KHOA 

TOÁN KINH TẾ
BỘ MÔN TOÁN CƠ BẢN

Bài giảng
TOÁN CHO CÁC NHÀ KINH TẾ

Chương 6: GIẢI TÍCH HÀM NHIỀU BIẾN
Bài 3: Tối ưu hóa hàm số hai biến
Mục tiêu học tập

 Tìm và phân loại cực trị tương đối của hàm hai biến bằng cách kiểm
tra đạo hàm riêng cấp hai.
 Xem xét các bài toán ứng dụng liên quan đến vấn đề tối ưu hóa hàm
số hai biến.
 Thảo luận và áp dụng các tính chất của giá trị cực biên đối với hàm hai
biến để tìm cực trị tuyệt đối trên một miền đóng, bị chặn.
 Bài tập yêu cầu: 3, 5, 7, 9, 17, 19, 23, 25, 31, 35a, 53, 10, 18, 22, 50.

2
1. Cực trị tương đối

3
1. Cực trị tương đối

4
1. Cực trị tương đối
Quy trình
tìm cực trị
tương đối
của hàm số
hai biến:

5
Ví dụ: Xác định cực trị tương đối của hàm số
Bước 1: (Điều kiện cần)
Tìm cực trị tương đối của các hàm
Giải hệ phương trình:
số sau: 𝑓 𝑥, 𝑦 0
a. 𝑓 𝑥, 𝑦 12𝑥 𝑥 4𝑦 𝑓 𝑥, 𝑦 0

b. 𝑔 𝑥, 𝑦 𝑥 𝑦 6𝑥𝑦 để xác định các điểm tới hạn.

Bước 2: (Điều kiện đủ)
Phân loại các điểm tới hạn:
𝐷 𝑓 𝑓 𝑓

6
Ví dụ: Tối đa hóa lợi nhuận
Jamaal quản lý một cửa hàng tạp
hóa cung cấp hai nhãn hiệu thức ăn
cho mèo: loại A có nhãn hiệu địa
phương và có chi phí 30 cents mỗi
hộp, loại B có nhãn hiệu nổi tiếng quốc
gia và có chi phí 40 cents mỗi hộp. Ông
ước tính rằng nếu loại A được bán với
giá 𝑥 cents mỗi hộp và loại B được bán
với giá 𝑦 cents mỗi hộp, thì mỗi ngày
ông sẽ bán được khoảng 70 5𝑥
4𝑦 hộp loại A và 80 6𝑥 7𝑦 hộp
loại B.
Jamaal nên bán mỗi loại với giá như
thế nào tối đa hóa tổng lợi nhuận hàng
ngày từ việc bán thức ăn cho mèo? 7
Ví dụ: Xác định vị trí đặt kho hàng tối ưu
Giám đốc kinh doanh của công ty
Acme lập một sơ đồ mạng lưới các
khu vực công ty phục vụ và xác định
rằng 3 điểm phục vụ khách hàng
quan trọng nhất của công ty được
đặt tại các điểm 𝐴 1, 5 , 𝐵 0, 0 và
𝐶 8, 0 với đơn vị đo là mile.
Công ty nên đặt kho hàng ở điểm
𝑊 có tọa độ 𝑥, 𝑦 là bao nhiêu để Nhắc lại: Công thức tính bình phương
tối thiểu bình phương các khoảng khoảng cách giữa hai điểm 𝐴 𝑎 , 𝑎 và
cách từ 𝑊 tới 𝐴, 𝐵 và 𝐶? B 𝑏 , 𝑏 trong mặt phẳng:
𝑑 𝐴, 𝐵 𝑎 𝑏 𝑎 𝑏
8
2. Cực trị tuyệt đối trên miền đóng và bị chặn
Định nghĩa:
 Một điểm biên của 𝑅 là điểm 𝑐, 𝑑 mà mọi hình tròn tâm tại 𝑐, 𝑑) luôn
chứa cả các điểm nằm trong 𝑅 và các điểm nằm ngoài 𝑅. Tập hợp tất cả
điểm biên của 𝑅 được gọi là biên của 𝑅.
 𝑅 là miền đóng, bị chặn nếu 𝑅 chứa biên của nó và 𝑅 bị chứa trong một
hình tròn có bán kính hữu hạn.

9
2. Cực trị tuyệt đối trên miền đóng và bị chặn

10
Ví dụ: Xác định cực trị tuyệt đối của hàm số
• Bước 1: Tìm các điểm tới hạn của hàm
Tìm các cực trị tuyệt đối của hàm
𝑓 𝑥, 𝑦 trên miền 𝑅: 1, .
số 𝑓 𝑥, 𝑦 4𝑥𝑦 𝑥 4𝑦 9
• Bước 2: Tìm các điểm trên biên của miền 𝑅
trên vùng tam giác 𝑅 có các đỉnh là có thể xảy ra cực trị: 4, 8 , 0, 0 , 8, 0  và 
0, 0 , 8, 0 và 0, 16 . 0, 16 .
• Bước 3: Tính giá trị của hàm số tại tất cả
các điểm đã tìm được ở Bước 1 và Bước 2,
so sánh và đưa ra kết luận:

• Kết luận: Cực đại tuyệt đối: 𝑓 4, 8 89

Cực tiểu tuyệt đối:
𝑓 8, 0 𝑓 0, 16 55 11
Ví dụ: Xác định cực trị tuyệt đối của hàm số
• Bước 1: Tìm các điểm tới hạn của hàm
Tìm các cực trị tuyệt đối của hàm số
𝑓 𝑥, 𝑦 trên miền 𝑅: 2, .
𝑓 𝑥, 𝑦 4𝑥 16𝑥 4𝑦 4𝑦
20 trên miền 𝑅 được giới hạn bởi 3 • Bước 2: Tìm các điểm trên biên của miền 𝑅
có thể xảy ra cực trị: 2, 0 , 3, 0 , 3, 1/2 ,
đường: 𝑂𝑥, 𝑥 3 và 𝑦 𝑥 .
3, 9 , 0, 0 , và 1, 1 .
• Bước 3: Tính giá trị của hàm số tại tất cả
các điểm đã tìm được ở Bước 1 và Bước 2,
so sánh và đưa ra kết luận:

• Kết luận: Cực đại tuyệt đối: 𝑓 3, 9 296

Cực tiểu tuyệt đối: 𝑓 2, 1/2 3
12
Bài tập: Xác định cực trị tương đối và cực trị tuyệt đối

1. Tìm cực trị tương đối của hàm

số:

𝑓 𝑥, 𝑦 𝑥𝑦

2. Tìm các cực trị tuyệt đối của

hàm số:
𝑓 𝑥, 𝑦 𝑥𝑦
trên miền phần tư đường tròn 𝑅
giới hạn bởi đường 𝑥 𝑦 12
với 𝑥 0, 𝑦 0.
13
Bài tập: Lựa chọn xã hội
Thiện chí xã hội của một doanh nghiệp
thường liên quan đến việc lựa chọn giữa
lợi thế thương mại của doanh nghiệp và
tổn thất xã hội hoặc sinh thái có thể gây ra
bởi doanh nghiệp. Giả sử thiện chí xã hội
của một doanh nghiệp được xác định bởi:
𝐷 𝑥, 𝑦 16 6𝑥 𝑥 𝑦 4𝑥𝑦 40
trong đó 𝑥 đo lường lợi thế thương mại và
𝑦 đo lường tổn thất sinh thái 𝑥 0, 𝑦
0 . Doanh nghiệp được coi là có thiện chí
nếu 𝐷 0 và không thiện chí nếu 𝐷 0.
Giá trị nào của 𝑥 và 𝑦 sẽ làm tối đa hóa
thiện chí xã hội của doanh nghiệp? Với các giá
trị đó, doanh nghiệp này có thiện chí không?
14
THANK YOU!

15