‫‪1‬‬ ‫فهرست عناوین‬

‫زیدان را سپاس‬
‫در شمارههای بعدی منتظر شما هستیم‪.‬‬

‫سورتمههای ماوراء صوت‪ ،‬انقلابی نوین در عرصه ترابری!‬ ‫‪‬‬

‫ومپایر‪ ،‬جنگافزاری منحصربهفرد‬ ‫‪‬‬
‫موشکهای ایرانی‪ ،‬برگ برنده روسیه‬ ‫‪‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫در شمارههای بعدی منتظر شما هستیم‪.‬‬

‫زمستان ‪1041‬‬

‫نشریه علمی‪-‬پهپادی‬

‫]دانشگاه اصفهان[‬
‫‪2‬‬ ‫فهرست عناوین‬

‫فهرست‬

‫صفحه‬ ‫عناوین‬
‫سورتمههای ماوراء صوت‪ ،‬انقلابی نوین در عرصه ترابری! ‪3 ...................................................‬‬

‫شاهد‪ ،631-‬چالشی جدی برای ارتش اوکراین ‪61 .............................................................‬‬

‫ومپایر‪ ،‬جنگافزاری منحصربهفرد ‪61 ............................................................................‬‬

‫موشکهای ایرانی‪ ،‬برگ برنده روسیه ‪33 ........................................................................‬‬

 ‫‪3‬‬

‫سورتمههای ماوراء صوت‪ ،‬انقلابی نوین در عرصه ترابری!‬

‫به نقل از مرکز توسعع ه مهندسععی لرنولد‪ ،)AEDC( 6‬نیروی هوایی لمریکا از قابلیت جدیدی برای‬
‫سعاتت و راهاندازی یک حامل ماوراء صعوت در مسعیر سعورتمه و ارتقاء شروآ لزمایشی مربو‪،‬ه‪،‬‬
‫پرده برداشته و قرار است ابزار دیگری نیز برای لزمایش فناوریهای ماوراء صوت اضافه کند‪ .‬در دو‬
‫لزمعایش ووییعه ‪ ،2021‬کعه در پعایگعاه نیروی هوایی هولومن واقر در نیومکزیکو ان اد شعععد این‬
‫حاملها در یک مسعیر سورتمه به ‪،‬و ‪ 61‬مایل‪ ،‬توانستند تا سرعت ‪ 1011‬فوت بر ثانیه (‪6511‬‬
‫متر بر ثانیه) شتاب بگیرند‪ 3.‬سپس سرعت لنها کاهش یافت و محمولهها بازیابی شدند‪.‬‬

‫تصویری از سورتمه ماوراء صوت‬

‫پیست لزمایشی هولومن‪ ،‬یک مرکز لزمایش زمینی برای وزارت دفاع ایالات متحده و نیروی هوایی‬
‫است و توسط اسکادران (واحد هوانوردی دریایی ارتش لمریکا) لزمایشی ‪ 601‬گروه لزمایشی ‪410‬‬
‫م تمر توسع ه مهندسعی لرنولد در پایگاه نیروی هوایی لرنولد اداره میشود‪ .‬این پیست‪ ،‬تدمات‬
‫تود را بعه ‪،‬یف گسعععتردهای از سعععازمانهای دفاعی و دولتی لمریکا مانند نیروی هوایی‪ ،‬ارتش‪،‬‬
‫ارایه میدهد‪.‬‬ ‫نیروی دریایی و لوانس دفاع موشکی‬

‫‪1‬‬
‫‪AEDC: Arnold Engineering Development Complex‬‬
‫م تمر توس ه مهندسی ‪ ،Arnold‬بیش از ‪ 16‬تونل باد لیرودینامیک‪ ،‬سلو های تست موتور موشک و توربین‪ ،‬حوزههای‬
‫بالستیک‪ ،‬مسیرهای سورتمه‪ ،‬سانتریفیووها و سایر واحدهای تخصصی را اداره میکند‪.‬‬
‫‪3‬تا کنون بالاترین سرعتی که سورتمههای راکتی به ثبت رساندهاند‪ ،‬حدود ‪ 6.1‬ماخ میباشد‪ .‬این سرعت در سا ‪3133‬‬
‫به ثبت رسیده است‪.‬‬
 ‫‪4‬‬

‫از کاربردهای مهم این سععورتمههای راکتی‪ ،‬سععن ش مقاومت مواد مختلف در برابر گرما و فشععار‬
‫پروازی در ماخهای بالا میباشعععد‪ .‬در واقر این لزمایش برای بررسعععی محدودیتهای عملکردی و‬
‫بقای یک سععلا ‪ ،‬پیش از تسععتهای پروازی گران قیمت و پیچیده ‪،‬راحی شععده اسععت و امکان‬
‫بررسی اجزای موجود در این سلا ها را نیز فراهم میسازد‪.‬‬

‫تصویری از مرکز تست هولومن (نمایی از جنوب به سمت شمال)‬

‫بنعا بر بیعانات مدیر این پرووه‪ ،‬پیسعععت لزمایشعععی پرسعععرعت هولومن‪ )HHSTT( 6‬یک قابلیت‬
‫منحصععربهفرد برای وزارت دفاع لمریکا به ارمغان میلورد و تنها مسععیر سععورتمه با قابلیت بازیابی‬
‫محموله اسععت که با شععرایط لزمایش سععرعتهای بیش از ‪ 1‬ماخ مطابقت دارد‪ .‬این لزمایشها‪ ،‬به‬
‫عنوان تلاشعی در جهت ارتقاء سورتمههای ماوراء صوت (‪ 3)HSR‬و با هدف لمادگی برای "نیاز روز‬
‫افزون به ارزیابی و لزمایشات ماوراء صوت در حمایت از استراتژی پدافند ملی" ان اد شده است‪.‬‬
‫در ‪،‬ی ‪ 31‬سا گذشته‪ ،‬این اولین بار است که نیروی هوایی لمریکا توانسته این لزمایش را توسط‬
‫اسکادران با موفقیت پشت سر بگذارد‪ .‬فقدان امکانات کافی برای تست پرووههای ماوراء صوت‪ ،‬یک‬
‫چالش چندسععاله بوده و وزارت دفاع لمریکا در حا همکاری با ناسععا اسععت تا قابلیتهای لزمایش‬
‫ماوراء صععوت را در مقر لرنولد در شععهر تولاما ایالت تنسععی‪ ،‬پایگاه نیروی هوایی ادواردز کالیفرنیا و‬
‫سایر مکانها گسترش دهد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪HHSTT: Holloman High Speed Test Track‬‬
‫‪2‬‬
‫‪HSR: Hypersonic Sled Recovery‬‬
 ‫‪5‬‬

‫سععورتمه راکتی یک سععکوی لزمایش عی اسععت که در امتداد م موعهای از ریلها حرکت میکند و‬
‫توسعط راکتها به پیش میرود‪ .‬همان ‪،‬ور که از نامش پیداسعت‪ ،‬سورتمه راکتی از چرخ استفاده‬
‫نمیکند در عوض دارای قسععمتهایی کشععویی به ناد اسععلیپر (به م نای تا شععونده) اسععت که در‬
‫ا‪،‬راف سر ریل تمیده شده تا از انحراف سورتمه در ‪،‬و مسیر جلوگیری کند‪.‬‬
‫پروفیل مقطر ریل‪ ،‬مانند یک ریل ویگنولز اسعت که م مولا برای راهلهن استفاده میشود‪ .‬از چرخ‬
‫نمیتوان در سعورتمههای موشعکی استفاده کرد زیرا در سرعتهای بالا‪ ،‬چرخها به دلیل نیروهای‬
‫گریز از مرکز شعدید‪ ،‬تکهتکه میشعوند‪ .‬سعورتمههای راکتی در اوایل جنگ سرد‪ ،‬به ‪،‬ور گسترده‬
‫برای تسعععت ت هیزات مورد اسعععتفعاده در هواپیمعاهای جنگنده به کار میرفتند‪ .‬بدین منظور‪،‬‬
‫ت هیزات مورد لزمایش در شعععرایط شعععتاب یا سعععرعت بالا به همراه ابزار دقیق‪ ،‬ضعععبط دادهها و‬
‫ت هیزات تلهمتری مناسب روی سورتمه نصب میشدند‪.‬‬
‫لزمایش صعندلیهای پران یکی دیگر از کاربردهای سورتمههای راکتی میباشد‪ .‬پیش از نصب این‬
‫صندلیها بر روی هواپیما‪ ،‬برای ا‪،‬مینان از عملکرد صحیح لنها‪ ،‬صندلی را بر روی این سورتمهها‬
‫سعوار میکنند در یک سعرعت مشخ‪ ،،‬کانوپی این سورتمه شکسته شده و صندلی با استفاده از‬
‫راکتهایی‪ ،‬به بیرون پرتاب میشود‪.‬‬

‫تصویری از تست صندلی پران بر روی سورتمه راکتی‬

 ‫‪6‬‬

‫در سععا ‪ ،3131‬ارتش ایالات متحده در برنامهای بر روی سععورتمههای راکتی ماوراء صععوتی کار‬
‫میکرد که بتوان لنها را بازیابی و همچنین به سععرعتهای ماوراء صععوت رسععاند‪ .‬در این پرووه از‬
‫سعورتمههای ‪ 5‬اینچی اسعتفاده میشد‪ .‬در حا حاضر تست در سرعتهای بیشتر از سه ماخ تنها‬
‫در پیسععت هولومن امکانپذیر اسععت‪ .‬در این پیسععت تنها یک ریل ‪ 61‬مایلی وجود دارد که از نوع‬
‫مونوریل‪ 6‬میباشد‪.‬‬

‫تصویری از یک سورتمه راکتی به طول ‪ 9‬اینچ‬

‫قابلیت بازیابی سورتمههای راکتی‪ ،‬حایز اهمیت بسیاری است‪ ،‬چرا که این سورتمهها با سرعت بالا‬
‫حرکت میکنند و برای جمرلوری ا‪،‬لاعات از لنها‪ ،‬نیاز اسعت که سورتمه به صورت کامل و سالم‬
‫بعازیعابی شعععود امعا روشهای کمی برای کاهش سعععرعت و بازیابی وسعععیله به منظور تحلیل و‬
‫بررسععیهای پس از پرواز وجود دارد‪ .‬برای مثا ‪ X-51‬اولین وسععیلهای بود که بیش از ‪ 311‬ثانیه‬
‫پرواز ماوراء صععوت هواتنفسععی داشععت‪ ،‬اما مطابق پیشبینیها‪ ،‬تمامی ‪X-51‬ها هنگاد برتورد با‬
‫اقیانوس مفقود شدند‪.‬‬

‫‪ 6‬مونوریل‪ ،‬ریلی است که تنها یک مسیر دارد‪.‬‬

 ‫‪7‬‬

‫هواپیمای ‪ X-51 waverider‬بویینگ‪ ،‬یک پهپاد لزمایشعی اسکرد جت تحقیقاتی برای پرواز ماوراء‬
‫صعوت با سعرعت ‪ 1‬ماخ (‪ 3311‬مایل در ساعت ‪ 1311‬کیلومتر در ساعت) و ارتفاع ‪ 41‬هزار فوت‬
‫(‪ 36‬هزار متر) است‪.‬‬
‫اطلاعات بیشتر‬
‫هواپیمای ‪( Waverider‬به م نای موجسععوار) یک ‪،‬راحی پرنده ماوراء صععوت اسععت که از امواج‬
‫ضعربهای ای اد شعده توسط پرواز تود‪ ،‬به عنوان سطح بالابر استفاده میکند و نسبت ماوراء صوت‬
‫تراکمی"‪6‬‬ ‫نیروی برل به پسعا (‪ )Lift-to-Drag ratio‬را بهبود میبخشد‪ .‬این پدیده به عنوان "برلی‬
‫شناتته میشود‪.‬‬

‫هواپیمای ‪ Waverider‬یک پرووه کاملا‬

‫حرفهای برای پرندههای ماوراء صوت با ماخ ‪1‬‬
‫و بالاتر میباشد ولی هنوز وارد مرحله تولید‬
‫نشده است‪.‬‬

‫به نقل از یک منبر صن تی لشنا با لزمایشهای ماوراء صوت تلاش به منظور تولید وسیلهای برای‬
‫سعوار و پیاده کردن این پرتابههای پرسعرعت‪ ،‬ارزش صرف هزینه و زمان را ندارد‪ .‬حتی ت بیه یک‬
‫چتر ن ات هم بر شعکل و وزن وسعیله نقلیه تاثیر میگذارد و به زمان مهندسی بیشتری نیاز دارد‬
‫که برای این پرووه‪ ،‬مناسب نیست‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪compression lift‬‬
 ‫‪8‬‬

‫ه یافته توسععط لمریکا به ناد ‪AGM-‬‬ ‫قبلا نیز یک سععلا واکنش سععریر هواپرتاب )‪ 6(ARRW‬توسعع‬
‫‪ 183A‬تحت تأثیر برتی اشعکالات سعاده بوده است‪ ،‬اما برنامه ریزی دقیق زمان و امکانات‪ ،‬اجرای‬
‫م دد برتی از لزمایشها را با کندی مواجه کرد و این ‪،‬ر برای بررسعععی م دد‪ ،‬به ناچار دوباره‬
‫در لیست انتظار قرار گرفت‪.‬‬

‫تصویری از سلاح ‪AGM-183A‬‬

‫لزمایش حامل ماوراء صععوت‪ ،‬یک تلاشععی چندوجهی در جهت توس ع ه و احیای روشهای مختلف‬
‫ترمز‪، ،‬ر های سعورتمه راکتی و سعامانههای حفاظت حرارتی و همچنین کسعب مهارت در ان اد‬
‫ماموریتهای ماوراء صعععوت قابل بازیابی میباشعععد‪ .‬پیشتر این ماموریتها تا حدود ‪ 66‬سعععا در‬
‫پیست ازمایشی هولومن ان اد نشده بود‪.‬‬
‫این مسعیر‪ ،‬یک مونوریل به قطر ‪ 5‬اینچ و ‪،‬و ‪ 61‬مایل میباشد که ‪،‬ولانیترین سیستم سورتمه‬
‫در پیسععت لزمایشععی هولومن اسععت‪ .‬یک مونوریل ‪ 3.6‬مایلی در پایه وجود دارد اما برای این که‬
‫بتواند یک حامل لزمایشععی با ماخ ‪ 1‬یا بالاتر را دریافت و شععرایط لزمایش را بازیابی کند‪ ،‬بسععیار‬
‫کوتاه اسعت‪ .‬با این حا از این مسعیر برای ثبت رکورد سرعت جهانی ‪ 5011‬فوت بر ثانیه (‪3511‬‬
‫متر بر ثانیه) ی نی حدود ‪ 6.0‬ماخ یا ‪ 1013‬مایل بر ساعت استفاده شده است‪.‬‬
‫به گفته مرکز مهندسعی لرنولد‪ ،‬پیست لزمایشی هولومن همچنین ا‪،‬لاعات لزمایشی برای بررسی‬
‫اثرات کشععندگی‪ ،‬توان ضععربه‪ ،‬اثرات هوا گرمایی و لبوهوا‪ ،‬دینامیک جوسععازی‪ ،‬عملکرد سععامانه‬
‫هدایتی‪ ،‬عملکرد حسگر و سایر م یارهای مهم عملکردی را ارایه میکند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ARRW: Air-launched Rapid Response Weapon‬‬ ‫سلا واکنش سریر هواپرتاب‬
 ‫‪9‬‬

‫در پعاییز گعذشعععته‪ ،‬قابلیت "‪ "rainfield‬یا "میدان بارانی" نیز در هولومن ارتقا پیدا کرد تا اثرات‬
‫پرواز با سعرعت بالا در انواع لبوهوا را لزمایش کند‪ .‬این اقداد براسعاس تحلیل و بررسی بارشهای‬
‫‪،‬بی ی ان اد شد‪.‬‬

‫تصویری از میدان بارانی پیست پرسرعت هولومن‬

‫به ‪،‬ور کلی‪ ،‬موشعکها و سایر سیستمهای تسلیحاتی پرسرعت باید توانایی پرواز در موق یتهای‬
‫مختلف لبوهوایی را داشعععته باشعععند‪ .‬یکی از موارد چالشبرانگیز لبوهوایی برای ‪،‬راحان‪ ،‬باران‬
‫اسعععت‪ .‬زمعانی که لزمایشکنندگان میتواهند بدانند یک پرتابه در باران چگونه عمل میکند‪ ،‬از‬
‫یک میدان باران مصنوعی استفاده میکنند‪.‬‬

‫تصویری از دیسدرومتر‪ 1‬نصب شده در میدان باران مسیر آزمایشی هولومن ‪6‬‬

‫دیسدرومتر ابزاری است که برای اندازهگیری توزیع اندازه قطرات و سرعت بارش باران استفاده میشود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪disdrometer‬‬
‫‪10‬‬

‫شاهد‪ ،131-‬چالشی جدی برای ارتش اوکراین‬

‫این واق یت که «پهپادهای کامیکازه» شعععاهد‪ 6316-‬عرضعععه شعععده توسعععط ایران ظاهرا بخش‬
‫جداییناپذیر از یورش روسعیه به شهرهای اوکراین بوده است‪ ،‬نشان میدهد که لنها جایگاه تود‬
‫را در کنار موشکهای بالستیک‪ ،‬موشکهای کروز و (تا حدی کمتر) حملات توسط روسیه تثبیت‬
‫کردهاند‪ .‬هواپیماهای جنگنده سعرنشعیندار به عنوان ابزاری اساسی برای حمله به اهداف نظامی و‬
‫غیرنظامیدر کشععور عمل میکنند‪ .‬اکنون به نظر میرسععد‪ ،‬نیروی هوایی اوکراین در جسععت وی‬
‫پهپادهای ‪ 001‬پوندی است و تاکنون موفقیتهای متفاوتی به دست لورده است‪.‬‬

‫تصویری از پهپاد شاهد‪131-‬‬

‫گزارشعی که در حسعاب فیسعبوک نیروی هوایی اوکراین منتشعر شده‪ ،‬حاکی از لن است که یک‬
‫تلبان میگ‪ 35-‬فولکرود اوکراینی‪ ،‬پنج فروند شعععاهد‪ 631-‬و دو موشعععک کروز از نوع نام لود را‬
‫سعرنگون کرده اسعت‪ .‬این شکارها قبل از سقوآ جنگنده و ای کت تلبان اتفاق افتاده‪ ،‬البته هنوز‬
‫م لود نیسععت که علت سععقوآ جنگنده چه عاملی بوده اسععت ولی دلایلی وجود دارد که نشععان‬
‫میدهد تلبان پس از بازگشت از یک مأموریت تماد شده‪ ،‬با این پهپادها برتورد کرده است‪.‬‬

‫‪6‬در نشریه شماره ‪ 6‬به تفصیل درباره این پهپاد بحث شده است‪.‬‬
 ‫‪11‬‬

‫‪،‬بق گزارش رس عمی اوکراین‪ ،‬تلبان پنج فروند شععاهد‪ 631-‬را در یک روز سععرنگون کرده اسععت‪.‬‬
‫ت داد زیادی از این پهپادها به روسعیه عرضعه شعده و مزیت استفاده از ت داد زیاد لنها‪ ،‬تضمینی‬
‫برای ان اد موفقیتلمیز عملیات اسعت‪ ،‬اما باز هم به این م نی نیست که عملیات صددرصد موفق‬
‫تواهد بود‪.‬‬
‫در راسععتای همین مسععهله‪ ،‬جالب اسععت به انتشععار ویدیویی تازه از یک میگ‪ 35-‬اشععاره کنیم که‬
‫حاکی از درگیری هوا به هوای این پرنده با یک پهپاد روسععی میباشععد‪ .‬محتوای دقیق این ویدیو‪،‬‬
‫مورد بحث قابل توجهی قرار گرفته است و به ت بیر ناظران ‪،‬رفدار روسیه‪ ،‬مصداق سرنگونی میگ‬
‫توسععط پهپاد میباشععد‪ .‬شععاهد‪ ،631-‬هیچ وس عیلهای برای درگیری با هواپیمای متخاصععم در هوا‬
‫ندارد‪ ،‬اگرچه میتوان تصععور کرد که یک جت جنگنده میتواند با یک پهپاد انتحاری برتورد کند‪،‬‬
‫این برتورد میتواند باعث ف ا شعدن سرجنگی پهپاد شده‪ ،‬انف ار ناشی از برتورد باعث از دست‬
‫رفتن پایداری جنگنده یا ضعربه به سععیسعتمهای حیاتی شععده و این عوامل باعث سععقوآ جنگنده‬
‫شوند‪.‬‬

‫تصویری از هواپیما میگ‪ 99-‬جنگنده نسل چهار ساخت شوروی‬

‫یکی از محدودیتهای لشعکار در نابودی پهپادها مانند لنچه شعر داده شعد‪ ،‬تسلیحات میگ‪35-‬‬
‫است‪ .‬این جتها م مولا پروازهای دفاع هوایی را با دو موشک ‪ R-27R‬هدایتشونده با رادار و چهار‬
‫فروند موشک ‪ R-73‬با قابلیت گرمایاب‪ 6‬ان اد میدهند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Heat-seeking‬‬
 ‫‪12‬‬

‫بععا ای عن حععا ‪ ،‬همععان ‪،‬ععور کععه در نبععرد علیععه پهپادهععا در تاورمیانععه نشععان داده شععده اسععت‪،‬‬
‫موشععکهععای گرمایععاب همیشععه بهتععرین گزینععه بععرای سععرنگونی پهپادهععای کوچععک بععا‬
‫نشععانههای محععدودی از مععادون قرمععز نیسععتند‪ ،‬در حععالی کععه حععداقل بععرد موشععک ‪R-27R‬‬

‫ممکععن اسععت تلبععان را م بععور کنععد کععه قبععل از شععلیک بععه هععدف‪ ،‬حتمععا عقبنشععینی کنععد‪.‬‬
‫شاید توپ ‪ 31‬میلیمتعری میعگ‪ ،‬بهتعرین گزینعه در ایعن نعوع درگیعریهعا باشعد اگرچعه ایعن‬
‫کار به تمرین توپخانهای زیادی نیاز دارد و تشاب لن محدود است‪.‬‬

‫تصویری از دو موشک ‪ R27‬و ‪ R73‬در یک قاب‬

‫بععا‬ ‫حتعی شناسععایی پهپادهععایی ماننععد شععاهد‪ 631-‬بععه هعیچ وجععه لسععان نیسععت‪ ،‬بععه تصععو‬
‫رادار قدیمی میعگ‪ 35-‬کعه قابلیعت نگعاه بعه پعایین و شعلیک بعه پعایین محعدودی دارد‪ .‬شعکار‬
‫ایععن پهپادهععا در ارتفععاع پععایین ضععروری اسععت‪ ،‬بععرای ایععن امععر بایععد مشخصععات پععروازی ایععن‬
‫پهپادهععا و محععدودیتهای راداری جنگنععده در نظععر گرفتععه شععود‪ .‬البتععه یععک نکتععه را بایععد‬
‫لحععاک کععرد کععه حسععگرهای جسععت و ایععن جنگنععده‪ ،‬تععا چععه حععد میتوانن عد در برابععر اهععداف‬

‫تسلیحات م هز به قابلیت گرمایابی‪ ،‬قادرند گازهای داغ هواپیما یا موشک هدف را پیدا کرده‪ ،‬به سمت لن حرکت و‬
‫لن را نابود کند‪.‬‬
‫‪13‬‬

‫کوچععک مثععل شععاهد‪ 631-‬موفععق عمععل کننععد‪ ،‬هرچنععد کععه از ایععن حسععگرها بععرای شناسععایی‬
‫موشکهای کروز استفاده میشود‪.‬‬

‫تصویری از رادار میگ‪99-‬‬

‫این پرسععش مطر اسععت که اوکراین چند موشععک هوابههوا دارد و تا چه حد حاضععر اسععت در‬
‫درازمدت‪ ،‬ذتایر تود را علیه پهپادها بسوزاند؟! این موضوعی است که به ویژه عربستان س ودی را‬
‫تحت تأثیر قرار داده اسععت‪ ،‬زیرا این کشععور با پهپادها و موشععکهای کروز حوثیها مقابله میکند‪،‬‬
‫اگرچه اوکراین‪ ،‬حداقل‪ ،‬تأسعیسات داتلی تولید موشکهای هوابههوا را ای اد کرده است و از انواع‬
‫امکانات مورد نیاز برتوردار است‪.‬‬
‫در سرتاسععر جهععان‪ ،‬تولیععد پهپادهععا در انععدازههای مختلععف من ععر بععه ناهماهنگیهععای قابععل‬
‫توجهی میشود کعه تلاشهعایی بعرای مقابلعه بعا لنهعا توسعط جنگافزارهعای مت عارفتر ان عاد‬
‫شده است‪ .‬ایعدههای گسعتردهای بعرای ارایعه جنگافزارهعای غیرجنبشعی بعه منظعور مقابلعه بعا‬
‫این پهپادهعا توسع ه داده شعده اسعت‪ ،‬معواردی از قبیعل پارازیعت جنعگ الکترونیعک‪ ،‬لیزرهعا و‬
‫تسععلیحات مععایکروویو پرقععدرت نمونععههایی از ایععن تسععلیحات میباشععند‪ .‬پهپادهععای کوچععک از‬
‫نظر تهوری میتوانند با اسعتفاده از سعلا های کعوچکی کعه بعا تعود حمعل میکننعد بعا اهعداف‬
‫درگیر شعوند‪ ،‬امعا شعاهد‪ 631-‬بزرگتعر و سعریرتر از بسعیاری از پهپادهعایی اسعت کعه در ایعن‬
‫‪14‬‬

‫نبععرد اسععتفاده معیشععوند‪ ،‬ایععن پهپععاد بععا کلاهععک سرسععخت‪ ،‬بععرد و مععداومتپروازی بالععایی کععه‬
‫دارد‪ ،‬میتواند نقش بسیار قدرتمندی ایفا کند‪.‬‬
‫اکنععون بععا وجععود صععدها پهپععاد سععاتت ای عران در دسععت روس عیه‪ ،‬احتمالععا اوضععاع تععا حععدودی‬
‫تغییر کعرده و چعالش مقابلعه بعا پهپادهعا بعرای اوکعراین افعزایش یافتعه اسعت و مسعکو احتمالعا‬
‫ت داد بیشتری از ایعن پهپادهعا را دریافعت تواهعد کعرد‪ .‬یکعی دیگعر از ویژگیهعای قابعل تأمعل‬
‫ایععن پهپادهععا‪ ،‬امکععان اعمععا ضععربه بععه زیرسععاتتهای حیععاتی اوکععراین میباشععد و از همععه‬
‫مهمتر بحث درگیعری بعا ایعن پهپادهعا میباشعد کعه تعود بسعیار هزینعهبر و در معواق ی دشعوار‬
‫است‪ ،‬چرا که تلبعان بایعد تصعمیم بگیعرد کعداد هعدف از اهمیعت بیشعتری برتعوردار اسعت و‬
‫کداد هدف را در الویت قرار دهد‪.‬‬
‫به گفته تلبانان اوکراینی‪ ،‬پهپادهای روسعی سعاتت ایران یک مشکل اساسی برای لنها هستند‪.‬‬
‫هرچند که مشععکلی به مراتب بزرگتر برای روسها وجود دارد و لن‪ ،‬پهپاد بایراکتر ارتش اوکراین‬
‫میباشعد‪ .‬در مورد این که لیا داسعتان تلبان میگ‪ 35-‬شکارچی پهپاد روسی واق ی است یا تیر‪،‬‬
‫نمیتوان با قا‪ ،‬یت نظر داد‪ ،‬اما تهدیدی که گفته میشد لنها در تلاش برای مقابله با لن هستند‪،‬‬
‫قط ا در اولویت قرار گرفته است‪.‬‬

‫تصویری از لاشه میگ‪ 99-‬اوکراینی در ماجرای درگیری با شاهد‪131-‬‬

‫‪15‬‬

‫ومپایر‪ ،‬جنگافزاری منحصربهفرد‬

‫پنتاگون‪6‬‬ ‫یک بسعععته جدید کمکهای نظامی به ارزش تقریبی ‪ 3‬میلیارد دلار‪ ،‬این هفته توسعععط‬
‫عرضعه شد که لن را به بزرگترین کمک نظامی ایالات متحده در تاریخ تبدیل کرد‪ .‬در فهرست این‬
‫سلا ها و ت هیزات‪« ،‬سامانه ضدپهپاد ومپایر » یک سامانه نسبتا جدید است که لمریکا قبلا لن را‬
‫به عنوان بخشععی از کمکهای پیشععین به اوکراین‪ ،‬اعلاد نکرده بود‪ .‬در واقر ومپایر چیزی بیش از‬
‫یک سعامانه ضدپهپاد است‪ .‬در این مطلب‪ ،‬به این که ومپایر واق ا چیست و در راستای تلاش برای‬
‫شکست ارتش روسیه‪ ،‬چه کاری میتواند برای نیروهای اوکراینی ان اد دهد‪ ،‬میپردازیم‪.‬‬

‫سامانه تکمیل شده ومپایر‪ ،‬سوار بر یک وانتبار‬

‫بعه ‪،‬ور کلی‪ ،‬این بسعععته جدید قرار اسعععت به منظور کمک به رفر نیازهای دفاعی درازمدت این‬
‫کشعععور ‪،‬ی چندین سعععا ‪ ،‬تسعععلیحات و مهمات نیروهای اوکراینی را تحت مراقبت امنیتی این‬
‫کشور‪ ،‬فراهم کند‪ .‬در ا‪،‬لاعیه پنتاگون‪ ،‬ومپایر در بین ت هیزات ناد برده شده‪ ،‬جایگاه سود از لتر‬
‫را در لیسعت داشعت‪ .‬در ابتدا‪ ،‬رسانهها در مورد این که این سامانه دقیقا چیست‪ ،‬ابهاماتی داشتند‬
‫که من ر به شعناسعایی اشتباه لن به عنوان پهپادی مت لق به پرووه ومپایر مربوآ به برنامه نیروی‬
‫شد‪3 .‬‬ ‫دریایی سلطنتی بریتانیا‬

‫‪6‬مرکز و مقر فرماندهی وزارت دفاع ابالات متحده لمریکا‬

‫‪3‬این برنامه راجر به توس ه پهپادهایی با سکوی پرتاب از کشتی به ناد بود‪.‬‬
 ‫‪16‬‬

‫لیسععتی از تسععلیحات و کمکهایی که پنتاگون مت هد شععده اسععت تا در بزرگترین کمک امنیتی‬

‫لمریکا تا به امروز‪ ،‬به اوکراین ارایه دهد‪:‬‬
‫‪ -‬شش سامانه موشکی پیشرفته ملی سطحبههوا (‪ 6)NASAMS‬با مهمات اضافی‬
‫‪ 301 -‬هزار گلوله از مهمات توپخانه ‪ 611‬میلیمتری‬
‫‪ 11 -‬هزار گلوله از مهمات ‪ 631‬میلیمتری‬
‫‪ 30 -‬سامانه راداری ضدتوپخانه‬
‫‪2‬‬
‫‪ScanEagle‬‬ ‫‪ -‬سامانههای بدون سرنشین پوما (‪ )Puma‬و ت هیزات پشتیبانی سامانههای‬
‫‪ -‬سامانههای ضدپهپادی ومپایر‬
‫‪ -‬سامانههای موشکی هدایت لیزری‬
‫‪ -‬بودجه برای لموزش نیروها‪ ،‬ت میر و نگهداری و پایدارسازی‬
‫ومپایر‪ ،‬مخفف عبارت "‪ "Vehicle-Agnostic Modular Palletized ISR Rocket‬به م نای سامانه‬
‫ت هیزات موشکی ‪ ISR‬پالتبندی شده مدولار لگنوستیک‪ 3‬میباشد‪ .‬در واقر‪ ،‬ومپایر نه یک پهپاد‬
‫بلکه سعامانهای است که برای حمله به اهداف زمینی و انهداد پرندههای کم ارتفاع‪ ،‬بهویژه پهپادها‬
‫‪،‬راحی شده است‪.‬‬

‫سامانه لانچ و توپ حسگر ومپایر از نمای نزدیک‬

‫‪1‬‬
‫‪NASAMS: National Advanced Surface-to-Air Missile Systems‬‬
‫‪3‬این سامانههای بدون سرنشین کوچک با توان پرواز ‪،‬ولانی‪ ،‬زیرم موعه شرکت هواپیمایی بویینگ میباشند‪.‬‬
‫‪ 3‬اصطلا لگنوستیک‪ ،‬برای هر چیزی که به منظور سازگاری با رایجترین سامانهها ‪،‬راحی شده باشد‪ ،‬به کار میرود‪.‬‬
 ‫‪17‬‬

‫پس از م رفی این بسته‪ ،‬م اون وزیر دفاع پنتاگون در مصاحبه با تبرنگاران‪ ،‬ومپایر را یک «سامانه‬
‫سینتیک» توصیف کرد‪ .‬همچنین افزود که این سامانه اساسا از موشکهای کوچک برای شلیک به‬
‫پهپادها در لسععمان اسععتفاده میکند‪ .‬ومپایر تا پیش از پیکربندی‪ ،‬یک کیت قابل حمل اسععت که‬
‫میتواند بر روی اکثر وسععایل نقلیه دارای اتاق بار‪ ،‬برای لانچ راکتهای هدایتشععونده لیزری هفتاد‬
‫میلیمتری ‪ APKWS II6‬یا سایر مهمات هدایتشونده لیزری‪ ،‬نصب شود‪.‬‬

‫ساختار راکتهای هدایتشونده لیزری هفتاد میلیمتری ‪APKWS II‬‬

‫‪ ،APKWS II‬یک موشعک ‪ 41‬میلیمتری را از ‪،‬ریق بخش هدایت جست وگر لیزری و یک واحد‬
‫کنتر که در محل ای اد شده توسط نشانگر لیزری قرار میگیرد‪ ،‬به یک سلا هدایتشونده دقیق‬
‫تبدیل میکند‪ .‬این سععلا ها میتوانند تیلی دقیق باشععند و کمترین لسععیب جانبی را ای اد کنند‪.‬‬
‫هر دور کعار ‪ ،APKWS II‬هزینه تقریبی ‪ 34111‬دلار را به همراه دارد (شعععامل موتور‪ ،‬کلاهک و‬
‫کیت هدایت موشک)‪.‬‬
‫ومپایر شعامل یک پرتابگر با چهار تروجی دایروی برای موشکهای هدایت شونده ‪ 41‬میلیمتری‬
‫است از جمله ‪ WESCAM MX-RSTA2 ،APKWS II‬یا توپ حسگر مدولار الکترواپتیکا ‪/‬مادون‬
‫قرمز مشععابه و نشععانگر لیزری که میتواند بر روی یک دکل تلسععکوپی قرار بگیرد‪ .‬همچنین یک‬
‫منبر تغذیه مسعتقل و یک سامانه کنتر متمرکز نیز بخشی از بسته هستند‪ .‬سامانه کلی میتواند‬
‫در اتاق بار کامیونها قرار گیرد یا حتی در یک موق یت ثابت نصب شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪APKWS II: Advanced Precision Kill Weapon System II‬‬ ‫(سامانه تسلیحات کشتار دقیق پیشرفته)‬
‫‪ 3‬سامانه مدولار رویت هدف که برای نظارت و شناسایی و ماموریتهای هدفگیری از ‪،‬ریق وسایل نقلیه جنگی لبی‪،‬‬
‫تاکی و زرهی‪ ،‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪18‬‬

‫به نقل از وبسایت ‪ ،L3Harris1‬قرارگیری سنسورهای مختلف در پیکربندی ومپایر‪ ،‬کمک میکند‬
‫ومپایر که به‬ ‫که با نیازهای کاربر نهایی مطابقت داشعععته باشعععد‪ .‬این اسعععت که پیکربندی تا‬
‫اوکراین تحویل داده شده است ولی هنوز رونمایی نشده است‪ ،‬پرسشبرانگیز میشود‪.‬‬
‫در واقر این شعرکت‪ ،‬ومپایر را سامانهای با قابلیت ضدپهپادی م رفی نکرده است‪ .‬با این حا ‪ ،‬این‬
‫شععرکت صععراحتا اعلاد کرده اسععت که این سععامانه قادر به درگیری با اهداف هوایی مثل پهپادها‬
‫میباشعد‪ .‬ویدیوی تبلیغاتی که توسعط شعرکت به اشعتراک گذاشعته شده است‪ ،‬نشان میدهد که‬
‫ردیابی ویدیویی پیشعرفته ‪ ،L3Harris‬میتواند تماد مدت روی اهداف متحرک متمرکز شود‪ .‬برای‬
‫نمونعه‪ MQ- 9 Reaper2 ،‬را میتوان از ‪،‬ریق تصعععویربرداری بععا لنز دوربین معادون قرمز ومپععایر‬
‫مشعاهده کرد‪ .‬همچنین بروشعور این سعامانه به وضو بیان میکند که میتوان لن را علیه اهداف‬
‫هوایی مورد اسععتفاده قرار داد از جمله انواع متفاوتی از پهپادهای هدف ‪ TDRS Twin Hawk‬که‬
‫به عنوان سعامانه پهپادی "گروه سعه" هم شعناتته میشود‪ .‬بر اساس ‪،‬بقهبندی پهپادهای ارتش‬
‫ایالات متحده حداکثر وزن پهپادهای گروه سععه‪ ،‬بین ‪ 11‬تا ‪ 6331‬پوند اسععت که قابلیت پرواز تا‬
‫ارتفاع ‪ 66‬هزار پایی و حداکثر سرعت ‪ 311‬گره را به لنها میدهد‪.‬‬

‫‪6 L3Harris‬یک شرکت فناوری لمریکایی پیمانکار دفاعی و ارایهدهنده تدمات فناوری ا‪،‬لاعات است که محصولات و‬
‫ت هیزات تاکتیکی‪ ،‬سیستمهای اویونیک و الکترونیک برای بخشهای دولتی‪ ،‬دفاعی و ت اری میباشد‪.‬‬
‫‪3‬نیروی هوایی لمریکا‪ ،‬اتیرا قابلیت فرود و برتاست جدیدی را لزمایش کرده است که میتواند به این پهپاد اجازه دهد‬
‫تا در محدوده وسیرتری از منا‪،‬ق ا‪،‬راف تود مستقر شود و بدون نیاز به زیرساتتهای تخصصی‪ ،‬در محل ف ا باشد‪.‬‬
‫‪19‬‬

‫دقیقا مشعخ‪ ،‬نیسعت که قابلیتهای هوابههوای ومپایر چقدر فراتر از پهپادهای متهاجم است اما‬
‫هلیکوپترهای کمسععرعت میتوانند اهداف دلچسععبی برای لن باشععند‪ .‬برد ومپایر به ویژه در حالتی‬
‫که لانچر لن زمینی اسععت‪ ،‬محدود و زمانی که لانچر هوایی داریم‪ APKWS II ،‬بردی در حدود ‪3‬‬
‫مایل دارد (مثلا زمانی که توسعط یک هلیکوپتر در شرایط ایدهل لانچ می شود) در حالی که وقتی‬
‫پرتاب از زمین داریم‪ ،‬قابلیت برد کمتری تواهد داشت‪.‬‬
‫اسععتفاده از ‪ APKWS II‬برای اهداف هوایی‪ ،‬ممکن اسععت مبهم به نظر برسععد ولی در واقر برای‬
‫سععامانه‪ ،‬یک برنامه کاربردی در حا توس ع ه اسععت‪F-16 .‬های نیروی هوایی لمریکا‪ ،‬با اسععتفاده از‬
‫رادارهای حسعاستر ‪ 6AESA‬و پادهای هدفگیری پیشرفته‪ APKWS II ،‬را به عنوان یک اسلحه‬
‫با قابلیت شعععلیک هوابههوا تسعععت کرده اسعععت‪ .‬این کار‪ ،‬فضعععای دسعععترسعععی بسعععیار عمیق و‬
‫مقرونبهصعرفهتری را در اتتیار جتها قرار میدهد که بتوانند با انواع موشعکهای کروز‪ ،‬دست و‬
‫پن ه نرد کنند‪.‬‬

‫آزمایش شلیک راکتهای هدایت لیزری به سمت یک هدف هوایی توسط جنگنده ‪F-16‬‬

‫یکی دیگر از ویژگیهای مهم ومپایر‪ ،‬قابلیت نصب لن در اکثر وانتبارها اعم از نظامی یا غیرنظامی‬
‫با یک اتاق بار تخت اسععت‪ .‬نیروهای زمینی ماهر اوکراین‪ ،‬انواع وسععایل نقلیه زمینی را به سععلا‬
‫تبدیل کردهاند از جمله ت هیز کامیونهای سععبک به موشععک برای کاربردهای دفاعی هوایی‪ .‬به‬
‫این ترتیب‪ ،‬ومپایر به دلیل سععازگاری لسععان با پلتفردهای مختلف‪ ،‬سععادگی و قابلیتهای دقیق و‬
‫نسبتا پیشرفته‪ ،‬انتخابی مناسب برای اوکراین به نظر میرسد‪.‬‬

‫این نوع رادارها‪ ،‬صحبت شده است‪.‬‬ ‫‪6‬در شمارههای پیشین لیرودیا‪ ،‬به تفصیل در تصو‬
‫‪20‬‬

‫ومپایر علاوه بر توانایی مقابله با پهپادها‪ ،‬میتواند برای انهداد اهداف زمینی مانند وسعععایل نقلیه و‬
‫نیروهای زمینی (کاری که در ابتدا هم برای لن ‪،‬راحی شده بود) استفاده شود‪.‬‬
‫ومپایر در پیکربندی تبلیغاتی تود‪ ،‬توانایی به کار گرفتن یک دکل بزرگ را دارد که میتواند به‬
‫توپ حسگر تود‪ ،‬میدان دید بسیار وسی ی نسبت به محیط ا‪،‬راف بدهد‪ .‬این سامانه میتواند با‬
‫استفاده از لیزر تود‪ ،‬تصویر هدف را "ای اد" کند که به ‪ APKWS II‬اجازه درگیری میدهد و در‬
‫نتی ه راکت میتواند تا حداکثر برد تود برای اصابت به اهداف زمینی دشمن‪ ،‬پرواز کند‪ .‬به دلیل‬
‫تحرکات بالا‪ ،‬ومپایر همچنین قادر است این کار را به شیوه "‪ "Scoot & Shoot‬ان اد دهد‪ .‬ی نی‬
‫برتورد به هدف ان اد شود و پیش از این که دشمن بتواند به سمت لانچر شلیک کند‪ ،‬به مکان‬
‫دیگری برود تا از لسیب ناشی از شلیک دشمن‪ ،‬جلوگیری کند‪ .‬در حا حاضر‪ ،‬این نوع تاکتیکها‬
‫به شدت توسط گروههای موشکی ضدتانک اوکراینی استفاده میشوند‪ .‬از جمله برتی که حتی از‬
‫موتور سیکلت برای ورود و تروج سریر استفاده میکنند‪.‬‬
‫وجود دکل نیز میتواند به سامانه این اجازه را‬
‫بدهد که به عنوان یک ابزار نظارت بسیار توانا‬
‫عمل کند حتی اگر وسیله نقلیه تیلی دقیق‬
‫توسط پوشش گیاهی یا پشت یک سرپوش‬
‫پنهان شده باشد‪.‬‬

‫تصویری از دکل سنسور ومپایر‬

‫‪21‬‬

‫‪APKWS II‬‬ ‫ارتععش ایالععات متحععده در مععاه مععی‪ ،‬برنامععههای تععود را بععرای انتقععا موشععکهای‬
‫سععکوی پرتععاب مهمععات‪ ،‬سععر بععاز زد‪.‬‬ ‫بععه اوکععراین اعلععاد کععرد ولععی از افشععاگری در تصععو‬
‫علععاوه بععر لن‪ ،‬اتیععرا للمععان برنامععههای تععود بععرای تحویععل مععوارد م هععز بععه لانچرهععای هفتععاد‬
‫میلیمتری با قابلیت شعلیک راکتهعای هعدایتشعونده را اعلعاد کعرد‪ .‬امعا مشعخ‪ ،‬نیسعت کعه‬
‫لیا هر دو محموله انتقا اسلحه مربوآ به ومپایر هستند یا تیر‪.‬‬
‫حالععات دیگععری نیععز امکانپععذیر اسععت مثلععا ایععن کععه همععین لانچرهععای مشععابه‪ ،‬بععر روی‬
‫نفربرهععای رزمععی ‪ M1136‬کععه هععم اکنععون نیععز اوکععراین از لنهععا اسععتفاده میکنععد‪ ،‬یععا بععر روی‬
‫تودروهععای دیزلععی ‪ MRZR buggies‬نص عب شععوند‪ .‬همچنععین ایععن احتمععا هععم وجععود دارد‬
‫که موشکهای هدایتشعونده توسعط پلتفردهعای نامشعخ‪ ،‬دیگعری ماننعد پهپادهعا نیعز معورد‬
‫استفاده قرار گیرند‪.‬‬

‫تصویر فرضی از شلیک یک پرتابه توسط سامانه لانچ ومپایر‬

‫‪6‬ت هیز این تانکه ا با تسلیحات و ت هیزات فرماندهی‪ ،‬میتواند راهی مقرونبهصرفه برای ساتت تودروهای رزمی‬
‫روباتیک باشد‪.‬‬
‫‪22‬‬

‫بدیهی اسعت که فرستادن یک سامانه جدید ضدپهپادی به اوکراین‪ ،‬با توجه به تاثیری که پهپادها‬
‫بر هر دو ‪،‬رف درگیریها در این کشور داشتهاند‪ ،‬کاملا منطقی به نظر میرسد‪ .‬مثا های مت ددی‬
‫وجود دارد کعه نیروهعای روسعععی از انواع پهپادها برای شعععناسعععایی توپخانهها‪ ،‬نظارت عمومی و‬
‫بهکارگیری بمبهای دسعتساز‪ ،‬استفاده میکنند‪ .‬قابلیت حمله زمینی نیز به همین اندازه مرتبط‬
‫است‪.‬‬

‫بخش کنترلی سامانه ومپایر‬

‫بععا توجععه بععه گععزارشهععای اتیععر‪ ،‬بعه احتمععا زیععاد‪ ،‬روسععیه اقععداد بععه تریععد ت ععداد بالععایی از‬
‫پهپادها از ایران بعرای دور زدن تحعریمهعا کعرده اسعت کعه مطمهنعا ایعن کعار‪ ،‬پتانسعیل تغییعر‬
‫نتی ه درگیریهعا در میعدان جنعگ را دارد‪ .‬ایعن فرضعیه‪ ،‬بعا ایعن واق یعت تاییعد معیشعود کعه‬
‫بسته کمکی اتیعر‪ ،‬بعا هعدف تعأمین نیازهعای بلندمعدت اوکعراین اسعت نیازهعایی کعه بواسعطه‬
‫مععذاکرات بععا واشععنگتن تشععخی‪ ،‬داده مععیشععوند‪ .‬اگععر ومپععایر‪ ،‬دقیقععا بععه همععان شععکل اولیععه و‬
‫ساده تود تحویعل داده شعود‪ ،‬اوکعراین یعک سعلا جدیعد بعرای نعابودی پهپادهعای دشعمن بعا‬
‫قابلیت شلیک مستقیم و با دقت بالا تواهد داشت‪.‬‬
‫‪23‬‬

‫موشکهای ایرانی‪ ،‬برگ برنده روسیه‬

‫بر اسععاس بیانیه سععخنگوی نیروی هوایی اوکراین‪ ،‬روسععیه در حملاتی به اوکراین از «بیش از ‪63‬‬
‫موشعک» و همچنین ‪ 64‬پهپاد شعاهد‪ 631-‬استفاده کرده است‪ .‬از این ‪ 63‬موشک عمدتا دوربرد‪،‬‬
‫نیروی هوایی ادعا میکند که ‪ 03‬فروند را سعاقط کرده است‪ .‬در حالی که این اعداد را نمیتوان به‬
‫‪،‬ور مسعتقل تأیید یا رد کرد‪ ،‬حمله موشکی به وضو در مقیاسی بسیار بزرگتر از لن چیزی بود‬
‫که در ماههای اتیر شاهد لن بودیم‪.‬‬

‫با توجه به این که اهداف اولیه دارای ماهیت غیرنظامی هستند‪ ،‬از جمله زیرساتتهای انروی‪ ،‬این‬
‫بدان م ناسعت که موشکهای کمتری از این نوع برای اهداف نظامی با اولویت بالا‪ ،‬از جمله اهداف‬
‫محکم‪ ،‬در دسعترس روسیه است‪ .‬در همین حا ‪ ،‬گزارشهای زیادی وجود دارد که نشان میدهد‬
‫ممکن است ذتایر موشکهای ایستاده هدایتشونده دقیق کرملین رو به اتماد باشد‪ .‬از لن ایی که‬
‫ظرفیت تولید محدود و تحریمها مانر جایگزینی مسعتقیم لنها شعده است و مسکو از قبل مشتری‬
‫پهپادهای تهران بوده‪ ،‬ممکن اسعت شعاهد اسعتفاده از موشععکهای بالستیک ساتت ایران توسط‬
‫روسیه در جنگ اوکراین باشیم‪.‬‬
‫‪24‬‬

‫به گفته کارشعناسان‪ ،‬روسیه با کمبود مهمات مواجه است و از ‪،‬رفی حامیای در این جنگ ندارد‬
‫ولی ایران به ‪،‬ور بالقوه میتواند در هر دو زمینه به روسعععیه کمک کند‪ .‬ایده انتقا موشعععکهای‬
‫بالستیک ایران به روسیه چیزی است که به ‪،‬ور تلاصه توسط رسانههای دولتی ایران مطر شد‪.‬‬
‫در مقالهای به زبان فرانسعوی‪ ،‬ادعا شعده که حمله موشعکی به بوهورودیچن‪ ،‬در اسعتان دونتسک‪،‬‬
‫دارای نشعانههای موشک بالستیک میانبرد تیبرشکن ساتت ایران است‪ .‬هیچ مدرکی دا بر این‬
‫موضعوع وجود ندارد‪ ،‬چه رسعد به این که موشکهای ایرانی از قبل به روسیه ارسا شدهاند‪ .‬مقاله‬
‫از لن زمان‪ ،‬بارها ویرایش شعد و این بخشها حذف شعدند‪ ،‬اما اکنون بایگانی شده است‪ .‬در حالی‬
‫که مقاله کامل لنلاین بود و به نظر میرسد که در لن‪ ،‬حداقل چشمانداز م امله موشکی بین مسکو‬
‫و تهران را مطر شده است‪.‬‬

‫تصویری از موشک خیبرشکن‬

‫تیبرشعکن‪ ،‬یکی از موشعکهای بالسعتیک سوتت جامد ایران میباشد که از تانواده موشکهای‬
‫فاتح ‪ 661‬اسعت‪ .‬به گفته فرماندهان نظامی ایران‪ ،‬این موشک بردی م اد با ‪ 6011‬کیلومتر دارد‬
‫و جرد نهایی این موشعک یک سعود جرد موشعک دزفو اسععت‪ .‬سععرجنگی این موشک از موادی‬
‫استفاده میکند که به مراتب قویتر از ‪ TNT‬میباشند‪.‬‬
‫روسیه انواع مختلفی از موشکهای دوربرد را در عملیاتهای تود در اوکراین استفاده کرده است‪،‬‬
‫پرمخعا‪،‬بترین لنها‪ ،‬موشعععکهای کروز کالیبر هسعععتند که میتوانند از کشعععتیهای جنگی و‬
‫زیردریاییها شلیک شوند‪ ،‬موشک کروز کالیبر‪ ،‬برگرفته از موشک ‪ 3M14‬میباشد‪.‬‬
 ‫‪25‬‬

‫به نوبه تود‪ ،‬سععامانه زمینی اسععکندر میتواند موشععک کروز مذکور و همچنین ت دادی موشععک‬
‫شبهبالستیک مختلف از سری ‪ 9M723‬اسکندر‪-‬اد را شلیک کند‪ .‬استفاده از موشکهای بالستیک‬
‫از هر نوعی‪ ،‬مزایای کلیدی برای روسعیه دارد‪ ،‬اما بنا بر گزارشها‪ ،‬ذتایر این تسلیحات مهم رو به‬
‫اتماد اسععت و چالشهایی برای پر کردن لنها وجود دارد‪ .‬لنها به ویژه برای ضععربه به اهداف نظامی‬
‫سرسخت و مهم مانند سنگرهای فرماندهی و کنتر ‪ ،‬مورد نیاز هستند‪.‬‬

‫تصویری از موشک کروز ‪3m14‬‬

‫دفاع در برابر موشعکهای بالسعتیک بسیار دشوار است‪ ،‬از برتی جهات بسیار کشندهتر و سختتر‬
‫از موشععکهای کروز زمینپایه مادون صععوت میباشععند و از جهاتی دیگر‪ ،‬دارای سععرعت بیشععتری‬
‫هسعتند‪ .‬موشعک بالسعتیک اسعکندر همچنین در ‪،‬و پرواز تود از ابزارهای ضعد اقداد پیشرفته‬
‫اسععتفاده میکند تا رهگیری را سععختتر کند‪ .‬اما از لن ‪،‬رف‪ ،‬اوکراین نیز قابلیتهای موشعععکی‬
‫ضدبالستیک بسیار محدودی دارد که عمدتا شامل ت داد کمی از سامانههای موشکی زمینبههوای‬
‫‪1S-300V1‬مت لق به دوران شوروی است‪ .‬البته این موشک هرگز به ت داد قابل توجهی در اتتیار‬
‫اوکراین قرار نگرفت و هیچ سعععامانه مازادی از این نوع وجود ندارد که بتواند توسعععط نظامیان ناتو‬
‫برای تقویت دفاع اوکراین تأمین شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪SA-12 Gladiator/Giant‬‬
‫‪26‬‬

‫تصویری از سامانه دفاع هوایی ‪SA-12A‬‬

‫موشعکهای کالیبر و اسعکندر‪ ،‬اقلاد گران قیمتی هسعتند و همان ‪،‬ور که قبلا ذکر شد‪ ،‬مشخ‪،‬‬
‫نیسعت روسیه تا چه حد قادر به تولید موشکهای جدید برای تکمیل ذتایر تود است‪ .‬همچنین‬
‫احتمالا کاهش دسعترسعی به اجزای فناوری پیشعرفته در نتی ه تحریمها بر توانایی این کشور در‬
‫ساتت تسلیحات دقیق از این نوع تأثیر میگذارد‪.‬‬
‫در پی ناتوانی مداود نیروی هوایی روسعیه در تضمین برتری هوایی در برابر اوکراین‪ ،‬امتیاز زیادی‬
‫به این نوع تسعلیحات در روسیه داده شده است‪ .‬این بدان م نا است که هواپیماهای تاکتیکی با‬
‫ثابت روسععیه به ‪،‬ور کلی قادر به حمله به اهداف فراتر از تطوآ مقدد بدون این که تود و تدمه‬
‫تود را در م رض تطر شععدید قرار دهند‪ ،‬نیسععتند‪ .‬تا زمانی که این وضع یت ادامه داشععته باشععد‪،‬‬
‫ذتایر سععلا های روسععیه کماکان کاهش مییابد و هر جایگزینی برای روسععیه نسععبتا ارزشععمند‬
‫تواهد بود‪.‬‬
‫این واق یعت کعه موشعععکهعای زمینبههوای سعععری ‪ S-300P‬اکنون به ‪،‬ور فزایندهای در نقش‬
‫سعطحبهسعطح مورد اسعتفاده قرار میگیرند‪ ،‬ممکن اسعت به کمبود موشکهای کالیبر و اسکندر‬
‫اشاره کند‪ .‬گزارشهای تأیید نشده‪ ،‬حاکی از لن است که روسیه نیز در حملات تود علیه اوکراین‪،‬‬
‫از ‪ S-300P‬استفاده کرده است‪.‬‬
‫‪27‬‬

‫تصویری از موشکهای سری ‪ S-300P‬روسیه‬

‫بر اسعاس شعواهد‪ ،‬میتوان اثبات کرد که ذتایر موشکهای کروز ‪ Kh-555‬روسیه ممکن است در‬
‫‪،‬و حضعور این کشور در جنگ سوریه کاملا تماد شده باشد‪ .‬حداقل تاکنون‪ ،‬تماد تصاویر موجود‬
‫از موشکهای کروز پرتاب شده در اوکراین‪ Kh-101 ،‬مدرنتر را نشان میدهد‪ .‬یکی از کارشناسان‬
‫هوافضعای روسعی‪ ،‬به این نتی ه رسعیده اسعت که احتمالا کمتر از ‪ 611‬موشک ‪ Kh-101‬در انبار‬
‫باقی مانده اسعت که نرخ تولید کنونی لن از ‪ 3‬تا ‪ 0‬موشعک در ماه ت اوز نمیکند‪ .‬به نظر میرسد‬
‫کاهش اسعتفاده از موشعکهای ‪ Kh-101‬در اوکراین در ماههای اتیر نیز این امر را نشان میدهد‪،‬‬
‫اگرچه این سلا ها همچنان مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬
‫ذتایر موشعععکهای ‪ Kh-22‬باقی مانده از دوران شعععوروی نیز قابل توجه اسعععت و عمر مفید این‬
‫سععلا ها رو به پایان اسععت‪ .‬این مسععهله‪ ،‬شععلیک لنها به اوکراین را ارزانتر از عز لنها میکند‬
‫اگرچه از دقت به شعدت محدودی به ویژه در مقایسه با موشکهای کروز زمینپایه یا موشکهای‬
‫بالستیک مدرن برتوردار هستند‪.‬‬
‫در لغاز تهاجم روسععیه در ‪ 30‬فوریه سععا جاری‪ ،‬شععاید تقاضععای مسععکو از تهران برای تأمین‬
‫تسعععلیحعات‪ ،‬دور از ذهن بعه نظر میرسعععیعد‪ .‬به ویژه برای حمله به اهداف زمینی دقیقا همان‬
‫مأموریتی که انتظار میرفت روسیه توسط پلتفردهای مختلف زیادی لن را پوشش دهد‪.‬‬
‫‪28‬‬

‫با این حا ‪ ،‬تأمین صعدها پهپاد از جمله «پهپادهای کامیکازه شاهد‪ »631-‬و «مهاجر‪ »1-‬از سوی‬
‫ایران‪ ،‬نشعان میدهد که مسکو مایل است (یا م بور شده است) به راههای غیرسنتی روی لورد تا‬
‫سری ا این تسلیحات را دریافت و از قابلیتهای تاصی که به شدت برای عملیاتهای متزلز تود‬
‫در اوکراین به لن نیاز دارد‪ ،‬اسعتفاده کند‪ .‬به نظر میرسعد موشعکهای بالستیک ایرانی مطمهنا با‬
‫همان م یارها مطابقت دارند و ایران لنها را به ‪،‬ور کامل در اتتیار دارد‪.‬‬
‫توسع ه موشعکهای بالستیک پیچیده و دوربرد تهران در حا حاضر عاملی لشنا و مهم در مسایل‬
‫ویوپلیتیک گسععترده در تاورمیانه اسععت‪ .‬هدف از ‪،‬راحی موشععکهای بالسععتیک ایران‪ ،‬همراه با‬
‫موشعکهای کروز و پهپادها‪ ،‬اثر بازدارندگی اسعت‪ ،‬اما همچنین و مهمتر از همه برای روسیه‪ ،‬این‬
‫موشکها توسط ایران و گروههای نیابتی لن در عمل مورد استفاده قرار گرفتهاند‪.‬‬

‫تصویری از موشکهای بالستیک ایرانی‬

‫پتانسیل موشکهای بالستیک ساتت ایران برای تخریب اساسی‪ ،‬بدون تردید است زیرا نمونههای‬
‫مت ددی از لنها در نبرد به کار رفتهاند‪ .‬در چند سعا گذشعته‪ ،‬چنین حوادثی شامل حمله وانویه‬
‫‪ 3131‬به پایگاه هوایی عینالاسعد در عراق‪ ،‬با اسعتفاده از موشعک بالستیک کوتاه برد سری قیاد و‬
‫حمله مارس ‪ 3133‬به اربیل عراق که موشعک فاتح‪ 661-‬در لن اسعتفاده شعده بود میباشد‪ .‬این‬
‫تسلیحات با دقت قابل توجهی ضربه میزنند و بسیار ویرانگر هستند‪.‬‬
‫‪29‬‬

‫تصویری از موشک فاتح ‪111‬‬

‫سعامانههای موشعکی بالسعتیک ایران در ت داد متنوعی ‪،‬راحی و سعاتته شدهاند‪ ،‬عاملی که تأثیر‬
‫قعابعل توجهی بر ثبات در تاورمیانه دارد‪ .‬بر اسعععاس تخمینهای غربی‪ ،‬حداقل ‪، 31‬ر مختلف‬
‫موشعک بالسعتیک ایرانی وجود دارد که این ‪، 31‬ر زیرشاتههای مختلف را نیز شامل میشوند‪،‬‬
‫‪،‬یف گسعتردهای از موشعکهای مختلف وجود دارد که روسیه میتواند برای ترید لنها را انتخاب‬
‫کنعد و برای بسعععیاری از انواع مربو‪،‬ه‪ ،‬ذتایر قابل توجهی وجود دارد که امکان انتقا سعععریر را‬
‫فراهم میکند‪ .‬از لن ایی که موشعععکهای بالسعععتیک ایران بصعععورت سعععنتی برای درگیریهای‬
‫منطقهای ‪،‬راحی شعدهاند‪ ،‬در دسعتهبندیهایی قرار میگیرند که برای نیروهای مسعلح روسیه در‬
‫‪،‬و جنگ در اوکراین مفید هستند‪.‬‬
‫به عنوان مثا موشععک قیاد‪ ،6-‬دارای برد گزارش شععده ‪ 111‬مایل (‪ 611‬کیلومتر) اسععت که به‬
‫روسعیه اجازه میدهد تا اهدافی را در سراسر اوکراین مورد حمله قرار دهد‪ .‬اگر همان موشکها در‬
‫تاک بلاروس مستقر بشوند‪ ،‬حمله به اهدافی در اوکراین لسانتر هم میشود‪.‬‬
‫این که ایران مایل به عرضعه موشعک قیاد‪ 6-‬به مشعتریان تارجی است‪ ،‬نشان میدهد که توسط‬
‫مبارزان حوثی یمن علیه اهداف سع ودی اسعتفاده شعده است‪ .‬نسخههای ب دی سری قیاد‪ ،‬دارای‬
‫یک سععرجنگی مانورپذیر هسععتند که دقت لن را در برابر اهداف باارزش‪ ،‬بهبود میبخشععد و امکان‬
‫رهگیری موشک را پیچیده میکند‪.‬‬
 ‫‪30‬‬

‫تصویری از موشک قیام‪1-‬‬

‫سعایر موشعکهای ایرانی‪ ،‬مانند قدر که برگرفته از موشعک شعهاب‪ 3-‬هستند‪ ،‬برد بیشتری دارند‬
‫‪،‬بق گزارشها‪ ،‬برد این موشعععک به ‪ 6311‬مایل (‪ 6511‬کیلومتر) میرسعععد و این مزیت را برای‬
‫روسیه فراهم میکند که بتواند چنین تسلیحاتی را بسیار دورتر از مرزهای اوکراین مستقر کند‪ .‬از‬
‫سععوی دیگر‪ ،‬تحرک ذاتی انواع مختلف موشععکهای بالسععتیک ایرانی متحرک جادهای‪ ،‬لنها را به‬
‫هدف بس عیار دشععواری برای اوکراین که به هر حا تواناییهای تسععلیحاتی بس عیار محدودی دارد‪،‬‬
‫تبدیل میکند‪.‬‬
‫یکی از م ایب برتی از موشعععکهای ایرانی با برد بلند‪ ،‬از جمله قیاد‪ 6-‬و قدر‪ ،‬این اسعععت که لنها‬
‫همچنان بر سعامانههای پیشعران مایر متکی هسعتند‪ .‬استفاده از این موارد نه تنها تطرناک است‪،‬‬
‫بلکه به این م نی اسعععت که عمل کردن سعععامانه به میزان قابل توجهی زمان میبرد‪ .‬با توجه به‬
‫گفتهها‪ ،‬روسعیه برای بسعیاری از اهداف تود به سعلا های واکنش سریر نیاز ندارد و گزینه ترید‬
‫موشعکهایی با برد کوتاهتر ولی با پیشران جامد باقی میماند که این گزینه میتواند به ‪،‬ور مشابه‬
‫تسلیحات زیاد مورد نیازی را فراهم کند‪.‬‬
‫به عنوان مثا ‪ ،‬موشکهای تانواده فاتح‪ ،‬دارای لانچر متحرک جادهای و سوتت جامد هستند که‬
‫برتی از لنها ظاهرا دارای قابلیت هدایت ترمینا ‪ 6‬هستند که امکان حملات دقیقتری علیه اهداف‬
‫را فراهم میکند‪.‬‬ ‫تا‬

‫‪1‬‬
‫‪Terminal guidance‬‬
‫قابلیت هدایت موشک در مراحل پایانی مسیر‪ ،‬به بیان دیگر هدایت پرنده از فرودگاه یا به فرودگاه‬
 ‫‪31‬‬

‫فاتح‪ 661-‬که از نظر عملیاتی به اثبات رسععیده و در مقیاس بزرگ تولید شععده اسععت‪ ،‬یک گزینه‬
‫بسعیار محتمل برای ارسعا به روسیه تواهد بود‪ .‬برد لن تقریبا ‪661‬مایل (‪ 311‬کیلومتر) است و‬
‫برای بس عیاری از اهداف در اوکراین کارلمد اسععت‪ .‬حتی موشععکهای بالسععتیک شععهاب قدیمیتر‪،‬‬
‫پیچیعدهتر و دقیقتر نیز میتوانند جالب توجه باشعععند زیرا به نظر میرسعععد روسعععیه به تلفات‬
‫غیرنظامیان در برابر برتی از اهداف تود‪ ،‬اهمیتی نمیدهد‪.‬‬
‫علاوه بر موشععکهای بالسععتیک‪ ،‬ایران به ‪،‬ور بالقوه میتواند تسععلیحات دیگری را نیز در اتتیار‬
‫روسععیه قرار دهد‪ .‬علاوه بر انواع بیشععتر و متفاوت پهپادها‪ ،‬ایران موشععکهای کروز دوربرد تولید‬
‫میکند‪ ،‬از جمله برتی از لنها که تقریبا به ‪،‬ور قطر برگرفته از فناوری اصلی شوروی هستند‪.‬‬

‫تصویری از موشک کروز قدس‪ 1-‬در یمن‬

‫به گفته کارشناسان نظامی‪ ،‬موشکهای زمینبهزمین ایرانی اغلب از پرتابگرهای ترابری‪ 6‬مبتنی بر‬
‫شعاسعی کامیونهای ت اری اسعتفاده میکنند که نگهداری و کارکرد لنها ساده است و نیازی به‬
‫ادغاد عمیق با وسایل نقلیه روسی نیست‪.‬‬
‫برای ایران که مدتهاسعت به دلیل برنامه هسعتهای صلحلمیز و ف الیتهای دفاعی تود‪ ،‬از جمله‬
‫تأمین تسععلیحات و سععایر حمایتها از نیروهای محور مقاومت‪ ،‬تحت تحریمهای شععدید و ظالمانه‬
‫ایالات متحده قرار گرفته اسعت عمدتا‪ ،‬تزریق پو نقد از مسکو بسیار توشایند تواهد بود‪ .‬فروش‬
‫موشعکهای دوربرد بر اساس انتقا پهپادهای قبلی ان اد میشود و مشتری بسیار سودلوری را به‬
‫م موعه صادرات تسلیحات تهران اضافه میکند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪TEL: transporter-erector-launchers‬‬
‫‪32‬‬

‫رسععاندن تسععلیحات به روسععیه با امکان حمل لنها از ‪،‬ریق کشععتی بر روی دریای تزر‪ ،‬چالش‬
‫بزرگی نخواهد بود‪ .‬همان ‪،‬ور که برای پهپاد شعاهد‪ 631-‬نیز پیشعنهاد شده است‪ .‬ساتت و ارایه‬
‫‪،‬ولانیمدت در محلی در روسیه نیز میتواند یک گزینه باشد که شامل ارسا قط ات توسط ایران‬
‫برای مونتاو به روسیه است‪.‬‬

‫موشک شهاب‪3-‬‬
‫تحویل موشکهای کروز به روسیه همچنان حدس و گمان است‪ .‬با این حا ‪ ،‬از جنبههای بسیاری‬
‫به نظر میرسد برای مسکو که منابر جایگزین کمی از این نوع تسلیحات دارد‪ ،‬مزایای زیادی را به‬
‫دنبا دارد‪ .‬ارسا تسلیحات به روسیه برای تهران‪ ،‬فراتر از درلمد است زیرا چنین فروشی‪ ،‬فرصتی‬
‫برای اثبات برتی از فناوریهای پیشرفته موشکی ایران را فراهم میکند‪.‬‬
‫ایران برای انواع موشععکهای دوربرد‪ ،‬تطوآ تولید مسععتقل از تحریمات را ای اد کرده اسععت و‬
‫بسعیاری از انواع لن تقریبا بلافاصعله در دسترس تواهند بود و همچنین ذتیرهسازی م دد لنها‬
‫در لینده نزدیک‪ ،‬لسعانتر تواهد بود‪ .‬یک نوع تفکر مشعابه میتوانسعت پشتوانه تلاشهای م روف‬
‫روسعیه برای به دسعت لوردن مهمات کره شمالی نیز باشد‪ ،‬اگرچه ایران گزینه بسیار بهتری برای‬
‫این نوع سلا های پیشرفتهتر است‪.‬‬
‫‪33‬‬

‫هر اتفاقی که بیفتد‪ ،‬روسیه نشان داده که مایل است حملات دوربردی را علیه شهرهای اوکراین و‬
‫زیرسعععاتعتهعای حیعاتی (نظامی یا غیرنظامی) ان اد دهد‪ .‬این که چنین حملاتی تا چه زمانی‬
‫میتوانند ادامه داشععته باشععند‪ ،‬نه تنها به ذتایر موشععکهای روسععی‪ ،‬بلکه به توس ع ه مداود دفاع‬
‫هوایی اوکراین نیز بسعتگی دارد‪ .‬تا کنون‪ ،‬عرضعه سامانههای دفاع هوایی زمینی پیشرفته غربی به‬
‫اوکراین بسیار کند پیش رفته است‪ ،‬در حالی که تحویل جتهای جنگنده‪ 6‬پیشرفته غربی که قبلا‬
‫درتواست شده بود نیز هنوز محقق نشده است‪.‬‬
‫بعا کععم شععدن ذتععایر روسعیه‪ ،‬امیعد معیرود حملعات مسععکو بععه شععهرهای اوکععراین بعه سععختی‬
‫ان اد شود‪ ،‬اما اگر ایران بعه توافعق بعا گعروههعای روسعی پایعان دهعد‪ ،‬معیتوانعد وضع یت را بعه‬
‫شدت پیچیده کنعد و همعه چیعز را ‪-‬از شعهرهای اوکعراین گرفتعه تعا پناهگعاههعای نظعامی‪ -‬در‬
‫م رض تطر بیشتری قرار دهد‪.‬‬

‫‪6‬اوکراین از غرب هواپیماهای ‪ A-10‬و ‪ F16‬را درتواست کرده بود‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫مرسی که تا اینجا اومدی 😍‬

‫آیرودیا از داشتن مخاطبان خوشذوق و علاقهمندی مثل شما‪ ،‬به خودش میباله😀‬

‫اگه نظر‪ ،‬پیشنهاد یا انتقاد سازندهای داری‪ ،‬با گوش جان میشنویم!‬

‫و چنانچه مایل به همکاری با تیم بینظیر ما باشی‪ ،‬باعث افتخار ماست!‬

‫راه ارتباطی آیرودیا؛‬

‫‪@mhasghary‬‬
‫‪@ytaghian‬‬

‫ماهنامه آیرودیا را از کانال تلگرامیانجمن علمیهوافضای دانشگاه اصفهان دنبال کنید‪.‬‬

‫👇👇👇‬

‫‪@AEROSPACEUI‬‬