KHOA TOÁN KINH TẾ

BỘ MÔN TOÁN CƠ BẢN

Bài giảng
TOÁN CHO CÁC NHÀ KINH TẾ

Chương 1: HÀM SỐ, ĐỒ THỊ VÀ GIỚI HẠN

Bài 5: Các giới hạn một phía và sự liên tục
Mục tiêu học tập

 Tính toán và sử dụng các giới hạn một phía

 Tìm hiểu khái niệm liên tục và kiểm tra tính liên tục của một hàm số
 Tìm hiểu định lý giá trị trung gian

2
1. Các giới hạn một phía
 Sự liên tục và gián đoạn

3
1. Các giới hạn một phía
 Giới hạn một phía trong bài toán ứng dụng

4
1. Các giới hạn một phía
Định nghĩa
 Nếu 𝑓(𝑥) tiến dần đến 𝐿 khi 𝑥 tiến gần đến 𝑐 từ bên trái (khi 𝑥 < 𝑐) thì
ta viết lim− 𝑓 𝑥 = 𝐿
𝑥→𝑐
 Nếu 𝑓(𝑥) tiến dần đến 𝑀 khi 𝑥 tiến gần đến 𝑐 từ bên phải (khi 𝑥 > 𝑐)
thì ta viết lim+ 𝑓 𝑥 = 𝑀
𝑥→𝑐
Sự tồn tại giới hạn
Giới hạn hai phía lim 𝑓 𝑥 tồn tại khi và chỉ khi cả hai giới hạn một phía
𝑥→𝑐
lim+ 𝑓 𝑥 và lim− 𝑓 𝑥 đều tồn tại và bằng nhau, khi đó
𝑥→𝑐 𝑥→𝑐
lim+ 𝑓 𝑥 = lim− 𝑓 𝑥 = lim 𝑓 𝑥
𝑥→𝑐 𝑥→𝑐 𝑥→𝑐

5
Ví dụ: Tính giới hạn một phía
Cho hàm số
1 − 𝑥 2, 0≤𝑥<2
𝑓 𝑥 =
2𝑥 + 1, 𝑥≥2
Tính các giới hạn một phía
lim− 𝑓(𝑥) và lim+ 𝑓(𝑥)
𝑥→2 𝑥→2

6
Ví dụ: Tính các giới hạn một phía vô hạn
Cho hàm số
𝑥−2
𝑓 𝑥 =
𝑥−4
Tính các giới hạn một phía
lim− 𝑓(𝑥) và lim+ 𝑓(𝑥)
𝑥→4 𝑥→4

7
Ví dụ: Sử dụng các giới hạn một phía để tìm giới hạn
hai phía
Cho hàm số
𝑥 + 1, 𝑥<1
𝑓 𝑥 =
−𝑥 2 + 4𝑥 − 1, 𝑥 ≥ 1
Tính giới hạn lim 𝑓(𝑥)
𝑥→4

8
2. Tính liên tục
Ba trường hợp đồ thị hàm số có lỗ hổng tại 𝑥 = 𝑐

9
2. Tính liên tục
Ba trường hợp đồ thị hàm số có khoảng trống tại 𝑥 = 𝑐

10
2. Tính liên tục
Định nghĩa:
Hàm số 𝑓 liên tục tại 𝑥 = 𝑐 nếu nó thỏa mãn ba điều kiện sau đây:
1. 𝑓(𝑐) xác định
2. lim 𝑓(𝑥) tồn tại
𝑥→𝑐
3. lim 𝑓(𝑥) = 𝑓(𝑐)
𝑥→𝑐
Nếu 𝑓(𝑥) không liên tục tại 𝑥 = 𝑐 thì hàm số được gọi là gián đoạn tại 𝑐

11
3. Tính liên tục của hàm đa thức và hàm phân thức
Tính chất:
 lim 𝑝(𝑥) = 𝑝(𝑐)
𝑥→𝑐
𝑝 𝑥 𝑝 𝑐
 lim =
𝑥→𝑐 𝑞 𝑥 𝑞 𝑐
Do đó, các hàm đa thức và hàm phân thức liên tục tại tất cả các điểm mà
nó xác định

12
Ví dụ: Chứng minh một đa thức-phân thức liên tục
1. Chứng minh rằng đa thức
𝑝 𝑥 = 3𝑥 3 − 𝑥 + 5
liên tục tại 𝑥 = 1.
2. Chứng minh rằng phân thức
𝑥+1
𝑓 𝑥 =
𝑥−2
liên tục tại 𝑥 = 3.

13
Ví dụ: Xét sự liên tục của hàm số
Xét sự liên tục của hàm số:
1
a) 𝑓 𝑥 =
𝑥
𝑥 2 −1
b) 𝑔 𝑥 =
𝑥+1
𝑥 + 1, 𝑥 < 1
c) 𝑕 𝑥 =
2 − 𝑥, 𝑥 ≥ 1

14
Ví dụ: Xét sự liên tục của hàm số
Xét sự liên tục của hàm số:
1
a) 𝑓 𝑥 =
𝑥
𝑥 2 −1
b) 𝑔 𝑥 =
𝑥+1
𝑥 + 1, 𝑥 < 1
c) 𝑕 𝑥 =
2 − 𝑥, 𝑥 ≥ 1

15
Ví dụ: Điều kiện để hàm từng khúc liên tục
Tìm 𝐴 để hàm số sau liên tục
với mọi số thực 𝑥
𝐴𝑥 + 5, 𝑥<1
𝑓 𝑥 = 2
𝑥 − 3𝑥 + 4, 𝑥 ≥ 1

16
4. Hàm số liên tục trên một khoảng
Định nghĩa:
 Hàm 𝑓(𝑥) được gọi là liên tục trên khoảng mở 𝑎 < 𝑥 < 𝑏 nếu nó liên
tục tại mọi điểm 𝑥 = 𝑐 trong khoảng đó
 Hàm 𝑓(𝑥) liên tục trên khoảng đóng 𝑎 ≤ 𝑥 ≤ 𝑏 nếu nó liên tục trên
khoảng mở 𝑎 < 𝑥 < 𝑏 và
lim+ 𝑓(𝑥) = 𝑓(𝑎) và lim− 𝑓(𝑥) = 𝑓(𝑏)
𝑥→𝑎 𝑥→𝑏

17
Ví dụ: Xét sự liên tục của một hàm
Xét sự liên tục của hàm số
𝑥+2
𝑓 𝑥 =
𝑥−3
trên khoảng mở −2 < 𝑥 < 3 và
khoảng đóng −2 ≤ 𝑥 ≤ 3

18
5. Định lý giá trị trung gian
Định lý:
 Nếu hàm 𝑓(𝑥) liên tục trên khoảng đóng 𝑎 ≤ 𝑥 ≤ 𝑏 và 𝐿 là một số
nằm giữa 𝑓(𝑎) và 𝑓(𝑏) thì 𝑓 𝑐 = 𝐿 với 𝑐 là một số nào đó nằm giữa
𝑓(𝑎) và 𝑓(𝑏)

19
Ví dụ: Phân tích hòa vốn sử dụng định lý giá trị trung
gian
Martina có thể bán 𝑥 trăm
đơn vị một loại thiết bị quét hút
bể bơi tự động với giá là
𝑝 = 400 − 3𝑥 2 đô-la mỗi đơn vị
và thấy rằng tổng chi phí sản
xuất bao gồm chi phí cố định là
$120,000 cộng thêm $7 cho
mỗi đơn vị.
Chứng tỏ rằng Martina sẽ
hòa vốn tại một mức sản xuất
nào đó nhỏ hơn 500 đơn vị.

20
THANK YOU!

21