DHABT AL QURAN

IDTQ3172
DISEDIAKAN UNTUK : USTAZ MOHD IKRAM BIN MOHD NAWI
DISEDIAKAN OLEH : MUHAMAD DANISH BIN MOHD ZAIN (2016102)
MUQADIMMAH ILMU DHABT AL QURAN
◦ Dhabt Al-Quran ialah satu ilmu yang membahaskan mengenai tanda pada huruf-huruf Al-Quran yang
telah diletakkan oleh para Ulama' untuk membantu umat Islam dalam membaca Al-Quran. Antara
tanda-tanda tersebut adalah seperti tanda baris (….), tanda panjang (….), tanda sabdu (….), titik-titik
pada huruf (….) dan lain-lain lagi.
◦ Pada zaman Nabi Muhammad S.A.W dan para Sahabat R.A, Al-Quran ditulis tanpa sebarang tanda
seperti baris dan titik. 15 huruf Hijaiyah yang kini mempunyai titik seperti ‫ب‬, ‫ت‬, ‫ث‬, ‫ ج‬dan lain-lain
dahulunya ditulis tanpa titik. Kebanyakan umat Islam ketika itu, mahir dan menguasai ilmu Bahasa Arab.
Ini membolehkan mereka membaca Al-Quran walaupun tanpa titik dan baris.
◦ Namun kesilapan sebutan bangsa asing telah menyedarkan Ulama' terdahulu untuk mencipta tanda
bacaan bagi mengelakkan berlakunya kesalahan pada sebutan dan makna.
◦ Pendapat sahih dari kebanyakan ulama' menyatakan bahawa ulama yang pertama meletakkan tanda
pada huruf-huruf Hijaiyah ialah Abul Aswad Ad-Duali yang telah diarah oleh Ziyad bin Abi Ziyad,
gabenor Basrah pada ketika itu.
MUQADIMMAH ILMU DHABT AL QURAN
◦ Tanda titik terbahagi kepada 2 iaitu:
◦ 1) Titik I’rab 2) Titik I’jam
◦ Titik I'rab adalah tanda menunjukkan berkaitan baris, bacaan panjang ( ‫ ) مد‬tasydid, tanwin
dan lain-lain.
◦ Titik I'jam pula ialah tanda yang menunjukkan perbezaan antara huruf-huruf Mu'jam dan
huruf-huruf Muhmal.
◦ Huruf-huruf Mu'jam adalah huruf yang bertitik, manakala huruf-huruf Muhmal adalah huruf-
huruf yang tidak bertitik.
◦ Huruf-huruf Mu'jam mempunyai 15 huruf, iaitu ‫ ي‬،‫ ن‬،‫ ق‬،‫ ف‬،‫ غ‬،‫ ظ‬،‫ ض‬،‫ ش‬،‫ ز‬،‫ ذ‬،‫ خ‬،‫ ج‬،‫ ث‬،‫ ت‬،‫ب‬
◦ Manakala bagi huruf-huruf Muhmal pula mempunyai 13 huruf, iaitu ،‫ ع‬،‫ ط‬،‫ ص‬،‫ س‬،‫ ر‬،‫ د‬،‫ ح‬،‫ا‬
‫ م‬، ‫ و‬،‫ ل‬،‫ك‬
SEJARAH PERLETAKAN TITIK I’RAB DAN TITIK I’JAM
◦ Diceritakan oleh ulama', sesungguhnya banyak negara yang telah dibuka dan ramai yang
masuk Islam ketika itu daripada kalangan orang a'jam. Maka, banyaklah berlakunya
kesalahan pada sebutan bahasa arab dan dibimbangi kesalahan dalam membaca Al Quran
berpanjangan.
◦ Pada ketika itu pemimpin, Abdul Malik bin Marwan menyuruh Al-Hujaj bin Yusuf membuat
sesuatu untuk melindungi kesucian Al Quran.
◦ Maka Al-Hujjaj memilih Nasir bin Asim dan Yahya bin Ya'mar. Dua orang pakar dalam bahasa
arab dan kesusteraannya termasuk ilmu Qiraat.
◦ Mereka berdua mula mencipta titik bagi membezakan di antara huruf-huruf. Titik-titik ini
ditulis dengan dakwat yang sama warna dengan tulisan mushaf supaya berbeza dari titik-titik
yang direka oleh Abul Aswad.
◦ Dan disini dapat kita ketahui bahawa titik I'rab muncul terlebih dahulu dari titik I'jam.
Manakala baris adalah terkemudian dari titik.
TEMA DAN FAEDAH ILMU DHABT AL QURAN

◦ Subjek perbincangan tema ilmu Dhobt al-Quran: Tanda-tanda pada huruf al-Quran, sama
ada diletakkan tanda atau tidak, tempat diletakkan tanda, warna tanda-tanda tersebut dan
lain-lain.

◦ Faedah ilmu Dhobt: Menghilangkan kekeliruan pada huruf, seperti membezakan huruf musyaddah
dan mukhafah, huruf sukun dan berbaris.
Perbezaan antara Dhabt dan Resam al-Quran
◦ Yang pertama
◦ Resam berdasarkan keadaan kalimah al-Quran ketika permulaan (…….) dan waqaf (…….).
◦ Contohnya: Dikekalkan (……) hamzah wasol (…) pada (…..) untuk dibaca hamzah tersebut
ketika permulaan bacaan, dan dihazaf nun tanwin pada huruf dal (…………………….)kerana
dibaca dengan mematikan (sukun) huruf akhir (dal), ketika waqaf.
◦ Dhobt berdasarkan keadaan kalimah tersebut ketika wasol (…….)kecuali pada keadaan-
keadaan yang ada pengecualian.
◦ Contoh: Tidak diletak tanda sukun (…) pada huruf nun (……………) kerana nun itu
diidghamkan ke dalam huruf ra' ketika wasol.
Perbezaan antara Dhabt dan Resam al-Quran

Yang kedua

◦ Resam berkait dengan huruf itu sendiri sama ada dikekalkan atau dihazafkan.
◦ Dhobt berkait dengan apa yang ada pada huruf tersebut seperti baris, sukun, syaddah, mad
dan lainnya.
PADA SEMUA TANDA DARIPADA BARIS DAN TANWIN
◦ Harakat ada 3 jenis: fathah, kasrah dan dommah.
◦ 1Fathah: Alif kecil yang melintang dari kanan ke kiri(…) Tempatnya adalah diatas huruf
hijaiyyah(.....) Kenapa dilukis melintang? Supaya tidak tertukar dengan alif kecil yang menjadi
isyarat bagi huruf alif(…)
◦ 2Dommah: Wau kecil(….) Tempatnya adalah diatas huruf hijaiyyah(….) Adakah dibuang
kepala wau? Mazhab Masyriq (………..) adalah dengan mengekalkannya manakala mazhab
Maghrib (…………..) menghazafkannya maka jadilah dommah tersebut seperti huruf dal kecil
◦ 3Kasrah: Ya kecil yang dibuang kepala dan titiknya (…..) Tempatnya dibawah huruf hijaiyyah
(….) Ketiga-tiga harakat ini digunakan pada semua huruf (……./………./……..) yang berbaris
melainkan huruf-huruf dipermulaan surah(………..) seperti Adapun bagi mazhab
Maghrib(………….) huruf-huruf dipermulaan surah juga dibariskan seperti huruf-huruf yang
َٓ َٓ‫أَل‬
َٓ ،‫ طه‬،‫م‬
lain seperti ‫ق‬
PADA SEMUA TANDA DARIPADA BARIS DAN TANWIN
◦ Adapun isim bertanwin, sama ada isim tersebut maqsur atau bukan jenis maqsur. Isim
maqsur ialah sejenis isim mu'rab yang huruf terakhir binaannya ialah alif maqsurah
(……/……) dan huruf sebelum alif maqsurah itu pula berbaris fathah seperti
(……………/…………./…………..) dan lain-lain.
◦ Sekiranya isim tersebut bukan jenis maqsur. Yang ditulis dengan alif dibelakangnya hanya
satu jenis iaitu: isim mansub yang tidak diakhiri dengan hamzah atau ta' ta'nis seperti (……..)
◦ Adapun isim bukan maqsur yang tidak dilukis dengan alif dibelakangnya ada 4 jenis:
◦ 1).Isim mansub dan diakhiri hamzah (………)
◦ 2).Isim yang diakhiri dengan ta' ta’nis (……...)
◦ 3).Isim majrur (……..)
◦ 4).Isim marfu (……………….)
PADA SEMUA TANDA DARIPADA BARIS DAN TANWIN

◦ Ulama dhobt juga menjalankan kaedah yang sama dengan(........) pada kalimah
(………./…………..) yang mengandungi nun taukid dan (……) yang mengandungi nun
jawabiyah kerana 2 illat yang sama dengan : (………..)

◦ Terletaknya nun tersebut di akhir kalimah.

◦ Diibdalkan alif ketika waqaf.

HAMZAH

◦ Lima tanda HAMZAH.

1. Bentuk hamzah
2. Warna hamzah
3. Baris hamzah
4. Keadaan hamzah
5. Kedudukan hamzah
BENTUK HAMZAH
◦ BENTUK HAMZAH

◦ Terdapat dua pandangan tentang bentuk hamzah.

◦ 1. Bulat seperti titik seperti ( . ), ini merupakan pandangan ahli-ahli nu’tah

◦ 2. Berbentuk (…. ) ain kecil , ini merupakan pandangan ahli-ahli nahu

WARNA HAMZAH
◦ Warna-warna hamzah ini berbeza mengikut posisi dan keadaan hamzah. Berikut adalah warna-
warna yang akan digunakan mengikut kedudukan hamzah dalam sesebuah bacaan :
◦ Dalam keadaan tahqiq : Titik bulat, bewarna kuning.
◦ Dalam keadaan tashil dan ibdal huruf hamzah menjadi harakat :Titik bulat bewarna merah
◦ Dalam keadaan dihazafkan, atau ibdal huruf hamzah menjadi huruf mad :Tidak akan diwarnakan.
◦ Semasa di awal penulisan al-Quran, warna pada tulisan al-Quran tidak menjadi masalah. Namun,
semakin lama, apabila teknologi percetakan mula dipekenalkan, timbul masalah dalam bentuk
dan warna hamzah itu sendiri. Maka muncullah, bentuk-bentuk dibawah ini :
◦ 1. Hamzah itu berbentuk kepala ain ( ) ketika tahqiq.
◦ 2. Berbentuk titik bulat ( • ) ketika tashil atau ibdal huruf hamzah menjadi harakat
◦ 3. Sekiranya hamzah itu diibdal menjadi huruf mad, isqat , naqal maka, huruf hamzah itu tidak
akan ditulis.
BARIS HAMZAH
◦ Ulama’ – ulama’ nu’tah bersepakat dalam meletakkan baris kepada hamzah.
◦ Tempat serta kedudukan hamzah yang akan diletakkan baris iaitu :
◦ 1. Ketika tahqiq
◦ 2. Ketika tashil
◦ 3. Ketika digugurkan hamzah dari pembacaan
◦ 4. Ketika bertemu sukun yang asli sukun soheh . (……………….)
◦ 5. Ketika bertemu tanwin. (………….)
al ini demikian kerana, keenam-enam kedudukan hamzah ini kesemuanya masih ada pada lafaz dan penulisan
dan hanya sesetengah sahaja yang hanya hilang pada sebutan namun masih ada pada penulisan.
◦ Bagi hamzah yang dalam keadaan IBDAL, disini terdapat dua pandangan yang membahaskannya, iaitu :
◦ 1. Hazaf baris hamzah
◦ 2. Ditulis baris hamzah dan ini yang diamalkan.
BARIS HAMZAH
◦ Dihazafkan baris hamzah pada enam tempat iaitu :
◦ 1. Ketika mufrad seperti (……….) mengikut wajah bacaan ibdal.
◦ 2. Bertemu dua hamzah atau lebih di dalam satu kalimah , dimana hamzah kedua adalah
hamzah wasol (…………).
◦ 3. Bertemu dua hamzah atau lebih di dalam satu kalimah, dan bukanlah hamzah kedua itu
adalah hamzah wasol dan huruf selepasnya sukun (…………) mengikut wajah bacaan ibdal
◦ 4. Bertemu dua hamzah tau lebih di dalam satu kalimah dan selepasnya adalah baris baris
yang mendatang apabila dua sukun bertemu.
◦ 5. Bertemu dua hamzah atau lebih di dalam satu kalimah dan selepasnya adalah baris yang
asli (……..) mengikut wajah bacaan ibdal.
◦ 6. Bertemu dua hamzah didalam dua kalimah.
BARIS HAMZAH
◦ Bagi menggantikan hamzah yang telah dihazafkan maka,
◦ 1. Bagi pecahan no. 1 dan 2 , akan dihazafkan baris serta huruf hamzah, namun akan diganti
dengan mattoh (‫ ) مطة‬tanda mad (…)
◦ 2. Bagi pecahan no. 3, akan dihazafkan baris serta huruf hamzah namun terdapat dua
pandangan sama ada hendak meletakkan mattah ( ini yang diamalkan ) atau tidak
meletakkan mattah.
◦ 3. Bagi pecahan no 4. Dihazafkan hamzah dan tidak diletakkan mattah kecuali pada keadaan
mad seperti (………..)
◦ 4. Bagi pecahan no.5 dan 6, dihazafkan hamzah dan barisnya serta tidak diletakkan mattah
pada bacaan ibdal dan naqal (……..) (……….) (………..)
KEADAAN HAMZAH
◦ Bagi pecahan ini akan membincangkan , keadaan hamzah yang melayakkannya untuk
mendapat perumah mahupun tidak.

◦ Ketika mufrad :Tidak ada rumah bagi hamzah sama ada hamzah terletak di awal ayat, tengah
ayat mahupun di akhir ayat.

◦ Ketika jama’ ( dua hamzah ) :Sekiranya dua hamzah yang berbeza baris mahupun dua
hamzah yang sama baris bertemu antara satu sama lain, maka wajib hazaf salah satu
daripada dua perumah hamzah.
KEADAAN HAMZAH
◦ Ketika jama’ ( tiga hamzah )

◦ Hampir 60 pendapat yang membahaskan keadaan hamzah ini. Contoh yang menjadi
perbahasan adala wajah-bacaan berbentuk istifham seperti (……….) dan sebagainya. Akan
tetapi, disini Cuma kan dijelaskan tiga pandangan sahaja, iaitu :

◦ 1. Hazaf yang pertama, letakkan perumah pada hamzah kedua dan letakkan alif kecil pada
hamzah ketiga seperti (………..)
◦ 2. Hazaf yang pertama, letakkan alif kecil pada tempat kedua dan alif pada tempat ketiga
◦ 3. Hazaf yang pertama dan kedua dan letakkan alif pada hamzah ketiga (………….)
KEDUDUKAN HAMZAH

◦ Sekiranya huruf hamzah itu tidak mempunyai rumah, maka kedudukan hamzah itu hendaklah
selari dengan garisan ( mesti berada betul-betul di atas garisan ) tidak kira sama ada hamzah
itu berada di awal kalimah, pertengahan mahupun di akhir kalimah.
◦ Contoh: (……..,……….,………)

◦ Sekiranya huruf hamzah itu mempunyai rumah , maka harus diletakkan pemisah diantara
huruf sebelum hamzah dengan huruf selepas hamzah ( inilah yang diamalkan) dan tidak
diletakkan pemisah .
◦ Contoh: (……….,……….)
KEDUDUKAN HAMZAH
◦ Kedudukan hamzah di atas garisan ini akan berkuatkuasa serta merta sekiranya hamzah itu
berada di atas alif ( sebagai perumah ) atau di atas wau seperti (……..,………)dan masing-
masing berbaris fathah dan sukun.

◦ Sekiranya huruf hamzah berbaris kasrah (……) maka kedudukannya akan berada di bawah

◦ Bagi bacaan –bacaan yang disertakan dengan idkhol, boleh memilih sama ada hendak
meletakkan alif kecil (………) atau meletakkan tanda “dash” (…….) seperti (……….)
◦ Walau bagaimana pun, peletakan alif kecil adalah yang diamalkan.
KEDUDUKAN HAMZAH
◦ Kedudukan hamzah di atas garisan ini akan berkuatkuasa serta merta sekiranya hamzah itu
berada di atas alif ( sebagai perumah ) atau di atas wau seperti (……..,………)dan masing-
masing berbaris fathah dan sukun.

◦ Sekiranya huruf hamzah berbaris kasrah (……) maka kedudukannya akan berada di bawah

◦ Bagi bacaan –bacaan yang disertakan dengan idkhol, boleh memilih sama ada hendak
meletakkan alif kecil (………) atau meletakkan tanda “dash” (…….) seperti (……….)

◦ Walau bagaimana pun, peletakan alif kecil adalah yang diamalkan.

Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol

◦ Alif Wasol
Terbahagi kepada 2 bahagian:
◦ Keadaan dan Tempat.

◦ 1. Keadaan terbahagi kepada 4 pendapat:

◦ Sebahagian ahli masyariqoh: kepala sod ( ….. )

◦ Sebahagian ahli masyariqoh yang lain: dal yang terbalik ( … )
◦ Ad-dani: bulatan kecil (…)
◦ Sebahagian besar ahli magharibah: garisan ( ….. )
Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol
◦ 2. Tempat terbahagi kepada dua:

◦ Semua ahli masyariqoh dan ad-dani (……/……/…..)

◦ Meletakkan tanda diatas alif

◦ Ahli magharibah ( - ):
◦ - kedudukan mengikut baris huruf
◦ - fathah (diatas alif) : (………)
◦ -kasrah (dibawah alif) : (…….)
◦ -dommah (ditengah alif) : (…….)
◦ tidak meletakkan tanda pada tempat yang tidak boleh waqof:
◦ - contoh: (………./……..)
Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol
◦ Alif Ibtida’

◦ Ahli masyariqoh (diamal): tidak meletakkan tanda

◦ Selain ahli masyariqoh: meletakkan titik berwarna hijau (…..)
◦ - bermula / dibaca dengan fathah : diatas
◦ - bermula / dibaca dengan kasrah : dibawah
◦ - bermula / dibaca dengan dommah : dihadapan alif
◦ - bermula dengan salah satu daripada huruf : ‫ فكل وتب‬tidak diletakkan tanda contoh: (……)
Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol
◦ Alif Naqol
◦ Terbahagi kepada 4 perbincangan:
◦ 1. Pemindahan baris (harkat)
◦ 2. Hamzah yang dipindahkan barisnya
◦ 3. Tanda naqol (alamat)
◦ 4. Tempat meletakkan tanda
Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol
◦ 1. Pemindahan baris
◦ Sukun soheh:Memindahkan baris diatas huruf yang sukun soheh
◦ Tanwin:Memindahkan baris ketika membacanya sahaja dan tidak pindah dalam bentuk
tulisan
◦ 2. Hamzah yang dipindahkan barisnya
◦ Hukum bagi hamzah: hazaf / buang hamzah
◦ 3. Tanda naqol (alamat)
◦ Hamzah yang terpisah (……..) : garisan / jarrah ( - )
◦ Hamzah yang bersambung dengan alif (……) dan hamzah yang bersambung dengan lam
ta’rif : (...........) Tidak diletakkan tanda.
Cara Penandaan Alif Wasol, Alif Ibtida’ Dan Alif Naqol

◦ 4. Tempat meletakkan tanda

◦ Hamzah tidak mempunyai rumah: letak tanda ditengah
◦ Contoh: (…………..)
◦ Hamzah mempunyai rumah garisan menggantikan baris/harkat awal) :
◦ 1.Fathah: (……….)
◦ 2.Kasroh: (………)
◦ 3.Dhommoh: (……….)
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf

Huruf-huruf yang dihazafkan dari penulisan mashaf terbahagi kepada :

1. Huruf i’llah ( alif, wau dan ya) dan ini berlaku disebabkan,
- Berhimpun dua huruf yang sama
- Untuk memendekkan tulisan
- Untuk menggantikan huruf yang dihazafkan
2. Huruf nun
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf

HURUF I’LLAH ( BERHIIMPUN DUA HURUF YANG SAMA )

Sekiranya :
1. Huruf pertama sukun, huruf kedua huruf asli atau huruf yang menunjukkan jumlah
banyak atau dua alif berhitung dalam satu masa,
Sekiranya menghazafkan yang pertama, boleh memilih untuk meletakkan tanda ilhaq atau tidak.
Sekiranya, menghazafkan yang kedua, mesti meletakkan tanda ilhaq

2. Namun, sekiranya, huruf pertama adalah berbaris dhommah atau bersaddah, maka :
Bagi yang menghazafkan yang pertama, mesti meletakkan tanda ilhaq
Bagi yang menghazafkan yang kedua, boleh memilih untuk meletakkan tanda ilhaq atau tidak.
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf

◦ HURUF ILLAH ( UNTUK MEMENDEKKAN TULISAN )

◦ Pada dasarnya, perlu kepada penulisan ilhaq, namun haruslah memenuhi 2 syarat ini, iaitu :
◦ 1. Huruf yang dihazafkan itu berada di tengah kalimah
◦ Contoh, (…………/…………./…………./……………..)
◦ 2. Selepasnya bukan huruf sukun

◦ Hal ini kerana bagi yang selepasnya adalah huruf sukun, terdapat dua cara tulisan iaitu :
◦ 1. Ditulis ilhaq dan inilah yang diaamalkan
◦ 2. Tanpa ilhaq
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf

◦ Peringatan :
◦ Pada lafaz jalalah (….. ) ulama bersepakat untuk tidak menulis ilhaq pada lafaz kalimah ini.
◦ Sekiranya huruf yang dihazafkan itu terletak di akhir kalimah, Maka hukumnya, hazaf dan
tidak perlu meletakkan ilhaq.
◦ Contoh : (………)
◦
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf
HURUF ILLAH ( UNTUK MENGGANTIKAN HURUF YANG DIHAZAFKAN )

Huruf yang menggantikan huruf yang dihazafkan itu terdiri daripada YA’ dan WAU.
Hukumnya, harus ditulis ILHAQ diatas huruf yang dihazafkan itu
Contoh : (…………/…………../…………./………..)

Akan tetapi sekiranya, huru tersebut berada di akhir kalimah dan selepasnya adalah huruf
sukun, maka TIDAK PERLU ILHAQ :
Contoh :
(……………………….) (………………………..)
Cara Penandaan Tanda Bagi Huruf Yang Dihazafkan Dari
Penulisan Mashaf
Diletakkan ilhaq sekiranya memenuhi 10 perkara ini, iaitu

1. Alif
2. Ya’
3. Nun pada kalimah ‫ننجي‬
4. ‫حيى‬
5. ‫يستحيى‬
6. ‫تؤوى‬
7.‫ورؤيا‬
8. ‫ أولياء‬yang bersambung dengan dhomir
9. ‫جزاؤه‬
10. ‫تأمنا‬
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
Terbahagi kepada 3 huruf : Alif, Wau dan Ya

Tanda terbahagi kepada dua:

(…) dua lam yang bersilang – yang diamalkan setengah masyariqah
(…) bulatan – yang diamalkan

◦ HURUF ALIF YANG DITAMBAH

10 jenis pembahagian:
1. Yang ditambah selepas alif pada tempat hamzah berbaris fathah dan di atas lam
Contoh: (…………./……………) (………………/………….)
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
◦ 2. Yang ditambah selepas alif pada tempat hamzah berbaris fathah dan di atas lam
◦ Contoh: (…………/………..) (…………./………..)
◦ 3. Yang ditambah antara kasrah dan fathah
◦ Contoh: (……./…………/……….)
◦ 4. Yang ditambah antara kasrah dan ya’ ditengah
◦ Contoh: (………)
◦ 5. Yang ditambah selepas wau yang jama’
◦ Contoh: (……..)
◦ 6. Yang ditambah selepas wau mufrad
◦ Contoh: (………)
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
7. Yang ditambah selepas wau yang hujung pada rumah hamzah tanpa qias
Contoh: (……………)

8. Yang ditambah selepas wau yang diganti dari alif zorof

Contoh: (………….)

9. Yang ditambah selepas wau yang dijadikan rumah hamzah yang qias
Contoh: (………..)

10. Yang ditambah antara fathah dan ya sakinah

Contoh: (………../………../………..)
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
HURUF YA YANG DITAMBAH
◦ Ada 3 jenis iaitu:

◦ a)Ditambah hamzah maksurah yang bukan didahului dengan alif

◦ Contoh: (…………/…………)

b)Ditambah sebelum hamzah maksurah sebelum alif yang ada 7 tempat

Contoh(…………./…………../………../…………/……….)
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
HURUF YA YANG DITAMBAH
◦ Ada 3 jenis iaitu:

a)Ditambah hamzah maksurah yang bukan didahului dengan alif

Contoh: (…………/…………)

b)Ditambah sebelum hamzah maksurah sebelum alif yang ada 7 tempat

Contoh: (…………./…………../…………./…………../……….)

c) Ditambah selepas ya sakinah dan diletakkan satu tempat iaitu ya kedua

Contoh: (…………/………..)
BAGAIMANA TANDA YANG DITAMBAH DALAM RESAM
HURUF WAU YANG DITAMBAH

Ditambah pada 4 kalimat dengan hamzah maghmumah

Contoh: (……………/……………….../……………)