სასწავლო წელი - 2021-2022

კათედრა - საბუნებისმეტყველო
საგანი -ფიზიკა
კლასი- VII
თვე თემა საკითხი/ საკითხები კომპლექსური დავალება
ქვეცნება/ქვეცნებები

სექტემბერ შესავალი, ფიზიკის კვლევის მეთოდები; ფიზიკური სიდიდეები;

ი ფიზიკური სიდიდეების გაზომვა, ფიზიკური
ფიზიკური სიდიდეები სიდიდეების ექსპერიმენტული კვლევა

ოქტომბერ კომპლექსური მატერია. ატომები და მოლეკულები, „როგორ ჩავიხედოთ ნივთიერების

ი მოლეკულებისა და ატომების ურთიერთქმედება;
დავალება N1 შიგნით?“
ნოემბერი დიფუზია; აგრეგატული მდგომარეობები, მასა,
ნივთიერების სიმკვრივე
აგებულება და მისი ნივთიერების აგებულება და მისი ფიზიკური
თვისებები მასის გაზომვა ნივთიერების სიმკვრივე
ფიზიკური თვისებები

ნოემბერი კომპლექსური სხეულის გადატანითი მოძრაობა.ტრაექტორია, ,,თოვლის პაპა“

დეკემბერი ნივთიერი წერტილი, გავლილი
დავალება N2
მანძილი,გადაადგილება,ათვლის სისტემა. თანაბარი
მექანიკური მოძრაობა მოძრაობა; არათანაბარი მოძრაობის საშუალო
სიჩქარე; მოძრაობის ფარდობითობა
სკალარული და ვექტორული სიდიდეები.
თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე
სხეულის მდებარეობის განსაზღვრა თანაბარი
 მოძრაობისას.თანაბარი მოძრაობის გრაფიკები.

იანვარი კომპლექსური სხეულთა ურთიერთქმედება, ძალა, ძალის „თვითმფრინავის მოდელი“

თებერვალ გრაფიკული გამოსახვასიმძიმის , დრეკადობის,
დავალება N3
ი, აპრილი ხახუნის ძალა, ძალთა ტოლქმედი
მაისი სხეულთა
ურთიერთქმედება, წნევა აირის წნევა პასკალის კანონი ჰიდრავლიკური
ძალა მანქანა სითხის წნევა ზიარჭურჭელი ატმოსფერული
წნევა ამომგდები ძალა და მისი გაზომვა
კომპლექსური სხეულთა წონასწორობა; სიმძიმის ძალა; ამომგდები
ძალა; წნევა; ატმოსფერული წნევა; სითხის წნევა „ჰაერის კაფსულა“
დავალება N4
პასკალის კანონი.
ძალა და წნევა ინერცია სხეულთა ურთიერთქმედება
ძალა, ძალის გრაფიკული გამოსახვა. ძალების
ტოლქმედი დრეკადობის ძალა ხახუნის ძალა
ჰიდრავლიკური მანქანა ზიარჭურჭელი
ამომგდები ძალა და მისი გაზომვა

კომპლექსური დავალებების მატრიცა

 კომპლექსური დავალება N1 „როგორ ჩავიხედოთ ნივთიერების შიგნით?“

კლასი/თემა: 7-ე კლასი/ნივთიერების აგებულება და მისი ფიზიკური თვისებები საათების სავარაუდო რაოდენობა:

მაკროცნება/მაკროცნებასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

„კვლევა“ - ფიზ.საბ. 4,5,6,7,8,9
მოსწავლემ უნდა გააცნობიეროს, რომ:
1) კვლევის მეთოდებია: ცდა (ექსპერიმენტი), ინფორმაციის მოძიება, მონაცემების დამუშავება (ანალიზურად, გრაფიკულად, დიაგრამებით), გამოკითხვა, ვირტუალურ
ლაბორატორიაში რეალური მოვლენის მოდელირება და სხვა. ექსპერიმენტის მსვლელობისას აუცილებელია უსაფრთხოების წესების დაცვა;
2) რეალური მოვლენის მოდელირებისას შესაძლოა უგულებელყოფილ იქნას გარკვეული ფაქტორები, რის გამოც რეალობასთან მიახლოებულ შედეგებს მივიღებთ;
3) მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების განვითარებისთვის აუცილებელია აღმოჩენები, ხოლო სხვადასხვა პროფესიის დაუფლებისთვის - მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების
მიღწევების ცოდნა და კვლევითი უნარების ჩამოყალიბება.
თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები: თემასთან დაკავშირებული საკვანძო შეკითხვები:
· მატერიაა ყველაფერი, რაც კი ჩვენს გარშემო არსებობს - ვიცით თუ არა ჩვენ მის შესახებ 1. რისგან შედგება ნივთიერება?
რაიმე; 2. რა განსაზღვრავს ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობებს?
· ყველა სხეული ნივთიერებისგან შედგება. ნივთიერება მატერიის ყველაზე თვალსაჩინო 3. რითაა გამოწვეული ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის ცვლილება?
სახეა; 4. განიცდის თუ არა ცვლილებას ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკები, როდესაც
· ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკებია ატომები და მოლეკულები; ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობა იცვლება?
· ატომები და მოლეკულები ურთიერთქმედებენ და მოძრაობენ 5. რამდენი აგრეგატული მდგომარეობის შესახებ გსმენიათ?
6. რა კავშირია ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის ცვლილებასა და
· ატომებსა და მოლეკულებს შორის შუალედებია
ნივთიერების ფიზიკური თვისებების ცვლილებას შორის?
· დიფუზია სამივე აგრეგატულ მდგომარეობაში მიმდინარეობს
7. რა განაპირობებს დიფუზიას?
· დიფუზიის სიჩქარე ტემპერატურაზეა დამოკიდებული
8. დამოკიდებულია თუ არა დიფუზიის სისწრაფე იმ ნივთიერების აგრეგატულ
· მყარი სხეული ინარჩუნებს ფორმასაც და მოცულობასაც;
მდგომარეობაზე, რომელშიც დიფუზია მიმდინარეობს?
· სითხე ინარჩუნებს მოცულობას, მაგრამ ვერ ინარჩუნებს ფორმას; 9. რა მოსდით ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკების ქაოსურად მოძრაობის
· აირი ვერ ინარჩუნებს ვერც ფორმას და ვერც მოცულობას; სიჩქარეს, როდესაც ნივთიერება გადადის მყარიდან თხევად, თხევადიდან კი აირად
· ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობას მისი ატომებისა და მოლეკულების მდგომარეობაში?
ურთიერთგანლაგება და ურთიერთქმედება განსაზღვრავს; 10. რა მოსდით ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკების ქაოსურად მოძრაობის
· სხეულის მასა აჩვენებს მასში მატერიის (ნივთიერების) რაოდენობას; სიჩქარეს, როდესაც ნივთიერება გადადის აირადიდან თხევადში, თხევადიდან კი
 · მეტი მასის სხეული ურთიერთქმედებისას ნაკლებად იცვლის სიჩქარეს, ნაკლები მასისა კი - მყარ მდგომარეობაში?
მეტად; 11. დამოკიდებულია თუ არა დიფუზიის სისწრაფე ტემპერატურაზე?
· თუ ერთნაირი მოცულობის სხეულებს სხვადასხვა მასა აქვთ, მაშინ ისინი სხვადასხვა 12. რატომ არ იყინება დიდი წყალსატევები ფსკერამდე, ძლიერ ყინვაში?
ნივთიერებისგანაა დამზადებული; 13. რას გვიჩვენებს ნივთიერების სიმკვრივე?
· თუ ერთნაირი მასის სხეულებს სხვადასხვა მოცულობა აქვთ, მაშინ ისინი სხვადასხვა 14. რას გვიჩვენებს ნივთიერების მასა?
ნივთიერებებისგანაა დამზადებული; 15. რა შემთხვევაში შეიძლება შეიცვალოს ერთიდაიგივე ნივთიერების სიმკვრივე?
· სიმკვრივე გვიჩვენებს, თუ რა მასა აქვს ერთეული მოცულობის ნივთიერებას;
· ნივთიერების სიმკვრივე მისი შემადგენელი მატერიის - მისი მოლეკულებისა და ატომების
მახასიათებლებსა და მათ ურთიერთგანლაგებაზეა დამოკიდებული;
· სიმკვრივე იცვლება აგრეგატული მდგომარეობის შეცვლისას;
· სიმკვრივე იცვლება გარემო პირობების შეცვლისას;
· წყალზე ნაკლები სიმკვრივის სხეულები მასში ტივტივებენ;
· წყალზე მეტი სიმკვრივის სხეულები მასში იძირებიან
· სითხეები შეიძლება ფენებად განლაგდეს სიმკვრივეების მიხედვით

კომპლექსური დავალებები სამიზნე ცნებები და ქვეცნებები საკითხები საკვანძო შეკითხვები

(დასახელება)
1. „როგორ ჩავიხედოთ მატერია - ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა, მატერია. ფიზიკური მოვლენა; ნივთიერების 1) სხეულთა რა თვისებებს განსაზღვრავს
ნივთიერების შიგნით?“ დიფუზია. აგებულება; მოლეკულებისა და ატომების ნივთიერების აგებულება?
ურთიერთქმედება; დიფუზია; აგრეგატული 2) შეიძლება თუ არა ადამიანმა მატერიის
მდგომარეობები. აგებულების თავისებურებების შესწავლისა
და კვლევის გზით მატერია გამოიყენოს
თავის მიზნების მისაღწევად.

გრძელვადიანი მიზანი: საკითხი/ქვესაკითხები: საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები: შუალედური სასწავლო მიზანი:

 მატერია/ ნივთიერების აგებულება,
მოლეკულებს შორის ურთიერთქმედება; 3) სხეულთა რა თვისებებს განსაზღვრავს ნივთიერების
 დიფუზია;

სამიზნე ცნება და მასთან
დაკავშირებული მკვიდრი
წარმოდგენები:
მატერია
ფიზ.საბ. 1
მოსწავლემ უნდა
გააცნობიეროს, რომ:
1) მატერიის ორი სახის,
ნივთიერებისა და ველის
მახასიათებელი ფიზიკური
სიდიდეები დამოკიდებულია:
ა) ნივთიერების გვარობაზე და
გარემო პირობებზე.
ბ) ველის შემქმნელი ობიექტების
ურთიერთ მდებარეობაზე და
მათ მიერ ველის შექმნის
უნარზე.
2) მატერიის სახეების
ფიზიკური თვისებები და მათი
ცვლილებები აიხსნება:
ა) ნივთიერების შემადგენელი
ნაწილაკების ქაოსურად
მოძრაობით, ერთმანეთთან
ურთიერთქმედებით, მათ შორის
შუალედების არსებობით და
სამივე მათგანის ცვლილებით;
ბ) ველის წარმომქმნელი
ობიექტების მოძრაობით,
სივრცული განლაგებით და ამ
 აგრეგატული მდგომარეობები/დნობა, გამყარება,
აორთქლება
ქვეცნებები: ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,
დიფუზია.
კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპები (რესურსები, აქტივობები):
I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა
როგორ უნდა წარმოვაშინო საკუთარი ცოდნა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით?
სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,
პირობისეული, პროცედურული)
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
შეკითხვები
ქვეცნება- ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,
დიფუზია.
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა
რესურსი/აქტივობა:
 ვიდეორგოლი „ყველაზე „მსუბუქი“ მყარი სხეული“:
 მოსწავლეების გამოცდილება: ადამიანის მიერ შექმნილი რა ნივთიერებები აუმჯობესებს ცხოვრების
ხარისხს?
დეკლარატიულ და პირობისეულ ცოდნაზე
აგებულება?
4) შეიძლება თუ არა ადამიანმა მატერიის აგებულების
თავისებურებების შესწავლისა და კვლევის გზით
მატერიას სასურველი და ხელსაყრელი, თავისი
მიზნებისათვის საჭირო ფორმა მისცეს?
კომპლექსური დავალების პირობა
სტატია „როგორ ჩავიხედოთ
 რა არის სტატია? ნივთიერების შიგნით?“
 წაგიკითხავთ თუ არა სტატია?
 რას ეხებოდა სტატია, რომელიც თქვენ წაგიკითხავთ?
გაიხსენე ბავშვთა გასართობ
 რა ფუნქცია აქვს სტატიას?
ცენტრში ფერადი ბურთებით სავსე
 რა არის მოდელი?
 რა დაგჭირდებათ მოლეკულის მოდელის აუზი. წარმოიდგინე, რომ
ნივთიერებაც უამრავი მცირე
შესაქმნელად?
ნაწილაკისგან შედგება. იცი თუ არა,
 ერთნაირი ზომის ბურთულების დამზადება
დაგჭირდებათ, თუ არა წყლის მოლეკულების რომ არსებობს მყარი ნივთიერება -
დამზადებისას? აეროგელი, რომელიც ჰაერზე უფრო
 რა მასალას გამოიყენებთ მოლეკულის მოდელის „მსუბუქია“? მას იყენებენ
დასამზადებლად? მარსმავლების
 როგორ შეიძლება საბავშვო სამეცნიერო პრესაში
თბოიზოლაციისთვის, რადგან
დაიწეროს სტატია, რომელშიც შენი
კარგად ატარებს სინათლეს და
თანატოლებისათვის საინტერესოდ იქნება
მოთხრობილი ნივთიერების აგებულების შესახებ? ცუდად ატარებს სითბოს.
მოდი, დავსვათ საკვლევი
კითხვები, ჩავატაროთ ცდები და
გამოვიტანოთ დასკვნები, როგორც
ამას მეცნიერები აკეთებენ. თქვენი
World's Lightest Solid! - YouTube საკვლევი კითხვებია: სხეული
ერთიანია თუ მცირე ნაწილაკებისგან
შედგება? არის თუ არა მათ შორის
შუალედები? ურთიერთ ქმედებენ
თუ არა ისინი? მოძრაობენ თუ
Ø რა სხეულებია გამოკვლეული ვიდეოში? უძრავნი არიან? როგორ იქმნება
ობიექტების მიერ მოცემული
ველის წარმოქმნის უნარით.
3) მატერიის მახასიათებელი
ფიზიკური სიდიდეების
კავშირი ერთმანეთთან და მათი
ცვლილების გამომწვევ
მიზეზებთან შესაძლებელია
აღვწეროთ ანალიზურად,
გრაფიკულად, დიაგრამებით,
ცხრილებით და სხვა
მეთოდებით.
ნაბიჯი 1. როგორ შეგვიძლია შევიქმნათ წარმოდგენა იმაზე, თუ რისგან შედგება ნივთიერება? მისი შემადგენელი
ნაწილაკების ზომის, მათ შორის მანძილების, მათი მოძრაობის სახის, სიჩქარის, მათ შორის არსებული
ურთიერთქმედების შესახებ?
რესურსი/აქტივობა:
ორიენტირებული შეკითხვები განსხვავებული აგრეგატული
Ø რისგანაა დამზადებული ეს სხეულები? მდგომარეობები ერთი და იგივე
Ø რა განსხვავებულ თვისებებს ავლენენ ისინი? მოლეკულებით?
წყალი ერთადერთი
პროცედურულ ცოდნაზე ორიენტირებული ra არის მოდელი, რა მასალას გამოვიყენებთ მოდელის ნივთიერებაა, რომელიც
შეკითხვები შესაქმნელად? ყოველდღიურ ცხოვრებაში სამივე
როგორ შეიძლება მოსწავლეებმა განასახიერონ აგრეგატულ მდგომარეობაში
მოლეკულების როლები და წარმოადგინონ მყარი,
გვხვდება. მის გარეშე ცხოვრება
თხევადი მდგომარეობები?
წარმოუდგენელია. ცივი და ცხელი
წყალი, ყინულის კუბები
კოკტეილისთვის, ცივი ყავისთვის,
ფიფქები, თრთვილი, ჭირხლი,
ნისლი, მდუღარე წყლის ბოლქვები,
ორთქლი ჰაერში....
ერთნაირია თუ არა წყლის
მოლეკულა, რომელ აგრეგატულ
მდგომარეობასაც არ უნდა ქმნიდეს
ის? როგორ შეიძლება ერთიდაიგივე
 მოსწავლეები გაიხსენებენ, რა არის სხეული, ნივთიერება, რას შეისწავლის ფიზიკა;
მოლეკულამ ამდენი განსხვავებული
 რესურსი: სახელმძღვანელო, საკითხები: ფიზიკის საგანი, მოვლენა, ფიზიკური მოვლენა, სხეული,
სურათი მოგვცეს?
ნივთიერება, ატომები და მოლეკულები, მოლეკულებს შორის ურთიერთქმედება
 რესურსი: ტელეგაკვეთილი „ნივთიერების აგებულება“: შეიძლება თუ არა, სხვადასხვა
ნივთიერების მოლეკულები
ნივთიერების აგებულება - YouTube
ერთმანეთს შეერიოს? როგორ ცდებს
ატომები და მოლეკულები - YouTube
ჩაატარებდი, რომ ამ კითხვებზე
 აქტივობა: ჩაყარეთ მინის ქილაში მოზრდილი ფერადი დრაჟეები (ლობიოს მარცვლები) ისე, რომ ქილა
ბოლომდე შეივსოს. ჩანს თუ არა ქილის შიგთავსი მთლიანი? თუ დრაჟეებს შორის დიდი შუალედებია? გეპასუხა?
დაამატეთ უფრო მცირე ზომის დრაჟეები, თუ ჩაეტევა ქილაში. ახლა ჩანს ქილის შიგთავსი მთლიანი თუ
კვლავ შუალედებია? დაამატეთ შაქრის ფხვნილი, თუ შესაძლებელი იქნება მისი ჩატევაც. დააკვირდით,  მოიძიე ინფორმაცია
შესაძლებელია თუ არა ამ ქილაში ცოტაოდენი წყალიც კი ჩავამატოთ? შეადარე ეს სიტუაცია ნივთიერების აგებულებისა და
ნივთიერების აგებულებას. აგრეგატული მდგომარეობის
 aქტივობა - მოსწავლეებმა მოირგონ მოლეკულების როლები და განასახიერებენ მყარი, შესახებ, წარმოადგინე ყინულის,
თხევადი და აირად მდგომარეობებს. iნარჩუნებს თუ არა ნივთიერება ფორმას და
წყლისა და ორთქლის
მოცულობას მყარ მდგომარეობაში? Tხევადში? mყარში? რატომ?
მოლეკულების განლაგების
 რესურსი: ვიდეორგოლი სითხის გაფართოებაზე (ან ცდა სკოლის ლაბორატორიაში):
Expansion and contraction of liquid - YouTube სურათი მოლეკულის შენ მიერ
 რესურსი: ვიდეორგოლი მყარი სხეულის გაფართოებაზე (ან ცდა სკოლის ლაბორატორიაში): დამზადებული მოდელის
Heat: Expansion of Solid - YouTube საშუალებით, ჩაატარე
 რესურსი: პრეზენტაცია: ნივთიერების აგებულება დავალებაში მოცემული ცდები.
 რესურსი: პრეზენტაცია: მოლეკულები და ატომები მოამზადე პრეზენტაცია
 რესურსი: პრეზენტაცია: მოლეკულების ურთიერთქმედება
 “ნივთიერების აგებულება”
 აქტივობა: აიღეთ დაახლოებით ერთი ჩაის ჭიქა მძივების ბურთულები ან დრაჟეები და ფრთხილად
დაყარეთ ჰორიზონტალურ ზედაპირზე, მაგალითად - მაგიდაზე. როგორ განლაგდა ბურთულები? (ელექტრონული ან ვორდის
რამდენ შრედ, რამდენ ფენად განლაგდა? აიღეთ პიპეტი და ძალიან ფრთხილად დააწვეთეთ 1 პატარა ფაილის სახით. )
წვეთი ზეთი გაშლილ, მოზრდილი დიამეტრის მქონე თეფშზე დასხმული ცივი წყლის ზედაპირზე.
დაელოდეთ. როგორი ფორმა მიიღო ზეთის წვეთმა? ჩათვალეთ, რომ ზეთის მოლეკულებიც თქვენი ნაშრომში/ ნაშრომის
მძივების ან დრაჟეების მსგავსად განლაგდა წვეთი და გამოიტანეთ დასკვნა იმის შესახებ, თუ რა პრეზენტაციისას ხაზგასმით
სისქისაა მიღებული ზეთის ფენა
წარმოაჩინეთ:


1) როგორ შეგვიძლია შევიქმნათ

წარმოდგენა იმაზე, თუ რისგან
შედგება ნივთიერება, მისი
შემადგენელი ნაწილაკების ზომის,
მათ შორის მანძილების, მათი
მოძრაობის სახის, სიჩქარის, მათ
შორის არსებული
ურთიერთქმედების შესახებ; მკ 1

2) როგორ არის დამოკიდებული

დიფუზიის სისწრაფე
ტემპერატურაზე. რა კავშირია
დიფუზიის სისწრაფესა და
ნივთიერების აგრეგატულ
მდგომარეობას შორის. რა დასკვნებს
 აქტივობა: წარმოიდგინეთ ლარნაკში მოთვსებული ვარდები. ლარნაკი მინისაგანაა დამზადებული, გამოიტანთ ნივთიერების
მინა კი მოლეკულებისაგან შედგება. ყვავილების სურნელი მთელს ოთახს ავსებს. მინის სუნი კი არ აგებულების თაობაზე, დიფუზიის
იგრძნობა. რატომ არ იშლება და არ იფანტება ლარნაკის მინის მოლეკულები, ხოლო ეს შესანიშნავი მოვლენიდან გამომდინარე; მკ 2,3
სურნელოვანი მოლეკულები კი პირიქით, რატომ არ შეგვიძლია, რომ ერთად მოვაგროვოთ ფლაკონში
და სუნამო დავამზადოთ? მოიყვანეთ მოლეკულების ურთიერთქმედების დამადასტურებელი ფაქტები
და ახსენით. გამოიყენეთ შემდეგი რესურსი: 3) რა განაპირობებს ერთიდაიგივე
 რესურსი 8: სახელმძღვანელო, პარაგრაფი „მოლეკულების ურთიერთქმედება: მიზიდვა და განზიდვა“. ნივთიერების სხვადასხვა
აგრეგატული მდგომარეობის
რესურსი: ვიდეოგაკვეთილი მოლეკულათა ურთიერთქმედება - YouTube
დამახასიათებელ თვისებებს,
სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,
პირობისეული,) კონსტრუირებაზე
ორიენტირებული შეკითხვები
ქვეცნება-ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,
 მთლიანია თუ არა ნივთიერება? როგორაა შესაძლებელი
 ორთქლდება თუ არა წყალი? რას ნივთიერების აგრეგატული
ადასტურებს ეს მოვლენა? მდგომარეობის შეცვლა; მკ 2
 ორთქლდება თუ არა ყინული? ზამთარში
შრება თუ არა სარეცხი? 4) კვლევის რომელი მეთოდები
 ასდის თუ არა საპონს სუნი? რას გამოიყენეთ დავალებაზე
ადასტურებს ეს მოვლენა? მუშაობისას, როგორ იცავდით
უსაფრთხოების წესებს აღნიშნული
 გაიხსენეთ,რას შეისწავლის ფიზიკა?
კვლევის ჩატარებისას და როგორაა
 რა არის ფიზიკური სხეული?
შესაძლებელი ადამიანმა თავისი
 რა არის ნივთიერება?
ინტერესების სამსახურში ჩააყენოს
 რომელია ფიზიკური მოვლენა, ქიმიური
მატერიის თვისებები; (მკ კვლევა
მოვლენა?
1,2,3)
 რისგან შედგება ნივთიერება?
 თუ ნივთიერება ცალკეული ნაწილაკებისაგან
შედგება, მაშინ რატომ ხვედავთ ჩვენ მას
მთლიანს?
 როგორია ამ ნაწილაკების ზომა? მაკროცნება და მასთან დაკავშირებული
 არის თუ არა შუალედები ნივთიერების კრიტერიუმი:
შემადგენელ ნაწილაკებს შორის?
 სითხისა და მყარი სხეულის გაცხელებისას
(ცდებში) იცვლება თუ არა ამ სითხის ან მყარი
სხეულის შემადგენელი ნივთიერების
რაოდენობა? მასა?
 სითხისა და მყარი სხეულის გაცხელებისას
(ცდებში) იცვლება თუ არა ამ სითხის ან მყარი
სხეულის შემადგენელი ნივთიერების
მოცულობა?
 რა საერთოა ამ ორ ცდას შორის და რა დასკვნის
გაკეთებაა შესაძლებელი ამ ორი ცდიდან
ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკების
შესახებ?
 ურთიერთქმედებენ თუ არა ნივთიერების
შემადგენელი ნაწილაკები?
 რა სახის ურთიერთქმედება არსებობს
ნივთიერების შემადგენელ ნაწილაკებს შორის?
როდის მჟღავნდება ეს ურთიერთქმედება?
 რატომ ქმნის ერთიდაიგივე მოლეკულა
 სხვადასხვა აგრეგატულ მდგომარეობას?
ინარჩუნებს თუ არა ეს აგრეგატული
მდგომარეობები ფორმას და მოცულობას?
---------------------------------------------------------------
 აიღეთ ორი ერთნაირი პატარა ჭიქა. ერთი
გაავსეთ ლობიოთი, მეორე-მარილით. ჩაყარეთ
ამ ჭიქების შიგთავსი ცარიელ ჯამში, შეურიეთ
------------------------------------------------------- ერთმანეტს და შემდეგ ისევ გაავსეთ ამ ნარევით
პროცედურულ ცოდნაზე ორიენტირებული ჯერ ერტი ჭიქა, შემდეგ- მეორე. აივსება თუ არა
შეკითხვები პირამდე ორივე ჭიქა? რით აიხსნება ცდის
შედეგი?
 რა ნაბიჯების გადადგმა მოგიწევთ იმისათვის,
რომ შეადგინო პრეზენტაცია ნივთიერების
აგებულების შესახებ?
 როგორ დაიხმარებ მოყვანილ აქტივობებს
პრეზენტაციის შექმნისას
 რომელი ცდით და როგორ დასტურდება
ნივთიერების შემადგენელ ნაწილაკებს შორის
შუალედების არსებობა?
 როგორ შეიძლება შევიქმნათ წარმოდგენა
მოლეკულის ზომის შესახებ? მოიყვანეთ და
ახსენით სადემონსტრაციო ამოცანა ზეთის
მოლეკულის დიამეტრის გამოანგარიშების
შესახებ
 როგორ ასახავ შენს მიერ მიღებულ შედეგებსა და
გამოტანილ დასკვნებს პრეზენტაციაში?

ნაბიჯი 2. დიფუზიის მოვლენისა და ტემპერატურის გავლენის ახსნა დიფუზიის სისწრაფეზე, კავშირი

დიფუზიის სისწრაფესა და ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობას შორის, დიფუზიის მოვლენიდან
გამომდინარე დასკვნები

რესურსი/აქტივობა:
 აქტივობა: მოსწავლეების მოყოლილი ამბები მათ პრაქტიკაში დიფუზიასთან დაკავშირებით,
 მოსწავლეთა მიერ გამოვლენილი იდეები დიფუზიის სარგებლიანობისა და მავნეობის თაობაზე
 რესურსი: სტატია ინტერნეტჟურნალიდან: დიფუზია – საოცარი მოვლენა | mastsavlebeli.ge
 რესურსი: დიფუზიის სიმულაცია Diffusion (colorado.edu)
 აქტივობა: ცდა:
 შეავსე სამი ერთნაირი ჭურჭელი: ერთი- ცხელი წყლით, მეორე - ოთახის ტემპერატურის
წყლით, მესამეში ყინულიანი წყალი ჩაასხი. ჩააწვეთე სამივე ჭურჭელში ერთნაირი
რაოდენობის საღებავის ხსნარი. დააკვირდი, რომელ ჭიქაში შეფერადდა უფრო სწრაფად
წყალი. გამოთქვი ვარაუდი: რა განსხვავება ცივი და ცხელი წყლის მოლეკულებს შორის?
გამოიტანე დასკვნა: არის თუ არა დიფუზიის სისწრაფე დამოკიდებული ტემპერატურაზე?
რაც უფრო მაღალია ტემპერატურა, მით უფრო .................................. მიმდინარეობს დიფუზია.
(მრავალწერტილის ნაცვლად ჩასვი „სწრაფად“ ან „ნელა“ )

 აქტივობა: ცდა:
დაგჭირდება ორი მრგვალი გაშლილი თეფში (სასურველია თეთრი
ფერის), ფერადი დრაჟეები. დაალაგე ფერადი დრაჟეები წრიულად
ორივე თეფშის კიდეზე, დაასხი ერთი თეფშის ფსკერზე ყინულიანი
წყალი, ხოლო მეორეზე - ოთახის ტემპერატურის წყალი (ისე, რომ
დრაჟეები სანახევროდ დაიფაროს წყლით). დააკვირდი და ჩაინიშნე, რა
დროის შემდეგ დაიწყებს შერევას საღებავი წყალში (ამ მოვლენაზე
წყალში ფერადი ზოლის წარმოქმნა მიგანიშნებს) იმ თეფშზე, რომელშიც ა) ცივი წყალია
დასხმული; ბ) თბილი წყალია დასხმული;

https://www.youtube.com/watch?v=2y3imqlWR_A

 მოყვანილი რესურსებიდან და ატივობებიდან გამომდინარე კითხვები მეორე კრიტერიუმზე თავის

გართმევის მიზნით:
 სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  რა განსხვავება ცივი და ცხელი წყლის
პირობისეული, პროცედურული) მოლეკულებს შორის?
 არის თუ არა დიფუზიის სისწრაფე
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
დამოკიდებული ტემპერატურაზე?
შეკითხვები  როგორ არის დიფუზიის სისწრაფე
დამოკიდებული ტემპერატურაზე?
ქვეცნება- ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,
 რატომ მიმდინარეობს დიფუზია უფრო სწრაფად
დიფუზია. მაღალ ტემპერატურაზე?
 რა სასიცოცხლო პროცესებში ასრულებს
დიფუზიის მოვლენა მნიშვნელოვან როლს?
 რომელ აგრეგატულ მდგომარეობაში
მიმდინარეობს დიფუზია ყველაზე სწრაფად ან
ყველაზე ნელა?
 რა დასკვნის გამოტანა შეიძლება გამომდინარე
დიფუზიის სხვადასხვა ტემპიდან სხვადასხვა
აგრეგატულ მდგომარეობაში ნივთიერების
აგებულების თაობაზე?
 რა შემთხვევაშია არის დიფუზიის მოვლენა
საფრთხის შემცველი?
 როგორ გამოიყენებ პრაქტიკულად შენს
ყოველდღიურ ცხოვრებაში დიფუზიის მოვლენას
სასარგებლოდ?
 როგორ გამოიყენებ დიფუზიის შესახებ ცოდნას
იმისათვის, რომ თავიდან აიცილო დიფუზიის
მოვლენის მავნე შედეგები?
 როგორ ასახავ შენს მიერ მიღებულ შედეგებს
პრეზენტაციაში

ნაბიჯი 3. მსჯელობა ერთიდაიგივე ნივთიერების სხვადასხვა აგრეგატული მდგომარეობის განმსაზღვრელ

მიზეზებზე, ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის შეცვლის გზები;
რესურსი/აქტივობა:
 რესურსი: სახელმძღვანელო: საკითხები: ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობა, მისი შეცვლის
გზები
  მოსწავლეთა მოყოლილი მაგალითები.
 რესურსი: პრეზენტაცია:
ნივთიერების მოლეკულური აგებულება და თვისებები სხვადასხვა აგრეგატულ
მდგომარეობაში
 რესურსი: სტატია ინტერნეტჟურნალიდან
სამყარო – მიწა, წყალი, ჰაერი, ცეცხლი | mastsavlebeli.ge
 რესურსი: ნივთიერების აგებულების შესახებ:
Particulate Nature of Matter and Changes of State - YouTube
 რესურსი: 7 კლ დავალება ნივთიერების აგრეგატულ მდგომარეობებზე

სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  როგორ იცვლება მოლეკულებს შორის მანძილი

პირობისეული, პროცედურული) აგრეგატული მდგომარეობის ცვლილებისას?
 როგორ განსხვავდება მოლეკულებს შორის
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
ურთიერთქმედება თითოეულ აგრეგატულ
შეკითხვები მდგომარეობაში ?
 ინარჩუნებს თუ არა ფორმას აირი? სითხე? მყარი
ქვეცნება- ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,
სხეული?
დიფუზია.  ინარჩუნებს თუ არა მოცულობას აირი? სითხე?
 მყარი სხეული?
 რა ნივთიერებები შეგხვედრია შენ პრაქტიკაში
როგორ შეგიცვლია მათი აგრეგატული
მდგომარეობა ?
 როგორი სადემონტრაციო ცდის ჩატარება
შეგიძლია იმისათვის, რომ თვალსაჩინოდ აჩვენო
ნივთიერების ქცევა სხვადასხვა აგრეგატულ
მდგომარეობაში?
 როგორ ჩამოაყალიბებ შენს მიერ გამოტანილ
დასკვნებს პრეზენტაციაში?

ნაბიჯი 4. კვლევის რომელი მეთოდები გამოიყენეთ დავალებაზე მუშაობისას, როგორ იცავდით

უსაფრთხოების წესებს აღნიშნული კვლევის ჩატარებისას და როგორაა შესაძლებელი ადამიანმა თავისი
ინტერესების სამსახურში ჩააყენოს მატერიის თვისებები;
  რესურსი: ვიდეორგოლი:
#მხოლოდქართული - "შუშა" - YouTube
#მხოლოდქართული - JTB company - YouTube
#მხოლოდქართული - ერთადერთი ქართული სასკოლო ცარცის წარმოება გორში -
YouTube
#მხოლოდქართული - ქართული "KAYA" - YouTube

სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  ნივთიერების რომელი თვისებები იცით?

პირობისეული, პროცედურული)  რატომ სჭირდება ადამიანს ნივთიერების
თვისებების შესწავლა?
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
 რა საშუალებები არსებობს ბუნების მოვლენების
შეკითხვები შესწავლისათვის მეცნიერებაში?
 რა არის ცდა? დაკვირვება?
ქვეცნება- ნივთიერება, ატომი, მოლეკულა,  დაასახელე მოვლენები, რომელსაც შეიძლება
დიფუზია. ლაბორატორიაში დავაკვირდეთ და ჩავერიოთ მათ
მიმდინარეობაში
 დაასახელე მოვლენები, რომლებზეც მხოლოდ
დაკვირვება შეუძლია ადამიანს და არ შეუძლია
ჩარევა მათ მიმდინარეობაში;
 რა არის ჰიპოთეზა?
 როგორ ვიღებთ ცოდნას ბუნების მოვლენების
შესახებ?
 როგორი სადემონტრაციო ცდის ჩატარება
შეგიძლია მოიფიქრო იმისათვის, რომ
თვალსაჩინოდ აჩვენო ნივთიერების რაიმე
სასარგებლო გამოყენების შესაძლებლობა?
 როგორ ჩამოაყალიბებ შენს მიერ გამოტანილ
დასკვნებს პრეზენტაციაში?

მოსწავლეების კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროეცესში მასწავლებლის მიერ დასმული

შეკითხვები:
  აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;
 აღწერე რა პროდუქტი შექმენი;
 რა საკითხს შეეხება შენს მიერ მომზადებული პრეზენტაცია?
 შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენს მიერ შექმნილი
პრეზენტაციით და რატომ?
 რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
 რას გააკეთებდი სხვაგვარად ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე
მუშაობას?
 მსგავსი ფორმის, ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ
შეგისრულებია?
 შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი დავალება შენი
თანაკლასელების ნაშრომებისგან?

კომპლექსური დავალება N2 ,,თოვლის პაპა“

7-ე კლასი მექანიკური მოძრაობა
თამასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები
 მექანიკის ძირითადი ამოცანა სხეულის მდებარეობის განსაზღვრაა დროის
ნებისმიერ მომენტში
 სხეული მოძრაობს, თუ მისი მდებარეობა სივრცეში სხვა სხეულის მიმართ
იცვლება.
საათების სავარაუდო რაოდენობა
თემასთან დაკავშირებული საკვანძო შეკითხვები:
 რატომ არის მნიშვნელოვანი სხეულის მოძრაობის დახასიათება?
 რატომ გახდა აუცილებელი ათვლის სისტემის შემოღება?
 რა არის მექანიკის ძირითადი ამოცანა?
 სხეულის მოძრაობა ან უძრაობა ათვლის სისტემის არჩევაზეა დამოკიდებული;  არსებობს თუ არა აბსოლუტურად უძრავი სხეული?
 სამყაროში აბსოლუტურად უძრავი სხეული არ არსებობს  რა არის სიჩქარის ფიზიკური აზრი?
 გადაადგილება ვექტორია, რომელიც სხეულის საწყის მდებარეობას  რას ეწოდება ტრაექტორია?
საბოლოოსთან აერთებს  რა არის განვლილი მანძილი?
 წრფივი მოძრაობისას გადაადგილების მოდული გავლილ მანძილს ემთხვევა,  რა არის გადაადგილება?
სხვა შემთხვევაში კი იგი გავლილ მანძილზე ნაკლებია.  რა არის წრფივი თანაბარი მოძრაობა?
 სხეულის მოძრაობის ერთ-ერთი ძირითადი მახასიათებელი მისი სიჩქარეა;  რა განსხვავებაა ვექტორულ და სკალარულ სიდიდეებს შორის?
 წრფივი თანაბარი ეწოდება მოძრაობას, როდესაც სხეული დროის ნებისმიერ  რა განსხვავებაა განვლილ მანძილსა და გადაადგილებას შორის
ტოლ შუალედში ტოლ მანძილებს გადის და მოძრაობის ტრაექტორია არის  რა არის წრფივი არათანაბარი მოძრაობა?
წრფე, ანუ სხეული მუდმივი სიჩქარით მოძრაობს;  როგორ გამოითვლება საშუალო სიჩქარე არათანაბარი
 შესაძლებელია, რომ წრფეზე მოძრავმა სხეულმა დროის ტოლ შუალედებში მოძრაობისას მთელ გზაზე?
ტოლი მანძილები გაიაროს, მაგრამ მისი სიჩქარე არ იყოს მუდმივი  რა გამოყენება აქვს სიჩქარის ცნებას ყოველდღიურ ცხოვრებაში?
 სხეულის მოძრაობა (სიჩქარე და მიმართულება) სხვადასხვა ათვლის სხეულის
მიმართ განსხვავებულია.
გრძელვადიანი მიზანი საკითხი/ქვესაკითხები საკვანძო შეკითხვა / შეკითხვები შუალედური სასწავლო მიზანი
 მოძრაობა: სხეულთა მოძრაობა; ათვლის 
სამიზნე ცნება და მასთან სისტემა; თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე
დაკავშირებული მკვიდრი  არათანაბარი მოძრაობა; არათანაბარი
წარმოდგენები მოძრაობის სიჩქარე კომპლექსური დავალების პირობა

ქვეცნებები: საშუალო სიჩქარე, მყისი სიჩქარე

კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპზები (რესურსები, აქტივობები):

I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა

მოძრაობა და ცვლილებები
ნაბიჯი 1. როგორ უნდა წარმოვაჩინო საკუთარი ცოდნა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით? თქვენს წინაშეა თოვლის პაპას სახლი.
რესურსი/აქტივობა:
● სხეულების მოძრაობა რესურსი: ქაღალდის სახლის დამზადება
დამოკიდებულია მასზე https://thebridgestudio.ru/ka/maket-doma-iz-bumagi-svoimi-rukami-shemy-didakticheskii-maket.html
მოქმედი ძალების
დეკლარატიულ, პროცედურულ და რა არის მაკეტი?
ტოლქმედზე; პირობისეულ ცოდნაზე ორიენტირებული რა მასალებს გამოიყენებთ მაკეტის დასამზადებლად?
შეკითხვები შეიძლება თუ არა მაკეტი გამოისახოს ნახაზის სახით?
● სხეულის მოძრაობის როგორ აღნიშნავთ ნახაზზე სახლებს?
აღწერა მოძრაობის დაიცავთ თუ არა მასშტაბს?
რა არის მასშტაბი?
გრაფიკებითაა შესაძლებელი; როგორ აღნიშნავთ მოდელზე ტრაექტორიას და
გადაადგილებას?
● სხეულის თუ ფლიფჩარტზე გააკეთებთ პრეზენტაციას, როგორ
ტემპერატურის/აგრეგატული წარმოადგენთ თქვენს გამოთვლებს?
მოიფიქრეთ დიზაინი და შექმენით შესაბამისი მოდელი,
მდგომარეობის ცვლილება სადაც მასშტაბის დაცვით განალაგებთ ბავშვების პატარა
სითბოს გადაცემით არის სახლებს (ვთქვათ, პლასტელინის ან ქაღალდის)
შესაძლებელი;
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი
ნაბიჯი 1. რომელი სხეულები შეიძლება მივიჩნიოთ ამ ამოცანაში ნივთიერი წერტილებად და რატომ; ისაუბრეთ
კვლევა
ათვლის სხეულის მნიშვნელობაზე. დაასახელეთ სხეული/სხეულები, რომლის მიმართ თოვლის პაპა
უძრავია/მოძრავია.
● კვლევის მეთოდებია: რესურსი #1 სახელმძღვანელო- პარაგრაფები: მექანიკური მოძრაობა, ათვლის სხეული, ტრაექტორია, ნივთიერი
ცდა, ექსპერიმენტი, წერტილი.
რესურსი N 2 - სტატია
გამოკითხვა, ინტერვიუ; მისგან მოშორებით ხედავთ ახალ
http://mastsavlebeli.ge/?p=21721
გზატკეცილს, რომელიც
● კვლევის დაგეგმვა- სპეციალურად დააგეს, თოვლის
დეკლარატიულ, პროცედურულ და რა იცვლება მარხილის მოძრაობისას?
განხორციელებისას პირობისეულ ცოდნაზე ორიენტირებული როდის არის სხეული (ეს მარხილი) მოძრავი? უძრავი? პაპამ სწრფად და მოხერხებულად
მნიშვნელოვანია: საკვლევი შეკითხვები შესაძლებელია თუ არა, რომ ბავშვების სახლები იყოს რომ დაარიგოს საჩუქრები.
მოძრავი? რა შემთხვევაში ვიტყვით ასე? თოვლის პაპა სახლიდან
კითხვის დასმა, ჰიპოთეზის რას გულისხმობთ ათვლის სხეულად, როდესც ამბობთ,
გზატკეცილამდე ფეხით მიდის,
ჩამოყალიბება, რომ ამ სოფელში პირველი სახლი უძრავია?
თუ ვიტყვით, რომ სახლი მოძრაობს, რომელ სხეულს იქ კი მას მარხილი ელის და
პროცედურების და
შეიძლება ვგულისხმობდე ათვლის სხეულად? მარხილით აგრძელებს გზას.
რესურსების განსაზღვრა, დედამიწის მიმართ მოძრავ მარხილში მჯდომი თოვლის
უსაფრთხოების დაცვა, პაპასთვის უძრავია თუ მოძრაობენ: ნაძვის ხეები ტყეში? მარხილი წრფივად მოძრაობს.
ბავშვების სახლები? მთვარე ცაზე? საჩუქრები მარხილში?
მონაცემის შეგროვება, მარხილში შებმული ირმები?
გზატკეცილის გასწვრივ
ორგანიზება, ანალიზი, რა არის ნივთიერი წერტილი? ბავშვების სახლებია
შეიძლება თუ არა ამ ამოცანაში ნივთიერ წერტილად ჩამწკრივებული. პირველი სახლი
დასკვნის ჩამოყალიბება,
მივიჩნიოთ:ნაძვის ხეები ტყეში? ბავშვების სახლები? ტრასისა და ბილიკის
მოდელის შექმნა; მთვარე ცაზე?საჩუქრები მარხილში? მარხილში შებმული
გადაკვეთის წერტილიდან 2 კმ
ირმები?
● მეცნიერების და და 700 მ -ითაა დაშორებული.
ტექნოლოგიების ნაბიჯი 2. რისი ტოლია თოვლის პაპას გავლილი მანძილი პირველ/მეორე სოფელში, მთელ გზაზე? მარხილის
გადაადგილების მოდული შეადარეთ გავლილ მანძილს. როგორი ტრაექტორიის შემთხვევაში იქნებოდა ეს ორი
განვითარება ეფუძნება ყოველი მომდევნო სახლი
სიდიდე ტოლი?
აღმოჩენებს, თეორიებს და რესურსი 1- სახელმძღვანელო-პარაგრაფები: გავლილი მანძილი, გადაადგილება. ერთმანეთისაგან 900 მეტრითაა
რესურსი 2: სიმულაცია დაშორებული. სულ მომდევნო
კანონებს;
https://www.radian.com.hk/simulations/index.html? სოფლამდე 4 ასეთი სახლია.
fbclid=IwAR0OLtMPK4DaQaoVZwU_sdIAck9SK_wZzqatYSKp3ZeSfm0CcvlGCsWkeXo#/details/18 თოვლის პაპას საჩუქრებით
● კვლევითი უნარების რესურსი3 :ვიდეო (გავლილი მანძილი და გადაადგილება) https://www.youtube.com/watch?v=21BwUNDOQno
ჩამოყალიბება, მეცნიერების დატვირთული მარხილი
რესურსი 4: მოძრაობის ტრაექტორია სიმულატორი:
და ტექნოლოგიების https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?s=mech_kolo&l=ru გზატკეცილზე მისრიალებს.
მიღწევების ცოდნა საჭიროა თოვლის პაპა საოცარი
სხვადასხვა პროფესიის დეკლარატიულ, პროცედურულ და რა არის ტრაექტორია? სიზუსტით ისვრის გაქანებული
დაუფლებისთვის;
პირობისეულ ცოდნაზე ორიენტირებული რა სახის შეიძლება იყოს მოძრაობა ტრაექტორიის მარხილიდან საჩუქრებს,
შეკითხვები ფორმის მიხედვით რომლებიც პირდაპირ ბავშვების
პირველ და მეორე სოფლებში, ტრასაზე
მოსახვევში სოფლებს შორის
სახლების წინ ფაფუკ თოვლში
დახაზეთ თოვლის პაპას მოძრაობის ტრაექტორია. ეცემა. ბოლო სახლს რომ
გამოსახეთ ის თვალსაჩინოდ თქვენს მიერ შექმნილ ჩაუქროლებს, თოვლის პაპამ 300
მოდელზე. მეტრი კიდევ უნდა გაიაროს და
რას ეწოდება გავლილი მანძილი?
შემდეგ მარჯვნივ მოუხვიოს.
რა მანძილი გაიარა მარხილმა მოძრაობის დაწყებიდან
პირველი სოფლის ბოლომდე? სწორედ ამ მოსახვევში
რა მანძილი გაიარა მარხილმა პირველ სოფელში მთავრდება პირველი სოფელი და
პირველიდან ბოლო სახლამდე? იწყება მეორე. კიდევ 300 მეტრის
რა მანძილი გაიარა მარხილმა მეორე სოფელში გავლის შემდეგ სახლების ახალი
პირველიდან ბოლო სახლამდე?
მწკრივი იწყება და ყოველ 600
ნაბიჯი 3. რა დროის ინტერვალში უნდა გადააგდოს თოვლის პაპამ პირველ და მეორე სოფელში საჩუქრები
მეტრის შემდეგ მომდევნო
მარხილიდან? რა დრო მოანდომა მან მთლიანი მანძილის გავლას? სახლშია საჩუქარი
დასატოვებელი. აქ სულ 5 ასეთი
რესურსი 1 სახელძღვანელო- პარაგრაფები: წრფივი თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე, სიჩქარის ერთეულები. სახლია.
რესურსი 2 ამოცანათა კრებული - ამოცანების ამოხსნა სიჩქარის ფორმულის გამოყენებით.
რესურსი 3: თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე სიმულატორი: ჩათვალეთ, რომ ბილიკი-
https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?s=mech_pohyb&l=ru ტრასა გადაკვეთიდან პირველი
სოფლის პირველ სახლამდე
დეკლარატიულ, პროცედურულ და რა ფორმულით გამოითვლება თანაბარი მოძრაობის
თოვლის პაპა მუდმივი 45 მ/წმ
 პირობისეულ ცოდნაზე ორიენტირებული სიჩქარე?
შეკითხვები რა ფორმულით გამოითვლება დრო? სიჩქარით მოძრაობს, პირველ
თუ სახლებს შორის მანძილი ერთნაირია და სიჩქარეც სოფელში (პირველი სახლიდან
მუდმივი, როგორი დროის ინტერვალები იქნება?
დაწყებული) და სოფლებს შორის
რა არის სიჩქარის ერთეულები? (გადაყვანა)
მოსახვევშიც მეორე სოფლის პირველ
სახლამდე მუდმივი 30 მ/წმ და
ნაბიჯი 4. როგორია მარხილის მოძრაობა მთელ გზაზე? გამოთვალეთ მისი მოძრაობის მეორეში კი (დაწყებული პირველივე
საშუალო სიჩქარე მთელ გზაზე და გადაიყვანეთ კმ/სთ-ში. შეაფასეთ, რამდენად სახლიდან) - მუდმივი 24 მ/წმ-ით.
სწრაფია/ნელია თოვლის პაპას მარხილი თანამედროვე ავტომობილებთან შედარებით.
რესურსი 1 სახელძღვანელო- პარაგრაფები: არათანაბარი მოძრაობის საშუალო სიჩქარე მეორე სოფლის სულ ბოლო, მე-5
რესურსი 2 თანაბარი და არათანაბარი მოძრაობა სახლში ცხოვრობს ცნობისმოყვარე
https://www.youtube.com/watch?v=r7-citkPYB8 სულწასული ბობი. ის შუაღამემდე
აქტივობა: საშუალო სიჩქარის გამოთვლა :ერთი მოსწავლე იწყებს მოძრაობას მერხების გასწვრის, ფხიზლობს და თავისი სახლიდან
მეორე აფიქსირებს მოძრაობის დროს წამზომით, მესამე საზომი ლენტით ზომავს მის მიერ გავლილ გამოდის ველოსიპედით მაშინ, როცა
მანძილს,ექსპერიმენტს იმეორებენ რამდენჯერმე და შემდეგ გამოიანგარიშებენ სასუალო სიჩქარეს. პაპამ მისი სოფლის თავში
შესაძლებელია იგივე ექსპერიმენტის ჩატარება და საშუალო სიჩქარის გამოთვლა თანაბარი დროების, შემოუხვია და 3 მ/წმ სიჩქარით
და თანაბარი მანძილების შემთხვევაში. მოძრაობს მის შესახვედრად. სად და
დეკლარატიულ, პროცედურულ და პირობისეულ რა არის წრფივი არათანაბარი მოძრაობა? როდის შეხვდება ის თოვლის პაპას?
ცოდნაზე ორიენტირებული შეკითხვები რა მანძილი გაიარა მარხილმა ორივე სოფელში
მოძრაობისას ბობისთან შეხვედრამდე? თქვენ გევალებათ:
რა დრო მოანდომა თოვლის პაპამ მოძრაობას
პირველი სოფლის პირველი სახლიდან ბობისთან
მოიფიქრეთ დიზაინი და შექმენით
შეხვედრამდე?
რომელი ფორმულით გამოითვლება მარხილის შესაბამისი სოფლების მოდელი,
საშუალო სიჩქარე მთელ გზაზე? სადაც მასშტაბის დაცვით
რომელი ფორმულით გამოითვლება საშუალო განალაგებთ ბავშვების პატარა
სიჩქარე თუ მოძრაობის დრო დაყოფილია ტოლ სახლებს; მონიშნეთ მანძილები.
შუალდებად? თოვლის პაპას ტრაექტორია სხვა
რომელი ფორმულით გამოითვლება საშუალო ფერით გამოსახეთ, ხოლო მის მიერ
სიჩქარე, თუ მანძილი დაყობილია ტოლ შესრულებული გადაადგილება -
მონაკვეთებად?
სხვა ფერით.

ნაბიჯი 5. რა სიჩქარით უახლოვდება ბობი მარხილს ან მარხილი ბობის? რომელი სხეულის მიმართ თქვენი შექმნილი მაკეტის
განიხილავ ამ დროს მოძრაობას? რამდენ ხანში და სად შეხვდებიან ისინი? სურათები, აღწერა და კითხვებზე
რესურსი სახელძღვანელო- პარაგრაფები: მოძრაობის ფარდობითობა
აქტივობა: გამოდის ორი მოსწავლე. ერთმანეთის პირისპირ დგებიან. ერთი გადადგამს 3 ნაბიჯს,
მეორე კი 4 ნაბიჯს შესახვედრად. რამდენი ნაბიჯით დაუახლოვდნებ ისინი ერთმანეთს? პასუხები წარმოადგინეთ
გამოდის ორი მოსწავლე დგებიან ერთი წინ, მეორე უკან, მათ შორის 5 ნაბიჯია. ერთი გადადგამს 3 პრეზენტაციის სახით თქვენთვის
ნაბიჯს, უკანა კი 4 ნაბიჯს შესახვედრად. რამდენი ნაბიჯით დაუახლოვდნენ ისინი ერთმანეთს? სასურველი სახით.

დეკლარატიულ, პროცედურულ და თუ ორი სხეული შემხვედრი მიმართულებით ნაშრომში ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:

მოძრაობს ერთ წრფის გასწვრივ, რა სიჩქარით
პირობისეულ ცოდნაზე ორიენტირებული
უახლოვდებიან ისინი ერთმანეთს?
შეკითხვები 1. რომელი სხეულები შეიძლება
თუ ორი სხეული მძრაობს ერთი წრფის გასწვრივ
მივიჩნიოთ ამ ამოცანაში
ერთი და იმავე მიმართულებით , რა სიჩქარით
დასორდებიან ისინი ერტმანეთს? მატერიალურ წერტილებად და
როგორ უნდა იმოძრაოს ორმა სხეულმა ერთი წრფის რატომ; სად აირჩიეთ ათვლის
გასწვრივ,რომ მათშორის მანძილი არ შეიცვალოს? სხეული და რატომაა მნიშვნელოვანი
რას უდრის ამ შემთხვევაში ერტი სხეულის სიჩქარე მისი არჩევა? დაასახელეთ
მეორის მიმართ? სხეული/სხეულები, რომლის
რამდენი ხნით გვიან მიიღებდა ბობი საჩუქარს, მიმართ თოვლის პაპა
სახლში რომ დალოდებოდა თოვლის პაპას? უძრავია/მოძრავია

2. რისი ტოლია თოვლის პაპას

გავლილი მანძილი პირველ/მეორე
სოფელში, მთელ გზაზე? მარხილის
გადაადგილების მოდული
შეადარეთ გავლილ მანძილს. რა
შემთხვევაში იქნებოდა ეს ორი
სიდიდე ტოლი?

3. რა დროის ინტერვალში უნდა

გადააგდოს თოვლის პაპამ პირველ
და მეორე სოფელში საჩუქრები
მარხილიდან? რა დრო მოანდომა მან
მთლიანი მანძილის გავლას?

4. როგორია მარხილის მოძრაობა

მთელ გზაზე? გამოთვალეთ მისი
მოძრაობის საშუალო სიჩქარე მთელ
გზაზე და გადაიყვანეთ კმ/სთ-ში.
შეაფასეთ, რამდენად სწრაფია/ნელია
თოვლის პაპას მარხილი
თანამედროვე ავტომობილებთან
შედარებით.

5. რა სიჩქარით უახლოვდება ბობი

მარხილს ან მარხილი ბობის?
რომელი სხეულის მიმართ
განიხილავ ამ დროს მოძრაობას?
რამდენ ხანში და სად შეხვდებიან
ისინი?
 დანართი: შეავსე ცხრილი

სიჩქარე, მ/წმ მანძილი, მ დრო, წმ დრო, წთ.

მოძრაობის დაწყებიდან 45 2700
პირველი სოფ. პირველ
სახლამდე
1-2 30 900
2-3 900
3-4
და კიდევ მოსახვევამდე 30 300
მოსახვევიდან მეორე
სოფლის პირველ
სახლამდე
1სახლიდან -2-მდე 30 600
2-3
3-4
4-5
მთელ გზაზე საშუალო სიჩქარე: მთელი მანძილი: მთელი დრო, მთელი დრო, წთ.
მ/წმ-ში (მეტრებში) წმ იგივე დრო, საათებში

მთელი მანძილი:
კმ/სთ-ში
(კილომეტრებში)
 კომპლექსური დავალება N3

კლასი / თემა: 7-ე კლასი / ძალა და წნევა საათების სავარაუდო რაოდენობა:

მაკროცნება/ მაკროცნებასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

კვლევა- ფიზ.საბ. 4,5,6,7,8,9

მოსწავლემ უნდა გააცნობიეროს, რომ:

1) კვლევის მეთოდებია: ცდა (ექსპერიმენტი), ინფორმაციის მოძიება, მონაცემების დამუშავება (ანალიზურად, გრაფიკულად, დიაგრამებით), გამოკითხვა,
ვირტუალურ ლაბორატორიაში რეალური მოვლენის მოდელირება და სხვა. ექსპერიმენტის მსვლელობისას აუცილებელია უსაფრთხოების წესების დაცვა;

2) რეალური მოვლენის მოდელირებისას შესაძლოა უგულებელყოფილ იქნას გარკვეული ფაქტორები, რის გამოც რეალობასთან მიახლოებულ შედეგებს
მივიღებთ;

3) მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების განვითარებისთვის აუცილებელია აღმოჩენები, ხოლო სხვადასხვა პროფესიის დაუფლებისთვის - მეცნიერებისა და
ტექნოლოგიების მიღწევების ცოდნა და კვლევითი უნარების ჩამოყალიბება.

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები: თემასთან დაკავშირებული საკვანძო

შეკითხვები:
-სხეულები ერთმანეთთან ურთიერთქმედებენ უშუალო შეხებით ან შეხების გარეშე (ველის მეშვეობით).
-როგორ ხორციელდება სხეულებს შორის
-დღესდღეობით ბუნებაში ოთხი სახის ურთიერთქმედებაა ცნობილი: გრავიტაციული, ელექტრომაგნიტური,
ურთიერთქმედება?
ძლიერი და სუსტი. -რა და რა სახის ურთიერთქმედება არსებობს
ბუნებაში?
-ძალა სხეულთა ურთიერთქმედების ზომაა. იგი ვექტორული სიდიდეა და ხასიათდება: მიმართულებით,
მოდულით და მოდების წერტილით(როცა სხეულის ზომებს ვეღარ უგულებელვყოფთ). ერთეულთა -რა არის ძალა და რითი ხასითდება იგი?
საერთაშორისო სისტემაში ძალის ერთეულია 1 ნ(ნიუტონი).
-რითაა განპირობებული სიმძიმის ძალა?
-სიმძიმის ძალა პლანეტის მიერ სხეულის გრავიტაციული მიზიდულობითაა განპირობებული და ამ სხეულის
მასის პირდაპირპროპორციულია - F = mg 16. როდის აღიძვრება დრეკადობის ძალა
და რაზეა დამოკიდებული იგი?
-დრეკადობის ძალა აღიძვრება სხეულთა დეფორმაციისას და მის შემადგენელი მოლეკულების
ურთიერთმდებარეობის ცვლილების გამო მათ შორის ელექტრომაგნიტური ურთიერთქმედების -რა არის წონა, რა ბუნებისაა იგი და რაზეა
ცვლილებებითაა განპირობებული. შესაბამისად იგი დამოკიდებულია დეფორმაციის სიდიდეზე. დამოკიდებული?
-წონა ის ძალაა, რომლითაც სხეული პლანეტის მიზიდულობის გამო აწვება ჰორიზონტალურ საყრდენს ან
-რა არის ხახუნის ძალა და როდის აღიძვრება
ჭიმავს ვერტიკალურ საკიდელს - შესაბამისად იგი ელექტრომაგნიტური ბუნებისაა. სხეულის წონა
იგი? რაზეა დამოკიდებული ხახუნის ძალა?
მოდებულია საყრდენზე ან საკიდელზე და რიცხობრივად ყოველთვის სიმძიმის ძალის ტოლი არ არის -
შესაძლებელია სხეულს წონა სულაც არ გააჩნდეს (უწონობა) -რაზეა დამოკიდებული წნევა?
-ხახუნის ძალა აღიძვრება ურთიერთშემხებ სხეულთა ერთმანეთის მიმართ მოძრაობისას (მოძრაობის -რა მიმართულებით გადასცემენ მასზე
მცდელობისას) და ზოგიერთ საკმაოდ დაახლოებულ უბნებზე შემხები ნივთიერებების მოლეკულებს
წარმოებულ წნევას მყარი სხეულები?
შორის დამატებით აღძრული ელექტრომაგნიტური ძალებითაა განპირობებული.
-რას აღწერს პასლკალის კანონი?
-ძალის მოქმედების შედეგი დამოკიდებულია მოქმედების ზედაპირზე. ზედაპირის მართობულად მოქმედი
ძალის ფარდობას ზედაპირის ფართობთან წნევას უწოდებენ და ერთეულთა საერთაშორისო სისტემაში მის -რა დამოკიდებულებაა ერთგვაროვანი სითხის
ერთეულდ აღიარებულია 1 პა(პასკალი). ზედაპირზე მართობულად მოქმედ ძალას კი ხშირად წნევის მიერ ერთსა და იმავე ჰორიზონტალურ დონეზე
ძალასაც უწოდებენ. შექმნილ წნევებს შორის?
-მყარი სხეულები მასზე წარმოებულ წნევას მხოლოდ ძალის მიმართულებით გადაცემენ.
-რა თვისება აქვს ზიარჭურჭელში მოთავსებულ
-პასკალის კანონი სითხეებსა და აირებში წნევის გავრცელებას აღწერს: - დახშულ ჭურჭელში მოთავსებული ერგვაროვან სითხეს?
სითხე ან აირი ყველა მიმართულებით ერთნაირად გადაცემს იმ წნევას, რომელსაც თავად განიცდის.
-რა პრინციპს ეფუძნება ჰიდრავლიკური მანქანის
-ერთგვაროვანი სითხე თავისი წონის გამო ჰორიზონტალურ დონეზე ყველა მიმართულებით აწარმოებს მუშაობა?
ერთიდაიგივე წნევას, რომელიც ამ სითხის სიმკვრივისა და მოცემული დონიდან სითხის თავისუფალ
ზედაპირამდე დაშორების პირდაპირპროპორციულია - p = ρ gh. ამ წნევას ხშირად ჰიდროსტატიკურ წნევას -როგორ წარმოიქმნება ატმოსფერული წნევა და
უწოდებენ. რაზეა დამოკიდებული იგი?
-საერთო სადინარით (არხით) შეერთებულ თავღია ჭურჭელთა სისტემას ზიარჭურჭელი ეწოდება და მასში -როგორ წარმოიქმნება ამომგდები ძალა და
ერთგვაროვანი სითხე ერთ დონეზე დგება. რაზეა დამოკიდებული იგი?
-ჰიდრავლიკური მანქანა პასკალის კანონზე დაფუძნებული მარტივი მექანიზმია. მისი მეშვეობით ძალაში
ვიგებთ იმდენჯერ, რამდენჯერაც დიდი დგუშის ფართობი მეტია პატარა დგუშის ფართობზე.

-დედამიწის გარშემო მყოფი ჰაერი თავისი წონის გამო ზედაპირთან მყოფ სხეულებზე ყველა
მიმართულებით აწარმოებს საკუთარ ატმოსფერულ წნევას. 00C-ზე 760 მმ ვერტიკალური
ვერცხლისწყლის სვეტის მიერ შექმნილ წნევას ნორმალურ ატმოსფერულ წნევას უწოდებენ და იგი
დაახლოებით 100 კილოპასკალის ტოლია. დედამიწის ზედაპირიდან დაშორებისას ატმოსფერული წნევა
კლებულობს.

-სითხეში ან აირში ჩაშვებული სხეულის ზედა და ქვედა ნაწილებზე განსხვავებული წნევის ძალების
მოქმედების გამო სხეულზე მოქმედებს ვერტიკალურად ზევით მიმართული ჯამური ამომგდები ძალა,
რომელიც რიცხობრივად ამ სხეულის მიერ გამოდევნილი სითხის წონის ტოლია - F ამ = ρ სითხ g Vგამოდ , რის
გამოც სითხის სიმკვრივეზე ნაკლები სიმკვრივის მასიური სხეული სითხის ზედაპირზე ტივტივებს.

კომპლექსური სამიზნე ცნებები და ქვეცნებები საკითხები საკვანძო შეკითხვები

დავალებები

(დასახელება)

1.„თვითმფრინავის ძალა - სიმძიმის ძალა; წონა; გარემოს სიმძიმის ძალა; წინააღმდეგობის ძალა; როგორი ფორმის უნდა
მოდელი“ წინააღმდეგობის ძალა. წონა; ინერცია; დრეკადობის ძალა იყოს თვითმფრინავის
მოდელი, რომ რაც
შეიძლება ნაკლები
წინააღმდეგობა შეხვდეს
მოძრაობისას?

2. „ჰაერის კაფსულა“ მატერია, ძალა - ამომგდები ძალა, სხეულთა წონასწორობა; სიმძიმის ძალა; წყალში ჩაძირულ ჰაერის
წნევა, სიმკვრივე. ამომგდები ძალა; წნევა; ატმოსფერული კაფსულაზე
 წნევა; დაკვირვებებზე
დაყრდნობით როგორ
პასკალის კანონი.
დავადგინო, თუ რა
გზებითაა შესაძლებელი
წყალში თითქმის ან
მთლიანად ჩაძირული
სხეულის წონასწორობის
მდგომარეობის დარღვევა?

გრძელვადიანი მიზანი საკითხები/ქვესაკითხები: საკვანძო შეკითხვა / შუალედური სასწავლო მიზანი

შეკითხვები
 სიმძიმის ძალა;
როგორი ფორმის უნდა
სამიზნე ცნება და მასთან  წინააღმდეგობის ძალა;
იყოს ქაღალდის
დაკავშირებული მკვიდრი
 წონა; თვითმფრინავი, რომ რაც
წარმოდგენები
შეიძლება ნაკლები
 ინერცია;
წინააღმდეგობა შეხვდეს
ქვეცნებები: სიმძიმის ძალა; წონა; გარემოს მოძრაობისას?
წინააღმდეგობის ძალა.

ძალა კომპლექსური დავალების დამუშავების ეტაპები (რესურსები, აქტივობები):

ფიზ.საბ. 2,3, 8
კომპლექსური დავალების
მოსწავლემ უნდა პირობა:
I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა
გააცნობიეროს, რომ:
„თვითმფრინავის მოდელი“
ნაბიჯი 1. როგორ უნდა წარმოვაჩინო საკუთარი ცოდნა შესასწავლ საკითხთან
დაკავშირებით? პარაშუტისტები ერთი-მეორის
მიყოლებით ხტებიან, მაგრამ
1) სხეულებს შორის რესურსი/აქტივობა:
ზოგჯერ ახერხებენ ერთმანეთს
ურთიერთქმედება რესურსი №1- მარსზე დაშვების ვიდეო (მოტივაციისთვის) დაეწიონ. 1987 წელს
რაოდენობრივად ხასიათდება პარაშუტისტმა გრეგორი
https://www.youtube.com/watch?v=6-q0QILviCg
ფიზიკური სიდიდით ძალით რობინსონმა შენიშნა, რომ მასზე
და იგი შესაძლებელია იყოს ქაღალდის თვითმფრინავი ადრე გადმომხტარი ვილიამსი
ოთხი სხვადასხვა სახის სხვა პარაშუტისტს შეეჯახა და
https://www.youtube.com/watch?v=OneYlWOpVzE
(გრავიტაციული, გონება დაკარგა. რობინსონმა
ელექტრომაგნიტური, სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  დაგიმზადებიათ, თუ არა ქაღალდის ისეთი ფორმა მიიღო, რომ
ძლიერი, სუსტი). ეს პირობისეული, პროცედურული) თვითმფრინავი? მოახერხა ვილიამსს დაწეოდა და
ურთიერთქმედება კონსტრუირებაზე ორიენტირებული დაცემამდე 10 წამით ადრე
 თუ დაკვირვებიხართ, როგორი ფორმა აქვს
ყოველთვის ორმხრივია და შეკითხვები ვილიამსის პარაშუტის გახსნაც
რეალურ თვითმფრინავს?
ხორციელდება უშუალო შეძლო და შემდეგ თავისიც,
ქვეცნება- სიმძიმის ძალა;
„კონტაქტით“ ან ველის  დაფიქრდი, თვითმფრინავის მოდელის რითიც გადაარჩინა ვილიამსი
დრეკადობის ძალა; წონა; ხახუნისა
საშუალებით. გაკეთებისას ექნება თუ არა მის ფორმას უცილობელ სიკვდილს.
და გარემოს წინააღმდეგობის ძალა.
2) სხეულზე ერთი ძალის ან მნიშვნელობა? რობინსონი ამას დიდი
ძალების ტოლქმედის გამბედაობის და ამასთანავე
 როგორ ფორმას აძლევთ ქაღალდის
მოქმედება იწვევს ამ ფიზიკის ცოდნის გარეშე ვერ
თვითმფრინავს, დამზადებისას?
სხეულის სიჩქარის მოახერხებდა. ჰიპოთეტურად
ცვლილებას ან/და მის  გაიხსენეთ როდის გიგრძვნიათ ჰაერის წარმოვიდგინოთ, რომ იგივე
დეფორმაციას. ძალის წინააღმდეგობა მოძრაობისას? მოქმედება მთვარეზე ხდება.
(ტოლქმედის) მოქმედების მოახერხებდა თუ არა იგივეს
 მოძრავი მანქანიდან თუ გადმოგიყვიათ
შედეგი კი დამოკიდებულია რობინსონი? იგივე ძალები
ხელი, როდის უფრო დიდი წინააღმდეგობა
მის მოდულზე, იმოქმედებენ თუ არა
გიგრძვნიათ, როდესაც ხელი წინ გაქვთ
მიმართულებაზე, მოდების პარაშუტისტებზე? და საეთოდ,
გაშვერილი თუ განზე გაწეული?
წერტილზე, მოქმედების საჭიროა თუ არა მთვარეზე
ხანგრძლივობაზე და  აქვს თუ არა სხეულის ფორმას დაშვებისთვის პარაშუტი?
სხეულის იმ ზედაპირის მნიშვნელობა ჰაერში მოძრაობისას?
აი, მარსზე დასაშვებად კი
ფართობზე, რომელზეც ეს
 ექნებოდა თუ არა იგივე მნიშვნელობა გამოიყენება პარაშუტი, რაც
ძალა (ტოლქმედი)
თვითმფრინავის ფორმას ატმოსფეროს მოწმობს, რომ მარსზე არის
მოქმედებს. ამასთან თუ გარე
ძალა აწარმოებს წნევას
სითხეზე ან აირზე, წნევა
ყველა მიმართულებით
ერთნაირად ვრცელდება.
3) სხეულთა სისტემაზე
მოქმედი გარე ძალების
ტოლქმედის მნიშვნელობა
განსაზღვრავს ამ სისტემის
ენერგიისა და იმპულსის
ცვლილებას, ხოლო მყარ
სხეულზე მოქმედი ძალების
ტოლქმედისა და ამ ძალების
მომენტების ჯამის
მნიშვნელობა - სხეულის
წონასწორობის პირობას.
4) სხეულის (სხეულთა
სისტემის) მდგომარეობის
აღმწერი პარამეტრებისა და ამ
მდგომარეობის გამომწვევი
ძალის (ძალების)
ერთმანეთთან
დამოკიდებულება
შესაძლებელია აღვწეროთ
ანალიზურად, გრაფიკულად,
დიაგრამებით, ცხრილებით
და სხვა მეთოდებით.
ზედა ფენებში მოძრაობისას? ღია კოსმოსში ატმოსფერო, თუმც
მოძრაობისას? გაიშვიათებული.
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი https://www.youtube.com/watch?
v=6-q0QILviCg
ნაბიჯი 1 რა შემთხვევაში იფრენს თვითმფრინავი თანაბარი სიჩქარით? შეიძლება თუ არა
გამოვიყენოთ პარაშუტი თვითმფრინავის დასამუხრუჭებლად? (ძალა 2, 3) დედამიწის ხელოვნურ
თანამგზავრზე მყოფ
რესურსი/აქტივობა:
ასტრონავტებს, რომლებიც
თვეობით ცხოვრობენ სადგურში,
სკამები და საწოლი არ აქვთ,
 სახელმძღვანელო: სხეულთა ურთიერთქმედება, ინერცია.
თუმც რომ ჰქონდეთ, მაინც ვერ
 სტატია - რას ნიშნავს ურთიერთქმედება? გამოიყენებენ, ისინი
ჩვეულებრივი გაგებით ვერ
http://mastsavlebeli.ge/?p=23277
დაწვებიან დასაძინებლად. ისინი
 ვიდეოგაკვეთილი: ძალა და ინერცია ხომ უწონობის მდგომარეობაში
იმყოფებიან! კოსმოსური
https://www.youtube.com/watch?v=yXRCvGm9u3s
ხომალდის სტარტის დროს კი
 სიმულაცია - ძალები და მოძრაობა პირიქით, ძალიან დიდ
გადატვირთვას უძლებენ. ალბათ
 https://phet.colorado.edu/sims/html/forces-and-motion-basics/latest/forces-and-motion-
შენც განგიცდია ეს გრძნობა,
basics_en.html
როდესაც ეშმაკის მარყუჯზე
 ძალების სახეები მჯომს, გიგრძვნია, როგორ
მიგაჯაჭვა „რაღაც ძალამ“ სკამზე.
https://www.youtube.com/watch?v=uZpwzOgRTjc ეს დამატებითი ძალა არ არის, ეს
ინერციაა.
ცდები ინერციაზე ფიზიკის ცოდნას
სპორტსმენებიც იყენებენ.
https://www.youtube.com/watch?v=7jSXZ6IzK_o ხშირად ერთი მორბენალი
 მეორეს უკან ამოუდგება და ამით
საკუთარ ძალებს ზოგავს.

რა ცვლილებას იწვევს ძალა?

მეცნიერების და სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  როგორ მდგომარეობაშია სხეული, თუ
მოძრაობის მიზეზია იგი, თუ
ტექნოლოგიების პირობისეული, პროცედურული) მასზე ძალა არ მოქმედებს?
სიჩქარის შეცვლის მიზეზი?
განვითარება ეფუძნება კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
 რა არის ინერცია? ინერტულობა? როდესაც ვახსენებთ ძალას,
აღმოჩენებს, თეორიებს და შეკითხვები
მოიყვანეთ მაგალითები. ყოველთვის შეგვიძლია თუ არა,
კანონებს;კვლევითი
ქვეცნება- სიმძიმის ძალა; მივუთოთოთ სხეული, რომელიც
უნარების ჩამოყალიბება,  როგორ მჟღავნდება სხეულთა
დრეკადობის ძალა; წონა; ხახუნისა ამ ძალას იწვევს?
მეცნიერების და ინერტულობა?
და გარემოს წინააღმდეგობის ძალა.
ტექნოლოგიების მიღწევების ქაღალდისგან დაამზადე
 რომელი ფიზიკური სიდიდე ახასიატებს
ცოდნა საჭიროა სხვადასხვა თვითმფრინავის მოდელი და
ინერტულობას?
პროფესიის დაუფლებისთვის; შეამოწმე, რამდენად შორს
 როდის ინარჩუნებს სხეული სიჩქარეს? შეუძლია მას გაფრენა. შეადარე
კვლევის მეთოდებია:
შენი და მეგობრის მიერ
ცდა (ექსპერიმენტი),  რითი შეგვიძლია წინააღმდეგობის ძალის
დამზადებული მოდელები და
ინფორმაციის მოძიება, გაზრდა?
იმსჯელე, როგორი ფორმის უნდა
გამოკითხვა, ვირტუალურ
 რას იწვევს სხეულზე ძალის მოქმედება? იყოს თვითმფრინავი, რომ
ლაბორატორიაში რეალური
ნაკლები წინააღმდეგობა შეხვდეს
მოვლენის მოდელირება .  რა არის საჭირო იმისთვის, რომ სხეულმა
მოძრაობისას.
კვლევას წინ უსწრებს შეიცვალოს სიჩქარე?
ჰიპოთეზა. ჩატარებულმა https://www.youtube.com/watch?
 შესაძლებელია თუ არა, რომ ერთი
კვლევამ ჰიპოთეზა შეიძლება v=OneYlWOpVzE
სხეულის მოქმედება მეორეზე ცალმხრივი
დაადასტუროს, ან უარყოს
იყოს? მოდელის სურათები, შენი
იგრეალური მოვლენის 3
მსჯელობა და კითხვებზე
მეცნიერების  ერთი სხეულის მეორეზე მოქმედებისას
პასუხები წარმოადგინე
აუცილებელია ამ სხეულების უშუალო
პრეზენტაციის სახით, შენთვის
შეხება ?
სასურველი ფორმით.
  რა არის ტოლქმედი ძალა?
 რას უდრის ტოლქმედი ძალა, თუ
თვითმფრინავი თანაბრად მოძრაოვს?
 რა მიმართულება აქვს ტოლქმედს
თვითმფრინავის სიჩქარის შემცირების
დროს?
 შეიძლება თუ არა, რომ სხეულზე
მოქმედებდეს 2-ზე მეტი ძალა და
ტოლქმედი ნულის ტოლი იყოს?
მოიყვანეთ მაგალითები
 რამდენი ძალა მოქმედებს თქვენს მიერ
დამზადებულ თვითმფრინავზე, მისი
ფრენისას?
 თქვენს მიერ დამზადებული
თვითმფრინავებიდან რომელი უფრო შორს
გაფრინდა?
ნაბიჯი 2. რა გავლენას ახდენს დედამწის მიზიდულობა თქვენს მიერ დამზადებული
თვითმფრინავის მოძრაობაზე? რის გამო აქვს თვითმფრინავში მჯდომ პილოტს წონა?
როდის შეიძლება იყოს უწონობის მდგომარეობაში? (ძალა 1, 2, 3, 4)
რესურსი/აქტივობა:
 სახელმძღვანელო: სიმძიმის ძალა, წონა.
სადაც ხაზგასმით წარმოაჩინე
1) რა შემთხვევაში იფრენს
თვითმფრინავი თანაბარი
სიჩქარით? შეიძლება თუ არა
გამოვიყენოთ პარაშუტი
თვითმფრინავის
დასამუხრუჭებლად?(ძალა 2, 3)
2) რა გავლენას ახდენს
დედამიწის მიზიდულობა
თქვენს მიერ დამზადებული
თვითმფრინავის მოძრაობაზე?
როდის აქვს თვითმფრინავში
მჯდომ პილოტს წონა? როდის
შეიძლება იყოს უწონობის
მდგომარეობაში? (ძალა 1, 2, 3, 3)
თვითმფრინავის მოძრაობისას რა
როლს ასრულებს ჰაერის
წინააღმდეგობის ძალა? რა
ძალები მოქმედებენ ვარდნილ
პარაშუტისტზე (გაშლილი
პარაშუტით) დედამიწაზე?
მთვარეზე? საჭიროა თუ არა
მთვარეზე დაშვებისთვის
პარაშუტი? რატომ? (ძალა 1, 3, 4)
  სტატია - მიზიდულობის მოვლენა. სიმძიმის ძალა

http://mastsavlebeli.ge/?p=23828

 ვიდეო: უწონობა-საერთაშორისო კოსმოსური სადგური

https://www.youtube.com/watch?v=SGP6Y0Pnhe4

სიმულატორ ი თავისუფალი ვარდნა

https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?s=gp_beztizny&l=ru

სიმულატორი-მოძრაობა ლიფტში

https://www.radian.com.hk/simulations/index.html#/details/41

სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  რა არის სიმძიმის ძალა?

პირობისეული, პროცედურული)
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
შეკითხვები
ქვეცნება- სიმძიმის ძალა; წონა.
 რა იწვევს სიმძიმის ძალას?
 რაზეა იგი დამოკიდებული? მაკროცნება და მასთან
დაკავშირებული კრიტერიუმი:
 რით განსხვავდება იგი წონისგან?

 რა არის წონა?
შენს მიერ დამზადებული
 როგორ გამოვითვალოთ სხეულის წონა?
მოდელი, მის აეროდინამიკურ
 შეიძლება თუ არა, სხეულს წონა არ ფორმაზე მსჯელობა. (კვლევა 2)
ჰქონდეს?

 შეიძლება თუ არა სხეულის წონა იყოს

სიმძიმის ძალაზე მეტი? ნაკლები?

 აქვს თუ არა სხეულს მასა უწონობის

 მდგომარეობაში?

 მართებულია წონისა და მასის გაიგივება?

 რა პრინციპული განსხვავებაა მათ შორის?

 განსხვავდება თუ არა ერთი და იგივე

სხეულის წონა დედამიწაზე და მთვარეზე?
მასა?

 რა გავლენა მოახდინა სიმძიმისა და

წინააღმდეგობის ძალამ თქვენს მიერ
დამზადებულ თვითმფრინავზე, მისი
მოძრაობისას?

ნაბიჯი 3. თვითმფრინავის მოძრაობისას რა როლს ასრულებს ჰაერის წინააღმდეგობის

ძალა? რა ძალები მოქმედებენ ვარდნილ პარაშუტისტზე (გაშლილი პარაშუტით)
დედამიწაზე? მთვარეზე? საჭიროა თუ არა მთვარეზე დაშვებისთვის პარაშუტი? რატომ?
(ძალა 1, 3, 4)

რესურსი/აქტივობა:

 სიმულაცია - პარაშუტზე მოქმედი ძალები

https://www.radian.com.hk/simulations/index.html?
fbclid=IwAR0OLtMPK4DaQaoVZwU_sdIAck9SK_wZzqatYSKp3ZeSfm0CcvlGCsWkeXo#/
details/42

 სიმულატორი ამწევი ძალა

https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?s=mech_kridlo&l=ru

 დაამზადე თვითმფრინავი ვიდეოს მიხედვით

https://www.youtube.com/watch?v=OneYlWOpVzE

სამიზნე ცოდნის (დეკლარატიული,  დაკვირვებიხარ სპორტულ

პირობისეული, პროცედურული) მანქანებს როგორი ფორმა აქვთ?
კონსტრუირებაზე ორიენტირებული
 ველოსიპედისტის ჩაცმულობა
შეკითხვები
და ჩაფხუტის ფორმა რა როლს
ქვეცნება- სიმძიმის ძალა; ასრულებს მოძრაობისას?
დრეკადობის ძალა; წონა; ხახუნისა
 წყალქვეშა ნავის ფორმა ასე
და გარემოს წინააღმდეგობის ძალა.
ძალიან რატომ მოგვაგონებს
თევზის ფორმას?

 თვითმფრინავის ფორმა
როგორია? რატომ ჰგავს იგი
მფრინავი ჩიტის ფორმას?

 როგორი ფორმის უნდა იყოს შენი

დამზადებული თვითმფრინავი,
რომ რაც შეიძლება შორს
გაფრინდეს?

 როგორ ეხმარება და როგორ

უშლის ხელს ჰაერი ჩიტს და
თვითმფრინავს ფრენაში?
  ჰაერი რომ არ იყოს, აზრი
ექნებოდა თუ არა პარაშუტის
გამოყენებას?

 რა როლს ასრულებს პარაშუტი

ვარდნისას?

 რა ძალები მოქმედებენ
პარაშუტისტზე (გაშლილი
პარაშუტით) დედამიწაზე
დაშვებისას? მთვარეზე
დაშვებისას?

 მთვარეზე დაშვებისას, აპარატს

სჭირდება თუ არა პარაშუტი? რა
არის ამის მიზეზი?

მოსწავლეების კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროეცესში მასწავლებლის

მიერ დასმული შეკითხვები:

 აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;

 აღწერე რა პროდუქტი შექმენი;

 რა საკითხს შეეხება შენს მიერ მომზადებული დავალება?

 ახსენი, რატომ შექმენი თვითმფრინავის მოდელი, რა ისწავლე მისი საშუალებით?

 შენი აზრით, რომელი პროფესიის ადამიანებს გამოადგებათ მსგავსი ცოდნა?

  რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?

 რას გააკეთებდი სხვაგვარად ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?

 მსგავსი ფორმის, ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?

 შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი მოდელი შენი

თანაკლასელების მოდელებისგან?

სამიზნე ცნებები და საკითხები/ქვესაკითხები: საკვანძო შეკითხვები, რომელსაც კომპლექსური დავალების

მასთან პასუხობს დავალება პირობა / შეფასების
 სხეულთა წონასწორობა;
დაკავშირებული კრიტერიუმები
 წყალში ჩაძირულ ჰაერის
მკვიდრი  სიმძიმის ძალა;
კაფსულაზე
წარმოდგენები
 ამომგდები ძალა; დაკვირვებებზე
დაყრდნობით როგორ
 წნევა/ ატმოსფერული წნევა, აირის
დავადგინო, თუ რა
წნევა, სითხის წნევა
გზებითაა შესაძლებელი
ქვეცნებები: ამომგდები ძალა, წნევა, წყალში ან ჰაერში
სიმკვრივე. მოთავსებული სხეულის
წონასწორობის
მდგომარეობის
‘’დარღვევა’’?

მატერია კომპლექსური დავალების პირობა

ფიზ.საბ. 1
მოსწავლემ უნდა
კომპლექსური დავალება N4 „ჰაერის კაფსულა“
გააცნობიეროს, რომ: უკვე გასაკვირი აღარაა თბილისის
ცაზე საჰაერო ბუშტის გამოჩენა...
კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები:
მეც მინდა ავისრულო ბავშვობის
1) მატერიის ორი სახის, I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა ოცნება - ვიფრინო საჰაერო
ნივთიერებისა და ველის ბუშტით!...( ჟიულ ვერნის
როგორ უნდა წარმოვაჩინო საკუთარი ცოდნა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით
მახასიათებელი „ საიდუმლო კუნძული“
ფიზიკური სიდიდეები რესურსი/აქტივობა: გამახსენდა.... )
სხვადასხვა https://www.youtube.com/watch?
https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo
გარემოებაზეა v=E_WPPfcbpok
დამოკიდებული: მასწავლებელი მოსწავლეებს აყურებინებს ვიდეორგოლს სადაც ჩანს ექსპერიმენტი
ა) ნივთიერების წყალში ჩაძირულ ჰაერის „კაფსულასთან“ დაკავშირებით.
გვარობაზე, ..... ჩვენს უმცროს დაძმებს
მოსწავლეები ასახელებენ ნივთებს, რაც დასჭირდებათ მსგავსი ექსპერიმენტის
ტემპერატურაზე, და ჰელიუმით გაბერილი ბუშტებით
ჩასატარებლად.
გარემო პირობებზე. ვახალისებთ - ზონარზე ხელის
ბ) ველის შემქმნელი გაშვება და ... ბუშტი მაღლა აიჭრება
ობიექტების ურთიერთ ხოლმე. ......
სამიზნე ცოდნის  რა ნივთები დაგჭირდებათ ექსპერიმენტის
მდებარეობაზე და მათ https://www.youtube.com/watch?
(დეკლარატიული, ჩასატარებლად?
მიერ ველის შექმნის v=V8qVS_xkUC0
პირობისეული,
უნარზე.  როგორ აპირებთ ექსპერიმენტის მსვლელობისას
პროცედურული)
2) მატერიის სახეების უსაფრთხოების წესების დაცვას?
კონსტრუირებაზე
ფიზიკური თვისებები გიფიქრიათ ხოლმე, თუ როგორ
ორიენტირებული  როგორ დაამზადებთ ჰაერის კაფსულას და ბალასტს?
და მათი ცვლილებები დაცურავს წყალქვეშა ნავი - რა
შეკითხვები
მრავალი გარემოებით  როგორ წარუდგენთ თანაკლასელებს თქვენს მიერ განაპირობებს მის ფსკერზე
აიხსნება: ქვეცნება- ამომგდები ჩატარებული ექსპერიმენტის შედეგებს? დაშვებას ან ზედაპირზე
ა) ნივთიერების ძალა, წნევა, ამოტივტივებას?...
შემადგენელი სიმკვრივე. https://www.youtube.com/watch?
ნაწილაკების ქაოსურად v=4p216lbkkxU
მოძრაობით,
ერთმანეთთან
ურთიერთქმედებით,
თევზების უმრავლესი სახეობების
მათ შორის შუალედების
ერთერთი ორგანო წყვილი საჰაერო
არსებობით და სამივე
ბუშტია.... რაში იყენებენ ისინი ამ
მათგანის ცვლილებით;
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი ბუშტებს?...
ბ) ველის წარმომქმნელი
https://www.youtube.com/watch?
ობიექტების მოძრაობით,
v=E6WuVGlgKbs
სივრცული განლაგებით
რესურსი: https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo
და ამ ობიექტების მიერ https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo
სახელმძღვანელო: პარაგრაფები: სიმძიმის ძალა, ამომგდები ძალა, ჰიდროსტატიკური
მოცემული ველის
წნევა, სითბური გაფართოება, სიმკვრივე.
წარმოქმნის უნარით.
3) მატერიის ტელესკოლა: ამომგდები ძალა კარგად გაარჩიე ვიდეორგოლში
მახასიათებელი წარმოდგენილი დაკვირვებები.
https://1tv.ge/video/fizikis-dro-amomgdebi-dzala-sitkheebsa-da-airebshi-i-nawili-teleskola/?
ფიზიკური სიდიდეების https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo
fbclid=IwAR2hBpg0Gqxbk1A_W8bSrFkb3VxO8fr54yCEAeuG4igIG2_PHUy99a0GCb0
ცვლილება
შემდეგ დამოუკიდებლად თავად
დამოკიდებულია გარემო
ჩაატარე იგივე ცდები (შეგიძლია
პირობებზე. აღნიშნული
წნევის გადაცემა სითხეებსა და აირებში. პასკალის კანონი მეხუთე ცდაში პლასტმასის ქილა
ფიზიკური სიდიდეების
სითხით მთლიანად შეავსო).
კავშირი ერთმანეთთან https://www.youtube.com/watch?v=SJFEz5chLCo
ცხადია ექსპერიმენტში
და მათი ცვლილების
ნაბიჯი-1 გამოყენებული საგნების არჩევანში
გამომწვევ სხვა ფიზიკურ
თავისუფალი ხარ
სიდიდეებთან 1) ძალები თითოეულ ცდაში, რომლებიც განაპირობებენ კაფსულას წონასწორობას და
შესაძლებელია შემდეგ მის ‘’დარღვევას (ძალა-1-3) როგორც ხვდები შენი საკვლევი
აღვწეროთ ანალიზურად, ობიექტია ტვირთზე გამობმული
გრაფიკულად, ჰაერიანი რეზინის კაფსულა.
დიაგრამებით, 2) მიზეზები თითოეულ ცდაში, რომელიც განაპირობებს კაფსულას წონასწორობის მიუხედავად იმისა, რომ ობიექტის
ცხრილებით და სხვა დარღვევას და კაფსულას პარამეტრები, რომლებიც იცვლება/რჩება მუდმივი" (ძალა2- ძირითადი მასა ტვირთზე მოდის
მეთო 3)..მატერია(1-3) (კაფსულას მასა საგრძნობლად
დებით. ნაკლებია ტვირთის მასასთან
შედარებით) იგი მაინც მხოლოდ
სამიზნე ცოდნის  რას წარმოადგენს ძალა და რითი ხასიათდება იგი?
‘’ბალასტის’’ როლში გვევლინება. ამ
ძალა (დეკლარატიული,
 რაზეა დამოკიდებული სიმძიმის ძალა და რითია ობიექტის ‘’ქცევა’’ (ჩაძირვა-
ფიზ.საბ. 2,3 პირობისეული,
იგი განპირობებული? ამოტივტივება) დამოკიდებულია
პროცედურული)
მოსწავლემ უნდა გარემოპირობებზე, ანუ იმ სითხის
კონსტრუირებაზე  რა არის ჰოდროსტატიკური წნევა და რით არის იგი
გააცნობიეროს, რომ: მახასიეთებელ პარამეტრებზე
ორიენტირებული გამოწვეული?
(სიმკვრივე, ტემპერატურა, წნევა,
შეკითხვები
 რით არის გამოწვეული ამომგდები ძალა და რაზეა სიბლანტე...), რომელშიც
ქვეცნება- ამომგდები იგი დამოკიდებული? ჩაშვებულია იგი. თავად ამ სითხის
1) სხეულებს შორის
ძალა, წნევა, ზოგიერთი პარამეტრი კი თავის
ურთიერთქმედება  რას ნიშნავს სხეულის წონასწორობა?
სიმკვრივე. მხრივ დამოკიდებულია მასთან
რაოდენობრივად
 თუ სხეულზე ორი ძალა მოქმედებს, რა შემხები ჭურჭლისა და ჰაერის
ხასიათდება ფიზიკური
შემთხვევაშია იგი წონასწორობაში? პარამეტრებზე. არც ის უნდა
სიდიდით ძალით და იგი
დაგვავიწყდეს, თუ რომელი
შესაძლებელია იყოს ოთხი  როგორ შეძლებ მცირე ზომის, მაგრამ მძიმე ბალასტის
პლანეტის გრავიტაციულ ველში
სხვადასხვა სახის შექმნას და მისი მასის ‘’რეგულირებას’’?.
ხდება დაკვირვება. საკვლევი
(გრავიტაციული,
 რა არის ნივთიერების სიმკვრივე რა რას გვიჩვენებს ობიექტის გარემოპირობების
ელექტრომაგნიტური,
იგი? ცვლილებებზე კი ყველაზე მეტად
ძლიერი, სუსტი). ეს
რეაგირებს ზუსტად რომ კაფსულა
ურთიერთქმედება  გამოიწვევს თუ არა მარილწყლის ჩამატება სითხის
- იგი ობიექტის ყველაზე
ყოველთვის ორმხრივია და სიმკვრივის ცვლილებას და როგორ?
‘’მგრძნობიარე’’ ელემენტია.
ხორციელდება უშუალო
 გამოიწვევს თუ არა სითხის სიმკვრივის ცვლილება
„კონტაქტით“ ან ველის ანუ ჩვენი ‘’სპექტაკლის“
რომელიმე ძალის ცვლილებას და კერძოდ როგორს?
საშუალებით. მთავარი გმირია კაფსულა,
(პროპორციულ, უკუპროპორციულ ან სხვ..)
2) სხეულზე ერთი ძალის რომელიც სხვადასხვა ცდაში
ან ძალების ტოლქმედის  გამოიწვევს თუ არა ჭურჭელში მარილწყალის ჩამატება სხვადასხვა გარემო პირობებში
მოქმედება იწვევს ამ კაფსულაში მოთავსებული ჰაერის რომელიმე შიგა ხვდება. კაფსულას საკუთარი
სხეულის სიჩქარის მაკროპარამეტრის (მასის, ტემპერატურის, შიგა ფიზიკური მაკრო
ცვლილებას ან/და მის წნევის,მოცულობის) ცვლილებას? პარამეტრებია მასა, მოცულობა,
დეფორმაციას. ძალის ტემპერატურა და წნევა,
ნაბიჯი-2
(ტოლქმედის) მოქმედების რომლებზეც თავის მხრივ გავლენას
შედეგი კი 3) დავალებაში წარმოდგენილი სხეულების შემადგენელი ნივთიერებების აგრეგატული ახდენს გარემოს პარამეტრები
დამოკიდებულია მის მდგომარეობები და მათი გავლენა კაფსულას მოძრაობაზე (ყურადრება გაამახვილე (გარე ფაქტორები). ამასთან ისიც
მოდულზე, კაფსულას რხევით მოძრაობაზე) (მატერია1-3) კარგად უნდა გვესმოდეს, რომ
მიმართულებაზე, მოდების ყველა გარეფაქტორი ობიექტზე
წერტილზე, მოქმედების გავლანას ვერ ახდენს.
ხანგრძლივობაზე და
ვიდეოში ხუთი განსხვავებული
სხეულის იმ ზედაპირის
რესურსი: https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo დაკვირვებაა წარმოდგენილი. შენ
ფართობზე, რომელზეც ეს
სახელმძღვანელო: პარაგრაფები: სითბური გაფართოება, სიმკვრივე, ამომგდები ძალა გევალება ხუთივე ექსპერიმენტის
ძალა (ტოლქმედი)
განხორციელება. ასევე დამატებით
მოქმედებს. ამასთან თუ
გევალება მეექვსე დამოუკიდებელი
გარე ძალა აწარმოებს
სამიზნე ცოდნის  რა მოსდის აირს გათბობისას? გაცივებისას? ისეთი ცდის ჩატარება, რომელშიც
წნევას სითხეზე ან აირზე,
(დეკლარატიული, კაფსულა წონასწორობაში იქნება
წნევა ყველა  რას ნიშნავს სხეულის სითბური გაფართოება/შეკუმშვა
პირობისეული, სითხის შუაწელში და სითბური
მიმართულებით და რით არის იგი გამოწვეული?
პროცედურული) გაფართოების გარეშე შეძლებ მის
ერთნაირად ვრცელდება.
კონსტრუირებაზე  კაფსულას რომელი შიგა მაკროპარამეტრის ცვლილებას როგორც ქვემოთ, ასევე ზემოთ
3) სხეულთა სისტემაზე
ორიენტირებული (გაზრდა/შემცირებას) გამოიწვევს წყლის გაცივება? ამოძრავებას. (რისთვისაც გამოიყენე
მოქმედი გარე ძალების
შეკითხვები თავდახურულ პლასტმასის
ტოლქმედის მნიშვნელობა  ერთნაირად შეიცვლება თუ არა წყლის ზედა და ქვედა ბოთლში მოთავსებული სხვადასხვა
განსაზღვრავს ამ სისტემის ქვეცნება- ამომგდები ფენების ტემპერატურა მის ზედაპირზე ყინულის სიმკვრივის სითხეების განთავსების
ენერგიისა და იმპულსის ძალა, წნევა, ფრთხილად განთავსებისას და რატომ? პრინციპი.)
ცვლილებას, ხოლო მყარ სიმკვრივე.
სხეულზე მოქმედი ცხელ წყალთან მუშაობისას
ძალების ტოლქმედისა და გამოიჩინეთ სიფრთხილე -
ამ ძალების მომენტების დაისწარით მშობელი. არ არის
ჯამის მნიშვნელობა - აუცილებელი მდუღარე წყლის
სხეულის წონასწორობის გამოყენება( 60 -70) გრადუსიანი
პირობას. წყალიც საკმარისია).
ნაბიჯი- 3.
4) სხეულის (სხეულთა
სისტემის) მდგომარეობის 4) რამდენად შესაძლებელია მე-5 ცდის შედეგის დაკვირვება, თუ პლასტმასას ბოთლს
აღმწერი პარამეტრებისა და შეცვლილდი მინის ბოთლით ან პლასტმასას ბოთლი არ იქნებოდა მჭიდროდ დავალება წარმოადგინე
ამ მდგომარეობის თავდახურული (მატერია-1, ძალა-2) ვიდეორგოლის სახით, რომელშიც
გამომწვევი ძალის საუბრისას (ცდის შედეგების
(ძალების) ერთმანეთთან აღწერისას) ხაზგასმით წარმოაჩინე:
დამოკიდებულება
შესაძლებელია აღვწეროთ
5) რამდენად შესაძლებელია მე-5 ცდის შედეგის დაკვირვება მთვარეზე ( წარმოიდგინე,
ანალიზურად, I ცდა - ბალასტის დამძიმება
რომ მეხუთე ცდისთვის წინასწარ გამზადებული პლასტმასის მჭიდროდ
გრაფიკულად,
თავდახურული წყლიანი ბოთლი მასში მოტივტივე ტვირთი-კაფსულათი დედამიწიდან II ცდა - მარილწყალის დამატება
დიაგრამებით, ცხრილებით
აიტანე მთვარეზე. რა სავარაუდო პრობლემების წინაშე შეიძლება დამდგარიყო
და სხვა მეთოდებით. III ცდა - გაცივება
დედამიწისეული ექსპერიმენტი და შეძლებდი თუ არა მათ გადაჭრას.... (ვარაუდის
შესამოწმებლად მშობლების ნებართვის გარეშე მთვარეზე ნუ გაფრინდებით!...) (მატერია- IV ცდა - გაცხელება
1)
V ცდა - ‘’ფოკუსი“

VI - დამოუკიდებელი ცდა
რესურსი: https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo
წნევის გადაცემა სითხეებსა და აირებში. პასკალის კანონი

https://www.youtube.com/watch?v=SJFEz5chLCo
სახელმძღვანელო: პარაგრაფები: სიმძიმის ძალა, ამომგდები ძალა, ჰიდროსტატიკური 1) ძალები თითოეულ ცდაში,
წნევა. რომლებიც განაპირობებენ
კაფსულას წონასწორობას და
შემდეგ მის ‘’დარღვევას(ძალა-1-3)

სამიზნე ცოდნის  ურთიერთქმედების რომელი სახის

(დეკლარატიული, გამოვლენაა წნევა? 2) მიზეზები თითოეულ ცდაში,
პირობისეული, რომელიც განაპირობებს კაფსულას
 რა არის წნევა და რას იწვევს იგი?
პროცედურული) წონასწორობის დარღვევას და
კონსტრუირებაზე  რაში მდგომარეობს პასკალის კანონი და რა განსხვავებაა კაფსულას პარამეტრები, რომლებიც
ორიენტირებული წნევის გადაცემაში მყარი, თხევადი და აიროვანი იცვლება/რჩება მუდმივი"(ძალა2-
შეკითხვები სხეულების შემთხვევებში? 3)..მატერია(1-3)

ქვეცნება- ამომგდები  რა როლს თამაშობს ჭურჭლის ‘’ დახშულობა“

ძალა, წნევა, სითხეებსა და აირებში წნევის გადაცემისას?
3) დავალებაში წარმოდგენილი
სიმკვრივე.
 რა ფიზიკური თვისებებით განსხვავდება პლასტმასი და სხეულების შემადგენელი
მინა? ნივთიერებების აგრეგატული
მდგომარეობები და მათი გავლენა
 ‘’იმუშავებს’’ თუ არა პასკალის კანონი მთვარის
კაფსულას მოძრაობაზე
გარემოპირობების შემთხვევაში? (პასკალი ხომ
(ყურადღება გაამახვილე კაფსულას
მთვარეზე არ იქნებოდა ნამყოფი?...)
რხევით მოძრაობაზე) (მატერია1-3)
 ერთნაირი იქნება თუ არა ერთი და იმავე სხეულზე
მოქმედი სიმძმისა და არქიმედეს ძალის თანაფარდობა
დედამიწაზე და მთვარეზე? 4) რამდენად შესაძლებელია მე-5
ცდის შედეგის დაკვირვება, თუ
 როგორ შევცვლით ბოთლში არსებული სითხის წნევას?
პლასტმასას ბოთლს შეცვლიდი
 რა გავლენას მოახდენს ბოთლში სითხის წნევის მინის ბოთლით ან პლასტმასას
ცვლილება კაფსულის მოცულობაზე? ბოთლი არ იქნებოდა მჭიდროდ
თავდახურული (მატერია-1, ძალა-2)
ნაბიჯი-4

6) მე-6 დამოუკიდებელ ცდაში როგორ შეძელი სითხის შუაწელში კაფსულას

წონასწორობის მდგომარეობის შენარჩუნება და ამ მდგომარეობიდან მისი ზემოთ -
ქვემოთ ამოძრავება. ახსენი მიზეზები.(მატერია 1-3, ძალა-3
5) რამდენად შესაძლებელია მე-5
რესურსი: https://youtu.be/I-6Qa-IBUjo ცდის შედეგის დაკვირვება
სახელმძღვანელო: პარაგრაფები: სიმძიმის ძალა, ამომგდები ძალა, ჰიდროსტატიკური მთვარეზე ( წარმოიდგინე, რომ
წნევა. მეხუთე ცდისთვის წინასწარ
გამზადებული პლასტმასის
მჭიდროდ თავდახურული წყლიანი
ბოთლი მასში მოტივტივე ტვირთი-
კაფსულათი დედამიწიდან აიტანე
სამიზნე ცოდნის -სიმკვრივეების მიხედვით, როგორ განლაგდებიან სითხეები
მთვარეზე. რა სავარაუდო
(დეკლარატიული, ჭურჭელში ჩასხმის შემდეგ?
პრობლემების წინაშე შეიძლება
პირობისეული,
-სხვადასხვა სიმკვრივის რომელი სითხეებს გამოიყენებ დამდგარიყო დედამიწისეული
პროცედურული)
დამოუკიდებელი ცდის ჩასატარებლად? ექსპერიმენტი და შეძლებდი თუ არა
კონსტრუირებაზე
მათ გადაჭრას.... (ვარაუდის
ორიენტირებული -რისი ცვლილებითაა შესაძლებელი, რომ კაფსულა ჭურჭელში
შესამოწმებლად მშობლების
შეკითხვები ჩასხმული მაღალი სიმკვრივის სითხეში არ ჩაიძიროს?
ნებართვის გარეშე მთვარეზე ნუ
ქვეცნება- ამომგდები -როგორ მოვახერხოთ, რომ კაფსულა ჭურჭელში ჩასხმული გაფრინდებით!...) (მატერია-1)
ძალა, წნევა, მცირე სიმკვრივის სითხეში ჩაიძიროს?
სიმკვრივე.
-სად განთავსდება კაფსულა ასეთ სითხებში ჩაშვების შემდეგ?
6) მე-6 დამოუკიდებელ ცდაში
-რამ გამოიწვია კაფსულას შუაწელში გაჩერება? როგორ შეძელი სითხის შუაწელში
კაფსულას წონასწორობის
-რა ძალები მოქმედებს მასზე?
მდგომარეობის შენარჩუნება და ამ
-რა მოხდება თუ კაფსულას ჭურჭლის ფსკერამდე ჩავძირავთ მდგომარეობიდან მისი ზემოთ -
და გავათავისუფლებთ? ქვემოთ ამოძრავება. ახსენი
მიზეზები.(მატერია 1-3, ძალა-3)
-რა მოხდება, თუ კაფსულას ზევით ამოვწევთ და
გავათავისუფლებთ?

მოსწავლეების მიერ კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის პროეცესში მასწავლებლის

მიერ დასმული შეკითხვები:
 აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;

 აღწერე რა პროდუქტი შექმენი;

 რა საკითხს შეეხება შენს მიერ მომზადებული დავალება?

 ახსენი, რატომ შექმენი ჰაერის კაფსულა?

 შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენს მიერ შესრულებული კომპლექსური

დავალებით და რატომ?

 რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?

 რას გააკეთებდი სხვაგვარად ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?

 შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი ნაშრომი შენი თანაკლასელების
ნაშრომებისგან?