ทบทวน centroid ของ composite area

พื้นที่ประกอบ (composite area) เปนพื้นที่ลัพธที่ไดจากการบวกเขา/ตัด

ออกจากพื้นที่ที่มีรูปรางพื้นฐาน เชน สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม และครึ่งทรง
กลม เปนตน

430201 Engineering Statics x

y
(สถิตยศาสตรวิวศิ วกรรม)
รศ.ดร. สิทธิชัย แสงอาทิตย หนาตัดของเขื่อนคอนกรีตกันดิน
สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา หนาตัดแผงคอนกรีตกั้นถนน (barrier)
สํานักวิชาวิศวกรรมศาสตร ∑ xA
% ∑ yA
%
ตย. ขั้นตอนการคํานวณ ∑ A = A1 − A2 − A3 − A4 x= y=
∑A ∑A

ตัวอยาง ~
x A 2( ~
x1 A1 ) + ~
x=∑
x2 A2
=
จงหาตําแหนงของจุด C (centroid) ของพื้นที่ประกอบเทียบแกนอางอิง x-y ∑A 2( A1 ) + A2

x
= 1,088,000/16,000
40 + 40 + 40 + 40 = 68.0 mm
y= = 80 mm
2
~x A 2( ~x1 A1 ) + ~
x=∑ =
x2 A2
x ∑ A 2( A1 ) + A2
ชิ้นสวน A (mm2) x (mm) xA (mm3)
y
1 2*40(160) = 160/2 = 80 1,024,000
12,800
x = 68 mm
2 80(40) = 40/2 = 20 64,000
3200 y = 80 mm
Σ 16,000 1,088,000
พื้นที่ประกอบ = 2*พื้นที่ A1 + พื้นที่ A2
 บทที่ 10: โมเมนตความเฉื่อย
„ จุดประสงค
„ เพื่อใหทราบและเขาใจถึง

วิธีการหาคาโมเมนตความ
เฉื่อย (moment of inertia)
ของพื้นที่และของพื้นที่
ประกอบ (composite area)

10cm 3cm
การประยุกตใชงาน 3cm P
10cm
10cm
ชิ้นสวนโครงสรางเหล็ก เชน คานและเสา 1cm x
ดังแสดงในรูป มักมีหนาตัดเปนรูปตัว I, H (a) (b) (c) A B
1cm
และ C
ทําไมชิ้นสวนโครงสรางดังกลาวจึงมีหนา พิจารณาทางเลือก (a) (b) และ (c) ของหนาตัดคาน AB ที่มีพื้นที่หนาตัด
ตัดเชนนั้น โดยไมมีหนาตัดตันแบบ เทากันและมีน้ําหนักตอหนึ่งหนวยความยาวเทากัน
สี่เหลี่ยมผืนผา สี่เหลี่ยมดานเทา หรือทรงกลม? จากรูป: เมื่อ P มีคาๆ หนึ่งแลว หนาตัดใดของคานจะมีคาการแอนตัว
เพราะหนาตัดดังกลาวเปนหนาตัดที่มี ต่ําสุด? ทําไม?
ประสิทธิภาพมากกวาหนาตัดตัน โดยพิจารณา คําตอบ: หนาตัดรูป (a) เพราะมีพื้นที่โดยสวนใหญของหนาตัดอยูไกล
จากคาอัตราสวนของ moment of inertia ตอ จากแกน x มากที่สุด ทําใหมีคา moment of inertia รอบแกน x สูงสุด
พื้นที่หนาตัด
 ตารางเหล็ก
หนาตัด W ในระบบ US หรือ หนาตัด I
หนาตัด H ในระบบ Japan
การประยุกตใชงาน
ทําไมชิ้นสวนโครงสรางเหล็กหรือ
aluminum มักจะมีหนาตัดแบบกลวง
มากกวาหนาตัดแบบตัน?
ตารางเหล็ก
10.1 นิยามของโมเมนตความเฉื่อยของพื้นที่
moments of inertia ของพื้นที่เปน moment ที่สองของพื้นที่รอบแกนที่
ผานจุดอางอิง โดยมีหนวยเปนความยาวยกกําลังสี่ (m4)
สําหรับ differential area dA:
d Ix = y2 dA
d Iy = x2 dA
d JO = r2 dA
เมื่อ JO คือ polar moment of inertia รอบ
จุด O หรือแกน z
moments of inertia ของพื้นที่รอบแกนอางอิง x และ y หาไดจากสมการ
Ix = ∫A y2 dA Iy = ∫A x2 dA
JO = ∫A r2 dA = ∫A ( x2 + y2 ) dA = Ix + Iy
 10.2 ทฤษฏีแกนขนานของพื้นที่ (Parallel Axis Theorem) ตัวอยาง
จากรูป moments of inertia ของพื้นที่ จงหา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน x' ที่ผานจุด centroid
dA รอบแกน x หาไดจากสมการ y′
1. กําหนดใหพื้นที่เล็กๆ รูปสี่เหลี่ยมผืนผา
2. integration
dI x = ( y′ y+ d y )2 dA

dy′ I x′ = ∫ y′2 dA
y' I x = ∫ ( y ′ + d y ) 2 dA A
A h/2 +h/ 2
y′
= ∫ y′2 dA + 2d y ∫ y ′dA + d y2 ∫ dA
A A A C
x′
= ∫
−h / 2
y′2 b dy′
dy
+h/ 2
I x′
∫ y′dA = y ∫ dA = 0 A h/2 =b ∫ y′2 dy′
−h / 2

ในทํานองเดียวกัน moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน x' ที่ผานจุด centroid

1 3
b/2 b/2 I x′ = bh
I y = I y′ + Ad 2
x I x = I x′ + Ad y2 12

ตัวอยาง ตัวอยาง
จงหา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน xb โดยใช parallel-axis theorem จงหา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน y' ที่ผานจุด centroid
y′
y′ 1. กําหนดใหพื้นที่เล็กๆ รูปสี่เหลี่ยมผืนผา
I xb = ∫ y′2 dA
x′
A
h
dx′
2. integration
= ∫ y′ bdy′ 2

dy′
I y′ = ∫ x′2 dA
0
3 h
y′
=b A

C 3 h C x′ +b / 2
h x′
∫ x′2 h dx′
0
=
−b / 2
y′ 1
I xb = b h3 +b / 2
3 =h ∫
−b / 2
x′2 dx′
xb I xb = I x′ + Ad y2
b/2 b/2
b/2 b/2 2

b h + b h ⎛⎜ ⎞⎟
1 3 h 1 3
I xb = I y′ = hb
12 ⎝2⎠ 12
10.5 โมเมนตความเฉื่อยของพื้นที่ประกอบ Moment of inertia รอบจุด centroid ของพื้นที่ที่มีรูปรางพื้นฐาน
พื้นที่ประกอบ (composite area) เปนพื้นที่ที่ถูกประกอบ (บวกเขา
หรือ ตัดออก) จากพื้นที่ที่มีรูปรางพื้นฐาน เชน สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม
และครึ่งทรงกลม เปนตน

1 3
Ix = bh 1 3
12 Ix = bh
x =0 36
แกนสะเทิน 1 3
y Iy = hb
(neutral axis) 12

Moment of inertia รอบจุด centroid ของพื้นที่ที่มีรูปรางพื้นฐาน (ตอ) ขั้นตอนในการคํานวณหา Ix:

1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
2. หาจุด centroid ของแตละพื้นที่ยอย
dy1 dy2
และหาระยะตั้งฉากจากจุด
centroid ไปยังแกนอางอิง x
3. หา moment of inertia ของแตละพื้นที่ยอยรอบแกนอางอิงโดยใช
1 1 1 4
Ix = π r4
4
Ix = π r4 Ix = πr parallel-axis theorem ( Ix = Ix' + A ( dy )2 )
8 16
1 1 1 4 4. หา moment of inertia ลัพธของพื้นที่ประกอบรอบแกนอางอิง x โดยการ
Iy = π r4 Iy = π r4 Iy = πr
4 8 16 บวก/ลบทางพีชคณิตของคา moment of inertia ของแตละพื้นที่ยอยที่หา
ไดใน Step 3
I x = ∑ ( I x ' + Ad y )
2
ตัวอยาง ตัวอยาง
จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกนสะเทิน N-A จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน z ของหนาตัดคาน
เนื่องจากหนาตัดสมมาตรสองแกน เนื่องจากหนาตัดสมมาตรรอบแกน y
c1 = 18.48 mm จุด centroid อยูบนแกน y ที่จุด O
จุด C อยูที่จุดตัดของแกนสมมาตร y1 = 6 mm
160 mm
1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
(0, 0) 1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
y2 = 40 mm 2. หาระยะของจุด centroid
160 mm 2. หาระยะของจุด centroid
3. หา moment of inertia ของ
3. หา moment of inertia ของ
พื้นที่ประกอบและหาผลลัพธ
พื้นที่ประกอบและหาผลลัพธ
I z = ∑ ( I + Ad 2 ) = ⎡⎢ (276)123 + 276(12)(18.48 ) 2⎤
1 ( c1 − y−1 6)
I NA = ∑ ( I + Ad 2 ) ⎥⎦
⎣12
⎡1 ⎤ ⎡1 ⎤ ⎡1 ⎤
= 2 ⎢ (0.25)0.0203 + 0.25(0.020)0.1602 ⎥ + ⎢ (0.020)0.3003 ⎥ +2 ⎢ (12)803 + 80(12)(40
( y 2− 18.48)
− c1 ) 2 ⎥
⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦
= 301.3(10−6 ) m 4 = 301.3(106 ) mm 4 = 30,130 cm 4 = 2.469(10 ) mm = 2.469(10 ) m
6 4 −6 4

ตัวอยางที่ 10-4 2. หาระยะของจุด centroid 25 mm 25 mm

จงหาระยะของจุด centroid และหาคา moment of inertia ของพื้นที่

ประกอบรอบแกน x และแกน y x =0
100 mm C
25 mm y 25 mm
y mm
∑ yA
% 37.5 25 mm
y=
∑A
75 mm 75 mm 50 mm
50 mm
100 mm C x

yc
25 mm

75 mm 75 mm 50 mm
50 mm
1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย yc =
468750
= 37.5 mm
12500
พื้นที่ประกอบไดจากการนําพื้นที่ยอย 3 พื้นที่มาประกอบเขาดวยกัน
 25 mm 25 mm 25 mm 25 mm
2.a หาจุด centroid และ 2.b หาจุด centroid และ
หาระยะ และ 3.a หา หาระยะ และ 3.b หา 75+25/2
moment of inertia ของ 100 mm C 75-37.5 x moment of inertia ของ 100 mm C
37.5-25/2
พื้นที่ยอย 25 mm 37.5 mm พื้นที่ยอย 25 mm 37.5 mm
x
I x = ∑ ( I x ' + Ad y2 ) I y = I y′ + Ad x2
75 mm 75 mm 50 mm 75 mm 75 mm 50 mm
50 mm 50 mm

1
1
I x = ⎡⎢ ( 300 )( 25 ) + ( 300 )( 25 )( 37.5 − 12.5 ) ⎤⎥ I y = ⎡⎢ ( 25 )( 300 ) + ( 300 )( 25 )( 0 ) ⎤⎥
3 2 3 2

⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦
⎡ 1 2⎤ 1
+ ⎢ (25)(100 ) + (100 )(25)(75 − 37.5) ⎥ + ⎡⎢ (100 )( 25 ) + (100 )( 25 )( 0 − 87.5 ) ⎤⎥
3 3 2

4.a moment of ⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦

⎡1 2⎤
4.b moment of 1
inertia ของพื้นที่ + ⎢ (25)(100 ) + (100 )(25)(75 − 37.5) ⎥ + ⎡⎢ (100 )( 25 ) + (100 )( 25 )( 87.5 − 0 ) ⎤⎥
3 3 2

⎣12 ⎦ inertia ของพื้นที่ ⎣12 ⎦

ประกอบ
I x = 16.3 × 10 mm
6 4
ประกอบ I y = 94.8 × 106 mm 4

ตัวอยาง 3.a หาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน y'

จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่ประกอบรอบแกน x' และแกน y'
1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
I y = I y′ + Ad x2

x = 68 mm
1
y = 80 mm I y′ = 2 ⎡⎢ (40)1603 + 40(160)(80 − 68) 2 ⎤⎥
⎣12 ⎦
1
+ (80)403 + 80(40)(68 − 20) 2
2. หาระยะของจุด centroid 12
I y′ = 36.95(106 ) mm 4
 3.b หาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน x' ตัวอยาง
จงหาตําแหนงของจุด centroid ของพื้นที่เทียบกับแกนอางอิง x-y
และจงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน x' และแกน y'
I x = ∑ ( I x ' + Ad y2 )
1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย

1 1
I x′ = (160)1603 − (120)803 = 49.5(10 6 ) mm 4
12 12

2. หาตําแหนงของจุด centroid ของพื้นที่เทียบกับแกนอางอิง x-y 3.a หาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน x'
ตําแหนงของจุด centroid ในแนวแกน x

ตําแหนงของจุด centroid ในแนวแกน y y = 2 mm

1 1
I x′ = (2)63 + 2(6)(3 − y ) 2 + (6)23 + 6(2)( y − 1) 2
12 12
I x′ = 64 mm 4
 ตัวอยาง
3.b หาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน y'
จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน neutral axis ของหนาตัดคาน
0.10 m 1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
I x = ∑ ( I x ' + Ad y2 )
2. หาระยะของจุด centroid
0.20 m
x = 3 mm Neutral axis 0.105- y
y = 0.0708 m C
0.005 m
2.0 m
(c)
3. หา moment of inertia ของพื้นที่ประกอบและหาผลลั พธ
1 1
I y′ = (6)23 + 6(2)2 2 + (2)63 + 2(6)2 2 ⎡ 0.1(0.2)3 ⎤
12 12 I NA = ⎢ + 0.1(0.2)(0.105 − 0.0708) 2 ⎥
⎣ 12 ⎦
I y′ = 136 mm 4
⎡ 2(0.005)3 ⎤
+⎢ + 2(0.005)(0.0708 − 0.0025) 2 ⎥ = 136.73(10−6 ) m 4
⎣ 12 ⎦