KHOA TOÁN KINH TẾ

BỘ MÔN TOÁN CƠ BẢN

Bài giảng
TOÁN CHO CÁC NHÀ KINH TẾ

Chương 1: HÀM SỐ, ĐỒ THỊ VÀ GIỚI HẠN

Bài 2: Đồ thị của hàm số
Mục tiêu học tập
 Ôn tập hệ tọa độ vuông góc.
 Vẽ đồ thị hàm số.
 Tìm giao điểm của các đồ thị.
 Kiểm tra theo đường thẳng đứng.
 Hệ số chặn.
 Các hàm lũy thừa, đa thức và phân thức.
 Phác họa và sử dụng đồ thị hàm bậc hai trong ứng dụng.
 Bài tập yêu cầu:
2
Ví dụ dẫn nhập
Đồ thị mô tả trực quan về những thông tin của một hàm số

3
1. Hệ tọa độ vuông góc

4
2. Công thức khoảng cách

 Khoảng cách giữa hai điểm (𝑥𝑥1 , 𝑦𝑦1 ) và

(𝑥𝑥𝑥𝑥 , 𝑦𝑦2 ) được cho bởi
𝐷𝐷 = 𝑥𝑥1 − 𝑥𝑥2 2 + 𝑦𝑦1 − 𝑦𝑦2 2

Ví dụ: Khoảng cách giữa hai điểm (−2,5)

và (4, −1) là
𝐷𝐷 = 4 − −2 2 + −1 − 5 2 =6 2

5
3. Đồ thị của hàm số

 Đồ thị của hàm số 𝑓𝑓 gồm tất cả các điểm 𝑥𝑥, 𝑦𝑦 , trong đó 𝑥𝑥 thuộc miền
xác định của 𝑓𝑓 và 𝑦𝑦 = 𝑓𝑓(𝑥𝑥), nghĩa là tất cả các điểm có dạng (𝑥𝑥, 𝑓𝑓 𝑥𝑥 ).
Ví dụ: Đồ thị hàm số 𝑓𝑓 𝑥𝑥 = 𝑥𝑥 2 :

6
Ví dụ: Đồ thị hàm xác định từng khúc

Vẽ đồ thị hàm số

2𝑥𝑥, 0 ≤ 𝑥𝑥 < 1
2
𝑓𝑓 𝑥𝑥 = , 1 ≤ 𝑥𝑥 < 4
𝑥𝑥
3, 𝑥𝑥 ≥ 4

7
4. Giao điểm của các đồ thị

Giao điểm của các đồ thị được

quan tâm trong các bài toán ứng
dụng, chẳng hạn:
 Tính giá thị trường khi cung-
cầu cân bằng
 Nhà phân tích chính trị muốn
dự đoán thời điểm để một ứng
cử viên có số phiếu ủng hộ
bằng với người đương nhiệm
 …
8
Ví dụ: Tìm giao điểm của các đồ thị

Tìm giao điểm của đồ thị của các

hàm số:
𝑓𝑓 𝑥𝑥 = 3𝑥𝑥 + 2
𝑔𝑔 𝑥𝑥 = 𝑥𝑥 2

9
5. Kiểm tra theo đường thẳng đứng

Một đường cong là đồ thị của một hàm số khi và chỉ khi không có đường
thẳng đứng nào cắt đường cong đó tại nhiều hơn một điểm.

10
6. Hệ số chặn

 Các điểm (nếu có) tại đó đồ thị của hàm số giao với trục 𝑥𝑥 được gọi là
hệ số chặn 𝒙𝒙. Các điểm (nếu có) tại đó đồ thị của hàm số giao với trục
𝑦𝑦 được gọi là hệ số chặn 𝒚𝒚.

 Đồ thị của một hàm số có thể có nhiều hệ số chặn 𝑥𝑥, nhưng có nhiều
nhất một hệ số chặn 𝑦𝑦.

 Với đồ thị hàm số 𝑦𝑦 = 𝑓𝑓(𝑥𝑥), để tìm hệ số chặn 𝑥𝑥, ta đặt 𝑦𝑦 = 0; để tìm

hệ số chặn 𝑦𝑦 ta đặt 𝑥𝑥 = 0.

11
Ví dụ: Tìm hệ số chặn của đồ thị

Tìm hệ số chặn của đồ thị của các

hàm số:

a) 𝑓𝑓 𝑥𝑥 = −𝑥𝑥 2 + 𝑥𝑥 + 2

b) 𝑔𝑔 𝑥𝑥 = 𝑥𝑥 𝑥𝑥 2 − 1

12
7. Các hàm lũy thừa, đa thức và phân thức

 Hàm lũy thừa là hàm có dạng:

𝑓𝑓 𝑥𝑥 = 𝑥𝑥 𝑛𝑛 , 𝑛𝑛 là một số thực.
 Đa thức là hàm có dạng:
𝑝𝑝 𝑥𝑥 = 𝑎𝑎𝑛𝑛 𝑥𝑥 𝑛𝑛 + 𝑎𝑎𝑛𝑛−1 𝑥𝑥 𝑛𝑛−1 + ⋯ + 𝑎𝑎1 𝑥𝑥 + 𝑎𝑎0
 𝑛𝑛 là số nguyên không âm
 Nếu 𝑎𝑎𝑛𝑛 ≠ 0 thì 𝑛𝑛 gọi là bậc của đa thức
 Hàm phân thức là hàm có dạng:
𝑝𝑝 𝑥𝑥
𝑓𝑓 𝑥𝑥 = , với 𝑝𝑝 𝑥𝑥 , 𝑞𝑞(𝑥𝑥) là các đa thức.
𝑞𝑞 𝑥𝑥

13
8. Phác họa và ứng dụng đồ thị của hàm bậc hai
Đa thức bậc hai 𝑓𝑓 𝑥𝑥 = 𝐴𝐴𝑥𝑥 2 + 𝐵𝐵𝐵𝐵 + 𝐶𝐶 với 𝐴𝐴 ≠ 0 được gọi là hàm bậc hai.

14
Ví dụ: Tìm doanh thu tối đa

Jorge xác định được rằng khi 𝑥𝑥

trăm đơn vị sản phẩm của anh
ấy được sản xuất, chúng có thể
được bán với đơn giá, được
xác định bởi hàm cầu, là
𝑝𝑝 = 60 − 𝑥𝑥 (đô-la).
a) Tại mức sản xuất nào thì
doanh thu của Jorge đạt tối
đa?
b) Doanh thu tối đa đó bằng
bao nhiêu? 15
Bài tập vận dụng

Cho hàm số có đồ thị như hình

bên, hãy tìm:

a) Hệ số chặn 𝑦𝑦;

b) Tất cả các hệ số chặn 𝑥𝑥;

c) Giá trị lớn nhất (nhỏ nhất)

của 𝑓𝑓(𝑥𝑥) và các giá trị của 𝑥𝑥
sao cho 𝑓𝑓 𝑥𝑥 lớn nhất (nhỏ
nhất).
16
Bài tập tổng hợp

Yuri quản lý 150 căn hộ tại Irvine, California. Tất cả căn hộ đều có thể
được thuê với giá $1,200 mỗi tháng mỗi căn, nhưng với mỗi lần tăng
giá thuê hàng tháng thêm $100 thì sẽ có thêm 5 căn hộ bị bỏ trống
(không được thuê).
a) Biểu diễn tổng doanh thu hàng tháng 𝑅𝑅 thu được từ việc cho thuê
căn hộ dưới hạng hàm của giá cho thuê mỗi căn hộ hàng tháng 𝑝𝑝.
b) Phác họa đồ thị của hàm doanh thu tìm được trong phần (a).
c) Yuri nên đặt mức giá cho thuê hàng tháng 𝑝𝑝 là bao nhiêu để tối đa
doanh thu? Doanh thu tối đa là bao nhiêu?
17
 "Bạn không học cách bước đi
bằng sự tuân thủ những quy tắc.
Bạn học hỏi qua hành động và
việc đã trải qua."
Richard Branson

18