You are on page 1of 21

SPREKERSTIPS

HANDOUT

1
INHOUD: PAGINA

STORYTELLING HANDOUT 3

ALGEMEEN
▪ Hoe bereid ik een speech voor? 4
▪ Hoe voorkom je podiumangst? 5
▪ 4 onderdelen van een indrukwekkende speech 6
▪ 5 tips voor overtuigend spreken 7
▪ 6 veel voorkomende tips die je moet vermijden 8
▪ 1 op 1 gesprekken 9
▪ Aandacht van jouw publiek vasthouden 10
▪ Intonatie verbeteren 11
▪ Overkom verlegenheid en voel je zelfverzekerd 12
▪ Korte tips voor een stralende presentatie 13
▪ 4 stappen voor een goede improvisatie 14

OPENING & AFSLUITING


▪ Krachtige openingen van een speech 15
▪ Pitchen – 30 seconden 16
▪ 4 elementen voor een succesvolle ‘haak’ 17
▪ 7 openingszinnen die je moet vermijden 18
▪ Een goede afsluiting maakt jouw speech memorabel 19

2
STORYTELLING 5 STAPPEN:
1.

LICHAAM:
STA COMFORTABEL, STEVIG
= CONNECTIE MAKEN MET JOUW PUBLIEK EN RECHTOP
• KALMEER JEZELF DOOR
GOED ADEM TE HALEN
REMINDERS: • ONTSPAN & CONTROLEER
▪ JOUW EIGEN ERVARING IS ALTIJD DE WAARHEID • ACTIVEER JOUW LICHAAM
▪ DEEL JOUW VERHAAL OP IN 3 DELEN: OPENING, KERN,
AFSLUITING
▪ SIMPEL = KEY 2. MENTALE STAAT:
▪ LUISTERAARS WILLEN GRAAG DAT JE HET GOED DOET • WAT IS NOU HET ERGSTE
▪ HET GAAT OM HET LEVEREN VAN EEN BOODSCHAP, DAT ER KAN GEBEUREN?
NIET OM JOU ALS PERSOON • KAN IK MIJ DAARVAN
▪ HAAL 2 KEER DIEP ADEM VOORDAT JE SPREEKT HERSTELLEN?
▪ GEBRUIK HET JUISTE TEMPO OM JOUW VERHAAL MEER • ZOOM IN OP JOUW
BODY TE GEVEN PUBLIEK, HET DRAAIT OM
▪ WEES EEN GASTHEER/DAME: CREËER EEN THUISGEVOEL HUN
▪ WAT JE VERGETEN BENT OM TE ZEGGEN WETEN JOUW • LAAT ALLE GEDACHTEN LOS
LUISTERAARS TOCH NIET, SO DON’T WORRY..
3. MISSIE:
ENTHOUSIAST • BEDENK WAAR JE HET VOOR
GEDREVEN AUTHENTIEK
DOET
• FOCUS OP WAT JE WILT
DEEL JOUW TOON JOUW DOE HET OP
BEREIKEN
VERHAAL MET BEVLOGENHEID JOUW MANIER
• WEES DANKBAAR DAT
PLEZIER
MENSEN NAAR JOU WILLEN
LUISTEREN
• SPREKEN IS PERSOONLIJK
GROEIEN

4. FOCUS:
GOEDE SPREKER: DE TIJD VLOOG OM, • NEEM DE 3 BELANGRIJKSTE
PERSOONLIJK CONTACT, HUMOR, FIJNE SFEER PUNTEN IN JE HOOFD DOOR
• RICHT JE OP JOUW
BOODSCHAP
MINDERE SPREKER: LANGDRADIG, TE VEEL • BLIJF HET KERNPUNT IN
INFORMATIE, ONSAMENHANGEND, SAAI GEDACHTEN HOUDEN
• ONTSPAN EN DENK AAN
JOUW PUBLIEK
EEN GOED VERHAAL: • MAAK JEZELF DIENSTBAAR
1. BEVAT EEN HOOFDPERSOON
2. BEVAT EEN OF MEERDERE GEBEURTENISSEN
3. MAAKT GEVOELENS LOS: BLIJDSCHAP, COMPASSIE,
5. DOEN:
• HAAL NOG 1 KEER DIEP
INSPIRATIE, HOOP, LIEFDE, INTERESSE, TROTS
ADEM
4. MAAKT HET MAKKELIJKER VOOR DE LUISTERAAR OM
• WEES VROLIJK EN LACH
EEN BEELD TE VISUALISEREN
• START MET ENTHOUSIASME
5. DRAAGT BIJ AAN DE ONDERLIGGENDE BOODSCHAP
• STRAAL
• DON’T HOLD BACK
• GENIET ERVAN
• HAAL ALLES UIT DE KAST!
• LET’S GO… 3
HOE BEREID IK EEN SPEECH VOOR?
Voordat je een speech kan geven is het belangrijk om te weten hoe je een speech goed kan
voorbereiden. Stel jezelf eerst een aantal vragen, deel vervolgens jouw speech in en vergeet niet om
onderstaande tips te gebruiken.

STEL JEZELF 4 VRAGEN:


1. Wie is mijn publiek?
2. Waar gaat mijn speech over?
3. Wat wil ik precies overbrengen?
4. Hoe lang duurt het?

DEEL JOUW SPEECH OP IN 3 DELEN:


1. Opening: sterk openen
Lees ook: ‘krachtige openingen van een speech’
2. Kern: 3 onderwerpen
3. Afsluiting: boodschap versterken

Zie ook: ‘4 onderdelen van een indrukwekkende speech’

EXTRA TIPS:
1. Start met een research: zorg ervoor dat je jouw boodschap kan onderbouwen
2. Je mag best anders denken: durf jezelf te zijn en verspreid jouw visie
3. Zorg ervoor dat je een dag van te voren je speech klaar hebt. Probeer niet in de laatste uren
nog snel iets in elkaar te zetten
4. Verwacht dat je het goed gaat doen
5. Als je apparatuur gebruikt zorg er dan voor dat alles een half uur van te voren getest en
ready is
6. Maak de structuur van jouw speech makkelijk om te onthouden
7. Spreek over onderwerpen waar je echt iets over weet en wat bij jou past
8. Oefen jouw speech een aantal keer

4
HOE VOORKOM JE PODIUMANGST?
De eerste stap om podiumangst te overmeesteren (en trouwens alle andere vormen van angsten) is
om een goed beeld te krijgen van het daadwerkelijke probleem.
Podiumangst is een vorm van prestatieangst en prestatieangst behoort tot de grootste angsten van
mensen.

Het draait niet zo zeer om de hoeveelheid mensen die voor je staat of dat je niet weet wat je moet
zeggen, maar het draait vooral om de aandacht die opeens naar jou toe is gericht. Een mimespeler
kan bijvoorbeeld ook podiumangst hebben, zonder dat hij spreekt met zijn publiek.
Het mooie is dat podiumangst, net zoals alle andere angsten, goed te behandelen is. De meeste
mensen denken dat het onmogelijk is en beperken daar ook hun toekomst mee. Het lijkt te moeilijk
en te zwaar om te overmeesteren. Gelukkig zijn er een aantal oplossingen.

ER ZIJN 4 TYPES PODIUMANGST:


1. Vermijden
Elke mogelijkheid om te spreken op een podium wordt vermeden. Achteraf hebben deze
mensen vaak spijt dat hun angsten zoveel controle hebben over hun keuzes.
2. Geheimhouden
Deze groep laat de angst voor spreken niet hun keuzes beïnvloeden maar willen liever geen
presentatie doen. Ze proberen een manier te vinden zodat niemand echt merkt dat ze
podiumangst hebben. Schaamte overheerst waardoor je altijd een gevoel van onzekerheid
voelt.
3. Onvermijdelijk
Denk aan advocaten, doktoren, leraren etc. Om succesvol te worden in hun vakgebied
moeten ze wel omgaan met podiumangst. Ze zouden hun vak liever uitoefenen zonder per se
voor een groep te spreken, maar het is niet anders.
4. Passie
Artiesten, muzikanten, acteurs, professionele sprekers etc. Niemand is volledig immuun
tegen podiumangst, zelfs de professionals niet. Als je in deze groep zit en je ontwikkelt
podiumangst dan kun je niet anders dan jezelf overmeesteren. Jouw passie dwingt je om
naar buiten toe treden zelfs als je lichaam niet wilt.

HOE ONTSTAAT PODIUMANGST?


Het ontstaat op het moment dat je teveel focust op jezelf, jouw angsten en twijfels in plaats van
jouw presentatie, prestatie en publiek. Jouw natuurlijke instinct zegt dat je de angst moet bevechten
in plaats van het te accepteren en ermee te werken. Je bekijkt jouw presentatie als een dreiging en
niet als een kans om jouw boodschap te delen.

HOE KAN IK ER DAN BETER MEE OMGAAN?


Allereerst door niet te hopen dat jouw angst dit keer thuis blijft en jij een geheel angstloze
presentatie zal gaan geven. Angst is een onderdeel van jou, dus accepteer dat. Als je dit niet doet en
hoopvol start, dan raak je in paniek zodra jouw angst weer zichzelf laat zien. Op dat moment wordt je
nog nerveuzer en voor je het weet sta je te trillen voor je publiek.

Een van de belangrijkste sleutels tot het overmeesteren van podiumangst is om je volledig te
focussen op jouw materiaal, jouw boodschap en jouw publiek.

5
10 TIPS OM BETER OM TE GAAN MET PODIUMANGST:
1. Focus op jouw boodschap en de bijdrage die je levert. Haal de focus af van jezelf en jouw
angsten
2. Beeld je niet constant in wat er verkeerd kan gaan. Gun jezelf liever kalme en ontspannen
gedachten die jou helpen
3. Vermijd gedachten van zelftwijfel en onzekerheid. Stop met negatieve zelfpraat.
4. Oefen diepe ademhalingstechnieken, ontspanningstechnieken of meditatie
5. Zorg ervoor dat je goed voor jezelf zorgt (dat geld natuurlijk voor elke dag) op de dag van je
presentatie. Eten, drinken en beweging.
6. Bereid je materiaal ruim van te voren en oefen het meerdere keren
7. Lach en begroet de mensen waar je straks een presentatie voor gaat geven. Ze zijn jouw
vrienden, niet jouw vijanden
8. Als je staat of zit voordat je aan de beurt bent, sta of zit dan met zelfvertrouwen. Wees
ontspannen, kalm en relaxed.
9. Wees bewust van het feit dat je niet perfect bent en dat niemand dat is. Als je een foutje
maakt vind niemand dat erg.
10. Wees jezelf.

Lees ook: ‘5 tips voor overtuigend spreken’

6
4 ONDERDELEN VAN EEN INDRUKWEKKENDE SPEECH:
1. Start direct goed en maak connectie met je publiek
Jouw eerste zin moet de aandacht van het publiek grijpen. Je zet de toon voor de rest van je
speech, hoe beter je start hoe beter de rest van je speech verloopt. Daarnaast zorg je ervoor
dat je zelf comfortabel wordt en minder onwennig.

Vermijd de verleiding om te starten met een zin waarmee jij hoopt dat het je een
comfortabel gevoel zal geven en het publiek ‘mild’ voor je zal zijn.
Bijvoorbeeld: ‘Ik heb me niet zo goed voorbereid, maar….’
Afgezien van het feit dat het onzinnige informatie is voor je publiek, is het ook nog eens zo
dat je daarmee een beeld schept van jouw manier van zaken aanpakken. Het publiek
waardeert een goede spreker, iemand die zijn best doet om zijn boodschap goed over te
brengen.

Lees ook:
‘Krachtige openingen van een speech’
‘7 openingszinnen die je moet vermijden’
‘Hoe bereid ik een speech voor?’

2. Sla jouw publiek aan de haak


Met een ‘haak’ zorg je ervoor dat jouw publiek rechtop gaat zitten en hun volledige aandacht
tot jou richt. Dit kun je het beste aan het begin van je speech doen.
Onthoudt dat jouw publiek waarschijnlijk aan andere dingen denkt op het moment dat jij
begint. Aandacht komt niet automatisch. Het is aan jou om meteen duidelijk te maken dat
wat je straks gaat vertellen interessant is.

Als je ze eenmaal aan de haak hebt geslagen, blijft het publiek aandachtig luisteren. Tenzij de
rest van je speech niet voldoet aan de verwachting die je hebt geschept.

Lees ook: ‘4 elementen van een succesvolle ‘haak’’

3. Behandel 3 punten in de kern van jouw speech


Afhankelijk van de lengte van je speech kun je slechts een aantal punten echt overbrengen
op je publiek. Behandel teveel punten en jouw publiek volgt je niet meer. Maak het makkelijk
voor jouw luisteraars. Zorg ervoor dat je ze met de kern goed informeert en meeneemt.
Verhalen werken altijd goed.

4. Inspireer jouw luisteraars bij de afsluiting


Eindig met een statement: een korte samenvatting van jouw speech. De afsluiting is jouw
kans om nog een laatste keer de boodschap te verduidelijken. Je kunt ook kiezen voor een
zogenaamde ‘Call to action’, je daagt jouw luisteraars uit iets te gaan doen. Waar je ook voor
kiest, zorg ervoor dat de afsluiting weer terug refereert naar jouw krachtige opening.

Lees ook: ‘een goede afsluiting maakt jouw speech memorabel’

CONCLUSIE:

Een goede speech geven kan op veel verschillende manieren. Jij bepaalt uiteindelijk welke
stijl goed bij jou past. Houd bovenstaande onderdelen bij de hand en in combinatie met jouw
creativiteit wordt het vast ‘indrukwekkend’!

7
5 TIPS VOOR OVERTUIGEND SPREKEN:

Als je krachtig wilt overkomen is het essentieel om te weten hoe je moet communiceren. Of dat nou
op de werkvloer is, bij sociale omgevingen of in privé situaties.

DEZE 5 TIPS HELPEN JE OM EEN ‘OVERTUIGENDE SPREKER’ TE WORDEN:

1. Weet goed wat je wilt zeggen


Jouw brein heeft een directe verbinding tussen wat je weet wat je wilt zeggen en de mogelijkheid
om te uiten wat je wilt zeggen. Hoe beter je bent voorbereid hoe makkelijker het wordt. Zorg er
dus voor dat je goed weet waar je over spreekt.

Lees ook: ‘hoe bereid ik een speech voor?’

2. Spreek 25% luider


Als je van nature verlegen bent, dan heb je vaak ook de neiging om zacht te spreken. Daar is op
zich niks mis mee. Maar als zacht spreken leidt tot onduidelijkheid bij je publiek, dan is dat zowel
vervelend voor jou als voor jouw publiek. Als je het gevoel hebt dat je te zacht spreekt, vraag het
dan aan je familie en vrienden. Als het merendeel dat ook vindt kun je gerust harder spreken.
Het lijkt misschien in eerste instantie vreemd en te luid, maar in de ogen van jouw publiek is het
dan juist precies goed.

3. Spreek alsof je zelf overtuigd bent van je eigen boodschap


Als je iets zegt, zeg het dan op een manier dat je er zelf in gelooft. Onthoudt dat luisteraars altijd
eerst betwijfelen of wat je zegt wel de waarheid is. Ze relativeren jouw boodschap razendsnel
door hun eigen database van waarheden. Door te spreken alsof je het verdient om aandachtig
beluisterd te worden zullen anderen beter jouw boodschap ontvangen.

4. Hou je hoofd omhoog


Lichaamstaal is een belangrijk onderdeel van communicatie. Sta rechtop en vermijd slonzig
overkomen. Zelfverzekerd jouw boodschap uitspreken gaat gepaard met een zelfverzekerde
lichaamshouding. Stel jezelf de vraag: “Als ik volledig in controle was over de situatie, hoe ziet
dat er dan uit?”

5. Wees ‘overtuigend’ in elke situatie


De meest effectieve manier om met overtuiging te spreken is door een overtuigend persoon te
worden. Je gelooft in jezelf. Plaats jezelf niet in een verlegen positie in publieke omgevingen. In
het begin zal het onwennig zijn om te doen, maar dat komt vanzelf goed. Vergeet niet dat
verandering komt door zaken anders aan te pakken. De meeste mensen die spreken met
overtuiging zijn ook zelfverzekerd. Ze zijn vaak oprecht overtuigd van hun eigen woorden.

CONCLUSIE:

Als je spreekt laat dan luid en duidelijk horen wie je bent. Het draait niet alleen om jouw stem of
lichaamshouding, maar vooral om een krachtig beeld over jezelf.

Lees ook: 6 veel voorkomende tips die je absoluut moet vermijden

8
6 VEEL VOORKOMENDE TIPS DIE JE ABSOLUUT MOET
VERMIJDEN

Bij Allround Speakers streven we er natuurlijk naar zelfverzekerd te spreken, connectie te maken met
het publiek en tegelijkertijd authentiek te zijn.
Laten we 1 ding voorop stellen; spreken in het openbaar is (zeker als je het niet vaak doet) spannend.
Daarom word er veel advies gegeven hoe je om kunt gaan met spreekangst en jouw luisteraar kan
boeien. Helaas helpen deze adviezen vaak niet en kan het zelfs de situatie verergeren.

Na uitgebreid onderzoek onder meerdere professionele sprekers blijkt dat er een aantal ‘foute
adviezen’ regelmatig terugkomen.

VERMIJD DUS TEN ALLE TIJDEN DE VOLGENDE 6 VEEL VOORKOMENDE TIPS:

1. ‘Beeld jezelf in dat jouw publiek in hun onderbroek zit’


Deze visie maakt eigenlijk jouw publiek een beetje ‘belachelijk’. Maar het publiek is niet jouw
vijand, ze zouden juist jouw bondgenoten moeten zijn; een grote groep vrienden. Er is geen
reden om jezelf belangrijker te vinden dan jouw publiek of jouw publiek belangrijker te
vinden dan jou. Jullie zijn gelijk aan elkaar. Naast dat het afleidend is om jouw publiek in hun
onderbroek in te beelden, zorgt het ervoor dat je niet makkelijk contact met ze bouwt.

2. ‘Spontaniteit is verloren als je van te voren oefent’


De meest natuurlijke sprekers zijn degenen die hun materiaal goed kennen. Hoe vaker je
dezelfde boodschap uitspreekt, hoe meer je kunt variëren in jouw spreekstijl en mimiek.
Je hoeft niet elk woord uit je hoofd te kennen, maar het is wel belangrijk dat je van te voren
goed weet welke boodschap je wilt overbrengen bij je publiek.

3. ‘Begin altijd met een grapje zodat je het publiek aan jouw kant krijgt’
Grappen maken is een kunst. Als je een carrière in de cabaret nastreeft, dan geldt dit
natuurlijk niet voor jou. Het nadeel van starten met een goed voorbereide grap is dat er een
grote kans is dat jouw publiek je niet helemaal snapt en er een stilte valt. Dat is jammer,
want daarmee verspil je de kans om een goede eerste indruk te maken. Als je onervaren
bent in het sprekersvak dan is het ook nog eens twee keer zo lastig om daarna jouw
zelfvertrouwen op te krikken gedurende de speech.
Start liever met een persoonlijke anekdote; een eigen waargebeurd verhaal is niet gelogen
en trekt meteen de aandacht.

Lees ook: ‘Krachtige openingen van een speech’

4. ‘Gebruik altijd powerpoint’


‘Slides zorgen ervoor dat je speech meer visueel wordt, makkelijker voor mensen te volgen is
en het zorgt ervoor dat het publiek niet vermoeid raakt door constant naar jou te kijken’. Dit
is een veelvoorkomend advies.
Sommige sprekers vinden het prettig, maar de meeste sprekers geven betere speeches
zonder powerpoint. Dit komt omdat jouw publiek meer naar de powerpoint kijkt dan naar
jou. Mocht je toch gebruik willen maken van slides, zorg er dan voor dat er zo min mogelijk
informatie op staat. Hou de aandacht bij jou.

9
5. ‘Maak jouw speech altijd zo simpel mogelijk’
Dit advies wordt vaak gegeven vanuit de visie dat iedereen jouw boodschap moet begrijpen.
Het is logisch dat jouw boodschap goed moet overkomen en dat je jouw publiek weet te
bereiken, echter wordt dit advies soms uit zijn context gehaald.
Als je een complex onderwerp moet behandelen is het lastig om dat in een paar simpele
zinnen te behandelen. Ons advies: spreek de taal van je publiek.

6. ‘Kopieer bekende sprekers’


Spreken in het openbaar is een reis die alleen jij kunt afleggen. Hoe vaker je het doet, hoe
eerder je er achter komt dat wat voor anderen werkt, voor jou niet per se goed uitpakt.
Leer vooral jouw eigen stijl te ontdekken en wordt daar steeds beter in. Je bent uniek,
niemand anders kan jouw verhaal zo vertellen als dat jij dat kan.
‘Jezelf zijn’ is het gouden advies dat altijd weer terugkomt en is ook nu weer 100% waar.

CONCLUSIE:

Er zijn ontzettend veel technieken en trucs om beter te spreken in het openbaar. Er is niet 1
juiste manier, in dit geval zijn er ontelbare wegen naar Rome. Ontdek, proef en probeer
ideeën uit. Zoek uit wat voor jou werkt. Zoals we bij Allround Speakers altijd zeggen: wees
altijd oprecht naar jezelf en deel ook met oprechtheid en passie jouw boodschap met jouw
publiek.

Lees ook: ‘Hoe zorg je ervoor dat je de aandacht van je publiek vasthoudt?’

10
10 TIPS OM JOUW 1 OP 1 GESPREKKEN TE VERBETEREN
Een praatje met iemand maken is een van de meest onderschatte vormen van communicatie.
Sommige mensen doen het moeiteloos en anderen zien het als een enorme uitdaging.

10 MAKKELIJK UITVOERBARE PUNTEN/ TIPS WAT JE DAGELIJKS KUNT DOEN OM EEN BETERE
GESPREKSPARTNER TE WORDEN:

1. Informeer jezelf
Voorzie jezelf van de juiste informatie voordat je met iemand in gesprek gaat. Als het een
spontaan gesprek is, zorg er dan voor dat je up to date bent. Dan heb je altijd een onderwerp
om over te praten.
2. Wordt een goede luisteraar
Voordat je een goede schrijver bent, moet je eerst een goede lezer zijn. Datzelfde geldt ook
voor spreken. Om je eigen spraak te verbeteren moet je eerst goed naar iemand anders
kunnen luisteren.
3. Blijf oefenen
Net zoals met alles in het leven, kun je nergens beter in worden zonder het te oefenen. Durf
een gesprek met iemand te beginnen. Start desnoods in vertrouwde cirkels.
4. Ga niet in discussie
Discussie voeren heeft weinig zin, tenzij beide sprekers open staan voor nieuwe ideeën. Je
hoeft in een 1 op 1 gesprek niet gelijk te krijgen. Sterker nog, je wilt je gesprekspartner nooit
achterlaten met het gevoel alsof hij/ zij ongelijk heeft. Accepteer dat de ander een eigen
leven heeft gehad en daarom ook eigen redenen heeft om te geloven wat hij/ zij gelooft.
5. Bedenk eerst wat je wilt bereiken voordat je spreekt
Je ziet het vaak gebeuren. We geven of horen een statement waardoor het gesprek opeens
een totaal andere wending krijgt. Voor je het weet ben je volledig van het onderwerp af en is
het bijna onmogelijk om weer verder te gaan met bespreken wat daadwerkelijk belangrijk
was.
6. Onderbreek de ander niet
Laat de ander volledig uitspreken. Onderbreken betekent eigenlijk dat je meer bezig bent
met jouw gedachten dan dat je bezig bent om naar de ander te luisteren. Net zoals jij niet
wilt dat het bij jou gebeurt, zo wilt jouw gesprekspartner dat ook niet.
7. Start niet gelijk over-emotioneel
Het komt weleens voor dat mensen direct beginnen met vertellen hoe zwaar het allemaal is,
dat ze ziek zijn geweest en dat hun hondje op sterven ligt. Je komt wanhopig over en dat
zorgt voor weerstand bij je gesprekspartner. Blijf een waardig gesprekspartner.
8. Verbeter de ander niet in taal
“Het is dat in plaats van die”. Mensen die dit doen, doen dit vrijwel nooit om de ander beter
te laten worden in hun spreekvaardigheid, maar eerder om te laten zien hoe wijs ze zelf zijn
en dat jij de taal minder goed beheerst als zij. Als je wel de behoefte hebt om de ander te
verbeteren besef dan dat de ander zich daardoor niet prettiger gaat voelen. Probeer niet te
kijken naar de bomen, maar naar de bos in zijn geheel.
9. Toon interesse
Stel open vragen. Op deze manier kun je het gesprek makkelijker gaande houden en voelt de
ander zich gewaardeerd als gesprekspartner.
10. Spreek natuurlijk – wees jezelf
Je komt het in bijna alle artikelen tegen, maar je kunt er niet omheen. Spreek zoals jij graag
wilt spreken over onderwerpen waar je graag over wilt spreken. Je kunt er ook voor kiezen
om niet overal diep op in te gaan.

11
HOE ZORG JE ERVOOR DAT JE DE AANDACHT VAN JE
PUBLIEK VASTHOUDT?

De aandacht van je publiek vasthouden is moeilijker dan de aandacht in eerste instantie krijgen. Door
de volgende 7 manieren lukt het jou zeker om de aandacht vast te houden:

1. Spreek over een onderwerp dat jouw publiek interessant vindt


Het lijkt logisch, toch is dit een veel voorkomende fout. Veel mensen spreken liever over hun
eigen geliefde onderwerpen dan het publiek voorzien van nuttige informatie.
2. Maak duidelijk waarom ze naar jou zouden moeten luisteren
Dit kan weleens uitdagend zijn. Soms is het namelijk heel duidelijk waarom jij de juiste
persoon bent voor deze boodschap en soms moet je daar je publiek van overtuigen.
Daarnaast kan jouw boodschap iets zijn wat ze nu nog niet interesseert maar waarschijnlijk
wel als ze de noodzaak ervan in zien tijdens jouw presentatie. Hou in ieder geval de gouden
regel aan: als je niet kunt benoemen waarom jouw publiek naar jouw presentatie zou
moeten luisteren, geef dan geen presentatie
3. Maak het niet te moeilijk maar ook niet te makkelijk om te begrijpen
Als je naar iemand luistert dan vereist dat energie. Jouw gedachten gaan met de boodschap
aan de slag en filtert het door jouw vooroordelen en voorkennis. Daarna wordt er een
mening over gevormd. Als je dit proces te moeilijk of te makkelijk maakt dan blijft je publiek
of gefrustreerd of verveeld achter.
4. Verander iets tijdens jouw presentatie
Wissel van onderwerp. Presenteer vanuit een andere hoek. Laat een video zien. Neem pauze
of spreek langzamer op bepaalde momenten. Spreek in verschillende stijlen; rustig en kalm
tijdens het benoemen van feiten en spontaan en enthousiast tijdens een verhaal. Let op:
maak het wel overzichtelijk, maak er geen circusact van.
5. Vertel een verhaal
Als je een verhaal vertelt luistert je publiek altijd aandachtig. In het begin althans. “Ik zal jullie
een verhaal vertellen over…” is een goede zin om mee te starten.
6. Als de presentatie lang duurt zorg dan voor voldoende (korte) pauzes.
7. Ga niet te lang door over een bepaald onderwerp

CONCLUSIE:

Als je zelf niet volledig achter je boodschap staat, kun je het vergeten. Natuurlijk is het fantastisch als
jouw publiek gemotiveerd raakt van jouw boodschap, maar dan moet je er wel eerst zelf in geloven.
Jij bent degene die ervoor kan zorgen dat mensen iets doen, laten of nooit meer vergeten.

Lees ook: 4 onderdelen van een indrukwekkende speech

12
JOUW INTONATIE VERBETEREN: HOE DOE JE DAT?
Er zijn veel manieren om jouw verhaal duidelijk te maken. Zelfverzekerde lichaamstaal, slimme
woordkeuze en natuurlijk jouw intonatie. Uit onderzoek blijkt zelfs dat HOE je iets zegt, belangrijker
is dan WAT je precies zegt. Dat heb je waarschijnlijk vaker gehoord, toch maken maar weinig mensen
écht bewust gebruik van hun intonatie. Dat is zonde, want het kan het verschil zijn tussen een
krachtig verhaal en een saai verhaal. Daarnaast spreek je automatisch met meer zelfvertrouwen als
je weet dat jij bewust overtuigend kunt spreken.

MAAR HOE ONTWIKKEL JE DAN EEN BETERE INTONATIE?

1. Luister allereerst vaak naar jezelf


Neem jezelf op als je spreekt. Dit kun je gemakkelijk met je telefoon doen. Luister het terug
en let goed op of je monotoon spreekt en of je vindt dat je krachtig genoeg over komt. Als je
twijfelt aan jouw intonatie dan heb je er iets aan te doen.

2. Probeer komende 2 weken langzamer te spreken


Test het voor jezelf uit. Als je langzamer spreekt dan krijg je meer duidelijkheid in jouw
manier van spreken. Dit betekent niet dat wij iedereen adviseren heel langzaam te gaan
spreken. De ene persoon spreekt nou eenmaal sneller dan de andere. Het gaat er uiteindelijk
om of je overtuigend bent als je spreekt. Maar om inzicht te krijgen in jouw huidige
intonatiegebruik moet je eerst even afremmen en bewust klemtonen beginnen te gaan
gebruiken.

3. Visualiseer jouw speech/ gesprek


Probeer voor jezelf in te beelden dat je staat voor een groep mensen en dat je hun moet
overtuigen met jouw boodschap. Visualiseer bij welke woorden en bij welke onderdelen van
jouw speech jij extra intonatie zou gebruiken om jouw boodschap te versterken. Zorg ervoor
dat je pas stopt met de visualisatie op het moment dat het voor jou duidelijk is en jij er
tevreden mee zou zijn als het in het echt ook zo zou uitpakken.

4. Bekijk en beluister andere speeches


Bij Allround Speakers raden we nooit iemand aan een copycat te worden. Authenticiteit staat
bij ons voorop. Maar om ideeën op te doen en in te zien hoe je jouw stemgebruik ook anders
kan inzetten, is het zeer handig om te kijken naar hoe anderen spreken. Door naar andere
speeches te luisteren kom je wellicht op nieuwe ideeën en kun je het de volgende keer
toepassen en uitproberen. Hou jezelf hier niet van tegen.

5. Oefen en probeer het uit


Misschien denk je nu: ‘Ik kan toch niet nu opeens totaal anders gaan spreken? Mijn
omgeving zou dat maar raar vinden’. Dan kunnen wij vervolgens zeggen: ‘Je zou je niks
moeten aantrekken wat mensen van je vinden, doe waar jij zin in hebt.’ – Maar dat is
simpelweg niet realistisch, de praktijk ziet er anders uit en verandering kost tijd. Wat je wel
kunt doen is het spelenderwijs leren. Probeer in zoveel mogelijk situaties te spelen met je
intonatie; als je bijvoorbeeld wat te eten bestelt of als je een kort gesprekje ergens met
iemand aangaat. Wees hier lekker creatief in en kijk goed naar de impact die je teweeg
brengt bij de ander. Je zult verbaasd zijn als je ziet wat voor verschil het maakt.

13
OVERKOM VERLEGENHEID EN VOEL JE ZELFVERZEKERD

Zelfverzekerdheid is natuurlijk het meest belangrijke ingrediënt voor overtuigend spreken. Iedereen
is weleens onzeker, dat hoort nou eenmaal bij de mens. Toch kun je ervoor kiezen om
zelfverzekerder te worden en minder verlegen te zijn. Het vraagt wel de nodige acties, met lezen
alleen kom je er niet. Zodra je de volgende tips goed begrijpt wordt het een stuk makkelijker om
contact te maken met anderen en jouw netwerk van vrienden te vergroten.

3 TIPS OM ZELFVERZEKERD TE WORDEN:

1. Praat met iedereen


Maak er een gewoonte van direct op mensen af te stappen en zelf initiatief te nemen. Dat
klinkt misschien tegenstrijdig omdat je niet zelfverzekerd genoeg bent om deze stap te
nemen. Start klein door gewoon simpelweg “hallo” te zeggen. Als je vaker mensen groet, dan
durf je makkelijker de volgende stap te nemen en dat is een kort gesprekje. Let op: groet niet
alleen mensen waarvan je denkt dat je wel een leuk gesprek mee kan voeren. Groet
iedereen, ongeacht leeftijd, cultuur of afkomst. Je komt erachter dat bijna iedereen
vriendelijk is en dat er niks is om zorgen over te maken.

Lees ook: ’10 tips om jouw 1 op 1 gesprekken te verbeteren’

2. Leer nieuwe dingen


Veel onzekerheden, angsten en twijfels vinden hun oorsprong in het gebrek aan kennis. Hoe
meer je weet, hoe comfortabeler je je voelt. Dat zien we ook vaak terug bij een Allround
Speakers bijeenkomst; nieuwelingen vinden het soms eng om te spreken, maar zodra ze lid
worden en het programma doorlopen, zie je dat het allemaal reuze meevalt. Ze hebben
namelijk kennis opgedaan (in dit geval in een veilige en leuke omgeving) en daardoor kunnen
ze beter spreken in het openbaar.

Zie ook: ‘Hoe voorkom je podiumangst?’

3. Wees persistent
Om verlegenheid te overkomen moet je door blijven gaan met de juiste acties ondernemen.
Schrijf voor jezelf op waarom je dit graag wilt en hoe je leven eruit zal zien als je geen actie
onderneemt. Oefening baart kunst. Als je goed wilt worden in speechen dan moet je zoveel
mogelijk speeches geven. Als je van je verlegenheid af wilt moet je zoveel mogelijk situaties
opzoeken om zelfverzekerder te worden. Wees niet bang voor tegenslagen en
teleurstellingen, dat hoort er allemaal bij. Hou jouw doel voor ogen en laat je niet
tegenhouden door niks of niemand.

Lees ook: ‘5 tips voor overtuigend spreken’

14
KORTE TIPS VOOR EEN STRALENDE PRESENTATIE:
- Nerveus zijn is niet erg, zolang je er niet helemaal in opgaat
- Voorbereiding is een uiting van waardering
- Start met jouw beste materiaal
- Weet goed wie jouw publiek is
- Respecteer jouw publiek
- Geef nooit toe aan vermoeidheid
- Blijf controle houden zolang je op het podium staat
- Weet wanneer je moet eindigen
- Verontschuldig je niet
- Kleed jezelf representatief
- Vergeet je kernboodschap niet
- Oefen jouw speech een aantal keer van te voren
- Haal diep adem voordat je begint met spreken
- Hou de aandacht bij je publiek, niet op jezelf
- Maak het niet te moeilijk voor jezelf en voor jouw publiek
- Wees zelfverzekerd, dat pakt niemand van je af

15
4 STAPPEN VOOR EEN GOEDE IMPROVISATIE SPEECH
We maken ons niet zo druk om improvisatie speeches totdat we in de schijnwerpers staan. Het is dan
vaak te laat. Denk aan situaties waar je opeens gevraagd wordt om naar voren te komen en spontaan
iets te vertellen omdat bijvoorbeeld iemand anders niet is komen opdagen. Of een toast bij een
bruiloft waar je 2 minuten van tevoren voor wordt gevraagd. Het kan overal voorkomen. Hoe ga je
daar dan mee om?

4 STAPPEN VOOR EEN GOEDE IMPROVISATIE-SPEECH:

Stap 1:
Start met een persoonlijke ervaring. Jouw eigen ervaring is namelijk niet iets wat je hoeft te
verzinnen. Je beschrijft met passie de situatie en het is makkelijk om er scheutje humor in te gooien.
Jouw publiek kan immers ook weinig kritiek hebben op jouw eigen ervaring.

Stap 2:
Volg een structuur. Veelal praten mensen maar door en door. Er komt geen goed eind aan hun
verhaal. Knip jouw verhaal zo snel mogelijk in 3 delen: begin, midden en eind. Begin is aandacht
krijgen, midden is informatie delen en het eind moet inspireren, uitdagen of onvergetelijk zijn.

Stap 3:
Eindig sterk. Een leuke quote, humor of een opsomming van jouw speech. Eindig nooit met een
verontschuldiging zoals: “sorry, maar ik heb me niet hierop voorbereid.”

Stap 4:
Handel jouw speech goed af. Introduceer weer degene die jou heeft geïntroduceerd of de
dagvoorzitter. Blijf niet wachten of vragen of het zo goed was. Blijf ten alle tijden in controle en straal
dat ook uit.

TIPS:

- Anticipeer of er zich een situatie kan voordoen waar je opeens gevraagd wordt om te
spreken
- Maak het niet te moeilijk voor jezelf. Hou het simpel.
- Goede reminder: 5 W’s: Wie, Wat, Waar, Waarom, Wanneer
- Probeer in je dagelijkse leven vaker spontaan met mensen in gesprek te gaan
- Denk: “Ik ga een leuke boodschap verkondigen” niet “hoe ga ik dit overleven?”
- Geniet ervan. Probeer de leuke kant ervan in te zien!

16
KRACHTIGE OPENINGEN VAN EEN SPEECH

De opening word gezien als het belangrijkste element van je speech. De opening zet namelijk de toon
van jouw presentatie. Er zijn oneindig veel manieren om te starten en de een slaat meer aan dan de
andere. Onthoudt dat jouw publiek de eerste 20 seconden van je speech aan je lippen hangt. Het is
dus aan jou om ervoor te zorgen dat ze genoeg redenen hebben om ook daarna hun aandacht bij jou
te houden.

4 KRACHTIGE OPENINGEN:

1. Een persoonlijk verhaal


Zorg er wel voor dat jouw persoonlijke verhaal ècht persoonlijk is. Jouw verhaal moet in
direct verband zijn met jouw kernboodschap. Laat het publiek jouw verhaal samen met jou
herleven.
2. Een nieuwsgierige vraag
Vragen die starten met ‘Waarom’ of ‘Hoe ’maken ons enthousiast omdat wij mensen
nieuwsgierig van aard zijn. We willen graag de wereld om ons heen beter begrijpen.
“Waarom zijn olifanten bang voor muizen?”. Waarschijnlijk wil je nu graag het antwoord
weten...
3. Een schokkerende verklaring
Dit kan een feit zijn of een sterke mening die onze conventionele manier van denken
uitdaagt. Het belangrijkste is dat je jouw publiek emotioneel weet te raken. “Voordat mijn
speech aan zijn einde komt zijn meer dan 200 kinderen in Afrika gestorven aan
drinkwatertekort” Het publiek denkt nu: “wauw, waar gaat dit naar toe?”
4. Een quote
Een uitspraak van een bekendheid, oud geleerde of wetenschapper aan het begin van je
speech getuigt dat je je huiswerk hebt gedaan. Jouw publiek heeft direct het gevoel dat jouw
speech weleens een goede boodschap kan bevatten en luistert aandachtig.

Lees ook: 7 openingszinnen die je moet vermijden

CONCLUSIE:

Dit zijn slechts 4 voorbeelden. Er zijn natuurlijk talloze manieren. Deze openingen komen echter altijd
goed binnen. Wees niet bang om ze te gebruiken en het effect ervan te ondervinden. Let op: deze
openingen zijn zo krachtig dat je ook daarna een goed verhaal moet hebben klaarstaan, anders
creëer je een anticlimax!

17
PITCHEN: INTERESSE WEKKEN BINNEN 30 SECONDEN

Een halve minuut is niet erg lang. Hoe moet je jezelf in hemelsnaam goed presenteren in een halve
minuut? Onthoud: niemand kan zichzelf goed presenteren in een halve minuut.
We denken dat allemaal te kunnen door een paar zinnetjes uit ons hoofd te leren en dat vervolgens
te ‘pitchen’.
Bij Allround Speakers gaan we uit van het idee dat je met mensen een connectie moet maken
voordat je überhaupt over kunt stappen naar jouw ‘verkoopverhaal’. Dit komt doordat mensen
tegenwoordig steeds vaker door de standaard voorgeprogrammeerde zinnetjes heen prikken.

Wat moet je dan wel doen in 30 seconden? Interesse wekken. Zorg ervoor dat jouw eerste 30
seconden zo goed zijn dat jouw gesprekspartner jou graag nog een paar minuten extra geeft.

HOE DOE JE DAT?

1. Voel je niet onderdanig


In een gesprek waar je jouw idee of bedrijf moet ‘pitchen’ komt het vaak voor dat je aan het
aftasten bent of jouw verhaal wel goed genoeg is, wat de ander doet voor werk en of je aan
elkaar gewaagd bent. Probeer dit ten alle tijden te vermijden. Als de ander dit spel wilt
spelen dan is dat prima, maar trap er niet in. Wees altijd authentiek.

2. Start gelijk goed


Vertel direct waarom je doet wat je doet en hoe je op het idee gekomen bent. Meeste
mensen durven dit niet en starten dus met te vertellen WAT ze doen. Maar daarmee wek je
de interesse niet bij de ander. Er zijn namelijk zoveel andere personen die doen wat jij doet.
Vermijd om een ‘lekker boeiend’-gedachte te planten bij je gesprekspartner.

3. Vertel in 1 zin wat jou uniek maakt


Zeg niet dat je ‘hard werkt’ of ‘altijd goede resultaten levert’. Dat is afgezaagd. Durf een
uitspraak te maken dat niet iedereen kan zeggen maar waarvan jij weet dat jij dat wel kan,
omdat je het waar kunt maken.

4. Vertel na 30 seconden een verhaal


Jouw eerste 30 seconden (misschien heeft het net iets langer geduurd) zijn voorbij. Als je het
goed hebt gedaan is de ander nog steeds geïnteresseerd en krijg je nog een paar minuten.
Vertel dan nu een verhaal over jezelf, over een van jouw klanten of over het ontstaan van
jouw bedrijf.
Verhalen zijn aantrekkelijk omdat je daarmee laat zien dat de ander met een mens praat en
niet met een verkoper van een bedrijf. Verhalen zorgen voor beeldvorming en beeldvorming
wordt sneller herkend, verwerkt en opgeslagen.

CONCLUSIE:

Maak je niet zo druk als je maar weinig tijd hebt om jouw idee over te brengen. Het doel is om jezelf
te positioneren zodat je met de ander een goed gesprek kunt hebben. Kijk dus ook niet te veel naar
al die Amerikaanse Wall Street films, want zo ziet de realiteit er gewoon niet uit. Als jij overtuigend
over weet te komen in de eerste minuut dan krijg je 9 van de 10 keer genoeg tijd om jouw volledige
verhaal te vertellen.

18
4 ELEMENTEN VAN DE ‘HAAK’
Met een ‘Haak’ zorg je ervoor dat jouw publiek rechtop gaat zitten en hun volledige aandacht tot jou
richt. Dit kun je het beste aan het begin van je speech doen.
Onthoudt dat jouw publiek waarschijnlijk aan andere dingen denkt op het moment dat jij begint.
Aandacht krijgen komt niet vanzelf. Het is aan jou om meteen duidelijk te maken dat wat je straks
gaat vertellen interessant is.

Voorbeeld:
Wat trekt het meest jouw aandacht?
‘We gaan samen op reis naar de Afrikaanse savanne….’
Of
‘In Afrika is er een grote diversiteit aan wilde dieren…’
Waarschijnlijk de eerste. Wie wilt er immers niet mee op een reis?
Je kunt hier zo creatief mogelijk in zijn.

4 ELEMENTEN VAN EEN SUCCESVOLLE HAAK:

1. Het moet passen bij jouw publiek


Als iedereen zich herkent in jouw haak dan vallen ze er makkelijk voor. Dit is vrij makkelijk;
combineer jouw kennis over jouw vakgebied met
2. Het moet verrassend zijn
Iedereen verwacht de volgende opening: “ vandaag ga ik het hebben over…” Als je anders
begint wordt iedereen een stuk alerter. Wees hier creatief in!
3. Maak het beknopt
Zorg voor impact. Je kunt wel een mooi verhaal vertellen waarmee je de oplettendheid
vergroot, maar het effect zal verdwijnen als het te lang duurt. Hou altijd de totale tijd in
gedachten, de opening moet daarmee in verhouding staan. Raffel het einde niet af.
4. De ‘haak’ moet groter zijn dan de titel
Jouw titel maakt mensen nieuwsgierig om te luisteren naar je speech in eerste instantie.
Jouw haak maakt mensen alert om te blijven luisteren van het begin tot het einde.

Lees ook: Krachtige openingen van een speech

19
7 OPENINGSZINNEN DIE JE MOET VERMIJDEN’
Als spreker wil je natuurlijk meteen goed met de deur in huis vallen. Toch komt het vaak voor dat
sprekers starten met een zin die hun boodschap niet dient.

VERMIJD DE VOLGENDE 7 OPENINGSZINNEN:

1. ‘Ik ben niet gewend om te spreken voor groepen dus…’


Door deze zin uit te spreken hoop je waarschijnlijk dat jouw publiek hun wapens neer legt en het
jou niet te moeilijk zal maken terwijl jij daar staat te overleven.
Het nadeel is dat je onzeker start en ook die indruk wekt bij jouw luisteraars. Je zet daarmee de
toon van jouw speech. Dat is zonde. Je kunt er gerust van uit gaan dat het publiek graag wilt dat
je het goed doet, ze zien jou niet als de vijand dus er is geen reden om hun zo te zien.

2. ‘Ik ben geen expert op dit gebied maar ik ben gevraagd om wat te vertellen over…’
Je denkt misschien dat het publiek hierdoor meer begrip voor je heeft als je een fout maakt. Het
publiek denkt echter : “dit wordt een saaie speech”. Het is vrij simpel; tijd is het meest kostbare
bezit van de mens. Het eerste wat jouw publiek zichzelf dus afvraagt is: “Waarom zou ik naar jou
moeten luisteren en mijn tijd hieraan besteden?”
Als je jezelf opstelt als iemand die geen kennis heeft over een bepaald onderwerp maar er wel
over spreekt, dan verlies je direct het vertrouwen en luistert men minder aandachtig.

3. ‘Ik heb me niet echt voorbereid….’


Met andere woorden: “jullie tijd en aandacht vind ik niet zo belangrijk. Als ik dat wel belangrijk
vond had ik me er wel op voorbereid.” Waardeer jouw publiek en waardeer hun tijd en aandacht.
Als jij jouw publiek waardeert als luisteraar dan waarderen zij jou ook als spreker.

4. ‘Vandaag ga ik het hebben over…’


Door met deze zin te starten heb je er eigenlijk voor gekozen om de eerste 6 woorden te
gebruiken om je publiek te vervelen. Het is een oud, achterhaald en oncreatieve openingszin, die
vaak een gevoel van saaiheid creëert.

5. ‘Hallo, hoe is het met iedereen?’


Als je dit gebruikt moet je ervoor zorgen dat je 100% zeker bent dat jouw publiek gezamenlijk op
deze vraag reageert. Anders hoor je misschien een beetje gemompel en daarna ben je al snel
geneigd de vraag nog een keer opnieuw te stellen, alleen dan iets luider. Dat komt enerzijds
dwingend over en daarnaast ook simplistisch.

6. ‘Onderweg hiernaar toe gebeurde er zoiets grappigs...’


Who cares?

7. ‘Voordat ik begin….’
Dit is een vreemde openingszin omdat je al bent begonnen. Eigenlijk ben je dus aan het liegen.
Met deze zin zeg je tegen je publiek dat je niet echt gecommitteerd bent aan jouw boodschap.

CONCLUSIE:

Jouw openingszin moet het publiek prikkelen om naar de rest van je speech te luisteren. Start
zelfverzekerd en geloof erin dat jouw boodschap belangrijk is om te delen. Als jij het echt
belangrijk vind, dan vertrouwt het publiek jou als spreker. Vermijd bovenstaande zinnen, ook al is
het soms verleidelijk om te gebruiken.

20
‘EEN GOEDE AFSLUITING MAAKT JOUW SPEECH
MEMORABEL’

Een goede speech is hetzelfde als een goede film of toneelstuk. Het start met de aandacht pakken, in
de kern ontwikkelt de boodschap zich en blijft het de luisteraar geboeid en het einde sluit sterk en
onvergetelijk af.
Als je niet op de juiste manier eindigt kunnen jouw belangrijke punten verloren gaan. De woorden
aan het begin en vooral het eind van jouw speech blijven het meest herinnerd.

7 MANIEREN OM JOUW SPEECH GOED AF TE SLUITEN:

1. Refereer terug naar de opening


Dit zorgt voor symmetrie in jouw speech. Daarnaast zorg je ervoor dat jouw publiek de
boodschap beter begrijpt en langer onthoudt.

2. Daag je publiek uit


Inspireer je publiek om actie te ondernemen aan de hand van jouw boodschap.

3. 1 woord
Door af te sluiten met 1 woord kom je krachtig over en geef je jouw boodschap nog een
laatste boost.

4. Afsluiten met de titel van je speech


Als je van te voren jouw speech een titel geeft en jouw publiek is daarvan op de hoogte, door
het programmaboekje of door de aankondiging van de presentator, dan kun je de titel ook
gebruiken als afsluiting.

5. Quote
Gebruik een quote van een bekend persoon. Hiermee krijg je op het eind nog extra aandacht
van je publiek en geeft het jouw verhaal extra geloofwaardigheid.

6. Opsomming + Call to action


Vertel in 1 zin 3 kernpunten van jouw speech en roep het publiek op om een bepaalde actie
te ondernemen

7. Spreek langzaam jouw kernboodschap uit


Hierdoor geef je jouw boodschap extra gewicht. Spreek langzaam of neem pauzes tussen elk
woord. Je kan het intensiveren door met een diepe of zachte stem te spreken.

21

You might also like