doctrinam enim, quantamcunque fcientiam ac
quiverit , nifi ab induftriâ juvetur naturali, ad epu
las tam pretiofiffimas non invitabitur . In puncto
enim errorem fuum emendaret per fuam, indu
ftriam , cui remedium ignoraret adhibere , fi fola
do &rina fundatus foret. Et errori fuo fimiliter
fubveniret in puncto ex acquifita fcientia per do.
&rinam, quæ per folam naturalem induftriam evi
tare non poffet : quoniam ars ab ingenio juva
tur , &ingenium ab arte fimiliter. Et ipfum fimi
liter neceffarium ef conflantis voluntatis in opere
fore , ut non modo hoc modò illud attentare prafumat,
quia
 17

དེས
Lib . II. Sect. II. Subfect. IV . $ 21

quia in rerum multitudiné ars noſtra non perficitur. cienter ; expedit nos fecundum noftri propoſiti in
Eft enim lapis unus , medicina una , in quo magi tentionem contra Sophiltas & ignorantes difputa
fterium confiftit. Cui non addimus rem extraneam re. Primò ipforum rationes ponendo , fecundum
aliquam , nec minuimus , nifi quia in preparatione quod promilimus in principio nos determinaturos
1
ejus fuperflua removemus. Oportet igitur ipfum fe effe. Ultimò verò , eas omnes imitando manifeftâ
dulum operi ufque ad ipfius confumationem infike oftenfione demonftrare fapientibus nil veritatis
re, ut non opus detruncatum dimittat : quia nec continere: Sunt autem diverfi qui eam negant &
fcientiam nec proficuum ex opere diminuto ac deftruunt. Alii quidem fimpliciter : alii verò ex da
quiret,fed potius defperationem & damnum. Expe tis à fupponente caufa reprobare nituntur. Sunt
dit etiam ipfum hujus artis principia , & radices enim aliqui afferentes Artem non effe, ut prædixi
principales , quæ funt de effe operis non ignora mus , fimpliciter fuam opinionem fophifticè taliter
re : quia , qui principia ignorat , finem non inve roborantes. Diftin& tæ funt rerum fpecies & diver
niet. Et nos dicemus tibi principia illa omnia fer fitates , quia diverfæ funt & diftin&
tæ elementorum
mone completo , nec non & prudentibus fufficien ad invicem in commixtione proportiones. Eft enim
ter aperto & manifefto , fecundum hujus noftræ afinus diverfus ab homine in fpecie , quia multo di
artis exigentiam. Expedit ergô fimiliter tempera verfam habuit elementorum in fui compofitione
tum & parcum in ira effe , ne fubitò propter iræ proportionem : fic & in cæteris rerum diverfitati
impetum , jam incepta diffipet & deftruat. Simili bus eft inducere , ergo & in mineralibus. Ignota
ter & pecuniam fuam cuftodiat,ne præfumptivè eam igitur mifcibilium proportione , qua adipifcitur
vanè diftribuat : ut fi fortè artem non invenerit , forma & rei perfectio , quomodo mixtum vel mif
relinquatur in miferia & defperatione paupertatis. cendum formare fciemus : fed ignoramus Solis,
Vel ne fortè , cum jam ad finem per fuam indaga Lunæ , nec non elementorum proportionem : ergo
tionem approximaverit , confumpta fint ipfius dif formare ipfa ignorare debemus . Ex his igitur con
pendia , & verum finem mifer violenter ex pau cludunt , mutilis eft ars ifta & impoffibilis . Simili
pertate relinquat , ficut , cum in principio , qui ter etiam aliter arguunt magifterium noftrum inte
ignorant , fuum thefaurum totum exterminant. timentes : dicunt enim : & fi proportionem ele
Cum autem hi ad fines fuerint , non habent ulte mentorum fcires , modum tamen mixtionis ad in
rius ex quo laborent. Undè dicitur hi tales in mo vicem eorum ignoras : quoniam in cavernis & mi
rore fepeliantur : & quia pecuniam fuam diffipave neris & abfconfis locis , hæc natura procreat : ergo
runt in rebus inutilibus & quia fcientiam ( quam cum modum mixtionis eorum ignoras , & hoc fa
protinus indagaffent ) nobiliffimam amittunt . Non cere fingulariter ignoras. Iterum fimiliter arguunt:
enim oportet tua bona confumere , quoniam vili Etfi hoc debitè fcires , in mixtionis tamen actione
pretio , fi artis principia non ignoraveris , quæ ti ignorares calorem æquare agentem , quo mediante
bi tradidimus , & re&è intellexeris , ad comple res ifta perficitur. Certam enim habet natura caloris
mentum magifterii pervenies. Si igitur æftuum quantitatem , qua metalla in elle producit cujus
perdideris : non attendendo noftra monita que menfuram ignoras. Similiter & alias naturæ caufa
tibi in hoc libello fcripfimus aperta & manifefta: rum differentias agentium ignoras fine quibus non
non nos iniquè corrodas . nec nobis blafphemias poffet natura intentum perficere : his ergo ignora
inferas , fed tuz imputa ignorantiæ & præfumptio tis , & totus fimiliter agendi modus artis ignora
ni. Non igitur hæc fcientia benè convenit pau bitur. Præterea rationem in experientia tibi addu
peri , vel indigenti : fed potius eft ei inimica & co. Tam diu eft enim à viris fapientibus hæc per
T
adverfa . Nec etiam adinvenire nitaris fophifticam quifita fcientia , quoniam fi poffibile effet ad cam
operis metam: fed foli fis complemento intentus : per aliquam viam perveniri , jam millies comple
quoniam ars noftra in potentia Dei fervatur ,& cui viffent. Similiter etiam , cum Philofophi non fint
vult eam largitur & fubtrahit , qui eft gloriofus , & in fuis voluminibus aufi eam tradere , nec in eis
fublimis , & omni juftitia & bonitate repletus. veritatem reperiamus manifeftam fatis per hoc
Fortè enim ex fophiftici vindicta operis tibi ar eft probabile , hane fcientiam non effe. Similiter
tem denegaret , & in devio erroris te detruderet, etiam multi hujus mundi Principes & Reges , the
& ex errore in infelicitatem & miferiam perpe faurum infinitum & Philofophorum copiam haben
tuam. Miferrimus enim & infelicisfimus eft , quem tes , hanc artem adinvenire defideraverunt : non
Deus poft operis fui atque laboris finem , verita tamen ad hunc pretiofiffime artis fructum pertin
tem denegat confpicere : quoniam vitæfuæ fpatium gere potuerunt , hoc utique fatis fufficiens eft ar
femper in moerore concludit & terminat. Hic enim gumentum , quòd ars fit frivola. Similiter etiam in
in labore conftitutus perpetuo , omnique infortu debilibus mixtionibus fpecierum qui naturam non
nio & infelicitate obfeffus , totam hujus feculi con poffumus , quoniam in formando afinum fecundum
folationem , gaudium , & delectationem amittit, naturam organizatum , fequi naturam non vale
& vitam fuam in mærore fine proficuo confumit. mus. Afinum enim fingere ignoramus , & confi
Studeas fimiliter , cum in opere fueris omnia figna, milia , quorum mixtiones funt debiles & manifes
qua in qualibet decoctione apparent in mentemfigil ftæ quafi fenfibus : quare & multò magis metallo
lare , & illorum caufas inquirere. Hæc igitur funt, rum mixtionem , quæ eft fortiffima , ignorabimus;
quæ neceffaria funt artifici ad artem noftram ido quæ eft etiam noftris fenfibus & experientiis oc
neo. Si verò alterum eorum , quæ narravimus de cultata penitus : cujus fignum eft difficultas re
fuerit , huic arti non adhæreat. folutionis metallorum ex ipfis. Similiter etiam
non videmus bovem in capram transmutari , nec
CAPUT VI.
aliquam aliam fpeciem in aliam per artificium
reduci. Quomodò igitur , cum metalla differant
De perfuafionibus Sophiftarum. fpecie, niteris ad invicem fecundum fpeciem trans
formare, ut de tali fpecie talem fpeciem facias. Ab
Uoniam in fumma hujus noftri libri jam præ furdum fatis hoc nobis videtur , & à veritaté datâ
Quinimus
mifimus omnia hujus opis
ope impedimenta ,, & & & à principiis naturalibus femotum . Similiter.
doctrinam tibi dedimus ad artis adhærentiam fuffi etiam in millibus annorum natura metalla perficie,
Tom XX 3
. I. quo
 *
522 Bibliotheca Chemica Curiofa

quomodo & tu in artificio tranfmutationis per an- & diuturnam infpiffationem , & per temperatiffi
norum millia durare poteris ? cùm vix annorum "" mam in ninera deco& tionem. Sed regulam tibi
centum ætatem pertingere valeas. Si tamen ad ,, tradimus fili generalem, quoniam non fit infpifla
hoc utique taliter fuerit refponfum , quia quod non ‫ در‬tio alicujus humidi , nifi prius fiat ex humido par
poteft natura perficere in maximo temporis fpatio,,, tium fubtiliffimarum exhalatio , & confervatio ex
in brevi per artificium noftrum implemus : quoniam humido partium magis groflarum , ut fit humidā
artificiun in multis naturæ defectum complet . Di- 32 in permixtione fuperans ficcum . Et fic admixtio
" cimus, quia hoc impoffibile eft in metallis, maxi- ,, ficci & humidi , ut humidum temperetur à ficco
,, mè cùm fint fumi fubtilisfimi , qui temperata de- ,, & ficcum ab humido, & fiat hæc fubftantia una in
.. tione indigent, ut in fe ipfis fecundum gradum 25 fuis partibus omniomera, id eft , in fuis partibus
,, co& .
,, æqualitatis infpiffetur humiditas , & non fugiat ,, homogenea & temperata inter durum & molle ,
,, ab eis, & relinquat ipfa omni humiditate privata. ,, & extenfiva in concuffione. Sed hoc non fit nifi
‫ رو‬Similiter , concuffionem & extenfionem fufci ,, per diuturnam mixtionem humidi vifcofi & fub
,, piunt. Si igitur per artificium tuum volueris tem ‫ در‬tilis terrei per minima quoufque humidum idem
pus decoctionis naturæ in mineralibus & metallicis ,, cum ficco , & ficcum idem cum humido fiat. Et
corporibus abbreviare, oportebit per exceffum ca 23 hujus fubtilis vaporis non fit refolutio fubita , imme
loris hoc facere , qui non æquabitur , fed potius », paulativa , & in millibus annorum , & illud ideo,
humiditatem diffolvendo , ex eorum corporibus quoniam uniformis eft principiorum fubftantia na
diffipabit & deftruet . Solus enim temperatus calor tura. Si igitur fubitò fieret ab eis fuperflui humi
humiditatis eft infpiffativus, & mixtionis perfe&i ,, di refolutio , cum non diftet humidum à ficco
vus non excedens. Similiter etiam efle , & perfe&
tio », propter fortem mixtionem , refolveretur utique
,, datur à ftellis , tanquam à primis moventibus & .. humidum cum ficco , quare totum in fumum eva
»,
», perficientibus naturam generationis & corrup- » nefceret : neque feparari poffet humidum à ficco
" tionis ad effe , & non elle fpecierum. Hoc autem , in refolutione ,propter fortem unionem, quam ha
,; fit fubitò & in inftanti cùm pervenerit una ftella,,, bent utique ad invicem. Hujus utique vidimus
, aut plures ex motibus ad fitum determinatum manifeftam experientiam in fpirituum fublimatio
,, in firmamento , à quo datur perfectionis effe: ne : quoniam cum in eis per fublimationem fiat fu
quia unaquæque res ex certo fitu ftellarum , acqui- bita refolutio , non feparatur humidum à ficco , nec
rit fibi effe in momento & non eft folus unus fitus, ficcum ab humido , ita quòd dividantur in partes
immò plures & fibi invicem diverfi, quemadmodum taliter mixtiones eorum : fed tota afcendit eorum
ipforum effe&us funt diverfi. Et horum diverfitatem fubftantia , aut parum ex eorum componentibus
& diftinctionem adinvicem pernotare non poffu- diffolvitur. Refolutio ergo humidi fubtilis fumofi
mus , cùm nobis fint ignoti & infiniti. Quomodo fucceffiva , & diuturna , & æqualis, eft caufa infpis
ergo fupplebis defectum in opere tuo , cùm tu igno- fationis metallorum. Hanc quoque facere non pos
res diverfitatem fitus ftellarum & motus earum , & fumus infpiffationem per hunc modum. Ergo in
tamen fi fitum unius , aut plurium ftellarum cer- hoc fequi naturam non valemus . Non enim poffu
rum, quo datur metallis perfectio fcires , non ta- mus naturam in omnibus proprietatum differentiis
men opus ad inceptum tuum perficeres. Non enim imitari.
eft alicujus operis præparatio ad fufcipiendum for CAP . VIII.
mam per artificium in inftanti , fed fucceffiva : er
go operi forma non dabitur , cùm non fit in inftan
ti . Similiter etiam in rebus naruralibus ifte eft or De folutionibus ad perfuafiones Sophiftarum.
do: quoniam facilius eft deftruere quàm conftrue
re : fed vix aurum poffumus deftruere : quomodo Oftra igitur intentio non eft in na
Noram fequi , nec in proportione mifcibilium
ergo id tam cito conftruere poffumus ? Propter
has igitur rationes prædi&
tas fophifticas & alias ab elementorum : nec in modo mixtionis ad invicem
his minus apparentes, credunt hanc artem divinam ipforum : neque in æquatione caloris infpiffantis ,
interimere. Hæ omnes perfuafiones prædi& tæ funt cum omnia nobis fint impoffibilia , & penitus ig-
Sophiftarum , artem noftram fimpliciter fore ne nota. Reftat ergò rationes Sophiftarum interime
gantium. Rationes verò eorum , qui ex fuppofitio re , hanc excelfam artium negantium polle effe. Si
ne negant artem, ponam cum deftru & tionibus illa. dixerint ergo nos proportionem elementorum , &
rum in fequenti capitulo. Dehinc verò ad harum modum mixtionis illorum ad invicem & æquatio
interemptionem nunc pofitarum tranfeundum à nem caloris metalla infpiffantis caufasque alias
nobis eft : prius ponentibus nobis fuper his veram multas & accidentia naturæ actionem continentia
intentionem ad operis complementum. ignorare : concedimus eis utiquè : fed non propter
hoc noftram fcientiam divinam interimunt : quo
CAP. VII.
niam nec fcire volumus illa , nec poffumus , nec ad
De Principiis naturalibus fuper quæ actiones opus noftrum poffunt pervenire. Sed ad hoc nobis
principium affumimus , aliumquè generationis me
fuasfundat Natura . tallorum modum , in quibus fequi naturam poffu
Icimus utique,quòd principia fuper quæ actio . mus. Si dixerint etiam Philofophos , & Principes
nem com mundi
pofitionis atque fortiffimæ : & funt Sulphur & Ar- non inveniffe . Refpondemus eos mentiri : quo
gentum vivum ( ut dicunt quidam Philofophi ) igi- niam quosdam Principes , licet paucos , & maxi
tur quia funt duriffimæ compofitionis & difficillimè antiquos & fapientes & noftro tempore reper
mærefolutionis ,fed infpiffatio eorum adinvicem, tos : jam ex fui induftria hanc legimus indagaffe
& induratio taliter, quod fiat in eis contufio & ex- fcientiam. Sed talibus nec ore , nec fcriptis cam
tenfio per malleationem , & non confractio , non tradere voluerunt , cum indigni fint. Ergò quia
eft nifi per hoc , quod humidum vifcofum in eorum non viderunt aliquos hanc fcientiam poffidere , ce
adinvicem commixtionem falvatur per fucceffivam cidit fuper eorum fentes error , ut æftiment nul
los
i
 1

Cu
Lib. II. Sect. II. Subfect. IV.
1523
los hanc inveniffe ſcientiam . Ad hoc etiam arguunt borent fophiftice opinionem fcilicet quòd in mil
fantaftice ; afferentes impotentiam noftram non libus annorum natura metalla perficit ; tu verò
poffe folùm in debilibus mixtionibus naturam imi in millibus annorum durare non potes. Dicimus,
tari , ficut in mixtione alini vel bovis , crgo nec quoniam natura fuper principia fua ( fecundùm
in fortibus ; Dicimus effe errorem fuum multipli opinionem antiquorum Philofophorum ) agens
cem , quia in arguendi modo non cadit neceffitas, perficit in millibus annorum : fed quia principia
quâ coerceamur artem noftram non effe concedere: illa fequi non poffumus , ideò five in millibus , live
quia per locum à fimili , vel à majori fuam corro in pluribus , feu in paucioribus , vel in momento
borant fantafiam & errorem , in quibus non conti hoc natura perficiat , non tenet eorum perfuafio:
netur neceffitas , fed contingentia ut in pluribus. quia in fuis principiis imitari naturam non poffu
Oftendimus quoque per aliam viam , demonftran mus nec volumus. Videmus enim quòd in milli
do illos nullam alignare apparentem fimilitudi bus annorum natura non decoquit lapides in cal
nem , inter debilem mixtionis compofitionem ani cem , quod tamen facit homo in brevi tempo
malium,& mineralium formarum firmam & fortem, re fuo ingenio naturali per accidentalem calorem.
& hæc ideò , quoniam in animalibus & aliis viven Ideò namque in metallis depurandis ingenio & ar
tibus , in quibus compofitio eft debilis , non eft tificio hominis reducuntur ipfa ad puram & nobi
perficiens folum proportio : nec mifcibilia pro liorem fubftantiam in brevi tempore quòd natura
portionis , neque qualitates mifcibilium , neque eorum defe&us tàm citò fupplere non poteft : Jam
mixtio quæ fequatur ex illarum actione ad invi ex præcedenti negante fermone abbreviato deter
cem , & paffione , quæ eft ex aggregatione illarum minavimus , & completiori fermone in ſubſequen
qualitatum : fed eft anima , fecundum opinionem tibus demonftrabimus. Secundùm tamen opinio
plurium , quæ eft ab occultis naturæ, ficut ab effen nem aliquorum videntium & perfpicacium natu
tia quinta , vel à primo motore : & hoc etiam fe ra intentum fuum fubitò perficit fcilicet uno die,
cundùm fententiam plurium dicimus , & hujus oc vel breviori tempore. Et fi hoc verum fit , non ta
cultum ignoramus. Ideò & hæc talia , licet in eis men valemus in fuis principiis naturam imitari,
fit debilis mixtio : perficere tamen nefcimus , quia quod manifeftius oftenfione demonftrabimus . Refi
perfe&ivum , quod eft anima , infundere ignora duum tamen quæftionis confitemur , quòd totum
mus. Per hoc utiquè patet : quoniam eft defectus verum credimus effe . Et fi dicant , quod fi à fitu 7

non ex parte mixtionis , quòd non perficiamus bo. unius vel plurium ftellarum datur metallis perfe
tio , quam ignoramus. Dicimus hunc fitum nos
vem vel capram : fed ex defectu infufionis animæ, &
quoniam fic debilem & magis debilem , fic fortem fcire non expedire : quoniam non eft fpecies gene
& magis fortem compofitionem facere , fecundùm ralium & corruptibilium : quin ex individuis ejus
viam & curfum naturalem imitantes artificium no alicujus fiat generatio & corruptio omni die : per
flrum fciremus. In metallis igitur perfe&io minor quod patet fitum ftellarum effe omni die perfecti
tio magis vum cujuslibet fpeciei individuorum & corrupti
eft quam in eis : & verfatur illorum perfe &
circa proportionem , & compofitionem , quàm vum. Non ergo neceffarium eft ftellarum fitum:
circa alia. Ideò cùm in eis minor fit perfectio , expe&are , effet tamen utile : fed fufficit folùm na
quàm in aliis quæ narravimus , liberiùs ipfa perfi turæ difponere , ut ipfa que fagax eft , difponat
cere poffumus : illa verò non. Diverfificavit enim fitibus convenientibus mobilium corporum. Non
Deus altiffimus , & gloriofus perfectiones ad invi! enim poteft natura perficere fine motu & fitu mo
cem multiformiter. In quibus enim compofitio, bilium. Undè fi naturæ artificium difpofueris , &
quæ eft fecundùm naturam , fuit debilis in illis confideraveris quæcunque , ex contingentibus hu
majorem & nobiliorem perfe& tionem pofuit , quæ jus magifterii fiunt , debitè perficientur fub debito
eft fecundum animam. Sed quædam fortioris addi fitu, per naturam fibi convenientem , abfque confi
dit compofitionis , & firmioris , ficut lapides & deratione illius. Videmus enim cum vermem ex
mineralia , fed in eis pofuit minorem perfectio carne , vel aliquo animali putrefcibili dedu &um in
nem , & ignobiliorem , & quæ eft ex mixtionis mo effe defideramus , quod non confideramus imme
do. Patet igitur quòd non eft eorum fimilitudo diatè fitum ftellarum , fed difpofitiones aëris cir
bona : quia non ignoramus bovem vel capram fore cumfcribentis & alias caufas putrefactionis perfe
non ratione compofitionis , fed formæ perfecta , divas præter illum. Et ex tali confideratione fuffi
quoniam perfectio in bove vel in capra nobilior eft3 cienter fcimus vermes fecundum naturam in effe
& magis occulta eâ , quæ in metallis confiftit. Si producere. Natura enim fibi invenit convenientem
militer autem & aliter arguunt , quoniam non mu fitum , licet à nobis ignoretur. Et fi dicant perfe
tatur fpecies in fpeciem. Dicimus ergò eos menti &tiones in inftanti dari, perfectionem autem no
ri iterum , ficut confueverunt fæpiùs aliud quàm ftram non in continenti perficimus , concludunt
verum dicere fuper his,quoniam fpecies mutatur in ex hoc , non ergo perficietur per artificium hujus
fpeciem fecundum hanc viam , cum individuum artis. Dicimus capita illorum vacua fortè ratione
fpeciei unius in alterius fpeciem mutatur. Vide humana & magis beftiis quàm viris affimilari. Con
,, mus namquè vermem , & naturaliter, & per arti cludunt enim ex præmiffis , nullam in fe habentibus
,, ficium naturæ in mufcam mutari , quæ ab eo dif habitudinem ad id, quod illatum eft. Tantùm enim
"" fert fpecie & vitulum ftrangulatum in apes tenet hæc argumentatio. Afinus currit , ergo tu es
.‫ د‬tranfmutari : & frumentum in lolium , & carnem capra , quantum & fua. Et hoc ideò , quoniam fi
",, tranfmutari in vermem per ebullitionis putrefa non fiat præparatio in inftanti , non prohibet ta
"& tionem. Sed hoc non facimus nos , facit autem men hoc forma vel perfectio , quòd non poffit præ
,, natura cui miniftramus : fimiliter & metalla non paratio dari in inftanti. Non enim præparatio eft
mutamus , fed natura cui per artificium aliquam perfe&io , fed habilitatio ad fufcipiendam for
,, materiam præparamus , quoniam ipfa per fe agit,C mam. Si dicunt etiam , quòd faciliùs fit res natu
,, nos autem adminiftratores ejus fumus. Et fi per rales deftruere , quàm conftruere illas per artifi
93 aliam rationem taliter argu , & fuam corro cium , & vix aurum poffumus deftruere : conclu
Tom. I. Xx 4 dunt
 Bibliothecæ Chemica Curiofe
524
dunt ergo impoffibile effe conftruere illud. Ref
psademus eis taliter ; quoniam non concludunt de
neceffitate : quâ coerceamur aurum non poffe con
ftrui credere. Nam quod difficulter conftruitur,
difficulter deftruitur : non autem impoffibile ipfum
non poffe conftrui Hujus autem affignavimus cau vegetabilium , & horum unicuique fupponenti
fam,quia fortem habuit compofitionem : ideo diffi adverfarius fecundum fuam fuppofitionem. Et
ciliorem habuit refolutionem : ideoquè difficulter adverfans credit fe arti fimpliciter adverfari.
deftruitur. Et hoc eft , quod facit eos opinari im fecundùm plurimum utraque fecta rationibus
poffibilem effe illius conftru &
tionem , fed quia igno vacua.
rant ipfius compofitionem naturalem , ideò illius
deftru&ionem & conftru& tionem artificialem ex
curfu naturæ ignorant. Attentaverunt tamen for
tè , quod fit fortis compofitionis : fed quantæ for
titudinis compofitionis fit non attentaverunt.
CAPUT IX.
De rationibus negantium Artem à datis.
Ufficienter itaquè , chariffime fili , Sophiftarum
Su
phantafias retulimus . Reftat ergo ex quo te at
tentum promiffione fecimus fecundùm viam pro :
miffionis ad ea, quæ determinanda funt ex ratioci
nationibus artem negantium à datis tranfire. Que
cunque tamen determinata funt principia , funt de
intentione naturæ: quorum effentia in nos oportet
difputare fufficientius in fequentibus. Poft illam
verò determinationem & de ipfis fermonem facie
mus , prout funt principia hujus noftri magifterii.
Inprima tamen traditione , fingularem de unoquo
què principiorum faciemus fermonem , in fequenti
verò univerfalem . Ex nunc verò ad præfens ratio
nes negantium à datis & ipfarum intentiones im
primis afferamus. Hanc utique artem fupponentes
multipliciter ex intentione diversâ fore comperi
mus . Alii quidem in Spiritibus. Alii in corporibus.
Alii in Salibus & Aluminibus, nitris & Bauraciis.
Alii verò in omnibus rebus vegetabilibus hanc in
veniri artem & magifterium affirmant. Ex his au
tem omnibus , hi quidem fecundùm partem benè
& fecundùm partem malè . Hi verò fecundùm to
tum malè hoc divinum magifterium æftimantes,
illud pofteris tradiderunt, Ex ipforum autem erro
rum multiplicationibus veritatem nos collegiffe
difficiliùs & laboriofæ cautela conjecturâ , longá
que ac tædiosâ experientiâ , multorum fumptuum
interpofitione contigit , & illorum error , per no
ftræ mentis rationem fæpiffimè militavit , & defpe
rationem adduxit. Blafphemati fint igitur , quia in
æternum blafphemias pofteris reliquerunt ex erro
re fuo , & maledi&ionem fuper philofophantes
profuderunt & non veritatem , fed diabolicam in
ftigationem poft mortem ipforum dimiferunt. Et
ego etiam blafphemandus fim , nifi errores ipfo
rum corrigam , & veritatem tradam in hac fcien
tia , prout melius exigit hæc ars noftra. Hoc enim
magilterium occulto fermone non eget , fed peni
tus manifeko. Trademus igitur ipfum fermone ta
li , quem latere prudentes non accidet . Hic autem
mediocribus profundisfimus erit fatuis autem
utrofque terminos miferabiliter concludet in hac
unâ & eâdem noftrâ traditione . Redeuntes igitur
ad propofitum dicimus , quod qui in fpiritibus eam
ele ponunt , funt diverfi multipliciter. Alii qui .
dem ex Argento vivo . Alii verò ex Sulphure , &
haic affini Arfenico fcilicet , lapidem Philofophi
cum perquiri a Terunt neceffe effe. Et ab his qui
dam ex Marchafita , quidam ex Tutia & Magnèfia,
Alii ex Sale Armoniaco . Qui verò in corporibus.
Alii in Saturno. Alii in quolibet aliorum corporum
effe dicunt . Alii quidem in Vitro. Alii in Gemmis,
Alii in diverfitatibus Salium & Aluminum & Nitro
rum & Bauracium. Et alii in omni genere rerum
eft
his
Et
eft
CAPUT X.
De fupponentibus in Spiritibus Artem fore.
Uidam igitur fupponentes eam inveniri is
QuSulphure
i , laborem impenderunt , & ignoran
tes ejus præparationis perfectionem , ipfam perfe
tionem diminutam reliquerunt . Crediderunt enim
&
folam mundationem & purificationem perfe& tio.
nem præparationis effe , hoc autem per fublimatio
nem fit : ideoquè adductum eft intentioni eorum,
ut æftiment , quòd fola fublimatio in Sulphure fit
tio præparationis in ipfo , & fimiliter in fuo
perfe&
compari fcilicet Arfenico æftimantes induxerunt.
Venientes igitur ad projectionem , quæ eft intentio
alterationis , viderunt illud aduri & evanefcere, &
in corporibus longam moram non contrahere , &
corpora relinqui ab eis magis immunda , quàm
prius fuerint fine projectione illius. Quia ergo vi
derunt hanc delufionem in fui operis complemen
to , & longisfimis fuerit temporibus revolutum in
illorum pectoribus ex folo Sulphure hanc fcientiam
reperiti , & in illo non inveniffent : arguunt etiam
non poffe in alio hanc inveniri. Quare cum nec in
hoc , nec in ullo alio inveniant , arguunt eam nuſ
quam inveniri. Refpondentes utiquè eis breviter
dicimus , eos in hoc parum fentire & minimè fape
re , quia fupponunt folum Sulphur effe medicinam
noftram : & fi hæc tamen effet vera fuppofitio : in
modo tamen præparationis funt decepti , quia fo
lam fublimationem credunt fufficientem effe . Sunt
enim tanquam puer ex principio nativitatis fuæ us
que ad fenectutem in domo conclufus , non putans
mundi latitudinem extendi ultra domum vel ultra
quam oculis fuis poffit confpicere. Non enim hi în
multis lapidibus laborem fuum adhibuerunt : non
igitur potuerunt fentire ex quo medicina noſtra
eliciatur , & ex quo non , & ideò manus fuas etiam
à laborum copiâ excufaverunt , quid enim laborum
perfe&tivum fit non meritò ignorare debuerunt. Sed
quare fuerit opus illorum diminutum dicimus ,
quia adurentiæ naturam in Sulphure dimiferunt &
fugam , quare ipfi diffipant & deftruunt. Alii verò
in ipfo & fuo compari lapidem inveniri æftimantes
neceffe effe , & profundiùs ad operis confummatio
nem accedentes : non folùm per fublimationem
mundaverunt adurentiam Sulphuris , verùm etiam
movere conati funt relictam in eo fugam ad quo- >
rum perfectionem fimiliter delufio pervenit , quia
non adhæfit ftabiliter in ipfis corporibus , fed fuc
ceffivè & paulativè evanuit , reli &o corpore in fua
prima difpofitione. Qui & etiam fimiliter interi
mentes arguerunt ut primi , & eisdem ut primis
refpondentes artem affirmamus " & eam fcimus
effe , quia veritatem vidimus & tetigimus . Ali
quia profundius in ipfo viderunt , mundaverunt
eum , & ejus fugam & aduftiones abftulerunt & fa
4
tum eft eis fixum & terreum , nullam dans ignis
&
calore fufionem to , fed folùm vitrificatoriam ,
& ideò
 Lib . II. Sect .
& ideò non potuerunt in projectione corporibus
permifcere , ideò arguunt ut primi , & nos eisdem
refpondemus ut primis , quia opus diminutum di
milerunt , nec illiud compiere fciverunt. Ingreffio
nem enim quæ eft perfe& tivum , ultimum inquirere
ignoraverunt. In omnibus fimiliter fpiritibus eft
idem præparationis modus , nifi quod in Argento
vivo , & Tutiis excufanur à majori labore , qui eft
ex remotione adultionis , hæc enim fulphureitatem
aduftibilem & inflammabilem non habent ,fed folam
fugam. Magnelia verò & Marchafita omne genus
fulphureitatis habent : plus Marchafita , minus,ve
Lò Magnelia, fugam tamen omnes habent, plus ta
men Argentum vivum , & Armoniacum Sal , mi
nùs verò Sulphur , adhuc verò minùs & compar il
lius , quarto verò adhuc minùs Marchafita , quin
to verò & Magnefia minùs , fexto verò & ultimò
minimè omnium Tucia. Utraquè tamen fuga par
ticipans eft , alia tamen plus , & alia minus , &
ideò propter corum fugam quibusdam fupervenit
experimentatoribus delufio vehemens , in eorum
operationibus præparationum , & in ipforum pro
jectionibus fimiliter. Ideoque & ipfi arguunt , &
interimunt , ut in Sulphure fupponentes , & eisdem
ut in Sulphure fupponentibus , refpondemus . Sunt
& alii nitentes fefe in experientiis , fpiritus in cor
poribus figere , nullâ aliâ præparatione huic præ
veniente , fed eisdem delufio fimiliter angarias at
tulit & defperationem , & coa&i funt ex ea hanc
fcientiam non effe credere , & contra ipfam ar
guere. Eft enim turbationis illorum caufa , atque
fedulitas , quoniam in infufione corporum fpiri
tus ita dimittunt , nec eis adhærent , imò afperita
te ignis aufugiunt , permanentibus in ea folis cor
poribus , quoniam prelluram impietatis ignis illius
pati propter fugam non poffunt , quæ ab eis non
eft ablata. Accidit fimiliter & quandoquè delufio,
quia & fecum corpora ignem effugiunt , & hoc eft
cum non fixi fpiritus corporum profundo infepara
biliter adhæferunt , quoniam volatilis fumma , fu
perat fummam fixi . Undè fimiliter ut primi argu
unt , & fimiliter nos eisdem ut primis refponde
mus. Tota igitur illorum probatio hæc eft. Si cor
pora filii doctrinæ vultis convertere , tunc fi per
aliquam medicinam fieri hoc fit poffibile , per fpi
ritus ipfos fieri neceffe eft , fed ipfos non fixos cor
poribus , utiliter adhærere non eft poffibile immò
fugiunt & immunda relinquunt illa. Ipfos autem
fixos non eft poffibile ingredi, cùm terra facti funt,
quæ non infunditur , & tamen inclufi corporibus
fixi apparent, non tamen funt. Aut ab eis recedunt
ipfis manentibus , aut ambo fimul confugiunt . Igi
tur cum in materia magis affini nullis modis hanc
artem inveniri fit poffibile , etiam in magis remo
ta non invenietur ergo , nufquam. Refponfio igi
! tur noftra hæc eft , quoniam quod fcibile circa hoc
eſt , totum non fciunt , ideoque nec operationem
ex eo totam inveniunt , confequentis igitur vitium
per fufficientiam ponunt eorum robur.
CAP. XI.
De Supponentibus in Corporibus , Lapidibus,
Salius, Aluminibus, Bauraciis vel
crefcentibus Artem fore.
Uidam autem pofuerunt in corporibus artem
Qillam , cùm tamen ad opus pervenerunt, il
lofi funt , æftimantes Stannum utrumque lividum,
feilicet plumbeum & albumedine verò pura
1
II. Subfect. IV.
525
multùm naturæ Solis & Lunæ asfimilari & appro
ximare , lividum quidem multum Soli , Lunæ pa
rum , album verò Luna multum , Soli verò parum.
Ideoque horum aliqui æftimantes , fannum Jovem
videlicet multùm Lunæ asfimilari , & ftridore ,
mollitie , & liquefactionis velocitate folummodò
differentem credentes , ex fuperfuitate fuæ humi
ditatis liquefactivum effe facile , & molle fimiliter
ex fubftantia verò fugitiva Argenti vivi in illo in
tercidente partes , ftridorem posfidere expofue
runt illud igni , & calcinantes ipfum tenuerunt in
igne quantum potuit tollerare , quousquè album fa
&um eft in calce fua , quam poftea involventes re
ducere non potuerunt , fed æftimaverunt imposfi
bile fore. Etiam horum aliqui reduxerunt ex illo
aliquid , & ftridorem ut prius & mollitiem inve
nerunt , & liquefactionis velocitatem , Ideò credi
derunt hoc impossibile per viam hanc , & adducti
funt in incredulitatem , ut putent artem induratio
nis illius inveniri non poffe. Horum verò aliqui
calcinaverunt & reduxerunt , & iterum fcoriam il
lius fubtrahendo cum majoris ignis expresfione
calcinaverunt & reduxerunt , & fic fæpè reiterau
tes opus ad illum viderunt illud induratum & fine
ftridore , quia ergo velocitatem liquefactionis
non omninò removerint , illorum mens erravit, &
æftimaverunt ad illud non poffe perveniri. Horum
itaque alii volentes eidem duritiem & retardatio
nem liquefactionis , cum adminiftratione duorum
corporum præftare in delufionem ceciderunt , ut
frangerent illi quæcunque duorum corporum ad
mixta ei fuerint , nec juvit in hoc eos illa præpa
ratio. Ideoque cum nec duris , nec igne illud præ
parare potuerint , excufaverunt fe de longa mora
inventionis artis , qui eam impoffibilem dixerunt,
& crediderunt per hoc & contra artem arguentes
inftanter pofuerunt illam non efle. Ex hoc & ab his
addentes multa medicamina , viderunt illa nullam
immutationem facientia , nec eis convenientia, fed
potius corrumpentia, & contra illorum propofitum
agentia. Et ideo libros abjecerunt , & capita re
torferunt , & artem frivolam demum dixerunt , qui
bus obviantes refpondemus refponfione prima.
Eundem eft etiam in Saturno reperiri illufionis
modum , folo abje&o hoc, quòd corpora non fran
git, & quòd citius redit à calce fua quam Jupiter,
lividitatem attamen fuam removere non poffunt,
quia ignorant , ideò per illum dealbare non poffunt
dealbatione bona , nec per fuam phantafiam potue
runt illum ftabilibus corporibus fabiliter aflociare,
quin contingat id per fortem ignem , vel ignis
expreffionem recedere à commixto . Et illud qui
dem , quod maximè decipit illos in hujus præ
paratione , fupponentes in nullo poffe fcientiam
inveniri , nifi in ipfo , & quia poft duas reductio
nes à calce fua nullam duritiem recipit , fed ma
jorem potius mollitiem , quam priùs habuerit , &
in aliis fimiliter differentiis non viderunt illud
emendari : Et ideò cum ipfo putantes propinquiùs
& melius inveniri , & non invenerunt : coguntur
per hoc credere & argumentari , fcientiam hanc
non effe , fed delufionem , & ideo peccant ut
priores . Alii verò componentes durum cum duris,
holle cum mollibus propter convenientiam
voluerunt corpora ad fe invicem transmutare , &
illud non potuerunt propter fuam ignorantiam , ut
permifcentes Solem vel Lunam cum Venere vel
alioquè unoquoquè metallorum , non tranfmutant
illa in Solem , vel Lunam transmutatione firmâ,
quin accidat ignis expreffione forti unumquodque ,
illorum
 a
Bibliothec Chemica
526
illorum à commixtione feparari , vel comburi , vel
ad priorem fui naturam redire. Quædam verò ex
eis plus durant in commixtione , quædam verò
minus , ut alibi à nobis fufficienter determinatum
eft. Hæ itaque delufiones fupervenientes propter
ignorantiam , faciunt hos tales de hac diffidere
arte , & illam arguere non effe. Alii autem inti
miùs & profundiùs fuper hoc inquirentes , cogita
verunt , & ingeniati funt , & viam voluerunt inve
nire , ut dura mollibus unita , ea ftabiliter indura
rent unita fcilicet , & perfecta cum imperfectis
ad perfectionem reducerent , & generaliter ad fe
invicem tranfinutarent , & transmutarentur trans
mutatione firma. Et ideò voluerunt fimilitudinem
& affinitatem illorum invenire , tum per medici
nas , tum verò per ignis adminiftrationem fcili
cet attenuando groffa , ut Venerem & Martem &
infpiffando fubtilia , ut Jovem & fimilem fibi. Et
aliqui eorum credentes hanc adminiftrationem
perficere , delufi funt in commixtione horum
duorum corporum , vel quia frangibile fecerunt
omninò , vel omninò nimis molle , non alteratum
à duro , vel nimis durum non alteratum à molli.
non invenerunt : & ideò ar
Et fic convenerint
. Alii vero adhuc profundiùs
profpicientes , alterare voluerunt corpora cum
animarum fuarum extractione , & cum extractâ
anima aliam animam alterare. Similiter & ad id
non potuit eorum experientia pervenire , fed dififi
funt,de intentione fua , per hoc æftimantes artem
non poffe inveniri. Alii verò folo igne ipfa perfi
cere conantes, delufi in opinione fua fuerunt , quia
ad id pervenire non potuerunt, nec fciverunt. Et fimiliter completo , fufficientem generationera
hi eam ex hoc non effe putaverunt , quibus omni uniuscujufque iftorum & modum fimiliter genera
bus obviamus ut priùs. Qui verò in Vitro & Gem tionis. Expedit igitur non ampliare fermonem no
mis illam pofuerunt , experti funt per Vitrum &
Gemmas in corporibus alterationes facere , & non
potuerunt , quia non alterat , quod non ingredi
tur . Et ipfum quidem Vitrum & Gemmæ non in
grediuntur , ideò non alterant , fed etfi conati
funt Vitrum fic unire cum vix hoc non poffit, non
tamen propofitum habent , quoniam Vitrum ex
corporibus faciunt , & propter hunc errorem æfti
mant errorem fuper totam artem cadere , & fic
eam arguunt non effe. Quibus refpondemus eos
C operari indebito modo ideoque indebitè termi
** nantes , non poffunt hanc ex eorum erroribus ar
tem interimere. Sunt & alii fupponentes eam ar
tem inveniri in Salibus & Aluminibus Vitris , &
Bauraciis poffunt quidem & in his experiri , fed
* eam inveniti minimè putamus in eis. Ideoquè fi
• poft fuam experientiam paucam utilitatem trans
mutationis invenerunt , fcilicet folvendo , coagu
lando & affando , non interimunt itaque artem,
cùm neceffaria fit infcientia. Posfibile eft tamen
in his omnibus aliquam alterationem inveniri , fed
remota eft valdè, & maximè laboriofa. Adhuc verò
1
& in aliis crefcentibus omnibus magis laboriofa
fore probatur , ideoque quidam in omnibus vege
tabilibus ponunt , poffibile quidem ponunt , fed
non eis : quoniam potis deficerent in labore
quàm laboratum perfici fit poffibile , ideò & fi hi
tales artem non inveniunt fuis laboribus , artem
nullis laboribus inveniri poffe argumentantur. Om
nes autem priùs diéti errantes unam medicinam
fuam pofuerunt , & nullam aliam fuppofuerunt
præter illam. Et hi quidem jam redarguti funt om
nes. Alii verò multi & quafi infiniti harum rerum
omnium 3. aut quorundam compofitionem fub
Curiofæ
diversâ procreatione facient , ignoranter & in
fcienter incedunt , & error illorum in infinitum
extenditur , quoniam infinita eft diverfitas pro
creationis mifcibilium , & infinita eft diverfitas &
numerus rerum mifcibilium : & in his ambabus
infinitatibus infinitè contingit errare ; aliquando
ex fuperabundantiâ , aliquando ex diminutione ,
ex his impostibilis eft correctio. Sed nos quoque
longitudini & prolixitati fermonum parcentes,
fuper infinitis infiftere nolumus , quoniam fcien
tiam univerfalem trademus brevibus locutioni
bus , quâ evidenter infinitatem fuorum errorum
emendare poterunt , & illos corrigere. Nunc ve
rò naturalia principia dicemus fecundùm corum
caufas , ut ex principio te attentum fecimus in
memoratione illorum.
CAP. XII,
De Naturalibus Principiis Mércurii, Sulphu
ris & Arfenici.
Nnuimus
nem qus ergo tibifecundumaliquorumopinio
tantium , quòd Principia naturalia in opere naturæ
funt fpiritus fætens , & aqua viva , quam & ficcam
aquam nominari concedimus . Spiritum autem fæ.
tentem divifimus : eft enim albus in occulto & ru
beus & niger. Uterquè in magifterio hujus operis,
in manifefto autem uterque tendens ad rubedi
nem. Dicimus igitur fermone brevi , nec non &
ftrum & dilatare , & fingulum capitulum de fingu
lo naturali principio tradere. In genere tamen di
cimus , quòd unumquodquè ipforum eft fortiffimæ
compofitionis , & uniformis fubftantiæ , & illud
ideò quoniam in eis per minima partes terræ tali
ter partibus aëreis , aqueis , & igneis , funt unitæ,
ut nulla ipfarum alteram in refolutione poffit di
mittere : imò quælibet cùm qualibet refolvitur
propter fortem unionem , quam habent ad invi
cem per minima : calore in mineralibus æquali
terræ vifceribus occultato , multiplicato , & æqua
to , fecundùm debitum curfum naturæ , ad exi
gentiam illorum effentiæ fecundùm opinionem
quorundam antiquorum, Alii autem aliter dixe
runt , quoniam principium non fuit Argentum vi
vum in naturâ fuâ , fed alteratum & converfum in
terram fuam , & Sulphur fimiliter alteratum & in
terram mutatum. Undè dixerunt , quòd princi
pium fuit aliud quàm fpiritus fætens , & fpiritus
fugiens in intentione naturæ. Et ratio , qua moti
funt , fuit , quoniam non inveniunt in mineris Ar
genteis vel aliorum metallorum aliquid , quèd fir
Argentum vivum in fui natura vel aliquid , quòd
fit Sulphur fimiliter in fui naturâ : imò per fe inve
niunt unumquodque illorum feparatum in propria
fuâ minerâ & naturâ. Similiter etiam & per aliam
rationem hoc affirmant , fcilicet non eft tranfitus à
contrario in contrarium nifi per difpofitionem me
diam. Ergò cùm fic fit , coguntur confiteri & cre
dere, quòd non fit tranfitus à mollitie Argenti vivi
ad duritiem alicujus metalli , nifi per difpofitio
nem, quæ eft inter diuritiem & mollitiem illo
rum , fed in mineris non inveniunt aliquod , in
quo falvetur hæc media difpofitio , ideo hac ra
tione
 Lib . II. Sect.
Sect . II.
II. Subſect. IV. 527

tione compelluntur credere Argentum vivum , &
fulphur in fai natura non effe principium de inten
tione naturæ, imò aliud : quod fequitur ex illorum
ellentiarum alteratione in radice naturæ ad ter
$
0 rean ſubſtantiam: Et eft ifte modus, quoniam priùs
{
unumquodquè eorum convertitur ad terream fub
ftantiam , & ex his ambabus terreis naturis refol
vitur fumus tenuiffimus , à calore multiplicato in
vifcere tetræ , & hic duplex fumus eft materia me
tallorum immediata. Hic tamen fumus à calore
temperato mineræ deco&us convertitur in natu
igitur fine magiſterio ipfo utaris. Qui etiam in præ
paratione ipfum commifcere , & amicari corpori
bus noverit , fciet unùm de fecretis naturæ maxi
mum , & viam perfe&ionis unam , cùm multæ funé
viæ ad unum effe&um , & ad unum intentum . kt
quodcunque corpus ex ipfo calcinatur , acquirie
pondus fine dubio ? Es quoque affumit ex eo Solis
effigiem. Mercurio quoque affociatum & allatum
per fublimationem fit ufifur. Calcinantur denique
omnia corpora ex eo facilè, præter Solem & jo
vem . Sol verò difficilimè , & non coagulatut Ar

3 ram cujusdam terræ. Ideòque fi& tionem quandam gentum vivum ex eo in Solem vel Lunam , in qui
1 fufcipit , quam defluens aqua per vifcera minera & busfit utilitas per artificium debile , ficut Philofo
terræ fpongiofitatem disfolvit , & ei uniformiter phorum quidam fatui putaverunt. Et ita dicimus
unitur unione naturali, & formâ : ideoquè fic dixe quòd quæcunque corpora minùs habent de humidi
runt opinantes , quod aqua fluens per meatus ter tate , faciliùs per Sulphur calcinantur , quàm que
ræ invenit fubftantiam diffolubilem , ex fubftantia multam.Per Deum altiffimű id illuminat omne cor
terræ in vifceribus illius , & eam folvit , & unifor pus.quoniam eft lumen & tinctura.Difficillimè quo
miter fecum unitur , quousquè & fubftantia terræ que folvitur: quia non habet partes falfugineas, fed
ia vifceribus diffoluta , & aqua fluens diffolvens, oleaginas , quæ non facilè in aquam folvuntur :
unum fuerint unione naturali , & ad talem unio quæ autem facilè vel difficilè folvuntur in aquam in
nem veniunt omnia elementa , fecundùm debitam capitulo folutionis monftrabimus fatis apertè. Su
& naturalem proportionem , & mifcentur per mi blimatur verò , quia fpiritus eft, & fi commifceatur
nima quousquè faciant uniformem mixtionem. Et Veneri & aduratur fecum , fit mirabile violaceum,
hæc mixtio per fucceffivam deco & tionem , in mi cum Mercurio quoque mifcetur fimiliter , & fit ex
nera infpiffatur & induratur , & fit metallum. Et hi eis , per decoctionem , cœleftinus color & delecta
quoquè funt affines veritati , non tamen veritatem bilis. Non putet quis , quòd Sulphur per fe opus
conjiciunt puram. Jam fermone univerfali deter compleat aliquod : non enim effet hoc , nifi vanum
minavimus de metallorum principiis naturalibus, credere , hoc autem fatis lucidè probabimus in fe
reftat nunc ut ponamus uniuscujufquè principii ca quenti. Eligitur autem craffum & lucidum : Et de
put. Cùm igitur tria funt , Sulphur , Arfenicum, Sulphure hæc di&ta fufficiant.
& Argentum vivum. Primò fcribemus caput de
.
Sulphure , fecundò de Arfenico , tertiò de Argen CAP. XIV.
to vivo. Deinde uniuscujufque metallorum , qui
funt effectus eorum , ponemus caput determina De Arfenico.
tum , fecundùm quod eft ex opere naturæ. Dein
de quæ & nos de Arfenico difputare ,
, qua hujus magifterium , horum caufas
it ad eaoperationes Rigitur dicimus , quod eft de tab ) ad præfens
illorum materia
omnium affignantes. fimili cum Sulphure : idcircò non oportet id aliter.
diffiniri , quàm Sulphur. In hoc autem diverfifica
CAP. XIII.
tur à Sulphure , quia eft albedinis tinctura , & ru
bedinis fimiliter de facili : Sulphur verò rubedinis
De Sulphure.
de facili , albedinis autem difficilimè. Eft autem
- Icimus igitur , quod Sulphur eft pinguedo in Sulphuris & Arfenici duplex genus: citrinum quo
minera terræ , per temperatam decoctionem que & rubeum, quæ funt huic arti utilia : reliqua
infpiffata , quoúfquè induretur , & ficca fiat; & cum verò multa genera non. Figitur autem Arfenicum
indurata fuerit , Sulphur vocatur. Habet fiquidem ficut & Sulphur. Utriufque verò fublimatio à me
Sulphur fortiffimam compofitionem , & eft unifor tallorum calcibus melior eft. Non autem funt Sul
mis fubftantiæ in fuis partibus omnibus : quia ho phur & Arfenicu medicina perfe& tiva hujus ope
m
mogeneum eft : ideòquè non aufertur ejus oleum ris nec completio : funt autem adminiculum per
ab ipfo per deftillationem, ficut ab aliis rebus ole fectionis in cafu , eligitur autem lucidum & fqua
um habentibus. Qui ergo quærunt ipfum calcina mofum , & fcisfile.
re , non perdendo de illius fubftantia aliquid , de
quo fit curandum , in vanum laborant , quoniam CAP. XV.
non calcinatur , nifi per magnam induftriam , &
multum de illius fubftantia diffipatur , ex centum
De Mercurio.
enim partibus , vix tibi tres fufficienter refervas,
polt ipfius calcinationem . Figi fimiliter non poteft.
Rgentum vivum quod & Mercurius
nifi prius calcinetur , commifceri attamen , & ali Appellatur , antiquorum ufu , eft aqua vifcofa
quantulum illius fuga retardari , & illius poteft adu
in Vifceribus terræ fubftantiæ fubtilis , alba'terre
tio reprimi , & cum commixto faciliùs calcinatur, pe calo
r rem temperatiffimum , unita totali unione
Qui ergò quærit ex eo opus elicere illud , per fe pe mi
r nima , quoufque humidum temperetur à fic
præparando non eliciat , quoniam cum commixto
co, & ficcum ab humido æqualiter. Ideòque fugit
perficitur , & fine illo protelatur magifterium us
fuperficiem planam de facili propter fux aqua hu
que ad defperationem , & cum fuo compari fit tin midi
tatem, non autem adhæret , quamvis vifcofam
tura , & dat pondus completum unicuique metal habeat humiditatem propter ficcitatem illius , qua
Jorum , & ipfum fæditate depurat & illuftrat , &
illam contemperat , & non adhærere permittit. Eft
& perficit cum magifterio , fine quo nullum horum et
iam ( ut quidam dicunt ) materia metallorum
præftat , fed potiùs corrumpig denigrat ; non
cum Sulphure : adhæret quoque tribus mineralibus
de
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
$28
de facili . Saturno fcilicet , Jovi & Soli . Lunæ au
tem magis difficulter. Veneri difficiliùs quàm Lu
næ. Marti autem nullo modo , nifi per artificium.
Ex hoc utique maximum elicias fecretum. Eft enim
anicabilis , & metallis placabilis & medium con
jungendi tincturas: & non fubmergitur aliquod me
tallorum in Mercurio nifi Sol. Solvuntur tamen Ju
piter & Saturnus , Luna & Venus ab eo & mifcen
tur : & fine ipfo aliquod metallorum deaurari non
poteft . Figitur & eft tinctura rubedinis , exuberan-,
tiima refectionis in fulgida (plendens , & non re
cedit à commixto donec eft. Non eft tamen me
dicina noftra in natura fua , fed juvare quandoque
poteft fimiliter in cafu.
CAP. XVI.
De Corporibus Metallicis , quæ funt effectus
Principiorum naturæ.
Icimus igitur de Metallicis Corporibus, quæ
Dfunt effectus horum naturæ principiorum :
funt autem fex numero : Aurum , Argentum, Plum
bum , Stannum, As, Ferrum. Dicimus igitur, quo
niam metallum eft corpus mifcibile , minerale fufi
bile , & fub malleo ex omni dimenfione extendi
bile . Eft autem metallum , ut diximus , denfæ fub
ftantiæ & fortisfimæ compofitionis & firme : ha
bent etiam affinitatem magnam metalla ad invicem:
non tamen perfe&um, diminutum perficit per ejus
commixtionem , Si enim Aurum cum Plumbo ad
mifceatur fufione , non fit ex hoc Plumbum du.
rum , fed evanefcit à commixtione & aduritur
Plumbum . Aurum autem in examinatione rema
net , & fimiliter in reliquis inducendo cadit fecun
dùm omnem curfum : fecundùm verò noftrum ma
& um imperfe &um perficit , & ad
gifterium , perfe t
juvat , & imperfectu m in noftro magifterio per fe
perficimus , fine admixtione alicujus rei extranex,
& perfectum hoc eodem magifterio perficimus . Et
per Deum fe ad invicem alterant , & alterantur , &
fe invicem perficiunt & perficiuntur : per fe tamen
unumquodque eorum nequaquam perficimus fine
alicujus alterius adminiculo .
CAP. XVII.
De Sole.
Ttulimus tibi in generali capitulo fummam
Ade intentionibus metallorum , fpecialem tibi
tamen faciemus de unoquoquè fermonem, & primo
de Auro Dicimus igitur , quòd Aurum eft corpus
metallicum citrinum , ponderofum , mutum, fulgi
dum , æqualiter in ventre terræ digeftum , aquâ
⚫ minerali diutisfimè lavatum : fub malleo extendi
bile , fufibile , examinationem cineritii & cementi
tolerans. Ex hac utiquè definitione elicias , quod
aliquid non eft Aurum , nifi caufas & differentias
omnes habeat Auri. Quis tamen metallum radici
tius citrinat , & ad æqualitatem perducit , & mun
dat , ex omni genere metallorum Aurum facit.
Ideóque per opus naturæ perpendimus As arti gotio reprobatum apertè . Plumbum ergo multum
ficio ejus in Aurum mutari poffe. Vidimus nam habet de fubftantia terrea, ideoque lavatur. Et in
que in mineris Aris , à quibus emanabat aqua , fe Stannum per lavacrum vertitur. Per hoc igitur pa
cum adducens Eris fquamas tenuisfimas quod ip tet Stannum magis perfe&
fas diuturno & continuo lapfu lavat & mundat. fimilitèr aduritur & fit Minium & ponendo fuper
Deindè verò aqua ceffante fluere, vidimus cum fic vaporem aceti fit Cerufa. Et licet ipsùm non
ca arena has fquamas per triennium à Solis calore multùm approximet Argento :
excoqui inter quas eft inventum Aurum verisfi per noftrum artificium de facili Argentum for
mum. Eftimavimus itaque per aqua beneficium il mamus : & non confervat proprium pondus in
" las mundatas fuiffe, per Solis autem calorem & are transmutatione fed mutatur in novum pondus.
r
næ ficcitatem æqualiter digeftum , ad æqualitatem
perveniffe. Imitantes igitur naturam , cùm poffu
mus fimilitèr alteramus , non tamen in hoc fequi
naturam valemus . Aurum quoque eft pretiofiùs nie
tallorum , & tin& tura eft rubedinis : quia tingit &
transformat omne corpus. Calcinatur autem & fol
vitur fine utilitate: & eft medicina lætificans in ju
ventute corpus. Frangitur facilè cum Mercurio &
odore Plumbi & teritur. Non eft autem in a&u ,
quòd magis fibi communicet , quàm Jupiter & Lu
na. In pondere autem & furditate , & in putrefci
bilitate Saturnus : in colore autèm Venus : in po
tentia magis Venus , deinde Luna, deindè Jupiter ,
& deindè Saturnus ; ultimò vero Mars. Et hoc eft
unum de fecretis naturæ. Cum ipfo fimiliter cómif
centur fpiritus, & figuntur per ipfum, maximo inge
nio , quod non pervenit ad artificem dura cervicis,
CAP. XVIII.
De Luna.
Solis itaqueumcapitu lo
de Lunapramif
fo , dicam
convenienti
usulo
vocab fermo
Ar
nem noftr
gento . Dicimus quòd Argentum, eft corpus metal
licum album , albedine pura , mundum , durum ,
fonans , perdurans in cineritio , fub malleo exten
dibile, ignibile , fufibile : Eft itaque albedinis tin
tura, & indurat Jovem per artificium & convertit
ad fe, & commifcetur Soli, & non frangitur , fed in
examinatione fine artificio fecum non perfeverat.
Qui novit ipfum magis fubtiliare & poft fubtiliatio
nem inpillare , & figere fecum affociatum , cum eo
manet in pugna, & ipfum non dimirtir penitùs. Su
per fumum autèm acutum , ficut Aceti , Salis Ar
moniaci & Agree fit cæleftinus color mirabilis;
& eft nobile corpus , fed diminutum à nobilitate
Auri . Et invenitur ejus minera determinata : ali
quoties habetis confufam mineram cum aliis cor
poribus , & illud non cft fic nobile. Calcinatur au
tem fimiliter & folvitur labore maximo cum nullâ
utilitate .
CAP. XIX.
De Saturno.
E Plumbo tradamus capitulum , & dicamus
Dqu quòd ipfum
pfum eft
Ꭰ od i eft corpus metallicum , lividum,
terreum , ponderofum , mutum : parvâ participans
albedine , cùm lividitate multa : cineritium & ce
mentum refugiens : molle , facile , in omni fua di
menfione , parva compreffione extendibile , & faci
lè fufibile , fine ignitione diffolubili. Ut quidam
fatui putant. Dicunt ipfum in natura fua multum
Auro proximare : Sed quoniam funt duræ cervicis,
omnitatione vacui , nullam rationem cognofcere
valentes ex fubtiliffimis rebus , quantùm in fe eft:
de eis fecundùm fenfum judicant , quoniam vident
illud ponderofum , & mutum , & non putrefcere,
credunt ipfum illi multum approximare : fed hoc
totum & erroneum & latiùs à nobis in fequenti ne
to affimilari , Plumbum
Ec
 Lib. II. Sect. II,
Et hoc totum in magifterio acquirit . Eft etiam
Plumbum Argenti examen in cineritio > cujus
caufas dicemus.
CAPVT. XX .
De love.
Ovis ergò traditione non omiffa , fignificam is
Iovis
filiis doctrinæ , quod eft corpus metallicum al
bum , non purè lividum , & fonans parùm : terre
itate paucâ participans:ftridorem,mollitiem,lique
factionis fine ignitione velocitatem ex radici pof
fidens : cineritium & cementum non expectans ,
fub malleo extendibile . Eft ergo Iupiter inter di
minuta à perfectione corpora magis perfectus ex
radice fur haturæ affinis , Soli videlicet & Lunæ,
magis tamèn Lunæ, minùs verò Soli. Hoc itaquè in
fequenti lucidè narrabitur. Iupiter , quia albedi
nem multam ex radice fue creationis fufcepit,ideò
non alba corpora dealbat. Vitium tamen eft ei ,
quia omne corpus frangit,præter Saturnum & pu
risfimum Solem. Et Jupiter multùm Soli & Luna
adhæret , ideò ex eis per examen non de facili
recedit. Sufcipit tincturam rubedinis, & fplendet
in eo fulgore inæftimabili , & pondus acquirit in
magifterio hujus artis : & mundatur faciliùs quàm
Saturnus.Et qui fciverit ejus vitium fractionis cor
porum auferre , fubitò cjus proficuo perfrui læta
bitur. Convenit enim Soli & Lunæ , nec fepara
bitur ab eis femper.
CAPVT XXI
De Venere:
E Venere verò ſermo nofter fit ad præfens:&
metallicumlividumviridi rubedine
fufca participans ignibile, fufibile , fub malleo ex
tendibile , cineritium & cementum refugiens: Ve
nus utiquè [ ut narratum eft ] in profundo fuæ fub
ftantiæ , colorem & effentiam auri protendit: mal;
leatur & ignitur ut Argentum & Aurum. Ideoquè
fecretum ex eo affumas, quia eft medium Solis &
Lunæ , & facilè ad utrumque converti tincturam
accipit , & eft bonæ converfionis & pauci laboris.
Et cumeo convenitTutia vehementer, & illam citri
nat citrinitate bonâ , ut ex hoc proficuum elicias.
Excufamur utiquè per eam à laboribus induratio
nis , & ignitionis illius : Affumas igitur eum præ
cæteris imperfectis corporibus, in opere minori &
medio , in majori verò minimè. In hoc tamen à
Tove vitium habet , quoniam livefcit de facili & in
fectionem ex aëre, acribus & acutis fufcipit, & era
dicare illud non eft facilè artificium imò profun
dum.
Tom. I.
Subfect. IV .
529
CAPVT XXII.
De Marte.
Artis verò narratio & fecretum ejus totum
M eft ex opere natura:quoniam eft corpus me
tallicum , lividum multùm,parùm verò rubeum,al
bedine non purâ participans , durum ignibile, non
fufibile fufione rectâ , fub malleo extendibile , &
multùm fonans , eft autem Mars dure tractationis
propter impotentiam fuæ fufionis ; qui fi fine me
dicina illius naturam immutante fundatur, conjun
gitur Soli & Lunæ,& non feparabitur per examen
feparationis fine magnâ induftriâ : Sed fi præpa
retur , conjungitur , & non feparatur per aliquod
artificium , fi ejus natura fixionis non immutetur
ab eo folâ remotâ immunditia illius. Eft ergo tin
Aura rubedinis de facili : albedinis verò bonæ dif
ficillimè , & cum conjungitur non alteratum , non
mutans eft coloris conjun&ti , fed augens illud in
quantitate. Inter omnia igitur corpora Iupiter in
fplendidius & lucidius & perfectius Solare trans
formatur corpus. Sed in eo eft opus facilis tracta
tionis & longi laboris.Poft illud verò Venus minus
perfecta mutationis eligitur difficilioris fractionis ,
brevioris verò à love laboris. Saturnus verò poft
Veneris perfectionem , in tranfmutatione ab illâ
diminutam habet , facilis tantùm tractationis,lon
giffimi verò laboris. Mars verò inter cætera mini
mæ perfectionis , in transformatione confiftic
tractationis utique difficillima & laboris longif
fimi. Quæcunque igitur à velocitate liquefactio
nis corpora remota funt, difficilia inveniuntur in
transfmutationis opere & tractationis. Et funt
hujufmodi Venus & Mars : quæ verò funt ma
gis , magis , & quæ maximè , maximè. Quæ
cunque verò majoris lividatis infectionem funt
participantia : & hæc longioris laboris inveniun
tur & minoris perfectionis. Quæcunquè atta
men perfectionum diverfitates , paulò priùs à
nobis in minori & medio operis
artificio repertæ funt. In majori verò unius per
fectionis funt omnia , non autem unius tracta
tionis aut laboris funt. Remanet enim ea, quæ
eft tractationis facilitas & difficultas , & quæ
brevitas laboris , & longitudo in radice vitiata
corpora inventa funt. Iam igitur principia na
turalia traditione verâ , quæ eft ex intentione
naturæ ipforum corporum afcripfimus : & ipfo
rum corporum fimiliter determinantes fermones
1
in fingulis capitulis veraciter expofuimus , & fe
cundùm fententiam corum , qui intima naturæ
videre potuerunt & fecundùm noftram , qui ad
ea pervenimus cum inftantia laboris. Nunc verò
fecundùm quod invenimus , expedit hujus artis
defectum fupplere , & principia omnia hujus ma
gifterii tradere , in noftri ultima fermonis parte,
& perfectionem quafi vidimus, fecundùm ejus exi
gentiam cum caufis fuis monftrare.
YY . LIBRA
1
 Bibliotheca Chemica Curiofa
53.0

LIBRI SECUNDI.

SVMMÆ GEBRI PHILOSOPHI, PERSPICACISSIMI,

De

PRINCIPIIS MAGISTERII , ET PERFECTIONE

E IVSDEM PROOE MI V M.

Unt duo , qua determinanda funt principia , fcilicet hujus magifterii & perfectio ejufdem. Sunt

itaquè hujus artisprincipia modi operationum ipfius, quibus applicatur artifex ad hoc magisterium,
quiquidemadfe invicemfunt diverfi. Eft enim unus modus Sublimatio , & Defcenfio alter, & unus
eft Diftillatio , & unus exmodis eft Calcinatio , & alius Solutio ,fextus Coagulatio, feptimus verò Fixio,
octavus eft Ceratio, de quibus fingulis enarrationem faciemus. Perfectio verò confißit ex confideratione re
rum, quibus pervenitur adeam & exconfideratione rerum juvantium, & ex confideratione ipfius rei, qua ulti
mòperficit , & ex confideratione rei ex qua cognofcitur, fi inperfectione fuerit magisterium vel non, confide
ratio verò eorum , quibus pervenitur ad operis complementum eft confideratio ſubſtantia manifesta
& colorum manifeforum & ponderis in unoquoque ; corporum mundatorum , & eorum fcilicet cor
porum , que non mutanda funt ex radice fue nature abfque ullo artificio , & confideratio eorum fi
militer inradice fua , que mutanda funt cum artificio , & confideratio principiorum corporumfecundumfuum
profundum occultum , & manifeftum , fecundumnaturamfuam ,fine artificio, & eorum fimiliter cùm artifi
cio , quoniam fi non cognofcerentur corpora & illorum principia inprofundofua natura , & manifefto cum ar
tificio & fine , nefciretur quid fuperfluum in eis, & quid diminutum esset : quare nec effeforet, nos nunquam ad
perfectionem transmutationis illorumpervenire. Confideratio rerum juvantiumperfectionem , eft confideratio
naturarum illarum rerum, quas corporibus fine artificio videmus adhærere , & mutationemfacere , & funt
Marchafita , Magnesia, Tutia, Antimonium , Lapis Lazuli, & confideratio eorum , que fine adhærentia
corpora mundificant,& funtfcilicet Sales & Alumina, Nitra & Banracia & qua funt nature hujus,& con
fideratio vitrificationis mundantis , per confimilem naturam. Confideratio verò rei , que ultimo perficit ,
eft confideratio electionis purafubftantia Argentiviyi , & eft medicina, que exmateriaillius affumpfit ori
ginem , & ex illa creata est.
Non est autem ifta medicina Argentum vivum infui natura , nec in totafubflantia, fedfuit pars illius, non
eft autemnaturafua , cum Lapis nofterfactus eftpars ejus , ipfe enimillustrat, & ab aduftione confervat, quod
perfectionis eft fignificatio . Confideratio verò rei, ex qua cognofcitur utrum magifterium in perfectione fit vel
non eft , confideratio cineritii, cementi, ignitionis, fufionis , expofitionisfuper vapores acutos , extinctionis,
commixtionis, Sulphuris & rei adurentis corpora , reductionis poft calcinationem &fufceptionis Argenti vi
vifacilisvel difficilis , hac autem omnia narrabimus cum caufisfuis , & cum experientiisfacilibus quibus po
teris manifeftè cognofcerefermones nostros non erraße. Et hac experimenta erunt penitus nota.

CAPUT. I. nifiper folam Sublimationem. Ignis enim cum ele

vatur, fubriliores femper partes elevat , ergo dimit
De Sublimatione ad quid inventa fit.
tit groffiores : ex hoc patet per Sublimationem fpiri
Onfequentes igitur noftrum propofitum dici tûs à terreitate mundari, quæ ingreffionem impedie
"
nis ejus , quia non invenerunt antiqui noftri neque rò fatis tibi notum facit per vifum tuum , illos ab ea
nos, neque quipoft nos erunt , aliquid , quod uni abfolutos effe, vides enim eos fplendidiores, & ma
retur corporibus , nifi fpiritus folos , vel aliquid gis pervios , & eos facilius , corporum denfitates fu
quòd naturam corporis vel ſpiritûs in fe contineat , bintrare , & penetrare, & non fædum ut priùs fa
& hos projectosfuper corpora fine illorum munda cere. Quod verò per Sublimationem aduftio remo
tione viderunt , vel non perfectos colores dare , vel veatur , patet experimento , quoniàm Arfenicum ,
extoto corrumpere , adurere , denigrare, & defæ quod priùs antefui Sublimationem impurum erat ,
dare , & hoc fecundùm diverfitatem ipforum fpiri ab aduftione, poft ejus Sublimationem inflammari
tuum. Quidam enim funt adurentes , ut Sulphur & fenon permittit : fed folummodò fine inflammatione
Arfenicum & Marchafita , & hi quidem corrumpunt recedit ; & hoc idem in Sulphure experimentum
ex toto. Alii verò non adurunt , ut omne genus invenies. Quia igitur in nullis aliis , quàm in fpiriti
Tutiæ & hi quidem imperfe& tos colores dant., & bus, vidimus adhærentiam ad corpora cum altera
illud ideò, quoniam qui adurunt , denigrant & de tione, per nulla alia fuimus ab eis excufati, quin ne
fædant , duplici de caufa hoc faciunt , una, quoniàm ceffarium fuerit illo : præparaffe cum mundificatio
un&tuofitas Sulphuris , de cujus proprietate eft de ne illorum, quæ eft per Sublimationem, ideoquè hæc
facili inflammare, & per inflammationem denigra fuit caufa neceffaria inventionis Sublimationis , igi
ri, & perconfequens denigrata corrumpi ab eis non turnarremus ejus ordinem totum : fine diminutio
eft ablata. Altera verò caufa eft terreitas , quæ ab eis ne & ipfius effentiam.
fimiliter feparata non fuit. In his autem in quibus
CAP. , II.
non datur perfectus color , caufa eft fola terreitas,
lividum faciens. Poteft etiam & aduftio lividum cre
Dediverfitate Sublimationis , & qualiter
are colorem , ideòque ingeniati fumus hos mun
dare ab unctuofitate videlicet adurente , eam ha debeat fieri & ordinari.
bentes, fcilicet & à terreâ fuperfluitate omnes. Et ad Icimus igitur, quòd Sublimatio eft rei ficca per
hoc per nullum magiſteriam poffumus pervenire ,
ignem elevatio cum adhærentia fui vafis.Subli
matio
"
Lib . II. Sect. II.,
mario verò diverfificatur propter diverfitatem fpiri
tuum fublimandorum , quædam enim fit cum igni
tione, quædam verò cum igne mediocri , quædam
autem cum igne remiffo . Si igitur fublimetur Ar
fenicum vel Sulphur , neceffe eft illa per remiffum
ignem fublimari, quoniam cum habeant partes fub
tiliffimas conjun&as, uniformiter groffis : afcende
ret utiquè tota illorum fubftantia fine purificatione
aliqua, immò denigráta & etiam combufta. Ut igi
tur feparet quis immundam terream fubftantiam,
neceffe fuit invenire ingenia duarum generationum:
proportionem fcilicet ignis , & mundificationem
cum commixtione fæcum , quoniam commixtio
cum facibus partes comprehendit groffas & tenet
illas in. Aludelis fundo depreffas , nec eas fcandere
perm ttit. Un iè & necefle eft per artificem triple
cem ignis gradum Sublimationi applicare. Unum
proportionare taliter , quòd per eum afcendant,
alterata tantùm & mundiora & lucidiora,& per hoc
manifeftè videat , ea mundari à terrâ fæculenta.
Alter verò gradus eft , ut quod in facibus remanfit
de purâ illorum effentia, fublimetur cum majori ex
preffione ignis , videlicet cum ignitione Aludelis, &
ipfarum fæcum, quam videre poterit artifex cum
1 oculis fuis manifeftè. Tertius gradus eft, ut admini
ftretur ignis debiliffimus & fine fæcibus ei quod fub
limatum à fecibus eft, & quod aſcendit de illo, fit
res fubtiliffima , quæ huic operi nihil valet , quo
niam illa eft res , qua mediante aduftio perficitur in
Sulphure. Eft igitur tota Sublimationis intentio hæc,
ut remota terreitate illius per ignis adminiftratio
nem debitam, & abjectâ fimiliter ex eo fubtiliffimâ
& fumosâ illius parte , quæ aduftionem cum cor
ruptione efficit , relinquatur nobis pars illa , quæ
ità in æqualitate confiftit , quæ fimplicem fufionem
fuper ignem facit fine aduftione aliqua, eâdem de
igne fugiente fine inflammatione illius. Quod ve→
rò fubtiliffimum fit aduftivum manifeftiffimis argu
mentationibus probatur : quia ignis ad fuam con
vertit naturam unumquodque eorum , quòd ma
gis affine illi eft. Sed unaquaquè re aduftibili ma
-
gis affine eft , quod ex illa eft fubtile , & adhuc ma
gis affine eft , quod fubtilius eft. Ergò & maximè
affine , quod fubtiliffimum eft. Ab experientia fimi
liter, quoniam Sulphur vel Arfenicum non fublima
ta, velociffimè inflammantur. Sulphur vero faciliùs.
Sublimatum verò directè non inflammatur, fed evo
lat & extenuatur fine inflammatione , præcedente
tamen fufione. His itaque patet fermonem noftrum
veridicum effe. Probatio verò, adminiftrationis fæ
cum cum proportione fua eft,ut eligatur materia il
la , cum qua plus conveniant fpiritus fublimandi : &
cui permifceantur profundiùs , quoniam illa na
C tura, cui magis uniuntur, potentior eft in retentione
1 fæcum fublimandarum, quàm cui non : hujus ratio
nabilis fatis eft manifefta probatio. Probatioverò,
quod neceifaria fit focum adminiftratio eft , quòd
fi non conjungitur Sulphur vel Arſenicum fubliman
dum cum fæce de aliquare fixa : tunc neceffe effet,
cumtota fui fubftantia aſcendere non mundata. Ex
perientia vero fciunt nos vera dicere, qui in fubli
mationibus exercitati funt. Probatio vero quod ne
ceffaria fit talium fæcum adminiftratio, quibus fub
limanda conveniant & uniantur , in profundo fuo
eft : quoniam fifæces non permifcerentur , per mi
nima , tunc idem contingeret , ficut , fi fæcem
non haberent, fcilicet ut afcenderet tota illorum
fubftantia fine mundatione aliqua: fi enim afcendunt
fine facibus cum tota fubftantia : ergo fimiliter à fæ
cibus fublimata eum quibus non-aniuntur, afcende
Tom. I.
M
Subfect . IV .
531
re , neceffe eft. Experientia autem fcit hoc effe
neceffarium , qui hoc vidit & novit , quoniam cùm
fublimavit à re extraneâ ab eorum natura , fubli
mavit in vanum , ut nullo modo depurata poſt al
cenfionem illorum ipfa inveniret. Siverò cum cal
ce alicujus corporis fublimavit, tunc bene fublima
vit , & perfectè mundare potuit cum facilitate. Eft
ergò intentio fæcum , ut adminiftrentur de calci
bus metallorum. Eft enim in illis facilis operatio
nis Sublimatio : cum rebus autem aliis difficilli
ma. Non eft igitur aliquid , quod locum illorum
poffit obtinere . Non autem dicimus Sublimatio
nem impoffibilem fine calcibus corporum , fed
eam difficillimam & longiffimi laboris & prote
lationis ufque ad defperationem . Sed in hoc
tantùm bonitatis habet , quoniam quod fublima
tur abfque fæcibus , vel fine corporum calcibus
eft multæ quantitatis. Si verò cum fæcibus , mi
noris : adhuc verò & quod cum corporum calci
bus eft minimæ : fed facillimi laboris & brevif
fimi. Illud verò quod plus non excufat à fæci
bus de corporibus , eft omne genus Salis præpa
rati & huius confimilium in naturâ , & eft nobis
cum Salibus fublimatio multæ quantitatis & pof
fibilis ab eifdem Salibus fublimandarum fæcum
feparatio , per Salium folutionem , quod nullis a
liis rebus effe contingit. Proportio verò fæcum
elt , ut quantitas fæcum quantitati fublimandorum
proportionetur in quantitate. In hac etiam ru
dis artifex errare non poterit : mediocrem ve
rò artificem ponere medietatem ponderis fubli
mandorum ex fæcibus , fufficiens effe contingits
& in hoc errare non debet. Exercitatio verò &
maximè experto , minima illarum pars fuffi
cit.
Quantò enim minoris fæces funt quantitatis,
tantò & majoris exuberantiæ fublimationem ne
ceffe eft effe : dummodo & fecundùm diverſitatem
fubtractionis fæcum fiat proportionalis illi fubtra
&
tio ignis. In parva enim quantitate fæcum par
vus ad perfe& tionem fublimationis ignis efficiatur ,
inmagnâ magnus, in majori major: Sed quoniam non
eft res ignis, quæ menfuraripoffit : ideo contingitin
illo errare fæpiffimè eum , qui in hoc exercita
tus non eft, tum ex diverfitate proportionis fæ
cum , tum etiam ex diverfitate Fornacis & li
gnorum adurentium & fimiliter vaforum , & coa
ptationis eorum ; de quibus omnibus expedit ar
tificem attentum follicitare. Sed communem ad
ducimus regulam , quoniam imprimis expedit,
cum parvitate ignis folam aqueitatem ex fubliman
dis exprimere : quâ remotâ , fi quid afcendit per
illum, tunc in principio hic non augeatur ignis , ut
per debiliffimum ignem fubtiliffima pars tollatur , &
feorfum deponatur , quæ eft caufa aduftionis. Cum
autemjam nihil vel modicum afcendit , quod expe
riri poterit, cum intromiffione bombacis vel licinii,
in inferiori foramine Aludelis, vigoretur ignis fub
eo , & quanti vigoris debeat effe ignis experien
tia licinii oftendet. Si enim parum de fubliman
do & mundum exierit, adhuc parvus erit ignis, au
geatur, ignis. Si vero multum & immundum , tund
fuperfluus eft , fubtrahatur ignis. Si vero multum
& mundum proportio , tunc jam inventa eft. Im
mundum vel mundum, multum vel parum, inve
niri poteft per extra&ionem licinii, quod in fora
men Aludelis pofitum fuit ; fecundùm enim quam
quantitatem munditiam vel immunditiam ex fubli
mando refpexerit artifex , adhafifle licinio , fimili
ter fylogizare poterit , & in tota fublimatione
ter fylogizare
Yy 2 necef
 a
Bibliothec Chemica Curiofæ
532
neceffario ignem proportionalem , & ex hoc ignis
rectificationem inveniet fine fallacia. Melior verò
modus fæcum eft , ut fumantur ferri fquamæ vel æ
tis combufli : Hæ enim propter privationem mul
te humiditatis , de facili Sulphur aut Arfenicum fi
bi imbibunt , & fecum uniunt : hujus autem verita
tem fciet exercitatus folus.
CAPVT III.
De Facibus & Fornace.
Xpedit ergò nos rectificare artificem , in qu
in
rum duorum fpirituum fublimatione . Narramus i
gitur ei , quòd fi multas fæces pofuerit , tunc fi non mediocrem , ad menfuram folius palmæ , fi verò mi
augmentaverit ignem proportionalem nihil ex fu norem ad fpiffitudinem duorum digitorum for
blimando afcendet , quomodo autem illum inveni
at , jam tibi fufficienter narratum eft; Et fi paucam
fæcum quantitatem vel non ex corporum calce po
fuerit , tunc & fi illius proportionem non invene
rit , afcendet fublimandum cum tota fubftantia , &
hujus tradimus fimiliter inventionem fufficientem.
Ex Fornace verò fimiliter contingit errare.Namma -
gna Fornax magnum dat ignem , parvum verò
va. Si ligna & foramina auricularum eis proportio
nentur. Si igitur pofuerit multam rei fublimanda
quantitatem in parvamFornacem, ignem elevationis
fufficientem non poterit exhibere.Si verò paucam in
magnam ,fublimationem exterminabit propter ignis
exceffum.Similiter verò fpiffa Fornax , conculcatum
& fortem dat ignem , tenuis verò rarum & debi
lem : in quibus fimiliter errare contingit , fi verò
fpiffus & cum fpatiofis auriculis fit Furnus , clarum
& magnum dat ignem ; & cum ftri& tis debilem. I
tem etiam fi major fuerit in coaptatione vafis ad fur
num diftantia à fpondilibus ejus , magnum dabit
ignem. Si verò minor , minorem : in quibus om
nibus contingit errare maximè. Rectificatio ergo
horum eft,ut Furnus * fcilicet conftruatur fecundum
intentionem ignis, quàm quærit, fpiffus fcilicet cum
Jiberis auriculis cum diftantia vafis Aludelis multa
à ſpondilibus Furni , fi magnum quærit ignem. Si
verò mediocrem, mediocritatem in his omnibus in
veniat proportionalem : fi verò debilem , propor
tionem in his eidem inveniat , & has proportiones
omnes , docebimus te invenire cum proportione ve
ra, & experientia determinata. Si igitur vis multam
fublimationis quantitatem elevare , tunc vas Alu
del tantæ capacitatis invenias , quod illam fufcipiat
fuper fundum ad elevationem unius palmæ , & ad
illud coaptes furnum ; aut fufcipiat Aludel in medio
fui cum diftantia parietum fuorum per duos digi
tos: & Furno facto , facias illi auriculas quatuor æ
què diftantes proportione verâ , ut vera æqualitas
fit ignisad omnes partes illius. Tunc verò ftipite fer
reo in medio fornacis in fpondilibus ejus firmato "
qui à fundo fornacis diftet , ad extenfionem unius
palmæ cùm pollice fuo : & ad fpiffitudinem unius
digiti fuper eò firmetur vas Aludel , & circumlinia
tur ad furnum , cujus præfens demonftrat defcrip
tio, Auriculæ vero fi liberè & benè fe expediunt de
fumofitatibus & flamma : & liberè per totum fur
num tranfiverit ignis in circuitu Aludelis , tunc be
ne proportionatum eft : fi verò non , non: & tunc
dilata ejus auriculas , & fi emendatur bene qui
dem : fi verò non , tunc neceffariò relinquitur ,
quod diftantia Aludelis à parietibus parva eft : ra
dantur ergo parietes , & amplietur diftantia , &
poftea tentetur. Reiteretur ergo ampliatio auricu
* Vid. Tab. 1, fig. I
larum & menfura fpondilium quousque liberè le
abfolvat à fumo : & Ĥamma in circuitu Aludelis fit
lucida , & liberè per auriculas exeat. Ifta eft iuffi
ciens experientia ad omnem fublimationis quan
titatem , de inventione magnitudinis furni & dila
tationis auricularum ejus & diftantiæ Aludelis à pa
rietibus fuis.
CAPVT IV.
Deſpisfitudine Furni.
magnum ignem major fpisfitudo illius,fit,ad men
Nventio fpiffitudinis Furni eft, quòd fi quæras
furam extenfionis palma cum pollice fuo : fi verò
metur.
CAPVT V.
De Lignorumproportione.
SImiliter folida
a lignaverò exfor ignem, fpongiofa de
temobfervetur
lignis
bilem , ficca magnum & citò terminabilem , viridia
parvum & multum durantem. Similiter folida mul
tum & de facili terminabilem dant ignem. Confi
deratione igitur diftantiæ Aludelis & magnitudinis
& parvitatis auricularum , & fpiffitudinis & tenui
tatis furni , & diverfitatis lignorum accidit omni
um ignium diverfitates perquiri cum experientia
fuavera. Ex latitudine verò majore vel minore , au
ricularum vel feneftræfurni , per quam ligna into
mittuntur & adminiftratione diverfitatis lignorum,
& additione & fubtractione illorum , accidit inve
niri determinatum fpatium temporis durationis i
gnis fcilicet , ut fcientia determinata fciatur , quan
tum unusquisque ignis infuo gradu perdurare pote
rit & æqualitate. Et hæc inveftigatio eft maximè ti
bi utilis & neceffaria , quoniam per eam excufabe
ris à multitudine laboris immenfi. Exerciteris igi
tur in eâ & in omnibus à nobis nunc novisfimè de
terminatis : quoniam qui fe exercuerit , inveniet j
qui verò non , non.
CAPVT VI
De forma Aludelis.
Nventio verò Aludelis eft ut fingatur vas de
virto (pillum : de alia enimmateria non valeret,,
nifi fortè fimilis effet fubftantiæ cum vitro , folùm e
nim vitrum & fibi fimile , cum poris careat , potens
eft fpiritus tenere ne fugiant & exterminentur ab i
gne. Alia autem non , quia per poros corum fuc
ceffivè diminuuntur & evanefcunt . Nec etiam me
talla in hoc valent , quoniam fpiritus per amicitiam
& eorum convenientiam in illa penetrant , &fecum
uniuntur : quare per illa tranfeuntes evanefcunt
quod per ea , quæ à nobis determinata funt , apertè
probatur neceffariò & experientia repertum eft hic
nos verùm dixiffe , ergò per aliquod aliud non excu
famur à fufceptione vitri in compofitione Aludelis.
Fingatur ergò concha vitrea rotunda , cujus fundus
fit parvæ curvitatis, & in medio fpondilium ejus for
metur zona vitrea circúdans camextra, & fuper illam
zonan fundetur paries rotundus ,æque diftans à pari
ete cóchæ, ad groffitudine cooperculi ipfius conche,
ita quòd in diftantiam hanc cadat paries coopertorii
largè
 Lib . II. Sect. II .
Subfect . IV .
largè fine preffura . Altitudo verò hujus parietis fit 533
nigredine. Ergò melior eft ejus fublimatio cum his
ad menfuram altitudinis parietis conchæ , aut parum
quibus non convenit. Cum quibus autem convenit
plùs , * vel minùs. Formentur verò duo coopertoria
ad menfuram hujus concavitatis duorum parietum melior effet ,fi fulphureitatem non haberent . Ideo
què à calce melior eft fublimatio, quàm à rebus om
æqualia, quorum longitudo fit æqualis , & fit unius
nibus , quia illa parùm convenit , & fulphureitatem
fpannæ: & figura eorum , figura fcilicet piramida
non habet. Modus verò remotionis aqueitatis fuæ
lis, in quorum capitibus duo æqualia fint forami
fuperflux eft , ut quando commifcetur calcibus , à
na, unum in uno , aliud in alio ; in quibus ambobus
quibus fublimari debet , teratur & commifceatur
poffit cadere major galline penna , ut hic præfenti N
illis 'cum imbibitionibus , quousq; de illo nihil ap
confcriptione monftratur.
pareat , & poft fuper ignem lentiffimum aqueitas
Eft ergo tota vafis intentio , ut poffit moveri, fe
imbibitionis removeatur : quâ recedente & fecum
cundùm artificis voluntatem , coopertorium illius,
Argenti vivi aqueitas recedet , fit tamen ignis tam
& quòd junctura fit ingeniofa , per quam fine luta
levis , ut per eum Argenti vivi tota fubftantia non
tione aliqua non pateat ſpiritibus egreffio. Qui er
afcendat. Ex multiplici igitur reiteratione imbibi
gò in hoc poterit magis ingeniari, non excuiet fe
tionis cum contritione & leviaffatione aqueitatis il
ab hoc per noftram traditionem. Et eft fpecialis
lius major deletur pars , cujus refiduum per fublima
intentio fuper hoc fcilicet ut concha inferior cum
tionis reiterationem removetur ; & cùmvideris illud
fpondilibus fuis ufquè ad medium fubintret coo albisfim præexcellens nive albe
um m dine fuá ,& qua
pertorium fuum. Cùm enim fumorum fit afcende
fi mortuum Aludelis fpondilibus adhærere : tunc fu
re, & non deſcendere ; per hoc invenimus inventio
per ipfum reitera fublimationem ſuam fine facibus ,
ne iftâ fpiritus non habere ad confumptionem exi
quoniam adhæret parsfua fixa cumfæcibus , & nun
tum , & habet præcellere modos alios , quos inven
quam per ingeniorum genus, aliquod ab illis ſepara
tione noftrâ quæfivimus . Et hoc experiendo , vi
ri poffet, aut poft illud figas partem illius : & modum
dimus nos verum æftimaffe de illa. Intentio verò
fixionis ejus , in fèquentibus tibi exprefsè trademus,
una eft , ut fæpiffimè evacuetur Aludelis caput ,
& cùmfixeris illam , tunc teitera fublimationis refi
ne præ nimia fublimandorum multiplicatione ,
duam partem fuper eam, ut illa fimiliter figatur , &
in illud cadant , ad illius fundum , & te deti
neat multitudo reiterationis fublimationis occu ferv a , quod tentabis fuper ignem , fi fufionem bo
nam dederit , tunc fufficientem fublimationem ad
patum longo tempore. Eft fimiliter intentio alia ,
illud reiteraſti. Si verò non , adde illi de Argento
ut femper feorfum feparetur , quod furfumad pro
vivo fublimato partem aliquam : & reitera ſublima
pinquitatem foraminis capitis Aludelis afcendit in
tionem, donec fiat fufibile ; quod fi lucidum & albis
pulverem , ab eo quod fufum & denfum in fruftis,
fimum habuerit colorem , & purum, tunc benè mun
& apud fundum illius pervium & clarum , cum ad
dafti, fiverò non , non : Igitur ne fis in præparatio
hærentia ad vafis fpondilia confcendiffe invenitur,
ne illius, quæ per fublimationem fit, negligens: quo
quoniam hoc minus habet de aduftione quàm quod
niam qualis erit mundatio , talis & perfectio per il
propè foramen reperiatur fcandiffe : hoc autem in
confequetur in proje&ione illius , fuper unum
fuperioribus apertè probatur , ratione videlicet & lum
quodquè imperfectorum corporum, & fuper ipfum
experimento. Probatio verò bonitatis & perfectio
nis fublimationis eft jam dicta. Et eft, quæ invenitur vivum non præparatum.Undè & quosdam contingit
Ferrum , & quosdam Plumbum, & quosdam per il
clara & lucida, & non aduritur cum inflammatione,
lud Venerem, & quosdam Stannum formare : quod
hæc eft ergò perfectio intentionum fublimationis,
contingit propter purificationis negligentiam
Sulphuris videlicet & Arfenici. Et fi non inventa
quandoque ipfius folius , quandoque & Sulphuris
eft fic , reiteretur opus fuper illam cum confidera
fibi admixti vel ejus comparis : Si ergò directè fubli
tione omnium fuarum intentionum quousquèfic in
mando mundaveris & illum perfeceris , erit albedi
veniatur.
nis tinctura firma & perfecta cui non eſt par.
CAP. VII.
CAPVT VIII.
De Sublimatione Mercurii.
De Sublimatione Marchafita.
Unc verò totam intentionem fublimationis
Nunc is Argenti vivi
Argenti vivi determinemus. Eft ergò completa fumma ter
Sufficien igitur fublimation
intentionis tradita : nunc
fumma illius depuratio terreitatis , & remotio aquei
tatis illius. Excufamur enim à labore remotionis tæ fublimationem accedamus . Duætamen funt illi
aduftionis ejus : quoniam eam non habet,fed folùm us fublimationes . Prima quidem fine ignitione per
ficitur. Alia verò cum ignitione , & illud ideò, quia
fugam, & terreitatem fuperfluam . Dicimus igitur,
habet duplicem fubftantiam.Unam fcilicet Sulphur
quoniam ingenium feparationis fupeflux terræ ip
purum in materia fua. Aliam verò fubftantiam Ar
fius, eft commixtio cum rebus , cum quibus affinita
tem non habet : & fublimationem ejus reitera gentum vivum mortificatum ; prima utilis eft ficut
Sulphur : fecunda verò utilis ficut Argentum vivum
re ab eis multoties . Et horum genus eft talcum &
mortificatum , fcilicet mediocriter præparatum . Af
calx corticum ovorum , & marinoris albi, fimiliter
fumamus igitur hanc ultimam , quoniam per illam
& vitrum minutiffimè tritum , & falis omne genus
excufamur à fufceptione Argenti vivi , & à labo
præparatum Ab iftis enim mundatur , ab aliis ve
ribus mortificationis ejus. Eft igitùr totus modus
rò , cum quibus convenit , nifi fint in perfe
fublimationis illius ut teratur & in Aludele pona
tione corpora, ut funt Sol, & Luna , non munda
&
tur , & fublimetur fine ignitione Sulphur ejus : fem
tur, fed potiùs corrumpitur ; quia fulphureitatem
habent omnia talia , quæ afcendens cum co in fub per removendo , quod ex ea fublimatur fæpiffimè ,
limatione ipfum corrumpit . Et in hoc experientiam propter caufam dictam : & augendo ignis vigo
vides, quia fi fublimas illud à Stauno vel Plumbo : rem , ufquè ad ignitionem Aludelis & ejus prima
fublimario Marchafitæ debet fieri in vafe fublima
ipfum poft fublimationem infectum confpicies
Tom. I. tionis Sulphuris , quoufquè Sulphur recefferit , &
* Vid. Tab. 1. fig. 2. YY 3 poftea
 63904

Bibliotheca Chemica Curiofe

$ 34

poftea in ifto fucceffivè & ordinatè , quousque to dus verò Aludelis non, quia ipfius fundus in magno
tum , quod in ea de Sulphure conftat , exierit ; quod igne confiftit : qui vitrificationem ipfius funderet:
probare poteris his manifeftis experientiis. Nam quâ fusâ , & fundus ejus & fimiliter fublimandum
cùm totum illius Sulphur fuerit elevatum , videbis funderetur &vitrum fieret. Eft enim vitri proprietas
colorem ejus , quod poft illud fublimabitur , muta omnia fundere & adfeconvertere. His igitur omni
ri in albiffimum mixtum cœleftino eidem colore cla bus confideratis cum caufis eorum fiat ignis fub Alu
riffimo & amœno. Aliter quod erit de Sulphuris na dele quoufquè certificatus fueris experientiâ veridi
tura, comburetur & flammam dabit ut Sulphur, quod câtotú illud afcendiffe. * Eft autem experientia in
veròfecundò poft illud fublimatum fuerit , nec in tromiffiobaculiterrei benè co& ti , habentis foramen
flammabitur, nec proprietates Sulphuris oftendet parvum in capite fuo ufquè ad medium ejus veniens,
aliquas , fed Viviargenti mortificati in fublimatio ad quantitatemdigitiminoris propè ipfam rem à qua
nis iteratione. Illud ergò colligamus per fuum fubli fit fublimatio.Et fi foramini aliquid adhæferit ex fu
mationis modum , qui eft , ut fiatvas terreum foli blimando, non eft totum fublimatum : fi verò non,
diffimum & benè coctum ad iongitudinem media tunc fublimatum eft, & hac eadem exercitatione in
ftaturæ virilis : ad latitudinem verò, per quamma fublimandis certificari poteris omnibus.
nus fubintrare poffit : & fiat fundus : qui feparari &
CAPVT IX.
conjungi poffit , ad fimilitudinem unius parapfidis
profundæ multum : & menfuretur ab orificio illius
vafis ufque propè fundum , ad menfuram longitu De Sublimatione Magnefiæ & Tutia.
dinis unius manus cum fuis : & de illo loco uf
& eft eadem
que ad caput ejus vitrificetur interius vas , vitrifi- Sintentio cum intentione ultime Marchafic fu
catione fpiffâ multum, & fuper caput ejus ponatua blimationis . Non enim poffunt hæc omnia fine
alembicus cum lato nafo : in tali enimvafe fublima ignitione fublimari ; ideoque omnia unam intenti
tur illud.Conjungatur ergo fundus cumvafe fuo per onem habent , cum caufis & experientiis eisdem
lutum firmæ tenacitatis ,& fuper ipfumfundum fpar
& habent unum ordinem generalem , quoniam fi
gatur Marchafita, & fuper caput vafis alembicus ne fæcibus fublimari debet , quodcunquè fublima
lati nafi, & ponatur in furnum : de cujus proprietate ri cum ignitione neceffe eft : quoniam in feipfis
fit fortem ignitionem dare fufionis fcilicet Argenti faces habent fufficientes , imò fuperfluas : & hujus
velVeneris, fi artifex indiguerit, quem in fumma fignum eft difficultas fuæ fublimationis.
noftri operis, ubi diverfitates inftrumentorum nar
rabimus tibi & trademus fufficientèr : & caput illius CAPVT X.
furni claudas , cum rota habente foramen in medio
fui ad magnitudinem vafis, per quod illud vas intra De Sublimatione diminutorum corporum.
re poffit, & lutajun&uras in circuitu vafis & furni, ne
• ignis exiens impediat te & fublimationis adhæren- SecUbli
tiomant ur &
ne dimi fimil
nuta : iter
& hocomnia
eodem ordiàne &
tiam , relictisfolis quatuor feneftris parvis in rota ,
quæ claudi & aperiri poffint, per quas mittantur car non cadir diverfitas aliqua, nifi quia ignis fublima
bones in furnum & in lateribus fornacis fimiliter tionis vehementior eft in corporibus , quàm in Ma
quatuor , quafi intermediis , per quas & fimiliter gnefia , Marchafita , & Tutia. Et non diverfificantur
carbones mittantur , cum fex vel octo foraminibus corpora in fublimationibus fuis ,nifi quòd quædam
ad magnitudinem digit i minoris, quæ nuquam clau indigent admixtione rei fublevantis ea: quædam ve
dantur , ut per illa furnus à fumofitatibus fe liberè rò non , ut facilior fiat eorum elevatio . Sed una ta
tura fur
poffit expedire.Et fint foramina illa in jun& men fpecialis in corporum fublimatione confide
ni cum rota fua. ratio & experientia reperta eft bona , videlicet , ut
Furnus verò magnæ ignitionis eft, cujus fpondi in fundo Aludelis non fit multa corporis fubliman
lia fint ad altitudinem cubitorum duorum, & in me di quantitas ; quia multitudo fublimationem impe
dio fit rota minutiffimis & fæpiffimis perforata fora dit : & planities fit in fundo Aludelis fublimationis,
minibus , cum luto fortiter annexo , capita verò fo & non concavitas , ut poffit æqualiter & tenuiter fu
raminumfuperiùs fint ftri&ta:inferiùs lata,ut cinis & per fundum fparfum corpus : æqualiter & multum
carbones poffint liberius ex illis cadere,& relinquat in fuis omnibus partibus æqualiter elevari : Corpo
ipfa cótinuè ad fufceptionem aëris liberi apertaNam ra verò indigentia admixtione rei elevantis , funt
aëris libera&multa fufceptio per inferiora foramina Venus & Mars : propter fuæfufionis tarditatem .Ve
eft caufa una magnæ ignitionis per furnú,exerciteris nus utique indiget Tutiâ : Mars verò Arſenico: & "
ergò in co& ipfum invenies.Caufa verò longitudinis cum eis elevantur de facili, quoniàm cum eis maxi
vafis eft, ut extra ignem multa quantitas ejus exten mè conveniunt. Fiat igitur poft ipforum confidera
datur , & infrigidetur : ut fumi fublimationis , lo tionem fublimatio ut in Tutia , & fibi fimilibus in fus
cum refrigerii inveniant , & adhæreant, & non in blimatione , & difponitur corum fublimatio hoc
veniant viam fugæ & fuæ exterminationis. Hoc no eodem ordine cum caufis & experientiis fuis.
vit ille , qui , dum fublimaffet in brevibus Alude
CAPVT X I.
libus, nihil ex fublimato invenit , quoniam propter
brevitatem Aludelis æqualis fuit per totum ignis.
De Defcenfione.
Ideòque femper in fumi ſubſtantia converfum fu
blimandum ftetit , & non alicubi adhæfit , fed fuc N Arratis itaquè fublimationis intentionibus
ceffivè per poros vafis evannit . Vas ergo in omni cum caufis fuis omnibus , reſtat nos nunc Def
bus fublimandis ad majorem fui partem in locum cenfionis modum monftrare , cum caufis fuis , fimi
fui refrigerii extendatur . Caufa verò vitrificationis liter cum fuo ordine determinato & completo. Fuit
vafis eft, ne fumi afcendentes in loco fuæ afcenfio autèm caufa inventionis illius triplex. Vna fcilicet ,
nis , porofum inveniant Aludelis parietem , & per ut cùm medicina aliqua inclufa & in illo vafe , quod
illum penetrantes fugiant. Vitrificatur verò locus vocatur Defcenforium Chymia , poft fufionem def
afcenfionis illorum , ut refervetur illis via fuga,fun cendat per foramen ejus : & tunc fumus certi , fu
fiouein
* Vide Tab. 1. fig. 3. * Vide Tab. 1.fig . 4.
 Lib. II. Sect. II.
fionem fufcepiffe. Alia caufa , ut corpora præfer
ventur à combuſtione debili , per eam defcenfio
nem poft reductionem à calcibus eorum. Namcum
à calcibus corpora debilia
debilia attentamus
attentamus reducere
reducere ,
non omnem illorum partem tempore uno reduce
re poffumus. Si igitur pars illa , quæ primò in cor
pus reducta eft, reductionem potiùs expectaret
per ignem , evanefceret tunc major illorum quan
titas. Neceffe igitur fuit ingeniari , ut cùm ftatim re
ducta eft pars , ab igne deponatur. Hoc autem per
defcenforium fit. Eft & tertia caufainventionis cor
porum , depurans ab omni re extraneâ. Defcendit
enim corpus fufum , mundum , & omnem rem ex
traneam in concavitate illius dimittit. His itaque ne
cesfitatibus, inventâ defcenfione, determinetur mo
dus illius cum inftrumento fuo prius notificato
cum caufis fuis. Dicimus igitur , quòd forma ejus
talis fit ut fundus illius fit acutus & parietes illius
æqualiter , fine ſcrupulo fint terminantes in fundi
acuitatem , ut poffit unumquodque liberè fine ad
hærentia , ad illius fundi foramen defcendere. Et
coopertorium ejus , fi neceffe fuerit , fit adfimilitu
dinem planæ parapfidis , & benè conveniat illi , &
fit de bona & firma terra , non de facili per ignis
preffuram fundente. Mittatur ergò res , cujus inten
tio fit defcendere in illud , fuper baculos rotun
dos , exterra factos , ut magis fundo fuperiori ap
proximetur , & cooperiatur cum eo , & jun& tura fir
metur , & in igne de carbonibus ponatur & fuper
ipfum fuffletur , quoufque tota res prædi& ta defcen
dat in vas fibi fuppofitum. Poteft tamen , fi resfue
rit difficilis fufionis , poni fuper tabulam planam ,
vel parvæ concavitatis , à qua poffit de facili defcen
dere , cum inclinatione capitis defcenforii parva :
quoniam in illa firmiùs ftabit , & diutiùs ignem fuf
cipiet , & meliorem fufionem dabit , & fæpisfimè
tentari poteft inclinatione capitis deſcenforii ,fifu
fa fuerit. Purificantur enim per hoc corpora , fed
perpaftillum meliùs purificantur, & ejus modus pu
rificationis eft idem , cùm modo purificationis def
cenforii. Et ideò per illum excufamur ab eo , tenet
enim faces corporum ut defcenforium & melius :
ideò narramus modum illius cum eo. Dicimus igi
tùr , quoniam accipimus corpus , de cujus intentio
ne eft mundari , & illud in grana minutisfima , vel
limaturam , vel incalcem , quod perfectius eft redi
gimus, & mifcemus calcem cum aliquo , de cujus
intentione non fit fundi, ficut albumen ovi,& fapo,
& poftea illud fundimus, Invenimus enim per illud
corporamundari multa reiteratione, fed non mun
dificatione perfectâ , quam perfectionem fcimus
effe , fed mundificatione utili , ut medicina fufce p -
ta perfectionis, meliùs & perfectius per eam trans
formentur corpora, eft enim adminiftratio præce
dens caufam. Ominem tamen adminiftrationem fuf
ficienter in fequentibus tibi narrabimus. Defcen
forii verò modum & defcriptionem ecce.
CAP. XII.
De diftillatione triplici, fcilicet per Alembicum,
per Defcenforium , & Filtrum.
Onveniens eft igitur , ut fequentes propofitum
.
cum caufis fuis. Eft ergò diftillatio vaporum aque
orum in fuo vafe elevatio. Diverfificetur utique di
ftillatio. Nam quædam eft per ignem. Quædam
verò fine igne. Quæ verò per ignem fit , duorum
generum invenitur. Quædam eft per elevationem
Tom . I.
!
{
Subfect. IV.
535
in Alembicum. Quædam per defcenfum Chymia,
quâ mediante oleum ,ex vegetabilibus elicitur. Cau
fa generalis inventionis cujuslibet diftillationis , eft
purificatio liquorofi à fæce & fua turbulentia , &
confervatio illius à putrefactione. Videmus enim
rem diftillatam , quocunque diftillationis genere,
puriorem effici , & melius à putrefactione cuſto
diri . Caufa verò fpecialis inventionis illius , quæ
perafcenfum fit in Alembicum , eft fcilicet inqui
fitio aquæ puræ fine terrâ cujus experientia eft,
quòd vides aquam diftillatam nullam fæcem habe
re . Caufa inventionis aquæ puræ fuit imbibitio plu
rium medicinarum mundarum , ut fi quando indi
gemus imbibitione : aquam puram habeamus , quæ
facem poft illius refolutionem non dimittat. Quâ
face medicinæ noftræ & Spiritus mundari non pol
fint, fed infici & corrumpi. Caufa verò inventio
nis ejus , quæ per defcenfum fit , fuit olei puri in
naturâ fuâ extractio , quoniam perafcenfum oleum
in naturâ fua combuftibili haberi non poterat:& hu
jus inquifitio fuit, fcilicet ut color ejus , qui cum
fubftantia ejus permixtus eft, habeatur : hoc enim
juvare poteft in cafu. Diftillationis verò , quæ per
Filtrum fine igne perficitur, caufa inventionis fuit,
aquæ fola ferenitas. Dicamus ergò omnem diſtilla
tionis modum cum caufis fuis. Ejus itaque quæ
per afcenfum fit eft duplex modus. Alia enim ficti
liolla cineribus plenâ perficitur : alia verò cum aquâ
in vafe fuo cum graminibus vel lanofitate ordine fuo
difpofita : ne cucurbita, vel diftillationis Alembicus
rumpantur , antequam ad perfectionem deducatur.
Ea verò quæ cum cineribus majori , & fortiori , &
acutiori perficitur igne, quæ autem cum aqua, man
fueto igne, & æquali. Aqua enim acuitatem ignis
non fufcipit , quemadmodum & cineres. Ideoque
per eam , quæ cum cineribus fit, colores & gros
fiores partes terreas elevari contingit. Cum ea
verò , quæ cum aquâ fit , fubtiliores &fine colore,
& ad naturam aqueitatis fimplicis approximantes,
Magis fubtilior ergò fit feparatio per cam , quæ
cum aqua perficitur , quàm per eam , quæ cine
ribus elicitur. Experientia benè novit hoc verum
effe, qui cùm diftillaffet oleum per cineres , oleum ,
vix alteratum fufcepit in recipienti. Volens ergò
partes ejus feparare, ad illud neceffitate pervenit,
ut contingeret per aquam diftillare , & tunc per
ejus reiterationem feparavit oleum in partes fuas
elementares puriffimas, ut albiffimam & fereniffi
mam aquam , ex rubicundiffimo extraxiffet oleo,
remanente in fundo Alembici totaliter illius rubo
re. Per hoc igitur magifterium ad omnis rei ve
getabilis & ejus , quæ ex vegetabili proceffit in ef
fe, & omnis rei confimilis omnium determinatam
elementorum feparationem pervenire neceſſe eſt.
Per eam verò , quæ per defcenfum ad cujuslibet rei
oleum perveniri determinatè poteft. Scilicet vege
tabilium omnium & eorum confimilium. Per eam
verò, quæ per Filtrum eft , ad cujuslibet liquorofi
ferenitatem fimiliter perveniri poteft. Hæc autem
omnia, parum fcientibus fiunt neceffaria & mani
fefta , qui verò hoc ignorat, nihil ex hoc novit ma
gifterio. Exercitetur igitur & de facili ea inveſtiga
bit. Difpofitio ergo ejus, quæ per cineres fit, eft ;
ut fumatur olla fortis ex terra , & coaptetur in
ftantia furni à fpondilibus , per eandem inveſtiga
tionem , & fimilibus auriculis , fuper cujus fun
dum ponantur cineres cribellati ad digiti fpiffitu
dinem, fuper quos ponatur vas diftillationis , &
cooperiatur in circuitu ejus cum eifdem cineribus
Yy 4 ufque
 a
hec
l iot
Bib Ch
5 36
ufque propè collum Alembici : poft infundaturres
in illud de cujus intentione fit , fic diftillari. Ul.
timò cooperiatur illud cum Alembico , cujus col
lum figillatim fufcipiat intus alterius collum , ne
vim fuge inveniat diftillandum : poft lutetur Alem
bicut cucurbitæ inferioris intra fe , ufque ad con
cavitatem canalis ipfius Alembici cum cucurbita
fua , ut firmetur eorum junctura , & fupponatur
ignis, quoufque diftillet. Alembicus autem & ejus
cucurb ta devitro fint , & ignis augeatur illi fecun
dùm exigentiam diftillationis , quoufque videatur
totum diftillatum effe, cummagna ignis expreffio
ne. Secundæ verò intentionis diftillationis difpofi
tio , quæ per aquam fit , eft fimilis huic in vafe &
Alembico. Differt autem ab ea in hoc , quod fu
mitur una olla ferrea vel ænea , & coaptatur ad
furnum ut dictum eft : & poft fuper fundum illius
oliæ, ftratum de graminibus vel lana , vel re alia
confimili , conftruatur ad fpiffitudinem duorum
vel trium digitorum , ne cucurbita frangatur : &
e sdem graminibus vel rebus confimilibus coope
riatur in circuitu cucurbita , ufque propè collum
Alembici , & fuper ipfa farmenta virge fubtilis fpar
gantur , & fuper virgas ponantur lapides ponde
rofi , qui fuo pondere cucurbitam & Alembicum
& ipfa farmenta deprimant : & depreffa firmiter
& ftabiliter teneant fuper ollæ fundum , ne natent
levata per ipfam aquam , quia levigatio hæc effet
caufa fracturæ vafis, & diftillandæ rei perditio. Poft
inter farmenta fundatur aqua ufquè ad olla pleni
tudinem, & fupponatur ignis , quoufque diftilletur
totum. Difpofitio verò ejus , quæ per defcenfumfit ,
eft, ut fiat defcenforium vitreum, cum coopertorio
ejus, & lutetur utrumque, & intromittatur quod fic
diftillari intenditur, & fiat ignis fuper caput illius,
defcendet enim diftillatio ejus. Difpofitio verò
ejus, quæ per Filtrum fit , eft, ut ponatur diftil
landum in concham lapideam , & filtri benè ablu
ti & madidi, ponatur pars latior in dictum liquo
rem ufque ad fundum concha. Pendeat verò exi
lior pars ejus ab orificio concha extra , & fub ca
pite illius filtri ponatur vas recipiens diftillationem .
Cùm ergò incipiet diftillare ipfum filtrum : primò
aqua diftillabit , qua madidum fuit : quâ ceffan
te , fuccedet illi liquor diftillandus : qui , fi non felis acuitatem præparati vel non præparati ambo fi
militer.,Priùs
renus fuerit, toties ad concham revertatur , quouf- ficitur
que fereniffimus diftilletur , & quia facilia funt
omnia , magnâ probatione non indigent : ideò
eorum probationem folvimus. Defcriptio verò &
modus omnium vaforum diftillationis cujuslibet à
noois nunc tradetur. *
CAPVT XIII.
De Calcinatione.
Oft igitur diftillationis narrationem , de Calci
natione fermonem tradamus. Eft ergo Calci
natio rei ficcæ per ignem pulverifatio ex privatio
ne humiditatis partes confolidantis.Caufa verò ejus
inventionis eft , ut fulpureitas aduftiva & corrum
pens & defædans , per ignem deleatur. Diverfifica
tur verò fecundùm diverfitatem rerum calcinanda
rum. Calcinantur enim corpora , & calcinantur
Spiritus, & res aliæ extrance à naturâ horum , di
versâ tamen intentione. Quia igitur funt cor
pora imperfecta duorum fcilicet generum : du
Super hisce omnibus distillationibusper afcenfum,
per defcenfum & per filtrum ; feu potius fuper earum
infrumentis, vide Tab. 1. Fig. 5. 6. 7.8. &.9.
ic
a a
em iof
Cur
ra videlicet , ut Venus & Mars. Mollia verò , t
Jupiter & Saturnus , quæ omnia calcinantur , ne
ceffe fuit illa diversâ intentione calcinari fpeciali
& generaliter , attamen una intentio , quare calci
nantur, eft,ut fulphureitas aduftiva illa corrumpens ,
& defædans deleatur : per ignem enim comburitur
omnis res, in qua eft fulphureitas aduftiva , quæ fi
ne calcinatione deleri non poteft, quoniam ipfum
corpus folidum eft , & propter foliditatem & lati
tationem fulphureitatis , in continuitate fubftantiæ
Argenti vivi,defenditur per illud ab aduftione.Ideo
neceffe fuit continuitatem ejus feparare , ut ignis li
berius ad quamcunquè minimam ejus partem per
veniens, fulphureitatem ex eo comburere poffit: &
non defendat ipfum continuitas Argenti vivi in illo.
Et eft communis intentio fimiliter in illa depuratio
terreitatis. Inventum enim eft , quòd per reitera
tionem calcinationis & reductionis eorum, mun
dantur corpora , ut modò fcribemus in fequenti
bus. Specialis verò calcinatio corporum mollium
eft , ut cum his duabus intentionibus fit intentio
per eam calcinationem illa indurare & ignire : ad
quod pervenitur , cum ingeniofa reiteratione cal
cinationis fuper illa , de qua in fequenti traditione
determinare nos expedit. Invenimus enim per id
ingenium, manifeftè ipfa indurari. Sed manifeftiùs
Jupiter & citius induratur. Caufa verò inventionis
fpirituum calcinationis eft , ut ipfi meliùs figantur
& faciliùs folvantur in aqua : quoniam omne calci
nati genus fixius eft , quam non calcinati , &faci
lioris folutionis , quia partes calcinatæ magis fubti
liata per ignem , faciliùs cum aquis commiſcentur
in aquam convertuntur , hoc fcit qui expertus eft.
Calcinatio verò aliarum rerum fuit exigentia præ
parationis fpirituum & corporum,de quâ latius de
terminabimus in fequenti. Non autem eft de per
fectione horum aliquid talium. Modus ergò calci
nationis eft diverfus , propter diverfitatem calci
nandorum. Calcinantur enim corpora aliter quàm
fpiritus , vel aliæ res, & corpora etiam à fe invicem
differunt , fimiliter diverfimodè calcinantur. Cor
pora enim mollia , unum modum habent genera
lem ad calcinationis intentionem , fcilicet , quòd
ambo per folum ignem calcinari poffunt, & per fa
igitur per
ut fumatur vasignem folummodò
ferreum fic per
vel terreum , ad
fimilitudinem parapfidis formatum,cujus ftructura
fit firma, & coaptetur ad furnú calcinationis taliter,
quòd fub illo poffint carbones proiici & fufflari.
Proiiciatur verò in fundum vafis illius Plumbum vel
Stannum , quod fuper tripodem ferreum vel trium
lapidum columnas fedeat firmiter, & ad furni fui pa
rictes fimiliter firmetur , quatuor vel tribus lapidi
bus coarctantibus illud ad eos, ne vas moveri pof
fit : furni verò figura eadem fit cum forma furni ma
gnæ ignitionis , de quo narratum eft jam , & narra
bitur fimiliter fermone completiori . Accendatur
ergò fub illo furno ignis fub vafe calcinationis , ad
ipfius calcinandi corporis fufionem potens, & cùm
ipfum corpus fufum cutem nigramfuper fe creave
rit ignis calore , fubtrahatur ab eo , cum pala ferrea
vel lapidea, quæ le non permittat aduri ad infectio
nem calcis. Hæc excoriatio tam diu continuetur ,
quoufquè ipfum corpus in pulverem convertatur ,
quòd fi Saturnus fuerit, ad majorem ponatur ignem ,
quoufq;ad citriniffimum mutetur colorem calx ejus.
Si verò Jupiter fit exponatur & dimittatur , quouf
què in albedinem calx ejus mutetur completam. In
lioc tamen follicitum reddimus artificem , quoniam
Saturnus
 Lib. II. Sect. II.
Saturnus de facili à calce fuâ redit ad corpus. Ju
piter verò difficillimè. Ideoque ne contingat
illum errare in expofitione Saturni , poft pri
mam ejus pulverifationem, fcilicet ad temperatum
ignem , ne priùs redeat quàm perficiatur illius calx ,
quoniam temperantiâ ignis indiget , & fucceffione
augmenti illius paulatim cum cautelà , qucufquè in
calce firmetur fua , ne de facili redeat in corpus ,
ut poffit illi major ignis adminiftrari ad fuæ calcis
perfectionem. Ne contingat fimiliter errare pro
pter difficilem Jovis reductionem, ut fi quando po
fuerit in reductionem calcem ejus , eveniat ei quod
non reducat : fed inveniat cam prioris difpoficio
nis aut in vitrum redactam , & æftimet tunc redu
&ionem ejus impoffibilem. Dicimus enim,quoniam
fi in Jovis reductione magnum non adhibuerit
ignem , non reducet : fi verò magnum , non necef
fe eft illum reducere , fed poffibile eft illum invi
trificationem adducere. Et illud ideò, quoniam Ju
piter in profundo fuæ naturæ Argenti vivi, fugiti
vam inclufam habet fubftantiam , quòd fi longam
in igne contraxerit moram , fugiet , & corpus pri
vatum humiditate relinquet : quod potiùs ad vitri
ficationis,quàm ad corporis metallici fufionem con
verti reperiatur. Omne enim propriâ privatumhu
miditate, nullam nifi vitrificatoriam dat fufionem ,
ideòque neceffariò relinquitur, quòd cum ignis im
petu maximo velociter reducat & celeriter feftinet:
aliter enim non reducitur.Exercitetur ergò ad illud,
qui hoc vult fcire.
CAPVT XIV.
De Calcinatione cum Salibus.
porum veròCalcinationis
, quæ à Salis acuitate perficitur, eft ut
projiciatur fuper faciem illorum quantitas Salis ,
poft quantitatem fæpiffime infufione fuâ,& permi
fceantur agitatione multâ per baculum ferreum íu
per ignem , quoufquè per Salis mixtionem in cine
rem vertatur, & poftca per eundem modum perfe
&ionis , perficiatur illorum calx cum fuis confide
rationibus. Sed in hoc eft etiam differentia, in ho
rum duorum corporum calcinatione , quoniam
Plumbum ex primis calcinationis laboribus ad pul
verem convertitur , faciliùs quàm Jupiter : non au
tem perficitur illius calx faciliùs quàm Jovis, depen
det autem hujus caufa ex eo , quod Staturnus hu
miditatem magis habet, quàm Iupiter fixam & ma
jorem terreitatem quàm lupiter. Veneris verò &
Martis eft idem modus , diverfus tamen à primis ,
& illud propter liquéfactionis eorum difficultatem ,
& eft , ut laminati ponantur ad fortem ignitionem;
de cujus intentione non fitfundere , propter mul
tam terreitatis eorum quantitatem , & multam ful
phureitatis aduftivæ & fugientis menfuram,de faci
li in hoc modo adducuntur in calcem, & illud ideò ,
quoniam ex multâ terreitate Argenti vivi fubftan
tiæ intermixta, turbatur Argenti vivi continuatio ,
& ideò porofitas in eis creatur : per quam & ful
phureitas tranfiens evolare poteft , & ignis ex cau
sâ illa ad eam accedens comburere, & eam elevare
poteft : Per hoc enim relinquitur & partes rariores
fieri , & in cinerem per difcontinuationem rarita
tis converti. Manifefta eft ergò experientia hujus ,
quoniam expofita ad ignitionem Veneris lamina ,
flammam dabit fulphuream,& fequammam in fuper
ficie fua caufabit pulverifabilem, & illud ideò , quo
niam ex propinquioribus ejus partibus, faciliorem
Sulphuris neceffe eft combuftionem fieri. Modus
Subfect. IV.
537
verò furni calcinationis hujus eft idem cum modo
furni diftillationis , nifi quòd foramen folummodò
unum debet fuper caput fuum habere , undè à fu
mofitatibus fe liberè abfolvat , & fituatio calcinan
dorum in medio furni fit, ut in circuituliberè ignem
recipiat. Vas verò ejus fit terreum, ad figuram pa
tapfidis factum , modus itaquè calcinationis fpiri
tuum eft, ut eis ad fixionem approximantibus, ad
miniftretur ignis fucceffivè, & paulatim illum augen
do ne fugiant , quoufque maximum eos tollerare
ignem contingat , & vas eorum fit rotundum , &
undique claufum , & furnus idem cum noviffimè di
&
to. Cum fimili autem furno & fimili vafe , omnis
fimiliter alia res calcinatur. Excufamur tamen à
majori labore , quàm qui adhibetur in cuftodiâ fu
gæ fpirituum , quoniam alia res non fugit , nifi fpi
ritus & quæ fpirituum naturæ approximat. Deſcri
ptio verò omnium quæ narrata funt noviffimè eft
hæc, quæ fuperiùs defcripta eft.
CAPVT XV.
De Solutionibus
DEDiffolutione fermo nofter ampliatus , innuit
Solutionem rei ficcæ in aquam effe reductio
nem, quoniam omnis folutionis perfectio adduci
tur cum aquis fubtilibus , & maximè acutis & acri
bus, & ponticibus, facem nullam habentibus , ficut
1
eft acetum diftillatum , & uva acerba & pyra multæ
acritudinis & mala Granata fimiliter diftillata , &
his fimilia. Fuit autem caufa inventionis ejus fubti
liatio eorum , quæ neque fufionem nec ingreffio
nem habent , de quibus magna utilitas amittebatur
fpirituum fixorum , videlicet & eorum , quæ fuæ
naturæ funt. Nam omne quòd folvitur , neceffe eft
Salis aut Alumni , vel eorum confimilium naturam
habere. Eft autem natura eorum , quoniam fufio
nem dant ante illorum vitrificationem , ergo & fpi
ritus foluti, fufionem præftabunt fimiliter fimilem.
Cùm ergo multum ex natura fua corporibus & fi
bi invicem conveniat. Habitâ fufione neceffe eft
per illam corpora penetrare , & penetrando tranf
mutare. Ad hoc verò quod penetrent & tranfmu
tent , fine magifterio non pervenitur , quod eft ſci
licet ut poft fublimationem & coagulationem il
lius adminiftretur illi aliquis ex fpiritibus purifica
tus & mundatus, non fixus,& toties ab illo fublime
tur, quoufquè fecum mancat , & illi velociorem
præftet fufionem , & ipfum in fufione fua à vitrifi
catione præfervet. De natura enim fic præparato
rum fpirituum , & corporum eft , non vitrificari , &
à vitrificatione commixtum falvare, donec in com
mixto fuerint. Spiritus ergo , qui magis naturam
fervabit fpiritûs,magis à vitrificatione defendet.Ma
gis autem fervabit fpiritus folummodò purificatus
quàm purificatus , fixus, calcinatus, atque folutus ,
ideòque neceffe eft talem illi admifceri. Reſultat
enim bona fufio ex eis , & ingreffio & fixio ftans.
Ex operibus autem naturæ probare poffumus, fola
Salium & Aluminum , & fimilium naturam fervan
tia , folubilia effe. Non enim in operibus illius om
nibus confiderantes , invenimus alia folvi , præter
illa. Igitur quæcunque folvuntur, neceffe eft per il
lorum naturam folvi, fed quia videmus omnia vere
calcinata folvi , per reiterationem calcinationis &
& folutionis , ideò probamus per illud omnia cal
cinata , ad Salium & Aluminum naturam approxi
mare. Ideòque fefe in proprietatibus neceffe eft
concomitari. Modus ergo folutionis duplex eft , fci
licet per fimum calidum , & per ferventem aquain:
quorum
 a
othec
Bibli Chem
538
quorum eft una intentio, & unus effe&us. Modus
verò per fimum eft , ut ponatur calcinatum in am
pulla vitrea , & fuper illud fundatur quantitas ace
ti diftillati , vel confimilium duplum ejus , & ob
turetur caput fuum benè ne refpiret, & fub fimo te
pido triduo dimittatur , & poftea per deftillatio
nen filtri, folutum removeatur : non folutum verò
iterato calcinetur , & poft calcinationem itera
to fimiliter folvatur , donec per reiterationem
operis illud totum folvatur. Modus verò , qui per
ebullientem aquam fit , velocior eft , & eft ut cal
cinatum fimiliter ordinetur cum aceto , obturato
foramine , ne res refpiret , quæ in caldario pleno
aqua & ftramine fepeliatur, ut in diftillationis mo
do per aquam præceptum attulimus per ordinem,
& poftea accendatur fub ea ignis , donec aqua per
horam ferveat. Poft verò folutum per Filtrum de
ftilletur & feorfum fervetur, non folutum verò ite
rato calcinetur , & iteratò eodem ordine folvatur ,
& per Filtrum,ut fupra diftilletur , vel referventur
infimul mixtæ ifta folutiones,ut potiùs una fola di
ftillatio fiat , donec per reiterationem calcinatio
num folvatur, defcriptio verò ejus quod nunc di
&
tum eft fuperiùs habita eft.
CAPUT XVI.
De Coagulatione Mercurii & rerumfolutarum.
Oagulatio itaque rei liquorofæ ad folidani
Coagu eft
fubftantiam, per humidi privationem,redu& tio.
Eft autem duplex inventionis caufa illius , Argenti
vivi fcilicet induratio : altera verò medicinarumfo
lutarum ab aqueitate illi admixta abfolutio. Diver
fificatur verò fecundum ipforum coagulandorum
multiplicatum. Alia enim Argentum vivum coa
gulatione indiget , alia verò folutâ medicinâ. Eft
autem & ipfius Argenti vivi duplex coagulatio.Una
quidem per ablationem totius humidi innati ab il
lo.Alia verò per infpiffationem ipfius humidi, quo
ufque induretur. Coagulare autem illud difficilli
mè, atque laboriose accedet , ad quod laboriosè
accedunt , cum profunditatem perfpicacis indu
ftriæ , & nos narrabimus omne ingenium coagula
tionis illius. Ingenium verò coagulationis , cogita
verunt quidam fore per confervationem illius in
igne temperato, qui cùm illud putaffent coagulaf
fe, poft remotionem ejus ab igne, invenerunt illud
fluere ficut priùs : per hoc ergo in ftuporem addu
&i funt, & in admirationem vehementem,arguen
tes ad hoc perveniri , non poffe. Alii verò necef
fariò ex principiis naturalibus fupponentes humi
dum quodlibet ab ignis calore in ficcitatem conver
ti , conati funt perfeverantiæ inftantia continuare
illius confervationem in igne,& per hanc continua
tionem ad hoc pervenerunt , ut ex eis aliqui in al
bum , aliqui verò in rubeum converterint lapidem:
aliqui verò in citrinum, cujus non fuit fufio nec in
greffio, & hujus diverfitatis caufam non potuerunt
æftimare , illud ideò abjecerunt. Alii verò cum me
dicinis illud coagulare conati , ad hoc non perve
nerunt , fed accidit eis illufio , aut quia illud non
coagulaverunt , aut quia infenfibiliter illud ab eis
extenuatum eft:aut quia coagulatio eorum nonfuit
in forma alicujus corporis , fed in forma Argenti
vivi cum Plumbo mixto & horum caufam fimiliter
ignoraverunt. Aliiverò medicinas artificiofas copo
nentes illum in fed co
numnon
rum fuit coagulatio utilis , quoniam ad imper
tum corpus illud converterunt, & caufam hujus
fe&
ica fæ
Curio
fimiliter videre non potuerunt. Horum igitur nos
narrare caufas expedit, ut coagulationis illius ma
gifterium artifex inveniat. Ut jam à nobis fuffici
enter narratum eft,uniformis eft fubftantia Argen
ti vivi , quare non eft poffibile in brevi fpatio tem
poris , per confervationem illius in igne aqueitatem
removere fuam. Nimia ergò feftinatio , caufa fuit
primi erroris , cum verò fubtilis fit fubftantiæ ab
igne recedit. Ignis igitur exceffus fuit caufa erroris
illorum, à quibus fugit. Commifcetur cum Sulphu
re, Arfenico & Marchafita de facili , propter com
munitatem in natura fua. Ideòque per illa apparet .
coagulatum, non in forma corporis , fed Argenti
vivi cum Plumbo mixti. Non enim hæc , cùm fugi
tiva fint , poffunt illud in ignis pugna tenere , quo
ufque ad corporis naturam perveniat , fed fugiunt
fecum per ignis incenfionem : & illud eft caufa er
roris illorum , qui fic coagulant. Habet utique fi
militer Argentum vivum humiditatem fibi multùm
unitam , quam ab illo feparari non eft poffibile, nifi
per ignis cautam violentiam, vel per cofervationem
ejus in fuo igne : & eft fuus ignis ille , quem aug
mentando, fecundùm exigentiam fux tollerantia,
illius humiditatem tollit , non relictâ fibi parte ad
fufionem metallicam fufficiente : quâ remotâ non
funditur , & hæc eft caufa erroris illorum , qui in
lapidem illum coagulant non fufibilem habet fi
militer Sulphuris partes naturaliter fibi mixtas >
quafdam , tamen plùs , quafdam verò minus , quæ
removere per artificium non eft poffibile. Cùm
igitur fit Sulphuris proprietas cum Argento vivo ,
rubeum vel citrinum , fecundùm menfuram fuæ
quantitatis creare colorem:ejus ablationis proprie
tas Argento vivo erit albedinem dare per ignem.
Hæc igitur eft caufa varietatis colorum illius ,, poft
coagulationem ejus in lapidem , habet & fimiliter
terreitatem Sulphuris admixtam, quá infici omnes
fuas coagulationes neceffe eft , & hæc eft caufa cr
roris illorum , qui illud in corpus imperiectum
coagulant. Ex diverfitate igitur medicinarum coa
gulationis illius , accidit diverfa in coagulatione
creari corpora,& ex diverfitate illius fimiliter quod
coagulandum eft. Nam fi medicina , vel illud ha
buerint mixtum non fixum, neceffe eft corpus mol
le ex illo creari : fi verò fixum , neceffe eft durum,
&.fi album, album : fi verò rubeum , rubeum : & fi
remiffum ab albo vel rubeo , remiffum fimiliter ne
ceffe eft fieri , & fi terreum , infectum : fi verò non,
non, & omne fimiliter non fixum lividum creat:fi
xum verò non , quantum in illo eft. Pura ergo il
lius fubftantia purum creat corpus : non pura verò
è contrario. Accidit autem & fimiliter in folo Ar
gento vivo , abfque Sulphuris commixtione diver
fitas eadem , propter diverfitatem mundationis &
præparationis illius cum medicinis. Ideoque con
tingit ex medicinæ diverfitate illufio in coagulatio
ne illius per eam , quandoque Plumbum , quan
doque Jupiter , quandoque Venus , quandoque
Mars : quod propter impuritatem accedit fieri
quandoque verò Sol , quandoque Luna , quod ex
puritate venire neceffe eft , & confideratione co
Íorum.
CAPVT XVII.
De Coagulatione Mercurii per præcipitationem.
Oagulatur ex illius præcipita
tione cumviolentia ad ignis afper atercine
Aſpe
ritas enim ignis aqueitatem illius de fili removet,
& hoc
}
 Lib. II. Sect. II. Subfect. IV .
539
& hoc fit per vas , cujus figura fit multæ longitudi plicitatem : quæ funt videlicet , corpora quædam à
nis , in quo inveniens refrigerium , locum adhæ perfectione diminuta , ut Saturnus , lupiter , & Ve
rentiæ inveniat, & quietis in ejus fpondilibus , per nus : & fecundùm diverfitatem ipforum Spirituum ,
fuam longitudinem & non fuge viam , quousquè qui funt Sulphur & Arfenicum ingradu uno , & Ar
iteratâ vice ad illius fundum præcipitetur , multâ ca gentum vivum in alio : in tertio verò Marchafita
liditate ignitionis , cum reiteratione multâ , quouf Magnefia & Tutia : quæ omnia prædicta folvuntur ,
què fiat fixum. Coagulatur fimiliter ex diuturnâre coagulantur, & fixantur , & horum fimilia. Figuntur
tentione in fuo igne , cum vafe vitreo , cujus collum ergo corpora hæc à fuâ perfectione , diminuta per
fit multæ longitudinis & in ventre figuram ampullæ fuam calcinationem : quoniam abfolvuntur per eam
habeat , cum continuâ colli ejus apertione , ut po à fulphureitate volativâ & corrumpente. Et hanc
fteà poffit humiditas ejus evanefcere. Coagulatur calcinationem fufficienter in fuâ monftravimus ora
verò per medicinam illi convenientem , & nos nar tione. Figuntur vero Sulphur & Arſenicum duobus
rabimus in fequenti illam apertiùs. Hic verò fimi modis , fcilicet per reiterationem fublimationis fu
liter, ut intentionem noftram fuper illam narremus per illa in vafe Aludele, quoufquè fent.Et ex hoc ac
completam , fecundùm quod per noftrum inveni quiritur intentio feftinationis fixionis illorum , ut
mus experimentum . Et eft medicina illa , quæ ma ingenieris ad inventionem multiplicis fimilationis ,
ximè illi in profundo adhæret , & per minimacom reiterationis , in brevi tempore : quod per duo fit
mifcetur ante illius fugam. Ex rebus ergò fibi con Aludella * cumduplicibus fuis cooperculis , hocor
venientibus neceffe eft illam colligere. Sun autem dine , fcilicetut nunquam ab actu fublimationis de
hujusmodi corpora omnia, Sulphur vel Arfenicum, fiftant, donec fixa fuerint. Projiciantur ergò cum
fed quia non videmus corpus aliquod in natura fua in uno afcenderit , in aliud Aludel , & fic alternatâ
illud coagulare , fed ab eis ipfum fugere , quantum vicefiat : etiam nunquam otiofa permittantur Alu
cumquè fuerit fuæ convenientia. Ideò confidera delis fpondilibus adhærere , quin in continuâ fint
mus nullum corpus illi in profundo adhærere, fub ignis elevatione, quoufque ceffet illorum elevatio :
tilioris ergo fubftantiæ & liquidioris fufionis necef & quantocunquè brevioritempore poteris multipli
fe eft medicinam illam effe , quàm ipfa corpora. Ex ces fublimationis reiterationes multiplicare , tantò
fpiritibus etiam non videmus illis in natura fuama celeriùs continget ipfius fixionis tempus abbrevia
nientibus firmam & ftabilem coagulationem fieri il re. Ideoquè fuit fecundusfixionis modus inventus,
lius , fed fugitivam , & multæ infectionis , quorum quieft per ipfius fublimandi præparationem ad ca
quidem contingit , alterum propter fpirituum fu lorem , ut continuò in illo fit, donec figatur , & hoc
gam , alterum verò exterrex & aduftibilis fubftan fit per longum vas vitreum , cujus fundus fit terreus
tiæ illorum commixtione. Ideoquè ex hoc mani & non vitreus , quoniam fcinderetur in partes , &fit
feftè relinquitur ex quacunque medicina illius eli illi artificialiter cum claufuta bona connexus, & per
ciatur , ipfam debere effe fubftantiæ fubtiliffimæ & fpatulam ferream vel lapideam , cum ad fpon
puriffimè illi adhærentis , ex natura fua facillima & dilia ejus adhæferit , dejiciatur ad ima caloris
tenuiffimæ liquefactionis ad modum aquæ fixa fu continuè per alternas vices , quoufquè ; figatur,
per ignis pugnam : hoc enim ipfum coagulabit , & Fixionis verò modus Argenti vivi , eft idem cum
in naturam Solarem vel Lunarem convertet. Mo modo fixionis Sulphuris & Arfenici, & non diver
dos ingeniorum medicinæ tibi dedimus , ad quam fificantur inter fe: nifi in hoc , quod non poffunt
per illos pervenire potes : & ipfam fermone fibi Sulphur & Arfenicum figi, nifi prius eorum partes
proprio determinavimus. Sollicitè igitur ad illam inflammabiles tenuiffima , fubtili divifionis artifi
exerciteris , & eam invenies , fed ut nos non in cio , ab eis feparentur. Per hunc ultimum fixio
crepare poffis ex ejus inſufficientiâ : Dicimus , quo nis modum , Argentum vivum hanc confidera
niam ex ipfis corporibus metallicis , cum fuo Sul tionem non habet. Non enim habet partes in
phure vel Arfenico præparatis , & ex Solis fimiliter flammabiles: & ad hoc fimiliter temperatiori calo
corporibus hæc medicina elici poteft. Ex folo verò re , quàm Argentum vivum indigent. In hoc ve
Argento vivo faciliùs & propinquiùs & perfecti rò modo diverfificantur , quia in longiori figun
ùs invenitur : quoniam natura propriam naturam tur tempore quàm Argentum vivum , quoniam al
1
amplectitur amicabiliùs , & eâ gaudet magis quam tius elevantur , propter fuam raritatem, quàm Ar
extraneâ : & eft in ipfo facilitas extra&
tionis illius gentum vivum. Ideòque longiori vaſe indigent
fubftantiæ fubtilis. Cùm jam in actu fubtiliffimam quàm Argentum vivum ad fuam fixionem. Fixio
habeat fubftantiam. Modi verò inventionis hujus verò Marchafitæ , Magnefiæ & Tutiæ eft , ut cùm
medicina Mercurii , funt per fublimationem , ut à poft primam fui fublimationem acquifiverimus ali
nobis narratum eft fufficienter. Modus verò fixio quid , quod ex eis volumus , abjectis illorum fæ
nis illius , in capitulo fuæ fixionis fimiliter narratus cibus , reiteremus fuper eas fublimationem to
eft. Coagulatorum verò folutorum modus eft per ties convertendo quod fuperius afcendit , ad id
ampullam in cineribus usquè ad collum in tempe quod inferiùs remanfit , ex unoquoquè illorum
rato igne , quoufquè aqueitas evanefcat. De crip quoufquè figantur. Defcriptio vaforum jam tra
tio longorum vaforum & eorum in quibus fitom dita eft. *
mis coagulatio , hæc eft. CAPVT XIX.

CAPVT XVIII. De Ceratione.

De Fixione & modis ejus. Eratio igitur eft, duræ rei non fufibilis mollifi
; ex hoc ergò manife
"
eft rei ad conveniens ada ftum eft, caufa inventionis illius ut quòd
ptatio. Caufa verò intentionis ipfius fixionis eft , ingreffionem ex privatione fuæ liquefactionis , non
ut omnis tinctura omnisquè alteratio perpetuetur habebat, in corpus ad alterationem, mollificaretur,
in alterando , & non mutetur . Diverfificatur verò & ut flueret, & ingreffionem haberet. Putaverunt ideò
ipfa fimiliter,fecundum rerum figendarum multi aliqui
*Vide Tab. 1.fig. 10. 11. 12. *Vid.Tab. 1.fig. 13.14.15.
 eca a
Biblioth Chemic Curiofa
540

aliqui Cerationem fieri debere ex oleis liquidis & lius & poffibilius hæc humiditas incerativa invenia
aquis. Sed erroneum eft illud , & à principiis hu tur, quàm in his videlicet Sulphure & Arfenico pro
jus magiſteri naturalibus femotum penitùs , & ex pinquè, propinquiùs autem & meliùs in Argento
manifeftis naturæ operibus reprobatum. Naturam
vivo. Horú autem humiditatem non videmus , ter
enim non videmus in ipfis corporibus metallicis,
ram illorum relinquere , propter fortem unionem,
humiditatem citò terminabilem,immò diu durabi
quam in opere mixtionis naturæ habuerunt. In om
lem ad illorum mollificationis & liquefactionis ne nibus autem rebus aliis , humiditatem habentibus
ceffitatem pofuifle. Si enim talem illis pofuiffet , experimento invenies , eain refolutione à terreafua
relinqueretur neceffario , ut citiffimè fcilicet igni
fubftantia feparari : &poft illius feparationem, om
tione una corpora , totaliter humiditate privari
ni humiditate privari. In fpiritibus autem prædi
Contingeret : quare ex illo fequeretur , poft unam &is hoc minimè contingit . Ideoque non eft aliud,
ignitionem , corpus quodlibet , nec malleari, nec
per quod ab illorum incerationis acceptione excu
fundi poffe. Quamobrem igitur , imitantes natu
fari poffimus. Modus ergò cerationis eft per illos,
ræ opera , in quibus poffumus , neceffe eft , nos ut toties fuper rem cerandam multiplicetur eorum
modum naturæ in cerando fequi. Cerat autem ip
fublimatio , quoufque in illa , cum humiditate fuâ
fa in radice cerationis fufibilium humiditate , quæ
manentes , fufionem bonam præftent. Hoc autem
fuper omnes eft humiditates exfpe&ans ignis calo non fiet ante illorum perfectam mundationem ab
rem. Igitur & nos confimili ceratione', humidita
omni ré corrumpente.
te neceffariò expeditati. In nullis autem rebus me
CACAIEROEROTROPOTROEN
CEROBROEROTROPROCLARO
ID

LIBRI TERTII

SVMMA GEBRI PHILOSOPHI PERSPICACI

SSIMI ;

De

CONSIDERATIONE RERVM EX QVIBVS EST PERFECTIO

MAGISTERII , PRO OE MIU M.

Rincipiorum itaquè bujus magisterii difcuffione traditâ , neceffe eft ex promiffione noſtra intentum,
bujus noftre artis completè profequi , fermone illi conveniente. Et eft fcilicet confideratio omnis
rei, per quam perfectio hujus operis aptiùs oftendatur. Et confideratio neceffitatis perfectionis me
dicina , fcilicet ut difcutiatur , ex qua re melius & propinquius eliciatur illa ad omnem imperfe
Eti perfectionem. Et confideratio fimiliter artificiorum , per qua cognofcamus an perfectiofit completa. His
itaquè traditis , & tota erit perfectionis tradita cognitio , fecundum nostra artis exigentiam.

CAPVT 1. cit , & quod nigredinem ex omni genere ejus præ

ftat. Caufa igitur perfectionis in illis eft mediocris
De Sulphuris & Arfenici Essentia. illorum fubftantia : quia per illius terreitatem , non
turbatur ab ingreffione , quæ per fufionem bonam

tiones corpo rum , vel ipfius Argentivivi , ni

verò
tur eius impreffio de facili propter fugam . Non eft
fi fuper mentem artificis deveniat vera cognitio
illorum naturæ , fecundùm fuas radices. Priùs ergo autem mediocris illorum fubitantia , perfectionis
corporum vel Argenti vivi caufa , nifi figatur : quæ
corporum principia notificabimus ; quid fcilicet
cùm non fixa fit , licet illius impreffio non mo
fint fecundùm caufas fuas , & quid boni vel mali in
1 veatur , tamen de facili ſtabilicer perpetuatur. Ex
fe contineant. Pofteà verò ipforum omnium cor
his itaque elicitur , mediocrem illius fubftantiam
porum naturas cum fuis omnibus monftrabimus
dividere , artificem neceffe eft. Dividere autem pu
proprietatibus : quæ videlicet fint caufæ corrupti
taverunt quidam impoffibile , propter fortem illis
onis illorum, cum fuis experientiis. Comproban
us commixtionem : & illi quidem infuis operibus
tes igitur imprimis fpirituum naturam : quæ ipfo
manifeftis adverfi funt. Nam & ipfi Sulphur calci
fum funt corporum principia afferamus : quæ funt
naverunt , & licet non multum , quod nullam fu
fcilicet Argentum vivum , Sulphur & fuum compar.
fionem nec inflammationem dedit , fed illud per
Dicimus igitur , quoniam Sulphur & fuum compar
divifionem neceffe eft eveniffe , quoniam Sulphur
pinguedo funt terræ , ut jam fupra narravimus in
in fui naturali commixtione permanens , necefle
capitulo de Sulphure : cujus experientiâ manifeftam
eft inflammari & comburi : ergo per divifionem di
probationem elicias , per illius inflammationem ,
verfarum fubftantiarum in illo relinquitur , partem,
& facilem ejus liquefactionem per calidum. Non
illius magis inflammabilem , à partibus non inflam
enim inflammatur,nifi quod oleaginofum eft,id eft
mabilibus , feorfum in artificio feparari. Nam fipof
pingue , nec liquefcit per calidum facilè , nifi quod
fibile eft per calcinationem ad reductionem illa
illius naturam habet. Sulphur itaque & fuum com
rum partium inflammabilium in illo pervenire , ne
par caufam corruptionis habent, fcilicet, inflamma
illorum naturalibus operibus eos con
bilem fubftantiam , & terream fætulentiam . Cau ceffe eft ex
fiteri, ad omnem partium divifionem pervenire.Sed
fam verò perficientem habent mediocrem , inter
quia hoc dependet ex fubtiliffimo artificio , cogita
hanc fcilicet & illam Eft igitur caufa corruptionis
verunt fore impoffibile.Patet itaque ex præmiis in
in illo per hoc , quod nec fufionem , nec ingreffio
capitulo , non effe Sulphur deveritate noftræ artis,
nem habet . Gaufa verò corruptionis , fimiliter eft
fed pars ejus. Et nos jam deduximus te in co
inflammabilis fubftantia , quæ nec ftat, necftarefa
gnitionem artificü , per quod ad illius divifi

onem
 Cooper

Cooper
AnFe

Auric
figi

Parie
interio
4
tirr

Bacul

culum
fig.2. TOM - ITAB 1
coei

Pa
cu
ola

·
la

sr·

ri
ext
P.540

lu
Par
i
fig.3.

.·

es
20

Co
eri

.
m·

Zo
ies

ncna
or

ha
Vitri atus

apsis.
per.
.
fig . 4
Ligna

fig .5.

Ignis

torium.
Cooper Baculus . terreus .
Bacú li .
fig.13. fig.14.
Ignis

Ignis

Was
Vas
Witream.
quartum .
Secun

primum

·
Jig.u fig.10
Was

Vas
du.

Was re cipiens
Vas teweum Spatula
Ampull .

.
Alembicis·

fig.6. fig.7. Save

Lapides.

3
1
1
t
recipiens

Das Tertium .
‫رجی‬

fig.9% fig.12.
fig. 8

8
18
22
Vas quintiun
 *:
€
**0
19904
 Lib. II. Sect. II, Subfect. IV.
541

divifionem poffibile eft pervenire. In Arfenico ve fum medicina fuæ coagulationis , & coagulabitur.
rò, quia in radice fuæ minera , per actionem na in Solificum vel Lunificum, fecundùm quod præpa
turæ refolutæ funt multæ illius partes inflammabi rata extiterit & ipfius narrationem in fequenti po
les , ideò artificium ejus ſeparationis eft facile : fed nemus. Ex jam ergo dictis patet, & fimiliter Argen
ipfum eft albedinis tinctura ; Sulphur verò rubedi tum vivum non effe perfectivum in natura fua, ad
nis. In Sulphuris igitur divifione , magnam adhi quam reducit minera fua, fed ad quod perducit ip
bere cautelam neceffe eft. fum artificium noftrum , & fimiliter in Sulphure &
fuo compari effe inducere. Non igitur in his poffibi
CAPVT II le eft , naturaliter naturam fequi, fed per noftrum
artificium naturale!

De Mercurii Effentia. CAPVT iii.

11

N Argento vivo fimiliter neceffe eft fuperflua

De Effentia Marchafite, Magnefiæ, & Tutia.
IN demere. Habet enim corruptionis caufam , fcili
cet terream & aduftibilem , absque inflammatio
DE aliis fpiritibus; naturalem neceſſe eft nos fa
ne , aqueitatis fubftanriam , quibus in fublimando cere traditionem qui funt fcilicet , Marchafi
} purgatur. Putaverunt tamen aliqui non fuperfluam ta, Magnelia, & Tutia , impreffionem magnam in
habere terram vel immunditiam. Sed vanum eft
corporibus facientes. Et ideodicemus, quid fint, cum
quod cogitaverunt . Videmus enim ipfum multa li
probationibus fuis in hoc capitulo ? Dicimus ergo ,
viditatis & non albedinis , & præterea fimiliter per
quod Marchafita duplicem habet in fui creatione
leve artificium , videmus ex illo terram nigram & fubftantiam. Argenti vivi , fcilicet mortificati , & ad
fæculentam emanare per lavationem : cujus modum
fixionem approximantis , & Sulphuris adurentis.
narrabimus in capitulo , de Mercurii lavacro : &di
Ipfam ergò habere fulphureitatem ; comperimus
ximus fimiliter in capitulo de fublimatione Mercu
experientia manifefta. Nam cumfublimatur, ex illa
rii : &fimiliter de folutione Mercurii. Sed quia du
emanat fubftantia fulphurea manifeſta comburens ,
plicem eft illius perfectionem elicere , & illud per
&fine fublimatione fimiliter perpenditur ejus ful
ficere : ideò neceffe eft ipfum duplici mundationis phureitas. Nam fiponatur ad ignitionem , non fuf
gradu præparare . Sunt enim duæ mundationes Mer
cipit illam , prius quàm inflammatione Sulphuris
cutii neceffaria . Una per fublimationem ad medi
inflammetur , & ardeat, Ipfam verò Argenti vivi fub
cinam , nam & hæc hic innuitur: Alia per lavacrum
ftantiam habere , fenfibiliter manifeſtatur . Nam al
ad coagulationem , & illa innuitur in capitulo de
bedinem præftatVeneri meri Argenti , quemadmo
medicina Argenti vivi , ex quibus elicitur . Si enim
dum & ipfum Argentum vivum & colorem in ipfius
volumus medicinam ex illo creare : tunc neceffe
fublimatione cæleftinum præftare , & luciditatent
eft à fætulenta uæ terreitatis fubftantia , mundare
manifeftam metallicam habere videmus : quæ cer
per ſublimationem , ne in projectione creet colo
tum reddunt artificem, illam has fubftantias conti
rem lividum : & ipfius aqueitatem fugitivam dele
nere in radice fua. Magnefia verò , Sulphur plus
re neceffe eft , ne totam medicinam in projectione turbidum, & Argentum vivummagis terre
& fæ¬
fugitivam faciat , & mediocrem illius fubftantiam tulen um , &ip um Sulphur fimiliter magis fixum ,
falvare per medicinam , de cujus proprietate eft
& alias minùs inflammabile habere ; per easdem
non aduri , & ab aduftione defendere , & quæ non
probare experientias manifeftè poteris , & ipfamfi
fugit , & fixum facit. Probamus itaque perfectivum
militer magis naturæ Martis affimilare , & approxi
effe illud manifeftis experientiis. Nam videmus Ar
mare. Tutia verò , eft fumus ipforum corporumal
gentum vivum , magis Argento vivo adhærere : & borum , & hoc manifefta probatione perpenditur.
eidem magis amicari : poft illud verò Aurum , & Namprojecto fumo mixtionis Jovis & Veneris,ad
poft Argentum . Ideò ex hoc relinquitur Solem &
hærente in fpondilibus fabricæ fabrorú, eandem im
Lunam effe fuæ naturæ magis . Alia verò corpora preffionem facit cum ea : & quod fumus metallicus
nonvidemus ad illa tantam conformitatem habere :
non redit : nec ipfa fimiliter fine alicujus corporis
ideò enim ipfa veridice innuimus , minùs fuâ natu commixtione . Ideoque cum fumus fit ipfe alborum
râ participare. Et quæcunquè videmus plus ab adu
corporum , alba non citrinat corpora , fed rubea.
ftione falvari , illa confideramus plus fuam naturam 1
Nam citrinitas non eſt aliud , quàm rubei & albi
habere & poffidere. Ideoque relinquitur ipfum Ar
determinata proportio. Ideoque ipfa propter fui
gentum vivum effe perfectivum & aduftionis falva
fubtilitatem , magis ad profundum corporis pene
tivum , quod eft perfectionis ultimum. Secundus
trat, & ideò magis alterat , quam fuum corpus , &
verò gradus mundationis illius , ad ipfius coagula
magis adhæret in examine pauco artificio, quod jam
tionem eft, ut fufficiat illi folummodò fuæterreitatis
tibi narratum eft. Quæcunquè enim alterantur per
permundationem , cujus modus hic eft , ut fumatur
Argenti vivi vel Sulphuris virtutem, aut horum fi
patella vitreavel terrea , & in ea mittatur Argentum
milium ,neceffe eft alterari, quoniam hæcfola com
vivum , fuper quod fundatur aceti fortiffimi parva
municant , in natura ad ipfa corpora.
quantitas , vel alterius rei confimilis , quæ fufficiat
ad cooperiendum illud, poft mittatur ad ignem lèn CAPVT IV.
tum ne ferveat , & agitetur continuè cum digitis fu
per fundum patella , utdividatur Argentum vivum
in fimilitudinem fubtilisfimi pulveris albi , donec De Solis Effentia.
totum acetum evaporet, & ipfum Argentum vivum
E corporibus igitur ampliato fermone eorum
redeat ,
deris ex illo emanafie: lava & abiice , & hoc iteratâ
vicemultiplica , quoufque videris colorem fuæ ter Et primò de Sole,poftea de Luna,ultimò verò de aliis
reitatis in clarum mixtum albo cæleftino colore per fecundùm quod videbitur expedire , cum fuis pro
fectè mutari : quod perfecta lavationis eft fignum. bationibus , quæ per experimentum habentur. Eft
igitur Sol creatus ex fubtilisfima fubftantia Argenti
Cùm igitur pervenerit ad illud proüiciatur fuper ip
Ziz VIVI
Tom. I.
542 Bibliotheca Chemica Curiofa
•
vivi & clariffima fixura : & ex fubftantia pauca Sul per fubftantiam Argenti vivi puram , mundam, fi
phuris mundi , & puræ rubedinis , fixi clari, & à xam , claram , non fuperans , immò paucæ quan
natura fua mutati , tingentis illam. Et ideò , quia titatis & fuperatum, creatur ex hoc Aurum purum.
contingit diverfitas in coloribus ipfius Sulphuris , Si verò fuerit , quod ceciderit Sulphur mundum
neceffe eft , & Auri citrinitatem intenfam habere fixum , album , clarum , fuper fubftantiam Argen
fimiliter. Eft enim quoddam magis , & quoddam ti vivi mundam , Luna pura , [ fi in quantitate non
minùs in citrinitate intenfum. Quod enim ipfum fuperet ].diminutam habet puritatem ab Auri pu
fit , ex fubtiliffima Argenti vivi ſubſtantia per ritate , & fpiffitudinem groffiorem quàm Aurum .
penditur , quia & ipfum Argentnm vivum de faci Cujus fignum eft , quod non denfantur partes ejus
li illud fufcipit. Non enim Argentum vivum aliud , in tantum , quòd Auro componderet : nec ita fi
quàm fuæ naturæ fufcipit. Quod verò claram & xam fubftantiam habet ut illud. Cujus fignum eſt
mundam illam habuerit , per fplendentem ejus ful diminutio ejus per ignem
: & Sulphur ejus , quòd
gorem & radiantem manifeftatur,non folùm in die, non eft fixum , nec incombuftibile, caufa eft illius.
verùm etiam in tenebris fe manifeftantem dicimus Etquod Sulphur in illo hujus fit difpofitionis, per il
& vidimus. Quòd verò fixam , & fine Sulphureita lius præambulam inflammationem probatur. Illud
te comburentem fubftantiam habeat , patet per autem fixum , & non fixum , ad aliud quidem , &
omnem operationem illius ad ignem. Nam neque ad aliud relatum effe, impoffibile non eft æftiman
minuitur , nequè inflammatur. Quod verò ipfum dum. Lunæ enim fulphureitas ad Auri fulphureis
fit Sulphur tingens , patet per hoc , quòd admix tatem relata , non fixa comburens eft. Ad aliorum
tum Argento vivo ipfum in colorem transformat verò corporum relata, fixa , & non comburens eft.
rubeum: & quòd fublimatur forti ignitione de cor
CAPVT V I.
poribus: ia quod eorum aſcendat fubtilitas cum eo,
citriniffimum creat colorem:patet igitur, quòd cùm
pura illius fubftantia,purum colorem generat, cùm De Martis Eßentia.
non pura verò impurum. Qui verò probationis fuæ
citrinitatis oftenfione indiget, fenfum non habet , vet fuerit Sulphur fixum terreum , Argento
verò
vivo terreo mixtum , & hæc ambo non puræ al
quod pervifum percipitur ; fubtiliffima igitur Ar
genti vivi fubftantia ad fixionem deducta , & pu bedinis , fed lividæ fuerint : cujus fuperantiæ quan
titas ejufdem & fubtiliffima Sulphuris materia fixa titas fit Sulphuris fixi fumma , fit ex his Ferrum }
non adurens,tota ipfius Auri materia eft effentialis. quoniam fuperantia Sulphuris fixi , fufionem pro
Major igitur Argenti vivi quá Sulphuris in illo pro hibet. Ideoquè ex hoc relinquitur Sulphur veloci
batur quantitas,propter facilemArgenti viviin illud ùsliquefactionis feftinantiam, per opus fufionis per
ingreffionem.Igitur quæcunque volueris alterare,ad dere , quàm Argentum vivum. Non fixum verò vi
hujus exemplum altera , ut ipſa ad hujus æqualita demus citiùs , quàm Argentum vivum liquefcere.
tem perducas: & modum ad illud nos jam dedimus. Ex his ergo manifeftatur caufa velocitatis fufionis
Et quia fubtiles & fixas habet partes ejus, ideò po & tarditatis in unoquoque corporum. Nam quòd
tuerunt partes ejus multum denfari. Et hæc fuit plus de fixo habet Sulphure , tardiùs , quod verò
caufa fui magni ponderis. Per multam verò & tem plus de adurente , faciliùs & citiùs fufionem ſuſci
peratam deco&ionem , facta eſt illo paulatina re pit , quod fatis aperte relinquitur à nobis fore pro
folutio, & infpiffatio bona , & ultima mixtio , ut bandum. Quod autem Sulphur fixum tardiorem
cum ignitione liquefcat. Ex præcedentibus igitur faciat fufionem , manifeftatur per hoc , quod ipfum
patet , quoniam multa quantitas Argenti vivi eft nunquam figitur, nifi calcinetur , calcinatum autem
caufa perfectionis : & multa Sulphuris corruptionis nullam dat fufionem , manifeftatur per hoc, quod
caufa. Et uniformitas in fubftantia eft caufa perfe ipfum nunquam figitur, nifi calcinetur , calcinatum
&ionis, quæ per mixtionem fit in decoctione na autem nullam dat fufionem. Ergo in omnibus cor
turali: & diverfitas in fubftantia , eft caufa corru poribus illam impedire debet. Quod verò nifi

ptionis , & induratio & infpiffatio , quæ per lon calcinetur , non figatur : patet experimento illius,
gam perficitur & temperatam decoctionem , eft qui illud figit non calcinatum : quoniam ipfum in
caufa perfectionis oppofitum verò corruptionis. venit femper fugere , donec in terram vertatur
Igitur , fi ceciderit fuper ipfum Argentum vivum cujus fimilitudo eft calcis vera. Hoc autem minimè
Sulphur , non debitè neceffe eft , fecundùm diver in Argento vivo contingit , quoniamfigi poteft abf
fitatem illius , diverfas corruptiones adduci. Po que hoc , quòd in terram vertatur , & figi fimiliter
cum converfione ipfius in terram poteft. Nam per
teſt enim Sulphur , quod fuper illud cadit , fixum
non aduftibile effe totum , aut totum aduftibile & feftinationem ad eius fixionem , quæ per præcipi
fugiens in natura Sulphuris aut partem fugientis : tationem perficitur , figitur , & interram mut atur
partem verò fixi tenere : fed in parte naturam Sul Per fucceffivam verò illius iteratâ vice fublimatio
nem , fimiliter figitur, & non in terram vertitur, im
phuris tenere, in parte verò non : aut totum mun
dum , aut immundum , aut modicum , aut multæ mò fufionem dat metallicam . Hoc autem manife
quantitatis , fuperans in commixto , aut pauca quan ftum eft , & illi probatum , qui utrasquè fixiones il
lius expertus eft , usque in illius confumationem
titatis , fuperatum in illo : aut nec fuperans , nec
fuperatum , aut album , aut rubeum, aut medio feftinam per præcipitationem & tardam per fuc
ceffivas fublimationes. Vidit enim & invenit fic,
cre. Ex his itaque diverfitatibus, neceffe fuit in na
tura diverfa creari corpora, & his fimilia : quas om ut,ut à nobis fcriptum fufcepit. Et illud ideò quo
nes oportet nos narrare,cum probationibus mani niam vifcofam & denfam habet fubftantiam : cujus
feftis. fignum eft contritio illius cum imbibitione & mix
CAPVT V. tione cum rebus aliis. Sentitur enim in illo manife
ftè vifcofitas illius per multam adhærentiam , den
De Effentia Luna. fam autem fubftantiam illud habere manifeftè
monftratur per illius afpectum , & ponderationem
Am ergò patet ex prædictis , quòd fi ceciderit fui immenfi ponderis. Aur 1
o enim præponderat
I Sulphur mundum , fixum, rubeum, clarum, fu
cum eſt in natura fua. Et eft fimiliter fortillime
com
 >
Lib . II. Sect . II.
compofitionis , ut narratum eft. Ex his igitur relin
quitur ipfum poffe figi , finè ipfius humiditatis con
fumptione & interram converfione : propter enim
bonam partium adhærentiam & fortitudinem fuæ
mixtionis, fi quomodo partes illius infpiffentur per
ignem :ulterius non permittit fe corrumpi : neque
per ingreffonem fumofa flammæ in illud , fe in
fumum ulterius elevari permittit , quoniam rarefa
&ionem fui non patitur, propter fui denfitatem &
carentiam aduftionis : quæ per fulphureitatem com
buſtibilem,quam non habet, perficitur. Per hoc er
go inventum eft, inventione veridicâ,duorum fecre
torum genus mirabile triplex , unum fcilicet caufæ
corruptionis uniuscujufque metallorum per ignem,
quarum una eft inclufio adurentis fulphureitatis, &
illorum fubftantia per inflammationem illa diminu
entis , & exterminantis in fumum ultimâ confum
ptione, quantumcunque in illis Argenti vivi vera
fixionis extiterit. Altera eft multiplicatio flammæ
exterioris fuper illa penetrantis , & fecum in fu
mum refolventis , cujufque fixionis in eis ipfum
fit. Tertia verò eft rarificatio corum per calcinatio
nem. Tunc eniniflammavel ignis fine illa in eis pene
trare poteft, & ipfa exterminare.Si igitur omnes cor
ruptiones effe contingant , maximè corpus corrum
pinecefle eft. Siverò non omnes , remittitur corrup
tionis velocitas uniufcujufque corporis , fecundùm
remiffionem illarum. Secundum genus eft bonitas ,
quæ per ipfum confideratur in corporibus. Quia igi
tur Argentumy vum , propter nullas caufas exter
minationis , le in partes compofitionis illius dividi
permittit, quia, aut cum tota fui fubftantia ex igne
recedit, aut cum tota in illo permanet ftans. Nota
tur in eo neceffario perfectionis caufa. Laudeturigi
turbenedictus & gloriofus Deus altiffimus, qui crea
vit illud , & dedit illi fubftantiam , &fubftantiæ pro
prictates , quas non contingit ullam exrebus in na
tura poffidere: utin illa poffit inveniri hæc perfectio
per artificium aliquod , quod in illo invenimus po
tentiâ propinquâ. Ipfum enim eft , quod ignem fu
perat, & ab eo non fuperatur : fed admirabiliter in eo
quiefcit, gaudens eo.
CAPVT VII.
De Veneris Effentia.
Edeuntes igitur ad propofitum , dicimus, quod
Rafturit Sulphur immundum, fixum , groflum ,
fecundùm fui majorem partem : fecundùm verò fui
minorem , non fixum , lividum , rubeum ; fecun
dùm verò totum non fuperaus neque fuperatum ,
& ceciderit fuper A gentum vivum grofum : ex
eo As creari neceffe , eft. Horum itaque omnium
probationem adducere neceffe eft , per data ex
natura fua. Nam cùm illud ad inflammationem
ponitur , flammam ex eo Sulphuream difcernere
poteris : quæ Sulphuris non fixi eft fignum , & de
perditio fe quantitatis per exhalationem. Sul
phur verò fixum in illa , fignificatur per frequen
tem ejus combuftionem. Nam ex ea fit fuæ fufio
nis retardatio , & induratio fuæ fubftantiæ , quæ
fignafunt multitudinis fui fixi Sulphuris. Quòd au
tem illud fit rubeum, immundum , adjun& tum Argen
to vivo immundo , fignificatur per fenium : Unde
aliâ probatione non indiget. Experimento itaq; eli
cias (ecretum vides enim omnem remcaloris acti
one, in terram mutatam , cumfacilitate folvi, & ad
aquæ naturam redigi. Hoc autem contingit prop
Tom. I.
fx
Subf
ect. IV.
543
ter partium fubtiliationem ab igne. Res igitur magis
fubtilis in natura propria , ad hanc terream na
turam reducta , magis fubtiliatur , igitur magis fol
vitur , ita & quæ maximè , maximè. Ex his igitur
patet caufa corruptionis , & infectionis horum duo
rum corporum,Martis fcilicet & Veneris , quoniam
eft per Sulphuris multam quantitatem fixi & non
fixi, pauca in Venere : minimè vero in Marte. Cum
igitur Sulphur fixum in fufionem devenerit, per ca
lorem ignis , ejufque partium fubtiliationem per il
lum : quare aptitudinem fubftantiæ folutionis : cu
jus fignum eft expofitio horum duorum corporum
ad vaporem aceti. Nam per illud floret in fuperficie
fua Sulphuris eorum aluminofitas , per calorem in
illum creata fubtiliativum. Et fipofueris hæc duo cor
pora in liquorum ponticum , folventur de facili per
ebullitionem in illum multæ illorum partes. Et fi
refpexeris in mineris horum duorum , manifeftam
invenies ex eis folutam Aluminofitatis fubftantiam
ftillare, & in illis adhærere : quæ aluminofitas per
ponticitatem & facilem folutionem in aquam muta
tur. Non enim ponticum & facilè folubile reperitur
aliud quod Alumen & quod fuæ naturæ eft. Nigredo
verò in uno quoq; horum duorum corporum ad
ignem creatur , per Sulphur non fixum , quòd in
illis concluditur multum , quemadmodum in Ve²
nere : parum verò in Marte ad naturam fixi appro
ximans : ideoque non de facili talem impreffio 1
nem de Marte removere eft poffibile. Jam ergò
patuit ex Sulphure non fixo , fufionem fieri , & fu→
fionem adjuvari , ex fixo verò fufionem non fieri ,
& fufionem impediri , illud fcit neceffarium verum
effe qui nullo ingeniorum fufionis Sulphur potuit
confervare in fufione poft illius fixionem. Argen
tum verò vivum fixit per frequentem fublimationis
reiterationem ad illud, co bonam fufionem fufcipi
enteEx hoc itaque manifeftum eft corpora effe ma
joris perfectionis , quæ plus Argenti vivi funt con
tinentia , & quæ minùs funt continentia funt mi
noris perfectionis. Studeas igitur in omnibus tuis
operibus , Argentum vivum in commixtione fu
perare , & fi per folum Argentum vivum perfice
re poteris , preciofiffimæ perfectionis indagator
eris: & ejus perfectionis, fupra quam naturæ vincit
opus,mundare enim poteris intimè, ad quod natura
non pervenit. Probatio verò hujus , quod ea , quæ
magis Argenti vivi quantitatis funt continentia,ma
joris funt perfectionis , eft fcilicet facillima fufce
ptio Argentivivi.Videmus enim corpus perfectius ,
amicabiliter Argentum vivum fufcipere. Ex præ
cedentibus itaque fermonibus relinquitur , dupli
cem fore in corporibus fufphureitatem unam qui
dem in profunditate Argenti vivi , conclufam in
principio fuæ commixtionis , alteram verò fuper
venientem , quarum altera cum labore tollitur ,
alteram verò nullo artificiorum ingenio eft pofſi
bile tolli, quod per ignem perficitur, ad quod pof
fit,noftra operatio congruè ac utiliter pervenire :
cùm jam fecum ad eandem creationem unitum
factum eft; & hoc experimento probatur, quoniam
fulphureitatem aduftibilem videmus per ignem
deleri : fulphureitatem verò fixam minimè. Si ergo
dixerimus corpora calcinatione mundari, intelligas
utique à terrea fubftantia ; quæ non in radice fue
naturæ unita eft, quoniam unita mundare per ignis
ingenium non eft poffibile,nifi adveniat Argenti vi
vivi medicina, occultans & contemperans illam:aut
illam de cómixto feparans. Separatio autem terrea
fubftantiæ in radice naturæ metallo unitæ , de com
Zz 2 mixto
 Bibliotheca Chemica Curiofa
$ 44
mixto fit : aut per elexationem cum rebus fubftan lud Argenti vivi in naturâ fua. Iigitur fi non.ma
tiam Argenti vivi elevantibus , & Sulphur terreum joris Argenti vivi in illo effet quantitas , non adha
dimittentibus propter convenientiam cum eis : ut reret illi in naturâ fua fumptum de facili. Ideòque
eft Tutia & Marchafita , quia fumi funt : quorum non adhæret Marti, nifi fubtiliffimo ingenio, neque
major pars Argenti vivi eft quantitas, quàm Sul Veneri propter paucitatem Argenti vivi in illis, in
phuris : & hujus experientiam vides , quoniam fi commixtione fua. Ex hoc ergò patet , quòd difficil
forti & fubitâ fufione hæc conjunxeris cum limè Marti adhæret, Veneri verò faciliùs, propter
corporibus , fpiritus fecum adducent corpora in
fuga fua levatione. Ideoque cum eis elevare pote
ris , aut per Argenti vivi commixtionem , quam
narravimus. Argentum enim vivum tenet , quod
fuæ naturæ eft, alterum verò refpicit.
CAPVT VIII.
De lovis Eßentia.
Ac igitur inveftigatione propofitâ , noftrum
HA propofitum fequentes innuimus , quòd fi Sul
phur fuerit in radice commixtionis fixione paucâ,
participans album , albedine non purâ, non fupe
rans, fed fuperatum cum Argento vivo fecundùm
partem fixo albo non purè commixto , fequetur
ex eoStannum.Et horum probationem per præpa
rationem invenies:quoniam, fi Stannum calcinave
ris, fenties ex illo Sulphuris fætorem : quod fignum
eft Sulphurisnon fixi,& quia flammam non dat,non
putes illud fixum, quoniam non propter fixioné,fed
propter fuperantiam Argenti vivi in commixtione
falvantis à combuftione, flammam non dat. Proba
tur itaque duplex in Stanno fulphureitas , & du
plex Argenti vivi fubftantia , una quidem fulphu
reitas, quæ eft minùs fixa , quia cum calcinatur fæ
tet ut Sulphur. Per primam probatur mixtionis ex
perientia , altera per continuationem ipfius in cal
ce fua ad ignem quam habet , quia magis fixa non
fætet. Probatur verò duplex Argenti vivi fub
ſtantia in illo. Una , quarum eft fixa , quoniam
ante illius calcinationem non ftridet : poft verò tri
plicem ipfius calcinationem non ftridet, quod eft,
quia ejus Argenti vivi fugitivi fubftantia ftridorem
faciens evolavit. Quod verò Argenti vivi fubftan
tia fit in illo , probatur per lavationem Plumbi cum
Argento vivo, quoniam fi cum Argento vivo Plum
bum lavetur , & poft lavacrum ejus per illud fude-
ris , igne non fuperante fuæ fufionis ignem, rema
nebit cum eo Argenti vivi pars , quæ Plumbo ftri
dorem adducit , & illud in Stannum convertet. E
converfo permutationem Stanni in Plumbum il
lud confiderare potes. Nam per multiplicem calci
nationis reiterationem ad illud , & magis illi ignis
convenientis ad reductionis adminiftrationem, in
Plumbum convertitur. Maximè verò cùm per fub
tractionem fui fcorii cum magno calcinatur igne.Et
harum fubftantiarum diverfitatibus certificari po
teris per ingenia confervationis illarum,cum inftru
mentis propriis , & ignis modo eas dividentis , ad
quam nos pervenimus cum inftantiâ,&vidimus cum
certificatione noftrâ nos verum per illud æftimaffe.
Quid igitur fit , quod poft remotionem duorum
non fixorum , ex Jove fcilicet Sulphuris & Argenti
vivi remanfit, te certum reddere nos expedit , ut
completè cognofcas ipfius Iovis compofitionem.Eft
ergò illud lividum,ponderofum , ut Plumbum,ma
jori tamen albedine Plumbo participans eft, quàm
Plumbum puriffimum , & eft in ipfo æqualitas fpif
fitudinis duorum componentium , Argenti vivi
fcilicet & Sulphuris, non autem æqualitas quanti
tatis , quoniam in commixtione vincit Argentum
vivum , cujus fignum eft facilitas ingreffionis in il
majorem copiam Argenti vivi in eâ cujus fignum
eft fufio illius facilis , Martis verò difficillima. Fi
xio verò harum duarum fubftantiarum, ad firmam
approximat fixionem, non autem firma eft perpe
tua , & hujus eft probatio ipfius corporis calcina-,
tio : & poft calcinationem ad fortem ignem expo
fitio, nam per eum non fiet divifio:fed tota afcen
det fubftantia,purificata tamen magis. Videmus igi
tur fubftantiam Sulphuris , in Stanno adhærentem
faciliùs feparari, quàm in Plumbo, & hujus experi
mentum vides per facilem Iovis indurationem, cal
cinationem, & meliorationem fui fulgoris. Ideò
que confideramus hæc corrumpentia in radice fua
non fuiffe, fed ei poft advenerunt. Et quia in pri
mâ mixtione non fuerunt illi multum conjuncta ,
ideò , facilè poffunt feparari. Ideò alterationes
in eo funt velocis operis , mundificatio videlicet 2
& ipfius induratio , & illius fixio , & harum caufas
per ea, quæ jam à nobis tradita , manifeftè confi
derare potes . Et quia poft has operationes calci
nationem fcilicet & reductionem confideravimus
in fumo fuo elevato per magnam ignis expreffio
nem , & vidimus illum ad citrinitatem pertinere ,
cum hoc fit de proprietate Sulphuris calcinati , æ
ftimavimus æftimatione verâ , in quâ fumus certi
ficati , ipfum Sulphuris fixi naturam multum fecum
continere. Qui ergò voluerit in hac noftrâ fcientiâ
videre veritatem, inveftigationem horum omnium
ftudeat cum fedulitate operis, donec principia ip
forum corporum , & proprietates fpirituum inve
niat, inventione certâ, non conjecturali , quam tra
didimus in hoc librofufficienter ad artis exigentiam.
CAPVT IX.
De Saturni Eßentia.
ReEftat
re,nos& dic quò
imusde
igitur d non diverfificatur à po
Saturno Io
ve per calcinationis reiterationem ad illius natu
ram reductio , nifi quia immundiorem habet fub
ftantiam , à duabus fubftantiis commixtam groſſio
ribus , Sulphure fcilicet & Argento vivo , & quia
Sulphur in illo comburens , eft fuæ quàm Argenti
vivi fubftantiæ magis adhæfivum , & quod plus
habet de fubftantia Sulphuris fixi ad compofitio
nem fuam quàm Iupiter , & horum probationes
per experientias manifeftas adducemus, quod igi
tur ipfum fit majoris partis terreæ fætulenta quam
Iupiter , manifeftatur per vifum , & per lavacrum
ejus ab Argento vivo in natura, quia plus per lava
crum emanat fætulentiæ ab eo, quàm à Iove:& quia
primum gradum calcinationis fufcipit faciliùs quàm
Iupiter , quod eft fignum multæ terreitatis. Nam
corpora plus terreitatis , facilioris invenimus calci
nationis , & terreitatis paucæ difficilioris calci
nationis , quia eft pauca terreitatis , ideò pauca
pulverifationis , & hujus eft probatio difficillima ,
Solis calcinatio completa. Et quia non rectificatur
ejus fæditas per calcinationis reiterationem ficut in
Iove, quod eft fignum majoris fæditatis , in princi
piis ejus ex natura fua quàm 'Iovis. Quod verò
Sulphuris quantitas combuftibilis magis fit Argent
Vivi
‫ܟ ܐ‬
 Lib. II. Sect. II.
ivi fubftantiæ adhæfivæ in eo quàm in love, figni
i catur veroper hoc quod non feparatur de eo in
fumum quantitas notanda , quin fit citrini coloris
multæ citrinitatis, cujus fignum fimiliter eft , quòd
in fundo inftrumenti ex eo remanfit , quod necefla
rio uniustrium horum e fe fignum relinquitur , aut
nullius quantitatis Sulphuris combuftibilis in eo , aut
pauciffimæ , aut multum conjunctæ in principiorum
propinquitate ad radicem mixtionis . Sed certifica
ti fumus per illius odorem , ipfum alicujus effequan
titat s , & non pauca , immò multæ , quia non mo
vetur ab eofulphureitas in brevi tempore. Ideò con
fideramus confideratione quâ certi fumus , Sulphur
comburens illius cum Sulphure non comburente
ad naturam Sulphuris fixi approximare , in Argenti
Vivi fubftantia uniformiter effe commixtum. Ideo
que com fcandit fumus ejus , neceffario cum Sul
phure non comburente fcandit , de cujus proprie
tate eft citrinitatem creare. Quod vero major quan
titas Sulphuris non adurentis fit in ipfo , quam in
Jove , à nobis adductum eft cum veritate , per hoc
videmus totum colorem ipfius in citrinum mutari.
Jovis verò in album , in calcinationibus fuis. Et ideò
in hoc nobis aperta elt via caufæ inveftigationis hu
us operis , per quod in calcinatione mutatur Jupi
ter faciliùs in durum , quàm Saturnus. Non autem
in tarditatem liquefactionis velociùs quàm Satur
nus , & illud ideò , quoniam caufa duritiei veræ ,
eft Sulphur fixum & Argentum vivum fixum. Caufa
verò liquefactionis eft duplex, Argentum vivum
fcilicet & Sulphur combuftibile , quorum alterum ,
quoad fufionis perfectionem fufficit, in
gradu ejus cum ignitione fcilicet Argenti vivi.Quia
igitur in Jove elt multa Argenti vivi quantitas , non
vere fixi , remanet in illo multa liquefactionis ve
locitas , & non removetur ab illo faciliter. Caufa ve
rò mollificationis eit duplex. Argentum fcilicet vi
vum & Sulphur combattibile. Quia igitur remove
tur Sulphureitas comburens ex Jove faciliùs , quàm
ex Saturno , ideò ex eo altera caufarum mollitici
remota , neceffe eft illud indurari velociter.
Saturnus verò quia utriufque mollitiei caufas for
titer habet conjunctas , non facilè induratur.
Elt tamen diverfitas in mollitie per Argentumvi
yum & per Sulphur, quoniam mollities per Sulphur
eft ceffiva mollities verò per Argentum vivum
extenſiva. Et hoc neceffario probatur per hoc,quod
videmus corpora multi Argenti vivi , multæ exten
fionis effe , corpora verò pauci, pauca. Et ideò lu
piter faciliùs & fubtiliùs extenditur quàm Saturnus :
Saturnus faciliùs quàm Venus : Venus quàm Mars:
Luna fubtilius quàm Iupiter : Sol verò quàm Luna
fubtiliùs. Patet igitur , quòd cùm caufa induratio
nis fit Argentum vivum fixum, aut Sulphur fixum,
caufa mollitiei erit oppofita. Caufa verò fufionis
eft duplex , fcilicet Sulphur non fixum & Argen
tum vivum cujuscunque generis. Sed Sulphur non
fixum , neceffariò eft caufa fufionis fine ignitione,
& manifeftè vides huius rei experientiam per pro
jećtionem Arfenici luper corpora difficilisfufionis,
facit enim ea facilis fufionis & fine ignitione. Cau
fa veròfufionis facilis eft, & fimiliter Argentum vi
vum. Cauſa verò fufionis cum ignitione, eft Argen
tum vivum fixum. Caufa igitur impedimenti fufio
nis cujuscunque eft Sulphur fixum , per hoc itaque
maximum potes elicere fecretum , quoniam cùm
plurima Argentivivi quantitatis, corpora maxima
perfectionis fint inventa , & plurimæ igitur quan
titatis Argenti vivi , corpora à perfectione dimi
nuta: magis ad perfectionem approximare necef
Tom. I.
Subfect. IV.
545
fe eft, itaque & multæ fulphureitatis , corpora plu
rimæ corruptionis efe contingit. Quamobrem igi
tur ex jam dictis patet , lovem maximè perfecto
approximare, cum perfe&
tionis plus participet, Sa
turnum verò minus, minùs verò & adhuc Venerem,
minimè verò Martem, quòd ex perfectivo depen
det. Aliter autem ex medicina compiente, & defe
&
tum fupplente , imperfectum attenuante , & ad
profundum corporum fpiffitudinem , & fub fplen
dentis fulgoris fubitantia eorundem palliante , fuf
cedinem fe habere contingit. Ex hoc enim maximè
perfectibilis Venus exiftit : minùs verò Mars : &
adhuc minùs lupiter : minimè verò Saturnus : Ex
his igitur repertum laboris inveftigatione veridicâ,
quod ex corporum diverfitate , diverfas inveniri
cum præparatione medicinas neceffe exiftit . Aliâ
enim eget medicina durum ignibile : aliâ verò mol◄
le, & non ignibile corpus. Hoc quidem mollifican
te, & ad profundum attenuante, & in fuæ æqualita
te fubftantiæ . Illud verò indurante & inſpiſante
occultum ejus. Ex his igitur nos expedit ad me
dicinas tranfire , cum manifeftis experientiis diver
farum ponentibus nobis medicinarum caufas inven
tionis, & quod diminutum relinquant , & quod ad
complementum deducant.
CAPVT X.
De duplici medicina cujuslibet corporis imperfecti
& Argenti vivi, fcilicet alba &rubea.
obamus igitur fpiritus corporibus magis alſīmiz
& amicabilius quain alia in natura, & natura natu
ram attrahit , & fimile fuo applaudit fimili. Per hoc
ergo adductum eft nobis, inventione primâ hos ef
fe corporum alterationis medicinam veram. Ideo
que omni quo potuimus ingeniorum genere , nos
ipfos exercuimus, ut, per illos imperfectorum unum
quodque corporunumutatione firmâ , in perfectum
Lunare & Solare , transformaremus corpus. Qua
propter ex eifdem medicinam diverfam , ex diverfa
alterandorum intentione , creari neceffe accidit.
Cùm fit igitur duplicis generis alterabile , Argen
tum vivum fcilicet perfectè coagulabile , & à per
fectione diminuti corpora, & hæc fiquidem multi
plicia. Alia quidem dura ignibilia , alia vero mol
lia
lia , non ignibilia tamen. Dura quidem & ignibi
lia , ut Mars & Venus. Mollia vero ut Iupiter &
Saturnus , neceffe eft & medicinam perfectivam
fimiliter multiplicem effe. Alia enim eget Ara
gentum vivum medicinâ perficiente , alia vero
corpora transformanda. Ac etiam aliâ egent dura
ignibilia , ut Venus & Mars , alia verò mollia non
ignibilia ut Saturnus & Iupiter ; & hæc utraque
utriufque generis , cum à fe invicem differant in
naturafimiliter & diverfa egere medicinâ, neceffario
accidit. Vnius etenim generis Mars & Venus , du
ritiei fcilicet, in fpeciali verò quâdam proprietate
differunt. Eft enim hæc fufibilis , ille verò nonfu
fibilis. Ideòque aliâ quidem Mars , aliâ verò Ve
nus medicinâ perficitur, & hic quidem ex toto im
mundus, illa verò non , & hic quidem quâdam al
bedine fufcâ , illa verò rubedine & viriditate par
ticipat , quæ in medicina diverfitatis neceffitatem
ponunt fimiliter. Alterius enim generis mollitiei
corpora , fcilicet Jupiter & Sataraus. Cum hæc fi
militer differant, diversa medicina , & fimiliter
egere neceffe eft. Eft enim hic Iupiter quidem mun
dus, ille verò Saturnus non, at verò & hæc quidem
Zz 3, muta
 eca
ioth
Bibl Che
546
mutabilia omnia quatuor, nunc Lunaria, nunc verò
Solaria efficiuntur perfectionis corpora. Ideoque
neceffe eft, uniufcujufque duplicem medicinamfo
re, unam quidem citrinam , & in citrinum mutan
tem Solare corpus. Alteram verò albam, in album
Lunare corpus mutantem fimiliter. Cùm igitur qua
tuor imperfectorum corporum, unicuique duplex
medicina adveniat. Solaris videlicet & Lunaris.
Erunt igitur in fumma octo medicinæ corpora per
ficientes in forma bonorum. Perficitur & fimiliter
Argentum vivum in Solare & Lunare , ideòque &
medicinæ alterantis illud , duplicem differentiam
effe contingit.Decem igitur erunt omnes medicinæ,
quas invenimus, cum totalitate fua, ad cujuslibet im
perfecti alterationem completam verum utique
cum temporis diuturnitate, laboris inftantia, & ma
gne indagationis induftria, fed excufari volumus ab
inventionis labore , harum decem medicinarum ,
per unius beneficium medicinæ. Invenimus enim ,
inquifitione longa , nec non & laboriosâ maximè,
& cum experientia certa , medicinam unam , quâ
quidem durum mollefcit , & molle induratur cor
pus, & fugitivumfigitur, & illuftratur fædum fplen
dore inenarrabili , in eo qui fupra naturam confi
ftit. Ideoque omnium harum medicinarum expedit
fingulum fermonem adducere , cum caufis fuis , &
r anifeftis probationum experientiis. Primùm qui
dem medicinarum decem feriem, & deinde hinc
principium corporum omnium, deinde Argentivi
vi , dehinc verò ultimo ad perfectionis Magifterii
medicinam transeundum . Cùm tamen præparatio
ne indigeant imperfectâ. Ideò, ne propter artis in
fufficientiam traditionis , mordeamur ab invidis ,
inprimis afferamus narrationem de imperfectorum
fræparationibus : eorum inventionum caufæ necef
ftatem ponentes , quibus fiquidem noftro artificio
efficiantur congrua, perfectionis albedinis & rube
dinis, inunoquoque gradu medicinam,fufcipere, &
ab eadem perfici, dehinc verò addendum medicina
rum omnium fufficientem narrationem & cógruam .
CAPVT XI.
De adminiftratione & mundificatione corpo
rum , diverfificando fecundum diver
fitatem effentiarumfuarum.
Xjam igitur à nobis narratis fermonibus appa
ret ,
quid fuperfluum , quidvè diminutum ex
operibus natura relinquat , in unoquoquè eorum,
que imperfecta funt corpora, fecundùm fufficien
tem partem ; fecundùm verò complementum , quæ
in fuperioribus omifimus , hic complebimus fuffi
cienti fermone totaliter. Primùm igitur , cùm du
plicis fore generis imperfectionis corpora contin
gat, mutabilia,mollia fcilicet nec non, & non ignibi
lia utSaturnus & Jupiter,& dura non fufibilia, aut cu
ignitione fufibilia, ut Mars &Venus:hæc quidé non
fufibilis,ille verò cum ignitione:neceffariò nobis'na
tura informando edocuit, ex illorú diverfitate effen
tiarum,in radice naturæ diverfas præparationes, fe
cundùm exigentiam illius adminiftrare.Sunt itaque
unius generis transformanda imperfectionis corpo
ra duo neceffaria , Plumbum fcilicet quod Melan
dicitur , id eft nigrum , & per artem Saturnus, &
Plumbum ftridens , quod album dicitur , & in hac
fcientia Jupiter , quæ à fe invicem funt diverfa in
fui occulti profunda , ex radice fuæ naturæ innata
& manifefta, quoniam Saturnus fufcus, lividus,pon
derofus & niger , fine ftridore totaliter mutus , Ju
PAR
a
mic Curi
ofa
piter albus , livens parum , multùm verò ftridens,
& modico fono tinnitum adducens. Differentiam
verò in profundo illorum , cum manifeftis expe
rientiis tibi monftravimus, ex illarum experientia
rum caufis neceffariis. Ex quibus , fecundùm na
gis præparationis ordinem , colligere bonæ mentis
artificem contingit. Primum igitur , fecundùm or
dinem corporum , præparationem narremus. Po
ftea verò & ipfius Argenti vivi coagulabilis. Sed
& primò unius generis mollitiei fcilicet , poſt hoc
verò & alterius. Primi quoq;generis corporum po
natur , Saturni fcilicet præparatio , & Jovis. Poft
verò aliorum , fecundùm fuum ordinem determi
natum , quia , in præparatione Corporum , nihil
fuperfluum, ex profundo ipfius , removendum, ſe l
ex manifefto potiùs.
3
CAPVT XII.
De preparatione Saturni & Iovis in communi.
Aturni effentiæ præparatio multiplex adhibes
tur , a Jovis per
perfe&tionis approximationis , aut elongationis ab
eo gradum. Cùm fit igitur aliud ex corrumpenti
bus fuo profundo , adveniens ex fuæ naturæ radi
ce innatâ fulphureitate , fcilicet terreitas atq;Ar
genti vivi impuritas, terræ illorum creationis prin
cipiis, effentiali natura commixta. Aliud verò fu
perveniens , poft primam illorum mixtionem,cor
ruptionem adducit : & funt tres primi generis ful
phureitas fcilicet comburens , & illius impuritas,&
Argenti vivi fubftantia fœda , quæ omnia ſunt Sa◄
turni & lovis perfectionis fubftantiam corrumpen
tia. Sed horum quidem alterum impoffibile eft re
moveri per medicinam primi ordinis , alicujus in
duftriæ.Alterum verò, parvo adminiculo remove
ri contingit. Hoc quidem removendum effe impof
fibile advenit , propter hoc quòd in principiis na
turæ propriæ hujus generis corporum , in veram
effentiam commixta fuerunt , & vera effentia facta
funt. Ideoque cùm non fit poffibile , veram rei cu
jufcunque in naturâ removere effentiam , re per
manente, non fuit ab eis poffibile , hæc corrum
pentia delere. Quamobrem igitur putaverunt qui
dam Philofophorum , per hoc ad artem non pofe
perveniri. Sed & nos quidem, noftro tempore hanc
inquirentes fcientiam , pervenimus ad hoc , idem
quod & fimiliter nullo ingeniorum præparationis
modo,potuimus corpora illuftrare,cum cóplemen
to fui fulgoris lucidi , quin contingeret illa extoto
infici & denigrarì penitùs. Propter hoc igitur , &
nos fimiliter in ftuporem adduci , multi temporis
fpatio, fub defperationis umbraculo , delituimus.
Redeuntes igitur in nos ipfos, nofmet torquentes
immenfæ cogitationum meditationis affli& tionibus,
refpeximus à perfectione corpora diminuta in pro
fundo fuæ naturæ fæda exiftere, & nihil in eis ful
gidum inveniri, cùm in eis,fecundùm naturam non
fit. Non enim invenitur in re , quod in illa non eft.
Cùm igitur nihil perfecti in illis inveniatur, necef
fariò & in eifdem nihil fuperfluum inveniri relin
quitur, in diverfarum fubftantiarum feparatione in
illis , in profundo fuæ naturæ. Ideoquè per hoc in
venimus aliquid diminutum in illis fuiffe , quod
compleri neceffariò accidit , per medicinam fibil
convenientem , & diminutum complentem. Eft
igitur diminutum in illis , fcilicet paucitas Argen
ti vivi, & non recta infpiffatio ejufdem. Igitur com
plementum eft in illis Argenti vivi multiplicatio &
infpiffa
 Lib. II. Sect. II .
inſpiſſatio bona ; & fixio permanens. Hoc autem
per medicinam ex illo creatam perficitur. Hæc
enim , cum ex Argento vivo fit in efle deducta ,
per illius beneficium luciditatis, fplendoris illorum
fufcedinem palliando celat & tegit , & in fplendo
rem adducit , & in fulgorem convertit. Cùm enim
Argentum vivum in medicina præparatum , per
noſtrum artificium fit mundatum, & in ſubſtantiam
puriffimam & fulgidiffimam redactum, projectum
fuper diminut corpora à perfectione illuftrabit, &
fua fixione perficiet . Hanc verò medicinam in fuâ
narrabimus oratione. Relinquitur itaque ex præja
centibus , ceceffariò duplicem fore perfectionis in
ventionem neceffariam. Aut unam quidem per
medicinam, quæ de commixto fubftantiam fædam
feparat. Aut alteram per medicinam , quæ illam
fui fulgoris fplendore palliando tegat , & illuftran
do decoret. Cùm nihil ergò fuperfluum, fed potiùs
diminutum , in profundo corporum reperiri con
tingat. Igitur , fi quod fuperfluum removeri ex
pedit, neceffe eft illud ex manifefto fuæ naturæ fu
perveniens , & tolli & moveri , cum divertis præ
parationibus , quas in hac oratione nos expedit
enarrare. Primum quidem in eadem oratione
lovis & Saturni. Ultimò verò & aliorum fecundùm
ordinem .
CAPVT XIII
De Præparatione Saturn inſpecie.
PRæparantur igitur Saturnus & Iupiter , præpa
rationibus multiplicibus , fecundùm majoris
perfe&tionisapproximationis neceffitatem, commu
ni fcilicet & fpecialis præparationis modo. Com
munis quidem eft per gradus approximationis ad
perfectionem multiplices. Eft enim unus gradus
approximationis , fcilicet Sulphur & fubftantia
munda , alter verò durities, cum fuæ fufionis igni
tione . Tertius verò fixio per remotionem fugiti
væfubftantiæ. Mundificantur igitur , & fulgida fi
unttripliciter:autper res mundificantes, aut per cal
cinationis modum & reductionis,aut per folutioné.
Per res igitur deputantes mundantur dupliciter, aut
in calcem redacta , aut in natura corporum. In cal
cem vero redacta , purificantur in hunc modum,
aut perSales & Alumina, aut per vitrum. Et eft , ut
cum corpus , fcilicet Iupiter & Saturnus calcinatum
extiterit , tunc infundatur fuper eorum calcem , A
luminum aut Salium aqua , aut commiſceatur in ea
vitrum tritum , & reducatur in corpus. Hoc igitur
toties fuper hæc corpora alternatâ vice reiteretur,
quoufque munda completè fe oftendant. Nam cùm
Sales & Alumina & Vitrum fundantur fufione aliâ
quàm corpora , ideò ab illis feparantur , & fecum
terream ſubſtantiam ducunt, relicto folo corpore
purificato. In naturâ vero corporum , fimiliter per
eundem depurantur modum, & eft ut limentur fub
tiliffimè hæc duo corpora. Poft hoc verò cum eif
´dem adminiftrentur aluminibus , falibus , & vitro
videlicet , & pofteà in corpus reducantur. Et fic
alternatâ vice reiteretur , quoufq;mundiora appa
reant. Mundificantur,& per Argenti vivi lavacrum,
modum cujus attulimus : Mundificantur verò fimi
liter , & hæc utriufquè generis corpora , per reite
rationis vicem calcinationis ad illa , & redu&tionis
fimiliter cum fufficientia fui ignis , quoufque mun
diora appareant. Per hanc enim mundantur, à per
fectione hæc diminuta corpora, duplici corrumpen
illâ verò fætulentâ terre . Et illud ideò , quoniam
Tom. I.
Subfect. IV . 547
ignis omnem fugitivam fubftantiam elevat , &
confumit. Et idem ignis , fimiliter in reductionis
modo,omnem fubftantiam terræ dividit cú propor
tione fuâ. Et hanc proportionem in alio noftro vo
lumine, quod de perfectionis inveftigatione intitu
latur,confcripfimus, quod fecundùm ordinem hunc
præcedit librum.In illo enim,quæcunq;inveſtigavi
mus fecundùm noftræ mentis rationé fcripfimus.Hic
verò quæ vidimus,& tetigimus completè, fecundùm
fcientiæ ordinem , terminavimus. Mundificantur
& hæc utique per folutionem fuæ fubftantiæ , cujus
modum jam diximus. Et per reductionem fimiliter
ejus, quod ex eis diffolutum extiterit. Invenitur
enim illud mundius, & perfectius quàm alio quo
quam præparationis genere , hoc eodem præpa
rationis modo.Et huic modo non comparatur mo
dus , nifi qui per fublimationem perficitur, & ideò
huic æquipollet. Eft & fimiliter præparatio in illis,
induratio fue mollis fubftantiæ, cum ignitione fuæ
fufionis, & eft, ut ingeniemur , in illi permifcere
Argenti vivifubftantiam fixam in profundo illo
rum , aut Sulphuris fixi , aut fui comparis " aut
ex rebus duris , & non fufilibus , ficut. Talcum
Marchafita & Tutia. Hæc etenim cum illis uni
untur & admifcentur , & illa indurant quoufque
non fundantur, antequam igniantur. Et per medi
cinam perficientem hoc idem completur fimiliter ,
cujus narrationem ponemus. Et eft fimiliter præpa
rationis modus , fcilicet per remotionem fuæ fugi
tivæ fubftantiæ : & hic quidem perficitur per con
fervationem , poft primum calcinationis gradum il
lorum , in igne illi proportionali. Et quia ordo in
modum præparationis contingit neceflariò : ideò
ponamus ordinem completum ex illis : Primò igitur
mundetur ex eis omnis fubftantia fugitiva , & adu
ftiva corrumpens. Dehinc verò fuperfluitas dele
atur : poft folvatur & reducatur, aut per lavacrum
Argenti vivi lavetur completè , & hic ordo utilis &
neceffarius eft.
CAPUT XIV.
;
De Preparatione fovis in ſpecie.
Pecialis tamen horum corporum præparatio }
primum quidem Jovis , eft multiplex . Una qui
dem per cerationem , & per hanc induratur ejus
fubftantia magis , quod Saturno non evenit , & per
Alumina fimiliter , hæc enim propriè Iovem indu
rant. Altera verò per confervationem ejus in igne
fuæ calcinationis . Per hanc enimftridorem amittit ,
& corporum fimiliter fractionem , quod Saturno fi
militer non contingit ,quia ftridorem non habet, nec
corpora frangit , & per calcinationis reiterationes
fimiliter , ab acuitate falis ftridorem amittit . Satur
ni verò fecundario eft preparatio , fpecialis fcilicet
per calcinationem à falis acuitate : per hanc enim
induratur , & per Talcum fpecialiter dealbatur &
induratur; & per Marchafitam & Tutiam . Modos ve
rò omnis præparationis determinavimus comple
tiùs in libro , qui de perfectionis inventione inti
tulatur , quoniam in hoc abbreviavimus fummas
*
illorum.
CAPVT XV .
De Preparatione Veneris .
Mitantes igitur præmifforumordinem , durorum
dem Veneris : deinde verò Martis. Eft igitur Vene
Z z 4 ris mul
 1

ca
t he ca e
8 l io mi of
54 Bi
b e ri
Ch Cu

ris multiplex præparationis modus, Alius per ele ingeniofa mollificatione , atque mollium indura
vationem : alius fine elevatione perficitur. Per ele tione per calcinationis modum , ideò illum non o
vationem verò eft modus, ut accipiatur Tutia, cum mittamus : fed mollium quidem priùs , durorum
qua Venus magis convenit, & fecum per ingenia uni verò poft. Et eft fcilicet , ut folvatur Argentum vi
atur , deinde verò in fuo fublimationis vale ponatur vum præcipitatum , & folvatur corpus calcinatum ,
ad fublimandum , & per excellentiffimum gradum de cujus intentione fit indurari , & hæ ambæ folu
ignis, ejus elevetur pars fubtilior , quæ fulgidisfimi tiones mifceantur , & ex his alternatâ vice calcina
fplendoris inventa eft. Vel cum Sulphure mifceatur tum corpus mifceatur , terendo , imbibendo , cal
perminima , & poftea elevetur per modum fuæ ele cinando , & reducendo , quoufque durum fiat 2
vationis jam dictum: fine fublimatione verò præpa cum ignitione fufibile , non folùm cam Mercurio ,
ratur, aut per res mundificationem facientes, aut in fed hoc idem & cum Talco & Tutia , & Marchafita ,
calcefua, aut in corpus , velut Tutiam, ales, & Au calcinatis , folutis , & imbibitis , perfici complete
mina, aut per Argenti vivi lavacrum,cujus modum contingit , & quanto quidem hæc mundiora , tanto
attulimus. Aut per calcinationes & reductiones • & perfectiùs mutant. Mollificantur & fimiliter du
ut in aliis narratum eft. Aut per folutiones & re ra corpora ingenio confimili. Et eft , ut cum Arfe
ductiones ejus , quod folutum eft , ad naturam cor nico toties conjungantur & fublimentur , & poft
poris. Aut per Argentum vivum mundificatur , fi Arfenici fublimationem affentur , cum proportio
cut corpora reliqua à perfectione diminuta. ne fui ignis , cujus modum narravimus in libro for
nacum , & ultimo reducantur cum expreffione fui
CAPVT XVI. ignis , in ordine fuo dicti , quoufque in fufione mol
lefcant , fecundùm exigentiam duritiei corporis.
De Preparatione Martis. Et hæ quidem alterationes omnes funt primi ordi
nis , fine quibus non perficitur Magifterium .
Artis verò præparatio eft fimiliter multiplex:
M quædam enim per fublimationem , quædam CAPVT XVIII.
verò fine fublimatione completur. Quæ verò per
fublimationem fit , cum At fenico fit , cujus modus De Mercurii Lavacro.
hic eft. Ingeniemur , quàm profundiùs poffumus ,
eidem Arfenicum non fixum unire , ut cum fufio
ne
te fecum liquescat. Poft verò fublimetur in vale dationemcomplerè narrare . Dicimus igitur , quo
propriæ fublimationis , & hæc præparatio melior & niam Argentum vivum mundatur dupliciter , aut
perfectior inter cæteras reperitur.Eft & alia præpa per fublimationem , cujus attulimus modum , aut
ratio ipfius Martis , per Arſenicum fublimatum ab per lavacrum , cujus modus hic eft. Fundatur Ar
eo multoties, quoufque fecum maneat quantitas a gentum vivum in patella vitrea vel lapidea , & fu
liqua ipfius Arfenici. Hoc enim , fi reductum fuerit , per ipfum aceti quantitas afpergatur , quæ fufficiat
emanabit album , fufibile , mundum , præparatum. adillu ! cooperiendum.Deinde uper lentum gnem
Eft & fimiliter tertius modus præparationis ejus ponatur , & calefieri permittatur , in tantum " ut
dem, per fufionem illius , cum Plumbo & Tutia , digitis fe tractari permittat. Deinde digitis agitetur,
ab his enim fluit mundum & album. quoufque in partes minutiffimas , in pulveris fimi
litudinem , dividatur , & tam diu agitetur , quouf
CAPVT XVII.
què acetum totum , quod in illo infufum eft , fit con
fumptum. Deinde verò , quod in eo terreitatis in
De mollificatione durorum corporum & de indu- ventum eft , lavetur cum aceto , & abjiciatur , &
ratione mollium. toties fuper illud opus reiteretur , quoufque terrei
tas illius in cælefinum mutetur colorem perfectis
> . Ab his
corporum
minaturos promiferimus de duorum corporum igitur ad medicinas eft tranfeundum.

Sus 20

LIBRI QUARTI.

SVMMA GEBRI PHILOSOPHI, PERSPICACISSIMI,

De

MEDICINIS SERMONE VNIVERSALI ET DE QVINQVE

DIFFERENTIIS PERFECTIONIS EARVM , PROOEMIV M.

Fferamus igitur imprimis , fermonem univerfalem in medicinis , cum caufis fuis & experientiis
manifeftis . Innuimus igitur , quod , nifi quidem omne fuperfluum , five per medicinam , five per
preparationis modum , auferatur ab imperfectis , non perficietur , fcilicet ut ab illis tollatur om
nis fuperfluafulphureitas , omnisq; terreitas immunda , itafcilicet , quod de commixto feparetur infufione ,
post projectionem medicina , alterantis illa . Et cùm hoc quidem inveneris , jam ex perfectionis differentiis
unam habes. Similiter itaq; & nifimedicina illustret , & alteret in colorem album, aut in citrinum,fecun
dum intentionem quam queris , quefulgoris fplendorem amœnitaris luciditatem adducat , non perficiuntur
x corpora à perfectione diminuta in complemento totaliter. Amplius autem , & nififufionem Lunarem aut So
larem determinatum adducat , non eft in complemento alterabile , quoniam in judiciis non quiefcit , ſed
de commixtofeparatur omnino , & recedit. Hoc autem latius determinatum à nobis demonftratur , in capi
tulo de Cineritio. Amplius autem , & nifi perpetuetur medicina cum impreffionis alterationefirmâ , non va
Let
 1
Lib. II. Sect. II.
let ipfius immutatio : quia non permanet , fed evanefcit impreſſio. Amplius etiam , & niſi pondera perfe
Etionis ad ducantur , non mutar fuo complemento natura firmo & vero , cui nonfit fraus per credulitatis er
rorem. Eft enim pondus natura unum ex perfectionis fignis. Patet igitur , quòd cùm perfectionis differentia
quing; fint , neceße est & medicinam noftri Magifterii has quinq; adducere in perfectione differentias. Per
boc igitur patet , ex quibus medicina noftra elicitur. Nam per ea elicitur qua maximè corporibus adjungun
tur, & amicabiliter eisdem in profundo adherent alterantia. Ideoq cùmin rebus cateris exquirentes , non
invenerimus inventione nostrârem aliam , magis quàm Argentum vivum corporum naturis amicari in na
turajua , unde eis mifcetur , & poleafigitur cum igne lento , per hoc , opus noftrum in illo impendentes , re
perimus ipfum effe veram alterationum medicinam in complemento , cum alteratione vera , & non modicè
peculiofa.
CAPUT. I.
De Preparationefubftantiæ Argenti vivi inpro
jectione medicina.
.
REftat igitur nos fubftian, an differentias deter
minatè , deſcribere. Et cùm non invenerimus ip
fum , fine alterationis naturæ illius adminiftratione
mutare, invenimus & fimiliter ipfumpræparari de
bere neceffariò , cùm non permifceatur in profun
do , abfque illius præparationis modo. Et eft fcili
cet , ut talis fiat illius fubftantia , quòd permifcea
tur in profundo , ufque ad occultum corporis alte
rabilis , fine feparatione in æternum . Hoc autem
non fit , nifi fubtilietur valde , cum præparatione
- determinata & certa , in capitulo fublimationis . Et
non remanet ejus impreffio fimiliter , nifi figatur ,
nec illuftrat , nifi fulgidiffima ex illo eliciatur fub
ftantia , cum ſui modi ingenio , & modo fuæ ope
rationis per ignem congruum. Et non præftat fufi
onem perfectam , nifi in illius fufione adhibeatur
cautela , cùm habeat dura remollire , & mollia in
durare. Eft tamentalis , ut , cum fufficientia fervet
fuæhumiditatis proportionate modum , fecundùm
exigentiam ejus, quæ quæritur fufionis . Per hoc ergo
patet , quòd ipfius talis adminiftretur præparatio, qua
fulgidiffima & mundiffima fubftantia ex illo creetur,
deinde figatur , & cautela eidem exhibeatur , ut fci
licet exercitetur artifex in adminiftratione ignis , in
modo fuæ fufionis , quòd poffit ex illo delere humi
ditatis fubftantiam in tantum, quod fufficiat ad fufio
nem perfe&am complendam . Et eft fcilicet , ut , fi
quæris per hanc corpora fufionis mollificare , in
principio fue creationis lentus adhibeatur ignis,
Ignis enim lentus , humiditatis eft confervativus , &
fufionis perfectivus. Si vero mollia indurare quæ
ris , ipfius componatur ignis , fcilicet vehemens >
talis enim eft humiditatis confumptivus , & fufio
nis turbativus. Et has quidem regulas omnes in om
ni medicina , bonæ mentis artificem , neceffariò
confiderare expedit , & multas alias. Similiter ,> in
ponderis mutatione confiderationes adducere ne
ceffarium eft , cum caufis fuis & ordine congruo.
Eft igitur caufa ponderis magni , fubtilitas fubftan
tiæ corporum , & uniformitas in effentia . Per hoc
enim illorum poffunt denfari partes , cum nihil in
tercidat , & partium denfatio , ponderis eft addu
&io , & illius perfectio . Patet igitur , quòd tam cor
porum adminiftrationis præparatione , quàm ipfi
us perficientis medicinæ modo , per operis artifi
cia, fubtilitatem perquirere necefle contingit.Quo
niam , quanto majoris ponderis funt corpora tranf
mutata , tanto & majoris funt perfectionis , inven
tâ inveftigatione per artem. Completur igitur fer
mo utilis de medicinis. Sed omnium medicinarum
differentias nunc narremus .
;
Subfect. IV.
549
CAPVT II.
De triplice ordine Medicinarum.
Nnuimus quidem Medicinarum triplicem diffe
rentiam neceffariò accidere. Alia enim eft pri
mi ordinis , alia fecundi , alia tertii. Dico autem pri
mi ordini
neral medic
ium squæ inam
fuper dimin uta àm præparationen mi
, omne
ra projecta alterationem imprimit , quæ non addu
cit complementum fufficiens , quin contingat alte
ratum mutari & corrumpi , cum evaporatione im
preffionis medicine illius totali : ficut eft omnis fu
blimatio dealbativa Veneris aut Martis , quæ fixi¬
onem non ſuſcipit. Et ejusmodi eft omne addita
mentum coloris Solis & Lunæ , aut Veneris commix
torum , fuper furnum cementi pofitum , ut Zimar
& fimilium. Hic enim mutat in mutatione non ftan
te , fed potiùs diminuente fe per exhalationem . Se
cundiverò ordinis medicinam dicimus omnem præ
parationem , quæ quando fuper diminuta à perfe
tione corpora projecta eft , alterat indifferentiam
&
aliquam complementi , relictis modis differentia
rum aliquibus corruptionis omninò , velut eft cal
cinatio corporum , quâ omne fugitivum deletur.
Et eft hujus generis medicina perpetuè Lunam ci
trinans , aut etiam perpetue Venerem dealbans ,
relictis aliis in eis corruptionis differentiis. Tertii
autem ordinis medicinam appello omnem præpara
tionem , quæ , quando corporibus advenit , omnem
corruptionem , cum projectione fuâ tollit , & cum
omnis complementi differentia perficit . Hæc au
tem eft unica fola , & ideò per illam excufamur à la
boribus inventionis decem medicinarum. Primi
igitur ordinis opus minus appellatur. Secundi me
dium. Tertii verò majus. Et hæc eft omnium medi
cinarum differentia fufficiens.
CAPVT III.
De Differentia omnium Medicinarum.
EX ordinis igitur determinati promiſſione fecu
ta. Cùm quidem alia fit medicina corporum
alia verò Argenti vivi , & corporum quidem , alia
primi ordinis , alia fecundi , alia verò tertii , & Ar
genti vivi fimiliter. Narremus igitur omnium me
dicinarum differentias primi ordinis , deinde fe
cundi , deinde verò tertii. Corporum quidem pri
mò. Pofteà in Argenti vivi medicina , cum fermo
ne completo , & ordine congruo , narrationem tra
damus. Dicimus igitur , quoniam primi ordinis me
dicina corporum , alia eft durorum , alia verò mol
lium. Durorum quoque alia Veneris , alia Martis ,
alia verò Luna. Veneris quidem & Martis , pura
eft illorum fubftantiæ dealbatio. Lunæ verò , rubi
ficatio , cum citrinitate fulgoris amani. Quoniam
Veneri & Marti rubificatio non advenit , cum pri
mi ordinis medicina , cum fulgoris apparitione ›
quoniam
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
550
quoniam ex toto immunda funt, non apta rubedi
nis fulgorem recipere, priusquàm eis adveniat præ
paratio fulgorem adducens. Narremus igitur in
primis Veneris medicinas omnes , pofteà verò Mar
tis , quæ cadunt in ordine primo.
CAPUT IV.
De Medicinis Veneris in primo ordine.
St igitur medicina Venerem dealbans , alia per
E Argentum vivum , alia per Arfenicum. Per Ar
gentum vivum quippè fic completur , medicina de
albans illam. Solvitur enim primò Argentum vivum
præcipitatum , & folvitur fimiliter Veneris calcina
tio , & hæ ambæ folutiones commifcentur in unum:
deinde verò coagulantur , & fuper ipfius Veneris
corpus projiciatur eorum medicina. Hæc enim
dealbat & mundat , non adducit tamen complemen
tum , quin contingat alteratum mutari & corrum
pi. Ampliùs autem & aliter folvitur præcipitatum
Argentum vivum , & folvitur Lithargirium , & hæ
amba folutiones conjunguntur in unum , & folvi
tur Veneris corporis calcinatio , de cujus intentio
ne fit dealbari , & conjungitur cum prædictis folu Ribi pergriserations
tionibus , & coagulantur , deinde verò fuper illius dùm effentiam primi ordinis. Sed quoniam fufio
corpus projiciuntur : dealbatur enim per hoc , ali nem non habet rectam , ideò expedit nos , cum me
ter autem fublimatur alternatâ vice ex illius corpo
re Argenti vivi quantitas , quoufque cum illo per
maneat Argenti vivi pars , cum ignitione completa,
dehinc verò, cum aceto diftillato , fæpius imbiben
do teratur , ut in profundo illius meliùs commifce
atur. Ab hinc verò affetur , & ultimò confimiliter ,
ab eo Argentum vivum fublimetur , & iterato imbi
batur & affetur. Et fic toties reiteretur opus fuper
illa , quoufque multa Argenti vivi quantitas in ea ,
cum ignitione completa quiefcat. Hæc enim primi
ordinis bona eft dealbatio . Aliter autem , fuper Ar
gentum vivum præcipitatum , toties fublimetur Ar
gentum vivum in natura propria , quoufque in illo
figatur , & fufionem præftet. Dehinc verò fuper Ve
neris fubftantiam projiciatur , dealbat enim pecu
liose. Aliter verò folvitur Luna & folvitur Lithar
girium , & conjunguntur folutiones ; Et ex his Ve
neris fubftantia dealbatur. Sed & meliùs quidem
dealbatur , fi in omnibus medicinis perpetuetur Ar
gentum vivum. Dealbatur verò & per Arfenicum
fublimatum , ut fi accipiatur calcinatio Veneris , &
fuper illam iteretur ejufdem fublimatio , quoufque
fecum mancat , & illam dealbet. Sed nifi ingenia
veris te ipfum , cum modis fublimationum , non
perfeverabit in ea Arfenicum cum alteratione ali
qua. Et eft , ut, poft primum fublimationis gradum,
fecundariò reiteres , quem narravimus in Marcha
fitæ fublimatione. Dealbatur verò & aliter ,ut fu
blimatum Arſenicum in Lunam projicias , dehinc
verò hoc totum fuper Venerem , dealbat enim pe
culiosè. Aut commifce prius Litargirium , aut Plum
bum uftum , folutum cum Luna , deinde verò fuper
hoc Arfenicum fuperjectum , & hoc totum fuper
Venerem proje &um dealbat , & eft primi ordinis
bona dealbatio. Aut folum fuper Lithargirium fo
lutum & redu&um , projiciatur Arfenicum fublima
tum , & hoc totum fuper Veneris fufionem, quoni
am dealbat cam cum claritatis afpectu. Aut com
mifceantur Luna & Venus , & fuper has projiciatur
omnis medicina dealbativa. Luna enim magis ami
ca eft Arſenici , quàmcorpus aliquod , & ideo fracti
onem ab eo tollit , fecundariò verò Saturnus , &
ideò cum illis commifcetur. Aliter autem Arfeni
cum fundimus fublimatum , quousq ; fiant frufta.
Deinde verò fruftum poft fruftum fuper Venerem
projicimus. Jubemus etenim in fruftis potiùs quàm
in pulvere projici , quoniam facilius inflammatur
pulvis quàmfruftum , & ideo faciliùs evanefcit quàm
fruftum , & confumitur priusquam fuper corpus ca
dat ignitum , tollitur autem & eadem rubedo ali
ter , cum Tutia videlicet , & dealbatur. Sed quia Tu
tiæ dealbatio non fufficit , ideò folum citrinat. Citri
natio autem quælibet albedini eft affinis. Et eft mo
dus hujus fcilicet , ut folvatur & calcinetur omne
genus Tutix , deinde Venus , & hæ ambæ conjun
gantur folutiones , & cum his citrinatur Veneris
fubftantia , & cum Tutia , fi exercueris , proficuumi
invenies. Dealbatur verò , & per fublimatam Mar
chafitam , quemadmodum cum fublimato Argento
vivo , & eft modus unus & idem.
CAPVT V.
De medicinis Martis in primo ordine.
Eftat
Martis
narrare ,ex
, quæ medicinis
funt fecun
dicina fundente , illum dealbare. Eft igitur omnis
medicina Veneris dealbativa , & Martis fimiliter
cum ejusdem ordinis præparatione , fed fufiva illi
us fpecialis eft Arfenicum cuiuscunque generis , &
fufiva illius fimiliter eft Plumbum & Lithargirium
folutum. Cum quocunque igitur iftorum dealba
tur & funditur. Expedit ut cum Argento vivo con
jungatur & lavetur , quousque omnis impuritas tol
latur ab illo , & fiat album & fufibile. Aut calefiat
cum ignitionis vehementia, & fuper iplum projici
atur Arfenicum , & cum fufum videris illud , pro
jice fuper ipfum Lunæ quantitatem , quoniam ,
quando fecum unitur , non feparatur ab co per le
ve artificium . Aut calcinetur , & lavetur omnis ex
ipfo folubilis aluminofitas , corruptionis infectio
nem adducens , per modum folutionis jam dicum.
Dehinc verò ab illo fublimetur Arfenicum munda
tum , per fublimationem aliquam , & reiteretur mul
toties , quousque fecum aliquid ex illo figatur. De
inde verò cum folutione Lithargirii alternatâ vice
imbibatur , commifcendo & agitando , & aflando
mutuâ vice , & ultimo reducendo cum igne , quem
docuimus in Jovis reductione à calce fua. Ex hac
enim exibit albus & mundus fufibilis , aut folum ,
cum Arfenico ab illo fublimato , in calce fua redu
catur , & exibit albus & mundus fufibilis. Sed eun
demartificem expedit adhibere cautelam , quemad
modum & in Veneris reiteratione fublimationis ab
ea , Arfenici figentis fe in illius profundo docuimus.
Dealbatur vero fimiliter per Marchafitam & Tuti
am , cum ingenio & induftria quæ tibi narravimus ,
fed horum dealbatio , & illorum non eft fufficiens
CAPVT V I.
De medicinis Lune in primo ordine.
Pronæ
feq uen igit pram
ur tant iffo ordi , Lu
med tes
ici nam fubf iam rum
citr inan temnem
in ord i
ne primi generis , narremus cum veritate certa. Et
eft fcilicet medicina citrina, quæ eidem in protun
do adhæret, & adhærendo colorat, five per naturam
propriam, five per artificium hujus Magifterii: nar
remus
 Lib . II. Sect. II.
remus igitur medicinam , quæ , ex fuâ radice illi
innata, fibi adhæret , deinde verò artificia, per quæ
facimus rem cujufque generis adhærere, cum ingrel
fionefirma. Elicinius autem illam, aut ex Sulphure,
aut exArgento vivo, aut ex amborum commixtio
ne, fed per Sulphur diminutè quidem magis , per
Argentum vivum verò perfectiùs. Elicitur autem fi
militer per quasdam res non funt
hujus generis : quemadmodum eft Vitriolum
Cuperofa , quod ex gumma cupri aut ejufdem ftilli
cidium nuncupatur. Afferamus igitur imprimis mo
dos omnes medicinarum, quæ ex Argento vivo con
furgunt.Inde verò covenienter, quæ ex Sulphure aut
ex amborum commixtione. Vltimo quæ ex gumma
cupri & fimilium. Eft igitur modus ejus , quæ per
Argentumvivum perficitur talis ; fumatur præcipi
tatum, & per præcipitationem ejus mortificatum &
fixum : deinde verò ponatur in furnum magnæ igni
tionis, ad modum confervationis calcium , quem
docuimus, donec rubefcat in fimilitudinem ulifur.
Si verò non rubuerit , tolle Argenti vivi non morti
ficati partem , & cum Sulphure reitera fublimatio
nemillius. Sit tamen Sulphur omni impuritate mun
datum, & Argentum vivum fimiliter. Et poftquam
vigefies illius fublimationem reiteravers , fuper
iplum præcipitatum : illud diffolve cum aquaruma
cumine diffolvente, & iterato illud calcina , & ite
rato diffolve , donec exuberanter fufficiat; poft hoc
Lunæ partem diflolve, & cum foluta fuerit, folutio
nes commiſce , & coagula eas, & fuper Lunæ fufio
nem proiice , citrinabit enim citrinitate peculiosâ
valdè. Si verò Argentum vivum in præcipitatione
rubuerit ad perfectionem fuæ projectionis , fufficit
adminiftratio dicta, fine commixtione rei tingentis
illud. Per Sulphur verò rubificatur, fed illius eft ru
bificatio difficilis , & laboriofa immensè. Ad hoc au
tem nos inducit operis neceffitas, ut priùs calcine
mus illud , & poft figamus, quod laboris eft copia.
Deinde verò hac eadem præparatione adminiſtre
mus , & eandem projectionem fuper Lunæ fubftan
tiam infundamus , & tamen non refultat ejus citri
natio fulgens , imò fufca , & livens terreitate mor
tiferâ. Citrinatur vero & Luna fimiliter cum Martis
folutione. Ejus vero qua per Vitriolum aut Cupe
rofam perficitur, citrinationis modus eft calis. Tolla
tur illorumuniufcujufque quantitas certa , & illius
fublimetur pais , quæ fublimari patitur, donec cum
expreffione fublimeturtotali, poft hoc vero iterato
quod fublimatum eft , fublimetur cum modo ignis
illi appropriati , ut ex eofigatur quiddam poft quid
dam, donec major illius figatur pars : poft admini
ftretur cum ignis cautela intentione , ut poffit illi
major ignis ad perfectionem adminiftrari. Poft hoc " in album , illa verò in citrinum transformet perfe
folvatur in aquam rubicundiffimam, cui non eft par. tiffimum. Non autem diverfificatur hæc medicina
Dehinc verò ingenieris ut illud ingreffum in Luna à tertii ordinis medicina , nifi per minoris præpa
recorpus exhibeas, & hæcingenia tibi fufficienter
monftrata funt, fi perfectifueris operis exquifitor ,
quod fcripfimus. Et quia res hujus videmus Lunæ
profunde & amicabiliter adhærere , ideò confide
ravimus , & eft certum , has effe de illorum radice ,
& ideò per illas alterari contingit. He utique funt
medicina omnes primi ordinis , quas attulimus, pof
funt tamen illarum plures multiplicari modi , falva
pigmentalium rerum in modorum varietatis effen
tia . Quidam verò plures adinvenerunt medicinas ,
fed unum ex duobus neceffariò evenire contingit ,
quia aut ex eisdem , aut eandem naturam habenti
bus ; illos medicinam creare neceffarium eft. Aut
medicinam componunt, quæ ei , quod non eft, & qui-
pollet, cum alteratione fua , & quæ, necmundo con
Subfect . IV.
551 .
fert , nec mundi partibus , donec major in fublimi
naturæ mobili quieverit incorruptum.
CAPVT VII
De medicinis fecundi ordinis.
ftat igitur ad fecundi ordinis medicinas tran
fire, cum fermonis fuiexigentiæ fufficientia ve
ra, & non manifeftis probationibus , cum experien
tia vera.Cùm fit igitur medicina alia corporum mun
datorum , alia verò Argenti vivi , fcilicet perfectio
coagulationis : priùs tamen omnium medicinas cor
porum narremus completè . Dehinc verò ad ipfius
Argentivivi medicinas coagulabiles in Solificum vel
Lunificum verum. Eft igitur fecundi ordinis medici
na quæ imperfecta folaperfectionis unita differen
tia complet . Verùm , cùm multæ fint corruptionis
caufæ , in unoquoque imperfectorum corporum , ut
in Saturno quidem fulphureitas volativa , & Argen
tivivifuga , per que corruptionem adduci neceffa
rio accidit , & illius terreitas. Fiat ergo medicina
quæ alterum corum , aut ex toto tollat , aut pallian
do decoret , relictis folis aliis imperfectionis caufis
-
Quia igitur corporum aliquid eft impermutabile ,
d
quo in cor por um m
radice innatu eft , per fecun
di ordinis medicinam tolli nonpoteft : ideò omnis
medicina illa, quæ illud de commixto tollit, non ſe
cundi ordinis , fed tertii , & majoris ordinis appel
latur medicina . Et quia fuperfluitas fugientium in
venitur per calcinationis &redu& tionis modum tol
li terreitas nominata , ideo neceffe fuit, medicinam
fecundiordinis invenire , quæ quidem innatum pal
liet , & durum remolliat , & molle induret , &in du
ris fcilicet & mollibus fecundùm complementum
non Sophifticum , fed perfectè conftituat Solificum
corpus, aut Lunificum verum.
CAPVT VIII.
De adminiflratione Medicinarum fecundi ordinis.
ùm pateat igitur in corporibus folis quidem
Cùm
mollibus, per ingenia huius artificiorum operis
nonpoffe liquefa tionis feftinantiam tolli , nec im
puritatem in radice principiorum innatam, necef
fario evenit , medicinam percun&tari , quæ quidem
in projectione illorum tenuitatem infpiffet, & inf
piflando ad fuæ liquefactionis ignitionis fufficien
tiam induret. In duris fpiffitudinem attenuet, & at
tenuando ad fufionis velocitatem fufficientem, cum
proprietate ignitionis , adducat , & utriufque ge
neris corporum fufcedinem palliando decoret, hæc
rationis imperfectionem, & non diverfificatur à fe,
quod in diverforum corporum projectione & pi
gmentorum acceptatione conftat : fedin modo præ
parationis. Alia etenim eget præparationis indu
ftriâ corporum mollium medicina, tenuitatem inf
piffans : alia verò durorum attenuans ſpiſſitudinem ;
hæc quidem ignis confumptivi modo : illa verò hu
miditatisconfervationis adminiftratione eget.
CAPVT IX.
De Supplemento defectuumpoft adminiftrationem
Medicinarum fecundi ordinis. "
Affinis hujus fecundi ordinis , completum cum
deter
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
552
determinatione certa & verâ. Et dicemus prius illud in igne confervet , quoufque adveniat illi ma
omnes Lunares omnium à perfectione diminu joris ignis tolerantia, ejus humiditatem confumen
torum corporum , cum differentiis præpara tis, & convertat illud per hoc beneficium in momen
tionis eorum. Dehinc verò Solares , cum propriis to in Solificum & Lunificum verum , fecundùm il
fimiliter differentiis. Probavimus jam noftris fer- lud , ad quod medicina fuerit præparata . Cùm igi
monibus , Sulphur cujusfcunque generis perfectio tur non inveniatur aliquid ei magis communicare
nis , effe corruptivum. Argentum quippè vivum , quàm ipfum, quod fuæ naturæ eft:ideò per hoc æfti
perfectum in opere naturæ,completis regiminibus. mavimus , cum eo medicinam illius complere , &
Igitur & naturam imitantes in quibus non eft pof ingeniati fumus formam medicinæ illi per ingenia
fibile fequi operibus. EtArgentum vivum fimiliter in præftare. Et eft fcilicet , ut præparetur cum modis
hujus operisMagifterio affumimus ,in cujusque per fuis jam dictis , cum diuturni laboris inftantia, quâ
fectionis medicina , Lunari fcilicet & Solari,tam qui omnis illius fubtilis fubftantia & puriffima,álba qui
dem imperfectorum, quàm ipfius Argenti vivi coa dem in Luna , citrina verò intenfa in Sole perhibea
gulabilis. Cum jam , ex noviffimè dictis fermoni tur perfectè & hoc quidem non completur, fcilicet
bus , duplicem medicinarum differentiam dixeri ut citrinum creet, fine mixtione rei tingentis illud,
mus. Aliam quidem corporum. Aliam Argenti vi quæ tuæ eft naturæ , Dehinc verò, cum hac puriffi-
vi coagulabilis ,Et abhinc quidem prius corporum, ma Argenti vivi fubftantia perficiatur , cum hujus
abinde verò medicina Argenti vivi narrationem Magifterii operis ingeniis medicina , quæ maximè
tradamus certam. Eft igitur per fe hujus medicina Argento vivo adhæreat,& fundatur facillimè, & il
materia cujufcunque generis una , & eft quod jam lud coagulet , & convertat hoc in Solificum, vel Lu
fufficienter notum eft. Affume igitur illud , & fi vis nificum verum, cum præparatione illius præhabitâ!
ad Lunares , fecundùm ordinem tibi præmiffum , Sed ex quibus maximè hæc Argenti vivi ſubſtantia
exercitatum te redde,præpara ergò illud , cum mo elici poffit , folet quæri. Et nos refpondentes nar
dis hujus Magifterii notis , quorum intentio eft, ut ramus , quod in quibus eft , ex illis elicitur. Eft au
puram ex illo fubftantiam dividas , & partem qui tem tam quidem in ipfis corporibus , quàm & in
dem figas , partem verò ad cerandum dimitte , & iplo Argento vivo fecundùm naturam , cum unius
fic totum Magifterium profequendo , donec com fint reperta naturæ. Sed in corporibus difficiliùs . In
pleas , tenta illius fufionem , quod fi fe fubitò fun Argento vivo autem propinquius , non autem per
dit , in duris perfecta eft , in mollibus verò è con fectiùs. Igitur cujufcunque generis fit medicina ,
tra. Hæc enim medicina , fuper imperfectorum tam quidem in corporibus , quàm in ipfius Argen
} corporum unumquodque projecta, in Lunare per ti vivi fubftantia,lapidis pretiofi indagatur medici
fectè mutat corpus, fi quidem prævenient huic me na. Sed quoniam contingit quandoque medicinam
dicinæ præparationes notæ.Si verò non diminutum quidem commifceri , quandoque verò non ideo
relinquit,fed perficit in altera perfe&ionis differétia modum permifcendi narrabimus , fcilicet qualiter
tantum quantum , ex hujus generis medicinæ ordi unaquæque res,in corpus profundiffimè ingreflum ,
nis adminiſtratione dependet , tantum enim exer acquirat, aut unaquæque medicina non intrans , &
citii, non præveniente adminiftratione aliquâ, per eft motus per diffolutionem ejus,quod ingreditur,
ficit in projectione fola. Solaris verò hujus fecundi & per diffolutionem ejus , quod non ingreditur , &
ordinis medicina , imperfe& torum quorumcunque per mixtionem ambarum folutionum. Facit enim
corporum eft eadem medicina , & adminiftrationis ingreffivum effe omne , quod illi per minima con
eodem regimine communicans. In hoc tamen dif jungitur . Hoc autem , quod ingreditur , per folu
ferentiam habet , fcilicet in majori partium , per tionem completur , & completur per folutionem
modos proprios fubtiliatione egeftos, atque fubti fufio in rebus non fufibilibus, & ideò magis apta
li præparationis Sulphuris regimine adminiftrati & funt ingredi & penetrare , & alterare. Et hæc ideo
commixtione , cum materia medicina nota. Et eft eft caufa , quare quafdam res calcinamus , quæ non
regimen fcilicet ipfius puriffimi Sulphuris,fixio &fo fiunt de natura harum , fcilicet ut melius folvantur,
lutio ejus per modum ejus.Cum hoc enim tingitur & propter hoc folvuntur , ut melius ab eis corpora
medicina, & cum hoc,projecta fuper unumquodque impreffionem fufcipiant, & ab eis fimiliter per hoc
corporum à perfectione diminutorum, complet præparentur & mundentur , aut ingreffum damus
in complemento Solari , quantum ex ejus fecundi his quæ fuâ fpiffitudine ingredi non permittunt ,cum
ordinis medicinæ præparatione dependet , admini multiplici fublevationis reiteratione,fpirituum non
ftratione præveniente notâ , & certâ ipfius à per inflammabilium fuper illa, Arfenici videlicet & Ar
fectione diminuti corporis. Et fuper Lunam pro genti vivi non fixorum, aut cum multiplici reiterad
jecta , perficit eam in complemento Solari peculi tione fublimationis ejus,quæ ingreffum non habet.
ofo multum . Eft tamen bona cautela ad ingreffum rebus permif
cibilibus danda , ut folvatur corpus,de cujus fit in
CAPVT X.
tentione per has mutari & alterari,& folvantur res,

De Medicinis Argenti vivi & ingreſſu earum.
Secundùm igitur præmifforum ordin em , reftat
ex operis > quòd ex primis nos
determinaturos exhibuimus , in medicina Argenti
vivi coagulantis ipfum , narrationem tranfire. Di
cimus igitur , quoniam ex ejufdem illius elicitur
Lapidis medicina , fcilicet ex noto in capitulis hu
jus operis multiplicibus, & illud ideò, quoniam cùm
fugitivum fit Argentum vivum,de facili abfq;inflam
matione aliquâ medicinâ eget , quæ fubitò , ante fu
gam ejus, in profundo illi adhæreat, & illi per mi
nima conjungatur , & illud infpiffet , & fuâ fixione
quarum intentionis fit ingredi cum alteratione.Non
fiat tamen omnium partium folutio , fed quarun
dam, dehinc idem, & non aliud imbibatur corpus
vice poft vicem, per hoc enim beneficium in illud
folum ingreffum habet neceffario , non autem in
quocunque alio corpore neceffario hoc contingit.
Ex his igitur modorum ingeniis neceffe eft rem
quamlibet & ingreffum , quo ex illius naturæ pen
det beneficio,habere & alterare cum permixtione
inventa. Per hunc igitur fermonem decem medici
narum completur numerus, cumfuæ traditionis fuf
ficientiâ. Reftat igitur nos ad tertii ordinis medici
nas tranfire.
De Medei

Ji
 Lib. II. Sect. II. Subfect. IV. 553
CAPVT XI. &ione diminutum corpus, & omne cujufcunque ge
neris Argentum vivum , in Lunare perfectiffimum
De Medicinis tertii Ordinis. tranſformat corpus.
CAPVT XII.
tertii ordinis medicina duplex ſci
Elicet Solaris &Lunaris , eft tamen in effentia una. De adminiftratione Solaris & Lunaris Medicine.
& agendi modo fimiliter , & ideò unica medicina

nuncupatur à Eft
perlegimus. noftris Veteribus
tamen , quorum
additamentum fcripta
citrinitatis Solaris igitur
adhærentis hujus
, fit permedicine præparatio non
additamentum
coloris , quia à Sulphuris fixi mundiffima perficitur per modum figentem & calcinantem , cum aftutia
fubftantia.Differentia tamen inter hanc & illam, Lu induftria adminiftrationis perfectæ,atque folutionis
narem fcilicet & Solarem, quoniam hæc illud in fe modum multiplicem, cum reiteratione multa, quo
continet:illa verò non : Eft autem hic ordo tertius , ufque mundum fiat:his quidem adminiftratione per
majoris operis ordo appellatus , & illud ideo, quia fecta præveniente, quæ per fublimationé perficitur.
majoris fagacitatis induftria in illius adminiftratio Et eft hujus additamenti modus,per reiterationem,
ne & perfectionis præparatione,& labore longiori, partis non fixi lapidis fublimationis cum ingenio
ad veritatis complementum indiget,& ideò non di conjungendi per minima , quoufque elevetur cum
verfificatur hujus ordinis medicina in effentia ulla ea, & iterato cum illa figatur, ut ftet. Et quanto hujus
tenus,nifi per fubtiliffimos præparationis gradus in complementi exuberantiæ ordo reiteratur pluries ;
creatione illius,& per diuturniorem laboris inftan tantò hujus exuberantia medicina multiplicatur ma
tiam,& hos præparationis gradus, quos omnes nar gis ,& illius magis augetur bonitas , & multiplicatur
rabimus cum complemento fermonis , & per actio illius augmentum perfectionis maximè. Et nos qui
nis modum completè cum caufis fuis,& experientiis dem,ne mordeamur ab impiis, complementum nar
manifeftis , & exinde eorum narrabimus gradus fi ramus totú hujus Magifterii , fub brevitate fermonis
militer adminiftrationis plures hujus tertii ordinis. completa & nota.Et eft illius intentio,ut per fubli
Alio enim gradu eget Solaris medicina in pigmen mationis modum mundetur perfectiffimè lapis , &
torum præparatione completa. Alio verò Lunaris , illius additamentum, & abhinc quidem, cum inge
hæc quidem Sulphuris adminiftratione tingentis niorum modo volativum, ex eis figatur,dehinc verò
eam, illa verò non. Primum igitur adminiftrationis fixum volatile fiat, & iterato volatile fixum.Et toties
modum Lunaris medicinæ narremus. Et eft ut acci fac fixum volatile,& volatile fixum quoufq; præftet
pias, lapidem illius notum,per feparationis modum facilem fixionem cum ignitione. Et in hoc ordine
illius puriffimam partem dividas,& feorfum ponas. completur arcanum pretiofiffimum ; quod eft ſuper
Deinde verò ejus, quæ puriffima eft partis aliquid fi omne hujus mundi fcientiarum arcanum & theſau
gas,& aliquid ex illa relinquas , & cùm fixa fuerit , rus incomparabilis , & tu quidem exerciteris ad il
folve quod ex illa folubile fuerit,quod verò non eft lum, cum laboris inftantia maxima , & cum diutur
folubile,ad calcinationem mittas , & ab hinc fuper nitatem meditationis immenfæ, cum illa enim inve
illud folutioné reitera,donec iterum,quod ex ea fo nies,& fine illa non.Et huic quidem medicinæ rei
lubile eft,folvatur omnimodè.Sic ergo ordo ifte cal teratio bonitatis adminiftrationis, cum talis cautela
cinationis & folutionis, vel totum , fi poffibile eft,
induftria poteft in præparationem lapidis evenire ,
coagulando , reiterando fervetur , quoufque illius , quoufque Argentum vivum mutet in infinitumSoli
major folvatur quantitas. Poft hoc verò folutiones ficum verum & Lunificum, & hoc non dependet, nifi
omnes,fimul commifce & coagula. Dehinc verò le in multiplicatione illius,vel reiteratione multaillius
viter affando,in ignis temperamento conferva,quo præparationis .Jam igitur laudetur fublimis naturaru
ufque illi major, ad illius exigentiam,ignis admini DEus benedictus & gloriofus , qui nobis omnium
ftrari poffit. Poft hoc verò prædictum folutionis & medicinarum revelavit feriem cum experientia, il
coagulationis modum & ordinem ferva , quoufque lius inftigationis bonitate,& noftri laboris inftantiâ,
iterato totum folvatur quod ex eo eft folubile, & ite perquifivimus, & oculo vidimus, & manu tetigimus ,
ratò coagula, & iteratò in ignis temperamento con complementum illius noftro Magifterio indagatum:
ferva , leviter affando ut priùs , quoufque iterato , Sed &fi quidem illam palliavimus,non miretur do
illi poffit ignis major, & ad ejus perfectionem , ad &rinæ filius, non enim illi palliavimus : Sed malis &
miniftrari.Omnes igitur hos ordinis præparationis , improbis,& eam tali fermone tradidimus,quam la
calcinationis,folutionis,coagulationis, & in tempe tere infipientem neceffario accidit, & eodem, ad il
ramento ignis confervationis,leviter affando fuper lius inventionis perquifitionem, prudentes alliceo.
illam quater reitera, & ultimò calcina per modum Filii igitur do &rinæ perquirite, & hoc excellentiffi
fuum,& fic pretiofiffimam lapidis terram fufficienter mumDei donumVobis folis fervatum invenietis.Fi
adminiftrando rexifti. Deinde verò fervatæ partis lii infipientes nequitia, & malevolæ pravitatis im
non fixæ, cum hac terræ parte adminiftratæ quanti menfæ ab hac fcientia fugite , quia nobis eft inimica
tatem, per ingeniorum fubtilem conjunge modum & adverfa,& vos in miferiam paupertatis conftituet ,
per minima : Et fit ingenium hujus intentionis fci quoniam vobis penitus hocDei donum,à divinę pru
licet levationis ejus per modum fublimationis di dentiæ eft occultum judicio, & denegatum omninò.
cum,quoufque fixum cum no fixo levetur totaliter, Perquifitis ergo omnium medicinarum modis, no
quod fi non eveniat,addatur illi iteratò viciffim non ftri propofiti profequentes initium, ad eas quæ hu
fixæ partis quantitas, quoufque ad elevationem illius jus Magifterii induftrias perfectionem notificant ,
fufficiat.Cùm igitur elevata fuerit , reiteretur illius cum probationum caufis abhinc tranfeundum eft.
fublimatio,quoufque per hanc adminiftrationis rei . CAPVT XIII.
terationem figatur totum. Cùm igitur fixum fuerit ,
iterato cum non fixæ partis quantitate,poft quanti- De examinationibus quibus cognofcitur, utrum Maz
tatem combibe, per ingenium tibi notum , quouf
gifterium fit in perfectione.
quetotum iterato levetur.Igitur iterato figatur, quo
ufque fufionem præftet , & facilem cum ignitione Raætermiffis manifeftis experientiis ,de quibus
fua. Hæc enim medicina quæ omne , perfe narrationem non facimus ? cum omnibus fint
Tom. I. A a a note
 Bibliothecæ Chemica Curiofa
554
notæ & certæ,abfqueullius fagacitatis ingenio pon
deris, fcilicet & coloris ,& extenfionis per malleum.
Per artificiorum experientias tentemus cum caute
la ,an fit hujus artis adminiftrationis projectio,com
plementum cum veritate adducens, qua funt , fcili
cet cineritium, cementum, ignitio, fufio , fuper va
pores acutorum expofitio, extinctio adurentis Sul
phuris in mixtione probatio, calcinationis & redu
tionis reiteratio , & Argenti vivi facilis aut diffici
& propter fuæ humiditatis privationem contingit . Sed
lis fufceptio. Primum igitur à primis, fecundùmor
dinem inchoandum,dehinc verò fecundùm eundem
ad alia, fecundùm promiffionem perficere, perqui
ramus cum caufis eorum notis.
CAP. XIV
De Cineritii examine.
Icimus igitur fermonem in Cineritio, cum fuis
omnibus caufis manifeftis ,& fuæ factionis mo
do. Eft igitur fola Lunaris atque Solaris fubftantia in
cineritii perdurans examine. Perquirentes igitur
horum corporum perfectorum veras fubftantiædif
ferentias, cum caufis fimiliter cineritii, fcilicet qua
re quædam magis, quædam verò minùs, in hujus
modi Magifterii examine, à perfectione diminuto
rum, perdurent, perfcrutabimur . Eft autemi à no
bis fufficienter narratum, horum duorum fecretum
corporum , infuæ profundo fubftantiæ. Et eft , fci
licet quoniam illorum prima radix multa fuitArgen
ti viviquantitas , & puriffima illius effentia , & fub
tiliffima prius, poftea verò infpiffata , donec cum
ignitione fufionem fufcipiant. Quæcunque igitur, à
perfectione diminuta, plus terreitatis habent, mi
nùs in hoc perdurant examine ; quæcunquè verò
minus , plus. Quoniam hæc quidem magis adhæ
rent, propter eorum partium fubtilitatem , maximè
fe permitcentem & unientem. Et quæ fimiliter ma
joris tenuitatis funt, ut duorum Plumborum cor
pora, aut è contra quidem, quæ majoris fpiffitudinis
iunt corpora, ut Mars & Venus, quàm quæ in per
fectione confiftuat, necefle eft de commixto fe
parari omnino : quoniam non funt ejufdem fufio
nis, & ideò feparantur. Et quæ quidem minorem
funt Argentivivi quantitatem participantia, faciliùs
de commixto feparantur. Patet igitur , quod cùm
multæ terreitatis fit Saturnus, paucæque Argentum
vivum quantitatis, facilifque liquefactionis , tenui
tatis quoque maximæ, quæ perfectionis examini Ci
neritii funt oppofita. Ideò Saturnus , inter cætera
corpora minimè in Cineritii artificio in commixto
perdurat ; immò citiffimè feparatur & cedit. Ideò
que cùm inter cætera à perfectione diminuta cor
poramagis cedat. Ideò per hoc magis proprium eft
ad hujus Magifterii examen, & illud ideò , quoniam
citius cedit, & citius imperfectorum unumquodque
fecum de commixto trahit. Et propter hoc falvatur
major perfecti quantitas , ab ignis examinis com
buftione forti, quoniam non quiefcit fpatio tempo
rislongo perfectumconfumptioni examinis, & ideo
ex illo, per Plumbi examen , minus comburitur, &
faciliùs depuratur. Quia verò lovis fubftantia, plu
ris Argenti vivi quantitatis exiftit , & minoris ter
reitatis, majorique puritate illius, atque fubtiliori
fubftantiâ participans , ideò magis in commixto fal
vatur,quàm Saturnus &Venus: quoniam magis com
mixto in profundo adhæret. Et ideò eft caufa hæc,
quare multa perfe&
ti deletur quantitas , priusquam
abillo feparetur conjunctum. Venus veròfufionem, Dicimusigitur ,quoniam corpora, quædam
cum ignitione præftat, fed quia tardior eft illius, magis , quædamvero
quàm perfecti fufio , ideò feparatur de commixto,
tardiùstamen quàm Saturnus , propter ignitionem
fubftantiæ fuæfufibilis. Quia verò minotis eft Argen,
ti vivi quantitatis quàm Iupiter; & majoris terreita
tis & fubftantiæ fpiffioris : Ideò facilius quàm Iu
piter de commixto tollitur, quoniam in profundo
magis Iupiter, quàm Venus adhæret. Mars verò fù
fionem non habet , & ideò non permifcetur : quod
& fi propter ignis vehementiam illum permifceri
contingat, quia humiditatem Lunæ aut Solis non ha
bet, combibendo ei per minima unitur. Et idcò li
cet terreitatem multam, & Argenti vivi paucitatem,
& fufionis carentiam habeat, non feparatur ab eis
per artificium leve. Per hoc enim artificis dilatatur
induftria , ad cujufque corporis rectificationem ve
ram, fi rectè ejus, quod fcripfimus , efficaciam no
verit. Si vero fantaſticè fuper illud intellectum con
traxerit , nihil ex eo veritatis cognofcet. Sunt au
tem duo inhoc examine durantia perfectionis cor
pora, Sol fcilicet & Luna , propter bonam compo
fitionem, quæ per bonam commixtionem refultat,
& illorum puram fubftantiam.Narremus igitur mo
dumillius, cùm maximè fit nobis neceffarius in per
fectionis hujus Magifterii cognitione certa. Eft igi
tur modus illius, ut tollatur cinis cribellatus, aut calx,
aut pulvis offium animalium combuftorum, aut ho
rum omnium commixtio, aut quorundam . Dehinc
itaque cumaqua madefiat, & fuper illud præmatur
manus, & fiat ftratum firmum & folidum , & in me
dio ftrati fiat rotunda fovea folida & polita, & fu
per illius fovex fundum , fpargatur vitri triti quan
titas aliqua. Deinde vero exficcari permittatur, &
cum ficcatum fuerit , ponatur illud , de cujus in
tentione fittolerare examen , in foveam dictam, &
fuper illam ignis fortis carbonum fuccendatur , &
fuper faciem examinabilis fuffletur corporis, donec
fundatur , quo fufo , Saturni partem poft partem
projiciamus in illud , & fuper illud fuffletur cum
flamma fortis ignitionis , & dum videris illud agi
tari & moveri motu concuffionis forti , non eft pu
rum; expecta igitur , donec totum evanefcat Plum
bum , quod fi evanuerit , & non ceffat illius motus,
non eft depuratum. Iterato igitur,fuper illud Plum
bum proiice, & fuper illius faciem iterato fuffla, do
nec Plumbum feparetur , quodfi non quieverit,
iterato Plumbi projectionem , & fufflationem , &
illius faciem perquire , quoufque quiefcat, & tu vi
deas illud mundum & clarum in fuperficie fua . Poft
hoc vero , carbones aperi , & ignem diffipa, & in
faciem ejus aquam perfunde, hoc enim perfectè
examinatum invenies : Et fi quandoque , in fuffla
tione hujus examinis , vitrum projeceris , melius
& perfectius depurabitur, quoniam fordes tollit,
& illasinfifcat, poteft tamen loco vitri Sal projici,
aut Borax , aut Alumen aliquod. Similiter & per
fici poteft hoc examen Cineritii in crucibulo ter
reo, & in circuitu eius fufflari , & fuper faciem
eius fimiliter , ut fupra , confletur quod exami
nari debet. His igitur fufficienter narratis , ad Ce
menti examen tranfeamus cum caufis fuis , & fuis
experientiis manifeftis & notis.
CAPVT XV.
De Cementi examine.
per ignis combu
runtur
 Lib. II. Sect. II,
runtur calcinationis modum , ut quæ pluris funt ful
phureitatis quantitatem combuftibilis continentia ,
magis ; que verò minùs , minùs . Quia Sol igitur .
inter cætera corpora , minoris eft Sulphuris quan
tiratis , ideò , inter cætera corporum omnium mi
neralium , minimè per ignis inflammationem com
buritur. Luna verò poft Solem, inter omnia cor
pora reliqua , m noris eft Sulphuris quantitatis par
ticipans , pluris autem quam Sol , igitur minùs po
teft , fecundùm hoc inflammationis ignitionem ,
temporis fpatio longo tolerare quàm Sol , & res per
confimile comburentes, lecundùm naturam minus.
Venus autem , quia Sole & Luna pluris eft Sulphu
ris , & terreitatis majoris , ideò minus inflammati
onem illis tolerat. Iupiter verò minùs Venere, plus
verò Sole & Lunâ fulphureitatis & terreitatis par
ticipat , &ideò minus Venere per inflammationem
comburitur , plus verò Sole & Luna. Saturnus verò
plus terreitatis & fulphureitatis per naturam in com
mixtione fervavit , quàm nunc dicta corpora , &
idcò citiùs & faciliùs omnibus nunc di&
tis inflamma
tur corporibus , & per inflammationem comburi
tur velociùs , propter hoc , quod fulphureitatem
maximè habet conjunctam , & love magis fixam.
Mars verò non per fe , fed per accidens non com
buritur ; Cùm enim corporibus multæ humiditatis
commifcetur , combibit illam propter fuæ humidi
tatis carentia , & ideò conjunctus non inflamma
tur nec comburitur , fi non inflammabilia nec com
buſtibilia fint corpora fibi unit , fi verò combufti
biliafint illi comm.xta corpora , fecundùm naturam
fuæ combuftionis , neceffarium eft evenire Mar
tem , & comburi & inflammari. Cùm igitur ex re
bus conftituatur inflammabilibus Cementum , pa
tet caufa illius inventionis neceflaria , & fuit , fci
licet ut omnia combuftibilia adurerentur. Cùm igi
tur unum folum fit corpus incombuftibile , folum
illud , ad illius naturam præparatum , in Cemento
falvatur. Durant tamen quædam magis in Cemen
to , quædam verò minùs , quæ verò magis , & quæ
minùs , nota funt cum caufis dictis . Durat igitur plus
Luna , minus verò Mars , adhuc verò minùs Iupiter,
minus verò & adhuc Venus , minimè verò Saturnus.
Narremus igitur Cementi modum , cùm in cogni
tione nobis fit maximè neceffarius in perfectionis
examine. Dicimus igitur , quoniam illius compofi
tio eft ab inflammabilibus rebus , & funt hujus ge
neris res omnes denigrantes , & fugientes , & pe
netrantes , & comburentes , ficut eft Vitriolum , Sal
armoniacus, & æris flos, & lapis figuli antiquus, con
tritus , & Sulphuris minima quantitas , aut nihil , &
Virilis urina, cum fimilibus acutis & penetrantibus.
Cementantur igitur hæc omnia cum urina virili , &
fuper illius tabellas tenues , de cujus fit intentio
ne probationis , hujus examen judicio percuncta
ri. Dehinc verò ,
cratem ferream extendantur tabulæ , ita tamen
quod una ex eis , alteram non tangat , ut liberè
ignis virtus ad illas percurrat æqualiter , & fic tri
duo igne forti confervetur in fi&tili ; cautela tamen
adhibeatur , ut igniantur tabellæ , fed non fun
dantur. Poft tertiam autem diem , tabellas omni
impuritate mundas invenies , fi in perfectione il
larum extiterit corpus, Si verò non , corruptas
omnino & calcinatione combuftas. Quidam ta
men ponunt ad inflammationem tabellas , absque
compofitionum Cemento , & depurantur fimili
ter , fiperfectionis fint corpora , fi verò non , com
buruntur omnino , longiori tamen combuftionis
fpatio , in hoc ultimo egent examine , quod fola
Tom. I.
Subfect. IV.
555
ignis inflammatione perficitur , quàm quæ Cemen
ti examinantur , judicio. Sed cùm Luna quidem
à Solis natura non multa diftet differentia , pauco
adminiftrationis modo , in judicio cum illo quief
cit , & neque feparatio corporum fit ab invicem ¿
in his duobus examinis generibus , nifi propter di
verfitatem compofitionis fubftantiarum eorum ,
quoniam ex ea refultat fufionis diverfitas , & fpis
fitudo & raritas , quæ quidem feparationis funt cau
fæ , quoniam , propter fortem illorum compofitio
nem , non corrumpitur illorum fubftantia à ſub
ftantia corporis extranei , cum non fiat illorum per
minima mixtio. Et ideò neceffe eft illa de com
mixto fe invicem feparari , fine corruptione tota
fi illorum effentiæ. Quamobrem igitur adminiſtra
tio corporum imperfectorum completa dignof
citur , cum ejufdem fufionis , & ignitionis , & foli
ditatis adminiftrationis reperta funt ingenio.
CAPVT XVI.
De Ignitionis Examine.
, ut capitulum ione trada
de ignicorpora
mus. igitur
R Eftat Dicimus quoniam ma
xime perfectionis , cum ignitione determinata , re
perta funt ignem fufcipere ante fufionem illorum.
Et ideò dicimus , fi alterationem eorum completam
adinvenire conamur , quod neceffe eft ad fufionem
illorum corpora adminiſtrata redigere. Et eft fcili
cet ut , priusquam fundantur perfectionis corpora
ignitionem fufcipiant , cuminflammatione cælefti
ni coloris & amoenitatis , priusquàm perveniat il
lorum ignitio ad albedinem ignis , in qua oculus
non poffit confpicere quicquam. Patet igitur igni
tionem illorum perfectam compleri ante fufionem ,
cum rubore intenfo , & non cum albedine , quam
non poffit oculus confpicere. Si enim priusquam
igniantur, adminiftrata fundantur corpora , in com
plemento non funt. Si verò igniantur , cum labore ,
ignisque expreffone fort , non eft illorum admi
niftratio vera. Et hoc quidem in mollibus , illud ve
rò in folo Marte contingit colligi . Non enim non
ignibilia , de facili ignitionem præparationis modo
fufcipiunt ; nec non fufibilia fufionem rectam ,
quàm in perfectis fecundùm naturam invenimus.
Et ficum ignitione , flammam amoenitatis cæleftini
non prætendant coloris adminiftrata , non eft illo
rum completa adminiftratio . Et fi minuitur aliquid
ponderis , coloris , pulchritudinis , ignitionis &
fimilium , ex præparantis differentiarum bonitatis
inventum aftutia , non fuit fufficiens artificis inda
gatio. Reiterando igitur inquirat , donec inveniat
cum modis Divinâ bonitate collatis..
CAPVT XVII
De Fufionis Examine.
N fufionis igitur narratione ſufficientiam trada
mus, fecundùm quod examen eft ipforum corpo
rumomnium , ad cognitionem illorum certam. Di
cimus igitur , quoniam unica eft perfectionis fufio
cum ignitione fcilicet , fed non cum cujusque igni
tionis genere , fed cum ignitione , in qua non al
befcit omnino corpus, & cum ignitione, in qua non
fit fufcedo igni adveniens , in qua non fubitò , poft
ignitionem,fundatur, & liquefcat corpus,ut fluat. I
gitur, cum fe fuderit corpus ex nimia ignis preffione
debiliter,aut fine ignitione, aut cum ignitione fufca,
hujus præparationis neceffe eftcorpus imperfectio
nis effe unumquodque imperfectorum corporum
in artificio diminuto. Et fi poft fufionem infrigida
ri permittatur, & omnino fubitò in nigredinem il
lius vertatur ignitio , & obhoc quidem priufquam
Aaa a durefcat,
 Bibliotheca Chemica Curiofa
556
dure cat, ignitionem perdat, non eft in complemen
to corpus, cujufcunque generis illud extiterit. Sed
judicari quidem expedit mollitie, hoc corpus exi
ftere ex imperfectionis corporum generibus. Et fi
quidem, cum ignis laboriofa expreffione , fortis &
violentafiat, illius ante fufionem ignitio , & radio
fulgoris inæftimabilis al befcentis omninò , jam non
perfectionis, fed duritiei alteratum eft corpus. Et ob
hoc quidem , fi poft illius fufionem ab igne tollatur
& fubitò induretur, ut non fluat, manente illius igni
tione fulgidâ , jam non Lunaris aut Solaris perfe
&ionis corpus exiftit, cujuscunquè generis, & præ
parationis corpus fuerit adminiftratum,fed fub Mar
tis differentiarum natura ponatur. Patet igitur, ex
jam dictis , triplicem in fufilibus ignitionis, ante li
quefactionem fubftantiarum illarum , experimen
to recolligi gradum. Unum fcilicet ignitionem fuf
cam. Alterumverò rubeam claram. Tertium albif
fimam radio fulgentem. Prima quidem eft mollium.
Secunda perfectorum corporum. Tertia durorum,
rationis experimento probatur. Sed qui harum om
nium ignitionem defiderat gradum perquirere, om
nia fufibilia conflet corpora, & ignis confideret fuf
ficientiam ad fufionis perfe& tionem completam, &
confiderando recolligat omnium fignorum fufionis
gradus differentiam , & fic quidem inveniet , aliter
verònon. Et hoc quidem tibi adducatur exemplar
in omnibus à nobis determinatis atque determinan
dis examinationis materiebus; Et hæc itaque de fu
fione dictafufficiant.
CAPVT XVIII.
De examine expofitionis corporum fuper va
pores acutos.
Rofequentes igitur fermonis complementum,de
PE corporum expofitione fuper acutorum vapores
narremus. Dicimus igitur, quoniam videmus, per
fectionis corpora fuper acutorum vapores expoſi
ta, acrium videlicet , ponticorum & acetoforum fi
militer
omnino, aut nihil florere, aut amceniffimum.
cœlestinum floren emittere. Sed Solem quidem
puriffimum non florere. Lunam vero aut Solem
non purum , fuper acutorum vapores , expofita,
florere comperimus, & cœleftinum amoeniffimum,
amcnius tamen Solem quàm Lunam emittere. Et
ob hoc igitur naturam imitantes , & nos fimiliter
in præparatis colorem cœleftinum creemus corpo
ribus , qui per Argenti vivi bonitatem perficitur,
ut fuficienter à nobis narratum eft , in præceden
tibus noftri fermonis. Quæcunque igitur perfecta
corpora fuper vapores acutorum extiterint, & cœ
leftinum non creaverint amoenitatis colorem , non
funt in perfectionis complemento totali. Et eft ex
corporibus quoddam, quod rubeum fufcum viri
dicat , aut citrinum fufcum viriditati admixtum , co
lorem ex acumine ponticorum floret in fuperficie
fuâ, & hujus generis eft Mars. Quoddam verò vi
ride fufcum in fuperficie floret , cœleftino admix
tum turbido , & hujus eft Venus. Quoddam verò al
bum fulcum, & hujus generis Saturnus comperitur.
Quoddam verò album clarum, & hujus eft Iupiter.
Quia igitur maximè perfe& tum corpus minimè flo
ret , aut nihil .Et fi quid floret tardiffimo temporis
floret fpatio, & Iupiter quidem minimè, & tardiffi
mè inter diminuta à perfectionis complemento,
corpora gummofitatem illius floret ; Ideò per hoc
confideramus hujus examine Magifterii,Iovem ma
ximè perfectioni approximare inopere majoris or
dinis. Per hoc igitur examen perquiri poterit , in
quo per tractatum perfectionis temperatum gene
re perfiftet corporum, fi rectè eorum confiderave
ris ordinem ; quem narravimus in hoc capitulo : fi
autem non, tuæ imputa temeritatis infipientiæ.
CAPVT XIX .
De Extinctionis Examine.
tionis igitur examine narrationem ad
N extin&
ducamus totalem. Eft tamen multiplex illius ex
perientia, in qua cognofcitur , utrum in perfectione
Magifterium confiftat. Primum igitur , fi ignitum
corpus in liquore extinguatur , & Lunare quidem
album non fiat , & Solare citrinum fulgidum , fed
in alienum mutetur colorem, non eft in comple
mento alteracio Magifterii. Aut fiquidem inreite
ratione fuæ ignitionis & extinctionis , in aquis ex
Salium aut Aluminum cujuscunque generis admi
niftratione creatis , fcoriam nigredini affinem in
tione illius in
fui fuperficie protenderit , aut extin &
Sulphuribus , & ab extinctione & ignitionis reitera
tione multa evanuerit quantitas, aut nigredine fæ
dâ fe infecerit , aut omninò per mallei compreffio
nem fe confregerit , fallax eft operis artificium .
Aut fi ex Salis armoniaci , & viridis æris, & puerilis
urine mixtionis cementatione , aut in naturâ con
fimilium , & ad ignitionem pofitum, & poft ignitio
nem ad extinctionem , fimiliter & Lunare quidem
vel Solare , ex toto colorem amiferit proprium, aut
fcoriam creaverit , in corruptione conftat corpus
adhuc Sophiftica permanere. Unam tamen gene
ralem tibi tradimus regulam certam, quoniam tam
quidem in dictis , quam à nobis dicendis examini
bus , fi quid ei ex perfectionis differentiis alteratum
permutaverit corpus, ponderis videlicet aut colo
ris, non rectè, fed fantaſticè indagavit artifex opus,
quod non peculiofum, fed perditionis eft potiùs,
CAPVT XX.
De Examine in mixtione Sulphuris.
EX Sulphuris vero mixtione, utrum inperfectio
ne confiftat Magifterium , comprobatur fimili
ter, quoniam experientiâ noftrâ invenimus , Sul
phur, corporibus commixtum, quædam magis, quæ
dam veròminùs comburere, & quædam à combu
ftione illius redire, quædam verònon , noftro com
perimus artificio. Et ex hoc itaque differentia no
taripoteft inter ipfa à perfectione diminuta corpo
ra præparata, in complemento Sophiftico. Igitur,
cùm inter cætera corpora cujufcunque generis, in
venimus Solem minimè per Sulphur comburi. Ab
hinc verò & poftea lupiter, deinde verò Luna , poft
hoc Saturnus , & faciliùs quidem his omnibus Ve
nus, facillimè Mars, & per Sulphuris oleaginitatem
comburitur. Ideò per hoc notatur,quid magis, quid
ve minus perfectioni approximant. Et ex diverfitate
colorum, poft corporum combuftionem , perquiri
poteft, in quo alteratum genere, ex fuæ naturæ ra
dice corpus confiftat, quoniamSol quidem citrinum
intenfum,aut rubeum clarum, protendit ex Sulphu
ris combuftione colorem. Luna verò nigrum , cœle
ftino admixtum, Iupiter verò nigrum, modica rube
dinis tincturâ admixtum, Saturnus verò nigrum fuf
cum , multo rubori & lividitati admixtum , Venus
verò nigrum viriditati admixtum , multâ præexi
ftente combuftione Sulphuris , paucâ verò præ
exiftente combuftione viridiffimum , & amonum
violaceum protendit ex Sulphuris combuftio
ne colorem , Mars verò in omni combuftionis
genere , nigerrimum fufcum colorem creat.
Ex
 Lib. II. Sect. II, Subfect. IV.
557
Ex reductione autem à Sulphuris combuſtione no
tatur & fimiliter diverfitas in corporibus. Quædam Operis totius in unafumma recapitulatio.
verò ficut Sol & Luna redeunt , quædam verò ignis
Qara pertra&tavimus igitur hujus Magiſterii cau
expreſſione , à reductione cum Sulphure recedunt, Quia fufficientiæ experientias notas , fecun
aut totaliter , aut eorum quantitas major , & quæ dùm noftri propofiti fermonis exigentiam , reftat
dam verò in fuæ naturæ corpus , quædam verò in nos ad complementum totius operis divini perve
aliud quàm fuæ naturæ redeunt , à Sulphuris com nire , in capitulo uno , & in fummam contrahere
buftione corpora Sol & Luna, recedunt autem Ju fermonis abbreviati in capitulis difperfum Magifte
piter & Saturnus : Jupiter autem aut totaliter , aut rium. Dicimus igitur , quoniam totius operis inten
fecundùm fui majorem partem. Saturnus verò non tionis fumma non eft, nifi ut fumatur Lapis , in ca
ex toto recedit , fed quandoque major , quando- , pitulis notus,deinde verò, cum operis inftantia af
que verò minor illius deletur pars. Horum autem, fiduetur fuper illum opus fublimationis primi gra
fcilicet Jovis & Saturni, contingit diverfitatem exi dus , ut per hoc mundetur à corrumpente impuri
ftere, propter naturam & corporum adminiftratio
tate , & eft fcilicet fublimationis perfectio , & cum
nis corum , in operis præparatione dictam , quo eâ fublimetur Lapis , donec in ultimam fublimatio
niam,ex fubita ignis expreffione, de reductioneJo nis puritatem deveniat, & ultimò volatilis fiat.Ab
vem deleri contingit. Ex fucceffiva verò & paula hinc verò,cum fixionis modis figatur ,donec in ignis
tina , & Saturnum & Iovem falvari. Eorum tamen afperitate quiefcat. Et hic fecundus præparationis
reductio in alieni corporis potiùs , quàm proprii gradus appellatur , & in hoc quidem una perfectio
naturam contingit. In clarum quidem videlicet au nis præparationis meta confiftit . Sed & tertio fimi
gmentum Iovis : in fufcum verò Saturni converti liter Lapis adminiftratur gradu , qui in ultimo con
reductionem repertum , experientiâ noftrâ extitit. fiftit præparationis complemento , & eft fcilicet , ut
Venerem verò minui in ignis reductionis impreffio jam fixum Lapidem , cum modis fublimationis vo
ne. Martem verò magis contingit;fed Veneris qui latilem ,facias,& volatilem fixum, & fixum folutum ,
dem eft reductio ponderofa, & citrina,fufca. Martis & folutum iterato volatilem, & iteratò volatilem fi
yerò alba, lucida, fufca, mollis,nigredine partici xum, quoufque fluat,& alteret in complemento So
pans, cum fui augmento ponderis.Ex his igitur per lifico vel Lunifico certo . Ex reiteratione igitur
quiri poterit, omnium alternatorum natura cor præparationis hujus gradus tertii in medicina ,reful
porum . tat bonitatis, alterationis multiplicatio.Ex diverfita
CAPVT XXI. te igitur reiterationis operis fuper Lapidem in gra
dibus fuis, refultat multiplicationis bonitatis altera
De Examine Calcinationis & Reductionis cor tionis diverfitas,ut ex medicinis quedam fui duplum ,
quædam verò decuplum, quædam verò centuplum,
porum.
quædam millefimum,& quædam in infinitum Solifi
E calcinationis , & reductionis reiterationis e cum , & verum perfectionis Lunificum transmuter
xamine dehinc eft perquirendum. Invenimus corpus . Abhinc igitur , & ultimò tentetur,ntrum in
igitur , quoniam perfectionis reperta funt corpora, perfectione confiftat Magifterium. Sed ne nos qui
in calcinationis & reductionis reiteratione,ex boni dem mordeamurab invidis,narramus, quoniam non
tatis differentiis, nihil coloris, ponderis aut quantitradidimus fcientiam noftram fermonis continua
tatis,de qua curandum fit nimium, aut fulgoris per tione,fed eam fparfimus in diverfis capitulis. Et hoc
dere , quantumcunque reiteretur ad illa operis il ideò,quoniam ,tam quidem probus, quàm improbus,
lorum multiplicitas. Et ideò , fi per reiterationem fi continua fuiffet tradita,ipfam ufurparet indignè.Et
modorum calcinationis , & reductionis à calce , ex eam fimiliter occultavimus,ubi magis apertè locuti
omni metallorum alteratorum genere , bonitatis fumus, non tamen fub ænigmate, fed fub plana fer
differentiarum perdatur aliquid ,æftimandum putes monis ferie, artificem allocuti fumus & fermonis mo
..
fophifticè perquifitionem artificem indagaffe, do eam afcripfimus,quam folius Dei altiffimi,bene
Quamobrem igitur ad illas exerciteris , ut eas co dicti, fublimis,& gloriofi, & noftræ ,qui illam fcripfi
gnofcas. mus,menti recolligi accidit, aut Divinæ gratia boni
CAPVT XXII. tatis infufi, qui cui vult, largitur, & fubtrahit, & ubi
vult (pirat.Non defperet igitur do & trinæ Filius, quo
niam,fi illam quæret,eam inveniet ,non do&rinæ,fed
De examine infacili & difficili mixtione Ar
propriâ motus indagatione naturæ. Quoniam , qui
genti vivi. per fe, & fuæ induftriæ bonitatis quæret, fcientiam
inveniet, qui verò per librorum infecutionem quæfi
Am igitur Vobis patuit veridicè , maximam Ar verit,tardiffimè ad hanc perveniet artem pretiofiffi
genti vivi quantitatem continentia , perfectionis mam.Quia nobis folis artem per nos folos inveſtiga
exiftere corpora, & ideò maximè Argento vivo ami tam tradimus, & non aliis,veriffimam tamen,& om
cari & uniri. Quamobrem igitur æftimandum cor ninò certam. Solum igitur prudentes ad artem alli
pora magis perfectioni approximare, quæ magis a cuimus,& per ingenia à nobis tradita,viam inveſti
micabiliter Argentum vivum combibunt, & hujus eft gationis eifdem expofuimus. Non autem eam in
fignum Argenti vivi facilis fufceptio, à Solari aut Lu ventam, nifi folis nobis fcripfimus , & inventionis
nari perfectionis corpore. Ob hujus igitur rationis modum & modorum ingenia. Per ea igitur, quæ tra
caufam ,fi alteratum quidem corpus , de facili in fui didimus, exerceat ſe bona mentis artifex, & donum
fubftantiam,Argentum vivum non fufcipiat,à per Dei altiffimi fe adinveniffe lætabitur, ad artis igitur
fectionis maximè complemento diftare neceffe eft excelfa perquifitionemhæc dicta fufficiant.

Summa perfectionis Magifterii in fua natura GEBRI Philofophi perfpicaciffimi

FINIS
Tom. I. Aaa 3 LIBRI
 a
Bibliothec Chemica Curiofe
558

ISISISISISISISIYOSA

LIBR 1.

INVESTIGATIONIS MAGISTER II GEBRI

PHILOSOPHI PERSPICACISSIMI PROOEMIVM.

Nveftigationem hujus nobilis fcientia , ex continua & frequenti operis fedulitate , & huic operi
ftudio nimio , nec non cogitationibus nostris profundiffimis & variis annexis emiſſam , vobis tra- ..
dam , ut meliùs && apertiùs à vobis voluminafubfequentia intelligantur , & ut intellecta , & cir
ca eadem ingeniata & perfcrutata , faciliùs & promptiùs ad effectum perducantur. Et quia eft aliud artis
inveftigare per rationem quàm attentare , & probare fubtilitates & ingenia horum, donec operando , & per
fcrutando , & experiendo , ad intentum perveniatur completum. Ideò in hoc meo libro , quacunq; per nar
rata inveftigavimus , fecundum mea mentis rationemfcripfimus , artem dico perficientia. Non putet tamen
quis , quòd hanc investigationem compofuerimus ante librum nostrum , qui fumma perfectionis Magisterit
eft intitulatus , in quo , quacunq vidimus & tetigimus , complete , fecundum fcientia ordinem , determina
vimus , fecundum experientiam & cognitionem certam , quamfcrutatione nostrâ , de naturalium & mine
ralium effectibus transformantibus diverfis , in opere apparentibus notavimus , & ingeniari fumus , fciens
tiam nostramprius compofitam , cum hoc inveftigationis commento , quod fuper ipfam declarando propofui
mus denudare , ergo de jure hec illam præcedit , cumper hunc librum investigare quaram de cognitione rei

perficientis. Cum igitur hac fcientia de imperfectis tractet corporibus mineralium , in quantum ea perfice
deceat. Inprimo igitur , circa hac duo , confideravimus , imperfectionemfcilicet & perfectionem. Circa hec duo
noftramfundamus intentionem, de rebus autem perficientibus & corrumpentibus ,fecundùmquod per nostram
investigavimus experientiam, hunc librum componimus , quia oppofita juxtafepofita , magis elucefcunt , ves
autem qua perficit inmineralibus , & fubftantia Argenti vivi , & Sulphuris proportionabiliter commixt d
perlongam, & temperatam decoctionem in vifceribus terra munda, infpißata & fixa , cum confervationefud
humiditatis radicalis non corrumpentis ,fed adfubftantiamfolidam , cum ignitione debita fuſibilom , &ſub
malleo extendibilem producta. Per diffinitionem natura huius perficientis , leviuspervenire poffumus ad cogni
tionemrei corrumpentis . Et eft illa qua è contrariofenfu habet intelligi, videlicet fubftantiaimpura Argenti
vivi & Sulphuris ,fineproportione debita commixta , vel minus vel nimis decocta , in vifceribus terra im
munda , nec rectè infpißata, nec fixa humiditatem habens combußibilem & corrumpentem, & rarafubftantia
& porofa: velhabens fufionemfine ignitione debita, velnullam , nec patiens malleumfufficienter. Primam au
tem diffinitionem inveni intrufam inhis duobus corporibus , videlicet in Sole & Luna , fecondùm cujuslibet
perfectionem. Secundam verò inhis quatuor, (cilicet in Stanno , Plumbo , Cupro , & Ferro , fecundùm cujusli
bet imperfectionem. Et quia hac corpora , imperfecta adfanitatem & perfectionem non funt reducibilia , nifi
contrarium ineis operetur , idest, quod manifestum occultetur , & occultum manifeftetur , qua operatio vel
contrariatio fitperpreparationem , igitur præparatio esteis adhibenda. Est ergopraparare , fuperflua de
mere , & abfentia fupplere , & fic notam eis immittere perfectionem. De hac enim preparatione
nonindigent corporaperfecta. Indigent ergò præparatione tali , quâ eorum partes magis fubtilientur , &
à corporalitatefua adfpiritualitatem reducanturfixam. Cujus intentio eft ex eis facere corpusfpirituale
fixum : hoc est multò magis attenuare & fubtiliare quàm erat priùs. De horum omnium præparationibus s
fecundum nostram investigationem , in loco fuo tractabimusfufficienter in hoc libro , que , poflquam prapa
ratafuerintfufficienter , erunt apta ut de eis Elixir album vel rubeum fiat magnum; invenimus enim mo
dernos nobis unicum tantum fcribere Lapidem ad album vel rubeum completum , quod verum eße con
cedimus. Nam ex quacunq; re Elixir conficiatur album vel rubeum , nihil tamenibi aliud est , quàm Argen
tum vivum & Sulphur , quorum unumfine altero nihil agit , nec effe poteft . Et ideò unus Lapis à Philofophis
3 nuncupatur , quamvis à multis extrahatur corporibusfive rebus. Extrahere enim à re in qua non eft , hoc
ftultum cogitare effet & vanum, ut quidamfatui putaverunt ; quod unquam erat intentio Philofophorum.
Dicunt tamen multa perfimilitudinem. Et quia omnia corpora metallica ex Argento vivo compofita funt
Sulphure , puris vel impuris per accidens , non in prima fui natura innatum. Ergo etiam preparationem
convenientem tolli eßpoffibile : Nam expoliatio accidentium non eft impoffibilis. Eft ergò præparatio fuper
fluum demere , & defectuifupplere in corporibus imperfectis , qua fieri non poteft fine adjuvatione operis , &
rerum purificantium. Diverfificatur enim preparatiofecundum diverfitatem rerum indigentium . Experien
tia enim nobis dedit modos agendi , fcilicet calcinationem , fublimationem , defcenfionem , folutionem , di
stillationem , coagulationem , fixionem , & cerationem, de quibus fingulis narrationemfecimus , in fumma
perfectionis Magifterii fufficienter. Ifta enim funt opera ad præparationem juvantia. Res autem præparati
ones juvantes ,funt ifte fcilicet , omnia genera falium , aluminum , atramentorum , & etiam vitrum , bo
rax & qua hujus naturefunt , & acetum acerrimum , & ignis , & cum iftis præponimus corpora imperfecta
praparare , id ef mundare , fi aliqua immunditia inhis extiterit , fecundum noftram experientiam , in qua
certifuimusperpredicta.

De Salis communis Preparatione.
Al commune comburatur , combuftum in aqua
communi vel aqua clara fontis calida folvatur >
folutum per filtrum diftilletur , diftillatum per
ignem lentum in parapfide vitreata , vel vaſe terreo
plumbato , & non in metallo , congeletur , con
gelatum calcinetur per diem & noctem in igne me
diocri , & ferva ipfum fic fufficienter mundatum.
De Saliş vitri Præparatione.
Al Petræ in aqua fontis , per filtrum
S diftillatum , congelatur in vafe vitreo usque ad
ipfius fufionem criſtallinam .
DE

Lib . II. Sect. II.
De Salis Nitri Præparatione.
Al Nitrific præparatur , diffolve fagimen vitri in
SA
L
aqua forti , diftilla per filtrum & congelain vaſe
vitreo, & fic optimè clarificatur.
De Salis Gemma Præparatione.
the vitreato diffolvitur
in vaſe terreo & congelatur
, ficut fal commune.
De Salis Alcali Præparatione.
Al Alcali fit ex foda diffoluta, & per filtrum dif: Acut Alumen glaciale folvituet
AllAlcali fitexfoda diffoluta, & pendet
& cocaad tertiam , & deſcendet sal in præparatio nesAtramentorum inveftigare,cummua
tempore ad fundum vafis in modum criftalli , & eft tumfit nobis id, quod per ea colligimus in tinctura
præpara um : Similiter Sal Alcali apud aliquos fic & ligamentis pirituum & aliorum, quæ ad Elixir
præparatur. Accipiunt cineris clavellati pondera fpectant.
quinque vel duo , calcis vivæ pondus unum , & tra
hunt totum lixivium , & diftillant & congelant ,
& hoc reiterant femel, & eft præparatum . Vel ficut
fal commune , primo teratur totum , folvatur in
aqua communicalida, poftea diftilletur per filtrum,
& congeletur , & calcinetur cum igne lento.
De Salis Armoniaci Præparatione.
Al Armoniacus fit ex quinque partibus vel dua
bus u inæhumanæ,& parteuna fudoris ejufdem ,
& parte una alis communis, & parte una cum di
midia tuliginis lignorum vel baculorum, his fimul
coctis ufque ad confumptionem humiditatis, fubli
maSalem verum & utilem , huncite
rum infudorem diffolve & congela, & fublima à fale
communi femel, & eft præparatum . Velteratur , pri
mo cumpræparatione Salis communis mundati, pof
tea ublimetur in alto Aludele , donec totaliter fue-
· rit extractum purum , poftea folvatur fuper Porphy
dum , fub dio fi de ejus aqua habettir facere , vel fer
vetur ipfum fublimatum & purum fufficienter.
De Salis Tartari Præparatione.
Al Tartari fit ex fæcibus vini calcinatis & diftil
SA latis, velex tartaro calcinato diffoluto & conge
lato , & eft præparatum .
De Salis Vrina Præparatione.
Al
SA! Urine fitex fæcibus urinæ diftillate calcinatis ,
& iterum in aqua ejus diffolvitur & congelatur,
& eft juvamenti : multi diverfimodè tractant
de Salium præparatione . Nos autem inveftigatione
notträ invenimus, has præparationes Salium brevio
res & utiliores, ad noftrum proponitum confequen
dum , cùm, ex omnibus rebus verè calcinatis , fales
per diffolutionem extrahantur , per viam præliba
tain præparari tenentur, fufficit nos tranfire cum
his ingeniis confuetis.
De Aluminis Glacialis vel Roche pre
paratione.
Lumen Glaciale vel Rochæ habet
A
Ppræparationis modum , unum pro corporibus
calcinatis abluendis, alium pro piritibus ubliman
dis. Primus modus, diffolve ipfum in aqua fontis
clara, diftilla per filtrum , coque ad ejus tertiam par
tem, pone in Pa apfidibus vitreatis , & defcendet
circa latera vafis , & in fundo Alumen præparatum
criftallinum . Secundus modus eft , ut Alumen in
vafeterreo coquatur quoufque humiditas evanuerit,
& invenies Alumen album fpongiofum, leve & præ
paratum pro fublimationibus , & aliis diverfisope
ribus. Faces in fundo vafis remanentes, vel diffol
Tom . I.
!
Subfect . IV . 559
vanturfupra lapidem , vel in aliqua parte humida,
vel in aqua inde extracta, vel referventur.
De Aluminis lameni Præparationé.
Lumen Iameni quemadmodum Alumen Glas
Aciale vel rochæ præparatur , excepto quod in
hac arte majoris eft virtutis.
De Aluminis Plumoſi Præparationë:
Lumen Plumofum
rocha,& Praparatur fi
Nunc reftat
¿
De Atramenti Nigri Præparationë.
Tramentum nigrum folvatur in aceto mundo;
AT velin aqua bullienti , poft per filtrum diftile
letur , & coaguletur, & eft præparatum. Vel pona
tur primò in Alembico; & humiditas totalis extra
hatur. Fæces in hac diftillatione calcinatæ fuper
Porphydum, vel in fua aqua folvantur , vel coagu
lentur, vel ipfa aqua, fecundum velle artificis , re
De Cuperofa Præparatione
nerofa diffolvenda eft in aceto diftillato , cla
C rificanda per filtrum, & . ‫ & د‬fic eft
munda.
De Vitrioli Romani Præparatione.
triolum Romanum aliâ præparatione non in
diget,nifi quòd in aliquibus cineribus teneatur.
Et eft certum, quòd à corporibus [ ut amplius con
fideravimus ] imperfectis extrahuntur diverfa no
bis neceffaria , & funt adminicula perfectionis in
cafuquæ indigent præparatione:
De Cerufa Preparatione.
Erufa diffolvenda eft, in aceto purificanda, de
Cinceps à goffioribus, & id quod ut lac emana
verit, congelandum eft in Sole, vel lento igne, & eft
præparata,
De Albi Hifpanici præparatione:
Ödem ut fupra . de Albo
E co,, Stannum candidum , in urina diftillata, fol
vendum eft, ad modum Cerufæ, & fic præparandum.
De Viridis Aris Præparatione.
Tride Aris in aceto diftillato, folutum & cla
Vrificatum , limpidè congelandum eft lentiſſi
mo calore, & eft optimum.
· De Croci Ferri Preparatione:
Rocus Ferri diffolvendus eft in diftillato }
& eft clarificandus : & hæc aqua rubicunda
Crocea congelata , dat tibi Crocum aptum , & eft
factum.
De Lithargirii Preparatione.
girium , in aceto diſtillato , refolve , clarifica
& congela , quia benè præparatum eft , quod
iterum , quemadmodum & alia prænominata , diffol
vere potes , & his uti diffolutis & congelatis , in
hoc eft inveftigatio profunda , & hæc præparatio
fit breviffimè,
Aaa 4 De An
 eca
ioth
Bibl Che
soo
De Antimonii Preparatione.
ANt monium calcinatur , diffolvitur , clarifica-
tur & congelatur , & eft præparatum.
De Lapidis Lazuli Præparatione.
Apis Lazuli calcinatur , abluitur tritus , & eft
purificatus à terreitate.
De Lapidis Hamatitis Præparatione.
Lapis Hematitis ignitur , extinguiturque fæpius
in felle & cum terreita tem groffam , & immundam
De Boli Preparatione.
Olus teritur , diffolvitur ut ceruffa , & conge-
Bolus
latur.teritur , diffolvitur ut ceruffa , & conge
De Cinabrii Præparatione.
Inabrium femel eft præparandum , cum fale
Ccommuni , & optimum eft,
De Tutia Preparatione.
Utia calcinatur , & refolvitur in aceto diftilla
TU to , & fic eft præparata.
Diverfa adhuc Salium, Aluminum, & Atramen
torum genera reperiuntur , que omnia , ut jam di
&a, in fua pecie præparantur , & mundantur.
De Vitri & Boracis Præparatione.
Itrum & Borax , fi debito modo fuerint facta ,
V non indigent præparatione.
De Aceti acerrimi Preparatione.
Ceti autem acerrimi , cujuscunque genera ,
A & .&
five effectus per diftillationem melioratur, & de
quorum mundatione & depuratione ſufficienter tra
tavimus , cum quibus corpora imperfecta præpa
& ciatur fubtus ignem , ufque ad corporis ipfius fufio
rari poffunt , & depurari , & meliorari , & fubtiliari,
igneque femper debito mediante. Præparantur
enim & depurantur per ifta ad intentionem ignis
per hunc modum. Habent enim hæc corpora im
perfecta humiditates fuperfluas , & fulphureitatem
aduftibilem , nigredinem in ipfis admifcendisgene
rantem , ipfa prædi&a corpora corrumpentem : ha
bent etiam terreitatem immundam , fætulentam &
combuſtibilem , nimis groffam , ingreffionem im
pedientem & fufionem : ifta & talia funt fuperflua
in his corporibus prædictis , quæ in ipfis noftra ex
perientia , inveftigatione certâ & ingeniosâ , funt
5 inventa. Et quia hæc fuperflua accidentaliter his fu
perveniunt corporibus , & non radicaliter , & fpo
liatio accidentalium poffibilis eft : oportet nos, cum
igne artificiali , his prædictis mundatis & fuperflua
demere accidentia cuncta , folâ fubftantiâ Argenti
vivi, & Sulphuris radicalis permanente. Et hæc eft
integra præparatio imperfectorum , & depuratio
perfecta , melioratio & fubtiliatio , horum , vel hu
jus fubftantiæ puræ remanentis fit multis modis , fe
cundùm quod Elixir indiget. Præparationis er
go , & depurationis in generali modus eft hic.
Primo enim elevanda eft, cum igne proportionali,
tota humiditas fuperflua , & corrupta in illorum
effentia : etiamque fuperfluitas fubtilis & combu
rens: & hoc calcinando : deinde totalis fubftantia
remanens corrupta , in illorum calce fuperflux hu
miditatis comburentis , & nigredinis corrodenda
eſt, cum his mundatis prædictis corrofivis acutis feu
a
mic ofe
Curi
acerrimis , donec calx fuerit alba five rubea, aut ſe
cundum corporis naturam & proprietatem colora
ta , & & pura, ab feu cor
ruptione prænarratis : & hæc cum his corrofivis &
mundatis tenendo , imbibendo, & lavando : Poſtea
verò delenda , feu deponenda eft totalis terreitas
immunda , & fætulentia combuftibilis , & grofia
cum rebus prædi&is mundatis , vel puris fufionem
metallicam non habentibus , cum calce prædiéta ,.
modo predicto depurata commixtis, & benè tritis ,
quæ
que infufione feu calcis reductione , retinebunt ſe
remanente corpore puro , ex omni fuperfluitate
corrumpente mundato , ex hoc totum defcendendo
meliorationis & fubtiliationis horum fubftantiæ pu
ræ in generali modus hic eft. Primo hoc corpus pur
gatum & redu&um , eft iterùm calcinandum cum
igne , & adjutoriis mundativis pradictis : Deinde
cum his, quæ funt refolutiva, folvendum, hæc enim
aqua Lapis nofter eft , & Argentum vivum de Ar
gento vivo, & Sulphur de Sulphure , & corpori fpi
rituali extractum , & fubtiliatum five attenuatum ,
quæ meliorari poteft, confortando in ipfum virtutes
elementales, cum aliis præparatis, quæ funt ex ge
nere fui generis , & augmentando colorem , fixio
nem , pondus, puritatem, fufionem & alia omnia ,
quæ pertinent ad Elixir perfe& tam. Et ifte eftmodus
perfolos nos inveſtigatus,præparationis, depuratio
nis , fubtiliationis & meliorationis corporum mine
ralium in generali. Nunc tranfeamus adfpecialem
feu particularem cujuslibet corporis imperfecti præ
parationem , cum omnibus modis fuis , etiamque
perfecti corporis mineralis , & primo deJove.
De Preparatione Iovis.
Præparatio Jovis infpeciali præparatur multipli
citermelius per hunc modum. Et eft ut ponatur
in furno calcinationis , in vafe ad hoc apto , & proii
nem bonam , movendo tunc ipfius corpus lique
factum , cum fpatula ferrea perforata : spolia , quæ
fuper ipfum creantur, extrahendo,movendo inignis
calore æquè, perdurante, donec in fuperficie bona
quantitas ipfius pulveris fuerit congregata: depona
turtunc illa, & iterum moveatur, quoufque alterna
tâ vice totum corpus in pulverem fubtiliffimum fue
rit reductum. Cribretur ergo pulvis ille , & repona
tur in furno, addendo fibi ignembonum , ſuam fu
fionem non fuperantem , & movendo multoties..
Stet ergo in igne fua calcinationis fic per diem na
turalem vel circa : finaliter, cùm tota humiditas ac
cidentalis & fuperfluitas fuerit deleta, cum Sulphu
re combuftibili & corrumpente : pofteà extrahatur
calx alba mundata. Nam ignis omnem fugitivam
fubftantiam & inflammabilem elevat , & confumit
de prædictis , fcilicet cum fale communi mundato
& alumine , & cum aceto purificato & acerrimo ,
multum lavando, & ponatur ad folemvel ad aërem
& iterum teratur, & lavetur & deficcetur , & hoc al
ternatim per vicem reiteretur, donec per acuitatem
falium , aluminum , atque aceti , tota ejus humidi
tas, nigredo,& immunditia fuerint confumptæ, cor
rofæ & deleta: tunc apponatur de vitro trito cum
his prædictis. Cumque totum impaftatum fuerit ,
defcendatur per Botrum barbatum , cum fufficienti
igne. Defcendet enim corpus purum & mundum ,
remanente cum vitro , & falibus five aluminibustota
fubftantia terrea, & fætulentia . In illo enim corpo
re mundo , defcenfo & reducto , æqualis & perfe &a
propor
 Lib. II. Sect. II. Subfect . IV . 561

proportio Argenti vivi mundi, & Sulphuris albi non
urentis. Nam ignis & corrofiva totam humiditatem
diviſerunt , & ſubſtantiam fugitivam inflammabi
lem & corrumpentem atque nigredinem :& per def
cenforium fuum, five per paftillum Salium & Alu
minum & vitri , divifa eft tota ſubſtantia terrea , &
fætulentia cum fua proportione , fubftantia pura &
temperata remanente. Poftea verò calcinetur ite
rumhoc corpus reductum purum cum folo fale ar
moniacopuromundato , cùm autem benè & minu
tiffimèfuerit calcinatum , fublimato & mundato ,
donecfuerit in pondere æquali , vel tritetur tunc il
tas ejus de Sale Armoniaco benè & diutiffimè te
rendo , donec fubftantia impallabilis fuerit, pona
tur fub dio , vel in refolutionis fimo , do nec quic
quid ibi eft , fubtile fuerit folutum , renovando
"Sal Armoniacum mundatum , fi fuerit neceffe, do
nec aqua totum fiat : hanc aquam honora, aquam
Sulphuris fixi nominamus , cum qua tingitur Elixir
ufque ad infinitum. Et hæc fufficiant de Veneris
præparatione.
De Preparatione Martis.

lud totum peroptimè,

Porphydum , & ponatur &fub
benè diulocoteratur
fuper
frigido , & M Artispræparatioper hunc modum melius
præparatur & calcinatur , quemadmodùm
humido , vel in veficis vitreis in furno folutionis , Venus cum fale communi mundato , & cum aceto
vel in ventre equino , donec totum fuerit diffolu puro lavetur : lotus ad Solem ficcetur : deficcatus,
tum , augendo fal , fi fuerit neceffe , quam aquam iterum cum novo fale & aceto teratur , & im
honorare debemus , ipfa enim eft quam quærimus bibatur , & ad eundem furnum ponatur per tres
ad album.Et hæc in hoc ultimo volumine dicta luf dies , ut de Venere factum eft : folutum honora ,
ficiant de præparatione Jovis. aquam Sulphuris fixi , mirabiliter colorem Elixir
.
augmentantem. Et hæc de imperfectorum corpo
De Præparatione Saturni . rum præparatione dicta fufficiant.

fimiliter
P no calcinationis , movendo ut Iovem infur
, donec De Perfectorum corporum majori perfectione.
convertatur in pulverem tenuiffimum , cribretur ,
& reponatur ad furnum : ftet in igne fuæ calci- Erfectaverò corpora non indigent præparatio
ne , quantum ad > cum perfecta
nationis per modum prædictum , donec fugitiva fint , fed ut magis perficiantur , fubtilientur , & at
fubftantia& inflammabilis fuerit deleta; pofteà tra
tenuentur , talis enim præparatio eft adhibenda.
hatur calx rubea, quæ imbibatur & teratur frequen #
tiſſimè & minutiſſimè , cum fale communi munda- Accipiatur Sol in laminas tenues productus, & po
natur cum fale communi optimè præparato , fola
to , & atramento & aceto purificato & acerrimo.
riatim in vale calcinationis, & collocetur in furno,
De iftis verò ad rubeum utaris , ficuti ad album
calcinando benè per tres dies , vel donec totum
fecifti cum fale communi, & alumine Iameni & ace
to :tunc multoties, ut de Iove deficcetur , & imbi fuerit confumptum , & fubtiliter calcinatum , dein
de extrahatur , multum benè teratur, cum aceto la
batur & teratur , donec perbeneficium dictorum ,
dicta immunditia fuerit deleta , tunc apponatur de vetur, & deficcetur ad Solem : poftea teratur benè
cum medietate fui falis Armoniaci mundati, & po
vitro cum his prædi&is, & defcendatur per Botrum
natur ad diffolvendum , donec totum fuerit , per
barbatum corpus purum defcendendo redu t & um. beneficium falis communis & Armoniaci, in aquam
Iterum calcinetur cum Sale Armoniaco puro , ut
clariffimam diffolutum. Hoc fermentum eft Elixir
de Jove , teratur fæpiffimè , & diffolvatur per mo
ctum, pretiofum, & verum corpus ſpirituale
dum prædictum. Ipfa enim eft aqua Argenti vivi & perfe
fa&
tum.
Sulphuris proportionaliter facta , quia utimur in
rubei Elixiris compofitione. Et hæc de Saturni præ De Argenti Subtiliatione & Perfectione.
paratione dicta fufficiant.
Ubtiliatur autem Argentum , & attenuatur , &
Subti
De Præparatione Veneris. ad ſpiritualitatem reducitur per modum jam di
&um. Ergo per omnia & fingula fac in ipfa fubti

PRæparatur
dum. ergò Venusdeoptimè
fale per huncopti
mo-
mè mundato , in crucibulo , & defuper ipfius lami
na,& defuper falis ftratum & defuper lamina, & fic
viciffim, donec vás fuerit plenum,& cooperiatur &
lutetur , & collocetur in furno calcinationis per
diem naturalem , deponatur,& abradatur quod cal
cinatum fuerit , & reponatur lamina cum fale no
vo : & fic alternatâ vice calcinentur , donec omnes
laminæ fuerint confumptæ , feu corrofæ per bene
ficium falis & ignis : quia fal corrodit fuperfluam
humiditatem & fulphureitatem combuftibilem,
Ignis elevat fubftantiam fugitivam & inflammabi
lem , cum proportione debita : teratur omninò
pulvis ille minutiffimè, & lavetur cum aceto, donec
nigredine careat , aqua exinde emanans: hanc al
ternâ vice de fale novo & aceto imbibe , & tere ; &
poft contritionem , ad furnum calcinationis in va
ſe aperto reponatur : Stetque ibi per tres dies natu
rales : deinde extrahatur & teratur benè & fubtili
ter , & abluatur cum aceto benè & diu , donec ab
omni immunditia fuerit mundatum & purgatum :
deficcetur ad Solem benè , tunc apponatur medie
liatione
tæ,eft , ficut de Sole
fermentum fecilti.
ad Elixir Et aqua Lunæ diffolu
album tactum.
Recapitulatio totius Operis:
Am imperfectorum præparationem . & perfe
I&torum fubtiliationem , fufficienter determinavi
mus , ut de eis quilibet difcretus poffit adimplere
intentionem. Attendat ergo quis proprietatis acti
onis modus , feu compofitionis Elixir majoris. Nos
enim quærimus fubftantiam unam facere : tamen ex
pluribus aggregatam , coadunatam , fixam , quæfu
per ignem pofita , cam ignis non exprimat , & li
quatis permifceatur , & liquefcat cum ipfis , cum co
quod eft in ea de fubftantia ingreffibili , & permif
ceatur cum ea quod eft de ſubſtantia permifcibili ,
& confolidetur cum eo quod eft in ea de fubftan-
tia confolidativa , & figatur cum eo quod eft in ca
de fubftantia fixativa & non comburatur ab his quæ
non comburunt Aurum & Argentum , & aferat
confolidationes cum ignitione debita & perfecta
Non tamen catenus brevi tempore intelligas, quod
paucis diebus vel horis poffit prima vice conftitui.
Sed
 ecæ a Curiofe
Biblioth Chemic
562

Sed quia refpe&u aliorum Medicorum moderno folos in noftris voluminibus fcripta funt, fecundùm
rum , refpectu etiam operationis naturæ, hæc veri quod videmus per experimentum & rationem in
tas citiùs terminatur. Unde dixit Philofophus, me voluminibus iftis redacta. Ea verò,quæ per noftram
dicina eft , cujus tempus longum fpatium anticipa experientiam digitis extraximus , & vidimus ocu
vit , quare vobis dico , quod fuftineatis patienter, lis , & manibus tetigimus , fcripfimus in fumma no
quia fortè moratur , & feftinantia quidem ex parte ftra perfectionis Magifterii. Sapiens ergò artifex in
Diaboli eft. Ergò qui patientiam non habet , ab noftris ftudeat voluminibus , colligendo noftram
opere manum fufpendat , quia impediet eum fefti difperfam intentionem, quam in diverfis locis pro
nantem credulitas. Omnis actio naturalis fuum ha profuimus, ne malignis feu ignaris publicetur, &col
bet modum &tempus terminatum , in quo majori le& tam probet , donec ad cognitionem ftudendo
& minori fpatio terminatur. Ad hanc tria neceffa & experimentando , cum laboris ingeniofi inftan
ria funt , patientia, mora , & inftrumentorum apta tia pervenerit totalem : exerceat ergò fe artifex &
tio , de quibus in fumma noftri perfecti Magifterii, inveniet. Cujus jam modum inveftigationis com
artificem allocuti fumus in capitulis diverfis, in qui motus amore , à vifceribus propter vos , per no
bus experiri poteft , fi in noftris dictis fuerit fuffi ftram confiderationem , veritatis cognitionem
cienter inveſtigatus , in quibus manifeftâ probatio etiam dare plenariam perficientis & corrumpen
ne & aperta , concludimus Lapidem noftrum nihil tis materiæ & formæ confideramus , inveftigatio
aliud effe, quàm fpiritum fætentem & aquam vivam, nem noftram perfectorum , & materiam cum for
quam & ficcam aquam nominavimus , & per natu ma à radice fuæ commixtionis , ufque ad comple
ralem proportionem mundatam & unitam unione métum puram effe fine corruptione fuperna men
tali, quod fibi nec abeffe poteft, quibus addi debet , tis aliqua.Confideravimus à contrario fenfur imper
& tertium ad opus abbreviandum , hoc eft corpus fe&torum fubftantiam unam effe ubique , fcilicet
perfectum attenuatum. Ex præmiffis igitur patent Argenti vivi & Sulphuris, quæ ante commixtionem
res , in quibus veritas eft propinqua & perficientes eorum, pura funt & munda. Et per hanc confide
ipfum opus: inveftigatione verò noftrâ , qua cer rationé,per noftrum exercitium invenimus , corru
ti fumus, & per experientiammanifeftam confide ptionem imperfectorum accidentaliter fuperveniſ
ravimus omnia verba vera effe , quæ jam per nos fe, quæ materia novam & corruptam dedit formam.

Libri Inveftigationis Magifterii GEBRI , Philofophi perfpicacisfimi ac India Regis ,

FINIS.

YAYAYAYA SUSUSISUSTUSISI

TESTAMENTV M

GEBRI PHILOSOPHI PERSPICACISSIMI AC INDIÆ REGIS.

De

SALIBVS ANIMALIVM , PISCIVM , VOLATILIVM ,

VEGETABILIUM , ET ALIORU M.

X omnibus rebus , etiam ex animalibus , pifci
& in cinerem redaétis, fixum : eo modo quo fit fal
de cineribus lignorum vel de calce lapidis . Et fi res
fuerit naturaliter rubea , ficut eft fanguis : ejus fal
naturaliter erit rubeum , fed harum rerum combu
ſtio debet fieri in vafe claufo , fi fuerit fanguis,pri
mo deficcetur, & non eſt malum,fi in oso partibus,
folvas partes duas falis communis calcinati in forna
ce quacunque , deinde deficca, & poftea combures
in furno vitriariorum, vel figulorum, five reverbe
1 rationis per diem & noctem , vel interpellatim per
dies duos abfque noctibus. Quod fi fuerint carnes
alicujus animalis , quæ ficcari non poffent, tunc in
vaſe bene lutato ne refpiret, per duos dies natura
les,fine aliquo fale combure. Et poft combuftionem
in quadruplo fui aquæ pluvialis decoque , ufque ad
confumptionem duarum partium cum dimidia.
Dein fac paufare, & diftilla per filtrum, donec fiat
aqua clara , fine aliqua turbulentia , deinde con
gela lento igne , vel quod melius eft , ad Solem,
habebis fal animalis , quod fuperat alios in virtut&
e
fufiva. Deinde refolve in duplo fui aquæ pluvialis ,
& pone hujufmodi fal fub fimo per feptimanam , &
erit acutum. Demum congela ut dictum eft, vel fac
fine fimo , & pofito fuper metallum fi ingreditur il
lud. Sal animalis eft bonum , fi autem non , reitera
ejus & & ejus
declarabitur tibi per experientiam. Scias quod Sal
totius talpa combufta congelat Mercurium, & Ve
nerem covertit in Solem, & Martem in Lunam.Qui
dam tamen operantur cum ejus pulvere,tantum ap
ponendo ejus duplum inter fal animalis & fal nitri.
De Salibus Metallorum.
X metallis etiam fiunt fales poft ipforum calci
E nationes, & fi fales habent vim penetrativam &
fixativam, ratione fubtiliationis & acuitatis fuæ, ex
eo quod funt de rebus fixis, & diu calcinatis in igne.
Verùm quia metalla diverfimodè calcinantur in igne
videndum eft , primò de calcinatione illorum quæ
funt ad rubeum , ficut Sol,Venus, Saturnus, & Mars:
Demùm de illis quæ valét ad albu,ut Luna & Jupiter.
De Solis Calcinatione.
Alcinatio Solis fit in vafe aperto in furno vi
iariorum in decem diebus continuis , vel in
XX. diebus , in fornace reverberationis in tribus
diebus. Demú extrahe ſalem ejus cum aqua pluviali
diftillata per Alembicum femel vel bis, decoquendo
in vafe cupreo , & fit aqua in quadruplum ad cal
cum ,
 Lib. II. Sect. II. Subfect. IV .
563
cem , demum congela : & fi iterumcalcinaveris,cal iftius falis tingit XL. partes Mercurii , per multipli
ces dealbabuntur in tribus diebus in furno reverbe cationem projiciendo Mercurium tinctum fuper
rationis. Nec mireris de hoc , quoniam omnis res non tinctum. Sed non fic ad rubeum , quia majori
rubea amotâ fuâ tincturâ remanet alba : quia fub indiget medicinâ ut transmutetur à natura , quàm
rubedine albedo manet occulta , fed non converti fuperaddatur naturæ. Et huius Mercurii pars una
tur.Et propterea, quia albedo eft fub rubedine,dico, fuper X. partes Aris , dealbati & mollificati , con
quod fi per decem dies folùm cas fæces calcinaveris, vertit in Lunam .
fine aliqua admixtione, & demum, ut de fale dic
tum, eft,fales extrahas, poftea fæces iuas, in terramà De lovis Calcinatione.
fale remanentes, iterum calcinaveris , convertentur
piter inter alios planetas benevolus eft , calcina
in ?lbedinem. Et fi eas reduxeris, erit Argentum ur in vafe claufo prædictis fornacibus , fcilicet
vivum verum. Dico ergo, quod fi falem Solis fæci vitriariorum , vel reverberationis, & eodem modo
bus fuis in albedinem converfis reddideris , fit Eli
quo fupra. Sal autem fit ex eo cum aqua pluviali, yel
xir, tam ad tingendum quam ad convertendum Ar alia , diftillata per Alembicum , fed iftum falem in
gentum verum in Aurum , & ad tingendum As venies præ cæteris acutisfimum ad congelandum
Præparatum & Plumbum .
Mercurium , & majoris efficacia quam fit fal de Lu
De Veneris Calcinatione. na , propter majorem decoctionem , & quia vivum
Mercurium continet . Unde & major pars ejus fu
Enus calcinatur in vale aperto per dies 35. im blimatur : & cum fale commuai & fale nitri fublima,
perduos mentes, : && citiùs perficietur quàmMercurius , nec erit mi
remanet tunc fola ejustinctura rubea, infpecie fan noris efficacia , quia Jupiter fuit Mercurius in fui
guinis. De quaextrahe falem ut de Sole dictum minera, in principiofue creationis . Faces verò, quæ
elt, & fiet Elixir. Et fcias quod fal , cujufcunque me remanferunt , calcina in vafe fublimationum , & fac
talli, debito modo factus , higit & cingit Mercurium inde falem ut dictum eft. Et fimiliter operare de
& mutat de colore in colorem , & de itatu in ftatum, Saturno , quia etiam aliquapars ejus fublimatur.Et
ratione fuæ acuitatis, de fecibus fac ut fupra dictum eft de toto ipfo. Nota
De Saturni Calcinatione. tamen , quod fi Saturnus & lupiter calcinentur , per
diem unum in furno reverberationis , ficut faciunt
W
Aturnus calcinatur in citrinum colorem in furno figuli, poftea ille pulvis in calcinatione citiùs perfi
Satu
reverberationis, & eft melius in vaſe claufo vel cietur, tam ad faciendum falem , quam ad faciendum
furno vitriariorum. Qui quidem in 15. vel in 35. pur ea, quæ infra dicentur. Quapropter fciendum eft ,
%
gant à fua nigredine. Dimitte ergo ipfum in forna quod unumquodque metallum non folum in falem ,
& ut dictum eft, fed etiam in verum Solem & veram
ce per duodecim dies alios. Quod fi per duos men
fes perficiet fe ipfum crudum purgatum vel non Lunam poteft per calcinationem converti. Saturno
purgatum , & habebit citrinitatem accedentem ad quidem calcinato per XX . dies in fornacibus præ
rubedinem, & fac de eo falem ut de Soledictum eft: dictis. Circa quod fciendum eft, quod furnus vitria
& cum hoc fale tinges Lunam in optimum Solem,& riorum melior eft ad hoc opus, fed furnus reverbera
afcendet parsuna luper quinque partes Mercurii, tionis eft utilior ad faciendum falem. Nec credas
& parsuna Mercurii cadet fuper X partes Lunæ , & quod, fi aliquod metallum factum , calx fteterit in ta
iftius pars una fuper L. partes Lunæ. De facibus fac, liigne per XX vel XXII dies ad plus , quod aliquid
ut de aliis dictum eft ; Et ifte fal eft acutiffimus , & ejusfugitivæ fubftantia poffit remanere. Et ut con
reftrictivus cujuslibet rei volatilis. vertat in verum Cambar metallum ulterius ipfum
in igne tibi tenere non expedit Et tunc apparet, quod
De Martis Calcinatione.
revera in fuo profundo eft durum , fed à latere Ar
gentum .
Ars calcinatur , fi fuerit limatus , cum aceto
De Marte.
rubeo imbibitus , & deficcatus ad bonum
ignem , vel interpellatim , & poft in furno rever Artis verò › X diebus
berationis , vel vitriariorum comburatur diebus M calcina per XII. dies, fed tutiùs eft ipſum cal
XXX, & de eo fac falem , ut de aliis dictumeft : Sal cinare per 18. vel 20. dies. Et habes opus perfectum
extractus de calce Martis, & ad Solem congelatus, ad Aurum, & contingit virtute calcinationis, & fu
& iterum per le fub fimo folutus, & poft ad Solem fionum cum rebus mollificantibus.
congelatus,fi pars una ipfius componaturfuper duas
De Luna.
partes Mercurii , benè loti in ampullam bene clau
iam , per dimidium diem in cineribus calidis, con Una in fuo profundo eft › fed in fe , ut
gelat Mercurium in pulverem , qui pulvis fiet rubi Luidetur ,continet tincturam albedinis, quantum
cundior fortiori igne adhibito : & Mortificat alium cunque in igne permaneat , nififorte multis diebus
Mercurium vivum fimili modo. Quem Mercurium calcinetur, & demum, extracto fuo fale, fæces ejus ,
poteris imbibere cum aqua , in qua folvifti calcem fi calcinarentur forte non effet impoffibile quin in
Martis & demum calcem Auri. rubeum converterentur . Cum tinctura alienatamen

De Luna Calcinatione. mutatur ,non per fe ,fed propter adjutorium.

De love.
Una calcinatur per quinque dies in prædictis
paufornacibus,
L s per fufion&
emdemum cum
effe pur gatfale
a, & Alkali,
poftqufed
am rempiter verò feptem diebus calcinatus , & demum
debet
cum fale nitri , vel alcali & albumine ovi , & fale
feceris, tingit Mercurium in album fixum, cum quo armoniaco , & fapone molli , & borace de petra re
Mercurio operare , ut prædictum eft , fuper quo ductus, erit Argentum verum : quoniam ipfe eft Ar
cunque metallo , & dealbabit albedine fixa & perma gentum, fed modico tempore decoctum ; Vnde fine
nente. Potes autem multiplicare , fuper Mercurio ad alia medicina tantum poterit ftare in igne , quod re
album melius quàm ad rubeum , quoniam pars una perietur verfus in verum Argentum. Circa hoc etiam
nota ,
}
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
564
nota , quod calcem convertendam in Aurum , re
ducas cum vitellis ovorum , vel eorum oleo , & tar De Salibus Metallorum.
taro rubeo , quia tartar um multum valet in redu
&ionibus & fufionibus corporum Alumenverò
t ,&
tartarum album, debent poni in reductionibus ad al
bum:item nóta, quod omnis medic ina perfec ta con niacum
tinet has quinq ue virtut es, quia, quod minim a pene congeles
trat, mollificat,tingit,veraciter fixat, & purgat,& has ris ter , vel pluries , congelabis Mercurium cru
virtutes continet Mercurius cum fale Auliar fixatus. dum , lotum , & hoc multiplicare poteris in infini
Item omnes fales , tam animalium quàm metallo tum .
rum , eandem habent efficaciam , maximè conjun
&i cum Mercurio. Di&um eft , quòd unumquodque
metallum , cum benè calcinatum fuerit , facitfalem ,
ficut faciunt cineres , & lapides , & calces . Et quod
cum illo fale , Mercurius perfectè tingitur , & quod
ille Mercurius eft , qui transmutat omnia corpora ,
quemadmodum ipfe transmutatur , quod eft maxi
mum fecretum. Et apparet , quòd calcinatio cor
porum eſt brevior via ad perfectionem . Circa Jo
vem tamen notandum eft , quòd in ſe deficit , non
quidem vitio fulphureitatis , fed quia participat hu
miditatem non fixam , quam contraxit à Mercurio
patre fuo. in calcinatione ad fuam
onem indiget temperato igne , quia aliter nimis
Paen
confumeretur. Temperata autem decoctio infpiffat
humiditatem , & infpiffatio confumit. Et ideò hæc
decoctio fiat cum fecatura lignorum , & fub terrâ
debetponi , & defuper ignis. Et pofteà fiat ignis de
fuper. Et hoc tene ſecretum.
De Saturno.
Dem dico de Saturno , fi velis ipfum Lunificare.
I Sed fecus eft , fi velis ipfum Solificare , quia hoc
non fit , nifi per maximum ignem , & rubificatur &
transmutatur.
De Marte.
Ars verò , quia habet fubftantiam fixam , eft
inter cætera corpora melior : eft tamen lon
gi laboris , propter nimiam fui ficcitatem . Sed fi
poffes ipfum deducere ad albedinem & mollitiem
Argenti , fieret firmus & fixus in omni judicio , quia
nec timet cineritium : Stude ergo in co, & limatu
ramejus funde cum Arfenico , Euforbio , & Tartaro
calcinato , & Sale Alkali , facto de Alumine de Ta
bia , quod in multis locis appellatur Alumen gat
tinum , eo quod gattæ in eo juxta ignem
dormiunt , & citò fundatur , & omni vice extingu
atur in oleo tartari. Et cum Mars leviter funditur
per fe , fine adjutorio alterius rei , habebis optatum.
Et fcias quod multum valet fundere cumcalce fa-
ta , quia calx fundere facit lapides.
&
De Calce Saturni , Veneris & Martis.
factam Saturni , Ve
Notandum circacalcem, faum volunt calcina-
ri , quod nullo modo poffunt in corpus reduci , nec
plus diminui , nec plus mutari de colore in colo
rem , & quod fit calx acutiffima. Et tunc fales ipfo
rum ftant , quos fæpius folve fub fimo , & coagula
ad Solem , donec fiat quafi oleum. Tunc fixabit
omnem Mercurium , & illo Mercurio alium Mer
curium , usque ad infinitum.
Teftamenti GEBRI Philofophi , de Metallorum transmutationibus.
FINI S.
Nota quod fifales Metallorum commixtos
per fublimationem , & falem armo
, & demum fub fimo folvas , & ad Solem
, & folutionem & congelationem iterave
Item de Salibus Metallorum.
Al igitur Metallorum extrahas cum aqua dulci
diftillata , vel cum aqua vitæ per bullitionem
congela ad Solem , & iterum perfolve fub fimo in
aquam , &per lanam diftilla & congela . Hujus pars
una centum partes Lunæ vel Saturni tingit perfectè.
Item ejus pars una fixat Mercurii crudi partes
quinque , & quælibet pars ejus tingit centum.
Item de Salibus Metallorum.
Uidam quod Sal , extractum
Qlis, eft calciuandum metals
. Itemnota ,,quo à meliùs
eft fal extrahi à corporibus calcinatis , cum urina
diftillata , prius decocta , & defpumata , vel cum
aqua vita de vino albo in calcibus albis , in rubeis
cum aceto diftillato. Deinde conjunge fal cum Mer
curio fublimato à fale armoniaco.
Item nota, quòd circa fal metallorum , & circa
calces eorum , non habes aliud laborare , nifi quod
des eis ingreffum .
Item nota , quod five cum aqua diftillata , five
cum aceto diftillato , fal à calcibus rubeis extrahas ,
quod ad Solem vel ad ignem fuaviter congeles , &
per fe folvas aquam : cum aqua illa decoque igne
lento , in urinali defuper claufo, Mercurium vivum
lotum , & fub fimo folutum , vel cum aqua prædi&i
falis & Mercurii , modo prædico (olvas cum calce
auri.
Item nota , quod Saturnus purgatur cum aqua
facta de Mercurii parte una , & Arienici parte una.
Sit tamen quodlibet per fe prius fublimatum : Et
poftea fimul cum fale armoniaco , quod fit duplum
ad ifta , & demum folvantur , & in aqua aluminis
fæpius extinguatur. Et fimiliter Iupiter & alia me
talla , purgantur cum eadem aqua , non appoſito
Arfenico.
De Mercurio lovis.
Ota de Mercurio Jovis & ejus fublimatione ,
N que forte fublimatur cum fale nitri . Tenta Jo
vem fic fublimare. Recipe de eo uncias 3. quas a
malgama cum tribus unciis Mercurii , & falis armo
niaci unciam unam , & calcis corticum ovorum, vel
gypfi uncias 3. fublima fimul aliquantulum. Deinde,
Syed in cind urinalis refidet poft fublimationem
reducatur in corpus , cui affocia Argentum fi vis.
Item nota , quod fal metallorum refolutum , di
ftillatum , & ad Solem congelatum , dat congelare
Mercurium in crucibulo.
Item fal metallorum dat folvere Mercurium in
aquam fub fimo. Et illud mixtum congelatum erit
perfecta medicina.
JOANNK
 Lib . II. Sect .
HOOF FOTO :C0 : 00
IOANNIS BRACESCHI Brixiani de
&genuinam Librorum GEBRI Sententiam explicans.
Præmittuntur Propofitiones centum viginti novem idem Argumentum com
pendiosâ brevitate complectentes
Centum viginti novem Propofitiones Gebriac Lullii , Libris recte intelligendis con
ducibiles , incerto Authore.
I.
EBER ingeniofe fuos Libros con
fcripfit , fermone tali , qui prudentes
minime lateret , mediocribus pro
fundisfimus ellet. Ignorantibus au
tem & imperitis utrosque terminos
irreferabiliter concluderet , una &
eadem traditione.
¶ Vili precio ad finem perducitur operatio
hæc,
3. Principianaturæ etiam hujus magifterii prin
cipiafunt.
4. Quinon habuerit ingenium naturale , & ani
mam perfcrutantem fubtiliter principia natura
lia , & naturæ fundamenta , & artificia , quæ
tionis pro
confequi naturam posfint , in fuæ a&
prietatibus , non inveniet hujus pretiofisfimæ
fcientiæ veram radicem.
5. Principiorum naturaliumMetallorum triplex
eft differentia. Sunt enim quædam remotisfima,
quædam remota, five media mineralia , alia vero
immediata.
6. Omnia metalla ex Sulphure , & Vitriolo ge.
nerantur.
7. ¶ Argentum vivam , & Sulphur commune, non
funt principia metallorum .
K
8. Materia prima , in hac arte , ea dicitur, quæ
proxime accedit ad naturam metallicam.
Vitriolum proxime accedit ad naturam me
tallicam, quia fulphureum eft, & in fe habet vir
tutem mineralem , ut convertatur in metal
lum .
10. Virtus mineralis generandi metalla eft in
fulphure foluto, fine quo metalla nunquam gene
rari poffunt.
11. He res , quæ naturam falis & aluminis ha
bent , tantummodo folubiles funt.
12. Ex vitriolo foluto duplex fumus refolvitur,
& hi duo fumi à Philofophis , Sulphur & Mercu
rius dicuntur.
Sulphuris fpecies , in metallis virtutem pro
13.
ximam acquirunt metallationi.
14. A metallis imperfe& tis diverfa vitriola ac
cipimus , nobis & utilia & neceffaria.
15. Species fulphuris præparatæ , aptisfimæ res
funt , ut ipforum argentum vivum , in Mercu
rium , aurum , five argentum convertant .
16. Quando vapores exhalantes cadunt in cer
tam terram rubram ; convertuntur in argentum
vivum commune .
17. Quum duplex fumus , penetrando per faxa,
fulphur invenit , ipfum folvit, & ipfi commifce
tur firmiter , & per fuccesfivam decoctionem
Tom . I.
II. Subfect. IV.
565
ALCHEMIA Dialogus veram
in minera , convertitur in metallum.
18. Omnia metalla , ex eadem & fimili materia
generantur . Diverfitas autem inter ipfa proce
dit ex diverfitate loci mineralis , & ex diver
fis accidentibus , & contrarietate fulphuris loti
& diverfa digeftione.
19. Omnia accidentia , materiæ radicali fuper
venientia , poffunt removeri , facturi verum Eli
xir , quod metallum eft plus quam perfe&um ;
neceffe eft , illud fieri ex proprio femine natura.
20. Elementa Lapidis Philofophorum , naturam
propinquam, convertendi fe in metallum , adep
ta funt , quod elementis aliarum rerum minis
me convenit.
21. ¶ Vitriolum commune , principium remotum
eft ab arte.
22. Principia artis , non funt in rebus vegetabi
libus , five animatis , neque in his rebus , quæ ab
his fumuntur quia aliena funt à natura metalloru .
23. Sulphur , & argentum vivum commune, non
funt principia naturæ , ergo neque artis princi
pia erunt.
24. Sulphur folum non poteft generare nèque
Metallum , neque Elixir.
25. Qui ita noverit præparare Sulphur , ut Me
tallis commifceri & uniri posfit, maximum natu
ræ fecretum tenebit , & viam brevem perfectio
nis ingreffus eft.
26. Elixir fit duobus modis , ut per calcinatio
nem & folutionem, & fine calce & diftillatione.
27. Argentum vivum , fuis Sulphuribus conjun
aum , & coagulari & fixum reddi poteft.
28. Argentum vivum cum folis herbis non reddi
tur fixum .
29. Noftrum argentum vivum , five Mercurius
nofter , fal eft , virtutem habens veræ calcis.
30. ¶ Mercurius , five argentum vivum metallo
tum , per calcinationem convertitur in fal.
31. In corporibus metallicis funt duæ fulphurei
tates.
32. ¶ Noftrum Arfenicum , fulphure & argento vi→
vo participat, quare Hermaphroditon appellant,
attamen per fe non poteft metallum aut Elixit
generare.
33. Tutia fumus albus eft , noftri Jovis, propte
rea cupro calorem citrinum inducit.
34. Sulphur & argentum vivum redduntur fixa,
per cóverfionem in terram, & fine hac converfione.
35. Sulphur cum fuo fale & aceto calcinatur &
lavatur.
36. Nofter Jupiter & Saturnus fales funt fimul
juncta , ante diftillationem.
Bbb
37. ¶Sulphur
 eca
566 Biblioth Chemic
37. Sulphur in præparatione plures fupra fefe pel
liculas creat.
38. Sub Marchafitę nomine Geber de Lapide Phi
lofophorum loquitur.
39. Vafa putrefactionis, & præparationis fulphu.
ris , fimilia funt & eadem , hoc eft , in fundo
plana.
48. Artis principia inveniuntur in metallis .
41. Elixir, & Lapis Philofophorum , vegetabiles
& animales , & minerales funt.
43. Neceffarium eft, ut inveniatur medicina me
tallica,quæ imperfe&a metalla transmutare pos
fit in verum aurum & argentum.
43- Metalla perfectiffime transmutari poffunt ,
unum in alterum,
44. Ars plerumque vincit nature operationem.
45. In uno folo lapide , confiftit totum magi
fterium hujus artis.
46. In generatione metallorum & Elixir, ulphur
femini paterno fimile eft , Argentum vivum ve
ro fœmineo menftruo.
47. Lapis Philofophorum , habet in fe omnem
naturalem præparationem , & totum hoc , quod
ad perfectionem requiritur.
48. Elixir , aurum potabile , quinta effentia , &
femen, ex eadém materia fiunt.
49. Opinio quorundam ? qui elixir fieri vole
bant ex auro communi.
50. Elixir ex auro communi fieri non poteft quia
ipfius fulphur jam ad ultimum , permanentem
que tincturam pervenit , & ipfius tinctura hoc
non excedit , quod fibi neceffarium erat. Prop
terea aurum & completum & determinatum di
citur , neque ( ut maxime neceffarium erat ) de
bitè ad primam materiam reduci poteſt.
51. Humidum radicale , in cæteris metallis æque
virtuofum , incorruptum & incombustibile eft,
ut auri.
52. In lapide Philofophorum , aurum & argen
tum funt in potentia & virtute.
53. Per corpora perfecta Geber fulphuris præpa
rati fpecies intelligit.
54. Aurum Philofophorum , & aurum potabile,
fulphur fubtiliffimum radicale funt , quod anima
dicitur.
55. Fuimus albus , in fuo ventre fumum rubrum
portans , eft vera quinta effentiá.
56. Quinta effentia , actu nullam qualitatem ha
bet elementalem.
57. Aqua vitæ Philofophorum , è lapide Philo
fophorum defcendit.
58. Sulphur , mediante igne , dulcorat aquam
amaram .
59. Cœlum noftrum ornari debet Sole noftro &
ftellis.
60. Noftra quinta effentia, variis nominibus ap
pellatur pernicioforum & ferocium animalium ,
ut urfi , leonis , & fimilium.
61. Aquæ coagulantes & figentes , dux fulphu
ris funt fpecies , Veneris & Martis nomine dcfi
gnatç.
62. Vitri nomine in ifta arte fæpe fulphur intel
ligitur.
63. Differentia eft inter coagulationem quinta
effentiæ, & fixum Elixir. Operantur enim diver
fos effectus .
64. ¶ In medicina potabili pars animalis habe
tur.
65. In omni metallo fingula Philofophorum me
talla continentur.
a
Curiofæ
66. In ifta arte neceffe eft , occultum manife
ftari & manifeftum occultari.
67. Cum præcipitur , corpora in aquam effe re
folvenda : intelliguntur fpecies fulphuris .
68. Præter fulphur & argentum vivum , non funt
alia Philofophorum metalla .
69. Ars imitatur naturam in multis rebus.
70. Sulphur rubrum , ut vinum , quando calcina
tione nigrefcit , nigrum nigro nigrius dic
tur.
71. A colore nigro ad albedinem , multi & varii
colores apparent in fulphure.
72.Elixir primo fit nigrum , fecundo dealbatur ,
poftea colorem citrinum affumit , ultimo vero
rubrum.
73. Elixir coagulatur in forma ovi.
74 Nigredo durat quadraginta dies.
75. Veteres , fub velo fabularum poëticarum, oc
cultaverunt hanc artem.
76. Sub fabula Herculis & Anthei , occultave
runt præparationem fulphuris.
77. Dixerunt veteres , Jovem fefe convertiffe in
pluviam auream , hac fabula occultantes diftil
lationem aurí philofophici .
78. ¶ Per Argi oculos , in Pavonis caudam con
verfos , fignificarunt noftrum fulphur , quod de
colore in colorem mutatur.
79. Sub Orphei fabula , occultaverunt dulcedi
nem quintæ effentiæ , & auri potabilis .
80. Si Empedocli credimus, occultaverunt veté
res totam hujus artis praxin , fub fabula Pirthę
& Deucalionis.
81. ¶ Sub fabula de Gorgone , qui omnes fe conf
picientes in lapides convertebat , occultaverunt
fixionem Elixir.
82. Diftillationem occultantes dixerunt , Jovem
converfum in Aquilam , fubvolaffe cum Ganime
de in cœlum .
83. Sub fabula Dædali & Icari , putrefactionem
& diftillationem occultaverunt.
84. Diftillationem , auri Philofophorum , oc
cultaverunt , dicentes, ramo aureo excifo, alium
ftatim fubnafci fimiliter aureum .
85. Hanc diftillationem occultaverunt etiam ,
dicendo : Jovem patris fui Saturni genitalia ex
cidiffe .
36. Aqua Mercurialis currus eft Phaetontis .
87. Per Minervam armatam intellexerunt eam
aquam diftillatam , quæ partem habeat fubti
liffimi Sulphuris , quod fulphur ferrum dici
tur.
88. Per Vulcanum , qui Minervam fequitur , fi
gnificatur fulphur, quod hanc aquam fequitur , &
fuum fal in putrefactione.
89. Per nubem fpfffam , cum qua Jupiter cir
cumdedit Jo. fignificatur pellicula in coagula
tione Elixir apparens.
95. Pelliculæ nigræ , apparentes in calcinatione
fulphuris , funt vela nigra , cum quibus Thefeus
2 rediit Athenas.
91. Sub nomine diluvii & generationis anima
lium , defcripferunt diſtillationem , & genera
tionem fulphuris.
92. ¶ Per Martem fignificarunt noftrum fulphur,
& per Junonem elementum aëris , & interdum
elementum terræ.
93. Per Latonam , in Delo infula compreffam à
Jove , fignificaverunt noftrum cuprum , quod in
bocciam pofitum Solem & Lunam generat,
præparationem fulphuris occultaverunt , dicen
tes :
 Lib . II. Sect . II. Subfect. IV .
567
tes : Vulcanum propter deformitatem deje 125. Calx ferri , ignis vehementia converſa in na
&um in infulam Lemnon. turam Vitri coloris quafi viridis , aut cæleftin
94. ¶ Atalantos , hoc eft , aqua noſtra velociffima , obfcuri , five Saphirini obfcuri , virtuofiffimus
& leviffima , cum fulphuribus & coagulatur & Philofophorum lapis eft.
firmatur .
126. Vitrum hoc, humidum radicale ferri eft , va
95. ¶ Boli , quibus Thefeus ora Minotauri invifca riis Philofophorum fententiis probatur , lapidem,
vit , funt fulphuris fpecies. In Labyrintho , hoc Philofophorum igne non aduri.
eft , in noftro vaſe five boccia , aquam mercuria.
127. Ferrum à multa terreftreitate mundificatur ,
lem invifcantes. cum in naturam vitri reducitur.
96. Per Phoenicem , qui femper revivifcit , intel 128. ! Veteres Philofophi convertebant vitrum în
lexerunt multiplicationem Elixir . naturam metallicam.
97. Sub nomine & fabula Demogorgonis, occul 129. Vitrum eft major lapis vilis , repertus & fa
taverunt materiam & praxin hujus artis. mofus & c.
98. Chaos veterum , elt nofter Saturnus .
99. Elixir ex argento fieri non poteft .
DÍALÖĢUS veram & genuinam Libro
100. Elixir fic ex metallis imperfectis .
101. Metalla imperfecta , media mineralia funt. rum GEBRI Sententiam explicans.
102 Opinio illorum , qui Elixir ex plumbo com
muni faciebant.
Demogorgon , Geber.
103. Opinio quorundam , Elixir ex ſtagno facien
dum affirmantes.
DEMO : Salve magni Mahumetis ſapientiffime
104. Elixir neque ex ftagno neque ex plumbo com nepos.
muni fieri poteft , cum fint immunda in ra GEBER, Salvum te adveniffe gaudeo , Sed quæ
dice. caufa eft tam longinqui itineris ?
10j. Primus ordo præparationis eft , fecundus eft DEMO: Naturalis & innata cupiditas inda
fixionis , tertius vero multiplicationis Elixir. gandi , & cognofcendi profundiffima naturæ fecre
106. Ex fæcibus aduftis extrahitur Mercurius no ta, quæ divina mente ex abditiffimis naturæ arcanis
fter , cum quo multiplicatio fit. eruta , per te do &
te quidem & ingeniofe literis tra
107. Cuprum, & ferrum commune , in eorum ra dita funt ; Tanta vero fermonis obfcuritate conf
dice pura & munda funt. cripta , ut etiam poft graviffimos labores , & fingu
108. Elixir fieri non debet ex cupro communi. larem ftudiorum affiduitatem, ad verum fenfum pe
109. Noftri cupri minera fal eft , di&um Satur netrare , & animi tui intentionem colligere haud
nus. poffim. Quamvis multum temporis, ad virilem ufq;
110. ¶ Opinio Elixir fieri non poffe ex ferro com ætatem, bona ex parte, in his rebus confumpferim,
muni. & in evolvendis tuis fcriptis ferè 35. annos tranfe
111. Ex traditione Geberi , & omnium Philofo gerim. Quare jam olim apud me conftitutum erat,
phorum probatur amplius : Elixir fieri ex fer orbem terrarum mihi peragrandum, ut tandem ob
ro communi . veniret vir fapiens , qui hanc divinam , fecretiffie
112. Vas diftillationis Mercurii, fimile effe debet mamque naturalis Philofophiæ partem ita teneret,
tabulæ planæ, aut parvæ concavitatis. ut me facile tam profunde cogitationis poffet fa
113. Elixir fit ex ferro communi , quod hoc plus cere particip
em. Verum in hac mea peregrinatione
fulphuris fixi habeat præ cæteris metallis Et quòd infinitos artifices audiebam , temerario aulu af
fui fpiritus virtuofiores funt , & quòd fua terre firmantes , fe intentionem tuam & veriffim ſen
um
ftreitas ab eo facile feparetur, & facile ad mate fum tuorum fcri
ptorum ad unguem cognoviffe, præ
riam primam reducatur, & quòd ipfius ferri Mer ter laborem tamen & grave difpendi
um nihil peni
curius præparatus , fuum fulphur melius à com tus confecutos , omnem culpam in te rejicientes.
buftione defendat , & quòd hoc incompletum fit, Ego vero ex fingular amo
i re erga te , quem femper
& medium minerale , in quo extrema in virtute colui reverenter , & magnifeci , & famam & hono
continentur , & quòd minera fit auri philofo rem tuum defendere non dubitavi , contra impu
phici . dentiffimorum detre& tatorum futiles ac inanes
114. Antiqui Philofophi per varia ænigmata & fi oblocutiones & morfus . Sciebam enim , te cæteris
militudines fignificarunt , Elixir ex ferro com omnibus , qui hanc fubtilisfimam fecretioris Philo
poni. fophiæ partem aggresfi funt, cum apud veteres tum
115 Ferrum hominem dixere veteres , quòd ha recentiores , ab omnibus veræ Philofophiæ ftudio
beat animam, corpus & fpiritum. fis præferri. Inde captus fummo defiderio , fendi
116. ་ Ferrum generatur in terra fpecialiter per te , & coram de hifce rebus differendi , meum iter
virtutem ftellæ polaris. ex Italia , huc in Perfiam deflexi , maxime , ut apud
117. Lapis ille , qui vili precio venditur , ferrum te impetrarem , ut mein confortium & numerum
eft, fi cæteris metallis comparaveris. tuorum difcipulorum recipere non recufares. Tan
118. Ferrum vegetabile dicitur. tum enim apud me difcendi amor & ſtudium præ
119. Fit Elixir ex lapide viliffimo. valait , ut neque itineris longinquitas , neque tot
120. Lapis viliffimus Philofophorum vegetabilis, pericula fubeunda , abfterrere me poffe viderentur,
animalis & mineralis eft. fed fortiter hæc contemnenda ut parem .
121. Elementorum feparatio. GEBER. Petis fanè honefta , defideriumque
122. Ferri fpuma , quæ à fabris ferrariis abjicitur, tuum generofi animi certiffimum indicium eft.Qua
viliffimus lapis Philofophorum eft. re non gravabor , te & in difcipulorum amico
123. Humidum radicale , metallorum igne non rum meorum numerum recipere. Feceris autem ;
aduritur. rem haud ingratam mihi , fi eorum rationes , qui
124. Ex fcriptis Gebri probatur , fpiritus ex calce vanis oblocutionibus meæ æftimationi detrahere
ferri fublimandos effe. Atudent, indicaveris.
Tom. I. Bbb & DEMO
 a
568 Bibliothec Chemica Curiofæ

DEMO : Exorta eft fæpe gravis verborum con- naturalibus metallorum principiis. Cap.12. lib. pri
certatio inter nos, fceleratofq; tuæfamæ & nominis mi, dicis, principia naturalia , in opere naturæ fpi
detractores, qui te acerbe acculabant & vitupera- ritus effe fœtentes ,& vivam aquam,quam etiam fic
bant; ex fcriptis tuis fe delufos & deceptos, fupplá- cam aquam nominari concedis. Hæc eadem verba
tatofq;prædicantes, quod in hanc fententia inproce- repetuntur ultimo cap.lib . inveftigationis magifte
mio libri fumma perfectionis,fcripferis: Per Deum; rii, quo loco concludis , lapidem poftrum efle fpi
qui fecundum hunc librum operatus fuerit , verum ritus fœtentes,& aquam vivam , quam etiam aquam
finem hujus artis fe adinvenifle lætabitur : His ver- ficcam re&te dixeremus . Ergo quum principia natu
bis fid entes; maxime adducti funt, ut neque labori, ralia metallorum , etiam artis principia fint , nemi
fumptui, aut tempori parcerent, omnia ut ajunt, ex nem puto ambigere, ex recta cognitione principio.
libri tui inftituto operantes , tamen nihil unquam rum naturalium, etiam artis principia poffe inveni
# confecutos ,præter graviffimam
rerum fuarum jactu- ri , Quare rogo, ut certo ordine mihi naturalia prin
ram , & temporis & laboris difpendium. Et quod cipia demonftrare velis , ut hujus magiſterii prin
gravius ferunt,nominis & fama ja&uram feciffe,om- cipia, mihi quoque fiant manifefta.
nibus ludibrio effe, cum digito, ut in proverbio eft, GEBER. Et hoc requirit maxime do&rinæ
fubnotari, ut minime tuto aut tranquille inter cæte ordo, Propterea fcripfimus in procemio primi libri,
ros homines converfari poffint aut audeant. Hac eos, qui principia naturalia in feipfis ignoraverint,
ratione execrantur, maledicunt , vituperant, & con multum remotos effe ab arte noftra, cum veram ra
tumeliofis convitiis fpargendis nullum finem faciút, dicem non habeant, fupra quam intentionem fuam
falfarium, impoftorem , ac hominem verfutum, fal fundare poffint. Et eodem libro, cap. 3. fcripfimus ,
lacemque te clamitantes , Cui id unum femper eum , qui non habuerit ingenium naturale , & ani
cordi fuerit , ut quàm plurimos faceret cum ratio mum, ingeniofe & fubtiliter perfcrutantem princi
ne infanos. pia naturalia , & naturæ fundamenta , & artificia,
GEBER. Quis , obfecro , adeo divinus & fa que naturam affequi poffint, in fuæ actionis proprie
piens inter homines vixit unquam , qui fceleratos, tatibus , non inventurum hujus preciofiffimæ artis
& malignos non aliqua ex parte offenderie? & magifterii veram radice. Diligenter igitur confi
DEMO: Quid autem dicis , de multis fapien derandum , principiorum naturalium metallorum,
tiffimis, & vitæ quafi inculpata, qui in eodem erro tres effe differentias. Sunt enim, quædam remotio
}
re verfantur ? ma, alia remota , & media mineralia , & tertia dif
GEBER. Scripfimus lib. primo, cap. 5. fummæ ferentia immediatorum .
noftræ, Hanc artem in divina potentía Dei, qui eam DEMO: Diftinéte hanc triplicem principiorum
fubtrahit aut largitur, cui vult , fervari , qui eft glo differentiam explica , ut omnem naturæ ordinem ,
riofus & fublimis & omni juftitia & bonitate reple procreandis five genera dis metallis exquifite com
tus . Adhæc adjecimus quoque in calce , hujus libri, prehendam , & naturam artificio aliqua in parte
hanc artem nos eo artificio tradidifle, ut à nullo in imitari poffim .
telligi poffit, nifi cui divinitus datum fit , aut à no GEBER. Tametfi remotiffima metalloru prin
bis , qui eam tradidimus , in hac edoctus . cipia & radices (fecundum operationem Hermetis)
DEMO: Quid opus erat , ea fcribere aut pu quatuor elementa creduntur,attamen cum denomi
blicare, quæ à nemine intelligerentur ? natio ex prædominante fiat , minime dubitandum
GEBER. In fine , quarti libri , aperte oftendi, eft , terram , aquæ commixtam , verum principium
me hanc artem tradidiffe fermone claro & aperto & fundamentum effe omnium mineralium , idem
prudentibus , & hujus do&rinæ filiis , ut diligentes affirmante Ariftotele 4. Meteororum , qui tradidit,
artifices eam facile comprehendere & intelligere Metalla, quæ liquefcunt aut funduntur igne , origi
queant. Ignorantes vero admonui ,ut eam fugerent, nem habere ex terra & aqua , quod 3. Meteor. libro
tanquam ipfis noxiam , inimicam & maxime adver quoque confirmat : In hac fententia fequuntur Ari
fariam, quæ facile ad extremam paupertatem fum ftotelem , Avicenna , Albertus & S. Thomas , in li
mamque miferiam perducat. Si tam fideli ac pater bris mineralium & Meteororum .
næ admonitioni non credunt, vel eam nihili faciút, DEMO . Admodum defidero intelligere jam &
inique nos accufant , cum omnis error illorum ig cognofcere, quo pacto terra aquæ commixta, in me
norantiæ, & præfumptioni potius imputandus fit. tallum transmutari aut converti poffit.
Ergo fi ad inopiam & miferiam ifti redacti funt, GEBER. Sol & omnes ftellæ cum fixæ tum er

noftra culpa factum, minime putato . Nam lib. pri ratica, lumine à Sole mutuato , terram affidue per
mo , cap. 5. difertis verbis oftendimus , vili precio calefiunt, fupra, infra, interius & exterius , circula
( fi artis principia cognoverint , & ea, quæ tradidi ri ipforum motu, radiorum reverberatione & fubti
mus ,recte intellexerint ) ad perfe&ionem magifte litate, præpotenteq; vi penetrandi. Quum vero om
rii pervenire poffe. Quid hoc aliud eft, quam fideli nis res combufta five excocta facile corrumpatur &
ter commonefacere, ut pecuniam fuam cuftodirent, tranfmutetur, & corruptio unius , alterius genera
& non præfumptuofi vane dilapidarent?Ut vero ca, tio fit , neceffe eft , terram , aquæ commixtam , &
que tradidimus,re&
te intelligant,neceffe eft,fermo longo tempore fic exuftam & inde transmutatam ,
nem hujus doctrinæ , non ex nuda litera, fed altiori tandem converti in aliam naturam terream. Ita vi
indagatione confiderare , & ad medullam fenfus al demus, ligna & lapides, fortiter exufta, in cinerem
legorici penetrare, mentemque & intentionem no & calcem converti.
ftram, hinc inde diſperſam , & data opera improbis DEMO : Terra , fic exufta , in quam naturam
obfcuratam, & velatam magna induftria colligere , terream tranfmutatur ?
ut tandem ad veram cognitionem principiorum na GEBE R. Convertitur in terræ fpeciem, aliquid
turæ & artis perveniant. fubftantiæ falis aut aluminis in fe habens. Id enim
DEMO: Si tua fcripta rectè intelligo , naturæ experientia docemur , Percipimus enim cineres,'
W
principia, hujus artis quoque principia funt.Scribis calcem , fudorem , urinam , & maris aquam , So
enim cap. 9. quarti lib. te poft determinationem tam , falfedinem in fe continere. Propte
le exco&
principiorum naturalium , etiam de principiis hujus rea diximus in principio teftamenti , ex omni re
artis verba facturum , & particulatim loquendo, de adufta poffe fieri fal.
DEMO :
 6
Lib. II. Sect . II . Subfect. IV.

9
jog
' DEMO: Quo nomine appellatur vulgo iftud dum fit , ego novi.
tuum fal, in hac terra, fic exufta, occultatum? GEBER. Animadvertiſti me aliquando , árenæ
GEBER. Vitriolum vulgo dicitur. & faxis , quæ ex terra eruuntur , quas dam lucentes
DEMO: Oho , generantur igitur metalla ex fquamulas intermixtas effe , argento fimiles ?
vitriolo ? DEMO. Animadverti fæpius , fed credeban
GEBER. Ita fane , ex vitriolo & fulphure om fubftantiam effe argenti .
nium metallorum fit generatio. GEBER. Erras : Sulphur eft naturæ locum , des
DEMO : Quomodo approbas hoc , ut tibi fi tamque , & pro parte fixum , habens in ſe natus
co&
dem habeam ? ram , fplendorem & fufionem metallicam , fine hoë
GEBER. Certum eft,omnem rem in id refolvi, metalla generati nullo modo queunt. Ubicunquè
1
ex quo compofita . Quare fi metalla in ipforú prio vero in copia abundaverit , ibi generantur metalla
rem materiam refolvere nofti, haud dubie reducen idem teftante Alberto de Meteor.
tur in vitriolum , quod etiam aquam ficcam vocari DEMO: Nafcitur igitur vitriolum inter ſaxa?
diximus. Propterea in lib. inventionis, c.4..de med. GEBER: Minime , fed in terta.
1 min. præpar. certo affirmavimus , à diverfis metal DEMO: Quomodo intrabit igitur faxa, ut ibi
lis , diverfas vitrioli fpecies feparari poffe , nobis dem inveniat dictum fulphur lotum ?
maxime ufui futuras , & in operatione hujus artis GEBER. Montes metalliferi , in profundo non
fumme neceffarias. Illud idem confirmavimus lib.3. funt petrofi , quemadmodum in fuperficie. Quarè
metallici cum fodiendo terram alumen inveniunt,
cap. 7.
DEMO. Mihi videtur (ut ingenue fatear, quod fcilicet vitriolum , non defcendunt altius , fed eas
fentio ) in tuis verbis haud parvam effe contradi mineras,five metalli venas relinquunt. Sciunt enim,
&ionem . ibi metalla deficere. Idem afferit Plinius lib. 33. Ac
GEBER. Quam mihi contradi&ionem narras? cidit tamen , ut aliquando haud longe ab ejusmodi
DEMO: Multis locis tradidifti, & fcriptis tuis venis , five mineris deficientibus , aliæ , quæ metal
affirmafti, fulphur & argentum vivum omnium me lum habeant. reperiantur.
tallorum vera effe naturalia principia , quod nunc Cum vero ex naturæ operationibus (quemadmo
vitriolo tribuis,hoc facit me non parum fulpiciofum. dum lib. 2. cap. 15. aperte monftravimus ) fufficien
GEBER. Argentum vivum & fulphur , non effe ter probare poffimus , folummodo eas res , quæ nas
metallorum prima principia , fufficienter probavi turam falis & aluminis habent , & fimilium , folu
mus ,cap. 12. lib 1. Eum locum fi rede intelligis, biles effe ; Manifeftum erit , etiam noftrum hoc vi
cognofces , me manifefle tradidiffe , hæc in fua na triolum, per caloris fubterranei virtutem folvi pos
tura minime vera principia metallorum , fed aliud fe , quod folum duplicem fumum exhalat ut lib. 1.
quiddam , quod fequitur ex alteratione fubftantiæ cap. 12. dixi . Quia calor commixtibilis eft , & for
corum inradice naturali ad fubftantiam terream . tiffimè unit , ligat & compingit infimul fubtile ter
DEMO: Obfcurus eft hic fermo: non intelligo. reum, & humidum aqueum invicem digefta . Calor
GEBER. Meminifti haud dubie , me dixille vero cœleftis,pro fua natura humidum aqueum fub
jam , terram , aquæ commixtam , radicem effe , & tile attrahendo, fubtilis cerrei etiam aliquid abdu
fundamentum omnium metallorum ? cit. Quod Ariftoteles lib . 5. Meteororum his verbis
DEMO : Memini. affirmavit , cum dicit: quòd vapor humidus inclu
GEBER. Hæc autem eorum alteratio , in fub dens , & vapor ficcus inclufus , fimul furfum ele
ftantiam terream , minime fit in ipfa effentia aut vantur. Id enim accidit, ut Galenus & Avicenna áf
fubftantia fulphuris, aut argenti vivi communis; Sed firmant , per calorem elevantem unum atque alteru
in ipforum radice,fcilicet,in terra, aquæ commixta, vaporem , Quia femper commixtibilis eft , & mo
per calorem mineralem & cœleftem deco& ta & tum caufat unius effentie in effentiam alterius. IftL
tranfmutata , ut fatis aperte oftendimus. duo fumi five vapores à Philofophis fulphur & ar
DEMO : Nunc , fi libet , etiam de mediis mine gentum vivum nuncupantur. Cum vapor terreus
ralibus , & principiis remetis pauca refer. fubtilis , unctuofus , & aliquantulum digeftus , fiè
GEBER. Medium minerale , ex quo omnia materia effentialis fulphuris , quamvis nos eum Ar
metalla & argentum vivum , & Marchafita & Anti fenici nomine appellaverimus . Humidum vero
monium generantur, eft illud ipfum vitriolum,quod aqueum vifcofum,& terreo fubtili commixtum , maa
in terra, aquæ commixta , five decocta & exulta, oc teria proxima fit argenti vivi , hoc affirmante Al
cultatum effe diximus. Et cum metalla reduci de berto lib. 3. de mineralibus , cap . 4.
bent in ipforum materiam primam , hoc eft: Quando DEMO. Confluunt igitur in metallorum gene
propius ad naturam metallicam accedere poflunt, ratione due fulphuris fpecies, fcilicet fulphur ex via
ad naturam vitrioli & fulphuris reducenda funt. triola refolutum, & illud,quod fulphur lotum dieis,
DEMO: Quarc ex ifto vitriolo metalla magis inventum in faxis & loco minerali ?
generantur, quàm ex alio fulphure aut alumine ? • GEBER. Cap. 12.lib.1. ad calcem diximus : naz

GEBER. Quia magis fulphureum eft, & ad me
talli naturam propius accedit. Ex cœlefti influxu,
ipfius virtus quoque habilior & promptior eft , ut
Convertatur in metallum , confentiente & promo
yente loco minerali , fulphure & calore fufficiente.
DEMO: Quem mihi locum mineralem narras?
18 GEBER, Saxum, in quo virtus mineralis indu
randi & fixandi continetur.
DEMO: Quæ eft hæc virtus mineralis ?
GEBER. Virtus hæc cœleftis eft , poteftatem
habens procreandi metalla , occultata in certo ful
phure loco , & ficut argentum lucido.
DEMO: Nullum fulphur , qued lotum & luci
Tom. 1.
turalia metallorum principia tria effe, fulphur, arfe
nicum & argentu vivum.De his duabus fulphuris fpez
ciebus locutus eft Avicenna , in lib. de mineralibus
atrameti nomine , dicens,Atramenta compofita effè .
ex fale,fulphure & petra, &c. Quemadmodum vero
vitriolo communi pannum tingitur, ita fimilitudine
quadam hæ duæ fulphuris fpecies, lumen & tin&ura
funt metallorú. Quare nihil erraveris ,modo vitrios ,
la , five atramenta nuncupaveris, Hæc caufa efts'
quod fupra diximus, ex metallis imperfe&is, diver
fas vitrioli fpecies extrahi poffe , nobis quidem
cum utiles tum neceffarias. Sulphur , quod in petra
generatur, ex fulphure & petra compofitum eft , fed
Bbb 3 inud

i
 Bibliotheca Chemica
579
iftud , quod ex vitriolo refolvitur , compofitum
eft ex fale & fulphure, & in ifto latet virtus minera.
lis, quorundam corporum liquabilium, quæ ex ejus
modi fulphure generantur. Sulphur autem in petra
generatum non folvitur , quia naturam falis non ha
bet. Sed falfedo cum ipfo fulphure folvitur fimul ,
que inclufa eft in profundo ipfius falis , & poftea
per deco&
tionem coagulatur.Hæ verofulphuris me.
tallici fpecies,jam receperunt virtutem mineralem,
generandi metalla , in quibusdam corporibus me
Curiofa
uniformiter illi conjungit , ut ex ambobus fiat una
fubftantia naturalis, hæc commixta per fucceffivama
decoctionem in minera infpiflatur & induratur , &
fit metallum . Si autem contingat interdum , me
aliorum opiniones reprehendere , reprehendo eas
fimplici litera. Sæpe enim id propofuimus , quod
poftponi debebat.
DEMO : Si omnia metalla ex fulphure & vi
triolo generantur , per longam decoctionem tranf
mutata in aliam fubftantiam fulphuris & argenti vi

tallicis , fpecialiter vero in uno in quo comprehen vi, Unde ergo tam diverfa eorum varietas ?
0 derunt virtutem ferream, & virtutem æream, quam GEBER. Ex diverfitate loci mineralis , & ac

vis interdum etiam auri & argenti naturam acqui cidentium , quæ primæ materiæ minerali fuperve
rant , & aliquando aurum aut argentum dicuntur. niunt, & adhuc ex diverfitate fulphuris loti & calo
Quod vero in petra natum eft, in fuo metallo repe re diverfo , qui variis modis digerit materiam me
rit virtutem ferream, & ante lotionem rubrum eft, tallicam.
Live croceum, ferri proprietatem habens , & ferreum DEMO : Poffunt ne accidentia hæc fupervenien
dicitur. Illud vero in vitriolo aut fale potius inclu tia removeri ?
fum , ante præparationem viride eft , ut vitriolum GEBER. Omnia accidentia prima materiæ me
commune,Et in metallo acquifivit virtutem æream, tallicæ fupervenientia , artificio feparari poffunt, ut
& æris proprietatem , quare as appellatur , & Ve manifefte oftendi in prooemio libri inveftigationis,
nus & viride æris. Hæ duæ fulphuris fpecies , artifi cap. de præparatione aceti acerrimi , & in fine præ
cio ex metallis extrahi poffunt . Cum vero iftud ful dicti libri. Dico præterea , etiam partes indigeftas
phur , ferrum di&um , in præparatione , ut argen poffe digeri.
tum, dealbetur , & omni un&uofitate aduftiva pri DEMO: Hæc quantum ad declarationem prin
yetur, propterea Avicenna hoc aptisfimum putavit, cipiorum naturalium, mihi fufficiunt. Nunc de Prin
quod convertatur in fuum argentum vivum. Cum cipiis Artis agendum, quomodo naturæ principia,
yero viride fulphur per præparationem purum & etiam artis principia funt , & quo pacto ars natu
clarum reddatur cum rubedine , & in ipfo fit virtus ram imitari poffit ?
ignea , non adurens , hoc putavit aptisfimum Chy, GEBER. Lib.1.cap.5.dixi , oportere artificem
miftis faciendo auro , & aurum appellatur. cognofcere principia hujus artis , & radices princi
DEMO. Audire geftio , quonam pacto duplex pales, quæ ex fubftantia operis pars funt. Qui enim
hic vapor & lapides & petras penetrare poffit ? principia non novit , finem non affequetur. Ergo
GEBER. Ha dua vaporofæ exhalationes , ca fcias,eas tranfmutationes & generationes , quas na
Jore cœlefti attractæ , cum locum terreftrem , five tura facit mediante femine aliquo, hanc eandem &
apertum invenerint, unde exhalat fufcum attrahun artificio interveniente aliquo femine fieri pofle.
tur in aeré,& ibi convertuntur in cometas aut ftel Quod S. Thomas quoq; affirmat in 3. lib. meteor
Jas cadentes , & circulos apparentes circa Solem & dicendo Alchimiftas per jam dicta naturalia princi
Lunam; aut in arcum cœleftem,aut in ventos , toni pia, hoc eft , per fulphur & argentum vivum , veram
trua, fulgura, nubes, nebulas, grandiné, nives,prui metallorum generationem pofle facere: Cum igitur
nam, rubiginem & hujufmodi in aere apparentia;ut natura habeat fuum proprium naturale femen præ
Ariftoteles in Meteor. tradidit , & omnes cæteri dictum , in metallorum generatione naturæ apte &
Philofophi conteftati funt. Si autem locus fuerit propè accedentis, ut in metalli naturam converta
anguftus, & conftri&us adeo , ut neque calori natu tur , neceffe erit ad præparationem Elixir , quod
rali aut duplici fumo ullus pateat exitus , tunc ha metallum eft,cætera omnia in perfe& tione fuperans,
duæ vaporofæ exhalationes , five duplex fumus in hoc fieri mediante aliquo femine naturali proprio,
craffefcere & multiplicari incipiunt, inque loco mi fine quo folus Deus, nature creator , aliquid gene
nerali difperguntur, per rimulas ubiq; exitum quæ rare poteft,ut ex lapide pané, ex cofta virimulierem,
rentes, ut Albertus tradidit in lib. Miner: Ifti vapo DEMO: Omnium Philofophorum opinio eft ,
res, fic inclufi, in locis petrofis media mineralia di quatuor elementa omnium rerum mixtarum effe
cuntur, five materia remota metallorum, ut S. Tho principia . Ad hanc opinionem tu quoque accedis
mas tradidit in fine 3. lib. Meteororum. lib. 1. cap. 6. dicendo diverfam præparationem me
DEMO: Reftat nunc , ut etiam de immediatis tallorum , caufam effe diverfitatis fpecierum. Ergo
principiis , tuam fententiam mihi aperias, quomo in omni re elementata & artis & naturæ principia
do hi duo vapores in petram penetrantes , in me funt , & ex omni re accipi poffunt ?
tallum convertantur?. GEBER Sime recte capis, dico elementa, la
GEBER, Cum ifti vapores , faxum penetrando, pidis Philofophorum , non effe remotiffima elemen
fulphur lotum non invenerint, maculatur faxum di ta , nec eadem cum elementis cæterarum rerum.
verfis coloribus, & nullum ibi generatur metallum. Sunt enim hæc elementa , lapidis Philofophorum,
Si autem hic fumus , five vapor, in aliquam partem alterata & transmutata à fua prima natura , & na
faxi ceciderit ; altiusque non poterit defcendere in turam & proprietatem acceperunt propinquam, ut
locum alium, firmatur ibi, & facitputeum aquæ, qui jam in metallum tranfmutari poffint , quod cætera
nunquam exficcabitur. Si vero hic vapor,five fumus rum rerum elementis minime convenit.
cadat in terram rubram, convertitur ibi in argentú DEMO: Accipiam igitur vitriolum commu
vivum commune . Sic autemfaxa penetrando , fiful ne, quod naturale femen eft metallorum , & per di
phur lotum inveniat , quafifixum ipfum diffolvit , & ftillationem extraham duplicem illum fumum,quem
Hoc illi permifcet. Propterea dixi lib.i.cap.12. aqua, temperato igne convertam in fubftantiam fulphuris
quæ per terræ meatus fluit,invenire fubftantiam dif & argenti vivi , & hoc pacto imitabor naturam.
folubilem fubflantiæ terreæ , fcilicet fulphur lotum, GEBER. Vitriolam hoc , principium eft, ab ar
quod terræ pinguedo eft , ipfumq; diffolvit, &fete remotum, ScripG autem lib. 1. cap. 8. nos non
pofie
 Lib . II. Sect. II. Subfect . IV.
$71

poffe naturam imitari in fuis principiis, & lib.3.cap. minus quemadmodum pater mediante fuo femines
2. in fine oftendi , naturam in fulphure , arfenico & non generat fiberos in feipfo, fed in altero, fcilicet
mercurio minime imitabilem, hoc eft, nos ea mini in fanguine méftruo . Sic etiam noftrum fulphur non
me fugere, aut etiam diffimulare , quæ per naturam generat neq; metallu neque Elixir in feipfo , fed in
generantur , neque co modo ad perfectionem per fuo argento vivo feu in alio metallo Notabis igitur,
ducere poffe . Cum enim hi fumi fubtiliffimi fint à Elixir duobus modis fieri poffe , fcilicet , diftilla
natura , calore temperato inducuntur ad perfectio. tione & coagulatione materiæ , Et abfque diftila
nem in mille annis . Nos autem vehementi calore latione,folutione & coagulatione , idem affirmante
cupientes tempus adeò longum abbreviare , omnia S.Thoma in fine 3. lib. meteor:Quantum vero ad fea
refolvuntur in fumum. cundum modum pertinere videtur , dico eum artifi
DEMO: Dubium me reddis, & plane incertu. cem, qui fulphur ita præparare noverit, ut poffit pes
GEBER. Quamobrem ? netrare corpora,& illis conjungi , tenere jam maxiz
DEMO : Prius admovifti , ut ad compofitio mum naturæ fecretum , & viam perfectionis ingress
nem Elixir acciperemus femen naturæ. Nunc vero fum præterea in quodam cap. accurtatorio dixi, hoe
negas , vitriolum accipiendum effe , cum tamen na opus abbreviatum perfici 20.drebus, & in hoc opere
turæ femen fit. Quare fi fortè aliud femen aut vi duos lapides fore neceffarios (hoc eft duo metallas
triolum fuerit propinquius arti , per quod artifi unum ex quo extrahatur fulphur quali fixum & alte
cio naturam imitari pomus in compofitione, id ratum, cui per fufionem commifceatur di&um ful
nobis Elixir oftende. phur præparatu . Dicendo autem hoc opus perfolvi
GEBER. Sine dubio aliud eft. viginti dierum fpacio, intelligendum poft præpara
DEMO: Ubi inveniam hoc ? tionem fulphuris , quæ ad tres menfes protrahiturg

GEBER. Ubi à natura pofitum eft. opus incipiendum effe.Propterea in jam dicto capi
DEMO : Hoc fciebam . Sed quo collocavit ip te accurtatorio , omnem efficaciam hujus operis in
fum natura ; inveniam forte in re vegetabili ? purgatione lapidis à fua un&uofitate & fpurcitate
GEBER. Cap . 11. lib. primi , dixi: inter diver collocavimus . Signum vero quomodo deprehens
fas opiniones eorum , qui artem effe fupponunt , das fulphur , jam ferè præparatum , loco jam citato
quosdam affirmaffe , in omnibus rebus vegetabili admonuimus, dicendo: Cum videris oleum ferri fu
bus hanc artem inveniri & poffibilem effe , ipfis ve pra aquam, tanto candore fplendefcens , ut oculos
ro nequaquam. Quare citius labore deficient, quam perftringat, tunc ipfum cógregabis . Hoc enim quod
ita collectum fuerit , omne opus facit & perfe coa
ut posfibile fit , opus perficere.
DEMO: Ergo inveniuntur in re animata ? gulabitur. Memini hujus fulphuris in libro teftamé

GEBER. Arnoldus in lib. perfe& ti magifterii , de ti fub Martis nomine, dicendo: fi hunc noveris per
rebus vegetabilibus & animatis differens , inquit: ducere ad albedinem & mollitiem argenti, firmabi
Iftæ res cum fint totaliter & omnino remote a na tur & figetur in omni judicio five examine , & cum
tura metallorum , impoffibile eft, ex his poffe gene leviter & fine adjutorio alicujus rei Mars funditur,
rari metalla. Philofophi autem hanc artem in re ali habes, defideratum.De ifto Marte verba faciens lib.
qua vegetabili & animata , aut eorum , quæ ab his primo , cap. ultimo , dixi : Cum funditur fine medi
fumuntur, proponentes locuti funt per rerum fimi cina, quæ ejus natura maturare poffit ( hoc eft, cum
litudines.Cum enim hæc naturæ principia non funt, perfe funditurfine argento vivo ) Soli & Luna con
nequaquam artis erunt principia. Hic error plures junguntur, neq; facile aut citra induftriam ab his fea
decepit. Elixir enim cum fit natura metallica , fine paratur. Si tamen per vehementiam ignis feparetur
dubio ex metalli femine procreatur . Præterea cum forte, fit hoc , quod ultima fixione non fit adhuc fi
maxime requiratur , ut metallis adunetur , neceffe xus. Si vero ipfi conjungatur viginti dierum fpacios
eft, ut metallis in fubftantia fimile fit, cum tantum redditur fixus cum ipfis, & inde nullo artificio fepa
modo res fibi fimiles , firmiter adunentur , & forti rari poterit, nifi natura fixionis mutata, imperfeda
ter conjungantur . autem fixionem per calcinationem & præparatione
DEMO: Accipiam igitur fulphur & argentum acquifivit. Natura vero ipfius fixionis mutatur per
vivum , à natura generata i folutionem, in aqua mercuriali , quum Elixir novem

GEBER. Supra monui , hæc non effe principia menfibus compleatur. Cum vero non alteratus ipfis
naturæ, Quare nec artis principia erunt, Et quod ma conjungitur ( hoc eft,cum in principio Soli aut Lu
jus eft , artificium hæc non poterit ullo modo fixa næ conjungitur) neq; deco &tum , tranfmutatumve in
reddere,ut in unam fubftantiam auri vel argéci adu natura fua, neq; colorem mutat, neq; tingit metalli
rentur, cum ab hoc requiratur maxime certa & in fibi conjun&tum , fed in quantitate auget. Præterea
fallibilis menfura , & debita infpiffantis proportio, lib.3.cap.1. dixi caufam perfe&
tionis corporum five
calorisque exquifita æquatio , quæ omnia nobis argenti vivi , fubftantiam effe fulphuris & arfenici,
ignota funt, ut primo lib. cap. 8. manifefte oftendi quia propter terreftreitatem & bonam fubftantiamh
mus. non impediuntur ab ingreffu in corpora , quæ perfe
DEMO: Accipiam igitur fulphur folum, cum lib. &
ta fit fufione bona, & per ipforum fubtilitatem non
1. cap. 13. aperte dicas, cum qui noverit in præpara removetur impreffio, facile per fugam. Igitur ipforu
tione commifcere & amicare hoc corporibus, hunc fubftantia mediocris, caufa non eft perfectionis cora
maximum naturæ fecretum tenere, ipfumq; jam vi porum, five argenti vivi , nifi teddantur magis fixa.
am ingreffum aliquam perfectionis , cum multæ fint . Nam quantumvis impreffio in ipfa corpora, non fa
via,quæ tamen omnes ad eandem intentionem de cile removeatur , tamen nifi ultima fixione figatur,
ducant. Eodem loco Deumteftaris , hoc illuminari perpetuo non permanebunt firmiter ftabilita. De
omnia: corpus, & lumen , & tin& turam effe. Præte ifto fulphure & arfenico locutus fum fub nomine
rea eodem lib. de radicibus, de ifta aqura rubea ver Martis & Veneris, cap.8.tertii lib. dicens : fixionem
Ba faciens exclamás, hanc lucernas accendere & il ipforum fubftantiam proximam effe firme fixioni,
luminare domos ( hoc eft corpora metallica ) & tamen non firmam neque perpetuam effe. De hu
maximas opes dare. jus fulphuris præparatione , alio loco agemus co
GEBER. Quamvis noftrum fulphur, principale fe piofius.
then fit, & principium metallorum, & Blixirynihilo DDMO: Sirede memini , reprobati eorum
Bbb 4
Tom. I. opera
 572 Bibliothecæ Chemica Curiofa

operationem , lib.1.cap.10. qui fpiritus in corpori dixi lib.3 . cap. 7. in corporibus metallicis duas effe
bus figebant. 1
. fulphureitates, quarum una in profunditate mercu
GEBER. Dixi , hoc tentatum à quibusdam,fine rio eft inclufa, à principio fuæ commixtionis, altera
præparatione fpirituum , & tandem defperaffe in vero accidentalis eft, five fuperveniens. Habet auté
opere. Idem monui in principio cap.fupradi &i. bonam quantitatem fupervenientis five accidenta
DEMO: Intetelligo , me non fatis capacem, ut lis fulphureitatis , & hæc quafi fixa eft, & diligenti,
hæc comprehendam.Quare dimittam fulphur, & ac labore, haud facile tamen, ab ipfo removeri poteft,
cipiam argentum vivum , tanquam fubftantiam om Ejus vero, quæ in iplius profunditate inclufa eft,par
nium metallorum, ex quo omnia metalla, mediante vam habet quantitatem, & hoc removeri non poteft,
virtute fulphuris procreantur. Cum enim in feipfo nifi prius per diftillationem corrupta prima lubftan
fuum fulphur habeat , cum quo coaguletur , fufficit tia argenti vivi . Iftis duabus fulphureitatibus , coa
ad compofitionem Elixir, dicente Hermete, omnia gulatur & fixus redditur mercurius , jam præpara
in mercurio inveniri , quæ à fapientibus requiran tus. Propterea dicimus : Elixir ex folo mercurio
tur , videlicet , corpus anima, fpiritus & tinctura. fieri pofle , hoc eft , fuis fulphuribus commixtum .
GEBER. Idem affirmavimus in lib. 4. cap. 1o. Hæc autem intelliguntur quoque de multiplicatio
dicendo : medicinam , argentum vivum coagulans, ne Elixir , quæ folo mercurio fit.
in ipfo mercurio eſſe . DEMO: Si Elixir ex folo mercurio fieri poteft,
i DEMO: Sufficit ergo folusMercurius ad cópofi propterea quòd fuum fulphur in fe habeat , cgo ea
tionem Elixir, ut diximus : Cum nulla res in natura dem ratione ex folo arfenico , quod ex fulphure &
adeo mercurio coveniat, ut illa,quæ in ipfo mercu mercurio compofitum eft , ipfum parabo , Alberto
rio continetur. Scribis etiam lib.2.c.16. argentu vi dicente lib. 4. mineralium c. 1. Nos obfervare debe
vum fuas partes fulphuris habere in fe , natura fibi re, certum calidum ficcum, frigido humido in eade
cójun&as & unitas. Præterea appellas eum optimú complexione conjun& tum effe , quæ Hermophrodi
& perfe&u artificem, qui ex folo argento vivo nove ta dicitur , ut videre licet in plantis , quæ in omni
rit facereElixir, cum in hoc natura ab arte fuperetur. parte imprægnatæ funt. Loquitur autem de noftro
GEBER. Lib.2.c.16. fcripfimus: mercurium à qui fulphure , quòd naturam Hermophrodita habet , &
busdam igne temperato conjun &um. Cum vero pu ex duobus nominibus compofitum eft , mercurii fi
tarent , ipfum jam coagulatum , invenerunt eum lium fignificans cum Vencre. Eft enim hoc fulphur
crudum & currentem , ut prius , hac ratione ftupe arfenicum dictum , ex mercurio & fulphure Vene
facti , dixerunt artem effe vanam , & minime veram. ris & æris nomine appellato compofitum. Poterit
DEMO: Cupio audire caufam erroris. ergo ex feipfo generare Elixir.
GEBER. Cum argentum vivum, duplex ille fu GEBER. Generatim loquendo de Hermophro
mus fit, five vapor exhalans , quem natura neq ; coa ditis , dico:nec ipfos per fe generare poffe abfque fe
gulare neq ; fixum reddere potuit, cum non haberet mine aut materia extrinfeca. Sunt etiam, qui dicút:
fulphur illud lotu non adurens, quod ipfius mercurii Deum , in principio Adam & mafculum & fœminam
propria medicina coagulatum eft & fixum , multo creaffe. Cum vero in feipfo non poffet generare , ab
minus artificio reddetur fixus per fe, abfq; illo , vel eo fœminam feparatam ,poftea vero per conjunctio
fimili fulphure & medicina. Eadem eft fententia Al nem generafe. Plato fimile quidpiam fabulatur de
berti lib. 4. meteor : tractatu 3. cap.3 . cap.2 . qui ar Androgone, qui dependebat à Luna,partem habens
gentum vivum in operibus Alchemiæ deficcari di Solis & terræ, hoc eft, dependebat à noftro fale, Sa
cit per multam aduftionem & commixtionem cum turnus dicto : & à Luna ,quæ ante diftillationé parti
fulphure , non penitus colorem , quod in operatio cipabat cum Sole & terra. Simile evenit noftro arfe
ne Elixir intelligendum . nico: Hoc enim quatumcunque participet de natura
DEMO: Quid de illis fentiendum , qui mer fulphuris & mercurii , nihilominus cum fubtilia &
curium rectis herbis noverunt reddere fixum? tenera fint & valde debilia ,non fufficiunt generatio
GEBER. Iftis refponfum volo, quod lib.2.c.17. ni metallorum aut Elixir fine adjutorio alterius ful
dixi: fcilicet medicinam, quæ mercurium coagula phuris & mercurii , ab hoc diverfi & feparati. Prop
re pofit, & in profundo ipfi commifceri, fumendum terea fcripfi lib.1. c.14 . Arfenicum , materiam effe
effe rebus,ipfi convenientibus. Hæc funt omnia cor fubtilem, cum oleum fit , de quo locutus fum lib. 2 .
pora, fcilicet , fulphur & arfenicum. Hæc enim cor c.12 . & corpus debile fit, cujus mentionem feci c. 11.
pora & fpiritus Philofophorum dicuntur. Et paulo prædi&i libri . In fecunda caufa,five ratione defcen
inferius dixi , ex quacunq; re ipfius medicina fuma fionis, fulphuri fimile eft, cum fit fubtiliffima & ma
"
tur,eam debere fubtiliffimæ fubftãtiæ effe, & puriffi xime fixa pars fulphuris . In hoc tame à fulphure dif
me,quæ mercurio facile adhærefcat,facilis liquefa fert, maximeq; diverfum eft , quod arfenicum fit fa
&
tionis, ut aqua fixa in pugna ignis.Hoc enim coagu cilis tinctura cum albedinituin rubedini. Et vole
labit ipfum , ut convertat in naturam folarem vel lu bam in eo loco oftendere,ipfum ex fulphure & mer
nare.Comprehēdis igitur ex fupradictis rationibus, curio compofitum effe. Quamvis enim hæc tinged
noftrum argentum vivum,non elle argentum vivum, di facultas facilis fit, inutilis tamen eft,& parum fir
fed fal in fimilitudine veræ calcis comunis , quia ar maltidem locuti fumus de arfenico,fub nomine Ve
gentum vivum ,five mercurius metallorum per calci neris c.21 . libri primi, hoc appellando , mediu inter
nationem & redu&ionem convertitur in falut mani Solem & Lunam: intelligo inter fulphur & mercuriú,
fefte apparet per totum librum teftamenti. Hoc ve quia de uno & altero participat.Raymúdus in libro:
ro fal commune ,proprietates noftri mercurii habet, cujus titulus eft Apertorii , de arfenico verba faciens,
quas multis in locis tribuimus communi mercurio, dixit: animam participare cum natura, corpore &
five argento vivo communi , fcilicet, ut habeat mul fpiritu, hoc eft , fulphure & argento vivo, per quam
tum vifcofitatis, ficcitatis plurimum, & terreftreita participationem , poteftatem acquifivit, hæc colli
tem fœtentem, ut fit aqua ficca, & alia plura quæ fuo gandi invicem. Sulphur autem in rubedinem facile
loco longius profequemur.De ifto noftro mercurio tingit,in albedine vero difficulter. De hoc Sulphure
locutus fum lib.2.c.16.dicens : ipfum habere fuas par Sub Martis nomine itidem locuti fumus lib.1 . c. 2
tes fulphuris,fibi naturaliter commixtas plus vel mi ipfum appellantes, tin& turam facilem rubedinis, al
nus, quæ artificio ab ipfo removeri poffint.Præterea bedinis vero bonæ difficile, ut aperte oftenderemus,
JGI tinâuram
 Lib. II. Sect. II.
tinaturam rubeam : quæ in fulphure facile apparet,
in putrefactione utilem non effe , fed noxiam po
tius. Quod vero fub rubedine albedo lateat , ut
in lib. teftamenti monuimus , ad quam albedi
nem per longam fublimationem & lotionem per
veniatur, propterea tincturam difficilem appellavi
mus. Morienes dicit , noftram Latonam,quantum
cunque rubra fit, inutilem effe , nifi rubedo in al
bedinem convertatur. Scripfimus & nos fupradi&o
cap. de arfenico: duo arfenici genera effe & fulphu
ris, fcilicet, citrinum & rubrum. Cum igitur arfeni
cum ignis expreffione diftillatur cum aqua mercu
riali, rubeum eft, Aqua vero alba, huic ambo fimul
juncta colorem efficiunt citrinum. Hæc omnia con
firmat Senior Philofophus, cum dicit : Philofophos
veteres animam & fpiritum, qui ex hac commixtio
ne exurgit, arfenicum rubrum,& citrinu appellaffe,
per rubrum intelligentes,animam tingentem.Simi.
liter vocabant hanc aquam,hoc eft,fulphur rubeum:
& fpiritum , arfenicum citrinum. Quia fpiritus ani
mam dealbat , & eam fuo colore inficit. Et voca
bant hanc animam, æs, & hoc eft fumus gravis. Et
nos diximus lib. 1. cap.21.Venerem tingi colore ci
trino à tutia , hoc eft , fumo illo albo. Similiter &
fulphur rubrum & citrinum eft , Rubrum autem
polt putrefactionem materie. Cum autem fub mer
curio albo conjungitur, citrinum efficitur.Eft enim
citrinus color, determinata proportio rubei & albi.
Propterea Tutia, quæ fumus albus eft , noftri mer
curii albi, colore citrino ipfum corpus rubeum in
ficit , videlicet,noftrum æs, ut lib.3.cap.3.fatis aper
te oftendimus , & cap. 4. ejufdem libri dixi , illud,
quòd à corporibus metallicis fublimatur ignitione modum prius fuerat reduci non poffit , neque di
forti , ut quòd ex ipfis fubtiliffimum fuerit , afcen minuitur aut colorem mutat in colorem, fcias jam
dat , hoc eft , fumus albus cum fulphure , auruin vo
çato, & arfenicum ipfum , effe coloris citriniffimi ,
& cum arfenicum fixum redditur fimul cum fulphu tallica,fed vitrificatoria folum ; Et tunc omnes fpi
re (hoc eft, lento igne in ultima decoctione) Subli
matio vera amborum melior eft , ex calce iftius
metalli,quod indicabimus.Quamvis vero & fulphur
& arfenicum, medicina fit perfectiva noftri mercu
rii,nihilominus fine ipfo Elixir fieri non poteft,hoc
eft,fine commixtione cum corporibus . Cum vero
fulphur poft lotionem, fquamofum, & in corpus re
ductum , tandem & fragile fuerit , præparatum
eft.
DEMO: Sulphur, arfenicum & mercurius cum
fixa redduntur,non funduntur, neque corpora pene
trare poffunt , quia jam terrea facta funt. Si vero
non reddantur fixa , fpiritus ipfum ab igne diftin
guunt, ergo ex his Elixir fieri non poteft.
GEBER. Hæc eft una ex rationibus quorundam,
qui in hujus artis praxi parum exercitati funt. Ho
rum memini, lib.1.cap.io.increpando eos , cum hu
jus rei parvam habeant notitiam, etiam operatio
nem hanc minime abfolvere poffe, fed tuis rationi
bus fortiter infiftentes , in vitium cadere , malæ
confequentiæ, propter infufficientiam.
DEMO: Logicum illum fermonem non affequor.
GEBER. Vitium confequentia committitur ,
cum à fuperiori ad inferius arguimus affirmative ,
non enim recte concluferis , fixum effe , ergo ter
reum , nam hic arguendi modus vitiofus cft prop
ter infufficientiam. Poffumus enim fpiritus reddere
fixos, ut nequaquam in naturam terream conver
tantur , & fundantur , & in corpora penetrare pof
fiat. Et quantum ad fulphur pertinet , manifeftum
eft, ex libri primi capite 10. & 13.itidem ex lib.2.cap.
1z.& 18.lib.3.cap.1.& 6. de mercurio differendo,lib.
3.cap.6. dixi etiam,hunc poffe fixum fieri, ut tamen
in terreftreitatem minime convertatur , cum etiam
Subfect . IV .
573
per ejufmodi tranfmutationem , in terreftreitatem
figi poffit,cum per feftinam & brevem fixionem,qu
per præcipitationem fit, five diftillationem,figatur,
& in terram tranfmutetur, in fecibus aduftis , rema
nentibus in fundo vafis five bociæ. Et hæc eft tranf
mutatio feftina , primæ formæ mercurialis , quæ in
fex horarum fpacio perficitur. Terreftreitate vero
remota,per lotionem conjungit fe, & unitur cæteris
fpiritibus præparatis. Pofitus verò in fuo vafe , ad
ignem lentum, vapores ab eo fæpius fucceffive, five
fenfim afcendunt. Hac vero longa & tarda confir
matione & fixione , fufionem metallicam non per
dit,neq;in terram convertitur.Lib.2.cap.6.diximust
huuc mercurium duas poffidere humiditates, unam,
quæ ab eo removeri poffit ignis violentia , hoc eft,
per diftillationem, per ignis expreffionem, & hoc,
quod in fundo vafis remanebit, non funditur, fixum
enim jam & terreum eft.Terreftreitate vero per lo
tionem remota, altera humiditas,in ipfo remanens,
fuo igne removetur, fcilicet igne lento, qualis con
venit ultimæ fixioni fpiritunm. Quantum vero ad
præparationem & fixionem aliarum rerum nature
terreæ pertinet,figuntur corpora metallica,per cal
cinationem, ut manifefte oftendimus libro 2.cap.18.
dicendo : per calcinationem corpora imperfecta fi
gi, citra commixtionem alicujus rei qualifcunq; fit
in calcem redacta, folo fuo fulphure proprio adufti
vo, five exurente. Igne enim aduritur & calcinatur
omne, quod in fe fulphureitatem aduftivam habue
rit, ut lib.2.cap.13.& lib.3.cap.6. fatis aperte often
dimus.Cum igitur tuum metallum , tantum tempo
ris in igne perduravit, ut in fuum corpus, quemad
fixum effe , hoc eft converfum in certam naturam
ream,quæ facile ignem perferet,non fufionis me
ritus, iu ea calce exiftentes,fixi funt, & nifi feparati
& volubiles facti & poftea fixi, præparari non pof
funt. Propterea confiderabis,quomodo figantur per
converfionem in naturam terream , & inde manife
ftum erit , quomodo præparari poffint. Cum vero
hac fixione, non omnes infimul reddantur fixi , nec
eodem modo , propterea nobis diſtincte de his dif
ferendum erit. De mercurio autem hactenus fatis:
Jam de arfenico & fulphure verba faciemus . Prius
diximus , per calcinationem , mercurium metallo
rum, converti in fal: Cum vero hoc fal multum ter
reftreitatis habeat, inde certam fixionem acquifi
vit. Idem de arfenico dicimus , quod fulphur fubti
liffimum eft, naturaliter in ea terra profundiffime in²
clufum , propterea in certa fixione adeò firmiter
compinguntur, ut ab ea terra feparari non poffit, nifi
per diftillationem, cum forti expreffione ignis . Dixi
igitur lib.2.cap.7 cum fieret mentio hujus mercurii,
in fal converfi : Cum videris eum albiffimum , & à
fulphureitate, & rubedine quafi extrinfeca fepara
tum , reiterabis fublimationem,fine fecibus,hoc eft,
diftillabis ipfum citra adje &
tionem fecis, cum in fe
ipfo fufficientes feces, &' potius fuperfluas habeat.Id
enim facile intelligitur, ex difficultate diftillationis
quemadmodum lib.2.cap.9.monui.Nam ipfius pars
fixa, nifi corrupta & diftillata fuerit , videlicet fu
pradi&um arfenicum , firmiter adhærebit fecibus
hoc eft terreftreitati, adeo, ut aliter feparari non
poffit. Fecimus autem fæpius hujus terreftreitatis
mentionem,in pluribus locis ipfam appellantes fal,
ut facile ex noftris fcriptis colliges.
DEMO: Oftende mihi jam, quo modo fulphur
reddatur fixum .
GEBER. Sulphur, fixum non redditur, nifi in cals
cem
 574 Bibliothecæ Chemica Curiofæ

cem redigatur prius, commixto autem fale facilius quirit, hoc eft, ut diftilletur per cineres, cum ignis
calcinatur & fit perfectum ut cap.23 . lib.1 . oftendi. expreffione , fulphur autem balneo præparatur . De
Et Albertus lib.3.de mineralibus, cap.z.cófirmat.In hac vero pala, five (patula ferrea,five lapidea, quam
quit enim, nos videre in operibus Alchimia,in qui fupra pelliculam nigram appellavimus , itiden de
bus naturam maxime imitatur artificio, inter cæ jam dicta fixione copiofe differui, cap.18.lib.2 . & in
teras artes omnes , cum alio modo Elixir citrinum libro inveftigationis , cap . de præparatione Jovis ,
fieri non poffit, nifi ex fulphure . Ipfum verofulphur, Libro autem 2.cap.14 hanc palam ferrean , bacu
adeò unctuofitatis & virtutis adurentis particeps lum ferreum nuncupavimus. Totam vero hanc ope
fit, ut omnia metalla denigret & adurat, quibus fu rationem, brevem praxin tradidi lib.2. cap . 8. fubli
perinjiciatur : tandem inventum modum lotionis mationem noftræ calcis defcribens fub nomine
cum aquis acutis , & ut decoquatur tamdiu donec Marcafitæ , cujus duos fublimationis modos pofui ;
tuofitas aduftibilis ipfum relinquat & tan
omnis un& Primum, qui fine ignitione fit , hoc eft , primo in
tummodo fubtile unctuofum permaneat , quod fimo , deinde,in balneo ; alterum qui cum ignitione
ignem perferre poffit. Fiunt autem acute lotiones fit, hoc eft, ipfum fal diftillando. Caufa vero hujus
cum fuo fale,& aceto diftillato. Hac enim lavant & duplicis fublimationis eft , ipfius fubftantia duplex .
mundificant noftrum fulphur, & removentur , dein Prima cnim fubftantia, cft fubitantia pura fulphuris,
de ab eo.Propterea dixi in proœmio libri 2.eas res , in fua radice ; altera fubftantia, eft utilis ut mercu
quæ corpora abfque cohærentia mundificant, natu rius mortificatus , fcilicet , fupradictum fal. Prima
ram habere falis, aluminis , nitri ,& borracis quibus fubftantia utilis eft , ut arfenicum vivum mortifica
defignare volebam , ipfum fal, quemadmodum etiam tum, hoc eft , mediocriter præparatum. Mercurius
per corpora ipfum fulphur, five plures fulphuris fpe enim communis, utilis non eft, quia, ut Albertus in
cies intelligendas volui : Diximus adhac lib.3 . c.13 . lib . de mineralibus teftatur: cum non mortificetur
cum omnia falia , alumina , & vitrum (hoc eft , fu aliis rebus non bene commifcebitur. Accipiamus
pradictum arfenicum) funduntur five folvuntur lon igitur , hanc ultimam, noftri mercurii fubftantiam .
ge aliter, quàm ipfa corpora ( fcilicet fulphuris fpe Per hanc enim excufamur,ne nobis mercurius com
cies)ab ipfis feparantur, cum tantummodo corpus, munis affumendus fit , qui multum laboris & indu
hoc eft,fulphur purificatum , feparatum fuerit. ftriæ requirit, ad fui mortificationem. Totus autem
DEMO : Ut mihi videtur, loco fupradi&to præ fublimationis modus Marchafitæ , in hoc confiftit ,
parationem Jovis & Saturni decoquifti? ut fubtiliter tritum ponatur in Aludel, cum aceto di
GEBER: Tuam fimplicitatem agnofco, cui quis ftillato, & fublimetur fulphur ab eo , citra ignitio
facile imponeret , nam parum animadvertiſti , me new , in folo fimo, & poft putrefactionem , in bal
dixiffe jam : Jovem & Saturnum, unum corpus elle, neo femper removendum fulphur, quod fæpius ele
hoc eft , unum fal calcinatum, in fimilitudinem cal vatur , in forma pellicula nigra. Cum vero fulphur
cis veræ,fupra quod non opus eft, projicere aquam & acetum remota fuerint à fale, & ipfum impofitum
falis, aut aluminis , neque vitrum noftrum , hoc eft, ferit ftoria luto oblinitæ, augeatur ignis ad igni
arfenicum, cum omnes ibi res naturaliter fint unit
onem vafis aludel . Debet autem prima Marchafi
* Præterea dixi, in proœmio, libri inveftigationis, eas tæ fublimatio , fieri in vafe fublimationis fulphuris ,
res , quæ præparationem adjuvant & promovent, donec fulphur, à fale feparatum fit in balneo. Erit
effe ipfum , fal & alumen , atramentum & vitrum , autem vas putrefa&ionis calcis & calcinationis , &
acetum acerrimum & ignem. Propterea ut eadem lotionis fulphuris idem. Defcripfi autem hujus vafis
libro,cap. de præparatione Jovis , & cæteris fequen. formam lib.z.cap.io.his verbis : In fundo vafis , alu
tibus tradidi , quòd ignis movet & confumit fub del, non fit magna quantitas corporis fublimandi.
" ftantiam fugitivam , & inflammabilem , hoc eft,la Multitudo enim calcis reducta in pulverem , aggra
vando multum cum fale communi ( Commune au
vat & impedit fublimationem fulphuris. Hoc vas
tem dico, quòd omnibus metallis fit commune) & itidem in fundo planum fit, & parvæ concavitatis, ut
cum aceto acerrimo purificato . Itidem lib.2.cap.13 . corpus Marchafitæ æqualiter & fubtiliter fparga
fcripfimus , in hanc fententiam , de iftius fulphuris tur, fupra fundum vafis , ut æqualiter & copiofe ab
præparatione & calcinatione , videlicet , accendi omni parte fulphuris & falis materia ab aceto fubli
ignem, in fornace fub vafe calcinationis, tantæ po . mari poffit, & liberè in altu afcendat;Poft remotio
tentiæ, ut ipfum corpus, hoc eft,fulphur fundatur,ut né fulphuris ,quod Mars appellatur,fal diftillandum
calcinari poffit. Quamprimum vero ipfum corpus , eft, in vafe ignitionis , donec inde extrahatur omne
fufum in aceto, & fale,cum calore ignis, pelliculam fuum fulphur, quod arfenicum dicitur. Præterea no
nigram fupra fe creaverit , quod fulphur eft , jam in tabis cum totum fulphur, quod Martis nomine ap
calcem reda & tum, removendam effe à fuperficie, & pellari diximus, fublimatum fuerit per multas pel
ad fundum vafis protundendam, cum fpatula ferrea, liculas, deinde apparere ipfius colorem verum , hoc
five lapidea. Notabis autem , pelliculam hanc ni eft, albiffimum. Poft feparationem vero aceti , un
gram fulphuris calcinati palam ferream dici , cum &uofitas à fulphure feparata aduritur , ut fulphur.
iftud fulphur dicatur ferrum , quod jam in fubftan Illud vero , quod poft lotionem fublimatur , non in
tiam terream converfum eft, neque funditur aut ace flammatur ( ut lib.z.cap.2.diximus ) neque præ fe
to magis afpergitur,fed in fundo vafis permanet fi fert aliquam fulphuris proprietatem,fed potius ar
xum. Ipfius præparatio tamen nondum finita eft , genti vivi , five mercurii mortificati. Quare lib. 3.
cum nondum penitus ab eo remota omnis un& tuo cap. 2. propè finem , & cap 18. de lotione mercurii
fitas & terreftreitas. Pellicula hæc quoque pala la verba faciens, volui fubintelligi lotionem hujus ful
pidea nuncupatur, cum ex Philofophorum lapide ge phuris. Hanc fulphuris præparationem , antiqui fub
neratur. Continuatur autem hæc pellicularum de fabula de Hercule & Antheo occultaverunt . Nam
tractio & fubmerfio, donec totum fulphuris corpus ut Macrobius tradit, veteres per Hercule Solem fi
in pulverem redigatur. Hoc autem propterea dico, gnificent, hoc eft, noftrum arfenicum.Per Antheum
quòd omnidie pellicula una creatur. Sunt autem vero terræ filium,fulphur noftrum intelligitur, quod
ifta pelliculæ ipfum oleum fulphuris. Si vero Sa terræ pinguedo eft. Hi duo finguntur luctari , cum
turnus ( hoc eft, fal album , à fulphure feparatum) in vafe commixta in aceto bulliunt; funt enim poft
J
fuerit præparatus, majorem ignis vehementiam re putrefactionem fimul jun& ta. Cum vero ipfum ful
phur,
 Lib . II. Sect. II. Subfect. IV.
575
GEBER. Si mihi animum tuum aperires , facile
• phur, Martis nomine appellatum, cum fale præpa
retur, ut fupra dixi,propterea etiam arfenicum præ omnem fufpicionem tibi eximerem.
parari poterit, quod in profundo cum fale commix DEMO: Audivi : Elixir vegetabile, animale , &
tam eft. Hoc enim demonftrare volebam lib.3.c.16. minerale effe, quomodo fit igitur ex metallis, quo
Martem, hoc eft,fulphur præparari, per fublimatio rum fubftantia mortua eft,neque fimile fibi genera
nem arfenici. Cum vero arfenicum , fale commix re poteft ?
tum , fortius fit , & fic fulphur Anthei nomine figni GEBER: Elixir vegetabile dicitur, crefcit enim
ficatum, in calcem redigat, & in naturam terream per multiplicationem in virtute & quantitate.Ani
convertat , fictum eft Antheum in terram proftra male vero dicitur , quod projectum fuper metalla ,
tum . Cum vero hoc modo fulphur perfectius fiat , ea fibi fimilia faciat. Minerale autem dictum eft ,
magisque figatur & lucidius reddatur , finxerunt , quod eft , quod ex mineralibus fine metallis fiat , &
Antheum proftratum recuperatis & augmentatis adhuc , quòd aurum & argentum generare fit me-
viribus , femper fortiorem refurgere. Hercules ve tallorum fingularis proprietas. Poffunt tamen Be
ro, hoc eft, noftrum fal, cum aqua mercuriali diftil Elixir & lapis nofter metallicus vegetabilia dici ,
latum , quæ per Junonem & elementum aeris figni propterea quòd generata funt è fale quod vegetabi
ficatur, folvit, attrahit , & fufpenfum tenet dictum le dicitur.Hoc enim generatum eft virtute caloris,
fulphur præparatum in ipfa aqua , & decoctione ni & vegetare dicitur omnes res,aut quòd iftud fal
gro colore inficit, quod etiam in putrefa&ione po primo viride faciat, ut herba five planta: Et vitrio
teft intelligi, ut ex fequentibus, cum de elevatione lum hanc ob caufam, & aquam vivam appellavimus
corporum differemus ,patebit. De ifta fulphuris præ Animata vero propterea dicuntur, quòd in eorum
paratione , etiam locutus eft Albertus in 3. lib. de compofitione anima interveniat , hoc eft,tin& tura ,
mineralibus cap.1 . 2. & in fecundo tractatu, cap.5. quæ arfenicum dicitur & as, de quo in lib.cui titulus
Præterea fcriptum eft in lib.de vaporibus , arfeni eft: Turba Philofophorum fcriptum invenies , no
cum, five auripigmentum duas habere unctuofita ftrum as fimile effe homini, qui animam, corpus &
tes , quemadmodum & fulphur. Removetur autem fpiritum habeat, tinctura rubea dicitur anima. Sub
ab ipfo, una iftarum duarum unctuofitatum , lotio. ftantia verò fulphurea & quafi fixa, corpus eft. Spi
ne in urina , lixivio, aceto & la&e caprino. Sunt ritus vero dicitur natura volatilis, antequam figatur
enim ifta lotiones acutæ , & un& tuofitatem ab eo & firmetur.Dicuntur autem mineralia, quòd metal
auferunt. Per iftas lotiones acutas , intellige ace lica fint,aut quòd in fe fulphur illud habeant, in quo
tum cumfale. Avicenna in epiftola ad Harf.Philo virtus metallica confiftit . Ariftoteles in epiftola ad
fophum fcribit : magna diligentia contendiffe fe, regem Alexandrum , jubet ut lapidem vegetabilem
ut à fulphure & arfenico totumhoc auferret , quod animalem & mineralem accipiamus. Videmus au
argentum denigrat. Cum vero fulphur præ cæteris tem Alchimia artifices, ex metallis medicinas plus
mineralibus omnibus melius fit , tandem viam ad aut minus facere perfectas , quibus tranfmutare &
hoc inveniffe fe, fcilicet , ut decoquerentur lento tingere noverunt inetalla quædam in auri & argen
igne, nec tamen virtus ignea ipfo aduratur, fed po ti colorem. Cum verò ifti gradus perfectionis in
tius extrahatur , & virtuti igneæ & fulphuris fub veniuntur,neceffe eft perveniri ad unum fingularent,
ftantiæ per ignem nihil detrahatur,fed fola unctuo qui fupremum & perfe& tiffimum gradum teneat per
fitas confumatur. Præftat autem fulphur cæterisfpi fectionis, in eo genere , ut Ariftoteles affirmat lib.
ritibus metallicis, quòd magis fixum fit,& tinctura 10. Metap. Erit quoque in hac arte neceffarium , ut
rubedinis. Per argentum vero , quod unctuofitate inveniamus unam medicinam metallicam perfe& tif
fulphuris decoquatur, intelligitur albedo fub rube fimam , quæ tranfmutare poffit metalla imperfecta
dine fulphuris occultata.Rafis in lib. de divinitate, in verum aurum & argentum , propterea quòd hæ
hujus præparationis mentionem faciens , jubet res , quæ in fubftantia affinitatem habent per mu
oleum auferre fpongia , quod fupernataverit , tam tuam corruptionem , una in alteram tranfmutari
diu, donec nulla nigredo appareat magis, & rotun poffit , ut videmus in commixtione elementorum.
da nubecula afcendat , quæ relinquenda eft , donec Cum vero omnia metalla ( ut fupra oftendimus) ex
ipfius fublimatio fit firmata , deinde unam nubecu una & eadem fubftantia generata fint & nulla diffe
lam poft aliam accipiendam, & in aquam ebullien rentia inter ipfa fit, præter accidentia , & majorem
tem fubinergendam elle,donec omnes nubeculæfue. minoremve digeftionem.Ergo accidentia removen
rint confumptæ , has enim fulphuris oleum effe do,& partes indigeftas fufficienter digerendo, unum
fcito. Eft autem hujus fermonis verus fenfus , ut in in aliud, quod fuper cætera perfeciffimum fuerit
telligamus quamprimum pelliculæ fupra acetum tranfmutari poterit. Et in hoc artificium , natura
elevatæ fuerint & firmatæ, tum leviter vas moven operationem vincit . Artificium enim poteft metalla
dum effe, aut quovis alio modo pelliculæ , ad fun intime purgare, quòd natura non poteft affequi.Ea
dum propellendæ, & hoc in fingulis pelliculis, quæ dem eft fententia S. Thomæ. Is enim in principio
elevantur , fieri debere, donec appareat,ipfas mun quarti libri Meteor :dicit metalla tranfmutari poffe
unum in aliud, cum naturalia fint, & ipforum mate
datas & purgatas effe.
DEMO: Miffa faciemus hæc paulifper , nondum ria eadem.Propter hanc caufam pofuit Hermes cir
enim mihi aperte demonftrafti, unde & ex qua ma culationem inter metalla. Ego quoque multis in lo
* teria iftos fpiritus accipiam, & perveniam ad prin cis monui hanc medicinam ex metallis fieri debere,
cipia naturalia , arti noftræ propinqua. & hoc omnes Philofophi affirmant.
GEBER. Tuæ cogitationes non erunt vanæ, fi DEMO:Tam evidentiffimis rationibus & argu
exiftimaveris , principia hæc naturalia, digefta,coa mentis adducor,ut tandem credam Elixir ex metal
gulata, & quafi fixa,noftræ arti proprinqua & ut in lis faciendum effe. Debet autem ex omnibus fimul,
fubftantiam fulphuris & argenti vivi five etiam mer. vel ex uno folo fieri.
curii convertantur aptiffima,in ulla re inveniri pof GEBER. Cap.5.libri primi dixi, artem noftram
fe, quàm in ipfis metallis. ad finem perfectionis non perduci, rerum copia five
DEMO. Certe idem dicere volebam,unum ta multitudine, cum ea fit unicus & folus lapia & ma
teria unica, in qua totum magifterium confiftit, cui
men eft quod me fufpenfum tenet,
mihi
 a
Bibliothec Chemica Curiofæ
536

nihil omnino adjungitur aut ab ea aufertur in aliqua in fumum per vaporationem minime exhalare pof
parte, exceptis ſuperfinitatibus, quæ in præparatio fit. Cum igitur per fe adeò firmiter on ni corrup
ne feparantur. In hanc fententiam loquitur Hali tioni refiftat per diftillationem ad ultimam purita
Philofophus dicendo , totum artificium in uno lapi tem, & ad extremam fubtilitatem & fimplicitatem
de contineri, cui nihil addatur aut commifceatur redu& tum,multo incorruptibilius erit, & in potabi
in toto aut in parte, hunc à Philofophis & fapien lem fubftantiam converfum longiffimo tépore cor- .
tibus in opus affumi, & ignem ab eo exhalare , do pora humana à corruptione confervabit , & hic eft:
nec opus perficiatur. Morienus idem teftatur,dicit fcopus & fundamentum ejus libri quem de Ligno vi
enim omne hoc , quod à Philofophis requiratur,unam te fcripfi.Hac ratione medici auro utuntur in multis 2
folá effe ré,patrem & matre habens,& ab ipfis crea morbis , præcipue vero in atrabilariis & in tremore
tam & nutritam, & fuiipfius effe patrem & matrem. cordis, nec tu mihi videris ab hac fententia difi
DEMO: Hoc quid fit nunquam divinabo. dere , cum 17.cap. primi libri , auro vim lætificandi
GEBER. Dixi prius in metallorum generatio cor tribuas, & quòd corpus in longa juventute con
ne , fulphur tanquam paterni feminis vicem gerere, fervare poffit. Hac ex caufa veteres Poetæ finxerunt
Mercurium autem menftrui fœminei , Præterea Se Phoebum five Apollinem inventorem medicinæ fuif
nior Philofophus fcriptum reliquit, eam rem, quam fe,& herbarum vires homines primum docuille.Nec
Philofophi quærunt , unam rem effe , quam omnium putabis citra rationem factum, quòd aurum cæteris
rerum rubearum nomine & appellaverunt , & om metallis præferendum diximus. Verifimilius enim
nium corporum & fpecierum quæ manibus homi eft, Elixir ex auro,quàm alio metallo fieri , cum hoc
num tractantur.Alio loco idem dicit , lapidem Phi cætera metalla in aurum tranfmutare debeat, faci- .
lofophorum unum effe , qui in fe habeat omnem na lius enim tranfmutantur inter fe , quæ aliquam co
turalem præparationem , & omne id , quod ipfi ne gnatioem five affinitatem habent, quod Ariftoteles
quoque affirmare videtur. Dicit enim in 7.Metaph:
cellarium fit, de corpore, de fole, aqua, fpiritu, ani
ma & tinctura.Dicit præterea Arnoldus in Epiftola omne generatum ex fuo fimili generatum effe. Tu
ad Regem Neopolitanum , Lapidem Philofophorum quoq; affirmas lib.1.c.17.aurum tincturam effe rube
effe rem unam & unius naturæ , & in ipfo contineri dinis, & aurum corpus transformare & tingere poffe,
omne id , quod fibi neceffarium eft, & in fe quoque propterea plures Philofophi aurum fermentum ru
habere illud,à quo melioratur. His graviffimis Phi bedinis vocant.Perfecta autem corpora,perfectiora
lofophorum fententiis , victus , fine dubio credis , fieri & ad fubtilitatem & fpiritualitaté reduci pof
Elixir fieri debere ex una fola re radicali , ex uno fe tu ipfe affirmafti in lib . inveftigationis circa finé.
metallo folo , quod lapis dicitur , eam ob caufam , GEBER. Satis acutè & ingeniofe philofopha-.
quòd in formam lapidis reductum fit,fiunt præterea ris , fed auri naturam non fatis probè confiderafli ,
ex ifto lapide gemmæ & medicinæ , quibus primi Nam ( ut lib.3 . cap. 4. tradidi ) cum aurum ex ſub
patres vitam adeo longævam produxerunt,hoc elt , tiliffima & clariffima mercurii five argenti vivi fub
quinta effentia & aurum potabile. Fiunt enim hæc ftantia generatum fit , parum fulphuris habens , &
omnia ex eadem materia , quemadmodum à Ray rubedinem puram, tum fixum & clarum à fua natr
mundo traditum eft, in libro fecretorum naturæ & ra fit, ipfum tingéte;Quare fulphur hanc qualitatem
in cœlo Philofophico . minime fervare poterit , nifi ad ultimam formam
DEMO: In procemio libri inveftigationis dicebas, & permanentem tin&uram pervenerit, ut Elixir;Er
Elixirex multis corporibus, five ex multis reb . fieri. go neque natura neque arte mutabitur , aut aliquo
GEBER. Eodem loco huic objectioni refpon modo per fe debitè meliorabitur abfque commix
fum eft his verbis: Ex quacunque re fiat Elixir album tione alterius tincturæ ; Et fi fortè aurum præpara
aut rubrum, tamen in ipfo non eft aliud,præter ful tione aliqua colore augeatur , hoc fit ipla tinctura,
phur & mercurium, ex quibus rebus nifi ambo fiant intra aurum occultata, foras pertracta , & fi hanc à
conjuncta, nulla alia re fieri poteft neque per fe effe. fuo mercurio feparaveris,tantundem mercurii cum
Cum igitur unum alteri ita firmiter infit , manife co tinges & non plus , hoc idem affirmante Agrip
ftum erit, Elixir non ex pluribus , fed ex uno folo pa, propterea quòd aurum non habeat plus tinctu
metallo fieri , cum omnia ex fulphure & mercurio ræ quàm ad tincturam fui mercurii opus fit , ut Ar
compofita fint. Dicitur autem Elixir ex multis re noldus in Rofario tradit, quare vanum effet hanc tin
bus fieri, propterea quòd ex fulphure , arfenico & &uram in auro querere , cum in eo tam pauca fit
mercurio componatur, cum quibus quemadmodum quantitas & ipfius utilitas nulla . Propterea dixit
etiam cum diverfis coloribus, in ipforum præpara Albertus libro tertio de mineralibus c.7. Alchimi
tione apparentibus multæ res quandam fimilitudi ca operatione aurum non permutari. Et hæc eft ra
nem habeant, tamen negare non poffumus,in opere tio veterum Philofophorum,& antiquorum quorun
breviori , ubi plures viæ funt , ibi diverfa metalla dam Alchimiftarum , auri fpaciem tantummodo
poffe concurrere. Verum in opere majori unum fo formam effe metallorum , cætera vero metalla om
lum , virtutem & potentiam propinquam habet , ut nia incompleta , ea vero in via effe ut ad fpeciem
in Elixir convertatur. Propterea dixi lib 2. cap.3 . fi auri accedere poffint, ut res incompleta, quæ in via
fpiritus fublimaveris ex calce alicujus metalli, fubli eft ut ad perfectionem perveniat . Propterea dixe
mationem facilem , aliàs vero difficillimam effe , & runt imperfecta juvari poffe artificio, ut tandem ad
plurimi laboris & longi temporis , adcò ut ad de perfectionem pervenirent , quemadmodum femi
fperationem ferè perducat incautos . na adjuvantur terræ cultura , aurum vero cum de
DEMO: Præfertur igitur in hoc opere cæteris terminatum , & completum fit magis , convertibi
metallis aurum? le non eft in aliud metallum. Nam Ariftotele &
GEBER. Ob quam caufam ? ipfius commentatore affirmantibus lib . 7. primæ
DEMO: Quod cæteris metallis virtuofius & per Philofophiæ, nulla res movetur ad formam aut per
tius minus corruptibile & cóbuftibile fit,fuerunt
fe & tionem nifi prius aliquam partem imperfectam
fe&
enim fuæ partes fubtiliffima homogeneæ & puræ,fit illius formæ in fe habuerit ad quam moveatur. No
unitæ & compacta, ut pars terreftris,à combuftione vimus enim fperma fe non moturum ut formam
per homiditatem defendatur. Humidum verò hominis acquireret , nifi prius in fe hominem in vir
adcò firmiter à terreftreitate comprehenfum eft,ut tute contineret , fi enim hoc,jam homo effet com
pletus,
 Lib. II. Sect. II. Subfect. IV. 577

pletus,non effet principium motus,fed potius quie
tis. Propterea dicit Ariftoteles, exiftente fpecie in
materia , ceflat motus. Fit enim motus per privatio
nem fpeciei quæ eft in ipfa materia . Cum enim à na
tura ita comparatumfit , ut imperfectum in quan
tum imperfectum eft, naturaliter defideret perfe
Aum fieri. Igitur privatio in ipfo relinquit naturale
defiderium ut fiat perfectum. Hoc autem defiderium
principium eft tranfmutationis, ut Rogerius Bacho
tradidit. Ergo quum aurum in fpecie metallica
perfectum fit, in fe hanc privationem & defiderium
hoc non habebit ad formam & fpeciem metalli
cam.
DEMO: Concedo, aurum commune perfectum
effe in fuafpecie, comparatum vero ad Elixir , im
perfectum erit , vincit enim naturæ operam arti
Acium.
GEBER. Dico aurum perfectius effe metallum
quàm Elixir , hoc enim quantumcunq; firmiter in
fe retineatfubftantiam metallicam , proptereatamen
metallum non eft, cum fit fragile , & ex folis fpiriti
bus compofitum , & ejus tinctura communem tin
&uram metallicam excedat.
A
harum caufarum nulla eft , quare ita ut decet non
corrumpitur. Propterea diximus lib. 3. cap . 4. au
rum habere fubftantiam fixam & abfq; fulphureitate
comburente , ut per omnem operationem ipfum in
igne facile cognofcimus , nam neq; minuitur neq ;
inflammatur. Propterea fruftra quis tentaret aurum
citra aliquam rem extrinfecam calcinare , diximus
igitur lib. 1. cap. 17. aurum calcinari & folvi abfq;
utilitate.
DEMO : Arnoldus in libro perfecti magiſterii
dicit reductionem metallorum in materiam primam
facilem effe , igitur tranfmutatio quoq; facilis erit.
GEBER. Arnoldus de auro communi non lo
quitur , hoc enim nifi cum magna difficultate de
ftruitur propter fuam fortem compofitionem , ut
modo
lib. 1. cap.8. & lib. 2. cap. 7. oftendimus , quo
ex quibus metallis nofter Mercurius extrahi debet ,
& quantumvis in eo loco aurum minime aperte à
nobis excludatur , concedendo tamen fublimatio
nem mercurii commodiorem effe , ex metallis cum
quibus minime conveniat. Certiffimum vero eft
mercurium cumomnibus metallis minus convenire
quàm cum auro , ut lib. 3. cap. 2. & 4. oftendimus.

DEMO : Cùm ad compofitionem Elixir uni Quare Mercurius ex cæteris metallis præter aurum
cum metallum requiratur , folum & maxime necel multo commodius extrahitur. Quo pacto enim E
farium fit, quòd accipiam fpiritus auri , qui mundi, lixir ex auro fieri poterit , cum omnium Philofo
puri & fixi funt , cæterorum vero metallorum im phorum confenfu hoc ex materia viliffima fiat? ut
mundi & volatiles. Morienus Philofophus aperte his verbis oftendit
GEBER. Et hoc certiffimum indicium eft , iftos cum dicit hujus operæ neceffaria minime compa
fpiritus auri, cos non efle de quibus fcripfi in omni randa efle precio , ea præcipue vero in operatione
bus libris meis de Alchimia. Diximus enim mercu auri.
rium , fulphur & arfenicum ante præparationem DEMO: Quid refpondes ad meam fcrutationem?
fpiritus effe immundos , combuftibiles & volatiles, 4 GEBER. Dico humidum radicale reliquorum
præterea tradimus quomodo à terreftreitate, aquo metallorum æque virtuofum & incorruptibile & in
fitate, fulphureitate unctuofa & adurente repurgari combuftibile efle ut auri. Quod Albertus nobifcum
poffint; hæcautem in auro non invenies. Scribit præ affirmat , lib. 3. cap . 2. de mineralibus cum dicit.
terea Albertus lib. 3.de mineralibus cap.6. metal Vidimus omnia metalla etiam in vehementiffimo
lumà metallo generari non poffe , hoc eft , fpecies igne retinere humidum radicale. Idem confirmavi
permanebit in prima fubftantia metallica. Quare er mus nos in lib. 2. prope finem. Noftri medici au
gocapite prædi& tilibri non citatur author ifto modo rumfuis medicamentis commifcentes abfq; ratione
procedere, inquit , fcilicet , ut corrumpendo & re hocfaciunt , cum enim ignis quàmvis vehementiffi
movendo aliquid in fua fpecie , cum adjutorio eo mus hoc minime corrumpere poffit , multo minus in
rum quæfunt in natura metallica , inducant fpeciem ftomacho digeretur. Veteres autem Philofophi &
alterius metalli. Propterea inter omnes Alchimiſti Poeta aurum extollentes & magnifacientes non lo
cas operationes cam tum meliorem tum principa cuti funt de noftro communi auro , fed de auro phi
lem effe, quæ per eadem principia procedat , per lofophorum. Nam commune aurum ita ut decet nul
quæ ipfanatura procedit , quemadmodum per præ lo modo diftillari aut folvi poteft. Igitur neq; in fal
parationem fulphuris, per decoctionem & fublima debito modo tranſmutari poterit,ut fupra oftendi
tionem & purgationem argenti vivi five mercurii. mus. Præterea quum dicis certis rationibus demon
Iftivero qui metallis albis dealbant,&citrinis citrino ftrari poffe , Elixir ex communi auro fieri debere ,
colore inficiunt,remanéte prima fpecie metalli,fine huic fententiæ tuæ hoc refpondeo : In opere quidem
dubio impoftores & deceptores funt , neq ; verum brevi , in quo neq; folutio aut coagulatio auri re
aurum five argentum facere poffunt. Præterea dicit quiritur , aurum cæteris metallis anteferendum, ve
Ariftoteles veramtranfmutationen metallorum fie rum in opere majori cum metalla in eorum mate
rinon poffe , nifi reducantur prius in materiam pri riam primam reducenda fint , in qua nulla differen
mam, hoc eft, ad naturam falis five vitrioli, quod ci tia eft , ut fupra oftendimus , aurum cæteris metal
tra calcinationem minime fieri poteft , ut in libro lis non debet præferri , neq; id concedimus omnia
Teftamenti fatis aperte docuimus. Cum autem au metalla æqualiter in hoc convenire , ut apta fint ad
tum debite calcinari non poffit, ut lib.3.cap.9. dixi compofitionem Elixir , cum unicum tantum metal
mus ; Cum vera calcinatio fiat abfq; commixtione lum in ipfa minera fingularem qualitatem acquifi
alicujus rei;nificum proprio & innato fulphure com vit , ut cæteris aptius fieret in fua fubftantia , ut
Fuftibili, ut lib.2.cap. 13. lib. 3. cap.6. diximus; Iftud propinquius ad artem noftram accederet præ cæ
vero fulphur combuftibile in auro non fit, ut lib. 4. teris metallis omnibus. Alteri tuæ rationi re
cap. 15. fufficienter oftendimus ; igitur aurumdebite fpondendum puto : Ariftotelem locutum de ge
calcinari non poterit. Rationem hanc defcripfimus neratione propria & univoca animalium ; in ge
lib. 3. cap. 6. dicendo eam rem cui convenerint tres neratione quæ per corruptionem generantis fit ,
caufæ corruptionis , loco fupra citato enarrata , ma fufficit generans generali fimile effe virtute &
xime corruptibilem effe , in quo vero omnes mini potentia , ut fupra diximus de femine humano.
meconveniant velocitatem corruptionis remitti , Hinc concludimus noftrum lapidem ex quo Eli
quantum ipfæ dictæ caufæ remittunt. In auro vero xir fieri debet , aurum potabile , quintam effen
Tom . I. Ccc tiam ,
 a
hec
l iot
78 Bib Che
5
tiam , aurum & argentum effe virtute & potentia
propinqua. Hoc affirmat quoque Arnoldus in Epi
ftola quadam ad regem Neapolitanum , dicit enim
in dicta compofitione five lapide noftro , Solem &
Lunam in potentia effe & virtute, nifi enim hæc in
fe contineret,neque aurum aut argentum ex eo fieri
poffe ; Hinc autem Solem & Lunam vulgari auro &
argento minime comparandam effe , cumhæcma
gno intervallo fuperent virtute. Sunt enim Sol &
Luna in hac compofitione contenta viva hoc eft ve
getabilia; Vulgaria autem mortua & fuis viribus ex
tincta. Illa vero finita funt , propter quem finem
Philoſophi antiqui lapidem noftrum Solem & Lu
nam nominaverunt, cum hæc in ipfo lapide poten
tialiter non vifibiliter contineantur, & Philofophi
dicentes , aurum tin& turam effe rubedinis , & fer
mentum rubedinis de auro philofophorum hæcde
bent intelligi, quòd fulphur eft fua caliditate & fer
vens & coquens, digerens & tingens fuum mercu
rium, quemadmodum etiam noftrum Elixir tingit,
& transformat noftrum mercurium in multiplica
tione , & verius fermentumeft. Quod præterea di
&
tum eft à me , corpora perfecta meliorari poffe &
fieri perfe&
tiora,hoc neque de auro aut argeto com
muni intelligendum, fed de ipfo Elixir quod melio
rari &fubtiliari poteft per multiplicationem, folum
mercurium ipfi conjungendo . Per corpora perfecta
etiam indicare voluimus fulphuris fpecies præpara
tas , quæ auri nomen fortitæ funt à rubedine & ab
albedine argenti , hæ autem præparari debent fuo
falé & aceto, deinde fubtiliantur & folventur cum
fale Armoniaco, hoc eft , cum aqua de fuo fale. Di
ximus enim lib. 2. cap. 15. caufam inventionis aquæ
fubtilis & acutæ neceffitatem fuiffe fubtiliandi iftos
fpiritus, qui ante præparationem neque fufionem
neque ingreffum habebant , & nos utilitate magna
privabant,hoc eft fpirituum fixorum, & quæ ipío
rum naturæ funt. Arfenicum eft naturæ fulphuris ,
ut lib.1. cap. 14. & lib. 2.c. 12. diximus. Caufavero in
ventionis aquæ puræ fuit imbibitio fpirituum & me
dicinarum mundarum , hoceft fulphuris præparati.
DEMO : Facies mihi rem fanè gratiffimam , fi
mihi declaraveris, quid rei fit aurum philofopho
rum & aurum potabile.
GEBER. Sulphur eft fubtiliffimum,purum & ra
dicale, quod arfenicum fupra nominavimus, namin
Alchimia fpeculo ita fcriptum invenies.Sulphur no
Arum aurum bonum & purum effe. Præterea dicit
Rafis in libro luminis luminum, oleum rubrum co
lorem affumens fulphur eft & æs, & foli &auro com
paratur.Senior Philofophus in eadem eft fententia,
dicit enim aurum hujus lapidis aurum effe philofo
phorum, & tincturamanimam in fe habentem,cum
qua fpiritus afcendant. Alio loco idem dicit, aquam
divinam fpiritualem effe, in qua anima contineatur
quæ aurum dicitur. Idem dicit alio loco,Hermetem
aquam albam aurum nominaſse, quòd animam ha
beat tingentem, natam ex illa aqua alba, & alio loco
dicit,aquam veteres animam nuncupafse,quamHer
mes aurum appellaverat, cum diceret, fe feminare
aurum in terram foliatam .
DEMO: Quid voluit fignificare per hanc terram
foliatam Hermes ?
GEBER. Argentum vivum Philofophorum
præparatum , cui hoc aurum conjungi debet , aut
hanc terram foliatam intelligemus potius , ful
phur effe quod fublimatum auri & argenti foliis
diverfis coloribus ; propterea diximus fulphur
cum fuo fimili tin&
turam facere. De ifta anima , quæ
aurum dicitur , loquitur Hermés , cum dicit,hanc
a a
mic iof
Cur
ventum in ventre fuo portare.
DEMO. Non intelligeo quid fit hic venter &
ventus.
GEBER. Albertus lib. 1. de mineralibus cap.3.
hoc declarat & oftendit , Hermetem dixiffe ventum
portare in ventre fuo animam, quando materia no
ftra vaſe imponitur & diftillando elicitur ex alem
bico liquor aqueus aut oleum potius cum omnibus
elementorum viribus . Vento enim fignificatur fu
mus albus, qui intra fe portat fumum rubrum qui
anima dicitur & aurum' , as , Venus , arſenicum ,
vitrum , vitriolum , ignis , oleum , fulphur , aqua
viridis , Leo viridis , viride æris , vinum , fanguis
humanus , fanguis draconis , auripigmentum , aqua
permanens & aliis diverfis nominibus. Propterea
dixit Senior Philofophus , hanc divinam aquam
nomine omnium rerum humidarum appellari , ut
aceti , vini , lactis, pinguedinis & fanguinis & per
matis , fic etiam nomine omnium tincturarum &
florum fimiliter nominari , & per hanc animam
lapidis intelligunt quam exaltaverunt , hoc eft ,
fublimaverunt in ifta aqua. Propterca alibi dicitur
à jamcitato Philofopho, fermones omnium Philo
fophorum in hanc tincturam folam convenire ,quam
extraxerunt ex ipfius anima, quam appellaverunt
animam & genitum & regem, & hoc genitum pin
guedo eft , quare animam & aurum appellabant
quum habeat animam rubram in albedine occulta
tam, hoc eft, in aqua alba ſpirituali , quam extraxe
runt ex fuo lapide. In libro philofophorum Turbæ
fcriptum eft,initium noftrum rubrum aurum appel
lari. Dicit autem Philofopus Mirois , tam diu co
quendum donec ipfius humiditas elevata fit in a
lembicum, quum fit fudor fimilis auro, & in cœlo
Philofophorum hæc verba leguntur.Ignem quidem
augendum effe ad 4.gradum ufq;unius horæ fpacio,
& egredietur aqua coloris aurei. Hæc aqua aurea
pluvia eft, in quam Iupiter fe convertebat, & feor
fim fervari debet, nam in ipfa aurum potabile con
tinetur. Quum lib. 1. cap. 17. dixiffem , omne illud
quod radicaliter mundificare,& colore citrino me
tallum tingere poterit , ipfum poffe aurum facere ,
fignificare volui radicem metalli diftillatum aurum
effe philofophorum. Avicenna in libro de minera
libus dicit , fal armoniacum totum fublimari , &
aquam effe cui cominifceatur fumus calidus & mul
tum fubtilis & plurimæ humiditatis. Et lib . 3. cap.9.
Saturni noftri mentionem facientes diximus , ui
hil ab eo in fumum refolvi, quod animadverti pof
fit , quòd non fit coloris citriniffimi , & loco præ
dicto diximus , adhuc quum fumus afcendit necef
fario ipfum afcendere unà cum fulphure non adu
rente , ejus proprietas eft retinere citrinitatem .
Præterea cap . 8. de noftro Jove verba facientes di
ximus, hos diligenter afpexiffe fumum ab ipfo ele
vatum magna ignis expreffione , & obfervaffe hunc
ad citrinitatem accedere,cum hoc fit proprium ful
phuris calcinati , arbitrantes certiffima & infallibili
conjectura hunc fumum multum de natura fulphu
ris fixi retinere.
DEMO : Dubium me facis & incertum , quod
enimfupra de Saturno dixifti,hoc nunc lovitribuis ,
funt igitur Saturnus & Iupiter unum & idem?
GEBER. Ifti duo unum funt fal ex noftro metal
lo extractum , quod Rafis affirmat his verbis , cum
dicit : Cum acceperis corpora plumbi & ftanni,
his commixtis extrahere poteris oleum , hoc eft
fulphur ) & mercurium quæ natura conjunxit. Phi
lofophi autem per fimilitudines rerum loquentes
jubent nos hanc aut illam rem accipere & commif
cere a
 Lib. II. Sect. II.
cere, cum tales res minimè accipiendæ fint,fed hoc
faciunt ut oftendant in noftro lapide aliquid efle,
quod ejus rei fimilitudinem habeat. De lupra di
ao oleo mentionem feci libro 2. cap. 12.caufam in
veftigationis ipfius feciffe, ut haberemus fuum co
lorem, dicens, Albertus 1. 4. Meteororum , tracta
tu 3. cap. 18. inmentione fupradi&i fumi aut vapo
rum dicit , per naturam mixti , ficcum continere
humidum, ut fine ipfa in vaporem exhalare non pof
fit, humidum vero ficco addit quandam fubtilita
tem, ut cum ipfo avolare poffit. Et nos diximus ad
huc lib. 1. cap. 1o.ipfa corpora, hoc eft, fulphuris
fpecies , fimul cum fpiritibus , fcilicet mercuriali
bus fugere ab igne, hoc eft imi fpiritus fixi non funt,
infeparabiliter vero commixti funt in profundo
corporum,fuperat enim pars volatilis partem fixam.
Præterea dicit Arnoldus in Rofario, illum qui non
noverit aurum convertere in argentum , nunquam
poffeargentum in aurum convertere è contrario.
DEMO: Quomodo argentum in aurum poffit
converti ſcire permaxime cupio, ut vero aurum in
argentum convertatur parum aveo.
GEBER. Philofophus Senior fcribit , veteres
philofophos cum dicerent, dealbate aurum, com
mune aurum non intellexiffe. Quum verò philofo
phorum aurum quod rubrumeft dealbatur, dicitur
in argentum converfum effe , & argentum nomi
natur. Idem de fulphure intelligendum , conver
fum vero in albedinem , poftea vero longa deco
&ione ruffefcens dicitur argentum in aurum con
verſum eſſe. Præterea in libro Turbæ philofopho
rum fcriptum eft , nullam tin&turam fieripoffe ni
fi ex prædicto noftro ære , hoc autem nifi conver
tatur in albedinem, donec tinctura fiat , nihil ef
ficies.
DEMO : Fateor me tibi haud parum debere,
obligatumque effe quamplurimum atque devinctu
tanto beneficio, quod tanti fecreti me feceris parti
cipem , fui enim hactenus cum multis in eo errore,
ut crederem Elixir, & aurum potabile ex auro com
muni fieri debere.
GEBER. Quemadmodum pueri , ita tu rebus
quoque afpectu pulchris delectaris. Noftra autem
quinta effentia ex lapideturpi & deformi fit primo
intuitu, interius veroin occulto pulcherrimo,
DEMO : Cum pro tua fingulari humanitate haud
gravate mihi declaraveris , quid aurum potabile &
philofophorum,ut mihi etiam paucis oftendas,quid
fit quinta effentia,rogo. Si enim recte judico præftat
fanum longotempore vivere, quam opibus abur
dare.
GEBER. Verum dicis. Eft autem quinta effentia
fecundum Marfilium Ficinum inlib. de triplici vi
ta,fpiritus animæmundi, diffufus per partes corpo
reas & elementales.
DEMO Explicatio hæc nimis obſcura eft.
GEBER. Dixi tibi jamfæpius inuna diftillatione
duos fumos diftillarià materia noftra, rubrum & al
bum , hi ambo dicuntur quintæ effentiæ, dicitur au
tem fumus rubeus ultra fupra dicta nomina quoque
animavini,ut Iohannes deRupeciffa tradidit his ver
bis. Appellamus autem quintam effentiam ,vini ani
mam, vinum autem noftrum aurum eft philofopho
rum. At fumus albus qui in fuo ventre portat vinum
rubeŭ in diſtillatione,proprie & vere quinta effen
tia dicitur,de qua philofophi locuti funt.Dicit enim
Arnoldus, feparatis elementis reftare certa quintam
effentiam quandam quæ fpiritus lapidis dicitur. Hæc
autem neque elementum eft, neque in fe elementa
lem qualitatem habet actu,fed virtute, actu enim ne
Tom. I.
Subfect. IV . 579
que calida aut ficca eft, ut ignis, nam infrigidat &
fanat morbos frigidos, neque calida aut humida eft
ut aer, qui facile corrumpitur , ut tempore peftis,
& in generatione ranarum & fimilium videmus , quæ
ex corruptione aeris generantur. Poteft enim quin
ta effentia ex metallis præparata , ad decem millia
annorum confervari abfque corruptione, modo in
vafe vitreo diligentiffime, ne refpiret, obturato, re
fervetur.Propterea Hermes, Plato , Socrates, & mul
ti Philofophi hanc noverunt, ipfi perpetuitatem at
tribuerunt, & qui ea uterentur non morituros , cum
tamen & ipfi Deo ita volente, ut reliqui mortales
quoque mortui fint.
DEMO: Ergo vanum eft hac uti medicina.
GEBER : Vanum eflet nec poffibile hominem
ut tranfcenderet vitæ naturalem terminum labora
re, hic terminus poffet tamen ad quingentefimum
annum extendi , ut primis antiquis patribus confti
tutum erat, quemadmodum vero homomultis mo
dis conftitutum vitæ terminum morbis circumven
tùs minime attingere poteft & vitæ fpacium abbre
viare poteft, eodem modo poterit impedimenta
hæc removendo vitam prorogare, ut tandem natu
ræ fuævitæ conftitutum terminum attingat. Inter
cætera vero remedia omnia , quibus vitam produ
cimus,hæc quinta effentia præparata præftat, ut aper
te fatis demonftratum eft in Dialogo noftro , cuiti
tulus eft, Lignum vitæ,dat enim homini vitam . Ra
fis in lib. luminis luminum dicit, aquam defcenden →
tem è majori petra à Philofophis aquam vitæ nomi
nari & cœlum , nam quinta effentia fimplex eft &
incorruptibilis & feparata à materia elementari, ne
que frigida aut humida eft ut aqua elementalis, ar
det enim ante coagulationem, igitur à philofophis
aqua ardens nominatur,præterea neque frigida ne
que ficca eft ut terra, ut manifeftè depræhendimus,
calefacit enim plurimum & curat infirmitates Me
lancholicas, quæ frigidæ funt & ficca , & formam
habet aquæ limpidiffimæ & fubtiliffimæ , variis no
minibus à Philofophis appellatur , ex proprietate
aut fimilitudine aliqua affumpta. Sunt enim qui
Mercurialem aquam quoque appellant , quòd à
Mercurio fit diftillata , aliqui mercurfum folutivum
vocant, folvit enim corpora , hoc eft , fui fulphu
ris fpecies. Propterea dixi lib. 1. c. 17. Aurum hoc
eft fulphur fupra nominatum, facile frangi, hoc eft,
folvi cum ipfo mercurio & odore, hoc eft vapore
plumbi, hoc eft , noftri falis, & Aquila, quod vola
repoffit fupraomnes fpiritus.Dicitur etiam aer pro
pter fubtilitatem , & fal Armoniacum, quod fal di
ftillatum fit, & propter confonantiam & homoge
neitatem fignificarunt quoque hanc antiqui Philo
fophi nominibus pernicioforum & ferocium anima
lium, ut ferpentis , Draconis, Leonis, Vrfi , Baſiliſci
& fimilium, propter ipfius naturam horribilem &
venenofam ante convenientem digeftionem . Pro
pterea quoque aqua foetida nuncupatur , eft enim
amara & fœtens ante coagulationem.
DEMO: Sufpicorte tacite fabindicare velle hor
ribilitatem & fœtorem ab ea removeri per ignem
cum amaritudine, verum quomodo hoc fieri poffet,
non video, cum fit aqua falis. Videmus enim , & ip
fa experientia docemur per calorem omnia conver
ti in fal cum ea corrumpere poffit, ut fupra diximus.
Si ergo dulcia calore corrupta in fal amarum con
vertuntur, multo majorem amaritudinem recipiet
hæc noftra quinta effentia diftillata ex metallorum
fale , fic deco &ta & exuſta.
GEBER. Si præter fal diftillatum & præpara
tum,hæc compofitio nihil reciperet aliud,tuam fen
Ccc ten
 Bibliotheca Chemica Curiofa
580
tentiam probarem , recipit autem & fulphur quod
hanc naturam aufert & dulcem reddit.
DEMO : Quonam modo hæc amaritudo fulphu
re auferetur ut dulcis fiat ,cum ipfum fulphur quoq;
amarum fit , ut teftatur Rafis qui dicit , fulphur quod
Martis nomine appellatur manifeftè amarum & acu
tum effe exterius ?
GEBER. Concedo ante præparationem & de
coctionem fulphur , cholericum , amarum & acu
tum effe , quemadmodum Rafis dicit. In deco&i
one vero occultatum manifeftatur , fulphur autem
in profundo & occulto dulce , per decoctionem ad
fuam dulcedinem trahit & tranfmutat fal conver
fum in aquam. Alterum verò fulphur quod aurum
appellatur , quod etiam in hanc compofitionem re
cipitur hujus medicinæ , fanguineum eft , dulce &
odoriferum , ut Rafis dicit. Hæc autem tranfmutant
hujus aquæ amaritudinem in dulcedinem , quemad
modum aqua fluvii Marach amara virtuteligni facta
eft dulcis. Alphidius fcribit hæc verba : Antequam
hoc opus aggrediaris , præfcribam tibi bonam Eli
xir compofitionem. Primo neceffe erit ut humidum
fit , & cum decoquitur , ut coaguletur & infpiffe
tur , ut nix vel grando & fal fapore dulci , ventre
nigro , & colore albo.
DEMO: Ventre nigro quid fignificatur ?
GEBER. Alphidii fententia eft , quantumcunq ;
noftra medicina in principio decoctionis alba fit ,
nihilominus nigredinem habere occultam , proce
dentem ex certa humiditate unctuofa & aduftiva ,
maxime vero manifeftatur hæc nigredo in coagu
latione materiæ , tantum verò decoqui debet , ut
hæc humiditas confumatur & fiat alba , tunc enim
hæc operatio completa eft ; & quemadmodum cœ
lum fupra nos non folùmper fe influentiam habet
in hac inferiora corpora , ut conferventur rerum
fpecies , fed virtute Solis & ftellarum fortificatur :
ita etiam cœlum hoc noftrum ornari debet noftro
fole fplendido & incorruptibili , hoc eft , auro no
ftro fupradicto , in terra enim generatum eft vit
tute Solis à quo recipit naturam , colorem , virtu
tem , proprietatem & fubftantiam incorruptibilem.
Quare noftra quinta effentia ornata ifto Sole mira
bili, infundet nobis virtutem cœli & Solis cœleftis ,
hoc eft vitæ confervationem , humidi naturalis re
ftaurationem , & juventutis renovationem. De So
le ifto locutus eft Ifidorus lib. 16. dicendo Chal
cantum , hoc eft flos æris in medicina falis fieri fole
calidiffimo , & tantam habere vim aftringendi , ut
in os Leonis autUrfi inſperſum tanta fortitudine eo
rum ora conftringat ut mordere non poffint.
DEMO: Videtur mihi hoc impoffibile.
GEBER. Per Chalcantum & florem æris , Ifidorus
noftrum æs , quod attramentumappellamus , fubin
telligit , & vitriolum in fale occultum ante diftilla
tionem , & fit per calcinationem fimul cum fale ;
Hoc vero as unitum cum noftra quinta effentia , quæ
Urfi & Leonis nomine intelligitur , tantum invifcat
& coagulat eam , ut ab ea acumen auferat, ut morde
re non poffit , hoc eftfolvere fulphur ; quemadmo
dum verò influxus cœleftis ftellarum influxu auge
tur , eo modo & cœlum noftrum non Sole tantum
fed cæteris quoq; ftellis atq; planetis conjungi de
bet , ut ipfius influxus & virtus augmentetur , & ut
facilius quoq; coaguletur & ad perfectionem citius
conducatur.
DEMO: Quæ funt ifte ftellæ & Planetæ , qui no
ftræ quinta effentiæ conjungi debent , five noftro
cœlo applicanda funt.
GEBER. Omnia metalla philofophorum præpa
rata nomine planetarum fignificata , & hæc recipi
untur etiam in compofitionem Elixir , propterea
dicitur huic compofitioni unam folam communem
effe & fufficere.Tamen verum eft aquas coagulativas
in hacarte principaliter duas effe fulphuris fpecies ,
Venus & Mars. Et hæc erat fententia Alberti in pri
mode mineralibus , cap. 9. primi tractatus, cumfcri
beret Alchimiftas fingulari ftudio atq; diligentia
aquas facere , quæ qualitatem haberent diverforum
elementorum virtute & actu ,hoc eft ut definent &
coagulent hoc quod tranfmutare cupiunt. In libro
de Vaporibus fcriptum eft, carnes velociffime coqui
adjecto vitro ex cineribus fœni & filicis , cum enim
vitrumficcumfit, plurimum'humiditatis è carne eli
cereper ebullitionem poterit, ut multo citius caro
decoquatur. Cum vero vitrum hoc ex cineribus fœ
ni & filicis alio communi vitro multo ficcius fit ,
ergo hoc vitro adje&o multo citius deco&io perfi
cietur , habet enim commune vitrum adhuc aliquid
humiditatis quàm à plumbo accepit , quod primum
fuit in compofitione.
GEBER. Quamvis hujus rei nullum adhuc fe
cerim periculum , tamen haud credo adjecto vitro
carnes citius coqui.
GEBER. Hæc eft caufa multos ignorantes , &
rerum naturalium imperitos Plinium & Albertum
mendacii accufafſe , cum ipfi hoc quod Philofophi
per fimilitudines & allegoriam locuti funt ex nuda
litera interpretarentur , & fe deceptos & elufos
putarent.
DEMO : Quid voluerunt hac re fignificare?
GEBER. Vitri nomine in ifta arte fæpenumero
fulphurfignificatur, nam ficut vitrum commune om
nes colores recipit, eodem quoq; modo fulphur no
ftrum in præparatione omnes colores demonftrat.
Propterea Argi nomine appellatur , cujus multi o
culi in Pavonis caudam converfi funt. Per carnes
vero coquendas intelligitur nofter Mercurius , qui
coagulari & firmari five figi debet in aqua mercuria
limediante fulphure . Cùm vero dua fpecies fulphu
ris fint , una nomine Martis appellata calida & ficca
alteravero Veneris calida quoque & ficca , minus
tamen ut Rafis dicit , participat enim cum humidi
tate mercurii quam ab eo fale accepit quod Satur
nus dicitur, à quo jam di&um fulphur Veneris no
mine nuncupatum , diftillatum eft. Propterea velo
cius coagulatur & dulcoratur ipfo mercurio & aqua
mercuriali , fi adjicimus fulphur ex cineribus fœni
& filicis , quod Martem nominamus propter nomi
nis cognationem . Præterea notabis differentiam ef
fe inter coagulationem quintæ effentiæ &fixionem
Elixir , cum debeant diverfos operare effectus. Eli
xir enim transmutare debet metalla imperfecta in
verum aurum & verum argentum , necefle igitur eft
ut fixum fit & in auri & argenti fubftantiam plus
quam perfectam converfum fit , hic autem non re
manebit aqua mercurialis cum fixionem impediat ,
quamvis tamen ibi maneat quinta effentia ruffa aqua
forma fua permanens dicta . Cum vero quinta ef
fentia mercurialis per os fumenda fit in modum me
dicine penetrantis per omnia membra & confer
vantis à corruptione , non debet adeo fixa effe , ut
in auream five argenteam fubftantiam convertatur.
tam & digeftam, ut
Sufficiet enim tantum effe deco&
coaguletur & confumetur illa humiditas tam vapo
rofa, fœtida & acuta & dulcis fiat , fic affumpta per
os fubito penetrabit per totum corpus , ut res om
nium fubtiliffima & humano corpori conformis ,
& fua potente & divina virtute tantam incor
ruptibilitatem inducet omni loco quem pe
netra
 Lib. II. Sect. II, Subfect. IV . 581

netraverit, ut illi qui tantummodo tres guttulas per talla , quemadmodum illi qui de latentia formarum
fe aut alia re conveniente commixtas fumpferint , difputarunt , & omnem rem in omni re effe , ut A
per longum temporis fpacium fanè victuri fint , ut naxagoræ placuit , dixerunt itaque plumbum inte
primi antiqui patres qui lignum vitæ fumebant. rius aurum effe , foris autem plumbum , aurum ve
Hæc omnia fabulis poetarum ab antiquis fapien ro exterius in fuperficie aurum effe , interius vero
tibus occultata funt , maxime vero Orphei. & in profundo plumbum , hoc eodem modo fe ha
DEMO: Feceris mihi fanè rem gratiffimam , fi bere intra fe cuprum & argentum & omne metal
intentionem antiquorum in hac re mihi declara lum ad fingula metalla . Præterea dicunt non nomi
veris. nåri exteriora five interiora metalla , & cæteræ de
GEBER. In ifta medicina pars eft vegetabilis , nominationes fecundum fuarum partium in toto, fed
hoc eft , fal fignificatum arboribus & plantis , præ fecundum proprietatem & naturam prædominan
terea adeft etiam quædam animalis pars ut anima tis , cum prædominans id fibi inclufum teneat fupra
& aurum , fignificata per animalia , homines phee quod dominatur. Hoc modo ifti omnino Anaxa
bum & vellus aureum. Pars vero mineralis iftud ul goræ fententiam affirmarevidentur , quifingula me
phur fixum eft , quod Martis nomine appellamus , talla fingulis metallis ineffe prodidit , & denomina→
hoc fignificatur per lapides & faxa , montes , ofa, tionem fieri à prædominante.
•
& reliquis rebus duris. Aqua mercurialis & vapores DEMO: Hæc videntur mihi impoffibilia , & fi re
fignificantur per aviculas , ventum , fluvios , ferpen &e judico , horum opinio ab Alberto reprobatur.
tes , tauros & Dracones , qui cuftodiebant vellus GEBER. Tu verfaris in fimili errore cum quibus
aureum Marti dicatum. Propterea diximus lib. 1. dam Philofophis , qui dicebant in mundo aliam fub
-cap. 15. in diftillatione nullum metallum philofo ftantiam non effe præter eam quæ videretur . Si au
phorum fubmergi in Mercurio , hoc eft in aqua mer tem diligenter examinaffes , corrupiffes & transmu
curiali , Sole noftro excepto , & hic dicatus eft Mar tafles aliquando metalla , & intrinfecas qualitates
ti , quoniam conjungi debet cum fulphure Martis confideraffes , & diverfitatem fubftantiæ & coloris
nomine appellato , per Orpheum vero noftra me apparentis , hæc tibi non viderentur impoffibilia.
dicina fignificatur , hæc enim cum fit dulcis omnia Præterea fi tibi videbitur Albertum hanc opinionem
fupradicta firmare & coagulare poteſt. reprobaffe, dico ab eo nudam literam reprobatam ,
DEMO : Agnofcomenon fatis capacem , ut hanc inventionem autem antiquorum & fenfum allego
fententiam comprehendam tuæ expofitionis , nifi ricum nequaquam .
mihi prius declaraveris quænam fint philofophorum DEMO : Declara mihi igitur diftin &
te & aperte in
metalla. 162 tentionem antiquorum & fenfum hunc allegoricum.
GEBER. Philofophi hanc fcientiam occultave GEBER. Per calcinationem, putrefa& tionem &
-runt fub nominibus omnium rerum in mundo, ma lotionem reducimus noftruni metallum in fal album
xime vero metallorum, ut calx communis, & multis locis appellavimus hoc
DEMO: Quomodo occultabitur hæc ars fub me calcem. Cum autem habeat proprietatem plumbi
tallorum nominibus , cum ipia fiat per metalla. communis, nomen plumbi invenit. Propterea dixit
GEBER. Certum & rem haud facilem effe pof Rafis loco jam citato , plumbum in fuo manifefto ,
fe difcernere , quando veteres Philofophi de me hoc eft in fuperficie frigidum & ficcum effe, hoc eft
tallis communibus , five philofophorum metallislo plumbum & argentum, nigrum , molle , terreum ,
quuntur :nam primo afpectu nobis videntur de me melancholicum, acerbum , foetidum , fœmineum in
tallis communibus verba facere , & interdum fer a&u, plumbum in potentia argentum effe. In ipfius
monem fuum incipiunt de metallis communibus . autem profunditate calidum & humidum , hoc eft
mox reliquum fermonis ad metalla philofophorum aurum , aereum, fanguineum, croceum , dulce, odo
deflectunt. Qui vero hujus artis notitiam five co riferum , maſculinum , in uno latere frigidum & hu
gnitionem aliquam habuerit , & experientiam , fta midum eft, hoc eft , ftannum & argentum vivum
tim nomine aliquo audito intelliget , quid in hac five Mercurius, aqueum , phlegmaticum, album, in
arte fignificare poffit. Sit in exemplum nomen Fer fipidum , remiffum , fœmineum , in altero latere
ri aut Martis. Si igitur Philofophus dixerit hunc in calidum & ficcum , hoc eft , ferrum & cuprum , i
manifeſto calidum effe & ficcum , facilemq; tinctu gneum , cholericum , rubrum , amarum , acutum
ram rubei ,hujus artis peritus artifex ftatim cognof mafculinum. Intelligis nunc nimirum in uno metal
cet eum de fulphure hæc dixiffe , quum qualitas hæc lo communi & uno metallo philofophorum , fingu
ferro communi minime conveniat in manifefto. Ra la philofophorum metalla comprehendi , fic & de
fis dicit in libro de divinitate , animadvertendum cæteris intelligendum.
efle res fubtili artificio à natura taliter invicem col DEMO: Hæc mihividentur difficilia & obfcura
ligatas effe , ut in omni re omnes res fint in poten valde.
tia , etiam fi viſu minime compræhendantur, quod GEBER. In procemio lib. z. dixi : confideratio
meliusdepræhendetur in rebus æquabilibusquàm in nem earum rerum, quibus ad complementum hu
aliis. Hoc modo interiora auri argentea effe, & inte jus operationis perveniatur , aufpicandum eſſe à
riora argentei aurea , inveniri enim in Sole quidpi diligendi inveftigatione principiorum corporum
am Lunæ , & in Luna aliquid Solis , in cupro vero au fecundum ipforum profundum,occultum & manifef
rum & argentum effe in potentia,fed non vifibiliter , tum. Animadvertas igitur fecundum fententia Rafis
& inhis ferrum , plumbum , ftannum , in quibus eti in libro de divinitate in omni corpore tres effe di
am viciffim aurum & argentum reperias. Idem fcri méfiones, altitudinem,profunditaté,& latitudinem,
bit Albertus lib. 3. de mineralibus cap. 8. dicendo altitudo eft quæ manifefta eft, profunditas vero eſt
Hermetem , Gilgil & Empedoclem Philofophos & occulta,latitudo medium tenet inter manifeftum &
Alchimiftas præclaros, cum omnium cæterorum Al occultum , hoc eft partim manifeſta & partim oc
chimiftarum numero affirmare in onini metallo plu culta eft,iftud vero fal quod plumbú appellamus, &
res e fefpecies & naturas metal orum; alia vero oc argentum vivum five mercurium nondum præpara
cultata , alia manifefta , alia interius , alia exterius , tum, & aquam ficcam & paftillum de quo latius dixi
alia vero in fundo , alia in fuperficie apparere me in capitulo de defcéfione,hoc eft diftillatione, cum
Tom. I. Ccc 3 in fuc
 Bibliotheca Chemica Curiofa
582
in fuo manifefto album fit, propterea dicitur fri dum lib. 1.cap. 12. monui , & lib. 3. cap. 7. in corpo
gidum effe , albedo enim fignum frigiditatis eft ribus metallicis duas effe fulphuris fpecies neceffa
aut potius frigidum dicitur quod participiat in hu rias noftræ arti , quæ in manifefto dependent à ru
miditate aquæ , de qua locutus fum lib. 2. cap. bedine , in occulto vero albi , nigri & ruffi funt ,
2. & 7. Cum vero multum terreftreitatis intrinfe unum intrinfecum eft ipfo Saturno. Propterea fol
cæ habeat, ut fupra diximus multis in locis de mer vitur ut cætera fupradicta & Veneris nomine ap
curio loquentes & plumbo. Propterea ficcæ natu pellatur , omnia autem fupradicta infimul eſſe an
ræ dicitur quæ caufa fit nos dixiffe lib. 1. cap. 15. e te diftillationem , & omnia habere naturam falis
um fcilicet mercurium , non facile adhærere intrin diximus lib. 1. cap. 15. folui Iovem , Saturnum , Lu
fecus fuo fulphuri quod Martem nominamus,quam nam & Venerem, ifto mercurio quem Saturni no
yis habeat vifcofitatem humidam propter ficcita mine defignamus , hoc eft per ipfius virtutem , cum
tem , hoc eft terreftreitatem ipfius per quam vifco omnes fimul naturam falis habeant , folvuntur aue
fitas temperatur , & adhærere minime permittitur. tem tantummodo hæ res quæ falis naturain habent,
Propter hanc terreftreitatem dicitur naturæ effe me aut aluminis & fellis prout fæpe monuimus.
lancholicæ lividæ & nigra. Notabis autem quemad DEMO : Solutionis jam fæpe meminiſti , quare
modum fupradictus Saturnus albus eft , eodem mo rogout mihi declarare velis fenfum hujus verficuli.
do fuas intrinfecasterreftreitates ante diftillationem Solvite corpora in aquam , omnibus dico quiaurum
albas effe , quemadmodum loco jam citato often & argentum facere quæritis.
dimus. Propterea diximus lib. 3. cap. 2. de ifto mer GEBER. Lib. 2. cap. 17. dixi omnia corpora no
curio loquentes , levi artificio videre nos ab ipfo e ftra fulphurea, fulphur & arſenicum effe, Arſenicum
xire terram nigram & fœtidam per lotionem. De verò Veneris nomine appellatum diftillatione fol
terreftreitate ifta fupra quoque locuti fumus , lib. 2. vitur [ ut fupra diximus, ] Sulphur, autem Martis
in tertia caufa defcenfionis , hoc eft diftillationis. nomine appellatum diftillatione non folvitur, cum
Cum vero ifte Saturnus naturam falis habeat frigi in fe non habeat partes falfugineas [ ut lib. 1.cap.3.
dus & indigeftus , igitur acerbus eft. Propter albe diximus ] fubtiliatur autem & folvitur cum fua aqua
dinem vero & frigiditatem fœmineus dicitur , & mercuriali , quam capite de folutionibus cæteris
propter fuam fumofam & aduftivam fubftantiam aquis acutis adjunximus. Ex his duabus aquis ful
dicitur fœtidus. Quum autem manifeftum occulto phureis unam accipe quam volueris , fcilicet hanc
femper contrarium fit propterea plumbum hoc in qua Venus & aurum dicitur , hanc da bibendam
diftillationem
profundo , quemadmodum per diftillation em cum
cum inimico tuo, hoc eft conjunge illam fulphuri quod
forti ignis expreffione manifeftatur in oleo , cali ferrum dicitur. Diximus enim loco jam citato ful
dum & humidum eft , hoc eft aurum , calidum ve phur cum fuo fimili five compari , hoc eft arfenico
ro propterea quod fulphur rubrum eft & fanguine tincturam fieri. Intelligitur aut per Leonem anti
um. Quod autem ad compofitionem hujus auri quum five Draconem mercurius converfus in fal ,
Mercurius recipiatur , erat enim ante diftillatio antiquum verò vocant quòd incorruptibilis fit. Ex
nem una materia five fubftantia cum mercurio , in hac fententia reliquos verfus quoque intelliges,fci
de dicitur humidum effe.Citrinum vero dicitur quod licet qui folvere non poterit, fubintelligendum , no◄
compofitum fit ex ruffo & albo , aereum autem no ftrum arfenicum & mercurium noftrum , neq;fub
minatur , quod fpiritus fit fubtilis & fublimetur. San tiliare fulphur, corpus fulphureum non tangat, ne
guineum dicitur quum ruffum fit. Dicitur præterea que argentum vivum noftrum , non poterit enim
& odoriferum propter fuam rubedinem , calidita fixum fulphur quod Martis nomine appellatur ,te
tem & bonam fubftantiam bene digeftam. Maſcu nere volatile arfenicu , nifi peroptim com
m e mix
linum vero quod calidum fit , & in generatione me ta fuerint, & ex duobus unica fubftantia facta fue
tallorum & Elixir paterno femini fimile. De his Sa rit, quod cum aqua mercuria
li, quam aquam vivam
turni occultis fecretis in libro trium verborum fcri appellamus,fieri poteft,quæ medium tene
tin com
ptum eft , neceffarium effe ut manifeftum occulte mixtione tinctura
rü, hoc eft inter fulphur & prædi
tur , & occultum manifeftetur , hoc verò occultum &um tum fal præparatum, fal diffolutivum appellatum.
&
naturæfolis effe & ignis , & preciofiffimum oleum Rafis mentionem facit in fuis fcriptis horum ful
omnium occultorum , & tincturam vivam & aquam phurum;& dicit aquam æris folutam ad rubr
um &
permanentem. Hic vero Saturnus adhuc in uno la meliorem & fortiorem effe quàm ferri aquam,hoc
tere fcilicet latitudinis in parte manifeftus , & in par eft cum ferrum fublimatum fuerit in rubedinem
te occultus naturæ frigidæ & humidæ eft , hoc eft > convertitur,& aceto adjecto rubicundum colorem
Jupiter & Mercurius præparatus, & accidit hoc poft acquirit ut fanguis. Quum igitur fulphur Martis no
lotionem fecis adufta. Propterea dixi lib. 1. cap. 19. mine appellatum quafi extrinfe
cum fit in fupra di
plumbum fubftantiæ terrex plurimum habere , ob &o Saturno, Propterea in præparatione facilius ab
id lavari , & in ftannum converti. Morienus autem eo feparatur à commiftione, hanc ob caufám dixi
dicit , corpus immundum apud philofophos plum mus lib. 4. cap. 14.ea metalla quæ parvam quantita
bum dici , mundum vero ftannum` ; dicitur autem tem mercurii habent,faciliusfeparari à commiftio
naturæ phlegmaticæ propter fuam humiditatem ne falis, & eodem loco de ifto fulphure Martis no
vifcofam ; Infipidum vero & remiffum dicitur pro mine appellato, dixi Martem fufionem non habe
pter feparationem multæ aquæ acute in diftillatio re, hoc eft non folvi. Propterea cum ifto fale non
ne. Fœmineum dicitur quod frigidum fit & humi commifceri,quod fit per privationem multæ humi
dum , & in metallorum generatione , & Elixir mu ditatis mercurialis . Propterea cap. 15. eiufdem libri
liebrimenftruo fimile fit , in alio latere quod de ma diximus , corpora ab invicem per ifta duo exam
i
nifefto & occulto fimul participat. Saturnus calidus na non feparari ( hoc eft in calcinatione fulphuris
eft & ficcus , hoc eft ferrum & cuprum , quamvis ( ut cum aceto & fale,& in diftillatione à fale & fepara
Rafis tradit) ficcitas Venerisficcitatem Martis fupe tione ) nifi per diverfitatem compofit -
ionis ipforum
ret & major fit , propterea quòd participat de ar fubftantia, nam ex ea diverfitate nafcitur diverfitas
gento vivo five Mercurio qui ipfius ficcitatem tem fufionis, hoc eft folutionis ,fpiffitudinis & raritatis,
perat. Animadvertendum tamen eft , quemadmo que principales caufæ funt feparationis noftrorum
metallorum.
 Lib. II. Sect. II. Subfect . IV . 583

metallorum. De folo Marte autem loquendo,dico tam cum fulphur & mercurium fimul poneres, ut
ipfum effe igneum,hoc eft fulphur ruffum,calidum coagularentur, putabam amplius non removendos
& ficcum , & facilis combuftionis ante præparatio- neq; feparandos effe , quomodo erit igitur fulphur
ném, propter multam unctuofitatem ; cholericum caufa varietatis colorum poftcoagulationem Elixir ?
propter vehementem calorem,amarum & acutum, GEBER. In fulphure, ut Albertus de mineralibus
quum cholericus fit , eft namque cholera propter tradidit, funt dua unctuofitates aduftiva, una major
indigeftionem cibus amarus & acutus. Dicitur au- & quafi extrinfeca , altera minor & intrinfeca. Pri
tem mafculinus quòd calidus fit , & principale fe- ma rubra eft & removetur per lotionem , intrinfeca
men metallorum & Elixir.Ita nimirum comprehen- vero confumitur poft coagulationem Elixir , quod
des inuno metallo communi omnia metalla philo- primo nigrefcit & deinde fucceffive paulatim mi
fophorum comprehendi, & ibi aurum & argentum nuitur , & confumitur ea humiditas unctuofa quæ
effe in potentia propinqua, quum in ipfo fit ipfo- nigredinis caufafuerit. Hoc modo dicimus fulphur
rum femen à natura pro parte digeftum & fixum , removeri, quoniam convertitur in albedinem perfe
nec aliud tamen effe præter fulphur & argentum tam , & poftea in colorem citrinum , ultimo vero
&
vivum. Si vero hujus rei certificari voles , confide- in coloremrubrum , fit igitur fulphur duabus vici
rabis ea diligenter quæ lib. 2. cap. 7. & 16. & lib.3. bus nigrum & bis album & bis rubrum.
cap. 4. circa finem fcripfimus. DEMO : Quanto temporis fpatio coagulatur poft
DEMO : Nifi praxin videro hujus operationis præparationem fulphuris & mercurii?
nonfatis capacem me fentio ut hæc intelligereque GEBER. Simul poftea in vas longi colli & ro
am , tametfi animadvertam artem naturam in mul tunda capacitatis impignatam cinerum cum igne
tis imitari. lucernæ , quæ quintuplex five fextuplex elichnium
GEBER. Natura per decoctionem adurit terram habuerit , coagulabitur viginti dierum fpatio aut ci
& aquam fimul commixta , & vitriolum generat, ars tra. In fpeculo Alchimie fcriptum eft, materiam len
vero adurit fua metalla,& redigit ea in calcem in qua to igne regendam, donec majorpars in terram ni
vitriolum occultatum eft, naturæ & artis femen,per gram converfa fit, quod fit in20. dierumfpatio.
putrefactionem autem & feparationem extrahitur DEMO. Eo tempore quæ apparebunt figna ?
vitriolum & fulphur. Natura refolvit fuum vitriolum GEBER. Loco fupradicto fcriptum eft, materi
& exhalat duplicem fumum, ars fimile facit in fuo amcum ignem fenferit,fubito in aquam folvi,& tunc
vitriolo. Natura per fublimationem ducit duplicem fpiritus furfum elevari & afcendere per collum long
illum fumum in loca mineralia , & ipfum conjungit gum vafis , & fupra aquam fubito congregari oleum
cum fulphure fixo , ars fimiliter fuum duplicem in modum nebulæ nigra. Ideo dicit Ioannes de Ru
fumum conjungit cum fulphure fixo. Cum verofu peciffa, fcilicet poft calcem elevari pelliculam quan
1

mus ille albus nobis magnum impedimentum effet dam nigram ut oleum , deinde vero poft paucos dies
futurum in fixione , propterea removemus illum& materiam coagulari fub aqua in medio vafis eo lo
in ipfius locum accipimus mercurium vifcofumcoa co , quo ignis flamma ipfum vas tangit , & paulatim
gulatum , quem à fecibus aduftis extraximus. Pro reftare & augmentari eam materiam coagulatam ,
pterea diximus lib. 2. cap. 6. femper illud feparari donec quafi terræ globus in medio aquæ in prima
quod corpori in capello Aludelis propinquius ficut creatione mundi materia hæc arida emineat , ut in
in pulverefurfum elevatum , hoc eft in aquam folu fula in medio Maris ab aqua circundata , compre
tum ab eo quod remanet infundo vafis præparatum muntur autem aqua & fulphur,& fimu! in colore ni
natura quoque illud fulphur fixum lavat, fimile facit gro coagulata , in forma ovi quod fuo acumini infi
ars. In lotione autem hujus fulphuris ruffi in colore ftat.
vivi ruffi , primo calcinatur & fit nigrum propter DEMO : Quaindiu durat hæc nigredo ,donec in
ipfius oleaginitatem, & à Raymundo nigrum nigro cipiat dealbari ?
nigrius appellatur fui vitrioli.Propterea diximus lib. GEBER. Scriptum eft in libro Rofarij, quadra
4. cap. 20. Martem inomni genere combuftionis ni ginta diebus continuis , nam & alteram aquam per
gredinem & fufcum colorem creare plus tamen aut manere nigredine coopertam , eam vero nigredi
minus , quo metallum magis aut minus calcinatum nem ultra quadraginta dies non durare,fi recte &
fuerit, nam perfortem calcinationemfulphureitas a modo debito gubernata fuerit,hæc à vereribus fub
duftibilis confumitur , ut lib. 3. cap. 7. oftendimus. velo fabularum poeticarum occultata funt.
Hac de caufa omnes Philofophi maximè inhoc con DEMO : Mirum fanè Philofophos veteres hanc
veniunt putantes illas debere effe nigras , fortaffe ut artem tam obfcuris & chimericis figmentis occul
propter abundantiam fulphuris calx non vitrifice taffe,quæ à noftris grammaticis declarantur & de
tur , abhac nigredine ufq; ad albedinem omnes fui torquentur ad fenfum moralem.
cæteri colores apparent, funt enim albedo & nigre GEBER.Qui hujus fcientiæ nullam habuerit co
do externi& planè contrarii colores, & omnes ca gnitionem, non capiet rationem aut intentionem
teri colores plane intermedii. Propterea femper in veterum Philofophoru,fingendo tantum numerum
hac præparatione quotiefcunq ; de gradu ad gra deorum& dearum,aut quid ifti per iftorum genera
dum aliquid de nigredine deperditur, femper color tionem ftupra & amores variafq; mutationes defi
apparet minus niger, quoufque tandem ad ultimum gnare voluerunt non intelliget.Stultum enim effet ,
& perfectum coloromalbedinis perveniatur. credere, hæc ficta, ut morum difciplinam occulta
DEMO : Credebam hanc colorum diverfitatem rent,quam tanta cum laude, & publice, & privatim,
apparerepoft coagulationem Elixir, dixifti enim lib. verbis & factis , in omni virtutum genere , adeo
2. cap. 16. proprietatem effe fulphuris cum argento ftrenue propofuerunt.
vivo , colorem rubrum creare aut citrinum fecun DEMO: Sime tanti fecreti faceres participem ,
dum quantitatem commixtionis, proprietatem vero præter cætera tua in me collata beneficia, hoc unico
remotionis fulphuris effe; dare mercurio albedinem me quàm arctiffime devincires tibi.
per ignem. Hæc igitur caufa eft diverfitatis colorum GEBER. Ne fotte credas me folum hujus opi
in ipfo poft ipfius coagulationem in petram five la nionis effe, legas Albertum lib. 1. de mineralibus $
pidem.Hunc vero modum loquendi non intelligo, cap.4. qui dicit. Empedoclem, qui longo tempore
1om. I Ccc 4
præcef.
 1

584 Bibl Che Cur

ioth mic iof
eca a a
præcefferat Hermetem confirmaffe lapides creatos in 6. Aeneid. de Dadalo cum fuo filio inclufo in
ex calore ardente ,hujus affirmationis originem celabyrintho ipfis aptaffe alas ex pennis cum cæra
peris ex antiqua fabula Pyrrha & Deucalionis , in quibus evolarent ex labyrintho . Icarus vero nimis
qua fabula lapides magna matris offa dicuntur, Of alte volans in mare præcipitatus eft , liquefe
fa verò fecundum Empedoclem pro parte ex Vul cerat enim Solis calor caram cum qua alæ com
cano compofita funt. pactæ & fibi adaptatæ erant.
DEMO: Mihi videntur verba hæc ab Alberto DEMO : Hujus fabulæ expofitionem avide ex
in hanc fententiam minime dicta eſſe. pecto .
GEBER.Lapides à calore ardente generati co GEBER. Dadali nomen græca dictio eft, latinè va
. lores funt noftrorum metallorum ex ignis vehe rium fignificans , & defignat nobis fulphur , quod
mentia generati , & propter duritiem offa vocan Martis nomine nuncupari diximus,quod admodum
tur, & partim ex Vulcano compofita funt , hoc eft varium eft transmutando fe de colore in colorem,
ex fulphure quod ignis nomine appellatur , quod & ab una natura in aliam, fulphur iftud parens eft
10 in ipfis prædominetur ignis, hoc eft fulphur. Sunt alterius fulphuris admodum fubtilis & fufilis,quod
autem lapides magnæ matris dicti , hoc eft, terræ, fub Icari nomine Dadali filio intelligitur, eft enim
quod eorumgeneratio fit exmetallo, quòd magnam arfenicum fubtilior & fufibilior pars Martis.Per La
quantitatem terræ in fe continet, nam tota fubftan byrinthum poetæ intelligere volunt vas five Boc
tia fixa & terrea funt.De Pyrrha &Deucalione fabu ciam, aut potius vilem lapidem philofophorum ,in
lantur Poeta , hos tempore diluvii in navicula,quam quo dicti fulphures inclufi funt. Alæ autem quibus
confcenderant,falvatos evafiffe folos, per diluvium avolare conantur, & in altum feruntur, funt hæ res
fignificare volentes noftras aquas albas. Verum de quibus mentionem feci lib. 2. cap. 10. dicendo,
per Pyrrham & Deucalionem infimul fignificabant Corpora quæ indigent adminiftratione rerum fu
fulphur iftud fubtile, quod fupra Hermaphrodita blevantium aut exaltantium , funt Venus & Mars ,
nuncupari diximus, hi duo falvantur confcenfa na propter earum tardam fufionem , hoc eft folutio
vicula,hoc eft in illa nigra pellicula que fupra aquam nem. Venus enim Tutia indiget , Mars vero arfe
elevatur & innatat ut oleum. Per illos lapides quos nico , nam his rebus facile elevantur & furfum fe
proijciebat Pyrrha, & convertebantur in fœminas, runtur , nam inter ipfos magna quædam conve
fignificarunt argentum vivum , hoc quod finita di nientia eft.
ftillatione remanet in Boccia fixum & terreum ,per DEMO : Mihi perfuadeo & hunc locum ex illis
lapides vero à Deucalione projectos qui in mafcu effe , quos tu folus intelligis.
los convertebantur, fignificatum eft iftud fulphur , GEBER. Per tutiam fignificatur aqua mercu-.
.quod Martis nomine fupra appellari diximus. Ad rialis, quæ per diftillationemexprimit ex dicto fale
hæc legimus apud Albertum lib. 1. cap. 8. 2. tracta extracto è lapide Venerem, quem Icari nomine fi
tus, fabulam de Gorgone , quam finxerunt Poeta, gnificamus. Ifte Icarus fimul aqua ifta alte volat ,
omnia quæ confpiceret in lapides convertiffe ita hoc eft in capitellum vafis ufq;elevatur , calore enim
explicandam effe , ut per Gorgonem intelligamus fal diffolvitur. Icarus vero per roftrum capitelli in
virtutem & potentiam mineralem , & per confpe vas recipientis cadit in aquam amaram & ibi fuffo
&tum Gorgonis, difpofitionem humorum corporis catur, nam per decoctionem nigrefcit. Alæ vero
ad virtutem lapidificativam , cum quibus Mars avolat ex dicto lapide arfenicum
DEMO : Explicatio hæc multo obfcurior , eft , •
defignant,ut apertè fatis diximus lib.3.cap.16. Pro
quam ipfe textus fit. pterea quod humiditas & acuitas aceti, mediante
GEBER. Mineralia hæc fulphures funt, virtus calore fumi agens in corpus calcinatum & fubtilia
vero earum fortis , virtus eft metallica indurativa tum, diffolvit illud & attrahit fubftantiam falis occul
& figens,afpectus autem vaporum , corporum me tam in ifto calore , cum eodem attrahendo fubtile
tallicorum ad virtutem hanc mineralem , fit cum quod fulphur Venerem nuncupamus , in profundo
jam fumi afcenderunt in collo longo vafis five Bo hujus falis inclufum. Nam propter colligantiam
zia, & refpiciunt & reducunt retro fe ad hanc vir fulphurum in hac putrefactione arfenicum attra
tutem mineralem, quæ indurat & convertit iftos va hit & furfum ferri, & fublimari facit Martem.Cæra
pores in lapidem nobiliffimú philofophorum.Uxor autem cum qua alæ adaptatæ & affixæ erant, eft fu
Loth ignem fugiens contra Dei juffum retrofpe tum fal vifcofum dealbatum, ut cara alba Tyr
pradi&
atans converfa eft in ftatuam falis. Poetæ finxerunt rhenia fuperius nomine Iovis appellatum. Tradidit
Jovem amore captum Ganimedis eum rapuiffe in autem hæc fufius, lib. 3.cap.7.propè finem loquen
aquilam converfus & in cœlum portaffe , quæ au do de corporum elevationibus cum fpiritibus.Me
tem fæpius à nobis dicta funt de duplici illo fumo minit infuper Virgilius rami aurei quo detruncato
in hac fabula compræhenduntur. Nam per lovem ftatim alius fubnafcitur fimilis, per arborem figni
fignificatur fupradictum fal quod per diftillationem ficare volens fal vegetabile, ex quo per ignis expref
convertitur in aquilam , hoc eft in aquam mercu fionem diftillatur illud fulphur quod aurum appel
rialem quamin ifta arte aquila nuncupare confuevi lamus. Cum enim totum iftud fulphur una vice fi
mus, propterea quod fupervolat omnes alios fpiritus mul omnem rem non exprimatur , fed paulatim
In libro de aluminibus & falibus, legimus atramen guttulam guttula infequendo, finxerunt ramo uno
tum , hoc eft , fulphur regi per aquilam affirmante detruncato ftatim alium fubnafci , hoc eft expref
Geber philofopho ,quo loco fal armoniacum intel fione forti ignis. Sed hoc Senior Philofophus aper
ligi debet, per Ganimedem tantæ pulchritudinis tius demonftrat dicendo, animam hanc è petra non
intelligendum fulphur , quod aurum appellari di exprimi poffe una vice,fed multis vicibus & paula
ximus alibi.Iupiter vero hujus amore capitur,pro tim. Propter hanc caufam veteres eam animam &
pterea quod naturaliter invicem conjuncti & uniti turam & tincturas,ſan
animas, florem & flores,tin&
fint in fubftantia una,propterea in diftillatione por guinem & fanguines, pinguedinem & pinguedines
tat eum fecum fubvolando in cœlum,hoc eft in ca appellaffe , propter tardum egreffum de grada ad
pitulum five capitellum bociæ, hoc eft vafi in cœ gradum. Finxerut etiam Iovem iratum patri fuo Sa
li figura concameratum, Præterea fcribit Virgilius turnogenitalia excidiffe cum acutiffima falce, & hæc
cecidiffe
 Lib . II. Sect. II. Subfect. IV . 585
cecidiffe in mare, & ex commiftione ipforum fan ram exiccatam ab inundatione aquarum varias
guinis cum fpuma maris Venerem procreatam.Per animalium ſpecies à terra productas , inter cætera
Saturnum intelligentes prædictum fal quod pater vero animalia ſerpentem quandam productam , hanc
lovis dicitur , hoc eft ipfius falis præparati quod fagitta interemptam ab Apolline five Phobo.Hanc
ab ifto generatur, iftud fal pofitum in ignem in va fabulam hoc modo interpretati funt, per diftillatio
• fe five Boccia , Iupiter iratus & igne alteratus dici nem quam etiam fublimationem appellamus , pri
tur, & folvitur in aquam fubtilem & acutam ,figni mum lento igne diluvium venit , hoc eft intro hu
ficatam per falcem acutam cum qua lupiter iratus miditas aquea apparet,hac remota & fortificato igne
patri genitalia excidit, hoc eft feparat & attrahit fe terra , hoc eft, materia noftra , quæ multum in ſe
cum partes mafculinas five virilia , hoc eft fulphur terreftreitatis habet , producit animalia , hoc eſt
intrinfecu in ipfo fale, & fimul cadunt in vas recipi fulphur iftud fubtile quod animale dicimus. Verum
entis,quod fignificatur per cafum in mare,fcilicet in inter animalia cætera etiam ferpentem illum gignit,
aquam falis , ex ifto fale & fulphure generatur Ve quem Pythonem appellant, hoc eft,aquam fœtidam ,
nus , ut fupra diximus. Hæc aqua currus Phaeton quam Phoebus occidit,hoc eft à noftro fale coagu
tis,quem Poeta Eridanum vocant,propterea quod latam & denigratam in medicinam humani corpo
ipfo vehaturnofter Sol & fpiritus fetentes quos ris. Fingunt præterea Martem filium Iovis & Iu
appellames , finxerunt etiam quidam Minervam nonis, funt tamen qui Martem fine patre à fola Iu
filiam effe lovis, Jupiter enim fuum caput feriens, none procreatum velint. Per Junonem vero etiam
armatam ex ipfius cerebro profiliiffe Minervam. fi fæpius elementum aeris intelligant , tamen cum
Figmentum hoc ita intelligendum effe cenfeo , Iu dicunt Martem filium effe Iunonis fine patre na
piter in ignem alteratus caput fuum convertit, hoc tum, per Iunonem terræ elementum intelligunt.Iu
eft fal iftud quod Saturni nomine nuncupamus, in piter aut poft putrefactionem cum Marte & Iuno
quo fal iftud fubtile , album , molle , humidum ut ne reperitur. Quod autem per lotionem Mars ab
cerebrum continetur , ex quo per diftillationem ipfius ventre feparatur , propterea dicitur ipfius fi
nafcitur Minerva armata , hoc eft aqua illa veftita lius. Cum vero filius faltem in aliqua parte patri fi
five amicta fubtiliffima parte fulphuris , quod Mar milis effe debeat & matri , hoc vero fulphur quod
tis nomine vocamus. Dicunt præterea Vulcanum Martis nomine intelligimus,Iovis nullam fimilitu
amore captum Minerva eam pertinacius confccu dinem penitus referat, calidus enim eft & ficcus,ru
tam tandem veſte arripuiffe, & femen in terra per fus , durus , abfque vifcofitate & folutione , & quafi
fudifle, ex quo puerulus ftatim natus fit,fic Minerva argento vivo privatus, Iupiter vero frigidus & hu
Vulcani vim evafiffe.PerVulcanum intelligimus ful midus eft , albus , mollis , vifcofus, facilis fufionis
phur quod ignem vocamus,&ferrum magno amore & folutionis , quafi argentum vivum mortificatum,
1
afficitur, ergo aquam Mercurialem quam Minervæ hanc ob caufam finxerunt Martem Iunonis filium>
nomine fignificamus. Sunt enim infimul in uno co hoc eft terræ, pinguedo enim terræ eft.
demque metallo. Propterea hanc in calcinatione DEMO : Oftende igitur jam quo loco Iunonis
fequitur & in putrefactione. Cum vero naturæ fint nomine terræ elementum intelligunt ?
diverfæ & facillime ab invicem feparentur, finxe GEBER. Finxerunt Iunonem filiam effe Sa
runt minervam Vulcani congreffum fugere , cum turni,& Opis, fororem & uxorem Iovis , & in eo
hoc fulphur non retinet femen , quemadmodum dem partu ante lovem in lucem editam , reginam
aliud fubtile fulphur. Propterea dictum eft hanc effe deorum & dearum , divitiarum, præeffe partui
arripuifle vefte cum ipfo unitum fit, & cum fuo fa & matrimonio. Aqua vero Mercurialis per Iunonem
le conjunctum quafi extrinfece & fic in feparatione fignificata dicitur filia Saturni , diftillatur enim ab
dimittit fuum femen, hoc eft eam partem fubtilem ipfo & fua terra fignificata per Opim. Hæc autem
fulphuris fpargendo in terram ipfius falis , per di largitur divitias , hoc eft aurum noftrum , & in ea
ftillationem vero nafcitur illud fulphur quod Gani diftillatione generatur Iuno,hoc eft aqua illa Mer
medis nomine fignificari fupra diximus , quemad 1 curialis fignificata per elementum aeris & Iovis,hoc
modum etiam Appollinis & Phœbi , & fi evafit vi eft fal quod in fundo vafis five Bozia remanet inter
res Vulcani per remotionem five feparationem feces. Quum vero aquaMercurialis diftillata prior &
hanc, quæ fixioni impedimento fuerat. Finxerunt prima exeat extraBocciam five vas diftillationis,dix
etiam veteres à Jove amatam Io , ipfa vero lovem erunt veteres Iunonem in eodem partu ante Iovem
fugiens à craffa & obfcura nubecula circumdatam , natam. Idem fignificare volebam lib.1.c.1.differen
ut in curſu ſubfifteret , per lo fignificantes fupradi do de præparatione lovis, dicendo , Saturnum eo
&am aquam Mercurialem à Iove amatam cum ejuf dem modo præparari [ deridens eos qui non funt
dem fubftantiæ fint , fimul vero juncta & Bocia in filii hujus artis aliquando folummodo hoc quod
clufa ad ignem aqua per diftillationem aufugit per corpora non poteft frangere, hoc eft terreftreitas
longum collum vafis, deinde recidens ad fundum quæ non frangit, hoc eft non folvit corpora fulphu
ubi à Iove circumdatur pellicula nigra fupradi&a rea, adjiciendam vero aquam mercurialem quæ pri
per quam coagulatur & firmatur Io, hoc eft in cur us antequam Iupiter redeat in corpus fua calce,hoc
fu fiftitur.Ifta nigræ pelliculæ vela funt quibus The eft fale albo,ut vera calx. Præterea dicunt Iunonem
feus rediit navigio Athenas, quæ videns Thefei pa præefse partu, quod diftillando producat in lucem
terfibi perfuadens filium obiiffe,ex defperatione fe Phoebum , ob hoc etiam Lucina dicta, matrimonio
præcipitem dedit in mare & ibi aquis fuffocatur.Per quoque præeffe dicitur , propterea, quod interme
Thefeum fignificare volentes fulphur iftud fubtile dium quoddam fit in conjunctione tincturarum ful
quod in pellicula aut potius oleo ifto continetur phurearum, hoc eft Veneris & Martis. Significatur
per Thefei nomen fignificatum. Pater vero Thefei autem per fubtiliffimum rete fabrefactum è calibe.
Egeus [ hoc eft fulphur craffum magis ] fe præcipi Dicebat Morienus, animam, hoc eft, Venerem non
tem dat in mare , hoc eft in aquam falis , & ibi fol conjungi cum corpore, hoc eft cum fulphure Mar
vitur & moritur , hoc eft fuffocatur , nam fecundo tis nomine fignificato, nifi mediante fpiritu, hoc eft,
denigratur. Inter reliqua plura ejufmodi poetica aqua hac fpirituali. Dicitur etiam Jovis uxor pro
figmenta tradiderunt veteres poft diluvium & ter pterea quod hæc duo fimul noftrum aurum proge.
nerent ,
 Bibliotheca Chemica Curiofa
586

nerent,aut quod fimul juncti funt & uniti ante diftil poma tres boli funt, quibus Thefeus invifcabat ora
lationem, & adfcribunt ipfi regnum fuper omnes Minotauri in Labyrintho , per Minotaurum pofi
Deos & deas gentilium , quos fignificamus noftris tum in Labyrinthum fignificatur noftra quinta ef
metallis. Hæc enim regit , nam per hanc nafcuntur fentia , quæ in vafe five Boccia invifcatur & coagu
ac folvuntur , fubtiliantur ac feparantur , conjun latur, cum fupradictis fulphuribus .
guntur , mortificantur , vivificantur & fru&
tificant , DEMO: Magnas tibi gratias ago, quod me tan
propterea finxerunt eam etiam deam divitiarum.
ti fecreti voluifti fieri participem, ut circa omnem
DEMO: Ne mireris hactenus tam prolixum fer invidiam ea quæ ab antiquis fummo ftudio occul
monem non interrupiffe me , nam ut verum fatear, tata funt pro fingulari tua humanitate mihi aperires
plurimum delectatus fum hac interpretatione ,adeo
& explicares, nam inde fpero tandem me verum fen
obfcurarum atque plane Chymericarum, aut potius
fum fabularum & figmentorum poeticorum inven
monftrofarum fabularum figmentorum , & ( ut di turum , cum mihi igitur hac parte fatisfactum fit
cam quod fentio ) plane perfuafum habeo te ejuf >
ejufmodi inquifitiones relinquemus , ut fermo no
modi fabulas omnino detorquere in tui animi fen fter inchoatus eò redeat unde difceffimus de me
tentiam , etiamfi veteres ejus intentionis in quam
tallis verba facientes , fcilicet ex quonam metallo
tu eas detorquere ftudes nequaquam fuiffent fupradicte res fieri debeant : nam cum ex uno fo
unquam. lo nec tamen ex auro communi fieri debeant, per
GEBER. Si tu aliquando interfuiffes praxi hujus
fuafum habeo ex argento fieri debere , & hoc non
artis , & ejus rei periculum feciffes , & filius effes
citra rationem , quum tu jubeas illud aurum acci
voti , hanc veritatem etenim cognofceres & per
piendum , quod in profundo metallorum occul
ciperes. Nam nifi negaveris hanc opinionem vete tatum fit . Cum vero Luna in profundo aurum fit ,
rum quam tibi dixi,fcilicet omue metallum in om ut in Teſtamento aperte demonſtraſti , omnino
ni contineri , & hujus dicti explicationem per me argentum accipiendum erit nobis abfque dubio.
tibi traditam , penitus intellexeris , nunquam ne
Scripfifti etiam lib. 1. cap. 18. Lunam effe tincturam
gabis hanc veram effe intentionem antiquorum
albedinis. Et plures Philofophi Lunam fermentum
poetarum, in fuis fabulis & figmentis : nam omni
albedinis nuncupant , & Medici argentum in fuas
bus modis elaboraverunt , ut hanc fcientiam peni
mixtiones medicamentorum recipiunt. Albertus ad
tus obfcurarent & abfconderent fuis figmentis &
hæc in fine tertii libri de mineralibus dicit , nos cer
fabulis poeticis , ut naturæ fecreta ignorantibus & to fcire , quod habentia fymbolum in materia & vir
indignis occultarent , quod etiam plures fapientes
tutibus , & potentiis naturalibus , facilis eft trans
harum retum periti, mecum affirmare non dubita
mutatio adinvicem , & paulo inferius , Non lateat
verunt. Scribendo etenim finxerunt Latonam ftu
nos , inquit , quòd in omnibus quæ circulares ex fe
pratam à Iove , propter quam rem Iunonem de invicem habeant generationes , facilior eft tranfitus
coelo defcendiffe , hanc in Infula Delo inveniffe , . cor
um quæ in pluribus habeant convenientiam
ubi Phœbum & Dianam peperit. Per Latonam in >
propter hoc etiam ex argento facilius fit aurum
telligentes illud fulphur, quod fupra Veneris nomi
quam ex metallo alio , non enim mutari oportet in
ne fignificari diximus , quod cum impurum fit & ipfo nifi colorem & pondus , & hæc de facili fiunt
alteratum, compofitum de love & Iunone , hoc eft
compacta enim fubftantia magis adhæret pro certo
de aqua illa aerea , defcendit de cœlo , hoc eft de
pondus diminuto aqueo , & aucto bono citrinoful
alembici capitello , & invenit Latonam in vafe five
phure con equenter variabitur color , hic autem
Boccia , quæ ibi parit Elixir album & ruffum. Fin modus eft & in aliis.
xerunt . etiam Vulcanum filium effe lovis & lu GEBER. Pro certo tibi dico , fi tota fubftantia
nonis , quemadmodum etiam fupra de Marte di
aurea five argentea nobis præparanda effet, non au
ximus , quum vero deformis effet & facie turpis ,fu
tem reducendo eam ad materiam fuam primam, hæc
bito fuit dejectus in Infulam Lemnios, & ibi nutri
longe cæteris præftare, fed hoc modo parum efle
tus & educatus à fimiis.Per Vulcanum intelligebant
utilia. Verum eft fecundum viam brevem fupradi
fulphur quod Martis & ignis nomine fignificari jam
tam ex argento, facilius aurum fieri pofle quam ex
&
fæpius monuimus, quod poft putrefactionem con alio quovis metallo. Propterea quia confumata hu
jun&um eft & unitum lovi & Iunoni , fed in
miditate aquea per calcinationem fubftantia redu
diverfa natura fufione & fpiffitudine & raritate
ta,fitmagis fixa. Propterea dixi 1. 2. c. 18. pondus ac
&
& ab ipfis feparatur, propterea quod , ut lib.3.cap. crefcere, & per minimam admixtioné noftri fulphu
4. diximus, argentum vivum aliud fulphur non re risboni & præparati in manifefto albi, in occulto ve
cipiat , eo excepto quod fuæ naturæ eft, hoc eft ar ro citrini & ruffi, pluribus diebus fimul decoctatan
fenicum quod de natura falis participat. Propterea
de mutari in colorem tincturæ,quia colore infulphu
dicunt Vulcanum effe Filium ipforum quod ab eo
re occultatus per virtutem caloris manifeftabitur, &
rum ventre feparetur, quum vero turpis fit & de
hic modus elt communis in omni metallo.Loquendo
formis propter fuam unctuofitatem aduftivam,abii
autem de præparatione Elixir fecundum viam pro
citur in Infulam Lemnios, hoc eft in vas five Boc
lixiorem novem menfium , hoc eft reducendo me
ciam in quam cadunt fagittæ, hoc eft hæc fulphu
talla ad eorum materiam primam, fieri non poteft
ra , quæ generata funt ex vaporibus calidis & fic ut aurum five argentum fint meliora cæteris me
cis : ibi nutritus & educatus à fimiis , hoc eft , à ve
tallis , nam in his non reftat prima fubftantia nec
ris artiſtis five hujus artis perfe&is artificibus , qui
primæ qualitates , exceptis intrinfecis pro omni
naturam imitantur. Adhæc finxerunt Athalantam
bus funt communes. Verum eft ( ut jam diximus )
omnium hominum velociffimum curforem , fupe
unum ex cæteris metallis in fua minera aliquam ac
rátum tamen & vi& tum tribus pomis aureis , per
quififfe fubftantiam & proprietaté, quibus præpara
Athalantam fignificantes noftram aquam velocii
tum aptius & propinquius fiet noftræ arti auro & ar
mam & leviſſimam fuper conjuncta fulphura , ipfis
gento, quemadmodum brevi intelliges. Refponden
vero conjun&a , hoc eft Marti , Soli & Veneri infi
do vero tuis rationibus adductis ,dico, etiamfi ſæpius
mul , aut cum Iove qui femper plenus eft Apolli
philofophi per Lunam intelligant , & Jovem & Ve
nis & confectus, formatur & coagulatur , hæc tria
nerem & Mercurium , nihilominus per Lunæ voca
bulum

)
 Lib . II. Sect. II.
bulum etiam intelligi debere fal Saturni nomine fi
gnificatum, quod in fuo profundo ipfum aurum phi
lofophorum eft, ut fupra diximus. Poffumus autem
per Lunam intelligere fulphur præparatú album ut
Luna, & hoc in profundo aurum & argentum eft ,
& tinctura & fermentum albedinis & rubedinis fu
per fuo mercurio , argentum hoc indurat & figitno
ftrum lovem , & convertit ipfum in naturam metal
licam , & commifcetur noftro Soli,ut aperte often
dimus lib. 1. cap. 18. Etiam poffumus per Lunamin
telligere Elixir album , hoc enim eft tinctura albe
dinis , & fermentum albedinis in multiplicatione ,
& in fecreto aurun eft , & facillime in aurum con
vertitur , quiacontinuando vel fortificando ignem,
materia magis figitur & pondus accrefcit , & tin
&ura ruffa fulphurea , quæ in profundo latet mani
feftatur. Si autem de Luna medicinam aliquam fa
cere volueris pro humano corpore eodem modofit
quo fuperius de auro à nobis dictum eft.
DEMO: Si fupradicta res omnino è metallisfie
ri debeant , tamen ex perfectis metallis fieri non
poffunt , neceffe eft ex imperfectis metallis ca fa
cere , fed prius præparatis.
GEBER. Secundum opinionem & rationes Ro
gerii Bacconis, quas fupra allegavimus de auro com
muni verba facientis nullum dubium eft , nam hæc
fcientia tractat de corporibus imperfectis in quan
tum convenit ea facere perfecta , ut in præfatione
libri inveftigationis oftendi , & Califthenes fummus
in ifthac fcientia vir , dicit Alchimiam fcientiam
effe , quæ inferioribus metallis excellentiam & no
bilitatem fuperiorum tribuat , & beatus Thomas in
principio 4. lib. Metheo : dicit. Præcipuus Alchimi
ftarum fcopus eft transmutare metalla ( fcilicet im
perfecta ( fecundum veritatem & non fophiftice.
DEMO: Puto per percoctionem Elixir imper
fecta metalla perfecta fieri.
GEBER. Hæc dico , fi abfq; corruptione rerum
extranearum præparatum perfectum fieri Elixir , &
hoc fatis clare aperte demonftravi in proœmio li
bri Inveſtigationis , & in cap. de præparatione ace
ti acerrimi , & adhuc lib. 1. cap. 8. dicendo quod in
4 depuratione metalla imperfecta ingenio & induftria
per artificium reducantur in puram & nobiliorem
fubftantiam brevi tempore , quod à natura non po
teft fieri ; & in lib. Teftamenti dixi , quòd omne
metallum , intellige imperfectum , per calcinatio
nem poffit converti, non folum in fal , fed etiam in
verum Solem & veram Lunam , neque tu poteris mi
hi hoc loco objicere , intellexiffe me de metallis
perfectis , quum hæc fint verus Sol & vera Luna, ne
queper projectionem, fed per calcinationem hoc fit,
præterea diximus in lib. Inveftigationis , cap. de
Vitriolo , quod ex corporibus imperfectis extra
hantur diverfa vitriola , quæ nobis neceflaria (unt
& utilia , diximus etiam diverfa vitriola , quod in
ifta arte non folum alumina,fed etiam fulphurisva
ria genera dicantur vitriola , lib . 4. cap. 9. verba
faciens de medicina , tingente Lunam in autum, di
ximus fieri hanc , antecedente adminiftratione no
ta & certa corporis imperfecti. Et fi mea opera à
me confcripta diligenter evolvifti , animadvertiſti
nimirum me in lib. de radicibus hanc fententiam
protuliffe, videlicet cum videremus corpora im per
fecta noſtra experientia & induftria præparata &
mundificata ab omni fuperflua corruptione , majo
remclaritatem & fplendorem acquirere, quam cor
pora naturaliter perfecta, nos tandem ex ca cófide
ratione perveniffe ad finem hujus operæ & fcientiæ.
In lib. peculi Alchimia scriptum eft, fi invenimus
Subfect . IV . 587
materiam in qua fit argentum vivum mundum, cla
rum, album aut ruftum congelatum in maffam non
dum perductum ad complementum tali modo , ut
noftra induftria & naturali ingenio ad intimam ipfius
perfectamq; mundificationem , & completam puri
tatem pervenire poffimus , taliter ut poft comple
mentum operæ mille vicibus fortius & perfe& tius fit
aliis corporibus coctis fimplici calore naturali , jam
deguftaturos nos delectabile hoc,fupra quod omnis
intentio philofophorum fundata eft. Præterea dicit
1 Albertus lib. 5. de mineralibus cap. 1. omnium me
tallorum proprium effe, ut appareant incompleta
effe in fpecie, & ideo in quolibet convertibilia, me
dium vero proprie dictum habet informem naturam
quam formatam diftinctam extrema retinent,prop
ter quod extrema per ingenium & naturam de me
diis reducuntur , quando unitur unius extremi fu
pra alterum, debemus autem mediorum naturam
fumme notare ad transmutationem metallorum ,
quia in eis confiftit plurima fcientia eorum , quæ
unum in aliud convertere nituntur.
DEMO: Percipere nequeo quid hoc loco fibi
velit Albertus,per media hæc extrema & virtute ex
tremorum ,
GEBER. Per media mineraliahoc loco intelli
git Albertus metalla imperfecta, quoniam funt jam
invia ad perfectionem, non quòd abipfis per natu
ram reduci poffit metallum aliquod perfectum , fed
.
quod ab ipfis per artificium extrahi poffint perfec
tiffima extrema , hoc eft Elixiralbum & ruffum , &
quia virtus hæc extremorum in fulphuribus, & ipfo
argento vivo contineatur metallorum , tunc fiunt
extrema,hoc eft Elixir album & ruffum.Ob hanccau
fam diximus, l. 1. c. 16. quod metalla imperfe&
taabf
quecommiftione alicujus rei extremæ fieriperfecta.
DEMO: Si bene memini dixifti eodem loco
prædi&o : perfectum , hoc ipfo magifterio perfe
tum fieri, & perfectum etiam imperfectum ad per
&
fectionem perducere , & Deum teftaris hæc fimul
alterari & perfecta fieri.
GEBER. Eo loco, per perfectum non intelligo
neq; aurum neq; argentum commune , fed fupra
dictos fulphures præparatos pro partefixos, per im
perfecta vero intelligo fupradictum fal præparatum
argenti vivi , nomine fignificatum & Jovem , & ex
his unum ab alio ad perfectionem perducitur, quo
niamfulphur infpiffat, figit& tingit mercurium, Mer
curius autem fubtiliat & fufibile reddit , inferat &
fervat fulphur à combuftione . Hoc autem modo
unumabaltero alteratur , & hancrefponfionem po
teris habere ex lib. cap. 11. in medio capitis.
DEMO : Mea fententia, improbafli eo loco mo
dum hunc.
GEBER. Improbavi quidem eo loco modum
hunc, quantum'ad literam puram & nudam,non in
telligebam enim de communibus corporibus , fed
de Philofophorum metallis , fed ut tandem totam
fummam brevi fermone compræhendam , conclu
do ipfum Elixir , quintam effentiam & aurum po
tabile fieri debere ex metallis imperfectis commu
nibus , quoniam hæc artificio adjuvari , & ad per
fectionem perduci poffunt , & faciliter reducuntur
ad ipforum materiam primam, quum in fe habeant
caufam corruptionis, quas caufas enumeravimus nos
lib.3.cap.6. & accidentia quoque materiæ primæ ſu
pervenientia , facile ab iis removentur & indige
ftæ partes poffunt digeri.
DEMO : Dixifti fupradictas res fieri debere ex
uno metallo folo , quomodo igitur continentur in
omni metallo perfecto ?
GEBER
 heca ca
Bibliot Chemi Curiof
æ
588
GEBER. Fatendum eft fupradictas res in omni moria teneam,cognofces me haud ofcitanter in tuis
&is & Perfectis contineri, de
bus metallis perfe t fcriptis verfatum. Dic igitur quidnam caufæ fit ,
bemus autem inquirere & exquifite cognitam habe cur minus quod tanto ſtudio affequuturum me ipe
re naturam omnium metallorum communium , & raveram , affecutus fim.
ipforum proprietatem diligenter examinare , quæ GEBER. Quia parum animadvertifti lib. 3.cap.
nam ipforumfintfacilioris aut difficilioris præpara 12. dixiffe me , plumbum & ftannum commune in
tionis , & quænam roftræ arti aut propinquiora aut fua propria radice immunda effe, & in ipforum pri
remotiora funt, & tandem quænam pura aut viciata ma creatione,habent enim fubftantiam immundam ,
funtin ipforú radice,ut fatis aperte monui in fine l.1. tum fulphuris tum argenti vivi. Cùm vero purum
DEMO: Erit igitur omnino plumbum accipien cum impuro una fubftantia facta fint , & effentia
dum, ob hanc caufam quod alibi dixifti in ipfo con una , propterea poffibile non eft , ut aliqua indu
tineri omnia philofophorum metalla, & lib. 1. cap. ftria per medicinam primi ordinis,hoc eft per præ
19. dixifti, plumbum etiam fi ad argentum minime parationem aliquam, removeatur terreftreitas hæc
accedere poffit,tamen nihilominus per noftrum ar ab ipfis argenti vivi adeo immundi atq ; impuri,
tificium ex ipfo facile argentum fieri poffe. Et ad Quare jam olim plane defperaveram , cum intel
huc in lib. Inveſtigationis verba faciens de plumbi ligerem hoc corpus non poffe præparari , ut tan
aqua, dixifti , hanc effe aquam argenti vivi & ful dem perveniret ad complementum fui fplendoris
phuris proportionaliter factam, qua utimur in com lucidi. Verum ad me ipfum rediens cognovi cor
pofitione Elixir ruffi.Hermesvero dicit, quòd in Sa pora hac munda effe in profundo fuæ naturæ,pro
turno naturæ conjun&æ fint cum complemento , pterea dixi lib.2.cap.7.fi fublimaveris , hoc eft ex
hoc eft terram,aquam, aerem & ignem in ipfo con traxeris argentum vivum ex plumbo five ex ftan
tineri, & quòd hic clavis fit & apertio hujus fcien no communi , ca poft fublimationem apparere ni
tia. Rafis præterea dicit in plumbo Solem & Lu gra , & adhuc lib. 4. cap. 8. dixi , in corporibus mol
nam contineri in potentia non vifibiliter , & quòd lioribus nullo ingenio vel induftria hoc artificio non
ipforum tinctura ab eo non feparetur, & quòd ipfe removeri poffe velocem illam fufionem , neq; im
Saturnus fit Elixir album & rufum , & aqua quæ puritatem , in radice principii ipforum. Poffumus
mercurium retinere & cohibere poffit. Pythagoras etiam his fubjungere ea , quæ lib. 2. cap. 2. monui
dicit , omne fecretum in plumbo effe. Hermes in mus. Videlicet quum fulphur & arfenicum noftrum
fuper de Saturno loquens , dicit fe præftantiorem non parum etiam naturaliter conjuncta fint cum fe
& rem magis poffibilem non fcire in operatione cibus , neceffe efle , ut in fublimatione aſcendant
albi & ruffi. His caufis plures moti funt ut quærerent furfumq; vehantur cum fubftantia non mundata.
ex plumbo argentum vivum extrahere. Cum igitur neq; plumbum neq; ftannum habeant.
GEBER.Jam fæpius te monui,atq;prædixi Phi fubftantiam fixam , hoc eft duram , terream & per
lofophos fic aperte loquentes, femper per æquivo manentem in igne vehementi ,fed aufugientem , neq;
cationem & fimilitudinem & allegorias loqui. Pro fpiritus ab ipfis per fublimationem extracti afcen
pterea dixi lib. 1. cap. 19. quofdam certo affirma dant abfq; ejusmodi immundiciis , quum non habe
re, plumbum in fua natura quàmproxime accede- , ant terram fixam & permanentem in igne vehe
re auro , ita philofophi plumbum laudantes , de menti , quæ retinere poffit fecum partes illas im
plumbo philofophorum locuti funt , in quo omnes mundas , ne inter fublimandum afcenderent cum
res , de quibus fupra facta eft mentio , fimul con ipfis fpiritibus. Propterea dixi cap. ultimo , lib. 1.
tinentur. ca metalla que in ipfa radice participaverint de ma
DEMO : Dicam igitur nunc cum in plumbo non jore infectione lividitatis , plus laboris requirere &
fit Elixir , ex ftanno tandem extrahendum effe, ca minoris effe perfectionis , hæc vero funt plumbum
de caufa quod dixeris lib. 4. cap. 18. te,confideraf & ftannum commune.
fe per examen hujus magifterii ,Jovem maxime ac DEMO: Dixifti tamen , ni fallor lib. 3. cap. 8.
cedere ad fummam perfectionem in opere ordinis confideraffe te corruptiones in ftanno , in ipfaradi
majoris. Et lib. 1. cap. 22. dixifti lovem inter ca ce fibinon effe conjunctas fed accidentales effe. Cum
tera corpora transformari , in magis fplendidum igitur in prima commiftione ipfinon conjuncta fint ,
lucidiufq;atq;perfectius corpus Solare & Lunare, & nimirum poterunt ab ipfo facile removeri & fepara
adhuc lib. 3. cap. 9. dixifti fatis manifeftum effe lo ri. Dixifti etiam cap. 10, Jovem quidemmundum ef
vem propius accedere ad perfectionem, propterea fe , Saturnum vero immundum. Et lib. Inveftigati
quod magis de perfectione participet.Item l.1.c.20. onis fcribis , quòd omnia accidentia fupervenientia
dixifti Iovem perfectiorem effe multis reliquis cor facile removeri poffunt , & ipfa corpora integre &
poribus imperfectis, propter ipfius affinitatem cum fufficienter præparari,
Sole & Luna , hoc affirmat etiam Rafis , qui dicit , GEBER. Sanè fi ea quæ fupra longo fermone
ftannum tincturam effe albam æris five cupri , & profequuti fumus recte intellexiffes , nequaquam
quòd ex ipfo fiat aqua acuta quæ Mercurium reti hæc noftræ refponfioni objeciffes. Cum enim dice
nere & cohibere poffit,& tu ipfe jubes in lib . Inve rem , ftannum quidem purum effe & tincturam albe
ftigationis,honorare aquam Iovis ea de caufa, quòd dinis æris five cupri , & ipfum proximum effe auro &
hæc fit illud ipfum quod quæratur ab omnibus ad argento , & fatis propinque accedere ad perfectio- ,
albedinem . nem in ordine majori , hoc eft in multiplicatione ,
GEBER. Satis argutè novifti ex meis fcriptis, ea mea intentio erat de metallis fupradi&is , dicens au
quæ tuæ fententiæ fuffragari videntur excerpere , tem Saturnum immundum effe , vere dictum eftde
& in medium producere , fed mea fcripta longe noftro Saturno , fed hæc ipfius immundicia fibi non
aliam diligentiam in evolvendo , & intelligendo eft in radice conjuncta , propterea ab eofacile remo
ftudium requirunt. vetur, quum vero dixi metalla perfecta in ipforum
DEMO: Res ipfa facile judicabit , quanto ftu radice munda effe , & quòd omnia accidentia ab ipfis
dio, diligentia atq; fedulitate, tuis fcriptis hactenus facile removeantur , ne dictum putes de plumbo &
infudaverim, nam fi cogites quàm proprie non fo ftanno communi , fed de aliis.
lum ipfas fententias , fed etiam fingula verba me DEMO : Rogo, antequam longius hunc fermo
" nem
 Lib. II. Sect. II,
nem protrahas , prius apertius dicere velis, quid de
ordinum numero fentire debeam , putavi enim ha
&enus, primum & fecundum ordinem fophifticos
& medicinas imperfectas effe.
GEBER. Sufpicaris forte me tradidiffe fophifti
cationes & medicinas imperfectas ? Debebas certe
jam dudum cognoviffe noftrum arfenicum & cætera
materialia, quibus utimur non effe illa vulgaria om
nibus nota. Præterea exhortati fumus lib. 1. cap . 5.
hujus artis artifices , ut fugerent opera fophiftica.
Dico autem medicinas primi ordinis imperfectas ef-
fe , ea de caufa , quòd fulphur fit medicina argenti
vivi , quod Iovem , Saturnum & Lunam vocavimus.
Argentum vivum autem medicinam effe fulphuris,
quod Solem, Venerem & Martem appellavimus , &
hæc in primo ordine, hoc eft in prima præparatione
per quam mundincantur ab accidentibus fuperve
nientibus, & in fecundo ordine, hoc eft in fecunda
præparatione , hoc eft decoctione & fixione , per
quam mundificantur ab un& tuofitate aduftiva intrine
feca , imper: ecta fùnt , donec perfecte mundificen-
tur & figantur. Quemadmodú vero folus homo cum
perpetuo viverenon poffit, neceffe fuitut fociaretur
mulieri,ut per conjunctionem hanc crefceret & mul-
tiplicareturgenus humanum, pari modo etiam no
trum Elixir,quum per plures & fæpius iteratas pro-
jectiones brevi abfumeretur & finiretur, multumq;
laboris & magnum temporis difpendium requirat ,
ipfius præparationem toties à primo principio re-
petere neceffarium fuit, ut abbreviaretur & præpa-
ratio & fixio , coinmifcere partem aliquam Elixir
fixi cum muliere , hoc eft cum noftro argento vivo
quod Iovem vocamus , neq; fixum neq; è terra fa-
&um, quemadmodum fulphur. Cum vero hæc con-
venientiam quandam habent in fua natura , eò fa
cilius uniuntur , & brevi tempore multiplicantur in
virtute & quantitate. Propterea dicebam , fupra Io-
vem magnum habere affinitatem cum Sole & Luna ,
& quamproxime accedere ipfum ad perfectionem
& quafi perfectum effe , & quod transformatur in
magis fulgidum atque plus perfectum corpus Luna-
re & Solare. Dixi etiam in procemio lib. 2. coufide-
rationem rei quæ ultime caufat perfectionem Eli-
xir in multiplicatione , confiderationem effe cocti-
onis fubftantiæ pura argenti vivi. Eft etiam Elixir
medicina , originem habens ex fubftantia pura ar-
genti vivi Philofophorum , id vero quod jam me-
dicina factum el , argentum vivum effe defiit , &
naturam ipfius reliquit , quia transmutatum eft &
fixum , tamen non totum ex argento vivo natum
eft , fed etiam partim ex fulphure , quamvis & hoc
fuerit ex parte argenti vivi , quod transmutatum
fuam naturam reliquit , hoc eft cum pars quædam
ipfius jam facta fit lapis philofophorum. In lib. de
Vaporibus fcriptum legimus , Alchimie artifices
uti Borrace in multiplicatione fui metalli , per Bor
racem intelligendum fal præparatum , quod mer-
curii nomine defignari diximus & Iovis. Si autem
adhuc dubitaveris num hæc de primo , fecundo &
tertio vera mens & opinio mea fit, age lege reca-
pitulationem fummæ , & confidera diligenter ea
quæ ibi diximus de fublimatione primi gradus
per quam lapis nofter mundatur & purificatur fu , quemadmodum noftra corpora duplicia
ab impuritate corrumpente , & redditur purus funt , hoc eft fulphur & arfenicum. Nam fi per
& volatilis. Poftea figitur & hoc appellamus corpus ipfum fulphur intelligere velimus , di
gradum fecundum præparationis. Tertius ve- co in lotione & præparatione ipfius primo af
to gradus adminiftrationis lapidis eft , ut fi- centuram pelliculam illam , poft hanc vero pu
xum faciamus volatilem , & hæc eft multiplica- rum & mundum ab ipfa unctuofitate aduftiva
tio. Ecce igitur primum gradum effe præpara-
tionis , fecundum fixions 2 tertium autem
Tom . I.
Subfect. IV .
589
multiplicationis. Et queinadmodum Elixir no
ftrum quod fit aureum & argenteum , paucis
diebus figit & tranfmutat mercurium noftrum ,
fic quoquè fulphur noftrum lotum cum in par
te fixum fit , & naturam & fplendorem habeat
metallicam , propterea etiam brevi tempore fi
git noftrum mercurium five argentum vivum ,
volatile vero abfque fixo nunquam poterit figi
in metallo. Extrahuntur vero fupradictum argen
tum vivum , & Jupiter ex fecibus combuftis
falis per lotionem. Rafis in lib. Luminis lu
minum dicit , feces cum dealbantur magneſiam
appellamus , & ftagnum & fpumam Jovis. Præ
terea dicit Philofophus Mireris , capiendas effe
cineres , de quibus philofophi locuti funt dicen
tes , ne vilipendas cineres exiftentes in loco
inferiori vafis, quia in ipfis fitum eft diadema cordis.
Idem dicit in fecibus effe hoc quod quæris. Hermes
itaq ; loquendo de diftillatione Saturni dicit. Cape
ipfum & exalta eum in tabernaculo , eoufq ; donec
totus in vaporem coniumatur , & plus nihil afcen
dat , &
dat aquan fublimatam con erva ad tempus op
& aquam
portunum . Poftea accipe feces remanèntes in fundo
Boccia five vafis, & ferva diligenter: nam ipfæ funt
corona cordis. Scriptum eft in libro Turbæ philofo
phorum . Jubeo ut aduratis corpus & in cineres con →
vertatis , hoc enim corpus aduftum Phoenix eft, qui
ardet in igne & comburendo renovatur , nam cor
pus hoc adurendo ex cinere extrahitur , Iupiter qui
cojunctus cum una parte Elixir femper multiplicatur
& augmentatur. Dicit autem Hermes , cum videbis
corpus converfum incineres,perfe& e gubernaſti il
lud.Rafis itidem in libro Luminis Luminú ,dicit adu
rinon poffe, nam poft extractionem olei remanere
terram. Idem affirmavimus & nos lib. Inveſtigatio
nis verba facientes de præparatione atramentinigri.
Et lib. 2. cap. 3. dicendo , poffibile eft à falibus ſepa
rari feces per folutionem falium , quæ res alii nulli
convenit. Idem confirmavi adhuc in enarratione
trium caufarum defcenfionis libro jam citato cap. 1.
Pro declaratione vero caufæ fecundæ fcire debes
per corpora debilia intellexifle me aquam & oleum
quæ in diftillatione confervantur à combuftione, per
defcenfionem in vas recipientis poft reductionem
in corpus ex calce , hoc e ex falibus eorum ,
quoniam diftillando non poffumus uno five eodem
tempore partes omnes fimul diftillare , quia ea
pars que prior reducta fuerit in capitellum va
fis , non expectat jam fequentem , fi vero capi
tellum fortiorem ignem recipiat major pars per
ditur , propterea neceffe fuit ingenio & induftria,
id quod jam afcenditin capitellum per toftrum
capitelli educere & aufferri , & in vas recipien
tis paulatim colligere " ubi refrigerium ca
loris inveniet. Diximus adhuc capit. 6. præ
dicti libri fæpius caput Aludelis adintratur ,
ne ex nimia multiplicatione in fundum re
cidant . & in libro Inveftigationis capice
de præparatione Jovis dixi , defcendit cor
pus purum & mundum › remanens cum vi
tro & falibus five aluminibus , tota fubftantia
terrea , hæc fententia poteft capi duplici fen
hæc aut fundi debet donec liquefiant , ficut dixi
mus in libro de praxi. Iam vero cum tale aut
Ddd potius
 590 Bibliotheca Chemica Curiofa

potirs alumine , Saturni nomine defignato & cum GEBER. Hic fane fcrupus eft, in quem etiam ifti
vitro , hoc eft cum fulphure quod in eo fale occul qui fe in his artibus multum fapere putabant gravi
tatum eft, remanet omnis fubftantia terrea ipfius , ter impegerunt , nec parum offenfi fant , nequè
falis. Sin autem per corpus arfenicum intelligamus, meminiflitu dixiffe me fulphur illud fubtile noftram
hoc eft iftud fulphur fubtile quod in ipfo fale oc effe as five cuprum, quod in manifefto colorem'ruf
cultum eft, dico quod per diftillationem defcendat fum præ fe fert , in occulto ajunt nigrum & álbum ,
in recipientem, & poft iftud cum vitro , hoc eft in poftea veroruffum , malleabile & igniferum , hoc eft
Boccia, & cum falibus aut aluminibus remanebit om funditur & folvitur ignitione ut anrum & argentum ,
nis fubftantia terrea in fundo vafis, & iftud fal præ quemadmodum ea quæ ex fulphure & argento vi
paratum vocatur Iupiter. Revertendo vero ad fer vo compofita funt , hoc accipe igitur quia unum eft
monem noftrum de metallis imperfectis , dico ex extribus fecretis , aut potius accipe fecretum , hoc
fuprafcriptis rationibus tandem concludi Venerem eft colorem aureum & argenteum occultum , quia
& Martem communem , quamvis magnam habeant tinctura facilis & extrinfeca, neque utilis eft neque
terreftreitarem & fulphuritatem accidentalem, quæ permanens , & quum inter medium fit inter Solem
facile removeatur , nihilominus in radicibus fuis & Lunam , hoc eft fulphur & argentum vivum , fa
munda effe, & fulphur & argentum vivum ipforum cile convertitur ex una in alteram tinturam , hoc
purum & mundum diftillari poffe five fublimari , eft,facile recipiet colorem citrinum, hæc autem tin
quum habeant partes fixas & connaturales fibi con tura facilis utilis non eft. Accipe autem hoc fupra
&
janctas, utdiximus lib. 2. cap. 2. Propterea diximus omnia imperfecta corpora, hoc eft præferas hoc ful
adhuc lib. 4. cap. 3. dealbationem fubftantiæ Ve phuri Martis nomine defignato , quia aurum
neris & Martis puram effe , & fimiliter rubificatio dicitur , in opere minori & mediano , hoc eft
nem Luna. in præparatione , quia facile præparatur , & in
DEMO: Hæc non videntur mihi in hanc fen mediano opere intellige fixionem • cum
tentiam prolata. fit magis fubtile & purum propterea facilius &
GEBER. Poffunt duplici modo intelligi, uno magis perfecte tranfmutatur & melius figitur.
modo fi intelligamus hæc de metallis communibus , In opere vero majori , hoc eft in multiplicatio
dico dealbationem, hoc eft argentum vivum quod ne non accipias ipfum , quia folus Iupiter hic
medicina alba eft fui fulphuris , per rubificationem accipiendus erit. In alteram vero fententiam
vero fulphur eft intelligendum Veneris & Martis quod as five cuprum convertitur in aurum, purum
quod tinctura eft rubedinis ipfius argenti vivi, quod recte judicas , fi tibi perfuades hoc à natura
Lunam vocamus & hæc pura funt in fua radice. Si fic fieri poffe , nam impurum cum puro aliquan
autem per Venerem & Martem intelligamus fupra tum permixtum , quamvis tamen impurum ac
dicta fulphura extracta ab uno ex ipfis, dico poftpu cidentale fit , non poterit tamen ablui ca lotione
trefactionem fieri munda , propter unctuofitatem fuperfluitas , nifi & purum quoq; ca ablutione fi
aduftivam , & quamvis ruffa fint , non acquirunt ta mul cum impuro abftergatur. Quare dico mi
men cam rubedinem cum medicina primi ordinis, neram noftri æris effe iftud fal fupradictum , Sa
hoceft, per primam præparationem cum apparitio turni nomine fignificatum , ex quo per diftillatio
nefplendoris cum immunda fint & minime apta , ut nem extrahatur aqua fecum ducens noftrum æs
recipiant fulgorem rubedinis. Et quia vero per lo fubtiliffimum , quod Boccia inditum cum cæteris
tionem removeatur prima hæc rubedo aduftiva , & fpiritibus , per continuum curfum vaporum & hu
fub hac rubedine immunda lateat albedo pura , ip miditatem ipfius argenti vivi quæ afcendit 40.
forum dealbatio pura eft, mutata vero ab hac prima diebus ut aqua diluvij ) & defcendit per collum
natura , & per longam deco& tionem fixa fiunt , ru vafis five boccia , & lavatur fic & mundatur à ni
bificatio pura Luna , hoc eft Elixir albi five argenti gredine , ceffante vero humiditate & jam facto al
vivi fui. bo Elixir boccia impofitum cineribus five arena
DEMO : Concedo hæc duo metalla munda effe in capello obrutum igne temperato , fpacio trium
in radice, quum vero hoc opus fieri debeat ex unico menfium , fit Elixir rubeuni five aureum . Con
metallo folo, utfæpius jam dictum eft , nimirum fie cludendo itaq; dico , fi tota fubftantia nobis effet
ri debebit exære five cupro , habet enim hoc plus præparanda aurum primas tenere partes proxi
,
fubftantiæ argenti vivi & minus terreftreitatis, & fui me argentum & tertio as five cuprum . Cum ve
phureitatis aduftibilis , idem affirmante te ipfo lib.1 . ro nos tantummodo quæramus fpiritus radicales
cap. 21. in quo loco dicis Veneremin profundo fuæ & fulphur , totum hæc uno in ferro virtuofiora
fubftantiæ colorem & effentiam auri oftendere,mal fint & propinquiora noftræ arti , & multo facilius
leabile enim eft & ignitur ut argentum & aurum qua mundificari poffint præ cæteris omnibus , fine du
re ab eo accipiendum fecretum hoc, cum medium bio illud nobis erit accipiendum , & reliquis omni
quoddam fit inter Solem & Lunam, & facile conver bus præferendum .
tatur ab unatinctura in alteram, & fit bonæ conver DEMO Nec hoc quidem mihi in mentem
fionis & laboris pauci , accipiendum igitur hoc pre veniflet unquan) , ita plan perfuafu habeba
è m m
cateris corporibus imperfectis omnibus in opere contrari
um , quum Philofophi dicant , học quàm
minori & medio , minus vero in majori, & cap. 7. longiffi
me diftare à veritate & arte noftra , cum
dicis adhuc lib. eodem, te ex naturæ operatione co fit immundius & vilius cæteris omnibu metal
s
guovifle as five cuprum in aurum transmutari poffe, lis , quum plus fulphuritati habeat & terreftr
s ei
cuminmineris cupri five ærifodinis videamus Auen tatis , arge
nti vivi vero minus quam reliqua
tem aquam fquamulas fubtiliffimi æris fecum duce meta
lla. Præterea tu ipfe dixifti lib. 3. cap. 9.
re, quæ ex continuo aquæ decurfu lavantur & mun corpora imperfec
ta , quæ majorem quantitatem
dantur, ceffante vero fluxu aquæ vidiffe te fquamu- argenti
vivi habuerint , magis effe propinqua
las illas cum arena ficca poft triennium Solis calore perf
e&ioni , & ad illam propius accedere , illud
ita decoctas effe,ut inter ipfas inveniatur aurun ve idem confirmafti cap. 7. & fpecialiter loquendo
riffimum , imitantes vero naturam cum poffumus
de Marte lib. 1. cap. ultimo dixifti , in transfor
idem & nos alterabimus. marione five transmutatione difficilioris effe
tractatio
 Lib. II. Sect. II.
tractationis five præparationis & laboris longioris ,
propter impotentiam fui fufionis. Subinde dixiftiin
lib. Teftamenti, Martem requirere longiffimum la
borem propter ipfius ficcitatem.
GEBER. Clare & aperte loquens de Marte, fub
intellexifupradictum fulphur , quod Martis nomi
ne hactenus appellare foliti fumus, hoc quumhabeat
paucam quantitatem argenti vivi & magis terreftre
fit & fine fufione , hoc eft folutione , cum naturam
falis nonhabeat; propterea ante præparationemim
perfectius eft cæteris metallis , & ipfius præparatio
longiffima eft , propter multam unctuofitatem &
terreftreitatem & duramfolutionem.
DEMO : In tuis fcriptis admonuifti nos pluri
mis inlocis , ne acciperemus lapidem illum quem tu
manifeftafti in multis capitibus. Ergo fi jam dicis
hanc petram effe Martem communem , aut potius
calcem ipfius , & per Martem intelligas ipfius ful
phur, & jubes illum accipiendum.Si itaque Martem
communem accepero , errabo , quòd fi fulphur ac
cipiamitidem errabo, fi fecretum hoc lateat in Mar
tecommuni. Dicmihi tum rogo , defcribesne pra
xinhujus artis ?
GEBER. Maximè.
DEMO Erit itaq ; neceffe de præparatione lo
qui ferri communis, fi in ipfolatet ſecretum.
GIBER. De ipfa quidem loquor, fed occulte,fci
licet in cap. generalibus, differens de præparatione
omnium metallorum Marchafitæ , falis , fulphuris ,
arfenici , argenti vivi & fimilium.
DEMO: Quonam modo manifeftafti fecretum
hoc in diverfis capitulis ?
GEBER. Dixim ' tis in locis majus fecretumin
Marte inquirendum effe , hoc data opera faciebam ,
ne malignus aliquis me reprehendere poffet , & in
fufficientiæ acculare , & id quidem verum eft cer
to quodam, loquendi modo me tradidiffe. Hæc ut
alind ignorantes intelligerent quàm ego fentiebam,
& fermonem meum in alium fentum prolatum, cre
derent noftris verbis nimium inhærentes. Sapientes
autcm & prudentes qui morem noftrum loquendi
cognofcunt , hæc facile percipiunt , ifto more lo
1
quendo, Virgilius poeta etiam ufus eft, cum dice
ret , ferro ramum aureum non detruncari poffe, ni
fi indicantibus.
DEMO: Age igitur quam mihi hoc fecretum
1
manifeftaveris , oftende mihi , cum hæc conclufro
1 fit eorum omnium , quæ longo ifto fermone à te
mihi tradita funt.
GEBER. Dixi lib . 1. cap. 15. argentum vivum
fingulis metallis facile adhærere. Marti vero nullo
6
modo , nifi per artificium , ex his verbis excute fum
--
mum fecretum , fcilicet à Marte. Præterea dixilib.
'S
3. cap. 9. Iovem propius accedere ad perfectionem ,
Saturnum nus , & Venerem adhuc minus , Mars
vero omnium minime , in quo omnis perfectio fita
eft , & ab eo dependet ipfius Elixir [ quamvis in qui
bufdam exemplaribus noftris hic textus cortup
tus legatur ] eodcm ib. 1. cap. 17. dixi Martem
bltimum ere , & hoc fecretum eft naturæ maximum.
Adhæc dixil. 3. c. 9. caufam impedimenti cujuslibet
fufionis efle fulphur fixum , ex his verbis certiffime
indagarepoteris maximum fecretum , per iftud ful
phur fixum hoc loco ferrum commune intelligo ,
propterea quod major pars ipfius fulphur fixum fit
& terreum , ut lib.3.cap.6. diximus , fit enim deno
minatio ex prædominante , lib. 4. cap. 14. de Marte
differens dixi , per hunc certiffime extendi artificis
induftriamad veram re& tificationem cujuslibet cor
poris , per hunc , hoc eft per ferrum commune , aut
fi libet, per Martem intelligere fulphur idem eft ,
Tom. I.
Subfect. IV .
591
utraq; parte veritas percipietur per viam brevem ,
extrahitur tamen à ferro communi quoq ; Propte
rea concludendo , lib. 3. cap. 6. de effentia Martis
loquens exclamavi , Deo Opt. Max . gratias ingen
tes referens , quæ hunc creaverit & ipfi fubftantiam
& fubftantiæ proprietatem dederit , quæ non con
veniret poffideri ab ullare naturali , ut in ipfa repe
riri poffit talis perfectio per artificium , quia in hoc
inveniffe nos potentiam propinquam , quia in fua
calce ignem fuperat nec fuperatur ab illo , fed mi
rabiliter requiefcit in eo , ex ipfo fe reficiens.
DEMO: Quænam perfectio & potentia pro
pinquior & major in illo eft quam in cæteris metal
lis ?
GEBER. In eo continetur fupradi& tum fulphur
fixum , dicitur autem quod ferrum in igne refici
tur viribus , quod in igne femper pulchrius , niti
dius & melius efficitur. Dicit itaq; Arnoldus in Ro
fario manifeftum effe , ea corpora effe perfectiora
quæ plus in fe mercurij contineant , quæ verò mi
nus , minoris quoq; perfectionis effe . Sit igitur lau
datus & benedictus omnium rerum opifex DEUS
gloriofus & benedictus optimus & maximus rerum
omnium caula qui in revili rem preciofiffimam cre
avit.
DEMO: Non affequor quonammodo ex tam
vili metallo preciofiffimum Elixir creari poffit , ex
preciofo enim aliquid magis preciofum procreari
verifimilius eft.
GEBER. Quantumcunq; ferrum commune in
feipfo vilius fit cæteris metallis omnibus , nihilomi
nus ab ipfo feparata immunditia cæteris multo pre
ciofius evadit , quia potentiam habet propinquam
convertendi fe in Elixir . Quare Rudigenus philofo
phus dicit , fciendum eft omne nietallum in occulto
continere Solem & mercurium , & nos extraximus
argentum vivum ex ferro , & ab ipfo poftea facta eſt
Alchimia , & ex ipfius colore operati fumus opus
bonum in termino ignis . Idem philofophus dicit ad
hæc. Dicimus petram majorem effe mercurium , &
hic eft illud ipfum quod extractum eft ex illo lapide
quem oftendemus. Exponamus igitur quidnam fit
ille lapis , & modum extrahendi ipfum ex argento
vivo ab co. Reperitur in omni loco omnibus obvius,
& omnis homo eo utitur , & eft ipfi nomen Martis.
Accipito igitur hunc , & tere eum fubtiliffime , &
lava ipfum. Raymundus dicit absq; ferro homines
fuam vitam fuftentare non poffe. Senior autem Phi
lofophus de ferro verba faciens dicit. Ego ferrum ,
durum , forte compactum, contufum , omnebonum
per me eft , & ipfa lux & fecretum per me genera
tum. Dicunt præterea Avicebon. & Rafis corpus
ferri cæteris corporibus fortius effe , & lapis ex ipfo ,
& hunc elegerunt fapientes.
DEMO: Hanc fententiam parumper finito , &
fi quas certas rationes habueris illas adducito , fa
cilius enim in tuam fententiam protrahar certis ra
tionibus quàm longis verborum ambagibus.
GEBER. Scias me absq ; certis rationibus mini
mè locutum , in lib. cnim Teftamentidixi. Martem
quum habeat fubftantiam fixam inter cætera meli
orem effe , & quamvis Martisnomine etiam fulphur
poffit intelligi , refpectu aliorum metallorum intrin
fecorum, nihilominus poteft etiamhis verbis intel
ligi ferrum commune melius effe cæteris metallis
propterfuam fubftantiam fixam, hoc eft quum plus
habeat fulphuris fixi quàm cætera metalla.
DEMO: Credebam ego auri fulphur magis effe
fixum.
GEBER. Verum dicis, fed conftat majori precio,
nec tamen utilis eft labor fuper ipfo, neq; meliorari
Ddd 2 potelt ,
 Bibliotheca Chemica Curiofa
592
poteft , quoniam ad fummam perfectionemjam per
venit, fulphur autem ferri jam in via eft ad ultimam
perfectionem &tin & turam,& cum magifterio noftro
adjuvari poteft, ut tandem ad perfectam rubedinem
perveniat , & ipfius copia nobis facile fuppeditat ,
& citra precii magnum difpendium. Per fubftantiam
fixam intelligo adhuc terream , quia lib. 3. cap . 6. à
nobis dictum eft. Si fulphur fixumterreum commix
tum fuerit cum argento vivo terreo , ex illa com
mixtione fieri optimum ferrumcommune.
DEMO: Ingenii mei captum excedit , nec faci
le adducar ut credam aut perfuaderi poffim , prop
terea quòd magis terreum fit ipfum , cæteris longe
præftare, jam olim apud me conftitueram, & adhuc
in ea fum fententia, medicinam noftram fieri debe
re ex materia puriori , & ab omni terreftreitate fe
parata.
GEBER. Non dico terreftreitatem ferri in ifto
opere bonum effe, fed potius fpiritus ipfi innatos
& inferri terreftreitate enutritos meliores & virtuo
fiores effe, quàm fpiritus nutriri in pauca terra & aliis
elementis cæterorum metallorum , & probatum eft
hocà Raymundo lib. de fecretis naturæ, differendo
de ferro fub nomine elementi terreftris,dicit enim
terram per virtutem radiorum tres partes principa
liores, hoc eft animalem vegetabilem & mineralem,
& quòd producatres adeo terribiles , quæ enarrari
non poffint , quod cæteris elementis minimè acci
dat, quantum verò res aliqua plus defcendat ad ele
mentum terreftre, tantò plus in eo crefcere virtutem
cœleftem. Propterea aquam & fpiritum elemento
terreftri immería , per fimilitudinem in materiana
turali imitari & protrahere proprietatem & virtu
tem ex materia loci. Quia verò ferrum plurimum
participat de terra præ cæteris metallis , ideo aquæ
"
& fpiritus ipfius virtuofiores erunt , quàm fpiritus
aliorum metallorum, quemadmodum verò granum
frumenti in terram , cadens fructum non fert , nifi
moriatur, pari modo fpiritus & vivum femen auri in
terram cadens ferri, nifi moriatur per putrefactio
nem & decoctionem fructum non producit. Poteft
& alia ratio adduci, quare ferrum melius & præftan
tius fit in ifto opere, etiam fi habeat multum terre
ftreitatis , quoniam hæc melius & facilius feparatur
à ferro,quàm in cæteris metallis, cum non fint adeo
fortiter commixtæ , & nullam habeant affinitatem
cum parte radicali , & hoc confirmat Albertus
lib.4. Meteo : cap. tractatus 4. dicendo, ferrum plu
rimum habet terræ , & mirabile eft in fua terreftrei
tate, & quamvis nulla res adeo facile ab igne lædatur
ut aqua,tamen inferro contrarium evenit, nam mul
to citius terra igne aduritur , quàm ipfa fubftantia
aquea, eft veròhujus rei caufa talis, quia terreum in
compofitione ferri immixtum lutulentum eft , non
bene depuratum nec bene commixtum , ejus rei
certiffimum nobis indicium eft, quòd facile ferrugi
ne obducatur , & cum in igne aduritur ab eo cadunt
multæfquamulæ terreftreitatis adufte. Eft enim ip
fiusterreftreitas porofa, & poteft ipfum igni ex omni
parte adurere, quemadmodum & nos fufius confir
mavimuslib.3.c. 6. Hanc rationem quoq ; indicavi
musl.4.c.14. de calcinatione differentes fub nomine
c.neritii his verbis. Ea corpora imperfecta que plus
terreftreitatis , minus perferre , & durare poffunt
in ifto examine calcinationis & feparationis terræ,
quia citius calcinantur , & ipforum terreftreitas fa
cilè feparatur. Ea verò metalla que minus terreftrei
tatis habent , cum fint multò melius commixta &
depurata durant , propterea melius in igne & exa
mine feparationis terræ eorum. Ratio confirmatur
adhuc per ea quæ diximus lib. 2. cap. 7. loquendo de
fublimatione mercurii, nam tibi diximus : ingenium
five induftriam feparationis terreæ fuperfluitatis ab
ipfo mercurio , commixtionem effe cum iis rebus ,
cum quibus nullam habeat affinitatem , & fæpius rei
terando fublimationem ipfius fuprafeces. His ver
bis volebam indicare Mercurium ferri, qui fal albus
eft naturaliter conjunctus, cum aliqua terreftreitate
alba fimilitudinem habens quandam cum candore
Gypfi , aut ovorum calce & marmore albo , & fi
milibus , cum verò terreftreitas hæc non bene com
mixtafit, neq; affinitatem habeat aut convenientiam
ullam cum illo mercurio, ideo facilè feparantur c
tiam in calcinatione & lotione fulphuris , quamvis
dixerim fublimationem fæpius effe repetendam.
Concludendo igitur dixi fublimationem mercurii
meliorem effe , ab iftis metallis , cum quibus nullo
1 modo convenit, quàm cum iftis, cum quibus con
veniat. Certo autem fcimus quòd omnium mini
mè conveniat cum Marte, & cum fua terreftreitate ,
quàm cumalio metallo quocunq ; ergo melius eft
ab eo extrahere ipfum, quàmà cæteris. Hac ratione
fequitur fpiritus fublimatos à ferro mundiores effe
à fua terreftreitate, quàm fi à quocunq; alio meta !
lofuiffent fublimati, &hoc confirmatur per ea quæ
2. lib. cap. 2. diximus , fcilicet feces ferri funt fixe,
hoc eftterreæ , quæ in fublimatione nequeunt af
cendere, & retinentpenes fe immundicies & fordes
fpirituum in fundo vafis fivè Boccia, ne cum fpiri
tibus furfum ferantur,ibidem fupra de hacterra mer
curii amplius locuti fumus,
DEMO: Nifi me fallat animus , eft contradictio
quædam in lib. jam
jam citato, cap. defublimatione mer
curi in his verbis , nam fcribis in hanc fententiam.
Cum videris argentum vivum albiffimum , ut nivem
& quafi mortuum adhærere lateribus Aludelis, tunc
reiterabis fuper ipfum fublimationem ejus abfq ;
fecibus. Dixifti præterea lib. 2. cap. 32. de fecibus
loquendo,à quibus fublimare debemus fpiritus iftos,
quòd debemus eligere materiam talem, cum qua
conveniantfpiritus, qui fublimari debent , & cum
quibus magis profunde uniantur, & quam maximè
eodem loco certas rationes adducis.Hæc mihi viden
tur longe diverfa & multum contraria, quum fupra
dixeris Mercurium fublimari debere àfecibus, cum
quibus nullo modo conveniat, neq;ullam cum ipfo
illi habeant affinitatem , aut rurfum eum fublimari
iubes abfque ; fecibus , & iterum dicis , fpiritus de
bere fublimarià materia & fecibus, cum quibus non
bene conveniat illi, & magis profundè quam maxi
me invicem uniantur.
GEBER. Dicerent fortaffe aliqui primam &
fecundam fublimationem non eandem effe, & quod
prima vice debeant fublimari cum fecibus , poftea
abfq; fecibus, eft tamen una & eadem diftillatio ,
propterea volui indicare quod debeamus diſtillare
noftrum mercurium abfq; fecibus extraneis, cum in
fe ipfo feces habeat fufficientes & fuperfluas quidem,
fcilicet fupra dictam terreftreitatem. Quum igitur di
co nosdebere eligere feces cum quibus fpiritus bene
conveniant , volui admonere quod nullas feces ex
traneas debeamus accipere , fed fpiritus fubliman
dos effe cum fecibus fibi naturaliter unitis , in pro
fundo quidem & quàm maximè quales funt feces
Mercurij, MartisVas hujus diftillationis debet effe
tabula plana,aut potius parvæ concavitatis, ut dixi l.
2.c.11.hoc eft Boccia contrabocciam, fiveftorta quam
noftrates retortum in retorto vocant, ex quibus pof
fit facile defcendere, nam argentum vivum noftrum
cito & quàm facillime ab igne aufugit à fuperficie
plana, ut dixi 1.1. c. 15. Habet & ferrum aliam pro
prietatem fuper reliqua metalla , qua ipfius fpiri
tus
 Lib. II. Sect. II. Subfect . IV.
593'

tus mercurialis , hoc eft fal præparatum rectius fer ferrum magis effe propinquum noftræ arti , quàm
vabit fpiritus fulphureos præparatos à combuftio aurum, nam ipfum magis eft digeftum & indetermi
2 ne, quam Mercurius reliquorum metallorum. lib. 2. natum, aurum vero cum digeftum fit & determina
cap. 15. dixihanc falis effe proprietatem in igne non tum , non fine multo & gravi labore ab eo remo
aduri ante fufionem , & fervare fpiritus fulphureos vebitur complexio ea determinata , ut reddatur
commiſtos ab aduftione ignis. Quare fpiritus mer inc ompletum & indeterminatum , nam aliter non
curialis qui poft æqualem præparationem plus fer poterit converti in aliud quippiam, & hæc eft præ
vabit naturam falis fui corpoream , melius defendet cipua ratio , quare non fiat transmutatio in metal
fpiritus fulphureos à combuftione quàm facturi funt lis,nifi reducantur in eorum materiam primam.ldem
fpiritus mercuriales in aqua foluti,nam quanto fue probat Albertus alio modo aliisve rationibus lib.5.
rint fubtiliores & magis foluti , tanto magis appro de mineralibus c.1. aperte demonftrans, ipfum fer
pinquabunt naturæ ignis, & eo citius comburentur, rum proprium effe minerale , cum omnia hæc lapi
ut diximus lib. 32. cap. 2. Certum eft tamen fi om dis propria fit proprietatis igni non liquefieri,me
nesfpiritus mercuriales metallorum poffent æquali tallorum vero proprietas eft à calido & ficco dif
ter præpararı, fpiritum Martis plus fervaturuim na folvi & liquefieri , nam ob hanc caufam lapides di
turam bonam corpoream, quamobrem etiam mul cuntur ex genere ficcorum & terreorum , metalla
tò minus aduretur & melius fervabit fulphur à vitri vero ex genere humidorum. Cum vero hæ pro
ficatione, hoc eft à combuftione.Nam at lib. 3. cap. 8 prietates ambæ conveniant ferro , ipfum verum
7.dixi; Res fubtilis in natura propria reducta in fub effe medium minerale non dubitabimus affirmare,
ftantiam terream , fcilicet per calcinationem magis nam ipfum participat terreftreitate multa & fub
fubtiliatur, & in fal reducta citius folvitur. Cum ve ftantia lapidofa quæ ipfum impediunt , ne funda
Tò omnia metalla in fua natura fubtiliora fint quàm tur ut cætera metalla. Fuit etiam à philofophis la
ferrum , igitur æqualiter præparata magis fubti pidis nomine nuncupatum propter ipfius excellen
liantur , & in iptorum diftillatione quafi tota iplo tiam.Sed cum in forti igne quoq;liquefiat, ut Alber
rum fubftantia folvitur,quare citius quoq;aduritur. tus affirmat lib.4. Meteo : tract. 4. cap. 5. & pondus
Hoc autem diligenter confiderandum eft , ne hic habeat & fplendorem metalli , propterea participat
committatur error, melius eft etiam in multis Va in natura metallica.
fculis diftillare ipfum,ut tanto minus fentiat ignem , DEMO: Albertus cap. fequenti hanc proprie
cum una & magna diftillatio magnum & fortem tatem Marchafite attribuit .
ignem requirit , ut totum oleum exprimat. Lib. 4. GEBER. Philofophi propter convenientiam in
cap. 15. de fulphure loquendo fub Martis nomine materia & nomine de Marre & ipfius calce locuti
dixi, quando Mars unitur corporibus multæ humi funt fub nomine Marchafitæ. Dicit vero Ifidorus
ditatis ipíum imbibere ea propter fuam nimiam fic lib. 15. Argentum vivum fpecialiter inveniri in me
citatem & humoris privationem , & fic ipfis con tallis & tantæ virtutis effe , uti fi ipfi impofueris la
junctus non inflammatur cum illis , nec aduritur , pidem centum librarum pondo , fubito tanto pon
nifi & ipfa co pora fibi commixta inflammabilia & deri ipfum refiftere, fi vero unicum auri ſcrupulum
combuftibilia ut. Ifidorus dicit, Stannum reliqua iniicias , fubito ipfum recipere aurum in finum
metalla ab igne defendere , & quamvis cuprum & fuum.
ferrum fortiffimæ naturæ fint , tamen fi abfq; ftan DEMO: Non capio quomodo fit poffibile ara
no fuerint tandem aduri,per ftannum æs & ferrum gentum vivum tanto ponderi poffe refiftere, im
noftra intrinfeca fignificat.Diximus & nos lib.3.cap. pofiti lapidis.
2. ex mercurio duas perfectiones inquirendas effe , GEBER. Advertis- ne Ifidorum hac parte lo
unam quæ non poffit aduri, quæ defendat à violen cutum de argento vivo quod in ipfo ferro eft , hoc
tia ignis , alteram vero quæ non aufugiat & fixa red enim magnam fubftantiam terreftreitatis five lapi
dat , & hoc eft fulphur quod arfenicum vocamus. dis fubftinet,fi autem hunc Mercurium diftillaveris,
Vincentius Monachus lib.7.cap. 90. dicit , quòd fal in ipfo diftillato fubmergitur fuum fulphur aurum
iftud quod limatu a corporis commifcetur,in igne dictum, ut dixi lib. 1. cap. 15. Multis laudibus extu→
ipfum defendat ne aduratur. Per limaturam corpo leruat veteres ferrum,fed inter reliqua quæ huic lau
ris intelligimus fulphur præparatum, fimile tenuif di tribuunt , præcipuum eft ferrum , propriam mi
fimæ limature argenti. Albertus quoq; aliam addu " neram eſſe argenti vivi, cujus rei ratio hæc eft,cum
cit rationem quæ ferro communi convenit , & fuo fecundum mentem Rafis in lib. de divinitate , ma
fulphuri Martis nomine appellato lib.4.de minera nifeftum occulto femper contrarium eft : manife
libus, cap. 1. Hoc modo obfervandum eft hoc, (in ftum autem ferri calidum eft & ficcum , durumq;
quit ) quod fumus ejus indicat terreftrem fubftan igitur ratione Rafis jam di&a fuum occultum frigi
tiam quæ eft in ipfo,valde ignibilem & cremabilem, dum & humidum & molle , hoc eft argentum vi
& fœtor ejus indicat ipfam efle valde indigeftam & vum , propterea dicit idem Rafis loco jam citato,
non terminatam ,fed potius calore corrumpente e occultum ferri argentum vivum effe , & fubinde
fe corporis indigefti quàm per digeftionem com dicit in libro Luminis Luminum , Martem exterius
pletam, & hac in complexione fua facit, quod pof caliditatem & ficcitatem habere , interius vero fri
fit effe corpus five materia univerfalis omnium me giditatem & humorem , intra fé vero argentum vi
tallorum . Si effet completum ad complexionem vum quoq;habere per propriam naturam , & hoc
unam determinatam , tunc proculdubio non effet purum quidem & per adminiftrationem extractum
convertibile ad alia , nifi prius illa tolleretur , fed tandem converti in fpeciem puriauri.
nunc propter fuam complexionem convertibile eft • DEMO : Si bene memini , dixifti Prius quòd
in omnia, ficut femina & alia ex quibus generan hæc duo fulphura Veneris & Martis nomine defi
tur res naturæ , & ideo fagax natura abundat in ful gnata in fuo manifefto dependeant à rubedine ,
phure, ubicunq; eft locus generationis metallorum. hoc pro certo indicio ponebas ipfa & ficca effe
Quum igitur ferrum quoq;fulphure abundet , pro manifefto : Ergo Rafis intelligit hoc loco fulphur
pterea & ipfum locus propriuseft metallorumphi quod Martem appellamus , quod poft fublimatio
lofophorum. His rationibus nimirum depræhendes nem dealbatur ut argentum , nimirum itidem'
Tom . I. Ddd 1 etiam
Ch
 Bibliotheca Chemica Curiofa
594
etiam tu de hoc fulphure loquens & ipfius lotioneni
oftendens de lotione argenti vivi loqueris.
GEBER. Satis argutè hoc : volebam tamen his
verbis quoq; fignificare in Marte communi quoq;
contineri argentum vivum ; Philofophorum, ea de
caufa quòd poft putrefactionem tota fubftantia Mar
tis communis rufa eft utfanguis, & fub hacrubedine
eft ipſum argentum vivum in forma falis albiut calx.
Hermes vero dicit omne fecretum confiftere in vi
tro& fale. Arosphilofophus dicit, accipito fal com
mune [ dico autem commune omnibus metallis ] ne
intelligas marinum , fcias tamen aliud fal me non
noviffe neq ; aliud atramentum, illo excepto qui ha
betur in Capillis Virginis pafchalis.
DEMO Intelligere nequeo quænam fit virgo
hæc pafchalis.
GEBER. Veteres occultaverunt fecreta naturæ,
non folum in fcripturis,fed etiam fub variis Picturis,
Characteribus, Ziftis, monftris & animalibus,diver
fis modis depictis & tranfmutatis, hæc pro templo
rum foribus& palatiis infculpta vifebantur, à nemi
ne verointelligebantur, exceptis illis qui hujus fe
creti aliquam habebant cognitionem. Virgo autem
paſcalisherba eft naturalis , proprietatem & fimili
tudinemhabens Martis , Veteres autem fimilitudi
nibus & allegoriis delectati ferrum nominaverunt
virginem pafcalem , hanc depingebantin forma mu
lieris capillis expanfis & fparfis, in vertice ejus erat
pofitus Character Mercurii,in medio veroCharacter
femilunæ, & in parte extrema Character Solis , hac
figurafignificare volebant , quemadmodum capilli
indigeftibiles funt etiamfi molles funt & fubtiles, ita
quoq; partesfubtiliffimas radicales ferri incorrupti
biles & incombuftibiles effe, & in ipfis aurum & ar
gentum contineri & Mercurium philofophorum .
Mercurius autem levior eft argento , & argentum
levius auro: Dicit itaq; Rudienus philofophus,prin
cipium hujus opera confiftere in introitu Solis in
Arietem, Rafis item in lib. de divinitate dicit. Acci
pe lapidem poft introitum Solis in Arietem.
DEMO: Perfuafum habebam ipfos locutos de
primo gradu ignis , qui levis effe debet, hoc eft ca
lidus & humidus , ut aer tempore veris , dicente
Ariftotele in lib. fecretorum ad Alexandrum. Ver
autem incipit Sole intrante fignum Arietis.
GEBER . Non difplicet mihi hæc tua fententia ,
fuit autem fententia philofophorum , ut his verbis
oftenderent principia naturalia hujus operæ ferrum
effefive Martem , nam Aries domus eft Martis. Sole
vero intrante in Arietem incipit jam aſcendere per
plures gradus. Leonem vero fubiens non afcendit
magis,fed defcendit jam, fignificat autem hoc quòd
Sol qui inMarte imperfe& tus eft artificio ad perfec
tionem perduci poffet, aurum vero altius afcende
renonpoteft, fic per calcinationem aut folutionem
defcendit & fit imperfe&um. Dicit etiam Rafis in
lib. de divinitate, hancrem ex animalibus calidiori
bus & melioribus cæteris omnibus defumi oportere,
hoc eft ab homine complexionis Cholerica.
DEMO: Dicebas fupra hanc medicinam non
poffe fieri exanimalibus.
GEBER. Homo ille calidus & Cholerica comple
xionis ferrum eft. Dicente Rafi, Martem extrinfece
calidum effe & ficcum, igneum & Cholericum, pro
pterea etiam homines qui fub Marte planeta naf
cuntur bellicofi funt & Cholerici. Dicitur autem
ferrum homo, quia habet animam , corpus & fpiri
tum [ut fupra diximus ]fanum, eft enim purus in ra
dice fua, juvenis & fortis, quia durus eft & magnæ
fortitudinis. Dicitur etiam minor mundus ea ratio
ne quod & homo dicatur , aut potius quod poſſit
dividi in elementa quatuor.Virtuofiffimuin hoc me
tallum quantumvis generatum fit virtute & influxu
omnium ftellarum & planetarum,ut affirmat Roge
rius Baco, fpecialiter tamen in terra generatum eft
virtute potentiffima & virtuofiffima ftellæ polaris ,
quam Itali Tramontanum , Græci A ton vocant ,
hujus certum eft indicium ( ut tradit Raymundus &
Joannes de Rupeciffa ) acus buxula nauticæ qui
femper polum refpicit, & quafiad fuum fimile con
vertit fe. Et nos diximus fupra de rete Vulcani , ex
chalibe factum fuiffe , & vellus aureum & tauros &
Dracones Marti fuiffe dicatos
DEMO: Probè memini.
GEBER. Volebam iis verbis fignificare aquam
Mercurialem , Mercurium & aurum philofophorum
omnia fieri exferro, & ferrum effe lapidem illum qui
vili precio venditur refpectu cæterorum metallo
rum: Nam variis nominibus à veteribus philoſophis
appellatum lapidem hunc, ne infipientes illum co
gnofcerent, nam fi ipfum cognofcerent non vende
rent tam vili precio, & in libro philofophorum Tur
bæ, dicitur, Lapis ille quem quæritis , publicè & vili
preciovenditur ubique. Arnoldus dicit lapidem ve
getabilem nutritum in montibus multi errantes
non cognoverunt , venditur autem ubiq; & vili
precio.
DEMO: Dixifti fupra , medicinam noftram ex
re vegetabili fieri non poffe.
GEBER. Ferrum vegetabile dicitur non tan
tummodo quòd ex viridi vitriolo compofitumfit, &
inde nigrum faciat encauftum , fed quod mediante
igne transmutatur, & habet potentiain propinquam
ut convertatur in Elixir,
DEMO: Dixifti,prius nihil impendendum effe,
ut comparemus nobis neceffaria hujus artis , cumfit
res viliffima & nullius precii , idem affirmant omnes
philofophi : Nam Alphidius dicit hoc fecretum pre
cio non comparari, fed inveniri projectum in media
via,ut etiam à pauperibus haberi poffit. Scriptum eſt
præterea in lib. Lilium Alchimie , fundamentum
hujus artis rem unam efle magis tinctam , tortiorem
& fublimiorem cæteris rebus omnibus. Itidem in li
bro turbæ philofophorum legimus : Aliud non eſt
quam ut philofophi nobis indicaverunt , hoc eftom
nibus obvia , divitibus & pauperibus , liberalibus &
avaris , eunti &fedenti cum projicitur in via , & in
fterquiliniis fepelitur.
GEBER. Concedo ferrum reduci in formam
lapidis viliffimi ex quo fit Elixir, de ifto lapide lo
quitur Ariftoteles ad Alexandrum & dicit. Acci
pe lapidem vegetabilem animalem & mineralem ,
qui lapis non eft neque habet virtutem lapidis , &
fi habuerit aquam aeris, & aerem ignis, & ignem
terræ, totamartem habebis.
DEMO : Mihi videntur hæc impoffibilia .
GEBER. Philofophi metaphoricè loquentes aut
per fimilitudines non mentiti funt , nam Ariſtote
les verbis recitatis docet te diftillationem & fepara
tionem elementorum, cum igitur in diftillatione
igne parvo feparaveris aquam , hoc eft aquofitatem
aeris,ab hac aqua Mercuriali,& poftea per balneum
feparaveris aerem ab igne, hoc eft à fulphure fubti
li fupra nominato Arfenico , & ignem à terra de
Mercurio cum forti expreffione ignis , tunc affe
quutus es veram artem diftillandi & feparandi ele
menta , de qua feparatione locuti fumus lib. 2. cap.
12. Arnoldus de ifto lapide loquens , dicit , lapis
eft in fimilitudine & tacu non in natura. Dicit au
tem Hali philofophus , lapides funt & non lapides ,
lapides
 Lib. II. Sect. II.
lapides autem dicuntur propter fimilitudinem ,
quam habent cum lapidibus.
DEMO: Concedo medicinam noftram cum fu
erit finita formam habere lapidis viliffimi , impru
dentibus tamen lapidem non effe , propterea non
recte dixerimus , materiam ex qua fit Elixir effe la
pidem , nifi eadem lege dixerimus , omnia quæ non
aduruntur igne aut dividi poflunt in quatuor ele
menta , lapides effe.
GEBER. Certè tibi dico materiam ex qua fiat
hæc medicina fimilitudinem habere lapidis viliffi
mi in principio operæ , & nos apertè diximus lib.
1. cap. 5. Lapidem efle & materiam unam folam in
qua confiftat totum magifterium & quòd in præpa
ratione ipfius removeamus fuperfluitates. Ergo non
poffumus hæc intelligere de Elixir finito , cum nul
las habeat fuperfluitates , neq; verum eft omniaquæ
dividi poffunt in quatuor elementa , aut igne non
aduruntur , lapides effe aut fimilitudinem habere
lapidis. Sed philofophi voluerunt fignificare mate
riam fuam fimilitudinem habere lapidis vilis , &
quod in igne non confumatur & dividi poffit in 4.
elementa , & hunc efle fundamentum totius artis.
Hali philofophus dicit , lapidem hunc omni tem
pore inveniri & omni loco & circa omnem homi
nem. Propterea nemini moleftam effe aut gravem
ipfius inventionem. Lapis vilis , nigra , dura , fœ
tens, quæ nullo præcio comparetur. Præterea le
gimus in libro turbæ philofophorum , hanc rem
efle lapidem & non lapidem , inveniri omni loco,
rem efle vilem & præciofam, obfcuram, occultam,
& omnibus cognitam.Senior philolophus dicit,in
terroga Regem Mohors de cognitione lapidis , &
refpondebit omnis homo novit ipfum, & qui hunc
non novit nullam rem agnofcit.
DEMO : Nunquam divinabo , dic igitur aper
tè quod illi nomen vulgo.
GEBER. Amor meus fingularis erga te,& quia
jamdudum à me receptus fis in numerum difcipu
lorum meorum , cogunt me tibi tantum revelare
fecretum, propterea dico, retrimenta, hoc eft calx
ferri qui generatur in igne & à fabris in media via
projicitur & in fterquiliniis invenitur , viliffimum
effe lapidem philofophorum , fimilitudinem habet
lapidis, verum lapis non eft , hic folus habet om
nesproprietates quas philofophi fuo lapidi attri
buunt.
DEMO : Quomodo hoc fiet, ut ille virtuofiffi
mus lapis philofophorum fit terra adufta , in qua
nulla penitus virtus ine e poffit reliqua ? nam cum
tam longo tempore in igne fuit, minime credédum
eft ibi remanfiffe aliquid argenti vivi aut fulphuris
aut aliorum fpirituum.
GEBER. Haud meminifti prius me dixiffe,om
nia in igne aduri præter calidum & humidum radi
cale metallorum & quòd ex illis fiat noftra medici
na. Dicit autem Philadelphus philofophus, humi
dum radicale metallorum per homogeneitatem &
fortem unionem elementorum non feparari nec
confumi in igne cum fixum fit & in igne permanens,
& quantumvis calx illa appareat arida , ficca , &
humore privata, nihilominus fi experientiam fece
ris , invenies res fupra di&
tas.De ifta calce locuti fu
mus & nos lib. 2. cap.7. dicendo. Erit igitur fubli
matio Mercurii melior de calce quam de cateris re
bus omnibus in toto mundo,cum parum cum ipfo
conveniat neque fulphuritatem habeat. Nam fupra
dixi fublimationem argenti vivi meliorem effe ab
iftis metallis quæ cum eo minus conveniant,hoc eft
ex ferro,quòd vero dixi in Teftamento calcinatio
Tom. I.
1
Subfect. IV. 595
nem breviorem effe viam ad perfectionem , pro
pterea dixi argentum vivum ex calce accipiendum
effe , hoc eft ex ferro , quia ipfius terreftritas cum
illo minime convenit , neque habet fulphuritatem
aduftibilem, nam hæc in calcinatione confumitur.
Sed fulphuritas fixa igne minimeconfumitur, ut dix
imus l . 3.c. 7. Si autem per calcem intelligas fal,dico
quòd ab ifta calce folummodo fublimamus corpora
debilia,ut diximus in fecunda caufa defcenfionis, ut
eft aqua & oleum & poftea argentum vivum,quòd
Jovem dicimus, & habet hæc calx nullam fulphuri
tatem aduftibilem aut unctuolam ,quia illam fepara
vimus , à prima autem calce non folum diftillamus
corpora debilia tantum , fed etiam fulphur fixum
Martis nomine appellatum. Diximus præterea lib.
1. cap.14. Arfenicum & fulphur figitur , & fublima
tio unius & alterius melior eft ex calcibus metallo
rum, & lib.2.cap. 3. dixi, Experientiam docere hoc
neceffarium effe , nam illi qui hujus rei periculum
fecerunt, cognoverunt fe in vanum laboraffe fubli
mando res alienas & extraneas à natura Arfenici &
fulphuris , quia nullo modo potuit inveniri depu
ratio poft afcenfionem ipforum , fublimatis vero
cum calce alicujus corporis, tum demum bene fu
blimaffe & perfecte mundare potuiffe cum facili
tate. Eft autem intentio noftra, quantum ad feces
qui ibi adminiftrantur de metallorum calcibus , &
fit fublimatio propter ipfas facilior & expeditior,
propterea nulla alia res in locum ipforum fubftitui
poteft.Nec dicimus tamen fublimationem impoffi
bilem effe fine calcibus corporum, & longe difficil
limam & tardiffimi laboris & prolongationis ad def
perationem ufq;. De calcibus iftis loquebatur loan
nes de Rupeciffa dicendo , ſe traditurum modum
incantationis & redu& tionis auri & argenti in ter
ram & calcem, ut poffint publice portari in manu
tempore belli abfq; timore latronum .
DEMO: Quamprimum aliquid ocii na&us fue
ro , operationem hanc experiar , cum adeo parvo
precio conftet.
GEBER. Adverte diligenter ne erres.
DEMO : Si alicubi erratum fuerit , opus à prin
cipio reiterabo.
GEBER.De praxi non dico fed nota materiam.
DEMO: Calcem illam ferri accipiam quam mi
hi indicafti.
GEBER. In eo inquam poteft error committi,
forte cum accipias calcem , quæ huic negotio pa
rum commoda erit.
DEMO : Ergo oftende mihi meliorem.
GEBER. Invenies hujus calcis quoddam genus
& frangibile & hoc ferreum eft adhuc parum apta
huic operationi. Invenies & aliud genus frangibile
quidem, fed album in fractura neque hoc bonum eft,
quia retinet adhuc aliquid naturæ ferreæ , & habet
mutu fulphuritatis unctuofa & aduftibilis. Sed quam
videris maxima ignis vehementia in naturam vitri
converfam , coloris quafi viridis aut Zaphirini ob
ſcuri aut cæleftini obfcuri , hæc ipfa eft verus & vir
tuofiffimus lapis philofophorum qui generatur in
igne , & quanto diutius in igne fuit , tanto melio
rabitur.
DEMO : Summas tibi gratias ago pro tanta libe
ralitate,dicam tamen cum venia , quid ego fentiam ,
Dixifti lib. 2. cap. 13. Omne quod humiditate priva
tum eft non fundi, excepta vitrificatoria,ferrum igi
tur vehementiffimo calore ignis in fubftantiam vi
tri converfum humiditate privatum eft, & per con
fequens erit quoq; argento vivo & cæteris fpiriti
bus privatum.
Ddd 4 CEBER.
 Bibliothecæ Chemica Curioſa
596
GEBE R. Secundum opinionem Alberti lib.3.de ignis poteftatem non habet fupra vitrum.
mineral. cap. 2. & 5. Sunt in omni metallo duæ un DEMO: Attamen fal nitrum multum combufti
&uofitates , quarum una quafi extrinfeca eft fub bile eft.
tilis & flammabilis , altera vero intrinfeca retenta GEBER. Avicenna fupradictum vitrum intel
in radice metalli, adeo ne ab igne exhauriretur aut ligit per figuram quam appellamus Antithefin .
diffiparetur , & hæc cremabilis non eft neq; com mutando primam literam ut dicatur illi pro olli.
buttibilis. Certum vero eft vitrum hoc humidum Propterea dicit Avicenna in Epiftola ad Arlem phi
effe radicale ferri , propterea & incombuftibilis , lofophum. Locus orientis ubi reperiuntur præciofi
neq ; ex toto privatum humiditate , nam fi quodam lapides Soli proximus eft , fic quoq; nitrum quanto
modo exteriori humiditate privatum fit quæ in propius à Sole tangitur tanto fortius evadit . Prop
flammabilis eft , Idem Albertus lib. jam citato cap. terea etiam lapis hic quanto magis perfert calorem
4. de vitro hocdicit. Se negare materiam illam quæ ignis , & cæteros labores hujus operationis , tanto
in vitti ſubſtantiam intrat cineres effe , fed potius erit melior. Albertus lib. 4. tract. 3. cap. 16. dicit ,
humidum radicale puriffimum quod intrinfece re quamvis res quædam corruptibiles fint in igne , ta- '
tinebatur in ipſa materia incinerata , quæ humidi men non combuftibiles effe , quia eorum humor nu
tas per potentiam unius ignis non potuit extrahi , trimentum non eft ignis , ut lapides & ferrum , ea
fed igne fortiffimo fluit , & hæc eft illa humiditas quæ rum rerum quædam ignem non recipiunt propter
maximam ficcitatem experta eft. Hæc igitur ma conftri& tionem pororum , ideo non ardent , fed hæc
teria eft liquabilis & materia prima & remota , una intelligendafunt de fupradicto vitro. Diximus & nos
& communis , hoc eft humidum ipfum hujus ge in fine procemij lib. inveftigationis & in proœmio
neris. Idem Albertus lib . 4. Meteo : tract : 2. cap. lib. 2. Vitrum effe ex rebus illis quæ præparationem
9. dixit , Calorem vehementer congregare partes juvant : nam reducendo ferrum ad naturam vitri
hon ogeneas & feparare heterogeneas , quia hu præparati , propter remotionem multæ terreftritatis
midum folvit & feparat illud à terra , humidum au & lib. 3. cap. 7. diximus. Si dicamus corpora per cal
tem à terra receptum non poteft penitus feparari , cinationem mundari , pro certo intelligere nos
propterea incipit diftillari cum terreo fubtili , & for mundationem ferri à terrea fubftantia quæ in ipfa
tiffimo ignefunditur in vitrum , terreum vero grof radice unita eft. De hoc vitro intelligebam cum di
fum quod fortius tenebit comburitur in favillam. cerem lib. 1. diflerendo de fulphure. Aliquos cum
Et nos diximus lib. 2. cap.13, ignem vi maxima re viderent hancmagis profundam in ipfo mundificaf
ducere materiam in vitrum , igitur manifeftum eft fe ipfum& fuftulite fugam& aduftionem , & reddi
vitrum partem effe humidi radicalisferri cumgroffis tum eft fixum & terreum, & per ignem non dat fu
terreftritatibus, quæ fufionem impediebant in ferro fionem bonam nifi vitrificatoriam.
combuftis in favillam , vitrum fit fufibile quia redijt DEMO: Philofophi de vitro loquentes fortè in
jam in naturam fuam liquabilem, & quia pori funt tellexerunt vitrum commune.
occlufi , ignis penetrare non poteft & ipfum exter GEBER. Vitrum commune non habet humo
minare. Vincentius Monachus fcribit lib. 7. de na remneq; fulphur aut argentum vivum quæ conveni
turalibus. Lapidem dici & non lapidem. Lapis enim ant cum metallis . Propterea dicit Rafis , veteres vi
dicitur quod poffit conteri , & non lapis quia fun trum metallicum confeciffe. Et nos diximus lib. 1.
datur & fluat in igne abfq; evaporatione , ut au cap. 11. philofophos vitrumfacere ex corporibus me
rum neque alii rei convenire proprietatem hanc. tallicis. Dicit etiam Rafis lib . de divinitate , aliquos
DEMO: Philofophi dicentes , non confumi la tradidifle tinturam à ferro effe & à nulla alia re ,
pidem ipforum in igne , haud dubie dictum volunt & hoc lapidem effe majorem , vilem inventu & fa
de medicina finita. moſum. Illud idem repetit lib. de aluminibus , cum
GEBER. Peſſima gloffa eft quæ textum cor dicit vitrum liquefacit ferrum & omnia corpora , &
rumpit & pervertit , nam tibi dico ipfos intelle facit ipfa in fufione currere. Diximus & nos lib. 2.
xife ijs verbis principium & fundamentum hujus cap. 9. proprietatem effe vitri , ut omnia fundat &
operæ, quod etiam confirmat nobifcum Georgius convertat ad fe , & in lib. Teftamenti cap. de Mar
Baco Anglicus, his verbis. Dico de qualitate omni te dixi , calcem fundere lapides , hac de caufa qui
quod fupra ignem figi debeant , fcilicet ne aufugi dam adjutorio vitri gemmas faciunt.
ant ab ipfo , neq; confumantur aut corrumpantur DEMO: Cum diceres fupra , vitro adjecto car
ab igne , & poftremo ne colorem mutent in igne , nes velocius coqui , addebas per vitrum philofo
nam hæ funt res quæ principium dant hujus operæ. phorum ipfos intellexiffe fulphur. Quomodo intel
Dicit præterea Alphidius , ignem fubire & intrare ligunt jam calcem iftam per illud idem ?
omnia corpora , fpiritus , fubftantias , & lapides GEBER. Verum eft philofophos fæpius æqui
fed lapidem hunc non intrare neq; ipfi dominari vocatione ufos effe , cum vero diftinguere & cognof
poffe , ne fulphures in ipfo corrumpere. Arnol cere cupis de qua re ipfi loquantur , rerum pro
dus ad Regem Neapolis dicit , quanto longius la prietatem diligenter examinare debes , & fic faci
pis hic in igne duraverit , tanto plus augmentari & le animadvertes , quando ipfi aut fulphur aut cal
crefcere ipfum in bonitate , & virtute , quod nullæ
quod nulla cemfupra dictum intelligant. Alphidius de hocvi
alii rei convenire poteft , quia omnes aliæ res igne tro loquens dicit , frange vitrum , & extrahe lapi
abfumuntur , dictus autem lapis folus in igne melio dem , & pone ipfum in vas vitreum five Bocciam ,
ratur & crefcit in bonitate , nam ignis nutrimentum & extrahe ab ipfo oleum , & invenies hoc quod
eſt ipfius lapidis , & hoc certiffimum eft indicium philofophi nobis tradiderunt , in hoc vitro argen
ad cognofcendum lapidem. Avicenna in lib. de ani tum vivum eft quod ignem fuperat , tamen ab ipfo
ma , ait , quofdam inveniri qui non concedant ma non fuperatur , ut diximus aperte lib. 3. cap. 6. pro
gifterium Alchimiæ dicentes , quod ex rebus illis pe finem. Ifidorus in eandem ferè fententiam lo
quæ ignem perferre non poffunt , nihil procreari quitur , argentum vivum [ inquit ] melius fervatur
poffit, quod ipfumfuftineat , quibus refpondemus, in vaſculis vitreis , nam reliqua ipfum perforat. Di
ratione nitri , terra enim omnino ab igne remove ximus & nos lib. 2. cap. 6. vitrum tantummodo , &
tur , contractum vero ab igne fortius evadit , quia huic fimilia , quum poros non habeant , fola con
tinere
 Lib. II. Sect. II . Subfect . IV . 597

tinere poffe fpiritus , quin aufugiant & exterminen- ,
tur ab igne , his verbis volui indicare fpiritus ferri
fugere vehementem ignem , donec convertantur
in vitrum coloris Zaphirini aut Cæleftini obfcuri.
Propterea lib. 4. cap. 18. dixi quod in corporibus
præparatis cernere debeamus colorem cæleftinum
quifit perfectus propter bonitatem argenti vivi.Iti
Albertus parumante finem lib. Meteo : occulte
hæc confirmat his verbis, dicit enim non facile poffe
cognofcere nos quando metalla fuam formam fpe
cificam jam acquifiverunt aut non ; non enim faci
le cognofci quando jam fit lapis verus aut metallum,
nifi per corruptionem ad magnam debilitatemper
ducantur , intantum ut nihil ibireftet præter folam
figuram , & nihil de virtute quam fequitur effentia.
Comparantur verò hæc corporibus mortuis ; nam
hæc fi parvo tempore mortua fuêre , videntur par
vam habere differentiam cumcorporibus vivis, lon
go tempore verò in fepulchro conditis , tunc in ipfis
fola figura remanet , & fi attingantur fubito in ci
neres corruunt , & apparet tum magna differentia
inter viva & mortua corpora. Idem intelligendum
de vegetabilibus & mineralibus. Nam mineralia
etiam fuo modo moriuntur , quemadmodum reli
qua animalia , tamen non cognofcitur , facile, quan
do amiferint ipforum effe & naturam , nifi ex maxi
ma mutatione. Etenim Zaphirus quamdiu habuerit
colorem & transparentiam & figuram Zaphiri , fi
milis eft vivo & qui habeat operationem Zaphiri. Si
vero poft longam mutationem obfcuretur & dif
continuetur , fcimus ipfum jam non effe Zaphirum
fed fimilitudinem Zaphiri , idem intelligendum de
auro vivo & mortuo , idem de argento & cæteris
metallis.
DEMO: Ne graveris rogo tribus verbis mihi ex
taſti.
plicare , ea quæ tam longo fermone tra&
GEBER. Hæc eft fumma totius fententiæ ut in
telligas , nos voluiffe indicare eo fermone , quum
ferrum tanto temporis fpacio in igne perduraverit ,
ut jam factum fit valde debile & frangibile, & ibi
plane nihil remanferit naturæ vitri , & colorem a
deptum fit Zaphirinum ob curum , quafi tum de
mum converfum effe in lapidem philofophorum.
Hæc occultaverunt veteres poëtæ eo figmento, cum
fingerent Demogorgonem Bifavum omnium Dco
rum gentilium & ab omni parte circumdatum effe
tenebris , nebulis , caligine habitans in medijs terræ
vifceribus , ubi natus fuerit , veftitus quodam viridi
pallio humiditate quadam afperfus , terreftrem o eft quoq, de Litigio nato fubito qui cum deformis
dorem , horribilem & fœtentem , non prognatum effet propter fulphuritatem & unctuofitatem adu
ab aliquo , fed æternum & parentem omnium res ftivam , projiciebatur in aerem , hoc eft in aquam
rum. { diftillatam , ibi lavabat & folvebat fe , & in altum
eft, dicunt ipfum æternum & à nullo generatum,
nam ex illo generatum , nam ex illo omnia quæ fimi
litudinem quandam habent alicujus rei generata
funt, propterea cum parentem vocaverunt omnium
rerum; Aut dicitur æternus effe quod fuerit ante ter
ram & omnia elementa & elementata prior,aut po
tius quod in fe contineat quadam eflentiam incor
ruptibilem , veftitus eft certa quadam humiditate
vili & abominabili , hoc eft ferrugine & pallio quo
damviridi , hoc eft cum vitriolo terreftri & fulphu
teo odorem fpirat terreftrem, horribilem & fœten
tem , hoc eft iulphureum, pofitus in ignem, & cum
ipfo aqua foetida , huic ( ut fcribit Boccatius lib. de
genealogia deorum gentilium ) attribuerunt vete
res æternitatem & Chaos, æternitas eft quinta effen
tia , hoc eft humidum radicale aut argentum vivum,
quod & Plinius tradit lib. 33. liquor eft æternus, hoc
argentum vivum præparatum Claudianus vocat Ser
pentem, quia in coagulatione devorat caudam fuam
hoc eft aquam mercurialem ipfius argenti vividiftil
lati in formacauda Leonis & ferpentis, Chaos vero
fal illud terreum eft quod fupra Saturnum nomi
navimus , eft enim materia confuſa > & in ipfa
continentur omniafine forma , hoc eft Sol , Luna
& Stellæ , hoc eft planetæ fupra dicti qui fuam
lucem non habent , idem & elementa 4. & omnes
tes vegetabiles & animales & minerales, & ut dicit
Claudianus,habitant cum Demogorgone figuræ di
verforum elementorum , & nos fupra diximus in
ferro omnia metalla philofophorum contineri.
Primus ipfius filius Litigium dicitur , hoc eft
ipfum fulphur Martis nomine appellatum , quod
in putrefactione primum eft & tumultum facit in
ventre Chaos in ipfo fale , quia ipfum eft materia
prima metallorum , quam Hylen , hoc eft filvam
vocant , nam hæc eft pars vegetabilis , & ab ea na
fcuntur omnia elementa , iftud fulphur autem pe
tit feparari cum fit nature diverfæ ,cum non habeat
falfedinem , propterea aperit ventrem Chaos, hoc
eft folvitur in aceto , Demogorgon autem exten
dens manum fuam comprehendit Litigium ipfum
fulphur quod ferrum appellavimus , nam per ma
nus Demogorgonis intelligitur aliud fulphur arfe
nicum dictum , nam ut fupra diximus , Mars ele
vatur cum Arfenico , fignificatur autem per Vul
canum & Martem res eadem,quemadmodum Vul
canus fubito natus cum turpis effet & deformis ;
præcipitatus fuit in Infulam Lemnos, fic dicendum

DEMO: Quamvis hæc mihi videantur valde fubvolabat , hoc eft , in ipfam aquam , quia pro
obſcura, cupio tamen expofitionem hujus figmenti fundius defcendere non poterat, nam ipfum arſe
audire. nicum ab eo extra& tum, hoc eft feparatum à ven
GEBER. Demogorgonis vocabulumGræcum, trefalis in profundiori loco eft cæteris rebus omnie
interpretatur latine , Deus terræ & deus populi , five bus , nam in ipfo centro terræ ipfius falis Chaos
Deus terribilis, & fignificat ferrum. Di& tus autem nomine appellato continetur.
abavus feubis avus omnium deorum gentilium, nam DEMO: Satis longa fuit difputatio hæc , quare
omnes ab ipfo originem traxerunt & derivati funt non facile quis Judicium feret, fed pro explicatio
(ut jam diximus ) undiq; circumdatus nebulis & ne fufficiant mihi hæc , donec praxin ipfe videre
caligine, hoc eft fubftantia terreftri , habitat inme aliquando :
diisvifceribus terræ, quia fub terra natus & nutritus

Finis expofitionis Alchimia GEBRI

JOHAN.
"
 eca a
li oth em
ic iof
a
59
8 Bib Ch Cur

JOHAN. GERHARDI D. Exercitationes perbreves In GEBRI Arabis Sum

mi Philofophi Chemici Libros Duos Summæ Perfectionis .

Lib. 1. c . 1.

§. Qui Principia naturalia in feipfo ignoraverit , hic jam multum remotus eft ab Arte noftra ,
quoniam non habet radicem veram , fuper quam intentionem fuam fundet

Scholion. qui caufas mineralium folummodo fciunt, cum ta

men multæ profundiores caufæ Artis, quam illæ re
N Seipfo :) Decepti funt hic aliqui , ut quirantur ) quam cui Ignorantia cadit fuper Intentio
putarent , Gebri eam effe mentem, quafi nem ejus , de modo hujus noftri Operis, & hic parum
ex principiis humanís, ſeu materiâ ex ho remotus est ab Artis introitu. ( Iterum animadver
mine depróptâ, Lapis Philofophorum conficiendus tendum , quod vel aptior hic tamen nondum ver
effet , Unde factum , ut aliqui in fpermate huma fetur in Artis hujus introitu , citius tamen Artem
no, in fanguine , in menftruis , in urinâ , curinibus adipifci poteft.) Jam ulterius hicGeber obfervanda
&c. fuos labores impenderent. Sed hanc effe vanam proponit ; Qui verò fciverit (1) omnium principia.
opinionem plus fatis notum eft hodie. Videtur au ( Hunc oportet efle exactiffimum Philofophum )
tem Geber notare Philofophos illos , qui etfi in cæ (2.) & caufas mineralium , & [3. ] generationis mo
teris rebus communia Philofophica aut phyfica non dum, qui ex Intentione Natura confiflit,parum qui.
ignorent principia , quia tamen illis folis ( igno
dem aufertur ab eo , de Operis complemento , fine quo
ratis aut repudiatis principiis Chemica Philofo tamen non poteft Scientia noftra perfici, quoniam Ars
phiæ propriis ) infiftunt , so kommen sie zue furg. imitari non poteft naturam in omnibus operibus , fed
Quales hodie propè omnes noftri videntur effe Phi imitatur eamficut ritè poteft. ( Ergò etiam non iuf
lofophi Ariftotelici Scholafti. Et hanc effe loci hu ficit fcire naturalem Generationis mineralium mo
jus commodiorem explicationem, verba deinde c. dum : quia Ars habet quædam fingularia, fecundum
7. fequentia hæc docent; Oportet Artificem hujus quæ Naturam neque imitatur, neque imitari ftudet.)
Operis in Scientiis Philofophia naturalis eruditum
Et hæc funt præcipua , fine quibus Scientia perfici
& perfectum eße : quia , quant amounque pecuniam, non poteft. Dieses mueß von den Artificibus
& ingenium naturaliter profundum habuerit , & de
und nicht von den gemeinen phyficis & Hiſtoricis
fiderium in hoc Artificio , non tamen ipfius finem ac
mineralium, quantumvis acutiffimis gelernet ſeyn .
quiret ,nifi ex doctrina Philofophiam naturalem ade
Summa : Vera Philofophia Chemica habet quædam
ptus fuerit. Quia , quod per ingenium naturale non puncta illius profunditatis,ut communis etiam fub
adipifcitur , hujus defectui , per doctrinam fubveni
tiliffima Philofophia eò afpirare non poffit. Ergo
tur. Oportet igitur altiffimâ perfcrutatione , & indu
oportet Philofophum Chemicum Naturam profun
Striâ naturali , Artificem juvari . Quibus verbis vi
diùs , quam communes Philofophos, intro picere &
detur Geber , ultra Philofophiam naturalem, requi
contemplari : ficut ea de re R. Lullius in Theorica
rere Do&rinam feu traditionem aliquam ex Infti
fui Teftament. fæpiffimè monet.
tutione , vel vivi Præceptoris , aut bonorum Scri
ptorum,fine quâ ad propofitum perveniri nequeat: ibidem.
cum Artifex Naturam non in omnibus imitari vel
§. Charifsime igitur Fili , Secretum tibi pandi
poffit, vel debeat, ut fit fententia; Eum , qui folum mus , quod in hoc Artifices errant , quod naturam
modò naturalia in fe ipfo noverit; fine fingularibus
in omnibus differentiis proprietatum actionis imitari
Artis Secretis , à communi Naturæ ordine rece
defiderant.
dentibus ( quandoquidem Naturam Ars in omni
bus imitari nequit ) ad Artis hujus cognitionem Scholion.
pervenire poffe nunquam : Es much einer ein
Ergò diligenter difpiciendum eft, in quibus dif
Chymischer Schueler darben werden. Ein purus
ferentiis Proprietatum à Naturæ operatione rece
Philofophus würd au dem Werck in feipfo, ( ohne
dendum , & à quibus non recedendum fit.
andere Præceptores ) nicht gelangen mögen.
Notanda etiam quæ fequuntur Libro hoc primo } Lib. 1. c. 7.
cap.1.Et qui Principiafuafciverit naturalia ( Phy §. In rerum multitudine Ars nostra non confi
fica ) & caufus ( quas prior, tanquam purus com ftit , nec perficitur. Etenim Lapis Unus , Medici
munis Philofophus ignorat ) mineralium omnes(fcil.
na Una , in quo Magisterium confistit , cui non ad
naturali cognitione tantùm ) nondum tamen ade
dimus Rem Extraneam aliquam , nec minuimus , nifi
ptus et verumfinem proficuum hujus Artis occul.
quod in praparatione fuperflua removemus.
tifsime : habet verò faciliorem aditum ad Artis bu
Scholion.
jus principia ( Nota : Hic fciendo caufas Mincra
lium omnes Gebro adhuc verfatur ante veftibulum
Principiorum Artis hujus: Oportet igitur vera Prin Notandum : In Præparatione quidem locum ha
bere Remotionem , poftea verò locum non habere
cipia Gebrica Artis profundiora effe , quam Prin
Additionem Rei Extranea. Ergò fequitur Hunc La
cipia mineralia, und hat der/ so omnes caufas mi
pidem omnia in fe habere fibi neceffaria.
neralinm weißt/ noch in des Gebri Schuel fei
In quo Magisterium. ) In quo, inquit, non inqua,
nen Anfang gemacht : aliâ nullam Tincturarn , ut fic refpiciat ad Lapidem , qui eft materia illa, ex
fed metalla duntaxat communia produceret. Un quâ Medicina perficitur. Hâc de re , & de hoc dif
de patet , quantâ in caligine verfentur adhuc illi , crimine Lullius in Apertorio egregiè docet. Notan
dum
 Lib . H. Sect. II. Subfect . IV .
599
Lande
dum eft fimul etiam,Lapidem dici, vocabulo gene fubje&i Difpofitiones , ut effe terreum, aquaticuin,
rali , etiam materiam, quæ ex præparatione abfolutè pulverulentum, fluidum , Liquabile, &c. Vide Co
oritur, in Secundo demum Opere, perficienda. dicill. Lullii.
Non addimus ) Nihil illi vel in Præparatione, In qualibet Decoctione. In Præparatione Vnicus,
vel in Secundâ Operatione additur , nifi quod in & quidem fimpliciffimus tantum Color obſervatur :
Præparatione fuit feparatum, &de ipfo eft. In reliqua verò Operatione, Colorum varietas : Et,
Nec minuimus. ) Loquitur de Lapide, in Primâ fola Decoctio facit illas Variationes. Igitur non eit,
Operatione, perfecto : prius autemin Præparatio ut in Secundo Opere , Artifex , manuarias Gebri
ne ejus fuperflua removentur, quibus remotis, pu literales Operationes [ puta, Sublimationem, Diftil
riffimæ partes ita uniuntur, ut abjectis fuperfluis, lationem , Calcinationem , &c. } intelligat , fed
omnia fiant unum homogeneum , infe habens om fciat , illas omnes in Vero Opere Philofophico, fo
nefibi neceffarium. lis Deco& tionibus pertici , quod probe notandum
In Preparatione. ) Claret hinc, duas effe princi eft : In reliquis enim Operationibus terè nulla eft
pales Operationes , quarum Prior præparat mate Variationis colorum obfervatio.
riam : Altera , præparatam in Medicinam exco
Lib . 1. cap . 9.
quit Quamvis hic Geber principaliter loqui vis
1
deatur de illâ Præparatione , quæ fit poft vafis oc §. Solus temperatus calor humiditatis eſtſpiſſati.
clufionem : Vbi natura ( ut loquitur P. Bonus Fer bus, & mistionis perfectivus, non calor excedens.
rarienfis to decoctionis tempore fuperflua le
Scholion.
parat , donec tandem omnibus fuperfluis fepara
tis , Lapis eft in Ortu , in Candore mirabili, ante
Requiritur in Operatione Secundâ talis materia,
plenariam Fixationem. Et tunc verè fortitur La quæ pro fui facienda Infpiflatione , exhalationeu
pidis, & quidem Vnius Nomen : Natus enim eft perflux alicujus humiditatis opus non habeat , ied
Lapis & Materia verè prima & proxima Lapidis Tota lit Homogenea, & infeipfa, per fuæ humidita
Philofophorum , qui abinde nullo indiget alio, tis converfionem , &non feparationemfpiffationis,
quam Coctione fola , qui adplenum fermentatur calore miti, fit fufceptiva. Hac de re vide amplius
& figitur. Et hic tum eft Verus ille Mercurius, Lib. 2. c. 63. ubi hæc : Infpisationis non Vnus eft mo
quem hinc inde tantoperè commendat Geber : dus : Fit enim Vnus per exhalationem humidifuper
Hoc illud Philofophorum Arg. vivum , nequa fini : Alius per refidui infpiẞationem .
quam vulgariter intellectum , in quo infunt radii
tingentes & Sol Philofophorum occultus. Nifi au Ibidem paulò ante;
tem dictus intelligatur Mercurius , nemo ad Gebri, §. In Metallorum generatione naturali ; Suntfu
aliorumquePhilo ophorum veram & genuinam men mifubtiliffimi, qui temperata Decoctione indigent ,ut
tem nunquam pertingere poterit.
infeipfisfecundum aqualitatem infpiẞetur humiditas
Ibidem. propria, & nonfugiat ab eis , &relinquat ipſa omni hu
miditate privata, qua contufionem & extenfionem .
S. Expedit Artificem hujus Artis Principia & fufcipiunt.
radicesprincipales , que funt de ESSE Operis , non Scholion.
ignorare , quoniam qui principium ignorat , finem
non inveniet. Notandum hoc inloco , primò , Miftionis ali
Scholion. cujus fieri in hoc capite mentionem : Vbi autem Mi
ftio, ibi notum eft fieri miftionem inter plura. In
Intelliguntur hic Radices minerarum & metal Uno, enim, in quantum Vnum, miftio locum ha
lorum , fine quarum dextrâ & debitâ Cognitione, bere nequit. Igitur intellige , Lapidem ita eſſe
nihil inchoari , nedum perfici poteft. Non funt Vnum , ut fit ex pluribus compofitum aliquod , &
autem hæ res crudæ & craffæ intelligendæ, fed ad Vnum factum , de quo alibi. Deinde animadver
illarum RADICES ufque in Indagatione excurren tendum , quod ubi compofitio faéta eft artificialis
dum eft. Itaque non eft , ut crudum hic intelli ab Operatore , Opere manuario , ibi nullam por
gas Arg. vivuni, fed illius MATREM & RADICEM rò & amplius requiri exhalationem aut evaporatio
feu Matrem radicalem. Nolunt enim Philofophi nem, fed Infpiffationem Humidi. Idque Nature
fuperficiarie in ejufmodi verbis fuis intelligi. Exemplo , quæ in Metallorum Generatione , poft
quam debitarum materiarum concurfus factus fu
Ibidem. it, fuperfluam humiditatem , maximè heterogene
am, tollit, & evaporando fequeftrat : quando ve
§. Non oportet tua bona confumere , quoniam vili rò illud , quod eft verum & genuinum humidum
metallicum vifcofum fupereft tum decoquendo
pretio ad complementum Magißeris pervenies.
nullam amplius humiditatem feparat , fed illam
Scholion. ipfam coquendo infpiffat & adunat intimè : Ita &
in Opere Artis huc refpiciendum : & Sapienti hic
Vilipretio. ) Ergò primò neque materia magno fat eft dictum : Tertiò ; Datur infpiffationis mo
conftabit : deinde , neque etiam coctio magnorum dus , feu Medium aut Inftrumentum , Ignis fc. fi➡
erit iumptuum.Quod de Auro & Argento dici nequit. ve calor. Certus autem affignatur illius gradus, dum
Ibidem. exceffivus rejicitur, è contra Temperatus laudatur
Calor ab Effectibus : quorum Vnus eft fpiffatio Hu
§. Studeat Artifex , cumin Operatione fuerit, om midi : Alter , perfectio mixtionis , hoc eft , dum
nia Signa , qua in qualibet Decoctione apparent , in hoc Calore materia in Compofitione alterantur,
mentem figillare, & illorum caufas inquirere. alterata per intima indivifibiliter uniuntur ad invi
cem , ut prodeat Vnicum illud ortum & compo
Scholia.
fitum, quod dicitur Lapis Vnus & Vna Medicina.
Signa ) Apud alios autoresfunt Colores , & aliæ Solum autem hunc Calorem dictorum effe Effecti
vum,
600 Bibliotheca Chemica Curiofa
vum , non fruftrà dicit ; innuens nimirum , facta
Compofitione Artificiali , in qua humidum fuper
fluum eft amotum,nullo alio opus effe labore, quam
debiti, lenti illius infpiffantis & mifcentis Caloris
adminiftratione. Solus enim calor movet Naturam,
eamque motam adjuvat , ut non Artifex , fed Na
tura ipfa omnes alterationes & mixtiones , una cum
Infpifatione perficiat, donec tandem oriatur Lapis
ille Vnus Loquitur eâ de re etiam Trevisanus , ubi,
Parte Tertia , de Igne Alterante dicit , & gradus ,
quibus Vera & Unica illa materia paratur , hofce
ponit. Primò requiritur Compofitio : deinde Alte
ratio : poft Mixtio : & tandem Vnio, hæcque om
nia folo Igne omnia perfici difertè afferit.
Lib. 1. cap. 10.
§. Sed ut fiat Infpiffatio eorum ( principiorum
metallorum ad invidem, & Induratio taliter,quod
fiat in eis Contufio & extenfiopermallei compulfionem
& nonConfractio, non eft nifi per hoc , quod humidum
vifcofum in eorum ad invicem commiftionefolvatur ,
perfucceffivam in minera decoctionem.
Scholion.
Metallorum Principia Infpifsatione coadunan
tur, ita tamen , ut evaporando quædam ab iifdem
refolvantur , ad metalli conftitutionem non perti
nentia , alioquin nunquam fierent metallica cor
pora, fed in mercuriofa aut fulfurea nimium fufibili
forma perftarent. Servandum autem hic docet Ge
ber, Nature Exemplo , Humidum vifcofum , in
hac fua humidâ & vifcofa Natura confervatum. Id
autem, Confervatio videlicet, fit per calorem me
diatum , quo viſcoſa non evaporatur , fed in feipfa
condenfatur humiditas.
Ibidem.
S. Regulam tibi tradimus generalem , quod non
fit Infpiẞatio alicujus humidi, nifiPRIVS ( ergo non
ipfo Infpiffationis , fed præparationis actu , fit hæc
feparatio ) fiat ex humido partium fubtiliffimarum
exhalatio & confervatio ex humido ( nota hic inhu
mido duas humiditates non homoameras & homo
geneas, & proinde in præparatione feparabiles, )
partium magis groffarum , fi fit humidum in commi
fionefuperans ficcum ( quando fc. humidum fuper
fuum adeft ) vera mißio humidi & ficci, ut humi
dum contemperetur à ficco , & ficcum ab humido , &
fiat hacſubſtantia Vna, infuispartibus homoamera &
temperata inter durum & molle &c.
Scholion.
Regula hæc Gebrica docet ; In hâc Arte nullum
adhiberi debere arg. vivum , nifi prius ab illo
humidum illud aquofum , vel per artem , vel per
naturam fuerit exhalatum & feparatum; & tum de
mum in Arte procedi poffe : vide hâc de re infra c.
45. & 46. Poffunt itaque omnia in hoc §. pofita ad
Creationem Sulfuris Naturæ transferri , ubi fine
exhalatione humidi heterogenei, nulla fequitur
Coagulatio , ad mediam fubftantiam.
Ibidem.
S. Noftra intentio non eft, in Principiis Naturam
fequi, nec in proportione mifcibilium Elementorum,
nec in modo mistionis ipforum adinvicem , nec in a
quatione calorisinfpiẞansis.
Scholion.
Quatuor excluduntur Arti ad Naturæ normam
inimitabilia . Primò : Quod non poffimus principia
naturalia componere, neque etiam id facere opus
fit. Secundò : Neque cogamur , ad naturalem fa
ciendam ( Elementorum proportionem recurrere.
Tertio : Vt & de Miftionis modo tenendum. Natu
ra enim nobis talia Subjecta fuppeditat , in quibus
hæc Tria ipfamet jam perfecit & præparavit Arti.
Quarto : Neque etiam in Calore Naturam per om
nia effe imitandum. Quæ omnia etiam doctiffimè
tractantur à loan. de Meung ; lib. 1. De hifce Geber
poftea l. 1. c. 11. inquit : Nec feire volumus illa nec
poffumus nec ad opus nostrum poßunt perve
nire.
Lib. 1. cap. 11.
S. Nos metalla non mutamus , fed Natura, cui
fecundum Artificium illam Materiam praparamus:
quiaipfaper fe agit, non nos . Nos verò Adminiftra
toresilliusfumus.
Scholion.
Rectè hic Geber docet, poft Præparationem , &
Ignis adminiftrationem Solam agere Naturam , in
Operationibus illis , quas poftea I.2 . c.85. & 86. re
cenfet, eafque majoris fagacitatis, ( ubi Natura,non
Artifex hoc præftare poteft) induftria, quàm quæ in
fecundo eft ordine, perfici afferit,cap. 84.
Ibidem.
S. Non eft neceffarium , ftellarum fitum expectare,
effet tamen utile ) fedfufficitfolum ( ergò nihil ultra
requiritur) Natura difponere , ut & ipfa, qua fagax
ef, difponatfitibus convenientibus mobilium corpo
rum : Non enim fuum motum poterit Natura perfi
cerefine motu &fitu mobilium corporum ( Ergo poft
Præparationem , fola Natura omnia perficit. )
Lib. 1. cap. 12 .
§. Alii in Spiritibus; alii in corporibus alii infalibus &
aluminibus, nitris & boracibus:alii verò in omnibus re
bus vegetabilibus, hanc inveniri Arte &Magifterium
affirmant .Ex his autem omnibus, hi quidem fecundum
partem, bene : bic ( fortè illi ) vero, fecundum totum
malè divinum Magifteriumaftimantes , illud tradi
deruntpofteris : Alii in omni genere Vegetabilium
rerum fupponunt. [ ſc. materiam .
Scholion.
Ex his omnibus. ) Loquitur de Scriptoribus illis,
qui in Libris fuis diverfas opinationes ( ratione ma
teria ) difcipulis huius Artis obtruferunt, ut ex feq.
Periodo ( Ex ipforum autem ) clarum redditur.
Hi) fc. in Spiritibus & corporibus. Illi ) In Sa
libus &c.
Lib. 1. cap . 24.
S. Adhuc vero & in aliis ( ſc. artificibus ) Crefcenti
bus omnibus fupponentibus , magis laboriofa ( Ars)
fore probatur: Ideoque, qui eam in Omnibus Vegeta
bilibus ponunt. poffibile quidem ponunt , fed NON,
eis ( fibi ) quoniam prius deficerent in labore , quam.
laboratumperficifit poffibile.
Scholion.
Nota : 1. Quod non ponat Geber hoc loco Impof
fibile,
 Lib . II. Sect . II. Subfect. IV. 60t

fbile , ut de Boracibus &c. dixerat . 2. Imponibili tere : Imo qualibet cum qualibet refolvitur , propter
tatem non effe ratione materiæ , fed HUJUS Ar fortem Unionem , quam habuerunt adinvicem per mi=
tificis. 3. Videtur fucus latere in Vocabulo , omni nima , & paulatim à calore naturali & aquali , in mi
bus cum non fine difcrimine ex omnibus ( etfi neralibus , in terræ vifceribus condenfato ; & c.
quidem omnibus infit ) æquè poffit hæc materia
educi. Videatur hâc de re. Luil. Teftam. Theorica Scholia:
c. 40. 4. Si non ex omnibus , fequi tamen poteft ,
ex aliquibus. Non enim dicit Geber , ex nullis: ne Hæc Generalia poffunt etiam pro defcriptione
que etiam dicit , in quocunque Vegetabili. Summa. veræ Materiæ intelligi ; Cum eadem debeat effe
Videtur Geber dicere; Non omnia Vegetabilia effe materia Artis , quæ Natura. Videtur autem nuné
idonea: Ex omnibus quidem , fine difcrimine, pof ad Opus Naturæ , & non Magifterii deflectere . In=
fe perfici non negat : interim dicit, ejufmodi arti terim tamen, quia definit hæc Principia , fecundum
fices in prima Operatione deficere potiùs , ( ali Opus Magifterii , tenendum . 1. Quod Elementarem
qua talia nimis remota tractantes ) antequam per primam naturalem eorum compofitionem defcri
præparationem eam producant Philofophicam bat , quam dein Ars imitatur. 2. Eam Compofitio
materiam , quæ dein folâ perfectione opus ha nem dicit effe indiffolubilem. 3. Utrumque Princi
bet. 1 piorum , unâ & eâdem definitione defcribit , quia
Ibidem. unum funt, & unum indiffolubiliter in altero, ratio=
ne fubftantiæ , unâ etiam definitione poffunt defini
S. Ideoque fi tales Artem non inveniunt SUIS ri: videatur Lull.Theoric.Teft . c . 48. & 41 .
laboribus , artem NULLIS laboribus inveniri Unum quodque ipforum ) Sc. tam Spiritus fœtensi
poffe arguunt. ( Hic Error ponitur non in materia, quam aqua viva. Fortiffime Compofitionis & Uniformis
fed in operis & laboris modis. ) Subftantia:) Hæc videntur etiam hunc fenfum ad
mittere, quod fulphur fit de Natura Mercurii, & hic
Lib. I. cap. 25. de Natura illius , ut aliàs in Philofophorum Libris
legitur & Geber hæc fimul juncta à Natura pro
§. Innuimus tibi , fecundum Antiquorum opinio
$. vero arg. vivo intelligit.
nem : qui fuerunt de feita noftrâ , tem imitantium , Per minima funt unitæ , ut nulla ipfarum :) Hoë
quod principia naturalia in Opere naturafunt spiri ipfum fit in Operatione fecunda.
ius fœtens & Aqua viva, quam & Siccam Aquam no A calore naturali & quali:) En ! tibi Inftrumen
minari concedimus. tum Naturæ & Artis.
In mineralibus :) Id eft , qui ineft mineralibus :
Scholia.
Intelligit ergò Inftrumentum intrinfecum , ut & in
Hæc enim etiam Artis prima funt Principia: Ubi Secundâ Operatione fieri folet.
notanda Mercurialis partis duo nomina. 1. Aqua Ad Exigentiam illorum :) fcil. metallorum: Aliam
viva.. 2. Aqua ficca, quæ & propterea fublimabilis, enim habet Lapis Exigentiam.
nec deftillabilis effe debet , fecundum Definitio Effentia , fecundum opinionem, &c. ) Hæc omnia
1
nem Sublimationis , quæ ita babet ; Sublimatio eft etiam poffunt adaptari ad Lapidis Confe& tionem ,
rei Siccaper ignem elevatio, cum adhærentiafui vafis. pro ratione Exigentiæ Effentiæ illius .
Lib. de Sum . Perfect. 1. c . 10. Item: Spiritus fœtens
hic in fuo latet arg. vivo. De Secta noftra: ) Ergo Lib. 1. cap. 26:
eadem eft & Geberi Sententia. Artem imitantium:)
Cur non dicit Geber; Naturam imitantium ? Refp. §. Alii dixerunt , quod principium nonfuerit arg
Quia hi Philofophi ex iis , quæ in Artis progreflu vivumin naturâfua , fed alteratum , & converfum ist
viderant , retrò ad Naturæ opus confimile fuerunt terram fuam,&fulfur fimiliter alteratum, & in terramt
argumentati , à pofteriori fc : mutatum &c: ( Etiam hæc opinio ,pari ratione,per
trahi poteft ad Opus Philofophicum.
Ibidem.
Ibidem.
5. Spiritusforentem divifimus : Eft enim Albus in
occulto & Rubeus , & ( vocula hic & videtur fuper
§. Et ifte modus, quod prius ( nota hîc prius , quan ?
Alua:) niger uterque in Magifterio hujus Operis : In do fcilicet omnia poft folutionem , feu potiùs Li
manifesto autem uterque tendens ad rubedinem .
quationem , in atrum pulverem feu terram conver
Scholion. tuntur :) unumquodque eorum ( unitivè fc. fumpta:)
convertitur ad terream naturam , ( utcunque enim fi
Ita interpretandus eft hic locus : Quod videli mul maneat in Nigredine , fine aliqua feparatio
cet fœtens hic Spiritus ab initio delitefcat in Ni ne ) & ex his ambabus terreis naturis, refolviturfaż
gredine in quâ tamen idem Spiritus Albus & Ru mus tenuiffimus(Hoc de fumo plurima hinc inde Lul
beus occultatus eft. Quando autem in manifeftum lius , ut & Morienus:) à colore multiplicato in Vifce
prodit Spiritus ille , tum finalem terminum fibi ha ribus Terra ( In Opere Philofophico intelligendus
bet in rubedine propofitum , ad quam uterque (fc. hic venit calor Intrinfecus, qui paulatim augetur, &
ater & albus :) tandem determinatur finaliter. rectè in ipfis vifceribus effe dicitur: ) Et hic duplex
fumus : ( nota hic duplicem fumum:) eft materia me
Ibidem.
tallorum immediata ( & ita etiam hæc combinatio

S. Ingenere ( de hifce Principiis , Spiritu fc.Fce in Opere Philofophico , eft immediata Lapidis ma
tente & Aqua viva :) dicimus quod unumquodque teria :) Hicfumus ( fc. duplex : ) cum à calore mine=
ipforum eft fortiffima Compofitionis & Uniformis Sub. ra temperato hic fermo eft de igne externo:] decoctus
ftantia: & illud ideò , quod in eis partes terrea, taliter fuerit , convertitur in materiam cujufdam terra ( vide
partibus aëreis , aqueis , igneis , per minima funt unite, hîc paulativam Infpiffationem , ideoque fixionens
ut nulla ipfarum , alteram in refolutione poffit dimit quandam fufcipit , quam deinde ( ad Ablutionem
Tom. I. Fea accedit:
602 Bibliotheca Chemica Curiofa

accedit :) fluens aqua per vifcera minera , & ( hoc,
e , fuperfluum effe videri poteft , ) terra spongiofita
tem , ( hæc omnia, fed à propriâ fuâ aquâ , in Ope
re Philofophico eveniunt : diffolvit , & ei uniformi
ter unitur unione naturalı & firma. ( En ' tibi aquam
homogeneam , & propterea unibilem:) Ideoque
fic dixerunt , fic opinantes quod aquafluensper mea
in terre , invenit fubftantiam diffolubilim , exfub
ftantia terra in vifceribus illius, & illam folvit (hæc
omnia exquifitè quadrant ad opus Philofophicum:)
& uniformiter cum ILLA UNITUR ( En ! aquam
unibilem ) quoufque ( videtur iterationem in Solu
tione innuere ) & fubftantia terra in Vifceribus dif
foluta, & aquafluens diffolvens ( explica hinc Solu
tiones illas Lib. 2. cap. 85. pofitas :) Unumfuerint
Unione Naturali [ ergò eſt aqua cum terra ſua Ho
mogenea: ] & ad talem miftionem veniunt omnia Ele
menia [ vide hic Reconjun& tionem Elementorum ,
in Artificio ] vel quafi [ feparatorum: fecundum
debitam naturalem proportionem & mifcentur per mi fciet Unum de Secreti Natur maxim
nima , quoufque facit Uniformem missionem . Et hac fection UNAM
miftio per fucceffivam decoctionem ( ut & in Arte La
tafint via ad unum effectum & unum intenium, &c. 1
pis :) in mineris inspiffatur ( nafcitur in arte , ubi
omnia terreftria excluduntur , infpiffatus ille Mer
curius, de quo Lib. 2. c. 63. ) & induratur , & fit me
tallum. Et hi quidem , quamvis fint affines Veritati, non
tamen Veritatem conjiciunt puram. ( Intelligo , in Pro
celfu Natura, fed non Artis : cum non omnia & fin
gula ita fiant in Natura , Gicut in Arte : Ideò utitur
vocabulo conjiciendi , quafi dicat ; uno nobifcum
quidem utuntur medio in Arte , fed ex arte ad
Naturam , non fatis dextrè argumentantur , cum
Ars & Natura , non in omnibus ( quod illi non fa
fum ( was sich fluffig zulmen fest:) lucidum ( En
tis confiderant ) fibi fint fimiles : ficuti neque Na
tibi fulfur lucidum , h. e. tranfparens . )
turam in omnibus imitatur lib. 1. c. 10. ) fic nec
ex Arte omnia ad Naturæ Proceflumfubterraneum 4
applicare poffumus.
Hic enim veritatem occultat, uti alibi proteftatur:)
perficitur & fine illo ( nifi illi jam admixtum eflet
fuum argentum vivum nihil poffet effici : ) prozelarur
Magisterium ufque ad defperationem . Et cuin fuo com
part ( jam fibi mixto arg. vivo , quod & ob albedi
nem , arfenicum dici folet :) fit inclura; & dai pon
dus completum unicuique metallorum ( cum omne
commune fulphur per fe fit rarum & leve, neceffe eft
hunc locum de alio fulfure intelligatur , cum cauſa
non fit fuo effectu deterior : & ipfum à fœditate de
purat & illustrat (fulfur autem commune femper
inficit:) & perficitur ( hoc ipfum Naturæ Sulphur :)
cum Magisterio, fine quo nihil horum præftat,fed po
tiùs corrumpit & denigrat.
Ibidem.
§. Qui etiam in Praparatione ( intellige ejus Crea
tione :) ipfum commifcere & amicare corporibus noverit
( intellige corpora, de quibus in Apertorio Lullii:)
s a um , & Viam per
is (pro, illam verè Unam :) cum mul
Ibidem.
§. Per Deum Altiffimum , IPSUM ( obſerva nunc
de quo fulfure fit fermo :) illuminat omne corpus ( ergò
eft fulfur , quod ineft etiam corporibus : poteft ta
men etiam de tinctura jam parata , aut de fulfure
interno philofophici arg. vivi , Solem & Lunam
philofophicam in operatione illuminante , intel
ligi :) quoniam eft Lumen , alumen ( proptereà, quia
etiam albificat : ) & inclura : Eligitur autem craf
Lib. 1. cap. 29.

Lib. 1. cap. 28. §. Eligitur arfenicum ( Artis puta :) lucidum &

Squamofum & fciffile ( Philofophi hoc fulphur album
S. Sulfur eft pinguedo Terra ( Definitionem hanc alibi comparant cum foliis Talci fciffibilibus
&
fulfuris diligenter notabis , ut quæ defcribat etiam fquamofis.
fulfur Philofophorum. ) in minera terra ( intellige Lib. 1. cap.30.
etiam Philofophicæ , in Sulfuris Creatione , Lullius
in Apertorio:) per temperatam Decoclionem inspif §. Argentum vivum , ( quod etiam Mercurius
fata, quoufque induretur. [ quod antea erat aquofum appellatur , antiquorum ufu ; ) Eft Aqua vifcofa , in
& humidum ] & ficca [ explofo phlegmate : fiat, & vifceribus terra fubftantia fubtilis , alba terra , per
cum indurata fuerit , Sulfur vocatur ( nota : quòd nun calorem temperatiffimum , unita totali unione per
cupetur fulfur Philofophicum , poft fuam Confe minima
, quoufque humidum contemperetur àficco ,
&ionem, aut Creationem : hoc eft, quando Coagu
& ficcum ab humido aqualiter.
latio fit, vel quando in terram ultimò convertitur : Scholion.
Vis enim ejus integra eft , fi verfa fuerit in terram.
Qui in verbis hifce fulfur Lullianum non affequi
Hæc ad Præparationem arg. vivi Philofophi
tur : cæcus eft :) Habet fiquidemfulfur homogeneam ci accommodari omnia poffunt : Videtur enim
fortiffimam compofuionem , & est Uniformis fub definire Geber fimul etiam arg. vivum Philofo
ftantia, infuis partibus homoamera, [ quafi homoufia: ] phorum redu&
tum. Vide Lull . Theoric. Teftam.
quia homogeneum est (Idem dicitLullius de fuoSulfu-. c. 48.
re Natura : Relatè autem homogeneum cum arg.
Ibidem..
vivo in Opere Philofophico , re&
tè etiam dicitur:)
§. Eft etiam , ( ut dicunt : ) materia metallorum,
Ideoque non aufertur oleum ab ipfa per destillationem
(fc. factâ Coagulatione ( deftillato Phlegmate ex curn fulphure , &c.
traneo , hæc aërea permanens fubftantia, cum ter Scholion.
ra manet , quia eft oleofa , recedente phlegmate in
deftillatione:) ficut ab aliis rebus oleum habenti En tibi notam , quâ innuere Gebrum aliud arg.
bus. vivum, apparet quod propriè metallorum mate
Ibidem . ria , non eft , ideoque ex co non fit metallum , fed
Tin&ura.
§. Qui querit ex eo opus elicere, illud perfe prapa Ibidem.
rando , non eliciat , quoniam cum misto ( quod illi in Mercurius eft amicabilis , & metallisplacabilis (etfi
fui Creationem mixtum arg. vivum : Licet ad lite ratione Originis non videatur:quinimò maxime vi
ram videatur de additione calcium ad fulfur loqui. detur ) & medium conjungendi tinƐluras ( vide Lull,"
1
Teft .
 Lib . II. Sect. II. Subfect. IV .
боз
Teft. Theoric. cap. 42. ) & non ſubmergitur aliquid
in arg. vivo , nifi Sol ( fcil. Philo fopho rum :) Figitu r confer vat , quod Perfect ionis fignifi catio eft. ( quand o
fc. effectus Laudat opus & artificem : hie werden
eft tinctura rubedinis exuberantiffima refectionis &
wir gar auff ein ander / & quidem Lullianum arg.
fulgidi splendoris , & non recedit à commifto, donec est
vivum gewiſen. )
innaturàfuâ ( ſc.commiſti :) Non eft tamen Medi
cina in Naturâfuâ , & c. (fc. ante fecundam Opera Lib. 1. cap. 39.
tionem abfolutam . )
§. Non invenerunt Antiqui noftri, nec nos, nec qui
Lib. 1. cap. 31.
poft nos erunt , aliquid , quod uniretur Corporibus, nifi
SPIRITUS SOLOS , vel aliquid , quod natu
Secundum ( Eft oppofitio ad eum modum , quo
corpora corporibus ) ut in antecedentibus eft : ram CORPORIS & SPIRITUS in SE con
R &um Sublimabile , quod
( mifcentur , fed frufra :) noftrum Magifterium › tineret &c. ( En tibi Subje t
perfectum imperfectum adjuvat , imperf ectum in noftro & corporis & fpiritus in fe continet naturam : Vide
Magifterio PER SE perficitur , fine adminiftratio Lullium in apertorio fuo . )
ne rei alicujus extranea , & imperfectum ( legen
Ibidem .
dum fufpicor , in perfectum , id eft in ftatum perfe
tum, materia fc. hæc imperfecta , ab initio , tan
& 9. Ingeniari fuimus , fpiritus mundare ab unƐluofita
dem fit perfecta :) hoc eodem Magifterio perficitur.
te videlicet adurente, cam habentesfc. à terreâfuper
Et per Deumfe invicem alterant & alterantur, &fein fluitate omnes ( fpiritus emundandi ab unctuofita
• vicem perficiunt & perficiuntur , fine alicujus admini te adurente & à Terrea fuperfluitat :) Et ad hot
e
cale ( Es ist ein ander thun in Magifterio , quam (Mundation
em fpirituum fcil. ) per nullum Magis
in præcedentibus fecundum curfum communem,ut fterium potuimus pervenire , nifi perfola SUB
m LI
in admixtione Solis & Saturni dixerat Geber vide MATION
EM ( Sublimationis neceffitas :) Ignis
ibi : Opponitur enim curfus communis & Magifte enim cum elevat , fubtiliore partesfemper elev
s at? (Ra
rium noftrum. ) tio validiffima :) ergo dimittit groffiores. Ex hoc
pa
tet , per Sublimationem , spiritus à terveitate mundari,
Lib. 1. cap. 32. ( Terr eita tis per Subl imat ione m remo tio :) qua &
ingreffionem impediebat , ( inde patet, rem fublima
§. Quicquid metallum radicitus citrirat , & ad tam , fubtiliorem & fufioni aptionem redd
i:) &co
aqualitatem perducit & mundat, ex omnigenere metal lorem immundum dabat ( Duo Terreitatis fuperflua
lorum , Aurumfacit , &c. Aurum quoque eft pretio vitia. 1. Ingreffus impeditio.2. Coloris immundi
fiffimum metallorum , & eft tinctura rubedinis ( No tia
) Experientia verò notum tibi facit fatis per
ta: Hic duplex aurum defcribit Geber : quorum vifum tuum , illos ab ea ( (c. terreita :) abjo
te lm
hoc metallum : Illud , Tinctura eft . Vult fc. Ge tos effe . Vide enim eos fplen
s diores & magis Per
ber : Aurum principaliter in Fermentatione intel vios , & eos facilius corporum Denfitat
em fubintra
le&um : & quia Sol , ut priore cap. di &um , Sa re & penetrare , & nonfædu
m , ut prius , colorems
turnum non tingit , evincitur inde , alium hic facere .
Solem intelligi ) quia tingit & transformat omne Scholion.
corpus , &c. Et eft Medicina ( En tibi aliud Au
rum , quod Medicina dicitur :) latificans & in ju Notandum hoc loco . 1. Requiri fpiritus. 2. Su
ventute corpus confervans ( quafi diceret Geber , fe blimatio
ne purgatos. 3. Vifui pervios , quæ omnia
hîc non de auro naturali , fed de fubtiliore Artis
cum fulfure & arg. vivo fupradictis conveniunt
auro loqui &c. ) Cum ipfo ( di&o Sole : ) fimiliter
commifcentur Spiritus ( in Lapide exiftentes ) & fi Ibidem.
gunturper ipfum ( Fixio autem illa fit Fermentatio
nis tempore ) maximo ( Secretiffimo :) Ingenio, 5. Quod verò per Sublimationem adustio removea¬
quod non pervenit ad Artificem dura cervicis ( Ergò tur patet Experimento , quoniam Arfenicum , quod
hæc non funt literaliter in arte intelligenda , prius ante fublimationem impurum & pronum erat ad
Es gehöre ein fubtiles ingenium und Verstand adustionem , poft ejus fublimationem inflammari fo
hierzu ) non permittit , fed folummodò fine inflammatione re
Lib. 1. cap. 38. cedit : & hoc idem IN SULFURE (ſi experieris : 】
invenies. )
Confideratio rei qua perficit , eft Confideratio ele Scholion.
&ionis pure Subftantia arg.vivi:& est materia que ex
MATERIA ILLIUS , affumpfit originem &
Hæc omnia ad Creationem Sulphuris Philofo
EX ILLA1 creata eft ( En tibi argentum vivum
phici accommodari poffunt : in quâ ante Coagula
non commune , fed ex eâ materiâ produ &um , quæ tionem & Sublimatione materia eft fpiri
m tus adu
etiam arg. vivi Origo & Mater eft,fie muß auß des ftibi
lis , poft fublimationem verò purum eft ful
ren materi hergehen / quæ eft materia materia phur & incombuftile.
arg. vivi:) Non eft autem materia illa ( prima ſeu
´Ibidem.
generalis aut generaliſſima ) arg. vivi infuâ ( com
munis fc. arg. vivi. ) natura nec in tota fubftantia
§. Quia verò in nullis aliis ( tebus fc. ) quàm fpirià
( nobiliffima enim ejus pars eft extrahenda :)fed
tibus vidimus adhærentiam ad corpora , cum altera
eft pars illius : non eft autem nunc ( id eft , ut propriâ
tione , per nullam aliam cauſam fuimus ab eis excufatim
Specie )fed cum Lapis nofterfactus est ( id eft,wann
quin neceffarium fuerit illos PRÆPARASSE cum
poft præparationem & feparationem, sie zu dem MU
NDATIONE illorum , qua eft per SUBLI
Lapide gemacht worden : pfe eni ) Lapis ex fuâ MATI
ONEM. ) Neffitas Mundationis fpi
origine eductus & factus :) trat & ab aduftione ritu
um :; )
Tom. I.
Eee a
Liby

1
 Bibliotheca Chemica Curiofe
604
Scholion.
Lib. 1. cap. 40.
Hæc de fulphure verificari nequeunt , ut quod
$. Sublimatio eft rei ficca per ignem elevatio cum commune fcil . fublimatum aliquoties , de fua
adherentiafui vafis , &c. &c. ( Etfi quidem hoc Ca
aduftione nihil remittit Sulphur autem Philofo
put principaliter de fulfuris & arfenici fubliniatio
phicum primò funditur, deinde verò evaporat.
nibus agere videatur : habentur tamen generalia
quædam notanda in illo. ) Infublimatione ( fulfuris Lib. 1. cap. 4 :
& arfenici:) neceffe eft Artificem Triplicem Ignis gra
dum fublimationi applicare : Unum proportionatum §. Probatio adminiftrationis fecum eft , ut eligatur
taliter , quod per eum afcendant alierata tanium & materia ILLA , cum quâplus conveniunt ſpiritus fu
mundiora , & LUCIDIORA ( Hxc Luciditas de blimandi, & cuipermifcentur profundius: quoniam IL
fulfure communi accipi non poteft : Loquitur igi LA , cui magis uniuntur, potentior eft in retentione fe
cumfublimandorum , quam cui non ( Hoc idem vult
tur de Sulfure Naturæ noto . )
Lullius , Sulphur Naturæ effe fublimandum ex fua
Scholion . terra propria ) Conjungantur cum fece de aliqua re
fixa( Idemnotandum de Terra fixa que Vas Na
Bernhardus Trevifanus de fua Materia dicit , turæ dicitur ) Probatio verò , quod neceffariafit ta
quod calore incompetenti fublimata fuerit , neque um fecum adminiftratio quibus fublimanda conve
diffoluta. Unde fequitur , eam effe ficcam & iu niant & uniantur in profundo (no ( Nota : quare fe
blimabilem , fed debito caloris modo effe Aquam ces dicantur , & interim cum fublimandis rebus
convenire debeant , quæri poteft ? Notentur ergò
ficcam refolutam.
1. feces quid importent. 2. cur conveniant , &c. )
Ibidem. quia fifeces nonperinifcerentur per minima , tunc idem
contingeret , ficut fi fecem non haberent , feil. ut af
S. Totafublimationis intentio hec eft, ut remota ter
cenderet tota illorum Effentia , fine mundatione ali
reftreutate feu terreitate :) illius per Ignis admini
qua ficut afcendunt fine fecibus cum tota fubftantia
Airationem debitam , & abjecta fimiluer ex eafubtiliffi
(ita nulla daretur Coagulatio , nullaque per fubli
ma & fumofa illius parte, qua aduftionem cum corrup mationem Separatio , quæ tamen fuper propriâ
tione adducit relinquatur nobis pars illa , que in aqua fuâ terrâ faciliter eveniunt ) Ergo & fimiliter àfe
Litate confiftit , qua SIMPLICEM FUSIonemfuper cibusfublimata , quibus Non uniuntur accidere necef
ignem facit (fine aduftione aliquâ de igne fugiente ) se eft &c. Illud quod plus nos excufat à fecibus de
fine inflammatione illius.
corporibus , eft omne genus falis praparati ( Ergò à
Scholion. debito Sale convenienti cum fublimando , fecurif
fima fublimationis facienda via eft ) & hujus Con
Hæc ad fulphur naturæ omnia quadrant quam filium in
C Naturâ.
optimè in eo enim feparatur fublimatione Terrei
Ibidem .
tas : miro modo aboletur pars aduftiva fubtiliffima ,
relictâ parte, quæ in æqualitate confiftens , & adu
S. Proportiofecum eft , ut quantitasfecum quantitati
ftione carens , facilimè fuo Igniculo debito fundi fublimandorum aquetur ( Hac de Ponderibus tracta
tur. Sequuntur & alia quædam , qualitates fulfuris
tio , agit de Imprægnatione pauca vel multæ ma
fingulares demonftrantia quæ de fulfure communi
teriæ facta. Nam poteft plus , minus , magis , im.
verificari poffe videntur minimè. bibi & dein fublimari ) In hoc enim etiam rudis ar
tifex errare nonpoterit : Mediocrem verò artificem
Ibidem.
ponere medietatem ponderis fublimandorum ex feci
bus › fufficiens effe contingit , & in hoc errare non de
§. Quod verò fubtiliffimum fit adusſtivum , manifeftis
bet. Exercitato verò , & maximè experto , minima il
argumentationibus probatur. Quia ignis adfuam con
lorumpars fufficit ( Dieser imbisiert und impregnia
Vertit naturam unumquodque eorum , quod magis affi
ne eft illi Hujus rei exemplum patet in communi ert immerfort biß die proportio fecum von dem
imbibito wol übersetzt wird, & hoc etiam erit fa
Spiritu vini , cujus fubtiles partes, neque craffiores
aqueæ, ab igne inflammantur & confumuntur ) quia cilimæ & puriffimæ Sublimation is ) Quantò enim

ex unaquique re aduſtibili magis affine eft quod ex il
la eft fubrile , & adhuc magis affine eft , quodfubti
lius : ergò & maximè affine , quod fubtiliffimum eft.
Ab Experientia fimiliter, quoniamfulphur vel arfeni
cum non fublimatum velociffimè inflammatur , fulfur
veròfacilius.
Scholion.
minores funt fecum quantitates , tantò & majoris exu
beranie fublimationem neceffe eft effe : dummodo &
fecundum diverfitatem fubtractionis fecum , fiat propor
tionalis fubtractio ignis ( ubi pauciores funt feces ,
mitior etiam ignis requiritur ) In parva enim quan
titate , parvus ad perfectionem Ignis eliciatur , in mas
gna magnus , in majore major.

Scholion.
Nota : quod hoc loco inflammationis caufam
Geber in pinguedinem non reponat , licet fupra Si Summa Volatilis, Summam Fixi fuperaverit,
cap. 28. Sulfur per pinguedinem definierit , ut & tum fieri poterit , ut adhibito Ignis gradu intenfio
poltea 58. fed in Subtilitatem , & cum igne affinita re , Res fublimanda de fecibus ( licet puris ) fecum
tem inde refultantem : Unde quale fulphur intelli vehat quædam , quæ & puritati , & fubtilitati & li
gat , fatis patere poteſt. quabilitati officiunt, Et hoc eft , quod Geber ali
bi dicit ; quofdam tum vertiffe in Saturnum , Jo
Ibidem.
vem , Martem , & c. Multum igitur in gradu ignis
§. Sublimatum verò directè non inflammatur : fed debito fitum eft,
evolar& extenuatur fine inflammatione , precedenie. Lib. I.
tamen fufione.
 Lib. II. Sect. II. Subfect. IV. 605

PERFLUÆ TERRÆ ipfius eft, ipfum commifcere

Lib. 1. cap. 42.
rebus cum quibus affinitatem non haber, & fublimatio
S. Regulafur communis : quod imprimis expedit cum nem reiterare ab eis multoties.
parvitate Ign , Solam Aqueitatem ex fublimandis
Scholion.
exprimere quâ remotâ , fi quid afcendat per illum,
tunc in principio hic non augeatur ignis , ut per debi
liffimum ignem fubtiliſſima pars tollatur & feorfim po Superflue terra ) Habet enim in fe quandam Voz
natur , que eft caufa aduftionis. latilem terram , quam feparare non contingit , nee
opus eft , ut in Apertorio Lullii videre eft, quia fu
Scholion. perflua illa haudquaquam eft , fed neceffaria .
8
Hæc de fulfure & arfenico communi di&
ta viden Cum quibus Affinitatem non habet ) Quæritur ,
quomodo conveniant ea , quæ fupra de fulfuris fe
tur : poffunt tamen etiam pro cautelâ ,ad opus ful
cibus , in quibus Affinitas requirebatur , di&ta ſunt?
furis Nature accommodari , als ein Handgriff
Refpondetur : Quantum ad eam partem , quà oc
in Sublimatione . Hujus autem viam fcit exercitatus cultè Geber, Veri arg: vivi fublimationem tractat ,
folus , inquit Cap. citato Geber. Ergò ifts ein fciendum, hoc arg. vivum nunquam fine fuo fulphu
arcanum .
re , & hoc fine illo effe poffe. Congelatur autem
Lib. I. cap. 44 .
ifthoc arg.vivum beneficio fui fulfuris , quod ut con
gelatur , requirit fibi Terram , Matrem fuam , in
S. Melius eft id Sublimatum , quod Fufum ( Ergò
materia fublimata facilis eft liquationis ) & Den cujus gremio coagulatur, & ex inconfpicuo , confpi
cuum redditur beneficio Matris fuæ fimul autem
fum (feu compactum) in fruftis, & apudfundum illius
& congelat fuum arg. vivum, quod congelatur non
(Vafis fcil.iegt nicht hoch ) PERVIUM & CLA.
ex fecum , fed fulphuris fui , fecibus congelati , be
RUM , cum adbarentia, ad vafis fpondilia confcendif
neficio. Sic ergò ha feces fulfuri funt affines : arg.
Se invenitur : quoniam hoc minus babet aduftionis, quam vivo autem non : Neque enim arg . vivum hoc ex fe
guod prope foramen reperitur fcandiffe &c. Probatio
cibus quicquam fibi affumit ( vide Lullium in Aper
(die Drob ) bonitatis &perfectionis Sublimationis efl, torio ) fed tantum eft Vas Nature. Ideoque hic nul
) fed
ut inveniatur CLARA & LUCIDA , & non adura
la eft contradi&io.
tur cum inflammatione .
Ibidem.
Scholion,

Hæc omnia etiam rectè de Sulfure Philofopho S. Et harum (fecum) genus eft TALK, & calxcor?
rum intelligi poffunt, cujus in Sublimationis præ ticum overum & marmoris albi.
paratione aduftio tollitur , ficuti Lullius in Codi
Scholion.
cillo docet. Et vide hîc quale Geber fulfur innuat.
i. Pervium & clarum. 2. fufile poft fublimationem.
Hæc ad arg. vivum vulgare fpectant : Geber
3. & non aduftibile. Cogita nunc , cui rei has pro enim utriufque arg. vivi tractationem mirabiliter
prietates attribuere poffis. inter fe commifcet : ita tamen , ut haud incertis

Lib. 1. cap . 45. notis , quando de hoc aut illo, aliquid dictum velit,
difcretio fieri poffit.
§. D: Sublimatione Mercurii five Argenti vivi.
Ibidem.
Scholion.
S. Ab iftis enim mundatur : ab aliis verò habentia
Hic titulus eft, quo promittit, Modum fubliman
di Mercurium, atque videri vult prima fronte,qua. bus affinitatem cum eo , nifi fint perfeclionis corpora
fi de vivo currente arg: vivo ageret , fed quale arg. ( Philofophica : Perfectionis corpora , quæ & in÷.
vivum intelligat Textus cum notabilibus expe funt Mercurio Philofophorum fublimato ) corrum
dient. pitur potiùs , quiafulphureitatem babent omnia talia
Ibidem. ( talis peregrina fulfureitas non pertinet ad opus
Philofophicum ) que aſcendens cum eo in fublima
S. Eft igitur completa fumma illius ( Mercurii ) de tone , ipfum corrumpit & c. Ergò melior eft ejus.
puratio terreitatis & remotio aqueitatis illius.Excufa Sublimatio per ea cum quibus non convenit ( Hæc
mur enim à labore remotionis aduftionis ejus quoniam de utroque arg. vivo poffunt rectè intelligi ) Cum
eam non habet. quibus autem convenit , melior effet , fi fulphureitatem.
: Scholion. non haberent : ( Ergò, omne inflammabile & adu
ftibile prius eft à fecibus amovendum ) Ideò à cal ,
Loquitur autem hic Geber , de arg. vivi ex Partu ce [ confidera , qualem calcem hic intelligat Ge
Terræ orti, naturà mediâ , quæ adultibilis non eft ; ber : Calx enim viva habet in fe fulfureitatem
cum jam congelatio in terrâ eft facta , tum etiam aliquam : Ergò alia calx intelligenda ] melior eft
aduftibilitas fegregata eft : interim illius ei in fublimatio , quæ à rebus omnibus [ calcinandæ ergò
fitum fulfur habet ab initio aduftionem , quæ ta diligenter feces ] quoniam illa parùm convenit
men in præparatione mirabiliter tollitur , quo fa & fulphureitatem non babet [ Danck habeat
&o , fulfur cum fuo arg. vivo , & hoc cum illo tuum corpus ] Et fic Terreitas fuperflua remo
mixtum intelligitur. Ita autem tractat Geber hanc vetur .
arg. vivi fublimationem , ut in multis etiam ad Ibidem .
arg. vivum vulgare ad literam accomodari poffe
videantur . S. Modus verò Remotionis Aqueitatis ipfius
SUPERFLUÆ [ Nota fuperfluæ Relinquenda
Ibidem.
ergò eft quædam aquofitas : de duplici hac aquei
§. Dicimus igitur, quod ingenium Separationis SU tate vide Lullium Theoric . Teftam. c. 48. ] eſta
Eee 3 ut quans
Tom. I.
 606 Bibliotheca Chemica Curiofe

ui quando commiſcetur calcibus à quibus f blimari de contingit ferrum , quosdam verò plumbum , & quosdam
bei, ( Nota : Numerum pluralem in calce ) teratur per illud Venerem, & quosdam ftanyum formare : Quod
commifceatur illis cum ÎMBIBITION E , quoufque contingit ( videtur hic iterum relabi ad Ordinem Se
de illo nihil appareat ( Erschleufft in ſet-en calcem cundum ) propter purificationis negligentiam ( Opera
hinem ) & poftea ( quando fc. debita Coagulatio tionis fcil. Prima ) quandoque illius folius ( fcil. arg.
fuerit facta ) fuper ignem lentiffimum , aqueitas imbi vivi ) quandoque Sulfuris fibi ( non ab artifice fed
bitionis removeatur (hoc fit quando facta digeftione, natura ) admifti , vel ejus Comparis . Si igitur diveclè
fuperpofito Alembico , phlegma extrahitur , refi fublimando mundaveris, & illud perfeceris (Ecce tibi
dente interim media arg : vivi fubftantia , in calce Duas Operationes. 1. Præparationis feu Sublima
fuâ feufecibus ) quâ recedente , etiam arg, vivi aquei tionis. 2. Perfectionis feu Nutritionis ( erit albedi
tas ( fuperflua ) cum ea recedit ( vide locum proxi nis Tinctura firma & perfecta , cui non eft par. ( Hâc
mè allegatum ) fit tamen Ignis tam lenis , utper eum igitur poftremâ l'eriodo redit ad Tertium Ordi
arg. vivs TOTA SUBST ÄNTI A non afcendat ( Ni nem , cui nulla alia Tinctura par eft. )
. hil igitur de tora fubftantia arg. vivi eft abigen
Lib . 1. cap . 46.
dum . )
Ibidem.
§. De Sublimatione Marcafita ; Marcafita habet du

§. Ex multiplici igitur reiteratione imbibitionis ( di plicem Subftantiam : Onam ,fcil. Julfur purum in natu
râfuâ : Aliam verò arg. vivum mortificatum . Prima
Яx ) cum contritione & levi affatione , aqueiras illius
major deletur , cujus refiduum , perfublimationis rei utilis eftficutfulfur : Secunda verò utilis , ut argemum
terationem removetur. ( præfertim quando ante fu vivum mortificatum & mediocriter praeparatum. Affu
mamus hanc ultimam, quiaper illam excufamur àfupe
blimationem partes aquofæ evaporantur fupra cap.
riore ( cap. 45. ) arg. vivo , & à labore mortificationis
43. in Regulâ adductâ. )
ejus & c. Illud elevatur albifsimum , mifto cœleftino co
Ibidem. lore clariffimo & amano & c quod nec inflammabitur,
nec proprietates fulphuris oftendet aliquas , fed vivi
S. Et cum videris illud ( jam producit fublimati arg. mortificati , infublimationis reiteratione.
hujus Mercurii Notas Veras ) albiffimum , excel
Lib. 1. cap. 47.
lens nivem albedine fuâ , & QUASI MORTVVM
( ut quafi folia Talki appareant ) aludelis fpondili
1. Caufa Longitudinis Vafis eft , ut extra ignem
bus adbarere , tunc fuper ipfum reiteza fublimationem multa quantitas vafis extendatur , & infrigideiur , ut
( de qua Lullius in Codicillo cap. 14. ) ejus finefe fumifublimatio is locum ref gerii inveniant, & adha
cibus, quoniam adhæret ( fi iterum fecibus mifcere
reant , & non inveniant viam fuga & fua extermina
tur ) pars ejus fixa cumfecibus, & nunquamper inge tionis , ( Cautela in fublimatione adhibenda ) Hec
niorum genus aliquod ab illisfeparari poffet. autem novit ille , qui dum fublimaffer in brevibus alu
delibus , nibil ex fublimato inventi , quoniam propter
Scholion.
brevitatem aludelis , aqualis fuit per totum ignis. Igi
Obferva hic. i. Dah in diesem Mercurio cin turfemper infumi fubftantiam converfum fublimandum
pars fixa schon verborgen /hatfein corpus in sich. erit , & non alicubi arbafit , fed fucceffive per poros
2. pronus eft ad fixionem. 3. Er schleufft insein evanuit . Vas ergò , in omnibus fublimandis , ad in. jo
terram hinein / darauß er nicht vider zubringen. remfui pariem , in locofui ref gerii extendatur . ( Re
4. Ist alſo nunmehr mit ihme die Secunda Ope gula Generalis in fublimatione . )

ratio anzugreiffen . Lib. 1. cap. 50 .

Ibidem.
§. Aut poft illud ( fc. factam puriffimam fublima
tionem ) figas partem illius ( nifi multiplicatio fub
hifce verbis lateat , tunc Medicina eft , hoc quidem
in loco Ordinis Secundi ) & c. Et cum fixeris illam
&c. ( reliqua omnia funt de Ordine Secundo , fine
Opere medio , da man der Tiuctur muß zum
Fluß helffen. )
Ibidem.
S. Quod fi LVCIDVM & albiffimum habuerit co
lorem & PERVIVM , tum benè mundaſti , ſi non, non .
Scholion.
Materiam fc. Medicine. Ex diaphaneitate ergò
conftat. 1. quod hic argentum vivum vulgi non in
telligatur. 2. quare oporteat effe illud verum arg.
vivum .
Ibidem.
9. Igitur , nefis in preparatione illius ( fulfuris &
fublimationem fit , negligens : quia
**:arg. vivi ) que per
qualis erit Mundatio , talis &perfectio per illudfequi
tur in projectione illius fuper unumquodque imperfecto
rum corpórum , & fuper ipfum vivum non preparatum
( Generaliter hic loquitur etiam de tertio Ordine,
in quo fola projectio façit omnia ) Vnde & quosdam
§. De Deftillatione : Aqua acuitatem ignitionis non
fufcipit , quemadmodum cineres.
Lib. 1. cap. 51.
§ . Omne calcinati genus fixius eft , quam non calci
nati , & facilioris folutionis , ( Hæc ad multiplicatio
nem poffunt accommodari : dum Spiritus ( qui eft
Lapis ) fixione calcinatus , facilè fua debita aqua
refolvitur. )
Ibidem.
S. Modus Calcinationis Spirituum eft , ut eis ad
fixionem approximantibus , adminiftretur ignis fucceſſi
vè & paulatim illum augendo , nefugiant , quoufque
maximum eos tolerare ignem contingat . ( Hæc de po
ftremo laboris , quando in rubrum pulverem mate
ria dilabitur ) Et vas eorum fit rotundum , undique
claufum & c. Excufamur tamen à majori labore , quam
qui adhibetur in cuftodia fuga ( ne fugiat ) Quoniam
alia res nonfugit , nifi Spiritus, & quod Spirituum na
tura approximat .
Lib. 1.cap. 52.
s. Omnis Solutionis perfeclio adducitur cum aquis
fubtilibus , & maximè acutis & acribus & ponticisfe
cem nullam habentibus ( Hæc de Menftruali Lullia
no ) Omne quod folvitur , neceffe eft falis , aut alumi.
nis vel confimilium naturam habere. Eft autem natura
eorum
 Lib . II. Sect. II. Subfect . IV. 607
eoram, quod fufionem dant ante illorum vitrificationem lo verò Arg: vivo facilius & propinquius & perfeɛlia's
&c. Ergo & fpiritus foluti fufionem praftabuntfimiliter invenitur ( fed non ex communi arg. vivo utcunque
fimilem ( Huc referri poflunt ea , que Fanianus de præparato . Illud enim ad tantam fubtilitatem de
Sale fuo fufili refert ) Spiritus ergò , qui magis natu venire nunquam poteft ) quoniam natura propriams,
ramfervavit fpiritus ( Subfume de Spiritu illo noto : naturam ( præfertim Matrem fuam) amplectitur ami
atqui hic reliquis omnibus fpiritibus fpiritualior, cabilius , & EA gaudet magis , quam EXTRANEA.
magis etiam fervat naturam fpiritus ) magis à vitri. Et est in ipfo facilitas extraflionis illius_Subſtantiê
ficatione defendet: Magis autemfervavit Spiritusfo fubtilis, cum jam in actufubtilem habeat fubstantiam
lummodo purificatus , quam purificatus , fixens , calcina ( Loquitur de noto illo argento vivo , has proprie=
tus atque folatus : ideò neceffe eft talem ( creandis tates , extra fixionem , omnes in fe habente : "vul
fcil. ) admifceri. Refultat enixa ex his bona FUSIO, gare , denfum alibi appellat , neque fubtile Geber,
& Ingreffio fixio ftans. ( Ergò in Spiritu illo vola cap. fc. 63. ) Modi vero inventionis hujus Medicina
tili Philofophico hæc omnia funt inquirenda , & fic funt perfublimationem. ( Ergò non invenitur , nifi
cognitum erit , fal illud fufile ) Sola falium & alu artificio fiat :)
minum , &fimilium naturam fervantia”,folubiliafunt. Lib . I. cap. 55.
( Dignum eft hoc caput , quod diligenter, præfer
tim de Alumine & Sale , legatur. ) §. Imitantes Natura opera in quantum poffumus,
Lib. 1. cap. 53. neceffe eft, nos modum Natura in cerandofequi. Cerat
autem ipfa in radice cerationis fufibilium humiditatez
§. Medicina arg : vivi Coagulans eft , qua ma quefuper omnes est humiditates , exspectans Ignis ca=
ximè illi in profundo adheret ( Hxc profunditas eft in lorem . Igitur & nos confimili cerare humiditate ( radi
genere generalisfimo , uti Lullius prolixè fatis te cali ) neceffario ' expedit . In nullis autem rebus melius
ftatur , ex quo , quis fit hic Mercurius , conjicien & poffibilius , & propinquius hac humiditas Cerauva
dum ) & ei ( ſc. arg. vivo vulgi coagulabili ) per mi invenitur , quam in HIS , vel in Sulfure & Arfenico
nima commifcetur ante illius fugam ( io muß esja propinquè ;; propinquius autem & melius in arg. vivo
fiafliger icon als die fubftantia communis Mer Horum igitur humiditatem , non videmus terram illo
curii , quæ talia non præftat ) Ex rebus ergò ei con rum relinquere ( id eft , fuam : Habent enim in fe
wenientibus neceffe eft illam colligere ( Quæ autem res Terram propriam , non fuperfluam ) propter fortem
fit illi maximè conveniens, Lulliana docent fcripta: Unionem , quam in Opere mistionis natura habuerunt.
Notandum etiam vocabulum colligendi , ex aliis ( vides hic compofitionem à Naturâ factam , in quâ
rebus &c. ubi Collectio, ibi præfupponitur Sparfio. ) Terra & Humiditas radicalis mutuò fe non defe
Sunt autem bujusmodi CORPORA ( dic, quæ & qua runt , fed fefe complent ) Modus Cerationis eft , ut
lia ? ) omnia & fulfur & arfenicum ( hæc qualia , in totiesfuper rem cerandam , multiplicetur eorum fubli
fuperioribus vifum ) Sed quia non videmus corporum matio , quoufque in illa cum humiditate fuâ manentess
aliquod in naturâfuâ illud coagulare , fed ab eis ipfum fufionem bonam præstent . (Ergò , humor Mercurii Phi
fugere, quantumcunquefuerint fua convenientia ( aures lofophici vifcofus , omnia hæc perficit ) Hoc autem
hic arrigant , qui Solem & Lunam arg : vivo adjun nonfiet ante illorum perfectam mundationem . ( Ergò
gunt , Lapidem inde excoâuri ) ideoque confideravi & mundatio terram fufionis impeditivam remo
aus nullum corpus illi ( quantumvis fummæ conve vendo , fufionem promover .
nientiæ : Ergo alia & profundior convenientia in
daganda ) in profundo adherere . Subtilioris ergòfub Lib . 2. cap . 58.
Stanie, & LIQUIDIORIS EVSIONIS neceffe eft
S. Non inflammatur , nifi quod Oleagineum eft, nec
Medicinam illam effe , quam ipfa corpora ( inter cor
liquefcitper calidumfacilè , nifi quod illus (fcil.olea
pora Geber recenfet etiam arg. vivum ) Ex fpiriti
bus etiam non videmus , illis in naturâ fua manentibus ginofitatis ) naturam habet. Sulfur itaque & ejus
Compar , caufam corruptionis habent, inflammabilem
fie müssen ein andere Form an ichen ) firmam &
Substantiam, & terream Fæculentiam Caufam ( Rem)
flabilem coagulationem fieri illius ( fcil. arg. vivi ) fed
verò Perficientem habent Mediam , inter hanc caufam
fugitivam , & multa infectionis . Quod quidem contin & illam . ( Hæc magna ex parte, ad Sulphur Natu
git , alterum , propter spirituum fugam alterum verò ræ Lullianum transferri poffunt ) Eft igitur caufa
ex terres, & aduftibilis fubftantia illorum commiftio- corruptionis in illoterreitasper hoc , quod nequefufio
ne. ( vitia fpirituum nondum mundatorum ) Ideoque nem , neque ingreffionem habet ( Pro facili igitur fu
ex hoc manifeftè relinquitur , ex quacunque re Medi- fione comparanda , quo plus terræ feparatur eò fa
cina illius eliciatur , ipfam neceffariò debere effe (Re- cilius funditur ) & fimiliter inflammabilis Subſtantia,
quifita Vera Tincturæ neceffaria ) fubtiliffima & pu- quia neque stat, neque stare facit, & quod nigredinem
riffimafubftantia ( quid autem Q. E. fubtilius & pu
ex omni genere ejus præftat .
rius ) illi adherentes , ex NATVRA SVA, & FAĊI
LIME liquefactionis & tenuiffima , ad modum A Ibidem .
QUÆ ( wo nemmen solches in arg. vivo commu
§. Caufa ( Res ) igitur Perfectionis in illis (fcil.ful
ni ) & FIXA fuper ignis pugnam . ( Talia dari non fure & arfenico , ceu compari fuo ) est MEDIO
poffunt , nifi ex fubtilisfimo Spiritu , qui præ cun
CRIS illorum fubftantia quia per illius terreitatem
tis aliis Spiritûs naturam habet ) Hac enim ipfum non turbatur ( fcil . media illa fſubſtantia relicta ›
coagulabit , & in naturam Solarem vel Lunarem con
terreitate carens ) ab ingreffione , que per fufionem
Vertet, bonam perficitur ( de fulfure communi alibi dicit ,
Ibidem.
quod careat , ubi figatur , fufione : Ergò , ut Co
§. Exipfis (autem ) corporibus metallicis cum SVO dicillus Lullii habet, verba hæc de alio fulphure &
arfenico loquuntur Et per illius fubtilitatem , ( ex
fulfure vel arfenico præparatis ( metalla intellige Phi
lofophica ( bec Medicina elicitur : Similiter ex folo fublimatione confequutam ) non removetur ejus im
e o atis er preffio de facili propter fugam ( id eft , etfi volatilis
fulfur vel arfenic prapar , & exfolis fimilit
corporibus elici poteft ( pro fecundo Ordine ) Ex fo fit adhuc manetque materia hæc Media , utpote
Bee 4 nondum
Tom. L
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
608
nondum ad fixionem deducta : fubtilitas tamen
ejus in caufa eft , ut profundius mifceatur , neque
tam facilè à comnifto recedat : & fic etiam in Sul
fure Naturæ decepti fuerunt aliqui , ante Nutritio
nem fufceptam , projectionem facientes ) Non eft
autem mediocris illorum ( fulfuris & comparis illius)
fubftantia , perfectionis caufa corporum , vel arg. vivi,
nifi figatur. (Ergo Nutritionis labor , etiam fubfe
qui tublimationem debet ) Patet ex pramiffis in Ca
pitulo , quod non eft fulfur de veritate noftra Artis ,fed
Pars ejus. Arfeni um eft Albedinis initura : Sulfur
verò Rubedinis : In Sulfuris divifione magnam caute
lam adhibere neceffe eft.
Lib. 2. cap. 59.
§. In arg. vivo fimiliter neceffe eftfuperflua demere .
Habet enim corruptionis caufas , videlicet , terream
( Habet ergò duplicem Terram : Unam , fuperfluã :
& Alteram fubftantialem ) & aduftibilis ( vide hîc
caufam , per quam arg, vivi aqueitas , perfectio
nem in Tin&uris impedit & inficit ) abfque inflam
marione ( Non eft fententia , quafi flammam non
conciperet , fed quod leviTimo igne ( qui flammali
oppofitus eft ) aduiratur , ficuti de cavendâ fpiri
tus aduftione , Lullio crebrò moner ) aqueitatis
fubftantian ( Eft ei ab initio , maximè adultibilis
Subftantia humida , quæ in imbibitionibus deinde
tollitur. )
Ibidem.
. Si volumus Medicinam ex illo creare , tunc ne velfulfuris , aut horum fimilium neceffe eft alterari,
ceffè eft , eam à faculentia :( nota : fæculentia : id
elt , impura terra folùm removetur ) fua terveitatis
mundare per Sublimationem , ne in projectione creet li
vidum colorem : & ipfius ( neceffe eft ) aqueitatem
fugitivam ( quæ fc. homogenea non eft : Ergò ubi
hæc humiditas , ibi neque fixio eft ] delere [ Hæc fi vi , & clariſſimâfixurâ : & exſubſtantiâ paucâ Sul
de Mercurio Philofophorum intelliguntur , non furis [ video formale Auri . Ergò non tota fubftan
po funt de locali feparatione accipi : Igitur non di
cit auferre vel feparare , fed delere : ] ne totam Me
dicinam fugitivam in _Projectione facial [ Hæc igitur
heterogenea aqueitas multum demi refert Medi
cine ] & [ neceffe eft ] mediocrem illius Subftantiam
[ à cerreitate & aquofitate liberandam ] falware pro
Medicina . De cujus L fubftantiæ media left proprie
tate non aluri , & ab aduftione defendere , & qua non
fugit & fixum facit [ id eft , figit fubje&ta in proje
&ione Probanus itaque perfectivum effe illud [ me
diocre fc five arg. vivum ] manifeftis Experientiis ,
Nam videmus arg. vivum , arg. vivo magis adhere
re, & eidem magis amicari [ Hic vide duo arg. viva,
que mutuò fibi adhærere , non autem , tanquam
aquam aque , mifceri dicuntur : quo d fi hic de com multa quantitas arg. vivi eft caufa perfectionis, multa
oni s abu lum
muni arg, vivo fermo effet , adhæfi voc
locum non inveniret. Eft ergò tale arg. vivum, quod Uniformitas in fubstantia , que per miftionem fit , in de
communi feu vulgari vivo poteft
non identice confundi, & proptereà ab eodem ite
rum feparari . Sapienti fat dictum ! ] poft illud verò
aurum , & poft hoc argentum : Ideò ex hoc relinqui
tur, ipfum effefua natura magis . [ Ponuntur duo Sub
jeta , argentum vivum vulgi , & arg. vivum philo
fophicum , hæc inter fe , ratione Naturæ , patiun
tur comparationem fecundum magis & minus : Er
gò hæc duo non funt unum Subjectum , fed funt duo
fubje&
ta , fecundum naturam inter fe [ fecundum
magis & minus ] differentia : Diftinguenda igitur
ifthoc inloco , duo arg : viva ] Alia verò corpora
videmus , non ad illa [ Solem , Lunam , Mercuri
um tantam conformitatem habere , & ideò ipfa Veri
dicè invenimus minus de illius [ arg. vivi , anteà cum
alio arg. vivo & Sole & Luna collati ] natura parti
cipare. Et quacunque videmus plus ab aduftione falva
re , illa confideramus plus illius philofophici arg.
vivi ] naturam poffidere [ ftat igitur per te jam, unde
hoc arg. viv. aduftionis falvativum educere velis ]
ideoque relinquitur , ipfum [ jam toties di &um ] arg.
vivum effe perfectivum , & aduftionisfalvativum , quod
est perfectionis ultimum.
Ibidem.
§ Patet ; arg. vivum non effe perfeclivum in natu
râfuâ , fed illud , quod ex ipfo producitur , per Arti
ficium nostrum : Et fimiliter in fulfure , & compari
ejus , eft inducendum. Non ergò in his poffibile eft na
turaliter naturamfequi , fed per noftrum artificium na
turale [ Natura enim folâ Co& tione totam ſubſtan
tiam arg. vivi perficit. ]
Lib. 2. cap. 60.
§. Marcafita duplicem habet in fui creatione fub
ftantiam , arg. vivifc. mortificati, & adfixionem ap
proximantis , & fulfuris adurentis & c. Ipfam arg. vivi
fubftantiam habere manifeftatur fenfibiliter. Nam al
bedinem praftat Veneri , meri argenti , quemadmodum
& ipfum arg. vivum , & colorem in ipfius fublimatione
cœleftinum præftare , & luciditatem manifeftam metal
licam habere videmus , que certum reddunt artificem,
illam hanc fubftantiam continere in radice fua.
Ibidem.
S. Quacunque alterantur , per arg. vivi virtutem
quoniam hac fola communicant in natura ad ipfa cor
pora.
Lib. 2. cap. 61.
vi
§. Sol creatus eft ex fubtiliffima fubftantia arg.
tia Auri fulfur eft ] mundi , & pura rubedinis [ alfo
muß auch die Tin& tur seyn / ] fixi , clari , & à na
tura mutati [ Es muß ein anders fulfur werden /
als das fultur in fuâ naturâ ist / tingentis illam [ al
teram fc. arg. vivi fubftantiam. Hæc per imaginem
quandam ad Solem Philofophorum poffunt applica
ri : Sic enim Geber argumentari folet. ]
Ibidem.
S. Subtiliffima igi ur arg. vivi fubftantia ad fixie
nem deducta , & puritas ejufdem , & purissima fulfu
ris materiafixa & non adurens , tota ipfius Auri ma
teria est Effentialis [ Igitur & Lapidis talem efle ma
teriam convenit ] &c . Ex pracedentibuspatet , quod
,
verò fulfuris [ qualis fulfuris ? ] caufa corruptionis, &
collione naturali [ fc. eft caufa perfectionis. 1
Lib . 2. cap. 63.
§. Sulfur non fixum videmus citius , quam arg, vis
vum liquefcere.
Scholion.
Quæritur hîc 1. quale hoc arg. vivum fit ? 2. quo
modo arg. vivum dicatur liquefcere ? Dubia funt
hæc. Certè Liquefactio de arg. vivo communi in
telligi minimè poteft : Ergò de alio , quod tamen
paulò tardius liquefit , quam fulfur commune vo
latile.
Ibidem.
§. Argentum vivum figi potest abfque eo , quod in
terram vertatur , & figi fimiliter , cum converfione
illius
 Lib. II. Sect. II . Subfect. IV. 609

silyo in terram potest. Nam per feftinationem ad ejus non loqui de hâc materia , qualis ea poft primam
fixationem ,, qua per precipitationem perficitur , figitur fui creationem , five præparationem eft , fed qualis
in terram mutatur. Perfucceffivam verò illius uera eft , quando poft Putrefactionem oritur , & germi
sâ vicefublimationemfigitur fimiliter, & non in terram nat , tum enim verè eft in SVA Natura , quando
alieno termino clauditur : deinde verò fuo fermen
bertitur, imòfufionem dat metallicam.
to coagulatur & figitur : In fixione enim iterum ex
Scholion. Mercuriali fuâ fubftantia & natura in difcontinua

Notanda hoc loco i. In vero Naturæ fulfure , aut tum pulverem dilabitur , molefque increfcere vide
Mercurio philofophico , diverfimode quosdam , in tur , ficuti in contritione rerum compactarum vi
fecundâ Operatione , proceffiffe , quorum aliqui dere eft :) Et eftfimiliter fortiffime Compoſitionis, ut
in terram eum verterunt : alii eundem debitè ex. narratum est (Quia tum Elementa depurata adinvi
coxerunt. Priores , in præcipitatione , materiam cem ar&tiffimè funt unita. ) Patet infuper , hoc ip
quidem fixam , fed carentem fufione & ingreffu red fum cum arg: vivo vulgi quadrare minimè , ut cu
diderunt ; Unde Paracelfus dicit , quosdam Lapi jus compofitio non difficulter diffipabilis fit. His
dem perfeciffe , cum autem ingreflu careret , seye igitur relinquitur ipfumpoffefigi , fine illius humiditatis
feiner nicht geachtet worden / biß ihne die Hen confumptione , & abfque in terram converfione . ( fc: per
nen gefressen / denen die Federn ausgefallen præcipitationis modum , quo multæ ejus humidæ
und bald wider andere gewachsen . Item ortus hic partes exterminantur ; ficque vifcofitas aduritur &
videtur Ordo Secundus Medicine , de cujus recti volat :) Propter enim bonam partium adkarentiam &
fortitudinem fua mistionis ; fi quo modo ( quod probe
ficatione vide poſtea cap. 83. Ift gleichwol aber eft obfervandum ) partes illius infpiffentur : (Ergò fub
mit vieler Mähe eine Tinctur darauß worden.
ftantiæ moles in opere minor apparet , ob compa
Qua de re fcribunt etiam Philofophi , quod in Se
tionem & pondus ) per ignem : (Ergò folo calo
&
cunda Operatione feftinantes , ante nigredinem ,
re , eoque miti & præcipitationis calori oppofito,
pulverem fecerunt rubeum , quem inutilem puta
fit infpillatio :) alterius non permittitfe corrumpi (ſo
runt : Geber aber hat diesem errori widerum müf
lang gemach gefahren sein / ) neque per ingreßio
fen zurecht helfen. 2. Alium modum figendi cum
nemfuriofa flamma in illud , fe in fumum ulterius ele
confervatione Ingrefsús , hic ponit Geber,per repe
vari permittit , quoniam rarefactionem fui non patitur,
titionem fublimationis ubi intelligenda ingenia propter ( obferva rationes ) fuam denfitatem ( quæ eft
fubtiliora cæteris , uti pofteà cap. 84. patet 3. Fufio ex fubtilitate partium ) & carentiam adustionis, que
metallica hoc loco Vitrificatoria fufioni opponi
per fulfureitatem combustibilem , quam non ( tum fc:
tur , & docetur , talem dari fufionem , quæ cum amplius ) habet , perficitur ( Quare careat aduftione
metallorum fubftantia conjungatur & uniatur arg. illâ, manifeftum eft, quia illa in imbibitione & præ
vivum hoc fixum . & c.
paratione receffit : ) quia igitur arg : vivum propter
Ibidem. nullas ( modò dicas ) caufas exterminationis , fe in
partes compofitionis fue dividi permittit ( quia aut cum
§. Hodautem manifestum est & illiprobatum, quod tota fua fubstantia ex igne recedit , aut cum tota in ille
Berafque fivagnes illius expertus est, ufque ad illius con permanens ftat ) notatur in eo neceffario perfectionis
Jummationem [ hat nicht vor der Zeit aufgehört] per caufa.
Ibidem
festinam pracipitationem , & tardamperfucceſſivasfu
blimationes. Vidit enim & invenit fic , nt à nobisfcrip
Laudetur igitur Benedictus & gloriofus Altiffimus ;
tumfufcepit [ id eft , der mir gefolgt hat : ] Et illud
ideò , quoniam vifcofam & denfam habet fubftantiam qui creavit illud , deditque illi Subſtantiam & Sub
[ Hæc effentialis arg : vivi defcriptio probè in fin stantia proprietates quas non contingit ex rebus ullam
gulis fuis partibus eft notanda , ] cujus fignum est in Natura poffidere , ut in illa ( fubftantia ) poffit in
contritioillius , cum imbibitione & mistione cum rebus veniri hac perfectio per artificium aliquod ( Artificio
aliis [ Hæc non fatis affequor , nifi fortè loquatur quodam certa perfectio huic arg : vivo conciliatur)
de ilia imbibitione , de quâ fupra cap. 45. fuit di quod in illo invenimus potentia propinqua ( Hæc poten
aum. Nifi enim ineffet vifcofitas , tum neque mif tia in arg: vivo vulgi haudquaquam reperitur , quafi
ceretur in contritione , neque calci adhæreret , & propinqua . ) Ipfum enim est , quod ignem fuperat , &
cum eodem coagularetur , dimifsâ & evaporatâ ab igne non fuperatur , fed in illo amicabiliter requief
cit, côgaudens.
altera humiditate non viſcoſa. [ Sentitur enim in illo
Scholion.
manifeste vifcofitas illius per MVLTAM adharen
tiam: Hæc cum arg : vivo vulgi prorfus nihil con Verum igitur Artis arg : vivum Arte non com
veniunt , ut qui vifcofitate caret : conteribile non ponitur , aut , ut tale fit , præparatione difponi
eft , neque tangenti adhæret , fed ftatim contri tur , fed ab ipfo Deo optimo , Max : tale , ( quale
tum iterum coit in unum alterius igitur generis effe debet ) creatur , ita tamen, ut feparando inde,
arg:viv. requiri oportet : ] Denfam autem fubftan ubi inclufum eft , educatur. Cum ergò fiat hoc per
tiam illud habere , manifeftè videt monoculus , per ip pauciora , quid opus quærere per plura ? Et hæ
fius afpeclum [ Hic denfum non fumitur pro opaco, Laudes ad illud pertinent arg. vivum , quod fape
fed pro compacto :) & per ponderationem fui immenfi Liquabile dicit Geber.
ponderis Auro enim praponderat. ( Audivi ab Illu
Lib . 2. cap . 64.
ftri fide digniffimâ Perfonâ , fe omnibus modis
pondus Auri & Mercurii tentaffe , fed ponderis §. Argentum vivumfigi potuit perfrequentem fu
æqualitatem femper deprehendiffe. Sequitur inde, blimationis reiterationem ad illud [ obferva hic alium
non , quod Geber falfus hic fuerit, fed aliud , quàm fublimationis modum , præter communem hic
commune arg. vivum hic effe intelligendum , quod enim ad feipfum dicitur fublimari , quod in com
in Naturâ fua præponderat auro , obmagnam par muni modo ita non eft : Intelligenda igitur eft,
tium fuarum fubtiliffimarum condenfationem ) cum frequens fublimationis reiteratio , dupliciter. 1. ad Li
in Naturafuaeft : (Hic animadvertitur , Geberum teram, 2. ad Philofophicam , continue & indeff
nentis
610 Bibliotheca Chemica Curiofa

nentis quantumvis mitiffime , Sublimationis mo projectum fuper diminuta à perfectione, illuftrabit , (fc.
dum. ] eo bonamfufionem fufcipiente & c. Studeas igitur ea ) & fuâ fixione perficier . Hanc verò Medicinam in
in omnibus tuis operibus , ut arg : vivum in commiftione fua monebimus oratione ( Ergò , hæc diverfa eft ab
fuperet : Et fiper folum arg : vivum perficere poterus câ , quæ modò fuit pofita , & eft hæc illa , quæ Ter
( Hoc fit in Opere Hermetico ) pretioffima perfectio tii dicitur Ordinis. )
nis indagator eris , & ejus perfectionis , qua Natura Lib. 2. cap. 74.
vincit opus ( Natura enim tam fubtilem non habet
materiam , neque tam benè depuratam ) Mundare §. Elicitur Medicina noftra per ea , que maximè
enim poteris intimè, ad quod natura non pervenit ( Ars corporibus adjunguntur , & amicabiliter eisdem in
enim naturain non per omnia imitatur , fed eam fu profundo adherent alterantia : Ideoque cum in rebus
pergreditur :) Senfus ergò hic eft ; 1. Solo argento cateris exquirentes , non invenimus inventione noftra
vivo , fine alterius alicujus rei additione proce rem aliam magis , quam arg : vivum corporum naturis
dendum . 2. quia vincit Naturæ opus , jo nu ; Ja amicari , per hoc opus noftrum in illo impendentes , rè
materia puriffima & fubtiliffima crfordert werden. perimus ipfum effe Veram Alterabilium Medicinam in
Lib. 2. cap . 67. Complemento , cum alteratione verâ & non modicèpè
culiofa.
Lib. 2. cap . 75 .
§. Probamus Spiritus corporibus magis affimilari
per hoc, quod magis corporibus uniuntur & amicabilius, §. Reftat igitur nos ſubſtantiam ipfius ( fc : in Cap.
quam alia in Natura . Per hoc ergo adductum eft nobis
præcedenti , dicti arg : vivi ) & proprietatis fubftan
inventione primâ , bos effe corporum alterationes , Me
ia differentias determinatè adfcribere . Et cum non in
dicinam Veram Ideoque omni , quo potuimus , ingenio venerimus ipfum fine alterationis natura illius admini
rumgenere , nos ipfos exercuimus , ut per illos , imper ftratione mutare ( neceffe eft primam fuam fubflan
feclorum Unumquodque CORPORVM ( inter quæ
etiam arg: vivum refertur ) mutationefirma , in per iam exuat , de fc : maneat in fuâ Natura , Er muß
ein anderer Gefill werden :) invenimus &fimiliter
fectum Lunare & Solare transformaremus corpus .Qua
mobrem ex eisdem ( Spiritibus ) medicinam diverfam ipfum praparari debere neceffariò , cum non permifcea
tur in PROFVNDO , abfque illius praparationis mo
ex diversâ alterandorum intentione creari , neceffe ac
modus præparationis illius ) ut talis
cidit ( Jam arrige aures Pamphile :) Cum fint igitur do. Et eftfc: (
fiat ( Ergò jam antea non eft ) illiusfubftantia ( Di je
duplicis generis Metalla alterationis , ARGENTI vi
fubita ntz muß ein ardern Rock antegen ( quod
vife : perfectione coagulabile ( Hoc loco manifeftè ex
Spirituum numero Geber arg : vivum vulgi exclu permif ceatur ufque ad profundum corporis alterabilis
dit , dum illud per expref fum corpor ibus & metal ( Es muß also auch diese Subftantz in ihr profun
diffimum verwandelt werden ) fine feparatione in
lis connumerat , quod à paucis animadverfum fuit
hactenus. Ergò aliud requiritur arg : vivum , quod aternum ( hîc videatur , quale profundum , aut , ut
verè inter Spiritus referri poteft :) & àperfectione Lullii verbis utar , quale genus generale , in quo
omnia conveniunt , requiratur . ) Hoc autem non fie
diminuta corpora , & hec iterùm multiplicia.
( ut eo usque fiat Reductio , aut Retrogreffio ) nif
Ibidem ; SVBTILIETVR VALDE ( Eſt ſuperlativus Arabi
cus : Ergò ifts mit der prima violenta Sublimatio,
§. Cum diuturni laboris inftantia , magna indaga
ne nicht aufgerichtet . Nam intelligit hîc admo
tionis induftria excufari volumus ad inventionis labore
· dum fubtilem, neque communem Sublimationis
Decem Medicinarum ( Decem hafce Medicinas de
Secundo Ordine intelligendas patet cap . 76 pro modum ) cum preparatione certa & determinata in
Capitulo Sublimationis ( intelligo cap. 45. ) Et non
pè finem ) per Vnius beneficium MEDICINE
permanet ejus impreffio ( per magnam enim fubtilita
(Unicâ Medicinâ poffunt omnium corporum imper
fectorum defe &us tolli. ) Et invenimus inquifitione tem in profundo quidem ftatim conjungitur cor
poribus metallinis , fed non in eo perfeverare po
longa , nec non & laboriofa maximè , & cum Expe
rientia certa Medicinam VNAM, quâ quidem durum teft ) fimiliter , nifi figatur : nec illuftrat , nifi fulgidis
fima ex illo ( arg : vivo pro Medicina praparato &
mollefcit , e molle i duratur corpus , &fugitivumfigi
fubtiliato ) eliciatur fubftantia ( jam alium , poft fu
tur , & illuftratur fœdum , splendore inenarrabili , &
blimationem , tractat gradum , qui eft, poft nigre
eo , qui fupra naturam confiftit.
dinem, ad fulgidisfimam albedinem deducere) tum
Lib. 2. cap. 69. SVI MODI INGENIO ( ecce , hîc nullum alle

s. Eft diminutum in illis ( corporibus fc : imperfe
5.
ais ) paucitas argenti vivi , & non recta Spiffatio ejus
dem. Igitur complementum erit in illis ( perfectionis
in imperfectis ) arg : vivi multiplicatio , & fpiffatio
bona fixio permanens . Hoc autem per Medicinam
ex illo ( arg : vivo ) creatam perficitur: Hac enim cum
ex arg: vivo in effe fut deducta , per beneficium illius
Luciditatis & fplendoris , illorum fufcedinem pallian
do , Loquitur hoc loco de Secundo ordine ) celat &
regit, & fplendorum educit ( Eben als wie der Tarta
rus im Sud/ das Silber / so im Kupffer / her
für zeucht ) & infulgorem convertit.
Ibidem ;
§. Cum enim arg : vivum in Medicinapreparatum
( Ars tota ) per noftrum artificium fit mundatum , &
infubstantiam puriffimam &fulgidiffimam redactum ,
gatcaput , fed modum pecul ( & mode
periarem innuit congr uum
tionem feu Digeftionem Philofophi
( Innuit Deco&
cam , ufque ad germinationem. Verfatur enim hic
autor in Operatione Secundâ , quæ Sublimationis
operam confequitur , quæ fit primò , fuo modo,
non communi ; fecundò , in folâ Ignis adminiſtra
tione confiftit ) Et non præftat fufionem perfectam
nifi in illius fixione adhibeatur cautela , & c. ( non
enim intendendus eft ignis , nifi cum omnis humor
factus eft fixus ) Per hoc ergò patet , quod ipfius ( arg
vivi debiti talis præparetur & a miniftretur prapa
ratio , qua fulgidiffima & mundißima Subftantia ex ille
creetur. [ Hic duo funt gradus. 1 Sublimationis com
munis præparatio. 2. Digeftio ufque poft omnium
Elementorum rectificationem . ] Deinde verò figatur
cautela [ ignis fc. ] eidem exhibeatur , utfc. exerci
tetur artifex in adminiftratione Ignis, quo poßit ex illo
deteri
 Lib . II. Sect. II. Subfect. IV . 611
deleri buraiditas ( Hæc ad fecundum Medicinarum
in capitulis hujus Operis multiplicibus [ Hic ne vulga⇒
ordinem referenda funt ) in tantùm , quodfufficiat ad re intelligatur arg: vivum , videtur addere hanc re
fufionem perfeclam ( corporis perficiendi ) complen ftrictionem : ex noto & c: Ergò non ex eo , quod
dam . Et eft fc. ut fi quis per hanc corpora fufionis du quilibet pro argento vivo habet. ] Et hud ideò ,quia
ra mollificari in principiofue creationis [ diftingue in cum fugitivum fit arg: vivum de facili [ id eft , Es
ter Sublimationem & Creationem : nifi fortè &
mag ihm lacht an wenig ein wärme a gben 1
cautela in Sublimatione adhibenda , ficuti Lullius
abfque inflammatione aliqua [ id eft, Es betarp Fin
& Geber lentum requirunt ignem ) lentus adhibea
fundere ih oder glüin jeyn / bap der Mercurius
tur ignis. Ignis enima lentus ( obferva hoc axioma )
humiditatis eft converfativus & fufionis perfectivus. anfahet ricchen und flüssen ) Medicina egeat , quie
fubitò ante fugam ejus [ Es muß die Medicin vid
Ergo fi femper lentè procedatur , tum humor ille
non deperditur , fed confervatur , quod in Tertio hurtiger schmeißen : Notanda vox : Subitò & antè
Odine requiritur . ) fugam , muß die Tinctur fchen get het onge ]
Lib. 2. cap. 76 . in profundo illa adhæreat, & illi per MINIMA cons
§. Tertii Ordinis Medicinam appello , omnem pra jungatur ( das ist ein traffiche penetratio ] & illud
parationem , quæ quando corporibus advenit , omnem infpiffet [ quia ergò arg: vivum commune infpiflatio
corruptionem cum projectione fua tollit , & cum omnis ne eget , ut fiat Apium , fequitur illed nondum
Complementi differentia perficit. Hac autem eft UNI transmutatum , Auro non praponderare & fua
CA SOLA. Et ideò per illam excuſamur à Labori fixione illud in igne confervet , quoufque illi advemat
bus inventions Decem Medicinarum Secundi Ordinis . majoris ignis tolerantia [ Ergò paulatim , & non in
(Ergo , Chymico non multum defudandum eft in momento in Tertio Ordine figendum] ejus humidi
Medicinis Secundi Ordinis præparandis , cum Uni tatem confumentis | Ecce ! in hoc arg: vivo humidi
ca Medicina Tertii Ordinis haberi poffit. ) tatem, quæ exterminanda eft , & transmutationem
Lib.2 cap. 80. non fufpicit ] & convertat illud per hoc bereficium in
S. Quia corporum ( imperfe& torum ) eft aliquid momento in Solificum & Lunificum Verum fecundum
impermutabile , quod in corporum radice innatum eft, illud fc. pro albo aut rubeo ] ad quod Medicina fuit
quod per Secundi Ordinis Medicinam tolli non poteft: præparata.
ideo omnis illa Medicina , que illud de commifto tollit, Ibidem .
non Secundi Ordinis , fed Tertii & majoris Ordinis ap S. Quum igitur inveniamus aliquid magis illi con
pellatur Medicina ( Character unde Utriufque Or venire , quam ipfum , quod SVAE natura eft ( non
dinis Medicina dignofcenda. ) autem ipfummet , ) ideò propter hoc aftimavimus ,
Ibidem. cum Eo Medicinam illius compleri poffe , & ingeniati
§. Non autem diverfificatur hac (Secundi Ordinis ) fumusformam Medicine illi ( fc. materiæ ) per in
Medicina , à Tertii Ordinis Medicina , nifi per mino genia praftare . Et eft fc . ut præparatur cum modis fuis
0 ris præparationis imperfectionem: ( Differentia Secun jam dictis cum diuturnitatis laboris inftantia , quâ om
di & Tertii Medicinarum Ordinis , in præparatio nis illius fubtilis fubftantia & puriffima , alba quidem
nisperfectione & imperfectione confiftit. Secundus in Luna , citrina verò intenfa ( Ergò non prorfus ru
Ordo feftinat perficere , & eo ipfo perfectionem bra, & ita etiam hæc Secundi Ordinis Medicina in
Veram negligit ) Et non diverfificatum à fe ( in co ) gradu coloris deficit ) perhibeatur perfectè ( Quæri
quod in diverforum corporum projeclione , & pigmen poteft , unde citrinitas detur ) B : Et hoc quidem
torum acceptatione conflat , fed in MODO prapara non completur ut citrinum creet , fine miftione rei -
tionis ( Nota hic vocabulum modi : Ergò alius in gentis illud [ fc. arg: vivum ] quafua eft natura : [ Er
telligitur modus , quàm qui fupra in artificiis ma gò non de fulfure vulgari præparato , fed intra il
nuariis pofitus eft. ) lam materiam continetur & fermentum fuum. ] De
Lib. 2. cap. 81. bine verò [ fequitur gradus perficiens , ad gradum
§. Argentum vivum perfectivum eft in Operibus preparantem cum hac puriffima argenti vivi fubflan
Natura , completis Regiminibus . Igitur & naturam mu tia perficiatur , cum bujus Magifterii Operis ingeniis,
tantes minimè , fed imitantes , in quibus nos fequi eft Medicina , quæ maximè Arg: vivo adhæreat , & fun
poffibile operibus, (collatio inter opus Nature & Ar daturfacillimè [ fufio facilis fugam vulgaris arg: vivi
tis ) &c argentum fimiliter [ Ergò & tale aflumendum antevertens , ] & illud coagulet , &c.
arg. vivum , quali utitur Natura , quod arg. vivum Ibidem.
vulgare effe nequit ] in hujus Operis Magiflerio vi §. Sed ex quibus MAXIME [ Ergò etiam ex ali
vum affumimus, in cujufque perfectionis Medicina, Lu is rebus produci poffe videtur , nifi quod hic Maxi
nari fc. & Solari , tam quidem imperfectorum ( cor mè dicatur cligi ] hac arg : vivi fubftantia elici poffits
porum ) quam & ipfius arg vivi coagulabilis [ ad dif folet quæri. Et nos quidem refpondentes narramus, quod
ferentiam alterius arg. vivi , ex quo Medicina con in QVIBVS [ fen worinnen sie wollen ] ex illis elt
ficitur ] Eftque per fe hujus Medicina materia cujus citur . Eft autem tàm quidem in corporibus , quàm in
que generis Unica , & eft , quod jamfufficienter notum ipfo argento vivo fecundum naturam , cum Vnius fint
est (Es wissen wol etliche die materiam debitam, reperta Natura : fed in corporibus [ Loqui videtur de
können aber mit derselben nicht recht umbachen/ corporum fublimatione , per quam mercurialis ali
darumb etliche allein ein Medicinam Secundi Or qua elevatur fubftantia ] difficilius , in vivo argenta
dinis darauß machen / & fortaffe etiam primi Or propinquius [ Ergò eft arg: vivum ex arg: vivo , & ex
dinis ] Affume igitur lud , & fi vis ad Lunarem &c. eo compendiofiore via educitur ] non autem perfe
jam exprefsè præparatio Tertii Ordinis excipitur] & tius ( fi folitarium fc. intelligatur , aut nondum fi
Quantum verò exTerii [ Ordinis adminiftratione] xum. Nam perficiendum demum eft ) Igitur cuja
non praveniente adminiftratione aliqua [ fc. vel Me cunque generis ( Ordinis aut rubei, aut albi ) fit Me
dicina creanda, vel corporis perficiendi præceden dicina , tam quidem , in corporibus ( philofophice
te aliqua præparatione ] perficit in projectionefuâ . fumptis ) quam in ipfius arg: vivifubftantia ( cur non
Lib. 2. cap . 82. dicit inSubftantia corporum ? ) Lapidis pretiofi în
9. Ex Ejusdem illis elicitur materia, fc.ex NOTO dagatur Medicina. 7
Lib. z.
612 Bibliotheca Chemica Curiofa

Lib . 2. cap . 84 . pervenire in Capitulo Uno , & in Summam contrahere

Sermonis abbreviati , in Capitulis differfum Magifte

§. Tertii Ordinis Medicina duplex eft, fc : Solaris rium . Dicimus igitur , quod Totius Operis intentionis
Lunaris. Et eft tamen in Effentiâ Vna & agendi Summa non eft , nifi ut famatur LAPIS IN CAPI
Modo fimiliter : & ideò Unica Medicina nuncupatur TVLIS NOTVS ( Singularem hic intelligit Lapi
à noftris Veteribus , quorum fcripta perlegimus [ vide dem in Capitulis ( certis videlicet & fingularibus
hic unâ & eadem & operâ utramque Medicinam nec de vulgari arg. vivo loquentibus ) defcriptum,
perfici : ] Et tamen additamentum citrinantis coloris ut funt cap. 46. cap. 60. & alia quædam . In if hac
[ nota non novæ fubftantiæ fed coloris , ut quali enim Recapitulatione , de mortificatione terra ,
tatis , ] qui àfulfuris mundiffima quale illud vulga ( fine quâ tamen nihil fieri poteft cap. 45. ) præſup
re minimè effe poteft ] perficitur fubftantia. Eft tamen ponere eum Lapidem videtur , qui Naturæ , nec Ar
bic Ordo Tertius , Majoris operis Ordo appellatus, tisbeneficio mortificatus innuitur : Cujus ( præter
illud ideò , quia majoris fagacitatis induftria , in illius Subtiliationem & Depurationem ) nulla alia , Su
adminiftratione & perfectionis præparatione [ Hic lo blimatione perficienda reftat præparatio ) Deinde
cus probè notandus eft . Nota : non loquitur de verò cum Operis inftantia affiduetur fuper illum opus
prima præparatione , quæ non eft perfectionis , fed Sublimationis PRIMI GRADVS ( De hifce gradi
purificationis : Loquitur autem de Secundo Opere, bus vide fupra lib. 1. c. 40. de Gradibus ignis ) &
ubi omnia Hermeticè funt intelligenda & Labo per hoc mundatur à CORRVMPENTE impuritate:
re longiori [ ut qui fola Digeftione perficitur ] ad & eftfc. Sublimationis Perfectio , ut cum eâ fubtilietur
veritats complementum ind ger . Et ideò non diverfifi LAPIS, donec in VLTIMAM SVETILITATIS PV
carur hujus Ordinis Medicina, à Secundi Ordinis [ Me RITATEM deveniat , & ultimò ( in Creatione fc.
dicina in Effentia ullatenus , nifi per SUBTILISSI Lapidis ) VOLATILIS fiat ( obfervanda :: . quid.
MOS preparationis gradus ( hie wollen fubtile Lapis vocetur. 2. Cujus operis , primi aut fecundi
Handgrif erfordert seyn / da die Natura fubtilis intelligatur Sublimatio ) Abhinc verò cum Fixionis
modo (per Infpillativam fc. Digeftionem ) figatur,
felbte der Laborant it ) in Creatione illius : per
donec in ignis afperitate qui feat . Et hic ( fixatione
diuturniorem laboris inftantiam. Et hos gradus omnes
completâ , cum verfus fuerit in terram ) Secundi
narrabimus , & c.
Scholion. Preparationis gradus meta confiftit ( pro prima Lapi

Mihi videtur in primis hoc difcriminis inter dis perfectione ) Sed & tertiofimili Lapis ( in Mul
Tertium & Secundum Ordinem Medicinarum ob tiplicatione ) adminiftratur gradu , qui in ultime con
fervandum : quod Secundus Ordo ad literam fequi fiflit preparationis complemento , fc. ut jam FIXVM
tur modos Operationum à Gebro fæpè tradita LAPIDEM cum modis fublimationis VOLATILEM
rum: Tertius autem Ordo , illis negle&is , Unâ & facias ( Hi modi fublimationis funt fubtiliores,
eâ quidem fubtilifima Operatione contentus , Unâ quàm illi , qui fæpè fuerunt annotati ) & volatilem
Decoctione & Digeftione totum perficit ingenium. fixum , & fixum SOLUTVM , &folutum iteratò vo
Utitur autem materiis à Natura Arti latilem ( beneficio enim philofophica folutionis ,
tis , tantum res debitè purificans & difponens ifthæc Philofophica contingit volatilifatio ) &ite
&c : ac Deco&tione juftâ Naturæ totum Opus per rato volatilem fixum , & alteret in com
plemento Solifico & Lunifico certo [ id eft , affignata
mittens.
Lib . 2. cap . 85 . proportione. Videtur hic mihi Geber , unâ , quod

Hoc Caput totum fabulofum effe puto. Defcribit
enim multos & magnos labores hûe spectantes minimè:
Laboresfc. qui manibus non perficiuntur,fed Sola Na
tura . Mens enim autoris nequaquam fuit hec ftyloper
Sequi Lineari & coherente.
Lib . 2. cap . 86.
§. Nos , ne mordeamur ab impiis , complementum
narramus totum hujus Magifterii , fub brevifermone
น per SV
completo & noto. Et eft illius Intentio , ut
BLIMATIONIS MODUM , mundetur per
fectifinè Lipis , & illius additamentum hoc fit in
uno Subjecto ] & ab hinc quidem , cum ingeniorum
modo volativum ex eisfigatur : De hinc verofixum fiat
volatile , & iteraiò volatile fixum ] Breviter: 1. Mun
dario per Sublimationem . 2. Fixio , feu ut Lullius
vult , Lapidis per fublimationem Creatio : & Re
tentio : 3. Sequitur multiplicatio . ) Et in hoc Ordine
completur ARCANUM pretiofiffimum , quod eftfuper
mne ARCANVM hujus Mundi Scientiarum arca
num , & thefaurus incomparabilis &c . Et huic quidem
(jam per Duos primos gradus complete ) Medici
na Reiteratio bonitatis adminiftrationis cum talis cau
tele induſtria poteſt in preparatione Lapidis evenire,
quoufque arg: vivum mutet ( fc. Medicina ) in infini fibi neutiquam abeffe poffunt [ was darf man
tum Solificum verum & Lunificum , & non dependet, dann eines auffer des andern suchen ] Quibus ad
wifi in multiplicatione illius(id eft , fi Opus per addi di
tionem non fixi fæpius repetatur . )
Lib. 2. cap. 99.
ajunt, fidelia, duos dealbare parietes , Multiplica
tionem nimirum docere in Ordine Secundo & Ter
tio : ubi eadem ratio multiplicandi , quod ad Sub
ftantiam , nifi quod Secundus Ordo , ingeniis uta
tur ex parte manuariis , quod in Tertio Ordine ita
non eft. In Secundo autem per reiteratam appofi
tionem non fixi Lapidis , videtur tandem illa Me
dicina in Tertium Ordinem tranfire poffe ] Ex rei
teratione igitur præparationis hujus gradusTertii in
Medicina refultat boni atis alterationis Multiplicatio .
Ex diverfuate igitur reiterationis Operis , fuper Lapi
dem in gradibus fuis , refultat multiplicationis bonita
is alterationis diverfitas , ut ex Medicinis [nota : quod
innuit , etiam Secundi Ordinis Medicinas poffe
multiplicari quadam quidem fui centuj lum , quadam
verò ducentuplum , quadam trecentuplum , quadam ve
rò millecuplum ; quadam verò infinitum Solifuum & ve
rum Perfectionis Lunificum tranfmutet corpus.
Investigat . Lib. c. 12.
Lapis nofter nihil aliud eft , quam SPIRITVS
FOETENS & AQUA , VIVA [ quam & Siccam
Aquam nominavimus ] per naturalem proportio
nem, mundatam & unitam UNIONE TALI , quod
eft
debet Tertium , ad opus abbreviandum : hoc
Corpus perfe&um attenuatum , id eft , Volatile
vel fpirituale factum , ut hoc lib. c. 10. habet.

§. Reftat nos ad complementum Totius Operis divini FINIS.

BIBLIO
 Lib . II. Sect. III. Subfect. I. 613

LIBRI II SECTIO III.

Quá Authores qui à ROGERIO BACONE Anglo , ad RA Ý MUND UM

ufque LuLLIUM Majoricanum , fcripferunt cum fuis

traduntur Commentatoribus.

SUBSECTIO PRIM A.

Que à ROGERIO BACONE fcripta funt habet.

ROGERII BACHON IS
BACHONÍS De ALCHEMIA Libellus , cui Titulum fecit ,
SPECULUM ALCHEMIE.

PRÆFATIO .
3 ::
ULTİF ARI AM multifque modis loquebantur olim Philofophi per fuafcripta , cum veluti
in enigmate, & quafi nebulofa voce,fcientiam quandam pra cateris nobilem , nobispenitus obum
bratam reliquerunt & fub desperationis velo negatam omnino , & hoc non fine cauſa. Quare.ego
precipio , ut pra omnibus aliorumfcriptis , fuper ifta feptem capitula , transformationem metallo
rum inſe continentia , mentem tuam firmiterfundes , & eorum principium , medium & finemſa
pius in corde revolvas , & fubtilitatem talem'in eis invenies , qua adimplebitur animus tuus.

CAP. I. cet Argenti vivi & Sulphuris , pura & impura mé

talla generantur , videlicet : Aurum , argentum,
ftannum , plumbum , cuprum , ferrum. De quo
De Diffinitionibus Alchemid.
rum natura, videlicet puritate & impuritate vel im

N pluribus antiquorum codicibus plures inve munda fuperfluitate & defe& tu , talia accipe vera.
niuntur iftius Artis diffinitiones , quarum in De natura Auri : Aurum quidem eft corpus perfe
Aum , ex argento puro , fixo , claro , rubeo , & ex
tentiones nos in hoc capitulo confiderare oportet :
nam Hermes de hac fcientia dicit , Alchemia fcien fulphure mundo , fixo rubeo , non adurente gene
ratum , & nullum habet defe& tum. De natura Ar
tia corporea ex uno , & per unum fimpliciter com
pofita , preciofiora ad invicem per cognitionem & genti : Argentum eft corpus, mundum , purum,
effectum conjungens , & eadem naturali commix fere perfectum , ex argento vivo puro , fere fixo ,
tione in genus melioris convertens. Alius quidam claro , & albo , & de tali fulphure procreatum , &
dicit : Alchemia , eft fcientia docens transformare déficit ei pauca fixatio , & color cum pondere . De
omne genus metalli in alterum : Et hoc per medi natura Stanni : Stannum eft corpus mundum imper
cinam propriam , ficut patet in multis Philofopho fectum , ex argento vivo , puro,, fixo & non fixo,
rum libris, Quare Alchemia , eft fcientia docens claro , albo in fuo manifefto , & rubeo in fuo oc
facere, & generare quandam medicinam , quæ Elixir culto , & de tali fulphure procreatum , & deficit ei
nuncupatur, quæ quando projicitur fuper metalla , fola decoctio five digeftio.Denatura Plumbi: Plum
feu corpora imperfecta , perficit ipfa complete in bum eft corpus immundum & imperfe& um , ex ar
gento vivo impuro , non fixo , terreo , fæculento,
tionis.
momento proje&
aliquantulum albo in manifefto , & rubeo in occul
CAP. II. to, & ex tali fulphure aduftibili ex aliqua parte pro
creatum , & deficit ei puritas , fixatio , cum colo
re & ignitione. De natura Cupri : Cuprum eft cor
De Principiis naturalibus , & Procreationi
pus immundum & imperfe& tum , ex argento vivo,
bus mineralium.
impuro , non fixo , terreftri , adurente , rubeo non
es claro , & ex tali fulphure generatum : & deficit ei
Ecundo principia naturalia , & procreationes fixatio , & puritas cum pondere , habetque mimis
SE mineralium perfecte declarabo. Unde primo de colore impuro. terreftreitate non adurente,
notandum eft , quod principia mineralia in mine De natura Ferri : Ferrum eft corpus immundum &
ris funt Argentum vivum & Sulphur. Ex iftis pro imperfectum , ex argento vivo in puro , nimis fixo,
creantur cuncta metalla , & omnia mineralia , quo terreftri adurente , albo & rubeo non claro , & ex
rum multæ funt fpecies , & diverfæ. Sed dico quod tali fulphure generatum , & deficit ei fufio , puritas
natura femper propofuit, & contendit ad perfectio & pondus, & nimis habet de fulphure fixo , immun
nem auri. Sed accidentia diverfa fupervenientia do , &terreftreitate adurente, Hæc ergo jam dida
transformant metalla ficut in multis invenitur Alchemifta quilibet notare debet.
Philofophorum libris aperte. Nam fecundum puri
tatem & impuritatem prædictorum duorum , fcili
Tom. L Fff CAF
614
Bib Ch Cur
lio em iof
the ic a
ca a
vivi & fulphuris , cum ignoremus dicam propof:
CAP. III. tionem , & inveniamus corpora in quibus inveni>
mus prædi&a proportionata , coagulata & coadu
Ex quibus propinquius Materia Elixiris nata debito modo. Hoc fecretum tene fecretius.
Aurum eft corpus perfe&um & mafculinum , fine
fit elicienda.
fuperfluitate aliqua aut diminutione. Et fi imperfe
Njam di&is , fufficienter determinata eft fola fibi commifta perficeret , es
Icreatio tam perfectorum quam imperfectorum fet elixir ad rubeum. Argentum eft etiam corpus
metallorum. Nunc ad materiam imperfectam perfi fere perfectum & fœmincum , quod fi etiam imper
ciendam eligendamque redeamus. Cum ex capi fecta fere perficeret fola fufione vulgari, effet elixir
tulis præcedentibus fatis notum fit , quod ex ar ad album , quod non eft , nec effe poteft , quia fo
gento vivo & fulphure cun& ta procreentur metalla , lummodo perfecta funt. Quod fi illa perfectio effet
& quomodo ipforum impuritas immundiciaque commifcibilis imperfe& tis , non imperfectum cont
corrumpit , & cum nulla res metallis adhiberi de perfectis perficeretur, fed porius illorum perfectio
beat , quæ non ex ipfis fit compofita feu orta , fatis cum imperfectis diminueretur , & imperficeretur.
nobis aperte relinquitur , quod nulla res extranea, Sed fi effent plufquam perfecta, vel in duplo , vel in
quæ ex his duobus non fumpfit originem , potens quadruplo , centuplo , vel ultra ,interim perficerent
eft & fufficiens ipfa perficere , vel eorum transmu imperfecta . Et quia natura femper operatur fimpli
tationem facere novam. Quare admirandum eft citer.perfectio in eis fimplex eft, & infeparabilis &
quod aliquis prudens fuam fundat intentionem fu inconifcibilis , nec arte ad opus abbreviandum
per animalia, five vegetabilia quæ valde funt remo ponerentur in lapide pro fermento, & reducerentur
ta , cum inveniantur mineralia fatis propinqua. tunc in priftinum , cum fumma volatilis fuperat
Nec credendum eft omnino , quod aliquis Philofo fummam fixi . Et quia aurum elt corpus perfectum
phorum , pofuerit artem in prædictis remotis , nifi ex argento vivo rubeo claroque, & ex tali fulphure ,
fimilitudinarie. Sed ex prædictis duobus fiunt me ideo non eligimus ipfum pro materia lapidis ad
talla cun&a , & nihil eis adhæret , nec eis conjun Elixir rubeum, eo quod ita fimpliciter cft perfectum ,
gitur , nec ea tranfmutat , nifi quod ex illis eft. Et fine mundificatione ingeniola , & tam fortiter di
fic de jure oportet nos accipere Argentum vivum geftum, & coctum naturali caliditate , quod cum
& fulphur , pro lapidis noftri materia. Nec argen igne noftro artificiali vix in aurum & argentum
tum vivum per fe folum , nec fulphur per fe folum operari valemus. Et quamvis natura aliquid perfi
aliquod generat metallum , fed ex amborum com ciat,tamen intime nundificare,feu perficere, ac pu
miftione diverfa metalla diverfimode procreantur, rificare ignorat, quia fimpliciter operatur fuper il
& mineralia muita. Ergo ex amborum commiftio lud, quod habet. Quare fi eligeremus aurum vel ar
ne materia noftra contat eligenda. Sed finale no gentum pro materia lapidis,vix aut difficulter inve
ftrum fecretum , " eft excellentiffimum & maxime niremus ignem in eis argentum. Et licet non igno
Occultum : Ex qua re minerali debeat fieri propin remus igem , tamen ad intimam fui mundificatio
quius & vicinius : & hoc ipfum eligere follicite nem & perfectionem pervenire non poffemus , pro
tenemur. Pono igitur , quod eligatur materia no pter fui fortiffimain compactionem , & compofitio
ftra primo ex vegetabilibus , ut funt herbæ , arbo nem naturalem: quare excufamur à receptione pri
five omne progrediens è terra. Tunc oportet mi ad rubeum, feu fecundi ad album, cum invenia
inde prius fieri Argentum vivum & fulphur per lon mus rem , vel corpus aliquod , ex tam mundo , vet
gam deco& tionem , à quibus , & à quorum opera mundiore fulphure & argento vivo , fuper quod na
tione excufamur , cum nobis natura proponat Ar tura parum , vel minimum eft operata, quod cum
gentum vivum & Sulphur. Et fi eligeremus ex ani igne nofiro artificiali, & experientia artis noftræ ,
malibus , ut funt fanguis humanus , capilli , urina, ad congruam fui decoctionem , mundificationem, &
egeftio , ova gallinarum , & omnia quæ ex anima colorationem & fixationem cum ingeniofo noftro
libus procedunt , oporteret etiam ex ipfis fieri ar opere , fuper hoc continuato , valeamus pervenire.
• gentum vivum & fulphur decoquendo , à quibus Eligenda eft ergo materia, in qua eft argentum vi
excufamur , ut prius. Sin eligeremus ex mediis vum mundum,purum, clarum,album, & rubeum, non
mineralibus ut funt omnia genera Magnefiarum, ad complementum perductum , fed commiftum
Marchafitarum , Tutiarum , Attramentorum , feu æqualiter & proportionaliter,per modum debitum
vitriolorum , aluminum , Baurach , falium , & alio. Cum fulphure tali , & in maffam folidam congelata,
rum multorum oportet fimiliter , ut ex prædictis, ut cum ingenio & prudentia noftra, igneque noftro
argentum vivum inde fieri, & fulphur decoquendo, artificiali ad mundiciam fui intimam & ad ipforum
à quibus , ut ab aliis præcedentibus , excufamur. puritatem pervenire poffimus , & talem efficere ,quod
Et fi eligeremus aliquem ex feptem fpiritibus per ipfa poft operis complementum fit millies millefies
fe, ut folum argentum vivam , aut fulphur folum fortior & perfectior , quam ipfa corpora fimplicia
modo , aut argentum vivum & unum è duobus ful caliditate naturali decocta. Efto igitur prudens.
phuribus , aut fulphur vivum , aut auripigmentum, Nam fi in capitulis meis fubtilis & ingeniofus fue
aut arfenicum citrinum , aut rubeum folum vel ris,in quibus manifefta probatione, & aperte mate
compar , nequaquam perficeremus : quia cum nun riam lapidis cognofcendam demonftravi , guftabis
quam natura perficit aliquid fine amborum commi illud delectabile,fuper quod Philofophorum inten
ftione æquali , nec nos , à quibus tunc , ut à præ tio cadit tota.
dictis argento vivo & fulphure , in fua natura excu CAP. IV.
famur. Finaliter , fi eligeremus ipfa , quodlibet fi
cut eft oportet nos commifcere fecundum debitam
De Modo agendi, & Igne moderando, &
proportionem , quam humanum ignorat ingenium ,
continuando.
& poftmodum decoquere ad coagulationem in fo

lidam maffam. Et ideo excufard à reception Cedote inveniffe finon duriffime

esperfuf cervicis,
amborum in fua propria natura , videlicet CR& velo ignorāciæ,totali ter us infipié
pie ,
 Lib. II. Sect. III. Subfect. I. 6iš

tiæ , per verba jam dica , certam Philofophorum præta&tum eft , generatum , obviat etiam argento
materiam , lapidis benedi&i peritorum , fuper vivo ( ut etiam fcriptum eft ) in venis terræ , &
quam operatio Alchemiæ eft adhibenda , cum im aquæ fpiffitudinem mineralis procreat. Ibi per ca
perfecta conamur perficere , & hoc cum plusquam lorem in monte æqualiter perdurantem , longo ge.
perfe&
tis. Et cum nobis natura tradidit imperfe&a nerantur tempore diverfa metalla , fecundum loci
foluramodo cum perfe& tis , oportet nos plusquam diverfitatem. In mineralium vero locis invenitur
perficere materiam in capitulis notam cum noftro caliditas femper durans. Ob hæc de jure nobis no
opere & labore artificiali. Et fi ignoramus agendi tandum conftat, quod mons miner.lis externus eft
modum , quid eft in caufa , quod non videmus qua ubique claufus in feipfo & lapideus , quia fi calor
liter natura quæ olim metalla perfecit , frequenter exire valeret , nequaquam metalla procrearentur;
operatur ? Nonne videmus quod in mineris per Si ergo naturam imitari intendimus , habemus ne
continuatam caliditatem , quæ in montibus mine ceffe tali modo furnum , ad inftar montium , non
1 ralium eft , aquæ groffities in tantum decoquitur & magnitudine , fed caliditate continua providere,
0 infpiffatur , ut fiat per tempus argentum vivum? Et ita quod ignis impofitus , cum afcendit , exitum
ex pinguedine terræ per eandem decoctionem & non inveniat , & reverberet calor vas , materiam
caliditatem generatur fulphur ? Et quod per illam lapidis continens in fe , firmiter claufum. Quod
caliditatem perfeveranter fuper ipfa continuatam, vas rotundum debet effe cum parvo collo , de vi
ex prædictis fecundum ipforum puritatem & impu tro , vel de terra aliqua , naturam five compactio
ritatem , cuncta generantur metalla ? Et quod na nem vitri præfentantem , cujus os cum tali cooper
tura tam perfecta , quam imperfecta cuncta , fola torio , & bitumine debet effe fignatum vel figilla
I decoctione perficit , five facit metalla ? O nimia tum. Et ficut in mineris calor immediate non tan
[ dementia , quid vos rogo , cogit per aliena regi git materiam fulphuris , & argenti vivi , quia terra
1 mina melacholica & fantaftica velle perficere præ montis intereft ubique : fic immediate ignis tan
dica ? Quemadmodum quidam dicit : Væ vobis qui gere non debet vas in fe materiam continens præ
vultis fuperare naturam, & metalla plusquam perfi dictorum , fed in alio vafe fimiliter clauio illud eft
cere novo regimine feu opere orto ex capitofitate ponendum , ut ita materiam fuperius & inferius ,
veftra infenfata. Et Deus naturæ dedit viam linea & ubicunque fit melius & aptius , calor temperas
rem, fcil. deco&
tionem continuam , & vos infipien tus attingat : unde Ariftoteles dicit in Lumine lu
tes ipfam imitari fpernitis , vel ignoratis. Item: minum , quod Mercurius in triplici vafe eft co
Ignis & azor tibi fufficiunt. Alibique . Calor omnia quendus , & quod vas de vitro fit duriffimo , vel,
perficit. Et alibi. Coque , coque , & non te tædeat. quod melius eft , de terra naturam vitri poffidente
Et alibi. Fiac ignis vefter blandus & mitis , qui per
CAP. VI.
fingulos dies femper æqualis ardendo perduret, nec
invalefcat , fin aliter, fequetur maximum damnum.
Et alibi. Patienter & continue. Et alibi . Tere ipfum De Coloribus accidentalibus & effentialibus
feptem vicibus. Et alibi. Scias quod una re , vide
in opere apparentibus .
licet lapide , una via, fcilicet coquendo ; & uno va
fe totum magifterium terminatur . Et alibi . Igne Xquifita lapidis materia , modum cer
Eum cognofces , per quem modum , per quod
teritur. Et alibi. Hoc opus multum creationi ho
minis affimilatur. Sicut enim infans in principio le regimen lapis decoquendo in coloribus diverfis
vioribus nutritur cibis , offibus autem confortatis, fæpius tranfmutatur. Unde quidam ait : Quot co
femper fortioribus : fic & magifterium iftud , pri lores , tot nomina . Secundum diverfos colores in
mo indiget igne lento , quo femper in decoctionis opere apparentes , per Philofophos ejus nomina
effentia qualibet eft agendum. Et quamvis femper variata funt. Unde in prima lapidis noftri opera
} loquamur de igne lento , revera tamen fentimus, tione , eft putrefactio appellata , & fit lapis no
0 quod in operis regimine paulatim &viciffim ufque fter niger. Unde quidam dixit : Cum inveneris ip
ad finem augmentandus & majorandus eft ignis. fum nigrum , fcias quod in nigredine illa albedo
2.
occultata eft , & nunc oportet illam extrahere &
CAP . V. fubtiliffima illa nigredine ejus. Poft vero putrefa
&ionem rubefcit , non rubedine vera , de quo qui
dam ait : Sæpius rubefcit & fæpius citrinefcit , & fæ
De qualitate vafis atque formaciș.
pius liquefcit , & fæpius coagulatur ante veram al
Erminum , modumque agendi jam determina bedinem . Et feipfum etiam diffolvit , feipfum coa
& ex gulat , feip
quibus fieri debeant , audire licet. Cum natura fum mortificat , feipfum vivificat , feipfum deni
naturali igne in mineris metalla decoquat , deco grat, feipfum dealbat , feipfum rubore decorat cum
&
tionem illam fine vafe ad hoc apto denegat. Et fi albedine . Et etiam viridis , unde alius ait : Coque
naturam fectari proponimus in coquendo , quare eum donec natus viridis tibi apparet , & eft ejus
vas ejus effet rejiciendum ? Videamus ergo primò, anima . Et alius. Scias quod in viriditate anima il
qualis locus fit generationis metallorum. Manifefte la dominatur . Apparet etiam ante albedinem color
percipitur in mineralium locis , quod in fundo pavonis , unde quidam fic ait : Scias quod omnes
montis eft calor , æqualiter perdurans , cujus na colores qui in mundo funt , aut excogitari poffùnt,
tura eft femper afcendere , qui in afcendendo fem apparent ante albedinem , & deinde albedo fequi
per deficcat ubique & coagulat aquam fpiffiorem tur vera , unde quidam ait , Cum autem purus de
feu groffiorem in ventre , feu venis terræ five mon coquatur donec veluti oculi pifcium elucefcat,
tis abfconditam in argentum vivum : Et fi illius lo ejus utilitas expectanda erit , & tunc lapis in ro
ci pinguedo mineralis ex terra hujusmodi calefacta tunditatem eft congelatus . Alius autem ait : Cum
fuit congregata in venis terræ, currit per montem, inveneris albedinem fupereminentem in vaſe , eſto
& eft fulphur. Et ut videre licet in venis prædictis certus quod in albedine illa rubedo occultata eft, &
illius loci , illud fulphur ex pinguedine terræ , ut tunc oportet te illam extrahere : veruntamé coque ;
Tom. I. Fff 2 donec
616 Bibliotheca Chemica Curiofæ

donec totum rubeum fiat. Eft enim inter veram
albedinem & veram rubedinem, quidam cineritius
color , de quo dicitur : Poft albedinem errare non
potes, nain augmentando ignem ad cincritium per
venies , de quo alius dicit : Ne cinerem vilipendas,
nam Deus reddet tibi liquefactum. Et tunc ultimo
Rex diademate rubeo coronatur , NUTU DEI.
CAP. VII.
De Modo projiciendi Medicinam fuper quod
libet imperfectorum.
Ei promiffa finem perfe&
te complevi , videli
R cet Magifterii magni , ad clixir excellentiffi
mum rubeum & album faciendum . Finaliter de
modo projectionis, que operis eft complementum,
& lætitia defiderata & expectata , tractare nos
oportet. Et rubeum quidem elixir , citrinat in infi
nitum , ac omnia metalla tranfmutat in aurum pu
riffimum. Album vero Elixir dealbat ufque in infi
nicum, & quodcunque metallum ducit ad albedi
nein perfectam. Sed fciendum eft , quod unum me
tallum magis cft remotu à perfectione quam aliud :
Et aliud propinquius alio , & vicinius. Et quamvis
quodlibet metallum per Elixir ad perfectionem re
ducatur , tamen levius , citius , & melius , & perfe
ius propinqua reducuntur , quam multum remo
ta. Et cum inveniamus metallum propinquum &
vicinum perfectioni, excufamur per ipfum à multis
remotis. Quæ vero metalla remota & propinqua, &
quod propinquius & vicinius perfectioni fit , in ca
pitulis meis , fi fapiens & ingeniofus fueris , fatis
aperte invenies , & veraciter determinatum. Et
proculdubio qui in hoc meo Speculo in tantum eft
ingeniatus , quod fua induftria invenire fcit mate
riam veram bene fapit fuper quod corpus ad perfe
&ionem fit projicienda medicina. Nam Præcurlð
res iftius Artis qui eam per fuam hilofophiam in
venerunt demonftrant digitis fatis manifefte
viam linearem , & denudatam cum dicunt : Na
tura naturam continet : Natura naturam fuperat :
Et natura obvians fuæ naturæ lætatur , & in alienas
transmutatur naturas . Et alibi. Omne fimile ap
plaudit fuo fimili , quia fimilitudo dicitur caufa
amicitiæ , de quo multi Philofophi notabile fe
fuum
cretum reliquerunt . Scias quòd anima corpus
citò ingreditur , qua cum corpore alieno nullate
nus conjungitur. Et alibi. Anima enim citò corpus
ingreditur fuum , quam ficum alieno corpore con
jungere ftatueris , in cafum laborabis : Nam & ipfa
vicinitas magis eft lucida. Quia enim corpora in
regimine fiunt incorporea , & è converfo , incor
porea corporea , & in complemento totum corpus
fit fpirituale fixum : Et quia elixyr illud fpirituale
evidenter, five album , five rubeum , ultra naturam
fuam tam multum eft præparatum & dedu& tum ,
non eft mirum , quòd incommifcibile eft corpori,
fuper quo projicitur folummodò liquefacto . Gra
ve eft etiam projicere fuper millies millia & ultra,
& illa in continenti penetrare & transmutare . Qua
re vobis fecretum magnum & occultum jam tra
dam. Commifcenda eft pars una cum mille corpo
ris vi.inioris , & hoc totum includatur firmiter in
vafe apto , & pone in furno fixionis , primo cum
igne lento, & femper augmentando ignem per tres
dies , donec infeparabiliter fint conjuncta. Et hoc
eft opus trium dierum. Tunc iterum & finaliter
projicienda eft pars quælibet iftius una fuper alias
mille partes cujuslibet corporis vicinioris. Et iftud
eft opus unius diei , feu unius horæ vel momenti.
De quo femper mirabilis eſt laudandus Deus nofter
in æternum.

ANTHAKOREKCINDERESTREREKEKHEESEREKA? TZ+KERFREECKGENS NENS

Epiftola Fratris ROGERII BACONIS de SECRETIS OPERIBUS

ARTIS NATURA , E de NULLITATE MAGIE .

Opera IOHANNIS DEE LONDINENSIS è pluribus Exemplari

bus caftigata olim & ad fenfum integrum reftituta. Nunc verò à quo
dam veritatis amatore , in gratiam vera fcientia candidatorum foras emiffas

cum notis quibusdampartim ipfius IOHANNIS DEE , partim edentis.

Clariffimis Reftitutionis Univerſi Phoſphoris , Illuminatis ROSEÆ CRUCIS

FRATRIBUS Unanimis : Gratia & pax multiplicetur , cùm

firma perpetua protectione Divina.

Vum in Silefiam veniffem anno communis ara Chriftianorum 1597. nihil mihi potius fuit, quàm ut
16. Iohannem Montanum Strigonienfem convenirem, & celebri hominis permotusfama , & maximè
quod illa Theophrafti Hohenheimenfis fcripta, qua medicinam traclantibus maximo uſui eſſe judica
bam , ex illius Bibliothecâ in publicum prodiiffe perfpicerem. Ab illo autem humaniter acceptus
adventus caufam expofui. Quumque multi hinc inde jaclarentur fermones , ad Helia Artiftamen
tionem tandem delati , interrogavi exiftimaretné in vivis effe Heliam illum Theophrafteum , À
quo omnium fcientiarum & artium , maximè verò Chemia & Medicine reftitutio fperaretur ? Liberius hicfuam
fententiam profeffus , affeveranter dixit, & in vivis effe Heliam illum , de quo Theophraftus talia vaticinatur,
nec adeo din illam Reftitutionem expectandam ; fed utrum ab uno aliquo viro , an unanimi plurium confenfufa
cienda effet illa reftitutio clam me babuit . Multa autem infuper addidit divinus ille vir , qua ne in aurem qui
dem fufurrare licet, nifi illius, qui ad ultimamfui abnegationem adnitiur. Et quamvis injuriâ quorundam incep
tum meum fruftra effet , quod medicina relictis ftudiis aliam vita viam inire coactus fum : tamen quantum viltus ,
&profeffionis mee ratio pateretur , omni animi impetu in rerum cognitionem ferebar : &fi quid fubfidii aut ex
fcriptis aliorum , aut propriis conatibus nancifcebatur , eò omnia referebam. Opera namque Domini magnafunt,
quafita omnibus volentibus ea Pfal.111. 2.Et hanc negotiationem malam dedit Deus filiis Adami, ad affligendum fe
in ea Eccl.1.13 . Poft aliquot annos , apparuit fub nomine Heliophili àPercis difquifitio quadam deHelia Artiſtà in
qua etfi anilor difertè quidem & nervosè , duorum Jefuitarum inanes metallica metamorphofeos oppugnationes re
jecerit:
 Lib. II. Sect. III. Subfect. I.
617
je erit : argumentum tamen ita prorfus deferuit , ut totius rei fides penes ipfum Theophraftum relinqueretur. An
no tandem 1615. libellus quidam cui titulus Myfterium Arithmeticum emanavit in vulgus quem etfi parum in
telligerem , mirabar tamen quinam effent illuminatiffimi illi , fapientiſſimique fratres R. Č. quibus est inferiptus,
certò enim certius perſuaſi mihi , non poffe effe deface illa ignavorum fraterculorum animalium Papa qui tantis
praconiis dignarentur , quifua vocationis que funt , non negligerent ; qui invenci novi, ardui, admirandi, judices
darentur ; qui promiffa charitate viverent; qui virtutibus exactiffimis , moribus nil nifigratiamfpirantibus effent
excultiffimi, qui divina ingenti claritate , perennifapientia fonie , immo & aterna lucis candore gauderent ; qui
bus nihil dignius , nihil gratius , nihil optatius , poffit occurrere. Exardebat animus cognofcendi ftudio, qua tan
dem effet ifta judicundiffima bonorum confenfio, ad quos preciofiffimum illud charitatis unguentum in Chrifti fummi
facerdotis caput effufum , tanquam ad oram veftimentorum , id eft membrorum ejus defcenderat : qui illumfidei
articulum de Communione fanctorum antea tantum creditum , vere & realiter profiterentur . Anno 1616. amici
cujusdam ope afpexi Famam fraternitatis cum adnexa Confeffione. Tum demum rediit mihi in mentem diclorum
Montani , tum demumfperabamfore , ut quam reftitutionem Chriftus olim incepit in religione per prædicationem
Lutheri , eam humana conditionis mifertus , etiam infcientiis, & in univerfa denique vita acceleraret , tandem
que perficerer; ut abolita omnium inimicorum poteftate, ignorantiæ , peccati , etiam mortis , que peccatiftipendium
eft , folus Chriftus regnet infuis ( 1. Corinth. 15.25. ) ut quod precari jubemur , tandem etiam affequamur , ut ve
niat regnum ejus , ut fiat voluntas ejus ficut in cœlo , fic & in terra. Hac enim illa funt quæ loquutus eft Deus ,per
os omnium quifuerunt à feculoprophetarum : ut nos de manu inimicorum. (peccati, tyrannorum,mortis, diaboli ) li
berati :fine timore ferviamus ei , omnibus diebus vita noftra ( Luc. 1.70. &c. ) Atque ifta unusquisque pius tam
fcire debet effe futura , quàm seriòfcit verum effe illum qui promiferit . Habetis ( illuminati fratres ) quibus gra
dibus ad vos deductus fum. Et fi illi eftis quos ego animum induxi meum , nihil opus habetis ut ego quicquam de me
tefter. babetis enim & ipfi Unitionem à fanclo illo que vos omnia docet. Et quemadmodum illa ipfa vos docet de
omnibus ( & de me ) in eo manete quia vera eft && minimè fallax ( 1. Joh. 2. ) Nolite mirari ( exoptati fratres )
A
quòd quum vos omnia fciatis , hanc Rogeriana Epiftola editionem vobis infcripferim : neque enim aliorfum feci,
nifi ut ( quemadmod um Fama veſtra jubet ) defiderium meum & obfervantiam vobis testatam effe percupiam: tum
etiam quiaplurima bicfunt apud vulgus incognita , quamvis nullo modo fimilia veftris fed longo poft intervallo,
tamen excitare volui ftudioforum ingenia , ut crederent plurimas adhuc latere veritates, & rerum abditarum co
gnitionemfectarentur : ut quam prabetis illucefcentis fapientia fpem , alacrioribus animis amplecterentur.
Valete fratres dilectiſſimi , meque fumma animi obfervantia vobis commendatum habete.

In confefs sVbfannatorVM non feDI Pfalm . 1.

ter hæc, nequior eft occupatio, quando homo con
Epiſtola Fratris ROGERIIBACONIS temnit leges Philofophiæ, & contra omnem ratio
De SECRETIS OPERIBUS nem fpiritus invocat nefarios, ut per eos fuam com
pleat voluntatem. Et in hoc eft error , quod credit
ARTIS NATURA , & De fibi fubjici fpiritus , & quod fpiritus cogantur hu
NULLITATE MAGIÆ manâ virtute ; hoc enim impoffibile eft, quia vis hu
mana longè inferior eft quam fpirituum . Atque in
CAPUT I. hoc magis aberrant hujufmodi homines qui per ali
quas res naturales quibus utuntur , credunt vel ad

De contra Apparentias fictas , & de
contra Invocationem fpirituum.
Eftræ petitioni refpondeo diligenter. Nam
V licet natura potens fit & mirabilis , tamen
ars utens natura pro inftrumento potentior eft vir
tute naturali , ficut videmus in multis . Quicquid
autem eft præter operationem naturæ vel artis, aut
non eft humanum , aut non eft fictum & fraudibus
occupatum. Nam funt qui motu veloce membro
rum apparentia fingunt , aut vocum diverfitate, aut
inftrumentorum fubtilitate, aut tenebris, aut con
fenfu multa mortalibus proponunt miranda , quæ 1
non habent exiftentiæ veritatem , his mundus ple
nus eft, ficut manifeftum eft inquirenti . Nam jo
culatores multa manuum velocitate mentiuntur, &
Pythoniffæ vocum varietatem in ventre , & gutture.
fingentes , & ore , formant voces humanas à longè
velpropè prout volunt , ac fifpiritus cum homine lo
queretur , etiam fonos brutorum confingunt.Can
næ verò gramini ſubditæ , aut latebris terræ con
ditæ , oftendunt quod vox humana eft , & non fpi
ritus ,, quæ magno fingunt mendacio. Quam verò in
tenebris crepufculi matutinis vel nocturnis res ina
nimatæ moventur violenter , non eft veritas , fed
fraus & dolus. Confenfus verò omnia fingit quæ
volunt homines , prout ad invicem difponunt . In
his verò omnibus , nec philofophica ratio confide
rac, nec ars , nec poteftas naturæ tenet. Sed præ
Tom. I.
vocari, vel fugari fpiritus malignos. Et adhuc er
rant , quando per invocationes , deprecationes , &
facrificia nituntur homines eos placare , & adduce
re, pro utilitate vocantium , facilius enim fine
comparatione à Deo impetrandum foret, vel à bo
nis fpiritibus , quicquid homo debet utile reputa
re. Sed nec in rebus utilibus favorabiles affiftunt
fpiritus maligni , nifi in quantum propter hominum
peccata à Deo permittuntur , qui humanum genus
regit & gubernat, Et ideo ifta viæ funt præter fa
pientia documenta, imò potius in contrarium
ope .
rantur, nec unquam verè philofophantes de his
fex modis curaverunt.
CAP. II.
De Characteribus, Carminibus & eorum uſu.
vero de Carminibus, & Characteribus, &
hujufmodi aliis fit tenendum, confidero per
hunc modum. Nam proculdubio omnia hujufmodi
nunc temporis funt falfa , aut dubia : & quædam
}
funt irrationabilia : quæ Philofophi adinvenerunt
in operibus naturæ & artis , ut fecreta occultarent
ab indignis . Sicut fi omnino effet ignotum quod
magnes traheret ferrum , & aliquis volens hoc
opus perficere coram populo, faceret characteres ,
& carmina proferret , ne perciperetur quod to
tum opus attractionis eflet naturale. Sic igitur
quamplurima in libris Philofophorum occultan
Fff 3
 "y
618 Bibliotheca Chemica Curiofæ !

tur multis modis : in quibus fapiens debet hanc medicina, & animus patientis excitetur, & confi
habere prudentiam , ut carmina & characteres ne dat liberius , & fperet , & congaudeat , quoniam
gligat , & opus naturæ & artis probet : & fic tam anima excitata poteft in corpore proprio multa
res animatas, quàm inanimatas 2 videbit ad invicem renovare , ita ut de infirmitate in fanitatem conva
concurrere , propter naturæ confirmitatem , non lefcat , ex gaudio & confidentia. Si ergo medicus
propter virtutem carminis, vel characteris . Et fic ad magnificandum opus fuum , ut patiens excitetur
multa fecreta naturæ & artis exiftimantur ab in ad fpem & confidentiam, aliquid hujufmodi faciat,
do&tis magica. Et magi confidunt ftultè carmini non propter fraudem , fed propter hoc ut confidat
bus & characteribus , quod iis , præbeant virtutem ; quod revaleat [ fi credimus Medico Conftantino ]
& pro affecuratione eorum relinquunt opus naturæ non eft abominandum . Nam ipfe de his quæ fu
vel artis , propter errorem carminum & characte fpenduntur ad collum carmina & characteres , & eos
rum . Et fic utrumque genus hominum iftorum pri in hoc cafu defendit . Nam anima multum poteft
vatur utilitate fapientiæ fuâ ftultitiâ cogente. Sunt fuper corpus fuum , per fuas affectiones fortes , ut
autem quædam deprecationes antiquitus inftitutæ docet Avicenna in libr. de Anima . & 8. de animali
ab hominibus virtutis , aut veritatis , aut magis a bus , & omnes fapientes concordant . Et ideo fiunt
威 Deo & angelis ordinatæ ; & hujufmodi virtutem coram infirmis ludi , & res delectabiles afferuntur:
fuam primam poffunt retinere . Sicut in multis re immo aliquando appetitui multa conceduntur con
gionibus adhuc quædam orationes fiunt fuper fer traria : qui vincit affectus , & defiderium, & anima
rum candens , &fuper aquam fluminis, & fimiliter fpes fupra morbum.
alia , in quibus innocentes probantur , & rei dam
nantur : & auctoritate Ecclefiæ fiunt & prælatorum . CAP. III.
Nam & ipfi facerdotes exorcifmos faciunt in aqua
Benedictâ, ficut in lege veteri de aquâ purgationis De Virtute Sermonis , & Redargution .
legitur qua probatur adultera , vel fides fuo viro ,
& multa funt hujufmodi . Sed quæ in libris Magico Magia.
rum continentur, omnia funt jure arcenda , quam
Uoniam verò in nullo lædenda eft veritas ,
vis aliquid veri contineant : quia tot falfis invol
vuntur, ut non poffit difcerni inter verum & falfum, Q oportet diligentius confiderare , quod omne
ut quicunque dicunt quod Solomon compofuit hoc agens facit virtutem & fpeciem à fe in materiam
vel illud, aut alii fapientes, negandum eft, quia non extrinfecam ; non folum fubftantiæ ; fed accidentia
recipiuntur hujufmodi auctoritate Ecclefiæ , nec à activa de tertia fpecie qualitatis , & fiunt virtutes
fapientibus , fed à fedu&oribus qui mundum deci à rebus , aliquæ fenfibiles , aliquæ infenfibiles . Et
piunt : etiam & ipfi novos libros componunt , & ideo homo poteft facere virtutem & fpeciem extra
novas adinventiones multiplicant , ficut fcimus per fe , maximè quum fit nobilior aliis rebus corpora
experientiam: & ut vehementius homines alliciant libus , & præcipuè propter dignitatem animæ ratio
titulos præponunt famofos fuis operibus, & cos ma nalis , & nihilominus cxeunt fpiritus & calores ab
gnis auctoritatibus affcribunt impudenter : ac ut eo, ficut ab aliis animalibus . Et nos videmus quod
nihil omittant de contingentibus , ftylum grandifo aliqua animalia immutant & alterant res fibi obje
num faciunt, & fub forma textus mendacia fua con tas , ficut a bafilifcus interficit folo vifu, & 6 lupus
fingunt.Characteres verò aut fuut verba figuris lite reddit raucum , fi prius videat hominem , & chya
rarum involutis compofiti , continentes fenfum ora na intra umbram fuam canem non permittit latra
tionis adinventa; vel funt facti ad vultus ftellarum re , ficut Solinus de mirabilibus mundi narravit , &
tis. De characteribus igitur pri
in temporibus ele & alii auctores, & Ariftoteles in libro fecundo de Ve
mo modo fic judicandum ficut de orationibus di getabilibus dicit , palmarum fœminarum fructus
aum eft: de figillis autem & characteribus,fecundo maturefcere per odorem mafculorum , & equæ im
modo nifi fiant temporibus electis , nullam effica prægnantur in aliquibus regnis per odorem equo
ciam penitus habere nofcuntur. Et ideo qui facit ea rum, ut d Solinus narrat , & multa alia contingunt ,
ficut in libris formantur non refpiciens nifi folam per fpecies & virtutes animalium , & plantarum ,
figuram quam repræfentat exemplar , nihil facere multaque mirabiliora ficut Ariftoteles dicit in li
ab omni fapiente judicatur . Qui autem fciunt in bro Secretorum .Quum ergo plantæ & animalia non
conftellationibus debitis opera facere ad vultus poffint attingere ad dignitatem humanæ naturæ ;
cœlorum ; illi non folum characteres , fed omnia homo multò magis poterit facere virtutes & fpe
opera fua poffunt difponere , tam artis , quam na cies , & colores emittere ad alterationem corpo
turæ fecundum cœli virtutem. Sed quia difficile rum extra fe : propter quod dicit Ariftoteles in li
eft in his certitudinem cœleftium percipere: ideo in bro de fomno & vigilia , quod mulier menftruofa
his multus eft error apud multos: & pauci funt qui fi afpexerit fpeculum, inficit ipfum & apparet in eo
fciunt aliquid utiliter & veraciter ordinare. Et nubes fanguinis . Et e Solinus narrat : In Scythia
propter hoc , vulgus mathematicorum judicantium funt mulieres habentes geminas pupillas in uno
& operantium per ftellas , non multum perficiunt, oculo (unde Ovidius : nocet pupilla duplex ) quum
aut aliquid utile faciunt : quamvis peritiffimi , & irafcuntur interficiant homines folo vifu. Et nos
artem fufficienter habentes poffunt multas utilita fcimus quod homo male complexionis , & habens
tes facere tam per opera, quam per judicia in tem infirmitatem contagiofam , ut fepram vel morbum
poribus electis. Confiderandum tamen quia peritus caducum , vel febrem acutam , vel oculos multum
medicus , & alter quicunque habet animam excita infirmos vel hujufmodi , inficit alios præfentes &
re ; carmina & characteres licet fictos utiliter ( fe contaminat , è contrario homines bene complexio
fecundum Conftantinum medicum ) poteft adhibe nati & fani, & maximè juvenes , confortant alios , &
re, non quia ipfi characteres aut carmina aliquod homines gaudent ex corum præfentiâ , & hoc eft
operentur , fed ut devotius¡ & avidius recipiatur propter fpiritus fuaves , & vapores falubres & de
ta.
le&

a) Plin. hift.nat.lib.39.cap. 4. b ) Plin. lib.8.c. 22. Solini Poly. cap. 8. c) Plin.lib.8 . cap. 30. Solin. CAP.30+
4) cap. 26. ex C, Plinii lib.4.cap. 32. & lib. 3. cap . 42. e) Cap.6. Vide & C. Plin.hift . nat . lib, 7.6.2.
 Lib. II. Sect. III. Subfect. I.
619
lectabiles , & naturalem colorem bonum. & prop relinquat velut fufpectum , & ficut indignum & il
ter ſpecies & virtutes quæ fiunt ab iis, ficut Gale licitum fapienti, quia magici eft pertractare fic fu
nus docet in Techne. Et augetur malum fi anima perfluum , neceffarium. Nam [ ut fenfit Ifaac in li
fit peccatis magnis & multis corrupta, habens cor bro de febribus ] anima rationalis non impeditur
pus infirmum , & mala complexionis, & fit cogita
* in fuis operationibus nifi detineatur ignorantia.Et
tio fortis & defiderium vehemens ad nocendum & Ariftoteles vult in libro fecretorum , quod intelle
malignandum. Nam natura complexionis & infir aus fanus & bonus poteft in omnia quæ homini ne
mitatis obedit cogitationibus animæ, & defideriis, ceffaria funt, cum influentia tamen divinæ virtutis.
& fortius agit. Unde leprofus qui ex defiderio for Et tertio Meteororum dicit, non eft virtus nifi per
ti, & cogitatione , & follicitudine vehementi , in Deum . Et in fine Ethicorum dicit , quod nulla eft
tenderet alium præfentem inficere & citius & for virtus nec moralis nec naturalis fine influentia di-,
tius ipfum inficeret , quam fi ad hoc non cogitaret, vina. Unde quum loquimur de poteftate agentium
nec defideraret , nec intenderet. Natura enim cor particularium , non excludimus regimen agentis
poris ( ut Avicenna docet locis prædictis ) obedit univerfalis , & primæ caufæ . Nam omnis caufa pri
cogitationibus, & vehementibus defideriis animæ. ma plus influit in caufatum quam fecunda, ut prima
Nam ( ficut Avicenna docet tertio Metaph. ) pri propofitio de caufis proponit.
mum movens eft cogitatio ,deinde defiderium con
formatum cogitationi , poftea virtus naturalis in CAP. IV .
membris que obedit defiderio & cogitationi : &
hoc in malo, ( ut di&
tum ) & in bono fimiliter. Un
de quum in homine inveniuntur hæc ( fcilicet bona De Inftrumentis artificiofis mirabilibus
complexio , & fanitas corporis , & juventus, & pul
chritudo & elegantia membrorum, & anima mun Arrabo igitur nuc primò Opera Artis & Na
da à peccatis ; & cogitatio fortis , & defiderium N turæ miranda , ut poftea caufas & modos co
vehemens ad aliquod opus magnum , tum quicquid rum affignem: in quibus nihil magicum eft ut videa
fieri poteft per fpeciem & virtutem hominis, & fpi tur quod omnis poteftas magica fit inferior his ope
ritus , & calorem naturalem , neceffe eft quod for ribus & indigna. Et primo per figurationem folius
tius & vehementius fiat per hujufmodi fpiritus, [ al. artis . Nam inftrumenta navigandi poffunt fieri ho
fpecies ] & vapores, & influentias ; quam fi aliquod minibus remigantibus , ut naves maxima fluviales
iltorum deficeret : & præcipuè fi defiderium for & marinæ ferantur unico homine regente majori
te & intentio valida non defit. Et ideo per verba , velocitate quàm fi effent plenæ hominibus navigan
& opera hominis, poffunt aliqua magna fieri: quan tibus.Currus etiam poffent fieri ut fine animali mo
do omnes dicta caufæ concurrunt: verba enim funt veantur cum impetu inæftimabili , ut exiftimantur
ab interius per cogitationes animæ & defiderium, currus falcati fuiffe quibus antiquitus pugnabatur.
per motum fpirituum , & calorem , & vocalem ar Poffunt etiam fieri inftrumenta volandi,ut homo fe
teriam: & eorum generatio habet vias apertas, per dens in medio inftrumenti revolvens aliquod inge
quas eft magnus exitus fpirituum & caloris & eva nium , per quod ale artificialiter compofitæ aerem
porationis,& virtutis, & fpecierum quæ poffunt fieri verberent ad modum avis volantis. Fieri etiam po
ab anima & corde. Et ideo alterationes fiunt à par teft inftrumentum parvum in quantitate ad elevan
ribus per verba. fecundum quod iis debetur ex pro dum & deprimendum pondera quafi infinita , quo
teftate naturæ. Videmus enim quod per hujufmodi nihil utilius eft in cafu. Nam per inftrumentum al
vias apertas à corde, & interioribus , anhelitus , & titudinis trium digitorum , latitudinis corum , &
ofcitatio, & multæ refolutiones fpirituum, & calo minoris quantitatis poffet homo feipfum & focjos
ris fiant; quæ aliquando nocent , quum ab infirmo ab omni periculo carceris eripere,& elevare , & def
& male complexionis corpore proveniunt & pro cendere. Poteft etiam de facili fieri inftrumentum
funt, & confortant quum è corpore mundo, fano, & quo unus homo traheret ad fe mille homines per
bonx complexionis producuntur. Et ideo fimili violentiam ipfis invitis ; & fic de rebus aliis attra
ter aliquæ operationes magnę naturales poffunt fie. hendis. Pollunt etiam fieri inftrumenta ambulandi
ri in verborum generatione & prolatione cum in in mari,& in fluviis ad fundum fine periculo corpo
tentione & defiderio operandi. Unde non immeri rali. Nam Alexander magnus his ufus eft, ut fecreta
tò dicitur quod vox viva magnam habet virtutem: maris videret , fecundum quod Ethicus narrat
non quia illam habet virtutem quam magici fin aftronomus . Hæc autem facta funt autiquitus , & no
gunt,nec non fimiliter ad faciendum & alterandum ftris temporibus, & certum eft , præter inftrumen
Lut exiftimant] fed fecundum quod natura ordina tum volandi quod non vidi , nec hominem qui vi
vit.Et ideo valdè cautè in his intendendum eft.Nam diffet cognovi , fed fapientem qui hoc artificium
de facili homo poteft errare , & multi errant in excogitavit explicitè cognofco. Et infinita alia
utramque partem, quoniam aliquijomnem operatio poffunt fieri , ut pontes ultra flumina fine columnâ,
nem negant , & alii fuperfluunt, & ad magicam de vel aliquo fuftentaculo , & machinæ , & ingenia
clinant,Multi igitur libri cavendi funt propter car inaudita .
mina & characteres, & orationes, & conjurationes,
& facrificia,& hujufmodi quia purè magici funt.Ut CAP. V.
liber de officiis fpirituum , liber de morte animæ ,
liber de arte notoria, & hujufmodi infiniti : qui nec
De Experientiisperfpectivis artificialibus.
artis,nec naturæ continent poteftatem, fed figmen
ta magicorum. Confiderandum eft etiam quia mul Ed profecto mirandæ fatis inveniuntur figura
ti libri reputantur inter magicos qui non funt ta St tiones phyficæ radiorum. Nam fi poffunt figura
les, fed continent fapientiæ dignitatem. Qui igitur ri perfpicua & fpecula, ut unum appareat multa, &
funt fufpe&ti , & qui non, experientia cujuflibet fa unus homo exercitus ; & ut plures & quot volumus
pientis docebit. Nam fi quis in aliquo illorum opus Soles & Lunæ appareant . Nam natura fic aliquan
naturæ , vel artis inveniat , illum accipiat : fi non, do figurat vapores , ut duo Soles , & duæ Lunæ , &
¿
Tom. I. Fff 4 aliquando
620 Bibliotheca Chemica Curiofæ

aliquando tres Soles apparuerint fimul in aere , ut Nam multa cognovimus quæ non confumuntur
Plinius recitat in 2. naturalis hiftoriæ cap.30.Et qua in flamma, ut pelles Salamandra , talc, & hujufmo
ratione plures & infinite poteft una res apparere di quæ adjuncto aliquo inflammantur & lucent, fed
quia poitquam excedit fuam virtutem , nullus eft non comburuntur imo purificantur.Præter verò hęc
ei numerus determinatus ficut arguit Ariftotel. in funt alia ftupenda natura.Nam foni velut tonitrus,
capit. de vacuo. Et fic omni civitati , & exercitui & corrufcationes poffunt fieri in aere ; immò ma
contrario,poflunt fieri terrores maximi :ut vel prop jore horrore quam illa quæ fiunt per naturam . Nam
ter multitudinem apparitionum ftellarun vel ho modica materia adaptata, fcilicet ad quantitatem
minum fuper ipfos congregatorum difperean : ,præ unius pollicis , fonum facit horribilem & coruf
cipuè fi fequens documentum cum illo primo ha cationem oftendit vehementem , & hoc fit multis
beatur, pollunt enim fic figurari perfpicua ut lon modis, quibus civitas , aut exercitus deftruatur ad
giffin polica appareat propinquiffima , & è contra modum artificii Gedeonis , qui lagunculis , fractis ,
riò: ita quod ex incredibili diftantia legeremus li & lampadibus , igne exfiliente cum fragore inalti
teras minutiffimas , & numeraremus res quantum mabili , infinitum Midianitarum deftruxit exer
cunque parvas , & ftellas faceremus apparere quò citum cum trecentis hominibus . Mira funt hæc , fi
vellemus . Sic enim exiftimatur quod Julius Cæfar quis fciret uti ad plenum in debita quantitaté &
per littus maris in Galliis , deprehendillet per in materia.De alio verò genere funt multa miran
gentia fpecula difpofitionem & fitum caftrorum & da ; quæ licet in mundo fenfibilem utilitatem non
Civitarum Britanniæ majoris . Poffunt etiam fic fi habeant , habent tamen fpectaculum ineffabile fa
gurari corpora ut maxima , & è contrario : alta ap pientiæ ; & poflunt applicari ad probationem om
pareant ima & infima , & è contrario : & occulta nium occultorum , quibus vulgus inexpertum con
videantur manifefta . Nam ut Socrates draconem tradicit : & funt fimilia attractioni ferri per magne
corrumpentem civitatem & regionem fuo anhelitu tem. Nam quis crederet hujufmodi attractioni nili
& influentia peililenti , deprehendit intra montium videret ? Et multa miracula naturæ funt in hac fer
Latibula refidere: Sic etiam omnia quæ effent in ci ri attractione que non fciuntur à vulgo , ficut ex
vitatibus & exercitibus contrariis poflunt ab ini perientia docet folicitum . † Sed plura funt hæc &
micis deprehendi , Pollunc etiam fic figurari corpo majora. Nam fimiliter per lapidem fit auri attra
ra , ut fpecies & influentia venenofe & infective ctio, & argenti, & omnium metallorum . Item lapis
*
ducerentur quo vellet homo : nam fic Ariftoteles currit ad acetum : & plantæ adinvicem, & partes
fertur docuifle Alexandrum , quo documento vene
animalium divife localiter , naturaliter concurrunt."
num Bafilici erecti fuper murum civitatis contra Et pofteaquam hujufmodi perfpexi , nihil mihi diffi
exercitum , deduxit in ipfam civitatem. Poffunt cile eft ad credendum, quando bene confidero, nec
etiam fic figurari perfpicua , ut omnis homo ingre in divinis , ficut nec in humanis . Sed majora
diens domum , videret veraciter aurum , & argen his funt: nam tota poteftas mathematicæ non po
tum , & lapides pretiofos , & quicquid homo vellet, teft nifi inftrumentum Sphæricum juxta artificium
quicunque feftinaret ad vifionis locum nihil inveni Ptolemæi in 8. Almagefti , in quo omnia quæ
ret. Non igitur oportet nos uti magicis illufioni funt in cœlo fuis longitudinibus , & latitudinibus
bus quum poteftas Philofophiæ doceat operari effent defcripta veraciter : quod autem moveren
quod fufficit. Sed de fublimioribus poteftatibus fi tur naturaliter motu diurno non eft in mathemati
gurandi eft , quod ducantur & congregentur radii câ poteftate.Experimentator tamen fidelis & ma
per varias fractiones , & reflexiones , in omni di gnificus ad hoc anhelat , ut ex tali materia fieret ,
ftantia qua volumus , quatenus comburatur quic & tali artificio, quòd naturaliter cæli motu diur
quid fit objectum. Nam hoc teftantur perfpicua
no volveretur : quod fieri videtur poffibile, quo
comburentia antè & retro , ficut auctores certi do niam multa motu cæleftium deferuntur , ut come
cent in fuis libris. Et majus omnium figurationum tæ, & mare in fluxu, & alia in toto , vel in partibus
& rerum figuratarum eft ,ut cæleftia defcriberen fuis , quod effet majus miraculum quam omnia
tur, fecundum fuas longitudines & latitudines in prædicta, & majoris utilitatis , quafi infinitæ.Nam
figura corporali , qua moventur naturaliter motu tunc omnia inftrumenta Aftronomia ceffarent tam
diurno : & hæc valeret regnum unum homini fa. fpecialia quàm vulgata : nec thefaurus unius regis
pienti. Hæc igitur fufficiant pro exemplo figuratio vix poflet huic comparari. Et licet non quantum
num quamvis infinita alia miranda proponi pof ad miraculum , tantum quantum ad utilitatem
fent in medium. publicam & privatam , majora poflunt fieri : fci
licet ut auri copia & argenti deducatur in me.
VI. dium
CAP. , quantum placet homini , non tamen fecan
dam naturæ poffibilitatem,fed fecundum artis com
plementum : quum fint decem & feptem modi au
DeExperimentis mirabilibus . ri , octo fcilicet ex admixtione argenti cum au
ro. Et primus modus fit ex 16. partibus auri cum
Is verò funt quædam annexa fine figurationi aliquibus partibus argenti , ufque ad vigefimum
Hbus : nam in omnem diftantiam quam volu quartum gradum auri pertingatur ; cum uno argen
mus pollumus artificialiter cómponere ignem com ti femper unum gradum auri augmentando. Et to
burentem ex fale petra & aliis. Item ex oleo petro tidem funt ex admixtione æris cum auro ; ita ul
leo & aliis . Item ex maltha & naphtha & fimilibus timus modus fit ex viginti quatuor gradibus auri
fecundum quod Plinius dicit in libro fecundo ca puri , fine admixtione alterius metalli , & non po
pit 104. civitatem quandam fe defendiffe contra teft natura ulterius procedere ficut experientia
exercitum Romanum : Nam maltha projecta com
docet. Sed ars poteft augmentare aurum in gradi
buffit militem armatum. His vicinus eft ignis
bus puritatis ufque ad infinitum , fimiliter argen
Græcus , & multa comburentia. Præterea poflunt tum complere poteft fine fraude.Sed præcedentibus
feri lumina perpetua & balnea ardentia fine file.
majus eft,quod licet anima rationalis cogi nó poteft
Cò
† Plin. hift. lib. 36. cap. 10. Aliter : acervum :
 Lib . II. Sect. III. Subfect. I. 621
amy odfy ?
eò quod libertate gaudet arbitrii : tamen efficaci plexionis & compofitionis , & filii eorum eadem
ter difponi , & induct , & excitari poteft ; ut gra de caufa fe corrumpunt : & fic derivatur corruptio
tis velit fuos mores mutare , & affectiones , & vo à patribus in filios , donec invalefcat continuo ab
luntates , fecundum arbitrium alterius ; & non fo breviatio vitæ. Non tamen propter hoc fequitur
lum fingularis perfona , fed totus exercitus , & ci quod abbreviabitur femper in minus, quia terminus
vitas , & totus populus regionis , & hujusmodi in fpecie humana pofitus eft , ut in plurib. vivant
experientiam docet Ariftoteles in libr. fecret. tam homines 80. annis , fed amplior eft eorum labor &
de regione , quam de exercitu & perfona fingulari: dolor. Remedium verò effet contra corruptionem
Et in his ferè eft finis naturæ & artis. propriam cujuslibet , fi quilibet exerceret regimen
completum fatis à juventute ; quod confiftit in his
CAP. VII: quæ funt cibus & potus ; fomnus & vigilia , motus
& quies , evacuatio & retentio , aër , paffio animi.
De Retardatione accidentium Senectutis,& de Nam fi quis hoc regimen obfervaret à nativitate
viveret quantum natura affumpta à parentibus per
Prolongatione Vita humane. mitteret , & duceretur ad ultimum terminum natu
ræ ( laplæ ab originali juftitia ) quem tamen præte
Ed ultimus gradus in quem poteft artis comple rire non poffet : quia hoc regimen non confert, aut
SE mentum, cum omni naturæ poteftate , eft pro modicum , contra corruptionem antiquam paren
longatio vitæ humanæ in magnum tempus. Quod tum. Sed quafi impoffibile eft, quod homo fic rega
autem hoc fit poffibile , multa experimenta do tur in omni mediocritate iftorum , ficut exigit re
cuerunt . Nan Plinius recitat, Lib.225 . cap. 24. Pol gimen fanitatis , & ideo oportet , quod abbrevia
lionem ftrenuum corpore & animo ultra ætatem tio vitæ contingat ex hac caufa , non folum ex cor
hominis confuctam duraffe fuâ probitate , quem ruptione parentum . Ars verò medicinæ determi
quum Octavius Auguftus interrogaret quid faceret nat hoc regimen fufficienter. Sed nec dives , nec
ut diu fic viveret refpondit in ænigmate quod
pauper , nec fapiens , nec infipiens , nec ipfi medi
olcam pofuit exterius , & mulfum interius. ( Mul
ci quantumcunque perfecti , poffunt hoc regimen
fum autem habet ofto partes aquæ & novem mellis
in fe , nec in aliis perficere , ut patet cuilibet. Sed
fecundum auctores ) Et poftea fimilia multa conti
natura non deficit in neceffariis , nec ars completa:
gerunt. Nam rufticus effodiens in campis cum ara
immo valet refurgere & irrumpere contra acciden
tro , invenit vas aureum cum liquore & exiftimans
tales paffiones , ut in parte vel in toto deleantur
rorem cœli , lavit faciem & bibit : & fpiritu , &
Et in principio quando inceperat atas hominum
corpore & bonitate fapientiæ renovatus, de bubul declinare, facilè fuiffet remedium, fed nunc à quin
co factus eft bajulus regis Siciliæ ; quod accidit
que millibus annis & plus difficilè eft remedium ap
tempore regis Wilhelmi. Et probatum eft teftimo ponere. Sapientes tamen moti confiderationibus
nio literarum papalium , quod Almannus quidem
prædictis , nifi funt vias excogitare, non folum con
captivus inter Saracenos recepit medicinam qua
7 tra defectum proprii regiminis cujuslibet, fed con
usque ad quingentos annos vitam fuam prolonga
: tra corruptionem parentum non quod reducatur
vit. Nam rex qui ipfum habuerat captivum, recepit
S homo ad vitam Adæ , vel Artefii propter corrup
regis magni nuncios cum hac medicina , fed quia
tionem invalefcentem : fed ut per centenarium an
eos habuit fufpectos , voluit probare in captivo
norum , vel plures vita prolongetur ultra commu
quod fuerat ei delatum. Ac Domina de Nemore
hem ætatem hominum nunc viventium ; quatenus
in Britannia majori , quærens cervam albam, inve
paffiones fene&utis retardarentur , & fi omnino
nit unguentum quo cuftos nemoris fe perunxerat in
prohiberi non poffunt, mitigarentur : ut ultra com
toto corpore , præterquam in plantis : vixit tre
munem æftimationem hominum vita prolongetur
centis annis fine corruptione , exceptis pedum
utiliter femper tamen citra ultimum terminum
paffionibus. Et pluries experti fumus in noftris tem
nature. Nam terminus naturæ eft ultimus , qui in
poribus , quod homines rurales fine confilio medi
primis hominibus pofitus eft poft peccatum : &
corum , vixerunt centum annis vel circiter fatis
alius eft terminus cujusliber ex propriâ parentum
fanè.Hæc etiam confirmantur per opera animalium,
corruptione. Ultra iftos ambos non contingit tran
ut cervi , & aquila, & ferpentis , & multorum , quæ
fire ,fed benè terminum propriæ corruptionis . Nec
per virtutem herbarum & lapidum , fuam renovant
tamen ufque ad terminum primum credo quod ali
juventutem. Et ideo fapientes dederunt fe ad hu
quis quantumcumque fapiens eft his temporibus
jufmodi fecretum , excitati exemplis brutorum,
poffet attingere , licet poffibilitas fit , & aptitudo
exiftimantes quod poffibile fuit homini , quod bru
naturæ humanæ ad illum terminum qui fuit in pri
tis animantibus eft conceffum. Propter quod Arte
mis hominibus . Nec mirum eft quum aptitudo ifta
fius , fuâ fapientiâ fecretas vires animalium , & la
fe extendat ad immortalitatem ,ficut ante peccatum
pidum , & herbarum , & cæterarum rerum fcruta
fuit , & erit poft refurrectionem . Sed fi tu dicas
tus , ob fecretæ naturæ fcienda , & maximè prop
quod nec Ariftoteles , nec Plato , nec Hippocrates,
ter vitæ prolongationem , gloriatur fe vixiffe mil
nec Galenus , ad hujusmodi prolongationem per
le & viginti quinque annos. Et poffibilitas prolon
venerunt : refpondeo tibi , quod nec ad muitas ve
gationis vitæ confirmatur per hoc , quod homo eft
ritates mediocres , quæ poftea fcitæ funt per alios
naturaliter immortalis , id eft , potens non mori.
ftudiofos : & ideo hæc maxima potuerunt ignora
atque etiam poft peccatum potuit vivere circiter
re , quanquam adlaboraverunt. Sed nimis in aliis fe
mille annos ; & deinceps paulatim abbreviata eft
occupaverunt , & citius perducti funt ad fene&u
vitæ longitudo. Ergo oportet quod hujusmodi ab
tem , confumentes vitam in pejoribus & vulgatis,'
breviatio fit accidentalis : quare poterit in toto,
quam vias ad hæc fecreta magna perciperent : Sci
vel in parte reparari. Sed nos , fi velimus caufam
mus enim quod Ariftoteles dicit in prædicamen
accidentalem hujufmodi corruptionis inveftigare,
tis. Quod quadratura circuli poffibilis eft, nondum
inveniemus quod non eft à cœlo , neque ab aliquo
tamen fcita . Et fi fatetur fe & omnes ufque ad tem
quam defectu regiminis fanitatis . Nam in hoc quod
pus fuum ignoraffe. Sed nos fcimus his diebus quod
patres corrupti funt, generant filios corruptæ com
fcitur hæc veritas , & ideo longè magis poterat
Ariftoteles
622 Bibliotheca Chemica
‫ دو‬Ariftoteles ulteriora naturæ fecreta ignorare.
1
,, Multa etiam modò ignorant fapientes quæ vul
», gus ftudentium fciet in temporibus futuris. Un
,, de hæc objectio vana eftper omnem modum.
" fapientiæ occultatio apud eos , & maximè apud
CAP . VIII.
De occultando Secreta Natura & Artis.
Numeratis quibusdam exemplis circa naturæ &
" ex paucis multa colliga
mus , ex partibus tota , ex particularibus univer
falia , quatenus videamus quod non eft neceffe no
bis afpirare ad magicam , cum natura & ars fuffi
ciant : volo modo per ordinem fingula profequi &
caufas , & modum dare in particulari . Sed confi
dero quod in pellibus caprarum & ovium non tra
duntur fecreta ( nature ) ita ut à quolibet intelli
gantur , ficut vult Socrates & Ariftoteles. Ipfemet
enim dicit in fecretis fecretorum , quod effet fra
&or figilli cœleftig qui communicaret fecreta natu
ræ & artis , adjungens quod multa mala fequuntur
eum , qui occulta detegit & arcana revelat . Cæte
rum in hoc cafu dicit A. Gellius lib. noctium Atti
carum de collatione fapientum , quod ftultum eft
afino præbere lactucas , quum ei fufficiant cardui .
Atque in libro lapidum fcribitur quod rerum mi
nuit majeftatem , qui divulgat myftica : nec ma
nent fecreta quorum turba elt confcia . Ex divifione
enim probabilis patet vulgus dividi in oppofitum
contra fapientes. Nam quod videtur omnibus eft
verum , & quod fapientibus fimiliter , & maximè
notis. Ergo quod pluribus , hoc eft vulgo in quan
tum hujufmodi videtur, oportet quod fit falfum , de
vulgo loquor , quod contra fapientes in hac divifio
ne diftinguitur. Nam in communibus conceptioni
bus animi concordat cum fapientibus , fed inpro
priis principiis & conclufionibus artium & fcien
tiarum à fapientibus difcordat , laborans circa ap
parentias in Sophifmatibus ( fubtilitatibus ) & de
quibus fapientes non curant. In propriis igitur vel
fecretis vulgus errat ; & fic dividitur contra fapien
tes ; fed in communibus animi conceptionibus ,
fub lege omnium continetur , & cum fapientibus
concordat. Communia verò pauci funt valoris, nec
funt propter fe quærenda , fed propter particularia
& propria , Sed caufa hujus latentiæ vulgi fuit apud
omnes fapientes , quia vulgus deridet fapientes,
( negligit ) fecreta fapientiæ, & nefcit uti rebus di
guiffimis atque fi aliquod magnificum cadat in
ejus notitiam à fortuna illud , pervertit , & eo abu
titur in damnum multiplex perfonarum atque com
munitatis. Et ideò infanus eft qui aliquod fecre
tum fcribit nifi ut à vulgo celetur, & vix à fapienti
bus & ftudiofiffimis poffit intelligi. Sic cucurrit tota
fapientum multitudo à principio , & multis modis
Occultaverunt à vulgo fapientiæ fecreta. Nam ali
qui per characteres, & carmina occultaverunt mul
ta , alii per verba ænigmatica , & figurativa , ut
Ariftoteles dicit in libro Secretorum : O Alexan
der , volo tibi oftendere fecretorum maximum , &
divina potentia juvet te ad celandum arcanum , &
perficiendum propofitum. Accipe igitur lapidem
qui non eft lapis, & eft in quolibet loco, & in quo
libet tempore: & vocatur ovum philofophorum, &
terminus ovi . Et inveniuntur in multis libris &
fcientiis innumerabilia , talibus fermonibus obfcu
rata , ut nemo intelligat fine doctore aliquo. Ter
tio occultaverunt per modos fcribendi , fcilicet
per confonantes tantum , ut nemo fciat legere, nifi
Curiofe
tionum , ficut Hebræi , & Chal
fciat fignificata di&
dæi , & Syri , & Arabes fecreta , imo quali omnia
pro majori parte fic fcribuntur : & ideo magna eft
Hebræos quoniam Ariftoteles dicit in libr. me
morato , quod Deus dederit iis omnem fapientiam
antequam fuerunt Philofophi , & ab Hebræis om
nes nationes habuerunt Philofophiæ principium . Et
Albumafar in libro introductorii majoris , & alii
Philofophi , & Jofephus primo & octavo libro An
occultatio per mixtionem literarum diverfi gene
ris . Nam fic Ethicus Aftronomus fuam fapientiam
occultavit , eo quod literis Hebræis , Græcis , &
Latinis eam confcripfit in eadem ferie fcripturæ.
Quinto occultaverunt quidam per alias litteras
quam funt apud gentem fuam , aut quam funt apud
alias nationes , fed fingunt eas pro fua voluntate ;
& hoc eft maximum impedientum , quo ufus eft
Artefius in libro fuo de fecretis naturæ. Sexto fiunt
non figuræ literarum fed aliæ figuræ geometricæ,
quæ fecundum diverfitatem punctorum & notarum
habent literarum poteftatem , & iftis fimiliter ufus
eft Artefius in fua fcientia . Septimo eft majus artifi
cium occultandi quod dicitur ars Notoria , quæ eft
ars notandi & fcribendi eâ brevitate qua volumus ,
& ea velocitate qua defideramus. Et fic multa fe
creta fcripta funt in libris Latinorum . Neceffarium
verò exiftimavi has occultationes tangere : quia
forfan propter fecretorum magnitudinem his utar
modis , ut fic faltem te juvem ut poffum.
CAP. IX .
De Modo faciendi Ovum Philofophorum.
Ico igitur tibi quod volo ordinatè quæ fupe
Drius narravi exponere ; & ideo volo Ovum
Philofophorum diffolvere , & partes philofophici
ovi inveftigare : nam hoc eft initium ad alia. Cal
cem igitur diligenter aquis alkali , & aliis aquis
acutis purifica , & variis contritionibus cum falibus
confrica , & pluribus aflationibus [ concrema ] ut
fiat terra pura liberata ab aliis elementis , quam
tibi pro ( meæ longitudinis ftatuta ) dignam dico
intellige fi potes, quia proculdubio erit compofi
tum ex elementis ; ideo erit pars lapidis qui non
ei lapis & eft in quolibet homine & in quolibet lo
co hominis , & in quolibet tempore anni reperies
hoc in fuo loco . Deinde oleum ad modum crocei
cafei & vifcofi accipias , primo ( icu infecabile )
cui tota virtus ignea dividatur , & feparetur per
diffolutionem , diffolvatur autem in aqua acuta tem
perate acuitatis cum igne levi , & decoquatur qua
tenus feparetur fua ( pinguedo ) ficut pinguedo in
carnibus , per diftillationem , ut non egrediatur
aliquid de un&uofitate , & hæc virtus ignea in aqua
urinæ diftillatur. Poftea in aceto decoquatur , do
nec minimum quod ineft de caufa aduftionis defic
cetur , & virtus ignea habeatur . Sed fi non curetur
de illa ( iterum ) fiat : evigila & excute : nam fer
mo difficilis eft. Oleum verò diffolvitur in aquis
acutis, vel in oleo communi quod expreffius opera
tur, (vel) in oleo acuto amygdalorum fuper ignem:
ita ut oleum feparetur & remaneat fpiritus occul
tatus , in partibus animalium , & fulphure , & ar
fenico. Nam lapides in quibus oleum humiditatis
fuperfluit , terminum habent in unione fuarum par
tium : quoniam non eft vehemens unio , quin poffit
unum ab alio diffolvi per naturam aquæ , quæ eft
tum
fubje &
-:
 Lib . II. Sect .
ſubje&um liquefactionis in fpiritu ; qui medium in
ter partes ficcas & oleum eft. Facta igitur diffolu
tione , remanebit nobis in fpiritu humiditas pura,
vehementer permixta partibus ficcis , quæ moven
tur in ea , cum refolveret eam ignis , qui vocatur
à Philofophis aliquando fulphur fufibile,aliquando
oleum,aliquando humor aëreus, aliquando fubftan
tia conjunctiva, quam ignis non feparat, aliquando
Camphora : & fi vis, illud eft ovum Philofophorum,
vel magis terminus & finis ovi , & pervenit ad nos
de oleis iftis , & inter fubtilia reputatur , quando
ab aqua vel oleo in quo eft purgetur vel feparetur.
Præterea corrumpitur oleum terendo ipfum cum
rebus deficcantibus , ficut fale aut atramento : &
allando : quoniam paffio fit à contrario , & poftea
fublimetur donec ab ( oleagineitate fua ] privetur.
Et quia eft ficut & ipfa. Melius eft tamen ut deco
quatur in aquis temperatis in acuitate, donec pur
getur & dealbetur. Quæ verò falutaris exalbatio ,
fit in igne ficco & humido : & iteretur diftillatio ,
ut effectum bonitatis recipiat fufficienter , donec
rectificetur re&ificationis cujus noviffime figna,
funt candor & cristallina ferenitas , & cum cætera
nigrefcunt ab igne , hoc albefcit, mundatur,fereni
tate nigrefcit, & fplendore mirabili. Ex hac aqua &
terra lua , argentum vivum generatur, quod eft fi
cut argentum vivum in mineralibus. Et [ quando
incanduic hoc modo materia ] congelatur.Lapis ve
ro Ariftotelis qui non eft lapis, ponitur in pyrami
de loco calido, vel (fi vis ) in ventrem equi vel bo
•
vis: & febrem acutam imitatur. Nam de feptem in
14. & de hoc in 21. aliquando procedit:ut faces ele
mentorum diffolvantur in aqua fua , antequam fe
parentur: & multoties iteretur diffolutio, & diftil
latio , donec redificetur. Et hic eft finis hujus in
tentionis . Scias tamen, quod cum confummaveris,
tunc oportet incipere.
1 Aliud verò fecretum volo tibi dicere. Nam ar
gentum vivum præparabis mortificando ipfum cum
vapore ftanni pro margaritis, & cum vapore plum
bi pro Ibero lapide, deinde teratur cum rebus de
S
ficcantibus, & atramentis, & hujufmodi ( ut dictum
S
eft ) & afferur : deinde fublimetur : fi ad unionem ,
duodecies ; fi ad rubedinem [ 21. ] donec in eo hu
miditas omnino corrumpatur. Nec eft poffibile ,
quod humiditas ejus feparetur per vaporem , ficut
oleum antedi& tum : quia vehementer eft permixta
1
partibus fuis ficcis ; nec terminum conftituit , ficut
dictum eft in metallis prius dictis. In hoc capitulo
5
decipieris , nifi fignificata verborum diftinguas.
i CAPUT
Tempus eft tertium involvi capitulum : ut calcem
[ calcem corporis ] quod intendis acquiras. Cor
8 De eodem tamen alio modo:
pus verò calcinatur quando appodiatur , hoc eft ,
ut humor in eo corrumpatur per falem , & fale
armoniaco , & aceto , quandoque rebus
> de cumSulphure u arfenico :quandoque
tibus ,
cibantur corpora argento vivo , & fublimatur ab Oportet te habere medicinam quæ diffolvatur in
iis donec remaneant putris. Sunt igitur claves liquefa&
artis , Congelatio , refolutio , inceratio , pro tiora ejus , & permifceatur cum eo : & non fit fer
portio. Sed alio modo purificatio , diftillatio , vus fugitivus , & tranfmutet ipfum. Ratione vero
feparatio , calcinatio , & fixio : & tum potes quief fpiritus permifcetur , & per calcem metalli figitur.
cere.
CAPUT X.
De eodem , fed alio modo:
Ranfa&
tis annis Arabum fexcentis & duobus,
T(Forte 688.) rogafti me de quibufdam fecretis .
C
Accipe igitur lapidem , & calcina ipfum affatione
3
III. Subfect . I. 623
levi , & contritione forti , five cum rebus acutis.
Sed in fine parum commifce cum aqua dulci : & me
dicinam laxativam compone de feptem rebus ( fi
vis ) vel de fex, vel de quinque, vel de quot vis;fed
quiefcit animus meus in duabus rebus : quarum
proportio melior eft in fefquialterâ proportione ;
vel circiter, ficut te docere poteft experientia, re
folve tamen aurum ad ignem & [ melius cola ] fed
fi mihi credas, accipias rem unam, hoc eft fecretum
fecretorum naturæ potens mirabilia. Mixto igitur
ex plurib, aut Phoenice , quod eft animal fingulare
( ad ignem ) & incorpora per fortem motum: cui fi
liquor calidus quater , vel quinquies adhibeatur ;
habebis ultimum compofitum. Sed poftea cœleftis
natura debilitator, fi aquam in fundis calidam ter
vel quater. Divide igitur debile à forti , in vafis di
verfis , fi mihi credis : evacuatio igitur quod bo
num eft. Iterum adhibe pulverem & aquam quæ re
manfit diligenter exprime: nam pro certo partes
pulveris deducet , non incorporatas : & ideo illam
aquam per fe collige : quia pulvis exficcatus ab ea
habet incorporari medicine laxativæ. fac igitur u
prius , donec forte à debili diflinguas : & ter , vel
quater , vel quinquies , vel plus , (pulverem ) adhi
beas : & femper uno modo facias : Et fi cum aqua
calida operari non poteris , fac aquam alkali , &
per hujufmodi acuta , medicine facies violentiam:
Si autem propter [ acuitatem & ] mollitiem medi
cine , frangatur , pulvere appofito , appone caute
plus de duro & molli. Si vero propter abundan
tiam pulveris , appone plus de medicina. Si verò
propter fortitudinem aquæ, rigua cum piſtillo : &
congrega materiam,ut potes:& aquam fepara pau
latim , & red bit ad ftatum ; quam aquam exficca
bis : nam continet pulverem & aquam medicine ,
quæ funt incorporanda ficut pulvis principalis.Non
dormias hic, quia valde utile & magnum contine
tur fecretum. Si verò partes virgulti coryli aut fa
licis , jufta rerum ferie aptè ordinaveris , unionem
naturalem fervabunt : & hoc non tradas oblivioni,
quia valet ad multa . Citrinitatem verò cum unione
facta mifcebis : & exurget ut credo Gimile lapide
Ibero, & proculdubio mortificat quod mortifica
tum eft per vaporem plumbi , Invenies plumbum ;
fi exprimas vivum à mortuo : & mortuum fepelies
in olibano & farcocolla. Tene hoc fecretum. Nam
non nullius eft utilitatis . Et idem facias cum vapo-.
re margaritæ vel lapidis Tagi, & fepelias mortuum
ut dixi.
XI.
Nnis Arabum 630. ( Forte 605. ) tranfactis ,
Apetitioni tuz sponder in hunc modus.
to , & immergatur in eo ; & penetret inte
Aftimatur autem quod fixio præparatur , quando
corpus & fpiritus in fuo loco ponuntur , & fubli
mantur : & totiens fiat ut corpus fiat fpiritus , &
fpiritus fiat corpus. Accipiatis igitur de offibus
Adæ, & de calce fub eodem pondere : & fint fex ad
lapidem Tagi , & quinque ad lapidem unionis : &
terantur fimul cum aqua vitæ , cujus proprium eft
diffolvere omnes res alias, ita quod in ea diffol
vantur & affentur. Et iteretur multotiens contritio
& aflatio
624 Bibliotheca Chemica Curiofe

& affatio, donec incerentur; hoc eft uniantur parẻ

tes ficut in cera. Et fignum incerationis eft , quod CA P. II.
medicina liquefcat fuper ferrum valde ignitum .
Deinde ponatur in eadem aqua in loco calido & Super ferrum candens. ] Caput reo obnubitur į
humido, aut fufpendatur in vapore aquarum valde nudis pedibus per novem candentes voreres lustralibus
calidarum; deinde diffolvantur , & congelentur ad precibus incantatos , & in incerta diftantia pofitos du
Solem. Deinde accipias falem petræ , & argentum citur ; quos fi indemnis tranfierit abfolvitur . Hoc pro.
vivum convertes in plumbum , & iterum plumbum, bationis genus Ardelium dicitur , quo mairis fuæ ca
eo lavabis & mundificabis ut fit proxima argento, ftitatem explorare voluit , & oculos interim spectaculo
& tunc operare ut prius. Item pondus totum fit go. pafcerefustinuit imprudens rex & in matrem impins
Sed tamen falis petra LVRV.Voro Vir Can Vtriet Eduardus , Papiftis fan&tus & Confeffor diclus : ut ba
Sulphuris; & fic facies tonitrum & corufcationem , bent feriptores hiftoria Britannica . P. S.
fi fcias artificium . Videas tamen utrum loquar in Et quicunque dicunt quod Solomon. } Prater hi
ænigmate vel fecundum veritatem. Et aliqui exifti jufmodi libros & illos qui infrà cap.3.recenfentur: mul
maverunt aliter. Nam dictum eft mihi quod debes tià Tritemio enumerantur in Antipalo maleficiorum ,fi
omnia refolvere in materiam primam , de qua ha libet ibi quare . P. S.
libet ibi
betis ab Ariftotele in locis vulgatis & famolis:pro Vel funt facti ad vultus ftellarum . ] De his optimè
pter quod taceo. Et cum iftam habueris , tunc ha fcripfit fapiens Picatris. & fi inutilia quædam amputa
betis pura elementa fimplicia & æqualia : & hoc
rentur , digniffimus effet ille liber qui Lucem afpiceret.
facies per res contrarias , & varias operationes , P. S.
quas prius vocavi claves artis. Et Ariftoteles dicit , Vulgus mathematicorum ] Non hic fiientiam
quod æqualitas potentiarum excludit actionem , & ipfam , fed hominum imperitiam damnat . Ipfe enim
paffionem , & corruptionem. Et hæc dicit Aver cap. 16. tertii operis quodfcripfit in opus majus & mi
rhoes , reprobando Galenum. Et hæc exiftimatur nus ad Clementiam Pont . Rom, ait fine mathematica
fimplicior medicina quæ reperiri poteft,& purior :nihil dignum fciri poteft in philofophiâ : ut often di in
& quæ valet contra febres , & paffiones animi , & quartâ parte operis majoris multum diffusè. I.D
corporum . Vale. Et quicunque hæc referaverit,ha 1
bebit clavem qui aperit, & nemo claudit : & quum® CAP . III.
clauferit , nemo aperit.
Qui nec artis , nec naturæ continent poteftatem.]
Explicuit Epistola Baconis de Secretis Natura Quamvis & magna Dei mifericordia faciumfit ut plu
Artis , & de Nullitate Magia. rimi hujusfermenti libri à fpurcis confelli nebulonibus
jam tenebris fepulti jaceant : intimè tamen dolendum
[ Ad Guilielmum Parifienfem confcripta.] eft ejufmodi quotidie prodire litros , qui fpeciofo argu
mento maximarum rerum agnitiónem promittunt ; in!
quibus tamen capri lectores, nihil praterfcripturientium
ambitionem & fraudes deprehendunt . Et fi per commu
Ad Baconis Epiftolam Adnotata nem utilitatem facere liceret , tacita hic pra eriiffem.
quefcripfit Andreas Libavius de azotho , de mercurios'
CAP. I.
& lap. philofophorum, & variis ejus proceffibus. Siluif
fem etiam de ejus Heptade quamdiu illa commenta mo.
Ut defto titulo fefe defenderent.
A confenfu multa mortalibus proponunt mi. jam non Divinationu m sinalo
amplius Divina quia 4
Sedanno
randa. ] Confenfus plurima potet : neque in illis tiones habenda funt illa
tantum queprestigiatores nequam mentiuntur , fed in tata , fed qua juniores feire debent philofophemata ex
rebus etiam utilibus & magni momenti , quas nonftu fundamentis ipfis ( De podagra Scheunemani in calce
pidum tantummodo vulgus adiniratur , fed quibus def. Syntag. ) quia in Novi luminis auctore ; fi is eft
&fcioli magicas fubeſſe fraudes arbitrantur, Hinc Tri quem vult Libavius: Michael Sendivogius , de quo tamen
temii Steganographia tota dependet , quam hinc illum fi vir bonus & boneflus effe defideraffet tacuiffe debuis
haufiffe fufpicor. Et licet eam multùm excoluerit & [No.lu.Chy praf.in anig. ] quia inquam in illo impegit,
amplificarit Tritemius, hic tamen jacta effe Steganogra à quo ad veram philofophiam prima mihi janua aperia
phia fundamenta certiffimum est , quod ex capp.feqq. eft , ô bene illifit & vivo & mortuo , & ita impegit , isè
T
maximè 8. latiùs patet. Priorum duorum librorum divinum ejusfcriptum , fi Eibaviť Divinationes atten
( ut hoc obiter moneam ) clavis vera eft Poligraphia , das , prorfus inutile effectum fit : quia etiam id ipfum
quiintelligit mecum fentit : tertium ifta Baconis epiftola àfraternitate R. C. poftulat ut catalogum fuum chymi
referat. Atque utinam Sigifmundus qui pro Tritemio corumfcriptorum quamprimum edan : ego tibi Libavi
Apologiam fcripfit, hoc mihi credat , neque enim du falvo eorum judicio profratribus respondeo , & omnes
bito quin pro ejus ingenio facilè intelligat , & de ter qui tecum defipere nollent fedulo admoneo , ut à fræs
tio illo libro befitare definat. Sed ut pro Tritemiofemet nominatis tuis fcriptis diligenter cavean' , in quibus ne
respondeam , in quo Libavius fapenumero defipit , ajo obfcura quidem veritatis umbella apparet, quæfenfum
Tritemii magiam, qué in univerfa Steganographia con philofophorum , & fecretum quod ipfi adinvenerunt at
tinetur , non effe aliam, quam modum quendam artifi tingat , quatenus inquam à fuo cerebro profeclafunt ,
ciofum celebrandi arcanum quodcunque , utfolis artem & non aliunde misiuata. Poffent quidem Alchymia &
una fcientibus innotefcat. P. S. Syntagma fi nimia loquacitas , fifuperbia , & maledi
Facilius enim à Deo impetrandum foret vel à centia virtus abeffent , à junioribus utiliter legi : fed
bonis fpiritibus ] Si per spontaneam carnis afflictionem cavete vos qui errare non vultis , àlapide philofopho
immundas fpiritus infunditur : quando uberius quis per rum quem Libavius defcripfit , & ignorat tamen . Sed
vita mundiciem , mandifpiritus particeps fieri poffit ut iftiufmodi hominibus aquior fim , faciunt noftra, fa
Ingemuit Rabbi Echina ifta proferens , ut habetur ciunt etiam magnorum auctorum errata communia. Et
apud Paulum Ricium Super 56. praceptum negati ut non abeam longius , quid huic ipfi Baconi in natura
vum . 1.D. aut arte perfuadere potuit ut equasfine equo gravidas
fieri
 Lib. II. Sect. III. Subfect. I. 625

fieri adeo crediderit , ut etiam in argumentum emiſ

fionis fpecierum & virtutem adduxerit ? Solinum ex CAP. VI.
cufabit infantia , Plinium etiam fcriptorem optimum
Soni velut tonitrus & corufcationes. ) Miranda
folertiffimum nimia credulitas, qua hancfabulam ad
illa hominum monftra [ lib. 7. cap.2 . ] ablegabit. De eft fciolorum audacia , qui id fibi affumunt, ut de rebus

prodigiofa bominum quorundam Merlini & alio omnibus quantumvis incognitis (ententiamferant. Ar

rum conceptione , ex humano tamenfemine fpirituum gumento poteft effe Libavius, qui ab hoc loco Rogerii au
fraude furrepio , alia ratio eft , fed non eft hujus loci, ctoritatem ita elevat. [ De Philofophia magica fratrum
De Philippo Theophrafto quid dicam adhuc non habeo. R. C. cap. 271. ] ut cum infanis bibaculi cujufdam in
·Sed quum apud D. Johannem Montanum quærerer fomniis, qui ad Turcam debellandum vix una aftate o
quod tam præclare medicina theorica , tam firmis ni pus effe arbitrabatur, praclara ejus inventa, aut mini
xa radicibus praxis & recepta aliquando parum feli mum dicam experimenta compararet. Si hac cum re
citer refponderent , infit illum ipfum fibi contigiffe non liquis contuliffes Andrea , inveniffes pulverem tormen
tarium bic indicari, cujus quidem & compofitio Baconi
nunquam quumprimò recepta illa attentaret , qua
tamen poftea veriffima effe deprehendit. Et qui bene innotuerat , & ufus , idque ultera centum annos prius
quam ignotus Polydoro auctor illum in vulgus extulerat.
perpenderit quibufcum hominibus Theophraftus confli
taretur , facile exiftimet illum fcientiamfuam diffi Et quamvis experientia humana vitafalutare inventum
fuiffe comprobarit, manifeftum tamen eft , ideo homines
mulaffe fapius,ne quam illi gloriam prariperent adver
farii , fibi ipfis immerito vendicarent . P. S. pulverem hunc celaffe Baconem, quod illis multa exin
de mala ominaretur. Et certè te demiror Libavi qui
CAP. IV. infcriptis aliorum videri vis elephante naſutior hic pul
verem illumfulphureum non olfeciffe. Adfcribitur hifce
Nam inftrumenta navigandi , &c. ] Multa hujuf infanis Burgravius.Ipfefi vivit , fi liber refpondeat, au
modi inftrumenta apud Anglos olim inventa dicuntur. fim interim affirmare, pluris effe curationem Burgavis
Etenim & Thomas Nortonus ; cujus etiam liber de magneticam, quàm omnes Andrea Libavii Divinatio
motu perpetuo extare dicitur , & pro ingenti thefauro nes. Hoc fubmoneo ut animal confeilumfepeliatur, alias
clam poffideri , in hujufmodi Scapha folusfedens legiffe poft aliquot dies, mortui nonnulli redirens P. S.
aut fcripfiffe perhibetur , & quanta vifum eft veloci Lapis currit ad acetum ] Vide Albertum de Lapi
tate moveri. Apud Sudfexios etiam Herfingtonus de aceti lib.2 . de mineralibus cap.6.1.D.Non videtur

quidam molendinumfeipfum movens ftruxiffefertur.Vi tamen Albertus id velle quod hoc loco Rogerius , qui
dimus etiam & ipfi dam Londini ageremus, inventum illumpotius lapidem innuit, qui inspeculo aut lavigata
quoddam bellicum , machinis intus inclufis agendum , aliqua fuperficie pofitus , infperfo aceto movetur , ut
five in terreftri intinerefive aquatico. Dederunt anni palea que cerumine lita , & in aquam placidam injecta
fequentes cymbam que aquis fere tota immerfa decur difcurrit ; atque idcirco ab Italis pietra caminante
reret , & cum celonibus Londinenfibus expeditiffimis nuncupatur. P. S.
velocitate certaret , quam nee aquarum moles fubmer Decem & feptem modi auri . ] Tabula I.D. 17.
geret , nec ventorum impetus retardaret. P. S. modorum ligatura cum &
Ad elevandum pondera. ] Id autem cochlea gradus
ok

D O auri F 0
quam vocant continuam five perpetuam facilè pra
ftat. P. S.
Inftrumenta ambulandi in mari ] Hujufmodi ufi 8 16 9 8 16
- ― - -- -
funt, Virginia nuperi coloni ad conchas margaritiferas
17 IO 7 17
2
ས

expifcandas. -
11

Pontes ultra flumina] Subereforte aut lignis levio

G

6 18
}

ribus intertextis P. T.
-
=

+
I

CAP. V. S 12 S 19
1

- -- - -
a།i
+

Longiffimè pofita appareant propinquiſſima. ] 20 S 13 4 20

- --- -
Permagna animorum voluptate tubos illos fpeculares
ufurpant docti & indolti. Hinc tamen videre licet in 6 14 3 21
1
w

-
ftrumenta perfpicua hic longè præftantioraBaconifuiffe,
I

22
I

2 22
I

gui talia de illis prædicare poffet. Qua autem fcientia 15

――― - - -
perspectiva praftantiafit, audi ipfum Baconem in opere
I

tertio ad Clem. Pont . cap. 17. Neceffe eft omniafciri 23 8 23

per hanc fcientiam, quia omnes actiones rerum fiunt fe
cundum fpecierum & virtutum multiplicationem ab a 17
Aurum - purum.
gentibus in materias parentes. Et leges hujufmodi
multiplicationum nonfciuntur nifi à perspectiva, nec ali ! 24
bi funt tradita ad nos : cum tamen non folumfint com
munes actioni in vifum, fed in omnemſenſum , & in 10
tam mundi machinam, & in cœleftibus, & inferioribus. CAP. VII.
Magnam ideirco gratiam jure merito habemus Ioanni
Combachio, literatiffimo viro, cujus opera effectum eft , De retardatione accidentium fene&utis. ] Extat
ut Perspectiva Baconis & fpecula publice veneant . P.S. Baconis libellus de accidentibus fenectutis "excufus
Nam Socrates draconem. ] Hoc habetur in quarto Oxonii , ubi & illa que hoc capite & plura eriam ad
capite librifecundiAriftotelis de proprietatibus elemen hoc argumentumfpellantia plenius recenfetur. P. S.
Sed natura non deficit in neceffariis , & c. 1 Ni
terum . I. D.
mium ridiculi Libavio videntur R. C. fratres , qui vi
tam longam & fanam pollicentur , & pleniorem rerum
Tom. I. Ggg cognitionem
 626 Bibliothecæ Chemica Curiofa
cognitionem. Magica hac vult effe deliramenta quibus
ipfi placidè indormifcant . Licuit tamen illi non hinc
1 taniumfed ex omnibus fere Philofophorum chymicorum
*
•fcriptis animadvertiffe , nec folos, nec primos fratres il
los taliafcripfiffe, P. S.
CAP. VIII.
Fingunt eas pro fuâ voluntate ] Vide fuper his Ba
ptiftam Portam De furtivis literarum notis , vide etiam
Tritem: Polygr. lib.6. & ufum earum in eo libro , cui
titulus Synoufiastes, ejufdem Tritemii . P. S.
CAP. IX.
Pro melancholia ſtaturæ. ] Vide librum meum fu
pra Portam Avicenna , ubi melancholia , pro calce five
terra intelligitur I.D.
In igne ficco vel humido. ] Utuntur philofophi om
ni ignium genere; quos omnesfuo tempore , ut decet ad
hibere , totum lapidis artificium continet. Hic eft au
tem ille ignis Pontani , humidus interius , & extra
ficcus, & intellectu difficilis. P. S
Si ad unionem duodecies , fi ad ubedinem 21. ]
Unum ( inquiunt philofophi ) opus eft, unus operandi mo
dus tam ad album, quam ad rubeum : addo etiam una
materia eaque non fimplex , fed ex duobus compofita
cum fuo intermedio , quod defuper in binario erit ab in
frafenario. P. S.
Sunt igitur claves artis congelatio &c. ] Alchy
mia eftfpeculativa, & practica , ſpeculativa eftfcientia
de
rerum generatione ex elementis , & de omnibus re
bus inanimatis : ut de elementis , de humoribm fimplici
bus , & compofitis, de lapidibus communibus, de gemmis
& marmoribus , de auro & cæteris metallis, de Sulphu
ribus , falibus , atramentis, de azurio , minio, & cate
ris coloribus: de oleis & bituminibus ardentibus , & aliis
infinitis. Eft autem alchymia operativa & practica, que
docet facere metalla nobilia, & colores , & alia mul
ta , meliùs & copiofius per artem , quam per naturam.
Et hujus fcientia eft major precedentibus, quia majores
utilitates producit. Nam nonfolum expenfas " & alia
infinita reip. potest dare,fed dat invenire alia que vi
tam hominum poffunt prolongare in multa tempora , ad
KER CK EK GREE
SV BSECTIO
Qua fub nomine AVICENNA in Alchimicis funt præcipua adfert.
Tractatulus
Iftum Librum dividam in octo Capitula vel Partes.
In primo capitulo dicam de Mercurio & ejus natura,
necnon defulphure quod in fe continet.
In fecundo dicam de natura corporum perfectorum ,
& eorum fulphure.
In tertio dicam de conjunctione corporis &ſpiritus,&
lapidis diffolutionem in primam materiam.
In quarto dicam de extractione aqua ex térra.
In quinto dicam defundatione feu etiamfufione fu
per terram fuam.
In fexto dicam de modofublimationis terra.
In feptimo dicam de lapidis multiplicatione & fi
xione .
qua per naturam produci non poteft . Radices alchymie
speculativa ego pofui fecundum defiderationem Avi
cenna , pracipue in expofitioneſexti præcepti inſtudio
Theologia , nam ibi texui totam rerum generationem ex
elementis , & conatus fum certificare cum magna dili
gentia quicquid oportet ibi fciri , fecundum vias alchy
mia & naturalis philofophia, & medicina, que radices
applicari debent ad omnium rerum generationem. Et
hanc applicationem expofui in auro, & metallis cæteris,
cum magnoftudio. Et meo judicio hac qua ibi tango de
iftis radicibus cum applicatione ad metalla , valent lon
ge plus quam quicquid aflimatur fciri ab omnibus na
turalibus qui modò funt : qui extra radices has in va
num quarunt ramos ,flores , & fructus. ( Baco in opere
3. ad Clem. Pontif. cap. 18. ) Claves ergo hic pofita con
gelatio , & c. funt alchymia praclica potius quamfpecu
Lativa. I.D.
CAP. X.
Annis Arabum fexcentis & duobus . ] Itaque circa
annum Domini 120. A. Chrifto enim ad Machometi
furores , intercefferunt anni 621. menfes 6. dies 14.( Sic
tradit Iohannes Saxonicus in commentario ad Alchi
tii Ifagogen , à Colinao impreffo anno 1521.fol. 81. Alii
autem rejiciunt in annum Chrifto 630. ) Annus autem
Arabicus conftat diebus 354. &fingulis 30. annis acce
dunt 11.dies, colleƐli ex minutis 44. quæ reftant ex men
fibus fynodicisfupra 29. dies 12. horas, Ergo anni Ara
bici 30. continent dies 10631. five annos Julianos 29.
& fuperant dies 38. hora 12. Anni igitur Arabici 602.
efficiunt annos Iulianos 584. quibus additis ad annos
Domini 621. eveniunt anni Chrifti 1205. Veri ergò fi
milius eft Clementum illumPapam cui opera fua infcri
pfit Rogerius , Clementem tertium fuiffe qui anno 1188.
adpapatum evellus eft ; quam quartum qui anno 1265.
fedebat in cathedra peftilentia ; nifi Rogerius tum val
defenuerit , idque amplius hine licebit conji ere quod
illius difcipulus Robertus ob eximiam tum rerum , um
literarum Græcarum , & Hebraicarum cognitionem ,
Groffetefte five magnum caput appellatus , Epifc.Lincol
nienfis anno 1240. defignaretur , annis centum ferius
quam vule Tritemius nifi mendum eft imprefforis.I.D .
Δόξα ἐν ὑψίσοις Θεῷ .
SECVNDA
AVICENNÆ.
In octavo & ultimo capitulo dicam de modo proji
ciendi medicinam , & tingendi quodlibet metallum in
Solem & Lunam.
CAPUT I.
RGENTUM vivum eft frigidum
& humidum , & Deus ex eo vel
cum eo creavit omnia minera : &
ipfum eft aëreum & ignis fugitivuum
fed dum in igne aliquantulum fte
terit facit mira opera aliena.
Et
 Lib. II . Sect . III.
Et ipfum eft folummodo fpiritus vivus ,& in Mun
do non elt tale , quale ipfum eft , quòd poffit talia
operari, qualia per ipfum operantur.Et ipfum intrat
quodlibet corpus , penetrat , levat , & excedit ,
Ipfum eft fermentum corporum quibus admifce
tur , & tunc erit totum Elixir ad albedinem & ru
bedinem. Ipfum eft aqua perennis , aqua vitæ & lac
virginis , fons & lumen de quo bibens non moritur.
Cum vivum fuerit, habet quædam opera ; cùm mor
tuum fuerit , habet alia opera ; & cùm folutum
fuerit , habet opera maxima.
Ipfum ett ferpens luxurians , fe ipfum impræ
gnans, in die uno parturiens, fuo veneno cuncta in
Subfect . II. 627
aliis rebus naturarum contingit poffidere : quo
niam ipfum folum eft quod ignem fuperat & ab
eo non fuperatur , fed in eo amicabiliter gau
dens quiefcit . Ipfum folum cùm fit metallicum ,
continet totum in fe , quo indigemus ad noftrum
magifterium. Igitur manifeftum eft , quòd argen
tum vivum continet in fe fulphur fuum bonum ,
quo coagulatur aurum & argentum , fecundùm
diverfum digeftionis modum.
CAP. II.

terficit , ab igne fugit . Sapientes autem faciunt De Natura Corporum perfectorum : id eft ,
iplum fpectare ignem , & tunc facit opera & muta Solis & Luna , & eorum
tiones : quia ficut mutatur mutat , & ficut tin
gitur ringit , & ficut coagulatur coagulat : igitur Sulphure.
inter omnia mineralia argenti vivi præferenda eft
generatio. In omnibus enim mineris invenitur , & Urum eft Corpus perfe&iffimum , Dominus
cum omnibus fymbolum habet. Eft autem ex ter A lapidum, Rex & caput omnium aliorum , quod
refiri & mediocri , & aqueo vel oleo vivo fubtili " nec terra corrumpit, nec res comburentes combu
bus mediocriter , & fpiritu multo fubtili , ex aqua runt , nec in igue minuitur , fed in eo melioratur:
ic terreftri ponderofitatem habens & motum deor quia in eo humiditate quadam humectatur , nec
fum, luciditatem, & fluiditatem, & colorem argen etiam aqua alteratur. Complexio ejus eft tempera 1
teum . Exit enim de terra , & in terram refilit , & ta , & natura directa in caliditate , frigiditate, hu
nutatim fe defendit , & iterum fe continuat humi miditate & ficcitate : nec in co aliquid fuperfluum
diminutum invenitur.Eft enim creatum ex fub
do ex caliditate , & fpiritu extincto figitur & om nec
nibus mineralibus commifcetur , & cui infidet fir tilima & clariffima argenti vivi fubftantia & ex
miter adhærebit , unde & mineralium mater dici. fubftantia paucafulphuris puri & mundi , rubedi
tur. Argentum verò vivum denfam manifeftè vide nis fixe , & clarè tingens ipfam fubftantiam argen
tur habere fubftantiam , ut monoceros , propter ti vivi .
gravedinem fui ponderis immenfi quoniam aurum Aurum tenetur effe corpus & fermentum Elixir
præponderat , dum in fui natura fuerit , & eft for albi & rubei . Neque melioratur , neque perficitur
tiffime compofitionis , & naturæ uniformis : quo feu completur nifi cum co , & non alio : quemadmo
niam non feparatur ab invicem: in partes autem dum pafta non alio quàm fuo poteft fermentari
nullatenus fe dividi permittit. Quia aut cum tota fermento. Aurum eft corpus durans per fecula fe
fua fubftantia ex igne recedit , aut cum ea in igne culorum manens. Et ideo Philofophi prætulerunt
permanet. ipfum , & magnifecerunt : dixerunt enim quod au
In eo neceffario eft caufa perfectionis , quoniam rum ficfe habet in corporibus, quemadmodum Sol
ipfum folutum ad perfectionis modum fufficit in in ftellis. Sol enim in fuo lumine & fplendore om
uno quoque gradu, videlicet cum ignitione , pro nia vegetabilia germinat, & omnes fructus perficit.
pter bonam fui adhærentiam , & fortitudinem fuæ Ideo dicit Hermes : Nunquam fit tinctura vera
,, mixtionis. Sed cum partes ipfius infpiffantur per abfque rubeo lapide.
ignem , ulterius non permittit fe corrumpi , nec Aurum primum gradum nobilitatis tenet inter
per ingreffionem furiose flammæ ulterius fe pati omnia corpora : quia ipfum eft temperatiffimum
tur elevari : quoniam rarefactionem fui non fuffert propter mixtionem , depurationem fulphuris &
propter indenfitatem & adultionis carentiam, quæ Mercurii . Et multum habet de virtute fulphuris ,
fit per fulphureiratem quam non habet. & parum de ejus fubftantia, & econversò multum
Argentum verò vivum in fuis operibus manifeftè habet de fubftantia Mercurii , & de virtute ejus pa
ac perfe t
&iffimè ab adultione eft falvativum , & fu rum. Propter quod ratione Mercurii eft pondero
fionis effectivum cùm figitur. Etenim eft tinctura fum,& ratione virtutis fulphureæ multum eft rubeu.
rubedinis uberrima refectionis, fulgidi fplendoris, & propter fortiffimam compactionem fulphuris &
& non recedit à commixto donec eft Eft enim ami Mercurii in fua calce, non eft ita humidum in tactu
cabile , & metallum placabile , ac medium conjun & unctuofum ficut cætera corpora ideo non facit li
gendi tincturas,quoniam commifcetur cum ipfis per neaturas nigras ficut alia metalla , quando protra
" minima , & in fundo naturaliter adhæret eis : quia hitur fuper pergamentum. Sed fi admifcetur fibi
eft de natura ipforum.Verumtamen Luna commif argentum aut aliud metallum , tunc faciet lineatu
cetur cum illo faciliùs : quoniam per fuam naturam tuofitas corporis fibi admix
ras nigras : quia un&
habet ipfum in fua natura participare . Attamen ti tendit ad fuperficiem , & facit ipfum albefcere
non fubmergitur in eo aliquod metallorum nifi & humefcere: & quia partes multum profundantur
Sol . Et fic maximum habes fecretum , quoniam ad centrum , ideo eft ponderofum magis quam
Mercurius in fe recipit que lunt fuæ naturæ. Alie propter argentum vivum fuum.
na verò refpuit , eò quòd natura fua plus gaudet Plumbum verò ponderofum eft magis propter
cum natura propria quàm extranea. Ex hoc enim fuum argentnm vivum , quàm propter confolida
manifeftum eft , majoris effe perfectionis in illis , tionem partium fibi debiter adhærentium , & ideo
que plus funt Mercurium continentia , & quæ mi minus inter omnia corpora eft fonorofum.
noris minus , quoniam fymbolum tenet in natura Aurum verò propter fortem & tenacem cohæ
J cum mineralibus. Et dedit Deus ipfi fubftantiam, rentiam partium fuarum inter omnia acutioris
& fubftantiæ proprietatem , quam nullo modo in foni eft. Aurum quoque non aduritur ab igne
Tom. I. Ggg 2 fibi
E
628 Bibliotheca Chemica
fibi proportionato. Vehementiffimus enim ignis
confummit omnia fub lunari globo exiftentia.
Non aduritur etiam ab his rebus quæ cætera cor
pora adurunt , ficut à fulphure, & arfenico Et pur.
gare folent ipfum artifices ad fummumfplendorem,
per lateres & falem. 10
Argentum habet de fubftantiaSulphuris multum,
& de virtute ejus parum, & de fubftantia Mercurii
parum , & de virtute ejus multum , ideo eft album:
quia color fequitur multitudinem virtutis ; virtus
verò in vapore locata eft.
Materia ejus vicinior eft materiæ auri quàm ali
quod aliud metallum , ideo faciliter vertitur in au
rum , non indiget alio labore , nifi tranfmutando
colorem, & dando pondus. Lithargyrium argenti
præ omnibus rebus valet ad tincturam albam: quia
materia ejus propinqua eft.
Argentum eft corpus perfe&tum , minus tamen
quàm aurum, & eft minoris ponderis auro,& eft de
partib. Luna: in humido loco corrumpitur , & ejus
fapor eft acidus : in igne minuitur & fulphuribus
comburitur. Auri interiora funt exteriora argenti ,
& ejus natura eft frigida & ficca , & recipit tin
turam. Amplius autem aurum eft corpus perfe
&
&um & mafculinum , fine fuperfluitate aut diminu
tione > quod fi in terra folummodo liquefa
&ione perficeretur , commixta effet Elixir ad ru
beum.
Argentum verò corpus perfe&um eft fœmineum.
Quod fi perfecta fufione perficeretur , effet tinctu
ra ad album vel Elixir , quod non eft, quia funt fo
lummodo redacta in natura ad corpora perfecta.Et
fi ifta perfe&a cum imperfe&tis corporibus commif
cerentur , non ideo imperfecta perfecta exifterent :
fed potius eorum perfectio cum imperfe& tis di
minueretur. Sed fi fa& ta fuerit plufquam perfecta
in duplo , vel quadruplo , vel centuplo vel millecu
plo , in tantùm perficiuntur imperfe& ta cum ipfis,
quia natura fimpliciter femper operatur , & perfe
étio in eis fimplex eft infeparabilis, nifi fortè duce
retur in fugam cum volatili : quia fumma volatilis
fuperat fummam fixi corporis . Et cùm corpus per
fectum ex argento vivo mundiffimo , & ex tali ful
phure rubeo habere poffumus ad Elixir rubeum , &
argentum fimiliter ad Elixir album : ideo eligere
mus ea ad Elixir noftrum,pro materia noftra, quia
hæc duo corpora fimiliter funt perfecta, digefta, &
decocta qualitate naturali , fortiter , fine aliqua
mundatione ingeniofa. Quare utique cum igne no
ftro artificiali in ipfis operari valemus. Et quamvis
natura aliquid perficit , tamen non nifi fimpliciter
operatur fuper illud quod habet. Eft enim corpori
bus duplex fulphureitas , quædam eft ex argenti vi
vi fubftantia, in eis inclufa in principio fuæ mixtio
nis, quam dicimus fupereminentem. Alterum verò
fulphur extraneum fuæ naturæ quam dicimus cor
refpondentem .
Et eft notandum diligentiffimè , quod iftorum
duorum corporum conjunctio eft neceffaria in hac
arte ad album & ad rubeum. Et funt duæ rationes,
quarum una eft : Cùm aurum fit nobilius inter me
talla, & magis compa&um, perfe&um & fixum , ta
men fi diffolvatur , & in partes minimas feparetur ,
fit (pirituale & evolans , ficut Mercurius, & hoc ra
tione fuæ caliditatis : & tunc habet tin&turam fine
numero , & ifta tin &ura vocatur fperma mafculi
num calidum. Si verò argentum folvatur in aquam
tepidam , nihilominus manet fixum ficut prius ,
•
& nullam aut paucam habet tin&uram: eft tamen
Curiofa
promptum ad ipfam tincturam recipiendam intem
peramento calidi & frigidi : & vocatur fperma fo
mineum , frigidum & ficcum : eft ergo conveniens
eorum conjun & tio. Eft & alia ratio quia , cùm au
rum & argentum quodlibet iftorum per fe eft diffi
cilis fufionis & liquefactionis , tamen fi conjungan
tur , faciliter fluunt & liquefiunt , ut fciunt aurifa
bri , facientes confolidaturas ad aurum. Unde fi in
lapide noftro effet folummodo alterum iflorum
duorum, nunquam per aliquod magifterium de fa
cili flueret medicina , neque tin&uram daret. Et fi
daret tin&turam , non tingeret nifi in quantùm ef
fet , eò quòd non effet receptaculum tin&uræ.Hoc
totum non intelligas de Luna vulgari, fed de Luna
Philofophica, unde & Lunaria dicitur. Ergo confulo
ut non opereris nifi cum Mercurio , Sole & Luna.
Quoniam totum beneficium artis hujus in illis tri
bus confiftit.
CAP. III.
De Conjunctone Corporis & Spiritus ,
Lapidis Diffolutione in pri
mam materiam.
Ertum eft omnem rem effe ex eo in quod re
Cfolvitur. Nam gelu convertitur in aquam ca
lore mediante. Clarum eft ergò illud priùs fuiffe
aquam quàm glaciem. Omnia verò metalla ex
Mercurio funt generata , ideo ipfa in ipfum refol
vuntur.
Primum ergo regimen lapidis eft ipfum diſſolve
re ficut groflum argentum vivum , ut in fuam pri
mam reducatur materiam: hoc autem totum fit per
argentum vivum ; eò quod ipfum habet poffe Solem
& Lunam in eorum naturam & materiam primam
redigere. Sed cum argentum vivum habet in fe fœ
culentiam & aduftionem abfque inflammatione , &
aqueitatis fubftantiam: neceffe eft ergo ejus fuper
flua demere , & abfentia adimplere , fi completam
medicinam ex illo volueris facere. Terram autem
fœculentam omnino oportet fublimatione deme
re , & abfentia adimplere, ne lividum in projectio
ne creet colorem , & aqueitatem ipfius fimili mo
do delere , ne & totam materiam in projectione
faciat fugitivam.
De cujus proprietate eft,fubftantiam medicine
falvare, non aduri, fed figere, & ab aduftione defen
dere.Ideo contingit ex illo creari Saturnum,Jovem ,
Venerem , ferrum, &c. quod ex impuritate neceffe
eft accidere.
Eft notandum , quod duplex eft materia prima
Quædam eft propinqua, quædam verò remota: Ma
teria propinqua eft argentum vivum; remota , eft
aqua : quia argentum vivum priùs fuit aqua , &
poftea argentum vivum. Verum ergo principium
noftri operis eft diffolutio lapidis , quia corpora
foluta ad naturam fpiritus funt redacta , quia ma
gis fixa. Nam folutio Corporis eft cum coagula
tione fpiritus. Patiens ergo fis , coque, tere, & in
cera, & non tædeat te hoc multoties reiterare :
quia quæ imbibuntur , per aquam mollificantur.
Quantò magis teris , tantò magis mollificas, & par
tes groffas fubtilias , donec fatis exiftat. Et hæ par
tes dividuntur , cùm fpiritus impaftantur & om
nia quæ impaftantur ex toto diffolvntur : & impa
ftatio fit cum nimia contritione , inceratione , &
affatione. Nam per contritionem , saffationem
& ignem ,
 Lib. II. Sect. III. Subfect. II.
629
& ignem dividuntur partes ligatæ & vifcofæ , quæ Et ideo Philofophus dicit : quòd illud quod eft
funt in corporibus. Corpora verò foluta & ad inferius, eft ficut illud quod eft fuperius. Et ifta di
naturam fpiritus redacta , nunquam feparantur, fi vifio eft neceffaria , ad perpetranda miracula rei
cut nec aqua permixta aquæ. Quippe natura læta unius , fcilicet lapidis, que pars inferior eft terra ,
cùm fponfus & fponfa copulantur. Quia inten quæ dicitur nutrix & fermentum : & pars fuperior
tio operis noftri non eft nifi quòd eligatur puriffi eft anima , quæ totum lapidem vivificat, & revivif
mo Mercurii fubftantia ex ipfis corporibus , quo cere facit.
niam Elixir conftat folummodo ex ipfis. Unde facta feparatione celebrata, conjunctione
Primus autem modus Solutionis & naturæ eft pu lapidis multa miracula perpetrantur. Eft notan
trefacere. Sed tamen multæ funt fpecies putrefa dum , quamvis apud aliquos lapis nofter non divi
Яtionis & corruptionis. Primum ergo principium datur in quatuor partes , videlicet in quatuor ele
naturale eft materia fenfitiva materialis prout fu menta in prima operatione , ficut fuperiùs dictum
periùs dixi.
eft : quatuor partes principales , videlicet una quæ
1 Secundum calor movens ipfam materiam & pu afcendit fuperiùs non fixa : alia quæ remanet infe
trefactionem. Signa verò putrefactionis eft color riùs , quæ dicitur fixa : & terra vel fermentum , quæ
niger, odor fœtidus , & materia in tactu fubtilis totum lapidem nutrit & fermentat , ut dictum eft.
& difcontinua , ac fi effet primus Mercurius. Quia De illa verò parte non fixa,oportet habere in bo
calor agens in humido primo generat nigredinem, na quantitate; & dare lapidi , qui eft mundiffimus,
quæ nigredo eft caput corvi , hoc eft principium abfque forde totus , donec totum lapidem virtute
operis. fpiritus non fixi fuperiùs differat fublimando. Et
Item nota , quòd ingreffio, fubmerfio, connexio , hoc eft quod dicit Philofophus : Afcendit de terra
conjunétio, complexio, compofitio & mixtio idem in cœlum.Poftea ipfum lapidem fic exaltatum opor
fignificant in hac arte. Nihil enim fubmergitur , tet reiterare fuper marmor , cum elemento ab ipfo
conjungitur , conne &
titur , quin & mifceatur. Quia lapide in prima operatione extracto. Elementum
cómixtio eft commifcibilium per minima: id eft,per illud dicitur aqua lapidis. Et debet toties affari ,
indivifibilia fibi junca unio. Scias etiam firmiter, donec fubtilitate lapis iterato defcendat in terram,
quòd tota fortitudo hujus magifterii non eft hifi & fic recipit fuperiorem vim fublimando & inferio
in putrefactione . Si enim putridum non fuerit,fol rem defcendendo , ut corporeum fiat fpirituale
He vi necfundi poterit : & fifolutum non fuerit, ad ni fublimando, & cùm eft fpirituale, fiat iterato cor
r hilum deveniet. poreum defcendendo. Et fic habes gloriam clarita
Item fcias , quod in unoquoque opere funt tres tis hujus Mundi , & fugit à te omnis obfcuritas &
dimenfiones fcilicet latitudo , altitudo & profun omnis inopia & ægritudo : quia fic compofitus, cu
16. ditas : & hoc manifeftè apparet de corpore , quod rat omnem ægritudinem. Et hic lapis totius forti
vifui noftro fubjacet . Verbi gratia : Lapis nofter in tudinis , quia nulla eft comparatio hujus lapidis ad
prima fui creatione eft albus ,& ita apparet in facie : alias fortitudines. Nam vincit vifibiliter , omnem
quare dicimns ipfum frigidum & humidum , quia rem folidam perforabit , penetrabit & devincendo
ita eft. Unde ftudeamus , quare lapis nofter aqua convertit.
ticus, quia frigidus & humidus eft, naturalis difpo Philofophi dixerunt , quod fola aqua per feipfam
& fitio dicitur corpus manifeftum feu altum. Lati omnia facit , omnia folvit, omnia congelat, omnia
tudo autem eft ifta difpofitio media , per quam diruit fine alicujus adminiculo. In ipfa folent appa
itur ad profundam difpofitionem. Quæ verò media rere colores amceni . Permutatio corporis in aquam
eft inter profunditatem & altitudinem , tanquam eft tinctura cujuflibet corporis. Infuper eft diffe
inter contenta, feu contraria, eft impoffibilis tran rentia inter tin&
turam aqua & tincturam olei . Nam
fitus per ea , nifi altera qualitas deftruatur , quo tinctura aquæ abluit & mundat , & tin& tura olei
niam frigida & humida eft ejus difpofitio alta : de tingit & colorat.
ftruatur ergo altera qualitas videlicet humiditas
per putrefactionem , tunc infpiffatur, & ejus humi CAP. V.
ditas convertitur in ficcitatem , & fic fit tranfitus
ab alta ad mediam difpofitionem , quæ eft frigidi
tas & ficcitas : & dicitur latitudo , quia tenet à fri De Fundationefeu etiam Fufione Aqua
gido & humido frigiditatem : à ficco & calido fic Super terram fuam.
citatem : ergo media. Poftquam verò per calorem
exiftentem,frigiditas quæ remanfit in corpore traf Unde igitur Aquam fuper terram fuam, & per
mutatur in caliditatem , quæ funt extranea : con
traria eft difpofitio profunda quia caliditas eft oc hebdomadatim decoquendo , & poftea leniter cal
cultum corporis, quòd optimè apparet per Arifto cinando, quoufque terra bibat de fua aqua quintam
telem & c. fui partem. Scias quòd terram oportet nutriri , pri
mò modicè aqua fua , & poftea majori,ficut eſt vi
CAP. IV. dere de infantis educatione. Idcirco multoties
contere terram , & paulatim imbibe eam de oco
De Extractione Aquæ ex Terra. in octo diebus : decoque , & poftea mediocriter
calcina in igne , ne tædeat te opus multoties rei
Oftquam materia fuerit putrefacta , ad facien terare : quia terra fructum non gerit abfque fre
Po dum corpus & fpiritum,quod tamen impoffibi quenti irrigatione . Unde cùm aridum fit , ut mul
le eft fieri nifi in aëre,hoc eft, per fublimationem. tum fitiens bibit fuum humidum & aqueum : &
Scias ergo quòd lapis nofter dividitur in duas trituratio non eft bona , donec terra & aqua
partes principales, videlicet in partem fuperiorem fiat unum & idem corpus. Ergo non fufpendas
que afcendit,&1 in partem inferiorem quæ remanet manum tuam à trituratione , & affatione , donec
Mit
in fundo fixa. Et tamen iftæ duæ partes concor terra fit ficca & alba, quæ albedo generatur ex tali
dant in virtute . frequenti & ficca trituratione & affatione . Caveas
1, Tom . I. Ggg 3 tamen
,
 >

Bibliotheca Chemica Curiofæ

630
tamen ne imbibas terram nifi paulatim, & cum lon fubtile retinere , & conabitur anima pugnare cum
ga contritione poft ficcationem terræ. Unde in igne & pati ipfum, & conabitur fpiritus fubmergi,&
hoc eft pondus ubique notandum , ne fcilicet ni cum corporibus fundi.
mia ficcitas vel fuperflua humiditas opus corrum Scias autem, cùm corpus mifcueris cum humidi
pant. Et in tantum decoque affando,quantum dif tate , & ipfi advenerit ignis caliditas , vertitur hu
folutio expofcit imbibendo . miditas fuper corpus , & folvit ipfum , & tunc non
Nota:omni vice poft calcinationem rerræ fuper poteft fpiritus ab eo exire, quia imbibit fe in igne,
funde aquam terræ temperate videlicet non mul & fpiritus aliâs funt fugabiles , quoufque commif
tum nec parum. Quia fi multum, fit pelagus con ceantur cum corpore, tunc conatur pugnare cum
turbationis : Si parum , comburetur in favil igne & ejus flamma , attamen non conveniunt ifta
Jam , quia fuaviter & non feftinanter , de odo partes nifi cum bona temperatione , continuatio-,
in odo diebus , terram irrigando , decoquendo & ne & longo labore. Antiqui verò Philofophi la
calcinando , donec biberit aquamfuam. Continua pidi noftro impofuerunt multa nomina , ut amalga
igitur opus multis vicibus , quia nifi per longum ma, vitriolum,fanguinem propter colorem rubeum,
non videbis tincturam , neque perfectè perficies , aliifque nominibus infinitis , vocaverunt ipfum fer
reum , propter impoffibilem fufionem . Nam iftud
donec opus fit perfectum.
Studeas ergo cùm in opere fueris omnia figna copus cùm privatur humiditate , neceffe eft corpus
quæ in qualibet decoctione apparent , in mente re ficcum non fluere , quod priùs per humiditatem
cordare , & eorum caufas inveftigare. Tres quippe fluebat , & erat volatile. Nam neceffariò corpora
funt colores principales , niger , albus & citrinus. figuntur per privationem humiditatis , quæ à Phi
Cùm ergo egreditur nigra , perfecta eft , fed non lofophis dicitur calcinatio , & rei putrefactio feu
dum completa. pulverifatio ab humiditate partes confolidatas, &
Qualibet ergo vice vigora ignem in calcinatio per calcinationem fpiritus jam figuntur , & fit mol
ne ; quoufque terra egrediatur alba ex ignis forti le durum, & volatile fixum, & fic mutatur de natura
tudine. Nam ficut calor agens in humido generat in naturam .
nigredinem, ita augens in ficco generat albedinem . Turba dicit: Fiat mutatio complexionum, vide
Idcirco cùm terra non fuerit alba , tere eam cum licet à frigida & humida in calidam & ficcam , feu à
aqua fua , & iterato eam calcina, quia azoth & ignis flegmatica in colericam fecundùm medicos. Calo
- terram abluunt , & obfcuritatem ejus penitus ab re Solis & levi decoctione coagulantur fpiritus.
eo eripiunt. Nam præparatio eft cum aqua femper, Intenfo verò & nimio calore deftruitar opus, ut ait
& qualis fit aptitudo aquæ , talis & erit limpitudo Bonellus. Quoniam fi incenderis ignem fortem an
terræ. Et quantò magis fuerit ablutio , tantò magis te incrementum rubei , fit quod nihil nobis pro
erit & alba terra. deft. Nam omnes Philofophi & veri , ignem le
Unde quidam Philofophus ait : Cùm inveneris vem afferunt fieri , & teftantur propter rationes
ipfum nigrum , fcias hoc initium operis effe. Poft ante dictas. Inquiunt enim , quòd nos oportet
verò putrefactionem rubefcit non rubedine vera : fuaviter regere ignem , donec fulphur noftrum
etiam citrinefcit : De quo quidam Philofophorum fiat incremabile. Undè de femine : Semina non
ait : oportet metere , donec tempus meffis advenerit
Sæpius rubefcit , & fæpius citrineſcit , fæpius li Philofophi hunc lapidem noftrum vocaverunt
quefcit , & fæpius etiam coagulatur aute veram al Salamandram , quia ficut Salamandra folo igne
bedinem . Unde alius dicit: nutritur & vivit ; id eft , perficitur , ita & nofter
Seipfum diffolvit , feipfum coagulat , feipfum ru lapis.
bore decorat. Ante albedinem etiam fit viridis .
Apparet etiam ante albedinem color pavonis. Un CAP. VI.
de quidam fic ait :
Scias quòd omnes colores Mundi qui excogitari
De Modo Sublimationis Terra.
pollunt, apparent ante albedinem , & deinde albe
do fequitur vera. Quidam ait :
Utilitas ejus expectanda eft. Igitur tam diu de Uidam magnus Philofophus , inquit : In feci
coquatur , donec purus appareat veluti oculi pif Q bus eft quod quæris . Recipiantur ergo feces ,
cium elucefcunt , & tunc fcias quòd nofter lapis cùm de alembico extrahuntur, & terantur fortiter,
in rectitudine eft coagulatus . Alius Philofophus : & imbibantur cum aqua fua , & in lentó igne vel
ait : Sole exficceprur, & hoc multoties fiat. Nam ex tali
Cùm albedinem inveneris fupereminentem in præparatione habilitatur fumus ille ad fubliman
omnibus , ratus efto , quòd in illa albedine rube dum. Unde dicit Geber : Ex multiplici ergo reite
do eft occulta, & tunc non oportet illa extrahere , ratione imbibitionis & affationis , major pars ejus
verumtamen decoquere donec totaliter rubedo aqueitatis deletur. Refiduum vero per fublimatio
fiat. Sed tamen inter veram rubedinem & veram nem .
albedinem citrinum crilei coloris. De quo fic Accipiantur ergo feces prædi&a , & aptentur
dicitur : ad fublimandum , adminiftrando eis primò ignem
Calore ignis augmentato pervenitur ad citri lentum proportionabiliter majorem quoufque fu
num. Et alius : Cinerem ne vilipendas , quia Deus mus ille mundus & albus afcendat , & fi primò non
reddet ei liquefa&ionem , & tunc ultimo Rex dia. fiat , reiteretur toties fuper eafdem feces imbibi
demate rubeo divino nutu coronatur. Oportet te tio, donec ita fiant , & ultimò fine fecibus quæ ad
ergo hoc magifterium tentare. Nam compofitio hærent, tunc una pars fixa contingit ex illis.Secun
non erit fine matrimonio , & putrefactione. Et ma dum verò ejus diverfam operationem , diverfitas
trimonium eft commifcere fubtile cùm fpiffo , & medicine creatur aliquando Saturnus , aut lupi
putrefacere , terere , affare , rigare quoufque com ter , &c.
mifceatur infimul , ut fiat unum , & non fit diver Nullus autem debet fublimare terram opera
fitas ficut aqua mixta aquæ.Tunc conabitur fpiffum fophiftica , fed folummodo ad Elixir noftrum . Ec
noa
 1

Lib . II. Sect. III. Subfect. I.

631
non mifceas illud quod remanet deorfum , cum il tes lapidum , quem pone in vafe Philofophico, ad
; quod afcendit furfum , fed pone unumquodque fublimandum , & cum eo fublimetur lapis , donec
ad partem : quoniam illud quod in fundo remanet, in ultima fublimatione purificetur.
reiterabis ad fublimandum per Mercurium incor Et ifte eft primus ordo , quæ prima operatio
ruptum , donec totum afcendat. Et confidera bene appellatur , quæ fit ut puriffima & fubtiliffima fub
quod nunquam debes procedere ad fufionem mo ftantia eliciatur.
do prædicto , videlicet ad lapidem Philofophi Secunda eft folutio , ut materia folvatur in
cum , nifi ipfum priùs fublimes , cùm non fiat aquam.
unio corporis & fpiritus , nifi per fublimatio Tertia putrefactio , quoniam Morienes dicit :
nem. Nunquam fuit aliquid animatum , ad nativitatem
Primò eft materia fublimanda , eft & figenda : adductum , nec aliquid crefcens , nifi per putre
cùm præcefferit unio conveniens , fixio fequatur. factionem & mutationem : ita oportet fieri putre
Fixam autem materiam non facias volatilem , & factionem , quia corruptio unius eft alterius gene
materiæ fixæ partem unam , & Mercurii præparati ratio.
partes duas fimul bene incorpora , poftea fublima, Quarta eft ablutio : oportet enim quòd illa res
fublimatum collige , & femper illud quod in fundo putrefacta & fordida abluatur, & mundetur à cor
remanet iterato , cum novo Mercurio contere , rumpente impuritate. Et bene dixerunt :quia quam
per modum prædi&um , quoufque totum fuerit fu diù manet , aqua fuper terram , tantò magis terra
blimatum. Nam fecundùm Philofophum , vis ful abluitur , & ceratur , ita quod ablutio & ceratio
phuris albi non urentis congelat Mercurium . Et il idem funt.
lud eft res optima noftri magifterii , per quam fit Quinta eft coagulatio : oportet enim quòd
elixir ad argentum. Et fi fuerit fulphur optimum aqua fuaviter coquendo in Sole noftro in terram
cum rubore clarum , & fuerit in eo vis argentei mutetur & perfeétè coaguletur & deficcetur , & in
tatis fulphuris non urentis , erit res ex qua fit eli pulverem vertatur.
xir ad aurum. Et ut tradunt Philofophi , fiat pri Sexta eft calcinatio : Unde fcias , quòd res cal
mò fulphur ad album ad argentum , & poftea ad cinata eft magis apta , quàm non calcinata , & eft
rubeum ad aurum : quia non fit aurum , nifi priùs fuerunt multi Philofophi,
B fimpliciter fixio . Unde
fuerit argentum. Quippe nuila res poteft venire à qui calcinationem dixerunt fixionem , & bene di
primo ad tertium , nifi per fecundum , quia non xerunt : quia omnes ilti modi funt in fublimationė .
eft tranfitus ab extremo ad extremum , nifi per Pro certo enim fi quis perfe &è fublimat , hic to
medium. Ergo non poteft fieri ex nigro perfectè tum opus perpetrat .
citrinum , nifi priùs fuerit album , eò quòd ci Et fcias quod hoc totum perficitur in uno furno,
trinum ex minimo rubeo albo puriffimo eft com & in uno vafe. Et has feptem difpofitiones quilibet
pofitum. Nec poteft fieri de citrino album , nifi intelligens poteft perficere. Igitur non fis negli
priùs fuerit nigrum . gens in fublimatione . Qualis enim fuerit mundatio,
0
Sic aurum non poteft fieri argentum , nifi priùs talis erit & perfectio.
fuerit corruptum & nigrum. Quia melius non po
I
: teft fieri deterius , nifi per corruptionem fui : quo Modò volo tibi narrare quid fit Sublimatio.
niam corruptio unius eft generatio alterius. Idcir
co qui vult aurum convertere in argentum , fic agat Sublimatio eft elevatio partium fubtiliffimarum
per corruption em , ac argentum in aurum : quia à partibus fixis. Partes non fixæ elevantur per fu
fulphur eorum non urens , per majorem ignis dige. mum : id eft , per ventum : quia ficut diximus,
ftionem poteft fieri fulphur rubeum , quia citrina oportet cuftodire ne fugiant , imò cum partibus
tio nihil aliud eft quàm completa digeftio. Nigre fixis fixantur , & remanent , & velociorem fufio
do nil quam ablutio. Calor namque agens in hu nem præftant. Intelligas veram fublimationem effe
mido ; primò efficit nigredinem. Et calor in ficco quando facimus feparationem partium , quæ fupe
caufat albedinem , nec non in albo citrinitatem & riùs elevantur ab iis , quæ inferiùs remanent : Imò
nimiam rubedinem . Fit enim fulphur album & ru volumus quòd fimul fuo proprio conveniant , quia
beum ex una metallorum materia , ad plenum de in lapide noftro priùs primam purificationem quæ
purata , modò tamen diverfitate deco & ta & dige per folutionem perficitur , non invenimus aliquod
fta. Idcirco in argento vivo eft fulphur album , fi diminutum vel fuperfluum.
cut in auro fulphur rubeum. Et omnino non eft Propter hoc dixit Geber : Cum eo fublimetur
fulphur tale fuper terram , nec album , nec ru lapis , donec ultimò deveniat in fublimationis pu
beum , nifi quod in iftis corporibus exiftit. Et ritatem. Dixit enim cum eo : hoc eft , fine alio ad
ideo præparanda funt corpora fubtiliter , ut ful juncto, vel alia extranea re , propter hoc decepti
phur eorum , & argentum vivum ex ipfis habere funt omnes laborantes , qui fublimant cum fecibus
poffimus , ex quo aurum & argentum efficiebatur & nefciunt quid faciunt : vel quis fie lapis Philofo
fubtus terram. Quia nifi aurum & argentum vide phicus & nihil proficiunt : quia fublimationem Phi
rem , dicerem proculdubiò Alchimiam non effe lofophicam ignorant.
veram. Ipfa enim funt corporá luculentia , qui Geber dicit : Eft enim lapis Philofophorum una
bus infunt radii tingentes , qui tingunt cætera cor medicina , in qua totum magifterium confiftit, cui
pora in albedinem & rubedinem , fecundùm quod non admifcetur extraneum , neque diminuitur, nifi
fuerint præparata. Alembicus verò & cucurbita quod fuperfluum eft in operatione amoveatur & eft
debent conjungi , ita quod Mercurius non poffit prima purificatio , quæ per fublimationem perfici
exire , quia non fublimatur nifi virtute aëris : & tur. Jam fufficienter demonftravi , quando velis
ideo fi locum apertum invenerit , evolat in fumo, facere noftram fublimationem, quod in noftro la
& perit magifterium. Quoniam totius operis in pide nil addas vel diminuas , imò totam fubftan
tentio non eft aliud , nifi ut fumatur lapis in ca tiam in vafe rato ponas , prout diximus in prima
pitulo notus. Scias quòd hic eft lapis quem fciunt difpofitione firmiter claudendo : & pone ipfum in
Philofophi , qui habet virtutes fuper omnes virtu. furnum , & coapta cum cineribus fubtus & inferius,
Tom. I. Ggg 4 isa
‫ا‬
 Bibliotheca Chemica Curiofa
632
ita quòd duæ partes vafis fint diſco operta tam
diu quoufque materia diffolvatur , & poftea admi
niftra ignem lentum , donec major pars in pulve
rem vertatur , quod fit in 30. diebus : & quando
facta funt operationes quas diximus , facta eftfu
blimatio , folutio , diftillatio , defcenfio , putre
factio, ablutio , ceratio , coagulatio , ved fixio.
fcias quòd Philofophi pofuerunt multa talia &
verfa nomina operationum & laborum , quæ
men in rei veritate non funt nifi unum & idem
unica operatione omnia fimul & femel , & eodem
tempore & labore perpetrantur : & hoc ideo fece
runt ut effet indignis fcientia obfcura. Item Philo
fophus dicit : Ut enim terra cum aqua imbuitur
& teritur , & per temperatum noftri Solis calorem
deficcatur , & in terram vertitur tota materia ,
qui faltem perfe &
tè fcit facere noftram operatio
H nem. Vnde dixit Hermes pater Philofophorum: Vis
ejus integra eft fi verfa fuerit in terram, id eft, fi
aqua vertatur in terram.
CAP. VII.
De Multiplicatione & Fixione Lapidis.
Equitur de copulatione pulveris , ut fructum
ferant, & fructus eorum in æternum permaneat,
& docebo pulveres fublimatos figere , ut in igne
permanere poffint , & corporibus adunari &{com
mifceri.
Eft autem fixio rei fugientis conveniens ad
ignem aptatio. Caufa verò ejus inventionis eft, ut
omnis tin&ura omnifque alteratio præparetur , &
in alteram mutetur naturam. Figitur autem fic:
Recipe illud quod eft fublimatum , & divide illud
per cucurbitas feu urinalia , prout quantitas ma
teriæ requirit , & fignum fixionis ejus eft , quando
materia non plus afcendit in Alembicum. Vel po
teris ignem vigorare excellenter , & tunc ftatim
apparet. Vel pone de corpore fuper laminam fer
ream , fi manet fixum , non reitera.
Deinde recipe urinalia (prædi&
ta æqualiter , &
ponendo fuper furnum reverberationis & admini
itra primò ignem lentum cinericum , per plures
dies , donec per talem ignem non videris plus af
cendere , tunc modicè fortifica ignem , quem con
tinua per fex aut decem horas, & cùm nihil videris
afcendere feu elevari, circumdabis igne fortiffimo,
quem continua , donec materia fit fixa.
Et eft fciendum , quòd fpiritus & anima non
uniuntur vero modo nifi calore , quia tunc omnes
colores qui in Mundo excogitari poflunt , appa
rent , & tunc firmatur & perficitur opus in uno co
lore, fcilicet albedine, & ibi conveniunt omnes co
lores. Dealbatio enim eft operis initium , & totius
corporis firmamentum. Nec deinde in diverfos co
lores variatur , præterquam in rubeum , in quo eft
ulterius finis.
Citrinatio verò eft , quæ fit inter album & ru
beum, & non dicitur color perfectus. In decoctio
ne verò poft albedinem non poteris errare. Nam
ignis regimen paulatim augmentatur : poft albe
dinem ad citrinitatem pervenitur , & deinde ad
rubedinem ut prædixi. Et fcitote quòd argentum
vivum eft ignis, corpora comburens , mortificans,
& conftringens uno regimine. Et quantò magis
teruntur corpora & mifcentur , tantò magis habi
litantur & attenuantur. Alius Philofophus dicit :
quòd ignis incenfus fuperabundans facit exhalare
bumidum, fed frigidum ignis facit perire opus.
Nota , regimen ignis fic fecundùm naturam &
exemplo quatuor temporum regatur. In primo
tempore , fcilicet Hyeme, terra concipit. In fecun
do fcilicet Vere, producit herbas & flores. In ter
tio fcilicet Aftate , maturantur fructus . In Autum
no verò : Id eft, quarto tempore colliguntur fru
Et tus. Vnde in opere noftro à fimili in prima ope
&
di ratione Mercurius mortificatur , & totum opus
ta vertitur in pulverem , & terra concipit ut in aliam
,& vertatur naturam, unde in ifta decoctione fit nigra.
In fecunda afcendit naturam fuam dealbando. In
tertia jam fructus apparent : quia tunc apparet ru
bedo , quæ eft in fine operis. In quarta maturantur
fructus , & ex eis colliguntur. Hæc de fixatione
fufficiunt.
CAP. VIII.
De Modo Projiciendi Medicinam , & tingendi
quodlibet Metallum in Solem & Lunam.
E promiffo finem complevi huc ufque , magi
fterium magnum , ad Elixir excellentiffimum
album & rubeum faciendum. Hic finaliter dicam
de modo projiciendi , qui eft complementum ope
ris , & lætitia defiderata & expe&
tata. Album verò
elixir dealbat ufque ad infinitum , & quodcunque
metallum deducit ad albedinem perfectam. Sed
fciendum eft , quòd unum metallum levius altero
ad Elixir deducitur. Propinqua enim perfectius
quàm remota. Et cùm invenimus metallum perfe
&tum & multum propinquum , & vitium imperfe
&ionis excufatur in ipfo propinquo per multum
remota: quæ verò metalla multum remota feu pro
pinqua funt , in multis libris fatis claret.
Et quia Elixir album vel rubeum multum fpiri
tuale fit , ultra naturam tamen operatur, non eft
mirum quod illud commifcibile eft corporis , fuper
quo projicitur , folummodo liquefacit illud.
"
Grave etiam eft fuper mille millia projicere , &
illa in continenti penetrare. Quare vobis unum fe
cretum magnum tradam. Commifcenda eft una
pars cum mille partibus corporis vicinioris , &
hoc totum claude in uno vafe firmiter & apto : &
ponendum eft illud in furnum fufionis per tres
dies , donec infeparabiliter fuerit totum conjun
&um.
Et illud eft opus trium dierum tunc ad infinitum
projicienda eft una pars illius corporis conjun&i
fuper mille partes cujufcunque corporis. Propin
quiora tamen funt viciniora femper. Et illud eft
opus unius diei feu horæ vel minuta.
Eft & alius modus projiciendi . Recipe partes
centum Mercurii fcum fale & aceto abluti , & po
ne in crucibulo fuper ignem : cùm autem fumare
incipit , projice partem unam fuper has centum
partes Mercurii & fit totum medicina. Deinde po
ne partem unam iftius medicinæ fuper alias partes
centum Mercurii , ad ignem ferventem : & eft
adhuc medicina , & fic confequenter . In ultima
projectione tranfmutat una pars medicinæ ultimò
congelatæ , centum partes Mercurii in verum au
rumvel argentum ,fecundùm quod Elixir præpara
tum fuerit. Item alius modus projiciendi : Pone
partem unam medicinæ prædi&tæ fuper fexaginta
partes Mercurii abluti , & pone in vas vitreum ,
& claude vas optimè ne refpiret , & pone ad cine
res calidos per tres dies, & fitua medicina retinue
rit Mercurium , fcias medicinam tuam effe perfe
&am tunc omnes ifte fexaginta partes funt medi
cina
 Lib . II. Sect. III. Subfect . II.
633

dicina quemadmodum prima. Et per iftum modum & eft auripigmentum quod non eft auripigmentum,
0 & eft ovum gallinæ , bufo , fanguis humanus , ca
poteris probare excellentiam Elixiris, quod fem
per fic eft augmentandum. Aliquando una pars pilli , & non dixerunt talia nomina nifi quod ab.
1. fconderunt magifterium , & fcias pro certo , quod
medicinæ convertit so . vel 100. vel 200. vel etiam
T Philofophi non curaverunt de nominibus , nifi uno
1000. vel ufque ad infinitum partes. Et femper illud
T totum eft medicina qued de Mercurio retinetur, & nomine , una actione , fcilicet lapidem coquere, &
6. animam ejus inducere . Quia lapis eorum femper
perfe&tè coagulatur. Modus autem operis eft ifte,
ut projicias partem unam medicinæ prædi& tæ fu unus eft , in quo omnem bonitatem expe&ant , &
per partes 100. auri fufi , & facit ipfum frangibile, non eft alius in hoc feculo qui fit de tali potentia &
7 & totum erit medicina , cujus una pars projecta effe &u præter hunc lapidem . Hic ergo eft lapis &
Ta fuper 100. cujuslibet metalli fufi convertit ipfum non lapis , fine quo natura nihil operatur , cujus
in aurum optimum. Et fi projeceris fuper Lunam, nomen eft Mercurius vivus , multis tamen nomi
S fimili modo convertit omnia corpora in Lunam, nibus Philofophi ipfum nominârunt , aut nuncu
per eundem modum poteris convertere Solem in pârunt , quorum nomina non poffunt enumerari
Lunam , in Vencrem , Saturnum , Jovem & Mar propter fuæ excellentiæ naturam. Hic eft verè La
tem. pis Philofophorum , & eft non alius præter ipfum,
:
Si autem Medicina vel Elixir prædi&um non ha qui opus recipit & bibit , ex quo omne corpus ap
beret ingreffum. Recipe de Lapide in prima opera paret. Et non convenit hoc magifterium niù Regi
tione extracto , & Mercurii prædi&i ana , & fimul bus , & altioribus , & repletis divitiis , quia hoc
mifce & incorpora , in lapide terendo , & deinde magifterium eft fempiternum , & qui non habet
balneo diftillando , ut melius conjungatur , poftea divitias quomodo operetur , quia decet operato
deficca. Et fi vis poteris recipere aquam per alem rem habere 60. b. Mercurii puri , id eft arg. vivi,
bicum , & hoc toties reiterare imbibendo , incor non fophifticati ad minus , propter humorem il
porando , deficcando , quoufque prædi&a medi lius extrahendum , ad perficiendum totum opus,
cina cum prædicto Mercurio præparato incor quia totum magifterium eft in vapore. Fili mi ,
poretur : quo facto pone totum in urinale ha nunc veniunt ftulti quotidie , & operantur , ficut
bens fundum rotundum , & fuppofito cooperato invenerunt in libris , fuper fulphur & arfenicum,
d rio reverberationis , dabis ignem candela & cine & fuper Mercurium per fublimationes , calcinatio
ris per gradus fuos , ut fuprà monſtratum eft. Et nes corporum perfe &torum & imperfe &torum , &
quando tibi videbitur , adde paulatim de Mercu per refolutiones aquarum diverfarum , falium &
rio prædicto , quoufque materia prædi& ta figatur, aceti , & per coagulationes & fixationes , & per
& efficiatur fufibilis plus quam cera. Et fic habe amalgamationes , & non poffunt pertingere ad ve
bis Elixir, feu lapidem verum Philofophorum com ram perfectionem , & non eft mirum , quia ipfi
pletum , qui convertit Mercurium , & omne cor idiotæ non intelligunt mentem Philofophorum , &
pus imperfectum in Solem & Lunam , quo melior femper dicunt quod magifterium non eft verum , &
quod hi Philofophi erant mendaces. Ideo fili mi
haberi non poteft.
compofui iftud capitulum , & illuminavi cæcos , &
Epilogatio totius. aperui thefauros & catenas , & intelligere faciam
infipientes id quod non intelligebant , & folvi li
Dico ergo totius Operis fumma non eft aliud , gaturas vocabulorum , & dixi tibi fili cum veritate
nifi ut fumatur lapis in capitulis librorum notus', Dei fecretum Philofophorum , & eorum intentio
& cùm operis inftantia affiduetur fuper ipfum opus nem , & ideo mando tibi quod librum iftum,nemi
fublimationis primi gradus , ut à corrumpente ni des nifi filio , & filius tuus filio fuo , & fic de ge
3 mundetur impuritate. Deinde cum ipfo foluto fub neratione in generationem , & hoc fapientioribus
ཟ tilietur ipfius addimentum album vel rubeum , do illorum. Et fcias fili mi , quod malum feci quod re
nec in ultimo fublimationis modo volatile fiat. velavi tibi puritatem doni illius. Non revelabis
Adhuc verò cum fixionis modis figatur , donec hoc fanctum laudabile opus. Et dico tibi fili in ve
in ignis afperitate totum quiefcat. Deinde verò fi ritate quod Philofophi cum aliis rebus non fue
xam partem cum non fixa parte refervata per mo runt operati , nifi cum fanguine capillorum , & ovis
dum folutionis & fublimationis volatilem facias, & exemplariter , id eft , nifi cum quatuor elementis.
volatile fixum , quoufque fluat , & alteret in com Et notandum eft hodie de præparatione 4. elemen
plemento folifico & lunifico certo . Et hoc modo torum , quæ fteterunt in fimo calido equino ficut
operatur arcanum preciofiffimum fuper omne Mun oportuit. Et primò diftilla , & quod primò exit
di precium preciofum , omniumque Philofopho ferva feorfim, quia ifta eft aqua. Reitera aquam per
rum thefaurus incomparabilis. diftillationem , & quod diftillabitur ferva , & ifta
eft fimplex , pone fub fimo & ferva , & quod rema
Declaratio Lapidis Phyfici Avicenna Fi nebit in fundo cucurbita , ferva feorfum quia eft
terra.
liofuo Aboali.
Definitio fcientiæ fecretorum Philofophiæ natu
Ili mi Aboali , intellige quod dico tibi de ralis : Et aquæ à terra extra&
tio , & ejusdem cor
cognitione Lapidis . Fili mi , ubi Philofophi di poris fuper terram propriam fuam præparatam con
cunt in libris fuis , Recipe fulphur & auripigmen verfio feu redu&
tio. Hæc quidem terra cum aqua fua
tum , non intrat in magifterium noftrum. Sed no putrefcit & abluitur , quæ cum munda fit vel fue
minârunt fulphur & auripigmentum , explicantes rit auxilio Dei totum dirigetur magifterium. Pri
Lapidem Philofophorum , in quo lapide fulphur & mò namque conatur folvere terram , ut ad fui mo
arfenicum Philofophorum latent five occultantur. dum fubtilem habeat , naturam , quod fit cum vi
Et quidem Philofophi dicunt , eft lapis & non la cerint in ea aqueæ qualitates. Deinde cum terra
pis , & eft vilis in plateis , & in viis eje&us pedi nititur aquam condenfare ut fecum figatur , & om
bus hominum calcatur , & ab unoquoque paupere nem fuftineat ignem , & hoc fit cum vicerint in eo,
poteft acquiri , & eft fulphur quod non eft fulphur, terræ qualitates , quoniam hujus artis fundamen
tum

Bibliotheca Chemica
634
tum & operis exordium eft corporis in aquam re
folutio , quod Philofophi corruptionem feu putre
factionem nominant , fine qua circularis metallo
rum transmutatio non fit ad invicem . Corruptio,
enim unius eft generatio alterius. Quia generatio
nis & corruptionis eadem funt principia.
Lapis philofophicus ex re vili confurgit in the
faurum pretiofifimum , videlicet ex fpermate So
lis in matricem Mercurii projecto per coitum , id
elt , per commixtionem primam. Et hæc eft pro
xima ejus materia de qua elicitur. Propinquifima
verò eft humor feminalis , decifus per a&
tum gene
rationis ex fingulis partibus utriufque parentis ,
fc. Solis & Mercurii . Quia folummodo humores
radicales corporum funt effentiales ipfius lapidis
partes. Et etiam ex duobus entibus in natura non
fit , ut unum per modum agentis , aliud permodum
patientis , fe habeant ad invicem , vel quod alte
rum fiat in potentia.
Ex fpeciebus itaque limpidiffimis , quæ à primis
mineralium fontibus fumpfere originem , duci de
bet fapientum elixir & medicina ad omne imperfe
&um perficiendum transformandumque , & non ex
aliis. Jubent enim Philofophi elementa cruda ,
munda , fincera ac recta accipere , & fuper levem
ignem coquere , dicentes , fi fecus fiat proderit ni
t hil . Dicunt etiam accipite res de mineris fuis pu
ras recentes,propinquiores & meliores, & ad mon
tium cacumina feu ad aftra coeli exaltate, & etiam
ad radices fuas reducite , & factum eft totum cla
rificationum & fixionum rei magifterium , & qui
fapientum tincturam utiliter quæris componere ra
dices cognofce minerales , conficiens ex illis opus
tuum. Quia cognitio corporum & naturæ quali
tatum, principii , ac regiminis ipforum, eft ex hoc
quod perficit opus facile.
Ex rebus corporeis in natura maximè conve
nientibus elicitur ipfa medicina. Summè enim
oportet ex illis potiffimum tin&uram accipere , in
quibus maximè confiftit. Eft autem tam in corpo
ribus , quàm in ipfis fpiritibus , fecundum natu
ram , cum unius reperta fint nature. Sed ex cor
poribus quidem difficiliùs , ex fpiritibus verò feu
argento vivo faciliùs & propinquius , non autem
perfe&iùs tin&ura ipfa feu medicina corporum
elicitur. Quare album item & rubeum ex una radi
ce procedunt , & nullo alterius generis corpore
interveniente pullulant. Unus enim lapis , & ope
ratio ipfius una , qui igne uno , fola coctione , in
album & rubeum fulphur non urens , in vafe uno,
digeritur ac perficitur fucceffivè.
Oportet autem , ut formam magni elixirís edu
cant de potentia materiæ fuæ propinque , in qua
naturaliter confiftit. Sed in eadem elementorum
invifcata groffitie latet abfcondita , ideo lapis ve
getabilis , lapis & non lapis , & originalis ac pri
mordialis vapor dicitur , quia eft in fieri feu in via
digeftionis nondum per naturam fixius , neque ad
metalli perfe&i effe terminatus fpecificum , & ha
bet fe ad Mercurium vulgi caufam , ficut ad lac
coagulum , & per hoc quod ipfum coagulat , co
gnofcitur. Quoniam ante formas fpecificas , me
tallorum contemperantias , fulphur & argentum
vivum præexiftere oportet , & depurationem eo
rundem cum alteratione .
Expedit etiam ut elementa lapidis fint ejusdem mi fulphuris pura, & fimplex , ignea non urens, qua
generis , & non diverfi , aliàs actionem & paffio vocatur lumen luminum , quia eft forma & fplen
nem mutuam invicem non haberent. Quoniam dor omnium metallorum , & illuminat omnia cor
unum non tingeret aliud , quibus alienum non in pora , quoniam eft lumen , & tinctura, illuftrans &
troducitur , quia non convenit rei nifi propinquius
1
Curiofa
fit ei de fui natura . Cui fi quid apponatur extra
neum inficitur opus , nec fiet ex ipfo quod quæri
tur ab opifice , fed alius fequetur effectus , qui in
naturæ & artis cura non exiftit. Quandoquidem
non fit aliqua generatio vera , nifi ex convenien
tibus in natura .
Neceffe eft denique ut groffities compofitionis
elementorum corrumpens , deturpans , & adulti
bilis, & ingeniofa deleatur præparatione , & fpiffi
tudo lapidea terreftris , & inutilis , à metallina
fubftantia dividatur antequam , ipforum elemen
torum univoca ac perfecta fiat complexio, affando,
conterendo , & digerendo patienter & fuaviter,
ufque ad fuum fimplex , & in veram effentiam quin
tam redigatur , videlicet in ens fimpliciffimum , &
puriffimum , igneum non urens , quod quidem non
eft aliud , nifi calor purus, naturalis , infufus in fuo
humido radicali . Quoniam ignis jugiter deco
quens ex fui officio partes homogeneas adunat , &
heterogeneas vero difgregando tanquam pabulum
devorat & affumit in favillam .
Volunt iterum Philofophi , quod manifeftum oc
cultetur , & occultum rei efficiatur manifeftum,
hoc eft , ut fpiffitudo terreftris fulphurea , & in
flammabilis , fuperficietenus apparens in commix
to debet artificis tolli folertiâ . Illa verò intrinfeca
pura ac fplendida fubftantia , in radice rei à pri
mordio plantata naturæ , in manifeftum deducatur
per accidentium corruptionem , fpoliationem , quæ
experientia facilis eft & poffibilis , ex quo rei in
trinfecum fuæ extrinfece qualitatis eft oppofitum,
& contrariorum eft eadem difciplina , quæ juxta fe
fita magis videntur lucefcere .
Mortificatio præterea volatilium , ut figantur,
& ab igne non fugiant , & vivificatio mortuorum
jacentium feu fixorum, proculdubio eft opportuna.
Qui enim novit mortificare , & poft mortem refuf
citare , magifter eft hujus dogmatis , & qui hoc
ignorat manum fubtrahat ab opere , & animum
fuum non fatiget in his ad quæ non poterit perve
nire. Ea verò revivificas, quorum fpecies , quorum
fpiritus fublevatione reddis. Mortui enim cum re
furgunt perpetui funt , & amplius non moriuntur,
fed ad vitam glorificantur inmortalem fine termi
no duraturam.
Artis Philofophiæ fingulare ingenium non quæ
rit , ut rude vulgus objicere folet , Aurum vel ar
gentum de novo facere. Quia hæc natura in vifce
ribus terræ confuevit generare . Sed folummodo ar
tifex organicè & inftrumentaliter operatur , for
mam auri & argenti ex materia ad hoc difpofita
eliciens , & motum dans naturæ , ut per tempera
tam artis co& tionem excitata de potentia in a&
tum
deducatur. Quia quamvis lapis fapientum natura
liter in fe tin&turam continet , quæ in ventre terræ
creata eft perfectè , ac tum per fe non tingit , nec
ex ipfo fit elixir , nifi artificis induftria & opera
tione moveatur. Et natura ipfo artifice miniftran
te operatur. Ex quo virtutis affe& tus omnis in
exercitationis ufu confiftere non ambigitur. In de
co &
tione corporum imperfe& torum aut incomple
torum artificiali , neceffe eft calorem ignis extrin
fecum & moderantem ita effe proportionabilem,
ne virtus intrinfeca agens , ac perficiens fuffocare
tur vel fuperetur in aliquo , & c. hæc eft vis tenuiffi
perficiens omne corpus. Et fi artifex hujus magi
fterii
 Lib . II. Sect. III. Subfect. II.
635
fterii hoc lumen non cognofcit , tanquam in tene tes enim allerverunt veteres , nifi corpora feceri
bris ambulans multipliciter per devia errat , prop tis incorporea & fpiritus corporeos , nondum
ter elongationem ejus à veritate , & unitate hujus viam & operandi regulam inveniftis. Et hoc eft
fcientia. Quia quod bonum eft uno modo fit,malum fpiffum rareface
re , & alleviare ponderofum , ex
autem plurimis modis, cum erroribus ferè infinitis. quo omne fubtile dignius eft groffo , ficut omne
Dato enim inconvenienti uno , plura fæpenumero rarum fpiflo. Quoniam non poffunt gravia nifi
confequuntur. levium confortio fuperius elevari , nec levia nifi
Si activa paffivis , & paffiva activis bene appli gravium virtute inferius detineri ac fixari. Corpus
centur , ita ut fefe optimè complectantur ad invi non agit in fpiritum , fed tantum piritus in cor
cem , & fi ignis calor , ut dictum eft , debitopro
pus agit penetrando , ut igitur agant & patiantur
portionaretur modo : Tunc fecundum Philofophos viciffin , calcinentur & abluantur corpora per fre
intra naturæ & artis digeftionem non erit differen quentem aquæ fuæ irrigationem. Spiritus verò
tia , ex quo digeftio eft perfectio à naturali & pro mundentur fublimatione , ufque ad ultimum puri
prio calido ex oppofitis paffivis , id eft , ex quali tatis gradum veniant. Quæ fubinde refoluta ut
tatibus feu elementis contrariis. Mercurius enim
aqua mixta aquæ infeparabiliter uniuntur & per
tingens non habetur a& tu fuper terram , nifi ex cor manent , ita quod ignis violentia de cætero non
poribus liquefactis & mundis affumatur , non vul feparentur ea . Quia omne genus calcinati fixus eft,
gari quidem liquefa& tione , fed ea qua mafculus & & facilioris refolutionis , quam abfque calcina
foemina vero conjugio fuper ignis afperitate infe tione , abfq; qua uftibilita fulphure removeri non
s a
parabiliter uniantur.Quoniam ex mafculo & fœmi poteft , neque ad intimam corporum mundificatio
na fit tantum generatio vera. nem fine ipfa valemus pervenire.
Elixir perfectè completum , five fapientum tin Spiritus in hac arte duplex eft , fcilicet
præpa
aura , refpectu metallorum operatione diminuto rans & tingens. Spiritus præparans eft , qui corpo
rum ,habet fe per modum formæ & agentis potis ra putrefacit , corrumpit , refolvit , & in primam
+
fimi , dummodo eisdem præparatis tanquam ma materiam reducit , & habet in fe humidum re& tifi
teriæ fuæ propinquæ in fluxu appofitum permifcea cans , quo corpora imbibuntur , abluuntur , mun
tur. Quoniam tunc ea complet , figit, ac perficit , dantur ac rectificantur , quia corporum eft lava
& colore tingit invariabili , femper in afperitate cium , purgamentum , & antidotum , fine quo
ignis permanente. Et hæc eftvera hominum & me tinctura verax non perficitur. Spiritus verò tin
tallorum medicina , lætificans , ac transformans, gens , beneficio ac virtute præparantis ſpiritus , à
nec poft Deum eft alia quæ fugat paupertatem , & corporibus mundis extrahatur , oportet enim eli
omnem languorem ab humanis expellit corpori gere , quod amborum mundi luminarium homo
bus , ipfa in fanitate confervando , ad cujus noti gencum eft, & commune , quod eft fulphur de
tiam pauciffimi tempeftate noftra pervenerunt me fulphure , & argentum vivum de argento vivo , &
dicorum. unum arg. vivum de duobus arg. viv . & hoc voca
In materia minus bene præparata non convenit tur ab hominibus extractum , quia humano inge
aliquid operari, proportio enim Thefaurus hujus nio à viro & muliere artis eliquatur folutione ac
rei & aufpicium complementi . Iteratio autem pro putrefactione mediante.
portionis eft artis Arcanum. Præparatio fiquidem Nulla aqua corporibus in refolutione convenit,
eft actus , difponens ad terminum motus feu perfe qua cum eis non coagulatur permanente in deco
&ionis , per quem imperfecta ad metalli efle fpe ctione , & non eft alia nifi aqua mineralis , vifco
cificum terminantur , & hoc fit motu , lumine , & fa , munda , ut lachyma oculi , vel ficut aqua ro
calore. Deficiente autem calore , deficit motus, ris madii , non eft aliquid in mundo , quod poffit
quia omnis actio naturalis , five artificialis , fuum ftare loco cjus , aut ipfius fupplere vicem , & vo
habet motum , & tempus debitum , in quo majo catur à Philofophis aqua vitæ , acetum acerrimum ,
ris , aut minoris temporis fpatio perficitur , aut aqua fortior totius mundi , aqua divina , & aqua
terminatur, quia nihil agit ultra fuam fpeciem . For permanens , poftquam regitur maturando , quæ
ma ergo adveniens fpecifica complet , & ceffare tamen abfque fuo corpore , cum quo igne miti
facit notum , & agens cogitur tunc à materia fe ta eit , & cum codem facta unione , per
conjun&
parari. manens effe non poteft , quia ficut accidentia fine
Ad hoc quoque ut fiat vera , totalis , & perfecta fubftantiis non valent fubfiftere , fic fpiritus in
rerum commixtio , quæ eft mifcibilium alterato ignis combuftione non permanent , nifi fuerint fi
rum unio , requiritur identitas naturarum , in xis corporibus fociati. Ubi igitur Philofophi in
fubtilitatis ac puritatis proportione , & æqualita fuis fcribentes libris de azoth. arg. vivo, aqua Mer
te , aliàs non commifcerentur per minima , neque curiali , aqua fulphuris munda, aqua forti, aqua vi
1
fe complecterentur in vicem , ante ipforum fufi va , aqua acuta , & aliis humiditatibus corpora
cientem præparationem. Quoniam fpiritus & ani folventibus fecerunt mentionem, non funt loquuti
ma lapidis non uniuntur cum corpore , nifi albo de rebus vulgaribus fimpliciter à natura datis , fed
colore. Et in conjunctione fpiritus & corporis , humidis vaporibus , à lapide Philofophorum ex
tota debet effe operantis intentio , quia ufque ad tractis ingenio , voluerunt intelligere , dicentes,
albedinem , humiditatis corruptio , & fœminæ
quod tota ipfius lapidis præparatio fit cum aqua
viget dominium. Sed in vera albedine terminatur ejus , à principio operis ufque ad finem , fine alte
ac confumitur , & tunc deinceps vir fuæ uxori in rius rei extranea admixtione , & hoc eft medium
cipit dominari , fuo ipfam colore ftabili deco conjungendi tincturas , quod corporum fœtidita
ra ndo. tem intimè purgat & illuftrat , ipfa ab igne vehe
Hoc duntaxat oportet effe , ut corpora à natu mentis uftionis defendendo , fed difficile eft me
ra groffa attenuentur , ac fubtilientur , donec dium tangere. Ideo diverfis proceſſibus , ab opere
fiant fpiritualia , levia , & munda. Spiritus verò naturæ penitus alienis , contingit ut plurimum
qui rari funt corporentur & ingroffentur , ufque vitiosè per extrema oberrare. Quod non ingredi
quò cum corporibus in igue permaneant. Sapien tur & non commifcetur , non alterat , neque trans
muta 1
 Bibliothecæ Chemica Curiofæ
636
mutationem efficit in corporibus metallorum. Ne
ceffarium ergo , eft ut tinctura feu medicina ipfa Avicenna de Congelatione & Conglusi
diminuta transformans corpora , ingrediatur & pe
natione Lapidum.
netret ufque ad profundum rei alterabilis , & fit ut
> facile fluat laminam
metalli candentem fine fumo . Et quod fundatur Erra pura
non facit, fed difcontinuationem, vincens enim
five liquefiat ante argenti vivi fugam , ipfum tin
gendo, & abfque omni evaporatione perpetuando , in ea ficcitas non permittit conglutinari eam :
ac fixando fuper ignem , & quod à corporibus fiunt autem lapides duobus modis , conglutinan
enim eft domi
per ipfam tranfmutatis nulla ignis violentia expri do , & congelando . In quibusdam
matur , aut feparetur , donec fint ftabilitate perfe nans terra : In aliqui bus verò aqua : Aliquando
enim deficcatur lutum primum , & fit quoddam
Яa Lunaria vel Solaria.
Confulentur hic ultra fapientes , ne fiat alicujus quod eft medium inter lutum & lapides , deinde
aptius
tincturæ fuper infecta corpora fufa projectio , nifi fit lapis , lutum verò huic transmutationi
eft vifcof um : Quoni am continuativum eft. In ri
corum debita purgatione præcedente , alioquin
pis quoque Geon vifa eft terra , quæ videtur in la
poft deratas probationes corpora fine præparatio
aqua
ne transmutata fuper ignis examine deftruerentur , pides converti in fpatio 3. annorum : De
modis : Unus eft
& tin&tura fimiliter feparabitur ab eisdem. Quo. autem fiunt lapides duobus
niam hujus artis intentio non eft aliud , nifiinfe quod congelatur aqua guttatim cadens : Alius,
rioribus metallis nobilitatem fuperioris attri quod defcendit de aqua currenti quiddam , quod
bucre. Et quia omnis tinctura à fuo procedit fimi refidet in fuperficie fundi aquæ illius , fitque lapis:
li , ex metallis tingendorum , non autem ex aliis Sunt enim certa loca fuper quæ aquæ effufae con
quibufcunque rebus , quæ fuam ab arg. vivo & ful- vertuntur in lapides, qui diverforum colorum funt,
phuris pura fubftantia non duxerunt originem. & aquæ quæ furfum acceptæ non congelantur , quæ
Commune etiam eft metallis omnibus , quod ma- fi prope alveum fuum fundantur congelantur
teria eorum eft valde propinqua , & inter habentia fiuntque lapides. Scimus ergo quod in terra eft
fymbolum in materia , & in potentiis naturalibus , vis illa mineralis que congelat aquas. Principia
facilis eft ad fe invicem tranfmutatio , folummodo igitur lapidum vel fiunt in fubftantia lutea, vel vis
ipforum differentiæ fumuntur penes magis depura. cofa , vel ex fubftantia in qua aqua vincit , quæ vir
tum & digeftum. Mundentur ergo fæculenta, & di- tute quadam minerali congelatur : vel vincit in ea
gerantur melius indigefta , & hoc modo præpara- terra faciens eam coagulari : Eodem modo fal ar
tionis gradus , accidentia corrumpentia remove. moniacum congelatur, fed non fufficit ad falem vis
buntur ab eisdem. Sola enim ipforum pura metal- terrea permutare : fed adjuvat ipfum calor. Calor
lina fubftantia remanens , incorruptaque , tan- autem adveniens coagulat ipfum virtute occulta :
tummodo in metalli perfe& ti fpeciem eft converti- & fortaffe fit ex terra frigida ficca , & ex aqua fit
bilis. Quoniam astus activorum in patiente funt terra , cum vincunt eam qualitates terræ , &
econverfo . Eft autem res quædam , qua utuntur
prædifpofito .
Tres funt in mineris fpecies ad lapidis tingentis quidam ingeniofi cum volunt rem ficcam coagu
perfectionem folummodo fructuofa , in quibus de lare , quæ componitur ex duabus aquis , & dici
bite præparatis totum hujus confiftit beneficium, tur lac virginis , quod eft ejus effe & tus certiffimus.
Fiunt vel
videlicet lapis Solaris , in quo purum fulphur purum ergo lapides ex luto per calorem folis ,
rubeum non urens , lapis Mercurialis , & interme ex aqua coagulata virtute terrea ficca , vel ex aqua
dialis ,, quæ utramque comple&itur naturam. Has calida deficcata : Similiter quoque quædam vege
igitur fpecies ab idiotis & indignis firmiter occul tabilia , & quædam animalia convertuntur in lapi
tabis, & permitte fatuos in omni re alia laborando des virtute quadam minerali lapidificativa , & fit
errare , qui ad hujus fublimis magifterii effe& tum in loco lapidofo : vel difconvenientia fubita qua
non pervenient , donec Sol & Luna in unum cor dam virtute , quæ exit à terra in hora terræ motus,
pus redigantur , quod ante voluntatem divinam quæ convertit in lapides quod'confequitur in illa
venire eft impoffibile. Quoniam hæc fcientia eft do hora ; hæc transmutatio corporum & animalium &
num Dei altiffimi maximum , & in manu ipfius re vegetabilium , & quæ propinqua eft , ut transmu
fervatur , qui cui vult largitur , & à quo vult fub tatio aquarum. Eft autem impoffibile , quod ali
trahit. Nonnunquam tamen per ingenium altum quod complexionatum totum convertatur in unum
ex librorum affidua & prolixa lectione , cum inve elementum , quia elementa & elementata trans
ftigatione immenfa , aut revelatione fidelis ma mutata ad invicem tranfeunt fic in dominans. Un
giftri , ad ipfius pervenitur notitiam . de quod cadit in falinas fit fal : & quod in ignem,
Sed quia à generaliffimis ad fpecialiffima jubet fit ignis , fed quædam citius , & quædam tardius,
Plato quiefcere : ex his itaque principiis , theorica fecundum potentiam activarum , & refiftentiam
veritate prolatis , ftudiofus inveftigator conclu paffivarum. Eftque locus in Arabia , qui colorat
fiones cum experimentis practice fibi elicerepore omnia corpora inexiftentia fuo colore . Panis pro
rit , fi in libris fapientum veterum ac recentium op pe Toratem in lapidem converfus eft , remanferat
timè fuerit inftitutus. Qui ergo codices & men tamen illi fuus color. Sunt talia mira , quia rarò
tem ipforum rectè intellexerit , non ambigit me accidunt , tamen caufæ eorum manifefta. funt. Sæ
veritatem protuliffe , & fan&tæ fcientiæ principia pè tamen etiam lapides fiunt ex igne cum extingui
detexiffe arcana ; fin autem , penè illi nihil dixi, tur , quia fæpè contingit corpora terrea & lapidea
quia ifta non omnibus , fed tantum fapientibus do cadere cum corufcationibus , quia ignis fit frigi
Arinæ filiis proponantur. Veruntamen hujus artis dus & ficcus ex fua extin& tione. Et in Perfia cadunt
experientia in oculari fenfus demonftratione & ca etiam in corufcationibus corpora area , & fimilia
pacitate intellectus confiftit, fagittis hamatis , & non poffunt liquefieri , fed per
ignem evaporare in fumum cogente humiditate,
donec refiduum fit cinis. Cecidit quoque apud
Lurgeam
 Lib . II. Sect. III. Subfect. II. • 637 .

Lurgeam fruftum ferri ponderis centum marcarum. eft fubftantia aquea , mixta cum fubftantia terrea
Miffa tamen eft ejus pars Regi Torati qui præcepic mixtura forti , & non poteft unum ab altero fepa
enfes inde fieri , erat autem infrangibile & infabri rari , & congelatur ſubſtantia illius aquea cum fri
cabile. Dicunt autem Arabes quod enfes Alemani 3 gore , poft actionem caloris in ipfum , quod eft
ci qui optimi funt , de ifto ferro fiant. Cum autem eptefis. Et erit exemplum à vino quod nondum ge
ceciderit maffa illa refilit aliquotiens à terra , ut lavit propter fuam unctuofitatem : & ideo non eft
pila erat , quia compofita erat ex minutis fruftis ductile. Lapidea verò de fubftantiis mineralibus
cohærentibus ad invicem ad quantitatem grano materialiter funt aquea , fed non gelantur fola
rum magni milii. Similiter huic rei convenit apud aqua , fed etiam cum ficcitate , quæ alterat aquei
terreftres. Sic ergo fiunt lapides , quorum quidem tatem & terreitatem , & non eft in eis humor nimis
generatio vel erit fubitò per magnum calorem ac unctuofus , & ideo non ducuntur , & quia coagula
cedentem luto un& tuofo , aut paulatim per multum tio eorum eft ex ficcitate , non folvitur de facili
temporis. aut multum , nifi per ingenia naturalia folventia.
Alumen autem & Sal armoniacum funt de
CAP. genere
II.
falis , quia pars ignis in fale armoniaco major eft 1
quàm terra , unde & totum fublimatur , & ipfum
De Caufa Montium . eft aqua cui admifcetur fumus calidus nimium
fubtilis , & multæ igneitatis , coagulatum ex ficci
Ontes quoque quandoque fiunt ex caufa es tate. Aqueitas verò fulphureorum mixta eft cum
Montesfentiali , quandoque ex caufa accidentali. terra forti commixtione cum ferventia caloris, do
Ex effentiali caufa , ut ex vehementi motu terræ nec facta funt unctuofa , & poftea coagulata funt
elevatur terra & fit mons : Accidentali , ut ex ve ex frigore. Atramenta verò compofita funt ex fa
his , vel aquæ ductu accidit cavatio profunda , & fit le , & fulphure , & lapidibus , & eft in eis vis mine
paulatim , donec fit vafta profunditas. Exit igitur ralis aliquofum corporum liquabilium , quæ ex eis
juxta eam eminentia magna , & hæc eft præcipua fiunt , ut calcamentum & alathar generantur ex
caufa montium. Sunt etiam quædam terræ molles, majoribus granis atramenti, & non folvitur nifi fal
quædam duræ. Molles ergo aquæ ductibus ventil fedo ejus cum eo, quod eft in illo fulphureo, & po
que tolluntur , duræ remanent , & fit eminentia. ftea coagulatur , & illud jam accipit vim minera
Sicut ergo fit generatio montium , fic generatio lem ex corporibus aliquibus. Quod ergo accipit
lapidum , quia aquæ ductus adduxit illis lutum vimferream , erit rubeum aut croceum ut alathar.
vifcofum continuè , quod per longitudinem tem Quod verò vim æream acceperit , erit viride.
S
[ poris deficcatur & fit lapis,& non elt longè quin vis Unde poffibile ifta duo fieri artificialiter. Argen
mineralis convertens aquas in lapides. Et ideo in tum vivum eft ut una aqua , quæ mifcetur cum terra
multis lapidibus inveniuntur quædam partes ani nimium fubtili, fulphurea , mixtione forti , donec
malium aquaticorum & aliorum. Montes quafi in plana fuperficie non quiefcat, & hoc eft ex ma
per multa tempora facti funt , ut prædiximus , fi gna ficcitate quæ ineft illi , & ideo non adhæret
non funt decrefcentes . Subftantiæ autem luteæ, tangenti. Eftque albedo ejus ex claritate illius
quæ reperiuntur in eminentiis non funt de illa ma aquæ , & ex albedine terræ fubtilis quæ eft in eo.
teria lapidea,fed eft de ea quæ diminuitur de mon Proprium ejus eft , quod ex vapore fulphuris coa
tibus, vel terreftris , vel alia ſubſtantia , quam ad guletur , & fortè hoc modo gelatur per plumbum,
ducunt aquæ cum lutis & herbis , quæ admifcentur vel ex vapore fulphuris facile. Videtur autem quod
cum luto montis , vel forte antiquum lutum maris argentum vivum , & quæ funt fimilia , fi elemen
ut eft unius fubftantiæ, quia pars ejus fit lapis , & tum omnium liquabilium , vel quia omnia liquabi
pars ejus non : fed mollitur & diffolvitur aliqua lia cum liquantur convertuntur ad ipfum , tamen
qualitate vincente. Maris etiam receffus & acceffus non liquantur priufquam calefiant , & cum liquata
quædam loca cavat , quædam extollit , & quando fuerint apparent rubea. Sed plumbum proculdu
que totam terram cooperuit, & inde quædam mol bio cum liquatur eft argentum vivura , fed non li
•
lia abradit , quædam 'dimifit dura , & ipfa in qui quatur nifi calefiat , & cum liquefactum fuerit,
busdam locis congeffit . Mollia quoque ab eo con convertitur ad colorem convenientem omnibus
gefta cum abfcinderet deficcata funt , & in montes liquabilibus ; fcilicet igneum ruborem , & ideo
converfa. mifcetur Argentum vivum cum iftis corporibus ,
4
CAP. III. quia eft de fubftantia corum . Sed ifta corpora dif
ferunt in compofitione fua ab illo , eo modo quo

De quatuor Speciebus Corporum mineralium .
Orpora mineralia in quatuor fpecies dividun
tur, in , ful
phurea , & fales : Et horum quædam funt rare fub
ftantiæ & debilis compofitionis , & quædam fortis
fubftantiæ , & quædam ducibilia , & quædam non.
Et horum quæ debilis fubftantiæfunt , quædam funt
fales , ut quæ liquefiunt ex humido breviter , ut
Alumen, Chalcanthum, & Sal Armoniacum, & quæ
´dam funt unctuofa , nec liquefcunt folo humore fa
cile , ut fulphur , auripigmentum . Sed argentum
vivum eft de parte fecunda , quamvis fit elemen
tum ducitium , vel fimile aliquibus ductilibus.
Sunt autem ductilia omnia liquabilia , & ut mul
tum du&ilia nec liquabilia , fed non mollificantur
nifi cum magna violentia : Et materia ductilium
Tom. I.
differt argentum vivum ad fibi fimilia , & permix
tiones que permifcentur cum eis donec congelan→
tur. Et fi fuerit Argentum vivum purum coagula
id vis non urentis , res
optima quam poffunt reperire illi , qui operantur
Alchymiam , vel convertunt illud in argentum.
Quod fi fuerit fcilicet fulphur mundum opti
mum cum rubore clarum , & fuerit in eo vis ignei
tatis fimplicis non urentis , erit res optima quam
poffunt reperire Achymifte , ut ex ea faciant
aurum , hæc enim ipfum convertunt. Et fi fuerit ar
gentum viv. bonæ fubftantiæ , & fulphur non pu
rum , quod fcilicet fit in eo vis adurens , convertet
ipfum in æs : argentum autem vivum fi fuerit ma
lum, & non purum terreum, & fit fulphureum non
mundum, fit ex eo ferrum.Stannum verò videturar
gentum vivum bonum habere,fulphur verò malú, &
Hhh hæc
 Bibliotheca Chemica Curiofæ
638
hæc non benè trita , fed tanquam per parva com
pofita, & ideo non fit tale. Plumbi verò groffi ar
gentum vivum malum eft , ponderofum, & luteum,
& fulphur ejus malum eft, mali vaporis, & fœtidi &
debilis . Unde non bene gelatur. Et artifices faciunt
gelationem ferè fimilem artificialiter, quamvis at.
tificialia non funt eodem modo , quo & naturalia,
nec tam certa habet fimilia , & ideo creditur quod
compofitio naturalis fiat hoc modo , vel vicino
huic : Sed ars debilior eft quàm natura , nec fequi
tur eam licet multum laboret: Sciant verò artifices
Alchymia fpecies rerum transmutari non poffe. Sed fubftantiarum non erit eadem in omnibus.Hæc igi
fimilia illis facere poffunt, & pingere rubeum citri tur in illam permutari non poterit , nifi fortè in
no , ut videatur aurum , & album pingere colore primam materiam reducatur , & fic in aliud quàm
quo volunt , donec fit multum fimile auro vel æti :
Poffunt quoq; plumbi immundias abftergere , ipfum
tamen femper erit plumbum , quamvis videatur ar
gentum, fed tunc optimè erunt in eo qualitates aliæ,
****************************************
SVBSECTIO
Aristotelis Chymici
ARISTOTELES De Perfecto Magiſterio.
Um folerti indagine univerfarum
rerum artificia Philofophia compere
rit fedulitate, tum chariffime fili, ex
quifitionis fagacia Alchemia artis
magifterium adinvenit : quod eatenus
reliquarum rerum præpollet argumen
tis, quatenus ipfum de fecretioribus naturæ abditis
reperitur. Ratio enim fufficit hujus artis operanda
rum rerum apparentes & manifeftas virtutes vel na
turas tantum cognofcere. Nihil enim in arte hac
perficeret , nifi earundem interiores vel occultas
naturas abfque errore quis cognofceret. Ars enim
hæc de Philofophia eft occulta , & eft de illa parte
Philofophiæ , quæ Meteora nuncupatur. Loquitur
enim ars hæc non folum de elevatione & depreffio
ne elementorum , fed etiam elementatorum. Scias
hoc, quia magnum fecretum eft.Scias præterea hanc
artem vocari inferiorem Aftronomiam, & fuperio
ri primæ eft comparativa. Loquitur enim fuperior
Aftronomia de ftellis fixis in firmaméto igneo,&de
feptem erraticis , quæ planetæ nuncupantur , quia
motu contrario firmamenti feruntur:Hæc autem ars
loquitur de lapidibus fixis in igne, & de his, quæ ab
igne fugiunt : Lapides vero , quæ ftellæ dicuntur,
funt Sol, Luna, Mars ; Saturnus, Jupiter, Venus,ni
trum, calx, carbunculus, fmaragdus , & reliqui lapi
des, qui ab igne non fugiunt. Lapides vero, qui pla.
netæ vocantur, funt argentum vivum , fulphur, arfe.
nicum, fal armoniacum, tutia,magneſia, & marcha
fita.Ifti enim fuper ignem non perfeverant,fed feor
fum paulatim ab eo fugiunt & evolant,nifi ad ipfum
fuftinendum quibusdam inenodabilibus vinculis &
artificiofis nexibus indiffolubiliter conftringantur:
quæ diutina conftantia & fubtili meditatione in
ftantique fimul operatione non feftina , poft mul
torum laborum fallacias & operationum diverfa fo
phifmata Philofophia perfectiffime eft confecuta, &
eorum arcana fuis reliquit filiis. Si enim alius,
quam ejus filius hoc attentare præfumpferit , ut in
dignus penitus repulfam patietur : & fe, opus , &
expenfas amififfe merito deplorabit: fcias hoc, quia
magnum fecretum eft. Vocantur autem prætacti la
pides fufi fuper ignem corpora & animalia , & fu
ut errent homines , ut qui accipiunt falem & falem
armoniacum. Cæterum quod differentia fpecifica
tollatur ingenio , non credo poffibile , & non eft
quod complexio una in aliam convertabur, quia ifta
fenfibilia non funt differentia , qua permutantur
fpecies , fed funt accidentia, & proprietates. Diffe
rentiæ autem eorum non funt cognitæ , quia cum
differentia fit ignota , quomodo poteft fciri utrum
tollatur nec ne , vel quomodo tolli poffit. Sed ex
poliatio accidentium ut vaporis , & coloris , pon
deris, vel faltem diminutio , fed proportio iftarum
prius permutantur , hoc autem per folam liquefa
&
tionem non fit, fed accidunt ei res extranea.
Mineralium Avicenna Finis.
****
III.
Opera aliquot exhibet.
gientes ab igne , fpiritus. Sicut enim corpus five
anima non vivit nec erigitur nifi prius fpiretur , fic
& prædicta corpora quafi mortua jacent , nifi cum
prædictis fpiritibus vivificentur & erigantur , feu
opere naturæ in mineris fuis fiat in millibus anno
rum, feu opere philofophiæ , cum fint effoffa de fuis
mineris, & hoc fit in die una refpe&u operis natu
ræ: imo ut verius fatear in hora una: fit tamen cum
medicamine, cujus compofitio multi temporis fpa
cium anticipavit . Dicuntur etiam lapides fixi fuper
ignem fubftantiæ , & fugientes ab igne accidentia:
quia ficut fubftantiæ per fe ftant, nec alterius natu
re beneficio reguntur , fic lapides fixi fuper ignem
fua poteftate perfeverant : & ficut accidentia non
poffunt fuas qualitates oftendere , nifi cum fuerint
fubftantiis fociata,fic lapides fugientes ab igne non
poffunt fuas demonftrare virtutes,nifi cum fixis fue
rint maritati: Scias hoc, quia magnum fecretum eft.
Scias quoque, quod prædi&a non bene ad invicem
fe recipiunt, nifi prius fuerint utraque munda : non
enim recipit corpus fpiritum , nec fpiritus corpus,
ita quod fiat fpirituale corporeum , &: corporeum
fpirituale,nifi fint ab omni forde prius perfe &
tiffime
defœdata vel defecata : cum vero fint fic, comple
titur corpus fpiritum , & fpiritus corpus , & pro
&
venit ex eis operatio perfecta . Et eriguntur corpo
ra in examinatione , & fpiritus tenentur à corpori
bus fuper ignem: Scias hoc, quia eft magnum fecre
tum. Quicunque igitur hoc ignorat fecretum , ab
opere manum fufpendat , donec ipfum fciat : Dum
enim hoc ignoraverit, non gaudebit operis fui per
fectione : & cum hoc fciverit, gratulabitur fibi ope
rationem ad vota compleri . Rogo itaque te fili , ut
inceffabili lectione philofophiæ libros fcruteris , ut
& ejus filius & hujus arcani magifterii habere fa
gaciam merearis. Qui enim in legendis libris defes
extiterit , in præparandis rebus promptus effe non
poterit : quia non poteft de levi ejus in Practica.
manus crefcere , cujus in Theorica intelle&us de
fudare renuerit. Ille namque ad operationem fecu
rius accedit, in cujus mentis ænigmate plures ope
rationum imagines variæque refultant. Ne au
tem tu fili cariffime omnia philofophiæ volumina ad
inve
 Lib . II. Sect .. III. Subfect . III.
639

inveniendum prælibata fecreta quafi errabundus operari . Eft enim operatio thefaurus rei & hofpi
percurreres , hunc librum tuo confcripfi nomi tium complementi . Si ergo completa & perfecta
ni : in quo omnia ea cum fuis præparationibus præcefferit operatio, perfectum & completum ade
per fermonem completum redegi , quæ in præ rit complementum : & fi diminuta , diminutum. Et
nominatis nominibus propinquiora , faciliora , quantum decrefcit perfectionis in præparatione,
& notiora reperi ad componendum album & ru tantum expectetur diminutionis in operis proje
beum Elixir , ut tibi ad operandum facilis effet tione. Semper tamen oppofitiones vis aliqua pro
&
aditus. culdubio præftolatur.Præcedit autem operationem
Eft autem Elixir compofitum ex fpeciebus lim perfe &e operationis quædam rerum purificatio,
pidis antidotum , medicina & purgamentum om quæ à quibusdam mundificatio , & à quibusdam
nium corporum curandorum & purgandorum , & adminiftratio , à quibufdam rectificatio , à quibus
reducendorum in Lunificum & Solificum verum . dam ablutio , & à quibusdam feparatio nuncupa
Caveas ergo ne ad condendum , vel componen tur. Ipfa enim puriores rerum partes difgregat ab
dum procedas , antequam inveneris componen. impuris , ut gravioribus abjectis partibus , cum le
tium pondera completa. Quia fecundum compo vioribus opus compleatur. Et hoc dedit Hermes
nentium ponderum perfectionem , erit compofi intelligere in fuo fecreto, quod de hoc opere com
tionis operatio. Scias hoc , quia eft magnum fe pofuit, dicens : Separabis terram ab igne , & fub
cretum. Scias etiam quod non poteris perfecte tile à fpiffo. Scias hoc quia magnum , & c. Scias
Inundificare , nifi prius mundificandorum naturas quoque , quod perfe&tæ præparationis negocium
omnes & ægritudines bene cognoveris. Sunt etiam non folum contra fuperfluorum remotionem , ve
in prælibatis corporibus quædam ægritudines , rum etiam contra deficientium adje t
&ionem verfa
quas partim a mineris fuis , & partim ab elemen tur, fecundum quod in quodam opere meo habetur,
forum fuorum contrahunt qualitatibus . Omnis quod Lumen luminum infcribitur. In eo namque
etiam elementata res quatuor in fe retinet qualita inter cætera , quæ de hujus magifterii fubtilitate
tes activas & paſſivas , exterius five interius , mol refervavi , dilucide dixi, quod perfecte præparare ,
Jitiem five duritiem , & horum medium , verbi eft fuperflua demere , & deficientia fupplere , quia
gratia : Res fi exterius eft calida & humida , & non poffunt gravia nifi cum levium fuperius,nec gra
mollis , interius eft frigida & ficca & dura : quia via nifi cum gravium inferius confortio detrudi :
omnis rei manifeftum fuo contrarium occulto : nec poffet calidum nifi frigidi , nec frigidum nifi
fcias , quia eft multum fecretum. Unde fi perfecte calidi : nec humidum nifi ficci, nec ficcum nifi hu
cognoveris exteriorum rerum confiftentias , & in midi : nec durum , nifi mollis , nec molle nifi du
teriores de levi tu cognofces , & è converfo. Et ri adjun&tione aliquo modo temperari vel præpa
fi occulta manifeftare fciveris , fcies & manifefta rari . Cum vero alternatim congrue defponfantur,
occultare. Sed fcias in quibusdam rebus ut in generatur ex eis fubftantia temperata , quam non
plumbo , totum manifeftatum occultari , & to poteft ignis violentia fuperare , nec terra fæculen
tum occultum manifeftari : Et in quibusdam me tia vitiare , nec aquæ limofitas condenfare , nec
dium occultum manifeftari tantum , ut in are : & contractus omnes abumbrare.Et Hermes hujus do
medium occultum manifeftari , ut aurum , ut ad &rinæ princeps in fine fui prænominati fecreti , vo
fanitatem perfe&tam perveniant , vel faltem ad lens quomodo , & ex quibus lapis , quem prædixe
neutralitatis officium perducantur. Scias hoc , rat omnem rem fubtilem vincere , & omnem rem
quia eft maximum fecretum. Scias etiam quod folidam penetrare , compofitus effet , oftendere,
retum quædam funt fanæ , quædam funt ægræ : hoc idem infinuat , cum dixit : Sicut hic mundus
fanæ dicuntur , in quibus quatuor qualitates cum creatus eft , ita lapis , quem dixi , eft creatus , id
mollitie & duritie ita æqualiter exiftunt , quod eft, fa&us : hoc eft , ficut hic mundus fenfilis ex gra
nulla earum vincitur à fua contraria , ficut in auro vibus & levibus , mollibus & duris , calidis & fri
perfecto : in ipfo namque funt ita æquatæ , quod gidis , humidis & ficcis inter fe invicem à natura
5 neutra fuperfluit alteri : Agræ dicuntur illæ , in concordia pace ligatis perpetuò , eft effectus, ita
quibus eft hujufmodi contrarium. Neutræ vero & lapis quem prædixi omnem rem fubtilem , & om
dicuntur ille, in quibus fpecies æqua proportione nem rem folidam penetrare, & eisdem in idipfum,
terminatæ funt , tamen una parum vincit alteram, per philofophiam vero ex amicabili fœderatis fu
ita quod levi artificio & pauco medicamine fanan per ignem perpetuo eft creatus. Scias hoc : Perfe
tur, ut eft aurum album , & argentum purum , in &a vero corporum & fpirituum præparatio per fu
quibus fola tinctura fixa incolumitas reftauratur. perflui remotionem & abfentis additionem , exer
Scias hoc , quia , &c. Ut autem hoc facere fcias, citio quatuor regiminum adimpletur : Primum co
totis viribus enitaris , & tu labora ut intelligas rum eft ad naturam ignis reductio ; fecundum eft in
quæ dicam , & Deus alleviet : Scias quoque quod aqua refolutio : tertium eft in aere levigatio : quar
tione ad tum eft ad terram compreffio . Primum fit calcinan
res itafubtili artificio & myftica conjun&
invicem funt æqualiter commifta , quod in quali do , fecundum folvendo , tertium per alembicum
bet re omnis res exiftit per potentiam , etiamfi deftillando , quartum vero igne leni coagulando,
per vifum in ipfa non comprehendatur , fed in re vel congelando. Et hoc eft eorum integra præpara
bus liquefactis clarius quam in aliqua re difcerni tio , & hoc innuit Hermes in fuo fecreto præno
tur. Sunt enim auri interiora argentea , & argenti minato , cum dixit : Suaviter cum magno ingenio
aurea , & econverfo. Et in are funt fimiliter au afcendit à terra in cælum , & iterum defcenditin
rum & argentum potentialiter licet non vifibiliter: terram : per hæc enim dedit intelligere, corporum
& in eisdem funt plumbum potentialiter & ftan calcinationem , & fpirituum cum fublimatione fi
num , & in iftis funt econverfo aurum & argentum xionem : quia hoc eft eorum calcinatio. Et folu

in potentia : quod totum tibi patebit cum eorum tionem oftendere volens , ait : Nutrix eft ejus
præparationem & fubftantiarum ipforum transfor terra, id eft inhumatio nutrix ejus & revivificatrix
mationem , & ipforum commutationem , fecun eft : per ipfam enim res, quæ fuerant prius cum cal
dum naturæ a&ionem fcies. Scias etiam , quod cinatione mortificatæ, nutriuntur & revivificantur,
non convenit cum lapidibus non præparatis aliquid cum in liquorem in mundatione rediguntur. Item,
Tom. I. Hhh 2 ut often
 Bibliotheca Chemica Curiofa "
640

ut oftenderet deftillationem per alembicum , ait : que procedebant fextuplex erat femita : Quidam
Portavit illud ventus in ventre fuo: cum enim aqua enim folvebant corpora calcinata , & inde imbi
per alembicum deftillatur , tunc prius per ventum, bebant fpiritus fublimatos , & inde imbibebant
id eft , fumum in aere levigatur , & ab inferiori corpora calcinata. Sed tamen hoc debilius eft
parte vafis ad alembici verticem deportatur , licet primo. Quidam autem cibabant argentum vivum
propter conclufionem iterum in aquamrevertatur. cum corporibus , & folvebant , & ex hujus aqua
Hanc autem deftillationem quidam in rebus liquo imbibebant fulphur & arſenicum fublimation , &
rofis loco fublimationis habuerunt , & ipfam fu iterum folvebant totum hoc , & congelabant , &
Blimationum nomine vocaverunt. Item ut often dicebant , quod hoc crat elixir perfectum . Qui
deret coagulationem , in qua vis ejus integra eft, fi dam vero cum fulphure & arfenico feparatis ciba
verfa fuerit in terram , id eft ad fixionem , ut bant corpora fublimanda cum pondere fui , & po
oftenderet generaliter quidquid per partes prius ftea folvebant & potabant inde duplum argenti
exprefferat , dixit : Et recipiet vim fuperiorem & vivi feparati , & iterum folvebant & congelabant,
& inferiorem, id eft naturam fuperiorum & inferio & dicebant , quod hoc erat elixir rectum & bo
rum elementorum : quia licet à levioribus exor num. Quidam vero cum corporibus cibatis cum
dium fortiatur , debet tamen in gravia terminari, fulphure & arfenico , ut dictum eft , cibabant ar
ad hoc ut fuper ignem perpetuam habeat perfeve gentum vivum , & coagulabant , & dicebant, quod
rantiam. Hic enim loquens de præparatione unius hoc erat reatum & bonum elixir. Quidam au
illorum tantum , quæ ad componendum lapidem tem dicentes vere veriffimum elixir ex quatuor
philofophicum requirit , exemplificando de uno, rebus debere conftare ejusdem generis , non di
ut brevis fieret, in unoquoque fingulorum præpara verfi , & non ex pluribus nec paucioribus , quia
tionem integram denotat, quia tunc eft eorum pe tuhic corrumperetur corpus , componebant elixir
racta præparatio , cum verfa funt in terram , id eft, ex quatuor fpiritibus principalibus , fcilicet ar
1
ad fixionem fuper ignem , & fufionem faciunt fine gento vivo , fulphure , arfenico , & fale armo
fumigatione : & tunt vincent omnem rem fubti niaco : tamen quod argentum vivum prius fubli
lem , & omnem rem folidam penetrábunt . Scias mando figebant , & poftea folvebant ipfum cum
hoc , & c. Scias præterea , quod propter difficulta fale armoniaco præparato , diffoluto & deftilla
tem & longitudinem integræ præparationis quidam to per alembicum : & tunc argentum vivum fic
in agendo omittunt unum quatuor prædi&torum re diffolatum deftillabant per alembicum , & poft
giminum , quidam duo , quidam tria : & cum uno ipfum coagulabant , & dicebant quod ipfum fic
tantum procedunt ad componendum : quia qui præparatum , eft vera hujus artis medicina , &
dain calcinant & folvunt & componunt , & ita de lapis non lapis , & corpus fpirituale , & fpirituale
réliquis . Unde fcias , quod prædictorum multi corporeum , & id quod retinet omne volatile
plices manaverunt compofitiones fecundum va à fuga , & fermentum , & tinctura duorum elixi
rios diverforumque Philofophorum proceffus , rium , & argentum vivum accidentale , quod præ
tum cum igne , tum cum folutione , tum cum utro tulit fe auro , & vincit ipfum , & illud quoque
que. occidit & vivere facit , & verum argentum vivum

Quidam enim dixerunt , quod prædictorum non coagulatum , & pater omnium mirabilium hujus
poteft fieri totalis & perfe&
ta commiftio , nifi cum magifterii . Poftquam vero ipfum coagulaverant,
igne : & quidam , quod non nifi cum utroque. Illo ut dictum eft , ipfum cum aqua falis armoniaci
rum autem qui cum folo igne operabantur ; duplex præparati & fixi iterum folvebant , & inde imbibe
efat proceffus. Quidam enim accipiebant prædicta bant argentum vivum fublimatum , & fulphur & ar
tantum feparata & conferebant in unum fortiter, & fenicum præparata , & tunc folvebant omnia fi
fublimabant fubtile à fpiffo , femper reducendo id mul , & poft deftillabant , & coagulabant , & hæc
quod erat fuperius fuper id quod erat inferius, do coagulatione ultima cerabant , & dicebant , quod
nec totum inferius remaneret , & in fpiffi naturam hoc erat vere veriffimum elixir : ego autem novi
per ignis officium transmeabat. Et dicebant , quod veriffime : quod quodlibet prædi&torum corporum
hoc modo fiebat elixir firmum fuper ignem apud & fpirituum , fi perfecta præparatione fuerit præ
Arabes. Quidam vero fpiritus prælibatos cum fu paratum , álbum & rubeurn eft elixir per fe folum.
blimatione figebant , & poftea fociabant eos cor Scias hoc , &c. Licet autem quamplures fuerint
poribus calcinatis vel ablutis , & ex eis unum cor adhuc modi ex prædi&is corporibus & fpiritibus
pus cum fufione faciebant : & dicebant quod erat , elixir componendi , & obfcuriffimis verbis Herme
elixir firmum fuper ignem . Et funt viæ illorum , tis à diverfis Philofophis enucleatis fcripti , lau
qui cum folo igne operabantur. Illorum vero , qui dabiliores tamen & eos , qui veraciores exiftunt,
cum folutione tantum operabantur , duplex erat fecundum hujus rei proprium eventum femper cum
via : Quidam enim unumquodque prædictorum fe Dei auxilió fum fecutus. Itaque tu fili cariffimé
paratorum per fe folvebant , & eorum aquas fecun operare fecundum quem volueris prædi &
torum fex ,
dum jufta pondera permifcebant , & congelabant modorum , neque ad alios modos tua declinet in
in lapidem , & dicebant , quod hoc erat perfe tentio : quia fi fecundum ipfos fueris operatus , in
&um elixir. Alii vero hujus fecta Philofophi acci 4 ceptum opus cum Dei auxilio fine concludes con
piebant prædicta abluta , & componebant omnia gruo , & exinde laboris mercedem recipies.
Gmul & folvebant infimul , & poftea coagulabant . Secunda hujus Artis ratio.
Vrumtamen quidam , folutione facta , aquas folu Mnia quidem corpora , quæ à Lunari globo
inferius à fummo condita funt opifice , qua
tarum deftillabant per alembicum , dicentes,
quod hoc erat complementum claritatis ipforum tuor participant elementis , & quatuor naturis ,
& fplendoris , & tincturæ ex aggregato provenie & quatuor naturarum complexionibus , & quatuor
bant inde. Nam aqua clariffima quam poftea in principalibus coloribus , & quatuor faporibus , &
aquam coagulabant , dicebant quod illud erat quatuor odoribus , & duobus fexubus . Elementa
veriffimum elixir. Illorum verò , qui cum atro quatuor funt , ignis , aër , aqua & terra : quatuor
humores

424.
 Lib . II. Sect. III. Subfect . III. 641
1
humores naturales funt, fanguis, bilis flava , phleg inanis inanium rerum , nec expenfæ rerum te amo
1.
ma , melancholia. Naturæ funt quatuor, caliditas, veant : quia cum inftantia vinces , & cum fapien
frigiditas , humiditas , & ficcitas. Quatuor natu tia fuperabis , & ad id , Deo duce devenies , quod
f
rarum complexiones funt , caliditas & ficci optaiti : & de manuum labore mercedem , & lu
tas , frigiditas & humiditas. Quatuor principa crum de rerum fumptibus rehabebis , neque, indi
les colores funt , albus , niger , citrinus , rubeus. gebis hujus operis reiteratione , ex quo femel ip
Quatuor fapores funt , infipidum , acidum , dulce fum perfecte peregeris. Quod fi prima vel fecunda
& amarum. Quatuor odores funt , fuavis , fœti . vice labore fatigatus , vel expenfis perterritus ces
dus , intenfus , remiflus, id eft non multum acutus. faveris, in detrimentum & non augmentum te fcias
Sexus duo funt, mafculus & fœmina . Altitudo cor incurfurum . Igitur antequam incipias delibera,
poris eft ejus manifeftum. Profunditas corporis eft nec inchoes , nifi confummare difponas . Sed ne
ejus occultum. Et latitudo eft ejus medium . Par propter hoc nimia fufpenfione animum tuum ar
ticipant ergo omnia prædi&a corpora fecundum guam , quod tibi fum pollicitus , accipe.
has tres dimenfiones omnibus prædictis hoc mo De Plumbo rurfus.
do : Corpus fi in altitudine fua eft terreum ,in ea Lumbum in fua altitudine frigidum & ficcum
dem eft frigidum & ficcum , melancholicum , ni Peeft , argentum nigrum , molle in actu , & ar
grum , acidum , fœtidum , fœmineum , & idem in gentum in potentia , nigrum , terreum , melancho
fuo profundo eft aereum , calidum & humidum, licum , acidum , fœtidum, foemineum : in fuo pro
fanguineum , citrinum , dulce , odoriferum , ma fundo eft aurum calidum & humidum, aereum , ian
culinum : Idem in latitudine fua in uno latere eft guineum , citrinum , dulce , odoriferum , mafculi
aqueum , frigidum , & humidum , phlegmaticum, num. In uno latere eft frigidum & humidum , ftan
album , infipidum, remiffum , fœmineum ; in alio num & argentum vivum , aqueum , phlegmaticum ,
latere eft igneum , calidum & ficcum , choleri album, infipidum , remiilum , fœmineum ; & in alio
cum , rubeum , amarum , acutum , mafculinum. latere eft calidum & ficcum, id eft ferrum , vel es,
Et hæc funt ligamenta , quibus corpora omnia ad igneum, cholericum , rubeum , amarum , acutum ,
invicem colligantur , quod in corporibus congela mafculinum. Convertitur igitur plumbum facilius
tis clariffime deprehenditur. in argentum quam in aliud corpus , quia facilius
De Plumbo. eft altitudinem corporum detegere , quam latera
Ncipiam igitur tibi id oftendere ut perfeâius eorum vel profunda : & fimiliter levius eft mani
meditari 3 & fermone recitare feftare latera eorum quam profunda.
potero , à plumbo fumpta origine , ut comple De Stanno.
tis & diminutis congelator um partibus cognitis, Tan num in alti tudine fua eft frigidum & humi
dum , id eft fecundum ftannum & argentum vi
& etiam cognitio , in qua corum parte diminu
tiones funt complete , & in qua diminutæ , ex vum aqueum , phlegmaticum , album ,infipidum , re
pedite & abfque confractionibus recte ad ope millum, fœmineum. In fuo profundo eft calidum &
randum procedas. Voco autem hic completas , ficcum , id eft ferrum , igneum , cholericum , ru
quas in præcedenti parte vocavi fanas , ægras , & beum, amarum , acutum, mafculinum . In uno late
neutras. Sanitas enim perfe&ta res eft ægritudo re eft frigidum , & ficcum , id eft plumbum & ar
& neutralitas diminuta. Perfe & tius ergo magi. gentum nigrum, terreum , melancholicum, acidum ,
fterium eft , corpora ad fanitatem , quam ad foetidum , fœmineum . In alio latere eft calidum &
neutralitatem ducere , cum fcienti utrunque fa humidum , id eft aurum , aereum , fanguineum ,
cile fit , & poffibile . Quidam vero Sophitta na croceum , dulce , odoriferum , mafculinum . Con
turarum rerum infcii , & fecretum Philofophiæ vertitur ergo facilius ftannum in argentum vel au
ignorantes , & regimentorum ejus improvidi in rum , quam in aliquod aliud corpus : quia facilius
venientes fcripturas ejus de his rebus , eafque eft ad latera corporum , quam ad ipforum profun
non. intelligentes , cum poft opus nihil in mani da pervenire.
De Ferro.
bus fuis inveniant , errorem imperitiæ fuæ Phi
lofophiæ adfcribentes , hoc opus non folum Errum in altitudine fua eft & id
verum etiam impofibile prædicant : de Feft ferrum & as, æs, igneum , cholericum, tube, in
rubeum,
cile ,
quibus Philofophia non curat : non enim omnes amarum , acutum, mafculinum . In fuo profundo eft
ad hoc epulum convocat , fed illos tantum , qui frigidum & humidum , id eft ftannum & argentum
hujus menfæ accubitu digni & iftius miri refe&tio vivum aqueum , phlegmaticum , album, infipidum,
ne epuli funt inventi. Satage ergo fili , ut non fis remiffum , fœmineum. In uno latere eft calidum &
:
Sophifta , fed fis Philofophus ut rerum virtu humidum id eft aurum , aereum , fanguineum , cro
tes non folum meditatione , verum etiam medi ceum, dulce , odoriferum , mafculinum. In alio la
tatione & experientia cognofcas. Meditatio enim tere eft frigidum & ficcum , id eft plumbum & ar
fine experientia nihil prodeft : fed experientia fine gentum nigrum , terreum , melancholicum , ni
meditatione proficit. Unde plus eft experientia grum , acidum, fœtidum , fœmineum .
quam meditatio perquirenda . Quicunque igitur De Ære.

experientiam hujus artis fuerit allecutus,eritin AS infua altitudine eft calidum & ficcum , id
eft æs & ferrum , igneum , cholericum , ru
hac arte Philofophus , & menfæ
convivas merito numerandus , & ex ferculis quæ beum , amarum , acutum , maſculinum. In fuo pro
exuperant rei omnis mundane precium dulcedi fundo eft frigidum & humidum , id eft ftannum,
ne & affectu perpetuo fatiandus. Verum cum de argentum vivum aqueum , phlegmaticum , album,
hujus rei experientis nemo poffit prima fronte infipidum , remiffum, foemineum. In uno latere eft
effe difcretus , tibi fuadendum providi ut opera calidum & humidum , id eft aurum , aereum , fan
tione incepta non ceffés , fi prima vice non fueris guineum , croceum , dulce , odoriferum , maſculi
operatus , fed bis , vel ter , & etiam amplius , fi num. In alio latere eft frigidum & ficcum , id eft
neceffe fuerit , reitera , quoufque quod appetis plumbum & argentum nigrum , terreum , melan
tiffime deprehendas : neque ab hac re labor
perfe& cholicum, nigrum, acidum , fœtidum , fœmineum,
Hhh 3