Aralin 1
Parabula
ISRAEL .
➢ ay isang republikang parlamento sa
Gitnang Silangan sa katimugang silangang
baybayin ng Dagat Mediterraneo. Ito ay
nahahangganan ng mga bansang Lebanon
sa hilaga, Syria sa hilagang silangan,
Jordan at West Bank sa silangan, Ehipto at
Gaza Strip sa timog kanluran at Golpo ng
Aqaba sa Dagat Pula sa timog.
PARABULA .
➢ ay nagmula sa salitang Griyego na
parabole na nagsasaad ng dalawang bagay
(na maaaring tao, hayop, lugar, pangyayari)
para paghambingin.
➢ Ito ay makatotohanang pangyayaring
naganap noong panahon ni Hesus batay sa
nakasaad sa Banal na Aklat.
➢ Ang mga aral na mapupulot dito ay
nagsisilbing patnubay sa marangal na
pamumuhay ng mga tao.
➢ Ang mga mensahe ng parabula ay isinulat
sa patalinghagang pahayag.
➢ Ang parabula ay di lamang lumilinang ng
mabuting asal na dapat nating taglayin
kundi binubuo rin nito ang ating moral at
espirituwal na pagkatao.
POINTS TO REMEMBER _ trabaho,’ sagot nila. Kaya’t sinabi niya, ‘
❖ Nasasalamin ang kultura gayundin ang
mithiin, paniniwala at pananampalataya sa
mga pasulat at pasalitang panitikan ng
isang bansa.
TAUHAN .
➢ Representasyon lamang ng mga tao sa
ating lipunan at makikita sa kilos, salita,
at gawi ang mga sinisimbolong katangian.
IDYOMA .
➢ Hindi tuwirang pagbibigay kahulugan.
➢ Maaaring tambalang salita ngunit hindi
lahat
➢ Maaaring salita na pinagsama naghahatid
din ng panibagong pagpapakahulugan
MATALINHAGANG PAHAYAG .
➢ ay may malalim o hindi tiyak na
kahulugan. Sinasalamin ng paggamit nito
ang kagandahan at pagkamalikhain ng
wikang Filipino.
Aralin 2
Ang Talinghaga sa May-ari ng Ubasan
➢ Mateo 20: 1-16; Bagong Tipan
❖ Ang kaharian ng langit ay maitutulad sa
isang taong lumabas nang maagang-maaga
upang humanap ng manggagawa para sa
kanyang ubasan.
❖ Nang magkasundo na sila sa upa na isang
salaping pilak sa maghapon, ang mga
manggagawa ay pinapupunta niya sa
kanyang ubasan.
❖ Lumabas siyang muli nang mag- ikasiyam
ng umaga at nakakita siya ng iba pang
tatayu-tayo lamang sa palengke.
❖ Sinabi niya sa kanila, ‘ Pumunta din kayo
at magtrabaho sa aking ubasan, at
bibigyan ko kayo ng karampatang upa. At
pumunta nga sila.
❖ Lumabas na naman siya nang mag-
ikalabindalawa ng tanghali at nang mag-
ikatlo ng hapon, at sa ganoon din ang
ginawa niya.
❖ Nang mag-ikalima na ng hapon, siya’y
lumabas muli at nakakita pa ng mga ibang
wala ring ginagawa.
❖ Sinabi niya sa kanila, “ Bakit tatayu-tayo
lang kayo dito sa buong maghapon?”
❖ Kasi po’y walang magbigay sa amin ng
Kung gayon, pumunta kayo at magtrabaho
kayo sa aking ubasan.’
❖ Nang gumagabi na, sinabi ng may-ari ng
ubasan sa kanyang katiwala, “Tawagin mo
na ang mga manggagawa at bayaran mo
sila magmula sa huli hanggang sa unang
nagtrabaho.
❖ Nang lumapit ang mga nauna, inakala
nilang tatanggap sila nang higit doon;
ngunit ang bawat isa’y binayaran din ng
tig-iisang salaping pilak. Nagreklamo ang
mga nagtrabaho sa may-ari ng ubasan.
Sinabi nila, “Isang oras lamang gumawa
ang mga huling dumating, samantalang
maghapon kaming nagtrabaho at nagtiis sa
nakapapasong init ng araw, bakit naman
pinagparepareho ninyo ang aming upa?”
❖ “Wala ba akong karapatang gawin sa ari-
arian ko ang aking maibigan. Kayo ba’y
naiinggit dahil ako’y nagmagandang-loob sa
iba?” Ayon nga kay Hesus, “ Ang nahuhuli
ay nauuna, at ang nauuna ay mahuhuli.”

Aralin 3
Elehiya
ELEHIYA .
➢ isang tulang liriko na tumatalakay sa
paglalarawan ng pagbubulay-bulay o guni-
guning nagpapakita ng masidhing
damdamin tungkol sa alaala ng isang
mahal sa buhay.
➢ Binibigyang-halaga ang mga nagawa ng
mga namayapang mahal sa buhay.
➢ May katangian ang elehiya. Ito’y tula ng:
○ Pananangis
○ pag-alaala,
○ Pagpaparangal sa mahal sa buhay
na
➢ ang himig ng isang elehiya ay:
○ Matimpi
○ Mapagmuni-muni
○ Di-masintahin
ELEMENTO NG ELEHIYA.
1. Tema - Ito ang pangkabuoang kaisipan ng
elehiya. Ito ay kadalasang konkretong
kaisipan at puwedeng pagbasehan ang
karanasan
2. Tauhan - Sila ang mga taongkasangkot sa
tulao ang pinapaksa.
3. Tagpuan - Ito ang lugar at panahon na
pinangyarihan ng tula.
4. Damdamin - Ito ang pagpapahayag ng
saloobin o emosyon ng manunulat sa akda.
O ‘di kaya ng mambabasa ukol sa
nabasang tula
5. Simbolo - ay ginagamit upang
magpahiwatig ng mga ideya o kaisipang
nakapaloob sa akda.
6. Kaugalian o Tradisyon - Ito ang mga
kaugalian at paniniwala na maaaring
makita sa tula sa pamamagitan ng temang
napili ng manunulat
7. Wika - paggamit ng mga salita sa elehiya
batay sa dalawang antas:
a. Pormal - Ito ay wikangistandard
nakinikilala at tinatanggap ng
mganakapag-aral ng wika
b. Impormal - Ito ang wikang
kadalasang ginagamit sa pang-
araw-araw na pakikipagtalastasan.
Elehiya sa Kamatayan Ni Kuya
● Elehiya ng Bhutan; Isinalin ni
Patrocinio V. Villafuerte
Hindi napapanahon!
Sa edad na dalawampu't isa, isinugo ang buhay
Ang kaniyang malungkot na paglalakbay na hindi
na matanaw
Una sa dami ng aking kilala taglay ang di-
mabigkas na pangarap
Di maipakitang pagmamahal
At kahit pagkaraan ng maraming pagsubok
Sa gitna ng nagaganap na usok sa umaga
Maniwala't dili panghihina at pagbagsakl
Ano ang naiwan! Mga naikuwadrong larawang
guhit, poster, at larawan, aklat, talaarawan, at iba
pa.
Wala nang dapat ipagbunyi
Ang masaklap na pangyayari, nagwakas na
Sa pamamagitan ng luha naglandas ang
hangganan, gaya ng paggunita
Ang maamong mukha, ang matamis na tinig, ang
halakhak at ang ligayang di-malilimutan.
Walang katapusang pagdarasal
Kasama ng lungkot, luha, at pighati bilang
paggalang sa kaniyang kinahinatnan
Mula sa maraming taon ng paghihirap
Sa pag-aaral at paghahanap ng magpaparal
Mga mataly nawalan ng luha, ang lakas ay nawala
O' ano ang naganap, Ang buhay ay saglit na
nawala
Pema, ang immortal na pangalan
Mula sa nilisang tahanan
Walang imahe, walang anino, at walang katawan
Ang lahat ay nagluksa, ang burol ay bumaba,
Ang bukid ay nadaanan ng unos
Malungkot na lumisan ang tag-araw
Kasama ang pagmamahal na inialay
Ang isang anak ng aking ina ay hindi na makikita
Ang masayang panahon ng pangarap.
Aralin 4
Paggamit ng Pang-uri sa Pagpapasidhi ng
Damdamin
➔ uri ng pagpapahayag ng saloobin o
emosyon sa paraang papataas na antas o
tindi ng salita.
➔ nagagamit ito sa pamamagitan ng pag-iiba-
iba ng mga salitang may ugnayang
magkatulad o sinonimo
➔ sa pagpapahayag ay mahalagang maipakita
ang damdaming nais bigyang-diin upang
higit na maipahayag ang kaisipan ng
pangungusap o akda.
➔ may apat na kayarian ang salita: payak,
maylapi, inuulit, at tambalan
Narito ang ilang paraan kung paano
maipahahayag ang masidhing damdamin sa
pamamagitan ng mga pang-uri:
1. PAG-UULIT NG PANG-URI .
Halimbawa: Mabilis na mabilis ang
paglaganap ng CoViD-19 sa kasalukuyan
dahil sa bago nitong variant.
● Ganap - Inuulit ang buong salitang-ugat o
ang mismong buong salita
● Di-Ganap / Parsyal - Inuulit lamang ang
bahagi ng salita o isang pantig
2. PAGGAMIT NG PANLAPI .
● paggamit ng panlaping napaka-, nag- -an,
pagka-, at kay-, pinaka, ka- -an upang
mapasidhi o maipakita ang pasukdol na
katangian ng pang-uri
3. PAGGAMIT NG PANG-ABAY .
● Sa pamamagitan ng paggamit ng mga
salitang gaya ng ubod, hari ng, sakdal,
tunay, lubha at ng pinagsamang wala at
kasing upang mapasidhi o maipakita ang
pasukdol na katangian ng pang-uri.
4. PAGGAMIT NG PANGUNGUSAP NA 1.
WALANG PAKSA .
● Padamdam - nagpapahayag ng matinding
damdamin
Hal: Laban!, Ang tapang!
● Maikling Sambitla - Ang mga sambitlang
tinutukoy ay mga iisahin o dadalawahing
pantig na nagpapahayag ng matinding
damdamin.
Hal: Ay! Naku!
PAGKIKLINO .
➢ Ang pagsasaayos ng mga salita ayon sa
antas o tindi ng kahulugan ng salita.
AWIT .
➢ ay may paksang nauukol sa matimyas na
pagmamahal, pagmamalasakit at
pamimighati ng isang mangingibig.
➢ Halimbawa nito ang awit o kundiman na
nahihinggil sa pag- ibig na kalimitang
ginagamit sa panliligaw.
➢ Madalas ang himig ng awit ay malungkot
at mapanglaw.
DALIT .
➢ ang pagkakaiba ng elehiya at dalit ay ang
pinakapaksa o tinatalakay rito.
➢ Ang elehiya ay tungkol sa pagkawala ng
isang mahal sa buhay, samantalang ang
dalit o awit naman ay ang pagpupuri,
luwalhati, kaligayahan, pasasalamat at
pagpaparangal sa Diyos.
GABAY SA PAGSULAT NG ELEHIYA.
E - Emosyon ang palutangin
L - Laging isaisip at isapuso ang pagkilala sataong
pag-aalayan nito
E - Emphasis ang kailangan sa pagdama at
pagdanas sa buhay ng taong pag-aalayan nito
H - Hayaang malayang maisulat ang naiisip,
ngunit marapat na basahing muli pagkatapos
I - Isaalang-alang ang paggamit ng wika sa pagbuo
nito
Y - Yariing mapagparanas ang elehiya upang mag-
iwan ng mapagnilay na mensahe sa mga
mambabasa
A - Alamin ang magiging kabuoang daloy ng
pagsulat
Kasangkapan sa Pagbigkas
1. Lakas ng Pagbigkas : Ito ay may
kinalaman sa angkop na lakas o paghina
ng tinig. Batay ito sa damdamin at
kaisipang nais ipahayag ng bumigkas.
2. Bilis ng Pagbigkas : Ito ay may kinalaman
sabilis o bagal ng pagbigkasna dapat iakma
at ibataydin sa damdamin at kaisipang nais
ipahayagng bumibigkas.
3. Linaw ng Pagbikas : Ang salik na ito ay
tumutukoy sa tamang lakas ng tinig, bilis
ng pagbigkas, tamang bigkas ng mga salita
at pagsasaalang-alang ng tamang diin
upang maunawaan ang ibig ipakahulugan
ng bawat salita. Kasama na rin dito ang
malinaw na pagbigkas ng bawat pantig ng
mga salita
4. Hinto : Paghinto maaaring matagalsa
bawat tuldok o sa katapusan ng bawat
pangungusap. Samantalang sakuwit
naman saloob ng pangungusapay bahagya
lamangang paghinto.
 5. Kilos at Kumpas : Upang ganap na
maunawaan ang pagbigkas, ang angkop na
kumpas ng kamay at pagkilos ay
kailangan. Nakatutulong ito upang higit na
kawili-wili, nakahihikayat at makulay ang
pagbigkas.
Patnubay sa Tamang Pagbigkas ng Tula
1. Hikayat : Masasabing malakas ang hikayat
o dating sa mga manonood kung nagagawa
niyang patawanin o paiyakin ang mga
tagapakinig o manonood.
2. Tindig : Ito ay ang impresyong ibinibigay
ng bumibigkas sa kanyang mga
tagapakinig. Bahagi pa rin nito ay ang
tindigan ng bibigkas ng tula. Sa tayo o
tikas pa lamang ng katawan ay makikita na
ang husay ng isang manunula. Ang bigat
ng katawan ay dapat nasa dalawang paa.
3. Tinig : Isa sa mahalagang elemento sa
pagbigkas ng tula ay ang kalidad ng boses.
Dapat buo, swabe, at maganda ang dating
sa nakikinig. Nakabatay sa diwa ng tula
ang maaaring maging tinig ng manunula.
Posibleng ito ay pabulong o pahiyaw, ang
importante ay alam ng manunula kung
kailan dapat lakasan at hinaan ang
kanyang tinig.
4. Tingin : Isa sa mga dapat tandaan sa
tuwing bumibigkas ng tula ay ang
pagkakaroon ng eye-to-eye contact sa mga
manonood o tagapakinig. Tinitingnan din
ang pagkislap ng mata na nagpapakita ng
katapatan ng bumibigkas.
5. Himig : Sa pagbigkas ng tula, dapat iwasan
ang mistulang ibong umaawit.
Kinakailangan na ang himig ng manunula
ay kahali-halina sapandinig.
6. Pagbigkas : Ito ay pagpapahayag ng tula
kung saan gumagamit ng wastong diin sa
pagbigkas. Malinaw ang pagsasalita at
gumagamit ng wastong pagputol
7. Pagkumpas : Sa bawat kumpas ng kamay
ay dapat may layunin at kinakailangang
damhin ang nais ipahayag ng tula. Ang
paraan ng pagkilos at paggalaw ng
tumutula mula sa paghakbang pauna,
pakaliwa o pakanan man, pagkumpas ng
kamay pataas, pababa, pakaliwa o
pakanan man. Kasama rin ang paggalaw
ng ulo kung sumasang-ayon; pag-iling
kung ito ay may pagtutol.
Aralin 5
Anekdota
ANEKDOTA .
➢ Isang mailing salaysay ng isang nakawiwili,
nakalilibang o patalambuhay na
pangyayari.
➢ Maaari ding personal o pangyayari sa
buhay ng manunulat.
➢ Ang pangunahing layon ng isang anekdota
ay ang makapaghatid ng isang magandang
karanasan na kapupulutan ng aral.
➢ Ito'y magagawa lamang kung ang
karanasan o ang pangyayari ay
makatotohanan.
➢ Ang isang magandang anekdota ay
nagdudulot ng ganap ha pagkakaunawa sa
kaisipang nais nitong ihatid sa mga
mambabasa.
➢ Di-dapat mag-iwan ito ng anumang bahid
ng pag-aalinlangan na may mga susunod
pang mangyayari.
➢ Ang pagsulat ng sariling anekdota ay
parang pakikipag-uusap lamang habang
hagbibigay ka ng sarili mong ideya.
➢ Ito'y isang pagkokonekta ng sarili mong
karanasan sa isipan ng mambabasa kaya't
dapat kang magkaroon ng balanseng
paglalahad sa pagitan ng yong mga bagong
ideya upang mailapat mo ito sa kabuoang
padron ng iyong susulatin.
Tips sa Pagsulat ng Anektoda
1. Isiping ang pagsusulat ay isang libangan.
2. Pumili ng mga hakatatawang pangyayari
sa buhay.
3. Gumawa ng balangkas.
4. Simulan sa isang makatawag-pansing
panimula.
5. Ipahayag ang sulirani sa pangalawang
talata
6. llahad sa nilalaman ang pagkakasunod-
Sunod ng mga pangyayari.
7. Pumili ng pamagat ha angkop sa
kuwento.
 ➔ Ang pagkakaiba ng mga salita dahil
Aralin 6
sa paglalapi. Nagbabago ang
Etimolohiya kahulugan ng salita depende sa
ETIMOLOHIYA . panlaping ikinabit sa salita.
➢ Ito ay ang pag - aaral ng kasaysayan ng Halimbawa: obrero - obra, mawala -
mga salita at ang pagbabago ng kahulugan mawara (Waray), pumatak - napatak
at anyo nito. (Batangas), susundin = su(pag-uuulit ng
➢ Maaaring gamitin ito upang lubos na unang pantig ng salitang ugat) + sunod + in
maunawaan ang diwa ng mga salitang Pagbabagong Morpoponemiko:
ginagamit ngayon.
➢ Hango ito sa salitang Griyego na "etymon,“ 4. ONOMATOPOEIA .
na ang ibig sabihin ay "tunay na ➔ Naglalarawan sa pinagmulan ng
kahulugan." salita batay sa tunog nito.
➢ Nagsimula ang salitang etimolohiya sa Halimbawa: twit, twit, twit
Griyegong salita sa etumologia na ang ibig
sabihin ay may ibig sabihin o may
kahulugan.
1. PAGSASAMA NG MGA SALITA .
➔ Salita na nabuo sa pamamagitan ng
pagsasama ng dalawa o higit pang
salita.
Halimbawa: teledyaryo - mula sa
pinagsamang salita na telebisyon at
dyaryo, pamangkin - para naming akin,
longsilog - longganisa+ sinangag + itlog
2. HIRAM NA SALITA .
➔ Ito ay mga banyagang salita o galing
sa ibang wika at kultura. Ngunit,
inaangkop ang salita para sa lokal
at pangkaraniwang paraan ng
pananalita .
Halimbawa: apir - up here, kompyuter -
computer
a. Tuwirang Hiram - Hinihiram nang
buo ang salitang banyaga at
inaangkop ang bigkas at ispeling sa
ortograpiyang Filipino.
Halimbawa: Kalendaryo –
Calendario (mula sa salitang Kastila
), Kemistri – Chemistry
b. Ganap na Hiram - Hinihiram nang
buo ang salitang banyaga nang
walang pagbabago sa anyo.
Halimbawa: cake, ice cream,
computer, door bell, hamburger,
atbp.
3. MORPOLOHIKAL NA PINAGMULAN .
➔ Nagpapakita ito ng paglilihis mula
sa ugat ng salita. Posible na malayo
na ang kahulugan nito sa orihinal
na salita. Nag-ugat ang salita mula
sa iba pang salita na nagbago ang
anyo.
● Morpolohiya - Tumutukoy sa pag-
aaral sa pagbabago ng anyo at
istruktura ng mga salita

Aralin 7
Maikling Kuwento
CYPRUS .
➢ Sa lupain nitong 9.251 kilometro
kuwadrado, ang Cyprus ang ikatlong
pinakamalaking isla sa Mediterranean Sea,
kasunod ng mga isla ng Sicily at Sardinia.
Matatagpuan ito sa hilagangsilangang
sulok ng Mediterranean Sea sa layong
380km mula sa Greece (mga isla ng Rhodes
– Karpathos), 300km hilaga ng Egypt,
105km kanluran ng Syria, at 75km timog
ng Turkey
➢ Kabisera ay Nicosia
➢ Ang Cyprus ay isang isla na mayaman sa
kultural na pamana. May mga museo,
aklatan, art gallery, at teatro na
nagpapamalas ng magagandang koleksyon
ng orihinal na sining ng Cyprus.
➢ Ang Cyprus ay may bukas at malayang
merkado. Mula noong paglaya nito,
dumaan sa ilang pagbabago ang ekonomiya
nito: sa pagitan ng 1961 at 1973, ang
Cyprus ay naging isang tagaluwas ng mga
mineral at produktong pangargrikultura;
mula 1970s hanggang sa unang bahagi ng
1980s, naging tagaluwas ito ng mga
minanupakturang produkto; mula noong
huling bahagi ng 1980s, naging sentro ng
turismo, negosyo at mga serbisyo sa buong
mundo ang Cyprus. Noong 2013,
nakaranas ang bansa ng isang matinding
krisis sa pananalapi at kinailangan nitong
magpatupad ng mahihigpit na panukala sa
pagtitipid upang maayos ang istruktura ng
ekonomiya nito. Bagama't mayroon pa ring
mga problema (kabilang ang pagkakaroon
ng maraming mamamayang walang
trabaho, 16% noong Marso 2015), ang
pagbagsak ay hindi kasintindi ng inasahan
at inaasahan ang muling pag-angat sa
2016.
Pag-aaral ng Wika
1. Ponolohiya - pag-aaral ng mga tunog
2. Morpolohiya - pag-aaral ng kayarian ng
salita
3. Sintaksis / Sintaks - tumatalakay sa
masistemang pagkakaayus-ayos ng mga
salita sa pagbuo ng mga parirala at
pangungusap
4. Semantiks - Pag-aaral ng kahulugan
Sentro ng pag-aaral ng komunikasyon
5. Pragmatiks - pag-aaral kung paano
nakaaapekto ang kontekstong panlipunan
sa kahulugan ng isang pahayag.
DISKURSO .
➢ mula sa wikang latin na “discursus” na
nangangahulugang “running to and from”
na maiuugnay sa pasalita at pasulat na
komunikasyon
PANANDANG PANDISKURSO .
➢ Mga kataga, salita, o parirala na madalas
na ginagamit sa pagbibigay ng linaw sa
mga pahayag.
➢ Ang mga panandang ito ay nagbibigay-
hudyat sa pagkakasunod sunod ng mga
pangyayari.
➢ At, saka, pati, bunga nito, sanhi ng, kaya
naman, samakatuwid, sa madaling sabi,
kung sakali, kapag, kung, sa palagay ko, sa
tingin ko, una, pangalawa, sa bandang huli,
at sa pamamagitan ng.
TRANSITIONAL DEVICES .
➢ ang mga kataga o pariralang nag-uugnay
sa pagkasunod-sunod ng mga pangyayari
at pag-uugnay-ugnay ng isang ideya tungo
sa isa pa.
Mga panandang naghuhudyat ng pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayari:
● Sa Pagsisimula: una, sa umpisa, noong
una, unang -una
● Sa Gitna: ikalawa, ikatlo, ... sumunod,
pagkatapos, saka
● Sa Wakas: sa dakong huli, sa wakas, sa
huli
MAIKLING KUWENTO .
➢ isang anyo ng panitikan na may layuning
magsalaysay nang tuloy-tuloy ng isang
mahalagang pangyayari na hango sa tunay
na buhay ng pangunahing tauhan.
➢ Ito ay may isa o ilang tauhan lamang,
sumasaklaw ng maikling panahon, may
isang kasukdulan at nag-iiwan ng isang
kakintalan o impresyon sa isipan ng
mambabasa.
➢ Ang maikling kuwento ay may iisang
tunggalian lamang na maaaring panloob
(tao laban sa sarili) o panlabas (tao laban
sa tao).
TUNGGALIAN .
➢ Labanan sa pagitan ng dalawang
magkasalungat na puwersa.
➢ Humuhubog sa pagkatao ng tauhan at
siyang nagtutulak sa mga pangyayari sa
kuwento.
 POINTS TO REMEMBER _ Aralin 8
❖ Karaniwan sa mga kuwento sa nobela ay
isinasapelikula o ipinapalabas sa mga
programang pantelebisyon (o mas popular
sa tawag na telenobela at pelikula) na
paborito nating panoorin dahil sa taglay
nitong mga aral na angkop sa tunay na
buhay.
❖ Taglay ng nobela at ng mga programang
pantelebisyon ang isang mahalagang
elemento, ang tunggalian sa pagitan ng
mga tauhan.
❖ Nagbibigay ito ng higit na kapanabikan sa
mga manonood upang patuloy itong
subaybayan.
TUNGGALIAN .
➢ Nagiging instrumento para sa madulang
tagpo na ginagamit upang makapagbigay
ng kapana-panabik na mga pangyayari
➢ Humuhubog sa pagkatao ng tauhan at
nagtutulak sa mga pangyayari sa kuwento
Uri ng Tunggalian
1. Tao Laban sa Sarili : panloob na
tunggalian dahil nangyayari ito sa
mismong sarili ng tauhan. Kabilang dito
ang suliraning moralidad at paniniwala.
Karaniwang pinoproblema ng tauhan ay
kung ano ang kaniyang pipiliin, ang tama o
mali, mabuti o masama.
2. Tao Laban sa Tao o Kapwa : pangunahing
uri ng panlabas na tunggalian. Dito, ang
tauhan ay nakikipagbanggaan sa isa pang
tauhan. Ito ay labanan ng klasikong bida
laban sa kontrabida o mabuti laban sa
masamang tao.
3. Tao Laban sa Lipunan : Umiiral ang
panlabas na tunggaliang ito kapag
lumilihis ang tauhan o mga tauhan sa mga
pamantayang itinakda ng lipunan.
Nangyayari din ito kapag tahasang
binabangga o binubuwag ng tauhan ang
kaayusang sa tingin niya ay sumusupil o
kumokontra sa kaniya.
4. Tao Laban sa Kalikasan o Kapaligiran :
madalas na tumutukoy sa mga kalamidad
tulad ng lindol, sunog, at baha. Ang mga
ito ang kalaban ng tao na kadalasan ay
pinagbubuwisan ng buhay.
Pagsusuri ng mga Tunggalian sa Kuwento
DIYALOGO .
➢ Uri ng komunikasyon na tawag sa mga
binibigkas ng mga karakter o tauhan sa
istorya sa dulaan o balagtasan
➢ Nagsisimula sa sining ng pakikinig
➢ Usapan sa pagitan ng dalawa o higit pang
tao
SALITANG SIYOKOY .
➢ Mga salitang hindi akma ang pagbabaybay,
ngunit nakasanayan ng lipunan.
➢ Hindi makikilala kung mula espanyol o
ingles, kaya ito tinawag na anyong siyokoy
➔ Ayon kay Virgilio Almario, ang mga
salitang ito ay “may tatak ng kawalang-
ingat sa paghiram”
Hal: Adbenturero, Aspeto, Dayalekto, Endorso, atbp
EDGAR ALLAN POE .
➢ Ama ng Maikling Kuwento
➢ Isang amerikanong manunulat na nakilala
sa kaniyang mga tula, maikling kuwento at
mga kritika sa kontrobersyal na mga isyu
sa kaniyang panahon
DEOGRACIAS A. ROSARIO .
➢ Ama ng Makabagong Maikling
Kuwentong Tagalog
➢ Isang mangangatha, mamamahayag, at
makata na namuno sa iba’t-ibang
samahang pampanitikan at pangwika.
➢ Mas nakilala siya sa ambag niya sa
larangan ng maikling kuwento
➢ “Kung Ipaghiganti ang Puso” - unang
maikling kuwento ni Deogracias A. Rosario
REALISMO .
➢ Isa sa mga tema ng maikling kwento
➢ Kabaligtaran ng romansa, ang realistang
naratibo ay sumasalamin sa tunay na
buhay, hindi ang gusto o hinihiling na
mangyari
➢ Umiikot ang banghay sa mga pangyayaring
hinaharap ng mga tao araw-araw
➢ Ang pangunahing tauhan ay
pangkaraniwan lamang, walang kakaibang
katangian
 PAKISTAN . malaman niyang siya ang kanyang anak,
➢ Islamabad ang kabisera nito humingi siya ng paumanhin sa kanyang mga
➢ Republikang bansa na matatagpuan sa nagawa at humingi ng tawad. Nagtapos ang
kwento sa pagpapatawad ng prinsesa sa
gitnang silangan malapit sa dagat ng
kanyang ama, at sila ay namuhay nang masaya
Arabia at ng Golpo ng Oman
magpakailanman.
➢ Napalilibutan o nahahangganan ng mga
Mga Tauhan sa Kuwento .
bansang Afghanistan, Iran, India, at China
Klase ng Mga Tauhan sa Maikling Kuwento
➢ Urdu ang opisyal na wika, ngunit
1. Tauhang Lapad - Lapad ang karakter
nagsasalita rin ng Ingles, Punjabi, Sindhi,
kapag walang pagbabagong naganap sa
atbp.
kaniya hanggang sa wakas ng kuwento.
➢ Kilala sila sa pagsulat ng tula at highit na
2. Tauhang Bilog - Bilog na karakter naman
nirerespetong anyo ng panitikan at sining
ang mga tauhang may naganap na
➢ May mga moderno at tradisyonal na Folk
pagbabago. Buhat sa pagiging masaya,
Music gaya ng Ghazal at Qawwali.
halimbawa, naging malulungkutin na ang
➢ Tela ang pangunahing pang-export nila
karakter, o mula sa pagiging api, natutong
➢ Hindi matatag sa kasalukuyan ang
lumaban sa huli.
Pakistan at may iba’t-ibang isyung
Mga Transpormasyong Nagaganap sa Tauhan .
politikal. Itinuturing silang uumunlad na
1. Pisikal - pagbabago sa pisikal na anyo ng
bansa na may napakababang ekonomiya
isang tauhan.
Sino ang Nagkaloob?
2. Emosyonal - Pipagbabago ng emosyon ng
● Maikling Kuwento ng Pakistan; Isinulat ni
isang tauhan
Ahmed Basheer
3. Intelektwal - pagbabago ng pag-iisip o
➔ Ang kwento ay tungkol sa isang mayabang na
paniniwala ng isang tauhan
hari na may pitong anak, kabilang ang
pinakabatang at pinakamagandang anak na
KAGANAPAN .
babae. Bawat umaga, bago maghain ng korte, ➢ Katuparan, Kabuuan, Pagiging Lubos o
nagtatanong ang hari sa kanyang mga anak Perpekto
kung sino ang nagbibigay sa kanila ng pagkain, PANGYAYARI .
kung saan sagot ng unang anim na anak ay siya ➢ Bagay na naganap, eksena, event,
mismo ang nagbibigay, maliban sa ikapitong insidente, occurrence
prinsesa na naniniwala na ang Diyos ang POINTS TO REMEMBER _
nagbibigay ng lahat ng bagay. Nagagalit ang hari
❖ Kailangang kapani-paniwala ang
sa kanyang sagot at pinatapon siya sa gubat.
pagbabago – pisikal man, emosyonal o
➔ Sa gubat, nakilala ng prinsesa ang isang
binatang naglalaro ng plawta. Nag-usap sila at maging sa mga paniniwala at paninidigan.
nagpayo ang prinsesa na maglakbay sila ng ❖ Ika nga, dapat may mapagsasaligang
magkasama at humanap ng lugar na titirahan. batayan o dahilan sa pagbabago.
Matapos ang isang araw na paglalakbay, ❖ Halimbawa, maaaring napagtanto
dumating sila sa isang lungsod kung saan kalaunan ng karakter na may katangian,
ipinaabot ng prinsesa sa binata na hanapin ang lakas o kakayahan na noon niya lamang
pinakamayamang panday ng ginto sa lungsod at natuklasan.
sabihin sa kanya na may isang prinsesa na
❖ Sa gayon, naging kakabit nito ang kaniyang
naghihintay sa labas ng mga pader ng lungsod.
pagbabago o transpormasyon.
Sumang-ayon ang panday sa kanilang pagkikita
at ipinagpalit ng prinsesa ang isang magandang ❖ Maaari ding isang pangyayari ang bumago
kuwintas para sa isang kabayo, pera, at sa katauhan o prinsipyo ng tauhan.
kasuotan. ❖ Halimbawa, magbabago ang karakter kung
➔ Nagpatuloy sila sa kanilang paglalakbay naging saksi, Napilitang (o
hanggang makakita sila ng isang magandang napagkatuwaang) gumawa ng isang krimen
lugar upang magtayo ng palasyo, at itinuro ng o aksidente siyang naging kriminal.
prinsesa sa binata ang sining ng digmaan at
❖ Sa gayon, “mawawala” na ang kaniyang
kapayapaan. Isang araw, nagkaubusan sila ng
dating sarili at may kaakibat na ring
tubig at nakakita ang binata ng isang
pagbabago sa panuntunan ng
magandang ruby sa ilog. Nag-ipon sila ng
maraming ruby at nagkaroon ng kayamanan. pakikipagkapwa o ang pananaw niya sa
Pagkaraan ng isang buwan at kalahati, natapos buhay.
na ang palasyo at doon sila nanirahan.
➔ Isang araw, nalaman ng hari ang bagong
palasyo ng prinsesa at dinalaw siya. Nang
Pagsulat ng Maikling Kuwento
1. Muling isulat ang kuwento na naayon sa
iong panlasa.
2. Maaring baguhin ang pamagat, ilan sa mga
pangyayari at karakter ng tauhan sa
kuwento.
3. Inaasahang nagagamit ang mga angkop na
panandang pandiskurso sa inyong akda.
4. Binubuo ng tatlo o higit pang talata.
Hinding-hindi ako Iibig Kailanman
● Maikling Kuwento ng Cyprus
➔ Ang kuwento ay tungkol sa isang magaling na
skulptor mula sa Cyprus na pinangalanan na
Pygmalion na walang pagtingin sa mga babae at
naniniwala na sila ang ugat ng lahat ng
kasamaan.
➔ Siya ay nangakong hindi na magmamahal o
magpapakasal sa anumang babae. Ginugol niya
ang kanyang buong oras at talento sa paglikha
ng isang perpektong larawan ng isang babae, na
kanyang pinaigting hanggang sa maging walang
kapintasan.
➔ Nahulog sa pag-ibig si Pygmalion sa kanyang
likha at nais niyang maging isang tunay na
babae ito.
➔ Si Venus, ang diyosa ng pag-ibig, ay sumagot sa
kanyang panalangin at binago ang bato na
ginawa ni Pygmalion sa isang buhay na babae.
Namuhay nang maligaya sina Pygmalion at ang
babae.
➔ Ang kuwento ay nagtatampok ng talento ni
Pygmalion, ang kanyang pagkaayaw sa mga
babae, at ang kanyang eventual na pag-ibig sa
kanyang likha, na humantong sa tawag ng
tulong ni Venus, ang diyosa ng pag-ibig.
Aralin 9
Pang-abay
PANG-ABAY .
➢ Mga salitang nagbibigay-turing o
naglalarawan sa pandiwa, pang-uri o
kapwa pang-abay
➢ may siyam (9) na uri na karaniwang
makikita sa mga pangungusap.
➢ Ang mga uring ito ay ginagamit sa pagsulat
ng iba’t ibang genre ng panitikan katulad
ng alamat
Iba’t-ibang Uri ng Pang-abay
1. Pamanahon - Nagsasaad kung kailan
naganap, nagaganap o magaganap ang
kilos na taglay ng pandiwa.
a. May pananda - nang, sa noon,
kung, kapag, tuwing, buhat, mula,
hanggang, umpisa
b. Walang pananda - kahapon, kanina,
ngayon, mamaya, bukas, sandali
c. Nagsasaad ng dalas - araw-araw,
tuwing, buwanbuwan, taon-taon
2. Panlunan - Tumutukoy sa pook na
pinangyarihan, pinangyayarihan o
pangyayarihan ng kilos ng pandiwa.
Karaniwang ginagamit ang sa, kay at kina.
Ginagamit ang sa kapag ang kasunod ay
isang pangngalang pambalana o isang
panghalip. Ang kay at kina naman ay
ginagamit kapag ang kasunod ay
pangngalang pantangi ng isang tao.
3. Pamaraan - Naglalarawan kung paano
naganap, nagaganap, o magaganap ang
kilos na ipinahahayag ng pandiwa o ng
isang kayariang hango sa pandiwa.
Ginagamit dito ang panandang nang, na o –
ng
Hakbang na kailangan isaalang-alang sa pagbuo
ng sariling akda
1. Muling isulat ang kuwento na naayon sa
iyong panlasa.
2. Maaring baguhin ang pamagat, ilan sa mga
pangyayari (WAKAS) at karakter ng tauhan
sa kuwento.
3. Inaasahang nagagamit ang angkop na mga
panandang pandiskurso (MGA PANG-
ABAY) sa iyong akda.
4. Binubuo ng tatlo o higit pang talata.

Aralin 10
Alamat
ALAMAT .
➢ tumutukoy sa pinagmulan ng isang bagay,
lugar, pangyayari o katawagan na
maaaring kathang-isip o may bahid ng
katotohanan
➢ Ito ay isang uri ng kuwentong
nagsasalaysay tungkol sa pinagmulan ng
mga bagay-bagay at ng mga pangyayaring
mayroong pinagbatayan sa kasaysayan.
➢ Kaugnay ang alamat ng mga mito at
kuwentong-bayan.
➢ Ang salitang alamat ay panumbas sa
salitang, “legendus” ng wikang Latin at
“legend” ng wikang Ingles na ang ibig
sabihin ay “upang mabasa.”
➢ Nang dahil sa pandarayuhan ng ating mga
ninuno at noo’y wala pang sistema ng
panulat, ito ay nagpasalin-salin na lamang
Elemento ng Alamat
1. Tauhan - Ito ay tumutukoy sa mga
nagsiganap sa loob ng akda.
2. Tagpuan - Ito ay tumutukoy sa lugar na
pinangyarihan ng mga aksiyon, gayondin
ang panahon kung kailan ito nangyari.
3. Banghay - Ito ay tumutukoy sa kabuoan
ng mga pangyayari.
a. Saglit na kasiglahan - Ito ay ang
panandaliang pagtatagpo ng mga
tauhan.
b. Tunggalian - Ito ay nagsasaad ng
pakikitunggali o pakikipagsapalaran
ng pangunahing tauhan.
c. Kasukdulan - Ito ay tumutukoy sa
bahaging makakamtan ng
pangunahing tauhan ang katuparan
o kasawian.
d. Kakalasan - Ito ay bahagi kung
saan unti-unting may pagbaba ng
takbo ng kuwento mula sa maigting
mga pangyayari.
4. Katapusan/Wakas - Ito ay bahaging
naglalahad ng magiging resolusyon ng
kuwento. Ito ay maaaring masaya o
malungkot, may pagkatalo o pagkapanalo
POINTS TO REMEMBER _
❖ Ang paglalarawan sa gawi, kilos at karakter
ng isang tauhan ay maaaring malaman sa
pamamagitan ng pag-unawa kung ano ang
kaniyang ikinikilos, paano ito nagsasalita
at kung paano nagpapakita ng kaniyang
reaksiyon sa mga sitwasyon sa isang
kuwento tulad sa isang alamat.
❖ Ang isang alamat na kadalasang mga
kathang-isip ay nagpasalin-salin sa iba’t
ibang panahon at henerasyon buhat sa
ating mga ninuno, ngunit masasalamin pa
rin ang katangian ng tauhan batay sa
pananalita, pagkilos na isinasaad sa
kuwento.
❖ Nabibigay-kahulugan ang kilos , gawi at
pananalita ng mga tauhan o impresyon
hinggil sa mga ikinikilos ng mga tauhan sa
akda.
❖ Ang isang tauhan sa akda ay nailalarawan
sa pamamagitan ng pag-unawa kung ano
ang kaniyang ikinilos, paano siya
nagsasalita at maging ang reaksiyon niya
sa mga sitwasyon sa kuwento.
❖ May iba’t ibang paraan ang isang
manunulat sa pagpapalutang ng katangian
ng isang tauhan.
❖ Kadalasan, ang mga tauhan ay
inilalarawan sa pamamagitan ng paggamit
ng mga pang-uri.
❖ Kung minsan, ang katangian ay inilalahad
ng may-akda batay sa gampanin nito sa
kuwento.
❖ Kaya mahalaga na nabibigyang-kahulugan
natin ang kilos, gawi at karakter ng tauhan
upang matukoy ang kaniyang katangian.
KILOS .
➢ kasingkahulugan ng gawa o paggawa, ito
ay aktwal na kasanayan o pagsasabuhay
➢ Ang mga adhikain, pagpapahalaga, motibo,
iniisip at pagkatao ng isa ay makikita sa
mismong ikinikilos at ginagawa. Nagiging
produkto ang kilos ng kung ano ang nasa
loob ng isang indibidwal.
➢ Pagbibigay Kahulugan batay sa ikinilos ng
tauhan
Hal: Ang mayamang dalaga ay umibig sa isang
mabait, matalino, at mabuti subalit dukhang lalaki.
Kahulugan: Ang dalaga ay tapat na umiibig sa
lalaki.
 GAWI .
➢ tumutukoy sa mga pang-araw-araw na
nakasanayan ng isang tao
➢ Isang nakasanayan o regular na paraan ng
pagkilos, paggawa, at pagtingin sa bagay-
bagay na mahirap nang baguhin o
tanggalin (UP Diksyonaryong Filipino,
2009)
➢ Sa tagal at sa dami ng mga gumagawa ng
isang gawi ay maaaring maisama na ito sa
kultura at tradisyon ng mga tao sa isang
lugar.
KARAKTER .
➢ tinatawag ding pag-uugali, ito ay ang
paraan kung paano nag-iisip, kumikilos at
nagpapasya batay sa papel na
ginagampanan o binibigyang-buhay
➢ Pagtukoy sa Karakter batay sa pahayag na
sinabi ng tauhan
Halimbawa: “Ilayo ninyo sa akin ang batang ‘yan!
Ang baho-baho niyan!” Katangian: pagiging
matapobre
POINTS TO REMEMBER _ ➢ Relihiyon: Islam
❖ Sa isang alamat o kuwento, maituturing na
mahalagang sangkap ang kilos, gawi at
karakter ng isang tauhang gumaganap
upang lubos na maunawaan ng
mambabasa ang pagkamakatotohanan at
‘di makatotohanan ng mga pangyayaring
inilalahad. Nasasalig din dito kung paano
tatanggapin ng mga nakikinig o bumabasa
ang mga aral at mensaheng hatid nito.
❖ Ang alamat ay isang salaysay ng mga
pangyayaring pantao na may batayan sa
kasaysayan at nagpapakita ng mga
pagpapahalaga at nagtataglay ng mga
katangian na nagbibigay sa salaysay ng
anyo ng katotohanan at di-makatotohanan.
MAKATOTOHANAN .
➢ mga pahayag na nangyari o nangyayari na
may dahilan
➢ Ito rin ay suportado ng mga ebidensiya o
katuwiran.
➢ Ginagamitan ito ng mga salitang
nagpapahayag ng batayan o patunay gaya
ng batay sa, mula sa, ang mga patunay,
napatunayan, ayon sa, at iba pa.
➢ Nagiging makatotohanan ang isang alamat
kung ang salaysay ay maaaring mangyari
sa mga tao o hayop sa isang kapani-
paniwalang lugar at panahon.
DI-MAKATOTOHANAN .
➢ mga pahayag na walang basehan kung
bakit nangyari
➢ Ito ay hindi suportado ng mga ebidensiya o
katuwiran. Karaniwan itong ginagamitan
ng mga salitang nagpapahiwatig ng pag-
aalinlangan o dikatiyakan tulad ng baka,
sa aking palagay, palagay ko, sa tingin ko,
marahil, sa tingin ko, at iba pa.
➢ Sa kabilang banda, ang alamat ay
maituturing na hindi makatotohanan kung
ang mga salaysay ay napabibilang sa mga
milagro at pagbabagong-anyo ng mga tao at
bagay.
TURKEY .
➢ ang kabisera ay Ankara
➢ Uri ng gobyerno ay Republika
➢ Mga tanim: Tobacco, Cotton, Grapes, Olives
➢ Industriya: Steel, Food processing, autos,
mining
➢ Mamamayan: Turkish
➢ Wika: Turkish, Arabic, Kurdish
➢ Ang Anatolia o Turkey sa Asya ay naging
tahanan ng mga Indo-European Hittites
taong 1900 BC at pagkatapos ng
pagbagsak ng imperyong Hittite, ito'y
naging tahanan sa mga Phrygians at
Lydians. Pagkatapos ng pamamahala ni
Sultan Suleyman I the Magnificent, ang
imperyong Ottoman ay unti-unting
bumagsak. Sa 18th siglo, gustong italaga
ng Russia ang kanilang bansa bilang
tagapagligtas ng mga Kristiyano sa Turkey.
Pinilit ng mga Young Turks si Sultan Abdul
Hamid na magtalaga ng isang liberal na
pamahalaan taong 1909. Ngunit, natalo pa
rin ng Italy at ng Balkan ang Turkey. Sa
Unang Digmaang Pandaigdig, sumanib ang
bansa sa Germany na naging dahilan ng
pagkawala ng mga teritoryo.
➢ Ang ekonomiya ng bansang Turkey ay
sinasabing isang emerging market ayon sa
IMF at ito'y napalago ng maayos at
maganda na naging sanhi kung kaya't
napasama ang bansa sa mga bansang
newly industrialized.